10 m-care: İlk yardım ve riskler

103
Engelli ve Yaşlı Bireylere Evde ve Sağlık Kurumlarında Bakım Sunan Kişiler İçin Mobil Eğitim 539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP Modül: İlk Yardım ve Riskler

Upload: karel-van-isacker

Post on 24-Jan-2017

267 views

Category:

Education


1 download

TRANSCRIPT

Page 1: 10 M-CARE: İlk Yardım ve Riskler

Engelli ve Yaşlı Bireylere Evde ve Sağlık Kurumlarında Bakım Sunan Kişiler İçin

Mobil Eğitim

539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP

Modül: İlk Yardım ve Riskler

Page 2: 10 M-CARE: İlk Yardım ve Riskler

539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP

Ünite 1 • İlk yardım nedir?

– KBV’nin rolü

– Düşünülmesi gereken konular

– Acil hizmet alarmı

Page 3: 10 M-CARE: İlk Yardım ve Riskler

539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP

• Hastanın hayatı bir kaza, hastalık ya da vücut işlevsizliğinden (rahatsızlığı) tehdit altına girebilir.

• Bu durumlar genelde bir doktor ya da acil sağlık hizmetleri görevlisi tarafından inceleme gerektirmektedir.

Photo owned by Wikipedia

Page 4: 10 M-CARE: İlk Yardım ve Riskler

539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP

• KBV olarak hastanızın risk altında olabileceği bir durumu fark edebiliyor olmalısınız; tıbbi hizmetlere haber vermeli ve onlar gelene kadar durumun daha kötüleşmesini engellemelisiniz.

Photo owned by Interprojects

Page 5: 10 M-CARE: İlk Yardım ve Riskler

539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP

• Hastanızın ya da kendi hayatınızı tehlikeye atmayın.

• Tehlike kaynağını yok etmeye ya da daha fazla zarar veremeyecek şekilde uzaklaştırmaya çalışın (ör: hizmet alanın durumunun daha kötü olması)

Photo owned by Interprojects

Page 6: 10 M-CARE: İlk Yardım ve Riskler

539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP

• Özellikle ne yapmanız gerektiğini bilmiyorsanız hemen acil servisi arayın.

Photo owned by Interprojects

Page 7: 10 M-CARE: İlk Yardım ve Riskler

539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP

Acil durum numaralarını ararken, şu bilgileri verdiğinize emin olun:

• Aradığınız telefon numarası

• Tehlikenin özellikleri ve potansiyel diğer tehlikeler

• Olayın tam olarak meydana geldiği yer (şehir, sokak, numara, bina vb…)

Photo owned by Wikipedia

ACİL

Page 8: 10 M-CARE: İlk Yardım ve Riskler

539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP

• Kazazede kolayca ulaşılabilir ve görülebilir bir yerde durmalıdır hiçbirşeyin onların taşınmasına engel olmadığına emin olun.

• Kazazede tehlike kaynağından ve doğabilecek diğer sonuçlarından yeterince uzağa taşınmalıdır.

The image is owned by A Caregiver guide - Published by The Military and Hospitaller Order of St. Lazarus of Jerusalem, Karen Macmillan, Jacquie Peden,

Page 9: 10 M-CARE: İlk Yardım ve Riskler

539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP

Ünite 2 • Daha yüksek riskler

– Ortalama ömür

– Öğrenme güçlüğü çeken bireyler

– Riskler

– Yaygın ölüm nedenleri

Page 10: 10 M-CARE: İlk Yardım ve Riskler

539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP

Göz önünde bulundurulması gerekenler!!!

• Genel nüfusla kıyaslandığında öğrenme güçlüğü olan kişilerin ortalama ömrü daha kısadır ve erken yaşta ölüm riski daha yüksektir.

• Down Sendromu olan insanlar ve bazı bireylerde ortalama ömür daha uzundur . Photo by Stuart Miles,

http://www.freedigitalphotos.net/

Page 11: 10 M-CARE: İlk Yardım ve Riskler

539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP

Göz önünde bulundurulması gerekenler!!!

Öğrenme bozukluğu olan insanlar aşağıdaki durumlarda daha yüksek risk barındırır: •Koroner Kalp Hastalıkları

•Akciğer Hastalıkları

•Akıl Sağlığı& Zorlayıcı Davranışlar

•Demans

•Epilepsi

•Duyusal ve Fiziksel Bozukluklar

Click on the links for more information

•Yutkunma Zorluğu •Diyabet •Gastroözofageal Reflü •Kabızlık •Osteoporoz •Yaralanmalar, kazalar ve düşmeler

Page 12: 10 M-CARE: İlk Yardım ve Riskler

539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP

• Koroner Kalp Hastalığı Down Sendromu ve Williams Sendromu olan insanlarda daha yaygındır.

• Erken Demans Down Sendromu olan insanlarda daha yüksektir

• Hipotalamik Hastalıklar Prader-Willi sendromu olan insanlarda daha yaygındır

Click on the links for more information

Yüksek Riskler

Page 13: 10 M-CARE: İlk Yardım ve Riskler

539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP

Yüksek Riskler

• Akıl sağlığı problemleri ve zorlayıcı davranışlar otizm spektrum hastalıkları, Rett Sendromu ve Williams sendromu olan insanlarda daha yaygındır.

Click on the links for more information

Page 14: 10 M-CARE: İlk Yardım ve Riskler

539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP

Yaygın Ölüm Nedenleri

• Engelli bireyler için en yaygın ölüm nedenleri: kalp hastalıkları, akciğer kanseri, bağırsak kanseri ve akciğer hastalıklarıdır.

• Bu durumların büyük bir kısmı sigara kullanımı, kötü beslenme ve hareketsizlik gibi risk yaratan sebeplere bağlıdır.

