SALS HEJMAR 25

GULAN 1944 tt o )\lt\1-li ANNEE3

NUMERO 25

MAI 1944

SUPPLEMENT ILLUSTRE DE LA REVUE KURDE HA WAR TELEFON: 12-29

FİLt ŞEREVANİ

~ neve insane peşin her ı1 her bi peyari bi ri! ve diçı1 ıl bare xwe ji di pişta xwe de diguhast. Pişlre gava heywan kedi kirin, Le sıwar biın ı1 bar ji M kirin. Bi zemanan ve erebe, qagıx, vapor, rChesin, Irimbel tl bala{ir ji çi!kirin. İro di wasiteyen guhastine de gelek gııh didin sirhetl!. Li beje wasileyine wele diline ko di saeti! de ji sedi heta dıı sed klloml!liri bi ri! ve diçin. Di ezmanan de ji teyran bi geleki derkeline. Digel vi! hinde insanan nikariya ji heywani!n xwe en ki!mweş bıgeri-

yana. Ev [ile ha di Hindistan!! de lebateki ordiwe ye.

ÇAPXANA TEREQIYE ŞAM-1944

www.ars

ivaku

rd.o

rg

DI VI! HEJMARI! DEt. Wezire eqilmend Çirokbi\j

N eçira Kewan Evdirehınan Eli Yı1nis

Mirove besi ın bel Xelili\ Genco

N apoiyon Osman Sebri

Boioçi\f Bişare Segman

Marşa Tipan H ise ne Emin

Zi\dehiya Jinan Ronahl

Çend Ti\derxistek H esen Hişyar

Emeliyata lı koxike Dilawer Çarpin e

Selalıedin Osman Sebrl

Penci Milyon Ga snenıane Ferho

!!:!!~~ ............................................... _

Çiroka Kurdmanci:

W ezire Eqilmend Kurikeki s~wi ji gund~ xwe ~ biçıik derket

il her bi bajar~ hakim~ welat~ xwe ve çıi.

Kurik giha baj~r; yekser çıi her deriyil mala bilkim da ko ji xwe re nan bixwaz~. H~kim bi xwe çav 1~ kir ıi qenc li wl meyizand, dt kurikeki heja ye. Hllkim ba kire wi, got ll: kuro were vi misin~ ha bide min. Kurik go: ez misin nadim te, I~ div~ tu misin bidi min.

Lt'; hekim çend cara got (";: Kuro were mistn hide min, kurik her ıi her digo div~ ko tu bidi min,

Tali hekim emir da esker~ xwe ıi gote wan, vt kuriki ji v~ deri\ derilxin ıi herdin wi, bila biç("; devereke dur, ji bajllr derkevil. Eskera berd!!ne kurik ıi kuri-k bi nav bajt';r de baz da, xwe çend roja vinda kir.

Piştre xve kire mirovekt eqilmend ıi di xwe fikiri ko çi kari bikt'; ••.• tiştek ha te bira wl. Xwe bike hakimil zarokll bajllr. Zarok li xwe dane hev ıi ji wan re bin tişt gotin, kMa zaroka zehf pil hat. Bi vi awayi kurikil sllwi hikmt'; xwe di nav zarokan de kir, weke hikmt'; hakim Cı mezina ıi Mş ji wan distand, her hev bi Mv. Piştre dt bin ji zarokan Mşa xwe nadin. Ji wan re meşneqeke dari ç~kir il. go: heçt ko Mşa xwe nedil ez~ wi bixeniqinim, bi vt werist'; daliqandi, bi va her st'; dara de.

Bu taliya hev~; hemiwa Mşa xwe dan, yekt bi ten~ Mşa xwe ne da. Kurikil hakim ba kire wl il. go: çima te Mşa xwe ne da. . Kurik go: ez nadim. Kurik~ hakim gote limanı~ zaroka, kuro wi bigirin ıi weris Mxin stoyt'; wt; bila hixeniqe. Zarok ji xwe M emri· ya wl nakin: weris llxistin stoyil wi Cı şidan·

din; kurik çend cara xwe Iebitand, lll bil Me, tali rehen mir.

X wediyll ku ri k halin il ji zaroka pirstn, kı'; kurll me kuştiye?

Zarolm go: kurike we, hakim wl kuşt.

Esker ji halin, pirsin ıi kurike hakim girlin il. birin her deslll haldm~ xwe ıi mesele bi timami ji hekim re golin

Ht';kim gote ce!M: Sere wi jt';ke, beri ko finazkine di der~xil

V~ca kurik go: Emir heye ez biştexilim

H~kim go: tt'; çi Mji'l .•. Kurik go: heke te ji zilameki carkt'; du

cara, s~ cara b~ş xwest il. wi go ez nadim ma tu wi nakuji

Hekim go: hele Kurik lt'; vegerand ıi go: Ez jt hing~ haki­

ml'; zaroka bil.m il min heşa xwe ji wa distand il. ye k ji wa li her mi as~ bil., bilş ne da; mi ji ew bi dar ve Idr

Hakim geleki fikiri; dil ko zarokeld eqil­mend e, dive ko wi ııekiljt'!; rabil. bilkim gote kurik: Til bibi sayis~ min. Kurik go: hele bi ser il. çav~ xwe, mi ji te qebıil e.

V~ca kuril1 her ıi her emt'! hespe hekim dida, hesp tirnar dikir: dora wi dimalişt.

L~ du wezir~ hekim hebil.n. Her du wezir ji zehf ji wi lmrki dienitandin il. dixwestin rojke beri rojke ji wi kurlıi xelas bibin; beri ko bela k~ bine ser~ wan. Ji her ko kurik ge­le ki şehraza bfı il hekim j~ bez dildr.

W ez ir~ mil~ raste rab u go te keça xwe: Min div~ ko tu biçt işev cem sayis~ hesp~ heldm il. j~ re xwarineke xweş bibi il Mji wi, heke te hesp~ hekim kuŞt ez.~ te li xwe mehr kim, bila xwarin~ ji bixwe

Keçike xwarin bir fı çCı. Bihurte cem kuril<~ sayis. Odeke reş ıi tari, beçira. Keçkt'! slav li kurik Idr ıi xwarin da her il go; min ev xwarina xweş ji te re aniye da ko tu bixwt.

Kurik dest bi xwarina xwe kir fı xwar. Pişti ko xelas kir ke;l<t'! got ~: ez halime cem te ji boyt tşeki, min dive tu vi hespi bigurinf da ko ez te Ii xwe mehir kim.

Kurik geleki di xwe fikiri fı go: H~ldm gote min, te hesp ji hirçiııa gurand; ez ne birçi me, hel<e go ji nebCınt'! te gurand, her tişt hene, pere zehf in; hakim dikare yeke min bine, bi XweM ez vi işi nakim.

Keçi k~ kir ne kir, kur k qima xwe ne ani. Ta lt keçi i{ .vegeriha cem bav~ xwe il jll re weke ko bı'ı go. Wezir di M fMe ye, ralıCı gote wezir~ milt'! çep~. Wezir~ mile çepe ji keça xwe şand, disan kurik hesp ne gurand.

Careke din wezir~ mill'; rastt'! keça xwe

2 490 25

www.ars

ivaku

rd.o

rg

Aand. İcar kurik sist bO ıi qima xwe ani, hesp gurand ıi keçik di cllı de li xwe mehr kir. Sibe hakim p~ lıesiya,

şande pey kurik (ı gol e: Te ç.re hesp gurand; ~ze sere te j ~kim.

Kurik tişte ko p~ re hıi ji hekim re qise kir ıi go: cara sisiya mi xwe ne glrt, min hesp gurand ıi keçik di cih de min li xwe mehr Idr,

Hakim kelike tikiri, piştre şand pey her du wezire xwe, sere wa jekirin ıi ew kurik kire wezirl\ xwe ye mil~

raste ıi yekt di ji ani ki re wezirll xwe ye mil e çepe.

Carkl\ hakim (ı her du wezire xwe bi şev

di nav:bajer de digeri­han. Çıin mala keçikeke

Bergehelıji bajareki ta/yani. Bala{ıriııe lıeva/beııdan yen kevfe di

ser bajer re {ıriyaııe ıl ev s ılı el ji jor de girtiııe.

zehf speht ıi xwanedan, ji maleke mezin. Ji her ko we keçk~ ji m~j ve ji hekim re şandi bıi ko ew ıi her du wezirll xwe ko li cem wl\ dawetU ne.

Hakim u her du wezire xwe derbasi mala keçkil Mn. Vilca p~şi hakim derhas bU cem wl\; di gava keçik li pi~t perdil riınişti u mersefke mezin dani orte, berxeki dagirti iı

sorkiri te de. Keçik gote hekim: Kerem ke ser şive.

Hakim riınişt, xwar ıi çend şlm.ali bi keçke re peyivi; xatir ji keçki\ xwest u çu da wezi­ril wi runin. Hekim weziri\ xwe yi\ mili\ çepil pllşi şand. Ji xwe ew wezir zehf ehmeq biı,

hat silav li keçke kir ıl berna riınişt ıl rabi­şte xwarine, berx bi lemami xwar u vegeriya cem hekiın.

İcar wezirll mile raste ket mezela keçke; di ko keçik li pişt perde ye, silav le kir, hal u xatir jll pirsi ıl sekini. Keçke go kerem ke ser şivil. Je re ji dani bCın berxeki heşandi,

Wezir rıinişt, rahişt seri jekir, her çar pe ji jekirin, ıl hemıi dane pişt mersefıı;u şiva

xwe xwar. Pişti ko xwar keçkil go, ez Mvi dikim tu neçi. Ji her ko ewl\, !işte ko wezir kir! M dili bU.

Tali keçkil gol e; kerem ke tu ji were pişt perde.

Wezir derhas biı, di keçikeke spehi rüniş­liye ser lexte xwe. ~ 'Vezir yekser çü di rex we de riınişt; ken ıi iıeneke xwe bi hev re kirin ıl geleki bi hev re man, heta işi\ xwe qedandin. Ji her ko keçke dili bıl wezir çi Idriye ıl mana we ji seh kiri bü. Ji xwe mana we ew e ko sere wi jebe, linge wi je­bin, tucara veşartiye dili\ xwe ji kesi re nabe­je. Wezir pi~ti ko dile xwe li cem keçke rehet kir; je xatir xwest u çü cem Mkim

Hakim zehf aciz bıi biı; hingi li benda wl ma b Cı • • Rabti hahim je pirsi Cı go: Ez çCıme cem keçke, kımkıl mam iı derketim, wezire mile çepe çü ew ji wilo; ti çüyi wexteki heqeder zehf mayi, rastiye beje te çi kir'l Wezir go: qet, weke we kir, mi jt kir, mi tiş­teki din ne kir.

Hekim kir iı ne kir ko wezire wl rastiye biheje; wezir ne go. Hakim rabıi berda wt ıi ew ji bajer derexist.

Mideki halo ma. Lll hekim disan xwest wezire xwe e berdayi vegerine Cı je bizane we şeve çi kiriye. Allkim ji xwe re digo ez nizanim bi ku de çiı; le eze bi awakt zani birn. Robu ji eskere xwe re go herin ji mi re şivikne blka bini n. Bi bara şivikine bika antn u rabün her şivik ji bin iı ji seri jekirin, V6ca sere şivika ji bini xuya ne dibCı. Ji esker re

25 491 3

www.ars

ivaku

rd.o

rg

gotin, herin van şivan li xelke belav bikin u bejin wan ye ko bikare sere şivke ji bini ji hekim re kifş bike ewe ji hekim peşkeşeke mezin bi be.

Timame xalke li wa şivka meyizandin, le ji hev derne· xistin kujan seri ye, kujan bini ye.

--···--·-··---··-··-·············--················-················· ............ - l

W ez!re ko hekim berda bU wi, ew kurike eqilmend çu bı1 mala camereki, riınişti bU. Veca xwediye male ji, eskara şivek da bıln e. Ew zilam ji hale mal u li şivke meyizand, le nas ne kir.

Keteken daketme. Ev vap01·en piçıik dihm·in yelek nizingrye lı beje bıkın. Ewçend ko esker d1karin JC peya bi bin behtrC ıl bi peyari xwe bigehinin beJe. Ev tişl hemi haziriya hevalben-

'Vezire veşarti gol e: tu li çi demeyizeni. Merik rabu hal u hewal je re gotin. Kurik go, here ji miu re [teştek av bine, rahel e. 1\lerik rabıl je re te:tek av ani ıi daııi her. Wezir şiv avet teşta ave, rexek çu bini, rexek li hani ma. "'ezir go: rexe ko bin av hibe bini ye u rexe ko ser av hibe seri ye. Here ji Mkim re bibeje u peşkeşa xwe je bistine.

dan e Jl bo eniya dıdowan.

