03 2009 march - ibhri - dire straits-a report on the rule of law in fiji

Upload: intelligentsiya-hq

Post on 06-Apr-2018

217 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

  • 8/2/2019 03 2009 March - IBHRI - Dire Straits-A Report on the Rule of Law in Fiji

    1/118

    Dire Straits:

    A report on the rule o law

    in FijiMarch 2009

    A Iraial Bar Aiai

    Huma Righ Iiu Rpr

  • 8/2/2019 03 2009 March - IBHRI - Dire Straits-A Report on the Rule of Law in Fiji

    2/118

    International Bar Association

    10th Floor, 1 Stephen StreetLondon W1T 1AT, United Kingdom

    Tel: +44 (0)20 7691 6868

    Fax: +44 (0)20 7691 6544Website: www.ibanet.org

    Matia ctai i tis t ma b qt it,

    i cit is i t t Itatia Ba Assciati.

  • 8/2/2019 03 2009 March - IBHRI - Dire Straits-A Report on the Rule of Law in Fiji

    3/118

    Dire Straits: A report on the rule of law in Fiji MARcH 2009 3

    Table o contents

    Executive Summary

    Chapter 1: Background

    Introduction ....................................................................................................................13

    Organisation o the mission ............................................................................................13

    Delegation members ...................................................................................................... 13

    Interviews and consultation ...........................................................................................14

    Methodology .................................................................................................................14

    Political background ........................................................................................... 15

    Fijis governance arrangements ....................................................................................... 17

    Fijis court system .......................................................................................................... 17

    The hIgh CourT ................................................................................................... 17

    The CourT o AppeAl ......................................................................................... 17

    The SupreMe CourT ............................................................................................ 17

    Appointments to the courts Judicial Service Commission ..................................................18The path to elections ......................................................................................................18

    The case oQaas Baiimaama ..............................................................................19

    Chapter 2: Background to this report and the cancellations

    o the IBAHRI missions

    The IBAHRIs rapid response and act-fnding mechanism ................................ 23

    The IBAHRIs interest and background in Fiji ..................................................... 23

    Proposed February 2008 visit to Fiji .................................................................... 24

    An apparent change in position ........................................................................... 31

    Proposed December 2008 visit to Fiji .................................................................. 31

    Previous independent reviews ............................................................................. 36

    Forum Eminent Persons Group Report Fiji ...................................................................36

  • 8/2/2019 03 2009 March - IBHRI - Dire Straits-A Report on the Rule of Law in Fiji

    4/118

    4 Dire Straits: A report on the rule of law in F iji MARcH 2009

    The LAWASIA observer mission ......................................................................................38

    The European Union mission ........................................................................................38

    Chapter 3: The independence o the judiciaryBackground ......................................................................................................... 39

    Removal o the Chie Justice ............................................................................... 41

    Threats and attacks against judges ....................................................................... 44

    Appointment o Acting Chie Justice and Chie Justice ....................................... 44

    The advices ..................................................................................................................48

    Exodus o judges rom the bench ........................................................................ 49

    Appointments made since January 2007 .............................................................. 50

    The Judicial Oath .........................................................................................................51

    Future vacancies ........................................................................................................... 51

    Judicial conduct .................................................................................................. 52

    Recusals and listings .....................................................................................................52

    Listing o constitutional cases and cases relating to the military ...........................................54

    ex at stays .............................................................................................................55

    Beratement proceedings ................................................................................................58

    Judge shopping ............................................................................................................ 59

    Judicial perjury ............................................................................................................ 59

    Writing letters to clients with solicitors on the record ...........................................................60

    Contempt .....................................................................................................................60

    InTernATIonAl lAw And ConvenTIonS on ConTeMpT o CourT ... 63

    doMeSTIC CASe lAw .............................................................................................. 64

    InTernATIonAl CASe lAw .................................................................................. 64

    Judges seeking to intervene in cases where they are the trial judge .........................................65

    Separation o powers .......................................................................................... 66

    The interim Attorney-General and the judiciary .................................................................66

    Politicisation and militarisation o the police and the public service ......................................68

    Public confdence in the judiciary ....................................................................... 69

    The importance o appearance in the independence o the judiciary ......................................69

    InTernATIonAl lAw, ConvenTIonS And CoMMenTAry ......................... 70

  • 8/2/2019 03 2009 March - IBHRI - Dire Straits-A Report on the Rule of Law in Fiji

    5/118

    Dire Straits: A report on the rule of law in Fiji MARcH 2009 5

    InTernATIonAl BodIeS ...................................................................................... 72

    CASe lAw ................................................................................................................... 72

    JudgeS SpeAk ouT ................................................................................................. 76

    InTernATIonAl perCepTIonS .......................................................................... 77

    Chapter 4: The independence o the legal proession

    The Fiji Law Society ............................................................................................ 79

    Threats o physical and psychological violence .................................................... 81

    Removal o government work ............................................................................. 81

    Contempt proceedings used to silence lawyers .................................................... 82

    Proessional discipline o lawyers ........................................................................ 82

    Travel bans used to censor lawyers ...................................................................... 84

    Chapter 5: Alternative accountability mechanisms other

    issues o concern

    Human rights in Fiji ............................................................................................ 85

    Fiji Human Rights Commission ........................................................................... 85

    Response to the coup ......................................................................................................86

    Current operation o the Commission ...............................................................................87

    The Human Rights Commission does not comply with the Paris Principles ............................88

    The media ........................................................................................................... 89Misuse o legal processes to shut down the media ................................................................89

    deporTATIon o ruSSell hunTer And evAn hAnnAh .......................... 89

    MISuSe o ConTeMpT proCeedIngS .............................................................. 90

    Public condence in the media ........................................................................................91

  • 8/2/2019 03 2009 March - IBHRI - Dire Straits-A Report on the Rule of Law in Fiji

    6/118

    6 Dire Straits: A report on the rule of law in F iji MARcH 2009

    Chapter 6: Conclusion and recommendations

    Overall recommendations ................................................................................... 93

    Conclusions: background to this report and the cancellations o the IBAHRI missions 93

    Recommendations .........................................................................................................94

    Conclusions: the independence o the judiciary .................................................. 94

    Recommendations .........................................................................................................95

    Conclusions: the independence o the legal proession ....................................... 95

    Recommendations .........................................................................................................96

    Conclusions: alternative accountability mechanisms ........................................... 96

    Recommendations .........................................................................................................97

    Attachment A ....................................................................................98

    Attachment B .................................................................................. 101

    Attachment C .................................................................................. 102

    Attachment D .................................................................................. 104

    Attachment E...................................................................................107

    Attachment F ...................................................................................109

    Attachment G .................................................................................. 111

    Attachment H ..................................................................................113

    Attachment I ................................................................................... 114

    Attachment J ................................................................................... 115

    Attachment K .................................................................................. 118

  • 8/2/2019 03 2009 March - IBHRI - Dire Straits-A Report on the Rule of Law in Fiji

    7/118

    Dire Straits: A report on the rule of law in Fiji MARcH 2009 7

    Executive summary

    Tis t is t st a act-i missi t rbic t iji Isas (iji)

    ta b t Itatia Ba Assciatis hma rits Istitt (IBAhrI) bt

    813 dcmb 2008. T IBAhrI is at t acia st i b tati o Scit Istitt.

    T missi as mt b ccs abt t a, atica i t c

    dcmb 2006, sic t a b tats t jicia ic a it

    attacs sm as ma, aat it t imt t miita.

    T 2008 a i t cs t missi, ais mmbs t ati

    cst a a stas i ict i t ts tat a cc i iji

    t ast t as a cct ms tccs it stas

    bas i iji a aba. It s b t tat t ati ci a ait is

    i its cstatis, ici bt m stas i a , a s t, titim im.

    T IBAhrI as as cct csiab s sac it t sitati i iji, ici

    t miti mia ts, assssmt t ts simia tics, a is

    t itim mts actis jstic isss. Tis s sac m t basis t

    IBAhrIs cisi t isit iji t mt it at stas t t its stai

    t sitati.

    T IBAhrI is at t t ati mmbs acct t iitati t ta at i

    tis missi. T ati mmbs :

    TheHonJusticeRoslynAtkinson,SupremeCourtofQueensland,Australia;

    MrRogerTan,AdvocateandSolicitor,Malaysia;

    DrLorettadePlevitz,SeniorLecturer,FacultyofLaw,QueenslandUniversityofTechnology,

    Australia;

    MsFeliciaJohnston,IBAHRIProgrammeLawyer,UnitedKingdom;and

    MrDanielWos, rat

    Summary o conclusions

    Sic t dcmb 2006 c, t itim miita im as ta sts t ifc,

    ct itimiat t jicia a t a ssi. Its attmts t stif tis i a

    at cc, a t imati c b t ati ssts tat t a

    i iji is i i staits.

    The cancellation o the IBAHRIs visits

    A sbstatia amt misimati as bicis abt t t s isits t

    IBAhrI t iji. T IBAhrI as a ist miti t a i iji. I 2001

    it cct a tia bsati a siicat Cstittia cas, a i 2006, it as a

  • 8/2/2019 03 2009 March - IBHRI - Dire Straits-A Report on the Rule of Law in Fiji

    8/118

    8 Dire Straits: A report on the rule of law in F iji MARcH 2009

    t citicisi t s pmti, rcciiati, Tac a uit Bi. i

    t c i dcmb 2006, t IBAhrI icas its miti t sitati i iji,

    a as cc b ts i a 2007, ici ts tats a

    sica attacs aaist as a js a t sssi Ci Jstic dai atiai.

    Csqt, it ci t isit t ct.

    Cat 2 t t tis t ist t IBAhrIs attmts t qst t itim

    Att-ga t mt it t ati, a is sss tat st i bt attmts

    t isit iji bi cac. A cmmicatis bt t IBA a t itim Att-

    ga a at Attacmts BJ. T caims t itim Att-ga tat t IBAhrI

    as bias, ct b atisa as iti iji sticti i its mti aamts

    a basss, a t IBAhrI mais ab t sta sc caims iiat. T

    IBAhrI ciss t sbstatia st it ci bt attmts t isit iji m t

    ijia -mta cmmit a a atit, m t itatia a atit

    a m mts i t i. dsit t bai t itim im i

    caci t IBAhrIs missis, t IBAhrI s t csi its t b bias.

    T IBAhrI is cc b statmts ma b t itim Att-ga, a at

    b t Acti Ci Jstic gats a Jstic hici, it t jsti t jcti t

    IBAhrI ati, tat t it i tams a is t ijia

    jicia t b it. A i ac ts isits i Cat 2 ics tat tis is

    t i act t cas, a tat sc caims a aacis a misai.

    The independence o the judiciary

    T IBAhrI ci ms ts tat t iji jicia as ii it 2000 c, csisti a maiais tat st stict i t

    Cstitti i t c a at tat ic Ci Jstic atiai. T

    IBAhrI tat t is a i i iji tat t 2006 c a t maiais iti

    t jicia a tit t asst miac t bc.

    T cicmstacs si t ma Ci Jstic atiai ais a mb sis

    ccs abt t ic t jicia. Ci Jstic atiai as m m is

    c b statis t ct itim im a c t ta a ss.

    w attmti t t, Ci Jstic atiai as ca it a a miscct

    cs, ici cas tat as i i t 2000 c, a sbjct tim t

    a qstiab, a isciia css ic as a iss as at a sttmt

    tiati bt im a t im ac i dcmb 2008. As at t sttmt,

    Ci Jstic atiai si as Ci Jstic m dcmb 2008, amst a a at is

    ma. It is siicat cc t t IBAhrI tat t sssi t m Ci Jstic

    as b cc i tis a. I t aatis t, t xtm sis a

    aat istiati a csiati b a it tiba. I sc cicmstacs,

    it is i iaiat t itim im t a t cas a ma a a

    amt t t m Ci Jstic t aciitat is siati. Atati, i t aatis

    as, t act tat t itim im ss t Ci Jstic a t im m

    ti t c as ti itt ati, cstitti a sis a aat

  • 8/2/2019 03 2009 March - IBHRI - Dire Straits-A Report on the Rule of Law in Fiji

    9/118

    Dire Straits: A report on the rule of law in Fiji MARcH 2009 9

    iati b t itim im t ic t jicia. T is ccsi tat

    ca b a m t sti t sssi t Ci Jstic tat s t a sis

    ati imicatis t a i iji.

    T IBAhrI as as sis cc b ts ci as t sica tats a attacs

    aaist js i 2007. Tats a attacs aaist t jicia a acctab i a

    cicmstacs, a ts attacs a xtm cci t t IBAhrI. T IBAhrI as t

    i a siti t istiat ts attacs i t tai i its missi, t its iabiit

    t t t ct.

    d t i jicia csss, t IBAhrI as ai m cmmti t aiit

    t Jicia Sics Cmmissi (JSC) mti tat st i t aitmt Jstic

    gats as Acti Ci Jstic. h, tis t sts t acts a ma t

    is tat a b ma ai tis aitmt.