Page 15: 10 M-CARE: İlk Yardım ve Riskler

539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP

Ünite 3 • Boğulma

– Vakalar

– Yabancı bir nesne

– Tipik İşaretler

– Ne yapmalısınız

Page 16: 10 M-CARE: İlk Yardım ve Riskler

539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP

Boğulma

• Yutkunma zorluğu yemek ve sıvıların mide yerine akciğere gitmesine neden olarak boğulma, öksürme ve tükürmeye neden olabilir.

• Ağız sağlığı problemleri- tedavi edilmeyen çürük ve diş kaybını da içeren diş ve diş eti bozuklukları

• Yemeğin tıkanması ya da kaçmasıyla oluşabilen boğulma ihtimali

• İlaçların yutulması

Page 17: 10 M-CARE: İlk Yardım ve Riskler

539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP

• Eğer bir bireyde solunum yolunu tıkayan yabancı bir nesne (yemek ya da başka bir nesne) varsa, boğulma riski altındadır.

Photo owned by Wikipedia

Page 18: 10 M-CARE: İlk Yardım ve Riskler

539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP

Tipik işaretler:

• Birey ağzı açık olarak boğazını tutmaktadır ama öksürmüyordur;

• Nefesi ya tamamen engellenmiştir ya da gürültü nefes almaktadırlar.

Photo owned by Wikipedia

Page 19: 10 M-CARE: İlk Yardım ve Riskler

539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP

Yapmanız gerekenler

• Boğulup boğulmadığını öğrenmeye çalışın.

• Kürek kemiklerinin arasına avcunuzun içiyle beş defa vurunuz.

The image is owned by A Caregiver guide - Published by The Military and Hospitaller Order of St. Lazarus of Jerusalem, Karen Macmillan, Jacquie Peden,

Page 20: 10 M-CARE: İlk Yardım ve Riskler

539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP

Eğer sırta vurduğunuzda tıkanma ortadan kalkmazsa

• Bireyin arkasında onun sırtı sizin göğsünüze denk gelecek şekilde durun

• Kollarınızı bireyin kollarının altına koyun, bir elinizi yumruk haline getirin, tam bireyin midesinin altında diğer elinizle yumruğunuzu sarın.

The image is owned by A Caregiver guide - Published by The Military and Hospitaller Order of St. Lazarus of Jerusalem, Karen Macmillan, Jacquie Peden,

Page 21: 10 M-CARE: İlk Yardım ve Riskler

539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP

• Kollarınızı içe ve yukarı doğru güçlüce çekin.

• Eğer birey nefes alamıyorsa bu süreci gerektiği sayıda tekrarlayın ve yabancı nesne gidene kadar durmayın.

The image is owned by A Caregiver guide - Published by The Military and Hospitaller Order of St. Lazarus of Jerusalem, Karen Macmillan, Jacquie Peden,

Page 22: 10 M-CARE: İlk Yardım ve Riskler

539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP

Kazazede şoktaysa Boğazdaki tıkanmayı açın

“Boğuluyor musun?”

Kazazede konuşabiliyor mu?

hayır 5 abdominal

çekme (yetişkin ve çocuk)

Kazazede konuşabiliyor mu?

hayır

Kazazede tepki veriyor mu? (bilinci yerinde mi)

evet

Kazazedeye öksürmesini söyleyin Aynı pozisyonu koruyun Medikal yardım çağırın

evet

hayır

Medikal yardım çağırın Kazazedeyi yatar pozisyona getirin Göğse baskı uygulayın

Page 23: 10 M-CARE: İlk Yardım ve Riskler

539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP

Ünite 4 • Düşme

– Yapılacak ilk şey

– Düşme “kötü” müydü

– 112 ne zaman aranır?

– Korunma

Page 24: 10 M-CARE: İlk Yardım ve Riskler

539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP

• Yapılacak ilk şey ciddi ya da gözle görülür bir yaralanma olup olmadığına bakmaktır – kırık kemik, gürültülü solunum, felç ve bilinç açıklığı önceliktir.

The image is owned by Palliative treatment-Handbooks, , etc. I. Macmillan, Karen II. Canadian Hospice Palliative Care Association

Page 25: 10 M-CARE: İlk Yardım ve Riskler

539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP

• Eğer düşüş kötüyse; baş, boyun, sırt ya da kalçalarına zarar gelmediğine emin olana kadar hareket etmesine izin vermeyiniz.

Photo owned by Interprojects

Page 26: 10 M-CARE: İlk Yardım ve Riskler

539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP

Bu durumlarda hemen 112’yi arayın

• Ciddi bir yaralanma görülüyorsa • Bilinç kaybı – kısa süreli olsa bile • Çok uykulu hale geliyor ya da uyandırılamıyorsa • Alışılmadık bir halde uyandıysa- dengesizlik, baş dönmesi • Soluk almada zorluk • Solunum ya da nabız yoksa • Burun, kulak ya da ağızdan gelen sıvı ya da kanı temizleyin • Ağır ya da artan bir acıdan şikayet ediliyorsa • Kusma • Derin ya da büyük yaralar • Odaklanmada sorun ya da bozuk görüş

Page 27: 10 M-CARE: İlk Yardım ve Riskler

539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP

Önleme • Hastalarınız yürürken kayacağı ya da takılacağı tüm

engelleri kaldırınız • Mobilyaların düzenlemesini öneriniz

– Yürüyecek ve hareket edecek yeterince alan kalması

• Halıların yere ve merdivenlere sabitlendiğine emin olunuz • Yerlere ve merdivenlere kaymayan matlar yerleştiriniz • Dışarda yürürken dikkatli olunuz

– Buz ya da kar varken hastalarınızın yalnız çıkmadığına emin olunuz

• Zayıf aydınlatma-içerde ya da dışarda – düşme riskini arttırabilir – Bu durum için hastalarınıza değişimler öneriniz

