1-2-5 odvodnjavanje i kanaliziranje objekata na cestama

SMJERNICE ZA PROJEKTOVANJE, GRAENJE, ODRAVANJE I NADZOR NA PUTEVIMA

Knjiga I: PROJEKTOVANJE Dio 2: PROJEKTOVANJE MOSTOVA PROJEKTANTSKA SMJERNICA (PS 1.2.5) Poglavlje 5: ODVODNJAVANJE I KANALIZIRANJE OBJEKATA NA CESTAMA

Smjernice za projektovanje, graenje, odravanje i nadzor na putevima

Odvodnjavanje i kanaliziranje

UVOD

Sistem odvodnjavanja i kanaliziranja objekata sadri sve potrebne graevinske intervencije za brz i kvalitetan odvod povrinske i procjedne vode sa objekta. Sa ovim se obezbjeuje siguran promet, zatita konstrukcije objekta i zatita okoline, sve u skladu sa vodoprivrednim zahtjevima. Pravilno funkcionisanje sistema odvodnjavanja i kanaliziranja objekata garantuje planirani vijek trajanja objekata i smanjuje trokove odravanja.

RS-FB&H/3CS DDC 433/94

Knjiga 1 - dio 2 - poglavlje 5

Strana 3 od 22



SADRAJ1. 2. 3. 4. PREDMET PROJEKTANTSKE SMJERNICE .............................................................................. 5 REFERENTNA REGULATIVA...................................................................................................... 5 TUMAENJE IZRAZA .................................................................................................................. 5 OPTE SMJERNICE ZA ZASNIVANJE SISTEMA ODVODNJAVANJA I KANALIZIRANJA OBJEKATA ................................................................................................................................... 5 4.1 Openito .............................................................................................................................. 5 4.2 Odvod povrinske vode....................................................................................................... 6 4.3 Odvod procjedne vode i osloboanje parnih pritisaka ........................................................ 6 4.4 Odvodnjavanje i zraenje upljina....................................................................................... 8 4.5 Odvodnjavanje nasipa iza krajnjih upornjaka...................................................................... 8 4.6 Odvodnjavanje povrina leita .......................................................................................... 9 4.7 Prikljuak odvodnog sistema objekta na cestnu kanalizaciju ............................................. 9 4.8 Odvodnjavanje manjih objekata .......................................................................................... 9 KONSTRUKCIJSKI ELEMENATI ODVODNJAVANJA I KANALIZIRANJA OBJEKATA............ 10 5.1 Slivnici ...............................................................................................................................10 5.2 Cijevi za odvod i kanaliziranje vode .................................................................................. 12 5.3 Uslovi ugraivanja i privrivanja cijevi na konstrukciju objekta ..................................... 13 5.4 Elementi za odvod procjedne vode i oslobaanje parnih pritisaka ................................... 14 HIDRAULIKI PRORAUN........................................................................................................ 17 6.1 Koliine i oticanje oborinske vode ..................................................................................... 17 6.2 Odreivanje potrebnog broja slivnika i meusobnog razmaka ......................................... 18 6.3 Dimenzioniranje odvodnih cijevi........................................................................................ 19 6.4 Praktian primjer ............................................................................................................... 20 ODRAVANJE SISTEMA ODVODNJAVANJA I KANALIZIRANJA OBJEKATA ....................... 21 7.1 Dostupnost odvodnog sistema.......................................................................................... 21 7.2 ienje i odravanje odvodnog sistema.......................................................................... 22 PROJEKAT SISTEMA DVODNJAVANJA I KANALIZIRANJA OBJEKATA ............................... 22

5.

6.

7. 8.

Strana 4 od 22





1. PREDMET PROJEKTANTSKE SMJERNICENamjena smjernice ogleda se u davanju optih upustava za pravilan izbor koncepta sistema odvodnjavanja i kanaliziranja objekata. Kod izbora sistema treba uzeti u obzir karakteristike konstrukcije i zahtjeve vezane za obezbjeenje kvaliteta pojedinih elemenata sistema odvodnjavanja. Obino su poznati ulazni parametri za hidrauliki proraun na osnovu koga se odreuju dimenzije i broj pojedinih elemenata. Radi obezbjeenja boljeg odravanja, navedeni su uslovi koje treba ispuniti radi boljeg pristupa i ienja sistema za odvodnjavanje.

3. TUMAENJE IZRAZAOdvodnjavanje je odvod povrinske vode i procjedne vode sa objekta. Kanaliziranje je skupljanje i odvod vode sa objekta uz pomo odvodnih cijevi. Povrinska voda je meteorna voda koja padne na gornju povrinu objekta. Procjedna voda je dio povrinske vode koja se procijedi kroz pojedine dijelove kolovoza (asfaltni slojevi, hodnici, rubni vijenci, ivinjaci) do hidroizolacije. Odvodnik je mjesto u koje se odvodi voda sa objekta (cestna kanalizacija, rijeka, jezero, itd.). Slivnik je element odvodnog sistema u koga se slijeva povrinska voda sa kolovoza. Odvodna cijev je element sa kojim se voda sa objekta odvede u kanalizaciju. Srestva za pritvrivanje odvodnih cijevi su elementi za vjeanje i podupiranje sa kojima se odvodne cijevi privrste na konstrukciju objekta. Cijevi za odvod procjedne vode su cijevi sa posebno oblikovanim ulazom (ustima) koji se ugrauje u rasponsku konstrukciju ispod hidroizolacije. Jaina naliva-intenzitet padavina prestavlja koliinu oborina u jedinici mjere na jedinicu povrine. aht za ienje prestavlja otvor za ienje koji je ugraen na odvodnoj cijevi.

