July 2012 / 1391 سال اول / شماره ی 2 / تیرماه 1

| July 2012 | 8 Pages | سال اول | شماره ی دو | تیرماه 1391 | 8 صفحه |

حمایت های سازمان صنعت، معدن و تجارت از صنعت فرش استان

»صادرات یک میلیارد فرش در سال جاری«؟!

قالی کرمان و پیشنهادهایی برای بهبود بازار قالی ایرانی

صنعت فرش باید به عنوان یک سرمایه ي ملي براي استان حفظ شود

نگاهي به هنر مسگري

قالی کرمان در گذر تاریخ

5

4

2

6

7

8

س: ایمان موحدیعک قلم زنی مس، دوران صفویه

گفت وگو با »محمدباقر آقاعلیخاني«؛ رییس مرکز ملی فرش ایران

فرش یک کاالي سرمایه اي است، نه مصرفي

صفحه ی 3

یادداشت

یادداشت

یادداشت

گفت‌وگو

یادداشت

یادداشت

July 2012 / 1391 سال اول / شماره ی 2 / تیرماه 2

رییس کمیسیون قالی و صنایع دستی اتاق کرمان عضو هیأت رئیسه ي کانون زنان بازرگان ایران شد

دستی صنایع و قالی کمیسیون رییس اهلل توکلی، فخری اتاق کرمان در مجمع عمومی مؤسسان تنفس یافته ي کانون کانون این هیات رئیسه ي عضو عنوان به ایران بازرگان زنان

اتتخاب شد.در این مجمع که با حضور 266 بانوی بازرگان و تولیدکننده، در محل اتاق ایران برگزار شد پس از رأي گیري، 7 عضو اصلی بازرس اصلی و و 2 عضو علی البدل هیأت رئیسه و همچنین

بازرس علی البدل به شرح زیر انتخاب شدند:»زهرا اخوان نسب« با 103 رای، »فاطمه دانشور« با 101 با 92 لویی« رای، »قهرمان با 93 اهلل توکلی« رای، »فخری رای، »سیده فاطمه مقیمی« با 90 رأی، »مریم اسالمی« با اصلی اعضای عنوان به رای 78 با »بستان بان« و رای 82با 73 با 74 رأی و »راهدار« هیأت رئیسه و خانم ها »بیات«

رأی به عنوان اعضای علی البدل انتخاب شدند.

شهرک قالی و صنایع دستی کرمانایجاد می شود

نشست بررسی و تبادل نظر به منظور ایجاد شهرک قالب و صنایع دستی در محل شرکت فرش کرمان با حضور رییس و جمعی از اعضای هیات نمایندگان اتاق کرمان، پیشکسوتان صنعت فرش و اعضای کمیسیون فرش و صنایع دستی برگزار موزه، از متشکل دستی صنایع و قالی شهرک ایجاد بر و

نمایشگاه، کارگاه، چای خانه ي سنتی و... تاکید شد.و معادن صنایع، بازرگانی، اتاق عمومی روابط گزارش به کشاورزی کرمان، نایب رییس اتاق ایران در این نشست با اشاره فرش شرکت از مناسب استفاده ي عدم و ماندن متروک به زمینه ي اکنون داشت: اظهار گذشته، سال های طی کرمان

مناسبی برای احیای فرش کرمان ایجاد شده و با همکاری و استان نمایندگان فعاالن صنعت فرش، همراهی همه جانبه ي

در مجلس و اتاق کرمان این مهم رقم خواهد خورد.محسن جالل پور با بیان این که طی سالیان گذشته نوآوری در صنعت فرش مغفول مانده است، یادآور شد: از سال ها پیش همه ي صنایع در زمینه های مختلف حرکت و پویایی داشته اند اما متاسفانه این موضوع در صنعت فرش کم تر دیده شده است.دستی صنایع و قالی شهرک ایجاد این که بیان با وی باشد، اظهار داشت: می تواند آغاز یک حرکت جدید و جدی اقدامات انجام شده در این مرکز باید شناسنامه دار باشد تا این

پایگاه در همه جای دنیا معرفی شود.همچنین معاونت اجرایی اتاق کرمان در ابتدای این نشست 8 تنها فرش محل شرکت در حاضر حال در این که بیان با نفر مشغول به کار هستند به وجود 40 دار قالی در این مکان اشاره کرد و گفت: امکان اشتغال 80 نفر در این شرکت وجود دارد ضمن این که اقدامات بسیار دیگری می توان در این مکان

یک هزار و 700 متری انجام داد.محمود صنعتی با اشاره به بیمه شدن 8 هزار بافنده ي فرش در فرش صنعت احیا شدن داشت: اذعان کرمان، استان در

راستای این اقدام امکان پذیر است.

جلسه ی کارگروه فرش شهرستان راوربرگزار شد

جلسه ی کارگروه فرش شهرستان راور با حضور اعضا و رییس اداره ي فرش سازمان صنعت، معدن و تجارت استان در محل

فرمانداري راور برگزار شد. قدمت به اشاره با جلسه این در راور شهرستان فرماندار دیرینه ي فرش راور، از آن به عنوان مرغوب ترین فرش در استان و کشور یاد کرد و گفت: یکي از مشکالت اساسي عدم خرید فرش به قیمت واقعي آن توسط واسطه ها در راور است که این موضوع باعث سلب انگیزه در ارائه ي هرچه بهتر آن به عنوان یک

صنعت و هنر ارزنده شده است.شریفي ادامه داد: بافنده بایستي با استفاده از مواد اولیه ي

مرغوب در جهت تولید فرش باکیفیت تالش نماید.پس این از آمده، به عمل برنامه ریزي اساس بر افزود: وي

و متخلف افراد با نامرغوب، اولیه ي مواد جمع آوري ضمن توزیع کننده ي مواد بدون کیفیت برخورد قانوني خواهد شد.

متمرکز کارگاه هاي ایجاد بر عالوه هم چنین راور فرماندار فرش در شهرستان، خواستار راه اندازي یک واحد فروش فرش و مساعدت مسئوالن با حمایت به صورت متمرکز دست باف

استان در راور گردید. نزدیک آینده ي در فرش اتحادیه ي راه اندازي از شریفي و جاري سال پایان تا راور در فرش جشنواره ي برگزاري و هم چنین ایجاد دانشکده ي فرش و پذیرش دانشجو از مهرماه

سال جاري در شهرستان نیز خبر داد. در ادامه، رییس اداره ي فرش سازمان صنعت، معدن و تجارت استان کرمان، قالي بافي در راور را هنري ارزشمند برشمرد و بر

حفاظت از آن تاکید کرد.عباس پور با اشاره به برگزاري 13 دوره به بافي و صدور 450 گواهي و بیش از 3000 گواهي موقت قالي بافي در شهرستان، گفت: بر اساس برنامه ریزي صورت گرفته در سال جاري سازمان اقدام به برگزاري دوره هاي آموزشي در خصوص چگونگي بافت، رفع عیوب فرش و دیگر موارد مربوطه در روستاهاي دهوج و

خاتون آباد از توابع بخش مرکزي شهرستان خواهد نمود. وي همچنین از معرفي حدود 3000 نفر بافنده به بیمه ي مزایاي از نفر 1300 از بیش برخورداري و اجتماعي تامین

بیمه ي قالي بافي و طي مراحل قانوني توسط مابقي خبر داد. رییس اداره ي فرش سازمان صنعت، معدن و تجارت استان همچنین برگزاري جشنواره ي فرش دست باف استان با هدف تجلیل و قدرداني از پیشکسوتان صنعت و هنر در شهرستان تصویب از آن پس پي گیري و جهت دانست را ضروري راور

نهایي توسط کمیته ي فرش استان قول مساعد داد. در بافندگان صنف اتحادیه ي تشکیل همچنین عباس پور شهرستان را منوط به مشارکت و حمایت فرش بافان دانست و

خواستار پي گیري الزم جهت ثبت و انجام آن گردید. یکي دیگر از مسائل مطرح شده در جلسه ي کارگروه فرش راور، ایجاد صندوق ضمانت خرید فرش دست باف در شهرستان بود که باید ضمن تصویب توسط دولت اعتباراتي بدان تخصیص

یابد. و تولیدکنندگان هنرمندان، از تعدادي جلسه این در فروشندگان مواد اولیه ي فرش در راور به بیان مسائل و مشکالت

موجود شهرستان در این زمینه پرداختند.