    T IBAhrI csis tat t is a cti tat t jicia i iji as b

    cmmis, a tat t ma b cstittia qstis ai t aiit aitmts. i t xs ms xatiat js tt 2007 a

    a 2008 a a mb aitmts t ac ts sitis, t hi Ct a

    Ct Aa as b sa. T IBAhrI stas tat a mb aitmts

    t t Sm Ct a as t xi, a is cc abt at tis i ma

    t t ic tat ct. At tis sta, it aas tat t is a t ma

    qstii itimat aitmts t ts s acacis as a s accts

    a miati i b ci as cmmis b t mt aitmt.

    At t ccsi its missi, Acti Ci Jstic gats as ait as mat

    Ci Jstic. Csqt, t IBAhrI as t ab t istiat tis i its missi.

    h, tis aitmt qis t i as t its cstittiait. I t

    aitmts Ci Jstic gats as bt acti a mat Ci Jstic a

    a, ts js ait ct a i t t ma as b cmmis b t

    css ti aitmt.

    T IBAhrI as sis ccs ai jicia cct i iji. xam, a mb

    js a b ait mt i t dcmb 2006 c a a

    cass tat at t t cstittiait ti aitmts. Tis bacs t a

    csa, ic ibits js m sii a matt i ic s s a itst.

    o atica cc t t IBAhrI as t aat actic a atica j ati

    t x at stas a cisi is t aab t t itim mt. T i

    xss t t ati as tat t stas a iaiat a itt a basis, as

    as bi at i qstiab cicmstacs.

    ot ccs, ici t ccc batmt cis t itimiat citics

    thejudiciary;judgeshopping;judicialperjury;theoccurrenceofCourtRegistrystaffwriting

    directletterstoclientswithsolicitorsontherecord;theapparentuseofcontemptpowersto

    stiecriticismandlegalchallenges;areportofajudgeattemptingtointerveneinanappeal

    hearingfromherowndecision;andanapparentlyinappropriatecloserelationshipbetweensomemmbs t jicia a t itim im, a b istiat i t i tis t.

  • 8/2/2019 03 2009 March - IBHRI - Dire Straits-A Report on the Rule of Law in Fiji

    10/118

    10 Dire Straits: A report on the rule of law in F iji MARcH 2009

    As a st a ts ccs, i aiti t a assssmt t ijia mia a t

    cmmta, t IBAhrI tat t is a aat ac ic a bic

    cc i t iji jicia at t ct tim.

    The independence o the legal proession

    T IBAhrI as tat t iji la Scit (lS) as a a ict atisi it t

    itim im sic t c i dcmb 2006. Simia t t jicia, it aas tat t lS

    a b ais t siti t t is mt, ic as tasat it

    st t miita im.

    A mb miita as t stc t i t c, t ti

    t imt i it. Cs, t IBAhrI ci ts tat a ms it xatiat

    as tat it ai ti mits cac s t citicis t c.

    T IBAhrI as ci ts tat t ii iti t lS cti t it m

    tai st acti aaist t itim im a t ts tat .

    T IBAhrI as cc b ts ms icits ats t

    miita mt s sica a scica ic aaist ma

    bic cmmts tat citica t ims actis, ici aaist as. T

    ati as im tat t majit ts icits t ac st at t c.

    T ati as as t tat as a b ta m ti ms at at it a

    tai i miita baacs a mb s. di tis tim, t sbjct t

    sica a mta ic a tats ma tat ss t sist m sai t

    aaist t miita mt, ti amiis as b sbjct t tti a tt.

    Ctmt cis a ta bas a as aat b s i a attmt t stif

    citicism t jicia a t itim im.

    T lS as b sis citicis b t itim mt aii t aqat

    iscii as. Ts citicisms a ccs cbat b t atis

    iscssis it stas tt iji. rts cm tat t is a siicat

    bac i iscii cass, a tat bic cc i t a ssi is t

    -ssiss t cmaits. T itim im as ac its itti t stabis

    a la Sics Cmmissi t a cmaits aaist as, ic as cas siicat

    cstati tt t a cmmit. Tis is t as tat t Cmmissi i

    t at ai act it t itim im.

    rass t ct ctiss t lSs isciia csss, t IBAhrI

    csis tat it is iaiat a bat atati sas t ta ac ti

    mcac is st. t, t IBAhrI csis tat ima ssibiit sc

    iscii mst mai it t a ssi, i assciati it t jicia.

    Alternative accountability mechanisms

    T IBAhrI ciss t imtac bt t iji hma rits Cmmissi a ijis

    mia t s acctabiit t mt. T Cmmissi a t mia a, i

    t ast, a tatis mai it, bst a baac ctibtis t ijis

    itica iscs. h, tis as ca sic t 2006 c.

    T IBAhrI tat t asi t hma rits Cmmissi as b ta

  • 8/2/2019 03 2009 March - IBHRI - Dire Straits-A Report on the Rule of Law in Fiji

    11/118

    Dire Straits: A report on the rule of law in Fiji MARcH 2009 11

    b a miita ait is st smattic t t miita mt a

    s its maat. t, it tat t mia as b sic b t tati

    mia s a t miss ctmt cis t st bat.

    RecoMMendAtIons

    T IBAhrI cmms:

    (1) Tat ctis a at t aist tit i t st mcac t iji a

    itimac t a mt actis.

    (2) Tat t itim im ais m a itc it t ic t

    jicia a t a ssi.

    (3) Tat t itim im ais m attmti t ma a cas t t iji

    Cstitti t stct t iji a a jstic sstm m a.

    (4) Tat t itim im b tasat a acctab, a ais m iibiti

    accss t iji it itatia atis sc as t IBAhrI ati a

    t un Scia rat t Ic Js a las.

    (5) Tat t itim im a t ct mmbs t jicia i iji ai m

    misai t bic as t t at is itatia is t sitati i iji.

    (6) Tat t itim Att-ga a t itim miita mt sct t ici

    t saati s a st t mt a it jicia.

    (7) Tat a mmbs ijis jicia tt t cm sa cfict a

    st ciait acss t jicia.

    (8) Tat ti ctis a , t aitmts t t jicia bc a ma i

    t ai t bt bi s t itimac t ct aitmts t

    t jicia i iji.

    (9) Tat a mmbs ijis jicia a t ti at sic b i t

    Cstitti a i it t a i accac it t as iji itt a

    a, acti i i a t cct tmss it t tmst itit at a tims.

    (10) Tat a js mst cs tmss m cass t aiit ti siti as j t aitmt s t as t t qsti t a as t csi.

    (11) Tat a aitmts t a sssis m t bc t cs ti

    i t Cstitti.

    (12) Tat t Ci Jstic a a ts ssib cas maamt s tat cass a

    ist ai i a tasat, ai a qitab ma.

    (13) Tat t itim mt as it a aatis jicia miscct t

    it tibas st a b cstittia csss m xcti

    itc ifc.

    (14) Tat t lS s ta sts t t its a ca t t JSC as s as ssib

  • 8/2/2019 03 2009 March - IBHRI - Dire Straits-A Report on the Rule of Law in Fiji

    12/118

    12 Dire Straits: A report on the rule of law in F iji MARcH 2009

    a ai a t as.

    (15) Tat t itim mt sists m mai itica a miita aitmts t

    bic sic a ic s.

    (16) Tat t iji jicia sct m xssi amst t mia a t a ssi.

    (17) Tat t itim im scts t ic t a ssi i iji, a

    ais m mai iaiat citicisms t a ssi iiia as.

    (18) Tat t itim im istiats t aatis sica abss as i t

    atmat t c, a tas acti aaist ts ssib.

    (19) Tat t itim im scts t ic t lS.

    (20) Tat t itim im abas its sas t stabis a la Sics Cmmissi

    isciii as.

    (21) Tat t lS is its xisti isciia cs a stabiss m cit

    cs t s tat cmaits aaist as a at it ai a xitis.

    t, t lS is t istiat as aisi t ab it t immt

    ts cs as s as ssib.

    (22) Tat t itim im itas its icti tat mt mst t b

    i t scic a ms.

    (23) Tat t itim im cass attmti t s ctmt cis a ta bas t

    ifc t ssib cct as.

    (24) Tat mmbs t iji jicia ss tat ctmt cis a t s t

    sic itimat itica bat t ifc t ssib cct as.

    (25) Tat t itim im aciitats t it a ati t iji hma

    rits Cmmissi a ijis mia.

    (26) Tat t Cai t iji hma rits Cmmissi ss tat t Cmmissi

    cmis it t staas ma its cmmissis st t i t pais picis.

    (27) Tat t iji hma rits Cmmissi acts it a i cmiac it its

    s a maats t iji Cstitti a a.

    (28) Tat t iji hma rits Cmmissi sists m mai iaiat a misai

    statmts ai a itimat citicism b t ctis itatia acis

    ijis cmiac it ma its staas a mcatic icis.

    (29) Tat it a ai-mi Cmmissis a ait t t iji hma rits

    Cmmissi i accac it Cstittia icis a csss.

    (30) Tat t iji hma rits Cmmissi abis b a cais t its maat, a ais

    stabisi cmmissis iqi ai xtas matts.

    (31) Tat t itim mt sists m si ctmt tati cis t

    attmt t ct imati i t t cmmit b t mia.

  • 8/2/2019 03 2009 March - IBHRI - Dire Straits-A Report on the Rule of Law in Fiji

    13/118

    Dire Straits: A report on the rule of law in Fiji MARcH 2009 13

    Chapter 1: Background

    Introduction

    1.1 Tis t is t st a act-i missi t rbic t iji Isas (iji)ta b t Itatia Ba Assciatis hma rits Istitt (IBAhrI) bt

    813 dcmb 2008. T missi as mt b ccs ais abt t a,

    atica i t c dcmb 2006, sic t a b tats

    t jicia ic a it attacs sm as ma, aat it t

    imt t miita.

    1.2 T atis tms c :

    (1) t xami t ct stats t jicia i iji a t t is xcti

    otherinterferenceintheirindependence;

    (2) t xami ts iaiat aitmts t t jicia sic dcmb 2006

    a t ts a imact bic cc i t ic t

    judiciary;

    (3) toexaminethesituationinvolvingtheremovaloftheformerChiefJustice;

    (4) t xami t ct stats t a ssi, a t it bis tat

    st t a ssi, t xami t t a acctab cstaits

    ti ic t t a b sbjct t aassmt iaiat

    interferencebythegovernment;

    (5) t tmi t t is a t imimt, it i a i actic, ic

    jeopardisestheadministrationofjustice;

    (6) toprepareareportfordisseminationasappropriate;and

    (7) t ma cmmatis t actiitis a jcts t ass a ccs

    t b t ati.

    Organisation o the mission

    1.3 T Itatia Ba Assciati (IBA) is t s ast as stati

    aisati cmisi 30,000 iiia as a 195 ba assciatis a a

    scitis. I 1995, t IBA stabis t IBAhrI t ha psic ns

    Maa. T IBAhrI is -itica a s acss t IBA, i t mt, tct

    a c ma its a jst a a t s t ic t

    jicia a t ssi i.

    Delegation members

    1.4 T IBAhrI is at t t ati mmbs acct t iitati t ta at i

  • 8/2/2019 03 2009 March - IBHRI - Dire Straits-A Report on the Rule of Law in Fiji

    14/118

    14 Dire Straits: A report on the rule of law in F iji MARcH 2009

    tis missi. T ati mmbs :

    TheHonJusticeRoslynAtkinson,SupremeCourtofQueensland,Australia;

    MrRogerTan,AdvocateandSolicitor,Malaysia;

    DrLorettadePlevitz,SeniorLecturer,FacultyofLaw,QueenslandUniversityofTechnology,Australia;

    MsFeliciaJohnston,IBAHRIProgrammeLawyer,UnitedKingdom;and

    MrDanielWoods,Rapporteur

    Interviews and consultation

    1.5 T 2008 a i t cs t missi, ais mmbs t ati

    cst a a stas i ict i t ts tat a cc i iji

    t ast t as a cct ms tccs it ts stas bas i iji a aba. d t ccs abt t sat ijia bas stas

    i is attacs a citicisms aaist ts a s t abt ti

    xics a is, t IBAhrI as ci tat ts cst i t b ist i tis

    t. h, it s b t tat t ati ci a ait is i its

    cstatis, ici bt m stas i a , a s t, t itim

    im. T IBAhrI i t ta tis tit t ta a ts s it t

    ati a i aitia scs t aciitat tis i.

    Methodology

    1.6 T IBAhrI as b miti a ii t sitati i iji a mb as.

    Tt 2007 it atica mit ts i t dcmb 2006 c,

    ici t sssi t Ci Jstic a si at a mb hi

    Ct a Ct Aa js. It as as xtm cc b ts abss aaist

    as i t immiat atmat t c.