2. REFERENTNA REGULATIVAU ovoj projektnoj smjernici ukljueni su inostrani standardi i druga tehnika regulavita. Kod primjene uvijek vai zadnje izdanje. Tehniki propisi RVS 15.43, Brckenausrstung i Brckenentwsserung austrijske smjernice ZTV-K, Zusztliche Technische Vertragsbedingungen fr Kunstbauten njemake smerjnice Richtlinien fr konstruktive Einzelheiten von Brcken; 6 Entwsserung vajcarske smjernice Assainssement des ponts routes; evacuation des eax, perres, drinage, cornichescaniveaux francuske smjernice Standardi Slivnici: DIN 1229, DIN EN 124 Odvodne cijevi: NORM B 2571, B 2570 DIN 19522 Cijevi za odvod procjedne vode: C.B5.226 Pritvrivanje: DIN 17440, DIN 367, 11 dio nerajui elik

4. OPTE SMJERNICE ZA ZASNIVANJE SISTEMA ODVODNJAVANJA I KANALIZIRANJA OBJEKATA4.1 Openito

Sistem odvodnjavanja i kanaliziranja objekata odnosi se na: - odvodnjavanje gornjih (vidnih) povrina objekta, - odvodnjavanje procjedne vode sa povrina izolacije i oslobaanje parnih pritisaka, - odvodnjavanje i zraenje udubljenja, odvodnjavanje povrina leita,


Knjiga 1 - dio 2- poglavlje 5

Strana 5 od 22



- odvodnjavanje zalea nasipa iza upornjaka, - prikljuivanje odvodnih sistema na odvodnik (kanalizaciju ceste) te odravanje odvodnog sistema. Ukupan koncept poprenog i uzdunog presjeka obekta, a posebno nivelete, mora biti zasnovan tako da zadovolji pravilno odvodnjavanje objekta. Svi elementi odvodnjavanja moraju se zasnovati tako da se jednostavno zamjenjuju i da su lagani pristupi za odravanje. Elementi sistema odvodnjavanja ne smiju zadirati u nosivu konstrukciju npr. u podruje kablova za prednaprezanje, glavnu nosivu armaturu itd. Objekat mora da ima vlastiti odvojen sistem za odvodnjavanje i kanaliziranje vode koji se navezuje na glavni odvodni sistem preko cestovne kanalizacije ili direktno na odvodnik. Ovo ne vai za kratke objekte ija je duina manja od potrebnog razmaka izmeu slivnika. Dimenzije i broj elemenata odvodnog sistema treba odrediti na osnovu hidraulikog prorauna. Ulazni parametri hidrualikog prorauna su meteoroloki podaci o raunskim koliinama oborina na lokaciji objekta. Slika 4.1 prikazuje tipinu shemu odvodnjavanja i kanaliziranja povrinske vode objekta, a slike 4.2 i 4.3 poloaj elemenata u odnosu na popreni presjek. 4.2 Odvod povrinske vode

Uzduni, popreni i vertikalni odvodi se po pravilu ne ubetoniravaju. Voenje odvodnih vertikalnih cijevi uz ili kroz vertikalne stubove, koji su teko dostupni, treba izbjegavati. Prikljuivanje cijevi na uzdune cjevovode treba u hidraulikom smislu ugodno oblikovati. Treba izbjegavati lomove pod uglom 90. U takvim sluajevima upotrebljavaju se 2 komada luka pod 45 sa meukomadom. Promjene deformacijskog sistema cijevi treba uzeti u obzir. Kod svake promjere smjera odvodnih cijevi treba predvidjeti otvor za ienje. 4.3 Odvod procjedne vode i osloboanje parnih pritisaka

Dio povrnske vode koji se procijedi kroz pojedine dijelove kolovoza (asfaltni slojevi, hodnici, rubni vijenci) do hidroizolacije treba kontrolisano odvesti kroz rasponsku konstrukciju. Isto tako treba odvesti eventualnu kondenznu vodu koja nastaje radi temperaturnih razlika i osloboditi pritiske pare i pritiske zraka koji nastupaju ispod i iznad hidroizolacije. Odvod procjedne vode omoguavaju odgovarajui slivnici za odvod povrinske vode i cijevi sa posebno oblikovanim gornjim dijelom (usta cijevi) koji se ugradi u rasponsku konstrukciju ispod hidroizolacije.

Vodu sa gornje povrine objekta odvodnjavamo preko slivnika i poprenih otonih cijevi u sabirnu cijev koja ide do glavnog odvodnog sistema. Svu povrinsku vodu, koja padne na gornju povrinu objekta, treba sakupiti u slivnike sa ime se onemoguava njeno prelijevanje preko dilatacija. Ako je popreni presjek rasponske konstrukcije zatvoreni sanduk onda se uzdune odvodne cijevi mogu ugraditi i unutar presjeka za duine L > 300 m i u koliko je svijetla visina sanduka min. 1,60 m (slika 4.3). Pod uslovom da je organizirana sluba odravanja.

Strana 6 od 22





1 2

slivnik za odvod povrinske vode cjevica za odvod procjedne vode sa spojem na sabirni uzduni vod procjedne vode 3 sabirni uzduni vod 4a sabirna uzduna cijev za odvod procjedne vode

4b sabirna poprena cijev za odvod procjedne vode ispred dilatacije 5 odvodnjavanje povrine leita upornjaka 6 vertikalna odvodna cijev 7 aht za ienje 8 vrata za ienje 9 aht za reviziju

Slika 4.1: Opta shema odvodnjavanje i kanaliziranja objekta

1 slivnik 2 skuplja smea 3 vertikalna odvodna cijev 4 sabirna uzduna cijev

Slika 4.2: Poloaj elemenata odvodnjavanja u pogledu na popreni presjek konstrukcije objekta



Strana 7 od 22



1 slivnik 2 skuplja smea 3 poprena cijev za prikljuak slivnika 4 sabirna odvodna cijev

Slika 4.3: Poloaj elemenata odvodnjavanja izvan i unutar sanduastog presjeka 4.4 Odvodnjavanje i zraenje upljina debeli filterski sloj iz ljunkovitog materijala (ako nasip nije iz ljunkovitok materijala) po itavoj visini zida upornjaka koji e omoguiti prodiranje vode od vrha nasipa do gornjeg ruba temelja (slika 4.5).