سخن سردبـیر} {

اطالع رسـانی} {

بر اساس گزارش ها و اخبار منتشرشده در سایت ها و روزنامه ها و به نقل از جناب آقای محمدباقر آقاعلیخانی در مراسم کلنگ زنی نخستین شهرک تخصصی فرش ایران در بجنورد )قابل توجه مسووالن دولتی و خصوصی فرش استان!(، در سال گذشته میزان صادرات فرش ایران 560 میلیون دالر و در سال جاری مبلغ یک میلیارد دالر هدف گذاری شده است که این برنامه قرار است از طریق حضور صنعت گران فرش ایران در 16 نمایشگاه خارجی و اعزام 20 هیات تجاری دست باف

فعال فرش ایرانی به کشورهای هدف محقق شود. آیا چنین هدفی در شرایط حاضر و تحمیل انواع فشارهای ناشی از تحریم های بانکی، تحریم های حمل و نقل، بیمه، محدودیت های ارزی، حذف یارانه های شرکت در نمایشگاه های خارجی و هزینه های

اعزام هیات ها و حذف جوایز صادراتی قابل تحقق است؟بدون شک راهکارهای ارایه شده از سوی آقای محمدباقر آقاعلیخانی رییس محترم مرکز ملی فرش ایران برای سال جاری که »سال تولید ملی و حمایت از کار و سرمایه ي ایرانی« است، آن هم با وجود گذشت 4 ماه از سال به شرط آن که در کم تر از سه ماه آتی اجرایی و عملیاتی

شود، در دست یابی به رقم یک میلیارد دالر صادرات فرش می تواند موثر باشد و این مستلزم همکاری انجمن ها، اتحادیه ها، تشکل های اولیه ي مواد تامین کنندگان فرش، با مرتبط غیرتعاونی و تعاونی به ویژه سازمان های فروشندگان، صادرکنندگان، بافندگان، مرغوب، صنعت، معدن و تجارت، شرکت های فرش استانی و حمایت های نظام بانکی و کارگروه های اشتغال و سرمایه گذاری استان ها در جهت نیل

به هدف های زیر خواهد بود.1. تعریف و ثبت نشان )برند( جهانی قالی ایران )استانی و ملی(.

2. تامین مواد اولیه ي مرغوب و ارتقاي سطح کیفی قالی دست باف.3. ایجاد مراکز متمرکز فروش قالی در سطح استان ها از طریق ایجاد

شهرک های تخصصی قالی و صنایع دستی.4. ایجاد موزه و نمایشگاه دائمی قالی و صنایع دستی، کارگاه های فروشگاه های و تخصصی کتابخانه ي طراحی، کارگاه های آموزشی، عرضه ي قالی و صنایع دستی و مواد اولیه ي مرغوب در شهرک های

تخصصی قالی و صنایع دستی.5. ایجاد مرکز سفارش پذیری قالی و صنایع دستی در شهرک های

تخصصی.6. جمع آوری، ترویج و تشویق و بازنگری در نقشه ها و طرح های سنتی

قدیمی و سلیقه یابی در بازارهای جهانی فرش.7. تامین سرمایه در گردش بدون اخذ وثایق معمول در سیستم بانکی

و با نرخ حداکثر 4-2 درصد و با مدت بازپرداخت 3ساله.8. تامین و توزیع مواد اولیه ي مرغوب با قیمت مناسب توسط سازمان ملی فرش و واگذاری آن به بخش خصوصی در شهرک تخصصی قالی

و صنایع دستی.9. سرشماری دست اندرکاران تولید قالی و صنایع دستی.

10. پوشش بیمه ای همه ي دست اندرکاران قالی و صنایع دستی.انبوه قالی بدون کیفیت و بی هدف و بدون از تولید 11. خودداری

تناسب با نیاز بازار )ضرورت بازاریابی و سفارش پذیری(.12. افزایش مناسب دستمزد بافندگان قالی و تهیه و تولیدکنندگان

صنایع دستی.13. ترویج، توسعه، معرفی و فروش الکترونیکی قالی و صنایع دستی.

و من اهلل التوفیق.

سیدمحمدابراهیم علویسردبیر، عضو هیات نمایندگان

و معاون توسعه و سرمایه گذاری اتاق »صادرات یک میلیارد فرش در سال جاری«؟!

July 2012 / 1391 سال اول / شماره ی 2 / تیرماه 3

گفت وگو با »محمدباقر آقاعلیخاني«؛ رییس مرکز ملی فرش ایران

فرش یك کاالي سرمایه اي است، نه مصرفي

ميراثي و ملي توليد ما حكم براي اشاره: »فرش دست باف تاريخي را دارد. همين »ميراث بودن« است كه بازارهاي آن را

براي ما حفظ كرده است.را بازارش كه است آن ماهيت و فرش خود اين واقع در نگه داشته و اگر شبهاتي پيش آمده كه ممكن است ما بازار را از دست بدهيم به اين دليل است كه ما كار جدي براي فرش دست باف انجام نداده ايم. تنها برند ايراني كه امروز رهبري بازار را در دست دارد فرش است؛ ما در هيچ صنعت ديگري چنين رهبري كه محصولي با نمی توانيم رو، اين از نداريم. جايگاهي باشيم.« داشته غيركارشناسي برخورد دارد دست در را بازار و ايران دست باف فرش امروز بازار جريان در اين كه برای چالش ها، تهديدها و فرصت های پيش روی آن قرار بگيريم پای صحبت های آقاعليخانی، رييس مركز ملی فرش ايران، نشستيم. ساختمان دوازدهم طبقه ي در آقاعليخاني محمدباقر كار اتاق است تجارت، جايي و وزارت صنعت، معدن بازرگاني خارجي كه قلب سياست گذاري هاي يكي از شناخته شده ترين محصوالت

صادراتي ايران در آن می تپد: فرش ايراني.

نگراني اصلي این روزهاي صنعت فرش ورود رقبا به بازارهایي است که روزي در سیطره ي فرش ایراني بوده

است؛ تا چه اندازه این نگراني ها را بجا مي دانید؟ به رغم كم كاري هايي كه از سوي ما بوده؛ كشورهاي ديگر رشد چنداني در اين بازار نداشته اند و نتوانسته اند آن گونه كه اين روزها مطرح است بازارهاي ما را تصرف كنند. براي نمونه چین در سال 2۰۰3، در مجموع 139 میلیون دالر صادرات فرش داشته است. در 2۰۰۷ اين رقم به ۷۰ میلیون رسیده و در سال گذشته يعني 2۰11 تنها ۴۰ میلیون دالر صادرات داشته است. اين ارقام نشان دهنده ي اين است كه چین در حال از دست دادن سهمش از بازار فرش است. كشور ديگري كه ممكن است براي ما رقیب محسوب شود، هند است. هند در سال گذشته 3۶۷ میلیون دالر صادرات داشته است، نگاه هندي ها و حتي پاكستان كه 12۵ میلیون دالر صادرات داشته، نگاهي تجاري است. حتي تركیه كه اين روزها در مورد جايگاهش فرش عمده ي واردكنندگان از يكي مي شود گفته اين همه سخن است؛ اين ها نشان مي دهد ما رقیب جدي نداريم، چرا كه جنبه ي يك فرش صرفاً اگر است. ايران قوت نقطه ي صنعت اين هنري محصول صنعتي بود ما امروز بازار را به چین باخته بوديم. اما همین چین، فرش كاشان را كپي برداري كرده و با همین نام به بازار جهاني

مي دهد. آن ها همه ي برندهاي ما را به يك نحوي كپي برداري مي كنند، اما يكي از تاكتیك هاي ما براي مقابله با آن ها شناسايي بازارهاي هدف رقبا بوده است. چرا كه در گذشته ما در دو نقطه سهل انگاري و نداشته ايم رقباي مان از درستي شناخت اين كه يكي كرده ايم،

ديگر اين كه كل بازار جهاني فرش را درست رصد نكرده ايم. مجموع داده هايي كه در اين دو بخش به دست مي آيد مي تواند در مقابله با

اين كپي برداري ها و ديگر اقدامات رقبا موثر باشد.

جدا از رقبا، براي جذب مصرف کنندگان خارجي چه برنامه هایي داشته اید؟

مساله اي كه ما بايد به آن توجه داشته باشیم فرهنگ استفاده از فرش در میان مردم، چه در داخل و چه خارج از كشور است. امروزه از زندگي هاي لوكس و مدرن در تمام دنیا رواج پیدا كرده است؛ طرفي ساليق جوامع در حال تغییر كردن است و بايد با استفاده از اين دو تغییري كه رخ داده فرصت سازي كنیم و محصول مان را جا بیندازيم؛ يعني جايي كه زندگي هاي لوكس رواج يافته، بايد فرش را به درون دكوراسیون خانه ها ببريم؛ همان كاري كه در چین انجام داده ايم. يعني دكوراتورها را قانع كرده ايم كه در يك دكور چند ده بگیرند. ايراني در نظر براي فرش را هم هزار دالري، حتما جايي تابلوفرش ها بايد بخشي از تزئینات گران قیمت خانه هاي لوكس شود. دوم اين كه با تغییرات مداوم سلیقه ها و مدهاي زودگذر بايد فرش ايراني را به عنوان يك كاالي سرمايه اي جا بیندازيم. در حال حاضر خیلي از خانواده هاي ژاپني از فرش دست باف به عنوان يك كاالي سرمايه اي استفاده مي كنند. كااليي كه هر وقت اراده كنید مي توانید با قیمت باالتر بفروشید. البته در مورد بازارهاي خارجي در سال هاي اخیر با يك ريزش مشتري هم روبه رو بوده ايم؛ دلیل آن هم اين بوده

كه نسلي كه مشتري قديمي ما بوده امروزه ديگر مصرف كننده ي فرش نیست، يك نسل جوان ديگر جايگزين آن شده كه ما فرش مان را به آن ها معرفي نكرده ايم. يك مشتري اروپايي از سن 3۰ تا نهايتاً ۶۰ سالگي مشتري ماست؛ بعد از آن بايد با نسل بعدي خود جايگزين

شود و اين جايگزيني نیازمند داشتن برنامه از سوي ماست.