Ew zilam çti cem hekim ıi di hey tu kesi nikari bU ser ıi bine şivke şani bide. 1\Ierik leştek xwest u nıarifeta xwe ani orte. Hekim xweş seh kir ko ev iş wezire wi çe· kiriye. Hekim gote mhik: ra·

Ji bergehen şere Pesifike. Eskerine mizetandi dadikevin giraveke emerikani ya ko japonıyan dı deslpeka şer! de zeml kiri bıi.

stiye beje min, ke ev şiret li te kiriye? Merik mikur hat u gol: Ji mej ve y~ki

ji her dewlete baz ba bU u hali bU mala min, ewi ev şiret li min Iiiriye.

Li ser emre hekim ew zilam çu u wezir ji hekim re ani, peşkeşa xwe bir ıi çu mal. Veca hekim gote wezire xwe: Dive tıı ji min re rastiye bibeji, we şeve li cem keçke te çi kir?

Wezir rnikur ne dihat. Hekim le dişidand, le wezir her u her digo: Mi tiştek ne kiriye, ı:pi ~iva xwe xwar u ez vegeriyam cem te.

Hekim dit he fMe ye; emri eelade xwe Jı.ir ko sibe wezire wi ji pel tername xelke ':'~ bhteniqine. ·

· Bu siJı~. hakim li ser golina xwe sekint. Cardf Jl kur1k pirsi. Kuril~ dis~n got, min ti§tek

ne kiriye. Rabun dar u wer!s dan!n, wezir birin raste, ji pel xelke ve bi dar ve bikin. Xelk li dora meşneqe kom bun.

Ji nişkeke ve ew keçik ji nav xelke bi der ket u hat neziki wezir iı U sekin!, hinarek li erde da; !ibe binare li erde bela Mn. Kurik mana we seh kir, heke ji hekim re !işte ko we şeve Ii cem keçke kir; bibeje keçik naxeyide.

Veca kurik bere xwe da hekim u destur xwest ko biştexile. Hekim emir da; weris ji stoye wi kirin, kurik çu ba hekim u her tişt je re gotin.

Hakim gelek kHxweş bu, kurik efiw kir ıi ji nu ve ew kire wezlre xwe ye mile rast~\.

ÇİROKB:f:J • ~92 ~5.

www.ars

ivaku

rd.o

rg

NECİRA KEWAN ·'

Gava em neçir dihejin ev pirs ji temamc neçira teyran ıi heywanen kovi re te gotin. Le gava ko em neçira kewan dihejin divet guh­daren me wer bizanİn ko ev ji temamiya ne­çirvaniya kewan re te gotiıı. Heke em kew­girvani an kew-vedani dibejin, qenc te sa ldrin ko mexsed vedana ribat u eelalı e.

Hibat u celab du naven erebi ne. Gelo ev du ııav ji kıi ketine an hatine ııav kurdman­can. Ez ve nizanim.

Le min pir kewedani an kewgirvani di deştan u di çiyan de l<iriye. Di lıiıı deveran de, ji deve miroven kal beşte not sali, min bi xwe bihistiye ko digotin an dipirsin, gelo ev kew qoç e an ye ser dar u deviyan e. Hin caran ji dihat gotin ko kewe te qoç e an ye ser daran e. O bin mirovan ji digot ko kewe min qoçe kozikan e, ne ye ser dar u deviyan e[l]

Ji van pirsen kevnare te zanin ko beriya hatiııa van ·pirsen erebi, nave ribat " qoç ıı u ye celab « serdar ıı bu. l'liha bi xwe ji di hi n deverlln Kurdistana bakur de ji meren qenc re dibejin ko filankes qoçe kozikan e

Herçi golina « qoç ıı kur­den hin deveran je re « quç >>

dibejin. Le bi sakirina pirani « qoç >> e u yen hiııdik « quç >>

dihejin, Bi min ji « qoç >> e. Em ben ser mesela neçira

kewan. Di aliye Kıırdistana

bakıır de bi, çend awayi neçira kewan dibe.

Heyani ko Sibat biqede çav ti nikulen ke­wan sor dibin u av ji poze wan te. \Ve çaxe edi wexte vedana kewe ner e.

Ilema ko zip qediya it çend roj Adar çit w e kewgirvan kewcn x\\ e h ilinin ıi bi çol ıi

çiyan bikevin ıi ke\Hlll vedin; heyani nive Gulanc. Pbtre cwi' dest bi vedana mekewan an ınariyan ji bikin. Kurd hin diben ınekew hi n di ben mar!; her du jl yck in. Mekewe ji vedin heya nlve Hizerane.

\'Im.ıs.ı Klı'll'.IS. Kcwgirvan diçe li ciyeki mitik an pozik kozikeke çı'dikc; dorhcla kozi­ke bi hcjikan an hi giya asc dike ıi li çar all davan vediıle; bine kozike ji kcvir dike. Ji bona ko kewe tazi yani ribat hi çere ıl gev­zike ınijiıl nehe.

Neçlrvan kewek li ser keviren kozike tazi dike ıi yek an dido di ser kozike re. Heke dar an devi an poncikek hehe w~ celab an serdar deyne ser wi ciyc bilind ıi rekew an qefesa wan qenc veşere; da ko kewen kovi ji rikew an qefesan netirsin.

Kewgirvan we here di şargeluı xwe de

---------.-~ ------ŞAHNHORST

KEW- \'ED ANİ: Di navbeyna her du kanunan de dive ko kewgirvan kewen xwe qenc bi xwedi bikin. Emi' kewan ji ev in: genim, tehli, giyaye şin u pivaz. Hoje cari-e genİnı u çar penc caran şinali divet b!din kew. P.oje du caran ji li her roje an li her agir divet kew bexin gev.ôke. Gevzik axa bi girzi k an bi seli k e.

]1] Jı yan her du gotinan re navine kurdmanci hene. Herweki axe gotıye ji Jelab re (( serdar » U ji ribat re << besti >) dibejın. Ji xwe Mr. Osman Sebrl di bendeke xwe de ev weıe bi nav kirıne.

Şarnltoit.l :::ullcpn~eke t' emalli lııi Zırhefp,i.,ı·ke .rw t, bi ( 'ifi,OOO) toni

me:: ın. -5aı rıhorst dıyel ::irclıJ,fİ?cl,t• d w Gne:cnaw, care k ı di behiı·a

Manşt? dı ber peravt?n İngılislaıu! re derhas bıi blin. Slol ri balafir­

vamya bıilani pe hesıya bıln ıı dın!Ji wan J..ırı bıi. Rojeke mij

ıl dümane bd. Zırehpılşe11 elemani dı bin SElara miji! de jı neyaren

xwe xelas bıin ıl xwe gılzandm bwıdcreke elemani. Xelkf

İngılfslani! ji vf iş! ye/ek ~'eyulı' lııin Le lı ?li. 12 1913 slola bri­

tani Şarnhorsl dı Behıra-bakıır de qe[all ıl eıv bw au kır. Klişa

RONAHİ: H.17-R. 16, 17. me ŞanhorsiC di bendereke de lengeramiaz şaııi dide.

2& 5

www.ars

ivaku

rd.o

rg

xwe biveş~re. Dema ko n~re· ~ kew t~ ı1 m~kew~ wi p~ re ye, m~kew ji dixwaze dir~ji ri bati bike. L~ n~rekew li w~ dixe, w~ bi şun de verligerine ı1 naMle ko bikeve şer.

Dema ko celaban dest bi xwendine kir kew~ koviji we cewab bide; yani ew ji w~ bixwine. Gava ko kovi nizik bu Mi şer dikeve ser ribat; heya ko kew~ kovi di dehfan de bieliqe. Pişre we xweyi rabe ı1 kewtın xwe ji dehfan derine u binek ji ribat re dil bike; heye ko ribat çend niku· lan Mxe. L~ pir kewt!n qenc hene ko li Msir ıl dilan naxin.

Eskerine heua/bendan, nemaze britani dadıkevin beja İtalyaye. Je d iki n herin qada şer.

Vedana mt!kewan ji nive Gulan~ dest pe dike. Dema ko m~kew bı1n qebik ı1 çı'ın ser Mkan n~rekew hi çol u çiyan dike\'in ı1 li ku dengtı mt!kew~ hes dikin hema ji ci qesda w~ der~ dikin; xwe digihinin m~kewan heya ko hieliqin an xweyi bi tifıng~ Mbide [1].

M~kew heke dido bin ew jf wek kew~ n~r ten vedan. Yek di kozik~ de !azi dibe li yek: li ser celab dimfne. ü heke yek be w~ li ser dareM an ponceki deynin ı1 li dora wt! dehfan vedin.

NiJÇİRA SER/J KAN/YAN: Pişti nlv~ Hizt!~an~ ko vedana mt!kewan jf qediya, heyani meha İlon~ hin caran ji bona girtina ferxik an kewi· Mn wan xelk diçin dor kaniyan li ji xwe re kewikan digirin li bi xwedi dikin.

Ji meha lion~ hi away~ jtırin disa dest hi n~çfra kewan dibe; heva ko av nekeve li her kani ıl avzt!man. Ciyt! ko av bindik he, holikan çMikin ı1 xwe t~ de vedişevin. Dema· ko kew li vexwarina av~ kom dibin, bi tifin· gtın saçilame li wan dixin. Hercar hi derbekil ji yeki heyani dehan kew lt!ne kuştin.

ÇARlK: Pişti ko baran ket w~ bi çarikan neçir bikin:Çarik çar gaz caw e. Çar gaz caw, du her bi hev ve hidrun ıl bi renge reş, sor, zer ıl ~in, !evi ht-v, reng bildn. L~ ciM cih~, reııgek .t~kiU rengine din nehe. W~ çarik~ hi ser du ziltın nı-hin ve hikin; li gori • (1) Herçl sebeba veda na nerekew, wl çaxl dema

fıska kewan e. Nerekew gelek bi xeret dibin il naxwazin ko nerekewine din nizingi mariya wan bibin, Ji Iewre wexte denge hesli dikin bere xwe didin wl il şere wl dikin. ( Ronahl )

hilindahiya bejina xwedi. O p~ herin heya ko kew we bibinin.

Dema ko kew çav bi çarik~ dikevin berna cixda·cixd dikin u ji ci qesda çarik~ dikin. Bi tifing~ li wan dixin Cı bera wan didin.

Ji Çiriya dawl heya meha Sibate bi çend awayen din jl neçlra kewan te kirin.

_HELE: Derna bela wan, roja lı~!~ w~ zilam kom bibin ı1 bi ciy~n devça ı1 devnewal ve herin ı1 herçi xwey·tifing xwe bidin pozikan an mitikan. 11:n Mçek w~ kewan bifirinin. Herçf ko li milikan deynin ~n xwey-tifing li wan bidin ı1 y~n devnewalan we Mçek ji xwe re bigirin.

Kew ji du s~ tl ran Mtir nikarin bifirin. Dema ko kew h pozikan da line; w~ n~çirvan çend dengan bistre, h eya ko kew xwe veşerin. Strana wan ji ev e. « Her·Mro. ber·hero, delalo, delalo, nikulsoro, celebdaro .... » u s~ caran ji de bikuxin: « Ih •.• ih. • • ih •.• ». Kew berna di bin poncikan de xwe vedişerin.

TAMIK: Ka li genirn di nav hev de li ciy~ beroj direşinin ıi wele dihilin. Kew ten dixwin ıi bini wi tami-ki dibin. Pişre xweyi diçe u holika xwe çMike [1] ıi te de. rOdine. Kew bi ref ten, neçirvan gava kew pir bun wan bi tiflng~ dikuje. Refe ko hint tamiki bıiye heta ko je kewek birnine ji tami· ki venabe.

Neçirvan dikare kew~n ko tene tamiki bi [3] Bi me bit roja ko tamil< tete reşandin holik

ji di vet bete çekirio da ko kew hlnl we jl bibin ü piştre je netirsin. R. 6 494

www.ars

ivaku

rd.o

rg

tor~ ji bigire. Toreke masıvanan li hev dip~­çin li di nava kaya tamik de vediş~rin. Dema ko kew t~n li dikevin nav kay~ tor~ bi ser wan re dikişinin. Ben~ tor~ di holik~ de ye.

Pişti v~ n~çirvan terin ciy~ ko m~rg an çiman; berfa wi paqij dikin li holik an şarga xwe di berf~ de çedikin li li benda kew~

xwe diminin. Kew dema ko çav bi reşahiy~

dikevin qesta w~ dikin, N~çirvan bi tifing~

wan dikujin.

TEPIK: Tepik çaleke devgirti ye. Du dep, heryek ji host~ki din'!jlir li bi qasi çar tiliy~n hi bev ve pehin. Li her du aliy~n depan darikine ne pir qalind li seri kolayi datinin, ji bo ko de pik j~ nefilitin li hi her du aliyan ve du hen~ mli giredidin. Çala tepik~ ji hi qasi s~ bostan klir dikin. Tepikan bi qasi deh gavan ji hev dür datinin. Navbeya wan bi hejikt'!n daran ıi deviyan s~nc dikin; li ser~

tepikfuı xwe ji pıiş~ çilo li pe~~n çilo dalinin. Dema ko kew t~ tu tişti nabine xwe dav~je

ser pel~n çilo li dikeve çale. Tepik ji Çiriya dawi heta deM Adare t~ne vedan.

