<<-6، ؿ?D<>غتاو صهو پاييض، نهؾتو بيغت ، ؽماسهفلسفی ىجستارها

1بر هفهىم فرم و فرهاليسن در هنر هدرو ىاهقدهه =ىهشين رمال

هش، تهشاو، ايشاو ىفلغفه ، سؽتهدايؾگاه آصاد اعالهى، واصذ ػلىم و تضميمات ىتشکد ىآهىخته دايؼ يدهکچ

ىسا به هخابه ىتزغم ىايى يىؽته بش آو اعت تا هفهىم فشم و فشهاليغن و باصتاب آو دس هشهالمت ک ىفشهاليغت ىذ. دس ايى ساعتا سوػ يمادک ىبشسع ىبياديى اص ربؼ هذسييغت ىا ؽاخه

ػباست پشداص و هتمذ هؼافش تضليل گشديذه اعت. فشهاليغن به تؼبيش گشيبشگ گشيبشگ يظشيهم آو للمذاد کتشيى ساحش سا ههن ى فشه ىهاىه ويژگک ىااعت اص يظشيه

ىهايهشده و دسووکى همى اعت ىهش احش تابؼ ىهايهدسوو ىداسد. بذيى اػتباس دس يظش وىاحش سا پياهذ تضمك فشم هضغىب ه

ايت ک .يه يمىدايت تىرکنکح ىيقذ قوه. گشيبشگ بشداؽت خىد سا با اعتاد به ىاص ػافش فشهچىو ػلن و اخالق دس يظش گشفت و ىديگش ىهاهغتمل و هتفاوت اص صىصه ىاهش ػشفه ىبشا

ايت، بياد کؽذ. ايى يگاه ىدس هش فشهاليغت Eهش ىهش بشاFهميى اهش عبب تشويذ ؽؼاس ه به کسا ىل داد و اص ايى سو گشيبشگ يمذ فشهاليغتکهش ؽ ىگشيبشگ سا دس ػشفه ىصيباؽاع

شد. ک ىبذفىست ىو خىدپايذگ ىخىدآئي ى يه بش ويژگکتؼبيش او سيؾه دس هذسييغن داؽت، با تيمىده و ىاسبشدکايت سا کيقذ سومخىد ىهاه گشيبشگ دس يىؽتهکصائض اهميت ايى اعت ىيکته

شده اعت. ک ىىىس اخـ تلم و فشهاليغن به ىلکهذسييغن به ىىس ىفلغف ىپايه ىسا به هخابه آوايت و تأحيش آو بش بشداؽت کيقذ سومههن هشتبو با فشم و فشهاليغن دس ىهادس ايى يىؽتاس هإلفه

تضليل گشديذه ىهش و به ويژه يماؽ ىيماد ىدسگغتشه ىو ىهاىؽذه و يىآوس ىگشيبشگ بشسعتأحيش هؼافش و ىيمذ هش ى چيى ػلت اهميت يافتى فشم و يفىر فشهاليغن دس صىصه اعت. هن

هشهذاو هذسييغت تبييى ؽذه ىهاساهبشد گشيبشگ به ػىاو پيؾاهگ ايى فشايذ دس سهيافت اعت.

ى.ايت، گشيبشگ، فشم، فشهاليغن، يمذ هشک :ليدىکاژگاو و

______________________________________________________ .23/9/24:5 تاسيخ تقىيب: ?A/<>D/< تاسيخ وفىل:. > mj.amrabadi@gmail.com: کتشوييک. پغت ال=

A /24:5غتاو صهو پاييضن، هؾتو بيغت دهن، ؽماسهياص، عال فلسفی ىجستارها

هقدههدس هش ىهذسييغت ىهاى بيغتن با گغتشػ سهيافتى يىصدهن و آغاص عذهاص اواخش عذه

ش سار >،اليى بلکچىو ىپشداصايشد به هش ايزاد ؽذ و يظشيهکعابمه دس سويىب ىتضىلاعت ىشديذ. فشهاليغن تؼبيشک ىبياديى هش هؼافش تلم ىفشم و فشهاليغن سا ويژگ =ىفشاذ و کىرى هو آو رغت ىسا دس ػافش فشه ىاس سفته و اسصػ احش هشکه دس تبييى هش به ک

ؽماسد. فشهاليغن به تؼبيش ىىيى هش سا وارذ اهميت يمکت ىتاسيخ –ىلزا ؽشايو ارتماػهذ يظش لشاس ىاحش هش ىگيشلکفشم دس ؽ ىؽذه بيؾتش بش اهميت هؼا ايذيؾمذاو ياد

و ىويژه دس للمشو يماؽ شد دس اوايل لشو بيغتن بهکه ايى سويکاعت ىگيشد. بذيهىه ىه فشم به تهايکبه تزشيذ گشايؼ يافت. هش چذ ىباصيمىد ىهادس بشابش يظشيه ىشتشاؽکپي

ژسف يياصهذ اعت، صيشا ىاوکذوکا تىريه ايى بضج به تىايذ هىرذ هش لشاس گيشد، اهىيمغىو کچىو ر ىدس آحاس هشهذاي ىيماؽ ىه فشم هىسد بضج، دس هش و به ويژه دس گغتشهک

ايفا يمىده و لزا تضليل آو اص ىو ديگشاو يمؼ صائض اهميت ?ىييگکويلن د <،کپىال بشخىسداس اعت. ىمشوست خاف

ى فشم دس للمشو هش هىسد عىء تؼبيش و ى اخيش واژهس عذهدس عشصهيى ها و به ويژه دهاى ياسعايى لشاس گشفته اعت و به هميى رهت بؼنى هتشرماو دس ايشاو، آو سا بشداؽت

هاى اسوپايى داساى ايذ. فشم دس صباوو يظايش آو بشگشدايذهE فىستE ،FؽکلE ،FلالبF بهغشبى ػمشى سا بش عش کالبذؽکافى آو تاسيخى پش فشاص و يؾيب اعت و بشخى اص هتفکشاو

ى تاتاسکيىيچ به ومىس تىاو دس آحاس بشرغتهى باسص ايى فشايذ سا هىايذ. يمىيهفشف يمىدهها تضميك دس للمشو صيباؽاعى غشب اص پيؾاعمشاىياو تا هالصظه يمىد. او پظ اص عال

ى اریخچهتهىعىم به ىى آو دس عه رلذ احش گشايغگ وػقش صامش که خالفه

______________________________________________________ 1. Clive Bell

2. Roger Fry

3. Jackson Pollock

4. Willem De Kooning

B/ بش هفهىم فشم و فشهاليغن دس هش هذسو ىاذهههم

آو سا تلخيـ ىى فشم، هؼااى دس خقىؿ تاسيخچهباصتاب يافته، دس هماله زیباشاسیص گمض هضمك هؼافش دس ػشفه >.يمىده اعت ى هش و هؼماسى ييض يادآوس ؽذه اعت که پش

پظ اص ػمشى تضميك دس هىسد فشم عشايزام به ايى يتيزه سعيذه اعت که تؼشيف آو کاسى =.اعت بظ دؽىاس

هاى خىد راى يىؽتهلشو بيغتن دس راىپشداصاو تشيى يظشيهاص ههنگشيبشگ لمتکهش هضغىب ىفلغفه ىکىؽيذه اعت حابت کذ که کايت يخغتيى هذسييغت دس گغتشه

کذ. لزا هضىس للمذاد هىهذسييغن و فشهاليغن دس هش سا کايت ىؽىد و بذيى اػتباس وهىه چگىيه کاعت ىليذکاظش به ىشس ايى پشعؼ دس ايى پژوهؼ ي ىهضىس ىهغأله

ويژه خىيؼ دس هش و به ىسا دس ساهبشد يمادايه ىايتکگشيبشگ هفهىم فشم و فشهاليغن اس گشفت؟ دس ايى ساعتا هاعبت هياو فشم و هضتىا دس ايى يگاه هيشس کهذسو به ىيماؽ

شد هتفاوت کبه پذ سوي هاخىد پيشاهىو ايى هاعبت ىهاىگشديذه و لزا يگاسيذه دس بشسع ىذام اص آيها دس ىىل تاسيخ تيىس هش يمؾکه هش کفشم بشخىسد يمىده ىيغبت به هؼا

شد لشاس داده کهىاخىاهاو آو سوي ىسا پيؼ سو ىاسياپزيش ايفا يمىده و ساهبشد هتفاوتکاي ىهافشم ها سا دس ؽاخت بشهه ىپزگايه ىاص ايى هؼاي کدليك هش ي ىاعت. بشسع

ىپزگايه ىهااص بشداؽت ىهتفاوت ياؽ ىساهگؾا بىده و فشايذها ىط تضىل هشصغاؾىف کههن دس تاسيخ هش سا بش ها ه ىهاىن بش فشم، ؽاخت پغت و بلذها و دگشگىيکصا

عاصد.ىهه دس ىىل ادواس و لشوو پيؾيى همىاسه دس ک ىاى اص هغائل ػمذهکدس صميمت ي

هش اعت. با به ىش هيشس بىده، يغبت فشم و هضتىا دس گغتشهى هو فلغفه ىصيباؽاع-يظام ىو هش به فىست ىايت سارغ به صيبايکهاى ه ديذگاهکهتمذاو اص صهايى ىيظش بشخ

______________________________________________________ 1. Tatarkiewicz, W., “Form in the History of Aesthetics”, Dictionary of

History of Ideas, Wiener, P.(ed.). New York, Charles Scribner's Sons.

1968, pp.216- 225.

2. Prez-Gomez, A., Introduction to Architecture and Crisis of Modern

Science, Cambridge, The MIT Press, 2000, pp.466- 475.

C /24:5غتاو صهو پاييضن، هؾتو بيغت دهن، ؽماسهياص، عال فلسفی ىجستارها

ه کش اعت کفشهاليغن هذد سعايذ. الصم به ر ىسفته به يىػهذ اسائه گشديذ، ايى هىمىع سفته ىدس هغأله <،و ؽيلش =ايت، ؽليگک >هگاستىچىو بى ىايذيؾمذاي شد و سهيافتکسوي

فشم ىخىيؼ به تباسؽاع ىهايىيچ سا بشآو داؽت تا دس پژوهؼکو هش، تاتاس ىصيبايذ. کپشداخته و لزا تؼاسيف هختلف فشم و هاعبت آو با هضتىا دس هشها سا به دلت تضليل

ل دس هميى چاسچىب يظشيهکبيغت ىدس عذه شد و سارش کاس سا هيشس فشم هؼاد ىاليى ب يه بش عىابك کبا ت ?چىو سيچاسد ولهاين ىشده و ايذيؾمذکيذ کبش اهميت فشم تأ ىفشا

اس و فشهاليغن پهاو کرذيذ خىد دس باب تبييى فشهاليغن آؽ ىبذهضبىسبه تمغين ىيظشا ىؽيذ تکىس دس باب فشم کهز ىهابه اعتاد يافته @لمت گشيبشگکپشداخت. و عشايزام

ايت دس ايى صهيه ک يقذ سوم ىتاصه بخؾذ و به باصخىاي ىسا دس پشتى فشم رهت ىيمذ هشايت ک ىهاسا بايذ دس ايذيؾه ىفشهاليغن هش ىهاه سيؾهکشد کپشداخت و فشيضا اػالم

رى يمىد. و رغتهضىس، خىد اص دل -فشم ىرشياو هش ىه فشهاليغن به هخابهکش اعت کالصم به ر

به ىىس ػام ىيباؽاعايه يؾأت گشفت و گشيبشگ تضليل خىد اص هذسييغن هشهذسييغن ص يقذ سوماص ىيه بش تفغيشکاسبشدي آو به ىىس خاؿ سا با تکو فشهاليغن به ػىاو سهيافت

ىفلغف ىفشم سا دس هش عه يمذ خىد با تؼبيش ىايت واژهکشد. دس صميمت کايت، تضليل کصيباؽاعايه هذ يظش لشاس گشفت و ىبه ػىاو فشايذ شم، فيقذ سوماس بشد، اها دس کبه

يذ کهىسد تأ ىاحش هش ى گيشلکاخيش فشم سا دس تضليل خىد اص ؽ ىگشيبشگ ييض هميى هؼا لشاس داد.