فرش از حمایت در سیاست هایي و برنامه ها چه دست باف باید انجام مي شده که محقق نشده است؟

من اعتقاد دارم كه يك میلیارد دالر صادرات فرش با 1۰ میلیارد دالر صادرات غیرنفتي ديگر محصوالت برابري مي كند. چرا كه ارزش محصول اين است. ۸۰درصد باالي داريم فرش در كه افزوده اي ارزآوري بااليي داشته و ظرفیت اشتغال زايي فراواني دارد. در صنعت براي هر شغل بايد 1۰۰ میلیون تومان سرمايه گذاري كرد، اما در اين

حوزه با رقم هاي ۵ تا 1۰ میلیوني مي توان شغل ايجاد كرد. كشور تجارت براي را فرش باالي ظرفیت هاي داريم سعي ما معرفي كنیم. هدف گذاري صادرات دوبرابري فرش در سال جاري هدفي است كه مي تواند در صورت تحقق، هم يك ركورد ملي باشد

و هم نگاه ها را به فرش تغییر دهد.

در مورد بازار داخلي چه تمهیداتي اندیشیده اید که با توجه به مشكالت اقتصادي موجود و توان خرید مردم، اقبال آن ها به فرش که یك کاالي گران قیمت است کم

نشود؟ ما برخي موافقت هاي دولتي را اخذ كرده ايم كه براي تبلیغ اين كاالي ارزشمند 1۰ میلیارد تومان هزينه كنیم و جامعه را با آن آشنا كنیم؛ به خصوص نسل جديدمان را بايد با ويژگي هاي اين محصول بیش تر آشنا كنیم. اگر برخي اين روزها مي گويند توان خريد فرش را ندارند به اين دلیل است كه به چشم كاالي مصرفي به آن نگاه

مي كنند و نه يك كاالي سرمايه اي. فرش يا باشند داشته احتیاج پول به اگر مي گفتند قديم در را؛ و طالهاي خود زيورآالت يا فروخت خواهند را پاي خود زير را درست شناخته اند براي مردمي كه آن اين محصول يعني اين هم ارزش با طالست. بايد اين مسائل را براي بازار داخلي توجیه كرد. دومین كار ما اين است كه در هر استان يك نمايشگاه فرش داشته به فرش خريد براي كه داشته ايم بانك ها با هم توافقاتي باشیم.

مصرف كنندگان تسهیالتي ارائه دهند.

بافت صرف که نیرویي و زمان دارند اعتقاد عده اي مقرون به صرفه صنعت یك به عنوان مي شود فرش در داشت. شما این حوزه به هنري نگاه باید و نیست

تقابل هنر-صنعت، قائل به کدام دیدگاه هستید؟ فرش محصولي تلفیقي است. پايداري ما در بازارهاي بین المللي همان گونه كه گفتم ناشي از تلفیقي بودن اين محصول است؛ چرا كه اگر نگاه هنري داشته باشیم بازدهي اقتصادي نخواهد داشت و اگر نگاه تجاري صرف داشته باشیم در بلندمدت رقبا مي توانند بازار را از دست ما درآورند، اما نكته اي كه بايد به آن دقت كرد اين است كه فرش هاي هنري را تنها براي معرفي صنعت فرش مان و بازارسازي به بايد است فرشي كه جنبه ي هنري آن ضعیف استفاده كنیم؛ سمت تجاري شدن برود. از طرفي فرش هنري هم بايد نگاهش به

بازار باشد و سلیقه هاي روز را در نظر داشته باشد. مركز سفارش پذيري كه ما راه اندازي كرده ايم يكي از كاركردهايش ما فرش هاي مثال براي است، بازار نیازهاي شناسايي همین يا در چین بوده اند پرمشتري زرد زمینه هاي با قطر نمايشگاه در كه است اطالعاتي اين ها دارند؛ بیش تري مشتري تابلوفرش ها مي تواند به تولید داخلي كمك كند. بايد فرم سفارش پذيري و حضور

در بازارها را به روز كنیم.منبع: پایگاه خبري »کسب و کار«

گـفت‌وگـو} {

در ما پايداري است. تلفيقي فرش محصولي بازارهاي بين المللي ناشي از تلفيقي بودن اين محصول است؛ چرا كه اگر نگاه هنري داشته باشيم بازدهي اقتصادي نخواهد داشت و اگر بلندمدت در باشيم داشته تجاري صرف نگاه

رقبا مي توانند بازار را از دست ما درآورند....

كرده ايم اخذ را دولتي موافقت هاي برخي ما كه براي تبليغ اين كاالي ارزشمند ۱۰ ميليارد تومان هزينه كنيم و جامعه را با آن آشنا كنيم...اگر برخي اين روزها مي گويند توان خريد فرش را ندارند به اين دليل است كه به چشم كاالي كاالي يك نه و مي كنند نگاه آن به مصرفي

سرمايه اي.

July 2012 / 1391 سال اول / شماره ی 2 / تیرماه 4

حمایت های سازمان صنعت، معدن و تجارت از صنعت فرش استانکرمان با داشتن پتانسیل های موجود و نیروی بالفعل خود در زمینه ی فرش بافی و وجود 80 هزار بافنده در سطح استان، از جمله مناطق مهم فرش بافی ایران محسوب می شود. فرش بافی در اکثر شهرستان های استان کرمان از فعالیت های مهم اقتصادی و اجتماعی محسوب می شود که از جمله مناطق عمده ی قالی بافی آن می توان به کرمان و توابع )گلباف، ماهان، راین، سیرچ، اندوهجرد، شهداد و...(، زرند، راور، رفسنجان، سیرجان، بردسیر و شهربابک اشاره کرد. بافندگان شهرستان های و تولیدکنندگان گذشته، دهه ی سه در سیرجان و بافت با ایجاد خالقیت در فرش دست باف منطقه ی خود، در که زده اند قالی - گلیم نام به فرش از نوعی تولید به دست

بازارهای جهانی از مقبولیت خاصی برخوردار شده است. هرچند که صادرات فرش ایرانی به دلیل افزایش قیمت آن نسبت به قیمت های جهانی مورد تهدید قرار گرفته و بخش عمده ای از تولیدات فرش در بازار داخلی به فروش می رسد، اما هنوز فرش در صادرات غیرنفتی دارای جایگاه ویژه ی خود می باشد. آمار قطعی صادرات فرش استان کرمان با تولیدی بالغ بر 150000 مترمربع جمله از صادراتی مختلف مبادی وجود دلیل به سال در فرش گمرکات تهران و بندرعباس مشخص نمی باشد، اما صادرکنندگان معتبر فرش استان کرمان که موفق به اخذ جوایز صادراتی از سازمان صنعت، معدن و تجارت استان شده اند، بر اساس پرونده های واصله تا 7 میلیون دالر برای اخذ جایزه ی صادراتی در سال 1389، 6

صادرات فرش داشته اند. مرکز ملی فرش ایران پس از تشکیل در تاریخ 81/11/5 با ایجاد مدیریت تولید، مدیریت بخش سه در جدید تشکیالتی ساختار کیفی و کمی اهداف اقتصاد، مدیریت و آموزش و تحقیقات کوتاه مدت و بلندمدت را به صورت عملیاتی تدوین و پی گیری کرد. در همین راستا سازمان صنعت، معدن و تجارت استان نیز در جهت ارتقای کیفیت و افزایش صادرات فرش کرمان برنامه های زیر را به

مرحله ی پایان رسانده و در حال پی گیری می باشد: آموزش بافندگان فرش دست باف با عنوان »آموزش به بافی« در

سال 85 آغاز و تا پایان سال گذشته 173 دوره ی آموزشی در سطح استان برگزار شده که بیش از شش هزار نفر از بافندگان فرش این

دوره های آموزشی را سپری کرده اند.در راستای تعامل با مراکز آموزشی در زمینه ی فرش دست باف المپیاد فرش )دانشکده ها و آموزش و پرورش( برگزاری ساالنه ی در دو سطح دانشجویی و دانش آموزی و معرفی برگزیدگان جهت برگزاری همچنین است. شده دیده کشوری المپیاد در شرکت دوره ای آموزش مهارت فرش با همکاری سازمان آموزش و پرورش از جمله اقدامات این سازمان از سال 84 تاکنون در محقق نمودن

رسالت مرکز ملی فرش ایران در خصوص آموزش می باشد.

در جهت رفاه حال بافندگان، بیمه ی قالی بافی که شامل بیمه ی بازنشستگی، فوت و از کارافتادگی است، از سال 84 شروع و تاکنون که بیمه ی درمان نیز شامل تحت پوشش های این بیمه قرار گرفته به نزدیک قالی بافی، کارت 33790 بر بالغ صدور از پس است، 21085 نفر در استان تحت پوشش بیمه ی قالی بافی قرار گرفته اند.