U sluaju, da se sistem za odvodnjavanje ugrauje u rasponsku konstrukciju sanduastih presjeka, tada treba obezbjediti odvod vode u najnioj taki svakoga polja pomou cijevi 200 mm (slika 4.4). Za izjednaavanje unutranje i vanjske temperature ostavljaju se, u sanduastom presjeku rasponske konstrukcije, otvori promjera 200 mm. Sa ovim se sprijeava stvaranje kondezne vode. Razmak otvora u uzdunom smjeru moe biti max. 20,0 m.

Slika 4.4: Cijevi za odvod vode i zraenje sanduastog presjeka 4.5 Odvodnjavanje nasipa iza krajnjih upornjaka

1 hidroizolacija sa zatitom 2 ljunak ugraen u slojevima debljine d=3 0 cm 3 drenana cijev 4 nabijena glina 5 betonska podloga 6 cijev za odvod

Slika 4.5: Odvodnjavanje zalea nasipa iza krajnjeg upornjaka Vodu koja se procjeuje kroz nasip i filterski sloj iza upornjaka treba odvesti sa drenanim cjevima u odgovarajue odvode (kanalizaciju ceste, upojnicu, sabirni bazen itd.).

Povrinsku vodu koja tee po cesti u smjeru objekta treba, prije prelaska na objekat, odvesti u odvodnik ili kanalizaciju ceste. Da bi se pritiska na prodiranje upornjaka, eliminisala pojava hidrostatikog zid i krila upornjaka te sprijeilo povrinske vode u nasip iza potrebno je predvidjeti 1,0 m

Strana 8 od 22





4.6

Odvodnjavanje povrina leita

Na povrinama leita koja se nalaze ispod dilatacija treba predvidjeti kontrolisani sistem skupljanja i odvoda vode. Voda koja prodre kroz oteena mjesta na vodonepropusnim dilatacijama odvodi se pomou sabirnog lijeba (slika 4.6) i vertikalne cijevi u kanalizaciju ili odvodnik. Voda sa povrine leita ne smije se odvoditi u nasip iza upornjaka.

U posebnim sluajevima, kada treba tititi podzemne vode, treba predvidjeti skupljanje svih povrinskih voda na cesti i odvoditi je u posebno pripremljene talonike ulja koji su konstruisani tako, da istovremeno slue i za skupljanje pijeska. Za objekte do 2000 m2 povrine, aht za skupljanje pijeska izrauje se od betonske okrugle cijevi 100 cm sa odgovarajuim poklopcem. Kod objekata sa veom povrinom potrebno je izraditi aht za skupljanje i taloenje pijeska prema posebnom nacrtu. Ako u podruju objekta nema cestne, odnosno javne kanalizacije, tada treba predvidjeti poseban odvodni sistem koji odvodi vodu u upojnicu, kanal pored ceste ili vodotok. Kod duih objekata treba u sklopu objekta predvidjeti sabirne bazene, ako isti nisu predvieni u konceptu odvodnjavanja ceste. 4.8 Odvodnjavanje manjih objekata

Sa vidika koncepta odvodnjavanja, malim objektom se smatra onaj kod koga je ukupna duina, ukljuujui i krila, manja od potrebnog razmaka izmeu slivnika. Ovaj razmak iznosi 5 20 m, to zavisi od povrine objekta, uzdunog i poprenog nagiba kolovoza. Kod manjih objekata ne primjenjuje se odvojeni sistem odvodnjavanja i kanaliziranja nego se odvodnjavanje izvodi u sklopu ceste. Kod nekontrolisanog naina odvodnjavanja bez cestovne kanalizacije (ceste nieg ranga) povrinska voda sa kolovoza odvodi se sa kanaletama koji se izgrauju pred i iza objekta odmah iza krilnih zidova (slika 5.1a). Kod kontrolisanog naina odvodnjavanja ceste kod kojih postoji cestovna kanalizacija, slivnici se ugrauju pred i iza prelazne ploe objekta i spoje sa kanalizacijom ceste (slika 5.1b). Kanalizaciju AC koja je postavljena u pojasu za razdvajanje treba pred objektom preusmeriti u podruje rubnog pojasu.

Slika 4.6: Odvodnjavanje povrina leita kod vodoneropustnih dilatacija 4.7 Prikljuak odvodnog sistema objekta na cestnu kanalizaciju

Prikljuak odvodnog sistema objekta treba izvesti u skladu sa vodoprivrednim zahtjevima. Ovi zahtjevi se odnose na spreavanje i smanjenje zagaenosti voda i zemlje sa oborinskim vodama sa kolovoza. Poto je objekat sastavni dio ceste, osnovni koncept odvodnjavanja i intervencije, koji smanjuje zagaenje voda i zemljita, treba definisati ve kroz izabrani koncept odvodnjavanja ceste i ukljuiti ga u projektni zadatak objekta.



Strana 9 od 22



5. KONSTRUKCIJSKI ELEMENATI ODVODNJAVANJA I KANALIZIRANJA OBJEKATA5.1 Slivnici

Posuda mora imati montane eline elemente koji se privare na armaturu. Oblik i tip slivnika treba prilagoditi konstrukciji mosta. (slike 5.2 i 5.3). Slivnici se ugrauju na ivici kolovoza koji moe biti sa jednostranim ili dvostranim nagibom. Razmak izmeu slivnika i njihov broj odreuje se hidraulikim proraunom (taka 6).

Slivnici spadaju u najznaajnije elemente odvodnjavanja. Sastoje se iz tri dijela: reetke, okvira i posude. Posuda slivnika ima kosu (sa strane) ili vertikalnu odvodnu cijev sa minimalnim unutranjim promjerom 125 mm.

