028 - module 3.1 - sgbv and pathways to justice · women’s access to justice training: module...

Women’s Access to Justice Training: Module 3.1: SGBV and Pathways to Justice အမ းသမးမားတရားမတမႈဆ ငရာလကလမးမေရး သငတနး - အစအစဥ (၃.၁) – SGBV ႏင တရားမတမႈလမးေၾကာငး

129

Module 3.1: SGBV and Pathways to Justice အစအစဥ (၃.၁) - SGBV ႏင တရာားမ တမႈလမားေၾကာငား

Purpose of Session: To explore pathways to justice for survivors of SGBV. အစအစဥ၏ရညရြယခက - လငပငားဆငရာန င ကာားမေရားရာအၾကမားဖကမႈမာားမ ရ ငသနလြတေျမာကသမာားအတြက တရာားမ တမႈလမားေၾကာငားက ရ ာေဖြေပားရန။

Outcomes, Skills and Methodologies ရလဒမား၊ ကၽြမးကငမႈမားႏင႔သငၾကားေရးနညးစနစမား

Outcomes: ရလဒမာား As a result of this session participants will be able to:

x Explain the concept of justice. x Define different legal processes. x Explain which approach would be more

suitable to resolve different problems. x Assess the legal options in a domestic

violence case.

ဤအစအစဥမ သငတနားသ၊သာားတ႔သညေအာကပါတ႔ကလပေဆာငႏငပါလမမည။ x တရာားမ တမႈ၏ အယအဆ၊သေဘာတရာားမာားက ရ ငား

ျပလာႏငပါလမမည။ x ဥပေဒလမားေၾကာငားအမ ားမ ားကလညား ရ ငားျပလာႏင

လမမည။ x မတညေသာျပနာအတြက ေျဖရ ငားသငသညနညား

လမားမာားကလညား ရ ငားျပေပားႏငလမမည။ x အမတြငားအၾကမားဖကမႈဆငရာအမႈမာားအတြကအသား

ျပ ႏငမည ဥပေဒဆငရာေရြားခယမႈမာားႏ င လကလ မား မ ႏင လာလမမည။

Skills: ကၽြမားကငမႈမာား In this session participants will practice the following skills:

x Communication x Listening x Analysis x Teaching or sharing ideas

ဤအစအစဥတြငသငတနားသ၊သာားမာားသညေအာကေဖာ ျပပါကၽြမားကငမႈမာားရရ ေစရနေလကငၾကမည။ ● ဆကသြယေျပာဆျခငား ● နာားေထာငျခငား ● စစစသားသပျခငား ● သငၾကာားျခငား၊ ေဝမ ျခငားႏ ငဆငသည အေတြားအ ေခၚမာား

Methodologies: သငၾကားေရးနညးစနစမာား In this session participants will practice the following training methodologies:

● Brainstorming ● Group work and presentation ● Jigsaw

ဤအစအစဥတြငသငတနားသ၊သာားမာားသညေအာကေဖာ ျပပါသငၾကာားနညားနညားပညာမာားကေလကငၾကမည။

● တထြငႀကဆေတြးေတာျခငး ● အပစလပငနး ႏင တငျပျခငး ● ဂစေဆာ

Rule of Law Principles

တရာားဥပေဒစားမားေရား စညားမဥားမာား The following rule of law principles are relevant to this session:

● Equality

ဤအခနားသည ေအာကပါ တရာားဥပေဒစားမားေရား စညားမဥား မာားားႏ ငစပဆငပါသည။

x တနားတညမ ရ ျခငား


130

● Non-discrimination ● Human rights ● Access to Justice

x ခြြျခာားဆကဆမႈမရ ျခငား x လ႔အခြငအေရားမာား x တရာားမ တမႈလကလ မားမ ျခငား

Preparation ျပငဆငပ

Materials: သငေထာကကပစၥညားမာား For this session you will need:

● Coloured stickers ● Whiteboard/markers ● Flipchart paper

ဤအစအစဥအတြက သငသညေအာကပါအရာမာားကလ အပပါလမမည။

● ကာလာစတစကာမာား ● သငပနား၊ မာကာမာား ● စာရြကျဖႀကား

Handouts: ေဝင စာရြကမာား In this session, participants will use:

x Handout 3.1.1 What is Justice? x Handout 3.1.2 Area of Law Definitions x Handout 3.1.3 Which System of Law x Handout 3.1.4 Domestic Violence Scenario

ဤအစအစဥတြငသငတနားသ၊သငတနားသာားမာားသညေအာကပါတ႔ကအသားျပ ရပါလမမည။

x ေဝင စာရြက ၃.၁.၁ တရာားမ တမႈရ ခြပါသလာား။ x ေဝင စာရြက ၃.၁.၂ ဥပေဒအဓပၸာယဖြငဆခက

မာား x ေဝဌစာရြက ၃.၁.၃ မညသညဥပေဒဆငရာ

စနစမာားကကငသားရမညနညား။ x ေဝဌစာရြက ၃.၁.၄ အမတြငားအၾကမားဖကမႈ

ဆငရာဇာတညႊနား

OPEN SESSION (3 mins) အဖြငအစအစဥ (၃ မနစ)

Explain that the next several sessions will examine different legal processes to resolve or avoid disputes. Today’s session introduces these legal processes, clarifies the differences between them, and explains different purposes that they serve in Myanmar society. Write outcomes on flipchart paper and explain them. Discuss other announcements and concerns. လာမညအစအစဥမားတြင တရားေရးျဖစစဥတြင ကြြျပားျခားနားျခငးအေၾကာငးအရာမားက ေလလာျပးအျငငးပြားမႈဆ ငရာ မားက ဘယလ ေျဖရငး/ေရာငရားန ငမညက ရငးျပပါ။ ယေန႔အစအစဥတြင ထ သ ႔ကြြျပားျခားနားသည တရားေရးျဖစစဥ အေၾကာငးအရာမားက မ တဆကရန၊ ကြြျပားျခားနားမႈမားက ရငးလငးေပးသြားမညျဖစျပး၊ ျမနမာလ႔အဖြြ႔စညးမားတြင ကြြျပားျခားနားသည ရညရြယခကမားက ဘယလ အေထာကအကျပ သညက ရငးလငးသြားမညျဖစပါသည။ ရလဒမားက စာရြကၾကးေပၚတြငေရးသားျပးရငးလငးပါ။ အျခားေၾကျငာခကမားႏင သ ရ လ ေသာအေၾကာငးအရာမားက ေဆြးေႏြးပါ။ REVIEW (2 mins) ျပနလညသားသပျခငား (၂ မနစ)

Link this session’s outcomes to previous sessions and activities. ဤအစအစဥ၏ ရလဒမာားက ၿပားခြေသာ အစအစဥႏ င လႈပရ ာားမႈမာားႏ င ဆကစပေပားပါ။


131

Purpose of Activity: To discuss the meaning of justice and how justice can have different meanings to different people in different situations. လႈပရ ာားမႈ၏ ရညရြယခက - တရာားမ တမႈ၏ အဓပၸာယက ေဆြားေႏြားၾကရနႏ င မတညေသာအေျခအေနမာားတြင မတည ေသာလမာားအတြက တရာားမ တမႈအဓပၸာယအမ ားမ ား ရ ေနႏငေၾကာငားကလညား ေဆြားေႏြားၾကရန ျဖစပါသည။ Methodology: Case scenario သငၾကားေရးနညးစနစ - အမႈဇာတညႊနားမာား Handout(s): 3.1.1 What is Justice? ေ၀င စာရြကမာား - ေဝဌစာရြက ၃.၁.၁ တရာားမ တမႈဆသညမ ာ အဘယနညား။ Materials: Flipchart paper and markers သငေထာကကျပ ပစၥညားမာား - စာရြကျဖႀကားႏ င မာကာေဗာပငမာား

Instructions ညႊနၾကားခကမား

x Ask participants to form 5 groups. Give each participant Handout 3.1.1. x သငတနးသ၊ သားမားအား အဖြြ႕(၅)ဖြြ႕ခြြပါ။ သငတနးသ၊သားတစဥးစအားေဝဌစာရြက၃.၁.၁က ေပးပါ။

x Ask each group to discuss the scenario and consider if the outcome was “fair” or “just”. x စာရြကပါဇာတညႊနး၏ရလဒသညတရားမတမႈရ ေၾကာငး၊မရ ေၾကာငးက ေဆြးေႏြးခ ငးပါ။

x Using the points raised in this discussion, ask each group to create a definition of “justice” and write it on the whitepaper. (10 mins)

x ေဆြးေႏြးမႈထြတြငပါဝငခြသညအခကမားက အသးျပ ၿပးအဖြြ႕တစဖြြ႔စအားတရားမတမႈ၏အဓ ပၸာယက ဖြငဆ ခ ငးပါ။ ၿပးေနာက စာရြကျဖေပၚတြင ခေရးခ ငးပါ။ (၁၀မ နစ)

x Ask each group to present their definition by taping it on the wall to refer to throughout this module. (5 mins)

x ၿပားေနာက ၄ငားတ႔ ေရားသာားထာားသည အဓပၸာယဖြငဆခကမာားက နရေပၚတြင ကပခငားၿပား တစဖြြ႕ခငခငားစ တငျပခငား ပါ။ သငခနားစာၿပားဆားသညအထ ထစာရြကက နရေပၚတြင ကပထာားပါ။ (၅ မနစ)

Closing Activity (5 mins) အပ တလႈပရားမႈ (၅ မ နစ) Ask participants to look at the definitions of justice on the wall and ask the following questions: နရေပၚရ တရားမတမႈႏငဆ ငသည အဓ ပၸာယဖြငဆ ခကမားက သငတနးသ၊သားမားအား ၾကညခ ငးၿပးေနာက ေအာကပါ ေမးခြနးမား ေမးပါ။

x Are all the definitions the same? Different? x ၄ငးတ ႔ ဖြငဆ ထားသည အဓ ပၸာယဖြငဆ ခကမားသည တညေနၾကပါသလား၊ သ ႔မဟတ မတညၾကပါသလား။ x Was it difficult to come up with one definition? Why or why not? x အဓ ပၸာယဖြငဆ ခကတစရပရရ ေအာင ျပ လပရျခငးသည ခကခြပါသလား၊အဘယေၾကာင ခကပါသနညး၊

အဘယေၾကာင မခကသနညး။ x How do you think a person who has experienced SGBV would define justice? x လငပငားဆငရာႏ င ကာားမေရားရာအၾကမားဖကမႈက ခစာားရၿပားသည သတစေယာက၏ “တရာားမ တမႈ” အေပၚ

အဓပၸာယဖြငဆခကမာားသည တျခာားသမာားႏ င တညႏငမညဟ သငထငပါသလာား။

ACTIVITY 1: WHAT IS JUSTICE? (20 mins) လႈပရားမႈ ၁ - တရားမတမႈ ဆ သညမာအဘယနညး။ (၂၀ မ နစ)


132

Notes to facilitators The purpose of this activity is to encourage participants to think about justice and its different meanings. Participants should discover through this exercise that justice may mean different things to different people in different contexts. This is true in all cases even in matters related to SGBV. Some survivors of SGBV may describe punishment as justice for persons who have abused them. Other survivors may describe punishment as stopping the violence without punishment. သငတနားနညားျပမာားအတြက မ တစမာား ဤသငခနားစာ၏ ရညရြယခကမ ာ - သငတနားသ၊သာားမာားအာား တရာားမ တမႈ၏ အဓပၸာယႏ င ၄ငား၏ တျခာားေသာ အဓပၸာယဖြငဆခကမာားက စဥားစာားေတြားေခၚေစရန ျဖစပါသည။ ယခသငခနားစာမ တဆင သငတနားသ၊သာားမာား သငယႏငမညမ ာ … တရာားမ တမႈဆသညအရာသည မတညေသာအေျခအေနတြင ရ ေသာ မတညသညသမာားအတြက တျခာားေသာ အဓပၸာယမာားက ေဖာေဆာငႏငေၾကာငား ေလလာႏငမညျဖစပါသည။ လငပငားဆငရာ န ငကာားမေရားရာ အၾကမားဖကမႈ ျပနာမာားမ အစ တျခာားေသာ ျပနာမာားတြငလညား ယခကြသ႔ပင ျဖစပါသည။ တခ ႕ခငေသာ လငပငား ဆငရာႏ ငကာားမေရားရာအၾကမားဖကခရျခငားမ လြတေျမာကလာသမာားကမ ၄ငားတ႔အာား ထသ႔ကားလြနခြသမာားအာား အ ျပစဒဏေပားျခငားသည တရာားမ တမႈပငျဖစသညဟ ဖြငဆေၾကာငား ဖြငဆႏငမည။ တျခာားေသာသမာားကမ ျပစဒဏ ေပားစရာမလပြ ထသ႔ထပမမကားလြနေအာင ေနျခငားသညပင အျပစဒဏေပားျခငားဟ၍သတမ တေကာငား သတမ တ ႏငသည။

ACTIVITY 2: DIFFERENTIATING BETWEEN LEGAL PROCESSES (25 mins) လႈပရားမႈ ၂ - ဥပေဒဆ ငရာ လပငနးစဥမားအၾကား ကြြျပားမႈက ေလလာျခငး (၂၅ မ နစ) Purpose of Activity: To help participants understand the different processes of resolving legal disputes. လႈပရ ာားမႈ၏ ရညရြယခက - ဥပေဒဆငရာအျငငားပြာားမႈမာားက ေျဖရ ငားရန ေျဖရ ငားနညားအမ ားမ ားရ ေၾကာငားကသငတနားသ၊ သာားမာားအာား နာားလညသရ ေစရနျဖစပါသည။ Methodology: Jigsaw သငၾကားေရးနညးစနစ - Jigsaw Handout(s): 3.1.2: Area of Law Definitions (cut into strips so that there is one definition on each strip.) ေဝင စာရြက (မာား): ၃.၁.၂ ဥပေဒအဓပၸါယဖြငဆခကမာား (ေဝင စာရြကတစရြကလ င အဓပၸါယဖြငဆခကတစခသာရ ေစရန ျဖတေပားပါ။) Materials: None သငေထာကကပစၥညးမား - မရ ပါ။


x Ask participants to form 4 groups. x သငတနးသ၊သားမားအားအဖြြ႔ ၄ ဖြြ႔ ဖြြ႕ပါ။

x If possible, assign one person who is familiar with legal systems to each group. x ျဖစႏ ငပါကဥပေဒဆ ငရာစနစမားအေၾကာငးသ သမားက အဖြြ႕တစဖြြ႔ခငးစအတြငးပါဝငေအာငအဖြြ႕ခြြေပးပါ။

x Give each group one of the definitions. x အဖြြ႔တစဖြြ႔စက ဥပေဒဆ ငရာအဓ ပၸာယဖြငဆ ခကတစခစ ေပးပါ။ x Tell each group that they should discuss their definition and possible examples. They will become

the expert on that area of the law and teach others.