سامان دهی، راستای در صنفی اتحادیه های و تشکل ها ایجاد

فرش در فعال مختلف گروه های از معنوی و مادی حمایت های دست باف مد نظر مسئوالن این سازمان بوده و منجر به ایجاد دو تشکل با عناوین اتحادیه ی صنف تولیدکنندگان، بافندگان و فروشندگان فرش دست باف و انجمن طراحان و نقاشان فرش دست باف برای سامان دهی، حمایت و هدایت بافندگان، تولیدکنندگان، فروشندگان و طراحان قالی گردیده است. اتحادیه های شهرستانی نیز تا به حال

در 5 شهرستان در سطح استان تشکیل گردیده است.ساخت چهار سوله ی آموزش فرش بافی در مناطق جنوب استان؛ جیرفت، کهنوج، قلعه گنج و منوجان که از مصوبات سفر ریاست این شایسته ی خدمات از است استان این به جمهوری محترم می باشد. استان جنوب مناطق در فرش بافی رونق برای سازمان پرداخت تسهیالت از اعتبارات طرح کارگاه های زودبازده، در قالب تفاهم نامه هایی که با بانک های مختلف از جمله بانک کشاورزی و در قالب مشاغل خانگی در سال گذشته از تسهیالت بانکی است که در جهت تجهیز و توسعه ی کارگاه ها و رونق تولید فرش به کارگاه ها و بافندگان فرش دست باف پرداخت گردیده است و این سازمان با کار کارشناسی خود در این خصوص ضمن صدور جواز تأسیس کارگاه قالی بافی و کارگاه تولید طرح و نقشه ی فرش، متقاضیان را جهت

دریافت تسهیالت به بانک های عامل معرفی می نماید. و تشویق راستای در استانی دست باف فرش جشنواره های سایر و رفوگران طراحان، تولیدکنندگان، بافندگان، از قدردانی گروه های فعال در این عرصه، گردهمایی ای است که سه دوره در سال های گذشته برگزار شد و در پایان سال 1390 این جشنواره به صورت جشنواره ی فروش فرش در سه شهرستان کرمان، سیرجان و رفسنجان برای تشویق مشتریان فرش با تخفیفات ویژه برگزار

گردید.به هر حال با توجه به این که متولی فرش دست باف در کشور وزارت صنعت، معدن و تجارت می باشد این سازمان همواره نهایت استان در در توسعه ی فرش دست باف برای را و همکاری تالش

دست پی گیری دارد.

یـادداشـت} {

در جهت رفاه حال بافندگان، بیمه ی قالی بافی از و فوت بازنشستگی، بیمه ی شامل که کارافتادگی است، از سال 84 شروع و تاکنون که بیمه ی درمان نیز شامل تحت پوشش های این بیمه قرار گرفته است، پس از صدور بالغ بر 33790 کارت قالی بافی، نزدیک به 21085 نفر در استان تحت پوشش بیمه ی قالی بافی

قرار گرفته اند.

مصطفی زریسفیمعاون بازرگانی داخلی سازمان صنعت، معدن و تجارت

قیمت گذاری فرش در کمیته ی امداد کرماناگر نگوییم کمیته ی امداد امام خمینی)ره( استان کرمان قطب تولید فرش در کرمان است، می توانیم از این نهاد با داشتن دو هزار بافنده و تولید هزار و 193 تخته فرش در سال گذشته، به عنوان یکی از قطب های تولید فرش نام ببریم که نقش موثری در حفظ

صنعت فرش استان کرمان دارد.عمده ی فرش تولیدشده توسط کمیته ی امداد امام خمینی)ره( استان پس از تولید، برای فروش در بازار داخل و یا صادرات به خارج از کشور به مرکز تولید و بازرگانی فرش کمیته ی امداد در تهران

ارسال می شود.کارگاه های توسط تولیدشده فرش قیمت گذاری میان این در کمیته ی امداد استان، مراحل مختلفی را طی می کند که دانستن

آن خالی از لطف نیست.در مرحله ی اول، فرش پس از تولید توسط بافنده به کمیته ی زمان در این که می شود، ضمن داده تحویل هر شهرستان امداد تحویل توسط مددجو )بافنده( یک قیمت پایه برای فرش تعیین لیست مربوطه امداد شهرستان توسط کمیته ی می گردد. سپس مددجو مشخصات تمام شامل که فرش شناسنامه ی مخصوص )بافنده( از جمله یک کد سیزده رقمی است، تکمیل می شود و برای

فرش مربوطه نیز یک کد در نظر گرفته می شود.پس از آن، فرش به کمیته ی امداد مرکز استان ارسال می شود و در کرمان عملیات روگیری، دارکشی و در صورت پارگی، عملیات رفوی فرش با هزینه ی کمیته امداد توسط بخش خصوصی انجام

می شود.که می شود انجام استان مرکز در قیمت گذاری دوم مرحله ی کارشناسان از فرش روی بر مختلف عملیات های انجام از پس فرش که تجار معتبر در زمینه ی فرش هستند دعوت می شود تا کار قیمت گذاری فرش هایی را که از نقاط مختلف استان به کرمان

ارسال شده است، انجام دهند.توسط کارشناسان فرش مرکز بار دیگر نیز در مرحله ی سوم

تولید و بازرگانی فرش در تهران، کار قیمت گذاری انجام می شود.در مرحله ی سوم قیمت گذاری معموال قیمت تعیین شده برای فرش ها همانند قیمت تعیین شده در استان و حتی بعضی اوقات بافنده توسط که است پایه ای قیمت و استان قیمت از بیش تر مشخص گردیده است؛ اما در صورتی که قیمت تعیین شده در مرکز پایین تر از قیمت پایه باشد، مراتب به استان اعالم و سپس بافنده

از قیمت تعیین شده توسط مرکز مطلع می شود.در این مرحله اگر بافنده با قیمت تعیین شده ی مرکز موافق باشد، فرش با همان قیمت به فروش می رسد و وجه آن پس از پرداخت مخالفت صورت در اما می شود، پرداخت بافنده به مرکز توسط

بافنده با قیمت تعیین شده، فرش مورد نظر برگشت داده می شود. نکته ی قابل توجه این است که فرش با هر قیمتی که به مرکز فروخته شود، تمام مبلغ پس از پرداخت توسط مرکز به مددجو و تمام هزینه های حمل این که پرداخت می شود، ضمن )بافنده( نقل، روگیری، دارکشی، حق الزحمه ی کارشناسی و غیره، از منابع هیچ گونه )بافنده( مددجو و می شود پرداخت امداد کمیته ی

هزینه ای متحمل نمی شود.نکته ی دیگر این که پرداخت تسهیالت و سرمایه ی اولیه هم که توسط کمیته ی امداد و از منابع این نهاد به مددجو )بافنده( پرداخت می شود بدون دریافت هیچ گونه سود و صددرصد قرض الحسنه است.

با رابطه این که همه ی مواردی که ذکر شد در نکته ی آخر و افرادی که مددجوی کمیته ی امداد نیستند اما به کار فرش بافی با

حمایت کمیته ی امداد مشغول هستند نیز صدق می کند.

اطالع رسـانی} {

July 2012 / 1391 سال اول / شماره ی 2 / تیرماه 5

گفت وگو با »محمد علي زاده«؛ معاون اشتغال و خودکفايي کميته ي امداد امام خميني)ره(

صنعت فرش بايد به عنوان يک سرمايه ي ملي براي استان حفظ شودجمله از کرمان استان )ره( خميني امام امداد کميته ي اشاره: نهادهايي است که در زمينه ي توليد و فروش فرش کرمان فعاليت تعداد زيادي فرش توسط کارگاه هايي چشمگيري دارد و همه ساله که زير نظر اين نهاد هستند، توليد و پس از قيمت گذاري و ارسال به تهران به فروش مي رسد، ضمن اين که در اين زمينه اشتغال زايي قابل توجهي هم توسط کميته ي امداد امداد خميني )ره( استان کرمان صورت گرفته است. در اين باره با »محمد علي زاده« معاون اشتغال و خودکفايي کميته ي امداد امام خميني)ره( استان کرمان به گفت وگو نشستيم. علي زاده کارشناس مديريت است و با 21 سال سابقه ي کار، امام امداد افتخار و فعاليت در کميته ي خدمت گزاري به مردم را

خميني )ره( را يک نعمت الهي مي داند.کميته ي امداد امام خميني )ره( استان کرمان يکي از نهادهاي فعال در زمينه ي توليد و فروش فرش کرمان محسوب مي شود. در حال حاضر چه تعداد بافنده تحت نظارت و پوشش کميته ي امداد به کار فرش بافي مشغول هستند و چه ميزان فرش و با چه

ارزش ريالي در استان کرمان توليد مي شود؟ در حال حاضر در استان کرمان دو هزار بافنده ي فرش تحت نظارت و پوشش کمیته ي امداد امام خمیني )ره( استان کرمان در حال فعالیت هستند که البته از آن جا که فرش بافي کار ظريف و در عین حال شغل سختي است، در طول دوره تعدادي به خاطر مشکالت جسمي انصراف

مي دهند و افراد ديگر جايگزين آن ها مي شوند. در حال حاضر 16 شهرستان در استان کرمان در زمینه ي فرش بافي فعال هستند، اما در مناطق گرمسیري استان فقط منوجان فعال است که به زودي روداب و فهرج نیز به جمع مناطق فعال در زمینه ي فرش

اضافه خواهد شد. در سیرجان و بافت نیز گلیم بافي بسیار رونق دارد، ضمن اين که در سیرجان کارگاه آموزش گلیم بافي در کمیته ي امداد اين شهرستان فعال است. تغییر دارهاي گلیم بافي از زمیني به صورت دارهاي هوايي از جمله فعالیت هاي ديگر کمیته ي امداد است، ضمن اين که در رابطه با گلیم بافي،

به بافي صورت گرفته است.آموزش هاي به بافي چگونه و توسط چه کساني انجام مي شود؟ آموزش به بافي توسط کارشناسان فرش انجام مي گیرد، ضمن اين که از ظرفیت اداره کل فني و حرفه اي نیز استفاده مي کنیم و از مشاوره ي جهاد