______________________________________________________

1. Baumgarten

2. Schelling

3. Schiller

4. Richard Wollheim

5. Clement Greenberg

D/ بش هفهىم فشم و فشهاليغن دس هش هذسو ىاذهههم

پيطينه تحقيقهاى گشيبشگ، و پيىيذ هياو داس دس للمشو عىابك هشبىه به ايذيؾهداهه ىرىو رغتتأحيشپزيشى ياهبشده اص کايت و آحاس ههن گشيبشگ، و حکن ۀقو يقذهاى کايت دس ايذيؾه

هاى هغتمين و غيشهغتمين او اص دهذ که، افضوو بش آحاس خىد گشيبشگ و بشداؽتيؾاو هىعاصد، احشى اعت اص سيچاسد تشيى آحاسى که ساه سا بش ايى پژوهؼ همىاس هىکايت، اص ههناعپاييا هتؾش ؽذه اعت. ى که دس باسعلىيا6::2 1فرهاليسن و ايواع آوولهاين به يام

هاى فلغفى و اى اص دعتاوسدايى احش گلچيى اص يمذهاى گشيبشگ با تىميضات و خالفههاى کايت دسهىسد دهذ. احش ديگشى که استباه يظشيههشى او سا پيؼ سوى خىايذه لشاس هى

اعت ىتابکدهذ، سعى لشاس هىها و يمذهاى گشيبشگ هىسد بشؽاعى سا با يظشيهصيبايىدس ايى احش ػالوه بش ىه وکاسول کيىئل ىيىؽته ;>;= =سه بعذ در هرتضت ػىاو

، تضليل خىد سا اص ىو دو بؼذ ىعه بؼذ ىآحاس هش ىدس خقىؿ بشسع ىبياو هباصخو هبضج فشم ػشمه ىصيباؽاع ىکايت و گشيبشگ دس ػشفه ىسويکشدهاى يمادايه

داسد. هى

روش تحقيقبىده و ىيفک ىشدکبا سوي ىتيبيم-ىتضليل ىلکسوػ تضميك دس ايى پژوهؼ به ىىس

اعتىاس گشديذه اعت. ىاتابخايهکاىالػات بش اعاط هيالؼات ىآوسرمغ ىهاؽيىهفشم به سوايت ىواژه ىبايغته اعت لبل اص وسود به بضج فشهاليغن تاسيخچه

يىيچ به اختقاس تبييى گشدد.کتاتاس

______________________________________________________ 1. Formalism and it's Kinds

2. Three Dimensions in Art

24:5غتاو صهو پاييضن، هؾتو بيغت دهن، ؽماسهياص، عال فلسفی ىجستارها/ ;>

يف « فرم»ى گىناگىو واژه ىو هعان تعارفرهگ که دس Eگيشى فشمؽکل ىتاسيخچهFهؼشوف خىد هىعىم به ىتاتاسکيىيچ دس همالهاى رهايى هتؾش ؽذه اعت، هذػى اعت که فشم به فىست واژه تاریخ آراء و عقایذ

هاى ايتاليايى، صباو دس Formaسود. واژه التيى کاس هىهاى دييا بهدسآهذه و دس اکخش صباوسود. دس صباو فشايغه به فىست کاس هىاعپاييىلى، سوعى و لهغتايى به هميى ؽکل به

forme و دس صباو ايگليغىform و دس آلمايىForm ؽىد. گفتى اعت که هش يىؽته هىچذ ايى واژه دس ىىل تاسيخ پايذاس هايذه، اها اص لضا داللت و هؼا، داساى ابهاهات

-به هؼاى فشم به eidosو morpheى اى اعت. دس صباو يىيايى دو کلمهواو و گغتشدهفشا

گشفته هاى رهى و هفهىهى هىسد اعتفاده لشاس هىدس هؼاى فشم eidosکاس سفته اعت، اها اعت.

گيشيذ هؼاى هتناد با فشم هىسد بهشه بشداسى لشاس هى ىهاى گىياگىيى بشاى افادهواژهها ؽىد. ايى واژهها و ابؼاد هؼاؽاختى فشم هضغىب هىى داللتدهذهيؾاو و ايى خىد،

ػباستذ اص: هضتىا، هىمىع، دسويمايه، ػقش و... . اگش هضتىا سا دس تمابل با فشم هذيظش فىست فشم ػباست اعت اص فىست ظاهشى و پذيذاس يک احش و يا عبک لشاس دهين، دس ايى

فشم لشاس دهين، دس ايى فىست فشم ػباست اص آسايؼ ارضا و و اگش ػقش سا دس همابل به تؼبيش تاتاسکيىيچ، پذ هؼا بشاى فشم لابل ى زیباشاسیتاریخچهباؽذ. دس ػافش هى

کين:فشم اؽاسه هى ىگايههاى پذىىس خالفه به داللت باؽذ و ها دس ايزا بهىشس هىتشتيب و آسايؼ ارضا که تاتاسکيىيچ اص آو فشم دس هؼاى اول ػباست اعت اص يظن، .2

يام بشده اعت. دس ايزاعت که فشم دس تمابل با ػافش، ارضا و E الفFبا ػىاو فشم کاس سا بشاى بياو صيبايى پذيذاس به symmetriaها واژه کاس سفته اعت. يىيايىها بهلغمت

گشفت، اها دس هىسد هىبشديذ و ايى صيبايى دس هىسد هشهاى تزغمى هذيظش لشاس هىکشديذ. افالىىو، اسعيى و فيخاغىسث اعتفاده هى harmoniaهشهاى هىعيميايى اص واژه

کشديذ.صيبايى سا با ايى واژه تؼشيف هى

>>/ بش هفهىم فشم و فشهاليغن دس هش هذسو ىاذهههم

آيذ. تاتاسکيىيچ فشم بيؾتش ػباست اعت اص چيضى که هغتميما به صىاط دس هى .3گيشد. بشاى هخال ىدس تمابل با هضتىا لشاس ه ياهيذ. ايى فشمE بFايى فشم با هؼاى دوم سا فشم

دهذ. ؽىد و هؼاى آو هضتىا سا تؾکيل هىدس ؽؼش، آواى واژگاو، فشم ؽؼش هضغىب هىؽىد، اها ساه با يکذيگش اؽتباه هىE بFو E الفFگىيذ گاهى هؼاى تاتاسکيىيچ هى

ب خىد هذيظش لشاس ، ارضاء دس تشتيEالفFتؾخيـ و تمايض ايى دو دس ايى اعت که دس فشم داسد، فشم هضغىب آيچه که صىاط ها سا به خىد هؾغىل هىE بFگيشيذ، اها دس فشم هىدس احش ػباست اعت اص آو چيضى که ها با چؾن E بFؽىد. دس هشهاى تزغمى فشم هى

ه فشم کيابين ىکين، دسهىلياط هE بFسا با فشم E الفFکين. ولتى فشم خىد سؤيت هىFالف Eاعت، اها فشم ىايتضاػ ىشدکتنمى سويهFب Eىػي ىشدکظ، هتنمى سويکبشػ

و هلمىط اعت. ػباست اعت اص صاؽيه و خيىه بيشويى، صاؽيه و E دFفشم به هؼاى عىم يا فشم .4

گيشد. هخال دس هشصهاي يک پذيذه. فشم دس ايى هؼا دس تمابل با هاده و يا رىهش لشاس هىدس E دFو E بE ،FالفFاى خو هضييى اعت. فشم به هؼاى اؽکال هذعى، فشم به هؼ

سود.کاس هىللمشو هش به-ياهيذه اعت. ايى فشم هىسد بهشهE دFتاتاسکيىيچ فشم دس هؼاى چهاسم سا فشم .5

باؽذ. او آو هى ء ىؽ کي ىبشداسى اسعيى بىده و هؼاى آو ػباست اص رات و رىهش هفهىهؽمشد، بذيى اػتباس هؼاى تضمك و کمال يک ؽى، هشادف هى به entelechia ىسا با واژه

هاى ػشمى يک پذيذه. اسعيى فشم سا رات و رىهش هفهىم همابل آو ػباست اعت اص رلىهبهشه morphe ىيمىد و به هميى دليل اص واژههىؽىء و رضء غيش ػشمى آو تلمى

گشفت.. ايى فشم سا کايت هىسد اعتفاده ياهذهىE هFهؼاى پزن فشم سا تاتاسکيىيچ فشم .6

فشم ػباست اعت اص عهن رهى دس هىمىع و هتؼلك ىلشاس داد. يضد کايت و ىشفذاساو وپذيذه، به کي ىادساک. بذيى هؼا فشم آو چيضى اعت که رهى دس احش هؾاهذه و تزشبه

24:5غتاو صهو پاييضن، هؾتو بيغت دهن، ؽماسهياص، عال فلسفی ىجستارها/ =>

رهى ىهاىويژگ ىدهذ. به يظش کايت، فشم دس صهشهىل هکآو سا ؽ ىهفهىه ىفىستين. کخاؿ دسيافت ىها سا به فشهه اؽيا و پذيذهکداسد ىؽىد و لزا ها سا واهىهضغىب ه

ذ. کىها تضميل ههاتمذم اعت. دسوالغ رهى ها فشم سا بش پذيذه ى، هفهىهىايتکايى فشم هاى هاتمذم ػلن دس دسوو رهى ها پشداخت. به کؾف فشم يقذ خرد يابوى دس کتاب

>.ايذو هکاو، و همىالتى هايذ رىهش و ػليت دس ايى صهشههايى هايذ صهاو فشم

ظهىر فرم و فرهاليسن هاى گىياگىو فشم اص صهاو اعتيالى اهپشاىىسى سوم تا به صال دس غشب به فىست ىواژه