    1.7 As a st tis itst, t IBAhrI as cct siicat s sac it t

    sitati i iji, ici miti mia ts, assssmt t ts simia

    tics, a is t itim gmts actis jstic isss. Tis s sacm t basis t IBAhrIs cisi t isit iji t mt it at stas t

    t its stai t sitati.

    1.8 As iscss t i Cat t, t itim im acti t t IBAhrI ati

    m isiti iji t ca t tis i t ccasis. i t cacati t

    sc s isit, t IBAhrI csi it i i tat t itim im

    a t ati a accss t iji t cct its i. T, t IBAhrI

    ci t cct t i mt, a iit a aticiats a is a t

    mt it t IBAhrI ati t sa it it t t. Mst stas a

    t tis ammt, a t tccs cai t m Bisba i t 812 dcmb 2008. T ati tat t t itis xtm

  • 8/2/2019 03 2009 March - IBHRI - Dire Straits-A Report on the Rule of Law in Fiji

    15/118

    Dire Straits: A report on the rule of law in Fiji MARcH 2009 15

    cti, a amst a ts iti a a . A mb itis as

    cai t i s a ia t it stas tsi iji.

    1.9 h, as is it m tis t, t majit t ic i i tis i

    as b ima sc matia sc as cass, bic statmts, ct cmts a t

    it iab cmts. Tis as b smt b bis as, sa

    ts a t aass b ts a i a siti t cmmt t sitati i iji.

    T t is c tt sc cmts a b s.

    Political background

    1.10 iji ai ic m t uit kim i 1970, at 96 as cia .1

    iji as b sbjct t cs, ac ic as b at t tic iisis iti

    iji. T st c t ac i 1987, i t mati ijis st I-ijia

    majit mt, b d Timci Baaas lab Caiti pat. I Ma 1987, a c

    b litat C Sitii raba sccss attmt t t Baaasgmt. litat C raba sta a sc c i Stmb 1987, tis

    tim si t ct mt, i t 1970 Cstitti a cai iji a

    bic.2 i a itim i miita , litat C raba st

    i dcmb 1987, aiti t is g ga, kaatabat gaia, as

    psit, rat Si kamiss Maa as pim Miist a ims as Miist hm Aais.3

    A cstitti as t i ac i 1990 tat s majitis iis ijias i

    bt ss aiamt.4

    1.11 I 1993, a cti as t 1990 Cstitti a litat C raba as

    ct pim Miist. I 1997, a a i t Cstitti t t ati a Cstitti, ic aat iis ijia miac i mst si mt

    a amiistati sitis. Cstittia ammts i 1988 attmt t itc sm

    tic baac i mt, ici ii a mti-tic Cabit.

    1.12 ectis i 1999 t am 1997 Cstitti a a I-ijia,

    Maa Ca, as ct pim Miist, ai a caiti mt m b is

    I-ijia-miat lab pat.5

    1.13 pim Miist Cas mt as iss i 2000, i a c attmt

    b iis ijia atiaist g Sit, cci paiamt 19 Ma 2000,

    i pim Miist Ca, mmbs is Cabit a t mmbs is caiti

    mt sta 56 as.6 o 27 Ma 2000, psit Maa paiamt

    six mts a t as at Cmm Baiimaama t t abat t 1997

    Cstitti, aiti ims as a a itim miita mt.7 psit Maa

    1 uS datmt Stat, Bac nt: iji, at .stat.//a/i/b/1834.tm (ast accss 23 octb 2008).

    2 i a Cmmat oc, iji, at .c..//abt-t-c/ct-s/asia-caia/asia-ji?=a,(ast

    accss 21 octb 2008).

    3 Ibid.

    4 Tis i at t t act tat i t cs 1987, sm 12,000 Iias t t isas, s: ibi.

    5 Saja rams, viit dstcti dmcac i iji, Stmb 2002, at .ss./imas/acspd/58_1.

    (ast accss 23 octb 2008).

    6 Republic o Fiji Islands v Prasad[2001]FJCA2;Abu0078.2000s(1March2001).

    7 rt isit t iji b lAwASIA obs Missi, lAwASIA, 5, at tt://aasia.as.a/bjctiba/150?am=laas

    ia%20isits%20iji. (ast accss 11 Jaa 2009).

  • 8/2/2019 03 2009 March - IBHRI - Dire Straits-A Report on the Rule of Law in Fiji

    16/118

    16 Dire Straits: A report on the rule of law in F iji MARcH 2009

    csi tat a abati t Cstitti mat tat is tm as psit as. o

    J a J 2000 a mb cs bis b t miita mt, aiti

    M laisia Qaas as pim Miist a mi t gat Cci Cis (Bose Levu

    Vakaturaga) t ait a itim psit.8

    1.14 o 14 J 2000, t gat Cci Cis ait rat Jsa Ii as psit.9 M

    Sit as ast 26 J 2000 a ca it tas.

    1.15 I nmb 2000, Jstic gats t hi Ct i Republic o Fiji Islands v Prasad10

    tat t 1997 Cstitti a t b abat i t c. It a b sccss

    a tat t cti cssit i t a. Tis cisi as b t Ct

    Aa i Mac 2001 it s. T Ct Aa tat t 1997

    Cstitti a t b abat, tat it mai t sm a i iji a tat t

    sic a t bcm acat ti psit Maa si, cti 15 dcmb 2000.11

    ectis i 2001 t cm ci cstittia iaitis, ic pim

    Miist Qaass Soqosoqo Duavata ni Lewenivanua(Sdl) at .1.16 Tsis bt t mt a Cmm Baiimaamas miita icas i

    2005, aaist a bac ctsia isati sas t at amst t ctai

    catis aticiats i t 2000 c. Cmm Baiimaama s t sas

    t basis tat t st a cssa ccssi t bjctiab ijia-atiaist

    stimt. pim Miist Qaas t xt ctis, ic 613 Ma 2006

    a i Stmb 2006 Qaas as s i as pim Miist a sc tm, ai t

    Sdl at bac t mt.12

    1.17 T st t ctis scaat tsis bt pim Miist Qaass mt a

    t miita. T iji hi Ct at scib t sitati as sci it a atisi

    icasi i i a cfict i bic a iat xcas bt t Cmma

    t rM [t miita] t a a t pim Miist t t bt

    sti a acimis.13 I at octb 2006, t miita iss pim Miist Qaas

    it a sis qsts, ici tat t mt ca t 2000 c ia, ita

    t bis, st a istiati it Cmm Baiimaamas cct i t c,

    tmiat t Cmmissi pics t a m t cmmcia am t nati

    la Tst Ba. Sbsqt, t Cmmissi pic ac tat Cmm

    Baiimaama b istiat siti.14

    1.18 o 5 dcmb 2006, t miita t ct t stts Sa a Cmm

    Baiimaama assm xcti atit, caimi ims psit, ismissi t pim

    Ministerandpublishinganextraordinarygazettenoticeproclaimingastateofemergency.He

    as ait a itim pim Miist, d Ja Baaiaa Siaaai.

    1.19 o 4 Jaa 2007, Cmm Baiimaama st M Ii t t sic a t

    8 Ibid.

    9 Ibid, 8.

    10 Prasad, supra 6.

    11 Ibid.

    12 T sts t cti ca b at t iji ecta Cmmissi bsit, at .ctis..j/sts2006.tm (ast ac-

    css 22 Jaa 2009).

    13 Qarase and Others v Bainimarama and Others, iji hi Ct, 9 octb 2008 gats A/CJ, B a pati JJ at [34].

    14 Ibid, at [47] t [49].

  • 8/2/2019 03 2009 March - IBHRI - Dire Straits-A Report on the Rule of Law in Fiji

    17/118

    Dire Straits: A report on the rule of law in Fiji MARcH 2009 17

    itim pim Miist si.15 T i a, psit Ii ait Cmm

    Baiimaama as itim pim Miist. o 18 Jaa 2007, psit Ii ac

    t Immit (iji Miita gmt Itti) pmati 2007, ic at

    a citia immit m a cimia cii a miita isciia

    ssia cis csqcs t t am cs i t ct

    i i t c, a a t ss act ti cmma i t a t

    t c a ti 5 Jaa 2007.

    1.20 o 31 Ma 2007 t stat mc as it. Cmm Baiimaama a stat tat

    thestateofemergencywastoprovidesafetyforthecitizensofourcountryandsafeguard

    iat t a basica t m t ct a ac it miimm cii

    st a isti.16 T stat mc as -ims i Stmb 2007 t

    s pim Miist, M Qaas, t t Sa m xi vaabaa Isa.17 T

    sc stat mc as it 6 octb 2007.18paiamt as t sat sic it as

    iss b psit Ii i t dcmb 2006 c.

    Fijis governance arrangements

    1.21 a smma ijis ac aamts, as s Attacmt A.

    Fijis court system

    1.22 Aat m t cts sc as t Maistats cts, t a t mai cts i iji

    t hi Ct, t Ct Aa a t Sm Ct.

    The high CourT

    1.23 T hi Ct as imit jisicti t a a tmi cii a cimia

    cis, as as cstittia matts. T hi Ct ca as a aas m

    sbiat cts ( i icti sisi t sbiat cts). T hi Ct

    is a b t Ci Jstic.

    The CourTof AppeAl

    1.24 T Ct Aa as aas cass m t hi Ct. It is ma a psit

    (a j xct t Ci Jstic), ait Ct Aa js a t is js t hi Ct.

    The Supreme CourT

    1.25 T Sm Ct is t ax ct, ai it aas aaist jmts i t Ct

    15 Ibid, at [68].

    16 iji its mc ims at dcmb c, rts, 31 Ma 2007, at .ts.cm/atic/atstCisis/iuSSyd273137

    (ast accss 11 Jaa 2009).

    17 rica Mis, iji Stat emc r-Ims, Pacic Magazine,atwww.pacicmagazine.net/news/2007/09/06/ji-state-of-

    mc--ims (ast accss 22 octb 2008).

    18 Stat emc it bcas Qaas s tat t t ati, BBC ns, 3 octb 2007, at: tt://s.bbc.c./1/i/

    /asia-acic/7029352.stm (ast accss 6 Jaa 2009).

  • 8/2/2019 03 2009 March - IBHRI - Dire Straits-A Report on the Rule of Law in Fiji

    18/118

    18 Dire Straits: A report on the rule of law in F iji MARcH 2009

    Aa. T Sm Ct ca as ais t psit cstittia qstis.19

    Appointments to the courts Judicial Service Commission

    1.26 T Jicia Sic Cmmissi (JSC) is a b maat b t Cstitti t miat

    js aitmt t t bc.20 It csists t Ci Jstic ( is its Cai), t

    Cai t pbic Sic Cmmissi a t psit t iji la Scit (lS). It is as

    m t istiat cmaits aaist js a ta aiat isciia acti.

    1.27 A js, ba t Ci Jstic, a ait b t psit t miati t JSC,

    i cstati it a at hs rstatis Cmmitt. T Ci Jstic

    is ait b t psit, t aic t pim Miist, i cstati it

    t la t ositi.21 Js mst a i jicia c a s as

    actic as a baist sicit i iji t ct a b paiamt.22

    1.28 T JSC as as t t miat js t act as Ci Jstic a hi Ct

    j i t sbstati j is abst t siti is acat. I tis cas, t JSC masa cmmati t t psit at csti it t at Miist, t

    aits tat mi it a acti siti.23

    The path to elections

    1.29 T itim mts timi sti mcac as xt b its iia

    at. I octb 2007, Cmm Baiimaama t pacic as at t pacic

    Isa m tat mcatic ctis b b Mac 2009.24 I Ast 2008,

    Cmm Baiimaama ac tat t itim mt a t iata

    am ijis Cstitti t icat a ps Cat.25 I Stmb 2008,

    ac tat ctis t b ti a Cstitti is i ac.26 As t i

    t Qarase v Bainimaramacas, Cmm Baiimaama as iicat:

    w t ct is stab a t ecta rs a t maciis ectis

    a b i a am, ctis i b . w tst tat t

    mt i a s it ac a sit a m t ii acia

    ii tat ct bsts mticta ati.27

    T ps Cat Ca, pac a pss (ps Cat) is t a

    ct t itim mts cta m css, ic is as t natia

    Cci Bii a Btt iji. A at t Cat as as 6 Ast 2008 a

    19 Scti 123, iji Cstitti, at .sat.ib.c/a/ic/j00000_.tm#C007 (ast accss 11 Jaa 2009).

    20 Scti 131, ibid.

    21 Scti 132, ibid.

    22 Scti 130, ibid.

    23 Scti 132, ibid.

    24 Mica p, iji c a miss mcac b Mac 2009, rts, 17 octb 2008, at .ts.cm/atic/-

    ns/iuSSyd28653120071017 (ast accss 23 octb 2008).

    25 Baiimaama sas Cstitti i b ca, iji li, 25 Ast 2008, at .jii.cm/s_/ix./s/s_

    s/7968 (ast accss 11 Jaa 2009).

    26 Noelectionsuntilvotingchanges,NewZealandHerald,previouslyatwww.nzherald.co.nz/ji-coups/news/article.cfm?c_

    i=582&bjcti=10534616.

