Балты на тэрыторыі Беларусі

Паходжанне балтаўІндаеўрапейцы

(літоўцы, латышы)Балты Славяне Германцы

Жылі на ўзбярэжжы Балтыйскага мора і ва Усходняй Еўропе.Назва – ад Балтыйскага мора.

Тэрыторыя рассялення2 тыс. да н.э. – max тэрыторыя:• Захад – да р. Одэр;• Усход – да вярхоўяў р. Волгі і

Камы;• Поўнач – да Фінскага заліва і

Ладажскага возера;• Поўдзень – да Сярэдняга

Падняпроўя.

Адносіны з мясцовым насельніцтвам

Плямёны паляўнічых і рыбаловаў + продкі балтаў = мірнае суіснаванне

“Залаты век”

ІІ – V стст. – “залаты век” балтаў – росквіт

рамяства і гандлю.Тэрыторыя паменшылася

Але!Па-ранейшаму на

балтыйскам узбярэжжы і на Беларусі

Падзел балтаў на плямёныПрычыны:

Вялікая тэрыторыя рассялення

Ізаляцыя адныхбалтаў ад іншых 1 тыс. да н.э. – падзел на заходніх, усходніх, дняпроўскіх.

Змяшэнне з іншымі народамі

Заходнія балты• Тэрыторыя: ад Панямоння да

Ніжняй Віслы;• Прыклады: прусы, яцвягі,

куршы.

Усходнія балты (лета-літоўскія плямёны)• Тэрыторыя: берагі

рэк Нёман, Заходняя Дзвіна, Вілія.• Прыклады: літва.

Дняпроўскія балты

• Мала вывучаны;• Растварыліся сярод

славян.

Балты на Беларусі:Літва;Яцвягі і інш.

Паселішчы балтаўСелішчы

(неўмацаваныя)Гарадзішчы

(умацаваныя)

Гарадзішчы балтаўНа ўзвышшах;Невялікіх памераў;Спачатку – без штучных

абарончых умацаванняў (толькі драўляная агароджа);

Пасля – валы, равы (часам – некалькі радоў), сцены.

Гарадоў не было!

Жытлы балтаў

З драўляных слупоў;Сцены абмазваліся глінай;У цэнтры – адкрытыя

агнішчы/печкі-каменкі;Пасля – глінабітныя печы без

дымахода.

Заняткі балтаў• Земляробства і

жывёлагадоўля;• Паляванне і

рыбалоўства (дапаможныя).

ЗемляробстваКультуры: пшаніца,

проса, ячмень і г.д.Прылады: драўляная

саха з жалезным сашнікам, жалезная матыка, сярпы, косы.

Жывёлагадоўля

Пераважала над паляванням;

Гадавалі свіней, авечак і г.д.

ГандальУвозілі

Медзь; Шкляныя пацеркі; Гліняны посуд; Рымскія манеты і г.д.

ВывозіліБурштын (“паўночнае золата”).Бурштынавы шлях – з Прыбалтыкі ў Міжземнамор’е.Коней;Скуру;Мёд і г.д.

РамёствыАпрацоўка металаў;Апрацоўка дрэва;Выраб глінянага посуду;Ткацтва і г.д.

Натуральная гаспадарка – гаспадарка, якая забяспечвае ўсім неабходным.

Упрыгожанні• З бронзы і срэбра;• Геаметрычны арнамент;• Сіні, зялёны, блакітны,

чыровы колеры эмалі;• Прыклады: бранзалеты,

фібулы, галаўныя вянкі і г.д.

Славяне і балты2-ая пал. I тыс. н.э. – прыйшлі славяне.Запазычылі ў балтаў:• Упрыгожанні;• Назвы рэк і азёр;• Вопыт.

Паходжанне і рассяленне славян

Назва“Славяне” – ад “слова” (людзі, якія размаўлялі на адной мове)

Прарадзіма Прарадзіма – тэрыторыя, якую першапачаткова насяляў той ці іншы народ.Магчымыя прарадзімы славян:1) Паміж Заходнім Бугам і сярэднім

цячэннем Дняпра (да Прыпяці на поўначы) – поўдзень Беларусі;

2) Сярэдні Дунай, поўдзень ад Карпат (падтрымліваецца “Аповесцю мінулых часоў”);

3) Поўнач ад Карпат (зараз – Польшча і Украіна). Пасля адтуль – у міжрэччы Одэра і Віслы.

Вылучэнне ў асобны народСяр. 1 тыс. да н.э. – вылучэнне славян у асобны народ.VI ст. – славяне вядомы пад сваім іменем.

Рысы славян:• Велікадушнасць;• Гасціннасць;• Калектывізм.

Але!Ваяўнічы народ – напады на Візантыю

Візантыйская характарыстыка славян (VI ст.)

• Высокія;• Моцныя;• Язычнікі;• Ваявалі пешшу;• Вялі просты лад

жыцця.

Групы славян• Склавіны (на захад ад

Днястра, каля Дуная);• Анты (ад Днястра да Дняпра).

Але!Адна мова, нічым не

адрозніваліся

Агульная назва – венеды

АнтыПродкі: • усходніх славян

(дрыгавічоў);• паўднёвых славян (сербаў,

харватаў).

Легенды пра славян

Магчыма, неўры – славяне:• Жылі на поўдні Беларусі;• Некалькі разоў у год

ператвараліся ў ваўкоў.

Перасяленне славян з прарадзімы: прычыны

1. Спачатку – добрыя ўмовы для земляробства

Але!З кан. ІV ст. – пахаладанне (V ст. –

самае халоднае за 2000 г.)

Землі непрыдатны для земляробства

Перасяленне славян з прарадзімы: прычыны2. Вялікае перасяленне народаў у Еўропе

Гуны і германцы нападалі на славян

Славяне займалі спусцелыя землі

Шляхі перасялення – рэкі.

Накірункі перасялення• Захад – да Эльбы, пасля – і за яе;• Поўдзень – Балканскі п-аў;• Усход – Сярэдняе Падняпроўе (6 ст.).

Засяленне Беларусі

Шляхі:• Поўдзень – з Сярэдняга

Падняпроўя ўздоўж Дняпра, Прыпяці;• Поўнач – з поўначы

Усходняй Еўропы. Туды прыйшлі з р. Вісла, пабудавалі Ноўгарад Вялікі на в. Ільмень.

Час:кан. Ранняга сярэдневякоўя.

Паселішчы на поўдні:Петрыкаў на р. Прыпяць –

селішча VI – VII стст.;Хотамель Столінскага р-на

р. Гарынь – гарадзішча, селішча і могільнік.

Рассяленне на БеларусіСелішчы на сухіх

месцах на ўзвышшах;Змешваліся з балтамі.