МОНГОЛ УЛСЫН НҮҮРСНИЙ ЭКСПОРТЫНӨНӨӨГИЙН БАЙДАЛ

Улаанбаатар, 2014.08.04

Илтгэгч: ЛхамаасүрэнгийнРаднаасүрэн УУЯ-ны СБТГ-ын ТБХ-ийн дарга

o Нөөц баялагo Нүүрсний салбарыг хөгжүүлэх үндсэн чиглэлo Дэд бүтэцo 2014 оны нүүрсний экспортын төлөвлөгөөo Нүүрсний дотоодын хэрэглээ

АГУУЛГА

Ашигт малтмал Нөөц (2013) Дэлхийн хэмжээнд

Алт (мян.тн)

Цайр (сая тн)

Төмөр (тэрбум тн)

Газрын тос(тэрбум баррель)

Зэс (сая тн)

Нүүрс (тэрбум тн)

Шатдаг занар (тэрбум тн)

2.5

1.7

1.2

2.4

117

175.5

788

Эхний 10

3

Хайлуур жонш (сая.тн) 3.8

Эхний 10

Эхний 10Монголын Зүүн болон Төвийн бүс харьцангуй сайн судлагдсан. Харин Хангайн болон Баруун бүсийгсудалснаар томоохон хэмжээний ордуудыг нээх боломжтой.

Улсын нөөцийн бүртгэлд ашигт малтмалын 1950 орд, 8150 илрэл бүртгэгдээд байгаагаас 300 орчим ордыг ашиглаж байна.

Эхний 10

НҮҮРСНИЙ НӨӨЦ, БАЯЛАГ

Алт

35.5%

Бар/м

20.3%Гянтболд

2.1%

Жонш

12.2%

Нүүрс

17.3%

Төмөр

4.1%

Бусад

8.5%

Ашиглалтын тусгай зөвшөөрлийн бүтэц, ашигт малтмалын төрлөөр, 2013 оны эцсээр

Бүс Нүүрс %Нийт судлагдсан

талбайТөвийн 71.5

95,1 %Зүүн 23.6Баруун 2.9

4,9%Хангайн 2.0

Тайлбар:- Дэлхийд нүүрсний нөөцөөрөө эхний10-т ордог.- Баруун болон хангайн бүсийн нөөцсудлагдаагүй байгаа нь харагдаж байна

Геологийн нөөц 175,5 тэрбум тонн,Баталгаажсан нөөц 26,8 тэрбум тонн.

НҮҮРСНИЙ САЛБАРЫГ ХӨГЖҮҮЛЭХ ҮНДСЭН ЧИГЛЭЛ

Уул уурхайн яамнаас нүүрсийг дараах үндсэн 4 чиглэлээр хөгжүүлэн экспортлох зорилт тавьж байна. Үүнд:

Түүхийгээр экспортлох Эрчим хүч үйлдвэрлэх

Боловсруулах Угаах буюу баяжуулах

ТҮҮХИЙГЭЭР ЭКСПОРТЛОХ

14,177.1

11,720.4

8,260.2

12,628.7

14,374.5

10,374.6

0.0

2,000.0

4,000.0

6,000.0

8,000.0

10,000.0

12,000.0

14,000.0

16,000.0

Олборлолт Борлуулалт Экспорт Олборлолт Борлуулалт Экспорт

2013 оны 1-7 сар 2014 оны 1-7 сар

мян.тн

Тайлбар: Оны эхнээс 7 сарын байдлаар 12628,7 мян.тн нүүрс олборлож 14374,5 мян.тн нүүрс борлуулсанаас 10374,6 мян.тннүүрс Гаалийн мэдээгээр экспортонд гаргаад байна.Өнгөрсөн оны мөн үетэй харьцуулбал олборлолт 89,1%, борлуулалт 122,6%, экспорт 125,6%-ийн үзүүлэлттэй байна.

Нүүрс экспортлогч томоохон аж ахуй нэгжийн төлөөлөлд “Эрдэнэс таван толгой” ХК, “Тавантолгой” ХК, “Монголын Алт (МАК)” ХХК, “Саусгоби Сэндс” ХХК, “Энержи ресурс” ХХК, “Чинхуа - МАК - Нарийнсухайт” ХХК-ууд зүй ёсоор орж байна. Түүнчлэн Гашуун сухайт боомтоор 59.75%, Шивээхүрэн боомтоор 36.28% гарсан бөгөөд нийт нүүрсний экспортын 96% дээрх хоёр боомтоор гарсан байна.