Slika 5.1: Principi odvodnjavanja manjih objekata

Strana 10 od 22





1 bitumenska masa za zalijevanje 2 izolacija ispod hodnika 3 habajui sloj 4 zatitni sloj 5 hidroizolacija 6 perforirani lim 7 filter iz jednofrakcijskog betona sa umjetnom smolom 8 sloj za razdvajanje iz staklenog voala 9 slivnik sa direktnim oticanjem (istovremeno ugraivanje) 10 granitni ivinjak 11 izolacija prilijepljena na prirubnicu slivnika 12 sakuplja smea 13 nastavak iz umjetne mase 14 prethodni premaz 15 hodnik 16 zavrtanj iz nerajueg materijala za otvaranje reetke

Slika 5.2: Slivnik sa direktnim oticanjem, pogodan za istovremeno ugraivanje

1 izolacija ispod hodnika 2 perforirani lim 3 nastavak iz umjetne mase 4 filter iz jednofrakcijskog betona sa vezivom iz umjetnih smola 5 sloj za razdvajanje iz staklenog voala 6 izolacija priljepljena na prirubnicu slivnika 7 hidroizolacija 8 bitumenska masa za zalijevanje 9 liveni asfalt ili asfaltbeton ispod hodnika 10 slivnik sa ulijevanjem sa strane 11 granitni ivinjak 12 cementni malter 13 liveni asfalt

Slika 5.3: Slivnik sa oticanjem sa strane ispod hodnika Sastavni dijelovi slivnika moraju biti izraeni iz lijevanog eljeza, a zatieni su sa bituminiziranjem. Reetka slivnika je oblikovana tako da omoguava siguran mijeani promet na cesti. Vanjski rub okvira mora biti najmanje 1 cm udaljen od ivinjaka. Ovaj spoj se zalije sa elastinom bitumenskom masom. Za otvaranje odnosno dizanje reetke slui zavrtanj koji je iz nerajueg materijala. Donji dio slivnika namjeta se zajedno sa armaturom i zabetonira. Naknadno betoniranje unaprijed ostavljenih otvora dozvoljeno je samo u posebnim sluajevima. Koliina proputanja vode slivnika zavisi od vrste reetke (veliine, povrine, oblika palica reetke) od krovne povrine kolovoza, nagiba, oblikovanja koritnice uz ivinjak i koliine dotoka vode u koritnicu. Propusna mo slivnika je min. 10 l/sec. U pogledu ugraivanja i njegove funkcije postoje dvije vrste: slivnik sa direktnim vertikalnim oticanjem i slivnik koji prihvata vodu sa strane. Slivnici koji primaju vodu sa strane mogu se upotrijebiti, kod gradskih mostova odnosno mostova sa mijeanim prometom.



Strana 11 od 22



Kod izbora materijala utiu slijedei faktori: trajnost, gubici energije u cjevovodu, ienje, klimatski uslovi, habanje cijevi od pijeska i tekue vode i agresivni kemijski uticaji. U podruju krajnjih upornjaka, sabirana cijev se moe voditi na slijedee naine: u pravcu kroz nasip kod kratkih mostova (slika 5.5) sputanjem sa vertikalom ispred upornjaka (slika 5.6). Promjer vertikalne cijevi mora se uskladiti sa promjerom uzdune cijevi da voda na prelazu dobije odgovarajue ubrzanje. Iz ovog razloga se kod manjih objekata i manjih koliina predviaju isti profili uzdune i vertikalne cijevi. Nain voenja vertikalne cijevi uz stub ili u posebnim utorima prikazan je na slici 5.7. Ako su vertikalne cijevi due od 10 m potrebno je, na gornjem dijelu, predvidjeti ispust za zrak. U ovom sluaju moe se predvidjeti otvoreni ulazni zavrtanj koji slui za vezu uzdune i vertikalne cijevi. U vertikalne cijevi smiju se ugraivati samo elementi sa lukom od < 60o sa ime se sprijeava zaepljenje cijevi.

Slika 5.4: Slivnik sa slobodnim odvodom Dozvoljava se ugraivanje samo tipiziranih slivnika koji moraju posjedovati atest za minimalnu propusnu mo. 5.2 Cijevi za odvod i kanaliziranje vode

Cijevi za odvod i kanaliziranje vode mogu biti poprene, uzdune sabirne i vertikalne cijevi (slika 4.1). Poprena otona cijev prihvata vodu iz slivnika i odvodi je u sabirnu uzdunu cijev. Ugao prikljuka odvodne cijevi iznosi 45o u tlocrtu, a po vertikali 60o. Minimalni unutranji promjer poprene otone cijevi je 150 mm odnosno mora se odrediti na osnovu hidraulikog prorauna (taka 6). Minimalni nagib poprene cijevi iznosi 5 %. Sabirne uzdune cijevi prihvataju vodu iz poprenih cijevi (kolovoz sa dvostrukim nagibom) ili neposredno iz slivnika (kolovoz sa jednostranim poprenim nagibom). Minimalni unutranji promjer uzdune sabire cijevi iznosi 200 mm. Minimalni nagib uzdune sabirne cijevi iznosi 1%. Sabirna uzduna cijev ne smije se ubetonirati u rasponsku konstrukciju. Kod prolaza kroz poprene nosae ili druge graevinske elemente mora biti od njih odvojena. Sve promjene smjerova (lomovi) izvode se sa fazonskim lunim komadima sa minimalnim uglom 45o. Luk od 90o izvodi se sa dva fazonska komada po 45o sa ravnim dijelom duine 20 cm.

1 - cijev kao oplata 2 - spoj fleksibilne na fiksnu cijev 3 - dilatacija mosta

4 - spoj fiksnih cijevi na konstrukciju 5 - fleksibilna dilatirana cijev 6 - pokretno leite 7 - pristup sa strane min. 80/120 cm

Slika 5.5: Voenje sabirne cijevi kroz nasip iza upornjaka

Strana 12 od 22





5.3

Uslovi ugraivanja i privrivanja cijevi na konstrukciju objekta

Privrivanje cijevi izvodi se sa elementima za vjeanje i podupiranje. Elementi za privrivanje moraju omoguavati zadovoljavajue podupiranje, skupljanje i rastezanje cijevi. Elementi za podupiranje i vjeanje odvodnih cijevi na konstrukciju objekta moraju biti dovoljno krute kako bi obezbijedili cijevi od optereenja koja mogu nastati od eventualnih njihanja konstrukcije. Elementi podupiranja i vjeanja moraju omoguavati regulaciju po visini. Vjeanja se mogu izvesti kao pomina ili nepomina (slike 5.8, 5.9 i 5.10). Nepomino privrivanje cijevi izvodi se kod spojeva poprenih odvodnih cijevi sa sabirnom uzdunom cijevi.