    27 Qarase, supra 13, at [58].

  • 8/2/2019 03 2009 March - IBHRI - Dire Straits-A Report on the Rule of Law in Fiji

    19/118

    Dire Straits: A report on the rule of law in Fiji MARcH 2009 19

    ics cmmatis t ca t cta css t a tia sstm.28

    1.30 T s t IBAhrIs i t a i iji i t xt t a csiati

    t s cti, t ps Cat. T IBAhrI acs tat t

    a siicat fas iti ijis cta sstm, ici acia biass. h, t IBAhrI

    csis tat it is iaiat a ct, miita im t ma siicat cas

    t a cstitti t a ctis a as. t, t IBAhrI csis tat

    t cti actis t miita mt a a bstac t t ss

    ac a mcac i iji, a ctis mst b at t aist tit.

    The case oQara v Baiimarama

    1.31 T ca t t ait t c is sti t aa csss t iji

    cts. T, t IBAhrI i t st its is t ait tis t

    c, bt i cmt t acts a st ais is tat a b xss. A

    i t cas i b as c a jicia csss a b xast.1.32 o 4 octb 2007 t hi Ct cmmc ai t a ca bt b

    Qaas aaist Cmm Baiimaama a t itim im t dcmb 2006

    c.29 T ima qsti csiati as t t psit c act i t

    cisis dcmb 2006 a Jaa 2007 i t a tat i a t t t c

    as aat, xcs cssa.30 Cta t Qaass cas as t ittati t

    Cstittia s it i t a a t psit iji, ic

    Cmm Baiimaama a assm a bi i tim i t c i

    t ismiss Qaas b ti tm t psit Ii. Qaas st t stabis tat

    Cmm Baiimaama a assm t siti ha Stat t tatstoIloiloofatotalmilitarytakeover;alternatively,evenifthiswasnotthecaseCommodore

    Baiimaamas caacit as acti itim psit i t mit im t iata ismiss

    Qaas. At t ai, Qaass a, n pam, a tat acci t t Cstitti,

    Ii, as psit, i t a t t ismiss pim Miist Qaas, tai

    t cc t hs rstatis.31 M pam a tat t m t ismiss

    Qaas as a i bcas Cmm Baiimaama a t s. pam

    a t tat ass at actis Cmm Baiimaama a ta, Ii

    mai i c as psit.32 u is istatmt, t psit s a

    Cmm Baiimaamas actis.33 T cas csi t t t psit as t aiat Cmm Baiimaamas actis i tis a.

    1.33 It s b t tat t aas t b a isa bi b sts t itim

    im tat at t c as ia, it as jsti cssa. T cti cssit

    as iia i paista, it as s b a ct t jsti t issti t

    28 nCBB ss at ps Cat,Fiji Times, 4 Ast 2008, at .jitims.cm/st.asx?=aci&i=96898 (ast ac-

    css 23 octb 2008).

    29 gabi habbi, iji Ct has ost pMs Ca t lait C,Jurist, 4 octb 2007, at

    tt://jist.a.itt./acas/2007/10/ji-ct-as-st-ms-ca. (ast accss 23 octb 2008).

    30 Qarase, supra 13, at [3].

    31 vaisi raica, psit a t p,Fiji Times, 5 octb 2007, at .jitims.cm/st.asx?i=71777 (ast accss 23

    octb 2008).

    32 raica, ibid.

    33 Qarase, supra 13, at [69].

  • 8/2/2019 03 2009 March - IBHRI - Dire Straits-A Report on the Rule of Law in Fiji

    20/118

    20 Dire Straits: A report on the rule of law in F iji MARcH 2009

    rstconstitutionalassemblyandthegovernmentofPrimeMinisterKhawiaNazimUddin,on

    t basis tat i t atmat a sccss c, t atia a mst its aiit

    t a-cati a.34 Tis cti as sic b a as jstii

    cs a t tas mt i Zimbab, paista, uaa, gaa, niia,

    Cs a ts.

    1.34 I ss t t c, n Zaa xt sactis aaist iji, ici t

    sssi ai a t ibiti a mmbs ijis miita m isiti n

    Zaa.35 At t tim, t pim Miist h Ca a i Miist wist

    pts stat: T mst cas ti isac acts a st t itimat ct

    mt, s t csqcs ti ss ia acts.36 T uS Ambassa

    t iji ca Cmm Baiimaama t t t mcatica ct mt

    t a ss ai.37 T Astaia gmt as cm t c a

    ss mst ai t t ct.38

    1.35 o 12 dcmb 2006, t ea paiamt ass a sti mai t t pim Miist Qaas a is mt t , a ca atis a sss t

    b ims iji b pacic m ctis a t ia a itatia acts.39

    1.36 T jmt i Qarase v Bainimarmaas a 9 octb 2008, a a

    at t Ct st ba t a t matt a sm mts at t ccsi t

    ais. T hi Ct i a t ats. T Ct tat t

    aticati b psit Ii at ti t 4 Jaa 2007 t cisis

    andactionsofCommodoreBainimaramain:dismissingthePrimeMinisterandCabinet;the

    dissolutionofParliament;theappointmentofnewMinisters;andtheabsolutionoftheactsof

    CommodoreBainimaramaandhismen;werewithintheexerciseofaPresidentsprerogatives.40

    1.37 T ct csi t t psits ati s ab im t tis

    tsi t Cstitti. T Ct stat:

    w tat xctia cicmstacs xist, t i b t Cstitti, a

    tat t stabiit t Stat as a. w as tat t cs acti

    as asab aaiab, a tat sc acti as ta b t psit as asab

    cssa i t itsts ac, a mt. rat ta imaii t

    justrightsofcitizensweconcludethatthePresidentsactionsweredesignedtoprotectai ait cmti its m isacmt b aii cfaati.41

    1.38 T Ct tat t psit a act:

    34 State v Dosso(1958) S Ct 533.

    35 nZ xts sactis aaist iji, The Age, 6 dcmb 2006, at .ta.cm.a/s/w/ijis-at-i-as---nZ-

    pM/2006/12/06/1165080980965.tm (ast accss 14 Jaa 2009).

    36 Ibid.

    37 Ibid.

    38 ijia miita ci cas c, 5 dcmb 2006, ABC ns oi, at .abc.t.a/s/sitms/200612/s1804858.tm

    (ast accss 12 Jaa 2009).

    39 Mti a rsti, 12 dcmb 2006, at .a.a./sis/tdc.?t=MoTIon&c=B6-2006-

    0649&aa=en (ast accss 12 Jaa 2009).

    40 Qarase, supra 13, at [171].

    41 Ibid, at [162].

  • 8/2/2019 03 2009 March - IBHRI - Dire Straits-A Report on the Rule of Law in Fiji

    21/118

    Dire Straits: A report on the rule of law in Fiji MARcH 2009 21

    st, imatia, ta a i at a as t bst itsts t

    ati, tat is, a t iabitats iji. It is t tis ct t iqi it

    t tais is acts t cmmt t acti a b btt

    at a. Bt it is ctai t cc is ittis t i t

    iji.42

    1.39 T cisi as sic b aa, a is t b a i t Mac 2009 sittis

    t Ct Aa. As stat, t IBAhrI s t it t aas t cisi at tis

    sta, i tat t a sti i aas i tai. h, ccs abt t jicia

    a tat a t cas s b t. T jicia a csist Acti Ci Jstic

    gats, Jstic J B a Jstic daa pati. o ts, Jstic pati a b

    ait i is siti i t t c (t Acti Ci Jstic as a j, bt t Ci

    Jstic). T, t IBAhrI as siicat ccs abt t imatiait t bc

    ai t cas, as t aiit ti aitmts as Ci Jstic a J, scti,

    ttia act b ti cisi i tis cas. T IBAhrI is t t ii

    tat Acti Ci Jstic gats a Jstic B s a cs tmss. Tis iscsi i at tai at aaas 3.52 t 3.62.

    1.40 o sa t tat t cisi a a citicism.43 i t cisi,

    M Qaas cmmt:

    I ti mst i iji a st, ici ms. It is qit a biab

    cisi. I am xtm isait It is a iics sitati. It i ca t

    cs. I ti t imatiait jicia is cmt .44

    1.40 g wiiams, a ss i a at t uisit n St was, as aa i

    cstittia cass b iji cts, t tat t cisi as a maj isaitmt.45

    pss wiiams t t scib t cisi:

    T Ct tat t psit iji, rat Jsa Ii uia, act a i

    atii t ismissa pim Miist laisia Qaas i issi paiamt a i

    ati immit t t as dcmb 2006 c. It as tat t psit

    c iji ict b c itt t a timtab t i ctis.

    T Ct tat a tis c cc csistt it t 1997 iji Cstitti.

    Tis as bas t iat a cti tat t Cstitti c accmmat sc

    xtaia mcatic acts itt its bi cmmis.46

    1.41 pss wiiams t t t tat:

    Tis atst cisi is at s it t mst imtat a icis. It i t

    i camt t t cs i iji, a i s i t pacic,

    bt mi t a b ii tt t t psit tat acs

    42 Ibid, at [157].

    43 iji accs tats t jicia i, TVNZ,26November2008,athttp://tvnz.co.nz/world-news/ji-accused-threats-judicial-

    i-2334356 (ast accss 11 Jaa 2009).

    44 laisia Qaas attacs jicia ismissa c cas, The Australian, 9 octb 2008, at

    .tastaia.s.cm.a/st/0,25197,24470761-2703,00.tm (ast accss 11 Jaa 2009).

    45 g wiiams, Qaas Baiimaama: ijis Cstitti , east Asia m, 14 nmb 2008, at .astasiam.

    /2008/11/14/qaas--baiimaama-jis-cstitti-- (ast accss 11 Jaa 2009).

    46 Ibid.

  • 8/2/2019 03 2009 March - IBHRI - Dire Straits-A Report on the Rule of Law in Fiji

    22/118

    22 Dire Straits: A report on the rule of law in F iji MARcH 2009

    im ab t ca isis t iji Cstitti.47

    1.43 Mic Bs, is t a t siti, stat tat:

    [t] jmt itimis tas as a mas cai mts i iji ic

    s t ca m cs i iji [ is] at tat t cisi xs t

    jicia as it.48

    47 Ibid.

    48 iji hi Ct dismisss Qaas Cas, laiss psits Actis i C, Solomon Times Online, 13 octb 2008, at .sm-

    tims.cm/s.asx?Id=2802 (ast accss 11 Jaa 2009).

  • 8/2/2019 03 2009 March - IBHRI - Dire Straits-A Report on the Rule of Law in Fiji

    23/118

    Dire Straits: A report on the rule of law in Fiji MARcH 2009 23

    Chapter 2: Background to this report and

    the cancellations o the IBAHRI missions

    2.1 T as b a sbstatia amt misimati bicis abt t t s

    isits t IBAhrI t iji. Tis scti aims t st t i tai t bac t t

    IBAhrIs assssmt t a i iji, t sts ta b bt attmts ma

    b t IBAhrI t isit iji, a t asi bi its cisi t ca t a a tai

    i mt. I t cti t misimati i t bic mai, a sis tts

    a ss statmts a b attac t tis t at Attacmts B-k.

    2.2 t, tis scti i as istat tat t caims ma b t itim im a sm

    mmbs t jicia tat is it is a t jicia t b

    it a iaccat a misai.

    The IBAHRIs rapid response and act-fnding mechanism

    2.3 w t IBAhrI csis t a t b tat i a scic ct, it itis

    t a ai ss act-i missi is aat a ssib. As a st st, t

    IBAhrI cmmicats it t ca ba assciati a scit t istiat t a

    i IBAhrI ati c b iit t isit t ct t ca t a it,

    imatia a -itica i t a. w sc a iitati is tcmi,

    t IBAhrI cs a i- ati sct jists t isit t ct a

    ca t xtsi mtis. St at ts isits, a cmsi t ici

    cmmatis t ss a iti bms is as. xam, i nmb

    2007, t IBAhrI as a t taii ccs icasi xcti ifc

    t jicia, t a ssi a t scti i pa, mai 20 cmmatis

    acti. I J 2007, t IBAhrI as a t cci t sssi t Ci

    Jstic paista, i at i isit.49

    The IBAHRIs interest and background in Fiji

    2.4 T IBAhrI as b i i a isss i iji ma as. xam, i 2001,

    d pt Maa, psit t Baamas Ba Assciati, isit iji i 2001 ba t IBAhrI t bs t cas Republic o Fiji and the Attorney-General o Fiji v Chandrika

    Prasad.50 d Maa cc tat t ai as ai, a satis itatia staas.