НҮҮРСИЙГ БАЯЖУУЛАХ

2011 онд нийт олборлосон н үүрсний 6.8%-ийг боловсруулж байсан бол 2012 онд 19%, 2013 онд 32.2%-ийг боловсруулсан байна.

“Энержи Ресурс” ХХК-ийн нүүрс баяжуулах үйлдвэр 2013 оны 10 дугаар сард бүрэн хүчин чадлаараа (15 сая тонн/жил) ашиглалтанд орсон нь нүүрсний нэмүү өртөг шингэсэн бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэлд томоохон байр эзэлж байна.

НҮҮРСИЙГ БОЛОВСРУУЛАХ

CTL: Нүүрс шингэрүүлэх төсөл хэрэгжүүлэхээрБагануур Энержи Корпорэйшн ХХК, CTLMongolia ХХК, МАК ХХК, Цэцэнс Майнинг ХХК 4компани ажиллаж байна.

SNG: Засгийн газрын 74 тогтоолын дагуу Уулуурхайн яамны дэргэд Төслийн нэгжийгбайгуулан ажиллуулж байна.

Нүүрсийг гүн боловсруулж шатдаг хий, хагаскокс, экологийн цэвэр түлш гарган авахчиглэлээр Шарын гол Энерго, НАКОтүлш, Баялаг Эрдэнэ Цом, Хөх Чоно, БэрэнГрупп зэрэг олон байгууллага, компаниудэрчимтэй үйл ажиллагаа явуулж байна.

НӨАТ болон гаалийн албан татвараас чөлөөлөх тухай хууль (2013.06.07)

o Газрын тосны бүтээгдэхүүнийг газрын тос, занар болон нүүрснээс үйлдвэрлэлийн аргаар гарган авах төслийн хүрээндимпортоор оруулж байгаа технологийн тоног төхөөрөмж, сэлбэг болон тусгай зориулалтын барилгын материалыг гаалийнболон НӨАТ-аас 2018 он хүртэл чөлөөлсөн.

ЭРЧИМ ХҮЧ ҮЙЛДВЭРЛЭХ

• Монгол улс дотоодын нийтцахилгаан эрчим хүчнийхээ 80%-ийгнүүрснээс гарган авдаг бөгөөд дулаанхангамжийг бараг 100% нүүрсээр хангажбайна. 2013 онд ДЦС-д 5.9 сая тонннүүрс хэрэглэсэн байна.

• Монгол орны эрчим хүчний нүүрсээрбаялаг бөгөөд үүнийг зөв зохистойашиглах, уурхайг түшиглэн эрчим хүчүйлдвэрлэх төслүүд хэрэгжих шатандааявж байна. 2024 он гэхэд шинээр 17- 20сая тонн нүүрс хэрэглэх ДЦС-дашиглалтад орох төлөв байна.

ДЭД БҮТЭЦ, ТЭЭВЭР

54 $135 $

24 $

0

20

40

60

80

100

120

140

160

Нүүрсний тээвэрлэлтийг нэмэгдүүлж өртгийг бууруулах зорилгоор дараахи ажлуудыг хийж гүйцэтгээд байна. Үүнд:• "Эрдэнэс Монгол" ХХК-ийн мэдэлд Энержи ресурс ХХК-ийн барьсан авто замыг авсан. ТТ ордоосГашуунсухайт боомт хүртэлх• Боомтын төмөр замын ажлыг эрчимжүүлэх үүднээс 2014 оны 3 дугаар сарын 21-ний өдрийн Засгийн газрынхуралдаанаар “Гашуунсухайтын төмөр зам” ХХК-ийг байгуулах шийдвэр гаргасан. Засгийн газрын тогтоолыгхэрэгжүүлэх үүднээс 2014 оны 4 сарын 7-ны өдөр “Гашуунсухайтын төмөр зам” хамтарсан компанибайгуулагдсан.• 2014 оны 1 сарын 18-ны өдрийн Засгийн газрын хуралдаанд Шивээхүрэн боомтод боомтын төмөр замхүртэл туузан дамжуулагч барих тухай асуудлыг танилцуулсан бөгөөд 2014 оны 2 дугаар сард Ерөнхий Сайдынзахирамжаар Шивээхүрэн боомтод боомтын төмөр зам хүртэл туузан дамжуулагч барих асуудлыг судлах ажлынхэсэг байгуулагдан ажиллаж байгаа.