133

x အဖြြ႔တစဖြြ႕စအား ၄ငးတ ႔ ရရ ထားသည ဥပေဒဆ ငရာ အဓ ပၸာယဖြငဆ ခကတစခစ၏ ဆ လ ရငးႏင ဥပမာ မားက လညး ေဆြးေႏြးခ ငးပါ။ ထ သ ႔ အဖြြ႕အတြငးေဆြးေႏြးၿပးသည အခ နတြင ၄ငးတ ႔သည ကၽြမးကငသ မားအျဖစ သရပေဆာငရမညျဖစၿပး တျခားသမားသ ႔ ျပနသငေပးရပါမည။

x Each group will have a different definition. (5 mins) x အဖြြ႕တစဖြြ႕ခငးစသည မတညေသာ ဥပေဒဆ ငရာအဓ ပၸာယဖြငဆ ခကတစခက ရရ ပါမည။ (၅မ နစ) x Give each member of each group a different coloured sticker and ask participants to form new

groups where all members have the same colours. x အဖြြ႕တစဖြြ႕ခငးစရ အဖြြ႕ဝငတစဥးစအား မတညေသာ ကာလာစတစကာစာရြကတစရြကစ ေပးပါ။ ထ ႕ေနာက ၄ငး

တ ႔ရရ ထားသည စတစကာအေရာငအလ က တရာအပစမား ဖြြ႕ခ ငးပါ။ x In these new groups, ask participants to take turns teaching each other about their areas of law

using the previously identified examples. (10 mins) x ထကာလာစတစကာမာားျဖင ဖြြ႕ခငလကေသာ အပစသစမာားအတြငားရ သငတနားသ၊သာားမာားအာား ၄ငားတ႔ ပထမအပစ

အတြငားက ေလလာခြၾကသည ဥပေဒမာားအေၾကာငား ဥပမာမာား သားၿပား အခငားခငား ျပနလည ရ ငားျပခငားပါ။

Closing Activity (5 mins) အပ တလႈပရားမႈ (၅ မ နစ) Ask participants the following questions: သငတနးသ၊သားမားအား ေအာကေဖာျပပါ ေမးခြနးမား ေမးေပးပါ။

x Of the four methods or processes of resolving legal disputes which ones are considered part of the formal justice system?

x ဥပေဒေရးရာအျငငးပြားမႈမားက ေျဖရငးနညး ၄ မ း ရ သညအနက မညသညအရာသည ရးဆနေသာ (Formal ျဖစေသာ) တရားစရငေရး စနစျဖစသညဟ မတယ၍ရႏ ငသနညး။

x Of the four methods or processes of resolving legal disputes which ones are considered part of the informal justice system?

x ဥပေဒေရးရာအျငငးပြားမႈမားက ေျဖရငးနညး (၄) မ း ရ သညအနက မညသညအရာသည ရးမဆနေသာ (Informal ျဖစေသာ) တရားစရငေရး စနစျဖစသညဟ မတယ၍ရႏ ငသနညး။

x Do you think persons who have experienced SGBV prefer to use the formal or the informal justice system? Why or why not?

x လငပငားဆငရာႏ ငကာားမေရားရာအၾကမားဖကမႈက ခရသညသမာားသည ရားကနာားဆနသည တရာားစရငေရားစနစ ႏ င ရားကနာားမဆနသည တရာားစရငေရားစနစတ႔တြင မညသညစနစက ပၿပား ႏ စသကလမမညဟ သငထငပါသ နညား။

Notes to facilitators The formal justice system is one in which laws are set and enforced by state institutions such as courts, police, judges, and prisons. The informal justice system operates outside of these state institutions. Both systems are important for resolving disputes. သငတနားနညားျပမာားအတြက မ တစမာား ရားကနာားဆနေသာတရာားစရငေရားစနစ (Formal Justice System) တြင ခမ တထာားသည ဥပေဒမာားရ ၿပား ႏငငအဖြြ႕ခင အစညားမာား ျဖစသည တရာားရားမာား၊ ရြမာား၊ တရာားသႀကားမာား၊ ႏ င ေထာငမာားမ ထဥပေဒမာားအတငား လကနာကငသားရန လပါသည။ သ႔ေသာ ရားကနာားမဆနေသာတရာားစရငေရားစနစ (Informal Justice System) တြငကာား ထႏငငအဖြြ႕ခင အစညားမာားႏ င မသကဆငဘြ ၄ငားတ႔၏ ျပငပတြင လပေဆာငရပါသည။ ထစနစႏ စမ ားစလားတ႔သည အျငငားပြာားမႈမာားက ေျဖရ ငားရန အေရားပါသည စနစမာား ျဖစၾကပါသည။


134

ACTIVITY 3: WHICH PROCESS OF LAW? (15 mins) လႈပရားမႈ ၃ - မညသညဥပေဒလပငနားစဥမာား ပါဝငေနပါသလြ။ (၁၅ မ နစ) Purpose of Activity: To apply the definitions learned in Activity 2 by matching them with a fact scenario. လႈပရ ာားမႈ၏ ရညရြယခက - လႈပရ ာားမႈ၂တြငေလလာသငယခြသညဥပေဒဆငရာအဓပၸာယဖြငဆခကမာားက ၄ငားတ႔၏ သကဆငရာ ဇာတညႊနားမာားႏ င ခတဆကေပားရနျဖစပါသည။ Methodology: Think-pair-share, Brainstorm သငၾကားေရးနညးစနစ - စဥးစားပါ - ႏစေယာကတတြြေဆြးေႏြးပါ - ေဝမပါ ႀက တငႀကဆေတြးေတာျခငး Handout(s): 3.1.3 – Which System of Law ေဝငစာရြက(မား) ၃.၁.၃ - မညသညဥပေဒစနစက ကငသား၍ ရသနညား။ Materials: Whiteboard သငေထာကကပစၥညးမား - သငပနး ေ၀စာရြက ၃.၁.၃


x Ask participants to form pairs. Distribute Handout 3.1.3: ‘Which System of Law’ to all participants. x သငတနးသ၊သားမားအား ၂ ေယာကတတြြအပစမားဖြြ႕ခ ငးပါ။ ေဝငစာရြက (၃.၁.၃) ျဖစသည မညသည ဥပေဒ

စနစက ကငသး၍ ရသနညး ဟသည စာရြကက သငတနးသ၊ သားတစဥးစအား ေပးပါ။ x Write the following along the top of the whiteboard as titles of vertical columns: Criminal Law, Civil

Law, Administrative Law, ADR (short for Alternative Dispute Resolution). x ေအာကေဖာျပပါတ႔ က သငပနးေပၚတြင ေဒါငလ ကေကာလမားဆြြၿပး ေရးေပးပါ။ ျပစမႈဆ ငရာဥပေဒ၊ တရားမ

ဥပေဒ၊ အပခ ပမႈဆ ငရာဥပေဒ၊ အျငငးပြားမႈမားက တျခားေသာနညးမားျဖင ေျဖရငးျခငးမား (ADR)။ x Ask pairs to consider each scenario and decide which legal process is most applicable for each

scenario and why (there may be more than one option). x ထ ႔ေနာက အဖြြ႕မားအား ၄ငးတ ႕ရရ ထားသည ဇာတညႊနးမားသည မညသညဥပေဒမားႏင သကဆ ငေနေၾကာငး

က စဥးစားခ ငးပါ။ ထ ဇာတညႊနးတစခစနင သကဆ ငႏ ငသည ဥပေဒမားသည တစခထက ပ ေနႏ ငပါသည။

x Write the scenario number under appropriate columns as pairs respond. It is okay to have the same number in different columns. (5 mins)

x ဇာတညႊနးနပါတက ၄ငးတ ႔၏ သကဆ ငရာေကာလေအာကတြင အဖြြ႕လ ကေရးခ ငးပါ။ တညေသာ ဇာတညႊနးန ပါတတ ႔သည မတညေသာေကာလမားေအာကတြင ရ ေနႏ ငပါသည။ (၅ မ နစ)

x Consider each scenario in turn asking different pairs the following questions. Ask one per team. Ask other teams to raise one hand if they agree with the responses provided, and to raise two hands if they disagree.

x ထ ႔ေနာက ဇာတညႊနးတစခခငးစအတြက ေအာကေဖာျပပါေမးခြနးမား ေမးေပးပါ။ အဖြြ႕တစဖြြ႕ခငးစအား ေမးပါ။ ၄ငးတ ႔ ေျဖလ ကသညအေျဖမားက သေဘာတပါက လကတစဖကေျမာကခ ငးၿပး သေဘာမတပါက လကႏစဖက ေျမာကခ ငးပါ။ o Which system[s] of law applies? Why? o မညသညဥပေဒစနစ(မား)က ကငသး၍ရသနညး။ ဘာေၾကာငနညး။ o What parties are involved in these situations? o ဤအေျခအေနမားတြင မညသမား ပါဝငေနသနညး။ o What laws probably apply to these situations? o ဤအေျခအေနမားတြင မညသညဥပေဒမားက ကငသး၍ရသနညး။


135

o What potential outcomes are likely in each situation? o အေျခအေနတစခခငားစတြင မညသည ျဖစႏငသညရလဒမာား ရ ႏငသနညား။

x Briefly explore disagreements by asking about reasons, encouraging a response, inviting broader discussion, seeking consensus, and if none comes, subjecting the differing views to a raise your hand vote in deciding where to place the response in the whiteboard chart. (8 mins)

x သေဘာမတပါဟ ေျဖသညသမားက သေဘာမတရသညရညရြယခကမား၊ ႏင အဘယေၾကာင သေဘာမတ ေၾကာငးက အကဥးခ ပေမးေပးၿပး ၄ငးတ ႔အၾကား အျပနအလနေဆြးေႏြးမႈမား ရ လာေအာငလပေပး ပါ။ ၿပးေနာက ၄ငးတ ႔အၾကား သေဘာတညခကရရ ေအာင ျပ လပေပးပါ။ ထ သ ႔ ျပ လပသညအၾကားမ သငတနးသ၊သားမား အၾကား သေဘာတညခက မရခြလင သငတနးနညးျပမ ၾကားဝငၿပး ျဖစသငသညဘကတြင မြေပးေပးၿပး သငပနး ေပၚတြင ျပငဆငေရးသားေပးပါ။ (၈ မ နစ)

Closing Activity (2 mins) အပ တလႈပရားမႈ (၂ မ နစ) Ask participants the following question: သငတနးသ၊သားမားအား ေအာကပါတ ႔က ေမးပါ။

x Of the four methods, which one is most important when we think about the rule of law principles? (Ask a couple of participants to share their thoughts briefly.

x နညားလမား ၄ မ ားအနက မညသည နညားလမားသည တရာားဥပေဒစားမားေရားစညားမဥားမာားအရ အေရားႀကား ဆားျဖစသ နညား။

ACTIVITY 4: DOMESTIC VIOLENCE (20 mins) လႈပရားမႈ ၄ - အ မတြငးအၾကမးဖကမႈ (၂၀ မ နစ) Purpose of Activity: To assess the pros and cons of legal options in a domestic violence case. လႈပရ ာားမႈ၏ ရညရြယခက - အမတြငားအၾကမားဖကမႈအတြက ေရြားခယႏငသညဥပေဒဆငရာ ေရြားခယမႈမာား၏ ေကာငား က ားႏ ငဆားက ားမာား လကလ မားမ မႈရေစရန။ Methodology: Group discussion သငၾကားေရးနညးစနစ - အပစလ ကေဆြးေႏြးျခငး Handout: 3.1.4 – Domestic Violence Scenario and Legal Options ေဝငစာရြက ၃.၁.၄ - အ မတြငးအၾကမးဖကမႈဇာတလမးႏင ဥပေဒဆ ငရာေရြးခယျခငး (ျမနမာန ငင ႏင အျပညျပည ဆ ငရာ) Materials: None သငေထာကကပစၥညးမား - မရ ပါ။


x Ask participants to quickly form small groups of 3 or 4 people. x သငတနးသ/သားမားအား (၃) သ (၄) ေယာကပါဝငသညအပစငယမားအျမနဖြြ႔ခ ငးပါ။

x Give each participant Handout 3.1.4 and ask them to read it carefully. x သငတနးသ/သားတစေယာကခငးစအားေဝငစာရြက၃.၁.၄က ေပးၿပးေသခာစြာဖတခ ငးပါ။

x Ask each group to discuss the two legal options described in the handout and decide which option is best for Phyu Phyu and her children. (15 mins)


136

x ေဝင စာရြကထြတြငေဖာျပထားသညဥပေဒဆ ငရာေရြးခယမႈ ၂ ခအေၾကာငး အပစတစစစအားေဆြးေႏြးခ ငးပါ။ ျပးေနာက ျဖျဖႏငသမ၏ကေလးမားအတြက အသငေတာဆးေသာ ေရြးခယမႈတစခက ဆးျဖတေပးခ ငးပါ။

Closing Activity (5 mins) အပ တလႈပရားမႈ ( ၅မ နစ)

x Ask each group what option they chose and reasons for choosing that option. x အပစတစခစအား၎တ ႔ေရြးခယေပးခြသညေရြးခယက ေမးပါ။အဘယေၾကာငထ သ ႔ေရြးခယခြသညက လညးေ

မးေပးပါ။ x Ask participants who are listening to raise both hands if they disagree. Ask reasons for any

disagreements and discuss them. x သေဘာမတေသာသမာားအာား လက၂ဖကေထာငခငားပါ။ ၿပားေနာက အဘယေၾကာင သေဘာမတေၾကာငား ေမားၿပား

ေဆြားေႏြားမႈမာား ျပ လပခငားပါ။ SUMMARY AND EVALUATION (5 mins) အကဥးခ ပျခငးႏင သးသပရန (၅ မ နစ)

Ask participants the following questions: သငတနးသ၊ သားမားအား ေအာကပါေမးခြနးမားက ေမးပါ။

x How does a person’s definition of justice influence their choice of a method to resolve a legal dispute?

x လအခငးခငးအၾကားတြငတရားမတမႈဆ သညအဓ ပၸာယဖြငဆ ခကမား ေျပာငးလြသြားသညႏင ၄ငးတ ႔၏ ဥပေဒ ဆ ငရာအျငငးပြားမႈမားက ေျဖရငးပနညးလမးမားသည အဘယေၾကာင ကြာျခားသြားသနညး။

x How does a person’s knowledge of pros and cons of different legal options influence their choices? x မတညေသာ ဥပေဒေရြးခယမႈမား၏ ေကာငးက းမေကာငးက းမားအား သ ရ နားလညျခငးသည ၎တ ႔၏ေရြးခယ

မႈအေပၚ မညသ ႔ လႊမးမ းမႈ ရ သနညး။ x Is there one legal process that has a better guarantee of achieving justice? x တရားမတမႈဆ သညအရာက အာမခႏ ငသညတစခတညးေသာဥပေဒအရေျဖရငးျခငးနညးလမးရ ပါသလား။

x Are the rule of law principles important in both formal and informal methods for resolving disputes? x အျငငားပြာားမႈမာားက လပထားလပနညားအရေျဖရ ငားျခငားႏ င သမရားကေျဖရ ငားျခငားတ႔တြင တရာားဥပေဒစားမားေရား စညား

မဥားမာားသည အေရားပါပါသလာား။

Women’s Access to Justice Training: Handout 3.1.1: What is Justice? အမ းသမ းမ းတရ းမ တမႈဆ ငရ လကလ မးမ ေရး သငတနး - ေ၀င စ ရြက (၃.၁.၁) - တရ းမ တမႈဆ သညမ အဘယနညး

137

Handout 3.1.1: What is Justice? ေဝင စ ရြက (၃.၁.၁) - တရ းမ တမႈဆ သညမ အဘယနညး။

Khin Khin lives in a rural village in Shan State. She is raped by a 30-year old man on her way home from school. Her parents are outraged and go to the Village Elder. There are many discussions back and forth with the Elder. Khin Khin is asked to give her story, but no one asks her what type of punishment the man should receive. After several weeks, Khin Khin’s parents agree that she will marry the man and he will give Khin Khin’s family a share of his livestock. Was there justice in this case? ခငခငသည ရ မးျပညနယရ ေကးရြ တရြ တြင ေနထ ငသည။ သမ ေက ငးမ အ မသ ႔ ျပနလ စဥ လမးမ အသက ၃၀ အရြယရ ေသ အမ းသ းတစေယ က၏ မဒ မးကငျခငးက ခလ ကရသည။ သမ၏ မ ဘမ းမ မခမရပႏ ငျဖစၿပ း ေကးရြ လႀက းထ သြ းၾကသည။ ေကးရြ လႀက းႏ င အျပနအလ န ေဆြးေႏြးမႈမ းစြ ျပ လပခခသည။ ခငခငက ျဖစပကသမ အ း ျပနလည ေျပ ေစသည။ သ ႔ေသ က းလြနသအေပၚ ဘယလ အျပစဒဏေပးမႈ ရရ ေစခငသလခဟ မညသမ သမအ း မေမးၾကပါ။ ရကသတပတေပါငးမ းစြ ၾက ၿပ းေန က ထ က းလြနသႏ င ခငခငအ း လကထပေပးရန ႏ င ခငခင၏ မ သ းစအ း ထ သ ပ ငဆ ငေသ ကၽြခ၊ႏြ းမ းေဝစအ း ေပးမည ဆ သညက ခငခင၏ မ ဘမ းက သေဘ တလ ကၾကသည။ ဤအမႈ၌ တရ းမ တမႈ ရ ပါသလ း။

Women’s Access to Justice Training: Handout 3.1.2: Area of Law Definitions အမ းသမးမားတရားမတမႈဆ ငရာလကလမးမေရး သငတနး - ေ၀ငစာရြက (၃.၁.၂) - ဥပေဒ အဓ ပၸာယဖြငဆ ခကမား