    I ba 2006, t IBAhrI as a t tit iji: Cmmts ijis pmti

    rcciiati, Tac a uit Bi, ic xami a s ic isati

    tat it t stabis a St Aica-st tt a cciiati cmmissi i sct

    ts si t c Ma 2000. I its t, t IBAhrI citicis t isati,

    ti ccs tat t s t ictims t c t a b mt

    49 See:JusticeunderSiege:AreportontheruleoflawinPoland,November2007;andPakistan:thestruggletomaintainaninde-

    t jicia: a t t attmt t m t Ci Jstic, J 2007, bt at .ibat./hma_rits_Istitt/

    hrI_pbicatis/Ct_ts.asx (ast accss 22 Jaa 2009).

    50 Prasad, supra 6.

  • 8/2/2019 03 2009 March - IBHRI - Dire Straits-A Report on the Rule of Law in Fiji

    24/118

    24 Dire Straits: A report on the rule of law in F iji MARcH 2009

    t tms t Bi a tat t isis stitti iscit at.

    2.5 i t c i dcmb 2006, t IBAhrI icas its miti t sitati

    i iji, a as cc b ts i a 2007, ici ts tats a

    sica attacs aaist as a js a t sssi Ci Jstic dai atiai.

    T IBAhrI cat i t ab it t isit iji, a iicat its itst i cai t a

    isit t t lS.

    Proposed February 2008 visit to Fiji

    2.6 o 28 nmb 2007, t IBAhrI ci a tt m t-psit t lS, M Isi

    a, cm t s isit b t IBAhrI t aat t sitati a stat tat t

    lS b ab t ci t ati a tim at 15 Jaa 2008.

    2.7 i its cit tis tt, t IBAhrI cst it its i ats a

    iti t 1822 ba 2008 as aiat t isit. T IBAhrI tim

    t missi t basis t aist aaiabiit a its i ats.At t tim tis as sc, t IBAhrI as ti aa t ct ats

    ais cass i iji.

    2.8 As at a sis tts t i mt cias, js a as, 14 Jaa

    2008, Ma eis, t excti dict t IBA, t t t itim Att-ga iji,

    AiyazSayed-Khaiyum,toinvitehimtomeetwiththeIBAHRIdelegationduringitsproposedvisit.

    Tis tt is at Attacmt B. As is it m t attac tt, mti as ma m

    t IBAhrI ati mt, i it stat a ccsis abt t sitati i iji.

    2.9 o 14 Jaa 2008, t psit iji t t M eis t is ocia Scta, stati

    tat i aciat t iitiati, cficti cmmitmts t im m mti

    it t ati. o 24 Jaa 2008, Acti Ci Jstic gats t t M eis ai

    t mt it t ati.

    2.10 o 30 Jaa 2008, t itim Att-ga ax a t t IBA, stati tat I

    a bjcti t a ati t iji t xami jicia. h, t tat a

    mb siicat cass b t cts i iji, ici t Qarase v Bainimarama

    cas, t ai b t Tiba t ss Ci Jstic51 a t ai a

    mb Cstittia cass (tis as t sci t) as as t Iqi it t

    Maistac. dsit bi aa tat t IBAhrI as cmt it a aiticaa tat t ati ic i aticiats ici a Sm Ct j,

    t itim Att-ga a tat t IBAhrI as bi s b atisa as t

    a atica bb a itica aa. t, stat tat:

    I sta tat t ast psit t iji la Scit tat IBA its t

    mt it i t s isit is gaam l. y a t s t mt

    das Sama (immiat ast psit), C y as t psit

    i t 2000 cisis.52

    2.11 Tis caim as xi, i tat t IBA as sti i t css si mtis a a

    51 T Tiba is ma tit: Tiba ait sat t scti 138(3)(i) t Cstitti t rbic t iji Isas.

    52 FacsimilefromAiyazSayed-Khaiyum,interimAttorney-GeneralofFiji,toMarkEllis,ExecutiveDirectoroftheIBA,30January2008.

  • 8/2/2019 03 2009 March - IBHRI - Dire Straits-A Report on the Rule of Law in Fiji

    25/118

    Dire Straits: A report on the rule of law in Fiji MARcH 2009 25

    t qst a mti it M l at tat sta. At t tim tis caim as ma, t

    IBAhrI as sti tmii t ist it m it it t mt a i a

    a t IBAhrI xss a itti bic tis tat it mt it

    m lS psit. rat, t IBAhrIs tt t t Att-ga as scica tim

    s tat t sc mai ati t icas t ii t ati bi

    ab t a mta aab tim t mt it t itim Att-ga. T IBAhrI is

    t aa at basis t itim Att-ga ma tis aati, bt it is

    csiab cc tat sc a caim as ma it c t a b bas iab

    imati. T itim Att-ga t t t ma t caim tat:

    I bi t IBA is bi maiat b it a itica s i iji t

    underminetheindependenceofourCourts,topressurizeourjudgestondintheir

    a a maiat t mia.53

    2.12 T itim Att-ga t stat tat t IBAhrI mst a its s isit bas

    ts mista caims. T txt tis tt is at Attacmt C. It is assm tat titim Att-ga is i t t act tat gaam l is a mmb t IBA.

    h, mmbsi t IBA s t c a ifc t actiitis

    t IBAhrI, ic is a it am t IBA. T IBAhrI, ic tt 2008

    as cai b Jstic rica gst a Ambassa emii Caas, is t ssctib

    t t ifc iiias ti sa mtiatis, a is cc it

    maitaii, mti a sti t a.

    2.13 Attac t t itim Att-gas tt as a ss statmt, ic at ma

    is a ass jcti t isit, ici bt t basss aatis tat t

    IBAhrI as bi ct b atisa as a tat t ati t b mti

    it a lS psits t ta gaam l. As it t tt, t ss statmt s

    t c m m as ci tis iaccat imati. Tis statmt ca b

    at Attacmt d.2.14 o t sam a, M eis t aai t t itim Att-ga t s t ts

    aatis a t attmt t cti t misimati bi xss. M eis t tat:

    T s isit is t assss t ic t jicia, t t imi

    tat ic i a a t ifc ss. I aiti, i t

    s jicia ic, t IBA as a stict ic t cmmti casstat a b t cts.54

    2.15 t, M eis stat:

    I masis tat t IBA ss t st a baac i t sitatis i-ct a

    s t imit its cmmatis t mts, bt xts tm t ba assciatis

    a t stas as aiat. T i- ats i i t missi a

    xts i ti , a a t ssctib t maiati ifc b a s

    iiias i iji.55

    53 Ibid.

    54LetterfromMarkEllis,ExecutiveDirectoroftheIBA,toAiyazSayed-Khaiyum,interimAttorney-GeneralofFiji,30January2008.

    55 Ibid.

  • 8/2/2019 03 2009 March - IBHRI - Dire Straits-A Report on the Rule of Law in Fiji

    26/118

    26 Dire Straits: A report on the rule of law in F iji MARcH 2009

    2.16 M eis iicat tat mtis sti bi aa, bt tat a sstis

    sti cm t mtis. h as cm tat t t timi isit as

    tmi s t basis t aist at c aa t isit t iji, a t

    ibat tim t cici it a atica ai. h, i ss t t itim

    Att-gas istcti t a t isit, M eis stat:

    As a it aisati, t IBA s t cst it mts as t t

    timi its isits, at st mts t mt it atis s

    a sm stai t sitati ca b attai.56

    T txt tis tt is at Attacmt e.

    2.17 A t as ci 3 ba 2008, ic is at Attacmt . dsit t

    assacs a xaatis i b M eis, tis tt at t itim Att-

    gas misstai tat t IBAhrI as iti t mt it gaam l,

    a a tat tis imati a cm m t IBAhrI its. As t imati as

    t, it as imssib t IBAhrI t iti t itim Att-ga

    aa t b s cic its acit. gi tat t tt t t itim Att-ga

    as scica qsti a mti it im, it is t ssib t sta is atia

    caimi tat t IBAhrI as bi bias i its scti stas.

    2.18 I tis tt, t itim Att-ga as as, w a t cmaiats a

    mt iqi? w a t accss a at is t ca? T IBAhrI csis

    it tat tat t itim Att-ga aa t b aa t isa

    itatia cc abt t a a t jstic sstm i iji sic t c

    i dcmb 2006 a t sssi t Ci Jstic i Jaa 2007. T itim

    Att-ga cc b stati M siti is ca a a t cm i

    iji at tis tim.

    2.19 o 4 ba 2008, M eis t bac t t itim Att-ga, masisi aai tat:

    t IBA is mti it a i a stas m t jicia, t a ssi

    a t -mt cmmit, a as st ms qsts t mt

    cias t IBA atis iiss t mt it a itst ss ss tat

    a is is a a. T IBA s t imit its qiis t mt a jicia

    ofcials;itbelievesthatallinterestedstakeholdersshouldexpresstheiropinions.

    2.20 t, M eis stat tat:

    aatis abt gam [sic] ls t ifc t IBA a ti

    . wist t IBA ati i mt it M l, as t i i a a

    it t cisi t IBA t s a ati, a a ifc its timi.

    M l, as a itst at i iji, is cm t mt it t IBA ati t sa

    is is. w as a mtis it t mmbs t a cmmit.

    2.21 I ss t t itim Att-gas cti qstii as t t IBAhrI

    ati it t mt it, M eis stat:

    I t itst a a iscssis a t it t iac, I am t at ibt

    56 Ibid.

  • 8/2/2019 03 2009 March - IBHRI - Dire Straits-A Report on the Rule of Law in Fiji

    27/118

    Dire Straits: A report on the rule of law in Fiji MARcH 2009 27

    t i it a ist ts t ati i mt, am I ab t s

    t qis abt ic atis i iji ma a ccs abt t stats t

    a. T IBA ati i a m a sctis a i ma its bjcti

    aasis t sitati.

    T txt tis tt is at Attacmt g..

    2.22 Tt tis i, t a siicat mb ts i t iji mia

    debatingwhethertheIBAHRIdelegationshouldbeallowedaccess.Forexample,theCitizens

    Cstittia m (CC) xss its st t IBAhrI isit i aac t

    cacati, stati tat it i t bi tat t ati it it t

    Cstitti t ic t jicia. CC ci xcti c, t r

    Aia yabai stat:

    Ts js a xct t i jmts ict cicmstacs, a

    t IBA isit s t a a a imact t qait bjctiit ti

    jmtsw ca IBA t isit cii scit aisatis as , sc as

    aisati CC.57

    2.23 T lS as cam t i st t isit, stati tat i t mt a ti t

    i, it cm t aisati.58

    2.24 gaam l, t a at t ct t itim Att-gas mista caims, as

    cam t i st t isit, stati tat it b a tit [t itim

    Att-ga] t s t itatia cmmit tat m xssi a assmb

    is ai [t IBAs] icia at is t t a. I a bms it tat.59

    2.25 T iji wms Cisis Ct a t hma rits Cmmissi Samima Ai stat tatt jicia s b a ai a m, i t [itim mt] tat t

    t ti t i, t t s a cm t isit.60

    2.26 T iji Iis las Assciati psit Sama Mataa as xss st

    t IBAs s isit t iji. I ss t t mts cisi t jct t isit,

    stat t ct as ti t s a ti t ai m ti t IBA m

    isiti a i st bic cc i t amiistati jstic.61

    2.27 ost pim Miist laisia Qaas as citicis t mt jcti t IBAs

    qst t isit iji, stati tat:

    I (Sa-kaim) as ti t i, t is am i ai tm t cm

    . his caim ic t jicia is a bi j. h ca t it it

    t jicia t a a act-i missi t iji? h s sa is i

    a a t tam t cm.62

    2.28 T Sdl pat dict, pci kiiai as st t isit, stati:

    57 ngo s t m it js, ijidaipst.cm, 4 ba 2008, at .jiaist.cm/s.?scti=1&jia

    is=14110 (ast accss 19 Jaa 2009).

    58 IBA isit s aa lS, ijit.cm, 7 ba 2008.

    59 Stat IBA isit,Fiji Times Online, 9 ba 2008, aaiab i.

    60 Tim it IBA isit: Ai,Fiji Times Online, 8 ba 2008, aaiab i.

    61 la gs bac sta, Legal Times Online, 11 ba 2008, aaiab i.

    62 Qaas sas A-g a mc,Fiji Times Online, 9 ba 2008, aaiab i.

  • 8/2/2019 03 2009 March - IBHRI - Dire Straits-A Report on the Rule of Law in Fiji

    28/118

    28 Dire Straits: A report on the rule of law in F iji MARcH 2009

    I ti i t [a] ti t i, i t i cct actiitis i a iit a

    ssia mat t t abt itc bcas i a

    i a it i t jstic sstm i iji is i t a. [n] a

    i a ti at b a iac t tm cai t ti tis t t xctatis

    t tis ct a as stiat cs t cstitti tis

    ct. [sic]63

    2.29 T y ps Cc nt citicis t itim Att-gas attit t

    t isit. T stat tat t caims t itim Att-ga , a

    tat t mts cisi t t IBAhrI t it t isit as b staas.64

    2.30 Tt tis bat, t itim Att-ga cti t ma ais aatis

    aaist t IBAhrI, ici:

    T as a ta tis siti is bcas t a mb matts b

    ais tibas, ici cstittia cass i t hi Ct a t Ct

    Aa, t ss Ci Jstics Tiba, t itiati b t ss Ci

    Jstic i ati t t Tiba, t iji la Scit ca t Jicia Sics

    Cmmissi a t Maistats iqi ic i a b jic b a tsi isit.