دانشگاهي هم در زمینه ي فرش بهره مي بريم. بنابراين مي توانیم ادعا کنیم که کمیته ي امداد توانسته است فرش کرمان را سرپا نگه دارد و هیچ گاه تولید فرش توسط بافندگان کمیته ي امداد تنزل نداشته، بلکه هر ساله هم درآمد و هم میزان تولید فرش افزايش داشته است. به طور مثال در سال گذشته چهار هزار و 395 مترمربع فرش به میزان هزار و 193 تخته و با ارزش ريالي يک میلیارد و

555 میلیون ريال تولید شده است. اکنون در مناطقي چون راين، گلباف، راور، کوهبنان و حتي رفسنجان

و زرند فرش هاي بسیار خوبي از لحاظ کیفي تولید مي شود.در زمينه ي طراحي کميته ي امداد چه فعاليت هايي انجام داده و آيا در رابطه با رفتن به سمت طرح هاي نو حرکتي صورت گرفته؟ منطبق روز طراحي با که کنیم ادعا نمي توانیم حاضر حال در و همراه هستیم، اما تولیداتي هم که با همان طرح هاي سنتي انجام مي شود، با استقبال خوبي روبه روست. البته در رابطه با استفاده از نخ فرش قیمت افزايش روي که شده انجام به بافي آموزش هاي ابريشم تاثیر مثبتي داشته است. ذکر اين نکته الزم است که تولید فرش توسط کمیته ی امداد کرمان بر اساس سفارش مرکز انجام مي شود که معموالً تقاضاي مرکز تولید فرش با همان طرح هاي سنتي است، اما در رابطه با

به روزرساني طرح ها و نقشه ها برنامه هايي در دست اجرا داريم.آيا فرش هاي توليدشده توسط کارگاه هاي کميته ي امداد در در فقط عرضه يا مي شود صادر نيز کشور از خارج به استان

بازارهاي داخلي صورت مي گيرد؟ تولید فرش کمیته ي امداد بر اساس سفارش مرکز تولیدات و بازرگاني فرش کمیته ي امداد کشور صورت مي گیرد که اخیراً اين مرکز از کمیته ي

امداد جدا شده است. اين مرکز بر اساس نیاز بازارهاي داخلي و خارجي فرش را بر اساس طرح و ابعاد سفارش مي دهد و فرش پس از تولید از

طريق اينترنت کدگذاري و به تهران ارسال مي شود.براي ورود افراد به چرخه ي توليد فرش کميته ي امداد استان

چه مراحلي بايد طي شود؟ در شهرستان هايي که افراد مستعد فرش بافي وجود دارد، ابتدا افراد شناسايي و سپس مورد آموزش قرار مي گیرند. به طور مثال در کرمان با همکاري اداره کل فني و حرفه اي، کارگاه آموزش قالي بافي راه اندازي شده است و در حال حاضر هم 20 نفر در حال فراگیري آموزش قالي بافي هستند. اما نکته ي مهم اين است که افرادی که در زمینه ي فرش بافي آموزش مي بینند، رها نمي شوند، بلکه دار قالي و مواد اولیه در اختیار فرد

قرار مي گیرد و جزو بافنده هاي کمیته ي امداد محسوب مي شود. به همین ترتیب در ساير شهرستان ها نیز که استعداد بیش تري در زمینه ي فرش بافي وجود دارد، ابتدا استعدادسنجي انجام و افراد مستعد شناسايي مي شوند، آن هايي که مهارت دارند دار قالي و مواد اولیه در اختیار مي گیرند و شروع به فرش بافي مي کنند و براي افرادي هم که

مهارت ندارند کارگاه آموزشي داير مي شود.آيا افرادي که توسط کميته ي امداد جذب کارگاه هاي قالي بافي بايد افراد بي بضاعت، کم بضاعت و يا خانم هاي مي شوند، حتماً

سرپرست خانوار باشند؟ به خاطر اين که مي خواهیم فرش کرمان زنده بماند و اين صنعت به عنوان افتخار استان و افتخار ملي از دست نرود، هیچ گونه محدوديتي براي حضور افراد قائل نیستیم و هر کس که عالقه مند باشد مي تواند پس از کسب آموزش هاي الزم وارد چرخه ي تولید فرش کمیته ي امداد بشود، ضمن اين که همان امکانات و مواد اولیه اي که در اختیار مددجويان قرار مي گیرد، به اين افراد هم تعلق مي گیرد و هیچ تفاوتي بین ايشان و

مددجويان کمیته ي امداد قائل نمي شويم.با توجه به تعطيلي کارخانه های مواد اوليه ي فرش در کرمان،

آيا در رابطه با تهيه ي مواد اوليه با مشکل مواجه نيستيد؟ تهیه تهران و از خراسان فرش بافي کارگاه هاي فرش اولیه ي مواد مي شود، به اين صورت که مواد اولیه ی تضمین شده توسط مرکز تهیه و به کرمان فرستاده مي شود و از آن جا که فرش تولیدشده هم توسط مرکز خريداري مي شود، تاکنون هیچ مشکلي در رابطه با مواد اولیه وجود نداشته است. البته تولیدکنندگان مي توانند مواد اولیه را در محل تهیه کنند، اما در اين صورت کمیته ي امداد ديگر تضمیني براي فروش ندارد. در حال حاضر نیز در برخي مناطق از جمله راور مواد اولیه در محل تهیه

و فرش نیز در همان محل به فروش مي رسد.اما مواد اوليه ي فرش کرمان زبانزد است، چرا مواد اوليه در

کرمان تهيه نمي شود؟ اول اين که کارخانه های تولید مواد اولیه در کرمان در تعطیلي به سر مي برند، ضمن اين که کارگاه هاي تولید مواد اولیه ي فرش در خراسان نیز

مواد مورد نیاز خود از جمله کرک و پشم را از کرمان تهیه مي کنند و سپس در کارگاه هاي خراسان تبديل به نخ و ريس مي شود و دوباره به

استان برمي گردد. البته اگر در استان مواد اولیه ي باکیفیت و متناسب با سفارش مرکز

تهیه شود، استقبال مي کنیم.برخي عقيده دارند که فرش توليدشده توسط کميته ي امداد از کيفيت پاييني برخوردار است يا به عبارت ديگر کميته ي امداد باعث پايين آوردن کيفيت فرش استان شده است، آيا اين مطلب

را تاييد مي کنيد؟ اگر فرش تولیدي کمیته ي امداد کیفیت نداشت، چرا تولیداتي که از کرمان به مرکز ارسال مي شود، به هیچ وجه مرجوع نمي شود، ضمن اين که فرش هاي تولیدي با قیمتي باالتر از قیمت پايه اي که تولیدکننده اين که تعیین مي کند، توسط مرکز خريداري مي شود. نکته ي مهم تر پس از ارسال تولیدات کرمان به مرکز به سرعت وجه فرش هاي تولیدي توسط مرکز پرداخت مي شود و در حال حاضر به هیچ وجه مرکز به کرمان بدهکار نیست. در واقع کمیته ي امداد باعث تقويت کیفیت فرش شده

است، نه تنزل کیفیت.نظر شما در خصوص نبود يک متولي ثابت و موازي کاري در

رابطه با فرش چيست؟ ما هم با اين موضوع موافق هستیم که در زمینه ي فرش موازي کاري است و فرش در استان متولي متمرکزي ندارد، اما کمیته ي امداد دارد به صورت عملي فرش را تولید و عرضه مي کند، در حالي که فعالیت برخی در حد شعار است، ضمن اين که افتخار و موفقیت ما در اين است که ما

دست دالالن را کوتاه کرده ايم.اتاق بازرگاني و صنايع و معادن کرمان و به طور خاص کميسيون قالی و صنايع دستی چه کمکي مي تواند به شما بکند، يا به عبارت

ديگر توقع شما از اتاق بازرگاني چيست؟ متاسفانه فرش در کرمان در انحصار چند نفر انگشت شمار است، براي اين که فرش از انحصار اين افراد خارج شود و به جايگاه واقعي خودش برگردد، بايد دست دالالن و اين افراد انگشت شمار کوتاه شود و اين کار بايد توسط اتاق بازرگاني انجام شود. اتاق بايد در زمینه ي فرش تعادل ايجاد کند، هم چنین از آن جا که تمام کارهاي کارشناسي شده ي اقتصادي بايد از اتاق بازرگاني نشأت بگیرد از اتاق تقاضا داريم در همه ي زمینه هاي اقتصادي به ما کمک کند. اتاق بازرگاني در کشور محور تعادل فراز و نشیب هاي اقتصادي است و ما نیز در کمیته ي امداد نیاز به تدابیر و

انديشه هاي اتاق در زمینه هاي مختلف اقتصادي داريم. در رابطه با فرش نیز کرمان نیاز به مرکزي براي عرضه و فروش فرش دارد. اگر اتاق بتواند اين محل را مهیا کند و در اختیار بگذارد و خودش

هم نظارت کند، قدم بزرگي در زمینه ي فرش برداشته خواهد شد. اکنون در کمیته ي امداد چون چرخه ي تولید و فروش با يکديگر اگر اما ندارد، تولیدات عرضه ي با رابطه در مشکلي دارد، هم خواني بخواهیم حجم تولیدات را بیش تر کنیم، قطعاً با مشکل مواجه مي شويم و در اين صورت نیاز به چنین مرکزي براي عرضه ي تولیدات خود داريم.