139

Handout 3.1.2: Area of Law Definitions ေ၀ငစာရြက (၃.၁.၂) - ဥပေဒ အဓ ပၸာယဖြငဆ ခကမား

အျငငးပြားမႈဆ ငရာ ေျဖရငးမႈနညးလမးမား အျငငးပြားမႈဆ ငရာ ေျဖရငးမႈနညးလမးမားသည တရာားရားဆငရာအမႈကစၥမ ာား (သ႔) လပထားလပနညားမ ာားက အသားျပ၍ ေျဖရငားျခငားမဟတဘ တျခာားေသာနညားမ ာားျဖင ေျဖရငားျခငားနညားမ ာား ျဖစၾကသည။ ထတျခာားေသာနညားမ ာားျဖင ေျဖရငားျခငား နညားမ ာားမာ တရာားရားျပငပတြင ဖ နေျဖျခငား၊ ညနငားျခငား ႏင ခသမာဓျဖင စရငဆားျဖတျခငားတ႔ျဖင အျငငားပြာားမႈက ေျဖရငား သည နညားလမားမ ာားားျဖစသည။ ALTERNATIVE DISPUTE RESOLUTIONS Alternative Dispute Resolutions are a way to solve conflicts without using formal court cases or procedures. These alternatives include mediation, negotiation, and arbitration. ျပစမႈဆ ငရာ ဥပေဒ ျပစမက ားလြနျခငား စြပစြခရသ ႏင ႏငငေတာတ႔အၾကာား လကနာေဆာငရြကရန သတမတျပဌာနားေပားခ ကမ ာား ျဖစသည။ ျပစမဆငရာ ဥပေဒသည ျပမ လပေဆာင ေနထငျခငားဆငရာ စညားကမားျပဌာနား ခ ကမ ာား ျဖစသည။ ယငားျပဌာနားပါ စညားကမားခ ကမ ာားက က ားလြန ေဖာကဖ ကပါက တရာားစြဆျခငားႏင အျပစဒဏေပားျခငား ခရမညျဖစျပား ေထာငဒဏ (သ႔) ေငြ ဒဏ က ခရမည။ သ႔ျဖစ၍ ျပစမဆငရာ ဥပေဒသည ျပစမဆငရာ က ားလြနျခငား၊ ဖမားဆားခ ပေႏာငျခငား၊ ရ၏စစေဆားျခငား၊ စစေဆားစရငျခငား၊ ျပစမဆငရာ ဥပေဒအရ ကစာားျခငား၊ အက ဥားက ျခငားႏင အလာားတ ျပနာအခ ငားအရာမ ာားႏငသကဆင ပါဝငသည။ CRIMINAL LAW Criminal law is a set of provisions that deal with relations between allegedly misbehaving individuals and the state. Criminal law establishes rules of conduct. If a person breaks the law, is prosecuted, and convicted, it will result in punishment such as imprisonment and fines. Criminal law involves the police, arrest, investigations, trial, criminal legal remedies, detention and similar issues. တရာားမ ဥပေဒ တရာားမ ဥပေဒသည လ သာားမ ာားေန႔စဥ ၾကေတြ႔ရသည အေၾကာငားအရာမ ာားျဖစသည (ဥပမာ - ေနအမ တကခနား ေရာငားခ ျခငား၊ အေရာငားအဝယ စာခ ပျပျခငား၊ ကြာရငားျခငား၊ အေမြဆကချခငား ႏင ပဂ လေရားရာ ဒဏရာ အနာတရျဖစျခငား (သ ) ပစၥညားဥစၥာ ပ ကစားျခငားေၾကာင နစနာေၾကား ရရျခငား)။ ေယဘယ အာားျဖင႔ ပဂ လႏစဥားႏငသာ သကဆငျပား အစားရအေနျဖင တကရက ပါဝငပကသကျခငား မရပါ။ CIVIL LAW Civil law is about daily activities we come across in our lives: how to sell an apartment; create a contract for buying goods; divorce, inheritance and to receive compensation for a personal injury or damage to property. It is normally between two persons and the government is not directly involved. အပခ ပမႈဆငရာဥပေဒ အပခ ပမဆငရာ ဥပေဒသည ပဂ လတစဥားခ ငားစႏင စမခန႔ခြေရားဆငရာ အစားရအဖြ႔အစညားမ ာား၏ အျပနအလန အက ား သကေရာကမႏင လကနာမရေစရန သတမတ ျပဌာနားခ ကမ ာား ျဖစသည။ ယငားအခ ကမ ာားတြင အလပအကင ခန႔ထာားျခငား ဆငရာ အျငငားပြာားမႈမ ာား၊ ေျမယာ အျငငားပြာားမႈမ ာား၊ အခြနစညားၾကပျခငား၊ အေကာကခြန ေကာကချခငား၊ လ ဝငမႈ ၾကားၾကပမ ဆငရာမ ာားႏင အေထြေထြ အပခ ပေရားဌာနဆငရာႏင ပတသကသည အေၾကာငားအရာမ ာား ပါဝငသည။ ADMINISTRATIVE LAW Administrative law is a set of provisions, which regulate the interactions between individuals and governmental administrative bodies. These can include employment disputes, land disputes, taxation, customs, immigration, and matters related to the General Administrative Department.

Women’s Access to Justice Training: Handouts 3.1.3: Which System of Law Applies? အမ းသမးမားတရားမတမႈဆ ငရာလကလမးမေရး သငတနး - ေ၀ငစာရြက (၃.၁.၃) - မညသညဥပေဒစနစမားက ကငသး၍ရသနညး။

141

Handouts 3.1.3: Which System of Law Applies? ေ၀ငစာရြက (၃.၁.၃) - မညသညဥပေဒစနစမားက ကငသး၍ ရသနညး။

1. A person who is alleged of having committed rape is arrested by the police. ၁။ လတစဥးသည မဒ နးမႈျဖင စြပစြြခရၿပး ရြမား၏ ဖမးဆးျခငးက ခထားရပါသည။ 2. Poe Poe and Aung Thein are Christian. They have decided to seek a divorce. ၂။ ပ ပ ႏင ေအာငသ နးတ ႔သည ခရစယာနဘာသာဝငမား ျဖစၾကပါသည။ ၄ငးတ ႔သည ကြာရငးရန ဆးျဖတခကခၿပး သမား လညး ျဖစၾကပါသည။ 3. Tun Hlaing is building a new house on Lamadaw Street. He receives a notice from the Lashio Development Committee claiming his building extends onto the public street and he must correct the problem in one month. ၃။ ထြနးလႈ ငသည လမးမေတာလမးတြင အ မသစတစလး ေဆာကေနပါသည။ သသည လားရႈ းၿမ ႕ေတာစညပငသာ ယာေရးေကာမတ၏ ႏ ႕တစစာတစေစာငက လကခရရ ခြပါသည။ ထ စာတြင ၄ငးေဆာကလပေနသည အေဆာကအဥး သည အမားပ င လမးေျမေပၚသ ႔ ကေရာကေနေၾကာငးႏင ထ သ ႔ ျဖစေနသညျပနာက တစလအတြငး ေျဖရငးရမညျဖစ ေၾကာငး ေရးသားထားပါသည။ 4. Wint Mar and her husband are separated with four children. Wint Mar goes to see the village elder for his assistance in asking her husband to provide financial support for the children. ၄။ ဝငမာႏင သမ၏ ခငပြနးတ ႔သည ကေလး ၄ ေယာကရၿပး ကြြသြားခြပါသည။ ဝငမာ သည ကေလးမားအတြက သမ ခငပြနးထမ ေငြေၾကးဆ ငရာ ေထာကပေၾကးရရန ရပရြာ တြငးရ လႀကးမားထသ ႔ သြားေရာကခြပါသည။

Women’s Access to Justice Training: Handout 3.1.4: Domestic Violence Scenario and Legal Options အမ းသမးမားတရားမတမႈဆ ငရာလကလမးမေရး သငတနး - ေ၀ငစာရြက (၃.၁.၄) - အ မတြငးအၾကမးဖကမႈဆ ငရာဇာတညႊနးႏင

ဥပေဒဆ ငရာေရြးခယမႈမား

143

Handout 3.1.4: Domestic Violence Scenario and Legal Options

ေ၀ငစာရြက (၃.၁.၄) - အ မတြငးအၾကမးဖကမႈဆ ငရာဇာတညႊနးႏင ဥပေဒဆ ငရာေရြးခယမႈမား

Scenario Phyu Phyu and Tun Tun have been married for 8 years and have two children, ages 3 and 6. Phyu Phyu is 6 months pregnant with her third child. Phyu Phyu and Tun Tun are both Buddhist. Tun Tun works for the government and Phyu Phyu earns a small income sewing at home. Tun Tun likes to go to the tea shop every evening and drink with his friends. When he comes home he is drunk and beats Phyu Phyu. Phyu Phyu cannot get help from Tun Tun’s family because they do not like her and think she is a bad wife. Tun Tun’s elder sister has also beaten Phyu Phyu. Phyu Phyu fears for her unborn child and two children. She does not want to keep living with Tun Tun. One night, Phyu Phyu’s neighbor hears Phyu Phyu screaming and calls the police. The police arrive and talk to Tun Tun who says nothing happened. Phyu Phyu is too scared to talk to the police. The police do not see any injuries and leave. The next day, Phyu Phyu finds that she is unable to walk. Phyu Phyu is unable to walk for 30 days. She does her best to care for the children during this time. After a month has passed, she asks her neighbor to take her to the medical clinic. At the clinic she is given a brochure for a legal clinic. The lawyer at the clinic gives her the following information: ဇာတညႊနး ျဖျဖႏငထြနးထြနးတ ႔ လကထပၿပးသညမာ ၈ ႏစ ရ ၿပျဖစၿပး ၃ ႏစအရြယနင ၆ ႏစအရြယ ကေလးႏစေယာက ထြနးကားခ ပါသည။ ျဖျဖ တတ ယက ယဝန ေဆာငထားသညမာ ၆ လ ရ ပါၿပ။ ျဖျဖႏင ထြနးထြနး ႏစဥးစလးတ ႔သည ဗဒၶ ဘာသာဝငမား ျဖစၾကပါသည။ ထြနးထြနးသည အစ းရဝနထမးျဖစၿပး ျဖျဖမာမကား အ မတြင စကခ ပၿပး တႏ ငဝငေငြ ရာေဖြေလရ ပါသည။ ထြနးထြနးသည ညေနတ ငးတြင သ၏သငယခငးမားႏငအတ လကဖက ရညဆ င ထ ငေလရ ပါသည။ သ အ မျပနလာသည အခ နတြင မးေနၿပး ျဖျဖ႕အား ရ ကေလရ ပါသည။ ထြနးထြနး၏ မ သားစသည ျဖျဖ႕အား မႏစသကသျဖင မညသညအကအညမ မေပးပါ။ ထ ႔အျပင ၄ငးတ ႔သည သမအား ဇနးဆ းဟ၍လညး မတယၾကပါသည။ ထြနးထြနး၏ အစမ ကလညး ျဖျဖ႕အား ရ ကပါသည။ ျဖျဖသည သမ၏ မေမြးေသးေသာကေလးနင ေမြးၿပးေသာကေလးႏစေယာကအတြက စ းရ မေၾကာကရြ႕ေန ပါသည။ သမသည ထြနးထြနးႏင ဆကလက မေနလ ေတာပါ။ တညတြင ျဖျဖ ေအာေနသက သမ အ မနးခငးက ၾကား သြားၿပး ရ ေခၚခ ပါသည။ ရ မား ေရာက လာၿပး ထြနးထြနးအား ေမးသညအခါ ဘာမမျဖစေၾကာငး ထြနးထြနးမ ျပနေျဖ ၾကားခ ပါသည။ ျဖျဖသည ရ မားႏင စကားေျပာရန လြနစြာေၾကာကရြ႕ေနခ ပါသည။ ရ မားက ဒဏရာဒဏခက မားက မျမင ေသာေၾကာင ထြကခြာသြားခ ၾကပါသည။



144

ေနာကတေန႔၌ ျဖျဖသည လမးမေလာကႏ ငေပ။ ျဖျဖသည ရကေပါငး ၃၀ ေလာက လမးမေလာကႏ ငေခ။ ထ အခ နအေတာအတြငး၌ သမသည ကေလးမားအား တတႏ ငသေလာက ဂ႐စ ကခ ပါသည။ ၁လၾကာၿပးေနာကတြင ျဖျဖသည သမအား ေဆးခနးသ ႔ ေခၚသြားေပးရန အ မနးျခငးအား အကအညေတာငးခ ပါသည။ တရားေရးရာကစားမႈမားႏငဆ ငသည လကကမး စာေစာင တစေစာငက ထ ေဆးခနးမ ျဖျဖ ရရ ခ ပါသည။ ေရ႕ေနႏင တရားေရးရာကစားမႈေနရာမ သမအား ေအာကပါ သတငးအခကအလကမား ေပးခ ပါသည။ Legal Options Phyu Phyu has two possible legal options under civil law or criminal law. If Phyu Phyu brings a civil case against Tun Tun she has the chance to get compensation for her injuries and maintenance for her and her child. Customary law states that a husband is required to care for his wife and their children. A wife is therefore entitled to maintenance as determined by the income of her husband. However, since Phyu Phyu is working and has an income she may not be entitled to maintenance for herself. In order to obtain compensation for her injuries, Phyu Phyu must prove she was injured and that her injuries were caused by her husband. The standard of proof is “balance of probabilities”: she must persuade the court that it is more likely than not that she was injured by her husband. Any civil case involves cost and it would be in her best interests to have an experienced lawyer. This may be very expensive. If Phyu Phyu loses the case, she may furthermore be forced to pay Tun Tun’s court costs as well. Under Myanmar criminal law, Phyu Phyu can report her injuries to the police asking them to charge Tun Tun. If a criminal case is brought, Phyu Phyu can get a financial remedy immediately under section 488 of the Criminal Procedure Code by proving she was injured and that she is married to her husband. However, the amount of this remedy is only 50000 Kyats for wife and children per month. However, if the court further finds that Tun Tun has caused her injuries, she may be able to secure protection for herself and her unborn child. Under Section 320 of the Penal Code, Tun Tun could be found guilty of committing grievous hurt. A person found guilty of this crime could receive imprisonment, or fine, or both. Under Buddhist Customary Law, “grievous cruelty” is a form of grievous matrimonial fault, which is grounds for divorce and requires the husband to leave the matrimonial home immediately. However, Phyu Phyu can obtain this remedy only if she can persuade the court that she was injured by her husband “beyond a reasonable doubt” – a higher standard of proof than the one applicable in civil proceedings. This option is not as expensive as bringing a civil lawsuit, however, it also depends on whether the police take her complaint seriously. Some women find that the police will investigate their case only if they are paid to do so, raising the cost to Phyu Phyu of obtaining help through the criminal law. Pursuing this option could also anger the community and deprive her of support from family and friends. ဥပေဒေရးရာ ေရြးခယမႈမား

ျဖျဖ႕တြင တရားမေၾကာငးႏင ျပစမႈေၾကာငးဟ၍ ေရြးခယ စရာ လမးေၾကာငး ႏစေၾကာငး ရ ပါသည။

အကယ၍ ျဖျဖသညထြနးထြနးအား တရားမေၾကာငးအရ စြ ခ ပါက သမ ရရ ခ သည ဒဏရာမားအတြက နစနာေၾကး ေတာငးခခြငရ ၿပး မယားစရ တႏင ကေလးစရ တ ေတာငးခခြငရ ပါသည။ ဓေလထးတမးဥပေဒတြင ခငပြနးတစေယာကသည ၄ငး၏ ဇနး မယားႏင ကေလးမားအတြက စရ တေထာကပရနလ အပေၾကာငး ေဖာျပထားပါသည။ မယားစရ တသည ခငပြနးျဖစသ၏ ဝငေငြအေပၚတြင မတညၿပး သတမတေလရ ပါသည။ သ ႔ေသာ ျဖျဖသည က ယပ ငအလပလပေနသျဖစၿပး



145

သမ က ယပ ငဝငေငြ ရ ေနေသာေၾကာင မယားစရ တေတာငးခခြင မရေကာငး မရႏ ငပါ။ ျဖျဖရရ ခ သည ဒဏရာမား အေပၚ နစနာေၾကးေတာငးခလ ပါက သမ ရရ ခ သည ဒဏရာမားႏင ထ ဒဏရာမား သည သမေယာကၤားေၾကာင ျဖစခ ရသညက သကေသျပရန လ အပပါသည။ ထ သ ႔ စထားၿပး သကေသျပရမညအရာသည “ျဖစႏ ငေျခရ ေသာအရာမား၏ ခ နခြငလာ ပင” ျဖစပါသည။ ဆ လ သညမာ သမ၏ ဒဏရာမားသည သမခငပြနးေၾကာင ျဖစႏ င ေၾကာငးက အသားေပးၿပး တရားရး ေတာ သ ႔ နားဝငလာေအာင ေျပာဆ ရန ျဖစပါ သည။ ေအာကတြငေဖာျပထားသည ျပစမႈဆ ငရာအမႈမားတြငကား စထားရမညအရာမားသည လကေတြ႕ကငသးရမညအရာမားထက န မပါးေနေၾကာငးက ေတြ႕ရ န ငသည။ တရားမမႈတ ငး သည ေငြကနေၾကးကရ ၿပး သမအက းစးပြားအတြက လပေဆာငေပးႏ ငသည အေတြ႕အႀက ရ ေသာ ေရ႕ေနတစဥး လညး လ အပပါသည။ ထ သ ႔ ျပ လပပါက ေငြ အေျမာကအျမားလညး ကနႏ ငပါသည။ အကယ၍မား ျဖျဖ ရႈးန မ႔ခ လင ထြနးထြနး ၏ တရားစရ တမားလညး သမ ေပးရေကာငး ေပးရႏ ငပါသည။

ျမနမာႏ ငင၏ ျပစမႈဆ ငရာဥပေဒအရဆ လင ျဖျဖသည သမရရ ခ သည ဒဏရာမားႏင ပတသက၍ တ ငတနးၿပး

ထြနးထြနးအား စြ ခကတငေပးရန ရ မားအား ေတာငးဆ ပ ငခြငရ သည။ အကယ၍ ျပစမႈေၾကာငးအရ တရားစြ ဆ ခ လင သမသည သမခငပြနး ႏင လကထပထ မးျမားခ သညအေၾကာငးႏင သမ ဒဏရာရရ ခ ေၾကာငးက သကေသျပ ႏ ငရႏင ျပစမႈဆ ငရာကငထးဥပေဒပဒမ ၄၈၈ အရ ေငြေၾကးဆ ငရာ ကစားမႈတစရပ ခကခငးပင ရရ ႏ ငေၾကာငး ေဖာျပထား ပါသည။ သ ႔ေသာ ဇနးမယားႏင ကေလးတ ႔ အတြက ထ ေငြေၾကးဆ ငရာ ကစားမႈေၾကာင ရရ ႏ ငမည ေငြသည တလမ ၅ ေသာငးကပသာ ျဖစပါသည။ သ ႔ေသာ အကယ၍ ထြနးထြနးမ သမအား ဒဏရာမား ရေစ သညအေၾကာငးက တရားရး ေတာမ ေဖာထတႏ ငခ လင သမက ယတ ငႏင မေမြးရေသးေသာ ကေလးငယအတြက လျခ စ တခရေသာ ကာကြယေစာင ေရာကမႈက သမရႏ ငမည ျဖစပါသည။ ရာဇသတႀကး ပဒမ ၃၂၀ အရ ထြနးထြနးသည ျပငးထနေသာ ရကစကမႈ (လမ ဆနေသာ ရကစကမႈ) လပေဆာငသျဖစေသာေၾကာင အျပစရ သညဟ ေဖာထတႏ ငပါသည။ ဤက သ ႔ေသာ ျပစမႈမ းက ကးလြနသသည ေထာငဒဏျဖစေစ၊ ေငြဒဏျဖစေစ၊ ဒဏ၂ခလးျဖစေစ ကခရႏ ငပါသည။

