102 kushtetuta ekonomike e eu-së
TRANSCRIPT
![Page 1: 102 Kushtetuta Ekonomike e EU-së](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022052208/556305dbd8b42a6f598b5467/html5/thumbnails/1.jpg)
2. Kushtetuta ekonomike e EU-së
Adriatik HoxhaUniversiteti i Prishtinës
![Page 2: 102 Kushtetuta Ekonomike e EU-së](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022052208/556305dbd8b42a6f598b5467/html5/thumbnails/2.jpg)
Përmbajtja2.1 Kushtetuta ekonomike për integrim2.2 Kushtetuta ekonomike në Traktatin e
Romës2.3 Vlera e shtuar me Aktin (Ligjin) e Vetëm
Europian2.4 Traktati i Maastricht-it2.5 Inkrementalizmi i Traktatit të
Amsterdamit2.6 Konkluzion
![Page 3: 102 Kushtetuta Ekonomike e EU-së](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022052208/556305dbd8b42a6f598b5467/html5/thumbnails/3.jpg)
2.1 Kushtetuta ekonomike për integrimNë përgjithësi kushtetuta përcakton të
drejtat dhe detyrimet fundamentale të qytetarëve dhe firmave, përveç fuqive, dhe kufizimeve të fuqive, të shtetit.
Kushtetuta ekonomike mund të shihet si një kornizë e rregullave dhe parimeve për funksione ekonomike publike, përveç të drejtave ekonomike fundamentale dhe detyrimeve të agjentëve privatë ekonomik.
![Page 4: 102 Kushtetuta Ekonomike e EU-së](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022052208/556305dbd8b42a6f598b5467/html5/thumbnails/4.jpg)
2.1 Kushtetuta ekonomike për integrimKarakteristikat themelore të një kushtetute
ekonomike në kontekst të integrimit janë si vijon:
Principet udhëheqëse
Fazat e identifikuara të integrimit ekonomik
Qëllimet ekonomike
Spektri i funksioneve ekonomike publike Alokative – Ekonomia Funksionale e Tregut Redistributiv – ndërmjet regjioneve Stabilizimi makroekonomik
![Page 5: 102 Kushtetuta Ekonomike e EU-së](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022052208/556305dbd8b42a6f598b5467/html5/thumbnails/5.jpg)
2.1 Kushtetuta ekonomike për integrimKarakteristikat themelore të një kushtetute
ekonomike në kontekst të integrimit janë si vijon:
Fuqitë ekonomike në nivelin e unionit janë Detajisht të definuara Jo-detajisht të definuara
Institucionet me funksionet e tyre të ndryshme
Institucionet Legjislative Ekzekutive Gjyqësia
![Page 6: 102 Kushtetuta Ekonomike e EU-së](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022052208/556305dbd8b42a6f598b5467/html5/thumbnails/6.jpg)
2.2 Kushtetuta ekonomike në Traktatin e Romës2.2.1 Qëllimet ekonomike
Zhvillimi i harmonizuar i aktiviteteve ekonomike
Ekspanzioni i vazhdueshëm dhe i balancuar
Rruajtja e stabilitetit
Rritja e përpjestueshme e standardit të jetesës
![Page 7: 102 Kushtetuta Ekonomike e EU-së](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022052208/556305dbd8b42a6f598b5467/html5/thumbnails/7.jpg)
2.2 Kushtetuta ekonomike në Traktatin e Romës2.2.2 Mjetet dhe Instrumentet – a) tregu i
përbashkët
Unioni doganor
Levizja e lirë e të mirave
Levizja e lirë e personave
Levizja e lirë e shërbimeve
Levizja e lirë e kapitalit
E drejta e themelimit të aktivitetit ekonomik
![Page 8: 102 Kushtetuta Ekonomike e EU-së](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022052208/556305dbd8b42a6f598b5467/html5/thumbnails/8.jpg)
2.2 Kushtetuta ekonomike në Traktatin e Romës2.2.2 Mjetet dhe Instrumentet – b) Aproksimi i
politikave ekonomike
Politika e përbashkët e tregtisë
Politika e përbashkët e bujqësisë
Politika e përbashkët e konkurrencës