1 gibljiva elastina cijev 2 vrata za ienje 3 aht za reviziju

Slika 5.6: Voenje sabirne vertikalne cijevi ispred krajnjeg upornjaka

1 profil za sidranje 2 zavrtanj M16 sa dvije matice 3 cijev 200 mm 4 obujmica 60x6 mm sa elastomjernom folijom

Slika 5.8: Nain vjeanja odvodnih cijevi Sidranje elemenata za vjeanje i podupiranje izvodi se pomou posebnih profila i zavrtnjeva sa T glavom. Kod naknadnog buenja i ugraivanja elinih uloaka treba paziti na prednapregnute kablove i armaturu Svi elementi za vjeanje i podupiranje odnosno privrivanje cijevi moraju se zatititi na uticaj korozije ili se izrauju iz nerajueg elika. Razmak izmeu podupora odnosno vjeanja zavisi od vrste cijevi i dozvoljenih provjesa. Razlika izmeu duine objekta i duine cijevi odreuje se na osnovu koeficienta rastezanja materijala i temperaturne razlike: 40o ako su cijevi u unutranjosti konstrukcije i 60o ako su cijevi izvan presjeka konstrukcije.

Slika 5.7: Voenje sabirne vertikalne cijevi u utoru konstrukcije stuba



Strana 13 od 22



1 litoeljezna cijev 2 nosiva obujmica 3 palica za vjeanje

50/50/4,

30/30/4 (a cijevi 100)

4 palica za podupiranje 50/50/4, 30/30/4 (za cijevi 100) 5 ubetonirani ili naknadno pritvreni elini profil 6 zavrtanj za sidranje i naknadno pritvrivanje na AB konstrukciju

Slika 5.9: Nepomino vjeanje cijevi

1 litoeljezna cijev 2 nosiva obujmica 3 matica M 16 ( 14)

4 zavrtanj za vjeanje 5 ubetonirani ili naknadno pritvreni elini profil

Slika 5.10: Pomino vjeanje cijevi 5.4 Elementi za odvod procjedne vode i oslobaanje parnih pritisaka Neposredno ispred nie dilatacije, gledajui na uzduni nagib, treba ugraditi cijevi za procjednu vodu na razmaku 3,0 do 4,0 m (slika 5.13). Procjednu vodu po duini dilatacije treba kanalizirati, ako slobodno oticanje prestavlja bilo kakvu smetnju ispod objekta. Kod objekata bez kontrolne komore, procjedna se voda skupi po duini dilatacije sa sabirnim kanalom koji se ugrauje na hidroizolaciju u najnioj taki, odvede kroz konstrukciju (popreni nosa) do nagnjene povrine leita krajnje podupore, a od tu van objekta (slika 5.14). Kod objekata sa komorom u krajnjim upornjacima, procjedna voda se odvede u komoru, a iz nje izvan objekta (slika 5.15).

Cijevi treba rasporediti po itavoj izoliranoj povrini tako da su u najnioj taki kolovoza, npr. uzdu hodnika (25 cm od ivinjaka) na razmaku 3,0 do 10,0 m to zavisi od uzdunog nagiba kolovoza (slika 5.11). Na jednu cijev pripada 15-25 m2 povrine objekta. Kod objekata koji se ukrtaju sa drugim cestama treba procjednu vodu odvesti u sabirnu kanalizacionu cijev i istu prikljuiti na sabirnu cijev za odvod povrinske vode. Kod cesta nieg ranga moe se izvesti slobodno oticanje procjedne vode u koliko to ne stvara smetnje ispod objekta. Nain izvoenja prikazan je na slici 5.12.



Strana 14 od 22



1 bitumenska masa za zalijevanje 2 hidroizolacija ispod hodnika 3 habajui sloj asfalta 4 zaitni sloj asfalta ili asfalt beton 5 hidroizolacija 6 nastavak iz umjetne mase 7 filter iz jednofrakcijskog betona sa vezivom iz umjetnih smola 8 sloj za razdvajanje iz staklenog voala 9 hodnik

10 granitni ivinjak 11 elina cijev 58 mm (dn=70 m za sluaj odvodnjavanja) 12 var a = 5 mm 13 obujmica (elini lim krunog oblika) 14 beton za podlijevanje 15 fiksni konusni elemenat 16 prikljuna cijev na glavnu uzdunu cijev za odvodnjavanje 17 obloga kao oplata

Slika 5.11: Cijev za odvod procjedne vode Za oslobaanje pritisaka pare ispod hidroizolacije (kod hidroizolacija od livenog asfalta) ugrauju se dodatne cijevi u kolovoznu plou na odreenim ostojanjima. Cijevi su prekrivene sa hidroizolacijom koja u podruju ulaznog rairenog obrua ne smije biti zalijepljena na betonsku povrinu. Odvodnjavanje ahtova za instalaciju u hodniku i otvora za ugraivanje stubova ograde prikazano je na slici 5.16.

Slika 5.12: Izvoenje sa slobodnim oticajem procjedne vode



Strana 15 od 22



Slika 5.13: Odvod i kanaliziranje procjedne vode ispred dilatacije

Slika 5.14: Kanaliziranje procjedne vode uz dilataciju kod objekata bez kontrolnog hodnika

Strana 16 od 22





6. HIDRAULIKI PRORAUNDimenzije pojedinih konstruktivnih elemenata odvodnjavanja odreuju se na osnovu hidraulikog prorauna koji je sastavni dio projekta odvodnjavanja objekta. U poglavlju su navedene definicije ulaznih parametara i obrazci koji su potrebni za dimenzioniranje pojedinih elemenata odvodnjavanja. 6.1 Koliine i oticanje oborinske vode

1 cijevka za procjednu vodu 2 sabirna cijev za procjednu

Slika 5.15: Kanaliziranje procjedne vode uz dilataciju kod objekata sa kontrolnim hodnikom