يمىده ىاى هؼاى هتفاوتى سا افاده هبشداسى لشاس گشفته و ايى واژه دس هش دوسههىسد بهشههاى هاى گىياگىو و با سهيافتهاى هختلف به فىستم دس صهاواعت. گشايؼ به فش

هتفاوت هىسد تىره لشاس گشفته اعت، اها دس اوايل لشو بيغتن دس سوعيه با ػىاو Fفشهاليغن Eهش و ادبيات، ىشفذاساو خافى سا به خىد رلب يمىد. دس هميى ىدس ػشفه

ىيشصبىسگ، هغيش يمذ و يظشيهى و عى پکدس هغ ىدوسه دو گشوه هتمايض اص هضمماو سوعگؾايؼ Eىسوع ى ؽاعهضفل صباوFبه يام ىايزم 2:26ادبي سا تغييش داديذ. دس عال

پيتش <،ىکاسوفغکياو هى =،ىبغىکچىو سوهى يا ىيافت. دس ايى هضفل ايذيؾمذايبه ػنىيت ايى هضفل دسآهذيذ. هىاداساو ايى هضفل به @ىسک. ا. ويىو ر ?بىگاتيشف

هشهذ هضغىب ى بي، فشايمىد رهاوىه احش هشکبىديذ ىايت هذػک ىيش اص فلغفهتأحايت سا دس تزضيه و تضليل ک ىفلغف ىايى هضفل، دعتاوسدها ىؽىيذ، اص ايى سو اػناىه

و صغب صال هشهذ به چالؼ بشخاعتذ. آيها ىؽاخت اس گشفته و با يمذ سواوکاوماع به

______________________________________________________ 1. Tatarkiewicz, W., “Form in the History of Aesthetics”, Dictionary of

History of Ideas, Wiener, P.(ed.), pp.216- 227.

2. Roman Jakobson

3. Jan Mukarovsky

4. Peter Bogatyrev 5. G. O. Vinokur

<>/ بش هفهىم فشم و فشهاليغن دس هش هذسو ىاذهههم

سا دس تفغيش آحاس ىػلم ىشديذ و سهيافتکسا اػالم ىباو ؽؼشاعتمالل هش، ادبيات و صيل کسا تؾ ىهغتمل ىه هش و ادبيات صىصهکدس پيؼ گشفتذ. آيها بش ايى باوس بىديذ ىهش

لشاس داد. ىو دي ى، ارتماػىعياع ىهابضج ىبشا ىىيکدهذ و لزا يبايذ آو سا ع ىهشد سا يغبت به هش و ادبيات اتخار کهميى سوي >ا يمذ يىيىکدس ايگلغتاو و آهشي

هاى اول و دوم و عىم عذه بيغتن، فشهاليغن دس هشهاى تزغمى غشب اص يمىد. دس دههعىى هتفکشايى چىو کاليى بل و سارش فشاى هىسد تبييى لشاس گشفت و هشهذاو اسوپايى و

ه دس خلك آحاس اهپشعيىييغت، فشهاليغن سا به ػىاو ژايشى لابل تىربه ويژه يماؽاو پغتاى اعت که هشى، سهمىد افلى کاس خىد لشاس داديذ. فشهاليغن دس هش هتنمى آهىصه

دهذ. فشم هشى تؼبيشى اعت اسصػ هشى يک احش سا بش صغب فشم آو هىسد داوسى لشاس هىبغياس هبهن و به هميى دليل هؼاى دليك فشهاليغن هىکىل و هتکى اعت به هؼايى که اص

کين. دس ايزا دو اهکاو ػمذه لابل تقىس اعت. اهکاو اول فشم سا ػباست اص هىآو هشاد ه هضتىاى کاى اعت کذ و دس هؼاى دوم فشم هتنمى ؽيىهعاختاس و بياد احش للمذاد هى

بخؾذ. احش سا تضمك هى

ىرد فرهاليستکارزش هنرى در فرهاليسن و روياعت هذػايى دس هىسد اسصػ هشى بشصغب هشى ػباست ىػىاو يک آهىصه فشهاليغن به

احش سا فشفا دس فشم آو که اسصػ يکاعت ىافشم آو. به تؼبيش ديگش فشهاليغن آهىصهى فشهى ؽاعذ: يکى، ربهذ. ايى يظشيه احش هشى سا داساى دو ربه هىکىرى هو رغت

ليغتى ؽاخت و اسصػ هايه و هضتىا. دس سويکشد فشهاها اص رمله دسووو ديگش، عايش ربهها يا وارذ اسصػ ييغت و يا اص اسصؽى کذ و لزا عايش ربهاحش هضقشا بش فشم آو تکيه هى

هاى احش سا ييض تابغ هاى افشاىى عايش ربهفشودعت بشخىسداس اعت. بؼنى اص فشهاليغت ؽاعذ.فشم هى

______________________________________________________ 1. New Criticism

24:5غتاو صهو پاييضن، هؾتو بيغت دهن، ؽماسهياص، عال فلسفی ىجستارها/ ?>

فرم به عنىاو ساختار اثر .1يک احش سا با هن ىدهذهکذ که ػافش تؾکيلهى اى داللتفشم دس اغلب هىاسد به ؽيىه

آيذ. اگش ها عاصد. بذيى هؼا که عاختاس اص بشآيذ تشکيبى ايى ػافش فشاچگ هىهشتبو هىفشم سا دس ايى هؼا هذيظش لشاس دهين، دس ايى فىست ؽاخت اسصػ احش هشى فشفا دس

ايت اص فشهاليغن، احش هشى سا يابذ. ايى سولضا يمىدو ػافش عاختاسى تضمك هىؽاعذ. صال هشاد اص ػافش هضبىس دس احش هشى چيغت؟ بشاى تشکيبى اص ػافش خاؿ هى

هخال دس يک يماؽى ػافش ػباستذ اص: فشم، سيگ، عيش، ؽکل، بافت و ... . هخال دس ػافش و آيذ. دس ايزا فشم به هيچ وره اصدعت هىؽؼش، عاختاس آو اص تشکيب واژگاو به

ارضا و ػافش گشدآوسى ىارضاء آو هفک ييغت. بذيى اػتباس فشم ػباست اعت اص پىياي ؽذه دس تشکيب.

گيرى و تحقق اثرى ضکلفرم به عنىاو ضيىه

عاختاس، بشآهذه اص ارضاء و ػافش ىايذ که فشم هشى به هخابهىشفذاساو ايى سويکشد هذػىشد، تها بشداؽت ػمذه اص فشم هشى که ايى سويکاعت ىآو اعت. بذيه ىيل دهذهکتؾ

ى خاؿ احش، ايذ که ػايت به يک ربهها هذػىؽىد. هؼمىال فشهاليغتهضغىب يمىليت خىد تأحيشگزاس اعت. بشاى هخال دس هؼماسى، فشم کدس بشداؽت ها يغبت به آو احش دس

، ىفشايمىد اصغاطG دسهشهاى تقىيشدس هىعيمى، فشم دس تمابل با >Gدس تمابل با کاسکشدباؽذ. گيشد و دس ؽؼش ييض فشم دس تمابل با هؼا هذيظش هىفشم دس تمابل با هضتىا لشاس هى

کذ. گيشد و بيؾتش به فشم با تىره هىبابشايى فشهاليغن دس هؼماسى کاسکشد با سا ياديذه هىکيذ وال هاى ػاىفى احش سها ؽذه و ابؼاد فشهىدس هىعيمى ربه ؽىد. دس ىغ ههىسد تأ

ؽىد. دس ؽؼش، هؼا سها ؽذه و ايه کاس سفته و فشم صائض اهميت هىه يماؽى هضتىا و دسوو

______________________________________________________ 1. Function

@>/ بش هفهىم فشم و فشهاليغن دس هش هذسو ىاذهههم

گيشى ارضا دس لالب فشم اص اهميت ؽکل ىکذ، لزا يضىهتشکيب واژگاو اهميت پيذا هى ؽىد.اى بشخىسداس هىويژه

ا تىره به ديذگاه فىق، ػافش ه بکگشدد، ايى اعت ىه لابل ىشس هک ىصال پشعؾايذ که هذػى ىافشاى ىهاکذ؟ اکخش فشهاليغتغيش فشهى دساحش هشى چه يمؾى ايفا هى

هايه، کاسکشد و ؽىد و لزا هىمىع، هضتىا، دسوواسصػ احش هشى به اػتباس فشم آو تؼييى هىاى هخال يک يماؽى کذ. بشفشايمىد بيايى صذاکخش دس اسصيابى احش، يمؾى فشػى ايفا هى

-خاسق ىاسصيذه به هيچ وره بش صغب هىمىع آو هخال يک سويذاد تاسيخى، يک پذيذه

ؽىد، بلکه اهميت يماؽى هضبىس راو اسصيابى يمىالؼاده، يک ابضاس هفيذ و يا ىبيؼت بى ؽىد.بشصغب لىام و غاى فشهى اسصيابى هى

هنر ىفرهاليسن هدرو در عرصه

هش و ادبيات ؽکل گشفت که ىه ؽذ دس لشو بيغتن ربؾى دس ػشفهه اؽاسکهماو گىيه کيذى بى عابمه يهاد و ىشفذاساو ايى ربؼ به بش ػافش فشهى آحاس هشى و ادبى تأ

فشهاليغت هؼشوف ؽذيذ و هکتب آيها فشهاليغن ياهيذه ؽذ. آيها هذػى بىديذ که فشم اعباتى که هياو ايى ػافش بشلشاس ػباست اعت اص ػافش ادساکى يک احش هشى و ييض ه

ػباست اعت اص خو، عيش، سيگ و فنا و... . اص ايى سو ىکؽىد، هشاد اص ػافش ادساهىها سا بشصغب صيباؽاختى اىالق گشديذ که اسصػ هشى پذيذه ىافشهاليغن به يظشيه

هاى هشى هغتمل اص عايش خقلت ىکشد. اسصػ فشهى پذيذهػافش فشهى آيها تبييى هىتىاو خاعتگاه و گشفت. هىاحش هشى و اص رمله هؼا، اسراع و کاسبشد، هذيظش لشاس هى

يميه آغاص فشهاليغن هذسو سا هماسو سؽذ و تکىيى هذسييغن هضغىب داؽت و هضمماو ؽاعذ. الصم به رکش اواخش لشو يىصدهن و اوايل لشو بيغتن سا يميه آغاص ايى هکتب هى

عاصتى تلمى کشد، بلکه دس تاسيخ هش سوايات اى تکيبايذ پذيذهاعت که فشهاليغن سا ها بشصغب گشايؼ آيها به پذ گىياگىيى اص آو ورىد داسد. تفاوت ػمذه هياو ايى سوايت

<A /24:5غتاو صهو پاييضن، هؾتو بيغت دهن، ؽماسهياص، عال فلسفی ىجستارها

فشهاليغن ػشمه ىتىاو بشاباؽذ. دو تؼبيش ديگش هىى تاتاسکيىيچ لابل تأويل هىهإلفهال کايذ آحاس هشى اعاعا و هتمذايى که هذػىداؽت: يکى تؼبيش آو دعته اص هشهذاو و

اص ىديگش ىؽىيذ، و دوم تؼبيش دعتههى ىؽاو اسصؽمذ تلمهاى فشهىدس پشتى ويژگىهاى اول بشصغب ويژگى ىپشداصايى که آحاس خالق هشى سا دس وهلههشهذاو و يظشيه

شف خقىفيات ه گشوه يخغتکبذيى هؼا >.دهذلشاس هى ىؽاو هىسد داوسفشهى ، ف خىد ىه گشوه دوم داوسکو يه چيض ديگش، دس يظشؽاو وارذ اهميت اعت، دس صالي ىفشه

-ىديگش سا ييض هذ يظش لشاس ه ىهاسفته هإلفهذ و سفتهکىآغاص ه ىسا با خقىفيات فشه دهذ.