    T is a a tat t xamiati IBA a t b at tis it i tim i

    tsass it aas ic a scica b t cts a ic ict it it

    t ic ts cts.65

    a:

    (I) batat tms t sc t IBA cct as it is t atisa as

    i ai jic ts js ai t cass a i mi tiic.66

    h, t itim Att-ga i iicat tat t IBAhrI ma b cm at t

    ccsi ts cass:

    T it is tm t a ta t tm a a i tm ti

    is, t cat cm ts itiati b t cts, i atica t

    ss tat t b tai t a taists i t itiati, s at sai t

    tm is i tm t b ab ca t a t a it istiati,

    t t cm a tis itiati is a it.

    67

    2.31 T hma rits Cmmissi, d Saista Samm, cmmt t t ss abt t

    isit, at i t s t a mb IBAhrI qsts t c a mti.

    Ts cmmts c ts t itim Att-ga:

    As I bi a mb t ai acats a aaist t itim gmts a

    63 Sdl citiciss Att ga IBA isit, raiiji.cm, 4 ba 2008, aaiab i.

    64 ypCn qstis itim Att-ga, iji.ia.cm, 31 Jaa 2008, at .jiia.cm/?m=acist&i=310108a4

    73039b651430962 (ast accss 19 Jaa 2009).

    65 iji gmt cms tsi isit,Fiji Democracy Now, 30 Jaa 2008, aaiab i.

    66 PressStatementbyAttorney-General,AiyazSayed-Khaiyum,FijiGovernmentOnline,31January2008,atwww.ji.gov.fj/publish/

    a_11097.stm (ast accss 19 Jaa 2009).

    67 iji ss t a ba assciati isit, ABC rai Astaia, 4 ba 2008, at .abc.t.a/a/tm/2154124.tm (ast accss

    19 Jaa 2009).

  • 8/2/2019 03 2009 March - IBHRI - Dire Straits-A Report on the Rule of Law in Fiji

    29/118

    Dire Straits: A report on the rule of law in Fiji MARcH 2009 29

    a a ma its aa as as aaist t psits maat bii

    a -acia ii ati a mmbs ctai cmmitts t IBA. Tis mas

    m fct t t ic t IBA as a aisati a as t

    t IBA is mai tis isit itica at ta i ma its ass.68

    2.32 A as at, d Samm ac tat a ac at t ma isits b

    aisatis ti t b it a I a a imit tim at m issa t

    at i-im ta-st.69

    2.33 i sa ts tat t ati mit b ba, t hma rits

    Cmmissi stat tat t IBAhrI b a it iji, bt tat t mt

    t at tm a aic. dsit m cmmts, s stat:

    I as ci a tt m t IBA bt I a t tm tat I i csi ti qst,

    as I t ti tat t is mc tat t i b ab t ci m si bt I

    at sai t tm I i csi it t.70

    2.34 dsit t itim Att-gas sa t ac t IBAhrIs ittis a

    ic, t IBAhrI m a it its aamts as a, xcti tat

    t itim Att-ga t mt it t ati, bt ct t bi

    i t it t ct. o 16 ba, icia Jst, t IBAhrI pamm

    la as maai t missi, ai i iji. wist t a, t IBA c

    isc a st-71 a b iss aaist t ati m t sc stat

    t missi 18 ba a ci t cac t missi b t t ati

    mmbs t ti m ctis. w Ms Jst a i iji, Immiati cias i

    a t bt s f t t Bisba at tat a.72

    2.35 ijis cisi t ba t ati m iji mt itatia cmati.

    utat, , immiat i t cacati t isit, s stis

    i iji a tt t tat Ms Jst a b tai a t,

    as s a cs t ta t Bisba b t st cam it ct.73 T

    IBAhrI is aa t sc tis misimati. h, i ss t citicisms

    t iaccat ts, t itim Att-ga is t t a cm t

    tti a tati, a t a stat tat t is a ii a t a it.74 T

    IBAhrI as as t t itim Att-ga cm tti a

    tati, it i act t ac.2.36 I ss t t cisi t ba t IBAhrI, t lS st a aic it t itim

    pim Miist a ca t mt t ti its cisi.75

    68 Samm cc abt IBA isit,Fiji Times Online, 1 ba 2008, at .jitims.cm.j/st.asx?i=80174 (ast accss 19

    Jaa 2009).

    69 Saista aiss cc,Fiji Times Online, 3 ba 2008, aaiab i.

    70 gmt aic IBA, iji Bacasti Cati, 11 ba 2008.

    71 St aia IBA ati, ijiTv.cm, 15 ba 2008, at: tt://jit.cm.j/ix.cm?si=mai.scs&cm=

    mi&cbi=8488&i=satia&ci=8487, ast accss 19 Jaa 2009.

    72 St aia IBA ati, ijiTv.cm, 15 ba 2008, at tt://jit.cm.j/ix.cm?si=mai.scs&cm=m

    i&cbi=8488&i=satia&ci=8487 (ast accss 19 Jaa 2009).

    73 Bitis a t m iji, BBC ns,18 ba 2008, at tt://s.bbc.c./2/i/_s/7249493.stm (ast accss

    19 Jaa 2009).

    74 et is pii,Fiji Times Online, 18 ba 2008, aaiab i.

    75 la Scit ss aic it pM, iji Bacasti Cati limit, 17 ba 2008.

  • 8/2/2019 03 2009 March - IBHRI - Dire Straits-A Report on the Rule of Law in Fiji

    30/118

    30 Dire Straits: A report on the rule of law in F iji MARcH 2009

    2.37 T pim Miist n Zaa h Ca citicis t ba, ssti tat it ic

    t ssitiit t itim mt tas its ma its c. S stat: T

    IBA mc sta i t a a cstittis a s iiia

    its a ibtis, s I ti ca a qit a t it t sa t a tm isit iji. 76

    2.38 I ss t t ba, Astaia i Miist St Smit stat:

    T cisi t ba a isit b a i- ati m t Itatia Ba

    Assciati is t ic tat t ic t jicia a a

    sstm i iji is sis ss. I c-iati it t mmbs t

    itatia cmmit, ici t pacic Isas m, Astaia ctis t

    t im t t iji t mcac a t a.77

    2.39 o 20 ba 2008, t psit lAwASIA, M w kai Ma, t t t itim

    Att-ga citicisi is cisi t ba t t t IBAhrI ati. h t:

    w sis t a tis [st ], scia i xic t a missi i Mac 2007. lAwASIA as at tat tim imss b t act

    tat, at is i iji a i, its missi as t cm it t

    ct, bt as as ti t mt it ma ast ii is

    w bi tat t IBA is a it b a tat, it its xic

    tai missis tis st, it is -ac t i a im, bias a

    -csi t.78

    2.40 T Cmmat hma rits Iitiati stat:

    T itim gmts at ms t sss m sc, t

    ic t jicia a i aii t mt t a, a st

    t cti ati ma its iti iji. wit t ic t

    jicia is a mt i t a, t s t IBAs isit as t assss

    tis ic i iji, i t absc cst, qstis a atmatica ais

    as t t Itim gmts cmmitmt t mcac a ac. I t

    , t ct cisi, iitab is ijias t tit t a a

    iscssi a bjcti bac isss tat a ca cc bt t ct

    a t itatia cmmit.79

    2.41 Simia, ba assciatis tt t i cm t m. T psit tAstaia Ba Assciati, M Tm Batst QC, stat:

    T IBA as a s tati its stabis i st t

    ic t jicia a t it as t actis ti ssi itt

    itc A it jicia is a tat stas bt t Stat a t

    iiia a i t itsts t ijia , t ijia gmt is st

    76 ijis IBA ba ss gmt i abt ma its c nZ pim Miist, rai n Zaa Itatia, 17

    February2008,atwww.rnzi.com/pages/news.php?op=read&id=38092(lastaccessed11January2009).

    77 iji cs bac ma its ati, The Australian, 22 ba 2008, at .tastaia.s.cm.a/st-

    /0,25197,23253856-17044,00.tm (ast accss 7 Jaa 2009).

    78 Ma w kai, lAwASIAs tt t t Att ga iji, T Maasia Ba, at .maasiaba..m/tts_ts/

    aasia_s_tt_t_t_att_a__ji.tm (ast accss 6 Jaa 2009).

    79 iji at 29-02-08, Cmmat hma rits Iitiati, 29 ba 2008.

  • 8/2/2019 03 2009 March - IBHRI - Dire Straits-A Report on the Rule of Law in Fiji

    31/118

    Dire Straits: A report on the rule of law in Fiji MARcH 2009 31

    t s its cisi a a t IBA isit t aa as s.80

    2.42 T Iia Ba Assciati s t st, stati tat:

    iji gmts tsis abt ai t t r la a b xs b its

    ct batat a acia st imsi a ba t isit t IBAs ati t

    iji. T Ba Assciati Iia cms tis mcatic, ictatia a sticact a cas t gmt iji t ita t ba.81

    2.43 T psit t Maasia Ba, dat Ambia Sasa, iti t cisi as a

    miss tit t mt t s tat t a ti t i. S stat I am

    ct tat t IBA i b ssia a ta i its bsatis as t a i

    xic i tai missis tis st.82

    2.44 T n Zaa la Scit as xss its cc, it its psit M J Masa

    QC, i assistac t t lS i qi.83

    An apparent change in position

    2.45 I at Mac 2008, t ijia gmt aa t b ti its siti. T

    i Aais Miist, rat ei naiatia, stat, I am s, i t aiatss

    timi, t IBA i b mst cm t isit iji t ta ti assssmts.84 T

    16 Ma 2008, The Australiansa t tat t itim Att-ga a

    stat tat t tim tt a isit b t IBA.85 h as t as stati

    tat I ti tat t timi is tt wat as a is tat t tiba

    cis i sct t ss ci jstic as [sic] b t .86

    Proposed December 2008 visit to Fiji

    2.46 i t as t cisi i t Qarase v Bainimaramacas, t aat sssi

    t miscct cis aaist t m Ci Jstic atiai, a i it

    t t cmmts ma b t itim Att-ga i Ma 2008, t IBAhrI

    sc its isit m 812 dcmb 2008.

    2.47 I t itsts btaii as ma iits as ssib, t IBAhrI aai t 6

    nmb 2008 t t itim Att-ga t qst im t mt it t ati

    i its sc isit. Tis tt is at Attacmt h.

    2.48 o 24 nmb 2008, t itim Att-ga t bac stati tat t gmt

    iji s t cm a tis s iata isit b t IBA a acci

    80 T Astaia Ba Assciati cms ijia gmts cisi t ba Itatia Ba Assciati visit, Astaia Ba

    Assciati, 18 ba 2008, at .astba.as.a/ix.?ti=cm_ctt&tas=i&i=39&Itmi=46 (ast accss 19

    Jaa 2009).

    81 rsti ass b t excti Cmmitt t Ba Assciati Iia, 20 ba 2008.

    82 r Ta ba m ti iji, Maasia Ba Cci, 17 ba 2008.

    83 IBA isit t iji st i its tacs, n Zaa la Scit, LawTalk,Issue703,atwww.lawsociety.org.nz/publications_and_submis-

    sis/ata/2008_atics/3_mac/iba_isit_t_ji_st_i_tacs (ast accss 11 Jaa 2009).

    84 w A o Tac iji i Aais Miist, Scoop,25March2008,atwww.scoop.co.nz/stories/WO0803/S00210.htm(lastac-

    css 6 Jaa 2009).

    85 Cis Mitt, iji ts isit b t Itatia Ba Assciati, The Australian, 16 Ma 2008, at .tastaia.s.cm.

    a/st/0,25197,23705247-17044,00.tm (ast accss 6 Jaa 2009).

    86 Ibid.

  • 8/2/2019 03 2009 March - IBHRI - Dire Straits-A Report on the Rule of Law in Fiji

    32/118

    32 Dire Straits: A report on the rule of law in F iji MARcH 2009

    aiat sts i b ta. Tis tat ma as it as aaist a ati ici a

    Qsa Sm Ct J a a ai Maasia a sc bt t IBA a

    t itatia a cmmit m ba. T txt tis tt is at Attacmt I.