Page 28: 10 M-CARE: İlk Yardım ve Riskler

539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP

Ünite 5 • Ağır Kanama

• Burun Kanamaları

Page 29: 10 M-CARE: İlk Yardım ve Riskler

539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP

• Hizmet alanı yatar pozisyona getiriniz (Burun kanamasında bunu YAPMAYINIZ)

• Elinizle yaranın üzerine doğrudan baskı uygulayınız • Elinizle sağladığınız basıncı gerektiği kadar sıkı bir bez ile

değiştirebilirsiniz • Eğer kanama devam ediyorsa birinci sargının üzerine ikinci bir sargı

daha yapıp basıncın yeterli olduğuna emin olunuz

Unutmayın aşırı kanama şok durumuna neden olabilir

The image is owned by Palliative treatment-Handbooks, , etc. I. Macmillan, Karen II. Canadian Hospice Palliative Care Association

Page 30: 10 M-CARE: İlk Yardım ve Riskler

539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP

• Eğer yaranın içinde bir nesne varsa, onu hareket ettirmeyin; çünkü bu nesne kanamanın önüne geçiyor ve daha az kanamasına neden oluyor olabilir

Photo owned by Wikipedia

Page 31: 10 M-CARE: İlk Yardım ve Riskler

539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP

• Eğer nesne etrafında kanama çok yoğunsa hemen batmış olan nesnenin iki tarafından da sertçe bastırınız ve yaranın iki ucunun kapanmasına uğraşınız.

Photo owned by Wikipedia

Page 32: 10 M-CARE: İlk Yardım ve Riskler

539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP

• Eğer kanama yoksa yaralanmış bölgeye normal yara muamelesi yapınız.

The image is owned by Palliative treatment-Handbooks, , etc. I. Macmillan, Karen II. Canadian Hospice Palliative Care Association

Page 33: 10 M-CARE: İlk Yardım ve Riskler

539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP

Burun kanaması durumunda

• Bireyi yatar pozisyona getirmeyiniz.

• Eğer mümkünse bireye burunlarının yumuşak kısmını 10 dakika boyunca tutmalarını ve kafalarını öne doğru tutmalarını söyleyiniz.

• Eğer burun halen kanıyorsa doktor çağırınız.

Photo By http://www.populermedikal.com/ilkyardim/burunkanama.asp

Page 34: 10 M-CARE: İlk Yardım ve Riskler

539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP

Ünite 6 • Bilinç kaybı

– Koma pozisyonu

– Bilinç kaybını engellemek

– Ne yapmalısınız?

Page 35: 10 M-CARE: İlk Yardım ve Riskler

539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP

Ne yapmalısınız?

• Bireyin bilincinin yerinde olup olmadığını anlamak için sürekli soru sorunuz

• Kazazedeye elinizi sıkmasını ya da cevap vermesini söyleyiniz.

• Eğer bir tepki yoksa bireyin bilinci kapalıdır.

Page 36: 10 M-CARE: İlk Yardım ve Riskler

539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP

• Acil servisin gelmesini bekliyorken bilinci kapalı olan kazazede nefes alıyorsa onu koma pozisyonuna getirmeniz önemlidir. – Bu dilin ağzın arkasına

düşmesini engelleyecek ve birikmiş olan kan ya da kusmuk varsa gitmesini sağlayacaktır.

– Bu pozisyon kazazedenin kendi kan ya da kusmuğunda boğulmasını engelleyecektir.

Photo owned by Wikipedia

Page 37: 10 M-CARE: İlk Yardım ve Riskler

539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP

• A – Bireyin yanına yerde diz çökünüz

– Size en yakın olan kolunu vücutlarına dik bir açı oluşturacak şekilde kafasına doğru götürünüz

– Eli yüzünün yan ve alt tarafına doğru getiriniz yani yanağına dokunur şekle sokunuz

• B – Sizden uzaktaki dizi doksan derece oluşturacak şekilde

bükünüz

• C – Bükülmüş dizi kendinize doğru çekerek bireyi yan çeviriniz

– Yukardaki kol kafayı destekliyor olmalı ve aşağıdaki kol onları aşırı çevirmenize engel olmalıdır

– Başını nazikçe geriye doğru itip çenelerini kaldırarak havayolunu açınız ve tıkanıklık olup olmadığına dikkat ediniz

– Bireyin yanında kalınız ve sürekli olarak yardım gelene kadar nabız ve soluk alışını kontrol ediniz.

• D – Eğer bireyin yaraları izin veriyorsa 30 dakika sonra yana

doğru çeviriniz Photo owned by Wikipedia

Page 38: 10 M-CARE: İlk Yardım ve Riskler

539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP

Aşağıdaki videoyu izleyiniz: https://www.youtube.com/watch?v=uCDa-AhrjHo

Page 39: 10 M-CARE: İlk Yardım ve Riskler

539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP

Ünite 7 • Yetişkin kalp krizi

– Ne Zaman

– Nedir

Page 40: 10 M-CARE: İlk Yardım ve Riskler

539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP

Eğer birey:

• Bilinç kaybı yaşamışsa

• Soluk almıyorsa

• Hareket etmiyorsa

• Öksürmüyorsa

Kardiyopulmoner Resutasyon (KPR) uygulayınız

Page 41: 10 M-CARE: İlk Yardım ve Riskler

539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP

• KPR yönteminin ABC’si: Havayolu, Soluk Alma ve Dolaşımdır

• Havayolu – Eğer birey düştüyse bilincinin açık olup olmadığına bakın.

– Eğer birey sırtüstü düz şekilde yatmıyorsa bütün vücudu bir defada hareket ettirecek şekilde onu çeviriniz.