کيذ او بش صکن ىهقذاق باسص گشوه اول دس يظشيه صيباؽاعى کايت باصتاب يافت. تأصيباؽاختى بش ايى پايه اعتىاس بىد. بذيى هؼا که دس يظام فلغفى کايت، صيبايى هن دس

هاى صيبا هش و هن دس ىبيؼت ورىد داسد. به هميى دليل دس يظام صيباؽاختى وى، پذيذهبايذ اص لضا فشم غايتمذ باؽذ و دسک و دسيافت آيها بايذ سهاى اص غشك و دلبغتگى

اص ؽشوه ىکلاػذه دس هىسد ىبيؼت ييض راسى اعت. افضوو بش ايى ي فىست پزيشد. هميىکيذ بش فشم هى ىاعاع باؽذ. يمايذگاو افلى گشوه ديگش که دغذغه صکن صيباؽاختى تأ

شف تضمك ويژگ -فشهى للمذاد کشديذ، کاليى بل و سارش فشاى هى ىهاىافلى هش سا دس ف

يشس يمىد و هذػى ؽذ که پيىيذى ػميك هياو سا ه =فشم هؼاداس ىباؽذ. کاليى بل يظشيه کػافش و سوابو فشهى، و اصغاط صيباؽاختى ورىد داسد. دس ايزا فشم به ػىاو ي

کيذ و اهميت لشاس گشفته اعت ىبياديى و افل ىهإلفه و ىدس صميمت سارش فال <.هىسد تأ

______________________________________________________ 1. Krukowski, L., “Formalism: Conceptual and Historical Overview”,

Encyclopedia of Aesthetics, Oxford, Oxford University Press, 1988,

pp.213- 216.

2. Significant form 3. Bell, C., “Art as Significant Form”, Aesthetics: a Critical Anthology.

Dickie, G. & Sclafani, R. J.(eds.), New York, St. Martin's Press, 1977,

pp.11- 17.

B>/ بش هفهىم فشم و فشهاليغن دس هش هذسو ىاذهههم

شاس داده و به هميى هىسد تشديذ ل ىايت دس هىسد فشم سا به ىىس ممک ىاليى بل، يظشيهکه با تىره به کاعت ىهؼاداس سا به فشم افضوديذ. لزا گفت significantدليل تؼبيش

شديذ. که دس باال اؽاسه سفت، اکخش آحاس هذسييغتى ػمذتا بش فشهاليغن تکيه ک ىهىاسددس باب فشم و فشهاليغن هتمذاو سا تضت ىو ىهاه يظشگاهک ىاص ديگش ايذيؾمذاي

در باب فرهاليسن و ايواع يام بشد. او دس احش خىد تىاو اص سيچاسد ولهاينىحيش لشاس داد، هتأ، يادآوس ؽذ که دو يىع فشهاليغن ورىد داسدG فشهاليغن پهاو و فشهاليغن آؽکاس. آو

>کىؽذ فشم مشوسى احش تقىيشى سا يماياو عاصد. تضليل اسل لىساوفشهاليغين آؽکاس هىهاى تضليل فشهاليغتى آؽکاس، تشيى هقذاقهؼشوف ىهاى عضاو، دس صهشهبذىاص تشکيب

اها فشهاليغن پهاو دس اغلب هىاسد دس آحاس هشى ورهى هىيت صبايى =.ؽىدهضغىب هىکىؽذ عاهايى سا دس چاسچىب هيأت تقىيشى، کذ. بذيى هؼا که هىرى هىو سا رغت

هاى يظاهى تبييى يمايذ. فشهاليغن پهاو دس عالکؾف يمىده و فشم سا دس ساعتاى چيى ىهاى ايتمادى و تاسيخى هىسد بشسعى لشاس گشفته اعت. بؼناخيش دس يک علغله پژوهؼ

ذ. کىدس يگاسػ تاسيخ هش للمذاد ه ىاص پژوهذگاو تاسيخ هش، فشهاليغن سا سهيافت ىسا اص هظش فشهاليغت ىهش اتب، ژايشها و آحاسکه دس تذويى تاسيخ هش، هکبذيى هؼا

هاى ويکلماو آغاص ؽذ. اهشوصه ى ايى گىيه تضليل دس يىؽتهذ. عشچؾمهکىتفغيش هايگاسى سا دس تمابل يکذيگش ، فشهاليغن و تاسيخىاص هىسخيى هؼافش هش ىبشخ سوؽى ىه ايى دو يگاه، هغتلضم دو گضيهکبذيى اػتباس آيها بش ايى گمايذ .ؽماسيذ هى

ؽاعى آحاس تىاو فشهاليغن سا ورهى سيختهتمايض اعت. به ىىس خالفه دس صالى که هىؽاعايه مشوستا و راتا هاهيتى کى عبکاى هشى تلمى کشد، اها تضليل عبهمتبى

هاى فشهاليغتى و تىاو هاعبت هياو پشوژهىتيبيمى داسد. بذيى اػتباس دس ايى را هسا با دلت بيؾتش هذ يظش لشاس داد. دس تاسيخ هش فشهاليغن ػباست ايگاسايههاى تاسيخ پشوژه

______________________________________________________ 1. Earle Loran

2. Wollheim, R., Formalism and it's Kinds, Barcelona, Fundació Antoni

Tàpies, 1995, p.65.

<C /24:5غتاو صهو پاييضن، هؾتو بيغت دهن، ؽماسهياص، عال فلسفی ىجستارها

تىاو گفت هگل ىه ىاعت اص يگاسػ تاسيخ هش، بذوو تىره به گشايؼ تاسيخى. به تؼبيش ىسا به عه دوسه ىايگاسايه تفغيش يمىده و اػقاس تاسيختاسيخ ىتاسيخ هش سا اص هظش

ايت ک ىيه بش فلغفهکبخىاهين تاسيخ هش سا با ته اگش کشده اعت. صال آو کهتمايض تمغين خىاهذ بىد. ىفشه ىهؾ ىداسا ىتاسيخ ىهاين، يگاه ها به پىيهکتفغيش

سو ؽذه که دس ايزا هاى سوبه فشهاليغن آؽکاس با ايتمادات ػذيذهکاعت ىگفتمىده تا هتمذاو اى سا فشاهن يسعذ، اها فشهاليغن پهاو صهيهىشس آيها مشوسى به يظش يمى

و پژوهذگاو به تضليل ػلمى آحاس تزغمى بپشداصيذ. ها دس ايزا به دو اهکاو اؽاسه ؽاعين و دس هؼاى دوم، فشم ػباست احش هى >عاختاس ىکين: يخغت، فشم سا به هخابه هى

فشم به هؼاى <.تىاو هضتىا سا به هخاىب ايتمال دادىکه به هذد آو ه =ىااعت اص ؽيىهاختاس دس اغلب هىاسد ػباست اعت اص ساهبشدى که ػافش يک پذيذه سا با هن هشتبو ع

دهذ. فشهاليغن به ايى هؼا بش اسصػ احش دس عاصد و لزا عاختاس آيها سا اسائه هىهىکذ. ايى سوايت اص فشهاليغن، احش هشى سا تشکيبى اص چاسچىب عاختاس آو داللت هى

ىدس ايزا بايذ پشعيذ هشاد اص ػافش چيغت؟ دس هشها کذ، بابشايىػافش تلمى هىتزغمى، ػافش فشهى ػباست اعت اص خو، سيگ و عيش. ايى عه دس تشکيب، عاختاس سا

آوسده و عاختاس هضبىس ييض ييض بش فشم داللت داسد. هخال دس ؽؼش تشکيب واژگاو، به ورىد ى فشم ها به ورىد آوسيذها و يتهدهذ. دس هىعيمى، تشکيب گامفشم ؽؼش سا تؾکيل هى

ػاىفى و بياو ?هىعيمايى اعت. فشم به هؼاى کيفيت و صالت ػباست اعت اص فشايمىدگيشد. دس صاالت دسويى. دس آحاس تزغمى، فشم دس تمابل با هضتىا هىسد تىره لشاس هى

آو، فشم بخؾذ، هضتىا، و فىست بيشويى گىيه هشها آيچه سا که يک تقىيش، تزغن هى ايىهاى ها اغلب دس بضجگىيه که لبال ييض اؽاسه سفت، فشهاليغتؽىد. هماوهضغىب هى

______________________________________________________ 1. Structure

2. Manner

3. Budd, M., “Formalism”, Routledge Encyclopedia of Philosophy, New

York, Routledge, 1998, p.707. 4. Expression

D>/ بش هفهىم فشم و فشهاليغن دس هش هذسو ىاذهههم

ايذ که دايذ، بلکه هذػىگزاسى احش هشى مشوسى يمىاحش سا دس اسصػ ىخىد هضتىا ؽىد.اهميت و اػتباس آو احش دس فشم آو هتزلى هى

ينبرگ بر نقد فرهاليست ىآثار تجسم ىتأثير نگاه گر

هؼافش يمذهاى هتؼذدى سا به يماؽى هذسو آهشيکايى ىت گشيبشگ هتمذ بشرغتهکلميىؽت. او ييض چىو کاليى بل و سارش فشاى اسصػ اعاعى احش هشى سا دس فشم آو

ايت ک نکح ىيقذ قوهخىيؼ بش اهميت ىهايىؽته ىراىدس را ىرى کشد. وو رغته به تضليل اهش صيبا پشداخته، ک نکح ىيقذ قوهويژه آو بخؼ اص يذ وسصيذه و بهکتا

ات کاص ي ىکي >.دهذىيل هکاو سا تؾ ىهش -ىگشيبشگ دس تضليل فلغف ىافل ى دغذغههذف ىه دس يظش او هش داساکيذ لشاس داد، ايى بىد کهىسد تأ يقذ سومايت دس که ک ىاػمذه

يظ بىده و دس ه هش هتنمى هيمغکو غايت هؾخقي ييغت، پيؾيياو بش ايى باوس بىديذ ايت بضج کصميمت و يا ىبيؼت اعت. ى رشياو هيمغيظ هشهذ به ديبال باصيماي