نگاه ايراني، از کار و سرمايه ي توليد ملي، حمايت در سال کميته ي امداد به توليد فرش چگونه است؟

در کمیته ي امداد سرفصل هاي متعددي در رابطه با اشتغال زايي وجود دارد، به طوري که در سال 90 در همه ي زمینه ها ورود کرديم. در واقع کمیته ي امداد سال جهاد اقتصادي را در حالي به سال تولید ملي پیوند زد که نسبت به ماموريتي که دبیرخانه ي اشتغال و سرمايه گذاري استان براي ما تعیین کرده بود، 487 درصد رشد داشتیم. يعني اين که ماموريت ما در ايجاد اشتغال در استان سه هزار و 857 شغل بود که در اين رابطه توانستیم 18 هزار و 440 شغل ايجاد کنیم. امسال هم تالش داريم دو برابر ماموريت محوله شغل ايجاد کنیم، ضمن اين که تالش داريم 18 هزار شغل ايجادشده ی سال گذشته نیز با استفاده از منابع داخلي حفظ و تقويت شود. فرش هم در کنار ساير اشتغال هايي که کمیته ي امداد در دستور کار دارد، از جايگاه ويژه اي برخوردار است و امیدواريم صنعت

فرش به عنوان سرمايه ي ملي براي استان حفظ شود.

گـفت‌وگـو} {

July 2012 / 1391 سال اول / شماره ی 2 / تیرماه 6

قالی کرمان و پیشنهادهایی برای بهبود بازار قالی ایرانیمقدمه

و بسیار کوچک فیزیکی بعد نظر از را دنیا اینترنت، بی شک ارتباط افراد و اصناف را بسیار ساده نموده است. تجارت الکترونیک یکی از رایج ترین مزایای توسعه ی شبکه ی اینترنت و صفحات وب بوده است. از این منظر کشور ما در میان کشورهایی قرار دارد که کم ترین سهم را از نظر استفاده ی سرانه از اینترنت و به خصوص

تجارت الکترونیک دارد.با توجه به سرعت توسعه ی وب سایت های تجاری و عقب ماندن برای فوری اقدام حیطه، این در چشمگیری به طور ما کشور

توسعه ی تجارت الکترونیک در کشور ما لزوم حتمی دارد.

قالی ایرانی یا محصولی منحصر به فردقالی ایران به لحاظ شهرت و مرغوبیت قدمتی چندین هزارساله زیبایی از معتبر تاریخ نویسان نوشته های در که به طوری دارد عصر در حتی و شده بسیار تمجید و تعریف آن مرغوبیت و که اشرافی و زینتی کاالیی به عنوان عتیق عهد امپراطوری های کاخ های پادشاهان را مفروش و چشم ها را مجذوب می کرده از آن

یاد شده است.و لحاظ طرح های دل انگیز به قالی کرمان، به ویژه ایران قالی منحصر به فرد کاالیی بسیار مرغوب و بی رقیب است که تهیه ی مواد اولیه ی تار و پود و رنگ های طبیعی که تهیه ی بسیاری از آن ها

دشوار است هنری است که تنها ایرانیان به آن مفتخر هستند.لحاظ از نیز و تنوع رنگ لحاظ به قالی کرمان میان این در حتی که به طوری است، ایران قالی های صدرنشین طرح، تنوع بزرگ کتاب خانه های و پارلمان ها و اروپایی کشورهای کاخ های و معتبر کشورهایی چون انگلستان فرانسه و آمریکا را مفروش و

مزین ساخته است.تهیه ی رنگ های مختلف گیاهی و سپس تار و پودهای رنگین که بر روی قالی کرمانی فردوس برین را متصور می سازند با زحمت فراوان و تکنیک و فنی صورت می گیرد که هنر آن تنها در دست

کرمانیان است و بس.متاسفانه در سال های اخیر به دلیل تغییراتی که در سیاست اروپا اتحادیه ی به خصوص و دیگر کشورهای با ایران ارتباطات صورت گرفته است و در قالب تحریم های تجاری تعریف می شود،

رقبای قالی ایران تالش بسیار کرده اند تا بازار قالی ایران را از آن خود کرده و خریداران قالی ایران را به سمت قالی های غیر قابل قیاس با قالی مرغوب ایران بکشانند. چین، هندوستان، پاکستان و افغانستان مهم ترین کشورهای فوق الذکر هستند. این کشورها تالش کرده اند تا از هر لحاظ، چه طرح و چه رنگ از هنر ایرانی تقلید کرده و خریداران قالی ایران به خصوص اروپاییان را از خرید قالی ایرانی منصرف کنند و بسیار روشن است که این کپی برداری تاثیر سیاست اما متاسفانه نامرغوب خواهد شد ناشیانه و بسیار

تحریم به هر حال قالی ایران را در چنگال خود اسیر کرده است.با توجه به این مساله، شاید ما که دستی در تولید و عرضه ی این کاالی هنری داریم بسیار دیر به فکر استفاده از ابزار اینترنت برای معرفی و بازاریابی جهانی کاالی خود بوده ایم و باید سال ها پیش

به این مهم می پرداختیم.

پیشنهادها:آن از جمله ی مرغوب ترین ایران که گلیم و قالی معرفی -ارزان ترین، موثرترین و در اینترنت، قالی کرمان است از طریق این تبلیغ و معرفی روش بهترین شاید و روش دسترس ترین

بوستان خوش رنگ کرمان و ایران می باشد.- برای قالی هایی که تصاویری از آن ها در سایت ها به نمایش گذاشته می شود باید شناسنامه هایی کامل تهیه شود تا کپی برداری

از طرح های ایرانی غیرممکن گردد.- تبلیغ قالی ایران و به خصوص قالی کرمان باید به صورتی انجام شود که رموز تهیه ی رنگ، تهیه ی نقش و طرح که در نتیجه ی

تمرین و تجربه ی قرن ها تالش ایرانیان به دست آمده است ممکن نباشد.

- در صورتی که بهترین هنرمندان و عرضه کنندگان قالی ایرانی به کشورهایی که هنوز در تجارت با ایران مشارکت دارند عزیمت کرده و نمایشگاه هایی از انواع قالی ایران به خصوص قالی کرمان برپا کنند هم تجار کشورهای خارجی و هم عامه ی مردم آن کشورها به تفاوت قالی اصیل ایرانی با محصوالت نامرغوب رقبا پی خواهند برد و دیگر کششی به خرید قالی های چینی، هندی و... نخواهند داشت چرا که به قول معروف، آب را از سرچشمه نوشیدن خوش

است.- طراحی وب سایت مربوطه باید به چند زبان مهم دنیا؛ حداقل برای خریداران استفاده قابل تا گیرد فرانسه صورت و انگلیسی

خارجی که به زبان فارسی آشنایی ندارند باشد.www.kermancarpet.ir نام با وب سایتی طراحی -

قالی که چرا می شود، پیشنهاد انگلیسی و فارسی زبان های به برای که دارد واقعی شیفته ی و هنری آن قدر صالحیت کرمان آن وب سایتی جداگانه و با بهترین گرافیک کامپیوتری طراحی و تدوین شود و الزم است کمیسیون قالی و صنایع دستی اتاق در

طراحی و فعال شدن سایت مصوب کمیسیون تسریع نماید.- یکی از اصول تولید که باعث پایین آمدن هزینه ی تولید و در نتیجه، دریافت سود بیش تر برای تولیدکننده و عرضه کننده ی کاالست تولید انبوه می باشد. در کشور ما تولید قالی دست بافت بافندگان انجام می شود و بیش تر به صورت خانگی و خرده بافی قالی قیمت می تواند انبوه صورت به تولید هستند. روستایی را داخلی قدرت خریدار نتیجه در و کرده کنترل را دست بافت دست بافت قالی اتحادیه ی اعضای که صورتی در کند. بیش تر به صورت کارگاه هایی تاسیس به اقدام با سرمایه گذاری جمعی شرکت تعاونی کنند و به این صورت قالی بافان را در این کارگاه ها مجتمع کرده و ابزار کار از جمله ریس و رنگ و غیره را به صورت انبوه و در نتیجه ارزان خریداری کنند می توانند تولید قالی را باال برده و قیمت تمام شده را کاهش دهند و هر عضو اتحادیه به میزان سرمایه ای که صرف کرده از سود خالص کارگاه بهره مند خواهد شد. در نتیجه به خصوص خریداران داخلی قدرت خرید بیش تری

خواهند داشت و در نتیجه میزان سود حاصله باال می رود.

مجتبی حقارییـادداشـت} {

تبلیغ قالی ایران و به خصوص قالی کرمان باید به صورتی انجام شود که رموز تهیه ی رنگ، تهیه ی نقش و طرح که در نتیجه ی تمرین و تجربه ی قرن ها تالش ایرانیان به دست آمده

است ممکن نباشد.

July 2012 / 1391 سال اول / شماره ی 2 / تیرماه 7

نگاهي به هنر مسگريمقدمه

مس از ديرباز فلزي گران بها و با ارزش بوده و کرمان داراي معادن غني بسیاري مي باشد که اين امر در گذشته باعث آن گرديده که مردمان دوران کهن از آن استفاده کرده و در زندگي روزمره آن را به کار ببرند. اين باعث گرديده که کار بر روي مس و هنرهاي وابسته جايگاه از قلم زني و رديف کاري حکاکي، مسگري، مانند آن به ويژه اي برخوردار باشد و با توجه به شواهد تاريخي و باستان شناسي به دست آمده از تل ابلیسـ شهداد و تمدن کهن جیرفتـ بي شک مي توان کرمان را به عنوان يکي از اولین خاستگاه هاي کار با اين

فلز ارزشمند برشمرد. رفسنجان، شهربابک، در شهرهاي ذوب مس کوره هاي وجود سیرجان و کرمان و مناطق تاريخي يادشده و آثار به جاي مانده، شاهدي است بر اين که کرمان مهد هنر مس و فلزکاري بوده است.