NEÇiRA BER LiSAN: Di her dıı meMn ka­nıinan de n~çirvan diçin her lis~n kewan li n~çira xwe dikin. N~çirvan bi ro terin ıi li ciy~ ko kew bi şev t~ de !is dibin agah di­bin li şarge ji xwe re çedikin ıi le rıldinin.

Dema ko niv saet roj ma w~ kew qesta Us~ xwe bikin ıi ben. [)ema tt'!n ciy~n xwe,

cot cot li cem h ev t~n, mar! ıi n~rekew li ha hev diminin. Wext~ t~n n~çirvan hi tifing~

w~ l~bide.

EBORA KEWAN: Li sal~ carek~ kew ji deşte qesta zozanan dikin li paizan je vedige­rin deşt~. Ji biste Sihat~ çıina wan dest pe dike. Kew ji v~ tarixe ve ji deşte radihin :li her~ xwe didin zozaııan, heta nive Adare. Hinge ji neçira wan dikin

N~çirvan di ciyen sirıim li kepiw~n bilind de çeper ıi meleris~n xwe çedikin li li hatina kewan çavn~ri dikin. Uema ko kew ji jer ve derdikewin ıi qesta sirıim li kepiwan dikindi ve n~çirvan pir destçeleng li sivik be; berna zıi

lebide. Ji her ko kew pir nasekiniıı, zıi diliri n.

Wext~ em li wel~t bıin ıi me ev neçir dikir, xelke mHerisen:xwe heyani bist zeran difirotin, firotineke milkane.

Ev in awayen neçire y~n ko di welat~ me de pe emel dikin. Niho erne bin rezik ıi

qeydey~n v~ n~çir~ bibejiıı.

Vedana kew~ ıı~r: Şevdest li ciy~n ketayı li nizim; rojdest li ciyen pal ti pozik div~t

b~ne vedan. Heçi m~kew div~t li ciMn bilind hele

vedan. Da ko li çar aliy~n wi deng here.

Tepik ji li ciyen pal, beroj li kewçer div~t hene vedan.

EVDIREHMAN ELİ YÜNIS

Eritaniyan lexlıtek balafir hene fe re dibejim (( mt'ıskıtos w balafirne ht'ır t'ı sivik, balafirine kqif t'ı neçlrvaniye. Ev in çend (( mt'ıskltos ». Mihendis t'ı erne/e di hola

Fabrike de perçeyen wan li hev siwar dikin.

25 495 7

www.ars

ivaku

rd.o

rg

MIHOVI~ KO SDIBJ~LEN X\YE DI ~JEZ.\Jll~ DE FJHÖTINE

11 Jı ko\ nııı I-.ııc) ııC ~·1 1 o lı ~fı<..,ı ( dt• ı !d Inı tc p,ıı tııı »

Emiral Hor/1 serekr' de-; lela Mecarislaıu1 bi xurliya vflıı (ı meraııiya xwe drııg daye. Di sala 1917an de deryavaııcn ke§fiya ko llortl kwııandaıu! 1/Je bıl e>yan kiri btl; esyaııeke bol§eviki. Deryuvanan ji nav xwe se peya bijarti bıin ıl ew ı-e!dri bı/n ııik lwmaııdaıı · keştiy~; je dixwestiıı ko xme ji kumandariye deyne u teslimi waıı bibe. Ev Iıer se peya lıilkişiya Mn pira jorin, ci/ıe kuıııandwı ıl daxwa::a deryuvanan je re dielan zanin. Horti bi'i ko li waıı vegeriııe li Iıeryeld kulmek da ıl Iıer sc avetiıı belıire.

' Deryuvanan gaı>n ev ııırıraııl (ı /1,} pel"­wayi dilin, bi::dilıan, gotin qey kwııaııdar bi çek e, ıl lıerkes çıi ser Işe :rwe: serxwerabıln jl wek {ında ko ba li we .riııe, te{ıya.

Di5aıı di we sa/e de di bendera J{afaroye de eskeran esyan kiri bıi. Keştiya llorli di we bendere de bU: le bi Hortl re ew qewel nin bU ko bikare bera aseyaıı bide. Serxwerabi ji 70001 betir bıiıı. Le Horti nemerdi ne kir ya· were xwe bi J·we re bir, li qayi.i·ekc siwnr bil ıi qesla beje kir.

Serxwerabi di qera.h! de li fıtluiya mi bıiıı. Wexte qayi.'i:e ;ıi::iııgi kir ,,erxuıarabiyan digot: << Vi tersi Nkujiıı, bikujin t>l tersi ... » llorllııe da sis/iye, ji qayi:h! peya btl; bi gaviııe 'giran ber bi deryavanan ı>e çıi ıi gole wan: Deryrıva­n/no teslim bibiıı; çeııd alayCıı siwarl bi :i·ar

.Xwendeva­ııbı me we bibfjin Rl'na­hl bılye Acla­loga bala{iran Be/e heye ko elJ gotin rast be. Le çari'!/, a Şel'l~ iro bala­/ir e. Ji lrtvre ji me re can­na yelek kli­şeyell bala(i­ran ten. Ev k/işe kli~t·yeke britani ye Hosle milral­yo:an li bas­ken balaflreke bombaveJ sl­war d ilan.

teııe me. Hon bi wan nikariıı, hone henıi bila sebeb lelef bibin. Lr! heke we ji ııiho de çeken .Twe dan/ ıl xwe .ıiparle min ez soza xwe dirilm me ko nalıl/im siwarl we blefllliıı.

Eskeraıı bmver kir: teslim l·ıin, siwariyeıı ko ller/1 digollıı lır!j rif r~ de ıi ne gilıafliııe bezırlere. Horli piftl telıqlqateke ji MvtJikeran ( mifeWiq ) 700 peya dan ber tlflngaıı.

Ntko/a Ho/'li di sala 11'!Maıı de ji di ya xwe bıiye; lro 76-salt ye Bave wl xudaıı gımd ıl co!, lı! ne eıvçeııd detvlenu!ııd bıl. Bi teııe mala Hor/1 rif Meceristwıe de maleke keıiıı e; bi eHalela xwe {eJ'tir e. llor/1 gava lpe li çardelımı kil' keW dıbislaııa be/ıriye ıi je zabit derket. Ilikilmele ew şaııde sefarela Sleııbolı!. porliye tlman ıl de/al ıvexti! gilıaşte Sleııbole simbe/en ~·me berda. Zabite xort siıııbeteıı xwe bi koz­meilke bi xwedt dikir, ba dida u sereıı wan cligllıaııde biııiya çaueıı xwe.

Rojelle li Sleııbole ji bo civaleke xeri pere dirlan lıeu. Nimiııeııdeyeıı dewleteıı ecııebi liflekl xwe 1 eziz tavetin me:adc ıi hasila mezade ji civa/e re didaıı. Horll ji ııişkeke ve rabU u gole lteziraıı, min simbell'ıı xwe avi!line mezade. Herke.vt le ecebmayl ma bt'ı.

Ll simbe/e Hor/i zi!de klriıı lıeln ko glhaııdin sed ::eri. Slmbrll bi sed ::eri li ser keca konsiM Emer/la! mn. Keçi/>1! .~im bel di cilt de dixwestiıı. RaMıı berberek anin: sinıbi!lhı Horll rakiriıı a fesilmi keçike kirin.

!nperator Fraııswa Jori!f ev çirok bilılsl; ge/ek kefa xme je re ani. Rabıi, Hor/1 a11l

8 496 25

www.ars

ivaku

rd.o

rg

viyane ıl ji :rıve re kire yawer.

WexM şere 1914·1915an çe· bU Horlt :rwesl ko lıere şer.

lnıperator eli kire kumandane

zirehpuşa (( Na11ara >>. Di biıı

enıire Horl1 de se keştiyrltı din

jl hebrln. Hor/i se salan di

Adriyatik!! de geriya; bel ko

bikare rasli dijminan Mi. Axir

rojeke ras/1 sioleke ta/yani /ıat;

ji 27 keştiyan bilıepketl. Hortl

direjl slo/e kir ıi bi bı!te/e e/am

da kumandare ta/yani ko sio­

leke meceri e me::itı li ser

şopa ıvi ye. Kumandane talya­

ni bawer kir tl ji ber Horli

baz da. Deııg bi Horti ket. Eıv

slol jl ıvek alayiyen siıvari Jzej

tet. Horll ji bu serferman­

dare stole.

Şer qediya b ıl. N enıse (ı

Mecer şikesti bıln. Ji Hor/i re

diviya b(ı ko slola xwe teslimi

Yügoslavyaye bikira. Femıaıı­

dare şikesti qim pe ani bıl. IJi

tene keştiya ko le siwar di bu (ı

ya ko ala wl Jıildigirl ne

dixwesl ji dest bide. Emiral

rabCı gote uılgoslavaıı ko dike

milkhı :rwe di Meuı isiane de

bifı g.şe- tl we keştiye bikire.

~l·tı ji bo 11e ueke bere xwe

da ıvelate :rıve.

XortCn ~;ini pı~ti }{o di \Velate xwe de talimine ibtidai dıbinin;

dıçm EıııCrikayC ü bini fenine eskeri dibin ü jC verligerin

welatC xwc Ll ~ere japonan dıkin. Ev e zabiteki_.. emCrikani

dersa ~agırten çini yen balafırvaniye dibCje.

Wexle Horli gihaşle Meca· Di hewşeke fabrikeke Kenaılayc de topine nü di hizılriya

ristane xelke bi bolşevikiye nıilıendıs ıl zabitdn de dikin bkerılıinin.

gir li bı1 ı1 li hikılmeli! ra b ıl

btln. Horti vegeriya ııivroyi! ıveli!l. Eskeren kirin xwe li serxwerabüııe kar bikiıı. Şeveke

fraıısizi ji ji balqanan qesta Mecarisıane Mri peyayeıı Horti li bajer be/av bılıı ıl ji mireli·

bıln ıi diçıln şeri! l>olşevikan bikııı. Horli ı1 ben esuaııe qeden' 1000 peyayi di ıııaleıı waıı de

fraıısi= li lıe11 Jıatiıı. Horli li hespeki spi i esi/ kııştiıı. Xelk bizdilıaıı ıl ııema qala serxıvera·

siluar Ini. di ııau bajaren Mewristane de di· bıiııe kiriıı.

gc'l i ya, prupegeııda çı'dikir ıl ji meyildareıı xwe Qral !;!ari reviua bıl. Par/emana ıııeceri

re çek belav dil iriıı. ı~ellfelıe çebıl ko li pey gilıa bıi lıev da ko qeymeqameki qral bibijire.

Horti ni11 miluun esker /ıeye. Naııızed'' xurtir koni Apoııi bıl. Meclis giha bı1

Bolşevik pe baıver bıin. Wexte ko Horti, hev, genera/ek bi lıer desli ue şejderbek, rabıl

siware Jıe,p ·-<pi bi ııııisiqe ıi depdepe dikılçeyan u gote ııimiııeııdaıı: re ko naxwaze Horti bibi­

re derbas dibıi :relke dida pey ıl bolşeviki Jire bila ji piyaıı bisekiııe.

vediııılri. Meıvkiba Hor/i roj bi roj mestir dibıi Kesi :rwe tev ne da; lıerkes di ciM xwe de

ı1 bere xwe dida Pefte, payilextc Mewristaııe. rılııişli ma ıl Horli bi yekiliya denyan bıi

Horti bi wi! mewkib ıl fexfexe wek ku- qeyıııeqame qral.

mandareki mizefer, li! bei ko berikek berda be, Qral ji mej ve emire Xwede kiriye le Horti

kete Peşte. Xelke Peşti! selıiw girti bıl. Le ıvexte Mj bi navi! '' qeymqame qral >) serekdewleti!

dilin ko ew niv-milyon esker nayi! dest pe Mewristani!ye. XEL!LE GENCO

~ m 9

www.ars

ivaku

rd.o

rg

DİR OKA JINA NAPOLYON

-9-­HEVALBENDJYA PE$1N

Me di fesl~n beri v~ da goti bil ko serekwezir~ İngiliz Wllyam Fi!, ji bo vekuştina agir~ serxwerabiln~ dı nav sinor~n welat~ Fransey~ da, ça. wan xebiti bil il li hevalbendan geri­ya b tl. Ji her ko İspanya li ser sinor~ Fransey~ diınan, diviya bil tekeve ve hevalbendiya han. Heke nikari bilya ew agir vekuştana ji, qene xelke xwe bi serxwerabıiyan ra dikir dijmin ko ew ji ji bo hikilmeteke meliki Mviyek btl. Herçi Holande pişti ko fransizan dest~ xwe dane ser welate Belçik, hi tene ji bo parasiina welate xwe keti btl govenda hevalbendan. Ji xwe Nemsa ıi Prıisya ji bo doza xwina :\Iari AntwanH şere Franseye dikirin.

Bi van sebeban, çarmedari welate Franseye hevalbend ji ingilizan ra çar biln il ji her ali va neyaran direji erde Fransey~ dikirin.