ဗဒၶဘာသာ ဓေလထးတမး ဥပေဒအရ “ျပငးထနေသာရကစကမႈ (လမဆနေသာ ရကစကမႈ)” သည အ မေထာင ေရးႏငဆ ငေသာ မားယြငးမႈတစရပျဖစၿပး ထ သ ႔ ျပ လပျခငးသည ကြာရငးရျခငး၏ အေျခခအေၾကာငးရငး တစရပ ျဖစလာေၾကာငးႏင ထ သ ႔ျဖစလာပါက ခငပြနးသည သည ေနထ ငရာအ မမ ခကခငးဆငးသြားေပးရန လ အပေၾကာငး ေဆြးေႏြးထားပါသည။ သ ႔ေသာ ျဖျဖ႕အတြက ထ သ ႔ေသာ ကစားမႈမ းက ရရ ႏ ငရနမာ သမ ရရ ခ သည ဒဏရာမားသည သမခငပြနးေၾကာငသာျဖစေၾကာငး ေၾကာငးက းဆေလာေသာ သသယ ျဖစမႈတ ႔က ေကာလြနၿပး ရးေတာသ ႔ တငျပႏ ငမ သာလင ရရ ႏ ငမည ျဖစပါသည။ ထ သ ႔ ျပ လပျခငးသည တရားမေၾကာငးအရ လပေဆာငႏ ငသညထက ပ မ ခ ငမာသည သကေသအေထာကအထားတစရပပင ျဖစပါသည။ ထ ႔အျပင ဤသ ႔ျပ လပျခငးသည တရားမေၾကာငးက သ ႔ ေငြကနေၾကး က မမားေတာပါ။ သ ႔ေသာ သမ၏ တ ငတနးခကမားက ရ မားမ အေရးတယ ေဆာငရြကေပးျခငး ရ မရ အေပၚတြငလညး မားစြာ မတညေနပါေသးသည။ တခ ႕ေသာ အမ းသမးမား၏ ေတြ႕ရ ခကမာ ရ မား သည ၄ငးတ ႔အား ေပးထားသည အမႈမားက သာ စစမးစစေဆးေပးေလ ရ ေၾကာငးႏင အကယ၍ ထ သ ႔ျဖစခ ပါက ျဖျဖ႕အတြက ေငြကနေၾကးကမား ရ လာႏ င ေၾကာငးက လညး သ ရ ထားရန လ အပပါသည။ ဤက သ ႔ လပေဆာငျခငးသည လအမားက စ တဆ း ေဒါသထြကေစၿပး မ သားစ ႏင သငယခငးမားထမ အေထာကအပမားက လညး လကလြတရႏ ငဖြယ ရ ပါသည။

Women’s Access to Justice Training: Module 3.2: Criminal Legal Process and SGBV အမ းသမးမားတရားမတမႈဆ ငရာလကလမးမေရး သငတနး - အစအစဥ (၃.၂) - ရာဇဝတမႈဆ ငရာ ဥပေဒလပငနးစဥမားားႏင

လ ငပ ငးဆ ငရာားႏင ကားမေရးရာအၾကမးဖကမႈမား

147

Module 3.2: Criminal Legal Process and SGBV အစအစဥ (၃.၂) - ရာဇဝတမႈဆငရာဥပေဒလပငနးစဥမ ားားႏင လငပငးဆငရာားႏင က ားမေရးရာအၾကမးဖကမႈမ ား

Purpose of Session: To explore the criminal legal process as it relates to SGBV. အစအစဥ၏ ရညရြယခ က- ရာဇဝတမႈဆငရာဥပေဒလပငနးစဥမ ားက ေလလာရနားႏင ႏငးားႏငစပဆငသည လငပငးဆငရာ ားႏငက ားမေရးရာအၾကမးဖကမႈမ ားက ေလလာရနျဖစပါသည။

Outcomes, Skills and Methodologies ရလဒမား၊ ကၽြမးကငမႈမားားႏင႔သငၾကားေရးနညးစနစမား

Outcomes: ရလဒမ ား As a result of this session participants will be able to:

x Explain the process for filing a criminal case.

x Analyze criminal options for a rape case. x Identify the powers and duties of the

police. x Explain police duties to victims reporting

SGBV.

ဤအစအစဥမသငတနးသ၊သားတ႔သညေအာကပါတ႔ကလပေဆာငားႏငပါလမမည။ x ရာဇဝတမႈဆငရာအမႈတစခ ဖြငရနအတြက လပေဆာငရ

မည လပငနးစဥမ ားက ရငးျပားႏငပါလမမည။ x မဒ မးမႈအတြက ရာဇဝတမႈဆ ငရာ ေရြးခယမႈမားက ခြြျခမး

စ တျဖာ သးသပလာားႏ ငလ မမည။ x ရတာဝနမ ားားႏင အာာာမ ားကလညး ေဖာတားႏငမည။ x လငပငးဆငရာားႏင က ားမေရးရာအၾကမးဖကခ ရသည

နစနာသမ ားအေပၚ ားရရမည ရမ ား၏ တာဝနမ ားက လညး ရငးျပေပးားႏငမည။

Skills: ကၽြမးက ငမႈမ ား In this session participants will practice the following skills:

x Listening x Persuasion x Analysis x Cooperation

ဤအစအစဥတြငသငတနးသ၊သားမ ားသညေအာကေဖာျပပါကၽြမးက ငမႈမ ားရရေစရနေလက ငၾကမည။

● နားောငစြမးရည ● စညးရ းေရးစြမးရည ● ခြျခမးစတျဖာျခငးစြမးရည ● ပးေပါငးေဆာငရြကျခငးစြမးရည

Methodologies: သငၾကားေရးနညးစနစမ ား In this session participants will practice the following training methodologies:

● Ranking ● Game ● Brainstorming ● Document Analysis ● Group Discussion ● Gallery Walk

ဤအစအစဥတြငသငတနးသ၊သားမ ားသညေအာကေဖာျပပါသငၾကားနညးနညးပညာမ ားကေလက ငၾကမည။

● အဆငသတမတေပးျခငး ● ကစားျခငးမ ား ● တ ြငႀက ဆ ေတြးေတာျခငး ● စာရြကစာတမးမ ားကခြျခမးစတျဖာျခငး ● အပစဖြ႕ၿပးေဆြးေားႏြးျခငး ● လညလညၾကညရႈျခငး

Rule of Law Principles



148

တရားဥပေဒစးမးေရး စညးမ ဥးမ ား The following rule of law principles are relevant to this session:

● Equality ● Non-discrimination ● Human rights ● Access to Justice ● Accountability

ဤအခနးသည ေအာကပါ တရားဥပေဒစးမးေရး စညးမ ဥး မ ားားႏင စပဆငပါသည။

x တနးတညမ ရျခငး x ခြျခားဆကဆ မႈမရျခငး x လ႔အခြငအေရးမ ား

Preparation

ျပငဆငပ Materials: သငောကကပစၥညးမ ား၊ For this session you will need:

● Coloured stickers ● Whiteboard/markers ● Flipchart paper ● Handout 3.2.2 cut into strips

ဤအစအစဥအတြကသငသညေအာကပါအရာမ ားကလအပပါလမမည။

● ကာလာစတစကာမ ား ● သငပနး၊ မာကာမ ား ● စာရြကျဖႀကး ● ေဝဌစာရြက ၃.၂.၂ က ျဖတားသည စာရြကမ ား

Handouts: ေဝငစာရြကမ ား In this session, participants will use:

x Handout 3.2.1 Path of Criminal Process

x Handout 3.2.2 Duties of Police x Handout 3.2.3 Reporting a Crime x Handout 3.2.4 Rape Case Scenario

ဤအစအစဥတြငသငတနးသ၊သငတနးသားမ ားသညေအာက ပါတ႔ကအသ းျပရပါလမမည။

x ေဝငစာရြက ၃.၂.၁ ရာဇဝတမႈဆငရာလမးေၾကာငး x ေဝငစာရြက ၃.၂.၂ ရတာဝန x ေဝငစာရြက ၃.၂.၃ ရာဇဝတမႈတစခအတြက

တငၾကားျခငး x ေဝငစာရြက ၃.၂.ႏ မဒမးမႈ ဇာတညႊနး

OPEN SESSION (2 mins) အဖြငအစအစဥ (၂ မနစ)

Write outcomes on flipchart paper and explain them. Discuss other announcements and concerns. ရလဒမ ားက စာရြကၾကးေပၚတြငေရးသားျပး သငတနးသ၊သားမ ားအား ရငးျပေပးပါ။ အျခားေၾကျငာခ ကမ ားားႏင သရလ ေသာအေၾကာငးအရာမ ားက ေဆြးေားႏြးပါ။ REVIEW (3 mins) ျပနလညသ းသပျခငး (၃ မနစ)

Remind participants of the differences between civil, criminal, administrative law and ADR. Emphasize that this module will look at criminal law in more detail. တရားမဥပေဒ၊ရာဇဝတမႈဆငရာဥပေဒ၊စမ ခန႔ခြမႈဥပေဒားႏငအျငငးပြားမႈမ ားကတျခားေသာနညးျဖငေျဖရငးျခငးဆငရာနညးလမးမ ား (ADR) အေၾကာငးတ႔ကသငတနးသ၊သားမ ားအား ျပနေျပာျပေပးပါ။ ႔ေနာကႏငးတ႔၏ ျခားနားခ ကမ ားကလညး



149

ျပနလညရငးျပေပးပါ။ ယခသငခနးစာတြငရာဇဝတမႈဆငရာဥပေဒအေၾကာငးက သငတနးသ၊သားမား အေသးစတေလ လာရမည ျဖစေၾကာငးကလညးေျပာျပေပးပါ။

ACTIVITY 1: PATH OF A CRIMINAL CASE (20 mins)

လႈပရားမႈ ၁ - ရာဇဝတမႈတစခ၏လမးေၾကာငး (၂၀ မနစ)

Purpose of Activity: Introduce the basic stages of a criminal case in Myanmar လႈပရားမႈ၏ ရညရြယခက - ျမနမာားႏ ငငရ ရာဇဝတမႈဆ ငရာအမႈတစခ၏ အေျခခအဆငမားားႏင မ တဆကေပးရန။ Methodology: Ranking သငၾကားေရးနညးစနစ - အဆငသတမတျခငး Handout(s): 3.2.1: Path of a Criminal Case (cut into strips) ေဝငစာရြက(မား) ၃.၂.၁ - ရာဇဝတမႈတခ၏လမးေၾကာငး (စာရြကမ ားက အပငးပငး ျဖစေအာင ျဖတေပးပါ။) Materials: None သငေထာကကပစၥညးမား - မရ ပါ။ Instructions ညႊနၾကားခကမား

x Ask and help participants quickly form small groups of less than 5 people. x သငတနးသ၊ သားမားအား တစဖြြ႔လင (၅)ဥးထက မပ ေသာ အပစငယမား အလငအျမန ဖြြ႕ခ ငးပါ။ x Before this activity, separate the steps contained in Handout 3.2.1 and distribute a set containing

all the steps to the small groups once they are formed. x ယခသငခနးစာမစတငမ ေဝဌစာရြက ၃.၂.၁ တြင ပါဝငသည အဆငမားက အပ ငးပ ငးျဖစေအာင ျဖတထားပါ။

သငတနးသ၊သားမား ေလကငၿပးသြားသညအခါ ထ အဆငမားအားလးပါဝငသည ေဝဌစာရြကက ေဝမေပးပါ။ x Ask each group to arrange the separate steps given to them. (10 mins) x ၿပးေနာက ထ ျဖတထားသည အဆငမားပါသည စာရြကမားက သငတနးသ၊သားမားအား ေပးၿပး ၄ငးတ ႔က အစ

စဥတက ဆကခ ငးပါ။ (၁၀ မ နစ) x When the groups have arranged these steps in the order in which occur in a criminal case, ask each

group to put their steps up on a white board or a wall so that all participants can look at each group’s work and compare it to their own. (2 mins)

x ရာဇဝတမႈဆ ငရာအမႈတစခတြင ပါဝငသည အဆငမားက အပစမားမ အစစဥတက စဥၿပးသညအခါ အပစ အခငးခငးအၾကား လညလညၾကညရႈခ ငးပါ။ ထ သ ႔ ၾကညရႈားႏ ငရန အစစဥတကစဥၿပးသည စာရြကမားက သငပနး (သ ႔) နရေပၚတြင ကပခ ငးပါ။ ၿပးေနာက ၄ငးတ ႔၏ အစအစဥမားားႏင တျခားသမား၏ အစအစဥမားက ားႏႈ ငး ယဥခ ငးပါ။ (၂ မ နစ)

x Reassemble all participants together to discuss and decide on a final ordering of the steps.

x ထ ႔ေနာက ရာဇဝတမႈတစခတြင ပါဝငသည အဆငမားက အစအစဥအတ ငးျဖစေစရန စေပါငး ေဆြးေားႏြးၾကပါ။ x Ask participants if any important steps are missing from the path of the case? Use this activity to

create a “Path of the Case” that is posted on the wall and referred to in later sessions, much the way the principles of rule of law are used. (3 mins)

x အမႈ၏လမးေၾကာငးတြင ကနလပေနသည အေရးႀကးသည အဆငမား ရ မရ က လညး သငတနးသ၊သားမားအား ေမးေပးပါ။ အမႈ၏လမးေၾကာငးတစခက ေရးဆြြားႏ ငရန ယခလႈပရားမႈက အသးျပ ေပးပါ။ ေရးဆြြၿပးသည အမႈ



150

လမးေၾကာငးက လညး နရေပၚတြင (တရားဥပေဒစ းမ ေရး စညးမဥးမား ကပထားသကြသ ႔)ကပထားေပးပါ။ ထ မ သာ ေနာငျပ လပမည အစအစဥမားတြင က းကားရားႏ ငမည ျဖစပါသည။ (၃ မ နစ)

x Correct Order of the Steps (please note that the detailed steps for cognizable and non-cognizable cases are included in the Notes to Facilitator)

x အမနအတ ငးစဥထားသည အဆငမား - (ရြအေရးပ ငေသာအမႈ ားႏင ရြအေရးမပ ငေသာအမႈ ားႏငပတသက၍ အဆင တစခစ၏အေသးစ တအေၾကာငးအရာက သငတနးနညးျပမားအတြက မတစမားတြင ေတြ႕ားႏ ငသည)

Steps အဆငမ ား

Complainant/survivor files a complaint with the police or the court. တ ငတနးသ/ရငသနလြတေျမာကသက ရြထ (သ ႔) တရား႐းထသ ႔ တ ငတနး ေလာကထားသည။

Police investigate or court examines complainant. ရြမ စစမးစစေဆးသည (သ ႔) တရား႐းမ တ ငတနးသအား စစေမးသည။

The accused is arrested or summonsed to appear before the court. စြပစြြခရသအား ဖမးဆးသည (သ ႔) တရား႐း ေရ႕ေမာကသ ႔ လာေရာကရန ဆငေခၚသည။

If the offense is bailable, the court may give the accused bail. အာမခေပးရမည ျပစမႈ ျဖစလင တရား႐းမ စြပစြြခရသအား အာမခေပးသည။

Evidence is collected and police complete the search form. သကေသ စေဆာငးၿပး ရြမ ရာေဖြပစအား ျဖညသည။

The case is sent to the UAGO Law Officer for advice. UAGO ဥပေဒအရာရ ထမ အႀကဉာဏ ေတာငးခရနအတြက အမႈအား ၎ထ ပ ႔ေပးသည

The police charge the offenses based on advice from the UAGO and take the file to the court. Or the court hears from the prosecution side. UAGOမ အႀကျပ ခကေပၚ အေျခခ၍ ျပစမႈမားအား ရြက စြြခကတငၿပး တရား႐းသ ႔ တငသြငးသည။ သ ႔မဟတ တရား႐းမ တရားလ ဘကအား ၾကားနာသည။

If the offense is bailable, the court may give the accused bail. အာမခေပးရမည ျပစမႈ ျဖစလင တရား႐းမ စြပစြြခရသအား အာမခေပးသည။

Trial or hearing. စစေဆး စရငျခငး (သ ႔) ၾကားနာျခငး။

The prosecution witnesses are examined. တရားလ ဘကမ သကေသမားအား စစေမးသည။

The accused cross-examines the prosecution witnesses. စြပစြြခရသေရ႕ေနမ တရားလ သကေသအား ျပနလနစစေမးသည။

“For Charge” Arguments စြြခကတငသင/မတငသင ေလာကလြခကမား

If there is sufficient evidence, the court frames the charge. If there is not sufficient evidence, the court dismisses the charge.