– Bireyin havayolunu açınız. Bir elinizle nazikçe çeneyi kaldırırken diğer elinizle alnına bastırın ve böylece kafayı geriye doğru yönlendirin.

– Havayolu açıldıktan sonra bireyin nefes alıp almadığına bakın.

– Bilincini kaybetmiş bir bireyde 5 – 10 saniye içinde (10 saniyeden fazla değil) normal nefes aldığına emin olun ya da bunu tepki alamadığınız bir bebek ya da çocuk üzerinde yapın.

– Eğer havayolunun açılması bireyin nefes alması için yeterli olmamışsa kurtarmak adına nefes vermeniz (suni solunum) önerilmektedir (ya da minimal düzeyde göğüs basısına başlayınız).

Page 42: 10 M-CARE: İlk Yardım ve Riskler

539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP

• KPR yönteminin ABC’si: Havayolu, Nefes Alma ve Dolaşımdır

• Soluk Alma – Baş ve işaret parmağınızı kullanarak bireyin burnunu kapayınız.

– Avcunuzun altını bireyin alnında sabit tutunuz ki başın geriye doğru eğilme pozisyonu dursun.

– Diğer eliniz bireyin çenesi altında durmalı ve kaldırıyor olmalı.

– Kazazedeye kurtarma nefesi vermeden önce içinize normal nefes çekiniz (derin değil).

– Ağzınızla bireyin ağzının arasından hava kaçmadığına emin olarak hemen iki tam nefes üfleyiniz.

– Her soluk bir saniye uzunluğunda olmalı ve kazazedenin göğsünü kabartmalıdır. (ilk soluk verildikten sonra göğüs kabarmıyorsa ikinci soluğu vermeden önce alnı bastırma-çeneyi kaldırma yöntemini tekrarlayıp ikinci soluğu öyle veriniz).

– Çok fazla, çok güçlü ve derin nefesler vermekten kaçınınız.

Page 43: 10 M-CARE: İlk Yardım ve Riskler

539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP

• KPR yönteminin ABC’si: Havayolu, Nefes Alma ve Dolaşımdır

• Dolaşım (Kalp Masajı) – İki tam nefes verdikten sonra hemen kalp masajına başlayınız.

– Kan dolaşımı işaretlerine bakmak için nabzı kontrol etmeye zaman harcamayınız.

– Bireyin yanında diz çökünüz, göğüs hizasında konumlanınız.

– Bacağa en yakın elinizin orta parmak ve işaret parmağını kullanarak göğüs kafesinin en altındaki kaburgaların birleştiği çentiği bulunuz.

– Avcunuzun altını bu çentiğin yanında, göğüs uçlarının ortasında göğüs kemiğine (sternum) yerleştiriniz, bu göğsün tam ortasında yer almaktadır. Diğer elinizi pozisyon almış elinizin üzerine yerleştirin. Parmaklarınızın göğüs duvarına değmediğine emin olunuz. Parmaklarınızı birleştirirseniz bunu yapmayı daha kolay sağlayabilirsiniz.

Page 44: 10 M-CARE: İlk Yardım ve Riskler

539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP

• KPR yönteminin ABC’si: Havayolu, Nefes Alma ve Dolaşımdır

• Dolaşım (Kalp Masajı) – devam – Omuzlarınızı doğrudan bireyin sternumu üzerine getirin.

– Kollarınızı bükmeden aşağı doğru bastırın. Hızlı ve sert bastırmaya dikkat edin.

– Bir yetişkinde; göğsün üçte biri kadar sternuma bastırın. Daha sonra sternum üzerindeki baskıyı tamamen kaldırın.

– Ellerinizi bireyin sternumundan çekmeyin, ancak göğsün basılar arasında normal hacmine dönmesine izin verin.

– Rahat bırakma ve bası eşit sürelerde olmalıdır. göğüs basılarında engellenmeye izin vermeyin (kesinti ya da kan kaybını engellemek için).

– Her iki nefes için 30 göğüs basısını her kazazede için yapınız (ya da her iki dakikada 30:2 bası, nefes döngüsünü tekrarlayınız).

– Yaklaşık dakikada 100 defa olacak hızda bası uygulamalısınız.

– CPR yöntemini profesyonel yardım gelene kadar yapınız.

Page 45: 10 M-CARE: İlk Yardım ve Riskler

539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP

• KPR yöntemi ile AED (Automated External Defibrillator/Otomatik Dış Defibrilatör) :

– Kalp krizi ya da kalp durması durumunda Defibrilatör kullanılıyorsa, şoku iki dakika boyunca kalp masajı ile takip edilmelidir.

– Her iki dakikada kalp ritmi kontrol edilmelidir (ya da yaklaşık beş kalp masajı döngüsü yapıldıktan sonra).

– AED sesli atışlar (prompt) ve uygun aralıklar sağlayacaktır.

– 1-8 yaş arası çocukta AED kullanılıyorsa eğer mümkünse çocuk dozunda azaltılmış bir sistem tercih ediniz. (Ancak yetişkinlerde çocuk pedleri ya da çocuk dozları kullanmayın; çünkü bu yeterli defibrilasyon sağlamayabilir.)

Page 46: 10 M-CARE: İlk Yardım ve Riskler

539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP

Aşağıdaki videoyu izleyiniz: https://www.youtube.com/watch?v=AGznNGtT4xw

Page 47: 10 M-CARE: İlk Yardım ve Riskler

539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP

Unutmayın:

• Kollarınızı bükmeyin ve avcunuzun altıyla bastırın, tam ağırlığınızla hastanın üzerine doğru;

• Göğsü 30 defa bastırıp 2 defa nefes veriniz;

The image is owned by Palliative treatment-Handbooks, , etc. I. Macmillan, Karen II. Canadian Hospice Palliative Care Association

Page 48: 10 M-CARE: İlk Yardım ve Riskler

539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP

• Derin bir nefes alın ve ağzınızı kazazedenin ağzına getirin;

• Göğüs kabarana kadar kazazedenin ağzına iki kere üfleyin;

• Her bastırmadan önce göğüsteki basıncı tamamen kaldırın.