Leşkere Franseye ko sereki bi nav Ewropaye da çıi bıi, li ber ~rişen heval- · ıi İspaniya ji di çiyaye Brans da zora Cran­bendan bi şıin da vedigerin. sizan birin. Bi ser van da ingilizan di Di nav qumandaren fransizan en ko li deryaye ra hesareke eceb dane ser iskeley~n her dijmin dişkestin da, bi na ve • Dilmiıriye he mi pera van, ne dihişt ko tiştek ji derva here generalek hebiı ko ji hizhe Jirıindiyan bıi. nav welet. Gava Diımiıriy~ li peş Nemsawiyan şikest wi Li ber van bingen (derbe) han hikıimeta dizani ko para qunıandaren şikesti li nik Parise nıeclııir lııi ko rastiye bide her çav~n hikıimeta sexwerabıiyan çi ye. Ji Iewre ne xwe- xelke ıi beje: « welat ketiye talilke ». Ji her st sere xwe bide deste celad ıi revi nav ve, dive hikinı di deste komeke biçiık da be neyaran. ko bikari be welet bipareze. Bi ve hincete, Li ser v~ reve hikıimete hevalen wi en hikim dane deste konıeke biçiık ko je ra hizib girlin ıi avetine hepsi\. L~ piraniya wan digotin ,, koına emnilawe ». Ve koma han di xwe ne dan d~st; revin li na va Franseye bel av ıneha hizerana 1793 an da heya dawiya tirmeha biln il xelk li hikıimeta Parise Mvotin ( teşwiq 1794 an li welate Franseye hikim kir ko bi kirin ). Ew biın ko li bajaren Marsiliya, v~ çaxe ra ( dema tirsandin~) hatiye gotin. Ji Ttllon, Bordo tl Liyon~ xelk bi xwe ra rakiri her ko di ceza kirina xelke da pir zinat ki­bO.n ser lingan iı ne dixwastin hiktlmeta rine. Heya we dere ko ji çi kesi ketine şik~, Parls~ binasin, be dilovani kı.ştine.

Piştt ko di na va Franseye de -hinde neyar Tevi zina:a me zina ko dikir, v~ ko ma han jl ho hikılmeta serxwerebuyan çar biın, heva- welat bi bin tevdir ji talilke Iilitandiye ko ew Ibenden ko heya hinge bi tene vekuştina agire tevdir ev in: Beri her tişti bi çekirina bin qanıi­serxwerabiıne dixwastin: ve care çav dane nen derere çaven neyaren cimhıiriyete şikand, parvakirina welat~ Franseye l . . heya ko hikari be bi dileki ribe! bere xwe Li ser v~ ingilizan ıi nemsawiyan desten bide neyaren deri welH. Bere hemi milet bi xwe dane ser Konde ıi Valansine, Prilsiya leşkeri guharte neyaren derva. Wele ko lıemi erde ko bere fransizan je biri bıin vegerandin xort şandine qada şer; qertemer ji bo çekirina 10 ~8 ~

www.ars

ivaku

rd.o

rg

çek ıi silehan ajotine karxaneyan; herçi jin ji bo dirutin ıi vegirtina çadiran, nexweşn~ri

ıi ç~kirina xwarin~ xe­bitandin. Kal ji di kuçe ıi kolanan da ji bo ko bi zirt ü halanan dil~

xelk~ xurt bikin hiştin.

:ıi:di kesi be kar ü xebat ne ma bü. Her kesi dizanin ko bi kar~ ko j~ ra hatiye sİpartin d~ welet bifilite. Ji lew. re herkesi di tala xwe ra xireteke eceb rave dikir.

Koma emnilame bi ve dilhişkiya han nava

· w el H ji xinizan ü sinor~ weli\t ji ji neyran pa­qij kir. Herçi bajaren ko hikümeta Paris~ ne Qrane inyili>lane tacidar Core V namzedıne zabıtan di ber çaven xwe

dinasin, yek pişti e din ı c dtborfne. Ev ttam:edt!n Iıa dıir-ni:wg dC xwc bıgehiniıı qada şer.

vegirtin; h eya ko e pa şin Tiılcn her "eki me Ji bo xıırt kirina van peravan, nemaze i\n

b3r~ goti lı'ı bi de:;te Napolyon bale vegirtin. ııfvro, bikümete bokey~ Tülon~ gener .. l Bona·

'Welatparezen fran iLan ji her ali mina part verekiri bü. Napalyon herweki di şer da

ş~ran singa xwe da b:'ın neyar Cı talıikeya ko jehatibıineke ec~b nişan da bü, di vi kare ko

çave wan tirsandi bü xfret Cı meraniya· wan siparti bıine da ji jiri ü zanatiyeke seza rave

zMe dikir. Heke TCılon ji neyaren derve ra kiri bü. Li ser perav~n nivro kunek nema ko

bü bu pingaze Cı çave wan tirsandi bü jf; Napolyon ev ne gir!, girek ne hişt ko heviya

zabite korsiki Bonaparte kiçik ew ji existi b ıl neyar je qııt nekir. Pişti ko ew ~rdim (men·

des! leşkere cimhüriyete ıl bi careke welat safi teqe ) kir se xeUn şer ıl di hemi cihan da

kiri bün. top daçikandin, qişle giştik saz kirin ıi di

Leşkere hevalbendan bi careke ji sinoren heq~ wan peravan da herçiya zanin hewce

wel~t bi dür xistin ıl herçiya ji Franseye çü bü bü bin kir ıl ji hikumete ra da zanin, vegerl

bi şün da vegerandin. Bi ser da Bolanda ji bajare Nise ser firqa xwe.

ve!drin. Bin sala 1794an ne qediya bü ko Hinge hikumeta Franseye ev leşker~ han

Franseya nuh des!~ xwe dani ser Belçika, Ho- ji bo şere leşker~ Nemsay~ pek ant bü, Ew

landa, Nis, :.sawa ü peraven Rin: en roava. leşker~ ko hemi deşten İtalyaye ~xisti bün

Li ser v~ ravekirina xurtiya han, l'rıl.sya ji des! xwe ü dixwastiİı bi arikariya leşkerı'! Bı'!­

nav hevalbendan bi derket ıl İspaniya da pe. dmint direji sinore Fransey~ bikin. Gava

Li gihari\ be İngiliz ü Nemsaye kes nema. Napolyon giha bıi Nise, leşkerı'! fransizan di

nav çeperan da ji Mviya i\rişa nemsewiyan diti

Çiqas ko hevalbend di hev da keti bı'ın ıl be bü. Ev yeka han bi ser~ wi ne keti bıi. Li

İngiliz:ü Nemsaye ji fransizan ra neyar ne ma ser zanina ko di nav çend roja da existi bıi

b ün ji; bi xıırti Li mezinatiya s to la xwe İngiliz de st xwe, li ni k x w e xiteyeke erişı'! çı'!kir

ne neyareki biçıik bıi. Tevi ko di deryay~ ra ü da serleşker~ xwe.

hesareke xurt da bıi ser welate fransizan, di- Ev serleşker~ han miroveki çak ıi camı'!r

kari bCı hergav dir~ji peraven we bike; an ne- bü. B~ ko dudiliye bike xiieya Napolyon a

yar~n derve di de•·yaye ra derbasi hundire welet heja qebıll kir ı1 bi xwe li ser wı'! meşiuW~

b ike. Ji xwe perav~n Fransey~ bi qasi ko xwe li s~ hefte di ser hatina Nopol:yo.R 1 ~

1 TŞl!}~

ber ~rişine bol~ bigirta ne bati bıin xurt kirin. ra ne bori bün ko leşker~ fransız~n dirı'!j'!

~ ~ H

www.ars

ivaku

rd.o

rg

bonbarankiri: K/işa me ben­dereke bom­bar an kırl şa­ni dide. halfi­ren hella/ben­dan pi~tl J.o ew bender bombaran ki­rine, dotira roje, bı ser we de çüne ıl }t jor de ev silret gir/ine. Xera­bıya bomba­rane xweş Le xuya dıke;

nemaze vapo­ra ko keltye ser kfleka xwe.

ııııı nemsawiyan kiri bil. Li her ve erişa han a di nişka va leşkere Bedmini rev! ıl hem! xwarin, çek ıl pasaten xwe ji fransizan ra hişt. Bi vi awayi leşkere Franseye hem! gavan il derbenden ko di roava ra dikevin çiyaye Alpe existin dest xwe tl ji tirsa erişa nemse­wiyan a nişkeke va filiti.

Di pe ve serdestiya ko bi havila mejüye Napolyon hale pe ra, çend roj ~e çün ko Ii ser bebextiya binek xernexwaz hale girtin.

Ev tişteki her bi çav e ko çi dema çirayek nuh vekeve heke hiııek dilxweş bibin, teqez gelek jl didexisin. Herweki wan neyaren Na­polyon en dexsok ji hhıge va bilindiya sterka bexte wl bir dibirin. Beri ko ınezin hibe di~ xwastin çira bexte wl vemirlnin. Gava hiküme­te beri vi şere han ew şandi bü xnrt-kirina peravan, ji bo sileh ü cebirxaneye Ii Mar­silyaye hepisxaneyeke kevin ji nuh va ava kiri bt!. Neyaren Napolyon ava kirina ve hepisxane je ra dikirin süceki u digotin: Ew dixwaze Bastileke nııh ava bike. Di wex­teke ko Robispiyer hem! der kiri bun hepis­xane da, ma hewce bu ko generaleki weki Napolyon 1 nenas u ciwan Eastilan ava ke ?! .. Ji xwe hikumeta we çaxe be ko maqüliya tişteki birarniyana Ii ser bebextiyeke biçtik pir miroven mezin bi dar ve dikirin. Mirovekibexte

wl geleki ne i çak büna nikari bıi sere xwe ji her kera celal xilas bikira. Yi bexte çak di demeke wele heja da sere xwe li Napolyon rakir. Biraye Robispiyer dest avete generale ciwan ü bi we arikariye denge N apoiyon hale bihistin ü ji mirine filiti,

J-Jinge Robispiyere biçtik xwest Iw Napo­Iyon li Nise rakin Parise ıl bildn qııınandare leşkere paytexte; le generale ciwan qima xwe bi ve ne ani u disa vegeri ser firqeya xwe a Ii çiyaye Alpi', peşbere neyar.

BEXTE RFŞ Napolyon bi qebı\1 ne Idrina lıevaliya

Hobispiyer ji xwe ra qenc kiri bü. Vi sereke dilhişk ewçend hi zinat li fransizan hikinı dikirin ko kesen jir bi diıına hikme wi ne bawer bün. Bi tene arlkariya biraye vi sereki, der heqe herdana Napolyon da, dergebe lıelan je ra veldri bü. Ji xwe gava bext reş bu sebeb ji her lingen mirov çar dibin. Heye ko qedere ev rupele re ş existi hiı n av roje n ci w ani ya generale korsikl. l?ere ket hepse, JlaŞe nıeaşe wi birin ıl di pe we ra bi careke ııave wl ji deftera qıımandaran hale derxislin ko wl he xwe kıı~tine riyeke felate Ii peş xwe ne didlt. ..

OSMAN SEBH.İ 12 500 25

www.ars

ivaku

rd.o

rg

Çı'roka tarı'xt·

BOXOCEF .;

AN Pe.TROY~ SISEYAN

İmperatora tirisan a bi ııav lı deng Elizabet

emire Xwede kiri bti. Petroye siseyan, neviye

Petroyc didowan rı'ınişti bü ser textc çaritiye.

Petroye siseyan ne ew mer bıi ko li ser

texte çaran rtinişta. Le rezika seltenete ew heq

da bıi-ye. 1 'etro miroveki qels, Iıe ve n ıi irade

bti. Jina wi « Enhalet-Zerbest ıı jinikeke hi fen

lı çiv bti. Di ra yen "e de xwineke bi h ers Li

!ima digeriya. E w e Petro b ei ko je h ez bi k e,

ji bo razikirina Elizabete; kiri bı\.

Pişti ko Enhalt.bi na ve Katerine biı jina Petro

ji bo ayende xeyaline nıezin ji xwe re çedil;,i­

rin. Pişti ınirina I~lizalıete ewe bi aw aki ji

mere X\Ve de xeJas biwa tl lıibiwa inıperatora

kişwereki mezin. Petroye siseyan li ser texte peşiyen xwe

rtinişti bı\. Petro li ser text heykelek bti;

dalaba hi kılmete Katerine digerand. -~al li nivek

keti!btin na ve. Petro xwe da b ıl iş li nı\ ş li vexwa­

rine. ~erxweş di ket u w exte xw e di lıimlıeza

dostika xwe, kontes Yoronzov de derhas dikir,

Petro rojeke gelek sen.weş bü lıti. Ji peş \\İ

ve qala jina w i dikirin li digotin ko im perata­

riçe ji hale inıperator ne razi ye. Petro bi

erin gote xelke dÔra xwe: !leke ew ji min ne

razi ye, derınane w e li cem min hazir e; ezebi

guliyen we bigirinı, wc havejim zintlaneke ~i­

lıeryayc ü kontes Yoronzove lı ~üna "e bi­

kim iıııperatoriçe. Binekan inıperalorİ\'C Kalerin li ser goli­

nen inıperator serx\\ e;l kir i b ün Kale ı ine di da

eqile x\\ e li di gol ko di vi ya lıü edi i~e xv. e

bileza nda. HelıLi ko İnıperalar "exlc serxweş

dilıLi di he.,e w0 de eınirek bitlaya peyayen

x\\ e ü e w winda bi kira. Katerine ji a~iqek

hebiı, yeki zabit, digoliıH'' Crigori Oı!of.