151

သကေသခ ငလလင တရား႐းမ တရားစြြဆ ေပးသည။ သကေသ မခ ငလလင တရား႐းမ အမႈက ႐ပသ မးသည။

The accused witnesses are examined. စြပစြြခရသဘကမ သကေသမားအား စစေဆးသည။

The accused witnesses are cross-examined by the prosecution. စြပစြြခရသဘကမ သကေသမားအား ဥပေဒအရာရ မ ျပနလန စစေမးသည။

Final Argument အျပးသတေလ ာကလခ ကေပးသည။

Decision အမန႔ခ သည။

Appeal အယခ ဝငသည။

Closing activity (5 mins) အပ တလႈပရားမႈ (၅ မ နစ) Ask participants to refer back to the case of Phyu Phyu and Tun Tun to answer the following questions: ေအာကေဖာျပပါေမးခြနးမားေျဖရန သငတနးသ၊သားမားအား ျဖျဖားႏင ထြနးထြနးတ ႔၏ အမႈက ျပန ေလလာခ ငးပါ။

x How would Phyu Phyu start the criminal process against Tun Tun? x ျဖျဖသည ထြနးထြနးသ ႔ စြြခကတငရန ရာဇဝတမႈလမးေၾကာငးက မညသ ႔ စတငသငသနညး။ x What obstacles would Phyu Phyu face in starting the criminal process againt Tun Tun? x ထြနးထြနးသ ႔ ရာဇဝတမႈလမးေၾကာငးအရ စြြခကတငရာတြင မညသညအခကအခြမားက ျဖျဖ ႀက ေတြ႕ရားႏ ငသ

နညး။ x How could Phyu Phyu overcome these obstacles?

x ထ အခကအခြမားက ျဖျဖမညသ ႔ ေကာျဖတားႏ ငသနညး။ Note to facilitators သငတနးနညးျပမားအတြက မတစမား The criminal process is quite complex. Here is a more detailed breakdown: ရာဇဝတမႈလမးေၾကာငးသည အတနငယ ႐ႈပေထြးပါသည။ ေအာကပါတ ႔သည အေသးစ တ ရငးျပထားခကမား ျဖစပါသည။

Cognizable Offence ရြအေရးပ ငေသာ အမႈ

Non-Cognizable Offence ရြအေရးမပ ငေသာအမႈ

Complainant gives the first information report. Police writes and enters in the book of the first information report. (CrPC 154) တ ငၾကားသက ပထမသတငးေပး တ ငတနးခကက ေပးရ မည။ ရြအရာရ က စာျဖင ပထမသတငးေပး တ ငတနးခက စာအပထြတြင ေရးမတထားသည။ (CrPc 154)

Complainant file complaint with an application to the court. (CrPC 200) တ ငၾကားသက တရား႐းသ ႔ ေလာကလႊာားႏငတကြ တ ငၾကား သည။ (CrPC 200)



152

Police investigate people including the complainant and the people (Witnesses) who are related to the case. (CrPC 159, 161) ရြက တ ငးၾကားသအပါအဝင အမႈားႏင ဆကစပေနေသာ လ (သကေသမား) က စစမးစစေဆးသည။ (CrPc 159, 161)

The judge examines the complainant. (CrPC 200) တရားသႀကးမ တ ငၾကားသအား စစေဆးသည။ (CrPC 200)

Police arrests the suspect related to the offence. If the offence is bailable, bail can be given to the suspect. (CrPC 46,54,497) ျပစမႈ ားႏင စပဆ ငေသာ သသယရ သအား ရြက ဖမးသည။ ျပစမႈက အာမခရလင သသယ ရ သအား အာမခ ေပးားႏ င သည။ (CrPc 46,54,497)

The judge gives the issue of the process to the accused. (CrPC 204) စြပစြြခရသ တရားခအား တရားသႀကး ေရ႕ေမာကသ ႔ ေခၚ ေဆာငလာားႏ ငရနအတြက တရားသႀကးမ အမ န႔စာထတသည။ (CrPC 204)

If the offence is non-bailable, the accused needs to be taken to remand legally within 24 hours in front of the judge at the nearest court. (CrPC 46,54,61) ျပစမႈက အာမခမေပးားႏ ငေသာ အမႈျဖစလင အနးဆး တရား႐း၌ တရားသႀကး ေရ႕ေမာကတြင ၂၄နာရ အတြငး တရားဝင ခ ပမ န႔ ရယရနလ အပသည။ (CrPc 46,54,61)

The accused arrives in front of the court and if the offence is bailable, the accused can be given the bail (CrPC 497) အာမခေပးားႏ ငေသာ ျပစမႈတစစတစရာျဖင စြပစြြခရသ တရားခ သည တရား႐း၏ ေရ႕ေမာကသ ႔ ေရာကလာေသာအခါ ၎အား အာမချဖင လႊတေပးားႏ ငသည။ (CrPC 497)

Police seize the related evidence systematically with the search form. (CrPC 102,103) ရြက ဆကစပမႈရ သည သကေသခမားအား ရာေဖြပစ ားႏငအတ စနစတက သ မးယသည။ (CrpC 102, 103)

When a judge issues a summons, he may, if he sees reason to do, dispense with the personal attendance of the accused, and permit him to appear by his pleader. (CrPC 205 (1)) တရားသႀကးတစေယာကသည သမၼနစာ ထတဆငသည အခါ တ ငး စြပစြြခရသတ ႔က ယတ င လာေရာကျခငးမ ကငးလြတ ေစရန ခြငျပ သငသညဟ ထငျမငလင ထ သ ႔ ခြငျပ ၿပး ၎၏ ေရ႕ေနက သာ ေရာကေစရန ခြငျပ ားႏ ငသည။ (CrPC 205 (1))

Police ask the legal advice to the law office at the pre-trial stage. (UAGO Law 36 b) စစေဆးစရငျခငး မျပ လပေသးခင ရြက ဥပေဒအရာရ ထမ ဥပေဒဆ ငရာ အႀကဉာဏမား ေမးသည။ (UAGO Law 36b)

It shall examine including the prosecution and the prosecution witnesses. စြြခကတငျခငး အပါအဝင တရားလ ျပ သကေသက ပါ စစေဆး ရမည။

Police construct the offence firmly based on the advice of the related law office. Accordance with the law office’s advice, file is sent to the court. (CrPC 170) ရြက သကဆ ငရာ ဥပေဒ႐းက ေပးသည အႀကေပးခက ေပၚမတည၍ ျပစမႈအား ခ ငမာေအာငတညေဆာကသည။ ဥပေဒဆ ငရာ႐း၏ အႀကေပးခကအရ အမႈအား တရား႐း သ ႔ တငသြငးသည။ (CrPC 170)

In accordance with the witness statement, the court will charge to the accused person with the relevant section. (CrPC 221,254) သကေသထြကဆ ခကအရ တရား႐းေတာမ စြပစြြခရသ (တရားခ) အား သငေလာေသာ ပဒမားႏင စြြခကတငလ မ မည။ (CrPC 221, 254)

If the offence is bailable, the accused can be given bail. (CrPC 497)

If the accused admit to the charge, the judge can sentence him with the charge’s section. (CrPC 258 (2))



153

ျပစမႈက အာမခေပးားႏ ငေသာ အမႈျဖစလင စြပစြြခရသအား အာမခေပးရန လပေဆာငရမည။ (CrPC 497)

စြပစြြခရသ (တရားခ) က စြြဆ ခကအားဝနခလင တရားသႀကး မ စြြခကတငထားသည ပဒမားႏင ၎အား အျပစဒဏ ေပးားႏ င သည။ (CrPC 258(2))

If the offence is non-bailable, the accused can be detained in accordance with the law. ဥပေဒအရ ျပစမႈက အာမခေပး၍ မရေသာ အမႈျဖစလင ခခပ ငခြငားႏငအတ ဖမးဆးခ ပေားႏာင ထ နးသ မး ထားားႏ ငပါ သည။

If the statements of the prosecution and the prosecution witness are not firmly to present it’s evidence, the accused can be discharged before the charge. (CrPC 253 (1)) အဆ ပါ တရားစြြဆ မႈ ထတျပနခကမားားႏင တရားလ ျပသက ေသမားသည သကေသ အခ ငအမာ မျပားႏ ငလင စြပစြြခရသည တရားခအား စြြခက မတငမ လႊတားႏ ငသည။ (CrPC 253(1))

If examination of witness is necessary, it needs to summon to the witnesses. သကေသအား စစေဆးရန လ အပလင ဆငေခၚစာ ေပးပ ႔ ရန လ အပပါသည။

If the accused denies the charge, the witness can be recalled for examination according to the wish to the accused. (CrPC- 256) အကယ၍ စြပစြြခရသည တရားခက ျငငးဆ လင ၎၏ ဆားႏၵရ လင တရားလ ျပ သကေသအား ျပနလညစစေဆး ရန ေခၚေပး ရမည။ (CrPC – 256)

It shall examine including the prosecution and the prosecution witness. စြြခကတငျခငး အပါအဝင တရားလ ျပသကေသမားက ပါ စစေဆးရမည။

If the accused does not have the wish to recall the witness, the witness does not need to be recalled. စြပစြြခရသည တရားခက သကေသအား ျပနလညစစ ေဆးရန ဆားႏၵမရ ပါက သကေသအား ျပနလည ဆငေခၚ ေပးရန မလ ပါ။

In accordance with the witness statement, the court will charge to the accused person with the relevant section. (CrPC 221,254) သကေသထြကဆ ခကအရ တရား႐းေတာမ စြပစြြခရသ (တရားခ)အား သငေလာေသာ ပဒမားႏင စြြခကတငလ မ မည။ (CrPC 221, 254)

If the accused has the wish to be examined whether as a witness or as a defendant, the accused shall be examined according to their wish. (CrPC 289,290) စြပစြြခရသ တရားခက မ မ အတြက က ယတ ငသကေသ အျဖစ သကေသခခကေပးရန ဆားႏၵရ လင ၎တရားခ၏ဆားႏၵအရ စစေဆးားႏ ငသည။ (CrPC 289, 290)

If the accused admits the charge, the judge can sentence him with the charge’s section. (CrPC 255 (2)) စြပစြြခရသ (တရားခ)က စြြဆ ခကအား ဝနခလင တရား သႀကးမ စြြခကတငထားသည ပဒမားႏင ၎အား အျပစ ဒဏ ေပးားႏ ငသည။ (CrPC 255(2))

If the accused has a witness, the accused’s witness shall be examined. (CrPC 291) စြပစြြခရသ တရားခ၌ ထြကဆ ေပးရန သကေသရ လင ထ တရားခသကေသအား စစေမးရမည။ (CrPC 291)

If the statements of the prosecution and the prosecution witness do not provide sufficient evidence of the charge, the accused can be discharged before the charge. (CrPC 253 (1)) အဆ ပါ တရားစြြဆ မႈ ထတျပနခကမား ားႏင တရားလ ျပ သကေသမားသည သကေသ အခ ငအမာ မျပားႏ ငလင စြပစြြခရသည တရားခအား စြြခက မတငမ လႊတားႏ ငသည။ (CrPC 253(1))

The court shall summon and re-examine or recall and re-examine any such person if his evidence appears to be essential to the just decision of the case. ထ အမႈ အေပၚတြင တရားမတသည ဆးျဖတခကမား ခမတ ားႏ ငရန ၎၏ သကေသခခကသည မရ မျဖစလ အပ ေနလင ထ ကြသ ႔ေသာ ပဂ လအား ျပနလည စစေမးရန တရား႐းမ ဆငေခၚစာ ပ ႔ (သ ႔) ျပနလည ေခၚဆ ရမည။

If the accused denies the charge, the accused can recall the witness to be examined. (CrPC- 256)

Both the accused and the prosecution present the final argument to the court.



154

အကယ၍ စြပစြြခရသည တရားခက ျငငးဆ လင ၎၏ ဆားႏၵရ လင တရားလ ျပ သကေသအား ျပနလညစစေဆး ရန ေခၚေပးရမည။ (CrPC – 256)

စြပစြြခရသ တရားခ ားႏင စြြခကတငသည တရားလ ားႏစဖကစ လးသည တရား႐းသ ႔ ေနာကဆး ေလာကလြ ခက ေပးရသည။

If the accused does not recall the witness, the witness does not have to be recalled. စြပစြြခရသည တရားခက သကေသအား ျပနလညစစ ေဆးရန ဆားႏၵမရ ပါက သကေသအား ျပနလည ဆငေခၚ ေပးရန မလ ပါ။

If a charge has been framed and the judge finds the accused not guilty, the judge shall record an order of acquittal. (CrPC 258 (1)) စြြခကတငၿပးျဖစသည မညသည အမႈတြငမဆ စြပစြြခရသ တရားခ၌ အျပစမရ ေၾကာငး တရားသႀကးက ေတြ႕ရ လင ၎တရားခအား အမႈမ အၿပးအျပတ လႊတသည အမ န႔က ေရး သားခမတရမည။ (CrPC 258 (1))

If the accused desires to give evidence on his own behalf or as a witness, the accused shall be examined according to the accused desirer. (CrPC 289,290) စြပစြြခရသ တရားခက မ မ အတြက က ယတ ငသကေသ အျဖစ သကေသခခက ေပးရန ဆားႏၵရ လင ၎တရားခ၏ ဆားႏၵအရ စစေဆးားႏ ငသည။ (CrPC 289, 290)

If a charge has been framed and the judge finds the accused guilty, the judge shall pass sentence upon him according to the law. စြြခကတငၿပးျဖစသည မညသည အမႈတြငမဆ စြပစြြခရသ တရားခ၌ အျပစရ ေၾကာငး တရားသႀကးက ေတြ႕ရ လင တရား ခအား ဥပေဒအရ အျပစေပးရမည။

If the accused has a witness, the accused witness shall be examined. (CrPC 291) စြပစြြခရသ တရားခ၌ ထြကဆ ေပးရန သကေသရ လင ထ တရားခသကေသအား စစေမးရမည။ (CrPC 291)

If the accused side or the prosecution side are not satisfied with the judge decision, they can apply for appeal or revision. (CrPC 417,418,439) စြပစြြခရသ တရားခဘကမ ျဖစေစ(သ ႔) စြြခကတငသည တရား လ ဘကမ ျဖစေစ တရားသႀကး၏ အမ န႔အား ေကနပမႈမရ လင အယခဝငားႏ င (သ ႔) ျပနလည စစစေပးရန ေတာငးဆ ားႏ င သည။ (CrPC 417, 418, 439)

The court shall summon and re-examine or recall and re-examine any such person if his evidence appears to be essential to the just decision of the case. ထ အမႈ အေပၚတြင တရားမတသည ဆးျဖတခကမား ခမတားႏ ငရန ၎၏ သကေသခခကသည မရ မျဖစလ အပ ေနလင ထ ကြသ ႔ေသာ ပဂ လအား ျပနလည စစေမးရန တရား႐းမ ဆငေခၚစာ ပ ႔ (သ ႔) ျပနလည ေခၚဆ ရမည။

Both the accused and the prosecution present the final argument to the court. စြပစြြခရသ တရားခ ားႏင စြြခကတငသည တရားလ ားႏစဖကစလးသည တရား႐းသ ႔ ေနာကဆး ေလာကလြ ခက ေပးရသည။

If a charge has been framed and the judge finds the accused not guilty, the judge shall record an order of acquittal. (CrPC 258 (1)) စြြခကတငၿပးျဖစသည မညသည အမႈတြငမဆ စြပစြြခ ရသ တရားခ၌ အျပစမရ ေၾကာငး တရားသႀကးက ေတြ႕ရ လင ၎တရားခအား အမႈမ အၿပးအျပတ လႊတသည အမ န႔က ေရးသားခမတရမည။ (CrPC 258 (1))



155

If a charge has been framed and the judge finds the accused guilty, the judge shall pass sentence upon him according to the law. စြြခကတငၿပးျဖစသည မညသည အမႈတြငမဆ စြပစြြခ ရသ တရားခ၌ အျပစရ ေၾကာငး တရားသႀကးက ေတြ႕ရ လင တရားခအား ဥပေဒအရ အျပစေပးရမည။

If the accused side or the prosecution side are not satisfied with the judge’s decision, they apply for appeal or revision. (CrPC 417,418,439) စြပစြြခရသ တရားခဘကမ ျဖစေစ(သ ႔) စြြခကတငသည တရားလ ဘကမ ျဖစေစ တရားသႀကး၏ အမ န႔အား ေကနပမႈမရ လင အယခဝငားႏ င (သ ႔) ျပနလည စစစေပး ရန ေတာငးဆ ားႏ ငသည။ (CrPC 417, 418, 439)

ACTIVITY 2: DUTIES AND POWERS OF THE POLICE (20 mins) လႈပရားမႈ ၂ - ရြ၏ လပငနးတာဝနမား ားႏင အခြငအာဏာမား (၂၀ မ နစ) Purpose of the Activity: The purpose of this activity is to learn the powers and duties of a police officer as they relate to every day realities. လႈပရားမႈ၏ ရညရြယခက - ဤသငခနးစာ၏ ရညရြယခကမာ ျပညသမား၏ ေန႔စဥ ပကတ ျဖစရပ မားသည ရြအရာရ တစဥး၏ အာဏာားႏင တာဝနမားားႏင ဆကစပမႈရ သညက ေဆြးေားႏြးရနျဖစသည။ Methodology: Brainstorm, document analysis သငၾကားေရးနညးစနစ - ႀက တငႀကဆ စဥးစားျခငး၊ စာရြကစာတမးမားက ခြြျခမးစ တျဖာ သးသပျခငး Handouts: 3.2.2: Police Duties and Powers ေဝငစာရြကမား - ၃.၂.၂ - ရြလပငနးတာဝနမားားႏင အခြငအာဏာမား Materials: None သငေထာကကပစၥညးမား - မရ ပါ။ Instructions ညႊနၾကားခကမား

x On the board, or flipchart, create two columns. Write “Powers” on top of the left column and “Duties” on top of the right column.