Photo owned by Wikipedia

Page 49: 10 M-CARE: İlk Yardım ve Riskler

539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP

Suni Teneffüsü şunlar olana kadar devam ettiriniz:

• Acil servis ulaşana ve kazazedeyi devralana kadar

• Kazazede kendi nefes alana kadar.

Photo owned by Interprojects

Page 50: 10 M-CARE: İlk Yardım ve Riskler

539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP

Ünite 8 • Yaralar

– Basit ya da birleşik yara

– Ciddi yara

– Kazazedeye yardım

– Yayılmış yara

– Küçük çaplı yara

– Göğüs yarası

– Karın yarası

– Göz yarası

Page 51: 10 M-CARE: İlk Yardım ve Riskler

539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP

Basit ya da birleşik yara aşağıdaki yerlere yayılmışsa tehlikeli kabul edilir:

• Göğüs

• Karın

• Göz

• Yüz

• Eğer bir kesik (ısırıksa)

• Derinse (bıçak, jilet ya da mermi…)

Page 52: 10 M-CARE: İlk Yardım ve Riskler

539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP

Tehlikeli bir yaraysa :

• Acil yardım numaralarını arayınız : 112’yi arayınız (Avrupa Birliği Acil Yardım numarası).

Photo owned by Wikipedia

Page 53: 10 M-CARE: İlk Yardım ve Riskler

539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP

Kazazedeye yardım ediniz:

• Yara göğüsteyse yarı oturur pozisyona getiriniz

• Bacakları yüksekte ve bükülmüş halde yere yatırır pozisyona getiriniz

The image is owned by Palliative treatment-Handbooks, , etc. I. Macmillan, Karen II. Canadian Hospice Palliative Care Association

Page 54: 10 M-CARE: İlk Yardım ve Riskler

539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP

Eğer yara karın bölgesindeyse:

• Kazazedenin başı sabit kalacak şekilde sırt üstü yatırınız

Page 55: 10 M-CARE: İlk Yardım ve Riskler

539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP

Eğer yara gözdeyse:

• Kazazedeyi sırtüstü yatırınız

Page 56: 10 M-CARE: İlk Yardım ve Riskler

539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP

Diğer bölgelerdeki diğer tüm yaralar için:

• Sürekli olarak kazazedeyle konuşunuz onlara durumu anlatıp içlerini rahatlatınız

• Onları soğuktan, sıcaktan ya da kötü hava koşullarından koruyunuz.

The image is owned by Palliative treatment-Handbooks, , etc. I. Macmillan, Karen II. Canadian Hospice Palliative Care Association

Page 57: 10 M-CARE: İlk Yardım ve Riskler

539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP

Küçük bir yaraysa:

1. Elinizi ve yarayı sabun ve suyla yıkayınız;

2. Antiseptik bir solüsyon ile yarayı dezenfekte ediniz ve sargı ile koruyunuz

The image is owned by Palliative treatment-Handbooks, , etc. I. Macmillan, Karen II. Canadian Hospice Palliative Care Association

Page 58: 10 M-CARE: İlk Yardım ve Riskler

539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP

3. Yarayı gözlemleyiniz: kırmızıya döner, acı ya da yanma olursa doktora danışınız.

4. Kazazedenin tetanoz aşısı olup olmadığını sormayı unutmayın.

The image is owned by Palliative treatment-Handbooks, , etc. I. Macmillan, Karen II. Canadian Hospice Palliative Care Association

Page 59: 10 M-CARE: İlk Yardım ve Riskler

539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP

Göğüs Yarası

• Hastanın nefes almasını kolaylaştırması için yarı oturur pozisyona getiriniz ..

The image is owned by Palliative treatment-Handbooks, , etc. I. Macmillan, Karen II. Canadian Hospice Palliative Care Association

Page 60: 10 M-CARE: İlk Yardım ve Riskler

539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP

Karın Yarası

• Sırtüstü uzanmalarını isteyiniz bacakları yukarda ve bükük şekilde olursa karın kaslarını rahatlatıp acıyı azaltacaktır.

The image is owned by Palliative treatment-Handbooks, , etc. I. Macmillan, Karen II. Canadian Hospice Palliative Care Association

Page 61: 10 M-CARE: İlk Yardım ve Riskler

539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP

Göz Yarası

Şunları öneriniz:

• Kafa sabitken sırtüstü uzanmaları

• Hareketi engellemek için gözlerini kapamaları

• Gözden asla yabancı bir madde varsa çıkarma

Page 62: 10 M-CARE: İlk Yardım ve Riskler

539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP

Ünite 9 • Yanmalar

– Ciddi yanmalar

– 112’yi arayın

– Yanıkları soğutunuz

– Yanmış kıyafetleri çıkarınız

– Kazazedeyi gözlemleyiniz

– Küçük yanmalar

Page 63: 10 M-CARE: İlk Yardım ve Riskler

539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP

Şu durumlarda yanıklar ciddi kabul edilir:

• Genişlemişlerse (kazazedenin elinin yarısından büyük kabarcıkalar oluştuysa),

• Vücudun belli kısımlarını etkilediyse (yüz, ağız vb.).

Photo owned by Interprojects

Page 64: 10 M-CARE: İlk Yardım ve Riskler

539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP

Eğer yanıkların ciddi göründüğünü düşünüyorsanız acil yardım numaralarını arayın:

• 112’yi çevirin (Avrupa Birliği Acil Yardım numarası).