~eve kı', Kalerin tligel aşili e X\\ e di xewgeha

xw e de biı. İmperaloriçe rab Li ser pişta xwe lı gote

:.ışi,, e xwe: Orlof, di vi'! sibe tulıeri qişl:.ı eskeren

xas lı w :.ın ji bo işe me kar bi ki. l'işti ko impera­

tor di gel dm tika xwe li her masa şerabC ninişt,

eze ji qesire derkevim; tu li Iıeviye himinf he­

tani ko imperator bi lemami serxweş hibe.

·wexte te ditz.iınane wi geriya tiwe, ve kaxeze

je re bidi imza kirin. Katerine kaxezek da Orlof. Di \Ye kaxez~

de inıperator yedinasi ko terka tae ti texti\

xwe dida. Sihetire wexte imperalor rabiı emir kir

ko sifra şe ra be deynin. Sifre daııiıı, Petro digel doslil,a X\\ e li her riı­

nişt. ı alcrin ji di salona vex" ari ne de lıiı. İın­peralor berejx\\ e da jiııa x" e ü got-e: Te xCr e, ez dibiııiın ko lt> disan ma de X\\ e Id ri ye; go ne le zer bılye. Ma tu dexisi? i\lihlete bitle min eze işe le ji saz bikim.

Ji wexte ko vi §e rf dest pe Au iye JI ber ko m 'r ı;tine cwyaH )ın dı

gelek tıştan de bı kare wan radıbin Klil}a me dıaJO!Ja ewtubıisckt! şam'

dide. Mı[elݧeJ...f poUse bi ken ü b1 ziı avi jf! re talımatın d ıd e, an xeleteke we ra., i

Kalerine lelıdida ko di golinen inıperator

de wşarli lııi Heh kir. Le tleııg ne kir Ll ji salone dcrket. Bcle go­ne Kalerine zer b Li. ı e ne ii her tlexse; lebele ji her işe ko da bıi peş x\\e. 1\Ia hesani lııi;

dikir ko çare tirisan bi deke bexe erde lı li şuna wi nine.

1\aterin çü oda xwe; destek cilen zabiten rıisi

dike. Heke diajO mi'rek biwa ge/o mı[etış disan we ho/e bıkenıya.

25 501 13

www.ars

ivaku

rd.o

rg

li her xwe kir il. her~ xwe da qişla esker~n xas. Orlof her tişt p~k ani bil. Ji xwe biray~ wl bi xwe zabiteki es­ker~n xas bil. Wext~ Kat~rin kete hew~a qiş-1~; eskerin derketin pllşiya wl\ ıi si\ caran hang dan: Her biji Katlleina didowan, im­peratora ılrisan ...

Di wl\ demi\ de bil. ko Orlof kaxeza ko Ka­tl\rinl\ da bil-ye ji im­perator re dida imza kirin. İmperator Mi ko bixwine; an Mi ko seh bike li kaxezll nihl\rt il imza Idr. Wexte Çiroka beqeke. Sılret bi xwe, bel nivisar, çiroke qise dike.

imza dikir destl\ wi direcefi; an ji serxweşiyl\ ·an tiştl\ ko sert\ wi bir ne di bir, desttı wi bir dibir ji lewre .... , PNro kaxez da zabit ,·, gol: ı-,. l', min ji te re imza kir, ll\ cnreke di n ii h'1 im 'U \:i dna knxc1nn di xeL' el€- de ı:.ill LC1/. ll't•' jp,

Orl( f J.::ı- e~ ~)rı, e,. xi~ıe beri' a X\"." Cı gele iıııperatcr: Ilik i ıııruniya r 1\tro~ 1\ siseyan ternan lıılye; e\\1\ here dereke din.

Pe} ay en Orlof yen ko li ber deri bıin gava ev gotin lıihistin ke!in hundir, !'1\tro girMan ıi beri\ wi dan menfayl\.

Wexll\ imperatorl\ girti terka qesirl\ dida, zabiteki bl\ ri h ıi simbl\1, li hespeki boz si war­hılyi, dikete hewşa qesire. Xelk.e xwe gihandi bıi dora wi zabitl; didan ber qiran ıi digotin: Her biji 1\aterina didowan, imperatora ı'ırisan .. •

Bi vi awayi Katl\rin bı'ı bıi imperatora Rıisyaye. Gelek ne bori hale bihistin ko Petro di menfaye de emire Xwede kiriye. Hinan got ko birayll Orlof ew di menfayl\ de kuştiye.

Deq sal keli bı'ın navl\. Kathin ferman. ferma bı'ı; herkesi Petroyil siseyan ji bir rakiri bı'ı • .li nişkekll ve xeberek gihaşte Kattırina didowan: « Di mintiqa Ürale de zilamek peyda hilye, dibeje ez Petroye siseyan im »,

Mllrik ji hepisxane baz da bıi; gelek dima Ptıtroyll siseyan. Ll\ xelke digot, ma Plltro ne miriye. Polisan ew gir! il ji nıi ve avl\te hepse. L~ merik reya xwe peyda kir cardi ji hepse baz da ıl vi\ cari! çıl çiyayl\n Ürale il xwe t~ de veşart.

Mil eti\ ıi ris yi\ ko ji Selteneta Katerinil heyameke aş ıi rabetiyil hl\vi dikir, xeyalşi· kesti bı'ı bı'ı. Gundiyan ji zilma giregeran ga· zind dikiriıı; ew wek bere di tesiriye de bı'ın; tu tişt di hale .\an de ne guheri bo\. Ji aliye dııı lıin l:ıı<nen welet helılın ko ji E:ıterine ne r.ıt.i lı~!ıı. dit.l',a xef ı'ı şewir dikirin.

~Ierlk~ ko ji hepse revi bı'ı ıi di çiyan de xwe veşarti bı'ı, wek mehdiki hani xelke dikir. Xelke ji Mdi hlldl guh didan-e. Digotin ko di welet de we serxwerabiınek çl\bibe ıl hikim wl\ hele gulıartin. Katerinil ev tişt dibihistin. Katerine emir da polisen xwe ko li miroven bişibhe guhdar bi bin. Po !isan yek ji miretiban gir! ıi bi zorl\ e w da mik ur hatin. Xelktl gava ev tişt dit zani ko iş xerab e. Gelek peya xwe dane çiyl\.

Rojeke Havina sala 1773an bı'ı. Di çiyaytl Ürall\ de qerebaliıtek hate ditin. Xelke xwe gihandi bı'ın dora siwareki, yi\ ko ciline kesk li her bı'ın. Senceqdare wi ji aleke spi bi xaçe· ke sor hildigirt. Mezinen ko di dora wl de bı'ın beyanameyek saz kirin il. dan-tl da ko imza b.ike. Merik qebıil ne kir il. got ko heriya ko bigehe Moskoye tu tişti imza nake. Le sebeba rastin ne ew bO.; merik nizani bıl binivisanda. Ev Pl\troyl\ siseyan biı ko ji hepse reviya bı'ı.

Ew ordiwa ec~b hero meztir dibıl il pl\ş ve diçıi. Di Yetskayl\ de qezaqan li wan xist. Merik bi talan il. bi helalkirina jinan ıi bi şeraM eskerlln nizami ji qani kirin. Digel eskerl\n nizami yı'\ n ko giha bil. n ordi wa wi

14 502 25

www.ars

ivaku

rd.o

rg

revokeyA hepsA gihaşti bıl mintiqa Or~nhılrgA. Xelk derdiketin p~şiya wl, jama d~ran l~dixistin ıl hang didan, her biji P~troy~ sıseyan ....

Heçi imidşikesti, ji bikılmel~ nerazi ıl hepsi­yen ko dihatin berdan digihaşlin ordiwa Pi\troyi\ siseyan. Beriya ko bigehin bajarl\ Orl\nbıirg~

rasli keleheki\ hattin. Kelehvaniyan li her xwe da; bu şer. Dawiy~ Pi\troyi\ siseyan keleh zemt kir; zabiti\n t~ de hemi kuşlin, jinl\n wan ji zabitl\n xwe re 11\k vekirin. Ji xwe re bi teni\ du jin hişlin.

P~lroyi\ siseyan Mi gihaşti bı1 her sure· Mn Or~nbı1rg~. Di kelehl\ de 5000 esker u 100 top hebıln. Di ordiwa ko ll\ wer hali bil de qederl\ sed hezar peya hebı1n. Kelehl\ pişli

ko şeş mehan li her xwe da ket desten P~troyl\ siseyan. :l!;di P~tro bıi bıi xwediyl\ welateki mezin.

Çavl\n Pl\troyl\ derewin bi keçikeke delal keti bıi; yeke qezaq. Petro rabu e w mehir kir u ew imperatoriçe ilan kir. L~ herçi qapatme, ew ji pl\ re bıin. ·

Ji Katl\rine re edi tu rabeli ne me bıl.

Pl\troye derewin, ew ji Pl\troye rastiıı Mtir aciz dikir. Katl\rin rabıi orduke mezin saz kir u ew di bin fermandariya genilral Bilılikof de r~kire ser Petroy~ derewin. Bilılikof kir ne kir Pi\tro zemt ne kir. Bilılikof dida pey eskeri\n Pi\tro; ew tajotin bela cihine dılr u digot qey zora wan çuye. Li\ ew eskeri\ ko ji liev belav dibıln, dibıln çete ıi ji par u di haskan re li eskeren Bilılikof dixistin.

Katerine dil ko Bilılikof ne mi\ri\ vi ışı

ye; ra bu fermandar guhart u li. sılna wi yeki din tayin kir. Le wi ji nikari bu bi karl\ xwe rabiwa. Heçi Pl\tro bi şikestina van her du geni\ralen Kall\rine bej xurtir bu bıl. Li\ raslhatineke xerib işi\ wl xerab kir ::_pııtro k eti bu bajare Qazane u ordiwa xwe a mizefer teftiş dikir. Ji nişkeke ve ji nav xelke jinikek derket. beri\ xwe da Petro ıi bi qir got-e:

- Boxoçef, Boxoçef , .. Jiniki\ digote xelki\:'Ev men!ı min Boxoçef e.

Bere xwe dida PMro u digot-e: Boxoçef, tu çuyl ku; ez u zarowen xwe tad u birçl hiştin ...

Eskereki mile jiniki\ gir!, kiıand u da alt u got-e: Ma tu din ı, ev imperator Petroye siseyan e.

Jiniki\: Kijan imperator. Ev, mere min Boxoçef e. Ez ne i din im, hon din in.

Deng ji lukesi ne dihat. Herçi imperator Petroyil siseyan, li ser hespe xwe wek heykeleki sekinibu u xw~h dida. Ma çi bigota, jina wi bıl.

Ji şagirt!n dilbistan~ rtl'

Marşa Tipan Em şııgirt in, em dixwinin, A. B. C. Nivisıındin, ew ji nıe re, arınane e. Tipen me lev si ti yek in Ç. D. E. Xweşi ev e, bi ziınane KCınlmanc e.

~. F. G. H. him rihet e, him şerin. J. I. J. K. xweş dixwiııiın bi qiriıı. L. M. N. O. he mayiııe lıinen din. Geli Kurdan, werin tev de bixwiniıı.

P. Q. R. S. Ş. T. O. U. tu ıneyze. V. W. X. ne, ez şaş nakiın yek levze. Heşt dengder in, heçi dengdar bist u se. Riya ronl dibistan e ma Y. Z ..

Qetrani 20/12;943 HIS:ı!:NE EMİN

Le imperatore derewin disan bu xwediye !rada xwe u got ko ev jinik jina Boxoçef e. BoxoçH yek ji peyayen wi bı1, keti bıi desten polisen Katerine ıi polisan ew kuşti bıl. Jinik şaş bıl bıl; ji her ko Boxoçef dima imperalor.

· İmperatori\ derewin pişti ko ev çlrok xelas kir, emir da ko biya Boitoçef bigehlnin aliye mali\.

Li\ xelki\ ba w eri ya xwe bi vi\ çlroki\ ne ani bı1. Ji mill\ din xelk ji talan u şerabxwe· riye ji westiya bıln. Dixwestin Min bigehin neticeki\. Boxoçef an Petroye derewin ji pişta mesela jina xwe gele k k em kiri bıl. Ji ya xelke kir ıi eskeri\n xwe kire du bir. Birek şande ser Moskoye, bire din ji ser Pi\tresburge.

Kati\rini\ ve cari\ general Sovorov şandi bu ser imperatore derewln. Boxoçef li her general Sııvorov pey hev dişikest. Di şereki de jina wl a qev:ıasi hesir ket. Peyayen Boxoçef jl bin bi bin terka wl didan. Ji xwe edi herkesi dizani ko ew ne lmperator retroye siseyan e.