روش هاي کار بر روي مس در کرمان اين هنر در گذشته در روش هاي حکاکي، مسگري و رديف کاري خاص کرمان بوده است و در پاره اي دوران ها قلم زني نیز در کرمان رواج داشته است که اکنون رديف کاري کار مي شود و در زمینه ي

مسگري، چند هنرمند در حال فعالیت را مي توان نام برد.

روش کار بوم و مرز اين دستي صنايع هنرهاي ساير همانند هنر اين با ابزار و مواد اولیه برخوردار است که استاد کار ماهر از سادگي نقش آفريني بر روي سطح مورد نظر يک اثر خالقانه و ارزشمند تولید مي کند که مي توان به ورق مسي يا ظروف مورد نظر مس، ابزارهايي مانند پرگار، چکش، وسائل شست وشو و قلم هاي فلزي

قلم زني به عنوان ابزار مورد استفاده اشاره کرد.

مسگري اين هنر از زمان صفويه در کرمان با توجه ويژه اي که گنجعلي خان حاکم کرمان داشته است به اوج عظمت و شکوفايي خود رسیده است تا به آن اندازه که حاکم هنردوست کرمان قسمتي از بازار امروزه که داده اختصاص حکاکي و مسگري کارگاه هاي به را فضاي معماري که مي شود ياد مسگرها راسته ي به عنوان آن از اين قسمت طوري طراحي و ساخته شده که متناسب با کار اين هنرمندان بوده و فضاي باز جلوي تمامي اين حجره ها و کارگاه که رو به میدان گنجعلي خان مي باشد به گونه اي استادانه ساخته شده که صداي ضربات چکش مانع از آزار و اذيت ره گذران مي شده است و اما امروزه مي توان گفت که از آن جالل و شکوه آثاري بر جاي

نمانده است.

روش قلم زني و حکاکيکرمان در سلجوقي دوران در گذشته در کار روش هاي اين بسیار متداول بوده است. قلم زني خود داراي چندين روش است که توسط استادکاران اصفهان در دوران صفويه به اوج ظرافت و کمال رسیده است و امروزه با توجه به رويکرد فارغ التحصیالن و وجود اين روش ها در مراکز آموزش عالي کرمان در رشته هاي هنرهاي سنتي و صنايع دستي مي توان آثار قابل توجهي را مشاهده نمود اما روش حکاکي پس از اوج و شکوفايي خود در دوران صفويه در اواخر اين دوره و علي الخصوص در دوران قاجار با ورود بي رويه و بي حساب کاالهاي خارجي ضربه ي شديدي بر پیکره ي اين هنر در کرمان زد، به نحوي که امروزه کسي نیست که اين روش را در کرمان کار کند.

روش رديف کاري )سمبه کاري(اين روش مختص کرمان مي باشد و پس از اوج خود در دوران هاي

گذشته هم چنان با توجه به سادگي خود و راحتي کار آن از رونق خوبي برخوردار است که نقش هاي کار شده ي آن همگي برگرفته از نقوش اصیل و ظريف کرمان است که در اين روش بر روي مس

کار مي شود.

آداب و رسوم اين هنر در بین مردم از جايگاه ويژه اي برخوردار بوده است، چون مس فلزي بوده که به مقدار زياد يافت مي شده و در دسترس مردم از پايین ترين سطح زندگي تا باالترين آن ها بوده، مي توان گفت که هنري مردمي است و از آن جايي که صنعتگران ساخت ظروف را به نحو بسیار عالي کار مي کردند به عنوان هنري کاربردي و در جريان و همراه زندگي روزمره ي مردم دوران هاي گذشته شد. يکي از رسوم بسیار زيباي کرمانیان قديم اين بوده است که در هنگام ازدواج بنا به موقعیت مالي خانواده، مقدار قابل توجهي ظروف و اشیاي تزئیني به عنوان جهیزيه همراه دختر به خانه ي شوهر فرستاده مي شده است و مي توان به آن به عنوان يکي از داليل رونق اين هنر در گذشته

اشاره کرد.

وضعيت قديم و جديد در گذشته استفاده ي بسیار زيادي از اين هنر مي شده که عمده ي آن ظروف و مرتبط با زندگي روزمره بوده. مي توان دوران سلجوقیان و صفويه را به عنوان دوران اوج اين هنر نام برد. از اهمیت اين هنر همین بس که در بازار بزرگ راسته اي را به اين هنر اختصاص داده و معماري آن بر اساس آن طراحي شده بود و امروزه به دالئل تغییر ماهیت کارگاه ها و رويکرد جامعه و آسیب هاي مرتبط از رونق افتاده

و در معرض خطر نابودي قرار دارد.

فوايد استفاده از ظروف مسي معروف است پزشکان به کساني که از درد مفاصل رنج مي برند امر اين دلیل و مي کنند توصیه را مسي دست بند يک داشتن با تماس را هم کمبود يون هاي مسي در خون ذکر مي کنند که دست بند هاي مسي با پوست بخشي از اين کمبود جبران و از درد

مفاصل کاسته مي شود. داستان از اين قرار است که بدن )مخصوصاً مغز( براي سالمت و نشاط و کنترل اسید الکتیک و کورتیزول به شش میلیارد يون

مس و آهن نیاز دارد. رخوت، احساس دائم شما مي شود باعث مس يون کمبود خواب آلودگي و کسالت کنید و مدام دهن دره کنید. ولي غذا موقع پخت در درون قابلمه ي مسي از يون آزادشده ي اين ظرف استفاده مي کند و باعث احساس نشاط و انرژي در بدن شما مي کند و از خمیازه و کسالت خبري نیست و باعث طول عمر مفید و سالمت جسمي مخصوصاً براي خانم هايي که نزديک به دوران عادت ماهیانه

هستند مي شود. زود اين ظروف تفلون مدعي هستند غذا در و استیل ظروف مي پزد و به کف ظرف نمي چسبد، ولي همین يون هاي مضر در اين ظروف عامل سرطان هستند و به راحتي يون سرب و آلومینیوم به يک سال را ظرف کودک شش ماهه يک جا، در مي توانند و... بیماري هاي کمبود خوني و يک فرد بزرگسال را در طي پنج سال به

بیماري هاي کبدي، خوني، طحال و آلزايمر دچار کند. قابلمه هاي مسي و کفگیر از پیشنهاد مي کنم براي پخت غذا در پخت خورشت مازندراني زنان و همانند استفاده کنید آهني

از يک نعل اسب و يا يک تکه آهن در وسط ظرف استفاده کنید.

آسيب شناسي کم رونق شدن اين هنر در کرمان داراي داليل مختلفي است که از آن جمله مي توان به عمده ترين آن يعني تغییر نگرش نسل امروز به استفاده و کاربرد ظروف مسي و همچنین افزايش قیمت مس و مواد اولیه، کمبود کارگاه هاي آموزشي، عدم استقبال نسل جوان، ورود کاالهاي خارجي و آثار فلزي بي رويه و نبود برنامه ي حمايتي

در جهت آموزش، تولید و فروش اشاره کرد. هنر مس و مسگري از جمله صنايع دستي بومي و سنتي است که داراي تاريخ کهن مي باشد و در دوران اسالمي و تا گذشته اي نه چندان دور داراي رونق بوده. اين هنر ديرپاي کرمان که روزگاري صداي چکش مسگران بازار و قلم زنان هر ره گذري را به طرف خود جذب مي کرده و به وجد مي آورده، اکنون چراغ آن کم سو شده و کم کم رو به فراموشي مي رود و جاي آن است که برنامه اي ويژه

جهت حمايت و شکوفا شدن اين هنر تنظیم و اجرا گردد. از شما و کلیه ي همکاران گرانقدرتان کمال سپاس هم چنین و تشکر را دارم که در راه اطالع رساني و اهمیت بخشیدن و ارج نهادن به فرهنگ و هنر علي الخصوص صنايع دستي گام برمي داريد و جا دارد از معاونت صنايع دستي هم براي اقدامات اخیر براي رشد و تعالي هنرهاي سنتي تشکر و قدرداني نمايم. به امید روزي که

صداي چکش ها دل انگیزتر از امروز باشد. موفق و پیروز باشید.

ايمان موحدییـادداشـت} {کارشناس و پژوهشگر صنايع دستی

اين هنر ديرپاي کرمان که روزگاري صداي چکش مسگران بازار و قلم زنان هر ره گذري وجد به و مي کرده جذب خود طرف به را مي آورده، اکنون چراغ آن کم سو شده و کم کم رو به فراموشي مي رود و جاي آن است که برنامه اي ويژه جهت حمايت و شکوفا شدن

اين هنر تنظيم و اجرا گردد.