Page 65: 10 M-CARE: İlk Yardım ve Riskler

539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP

• Yaraları 5 dakika boyunca baskı uygulamadan su ile soğutun (10 - 25 °C)

• Bu yaralanmayı asgari hale getirecektir, sonuçları azaltacak ve acıyı dindirecektir

The image is owned by Palliative treatment-Handbooks, , etc. I. Macmillan, Karen II. Canadian Hospice Palliative Care Association

Page 66: 10 M-CARE: İlk Yardım ve Riskler

539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP

• Eğer yanmış cilde yapışmıyorsa dikkatlice yanmış kıyafetleri çıkarınız;

• Bu duş ya da yarayı suya batırma sırasında yapılabilir.

The image is owned by Palliative treatment-Handbooks, , etc. I. Macmillan, Karen II. Canadian Hospice Palliative Care Association

Page 67: 10 M-CARE: İlk Yardım ve Riskler

539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP

Eğer ciddi bir yanıksa

• Acil yardım hizmetlerini arayınız.

• Kazazedeyi sürekli gözlemleyiniz, en az her iki dakikada bir, onlarla konuşunuz ve sorular sorunuz.

Page 68: 10 M-CARE: İlk Yardım ve Riskler

539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP

Eğer küçük bir yanıksa

• Yanığı koruyunuz; kabarcığı dağıtmayınız ve steril bir bez ile koruyunuz.

• Yarayı gözlemleyiniz ve tetanoz aşısı olup olmadığını sorunuz.

Page 69: 10 M-CARE: İlk Yardım ve Riskler

539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP

Ünite 10 • Kırıklar

– Nedir?

– İlave komplikasyonlar

– Açık kırıklar

– Üst ekstremiteleri etkiliyorsa

– Alt ekstremiteleri etkiliyorsa

Page 70: 10 M-CARE: İlk Yardım ve Riskler

539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP

• Şu durumlarda bir kırık kesinlikle oluşmuştur: bir çatlama sesi duyulduysa, belli bölgede bir acı hissedildiyse, ekstremite deforme olduysa ve tam bir yetisizlik gözüküyorsa.

The image is owned by Palliative treatment-Handbooks, , etc. I. Macmillan, Karen II. Canadian Hospice Palliative Care Association

Page 71: 10 M-CARE: İlk Yardım ve Riskler

539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP

İlave komplikasyonlar oluşabilir:

• Kırık kemik ekleme zarar verebilir,

• Açık kemik kırıklarında sinir, damar ve kas dokularda enfeksiyon riski oluşabilir.

The images are owned by Wikipedia

Page 72: 10 M-CARE: İlk Yardım ve Riskler

539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP

• Açık kırık ciddi bir kırıktır çünkü açıklık enfeksiyon riskini arttırmaktadır. – Yara bölgesinin etrafındaki kıyafeti çıkarın ya da kesin.

• Bireyin mahremiyeti ve itibarını göz önünde bulundurun ve eğer gerekliyse kıyafetleri çıkarın.

– Eğer kanaması varsa ve özellikle kan fışkırması gözleniyorsa genel olarak bir bez ya da elinizle herhangi bir kanamayı bastırır gibi baskı uygulayın. • Eğer kan kaybı riski yoksa kırığın üzerinde baskı uygulamayın; bu

durum düzeltmeye çalışırken daha fazla zedelemenize neden olabilir.

– Yarayı yıkamayın, ölçmeyin ya da elle müdahale etmeyin. • Eğer aşırı acı varsa, şişmiş, renk değiştirmiş ve diğer işaret ve belirtiler

varsa bu yarayı bir kırık gibi değerlendirin ve hastaneye gidin.

– Kemiğin deriden çıktığı bütün yarayı büyük, steril (ya da mümkün olduğu kadar temiz) bir bant, ped ya da kompres ile kaplayın.

– Acil yardımı arayın ya da kazazedeyi en yakın hastaneye götürün.

Page 73: 10 M-CARE: İlk Yardım ve Riskler

539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP

Eğer kırık üst ekstemiteleri etkiliyorsa (önkol ya da kol):

• Zedelenmiş kol genelde birey tarafından tutulur (bu pozisyonda daha az acı hissedilir).

• Birey bu konumda acil yardım ulaşana kadar kalacaktır.

Photo owned by Interprojects

Page 74: 10 M-CARE: İlk Yardım ve Riskler

539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP

• Üst ekstremiteleri etkileyen kırıklarda (kol ya da önkol), hastaneye giderken eşlik edilmeli ya da doktor gelene kadar beklenmelidir.

Photo owned by Wikipedia

Page 75: 10 M-CARE: İlk Yardım ve Riskler

539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP

Eğer kırık bir alt ekstremiteyi etkiliyorsa (ayak, bilek, bacak ya da uyluklar):

• Çoğu durumda acil yardım ulaşana kadar yaralı bireyin hareket ettirilmemesi önerilir.

• Kırılmış ekstremitenin hareketini ve manipülasyonunu engelleyiniz.

The image is owned by Palliative treatment-Handbooks, , etc. I. Macmillan, Karen II. Canadian Hospice Palliative Care Association

Page 76: 10 M-CARE: İlk Yardım ve Riskler

539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP

Ünite 11 • Sırt, kafa ve boyun yaralanmaları

– İşaretler

– Omurilikte yaralanmaları

– Ne yapılmalı?

Page 77: 10 M-CARE: İlk Yardım ve Riskler

539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP

Aşağıdaki işaretlere bakınız:

• Kulaktan kanama,

• Kafatasının deformasyonu,

• Kafa derisinde yaralanma.