x သငပနးေပၚတြင ဇယားကြကားႏစချပ လပျပး လကဝြဘကတြင (အခြငအာဏာ) ားႏင လကယာဘကတြင (တာဝန) ဟေရးပါ။ o Ask participants what the powers of the police are? Write the answers in the left column. o သငတနးသားမားအား ရြ၏ အခြငအာဏာဆ သညမာ အဘယနညးဟ ေမးျပး အေျဖက လကဝြဘက ဇယား

တြင ေရးပါ။ o Next, ask participants what the duties of the police are? Write the answers in the right column. o သငတနးသားမားအား ရြ၏ (တာဝန)ဆ သညမာ အဘယနညးဟ ေမးျပး အေျဖက လကယာဘက ဇယား

တြင ေရးပါ။ x What are the differences and the similarities regarding police powers and duties? (5 mins) x ရြ၏ အခြငအာဏာမားားႏင တာဝနမားားႏင ပတသကၿပး ကြာျခားခက၊ တညခကမားသည အဘယနညး။ (၅ မ နစ)



156

Notes to facilitators Duties include the responsibilities or job requirements of police; such as to protect all members of the public equally regardless of who they are; receive and investigate complaints from victims of crime; to treat victims of crime and their families humanely; to investigate, evidence gather and arrest potential perpetrators of crime; investigate crime where ever they are aware of its occurrence regardless of who is implicated; and to act fairly, transparently and in an accountable way towards the public. Powers are the tools that police use to execute their duties, such as “search, seize detain, arrest, investigate, etc.” သငတနးနညးျပမ ားအတြက မတစမ ား တာဝနမ ားတြင ရတပဖြြ႕ဝငတစဥးအေနျဖင လပေဆာငေပးသငသည တာဝနမားားႏင ၄ငးအား အပားႏငးထားသည လပငနး တာဝနအရ လပေဆာငေပးသငသည တာဝနမားဟၿပး ားႏစမ းပါဝငပါသည။ ထ အရာမားမာ - အမ ားျပညသမ ားက ႏငးတ႔ မညသျဖစသညက မၾကညဘ တနးတညမ ကာကြယရန၊ နစနာသ မ တငတနးမႈမ ားက စ စမးစစေဆးရနားႏင လကခ ရန၊ နစနာသားႏင ႏငး၏ မသားစက လသားဆနစြာ ျပမဆကဆ ရန၊စစညးားေသာ သကေသအောကအားမ ားက စ စမးစစေဆးရန ားႏင ျပစလြနက းလြနတတသမ ားက ဖမးဆးရန၊ မညသပါဝငပတသကသညက ဂ႐မားပ အမႈျဖစစဥအ တြက သတမမသည မညသညေနရာကမဆ စ စမးစစေဆးရန၊ မ တစြာ၊ ပြငလငးျမငသာစြာ ျပမေဆာငရြကရန ားႏင အမ ား ျပညသသ႔ တာဝနခ ားႏ ငစြမးရ ရနတ ႔ ျဖစပါသည။ အာာာမ ားသည ရမ ား ရာေဖြျခငး၊ ဖမးဆးျခငး၊ နးသမးျခငး၊ စ စမး စစေဆးျခငးစသည မမတ႔၏ တာ၀နမ ားက ေဆာငရြကရန အသ းျပသညအရာမ ားျဖစသည။ ၁၉ႏ၅ ခားႏစ ရအကဥပေဒက ျမနမာားႏငင အားႏ ႕တြင က ငသ း၍ မရပါ။ ရနကနၿမ ႕တြငမ ရနကန ရြအကဥပေဒက အသးခရမည ျဖစၿပး ကယားျပညနယ တြငမ ကယားရြအကဥပေဒက အသးခရမည ျဖစပါသည။

x Now, ask and help participants quickly form pairs, suggesting that they work with who they are sitting

closest to. Distribute Handout 3.2.2, to all participants. Give participants time to review this handout and discuss it with their pair partner. (5 minutes)

x Then, ask participant pairs the following questions, seeking to elicit knowledge from their experiences and opinions: x What are society’s perceptions of how Myanmar police exercise their power? x Do they generally exercise their power lawfully? Or unlawfully? What examples can participants

share? x What are society’s perceptions of how the police exercise their duties as they are presented in the

hand-out? What examples can participants share? x Refer back to board lists for comparisons and examples of participant responses. (5 mins)

x သငတနးသ၊သားမားအား မ မ တ ႔ေဘးတြင ထ ငေနသမားားႏင ၂ ေယာကတတြြအပစမား အျမနဖြြ႕ခ ငးပါ။ ေဝင စာရြက ၃.၂.၂ က ေဝေပးပါ။ ထ ေဝဌစာရြကက ဖတခ ငးၿပး ၄ငးတ ႔အပစအတြငးတြင ေဆြးေားႏြးခ ငးပါ။ (၅ မ နစ)

x ၿပးေနာက ေအာကေဖာျပပါေမးခြနးမား ေမးၿပး ၄ငးတ ႔၏ အျမငမားက ရယပါ။ x ျမနမာရြတပဖြြ႕ဝငမား၏ အာဏာသးစြြပားႏင ပတသကၿပး ျမနမာျပညသလထ၏ အျမငမာ အဘယနညး။ x ၄ငးတ ႔၏အာဏာမားက ဥပေဒအရ (သ ႔) ဥပေဒအရ မဟတဘြ ကငသးေနပါသလား။ သငတနးသ၊ သားမား၏

အေတြ႕အႀကမားက ေဝမေပးခ ငးပါ။ x ေဝငစာရြကထြတြင ေဖာျပထားသည ရြမား၏ တာဝနမားားႏင လကေတြ႕ဘဝတြင ရြမား ကငသးေန သည

တာဝနမားအေပၚ အမားျပညသတ ႔က မညသ ႔ ျမငသနညး။ သငတနးသ၊သားမား၏ အေတြ႕ အႀက ၊ အျမငမားက ေျပာျပေပးခ ငးပါ။

x သငတနးသ၊သားမား၏ တ႕ျပနခကမားားႏင ားႏႈ ငးယဥမႈမား ျပ လပားႏ ငရန သငပနးေပၚရ ဇယားမားက ျပနလညအ သးျပ ေပးပါ။ (၅ မ နစ)



157

Closing Activity (5 mins) အပ တလႈပရားမႈ ( ၅ မ နစ) Ask participants to connect the rule of law principles to the duties of the police in Handout 3.2.2 Ask as many volunteers as possible to connect a principle with a duty and explain the connection. ေဝငစာရြက ၃.၂.၂ တြင ပါဝငသည ရြမား၏တာဝနမားားႏင တရားဥပေဒစ းမ းေရးစညးမဥးမားက ခ တဆကခ ငးပါ။ သငတနးသ၊သား အမားစအား ခ တဆကေစၿပး အဘယေၾကာင ခ တဆကေၾကာငးက လညး ရငးျပခ ငးပါ။ ACTIVITY 3: REPORTING A CRIME BY FEMALE VICTIMS (20 mins) လႈပရားမႈ ၃ - နစနာသအမ းသမးတစဥးမ ျပစမႈတစခက တငျပျခငး (၂၀ မ နစ) Purpose of Activity: To emphasize that rule of law principles apply not just to the accused but also to victims. လႈပရားမႈ၏ ရညရြယခက - တရားဥပေဒစးမးေရးစညးမ ဥးမ ားသည စြပစြခ ရသအတြကသာမဟတပ နစနာသအ တြကပါ ကငသး၍ ရသညက သ ရ ေစရန ျဖစပါသည။ Methodology: Small group and gallery walk သငၾကားေရးနညးစနစ - အဖြြ႔ငယအတြငး ေဆြးေားႏြးျခငး၊ လညလညၾကညရ ျခငး Handout(s) 3.2.3 Reporting a Crime ေဝငစာရြက (မား) ၃.၂.၃ - ရာဇဝတမႈတစခအတြက တ ငၾကားျခငး Materials: Flipchart paper and markers သငေထာကကပစၥညးမား - စာရြကျဖႀကးားႏင မာကာေဗာပငမား

Instructions ညႊနၾကားခကမား Creation of New Regulations (15 mins) လပထးလပနညး/ စညးမဥးအသစမား ေရးဆြြျခငး (၁၅ မ နစ)

x Ask participants to form eight groups. x သငတနးသ၊သားမားအား အဖြြ႔ (၈)ဖြြ႔ ဖြြ႕ခ ငးပါ။ x Distribute a copy of the scenario contained in Handout 3.2.3 to each participant. x သငတနးသ၊သားတစဥးစအား ေဝဌစာရြက ၃.၂.၃ တြင ပါဝငသည ဇာတညႊနးက ေပးပါ။ x Ask each small group to create 2 new rules governing police interaction with female crime victims. x ထ ႔ေနာက အဖြြ႕တစဖြြ႕စအား ရြမားမ နစနာသအမ းသမးမားအား ဆကဆသငသည စညးမဥးစညးကမး အသစ

(၂) ခစက စာရငးျပ စခ ငးပါ။ x After 10 minutes, ask each group to present one of the rules (participant must not repeat a rule that

has already been presented). x အဖြြ႔တြငး၌ (၁၀) မ နစခန႔ ေဆြးေားႏြးျပးေသာအခါ တစဖြြ႔စမ စညးမဥးစညးကမး တစခက တငျပရမည။ ( အျခားအ

ဖြြ႔မ တငျပျပးေသာ စညးမဥးစညးကမးမားက ထပမတငျပျခငးမျပ ရပါ)

x After each group has presented their rules, the facilitator will ask the group if there are any additional rules they would like to add.

x အဖြြ႔အားလးတငျပျပးပါက သငတနးနညးျပမ သငတနးသ၊သားမားက ထပမထညသြငးလ ေသာ စညးမဥးစညး ကမးရ ပါက တငျပရန အခ နေပးပါ။



158

Review and Comparison (10 mins) ျပနလညဆနးစစျခငးားႏင ားႏႈ ငးယဥျခငး။ (၅ မ နစ)

x In closing, ask participants the following questions: x အပ တတြင ေအာကပါေမးခြနးမားက ေမးပါ။

o Which rule or suggestion do you think is the most important? And why? o စာရငးျပ စထားေသာ စညးမဥးမား မညသညစညးမဥးစညးကမးသည အေရးအႀကးဆးဟ ထငပါသလြ။

အဘယေၾကာငနညး။ o What rule of law principles did you see considered in the new rules or suggestions? o အသစေရးဆြြထားေသာ စညးမဥးမား (သ ႔) အႀကျပ ခကမားတြင မညသည တရားဥပေဒ စ းမ းေရး မဝါဒ

မားက ေတြ႕ရ ပါသနညး။ ACTIVITY 4 : CHOOSING A PATHWAY TO JUSTICE FOR RAPE (20 mins) လႈပရားမႈ ၄ - မဒ မးမႈအတြက တရားမတမႈ လမးေၾကာငး ေရြးခယျခငး (၂၀ မ နစ) Purpose of Activity:To analyze the challenges of using the criminal justice system in a rape case. လႈပရားမႈ၏ ရညရြယခက - မဒ မးမႈတခ၌ ရာဇဝတမႈဆ ငရာ တရားမတမႈစနစ အသးျပ မႈ၏ စ နေခၚခကမားက ခြြျခမး စ တျဖာ ဆနးစစျခငး Methodology: Group Discussion သငၾကားေရးနညးစနစ - အပစတြငး ေဆြးေားႏြးျခငး Handout(s) 3.2.4 Rape Case Scenario ေဝငစာရြက (မား) ၃.၂.၄ - မဒ မးမႈ ျဖစရပ ဇာတညႊနး Materials: None သငေထာကကပစၥညးမား - မရ ပါ။


x Ask participants to remember the case of Khin Khin who was from a small village in Shan State. Recall that her case was resolved by the village elder.

x သငတနးသ၊သားမားအား ရမးျပညနယရ ေကးရြာငယ တစရြာမ ခငခငဆ ေသာ မ နးကေလး၏ အမႈအား ျပနလည အမတရၾကရန ေျပာပါ။ သမ၏ အမႈအား ရြာလႀကးမ ေျဖရငးခြပက ျပနလည အမတရေစပါ။

x Now tell participants that they are going to imagine that Khin Khin has the choice to seek justice through the formal criminal justice system.

x သငတနးသ၊သားမားအား ခငခငမာ ရာဇဝတမႈဆ ငရာ တရားမတမႈစနစတဆင တရားမတမႈက ရာေဖြရန အခြငရ သညဟ ေတြးေတာေစပါ။

x Divide participants into small groups. Give each participant Handout 3.2.4. x အပစငယမား ဖြြ႕ပါ။ ေဝငစာရြက ၃.၂.၄ အား တေယာကခငးစက ေဝပါ။ x Ask participants to read the case and decide the best choice for Khin Khin. (10 mins) x ေဝငစာရြကအား ဖတေစပါ။ ၿပးလင ခငခငအတြက အေကာငးဆး ေရြးခယမႈအား ဆးျဖတေပးပါ။ (၁၀ မ နစ)

x Ask participants to present their choice and explain why. (5 minutes total). x သငတနးသ၊သားမားအား ၎တ ႔၏ ေရြးခယမႈ ားႏင ဘာေၾကာင ဤကြသ ႔ ေရြးသညက တငျပေစပါ။ (စစေပါငး ၅

မ နစ)



159

Closing activity အပ တလႈပရားမႈ Ask participants the following: ေအာကပါေမးခြနးမား ေမးပါ။

x Was it easier to choose for Khin Khin than it was for Phyu Phyu (domestic violence case)? Why or why not?

x ျဖျဖ (အ မတြငးအၾကမးဖကမႈ) ၏ အမႈထက ခငခင၏ အမႈက ေရြးခယဖ ႔ ပ လြယမလား။ ဘာေၾကာငပါလြ။ x What factors did you value the most when making your choice? x ေရြးခယမႈ ျပ လပေသာအခါ သငသည ဘယအခကမားက တနဖ းအထားဆး ျဖစပါသလြ။ x What do you see as the biggest obstacles for Khin Khin in the formal justice system?

x ရးဆနေသာ သမာရ းက တရားမတမႈ စနစတြင ခငခငအတြက အႀကးမားဆးေသာ အတားအဆးမားမာ အဘယ နညး။

SUMMARY AND EVALUATION (5 mins) အကဥးခ ပျခငးားႏင သးသပရန (5 မ နစ)

Ask participants the following questions: သငတနးသ၊သားမားအား ေအာကပါတ ႔က ေမးပါ။

x How does the Myanmar criminal justice system treat cases of SGBV? x ျမနမာရာဇဝတမႈဆ ငရာ တရားစရငေရးစနစသည လ ငပ ငးဆ ငရာားႏင ကားမေရးရာ အၾကမးဖကမႈမားအေပၚ

မညသ ႔ လပေဆာငေပးေနပါသနညး။ x What improvements can be made to the criminal justice system in Myanmar to better address crimes

of SGBV? x ျမနမာရာဇဝတမႈဆ ငရာတရားစရငေရးစနစတြင လ ငပ ငးဆ ငရာားႏငကားမေရးရာ အၾကမးဖကမႈမားက ပ မ ေျဖရငး

ေပးားႏ ငရနအတြက မညသ ႔ေသာ တ းတကမႈမား ရရ လာေအာင လပေဆာငသငသနညး။ x How can the rule of law principles support criminal justice reform in Myanmar? x ျမနမာားႏ ငငရ ရာဇဝတမႈဆ ငရာတရားစရငေရးစနစက ျပ ျပငေျပာငးလြရာတြင တရားဥပေဒစ းမ းေရး စညးမဥးမား

သည မညသ ႔ အေထာကအက ျဖစေစသနညး။

Women’s Access to Justice Training: Handout 3.2.1: Path of Criminal Process အမ းသမးမားတရားမတမႈဆ ငရာလကလမးမေရး သငတနး - ေဝငစာရြက (၃.၂.၁) - ရာဇဝတမႈဆ ငရာလမးေၾကာငး

161

Handout 3.2.1: Path of Criminal Process ေဝငစာရြက (၃.၂.၁) - ရာဇဝတမႈဆ ငရာလမးေၾကာငး

Complainant/survivor files a complaint with the police or the court.

တ ငတနးသ/ရငသနလြတေျမာကသက ရထ (သ ႔) တရား႐းထသ ႔ တ ငတနး

ေလာကထားသည။

Police investigate, or court examines complainant.

ရမ စစမးစစေဆးသည (သ ႔) တရား႐းမ တ ငတနးသအား စစေမးသည။

The accused is arrested or summonsed to appear before the court.

စြပစြခရသအား ဖမးဆးသည (သ ႔) တရား႐း ေရ႕ေမာကသ ႔ လာေရာကရန

ဆငေခၚသည။

If the offense is bailable, the court may give the accused bail.