ىػشفه يقذ سومه کبىد ىخىد هىسد تىره لشاس داد و هذػ يقذ يخستصميمت سا دس اص عه ىکييض ي ىرات بىده و صيباؽاعدسوو ىهذف ىه هش داساکصميمت يبىده، بل ىبشسعاص ىاس ؽاخت و اخالق اعت. گشيبشگ ييض به تأعکدس ىبؾش ىهغتمل تزشبه ىصىصه

خىدپايذه و هغتمل بىده و لزا ىهؼ و هاهيت ىه هش داساکبىد ىايت هذػکايى يگاه ه به ىىس کتىاو گفت بمايذ. هي ىؽاعايه و اخالليبايذ خىد سا خادم يمذ ؽاخت

يه داسد. کعه فيلغىف ت ىهاايذيؾهخىيؼ به ىساهبشد هش ىدهلکگشيبشگ دس ؽ ىاعاع یاصول هبايتاب کايت دس ک يقذ سوماليگىود اص کايت، عپظ تفغيش ک يقذ سوميخغت

گشيبشگ دس بضج اص هش و ؽبه هش اص ساهبشد >.شوچهک یزیباشاسو عشايزام =،هر______________________________________________________

261G -::ـػ، ف2499 ى،ي يؾش ،تهشاو ،شين سؽيذياوکػبذال ىتشرمه ،نکح ىيقذ قوه ،ايت، ايمايىئلک. >Kant, I., Critique of Judgment, Bernard, J. H.(ed.), NewYork, Hafner

Press, 1951, pp.31- 114. : کيايت، ک يقذ سوماليگىود اص کاىالع اص ديذگاه ىبشا . =

24:5غتاو صهو پاييضن، هؾتو بيغت دهن، ؽماسهياص، عال فلسفی ىجستارها/ ;=

ه کؽذ ىهذف و وعيله هذػ ىاليگىود دس تضليل خىيؼ بهشه گشفت و با تضليل هإلفهکه هش، خىد هذف هضغىب کذ و صال آو کؽبه هش همىاسه يمؼ وعيله سا ايفا هي

دس عال Eىهذسييغت ىيماؽFهؼشوف خىد ىؽىد. گشيبشگ هىاسد فىق سا دس هماله ىه ى، دس دليمهىيفيت هشک ىهاىتشيى ويژگىاص مشوس ىکي ىدس يظش و =.شدکتبييى 2:72

ايت دس آو بخؼ به کتؾشيش ؽذه اعت. يقذ سوميت دس اک ىام صيباؽاعايهکدوم اصبه اهش صيبا يؾأت ىاص دلبغتگ يىه سهاک ىپشداخته و يادآوس ؽذه لزت <غشمايهىلزت ب

ى ؽمىلليت و رهاوکؽمىل بىده و دس تىريه و رهاو ىلک ىهؼ و هاهيت ىگيشد، داساىهعت. گشيبشگ هميى سهيافت شده اکيه کت ?کدسيافت هتؼاسف و صظ هؾتش ىآو، به ورهبه فشم هؼيىف بىده و آو سا ىاس بشد. گشايؼ وکبه ىػافش و هاعبات بقش ىسا دس بشسع

ه آحاس کؽذ ىشد. او دس ايى ساعتا هذػکايت تىريه ک ى ن رولکعىم ص ىيه بش دليمهکبا تبيشوو ىبه غايت خاف ىبذيبکباؽذ، اها ايى تشىه @ىبذيبکتش ىهش چذ داسا ىهش

ن ک، ص22§ايت دس کتىاو گفت با تىره به يظش اص خىد هؼيىف ييغت. اص ايى سو هي A.، فشم غايتمذ بذوو غايت سا دس دل خىد يهفته داسدىرول

_____________________________________________________ Collingwood, R. G., The Principles of Art, London, Oxford University

Press, 1938. :کيايت، ک يقذ سومشوچه اص کاىالع اص ديذگاه ىبشا . >

Croce, B., Guide to Aesthetics, South Bend, Ind, Regnery Gateway, 1979.

2. Greenberg, C., “Modernist Painting”, The Collected Essays and

Criticism, John O'Brein(ed.), Chicago, University of Chicago Press,

Vol.IV, 1993.

3. Disinterestedness

4. Sensus communis

5. Composition A. 235 -234 ـفػبذالکشين سؽيذياو. ىتشرمه ،حکن ىيقذ قوهايت، کG

Kant, I., Critique of Judgment, Bernard, J. H.(ed.), NewYork, Hafner

Press, 1951, p.56.

>=/ بش هفهىم فشم و فشهاليغن دس هش هذسو ىاذهههم

شوچه دس کبذتى ىهاض گشيبشگ بش فشم بشاعاط اعتذاللکافضوو بش ايى تمشه ؽاخت و هؼشفت کاعت ىػشوچه دس ايى سعاله هذکيه داسد. کييض ت ىو یزیباشاس

ىفشم ؽهىد ىگيشد و ديگشىه اص ػمل عشچؾمه هک ىفشم هيم ىکدو فشم اعت: ي ىداساه فاسؽ اص هفاهين ک ىؽهىد ػباست اعت اص ؽاخت ىه سيؾه دس تخيل داسد. به صػن وک

ياپزيش ؽهىد هضغىب ىييض بخؼ رذاي ىيابذ. ػالوه بش ايى فشايمىد بيايىتضمك هگشدايذ. ىتمايض هياو فشم و هضتىا، فشد سا دچاس خيا و لغضػ ه ىاص ايى سو گاهؽىد. ىهعاصد و يادآوس ىايت اص آغاص تضليل خىد، اصغاط سا با ؽهىد هشتبو هکشوچه بشخالف کباؽذ و فشم هن فشم ىه داساک ىصغ ىؽىد دس هش، اصغاط ػباست اعت اص آو اهشىه

گشيبشگ هش چذ ايى بشداؽت خىد سا دس >.ؽىدىه اصغاط هک ىػباست اعت اص آو اهشاصغاط Fتضت ػىاو ىديگش ىل داد، اها دس همالهکشوچه ؽکاص ىهىسد فشم با تأحيشپزيش

يه بش که گشيبشگ با تکاعت ىبذيه =.شدکشد خىد به فشم سا تىريه ک، سويEهمه چيض اعتو يمذ ىصيباؽاع ىصهيهسا دس ىهغزم ىايى عه فيلغىف بضسگ يظام فلغف ىهاايذيؾه ىغيش صيباؽاع ىهاآيها اص لزت کيکو تف ىصيباؽاع ىهال داد و فشيضا لزتکهش ؽ

اس خىد لشاس داد. ک کرى يمىده و آو سا هالو سا دس فشم رغتبىدو <يادآوس ؽذ غيش لابل تضىيل ىه دس هميى ساعتا وکش ديگش ايکلابل ر ىتهکي

?تزغمى، بش دو لشاسداد يا هزاس کليذى تکيه داسد: يک هغيش بىدوهشهاى تقىيشى و دس ايزا هشاد اص غيش لابل تضىيل @.و ديگشى تؼييى صذود ػقش هغيش دس احش هشى

ىبىده و هظىس اص هغيش بىدو، ويژگ ىو تقىيش ىآحاس تزغم ىش اوفاف راتکبىدو راعت. هفهىم هغيش بىدو، ىيماه آو هغتى ىه به هىرب آو همهکاحش اعت ىلکؽ

______________________________________________________ 1. Croce, Guide to Aesthetics, p.31.

2. Greenberg, C., “Feeling is All”, Partisan Review, Jan-Feb, 1952, pp.97-

102.

3. Irreducibility

4. Flatness

5. Delimitation of flatness

24:5غتاو صهو پاييضن، هؾتو بيغت دهن، ؽماسهياص، عال فلسفی ىجستارها/ ==

تأحيشى ايکاسياپزيش بش رشياو تکىيى عبک دس ايى دوسه داؽته اعت. گشيبشگ دس آحاس يگاهى سا تبييى کشد که يه تها >،چىو رکغىو پىالک و هىسيظ لىئيض ىهشهذاي

اسدادهاى تقىيشى سا به داد، بلکه لشهىمىػات تزغمى و تقىيشى سا هىسد تشديذ لشاس هىه عت کهشاد دس ايى را ايى اعت =.ن ياؽى اص ژسفايمايى هذ يظش لشاس دادتىه ػىاو

ايزاد ؽذه ىبقش کتاصه به هظىس ادسا ىهؾهىد، سها گشديذه و والؼيت والؼيت ى باصيمايغيش ىشدکبىم، سوي ىه رکغىو پىالک با پاؽيذو سيگ بش سوکاعت. اص ايى سو بىد

شد.کابذاع <ىؾک ى هتؼاسف سا دس لالب يماؽايت به هش و يگاه گشيبشگ به آحاس کشد صيباؽاعايه که هياو سويکش اعت کالصم به ر

هىمىع ىو فلغف ىيظش ىهاايت بش خقلتکه کورىد داسد، چشا ىاتفاوت ػمذه ىهشخىد، ى ػي ىايت سا دس يمذهاک ىىؽيذ سوػ فشهاليغتکه گشيبشگ کيه داؽت و صال آيکت

ليه هناهيى و ک، ىهش ىه گشيبشگ به ػىاو هتمذکبخؾذ. بذيى هؼا ىاسبشدک ىهاهيت بخؾيذ. ىػي ىابىد، رلىه ىيظش ىهؾ ىه داساکايت سا ک ى فشه ىهابضج

ىو ادب ىدر آثار هنر ىفره ىهاىها و ويژگنقص تجربه

اى بشخىسداس اعت. بشاى هخال اگش بههاى فشهى دس هذسييغن اص اهميت ويژهتزشبهکيذ بش فشم سا به کىبيغن، فىويغن و عايش ربؼ هاى هشى دس يماؽى تىره کين، تأ

کين. يماؽاو فىويغت هذػى بىديذ که بايذ سيگ سا اص ومىس هالصظه هىو هىسيظ دو @و آيذسه دسو ?هاى ديشيى خىد سها عاخت. آيشى هاتيظ هضذوديت

بي >.تىاو اص پيشواو فىويغن ؽمشدسا هى Aوالهيک ها ييض هذػى بىديذ که بايذ فشم سا غتکى

______________________________________________________ 1. Morris Louis

2. Greenberg, “Feeling is All”, Partisan Review, p.215.

3. Action painting

4. Henri Matisse

5. Andre Derain 6. Maurice de Vlaminck

<=/ بش هفهىم فشم و فشهاليغن دس هش هذسو ىاذهههم

اعت. ىشفذاساو کاص پذيذاسهاى ىبيؼى سها عاخته و آو سا به ارضاء مشوسى آو فشوفشهاليغن هذػى ؽذيذ که بايذ فشفا هؼياسهاى هشى سا دس اسصيابى يک احش به کاس گشفت

ش هشى بش ؽىد، لزا داوسى دس هىسد احو فشم، هتنمى اسصػ راتى احش هشى هضغىب هىهايه، لقذ و ييت هش، ىبك هؼياسهاى بيگايه اص هش چىو هىمىع، تاسيخ، دسوو