July 2012 / 1391 سال اول / شماره ی 2 / تیرماه 8

مدير مسئول: فخری اهلل توکلی / سردبير: سيدمحمدابراهيم علوی / مدير داخلي: فرزانه زاهدي / دبيران تحريريه: مجتبی احمدی، محمدرضا احمدینشاني: کرمان، بولوار جمهوري اسالمي، اتاق بازرگاني، صنايع، معادن و کشاورزی کرمان / تلفن: 2475644

قالی کرمان در گذر تاريخ

کرمان یکی از شهرهای تاریخی ایران است که در پهنه ی کویری جنوب شرق ایران قرار دارد. از دیرباز این شهر مکان امن و آسایش و پناهگاه درماندگان بوده است. گنجعلی خان و دوره ی توأم با آرامش صفویه در اعتالی تمدن، فرهنگ و هنر این خطه نقش بسزایی داشته است. هرچند آغامحمدخان قاجار در اواخر قرن 18م با ماندن در پشت دروازه های شهر کرمان در مقابل لطفعلی خان زند آن حادثه ي کشت این سرزمین استوار اما مردم انداخت، راه به را و کشتار وحشتناک به تدریج دوران مصیب بار گذشته را پشت سر نهادند و به سوی پیشرفت

و بهبود گام نهادند. هیچ گونه ولی دارد، طوالنی سابقه ي قالی بافی در صنعت کرمان مدرکی دال بر این که این صنعت قبل از قرن شانزدهم در این شهر ایتالیایی که در قرن وجود داشته در دست نیست. مارکوپولو سیاح از مفصلی صورت کرده، دیدن کرمان شهر از میالدی سیزدهم فعالیت های ساکنان آن تهیه کرده است. قالب دوزی و سوزن دوزی در این صورت ذکر شده، ولی از صنعت قالی بافی در آن ذکری به میان دقت با که میالدی نوزدهم قرن در انگلیسی لسترنج است. نیامده تمام آثار بیست و چهار جغرافیادان مسلمان را بررسی کرده به موردی برخورد نکرده است که در آن به وجود صنعت قالی بافی در کرمان قبل از دوره ي صفویه اشاره ای شده باشد. بنابراین چنین به نظر می رسد که این هنر تا دوران صفویه در شهر کرمان از رونق قابل مالحظه ای برخوردار نبوده است. می دانیم که این صنعت در زمان شاهان صفوی در کرمان رواج داشته و منابع باقی مانده از این دوران این مطلب را »عالم آرای تاریخ صفویه، دوره ي منابع مهم ترین از می کنند. تأیید عباسی« است که توسط منشی شاه عباس به رشته ي تحریر درآمده قالی بافی در کرمان رونق است. اشاره شده قالی کرمان به آن و در همچنین توسط شاردن، جهانگرد فرانسوی که در سال 1666م و بار دیگر در سال 1672م به ایران مسافرت کرده، مورد تأیید قرار گرفته است. ما به این نکته نیز وقوف داریم که در زمان اکبرشاه که معاصر

شاه عباس بود قالی هایی از کرمان به هندوستان حمل می گردیده است. مانده باقی قالی های کرمانی از نفیسی قالی های نوزدهم، قرن از است. بخشی از این قالی های باقی مانده، در مجموعه ي قالی های آستان راور شهرستان به مربوط آن ها از تخته سه که است رضوی قدس می باشد. کلنل ایوان اسمیت در سال 1871م گزارش داد که در شهر کرمان تنها شش کارگاه قالی بافی وجود دارد. سرپرسی سایکس که در سال 1895م نخستین کنسولگری انگلستان را در کرمان تأسیس کرد و چند سال در آن شهر به سر برد، در پایان قرن نوزدهم می نویسد قالی وجود یا دار که فقط در شهر کرمان در حدود 1000 دستگاه دارد؛ 100 دستگاه در راور و در سایر روستاهای این ناحیه فقط 30 دستگاه مشغول به کار است. وی همچنین اضافه می کند: »چنانچه فعالیت های کرمان در کشورهای مختلف شناخته و مشهور شوند به صورت قالی های رسم روز در خواهد آمد، به ویژه برای پوشانیدن کف تاالرهای پذیرایی مجلل بسیار مناسب است.« این مطلب حاکی از آن است که حدود 115 سال پیش قالی کرمان در خارج از مرزهای ایران

هنوز به شهرت کنونی نرسیده بود. شال بافی در کرمان در قرن نوزدهم از اهمیت قابل توجهی برخوردار بود. در اواخر این قرن به دلیل کاهش میزان تقاضا برای شال های این منطقه، شال بافی جای خود را به قالی بافی داد. کارگران شال باف به دلیل ارتباط نزدیک شیوه ي شال بافی و قالی بافی، از مهارت کافی برای قالی بافی برخوردار بودند و به دلیل داشتن نیمی از مهارت های الزم

بافندگی، به رونق هنر- صنعت فرش کمک شایانی کردند.توسعه ي صنعت قالی بافی در ایران و صادرات آن به عنوان یک کاالی سال ها این در کرمان قالی شد. شروع نوزدهم قرن اواخر از ارزآور توسط تجار تبریزی خریداری و پس از حمل به تبریز به استامبول عده ی اندک مدتی در زیرا نپایید، دیری روش این می گردید. صادر خریداران تبریزی که به کرمان می آمدند افزایش یافت و بالغ بر دوازده نفر شدند و قالی های موجود خیلی کم تر از میزان تقاضا بود. عالوه بر

این، تجار تبریزی طالب طرح ها و رنگ های جدید در قالی بودند. از این جهت ناگزیر بودند به قالی بافان برای این قبیل قالی ها سفارش بدهند و یا این که خود به تأسیس کارگاه های قالی بافی مبادرت ورزند. به این ترتیب در پایان قرن نوزدهم، صنعت قالی بافی در شهر کرمان به آستانه ي یک دوران طوالنی رونق و تقریباً بدون وقفه ی پیشرفت

گام نهاد. شرکت های خارجی متعددی در کرمان برای قالی بافی سرمایه گذاری eastern rug« خارجی شرکت به می توان نمونه به عنوان کردند. trading company« از نیویورک اشاره کرد که در اواخر قرن نوزده فعالیت خود را در تبریز آغاز نمود و در سال 1909م نماینده ي خود را به نام اوتو براندلی به شهر کرمان فرستاد. وی نخستین بازرگان قالی از

کشورهای خارجی بود که در این شهر اقامت گزید. و متمکن خانواده ي یک از که کاستلّی نیرکو سال ها این در سرشناس ایتالیایی بود و تجارت خود را در زمینه ي قالی تحت عنوان نیرکوکاستلّی و برادران انجام می داد، یک نفر بازرگان تبریزی را با نام میرزا علی اکبر به عنوان نماینده ي خود در شهر کرمان منصوب کرد که در سال 1909م جرج استیونس جانشین او گردید. در طی ده سال بعد مهم ترین شرکتهای واردکننده ي انگلستان و آمریکا شعبات خود را در کرمان تأسیس کردند و صنعت فرش با نیرو و قدرت بیش تری همچنان پیشرفت کرد. سایکس در سال 1900م گزارش می دهد که در حدود 1000 دستگاه بافندگی در شهر و 130 دستگاه در روستاهای اطراف کرمان وجود داشت. در سال 1914م تعداد این دستگاه ها به سه برابر

افزایش یافت. این افزایش بیش تر در روستاها صورت پذیرفت. پس از جنگ جهانی اول، میزان تقاضا برای قالی کرمان در آمریکا بیش تر از هر موقع دیگری افزایش یافت. در فاصله ي سال های 1929 – 1922م صنعت قالی بافی کرمان، هم از لحاظ کیفیت و هم از حیث کمیت به نقطه ي اوج خود نزدیک گردید، به طوری که در حدود 5000 دستگاه بافندگی در آن به کار اشتغال داشتند. در این دوران با فعالیت گسترده ي شرکت های خارجی روبه رو می شویم که منجر به خارج شدن تجار تبریز از صحنه ي تجارت فرش کرمان شد. کسادی بازار آمریکا در سال های 1933-1930م که واردکننده ي 90درصد قالی های کرمان این قالی بافی صنعت در آمریکایی شرکت های کناره گیری به بود، منطقه منجر گردید. پس از مدتی که این شرکت ها تصمیم به ادامه ي فعالیت در ایران گرفتند، با افکار و احساسات ملی در دوره ی رضاشاه پهلوی روبه رو شدند و از تولید و تجارت قالی در ایران منصرف گشتند و مهم تریِن آن ها که تأسیسات خود را در سراسر سال های بحران و کسادی حفظ کرده بودند، آن ها را به شرکت سهامی فرش ایران که از طرف دولت در سال 1314ش تشکیل شده بود فروختند. در این قالی بافی رونق دوباره می گرفت هنگامی که سفارش های سال ها که کشورهای خارجی به تدریج می رسید قالی ها توسط شرکت های ایرانی مغرب زمین، شرکت های و خارجی شرکت های نه می گردید تهیه فرش ها را توسط دالالنی که به این منظور به کار گماشته بودند ابتیاع

می کردند. در سال 1948م هنگامی که سیسیل ادواردز کتاب قالی ایران را به رشته تحریر در می آورد، تعداد 4000 دستگاه بافندگی در کرمان و توابع آن برپا بودند. آن طور که کسادی بازار آمریکا بعد از جنگ جهانی اول بر بازار فرش کرمان تأثیر منفی گذاشت، جنگ جهانی دوم آن قدر بازار فرش را تحت الشعاع خود قرار نداد و هم زمان با آن تقاضا برای قالی کرمان در تهران به طرز قابل مالحظه ای افزایش یافت. در طی سال های 1947 تا 1948م میزان تقاضا برای قالی هایی به سبک فرانسه افزایش رونق به قالی، انحراف در طراحی و علي رغم پیدا کرد توجهی قابل

تجارت قالی کرمان افزود.

رسول پروانیـادداشـت} {کارشناس فرش سازمان صنعت، معدن و تجارت استان کرمان