အာမခေပးရမည ျပစမႈျဖစလင တရား႐းမ စြပစြခရသအား အာမခေပး

သည။

Evidence is collected and police complete the search form.

သကေသ စေဆာငးၿပး ရမ ရာေဖြပစအား ျဖညသည။

The case is sent to the UAGO Law Officer for advice.

UAGO ဥပေဒအရာရ ထမ အႀကဉာဏေတာငးခရနအတြက အမႈအား ၎ထ

ပ ႔ေပးသည။


162

The police charge the offenses based on advice from the UAGO

and take the file to the court. Or the court hears from the

prosecution side.

UAGO မ အႀကျပ ခကေပၚ အေျခခ၍ ျပစမႈမားအား ရက စြခကတငၿပး

တရား႐းသ ႔ တငသြငးသည။ သ ႔မဟတ တရား႐းမ တရားလ ဘကအား

ၾကားနာသည။

If the offense is bailable, the court may give the accused bail.

အာမခေပးရမည ျပစမႈျဖစလင တရား႐းမ စြပစြခရသအား အာမခေပး

သည။

Trial or hearing.

စစေဆး စရငျခငး (သ ႔) ၾကားနာျခငး။

The prosecution witnesses are examined.

တရားလ ဘကမ သကေသမားအား စစေမးသည။

The accused cross-examines the prosecution witnesses.

စြပစြခရသေရ႕ေနမတရားလ သကေသအား ျပနလနစစေမးသည။

“For Charge” Arguments

စြခကတငသင/မတငသင ေလာကလခကမား


163

If there is sufficient evidence, the court frames the charge. If there

is not sufficient evidence, the court dismisses the charge.

သကေသခ ငလလင တရား႐းမ တရားစြဆ ေပးသည။ သကေသ မခ ငလ

လင တရား႐းမ အမႈက ႐ပသ မးသည။

The accused witnesses are examined.

စြပစြခရသဘကမ သကေသမားအား စစေဆးသည။

The accused witnesses are cross-examined by the prosecution.

စြပစြခရသဘကမ သကေသမားအား ဥပေဒအရာရ မ ျပနလန စစေမး

သည။

Final Argument

အျပ းသတ ေလ ာကလခကေပးသည။

Decision

အမန႔ခသည။

Appeal

အယခဝငသည။

Women’s Access to Justice Training: Handout 3.2.2: Duties of Police အမ းသမးမားတရားမတမႈဆ ငရာလကလမးမေရး သငတနး - ေဝငစာရြက (၃.၂.၂) - ရတာဝန

165

Handout 3.2.2: Duties of Police ေဝငစာရြက (၃.၂.၂) - ရတာဝန

THE POLICE ACT (1945) CHAPTER III.POWERS AND DUTIES OF POLICE-OFFICERS. 16. Police-officers enrolled under this Act shall not exercise any authority except the authority provided for a police-officer under this Act and any other law for the time being in force.

17. Every police-officer shall, for all purposes, be considered to be always on duty, and may at any time be employed as a police-officer in any part of the general police-district.

18. It shall be the duty of every police-officer promptly to obey and execute all orders and warrants lawfully issued to him by any competent authority, and to, take lawful measures —

(i) to collect and communicate intelligence affecting the public peace;

(ii) to prevent the commission of offences and public nuisances;

(iii) to detect and bring offenders to justice;

(iv) to apprehend all persons whom he is legally authorized to apprehend and for whose apprehension sufficient ground exists;

(v) to regulate processions and assemblies in public places;

(vi) to regulate the traffic upon public thoroughfares and remove obstructions therefrom;

(vii) to preserve order and decorum in public places, in places of public resort and in assemblies for public amusements;

(viii) to protect unclaimed or lost property and to find the owners thereof;

(ix) to take charge of and impound stray animals;

(x) to assist in the protection of life and property at fires;

(xi) to protect public property from loss or injury;

(xii) to attend criminal Courts and assist the Magistrates in keeping order therein;

(xiii) to execute warrants of arrest and serve summonses and notices wherever specially directed by a Magistrate to do so.

It shall be lawful for every police-officer, for any of the purposes mentioned in this section, without warrant to enter and inspect any pawnshop, drinking shop, gaming-house or other place of resort of loose and disorderly characters.

19. Police-officers shall in the performance of their duties have free admission to all places of public resort and assemblies for public amusement while open to any section of the public.

Women’s Access to Justice Training: Handout 3.2.2: Duties of Police အမ းသမးမားတရားမတမႈဆ ငရာလကလမးမေရး သငတနး - ေဝငစာရြက (၃.၂.၂) - ရတာဝန

166

20. It shall be the duty of every police-officer to take charge of all unclaimed property, and to furnish an inventory thereof to the District Magistrate, and the police officer shall be guided as to the disposal of such property by such orders as he shall receive from the District Magistrate.

ရလကစြ (၁၉၄၅) အခနး ၃ - ရအရာရ မား၏ အာဏာာႏင ဝတရားမား ၁၆။ ။ ဤအကဥပေဒအရ၊ စာရငးတငသြငးထားေသာ ရအရာရ တ ႔သည၊ ဤအကဥပေဒာႏင အခ နကာလ အေလာက၊ အာဏာတညဆျဖစေသာ အျခားအျခားေသာ ဥပေဒမားအရ၊ ရအရာရ မား ပ ငဆ ငသညဟ ျပ႒ာနးထားေသာ အာဏာမား က သာ သးစြာႏ ငသည။ ၁၇။ ။ ရအရာရ တ ငးသည၊ မ မ ာႏင သကဆ ငသည က စၥမားအတြက အခ နမေရြး တာဝနဝတရားမားက ထမးေဆာင လကရ သညဟ ယဆရမည ျပင၊ ရနယေျမအတြငး မညသည ေဒ သမဆ ခန႔အပထားေသာ ေဒသတြင အလပဝတရားမား က ထမးေဆာငရမည။ ၁၈။ ။ ရအဖြ႕ဝငတ ငးသည၊ မ မ အားအမ န႔ေပးပ ငခြင ရ ေသာ အရာရ က တရားဥပေဒာႏင အည ထတဆင ေသာအမ န႔ာႏင ဝရမးစာမားအားလးက ၊ လငျမနစြာ လ ကနာေဆာငရြက အတညျပ ရမည ျပင၊ ေအာကပါဝတတရားမားက လညး၊ တရား ဥပေဒာႏင အည ေဆာငရြကရမည။

(၁) ျပည သ႕ၿင မဝပပ ျပားေရးက ထ ခ ကေစမည သတငးမားက စေဆာငး အစရငချခငး။ (၂) ျပစမႈမားာႏင ျပညသ႕ောႏာကရကမႈမားက တားဆးျခငး။ (၃) ျပစမႈက းလြနသမားအား၊ ေပၚေပါကေအာင စစမးၿပး တရားဥပေဒအတ ငး အျပစရရ ေအာင ေဆာငရြကျခငး။ (၄) ဖမးဆးရန အေၾကာငးလေလာကေသာသမားာႏင တရားဥပေဒအရ၊ ဖမးဆးပ ငခြင ရ သအားလးက ဖမးဆး ျခငး။ (၅) အမားျပညသတ ႔ဝငထြကသြားလာသည ေနရာမားတြင၊ လစလေဝးာႏင စတနးလမးေလာက ျခငးမားက ထ နးသ မးၾကပမတေပးျခငး။ (၆) အမားျပညသတ ႔ သြားလာရာ လမးႀကး လမးငယမားေပၚတြင ယာဥရထား အသြားအလာက ၾကပမတျခငးာႏင လမးမားေပၚတြင တားဆးပ တဆ ႔ေနေသာအရာမားက ဖယရားျခငး။ (၇) အမားျပညသတ ႔ ဝငထြကသြားလာသည ေနရာမားတြင၄ငး၊ အမားျပညသတ ႔ သြားေရာက ေပာရႊငရာ ေနရာ မားတြင၄ငး၊ ပြလမးသဘငမားတြင၄ငး က ေျာႏၵသ ကၡာ ေစာင စညးမႈက ထ နးသ မး ေပးျခငး။ (၈) ပ ငရငမေပၚေသာ၊ သ ႔မဟတ ေပာကဆးေသာ ပစၥညးမားက ကာကြယေစာင ေရာကျခငးာႏင ပ ငရငမားက လ ကလရာေဖြေပးျခငး။ (၉) အထ နးအေကာငးမရ ေသာ တ ရစာၦနမားက ဖမးဆး၍ တ ရစာၦနေထာငတြင ခထားျခငး။ (၁၀) မးသင ေလာငသည အခါ၊ အသကာႏင ပစၥညးက ကာကြယေစာင ေရာကရာတြင ကညျခငး။ (၁၁) ျပညသပ ငပစၥညး မဆးရႈးရန၊ သ ႔မဟတ မပကစးေစရန ကာကြယ ေစာင ေရာကျခငး။ (၁၂) ရာဇဝတ တရားရးမားတြင ၿင မဝပပ ျပားေရး မပကျပားေစရန ရာဇဝတတရားသၾကးအား ကညျခငး။ (၁၃) ရာဇဝတတရားသၾကးက အထးညႊနၾကားသည အခါ၊ လဖမးဝရမးမား အတညျဖစေအာင ေဆာငရြကျခငးာႏင သမၼာနစာမား၊ ာႏ ႔တစစာမား ခအပျခငး။

ရအဖြ႔ဝငမားသည၊ ဤပဒမတြင ေဖာျပထားသည ဝတတရားမားေဆာငရြကရန၊ အေပါငဆ င၊ ေသရညေသရက ေရာငးခ ေသာဆ င၊ အေလာငးအစား ျပ လပရာအ မ၊ အျခားအကင စာရ တေတာ ရမး ေသာ သြမးသတ ႔ သြားလာၿမေနရာတခခသ ႔ ဝရမးမပါဘ ဝငေရာကၾကည ရႈစစေဆးာႏ ငသည။ ၁၉။ ျပညသလထမား သြားလာာႏ ငသည ေနရာ၊ သ ႔မဟတ ေပာပြ ရႊငပြအတြက ျပညသလထတ ႔ စရးသည ေနရာဌာန မားတြင ျပညသလထတ ႔ ထြကဝငသြားလာာႏ ငသည အခ နကာလအေတာအတြငးတြင၊ ရအရ တ ႔သည၊ ၄ငးတ ႔၏ အလပ ဝတရားမားက ေဆာငရြကရနအတြက အခမ ဝငာႏ ငေစရမည။ ၂၀။ ရအရာရ တ ငးသည၊ ပ ငရငမေပၚေသာ ပစၥညးမားက သ မးဆညး၍ စာရငးျပ လပၿပးလင၊ ခရ ငရာဇဝတ တရားသၾကး ထသ ႔ တငသြငးရန တာဝနဝတတရားရ သည။ ၄ငးခရ ငရာဇဝတတရားသၾကး၏ ခထားေသာ အမ န႔အရ၊ ၄ငးပစၥညးမားက သးစြရမည။

Women’s Access to Justice Training: Handout 3.2.3: Reporting a Crime အမ းသမးမားတရားမတမႈဆ ငရာလကလမးမေရး သငတနး - ေဝငစာရြက (၃.၂.၃) - ရာဇဝတမႈတစခအတြက တ ငၾကားျခငး

167

Handout 3.2.3: Reporting a Crime

ေဝငစာရြက (၃.၂.၃) - ရာဇဝတမႈတစခအတြက တ ငၾကားျခငး

Scenario: You are the District Police Officer where the workshop takes place. You have recently attended the rule of law training. In the final sessions of that workshop you began to think about how to apply the rule of law principles you studied in your workplace. You have decided that the police you supervise need to provide better service to female crime victims who come to the police station. You have already issued a rule that the police must not demand bribes or “fees” from victims or their families. But you want to create a list of 6-8 other rules to help your police improve their practices towards female victims of serious crimes like rape and assault, particularly at the hands of family members. ဇာတညႊနး သငသညဤအလပေပဆြးေးပဆြးပ း ေ ဆသ ဆနေ မ ဤခေ ပငေ လေ ေ ဤျဖစါသည။ဤသငသညဤမၾက ဆသပမက တေ ပဥဆဒစ းမ းေရးဤလပေပဤ ဆြးေးပဆြးပ း ဤ တက ပသည။ဤ လပေပဆြးေးပဆြးပ း ၏ဤ ဆန ကြးေပပဤ သငခနပစ တးငဤ တေ ပဥဆဒစ ပပမ ပပဆေပ၏ဤလဆျခခမမ ပက ပဤသင၏ဤပငနပခးင တးငဤသငလဆနြ ငဤမညသ ပ႔ျနညလသပပဤခေမညက ပဤ စဥပစ ပဆနသည။ဤသငက ဆလ ကတးငေ ဆသ ဤေ မ ပသညေ စခနပသ ပ႔ဆေ က ၾကဆသ ဤနစန သလမ ပသမပမ ပက ပဤ ပမ ပဆက ငပမးနဆသ ဤဝနဆြးေ ငမႈ ဆပေနဤ ပလသညဟပဤ ြးေပပျဖတသည။ဤ ေ မ ပသညဤ ၄ငပတ ပ႔ မ ဤ (သ ပ႔) ၄ငပတ ပ႔၏ဤ မ သ ပစပမ ပမ ဤ ဘ/ လခဆၾကပဆငးဤမဆတ ငပခေနဤစညပကမပပတျနဤ ပသည။ဤသ ပ႔ဆသ ဤသငလဆနြ ငဤေ မ ပ၏ဤပဆြးေ ငခကမ ပဤတ ပပတကဤဆက ငပမးန ဆစေနဤဆန ကဤလျခ ပစညပမဥပဤ၆ခပဤမ ဤ၈ခပဤလ ဤမဆေပြးေး ပသည။ဤလဆၾက ငပေငပမ ဤေ မ ပလ ပဤမ သ ပစပ၀ငမ ပ၏ဤကခကျဖငဤ ျဖစ း ပဆသ ဤက ပယ ကဆောက ရ ကနကမႈ နင မဒ နးမႈက သ ႔ေသာ ဆ းရြားသည ျပစမႈမားရ နစန သ လမ ပသမပမ ပလဆၚတးငဤ မ မ တ ပ႔ဆြးေ ငေးကေမညဤကငစဥမ ပဤ ပမ ပတ ပပတကဆက ငပမးန ဤ ဆစေနလတးကဤလဆ ကလ ကျ ဖ ပ႔ေနျဖစသည။ဤ

W om e n’ s Ac ce ss to J ustic e Tra ining: Module 3.3: Alternative Dispute Resolution အ မ းသ မး မာ းတ ရာ းမတ မႈဆ င ရာ လ က လ မးမေရး သ ငတ နး - အ စအ စဥ (၃.၃) - အ ျငငး ပ ာ းမႈမ ာ းက အ ျခာ းေသ ာ နညးျဖင ေျ ဖရငး ျခ ငး

169

Module 3.3: Alternative Dispute Resolution အစ အစဥ (၃.၃) - အျ ငငးပ ားမ ႈမားက အျ ခားေသာနညးျ ဖင ေျ ဖရငးျ ခငး

Purpose of Session: To increase awareness of the use of alternative dispute resolution (ADR) to resolve cases of SGBV. အစ အစဥ၏ ရညရ ယခက - သငတနးသ ၊ သားမ ားက လ ငပ င းဆ င ရာ ႏင ကားမေရ းရာအ ေျချ ပ အၾ ကမးဖ ကမႈ မားက ေျဖရ ငး ရန အျငငး ပ ား မႈမားက အျခားေ သာနည းျဖ င ေျဖရ ငးျ ခင း (ADR) က အသးျပ ပႏ င ပတသက ေသာ အသ ပညာမား က ျမငတင ေပ းရ န ရည ရ ယသည။

Outcomes, Skills and Methodologies ရလဒမား၊ ကၽ မးကငမ ႈမားႏင ႔သငၾကားေရးနညးစနစမား

Outcomes: ရလဒ မား။ As a result of this session participants will be able to:

x List the advantages and disadvantages of going to court.

x Define mediation, negotiation and arbitration.

x Apply and assess the use of ADR to an SGBV scenario.