باؽذ. بش ايى اعاط هؼياس فضيش دس هاى اخاللى، ديى و هغلکى، هزاص يمى اسصػباؽذ، و هتمذ هشى ييض بايذ احش هشى سا صکن و داوسى ػباست اص بشسعى فشم احش هى

ه کرکش اعت هاى فشهى هىسد اسصيابى لشاس دهذ. الصم بهو اسصػها ىويژگ ىفشفا بش پايهتؾشيش یعلن طبيع یکهتافيسی ىبيادهاسا دس Eفشم ايذيؾهFايت تضليل خىد دس باب ک

کفشم دس دسيافت و ادسا ىهاعشچؾمه ىافالىىو دسباسه ىيمىد و دس هميى بخؼ يظشيه ىه افالىىو به فشم دسيافت آدهکى بىد تش ايؽذ هاعب ىسا به چالؼ گشفت و هذػ ىهيى

ىهاب هميى لغضػ گشديذه و فشمکه هشتکايت اسعيى سا ييض هتهن يمىد ک =.پشداختىهخىد دس باب ىيظشيه ىو <.شده اعتکتضليل ىکهتافيضي ىهؼشفت سا دس چاسچىب گغتشه

تضليل لشاس داد. فشم و هىسد يقذ سوم 28§هاتمذم تزشبه سا دس ىرلىه ىفشم به هخابهبش ىدس فشم هبت ىن رولکيفيت صکييض دس خقىؿ يقذ سومفشهاليغن هىسد يظش او دس

25§چيى او فشم سا دس بضج اص صيبايى آصاد و هميذ هيشس يمىده و دس هن ?.غايت بياو ؽذ @.هتنمى غاييت هضل فشم اعت ىن رولکيفيت صکه کؽذ ىهذػ نکح ىيقذ قوه

اعت. لزا ىغشمى، بىصيباؽاخت ىايت دس تزشبهکشد کديگش سوي ىههؾخقو ػذم ىغشمىفشايذ سها عاختى خىد اص هشگىيه وابغتگى و تؼلك خاىش هتنمى ب

پذيذه به کي ىدس فذوس صکن صيباؽاختى اعت. دس ايزا دس يظش گشفتى صيباي ىوابغتگ_____________________________________________________

1. Budd, “Formalism”, Routledge Encyclopedia of Philosophy, p. 708.

2. Kant, Metaphysical Foundations of Natural Science, Friedman,

M.(ed.), p.70.

3. Ibid, p.391. .256 -249ـ ف ،شين سؽيذياوکػبذال ىتشرمه ،نکح ىيقذ قوهايت، ک . ? .238ؿ هماو، . @

24:5غتاو صهو پاييضن، هؾتو بيغت دهن، ؽماسهياص، عال فلسفی ىجستارها/ ?=

ه به کش اعت کالصم به ر >.گشددلضا هى ىخاىش خىد آو و بذوو تىره به هافغ ؽخقاحش، بش ىبك خقىفيات فشهى آو و بذوو دس کيظش کايت صيبايى يک پذيذه و يا ي

تىاو گفت ىگيشد. به هميى اػتباس هآو احش، هىسد تىره لشاس هى ىيظشگشفتى يمؼ و هضتىايى صيباؽاعى کايت با فشهاليغن هذسو داساى يماه اؽتشاک هتؼذدى اعت، صيشا او اول

=.فيلغىفى اعت که به اعتمالل و خىدپايذگى هش تىره ويژه هبزول داؽتهذسييغن گزاس به عاصت ادبى با عيش به رايب يمذ فشهاليغتى همشاه ىدس گغتشه

گشديذ. ايى فشايذ يخغت دس ادبيات و عپظ دس عايش هشها به ويژه يماؽى پذيذاس ؽذ. ال به ىىل ايزاهيذ و فشهاليغن به سوػ يمذ گيشى و اود فشهاليغن تمشيبا عى عؽکلکيذ بش ؽخقيت هشهذ و سواوصشفه ؽاعى تخيل، هشچذ به دعت اى تبذيل ؽذ. تأ

گزاسى احش هشى تبذيل دس اسصػ ىاعاع ىفشاهىؽى عپشده يؾذ، اها فشهاليغن به هؼياسايغه، يمذ يىيى هاى ىشفذاساو فشهاليغن سوعى، عاختاسگشايى پشاگ و فشگشديذ. دس يىؽته

افلى فشهاليغن به هؼا و ى يگليغى و سويکشد سارش فشاى و کلمت گشيبشگ، هغألهاگيشى احش تىره داؽت. لزا ؽکل احش احش هؼيىف يبىده، بلکه به چگىيگى ؽکل ىدسويمايه

ايى آحاس ىگيشيذ. خقىفيات فشهاى آو، رذا دسيظش هىهشى سا اص هىمىع فکشى و ايذه، پشداصػ ىصيها، يمىػ، سوػ للندايهسيگ ىاسگيشکػباست اص خيىه، يضىه به ىهشاس هن، و به لىل بيؾتش هتمذاو کآياو ىيب و تشتيب لشاسگيشکال و اصزام، عاختاس، تشکاؽ

ؽىد. ىبك ايى يظشيه، ىها هضغىب ههاى فشهاليغتو وصذت اص اهن گشايؼ ىپاسچگکيهضىس اعت و ايى هش هيچ هذلىلى اال -ى هضتىاذغههش والؼى، هشى فاسؽ اص دغ

يظشهاى هشهذ بيى و يميهپزيشد. به هميى دليل ىشفذاسو فشهاليغن، رهاوخىدػ يمىپشداختذ. تشکيب آيها دس احش هى ىها، ػافش، ارضا و يضىهسا سها يمىده و بيؾتش به کاسهايه

______________________________________________________ 1. Vasko, Z., “The Arts and the Authentic Learner”, SFU Educational

Review, 1, 2007, pp.11-16.

2. Van den Braembussche, A., Thinking Art, Belgium, Free University of

Brussels, 2009, pp.61- 62.

@=/ بش هفهىم فشم و فشهاليغن دس هش هذسو ىاذهههم

داديذ و دسعت و هيالؼه لشاس هىىشفذاساو فشهاليغن، احش هشى سا هىمىع پژوهؼ هاى ىبيؼى سا کؾف و به خقىفيات پذيذه ىػلىم تزشب ىهاچىو دايؾمذاو صىصه هن

بيى و باوسهاى کشديذ و صتى به گماو بشخى کؾف رهاوفىست ػيى آيها سا هيالؼه هىلزا >.آهذهى هشهذاو اص ىشيك تضليل ؽگشدهاى فشهى دس آحاس آيها فشاچگ

ى هغتمل اص تفشهاليغ هاى هذسو بش تضىالت والغ ؽذه دس ساهبشدهاى فشهى و ف

کيذ هى ىاهاى دوسهچاسچىب يهاديذ. ولتى احشى به دعت هشهذى کاهل و تاسيخى تأاى هغتمل، لابل بشسعى بىد و هياو خالك احش و خلك، ورهى ايتضاع ؽذ، به ػىاو پذيذههى

تفغيش احش با بشسعى صغب صال هشهذ، ؽشايو و آهذ. اص ايى سو و رذايى به ورىد هىه بش ػافش فشهى و تکيکى احش، کؽذ، بلاوماع ارتماػى، فشهگى و تاسيخى آغاص يمى

گشفت. ىگشديذ. بذيى هؼا که عاختاس احش، هبا و هىمىع تضليل لشاس هىيذ هکتأذ ويژگى ػيى احش تلمى فشهاليغن دس يمذ هش ػباست بىد اص اػتماد به ايکه هؼا سا باي

آهذ. بذيى اػتباس که تشکيب ػافش فشهى به دعت هى ىهاىيمىد و لزا هؼا اص دل ويژگعاخت. دس هذسييغن پيؾشفته، هتمذ هشى صذوث هؼا سا فشاهن هى ىفشهى، صهيه

ا اى ػلمى هلضى داسد، لزهاى فشهى سا بشؽمشده و احش سا به ػىاو پذيذهياگضيش بىد ؽيىهاى هادى ى پذيذهکاسگيشى تضليل ػيى، احش سا به هخابهيمذ فشهاليغتى دس پى آو بىد تا با به

ؽذ و تها اهشى پژوهؾى تلمى هى =،هىسد داوسى لشاس دهذ. يضد هتمذاو فشهاليغت، سوػعاخت. سوػ ػباست بىد اص سوػ سا آؽکاس هى ىبىد که بياو فشدى ؽذه <عبک

عاخت و صتى عبک ييض هايى که ويژگى آحاس هشى سا هؾخـ هىاى اص تکيک هظىههها، هش ؽذ. اص ايى سو هذسييغتتکيک بشگشفته اص سوػ، تبييى هى ىصيشهزمىػه

آفشيمايى سا ليغ يظش اص فشديت هشهذاو، با تىره به ػافش فشهى دس پشتى سوػ ػلمى،

______________________________________________________ 1. Fry, R., Transformations: Critical and Speculative Essays on Art,

Chatto & Windus, London Press, 1926, p.78.

2. Method

3. Style

=A /24:5غتاو صهو پاييضن، هؾتو بيغت دهن، ؽماسهياص، عال فلسفی ىجستارها

يباؽاختى، فشهاليغن صکن هاى صربؼ ى ؽاختذ. لزا دس گغتشهوارذ وصذت هىکشد که کاسکشد و کؼ هشهذ هىسد اسصيابى لشاس گيشد و يه اػتمادات، باوسها و هى

بيى وى. بشاى هخال دس کىبيغن آيچه مشوستا به يىآوسى هزش ؽذه بىد، ػباست بىد رهاوؽذ. دس يتيزه هاى فشهى سوؽى که هغتمل اص هشهذ کىبيغت، هتزلى هىاص ويژگى

هاى هؾتشک هشهذاو دس تکاهل ايى هکتب هإحش ىبيغن يؾاو داد که چگىيه تکيکک >.والغ ؽذه اعت

هشهذ و هتمذ، هش دو، غايت آحاس بشرغته هشى سا سوػ آفشيؼ آيها تلمى ؽذ. دس ايزا هؼا و سوػ يمىديذ، اص ايى سو عبک فشدى به ػىاو سوؽى هؾتشک تلمى هى

هن آهيخته و وارذ وصذت ؽذيذ، اها با پيؾشفت و تکاهل هذسييغن، يؼى هضتىا و فشم، دسفشم و عاختاس احش ورىه اهکايى هؼا سا فشاهن يمىديذ. بذيى اػتباس سوػ، هن هذف بىد و

ها اص تمشکض هشهذ و هتمذ ؽمشده ؽذ. فشهاليغت ى هن وعيله، لزا هؼياسهاى فشهى يميهتزشبه بهشه رغتذ. دس والغ آصهىو و آصهايؼ هايى چىو آصهايؼ، عزؼ، تضميك وواژه

گيشى هؼا. دس ايى دوسه اػتباس يمذ استما کاسگيشى تکيک دس رهت ؽکلػباست بىد اص بهگشفت و اص ايى سو هش بى لشاس يمىيافته و هش ديگش بش اعاط اصغاط هخاىب هىسد اسصيا

هتمذ، هىسد ى ؽذه به وعيله ييض بشصغب استباه آو با صميمت، ىبيؼت و والؼيت ؽاختهگشفت. بذيى اػتباس داوسى دس هىسد يک احش به اعتاد تکيک و سوؽى بىد اسصيابى لشاس يمى

ؽذ و لزا يىآوسى و خالليت ييض بشصغب هميى هؼياس هذيظش لشاس که دس احش هتزلى هى گشفت.هى

ش به ورىد ه ىاى رذيذى سا دس ػشفهصشفه ىظهىس و گغتشػ فشهاليغن، ىبمهاى هىره دس هضافل دايؾگاهى تکاهل يافت. گفتى اعت آوسد و يمذ هشى به ػىاو سؽته

گزاساو ايى هکتب عؼى يمىديذ که کىبيغن به هکتب هىسد تىره هتمذيى تبذيل ؽذ. بياوهش هذسو ىتشيى يابغهسيضى کذ. اصايى سو پيکاعى به ػىاو بضسگيى و صيذه پايه ىصباي

______________________________________________________ 1. Fry, Transformations: Critical and Speculative Essays on Art, p.92.