Dawiye peyayen wi ew girlin u teslimi Sovorov klrin. Sovorov ew kire qefeseke de u di nav kuçeyi\n Mosko u Pi\tresbı1rgi\ de gerand. Sovorov je re digot, ma te ne dixwest ko tu bikevi Mosko u Pi\lri\sbılrgi\.

W exti\ Boxoçef anin hafa Katerine u celad dikir seri\ wl jeke, mi\rik digote xelki\ dora xwe: Ez imperator dimirim. BIŞAR:ı!: SEGMAN

Dihok: 15 Nisan 1944

25 503 15

www.ars

ivaku

rd.o

rg

Z~DEHIYA JINAN Ma ev ji derdek e, bi me ne derd, le ji ber

vaji ve nilııelek e. Le ji bo xelke Eınerikaye ıl ji bo hin welalen Ewropaye derdek e; derdeki me=in e, ı1 pisporine civaki ji vi derdi re li dermaneki digerin. Bive neve di dawiya vi şeri de ev de}'{/ we Jıej me::inlir bibe. !ller hero di qadhı fer de lene kuşlin.

Li gora slalislikeke ko beriya vi şeri hale be/av kirin di Emerike de sere sedi (17) jin ji meran belir bıln ıl ev nisbet lzero mestir di bı!. Pispor li sebeban geriyan ıl sebeben jerin je re dilin:

Hikılmele milzacerata ızıeran bend kiriye; yani nalzile ko xe/ke .i'erib weke bere lıerin

Emerikaye, ji :rwe re xebateke peyda bikin ıl

te de cilı bi bin. Ji ::at o yen şirnu'j yen ko beri ya ko bi bin yeksa/i diızıirin, kurik ji · keçikan di sedi de (25) betr in.

Ev fişi li Emropaye ji lıeye. Di welate Swe­çe de ye ko ji nu!j ve ne ketiye şer ::t!dehiya jinan, an kembılna meran derdeki medn e.

Pişli şere 191!J-1918an di Izeıni dewlelen şerevani de müdare meran geleki kem bıi bı!. Li gora slalislikhı resmi li me/ale {Tris jin di sedi de ( 32) lı Polonyaye ( .'!!$ ) li Ingiltere ()3) zede bıl bılız. Herçi Franse, !ta/ye ıl Elmanye; di van we/alan de ev ::t!delıi di nav­bera (:!1) ıl (:!~) an de bıl.

Di vi şeride lelefiyalt!n şerevaniyan ]i niho de ji şel'l! bori belir in. Hela roja ko şer lemam bibe, roj bi r~j. ev lelefiyat ıve zede bibin. Ji leıvre ji ni/w de pisporeıı civaki bi ve mesele mijul in ıl ji vi derdi re li dermaneki digerin.

Em nizani n ew~ çi .. dermaııl peyda Mkln. Le fişte ko tete bire ll ji hem/yan rahetir e, eıv e ko xe/ke Ewrope ı1 Emerike jl ıvek m~, ll gora taqeta :rwe, li şuna yeke, ji xwe re ç~nd jinan binin.

Tevdireke din, adeta beriya pexember e, yani veşarlina keçikan e, Le nakeve ser~ me ko iro hin Izebin ıl qlma xwe pe binin.

Ji xwe ereben cahiliye çire · keçen xwe zindi vedişarfin. Herhal ji ber ko lıingd jt keç ji kuran bt!lir bU blln ıl pişli ko heryekl yek distand ni::aııi bıln ji eıı mayln çi bikirana ll ji leıvre ew vedişarlin.

Wexte lllilıenıed (S.E.) hat ji ve adeta lztıv ıl kirel re li dermaneki geriya ıl go/e xelke li şılna ko lzon keçan zindl veşerin, berdiıı bila me­zin bi bin ıl helaçar jinan ji xıve re melıir bikin. Magerek~e ko Milzemedekt di~ bi! ıl vi dermane

::edelziyajinanji xelken Ewrope ıl:Emerlkaye re şani bide. Ev e, emji wan re bibl!jin.

Pişti ko me xezikhı jorin nivlsandine ajansan ji n'eşingtone ııı1çeyek daye zanin. Li gora we nılçe mie.1isa (( Galılp >> ji xelke ev pirsiyari pir;i. (( Gelo kljan çetir e, jinuı di navbera 21 ıl ::!5 salan de mek meran bibın

esker ıl lıerin qada fCI' an lzemi jinen ko je :re bat tel ıl we.rlen ıvan en vala he ye, di paş eni ye ıl di xizmetine neferani de bene xebitandiıı ''·

Xello' Emi!ı iki!, di sedi de 76 di raya peşin de ne. Yani jin jl mina miran herin qada şer. Gelo yen ko di ve fikire de ne, ne be ku bixwazin bi vi awayl mii·dare jinan kem bikin.

RONAH!

Balafirvaniya eınCrikani. Enıerika btiye ınexzena çek.., o:!posaten hevalbendan. Balalira ko kli~a me şani dide balafireke emerikani ı1 ji tipeki nü ye. Ev balatir ref bi ref tene

Ingıliere U JC dıçin Beriine U biJarine dın Cn neyar ü wan bombaran dikin.

16 504 25

www.ars

ivaku

rd.o

rg

ÇEND TEDEHXISTEK

Gula ::ı:wendevanan, biraye xuyin, mirza Osman Sebri!

Ezbeni, van çend tederxislekan )i bana geşbıina dı/e te, bi diyari jı keke xwe e dılıiıı

re, peş-keş dikım. Heke zernan deslıira berst{C nede ji, da.-rwaz il bersifa min

di helina dile me de ye. lleke divaye çape Ji nebe, bila di lasa seri ıl çapa heşe me de be.

Di warı! gelperesfi Riya dur u pir direj

Bi hezaran zlvarl Belengazl u jari

Destpeka wl ji çi ye?

Poste kuzt! reş u mar Ew şikefta hirçe sor

Natore rez u bestan Asegehe daristan

Neçlrvanen bi tajl Hawlrdoren wl iıji

Ka reçgerln li ku ye?

Ez u tu em bıin mevan Li mala pire ciha n

W argehe mar u teyran Te go, ka/o dijwar e

Dilxwaz u çak heval e Şargeha te li ku ye ?

Gove peze nav duran Qesab girlin sed beran

Giha nlne berf pir e Bihara wan bakıır e.

Şivan dibe we xer e Bilıar timi li jer e

Ez u şi van wek ke ye?

Pişti /av u baranan Gava gul ten eywanan

H er ten desten xamegir Dişinin pe beg u mir

Pirsa me u te çi ye Dilxwaza te li ku ye.

H ESEN HIŞY AR

25

~-~~--l ~ . . ~

i

~ ~ ~ ~ CpUf•y" Upel<! '"'''"" boito"i ye. 'pilfoy'' bl mm ~ ( agir\\~Şan e. Ev balaflr~n ha lulr le xurt tl çeleng in. )

~( Di her baskeki wan de topel<e piçük ti du mitralyoz ) ( hene. Yan balafiran, wext~ ko elemanan direji Londre )

dikir tl carina şev ıi roje pe de li payitexte İngilis- ~ tane dixistin, xizmetine mezin diline tl bera balallren

( elemani dane.

'""'""' ""' 505 17

www.ars

ivaku

rd.o

rg

EMELIYATA KO DI KOXIKE DE HATE ÇEKıRlN

Dr. Fridrik Loınis ji peyaki Emirike i bi nav U deng e. Hi n kitCbCn wi lı ser tibC hen e ko gelek hCja ii meşhUr in. Le Dr. Lomis helani ko bôye Dr. gelek leq ô req diline. Dr. Loınis ji bi-,erhatiyCn xwe Cn gclCr yek qise kiriye fı gotiye:

Ji piçukahiya xwe ve min dixwest ez bibim tebib. Ez ketim dibistana tibiye ji. U pişti

saleke ez begav mam; inin terka dibistane da u ez çum Elaskaye. Li we dere ez di kanen zer de bixabitim u pe debara min dibü.

Min ji bo saleke terka dibistane da bCı.

Le qedere xwest ko ez se salan di kanen zer de himinim.

Şeveke forline bu; pelen. behire tavetin ser tehten peravan. Ji nişkeke ve li her deriye koxika min du zilam peyda bun. Rewingiyen qayixeke bi helekan bun. Forline qayix aveti bu ser tehtan u ew şkenandi bu.

Ev her du zilam je xelas bU bı'ın. Min ji mevanen xwe re binek xwarin pek ani ı) cihen wan li erde çekir. Di koxika minde tişte ko mi­rov je re text au qenefe bigota peyda ne dibı'ı.

Pişti şive me x w e li erde direj ki ri bı'ı

u me sibilen xwe dikişandin. Yeki ji mevanen min saeta xwe derexist u le nihert. Ez çi bibinim; bi saete ve nişaneke civa ta dibistanen bilind. Ez li xwe heyiri ma bCım; min nema

·-

dikari bu ez xwe ragırım. Min ji xwediye nişane pirsi. Ewi gote min:

- Min ji universila Harvarte diktora felsefe standiye. Herçi hevale min ew ji diktore universila Yele ye. lro ji seydaye yewnaniya kivin e.

Herçi ez roje pe de di kan e de xebiti bUm. Cilen min gemar, ruye min reş, riha min ji direj bu bu. Min di dile xwe de digot heke wan ji bizaniya ko min ji kem u zMe tiştik xwendiye, ew ji we li min ecebmayi bimana. Min çaven xwe li hane ode zelal kir u he­dika tiştek ji odise [1] xwend.

Herweki min texmin kiri bı1 wele ji bU. Mevanen min ji li min ecebmayi man u ji min pirsin ko ji çend salan de min terka di­bistane daye. Ji şerman min gote wan· ko ev deh sal in di kane de dixebetim, le min tişteki heja bi dest ne xistiye. Em kenin u di xew re çun.

Dotira roje min ji wan seh kir ko tatila wan hehu u li şuna ko tatila xwe di bajaran de biborinin ji xwe qayixek peyda kiri re bı1n u perav perav digeriyan.

Min ew birin l<ana ko ez te de dixebitim; li kana min temaşa kirin. Evare em disa di koxike de runişti bün u me bi kef u şahf xeber dida. Min dinya ko beri se salan terikandi bu di axaftina wan de peyda dildr u pe kefxweş dibı1m.

Ji şev() mideyek çü bı'ı. Me dit ko li deriye koxiktl didin. Me deri vekir; zilamek desltın

wi li her çaven wl kete hundir. Zilameki pe­rişan u westihavi. Merik bi çend pirsa~ mesela xwe ji me re got. Ew ji di kanektı de dixebitl; ji ya min bi panzdeh kilometiran dür. Dwanz­deh qepson di desten wi M teqiya bün u avtıti bun çaven wi. :\Jerik bihisti bU ko di koxika min de tebibek heye. Ji lewre qesta min kiri bU.

Sele{ek ji siwaren eskeren Fase. Ev srwaren ha di ordiwa [ransizl de bi meraniya xwe deng dane.

Miotı çi bikira, min nikari bı'ı je re bigota

[l]Odise esera şaire Yew­nanistana kevin Omiros e.

18 506 25

www.ars

ivaku

rd.o

rg

ko ez teblb im. Min jA re rasU got. Reben wek mirov~ ko Mviya dawtn jl winda dike di ciM xwe de cemidi ma ıi

ınideki deng ne kir. Min dida eqil~ xwe ü di dil~ xwe de digot, di çent~ derınanan de y~ ko min bi xwe re Ji. baj~r ani bü st1şeke ! · kokaytn~ hebü ü di bin sOş~ de Jıinek j~ ma bü. Bi zemanl ve ewçend : ttr bü bü ko te digot qey merhemek e. L~ çi xem, bi ava germ dlsan ew dibt\ ron ü benc dikir,

Merik~ min qey tişt~ ko min di dil~ xwe de dlgot xwendi bt1, Ser~ xwe rakir t1 gote min: « Ma tu nikari tiştekt biki, dibejin ko . , , . »

Masivanine britani dı çeme Teymis de nıasiyaıı diyirin. Dibejiıı

ko nıasi jj ber bonıbeyen ko dikevın behire xwe didiıı deveıı çeınaıı.

Bel~ rast bü, j~ re goli Mn ko carina ez birinen hevalan derman dikim. L~ ne ko erne­liyafa çavan ç~kim. Digel v~ bind~, ma min nikarl bt1 biceribanda. Ez rabıim, min vapor vexist, misinek av keland, kokayin ron kir, dilopjmara stiloy~ şişt ü p~ çend dilop ko­kaytn di çaven m~rik kirin. M~rik binek bibna xwve da. Bi min re pertavsojek bebıi. Ez p~ li ser telılan li toza zer digeriyam. Min çerm~n çav~n merik ji bev kirin Cı li wan hı'ır bı'ın.

Çend perçey~n qepsonan di çaveki m~rik re bıi bı'ın. Min mı'ıçinga xwe ani t1 ew ji der~­xistin, Min çav~n m~rik bi borik~ ji şiştin; penM danf ser t1 ew girMan. M~rik xwe li erd~ dlr~j kir ıl di xew re çt1.