Od oborina su, za sistem odvodnjavanja i kanaliziranja, najznaajnije kine oborine sa pljuskovima koji su razliiti po koliini, gustini pojavljivanju i vremenskom trajanju, a zavise od vremenskog perioda u godini, geografskog poloaja i meteorolokih prilika. Uticaji drugih oborina (snijeg, magla) nisu znaajni za kanalizaciju. Koliina oticanja oborinske vode na odreenu povrinu iznosi: Qot = . q'T(n) . FQot = = koliina oticanja oborinske vode (l/sec); koeficient oticanja omjer koliine vode koja padne na povrinu i koliine vode koja otee u kanal (za objekte se uzima = 1,0); mjerodavni intenzitet oborina (oticanje padavina za = 1,0) (l/sec/ha); povrina na koju se odnosi oticanje padavina (ha);

q' = F=

1 pocinana cijev s prirubnicom 50 za odvod vode iz ahta za instalaciju 2 PVC cijevke 18mm za odvodnju otvora za stubove ograde

Mjerodavni intenzitet oborina jednak je koliini padavina u jedinici vremena na jedinicu povrine. Odreuje se na osnovu podatka o intenzitetu oborina: q' = i . f = 166,6 . i; (l/sec/ha) i=h T

Slika 5.16: Odvod vode iz ahtova za instalaciju otvora za stubove ograde

i = intenzitet oborina (mm/min) h = visina padavina (mm) Tr = trajanje intenziteta oborina

Sa statistikom obradom podataka o oborinama koji su dobiveni na osnovu viegodinjih praenja (10 20 godina) putem instrumenata za registrovanje ombrografi, odreuju se oborinske krivulje ombrogrami. Te krivulje daju vezu izmeu mjerodavnog intenziteta q' i trajanja oborina T: q' = q' T(n)



Strana 17 od 22



Uestalost padavina n znai, koliko puta je neka koliina vode dostignuta ili prekoraena za odreeno trajanje oborina. Radi postizanja prometne sigurnosti potrebno je obezbijediti sigurno odvodnjavanje objekta za raunske intenzitete oborina u trajanju T = 5 min i uestalost n = 0,2. Sistem odvodnjavanja i kanaliziranja objekta treba sa hidraulikog stanovita koncipirati tako, da je vrijeme sakupljanja vode do odvoda manje ili jednako vremenu trajanja raunskog intenziteta: T < Tr T = L/v ;vrijeme skupljanja vode do otoka na duinu L i brzinom v 6.2 Odreivanje potrebnog broja slivnika i meusobnog razmaka

-

1,5 m kod objekata koji imaju zaustavnu traku irine 2,5 m 1,0 m kod svih ostalih objekata

Veliina povrine koja odpada na jedan slivnik: Fsl = esl . b;esl = razmak izmeu slivnika b = irina povrine koja pripada jednom slivniku

Razmak izmeu slivnika odreen je sa dozvoljenom koliinom vode koja dotie Qsl,dop (l/s), koja odpada na jedan slivnik odnosno kapaciteta slivnika. Qsl,dop > Qdop = . q' . Fsl; = koeficient oticanja

Dozvoljenu vrijednost povrine objekta koja odpada na jedan slivnik Fsl (slika 6.1) odreuju slijedei parametri: uzduni nagib odvodnjavanja ruba objekta popreni nagib koji je min. 2,5 % raunski intenzitet oborina (oticanja) q' dozvoljena irina toka vode na rubu objekta kapacitet prihvatanja slivnika

Slivnik mora biti konstruisan na koliinu prihvatanja od 10 l/sec, ako se pravilno ugradi na kolovoz sa poprenim nagibom 3 % i uzdunim nagibom kolovoza 3,5 %. Kod manjih poprenih i uzdunih nagiba treba uzeti u obzir manju sposobnost slivnika za prihvatanje i proputanje vode. Sa ovim se sprijeava poveanje irine vodnoga toka uz rub kolovoza koji iznosi 1,5 odnosno 1,0 m. Kod svakog slivnika odreena koliina vode protee preko reetke. Ova koliina je mala ako je reetka hidrauliki dobro oblikovana, uzduni nagibi manji od 5 % i ne prelazi koliinu prihvatanja slivnika.

irina vodnog toka na rubu objekta () u koje vozilo sa tokovima ne smije doi i kod najveih intenziteta, moe iznositi:

Slika 6.1: Raunska shema pripadajuih povrina za odreivanje broja slivnika, meusobnog razmaka i dimenzioniranje odvodnih cijevi

Strana 18 od 22





Kod nagiba veih od 5 % preko reetke protee vea koliina vode bez obzira to je koliina dotoka manja od kapaciteta slivnika. Ova koliina protoka najvie zavisi od konstrukcije reetke radi ega se njen hidrauliki oblik dokazuje na direktnim ispitivanjima. Vrijednosti Qsl,dop zavise od poprenog i uzdunog nagiba kolovoza i od lokacije ugraivanja (na rubu prometne odnosno zaustavne trake). U tabeli 6.1 prikazane su vrijednosti Qsl,dop za razliite vrijednosti zavisnih parametara. Tabela 6.1: Dozvoljena koliina Qst.dop (l/s)Uzduni nagib % na rubu objekta u liniji slivnika Popreni nagib 2,5%. Slivnici su na rubu zaustavne trake irine 2,5 m 10 10 10 10 10

Za zadnji slivnik na objektu, gledano u smjeri oticanja, treba uzeti polovicu dotoka vode sa ime se sprijeava prelaz vode sa objekta preko dilatacije. U dobrim uslovima moe maksimalni razmak izmeu slivnika izositi do 25,0 m, najmanji 5,0 m za neugodne uslove kao to su zaokruenja kod konkavnih ili konveksnih krivina Za ocjenu maksimalnog razmaka izmeu slivnika u odnosu na njihovu mogunost prihvatanja vode, mogu se gore navedene vrijednosti ograniiti na:

Slivnici na rubu prometne trake

Popreni nagib 3 %. Slivnici na rubu zaustavne trake irine 2,5 m. 10 10 10 10 10

Slivnici na rubu prometne trake

1.0 1.5 1.6 2.5 2.6 3.5 3.6 4.5 4.6 5.0 5.0

3.5 5.0 6.5 7.5 8.5

5.5 7.5 9.5 10 10

Kapacitet prihvatanja slivnika sa smanjenjem koje nastoje uslijed uticaja velikog uzdunog nagiba.R = D/4, hidrauliki radijus za kruni presjek I = nagib cijevi, tanges ugla nG = Maningov koeficient hrapavosti, koji zavisi od vrste cijevi, a iznosi: 0,011 za nove eline cijevi 0,013 za upotrebljavane eline cijevi 1/nG = k; po tabelama i proizvoaima iznosi 7590 sa uzimanjem u obzir gubitaka u lukovima i spojevima

-

minimalno jedan slivnik na 400 m2 kod nagiba > 1 % maksimalni razmak 25,0 m, a 10,0 m ako je popreni nagib 2,5%, poduni 0,5 %. Dimenzioniranje odvodnih cijevi

6.3

Dimenzioniranje sabirnog uzdunog cjevovoda izvodi se po odsjecima od slivnika do slivnika. Rauna se sa punim profilom cijevi. Za dimenzioniranje cijevi upotrebljavaju se slijedee jednaine: koliina proticanja odnosno propusnost cijevi: Qc = v . SQ = protona koliina (m3/sec) s = protoni presjek (m2) v = brzina vode u cijevi (m/s)

Koliina vode koja odpada na odvodnu cijev: Q=q'.Fodv 10.000

q' = mjerodavni intenzitet oborina Fodv = pripadajua povrina odvodnjavanja koja odpada na cijev

koja se rauna po De Chezy-ovom obrazcu sa koeficientom trenja po ManningStricklerovom obrascu: v = (1/nG) . R2/3 . I1/2

Za praktian proraun mogu se upotrijebiti podaci iz tabele ili diagrami iz literature. Tabele i diagrami su izraeni za razliite materijale i koeficiente hrapavosti. Kod dimenzioniranja cijevi upotrebljavaju se podaci iz atesta cijevi. U tabeli 6.2 date su vrijednosti za pune okrugle presjeke cijevi za dijametre 150, 200, 250 i 300 koji se obino upotrebljavaju u sistemu odvodnjavanja i kanaliziranja objekata.



Strana 19 od 22



Tabela 6.2: Vrijednosti za v i Q za okrugle cijevi po De Chezy-ovom obrazcu za brzinu v, koeficientom trenja C po Strickle-.Manning-u i koeficientom hrapavosti m = 0.013Nagib I v 150 Q v 200 Q v 250 Q v 300 Q

10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0,9 0,8 0,7 0,6 0,5

2,72 2,58 2,44 2,28 2,11 1,93 1,72 1,49 1,22 0,86 0,82 0,77 0,72 0,67 0,61

48,1 45,7 43,0 40,3 37,3 34,0 30,4 26,4 21,5 15,2 14,4 13,6 12,7 11,8 10,8

3,30 3,13 2,95 2,76 2,56 2,33 2,09 1,81 1,48 1,04 0,99 0,93 0,87 0,81 0,74

103,7 98,3 92,7 86,7 80,3 73,3 65,6 56,8 46,4 32,8 31,1 29,3 27,4 25,4 23,2

3,83 3,63 3,42 3,20 2,97 2,71 2,42 2,10 1,71 1,21 1,15 1,08 1,01 0,94 0,86

188,0 178,3 168,1 157,3 145,6 132,9 118,9 103,0 84,1 59,4 56,4 53,2 49,7 46,0 42,0

4,32 4,10 3,87 3,62 3,35 3,06 2,73 2,37 1,93 1,37 1,30 1,22 1,14 1,06 0,97

305,7 290,0 273,4 255,7 136,8 216,1 193,3 167,4 136,7 96,7 91,7 86,5 80,9 74,9 68,4

= promjer cijevi, Q = koliina oticanja /l/s)

v = brzina (m(s) I = nagib cijevi (%)

6.4

Praktian primjer

Ulazni podaci: - raunsko trajanje intenziteta oborina tr=5 min - uestalost intenziteta oborina n = 0,2 - raunski intenzitet oborina q'=528,6 l/s/ha - objekat bez zaustavne trake - irina objekta b = 15,0 m - duina odvodnjavane povrine l = 52,0 m - popreni nagib 3,0 % - uzduni nagib 1,0 % Ako se uzme u obzir, da je slivnik ugraen uz rub prometne trake, te uz zadani popreni i uzduni nagib, iz tabele 6.1 dobivamo koliinu vode koja otie kroz jedan slivnik: Qsl,dop = 5,5 l/s Razmak izmeu slivnika: esl,dop (m) =10.000 xQ sl,dop q'.b

Promjer cijevi: = 150 mm Povrina presjeka: S = 0.018 m2 Brzina protoka: v = 1,22 m/sec, oitano u tabeli 6.2 Protok cijevi: Qc = 21,5 l/s, oitano u tabeli 6.2 Proraun protoka LT cijevi 200 Promjer cijevi: = 200 mm Povrina presjeka: S = 0.0314 m2 Brzina protoka: v = 1,48 m/sec, oitano u tabeli 6.2 Protok cijevi: Qc = 46,4 l/s, oitano u tabeli 6.2 Tabelarini izraun pripadajuih koliina vode Q po odsjecima od slivnika do slivnika prikazan je u tabeli 6.3. Maksimalna pripadajua koliina dotoka vode Qd za itavu povrinu za dati primjer: Qd =q'.l.b = 0,0528 .52.15,0 = 41,21 l/sec 10.000

esl,dop (m) =

10.000 x5,5 = 6,94m 528,6.15,0

usvaja se razmak esl = 6,50 m Odreivanje promjera odvodnih cijevi: Proraun protoka LT cijevi 150

Izraunata koliina je manja od protoka sposobnosti cijevi na zadnjem odsjeku Qc.