    2.49 I ss t tis tt, 25 nmb 2008 t IBAhrI as a ss statmt (at

    Attacmt J), cmi t tats ma aaist t i ati. Tis ss

    statmt stat:

    T IBA is isait tat t ijia gmt is t sti it

    is t a a ic t jicia. T IBA is as tb b

    tis atst attmt t tat t ts a -itica ssia assciati t assss

    t sitati T IBA is t t, , i cai t its i. usi t

    as aaiab, t IBA i cti its t i a it assssmt

    t a a ic t jicia i iji. A t i b iss i t

    a t. T IBA ts tat t iji gmt i t mt it t ati t

    st its is t a i iji.87

    Ma eis stat:

    T ijia gmt as aai iicat its ac st a it i

    t sitati i iji. T tats ma b t Att-ga aaist t ati a

    acctab i a a mcatic scit a fct ba t stat aais i iji.88

    T psit t IBA, a pmb, cmmt:

    T sc isit a attact t st a ait stas ici

    js, as a -mt aisatis. It is sai t s tat t

    ijia gmt iss t t tis isit m tai ac i it t ma i

    ic it as b cm b t st t cmmit.89

    2.50 o t sam a, t IBAhrI t bac t t itim Att-ga ati t

    ma assacs tat a aa b ma. M eis itat tat, as a aa b

    xai, t IBAhrI is it, a c it s t cst it mts as t

    t timi its isits. h stat: It is ttab tat, sit ts t s is,

    a s t mt it t ati a a acti ii its attmts t mt

    it t stas. h t stat:

    T IBA as sc ms mtis it t jicia, as a -mt aisatis bas i iji i aati tis isit. A ts

    stas a sti t atis isit. Ts, it is cc tat

    a ci t s t isit

    As ac i ct ss statmt, t IBA i cct its i iji mt,

    a i s a is i aci its bjcti a bias assssmt t sitati. A

    ss isi t sbmit ti is t sitati i iji i b cm t s.90

    87 IBA cms iji gmts tat aaist i- ati, IBA pss Statmt, nmb 2008.

    88 Ibid.

    89 Ibid.

    90LetterfromMarkEllis,ExecutiveDirectoroftheIBAtoAiyazSayed-Khaiyum,interimAttorney-GeneralofFiji,25November2008.

  • 8/2/2019 03 2009 March - IBHRI - Dire Straits-A Report on the Rule of Law in Fiji

    33/118

    Dire Straits: A report on the rule of law in Fiji MARcH 2009 33

    T txt tis tt is at Attacmt k.

    2.51 dsit t txt is tt, t itim Att-ga i mai tats aaist t

    i- ati91 a t citicis t IBA:

    I ast tati. I I a st a c ti tt t

    csci it as. M tt it as t tati T is scisit tis as bias a I sai tat t tm.92

    2.52 h itat t aatis a ma i a 2008 i ic caim tat t IBA as

    jic. Tis as sit ts caims bi ss a ai b s t i

    b t IBA i a mb tts. h sai t mt t t t IBA stati t a

    t xai m ti is sc isit t jic siti tat t t

    b t t ti istiatis, tb cmmisi ti ic.93

    2.53 usi simia tms t ts s i ba 2008, t itim Att-ga t ais

    t im tat t IBAhrI b a it t ct i t t: At tis sta

    t t cm bt t cm at a at sta.94 h, i t sitati i

    ba iti taib ts at ic t IBAhrI c t t iji, t

    itim Att-ga ai t iti a scic ass t timi tis isit as

    csi t b iaiat. h caim (as, as is csi t b), tat t

    a aa b t it is t jicia, a t:

    Acci at a sai is tats at t mmt a ca a m at

    a at at i t t, bt at t tim bi t bcas t a t matts

    t at t mmt.95

    2.54 T itim Att-ga isist tat ctai tcs, ici t qimt

    t b ca b t mt, cssa sc isits.96 ga, , -

    mta aisatis t cst it mts t timi aamts

    ti isits. T IBAhrI as t ii t a its isit t b ct b t itim Att-

    ga t miita im m ba. Tis as atica cc t t IBAhrI

    i tat t itim Att-ga a istct t IBAhrI t cas cmmicatis

    it ctai as iti iji.97 As a b at ms tims tt t IBAs

    tts a ss statmts, t IBAhrI s t imit its mtis i a a a as

    t mti it a stas abt t sitati.

    2.55 T itim Att-ga it t t lAwASIA a eu missis as ic tat

    as t bci t IBAhrI ati.98 h, i t t tat lAwASIA a isit

    amst t as is, tat t eu is ijis ast xta ai i.

    2.56 T sc cacati t IBAhrI isit a citicism bt iti iji a aba. lS

    91 IBA at t cm i qst: Ag, iji Bacasti C-ati, 27 nmb 2008.

    92 iji accs tats t jicia i, supra 43.

    93 kaim cais IBA iss,Fiji Daily Post, 27 nmb 2008, at .jiaist.cm/it.?t=s&ix=20496 (ast ac-

    css 19 Jaa 2009).

    94 Ag as i iti t t IBA, iji Bacasti Cati limit, 26 nmb 2008.

    95 Ibid.

    96 IBA at t cm i qst: Ag, supra 91.

    97 lt IBA tam i: CC,Fiji Times Online, 27 nmb 2008, at .jitims.cm/st.asx?i=107407 (ast accss 19 Jaa 2009).

    98 Ibid.

  • 8/2/2019 03 2009 March - IBHRI - Dire Straits-A Report on the Rule of Law in Fiji

    34/118

    34 Dire Straits: A report on the rule of law in F iji MARcH 2009

    psit dsami nai stat tat t itim ims jcti t IBAhrIs isit ma t

    mt aa isst.99 h sai: Tis im is aas tai abt tis bi a a

    t jicia bi it, tc a ss t itim gmt as smti t i I

    cat s a t as sti ts m cmi i.100 h t stat:

    T lS is a cc tat t bai t imi isit b tis it,i itatia ati ic cmiss si js a jists s

    t a t atis cti a i, t itatia cmmit,

    t acta stat t a i tis ct T lS is as a cc i

    tats i ma b t Ag, i tat ta aiat mass s

    t IBA ats attmt a isit aa as tis ca ss tat t itim im i

    t a t t st stif t ics as.101

    T aa t ti tis ct it as mis assssi

    it t stat t a a ic t jicia It is abt

    tim t IAg a t itim im t stc t a tai tis ct.102

    It aas tat t mt t t itim Att-ga is t st i its

    ais abt tai tis ct bac t mcac ia ctis.103

    2.57 T CC as ca t itim im t a t IBA t isit t ct i t

    sc cacati a IBA isit. T CCs xcti ict, r Aia yabai, stat:

    At a tim t itim gmt as cm a ca assistac

    m t un a t Cmmat t it t itica ia, CC is a

    concernedthattheinterimAttorney-General,AiyazSayed-Khaiyum,hasreportedly

    cac a sc sc isit t IBA 2008 T 2006 Baa picis

    Jicia Cct cis tat bic cc i t jicia sstm a i t

    ma atit a i t itit t jicia is t tmst imtac i a

    m mcatic scit a tat t amiistati jstic is sstia t t

    tcti a ma its. T IBA ati c i cstcti bac

    cti as t ass t isss st t i t Baa picis Jicia Cct.

    T Itim Att-ga as ctis maitai tat t iji Jicia is

    it a imatia. Ai t IBA ati t isit iji mstat

    tat t Itim gmt is cmmitt t imi t itit a mtibic cc i t cts.

    It as a a isss ai a m, t a a ic

    t jicia t b ic i t aa t itica m. Caci

    sti t IBA isit s t assist i mi iji a.104

    99 iji bas ati itatia jists, ABC rai Astaia, 26 nmb 2008, at .aiastaia.t.a/s/st-

    is/200811/s2430503.tm?tab=acic (ast accss 19 Jaa 2009).

    100 Ibid.

    101 la Scit isait b IBA cisi, T Maasia Ba, 27 nmb 2008, at .maasiaba..m/a/a_s/

    a_scit_isait_b_iba_cisi.tm (ast accss 19 Jaa 2009).

    102 IBA ba aiss qis, The Fiji Times Online, 28 nmb 2008, at .jitims.cm/st.asx?i=107438 (ast accss 19 Jaa 2009).

    103 la Scit isait b IBA cisi, supra 101.

    104 lt IBA tam i: CC, supra 97.

  • 8/2/2019 03 2009 March - IBHRI - Dire Straits-A Report on the Rule of Law in Fiji

    35/118

    Dire Straits: A report on the rule of law in Fiji MARcH 2009 35

    2.58 la gaam l scib t ba as isaiti bt t sisi. h is t

    as stati:

    wat s t itim Att-ga a t a m t scti si js

    a as m t IBA? It is a ist t t itic t IBA ati

    bcas t ims ba imis tat ts xts cat ma ti itassssmts iji t a a t jicia Its a at it tat a

    tit t iji js tmss t a mt t IBA a ma ti

    is t sitati as b st y a t as a i a

    cib a xts as b st t c, bt tic, m isiti ss

    I ti im bss iji t a as bi tis atst attmt at

    aii scti b t im.105

    2.59 T n Zaa gmt as xss its cc at t bai t IBAhrIs

    sc isit. At t tim, i Aais Miist Ma McC sai ijis itim

    mt csi its siti.106

    2.60 At iss cc t t IBAhrI is t ss ctai mmbs ijis jicia

    t t cacati t sc IBAhrI isit. dsit t amt t Acti Ci

    Jstic gats t aa a mti it t hi Ct js a t amt m

    Jstic B (a it im, Jstic hici) t mt it t ati, c t itim

    Att-ga ac is cisi t t t ati m isiti t ct,

    bt js ai t s t mais m t IBAhrI qsti it a tcc

    i i t a mti tim, cmati tat t si t mt it

    t ati. Tis ai t s as istbi, a as i sta ctast t t

    js mt is i t t itim Att-gas acmt. wi aitia

    - mais mai as, Acti Ci Jstic gats cmmts at t 10t

    Att-gas Cc, i dcmb 2008, aa t at t t IBAhrI isit:

    T c is a a ss stct ta t ct cis ic

    js a cm t i ti cass T c is caactis b iti

    accss, iscs matia, m, ssi, a -st ctis ic as

    t ct mc i a sic iqi a m tia. A t is t

    iss o ats t b -mi a a bt ma m iqiis s b

    sbmitt t b t bcm ssi a c b scib as atisi?

    107

    2.61 Ts cmmts i siicat m is ai amt t mt it t ati, a

    a isaiti amiia cs t itim Att-gas iaccat aatis.

    2.62 T mt tis t as aa b iscss at aaas 1.6-1.9.I aiti,

    t imtac ctis, atica as it ats t t ic t jicia, is

    csi at i tis t at aaas 3.121 3.159. rass ts accsatis, it is

    105 IBA st it t ia, The Fiji Times Online, 27 nmb 2008, at .jitims.cm/st.asx?i=107336 (ast accss 19

    Jaa 2009).

    106NZconcernedwithIBAsentryban,EINNEWS.com,27November2008;ConcernatFijismovetoblockbarassociation,Newstalk

    ZB,27November2008,atwww.newstalkzb.co.nz/newsdetail1.asp?storyID=148621(lastaccessed19January2009);NZhopesFijiwill

    csi IBA cisi,ijii, 27November2008;NZconcernedwithIBAsentryban,The Fiji Times Online, 27 nmb 2008.

    107 iji Jicia sis, oc t Att-ga, pss as, 28 nmb 2008, aaiab at: tt://.ji..j/bis/

    it_13608.stm, ast accss 19 Jaa 2009.

  • 8/2/2019 03 2009 March - IBHRI - Dire Straits-A Report on the Rule of Law in Fiji

    36/118

    36 Dire Straits: A report on the rule of law in F iji MARcH 2009

    cc t t IBAhrI tat t js ai t i t t IBAhrI a ss ass

    ti cisi t t sa it t ati i t cacati t missi. I

    sc cicmstacs, t aa t a b ifc b t itim Att-ga. I

    sc ifc as xt, it is isaiti tat t js s t s t mais t

    cai t ass ti iiss t ca t t i-a itis b t.

    Previous independent reviews

    2.63 i t cacati t IBAhrIs sc s missi, t itim Att-

    ga as qt i as caimi tat t it is ijis jicia a

    aa ta ac, ic a xcti itc i t jicia.108

    xam, t itim Att-ga as stat:

    w aa a t ts t jicia, as t i emit pss

    , t a lAwAISA a t t ea g tat cam i a a

    a itc it t jicia b t xcti.109

    2.64 Tis statmt is sim icct. It as t it cc tat t IBAhrI t

    tat at ast t js (t Acti Ci Jstic gats a Jstic hici) a b qt as

    ati ts aacis caims.110 Ts statmts a b s b t itim im a t

    jicia t st t caim tat t IBAhrIs i is cssa, atisi a/ a ast

    jicia scs. T istat tis i tai, ac isit i b csi saat.