Photo owned by Wikipedia

Page 78: 10 M-CARE: İlk Yardım ve Riskler

539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP

• En ciddi zedelenme omurilikte meydana gelebilecek yaralanmadır ve felç riski taşımaktadır.

The image is owned by Palliative treatment-Handbooks, , etc. I. Macmillan, Karen II. Canadian Hospice Palliative Care Association

Page 79: 10 M-CARE: İlk Yardım ve Riskler

539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP

Ne Yapılmalı?

1- Hareket ettirmeyin.

2- Kesinlikle hareket etmemesi konusunda uyarın özellikle başını oynatmamasını özellikle vurgulayın.

3- Hemen acil yardım çağırın.

4- Arkasında diz üstü pozisyonda dururken bir yandan iki elinizi başın yanlarına koyayarak kafayı sabitleyin.

5- Kazazedeyi sürekli gözlemleyin, onlara konuşun ve sorular sorun.

Page 80: 10 M-CARE: İlk Yardım ve Riskler

539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP

112’yi Arayın • Eğer durum kötüleşirse 112’yi tekrar arayın ve

gerçekleşmekte olan durumu ve kötüleştirmeyi tarif edin.

The image is owned by Palliative treatment-Handbooks, , etc. I. Macmillan, Karen II. Canadian Hospice Palliative Care Association

Page 81: 10 M-CARE: İlk Yardım ve Riskler

539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP

Ünite 12 • Elektrik Çarpması

– Prosedür

Page 82: 10 M-CARE: İlk Yardım ve Riskler

539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP

• Kazazedenin vücuduna temas etmeden elektrik kaynağını kapatın

• 112’yi arayın

• Daha fazla zedelenme riski varsa yüksek voltaj kontrol hizmetlerini arayın

Page 83: 10 M-CARE: İlk Yardım ve Riskler

539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP

• Size elektrik çarpmayacağına emin olduktan sonra kazazedenin kemerini, kravatını ve yakasını genişletin.

The image is owned by Palliative treatment-Handbooks, , etc. I. Macmillan, Karen II. Canadian Hospice Palliative Care Association

Page 84: 10 M-CARE: İlk Yardım ve Riskler

539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP

• Eğer bireyin bilinci yerindeyse vücutlarını sıcak tutunuz ve acil yardım gelene kadar onlarla konuşunuz.

The image is owned by Palliative treatment-Handbooks, , etc. I. Macmillan, Karen II. Canadian Hospice Palliative Care Association

Page 85: 10 M-CARE: İlk Yardım ve Riskler

539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP

• Eğer kazazedenin bilinci açık değilse ama nefes alıyorsa onları koma pozisyonuna getirin.

The image is owned by Palliative treatment-Handbooks, , etc. I. Macmillan, Karen II. Canadian Hospice Palliative Care Association

Page 86: 10 M-CARE: İlk Yardım ve Riskler

539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP

• Eğer nabız yoksa, canlandırma (KPR)

– Gerekli bakımı yapabilmek için çok hızlı hareket etmek gerekmektedir.

– Şok geçtikten en fazla 4 dakika içinde hareket etmek gerekmektedir.

• Kazazede iyi gözüküyorsa bile doktora gidilmelidir

– Elektrik çarpması iç kanamalara neden olabilir

Page 87: 10 M-CARE: İlk Yardım ve Riskler

539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP

Ünite 13 • Hipotermi

– Belirtiler

– Sıcaklığın Geri Kazandırılması

Page 88: 10 M-CARE: İlk Yardım ve Riskler

539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP

Belirtiler: • Kafa karışması, hafıza kaybı ya da

yuvarlayarak konuşma • Vücut sıcaklığının 35° altına

düşmesi • Yorulma ve sersemleme • Bilinç kaybı • Uyuşuk el ve ayaklar • Yüzeyel solunum • Titreme

The image is owned by Akipedia

Page 89: 10 M-CARE: İlk Yardım ve Riskler

539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP

Öneri • Bireyin omzuna dokunun ve “İyi misin?” diye

sorun. Nefesini kontrol edin.

• Tepki yoksa 112’yi arayın.

Photo owned by Wikipedia

Page 90: 10 M-CARE: İlk Yardım ve Riskler

539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP

Vücut Sıcaklığını Yavaşça Geri Kazandırın

1. Eller ve ayaklardan önce bireyin gövdesini ısıtmaya başlayın. – Isınma çalışmaları şok etkisi yaratabilir.

2. Bireyi battaniyelere sarıp ya da kuru kıyafetler ile ısıtmaya çalışınız.

3. Bireyi ılık suya sokmayınız- Hızlı ısınma kalp durmasına yol açabilir.

4. Eğer sıcak su torbaları ya da kimsayasal pedler kullanacaksanız bunları etraflarına bez sarmadan doğrudan uygulamayınız.

5. Eğer bilinç açıksa bireye ılık bir içecek verin.- Kafein ya da alkolden kaçınınız.

6. Vücut ısısı yükselmeye başladıktan sonra bireyi kuru ve battaniyelere sarılı halde tutunuz.

7. Bireyin baş ve boynunu da kaplayınız.

Page 91: 10 M-CARE: İlk Yardım ve Riskler

539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP

Ünite 15 • Zehirlenme

– Nedenler

– Belirtiler

– Ağız yoluyla zehirlenme

– Solunum yoluyla zehirlenme

– Önleme tavsiyeleri

Page 92: 10 M-CARE: İlk Yardım ve Riskler

539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP

• Zehirlenme yutma, enjeksiyon, soluma ya da başka bir yolla zararlı bir maddeyle etkileşimden meydana gelir.

The image is owned by Akipedia

Page 93: 10 M-CARE: İlk Yardım ve Riskler

539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP

• Çoğu zehirlenme yanlışlıkla yaşanmaktadır.