Piştı: s~ rojan min çav~n m~rik vekirin. Çav~n m~rik ç~bt1 bıin. Me ceridak da des­t~n wl. M~rik xwend ıl gote min: « Diktor binabiya min vegeriyaye ».

Roja posto!ı bati bU. I-ler s~ hevaMn min xwe kar kirin, ji min xatir xwestin Cı her~

xwe dan baj~r. Profesor~ yewnaniya kevin gote min:

- Qenciya ko me ji te diliye em tucaran ji bir nakin. Tu mirovekt bi beyf ı. Heke fe­leke li te geriyaye nabe ko tu xurtiya v~na xwe winda bikt Cı bidi sistiye. DivM tu xwe bişidinl ıl vegeri ser xwendiu t1 zanistiy~

hev re man. Hundir~ ser~ min wek sttlokiı. kuçkiri dikeliya. Emeliyata ko min di çav~

m~rik de ç~kiı·t bu; tişt~n xerxwahane y,~n

ko profesore yewnaniya kevin goti bı'ın min di ser~ min de bi can dibı'ın ıl ji min re tiştine bivl!n digotiıı, nav di min didan.

Roj!! pl! de min ev tişt da bı'ın eqiM xwe. Roja din wexte ez bişyar Mm; min bıir-mfırl!n xwe dan bev ıl min beril xwe da merkeza naby~. Merkez ji koxika min qeder~ 70 kilomMri dur bı'ı. Wextl! ez gibaştim-1! rast bi rast min qesta çapxan~ kir. Dile min bebıi di rojnama na b iyi! de ilaneM bidim belav kirin ıl ji xwe re li xebateke bigerim.

Emel~ r~zker gote min ko mivtsevan~ roj­name nexweş e Cı ji le w re ev çe nd roj in rojname dernakevit. Wexte ez li ıiniverşite bıin çendake di rojnama ı'ıniv~rsit~ de min nivisevani kiri bu. Min gole m~rik ko ez dikarim rojnama wl derini m. ~- o!ırik bi kHxweşi hero!ı kir; min jl !avit dest bi xebalo!ı kir

Fişti çend rojan min li cem şirkela el~k­trike ji xebat dlt. Min hisııbdariya şirket~ dikir u li ser tilinivls~ ji dinivlsand. Ez saleU li merkeza nahyo!ı ji mam Cı jo!ı vegeriya Mtştgan~ ıi min ji nu ve dest bi xwendine kir. Ez keti bUm sefa dibistana tibiy~ a didowan.

Min çar sal~n din di tibiy~ de xwend ıl ez M~van~n min çı'ın; ez ü xemo!ın xwe bi gihaştim mirad~ xwe, ez bı'ım bijişk.

507 19

www.ars

ivaku

rd.o

rg

lletani iro yadigareke wi mirov~ ko min perçey~n qepsonan ji çav~ wi derexisti bıin, bi min re ye. Li ser belte tifika min Msılseke lıl· ncin heye. Wi mirovi ew besıls bi desten xwe ç~kiri bıl ıl ew ji min re kiri bıi diyari. Gava ez le diniherim, di dile xwe de ji xwe re dibejim: Hikmeta Xwede, ji bo xelaskirina çave wi Xwede ew zilam rekiri bu koxika min ıl

pişti emeliyata wi ez ji rekiri bılm merkeza nahy~ ıl ez ji bi vi awayi ji jiyineke kem xelas kiri bıim. DILA WER ÇARPİNE

Wexte min bisertatiya Dr. Fridrik Loınis ya ko Mirza Çarpine ji bo Ranalıiye wergerandiye kurd manciyC xwend, bıserhatike min ji hale bira min~

Bi ve lıf:ncete ez ji dikim we biserlıatiy8 berpeyi xwendevanen xwe bikiın.

Di sala 1917an de bü. Hınge ez di ordıwa

tirkan de zabit bfım. Em di nivroye gola Ürmıye de şargeh bü bün. Rojeke mil'rizeki dıjmın bi ser me de girt. Me li lıev xist. Di lıin deran de me ô dijmin bi s mg o yan be ra h ev da bi\.

Wexte em jı hev vebftn, min li kuşti U birin­daran dipirsi. Jı du kuşti ı1 çend birindaren sivik pe ve birfndareke xeternak hebft. KuşU ji xwe kusti ne dermanen wan nine. Herçi birindren sivik işe wan ne zehmet bfi. Le işe bırindare giran

dişwar bü. Di qada şer de ez tl bolika xwe em bi tena xwe

bftn. Jı merkezan dCır fı bi me re tu diktor ji nin bfı. Birindare giran yeki çawiş bft; digotin-e Ü•if çawiş. Tirtireyek bü, bejinbilind, bi gewde ı'\ hi dest t1 lep. SiınbCICn xwe en reş ba dida ü ew h pişt guhen xwe wer tanin.

Osif nıCreki qenc hfı; dişeran de naınCıs dikir. Ez gelek li ber hale wi kellnı. Üsif li ser pışta xwe li erde dirCJ btl btl t1 kfır dinali. Singoye ji newqeke avetı bU heta bi neınqeke Cı zike wi

çirandi bü. Hiııek ji rüdiyen wı ıı zike wi der b lı 'bün ı'\ di berzike wi re gilıaşti bı'\n erde. Deve birine qedere dıı bostan direj hı'\. Üsif bi çavine zelül li min dinihCrt; qey ji min meded dixwest. Di ''e çola Xwede de destgire wi ma ne ez bftm? ...

Min da eqile xwe rnCrik heınin we bimira. Ma ne çClir bft ez e ne i diktor nıin carekC biceribanda ko ez çawişC xwe xelas bikim. Min dudili ne kir; ji kaniya rex, nun satilek ava zelal da anin; min rfı.diyeıı ko gilıaşti bfın axe şiştin tl ew vegerandin zikC hiriııdar. Mm bala xwe da singoye tu rfı.di ne çiraııdi bü. Ev tişteki qenc bı'\.

Min çend neferen xurt ii giran anin fı ew li ~er sermil fı ejnfiyCn Üsif rfıniştandin. Di pCsira çakete min de derzike mezin ü pe ve taki stür lıebti. Min rabişte derziya xwe ı'\ li zike Üsif xwar hi'ım; keviyen çerme ,-;ikC wi anin hev ô. min bala xwe da cihCn ko xwin jC dilıat ji derve biminin; U zikC ınerik jı seri heta seri pıbet dirılt.

Ne gerek e ez ji we re hibejim ko mCrik teşılıa Cı ji q iri ka w i mina denge gaye ko bedika şerje hikiıı, dengeki reş ı'\ tari derdiket.

Pişti l{o min emeliyat ternam kir binek tentiir· diyot li peııhüki kir ü li deve birine gerand ı'\

penbUye mayin ji dani ser birine. Min kirase xwe ji çi ran d Cı pe zike biriıı.dare xwe gireda.

Hale Üsif roj bi roj ber bi xere bu. Pişti heyveke em gilıaştı biin Tevrize. Me Üsil şan! dik­toran da. Diktoran je re got: Di emeliyate de tu qisiiri nine; bi tene ıi ber ko kelen diriiline ne rast biin di seı zike te de xeteke xwar ı'\ vaji de bimine.

Üsif hale desten min ü bi ken gote diktorao: Ev Ji yarligara yCızbaşiye min .....

Niho ez didim eqile xwe ı'\ dibinim; !işte ko min kiriye ji ye ko Fridrik Lomis kiri bı'\ zôde nebe ji ne keıııtir e. Bi ferqa ko ew pişti emeliyate bftye diktor, ez bfı.ıne serseriki dinyaye; be ınal

ii menal fı war. C. A. B.

.,, ... ---.; ·~- ' ,.ı...,• ..... ~~-~::-:::::: ... ._,,,,:, ,,.,,,,,{.,..-,

lliJTa/ılka noqavan herçend weke bere ne ma be }iJ sto/a hevaLbendan bi her~ tevdire dikelko.wan

kemzerer bike. Klişa me vaporeke piçuk şani d ide ya ko bi vaporqejlan re diçe ii bera noqavan dide.

20 508

www.ars

ivaku

rd.o

rg

oiH.OKA J·~A (1)

SELAHEDİN 3

Ol babeliska dwanzdan da dewleta Ebaslyan

Ji her ko dirolm jina Selalıedin hi di ı olm

isiaman va e giredayi ye, nemaze di demeke qels buna dewleta Elıesiynn da dest pe dıke,

di vi wari da serpilki nivisaııa ti~teki ji ve diroke, xwandevaııan çetir seı wext dike. Piştl

vi fes!~ ldçik, hive neve çela lıin sellehen

şeren xaçparhan kirin ji ne li tine ye. Islamiyel weki dareke mezin di bin ezma­

ne rolıelale da şin ı1 hilind hCı hCı Le beri

ko dema rizinn wi bet, ji her hin sebeb

beliten we weşin ı'ı gelek lila ji jc kelın. Heke riya me bi golina van sehehan nakeve ji, em

dikarİn qels bıina dewleta ehesiyan ji wan sebehan hizanin.

(1) Di bejmara beri ''e ( '25 ) rüpel 19 st ii n 2 xez 4 an de xeleteke çape bi careke mana bejeye guhartiy'e. Ji lewre me xwast xwandevanan serwext bikın. Di bejeya ( pa pas ) da tipa ( S ) ketiye li şii na ( pa pas Pıtris ) pa pa pitris ma ye. Qesda m-e ji

papas keşe ye. Ji vi keşeyi ra Ereb « Bitıis Nasir », Fransız « Pierre l'Ermit » ı1 em jf de « keşe Pitrıs » bejin. Me ji xwandevanan hevi ye lı me negirin U we xelete di bejma,r~n xwe da saz bikin.

~§

Gava xwediy~ din~ islam~ Mihemed (S. S. )

ji din e çCı gilıa Xudaye xwe, lıevalen "i li ser xilafele keti Inin lıev. Hinekan dixwast ji

malhata pexeınher kurıııam ı\ zavaye wi lıikin

xelife; lıinekan ji dixwasl hi bene şewiıı'ı

bigirin. Da w i en pa şin zoı a en peşin hı ri n u Ebı\bekir li ser kavile xilafele rılnişt. Pisli ko

Ebı\hekir mela duhaviye di nav lıevnle xwe

ıla dit, gava mırine şıina xwe siparte Emer;

wi ji Osman kiri bCı xelifeyc xwe. Di de ımı Xelife sisiyan Osman !mı e Efa n

da agire duhaviye di ııav isiaman de xurt hCı

ıi dawi hi lnıştiııu xelife raweti. Gava xelke Medine ıi mezinen Qun'şiyaıı Eli kirin xelife,

pisınaıııc xelifeye ımı·i 1\lcawiye qiıua xwe hi ve yeke ne ani ıl şe ı e Eli kır. Çiqas ko Mea­

wiye piştl gelek şer xiiafet ji Eli stand ıi

kur~ wi Yezid lıiıı kııreıı Eli kuşlin ji, nikari

bı!n likira xilafele jı ılı! ıl singa wan bi der­

xiıı. Çi cilıe kuren Eli pe da çıln, her ji xwe

ra lıe\'al, arikar iı xcrxwaz dilin Cı pe şere

Emewiyan ldrin. Gava koda Emewiyan tije lıti ıl di ser ra riji,

hi nnve ınalhata pexemlıer Ebasıyan xiiafet girline dest xwe. Le wan ji Emewiyan pirtir

neyariya kııren Eli kır. H.un'n Eli dev ji lıeqe

xwe e xilalete hemedan li xwe ne sİpaıtine

Eba;iyan. Pışli ko sereki dir<'j di welaten isia­

man ıla li pe ve doze gelek xwin ji xwe ıi

lıevallıeııden xwe dane rijandin, ılıiri merkeza

xihıfele, li Me ı ak işe ji xwc ın lıikıimetek ani n

pe. Çıqas ko ev hi kumeta han e düı i mer­

keza xilafeta Ehasiyan bı! ji, ne dixwastin we

bi rilıeti hilıelin Dema xilafeta Ebasiyun beri da qelshılne, ve lıikCımeta Elewiyan a li Me­

raki~e deste xwe da ser Misni Cı bi nave xilafeta Fatimiyan bingebe lıikunıeta xwe dan in.