    Forum Eminent Persons Group Report Fiji

    29 Jaa1 ba 20072.65 T emit pss g (epg) as stabis b a mti pacic Isas m

    i Aais Miists 1 dcmb 2006, t isit iji t mt a t at atis t t

    imass, a t ma cmmatis a a a.111

    2.66 Tis as at it m tai tms c, ic :

    t assss t i cass a t at t t t gmt iji

    bytheRFMF;

    t assss t scts aiat sti t st sitati i iji i t

    shortandmediumterm,andobstaclestosucharesolution;

    t iti sts tat t atis i iji ma ta t m sit a ac ta t

    stati mcatic mt, iti t bais ijis Cstitti a t

    ruleoflaw;

    108 kaim cais IBA iss, supran93;LetIBAteamin:CCF,supran97;IBAwantedtocomeinunrequested:AG,supran91;for

    xam, t itim Att-gas cmmts i is iti it ABC rai st Bc hi, at 27 nmb 2008, at

    www.radioaustralia.net.au/programguide/stories/200811/s2431581.htm(lastaccessed20December2008);andibid.

    109 Ag as iti t IBA, rai iji, 26 nmb 2008, at .aiji.cm.j/ji2/st.?i=16134 (ast accss 19 Ja-

    a 2009).

    110 Acti Ci Jstic gats s: iji Jicia Sis, supran107;forJusticeHickiesee:Judgeswhingeoverlackofinvites,Fiji

    Times Online, 11 dcmb 2008, at .jitims.cm/st.asx?i=108582 (ast accss 9 Jaa 2009).

    111 rt: iji, m emit pss g, 29 Jaa 1 ba 2007, at .msc./_scs/atic/s/IJI%20

    epg%20reporT,%2029%20Ja%20t%201%20b%2020071. (ast accss 11 Jaa 2009).

  • 8/2/2019 03 2009 March - IBHRI - Dire Straits-A Report on the Rule of Law in Fiji

    37/118

    Dire Straits: A report on the rule of law in Fiji MARcH 2009 37

    t csi t t m a its mmbs mit mst s a i assisti iji

    aci tis tcm.112

    2.67 As is it m a csiati ts tms c, mti is ma t

    jicia a itti ccti a i i it t jicia. I,

    t ist ss t b mt b t ati s t ic t jicia.

    2.68 h, i its is t epg s mti t jicia:

    T epg a t i tat t Jicia, t pic, gmt datmts a t

    hma rits Cmmissi a b cmmis sic t ts 5 dcmb. T

    cicmstacs si t stai asi Ci Jstic atiai, t aitmt

    Jstic gats as Acti Ci Jstic, a t sssi t Ci Maistat a a

    b qsti. T epg stas tat i t itim gmt bis tat

    css as i t aitmt Jstic gats a t sssi Ci Jstic

    atiai, it is t a i sa b ma i t iji a cmmit. T epg as t tat t

    Jicia as bcm iticis a as ais tat t Ct Aa a t Sm

    Ct ma ct a atia cisis b mi a as s js ma t s -

    aitmt s t sit i tst aaist t ts 5 dcmb a sic

    T epg ciss tat a a a cstittia sti t ct itica

    sitati i qi a it a tait Jicia. T epg t tat t i

    iti t cmmit tat t Jicia, mt atmts a t istittis

    mt a b cmmis. Specically, there is serious concern that due constitutional

    process was not ollowed in the suspension o Chie Justice Fatiaki and the appointment o Justice Gates as

    Acting Chie Justice. The EPG noted that there is a considerable danger that the Judiciary will not be ableto carry out its Constitutional role.T epg as ais tat at sm it, iji mit ts itatia assistac t st cc t t jicia sstm.

    The continuing independent unctioning o the Judiciary has been compromised by the process and

    manner in which the Chie Justice was requested to take leave and then suspended and an Acting Chie

    Justice appointed.113[masis a]

    2.69 I its cmmatis, t epg stat tat:

    T itim im (rM) s immiat cas a itc it t Jicia

    a acctab istittis, t Ci Jstic s b istat t c.114

    2.70 T, at it as t iia at t epgs maat, its ccs abt

    t xcti itc i t jicia as a as Jaa 2007 scit t

    cas it t xss cc a mb tims tt its st t, a t ma a

    cmmati cai t itim im t istat Ci Jstic atiai a t cas

    iti i t jicia.

    2.71 Cta t t caims ma b t itim Att-ga, Acti Ci Jstic gats a

    Jstic hici tat it i a itc, tis i tat t

    112 Ibid.

    113 Ibid.

    114 Ibid.

  • 8/2/2019 03 2009 March - IBHRI - Dire Straits-A Report on the Rule of Law in Fiji

    38/118

    38 Dire Straits: A report on the rule of law in F iji MARcH 2009

    as itc i t jicia, a tat t sitati as sis cc.

    The LAWASIA observer mission

    2528 Mac 2007

    2.72 ui t epg missi, lAwASIAs 3-a missi as ict it t ic a i t a a t ic t jicia. T st smma i t

    ati as as s:

    t a i iji ma b cmmis b t i ctait as t t stats a

    t ss Ci Jstic atiai a b t i bic cti, it

    , tat t jicia is iticis a ii.115

    2.73 t, t t cmm tat a it qi b stabis t xami t

    ti jicia a t ma cmmatis as t a ct sctiait ca bst

    b ass.116

    2.74 ui epg, lAwASIA s t st t amts abt t xistc t

    xcti itc i t jicia itt ai ccsis. Its t t cat

    b cit as ic tat xcti itc xists. rat, t ca a i

    iicats t ii tat lAwASIA as cc abt t bms iti iti t

    jicia a as ab t cct a i iti its st isit.117

    The European Union mission

    28 nmb1 dcmb 2008

    2.75 dsit t mb tims i ic t eu t as b cit b t itim Att-

    ga a t t js, t t as t b ma bic. Simia t t epg t,

    t eu missi as t it t i t ic t jicia, bt t assss

    t ss tas ctis. T bic statmts ma s a b t eu sst tat ti

    is t aab.

    2.76 xam, t eu ati as b t as cmi a tats stictis

    tati iiias aisatis si t xcis ti it t m xssi

    a stat tat it c t cm tat cib a tim aatis ctis a

    a, ic is a citi t eus smti acia st.118

    2.77 T IBAhrI is ab t sta sc statmts c b itt as iicati a

    i tat t iji jicia is m xcti itc.

    2.78 It s b t tat, i aiti t t IBAhrIs attmts, t uit natis Scia

    rat t Ic Js a las as as b t m isiti

    iji, sit attmti t s m J 2007.119

    115 rt isit t iji b lAwASIA obs Missi, sa 7.

    116 Ibid.

    117 Ibid.

    118 ea ui isait b iji isit, pacic Isas dmt pam/eastwst Ct, pacic Isas rt, 2 dcm-

    ber2008;EUwantsFijitoholdelectionsin2009,The Age, 2 dcmb 2008, at tt://s.ta.cm.a//-ats-ji-t-

    hold-elections-in-2009-20081202-6poz.html(lastaccessed30December2008).

    119 Cm b -mai m t Scia rat t Ic Js a las Assistat t icia Jst, IBAhrI

    pamm la, 27 nmb 2008.

  • 8/2/2019 03 2009 March - IBHRI - Dire Straits-A Report on the Rule of Law in Fiji

    39/118

    Dire Straits: A report on the rule of law in Fiji MARcH 2009 39

    Chapter 3: The independence o

    the judiciary

    Background

    T is st bic iisi bt t js t hi Ct iji, a

    siti ic s bac at ast t t ts assciat it t c attmt

    Ma 2000. Tis iisi as b xss bt jicia a x-jicia.120

    3.1 T ccs stas ais it t ati ai t ct stat tjicia ca b st i t ctxt a -stai ist bt mmbs

    t bc. T lAwASIA missi t iji i 2007 tat t a mb si

    js [] tmss t sti a bic cmt is abt t

    js, it aatis a ct aatis iaiat bai.121

    3.2 T sit i t jicia ca b tac bac t aatis tat i t 2000 c, t t

    Ci Jstic Tiaa a Jstics atiai a Mica Sctt assist t miita, atica

    i t sta cisis, b ii t psit it a aic tat st t

    abati t 1997 a t abiti t Sm Ct.122 Jstic atiai as i

    ii a assistac t t miita im.123 Ci Jstic Tiaa as as t i i

    t ati a at c t miita im at t amiistati jstic. Ci

    Jstic Tiaas actis ai citicis, a t aatis tat t t js assist

    t miita mt t sis iisis iti ijis jicia.

    3.3 T ati as t t as a ss tat at tis tim Jstic atiai a act i a

    a tat as icsistt it is as j. o mit a, rica nai, as

    cmmt tat:

    It aa tat, iti a as Sits bi, t a ii it

    at I sa ca t amatists, b t Ci Jstic, Si Timci Tiaa, aici Jstics Mica Sctt a dai atiai. o t t si a mb

    cstittiaists, m Jstic At gats as bcm t mst -.124

    3.4 T ii is at istat b Jstic atiais cisi iCCF v President,125 ic at it

    isss ati t t 2000 c. Jstic atiai as as b t aicat i tis cas t xcs

    120 Jams Ca, r: Jicia Sics Cmmissi iji rcmmati Aitmt Acti Ci Jstic, Matix Cam-

    bs, 20 ba 2007, 2.

    121 rt isit t iji b lAwASIA obs Missi, supra 7.

    122FijinamesnewChiefJustice,RadioNewZealandInternational,24July2002,atwww.rnzi.com/pages/news.php?op=read&id=1293,

    ast accss 30 octb 2008.

    123 rt isit t iji b lAwASIA obs Missi, supra 7, 8.

    124 rt isit t iji b lAwASIA obs Missi, supra 7, 18.

    125 Citizens Constitutional Forum v President[2001] JhC 28.

  • 8/2/2019 03 2009 March - IBHRI - Dire Straits-A Report on the Rule of Law in Fiji

    40/118

    40 Dire Straits: A report on the rule of law in F iji MARcH 2009

    ims t basis bias, as (am t s) Jstic atiai a assist t miita

    i t c. Am aaits t t st t aati bias aaits

    swornbyJusticesByrneandNazhatShameem.Theafdavitssetoutaseriesofmeetings

    bt t js i t cisis, a ss as as at a a aic

    a t psit as iscss.

    3.5 Jstic atiai i t xcs ims m ai t cas, bt i t

    assimt t at j, iti tat:

    Sc it t sa tat t cms attmt b m cas t mi m i tis st

    aicati a t a I sst as m abt tm tat it s t m. It

    as sas ms t imt i ic I a t atisis tat xists

    bt t js tis Ct. Ts a caactis b a absc ciait,

    bac-biti, , i-aas, cis a isat. B cmais, hamts

    dma is a ia cam.126

    3.6 T ati as im tat at tis it, t jicia as ais, a,

    js sc as Jstics atiai a Sctt, a t t, js ici Jstics gats,

    B a Samm, st stict cmiac it t Cstitti a s a

    imt t jicia i ac aamts i t atmat t 2000 c.

    T as t a mb js t assciat it it acti.

    3.7 i Ci Jstic Tiaas timt, js m bt s st t

    a xss a itst i t Ci Jstic acac. Jstic atiai as ait t tis

    acci t stabis c t Cstitti. T ati as t tat

    i is tm as Ci Jstic, Jstic atiai i t ta acti t a t bac iti t

    jicia, ista maiaisi Jstics gats a Samm. At t sam tim, Jstic Sctt

    as mt t t Ct Aa. T ati as im tat, i t bi tat

    ts js a act i bac t Cstitti, tis as atica ai t t

    js t bc a t Cstitti. It as as xacbat b t ts,

    xam, t ati ci ts tat i tis i t mt i t

    st Jstic Samms miati t t Itatia Cimia Ct, sit isa

    st miati acss t pacic. T ati a tat tis as csi t

    b as tatmt a t caiat b a mt itica ass.

    3.8 T IBAhrI tat t is a i i iji tat t 2006 c a t maiais iti t jicia a tit t asst miac t bc. Tis is ac

    attmti t sta Jstic Samms mtiatis i ci t JSC a

    aiti Jstic gats as Acti Ci Jstic (csi t at 3.22 3.38).

    3.9 T sitati, ic stat i 2000, i t im. u is siati i Jaa 2008,

    Jstic r Ct a t t ii:

    Js a ma. T a ti is a isis i t sam a as s. Ts

    mst b t asi cass a t b a a jstic i. psaitis mst a

    at i jstic. o t bst ics aic I ci as t as b stati

    126 Ibid.

  • 8/2/2019 03 2009 March - IBHRI - Dire Straits-A Report on the Rule of Law in Fiji

    41/118

    Dire Straits: A report on the rule of law in Fiji MARcH 2009 41

    t a cas a t t t m mi ti sa i jstic i tat cas.127

    Removal o the Chie Justice

    ijis jicia as ta sm a cs i 2000 a 2006. T is bt

    tat as a istitti t jicia as ama a is ctii t b

    as a st a sccssi itica ciss sic 1987.128

    3.10 T cicmstacs si t ma Ci Jstic atiai ais a mb sis

    ccs abt t ic t jicia. Ci Jstic atiai as m m is

    c b statis t ct itim im a c t ta a ss.Saat m tis ma, Ci Jstic atiai as ca it a a miscct

    cs, a sbjct tim t a qstiab, a isciia css ic as

    a iss as at a sttmt tiati bt im a t im a