Politika e përbashkët e transportit
Aproksimi i rregullave fiskale
Instrumentet e tjera (të dobëta)
![Page 9: 102 Kushtetuta Ekonomike e EU-së](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022052208/556305dbd8b42a6f598b5467/html5/thumbnails/9.jpg)
2.2 Kushtetuta ekonomike në Traktatin e Romës2.2.3 Parimet kyçe
Lojaliteti ndaj komunitetit
Mos-diskriminimi në bazë të nacionalitetit
Zgjerimi i fuqive vetëm brenda operimit në treg të përbashkët
![Page 10: 102 Kushtetuta Ekonomike e EU-së](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022052208/556305dbd8b42a6f598b5467/html5/thumbnails/10.jpg)
2.3 Vlera shtuese e Ligjit të Vetëm EuropianNë të vërtetë është një koleksion i amandamenteve dhe shtojcave
Dispozitat më të rëndësishme të cilat e kanë përforcuar kushtetutën ekonomke janë si vijon:
Votimi maxhoritar me kualifikim më të avancuar, në lidhje me çështjet e tregut të brendshëm
Një definicion më eksplicit dhe i paanshëm i tregut të brendshëm
Njohja reciproke si një parim rregullativ
Aproksimi i shëndetit dhe sigurisë në vende të punës
Kohezioni ekonomik dhe social
![Page 11: 102 Kushtetuta Ekonomike e EU-së](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022052208/556305dbd8b42a6f598b5467/html5/thumbnails/11.jpg)
2.4 Traktati i Maastricht-itËshtë nënshkruar më 1991 3 vite pas Aktit të
Vetëm Europian.
Përbën një zgjerim dhe thellim të Aktit të Vetëm Europian
Është më sistematik përsa i përket qëllimeve.
![Page 12: 102 Kushtetuta Ekonomike e EU-së](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022052208/556305dbd8b42a6f598b5467/html5/thumbnails/12.jpg)
2.4 Traktati i Maastricht-itQëllimet ekonomike sipas Traktatit të
Maastricht-it janë si vijon:Zhvillim i harmonizuar dhe i balancuar i
aktiviteteve ekonomike
Rritje e qëndrueshme dhe jo-inflacioniste, që respekton mjedisin
Një shkallë e lartë të konvergjencës së performancës ekonomike
![Page 13: 102 Kushtetuta Ekonomike e EU-së](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022052208/556305dbd8b42a6f598b5467/html5/thumbnails/13.jpg)
2.4 Traktati i Maastricht-itQëllimet ekonomike sipas Traktatit të
Maastricht-it janë si vijon:
Një nivel të lartë të punësimit dhe të mbrojtjes sociale
Një shkallë të lartë standardeve të jetesës dhe cilësisë së jetës
Kohezion ekonomik dhe social dhe solidaritet ndërmjet vendeve anëtare
![Page 14: 102 Kushtetuta Ekonomike e EU-së](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022052208/556305dbd8b42a6f598b5467/html5/thumbnails/14.jpg)
2.4 Traktati i Maastricht-itMjetet ekonomike:
Tregu i përbashkët:
Shtohet ndalesa ndaj kufizimeve të kapitalit
Politikat ose aktivitetet e përbashkëta
Instrumentet e reja ose të riformuluara (kryesisht të dobëta)
![Page 15: 102 Kushtetuta Ekonomike e EU-së](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022052208/556305dbd8b42a6f598b5467/html5/thumbnails/15.jpg)
2.4 Traktati i Maastricht-itMjetet ekonomike:
EMU
Një para (njësi valutore)
Stabilitet të çmimeve
Banka Qëndrore Europiane
Pa deficite të tepërta
Kushtet e hyrjes
![Page 16: 102 Kushtetuta Ekonomike e EU-së](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022052208/556305dbd8b42a6f598b5467/html5/thumbnails/16.jpg)
2.4 Traktati i Maastricht-itParimet kyçe:
Subsidiariteti
Acquis communitaire
Treg i hapur me konkurrencë të lirë
Çmime stabile
Financa publike dhe kushte monetare stabile dhe të qarta