Strana 20 od 22



Tabela 6.3: Primjer tabelarinog proraunaODSJEK od-do Lods (m) b (m) Fods (m2) Qodt; (l/s) slivnik ukupno Dcjevi (mm) I (%) v (m/s) Qcjevi (l/s) Todt; (s) odsjek ukupno

1-2 2-3 3-4 4-5 5-6 6-7 7-8 8-9

6,5 6,5 6,5 6,5 6,5 6,5 6,5 6,5

15,0 15,0 15,0 15,0 15,0 15,0 15,0 15,0

97,5 97,5 97,5 97,5 97,5 97,5 97,5 97,5

5,2 5,2 5,2 5,2 5,2 5,2 5,2 5,2

5,2 10,3 15,5 20,6 25,8 30,9 36,1 41,2

150 150 150 150 200 200 200 200

2 2 2 2 2 2 2 2

1,22 1,22 1,22 1,22 1,48 1,48 1,48 1,48

21,5 21,5 21,5 21,5 46,4 46,4 46,4 46,4

5 5 5 5 4 4 4 4

5 11 16 21 26 30 34 39

7. ODRAVANJE SISTEMA ODVODNJAVANJA I KANALIZIRANJA OBJEKATA7.1 Dostupnost odvodnog sistema

tada se mora ostaviti otvor u poprenom nosau irine 0,8 m, visine 1,2 m. Za potrebe zamjene cijevi treba ostaviti otvor u donjoj ploi sanduka odgovarajuih dimenzija sa vratima. Ako se uzdune cijevi iznad stubova spajaju sa vertikalnim odvodnim cijevima, tada prelazni elementi prikljuaka moraju biti dostupni radi kontrole, ienja ili zamjene. Nie (utori) za namjetanje vertikalnih cijevi treba da ostanu nepokriveni radi lake kontrole i odravanja. Na donjem kraju vertikalne odvodne cijevi treba namjestiti aht za reviziju koji omoguava dostup i ienje vertikalnih cijevi.

Svi dijelovi odvodnog sistema, koje treba odravati ili zamjenjivati, moraju biti dostupni. Uzduni odvodni cjevovodi koji su ugraeni izmeu nosaa rasponske konstrukcije moraju biti dostupni sa posebnim napravama za odravanje (dizalice) ili sa izradom posebnih hodnika. Ako je uzduni sistem namjeten unutar sanduastog presjeka rasponske konstrukcije

Slika 7.1: ienje uzdunih cijevi



Strana 21 od 22



7.2

ienje i odravanje odvodnog sistema

Odvodni sistem treba oblikovati na nain koji omoguava racionalno odravanje i ienje. ienje odvodnog sistema vri se periodino, a povremeno kada nastupi zaepljenje. Periodino ispiranje sistema vri se pomou vode pod pritiskom, a ako je u pitanju zaepljenje, onda pomou vode pod pritiskom i strojeva za mehaniko ienje. U prvom sluaju treba predvidjeti posebne ahtove za ienje, a u drugom visoko kvalitetnu cijev (slika 7.1). Kod ienja cijevi sa vodom pod visokim pritiskom treba mlaznicu uvesti u sistem u smjeru suprotnom smjeru toka. Za ovakve sluajeve ugrauju se posebni ahtovi sa cijevima za ienje. Razmak meu njima je cca 70 m. Ugrauju se na kolovoznu plou, a od slivnika se razlikuju samo to imaju poklopac umjesto reetke. Kod svakog ulaza poprene otone cijevi u sabirnu uzdunu cijev treba predvidjeti otvor za ienje sa odgovarajuim poklopcem koji omoguava pristup naprava za ienje (cijev sa mlaznicom) u uzdunu i poprenu cijev. (slika 7.2). Po mogunosti treba predvidjeti otvore za ienje sa poklopcima i na svim promjenama smjera sabirne uzdune ili vertikalne cijevi.

8. PROJEKAT SISTEMA DVODNJAVANJA I KANALIZIRANJA OBJEKATAProjekat sistema odvodnjavanja i kanaliziranja objekta sastavni je dio projekta mosta. Kod koncepta i izrade projekta sistema odvodnjavanja mosta potrebna je stalna koordinacija sa projektantom ceste i primjena vodoprivrednih smjernica. U fazi izrade idejnog projekta potrebno je definisati shemo sistema odvodnjavanja. U fazi izrade projekta za dobivanje graevinske dozvole i projekta za izvoenje treba sistem odvodnjavanja i kanaliziranja obraditi kao samostalni projekat. Sadraj projekta (PGD, PZI): ishodita (vodoprivredni zahtjevi i podaci) - potvrena od strane ovlatenih ustanova, smjernice za zatitu okoline, hidrome-teoroloki podaci tehniki izvjetaj (opis sistema, ugraivanje i odravanje) hidrauliki proraun, statiki proraun nacrti, detalji predmjer radova sa dokaznicom koliina U nacrtima za izvoenje mora se ucrtati dispozicija mree cijevi u odgovarajuem mjerilu ukljuujui sve ostale pripadajue dijelove sistema za odvodnjavanje. Treba prikazati sve detalje potrebne za izvoenje npr. nagibe cijevi, konstrukciju za privrivanje, otvore za ienje, vjeanja, opis materijala za pojedine elemente, fazonske komade itd. U tehnikom izvjetaju treba opisati tehnoloki postupak izrade sistema za odvodnjavanje, navesti zahtijevane kvalitete materijala i izvoenja, navesti sve potrebne ateste i uslove prikljuivanja na odvodnik (kanalizaciju, rijeku itd). Predmjer radova sa dokaznicama koliina mora omoguavati pravovremeno naruivanje materijala i obraun radova. Statiki raun je potreban za dimenzioniranje konstrukcije za privrivanje i konstrukcije za noenje cijevi, ahtova itd. Hidrauliki proraun sadri potrebne podatke o izboru intenziteta oborina, uestalost trajanja raunskog pljuska, koeficijent i vrijeme oticanja. Hidraulikim proraunom se dokazuje raspored slivnika i kapacitet odvodnog sistema.

1 aht za ienje 2 slivnik 3 pomino privrivanje 4 nepomino privrivanje 5 uzduna sabirna cijev

Slika 7.2: aht i cijev za ienje

Strana 22 od 22



1-2-5 odvodnjavanje i kanaliziranje objekata na cestama

Documents