Төмөр зам болон туузан дамжуулагч зэрэг өртөг багатай тээврийн технологийг нэвтрүүлсэнээр тээвэрлэх хүчин чадалнэмэгдэхийн зэрэгцээ тээвэрлэлтийн зардал буурч манай нүүрсний экспортыг өрсөлдөх чадвар эрс дээшлэх юм.

2014 ОНЫ НҮҮРСНИЙ ЭКСПОРТЫН ТӨЛӨВЛӨГӨӨ

ХөөтОлборлолт: 0.2 сая тн

Экспорт: 0.1 сая тн

Сайн хөөвөрОлборлолт: 0.6 сая тн

Экспорт: 0.5 сая тн

Баянцогт-1Олборлолт: 0.3сая тн

Экспорт: 0.2 сая тн

Айл баянОлборлолт: 0.9 сая тн

Экспорт: 0.8 сая тн

Баруун ноён-1Олборлолт: 0.2сая тн

Экспорт: 0.1 сая тн

ХөшөөтОлборлолт: 1.0 сая тн

Экспорт: 0.8 сая тн

Нарийн сухайтОлборлолт: 8.9 сая тн

Экспорт: 8.1 сая тн

ТавантолгойОлборлолт: 21.5 сая тн

Экспорт: 19.4 сая тн

Тайлбар:• Экспортын нийт хэмжээг 31.4 сая.тн –оор төлөвлөснөөс оны эхний 7 сарын байдлаар 10.6 сая тн нүүрс экспортоор борлуулсан байна.• Монголын коксжих нүүрсний экспортын хувьд 2013 онд Гашуун сухайт боомтоор 59.75%, Шивээхүрэн боомтоор 36.28% гарсан бөгөөд нийтнүүрсний экспортын 96% дээрх хоёр боомтоор гарсан байна.

НҮҮРСНИЙ ДОТООДЫН ХЭРЭГЛЭЭГ ХАНГАГЧ УУРХАЙНУУД

Баруун бүс-4:Зээгт шар хоолойХар тарвагатайНүүрстхотгор

Хотгор

Хангайн бүс-8:Өвөрчулуут

ХотгорЭрээний ихэр уул

БаянтээгМогойн гол

Жлчиг булагНүүрстэйн амУлаан Овоо

Төвийн бүс-4:Багануур

Шарын голГалбаян-1

Шивээ Овоо

Говийн бүс-4:Элдэв

Тэвшийн говьТаван толгой /орон

нутаг/

Зүүн бүс-3:АдуунчулууТалбулагБэрх уул

Тайлбар: Ивэвхитэй үйл ажиллагаа явуулж буй 23 уурхай байна.

НҮҮРСНИЙ ДОТООДЫН ХЭРЭГЛЭЭ, БҮТЭЦ

Дулааны цахилгаан станц

79%

Үйлдвэр, барилга

3.0%

Тээвэр, холбоо 0.8%

Хөдөө аж ахуй 0.1%

Орон сууц, нийтийн аж

ахуй, айл өрх9.5% Бусад

7%

Монгол улсын нүүрс дотоодын хэрэглээ, мян.тн /2008-2013/

Нүүрсний хэрэглээний бүтэц 2013

2008 он 2009 он 2010 он 2011 он 2012 он 2013 онНийт 5474.9 5556.6 7055 7464.5 8399.6 8887.9ДЦС-ууд 4652.6 4477.9 5028.4 4997.5 5496 5944.1Бусад салбар, айл өрх 822.3 1078.7 2026.6 2467 2903.6 2943.8

Мян

.тн

Тайлбар:• Монгол улс дотоодын нийт цахилгаан эрчим хүчнийхээ 80%-ийг нүүрснээс гарган авдаг бөгөөд дулаан хангамжийг бараг 100% нүүрсээр хангаж байна.• Газар нутаг том, дэд бүтцийн сул хөгжсөн зэрэг шалтгааны улмаас дотоодын зах зээлийн хувьд өрсөлдөөний нөхцөл хязгаарлагдмал, нүүрсний үнэчөлөөт бус төрийн зохицуулалттай байна.

62.3%53.4%

36.3%28.8%

1.4%

Анхаарал тавьсанд баярлалаа