The image is owned by Akipedia

Page 94: 10 M-CARE: İlk Yardım ve Riskler

539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP

• İlk yardım bireyin hayatını kurtarabilir.

The image is owned by Akipedia

Page 95: 10 M-CARE: İlk Yardım ve Riskler

539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP

Nedenler • Karbon monoksit gazı (ör: portatif radyatörler)

• bazı yiyecekler

• İlaçlar (aşırı aspirin alınması gibi)

• Kokain gibi yasal olmayan maddeler

• Kimyasal maddeler

• Temizleme araçları

• Boyalar

Page 96: 10 M-CARE: İlk Yardım ve Riskler

539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP

Belirtiler • Karın ağrısı • Mavimsi dudaklar • Göğüs ağrısı • Kafa karışıklığı • Öksürük • Ishal • Nefes almada zorluk ya da nefes

tıkanması • Baş dönmesi • Çift görme • Uyuşukluk • Ateş • Baş ağrısı • Kalp çarpıntısı

• Asabilik • Iştah kaybı • Idrar kontrolünün kaybı • Kasların seğirmesi • Baş dönmesi ve kusma • Uyuşukluk ve kaşınma • Ataklar • Kızarma ve yanık • Sersemleme • Bilinç kaybı • Alışılmış dışı ağız kokusu • Zayıflık

Page 97: 10 M-CARE: İlk Yardım ve Riskler

539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP

Ağız yoluyla zehirlenme için

• Havayolunu, soluk alışını ve nabzını kontrol edip izleyiniz.

• Gerekiyorsa suni solunuma başlayınız. • Zehirlenip zehirlenmediğinden emin olunuz. • Kusarsa havayollarının açık olduğuna emin

olun. • Ağız ve boğazı temizlemeden önce

parmaklarınızın etrafını kumaşla dolayınız. • Bitkiden zehirlendiyse kusmuğu saklayınız. • Zehir müşterinin kıyafetleri üzerine yayıldıysa

onları çıkarıp deriyi su ile temizleyin.

Page 98: 10 M-CARE: İlk Yardım ve Riskler

539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP

Solunum yoluyla zehirlenme için • 112’yi arayın; • Dumanın gitmesi için kapı ve pencereleri

açınız. • Hizmet alanın ağız ve burnunun üzerine

ıslak bir bez tutunuz. • Bazı gazlar yanabilir bu nedenle kibrit ya

da çakmak yakmayınız. • Kazazedeyi kurtardıktan sonra

havayolunun, soluk alışının ve nabzının durumuna bakınız ve kontrol ediniz.

• Kusarsa havayolunu temizleyiniz. • Ağız ve boğazı temizlemeden önce

parmaklarınızın etrafına kumaş geçiriniz.

Photo owned by Interprojects

Page 99: 10 M-CARE: İlk Yardım ve Riskler

539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP

DİKKAT!!!!

• Verilen talimatları takip ediniz ve zehiri limon suyu ya da sirke ile nötrleştirmeye çalışmayınız.

• Kazazedenin zehirlendiğinden şüpheleniyorsanız belirtilerin ortaya çıkmasını beklemeyiniz.

Page 100: 10 M-CARE: İlk Yardım ve Riskler

539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP

Önleme tavsiyeleri • Bütün ilaçları, temizlik

malzemelerini, kozmetik eşyaları ve kimyasal maddeleri kolay ulaşılamayacak yerlerde depolayınız.

• Bütün zehirli bitkileri kaldırınız. • Hiçbir zaman doğadaki bitkileri,

mantarları, kökleri ya da meyveleri onları tanımadan yemeyin.

• Bütün zehirleri etiketleyiniz.

Page 101: 10 M-CARE: İlk Yardım ve Riskler

539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP

SONUÇ:

• Bazı ilk yardım yöntemleri yanlış yönlendirme ile yapılırsa ölümcül olabilir.

• Dikkatli olmak çok önemlidir.

• Bakım verdiklerinize her durumda güven vermek bu sürecin önemli bir kısmıdır.

• İlk yardım tıbbi yardım beklerken yapılacak bir acil durum prosedürüdür.

Page 102: 10 M-CARE: İlk Yardım ve Riskler

539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP

Yazarlar:

Bize ulaşın:

• INTERPROJECTS Ltd.

[email protected]

Bizi burada bulabilirsiniz:

• www.mcare-project.eu

• www.twitter.com/Mcareproject

• www.facebook.com/MCareproj

Page 103: 10 M-CARE: İlk Yardım ve Riskler

539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP

Kaynakça: • A Caregiver guide - Published by The Military and Hospitaller Order of St. Lazarus of

Jerusalem, Karen Macmillan, Jacquie Peden, Jane Hopkinson and Dennie Hycha.

• Palliative treatment-Handbooks, , etc. I. Macmillan, Karen II. Canadian Hospice Palliative Care Association

• Bridges, Barbara. Therapeutic Caregiving. Practical techniques for keeping persons with dementing illness more functional, both physically and mentally. 1-800-799-3414.

• Carter, Rosalynn. Helping Yourself Help Others: A Book for Caregivers. Random House, 1994. Many personal stories explain emotions, medical and family issues. Resource listings and bibliography.

• Sherman, James R. Caregiver Survival Series. A treasury of practical information to help caregivers take control of their lives and take care of themselves. Pathway books, P.O. Box 27790, Golden Valley, MN 55427-0790; 1-800-958-3375.

• Hack JB, Hoffman RS. General management of poisoned patients. In: Tintinalli JE, Kelen GD, Stapczynski JS, Ma OJ, Cline DM, eds.

• Hollins S, Attard M, van Fraunhofer N, McGuigan SM, Sedgwick P. Mortality in people with learning disability: risks causes, and death certification findings in London. Developmental Medicine and Child Neurology 1998;40:50-56.