B=/ بش هفهىم فشم و فشهاليغن دس هش هذسو ىاذهههم

با ايزاد صباو و بياو رذيذ، و تأهل دس آحاس عضاو، سوابو صيذه و پىيا دس ىته ؽذ. وؽاخسا داؽتذ، ىاصاويهکو ت ىصهايکه ديذ تک ىباصيمىد ىهاىآو يىع يماؽ ىيماؽى سا به را

بش لله هذسييغن =و اؽؼاس اصسا پاويذ >هاى ريمض رىيظادبيات داعتاو ى يؾايذ. دس ػشفهاى بشخىسداس عابمهکشد. هتمذيى فشهاليغت اص اػتباس و هشرؼيت خاؿ و بىادبى فؼىد

ىهاػميك فشدى داؽت، و يه دس صىصه ىهاؽذيذ. دس صميمت ايى يتايذ سيؾه دس تزشبه فشف. ىيظش

هذسييغن دس بذو اهش کىؽيذ تا گزؽته سا به دعت فشاهىؽى عپاسد و فشد سا اص ليذ آو يغن بش هذسييغن پيؾشفته چيشه ؽذ، گزؽته ديگش باسى بش دوػ سها عاصد، اها چىو فشهال

راهؼه تلمى يگشديذه، بلکه دس لالب عت به هشهذاو هذد سعايذ تا دس پشتى آو به خالليت بيؾتش سوى آوسيذ. دس ايى دوسه بىد که با تکيه بش فشهاليغن، تاسيخ هش اص ليذ

ه هشوس صهاو يىيغذگاو و هشهذاو تاسيخ عياعى، ارتماػى و التقادى سها ؽذ. اها بباس ديگش ػقش صهاو سا دس آحاس خىيؼ باصتاب داديذ، ىشفذاس هذسييغن هتأخش، يک

اص <.کىؽيذ خىد سا اص رشياو تاسيخى صهاو بشکاس داسدهشچذکه ايى ربؼ دس بذو اهش هىى هاليغن اص گغتشهايى دوسه بىد که تاسيخ هش، اعتمالل خىد سا اػالم کشد. دس صميمت فشاخاللى بيشوو اص -هذسييغن پيؾشفته صفاظت يمىد. به ىىس کلى هىامغ ارتماػى

هش تلمى ؽذ و تاسيخ هش ييض ايى افل سا پزيشفت. گفتى اعت که ى ػشفهبخؼ بؾش تلمى کشديذ، هاى لبل اص رگ رهايى اول ػلن و فى آوسى سا يزات هذسييغت

هىمؼى هخالف باػلن و تکىلىژى اتخار کشديذ. سکىد هاى پظ اص رگ، اها هذسييغتآوسايه سا به ػلمى و فى ىالتقادى رگ رهايى دوم و ييض لبل اص آو، هؼنالت هذسييته

هضىس، هش هذسو سا به ػىاو -احبات سعايذ و اص ايى سو فشهاليغن به ػىاو عاهايى يمذ

______________________________________________________ 1. James Joyce

2. Ezra Pound

3. Isenberg, A., “Formalism”, Aesthetics and the Theory of Criticism,

Chicago, University of Chicago Press, 1973, p.89.

=C /24:5غتاو صهو پاييضن، هؾتو بيغت دهن، ؽماسهياص، عال فلسفی ىجستارها

فشهاليغن تکيه کشديذ و ربؾى هغتمل به پيؼ بشد. يماؽاو دس ايى دوسه عخت به هاى واپغيى، افالت فشهاليغتى هاى ايتضاػى ييض به ػىاو هذسييغتاکغپشعيىييغت

ش هالىيچکو <، پيت هىيذسياو=کايذيغکى ىاليغن واعيلسا با ايذه >پابلى پيکاعى ?اصيمي ه بش دسهن آهيختذ. دس ايى صهاو بىد که هؼىيت دس هش عش بشداؽت و هش واال بذوو تکي

دعت هشهذايى چىو کايذيغکى و ديگشاو عبب ، آحاس بذيؼى سا بهىاى هتؼالاعيىسهايتمادى خىيؼ للمذاد ىها بالفافله اکغپشعيىييغن ايتضاػى سا صييهگشديذ. فشهاليغت

سفته عىسئاليغن سو به افىل يهاد. رکغىو پىالک با يماؽى کشديذ. با تغلو فشهاليغن سفته B،سرزهيى هرزبا آفشيؼ Aو تى. اط. اليىت @اوليسض رىيظ با يگاسػ اى و ريمچکه

هاى سفيغ خىد فؼىد داديذ. فشهاليغن هذسييغتى، هش سا بش فشاص راهؼه فشهاليغن سا به لله

______________________________________________________ 1. Pablo Picasso

3 .Wassily Kandinsky : 2:55دعاهبش 24 - 2977دعاهبش 27واعيلى واعيليىيچ کايذيغکى ؽماس بيغتن به ىتشيى و احشگزاستشيى هشهذاو عذهپشداص هشى اهل سوعيه بىد. او يکى اص هؼشوف يماػ و يظشيه

يتضاػى سا خلك کشده آيذ، چشا که او يخغتيى يماؽى هى اعت. هاى هذسو ا 4 .Piet Mondrian :32هاى ه دس عالکػشفايى بىد ىهايماػ هلذى، هشهذى با گشايؼ پيت هىيذسياو-

و ،ىتشيى ػافش هايذ خيىه هغتمين هبتى بش يظن و اينباه دليك دس ايتضاع هذعبا اعتفاده اص عاده 2:31بذى پشداصى ىشاصى و تشکيبهلشهض، به همشاه عياه و عفيذ به عاد هاى خام آبى، صسد،چىو سيگ ىهاى خافسيگ

و سيامى رهاو هغتى بىد. دس هميى ىػلمى، هذع باصتاب لىاييى ىدس يماؽى پشداخت. او دس ايى آحاس دس پياب دس هش و هؼماسى هذسو به ورىد آوسد. عيغن تضىل بضسگى دس ايتضاعيئىپالعتى ىساعتا با ىشس يظشيه

يمىد. هش گشافيک بشاى هشهذاو باص ىهاى يىيى سا دس ػشفه اسائه ؽذ، ساه ىه تىعو وک ىهاليغمچيى هيى هن5 .Kazimir Malevich :هاتيغرن دس هرشى بره يرام واالگشايرى يرا عىپشه ىگزاس ربؾ کاصيميش هالىيچ پايه

بذى ايتضاػى يراب دس هاتيغن يخغتيى يظام تشکيب اعت. واالگشايى يا عىپشه ىدس سوعيه 2:27تا 2:26هاى عالگىػ، دايشه و فليب. دس ايى ه ػباستذ اص چهاسگىػ، عهکبياديى اعت ىػافش ىهش يىيى اعت. ايى ؽيىه داسا

ؽىد . ىعياه و عفيذ اعتفاده ه ىهااس سيگکدعت دس هايى يک ؽيىه اغلب اص سيگ5. Ulysses

6. T. S. Eliot

7. The Waste Land

D=/ بش هفهىم فشم و فشهاليغن دس هش هذسو ىاذهههم

کيذ تؼالى بخؾيذ و هذػى صميمت واصذ هش گشديذ و به تؼبيشى بش اعتؼالى هشى تأ وهايتيک لشاس داد.وسصيذ و آو سا دس همابل اعتؼالى س

گفتى اعت که فشهاليغن هذسييغتى به هيچ وره هاهيتى دعتىسى و تزىيضى به کيذ يمىد و ىخىد يگشفت، بلکه بش تزشبه رذيذ به ػىاو افل اعاعى ايى ربؼ تأ

Fتکشاس E دس هش سا غيش لابل لبىل اػالم کشد و يادآوس ؽذ که تکشاس، دس بهتشيى صالت بهوسصػ تؼلك داسد. آياو هش احش هشى سا وارذ ژايشى تاصه ؽاختذ. لزا فؼت، عشگشهى و

-دس يظش ايؾاو هش مشوستا صيبا يبىد، بلکه وارذ اهميت بىد، و اهميت احش هشى سا هى

هشهذاو ىشفذاس فشهاليغن به هيچ سوى دس پى ؽکىفاو >.تىاو به ومىس به احبات سعايذپشهيض پشداختذ و اص سويکشد باصيمايايه شى يمىيمىدو هىمىع خافى، به خلك آحاس ه

ويژه، دس تمابل با ػاهل ىفشد کبه عب ىتخيل و دعتياب ىيمىديذ. دس صميمت ييشوىهبه هيچ سوى به Eفشايذ آفشيؼ هشىF ىتمليذ، هذ يظش آيها بىد. بابش چيى يگشؽ

داد و دس تکشاسى تى دس يمىهاى تمليذى و ها و عليمه ساهبشدهاى هکاييکى هتنمى ؽيىهؽذ و لزا دس ايى سويذ صل و فقل يمى Eسأى اکخشيتFهاى هشى ىبك ايى گغتشه دغذغه

گشايؼ هش .تشى دادبايغت به اعتؼذادها و ساهبشدهاى فشدى و يىآوسايه هيذاو وعيغهيهؾتشک هذسو به ايتضاع و تزشيذ، عبب اهميت سوصافضوو فشم و فشهاليغن ؽذ، صيشا ػاهل

هايى اص رهت اعلىب هشى و ديذگاه، ايى سغن ورىد تفاوتىهياو ايى رشيايات، ػل =.لىام بخؾذ ىبپشهيضيذ و هش سا دس تمابل با والؼيت رهاو بيشوي ىاعت که اص تقىيشگش

نتيجههاى گىياگىيى اعت. دس فشهاليغن داساى داللت ىش ؽذه اعت، واژهکگىيه که لبال رهماوهاى سارش فشاى، کاليى بل و کلمت گشيبشگ هقاديك يمذ هشى هؼمىال يىؽته ىصىصه

______________________________________________________ 1. Kieran, M., Revealing Art, London, New York, Routledge, 2005, p.47.