Balans i qëndrueshëm i pagesave
![Page 17: 102 Kushtetuta Ekonomike e EU-së](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022052208/556305dbd8b42a6f598b5467/html5/thumbnails/17.jpg)
2.4 Traktati i Maastricht-itKorniza Institucionale:
Rregullat e vendim-marrjes Më shumë votim maxhoritar të kualifikuar
Më shumë fuqi Parlamentit Europian
Më shumë institucione të reja ECB
![Page 18: 102 Kushtetuta Ekonomike e EU-së](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022052208/556305dbd8b42a6f598b5467/html5/thumbnails/18.jpg)
2.5 Traktati i AmsterdamitËshtë nënshkruar në vitin 1997
Qëllimet ekonomike vetëm janë rikodifikuar dhe riarranzhuar
Nuk ka ndryshime substanciale
![Page 19: 102 Kushtetuta Ekonomike e EU-së](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022052208/556305dbd8b42a6f598b5467/html5/thumbnails/19.jpg)
2.5 Traktati i Amsterdamit2.5.1 Qëllimet ekonomike:
Zhvilim harmonik të balancuar dhe të qëndrueshëm të aktiviteteve ekonomike
Një nivel të lartë të punësimit dhe të mbrojtjes sociale
Barabarësia për meshkuj dhe femra
Rritje e qëndrueshme dhe jo-inflacioniste
![Page 20: 102 Kushtetuta Ekonomike e EU-së](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022052208/556305dbd8b42a6f598b5467/html5/thumbnails/20.jpg)
2.5 Traktati i Amsterdamit2.5.1 Qëllimet ekonomike:
Një shkallë të lartë të konkurrencës dhe të konvergjencës së performancës ekonomike
Një nivel të lartë të mbojtjes dhe përmirësimit të cilësisë së mjedisit
Ngritje e standardit të jetesës dhe cilësisë së jetës
Kohezion ekonomik dhe social dhe solidaritet ndërmjet Vendeve Anëtare
![Page 21: 102 Kushtetuta Ekonomike e EU-së](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022052208/556305dbd8b42a6f598b5467/html5/thumbnails/21.jpg)
2.5 Traktati i Amsterdamit2.5.2 Mjetet dhe Instrumentet:
Tregu i përbashkët Lëvizje gradulae drejt (kompletimit) të lëvizjës së
lirë të personave – lidhje komplekse me Schengen dhe kondicionalitetin (kushtëzueshmërinë)
Politikat ose aktivitetet e përbashkëta Protokoli Social është bashkëngjitur në Traktatin
e EC-së Strategji e koordinuar e punësimit
EMU Pakti i Stabilitetit dhe Rritjes ERM-II - vullnetar
![Page 22: 102 Kushtetuta Ekonomike e EU-së](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022052208/556305dbd8b42a6f598b5467/html5/thumbnails/22.jpg)
2.5 Traktati i Amsterdamit2.5.3 Parimet kyçe
Protokol i veçantë mbi:
subisidiaritetin
proporcionalitetin
![Page 23: 102 Kushtetuta Ekonomike e EU-së](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022052208/556305dbd8b42a6f598b5467/html5/thumbnails/23.jpg)
2.5 Traktati i Amsterdamit2.5.4 Korniza Institucionale:
Rregullat e vendim-marrjes Më shumë votim maxhoritar të kualifikuar Më shumë fuqi për Parlamentin Europian
Bashkëpunim më të ngushtë ose ‘fleksibilitet’, nën kushte shumë të kufizuara të shtyllës së EC-së, më pak kushte në shtyllat e tjer a.
![Page 24: 102 Kushtetuta Ekonomike e EU-së](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022052208/556305dbd8b42a6f598b5467/html5/thumbnails/24.jpg)
2.6 KonkluzionetKushtetuta ekonomike është një kornizë e rregullave dhe
parimeve për funksionet publike ekonomike, përveç të drejtave (dhe detyrimeve) ekoomike fundamentale të agjentëve ekonomikë. Aplikimi i nocionit të integrimit jep kuptim atëherë kur ka një shkallë të konsiderueshme të integrimit pozitiv, dmth., funksionet e përbashkëta publike.
