Заходняя Беларусь пад уладай Польшчы

Падзел Беларусі18 сакавіка 1921 г. – Рыжскі мір.У складзе Польшчы 4 ваяводствы:•Палескае;•Навагрудскае;•Віленскае;•Беластоцкае.

«Усходнія крэсы»

•113 000 км2

•4,6 млн чалавек

Тэрыторыя і насельніцтва

Насельніцтва Заходняй Беларусі

БеларусыПалякіЯўрэіУкраінцыРускіяЛітоўцыІншыя

Эканоміка

Больш за 80% насельніцтва займалася сельскай гаспадаркай

Аграрная рэформа1. Парцэляцыя –свабодны продаж праз зямельны банк невялікіх участкаў зямлі;2. Камасацыя – высяленне сялян на хутары;3. Ліквідацыя сервітутаў(права на сумеснае карыстанне пэўным зямельным надзелам) .+

Асадніцтва – Раздача земляў у Заходняй Беларусі польскім афіцэрам і чыноўнікам.

Праблемы ў с/г•Большая частка зямлі –

ў памешчыкаў;•У вёсцы захоўваюцца

элементы феадалізму;

Шмат беднякоў і беззямельных сялян

Склад насельніцтва, %

Беднякі Сярэднякі Заможныя і асаднікі

ЭміграцыяСяляне масава ад’яджалі ў Заходнюю Еўропу, ЗША, Паўднёвую Амерыку (каля 130 тыс. чалавек).Асабліва шмат (амаль 32 тыс.) – у Аргенціну.

Прамысловасць

У асноўным – харчовая і лёгкая (дрэваапрацоўчая, шкляная, тэкстыльная)

•Прамысловая вытворчасць была не вельмі пашырана;

•Пераважалі дробныя прадпрыемствы.

Вядучыя прадпрыемствы•Запалкавая фабрыка

«Прагрэс-Вулкан» (Пінск);•Тытунёвая і фанерная

фабрыкі (Гродна);•Фабрыка гумовых

вырабаў «Ардаль» (Ліда);•Шклозавод «Нёман»

(Лідскі павет) і г.д.

Іншыя гаспадарчыя заняткі: вырубка лясоў

Іншыя гаспадарчыя заняткі: кантрабанда

Палітычнае жыццё ў Заходняй Беларусі

Партызанская барацьба1921-1925 гг. – партызанская вайна. Дзеянні:Падпалы маёнткаў;Напады на паліцэйскія ўчасткі і г.д.

Польскія ўлады ўвялі надзвычайнае становішча ў ЗБ

Тэрор і рэпрэсіі

Партызанскі рух задушаны

Вонкавая падтрымка

Палітычныя арганізацыі

Камуністычная партыя Заходняй БеларусіВільня, 1923 г. Старшыня – Павел Корчык.

Патрабаванні КПЗБУз’яднанне ЗБ з БССР;Барацьба з засіллем замежнага капітала;Усталяванне 8-гадзіннага рабочага дня;Канфіскацыя памешчыцкіх земляў і іх падзел

паміж сялянамі;Адукацыя на роднай мове і г.д.

Моладзевая арганізацыя

1924 г. – КСМЗБ. На чале – В. Харужая.

1925 г. – Беларуская сялянска-работніцкая грамада,створана пасламі. Кіраўнік – Б. Тарашкевіч.

Палітычныя арганізацыі

Асноўныя патрабаванні ў праграме:•Увядзенне дэмакратычнага самакіравання;•8-гадзінны працоўны дзень;•Наданне шырокіх грамадзянскіх правоў

беларускай мове;•Скасаванне асадніцтва;•Канфіскацыя памешчыцкай зямлі і бясплатная

перадача яе беззямельнаму і малазямельнаму сялянству.•Аб’яднанне ўсіх этнічных беларускіх тэрыторый у

межах адной дзяржавы.

Але!з 1926 г. – санацыя:

•Правядзенне «пацыфікацыі»

(уціхамірвання);•Вядучую ролю

адыгрывала тайная палітычная паліцыя – дэфензіва.

«аздараўленне»;

1927 г. – разгром Беларускай сялянска-рабочай грамады.

Палітычныя арганізацыі

1927 г. – клуб “Змаганне”. Разгром у 1930 г.

Паўстанніў Кобрынскім павеце (1933

г.);на Нарачы (1935 г.).

Канцлагер у Бярозе-Картузскай

1938 г. – Роспуск КПЗБ.

Адукацыя ў ЗБ•Закрыццё беларускіх

школ;•Недахоп польскіх

школ;

Каля 43% непісьменнага насельніцтва

1921 г. – створана ТБШ.

Старшыня – Браніслаў Тарашкевіч.Забаронена ў 1937 г.

Літаратура•Літаратуразнаўства: М.

Гарэцкі;•Паэзія: М. Танк, П.

Пестрак і інш.

Максім ТанкГотыка "Святой Ганны"Загад пячаткай замацаваны -Пярсцёнкам бiскупа самога,Каб грахаводнiцу дзеўку ГаннуАддаць на споведзь агню святога.Агню за тое, што ўсiх чмурылаСвяёй пякельнай прыгажосцю,Аж мужыкi ўсе гублялi сiлу,Гублялi розум ад грэшных млосцяў;Што нат у варты, якая недзеЯе злавiла ў часы купання,

Зацяла мову, i варта ледзьвеСуду змагла даць сваё дазнанне;Што ў падзямеллi пад магiстратам,Дзе ў кайданы была закавана,Нячыстай сiлай былi ўсе кратыI ўсе запоры паадмыканы;Што нават ката змагла сурочыць?Хоць i малiўся той misirere,Бо намагаўся яе сцяць тройчыI тройчы падала з рук сякера.

I вось высокi агонь палае,Ды дзiва-дзiўнае бачаць людзi:Агонь, цалуючы, абдымаеСваёй ахвяры i стан i грудзi.I застывае гатыцкiм храмам,Дзе быццам з бронзы гараць чаканнайЗванiцаў вежы, абсiды, рамы...I вусны шэпчуць: "Святая Ганна!.."

Мастацтва

Язэп Драздовіч – раданачальнік касмічнай тэмы ў беларускім мастацтве

Космас

Я. Драздовіч «Агляд зімовых пячораў сатурнянамі»

Я. Драздовіч «Вечар у пустэльні на Марсе»

Я. Драздовіч «Менск. Выгляд са Шпітальна-Траецкага завулка»

Я. Драздовіч «Глыбокае»

Пётр Сергіевіч – гістарычная і паўсядзённая тэматыка

Кастусь Каліноўскі і Валеры Урублеўскі на аглядзе паўстанцаў

П. Сергіевіч «Шляхам жыцця»

Музыка•Р. Шырма: зборнік

«Беларускія народныя песні»;•М. Забэйда-Суміцкі –

оперны спявак (спяваў у Празе, Парыжы, Нью-Ёрку).

Рэлігія

Пераход праваслаўнай царквы ў уніяцкую

Але!Захаванне каталіцкай

царквы

Неаунія – новая унія паміж каталіцтвам і праваслаўям.