2. Fichner- Rathus, L., Understanding Art: A Concise History, Belmont

CA, Wadsworth Press, 2008, pp.260- 262.

24:5غتاو صهو پاييضن، هؾتو بيغت دهن، ؽماسهياص، عال فلسفی ىجستارها/ ;<

ادبيات با فشهاليغن سوعى پيىيذ داسد. ىؽىد و دس صىصهباسص يمذ فشهاليغتى هضغىب هىهقذاق باسص سويکشد هرى هشهاى تزغمى کتاب کاليى بل هىعىم به دس ػشفه

ى هشهاى تزغمى ظهىس يماؽى . دس صىصهؽىدفشهاليغتى به تاسيخ هش هضغىب هىؽىد. ساهبشد کاليى بل دس احش فىق هذسو به ىىس ػمذه تبلىس فشهاليغن هضغىب هى

باؽذ. سهيافت ى هش آيگلىعاکغىو دس لشو بيغتن هىتشيى سويذاد دس فلغفه ههندهذ که ىاو هکايت، به ها اهک يقذ سوماص ىو ىهاگشيبشگ با تىره به دسيافت ىفشهاليغت

ى صيباؽاختى اص ػمذه ىين و لزا ساهبشدهاکي ىتاسيخ هش سا چيضى رض تاسيخ فشم تلمى فشايمىد صغى به هش سا به چالؼ ى تمليذ و يظشيهى باصيمايى، يظشيه رمله يظشيه

ىىس اخـ چيضى ييغت رض ػام و يماؽى به ىگيشين. اص ايى سو تىاو گفت هش به هؼاعاصد، صنىس ػاهلى هؼاداس. آيچه يماؽى سا وارذ وفف هش هى کذه وفشم داللت

ه اگش چه فشم دس کش اعت کاعت فشاعىى هضتىاى تمليذى و باصيمايايه. اها الصم به رهضغىب ىافکباؽذ، اها ؽشه گيشى هش، ؽشه الصم بشاى تضمك احش هشى هىؽکل

گيشى احش يمؾى فشم، دس ؽکل خش هىاسد ػىاهل ديگشى هن ػالوه بشکؽىد، چشا که دس ا ىيميا Significantکذ و ؽايذ به هميى دليل اعت که کاليى بل وفف ايکاسياپزيش ايفا هى

بشد با يمقايى کاس هىکذه سا به فشم افضوده اعت، چه اگش فشف فشم سا بهداس يا داللتهؼا ؽذ.سو هى هفاصؼ سوب

تىاو واسد يمىد، ياظش بش ايى اهش اعت ىه فشهاليغتى ىه به يظشيهک ىاص يمذهاي ىکي داس باؽذ. بشاى هخال يک هاى ديگشى رض احش هشى همکى اعت وارذ فشم هؼىه پذيذهک

داس هغتذ، عخشايى عياعى هإحش و يا يک يظشيه دس هيك يماديى اغلب داساى فشم هؼىمىيى هزهبى، عياعى، اى هىاسد وارذ هنؽىيذ. آحاس هشى دس پاسهاها هش هضغىب يمى

هاى عياعى هاى هزهبى، سعالهاخاللى و يا فلغفى هغتذ، اها آيچه ايى آحاس سا اص يىؽتهباؽذ. دس صميمت آيچه که هش سا عاصد، ػقش فشم هشى آيها هىو آحاس فلغفى هتمايض هى

عاصد، کؾف عاختاسهاى فشهى آيهاعت و هميى عاختاسهاىها هتمايض هىاص عايش صىصه

></ بش هفهىم فشم و فشهاليغن دس هش هذسو ىاذهههم

داسد. دس ايزا يمؼ احش ى تخيل ها سا دس بشخىسد با احش هشى به فؼاليت واهىفشهى، لىهاى بشخىسداس اعت. بذيى هؼا که احش هشى دس پشتى فشم و هضتىا، هشى اص اهميت ويژه

ها دعت يابذ. ها و ياايذيؾيذهايگيضد تا رهى به عاصت ياگفتهتخيل خالق سا بشهىکه فشم به تهايى و بذوو دس يظش گشفتى ػقش باصيمايى، تمليذ يا کىتاه عخى آي

ؽىد. به بياو ديگش هياو فشايمايى اصغاط، ؽشه کافى بشاى تضمك احش هشى هضغىب يمىفشم و هضتىا همىاسه ورهى ديالکتيک صاکن بىده و اص بشخىسد فشم و هضتىا وصذتى

ؽکال کاس دس ايى اعت که فشهاليغت ياهين.آيذ که آو سا احش هشى هىفشاچگ هى ىهاا چه دس عاصيذ و صال آيکه چاوتذسو اسصػ هشى يک احش سا فشفا به فشم هضذود هى

هؼا سا ،و دس ؽؼش ،هضتىا و هىمىع ،اصغاط، دس يماؽى ،کاسکشد، دس هىعيمى ،هؼماسىد و لزا ػقش آفشيذگى تهى و فالذ الهام خىاهذ بىياديذه ايگاسين، اسصيابى و يمذ ها هياو

اين. سا دس خاسد اص للمشو فشم ياديذه ايگاؽته >،سا دس کاس کاواليىE ؽام آخش صنشت هغيشF تىايين يک هىمىع چىوچگىيه هى

ػيى همذيگش للمذاد کين و @و تيتىستى ?لئىياسدو داويچى <،آلبشؽت دوسس =،هيکل آيژدس آحاس هشهذاو فىق لائل يؾىين. دس E آخش ؽامF گىيه تفاوتى دستزغن و باصيمايى هيچ

ها دس هىسد فالذ اسصػ بىدو يتيزه ايزاعت که خياى صکمى ايى گشوه اص فشهاليغت يابذ.هىمىع و هضتىا ومىس بيؾتشى هى

احش ىهش دس اسصياب ى راتيگاسيذه بشايى باوس اعت هش چذ هؼياسها و مىابو دسوو، مشوستا بايذ بش ىسارغ به اسصػ احش هش ىذ و داوسوارذ اهميت اعت و بخؾي اص يم

، خىد ىدسوي ىتش ايى هؼياسهافىست پزيشد و به تؼبيش دليك ىچيى هؼياسهاي ىپايهخش کدهذ، اها دس اىاحش سا هذ يظش لشاس ه ىدهذهيلکارضا و ػافش تؾ ى ف ىها ربه

______________________________________________________ 1. Cavallini

2. Michelangelo

3. Albrecht Durer

4. Leonardo da Vinci

5. Tintoretto

24:5غتاو صهو پاييضن، هؾتو بيغت دهن، ؽماسهياص، عال فلسفی ىجستارها/ =<

، هىمىع، هضتىا، ىضاػغپشعيىييغن ايتکا ىبه اعتخا ىهش ىهاکها و عبتبکه ىبشخىسداس اعت، چه دس هشها ىىيى احش اص اهميت خافکت ىهايه و صهيه دسوو

ذ، اصغاعات، ييت کىايفا ه ىايمؼ ػمذه ىه دس آيها باصيمايک ىآحاس و به ويژه ىتزغمتش احش ؽاعايه ساه سا بش فهن ػميكو اسصػ کايذئىلىژي ىهاو اهذاف هشهذ و آسهاو

ييض دس تؼميك بخؾيذو به ىاحش هش ىهايهخش هىاسد دسووکعاصد و اص ايى سو دس اىس ههمىاهخاىب يبايذ خىد سا فشفا به ىلکسعايذ. بابشايى هتمذ و به ىىس ىدسيافت احش هذد ه

دس آحاس ىآت ىهاپژوهؼ ىگشدد بشاىهضذود عاصد. پيؾهاد ه ىها و ػافش فشهىويژگ، ىها و ػافش فشهىػالوه بش دس يظش داؽتى ويژگ ىويژه يماؽ به ىهشهذاو ايشاي

ىاوکدسوييات هشهذ ييض هىسد پژوهؼ و وا ىلکىىس ها و بهها، آسهاواصغاعات، ييت لشاس گيشد.

هنابع

. ػ2499ى، يؾش ي ،تهشاو ،ػبذالکشين سؽيذياو ىتشرمه ،حکن ىيقذ قوه ،کايت، ايمايىئلBell, C., Art, London, Arrow Books, 1961.

Idem, “Art as Significant Form”, Aesthetics: A Critical Anthology,

Dickie, G. & Sclafani, R. J.(eds.), New York, St. Martin's

Press, 1977.

Budd, M., “Formalism”, Routledge Encyclopedia of Philosophy,

New York, Routledge, 1998.

Carroll, N., Art in Three Dimensions, Oxford, Oxford University

Press, 2010.

Croce, B., Guide to Aesthetics, South Bend, Ind., Regnery

Gateway, 1979.

Fichner- Rathus, L., Understanding Art: A Concise History,

Belmont CA, Wadsworth Press, 2008.

Fry, R., Transformations: Critical and Speculative Essays on Art,

Chatto & Windus, London Press, 1926.

Idem, Last Lectures, Cambridge, Cambridge University Press,

1939.

<</ بش هفهىم فشم و فشهاليغن دس هش هذسو ىاذهههم

Greenberg, C., “Feeling is All”, Partisan Review, Jan-Feb, 1952,

pp.97-102.

Idem, “Modernist Painting”, The Collected Essays and Criticism,

John O'Brein(ed.), Chicago, University of Chicago Press, Vol

IV, 1993.

Isenberg, A., “Formalism”, Aesthetics and the Theory of Criticism,

Chicago, University of Chicago Press, 1973.

Kant, I., Critique of Judgment, Bernard, J. H.(ed.), NewYork,

Hafner Press, 1951.

Idem, Metaphysical Foundations of Natural Science, Friedman,

M.(ed.), U.K: Cambridge university press, 2004.

Kieran, M., Revealing Art, London, New York, Routledge, 2005.

Krukowski, L., “Formalism: Conceptual and Historical

Overview”, Encyclopedia of Aesthetics, Oxford, Oxford

University Press, 1988.

Prez-Gomez, A., Introduction to Architecture and Crisis of

Modern Science, Cambridge, The MIT Press, 2000.

Tatarkiewicz, W., “Form in the History of Aesthetics”, Dictionary

of History of Ideas, Wiener, P.(ed.), New York, Charles

Scribner's Sons, 1968.

Van den Braembussche, A., Thinking Art, Belgium, Free

University of Brussels, 2009.

Vasko, Z., “The Arts and the Authentic Learner”, SFU

Educational Review, 1, 2007, pp.11-16.

Wollheim, R., Formalism and it's Kinds, Barcelona, Fundació

Antoni Tàpies, 1995.