Herçi xilafela Elıas.iyaıı, pişti memıln, ji des! bekeriya xelifan roj hi roj lıerve kelsiye

diçu, ji lıeleke di riya leşl<eriye ra lıenıi cilı i't

meqamen mezin di dewlete ıla ketin deste

tirkan; ew tirken lw be civandiııa ınal ıi

zorkeriye iiştek li heı· dile wan tine hıi. Ji

lıela din, gava xelifeyan xizmeteki çak ji yekl diditin dildrin wali; ew waliti bi miras

digelıişte lnıren wnn ko paşe nenıa xelife diııa­

siıı. Bi vi awayl lıeke di wexta Hanin Reşid

da li Erlqaye dewleta Beni Exlelı hali lıt1 pe pişti şere Emin ı1 Me'mtin ji li Xurasane

dewlela Tahiriye riç herdane erde. Pisti van,

li her ali wali ti mlrekan di cilı~n xwe da çav dane çekirina hikıiınet ti emardan

Heke Mi'tesim ji ba girtina peşiya ve

21

www.ars

ivaku

rd.o

rg

ye kıl le~kerıl xwe ji xalan~n xwe tirkan ani bit pe ji, be ko tirk p~şiya nerindiye· bigirin ıl hime xilafete xurt bildn, beri rojekl! li xirab bılna we lezandine. Van tirken han çiqas ko bi xwarziye xwe :\li tesım ra bebe­xti ne kirine ji, le<ıez bi kur iı neviyen wi ra rast ne meşine. Ji her ko hMi şole dewlete girlin dest xwe ıl be naveki tiştek ji xelife ra ne hiştin.

Dema waliyan, her kesi di tala xwe ra seri bildidan iı doza serxwebılna erdima xwe dikirin, serdar ıl serleşkeren lirk li Bdxdaye bi kuşlin ıl talankirina xelifan ıl· hev ıl din behna xwe dertanin. Bi vi awayi suhna xelifan ıl xilafte revi ıl biı berdan-berdan.

Miroveki ko heya beri rojeke ne tiştek b ıl sibetire dibıl her tişt. Ba w eri ya !;e st ne:ma bil. Tima ıl dilbihewesen mezinatiye di ser seri ıi cendeken hev ra xwe digihandin daxwazen xwe. Sereki direj qumandııren leş· ker xelife, xilafet, islam ıl isiemiyel di nav lepen hev da belçiqandin. Heya ko Beni Biweh zora hemiyan birin ıl serki hikim di dest xwe da girtin.

Paşe tirken Selçoqi hikim ji Beni Biweh standin iı ji welale farisan heya derya sipi existin bin deste xwe. Ji mirina Illi'tesim ıl heya we hiııge, yane ji du sed sali de, hinde welate isiaman di bin deste hikılmeteke da ne ma bıi. Ji her ko welate di bin hikimi\ xilafeta Ebasiyan da hı'ı M pir hikCınıet ıl e mareta n. Be naveki xelife le'sireke biçılk li ser kesi tine bıi. Bi tene na ve wl di xiibarı da tevi nave mir arı serekhikılmet dihate xwandin. Ordiya xelife a Bexdaye ji herwekl me li jor goti bıi, ıi bi kuşlin ıl talan·kirina xelif, we· zir ıi serdararı wexta xwe derhas dikirin.

Hikme dewleta selçoqiyan bi sinore ko me li jor goti hıl ne ma. Piştt ko navhera deryayen Xezer ıl Sipi existirıe des! xwe, bere xwe dane welate Erehan ji. Tu ne çıi ~am girlin ıi dixwastin dest bavejirı Misre, merkeza xilafeta Fatimiyan ji.

Di we deme da bıi ko Selalıedin di rıav leşkere padişahe Selçoqiyan e dawiye Nıire· din Zengi da li Şame rabıi e li Misre biı siltarı. Paşe hemi welatıl di bin deste Selçoqi ıi Fatimiyarı da girte bin deste xwe ıi dawiya şere xaçparezan bi des! xwe xist.

Çawan ko Selalıedin bi deste zore xaçpa· rez di welate rohelate da bi derxistin; bi qenci ıl dadeweri, zanin ıi bireweriye ji di diroka Cihane da ciheki çak ıi bilind ji xwe ra pek ani. OSMAN SEBRİ

Mr. Çarçile :abit. Mr. Çorçil bizabitiye dest bi jıylna a·we kll'l bll. Serekwezile lngıllslane dı cuvamya xwe de ge/ek lıej biserlıatiyan dıkir ıl Jı biserlıatı'ke dida pey bıserhaliyef,e din. Çorçıl gava zabit bıi dı alaya Hıisa­ran a çaran de tve:f(e dı dil. Serekwe:lr cm· ina alaya xıve ziyaret dıke. Dı kfı'şa jorln de Çorçil di nav eskeren ıve alayiye de xuya dıke. Her du Ji bi kef

xuya dıkin; çi esker çi serekwe:::ir.

Hetv(h; ke:ytiycld, be!iya ko bıxerlli: sitinen we le bene stwar kırin. Keşltye dı vi hali da dixm behire ıl paşe

kitkıten we te sitvar dikin. 22 510 25

www.ars

ivaku

rd.o

rg

PENCİ MİLYON GA Le wexte dest bi çeldrina

relıesinan ldrin lıinge di nav­

berıı guıı ıi xelke de şereki no çebıi. Gan stıinen telegrafan bı qloçen xwe radikirin, di­ketin peşiya treııe, bi xwe dilıatin perçiqandiıı, le tren ji re derdixistin. Qey dizanin ko ev esereıı medeni we qira wan binin.

0 MILYON Ü NlVEK MIROY

Bele heyamek hebıl li Emerike 50 milyon gayen kovi dijin. Hingi\ xelke Emerike ji milyon ıl nivek peya dihate pi\. Nijade spi ye ko ji Ewro­paye çıl bıl Emhike rehesin ıl avahiyen medeniyete en din ji hej çenekiri bfın.

Xelke goşte wan gan e tamdar herwe dixwarin, ji

kevelen wan ji xwe re cil çe­dikirin. Xera keriyen wan di çemen lnir ıl fireh de, yen ko didan ave bihi'ıren tenik peyda dikirin ıl te re erebeyen xwe

dibor&ndin. Gaye Emerike e kovi hey­

wanekilferis ı\ xnrt e. Ji siınen wl lıeta pişta wi şeş pe bilind ıl qedere 10-12 peyan direj e. Ji 11800 lıeta 2400 kiloyi giran e. Kloçen wl ne ewçend direj, le geleki xurt in. Di navbera her du qloçan de enlke v.i e fireh heye. Ev eni je re gurz il. mirtaleki giranbelıa ye. Qloçen wi hewqas zexın in ko pi\ dikare erdine hişk

biqeleşe u te de bigevize. Bi qloçen xwe dıkare bera kerikl gura bide t'ı hespeki digel siware wl rake ı\ hibe heta sed metri tl paşe wan baveje erde. Nemaze çeleka wl wexte golike we pe re ye şereki wele welışiyane dike ko tu delıbe di wehşete de je nikare derkeve. Di peşiya we de çi lıebe be perwa zer­gl nav çaven wi dike.

Wexte nijade spi gilıaşte

Eınerikaye nıixdare van gan penci milyon lıebt\. Kulnel

Doç ye ko hinge di beyaba­nen Emerike de digeriya; di xaliraten xwe de diiJeje ko careke rasti garaneke wele hati bıl ko direjahiya we dagihaşte 30 kilometiri. Wexte

25

di çeme l\listlrl de garanek ga li ave derhas dibi'ı, vaponln ko te de dişixulin bi rojan ve li lıeviya dawiya garane di man.

Ev gayen ha ji xelke Emerikaye re lıatineke mezin bun. Le qedre wan ne diza­

-nin. Gelek !sraf dikirin; seye­ka goşte wan ji ne dixwarin. Mırovin hebıin, gayek ji bo

zinıane wi dikuştin. Ziınan

dixwarin, goşte ınayin guran

dixwar. Carina ji ew bi tene ji bo çermen wan dikuştin;

goşt yekcar tavNiıı. Di sa la 1810 an de e w ajoti

bt'tn her lıi çeme l\lisisipi u di relen roave de tişteki bindik ma bıl. Le garana wan şopine wele hişli btin ko ew pişk re bt'ın. Gelek bajar di xelaseka wan şopaıı da hali bı'ın ava ki ri n. J ı b er ko w an şopan ş ı\ na re digirtin tl bi keri xelke bajer dılıatin.

1\lidire rehsinen Pesiflke ji bo kuştina van gan peya­yine xweser girti btln ıl mehe 500 dolar miaş dida wan. Enıeley~n relıesinan ji ter goşt dixwarin. Ji midiren xete kulııel Kodi di rojeke de 69

ga kuşti btlıı. Wl kulueli bi xwe di hejdelı ınehan de 4280 ga kuş li bıin tl ji lewre j~ re goti bı\ n qesa be gan.

Edi xnya dıkir ko dawi­ya wan siltanen heywanan de bilıata. Herçi dera ko nijade spi le peya dilıı'ı gayen bineci je bar dikirin, diçıin deverine nependi. Le dawiya ınıhaciren ko ji Ew­ropaye qesta Emerikaye diki­rin, ne dihat tl ro bi ro di

TANGEN ERITANİ REZ BÜNE, BERE XWE DANE QADA ŞER

Ml ~

www.ars

ivaku

rd.o

rg

Em~rlk~ de erd~n nependi k~m dibün. Şeliline hesinin, r~hesine dida pey garanen gaıı.

Di sala 1865 an de hale zaniıı ko ji wl 50 milyoııi bi tene 15 milyon gayen kovi ma bıin. Di w~ sale de milyo­nek ga bati bün kuştin. Di sala 18i2 an de edi ji çend garanan pe ve tiştek ne ma bü. Di sala 1883 an de di wilayeta l\Ioııtanaye de hej geranek] ınezin hebü; 10000 seri. Avexwarina we garaııe eşkere bıi. Segıııan bi şev şargeh dibün ü gava ga diha­tin ser ave ew dikuştiıı. Ji we garane gayek ji ne filitiye.

Herçend ga kem dibün ewçend çernıen wan beha dibü. Kojeke wele hat ko ji bo mevanekl eziz li gaki digeriyan !w peyda bikin ü goşte wi je re bidin xwarin, Di we heyame de dıik Aleksls ınirekeki iıris, ji bo neçire çü :btı Emerikaye. :Hikümet çend selef esker derhislin heta ko çend ga peyda kirin, bi ser mir de xiraJ kirin ıi e w je re dan kuştin.

:ı!:di di beyaren Emerike de li şuna wan gayen feris ko lotik didane xwe ıi dire­ji trenan dikirin zevine spi dihatin ılitin. Ew spitahi hesli-, yen wan biin. Erdine wele lıebün ko lıeta ciM ko

binahi ya mirov di çe ji hestiy~n ga spi dikirin. Pe şekir diqe­siraııdin iı gemara ko ji lıer d ima dikiri n xuşkl ( zilıil). Gel ek nıilıaciren ko li EmeriM bi ci dibıin bireki heqe erde xwe bi hatina wan hesliyan didan. Careke ticareki di yek sefere de 3000 erebe hesli li vaporeke bar kir i bii.

Helani lro xelke Emerike ji şop u cendekeıı wan gan fedenıend dibin. Yen ko !ro didin beyabanine eınerikani en ko se cendeken w an ji xwe re dikiıı ardu. Disa xera van cendekan xwe digehinin kani­ne nependi ü nenas.

Le gava gayen kovl li Emerllc~ kem bün, ü tiştekl nadlde dihatin heseb; bin he b ün ko dixwestin bendi qelandina wan bibin. Di ve babete de çend caran di parlemane de ınizakere ji çub!'ın. Le serek­cinıh!'ır Grant qanüna ko di ve balıale de çekiri bi\n imza ne kir. Gihaşte dereceke wele ko Mi ga ııema dihatine dilin, yekcar qeliha bün.

Yeki bi nave Wang Kwit rabü u çar golik, dido me dido ner, di mala xwe de bi xwedi ldı·in. Ji wan çar golikaıı Mdi hMI ware gayen lwvi şin b!'ı. J'i miM din kul­uM Çari Gundet ji, li ser

WEK1LE kovarame ll lraq6 Wekile kovara me ı1

herçi neşriyaten kitebxana Haware, ji bo Iraqe Mirza Mihemed Ernıneitanlye; di idadiya Miisile de mamos­taye ktmyaye.

Em ji xwendevanen xwe yen Iraqe hevi dikin ji bo her tişte ko bi neşri­yaten me elaqedar e bila miraceett Mr. Erıueitani bikin.

heviya jina xwe çend golik bilani bün.

Di sala 1905 an de di wilayeta Montanaye de civatek ji bo parasiina gayen kovi hale danln. Hin ga ji ji Elas­kaye anin. Bi vi awayi gayen kovl boş b!'ın. Le çi boş bün. Wext!l ııijade spi p~ li Eme­rike ldri b!'ın ( 50,000,000 ) b ün. lro qedere ( 5000) ı hen e. Civa! li wan nıiqate dibe. Golik~n ko ne ewçend gerek in difroşin beıtçeyen heywanan ü binan ji didin hindiy~n sor, xelk~ Emerikil e kevin. Li cem wan ew ga heywaneki ıniqedes e.

SJLJ):MANE FERHO

Kiriyariya Ronahiye Ji bo Süriy~ 10 lirey~n sOr! - Ji bo welaten din lirekt ingilizi ı'ı nlv Xwedl d gerlueudeye berpirsiyar : Celadet All Bedir-Xau. Şam-8driye Direeteur Preprietaire: Djeladet Aali Bedir-Khau. Damas--Syrie

www.ars

ivaku

rd.o

rg