Katër karakteristikat themelore, në kontekst të integrimit, janë si vijon: parimet udhëheqse, fazat e identifikuara të integrimit ekonomik, qëllimet ekonomike, funksionet publike ekonomike (spektri në nivelin e Unionit), fuqitë ekonomike, institucionet me funksionet e ndryshme të tyre. Duke e aplikuar këtë kornizë analitike në Traktatin e Romës, përsa i përket qëllimeve, tregohet se EEC ka ndjekur rritjen ekonomike nën kondicionalitet. Dy mënyrat (mjetet) e përgjithshme janë tregu i përbashkët dhe
![Page 25: 102 Kushtetuta Ekonomike e EU-së](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022052208/556305dbd8b42a6f598b5467/html5/thumbnails/25.jpg)
2.6 Konkluzionetaproksimimi (përafrimi) i politikave ekonomike. Për shkak të
problemeve të sekuencimit dhe kondicionalitetit të instrumenteve, ambiciet ekonomike të Traktatit të EEC nuk janë reflektuar në tërësi në mjetet dhe instrumentet. Tregu i përbashkët, edhe pas 25 viteve, më tepër ka qenë një ‘union doganor plus’, pa lëvizje të lirë të vërtetë. Përveç tri parimeve udhëheqëse eksplicite (lojaliteti, mosdiskriminimi sipas nacionalitetit, zgjerimi i spektrit nën kufizime strikte), një parim kyç implicit është ‘rregullat, jo paratë’.
Akti i Vetëm Europian ka shtuar pesë elemente të rëndësishme: më shumë votim maxhoritar të kualifikuar në çështjet e tregut të brendshëm, një definicion të qartë të tregut të brendshëm, njohja reciproke si një parim rregullativ, aproksimimin e shëndetit dhe sigurisë në vendet e punës, dhe kohezionin ekonomik dhe social. Vëreni se struktura ekonomike e traktatit mbetet në një tërësi.
![Page 26: 102 Kushtetuta Ekonomike e EU-së](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022052208/556305dbd8b42a6f598b5467/html5/thumbnails/26.jpg)
2.6 KonkluzionetTraktati i Maastricht-it është i karakterizuar me një
revizion të qëllimeve ekonomike, shtimin e mjetit të tretë (EMU), parimeve të reja dhe një numri të aktiviteteve të reja, disa prej të cilave aktualisht kanë konsekuenca të reja të mëdha. EMU është fortë e bazuar në një kushtetutë strikte monetare, të bazuar në stabilitet të çmimeve dhe centralizim të politikës monetare. Traktati i Maastricht-it është eksplicit përsa i përket rendit ekonomik: parimet udhëheqëse përfshijnë ‘ një treg të hapur dhe me konkurrencë’ dhe udhëzim për stabilizim të qartë të politikave makroekonomike (për të dy nivelet e qeverisë). Mëtutje, parimi i subsidiaritetit është i definuar për fuqitë paralele dhe se acquis communitaire do të qëndrojë.
![Page 27: 102 Kushtetuta Ekonomike e EU-së](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022052208/556305dbd8b42a6f598b5467/html5/thumbnails/27.jpg)
2.6 KonkluzionetTraktati i Amsterdamit është inkremental (plotësues) përsa
i përket qëllimeve ekonomike, mjeteve dhe instrumenteve – ose për më tepër kornizës institucionale. Kushtetuta ekonomike vështirë se është ndryshuar. Qëllimet ekonomike janë riorganizuar dhe një është shtuar (barabarësia e meshkujve dhe femrave). Është inkorporuar Protokoli Social, strategjia e punësimit është përfshirë (dhe pak vlerë e shtuar është vërejtur), dhe një tranzicion kompleks drejt politikës së përbashkët të imigrimit është bërë i mundur me sjelljen e ‘Schengen’ në Traktatin kryesor të EC-së. Një regjim strikt për politikat buxhetore nacionale në Paktin e Stabilitetit dhe të Rritjes është menduar që të përforcojë politikat fiskale në Euroland.