ဤအစအစဥ မ သငတ နးသ၊သာ းတ ႔သည ေအာကပါ အခက မားက လပေဆာင ႏ ငမ ည။

x တရားရ းေတာ သ ႔ သ ားရျ ခင း၏ ေကာင းက း မားႏ င ဆ းက း မားက စာရင းျပ စႏ ငမည။

x ၾကားဝင ဖန ေျဖ ေပ းျခ ငး၊ ေ စစ ပည ႏႈ ငး ေဆ း ေႏ း ျခငး ၊ ခသမာ ဓ ျဖ ငစရ င ဆးျ ဖတျခ ငးတ ႔၏ အဓပၸမယ ဖြင ဆခက မားက သ ရ ႏ ငမ ည။

x လ ငပ င းဆ ငရာႏ င ကားမ ေရ းရာအၾက မး ဖကမႈ ႏငဆ င သည ဇာတညႊနး တစခအတ က ADR နညး က အသးျပ ၿ ပး ေျဖရ ငးျ ခင းက လည းလက ေတ ႔ လပ ေဆာငႏ ငမ ည ျဖစ ပါသည။

Skills: ကြ ားကင မ မား In this session participants will practice the following skills:

x Analysis x Group work x Communication x Mediation

ဤအစအစဥ တြင သင တန ားသ၊သမား မားသည ေအမက ေဖမ ျပပါ ကၽြ ားကင ႈ မား ရရမေစရန ေလကင ၾက ည ။

x ခြြျခ ားစတ ျဖမ သားသပ ျခင ား x အပစလ က ေဆာင ရြက ျခင ား x ဆကသ ယေျပာဆ ျခင း x ၾကားဝင ဖန ေျဖ ေပ းျခ ငး

Methodologies: သငၾကားေရးနညးစနစမား In this session participants will practice the following training methodologies:

x Think-pair-share x Round robin x Brainstorming x Role play

ဤအစအစဥ တြင သင တန ားသ၊သမား မားသည ေအမက ေဖမ ျပပါ သင ၾကမားနည ား နည ားပညမ မားက ေလကင ၾက ည ။

x စဥ ားစမားပါ - ႏမစ ေယမက တြြ ေဆြားေႏြားပါ - ေဝ မပါ x Round robin x ႀကတင ႀကဆေတြားေတမျခင ား x သရပေ ဖာျခ ငး


170

Rule of Law Principles တရားဥပေဒစ းမ းေရးစညးမဥးမား

The following rule of law principles are relevant to this session:

x Access to justice x Equality before the law x Fairness x Non-arbitrary decision making x Human Rights x Non-discrimination

ေအမက ပါတရမားဥပေဒစား ားေရားစည ား ဥ ား မားသည ဤအစအစဥ ႏမင သင ေလမ ပါသည ။

x တရားမတမ ႈလကလမးမ ျ ခငး x ဥပေဒေရ႕ ေမာကတ င တနးတည မရ ျခငး x တရားမတမ ႈရ ျခငး x ဘကမလ ကေသာဆ းျဖတခက ခမတေပးျခငး x လ႕အခ င အေရးမား x ခ ြျခားဆကဆမ ႈမရ ျခငး

Preparation ျပင ဆင ပ

Materials: သင ေထမက ကပစၥည ား မား၊ For this session participants will need:

x White board and markers x Pens

ဤအစအစဥအတ က သငသည ေအာကပါအ ရာမ ားက လ အပပါလ မ မည။

x သငပန းႏမင မကမ မား x ေဘမပင

Handouts: ေဝငမစမရြက မား In this session participants will use:

x Handout 3.3.1 Negotiation x Handout 3.3.2 Mediation x Handout 3.3.3 Arbitration x Handout 3.3.4 Phyu P hy u’ s P osit ion x Handout 3.3.5 Tun Tun ’ s P osit ion x Handout 3.3.6 Ward Administrator’ s

Position x Handout 3.3.7 Observer

ဤအစအစဥ တြင သင သည ေအမက ပါတ႔ကအသားျပရပါလ ည ။

x ေဝဌ စာ ရ က ၃.၃.၁ ၾကားဝငဖ နေျ ဖေ ပးျ ခင း x ေဝဌ စာ ရ က ၃.၃.၂ ေစစပ ည ႏႈ ငး ေဆ း ေႏ း ျခင း x ေဝဌ စာ ရ က ၃.၃.၃ ခသမာဓ န ညးျ ဖင ေျ ဖရ ငးျ ခငး x ေဝဌ စာ ရ က ၃.၃.၄ ျဖျဖ၏ေန ရာ x ေဝဌ စာ ရ က ၃.၃.၅ ထ နးထ န း၏ေ နရာ x ေဝဌ စာ ရ က ၃.၃.၆ - ရပက က အပခပ ေရ းမ း ၏

ေနရာ x ေဝဌ စာ ရ က ၃.၃.၇ ေလလာသ

OPEN SESSION (5 mins) အဖြင ဆက ရမင (၅ နစ )

I nt rod uce t his sess ion’ s b ackg round and p urp ose. Revi ew l esson out comes w it h t he p art icip ant s. Wr it e outcomes on flipchart paper or whiteboard and explain them. Discuss other announcements and concerns. ဤအစအစဥ၏ ေနာက ခေၾကာ ငးတ ရား ႏင ရညရ ယ ခကက မ တဆ ကပါ။ စာရ ကျဖ ႀက းမာ းေပၚ တ င ရလဒမားက ေရ းၿပ း ရငးျ ပပါ။ အျခားေသာအသ ေ ပး ေျပာၾကာ းစ ရာမား ရ လငလြေဆ းေ ႏ း ေ ပး ပါ။ REVIEW (5 mins) ျပန လည သားသပ ျခင ား (၅ နစ )

Link t his ses sion’ s out come s t o p revious ses sio ns and act ivit ie s and conn ect t o relevant rule of law principles, including access to justice.


171

ၿပားခြေသမ အစအစဥ မား၊ လႈပ ရမမား ႈ မား ႏမင သ ကဆ ငရာတရာ းဥ ပေဒ စ း မ း ေရ းစည းမ ဥး မား (တရား မတမႈ လကလမ း မျခင း ပါဝငသ ည) က ခ တဆကေပ းပါ။ Notes to facilitators: Access to justice is a key component of the rule of law: legal rights and obligations mean little if there is no way to enforce them. However, bringing and defending a lawsuit in the formal court system can be so time-consuming and expensive that it becomes extremely difficult or impossible for ordinary people to make use of it. In some cases, the cost of litigation may be as much as or more than the value of the matter under dispute. The use of ADR under appropriate circumstances may enhance effective access to justice by providing a faster and cheaper method for resolving such disputes. It also affords greater opportunities for satisfying interests of all dispute participants because resolutions are not limited by what courts can and cannot order under existing legal remedies. For all these reasons, the use of ADR may enhance equality before the law. Vulnerable groups may be precisely those least likely to have the resources to access the formal court system. To the extent ADR enhances access to justice for these groups it can also promote equality before the law. Finally, widespread use of ADR may reduce the caseload of the ordinary court system, which improves access to justice for all litigants. သင တန ားနည ားျပ မားအတြက မတ စ မား တရားမ တမႈန င လကလမး မျခင းသည တရမားဥပေဒစား ားေရား စည ား ဥ ား ားအထြမ အေရားပါေသမ အစတ အပင ားတခ ျဖစ သည ။ ဥပေဒရပင ခြင မားႏမင တမဝန မားသည ၄င ားတ႔က ျပ႒မန ားရန /အမဏမတည ေစရန နည ားလ ား ရမလမင သပ အဓပၸမယ ရမေပ။သ႔ေသမ တရမား႐ားစနစ တြင တရမားစြြဆ ႈတခက ျပလပ ျခင ားႏမင ခချခင ားသည အခန အလြန ကန ေစၿပား ကန က စရတ မားေစသည ။ ထ႔ေၾကမင ထသ႔ျပလပ ႏင ရန သမ န လ မားအတြက အလြန ခက ခြၿပား သပ ျဖစ ႏင ပါ။ အခ႕အ ႈ မားတြင တရမား႐ားစရတ သည အျငင ားပြမား ႈျဖစ သည ကစၥ၏ တန ဖားထက ပင ပ မားေနတတ သည ။ သင ေလမ သည အေျခ အေနတြင ADR က အသားျပျခင ားသည အျငင ားပြမား ႈ မားက ေျဖရမင ားျခင ားအတြက ျ န ဆန ၿပား စရတ သက သမေသမနည ားတခ ပပားေပားျခင ားျဖစ ေသမေၾကမင အကားရမေသမ တရမား မတ ႈရရမျခင ား က ျဖစ ေပၚေစသည ။ ေျဖရမင ား ႈ မားသည တည ဆြဥပေဒ သက သမခြင မားအရ တရမား႐ား မ အ န ႔ေပားႏင ျခင ား၊ ေပားႏင ျခင ား မားျဖင ကန ႔သတ ႈ မား ရမေသမေၾကမင အျငင ားပြမား ႈျဖစ ေသမသ မားအမားလား၏ အကားစားပြမားက ေကနပ ႈျဖစ ေစသည ပ ေကမင ား ြန ေသမ အခြင အေရား မားက ေပားပါသည ။ ထအေၾကမင ားျပခက မားအမားလားေၾကမင ADR က အသားျပျခင ားသည ဥပေဒေရမ႕ေ မမက တန ားတည မ ရရမျခင ားက ျဖစ ေပၚေစ သည ။ အကားခစမားခြင ရရမသ မားအပ စသည ပစတကျဖစ ေသမ တရမား႐ားစနစ က ရရမ ႈ နည ားပါလ ည ။ ထအပ စ မား အတြက ADR က တရမား မတ ႈက ရရမျခင ားက အတင ားအတမတခအထ တားျ ႇင ေစေသမေၾကမင ဥပေဒေရမ႕ေ မမက တြင တန ားတည မ ႈကလည ား တားျ ႇင ေစႏင သည ။အခ ပ ဆ ရလင ADR က ကယ ကယ ျပန ႔ျပန ႔ အသားျပျခင ားသည သမ န တရမား ႐ားစနစ ၏ အ ႈကစၥ မားက ေလမကေစႏင ၿပား တရမားစြြဆခချခင ား မားအမားလားအတြက တရမား မတ ႈရရမျခင ားက တားတက ေစ သည ။ ACTIVITY 1: FOCUSER - ADVANTAGES AND DISADVANTAGES OF GOING TO COURT (25 mins)

လ ႈပရားမ ႈ ၁ - Focuser - တရား႐း းသ ႔သ ားျခငး၏အားသာခကမားႏင အားနညးခကမား (၂၅ နစ ) Purpose of Activity: To discuss the advantages and disadvantages of using courts as a dispute resolution mechanism. လ ႈပရားမ ႈ၏ ရညရ ယခက - အျငငးပ ာ းမႈ ေျဖ ရင းျခင း နညးလ မးအျ ဖစ တရား ႐းးက သ ာ းျခ ငး၏ အားသာခ ကမားန င အားနညး ခကမား က ေဆ းေႏ း ရန Methodology: Think-pair-share; Snowballing; Brainstorm သငၾကားေရးနညးစနစ - စဥ းစာ းပါ - ႏစ ေယာကတ တ ြေဆ း ေႏ းပါ - ေဝ မပါ၊ Snowballing ၊ ႀက တငႀက ဆေတ း ေတာျခ ငး


172

Handout(s): No handouts ေ၀ငစာရ ကမား - ေ၀င စာရ က မရ ပါ။ Materials: Whiteboard/markers သငေထာကကပစၥညးမား - သငပန း/ မာကာမား Instructions ည ႊနၾကားခကမား

x Divide the whiteboard into 2 parts– Advantages and Disadvantages of going to court. x သငပန းက (၂) ျခမးျ ခမ းပါ။ တရား႐း းသ ႔ သ ားျခ ငး၏ အားသာခကမာ းန င အားနည းခက မား။ x Pair participants and first ask them to think about, discuss, and then list the advantages/benefits of

going to court to resolve disagreements, disputes, and conflicts. (5 mins) x သငတန းသ/သားမားက ႏစ ေယာကတတ ြတ ြ ပါ။ ပထမဥး ဆး ၄င းတ ႔က စဥး စား ခ င းပါ။ ထ ႕ ေနာက ေဆ း ေႏ းခ င းပါ။

ၿပးလ င သေဘာမတ ညမႈ မား၊ အျငငး ပ ားမႈ မား ႏင ပဋ ပကၡမာ းက ေျ ဖရင းရ န တရား ႐းး သ ားျခ ငး၏ အားသာခက မားက စာ ရင းျပ ခ င းပါ။ (၅ မ နစ)

x Ask each pair to report only one benefit, and take turns using a round robin method with each new team in turn sharing a benefit. Do not permit pairs to repeat a benefit that has already been mentioned because only new benefits are encouraged. Write the benefits shared on the board, paraphrasing and using abbreviations whenever possible. After the teams share all the benefits they have identified, ask everyone if there are any additional benefits to list. Add any new ones mentioned to the board. (5 mins)

x ထ ႔ေနာက ႏစေယာကတတ ြ စက ေကာ ငးက း (၁) ခက တငျ ပခ ငးပါ။ ၿပးလင Round robin သငၾကာ းနည းက အသးျပ ၿပ းအျခာ းအဖ ြ႕ အသစတ ဖ ြ႕ စမ အားသာခက (၁) ခက ေ ဝမျခ ငးအာ းျဖ ငတလ ည စတငျ ပခ ငး ပါ။ အားသာ ခကအသစမာ းက သာ အားေပး ေသာ/ရခင ေသာေၾ ကာင တငျပၿ ပးေ သာအားသာခက မားက ျပ နထပ မေျပာ ရ န ေျပာပါ။ ေ ဝမ ေပ းေသာအားသာ ခကမာ းက စကား ေျပာသေ ဘာ (ျဖစ ႏ င ေသာအခါတ င အတ ေကာက မားျဖ င) သငပန းေ ပၚ တ င ေရး ပါ။ အဖ ြ႕ အားလး ၄င းတ ႔ ေဖ ာထတထားေသာအာ းသာခကအား လး ေဝမၿ ပး ေသာ အခါတ င ေနာကထ ပ ထပျဖည စရာအာ းသာ ခကမာ း ကနပါ ေသးသလာ းဟတတ နးလ းက ေ မး ပါ။ အသစေဝမ ခ ကမားက သငပန းေ ပၚ တ င ထပေရ းပါ။ (၅ မ နစ)

x Ask participants to continue working in these same pairs and list the disadvantages of going to court to resolve disagreements, disputes and conflicts. (5 mins)

x သငတန းသ/သားမားက ၄ငးတ ႔ (၂) ေယာကတ တ ြအတ ငးသ ေဘာမတ ညမႈ မား၊ အျငငးပ ာ းမႈ မား ႏင ပဋ ပကၡမား က ေျဖ ရငး ရန တရား႐း းသ ားျ ခင း၏ အားန ည းခကမာ းက စာ ရင းျပ ေပ းရန ေျပာပါ။ (၅ မ နစ)

x Then ask each pair to report only one disadvantage in turn and do not repeat any disadvantages already mentioned. After listing the disadvantages pairs share, ask everyone if any additional disadvantages need to be added. (5 mins)

x ထ ႔ေနာက (၂) ေယာကတတ ြစ က အလညက အားန ညးခက (၁) ခစက တငျ ပခ င းပါ။ ထ ႔သ ႔ တငျပရာတ င ေဝမၿပ း သ ားေသာအား နည ခကမာ းက ထပ မတငျ ပရ န ေျပ ာပါ။ အားနည းခက မားက စာ ရင းျပ ၿ ပး ေနာက ေ န ာကထပ ထပျဖည စရာအာ းနည းခက မားက နေသ းသလာ းဟ ေမး ပါ။ (၅ မ န စ)

Closing Activity (5 mins) အပ တလ ႈပရားမ ႈ (၅ မ နစ)

x In closing the activity, ask the participants: x အပ တလႈပ ရားမႈတ င ေအာကပါ တ ႔က သငတ နးသ ၊ သားမားအာ းေ မးပါ။


173

o If you had a dispute, what factors would you consider, to help you decide if you would go to court?

o အကယ၍ သငမာအျင ငး ပ ားမႈ တစခ ရ ခြလ င မညသ ညအခကအလကမာ းအေ ပၚ မတညၿ ပး တရား ရး ေ တာသ ႔ သ ားေရာက ေျဖ ရင းရ န ဆးျဖတ မည နည း။

o What benefits of going to court do you think are most important, and why? o တရားရ းေတာ သ ႔ သ ားေ ရာကေျ ဖရ ငး ရျခင းမ ရရ ႏ ငမ ည အေရးအႀကး ဆးေ သာ အားသာခက မား မာ

မညသည မား ျဖ စသန ညး။ အဘယေၾကာငန ညး။ o What disadvantages of going to court do you think are most important, and why? o တရားရ းေတာ သ ႔ သ ားေ ရာက ေျ ဖရ ငးျ ခင းျဖင ရရ ႏ ငမည အားနည းခက မား မာမည သညမာ း ျဖ စသန ညး။

အဘယေၾကာင နညး။

ACTIVITY 2: METHODS OF ALTERNATIVE DISPUTE RESOLUTION (25 mins) လ ႈပရားမ ႈ ၂ - အျငငးပ ားမ ႈမားက အျခားေသာနညးျဖင ေျဖရငးျခငး (၂၅ နစ ) Purpose of Activity: To understand the different types of ADR. လ ႈပရားမ ႈ၏ ရညရ ယခက - မတညေသာ ADR နည း လမးမာ းက နာ းလညသ ရ ေ စရ န။ Methodology: Jigsaw သငၾကားေရးနညးစနစ - ဂစေဆာ Handout(s): Handout 3.3.1 Negotiation Handout 3.3.2 Mediation Handout 3.3.3 Arbitration ေ၀ငမစမရြက မား - ေဝင စာရ က ၃.၃.၁ ၾကားဝ ငဖန ေျ ဖေပ းျခ ငး

ေဝငစာရ က ၃.၃.၂ ေစစ ပည ႏႈ င းေဆ းေႏ းျ ခ ငး ေဝငစာရ က ၃.၃.၃ ခသမာဓ နည းျဖ င ေျဖ ရ ငးျခ ငး

Materials: Colored Stickers (3 different colors) သငေထာကကပစၥညး - ကာလာစတစကာ ( ၃ ေရာင)

Instructions ည ႊနၾကားခကမား

x Ask participants what methods are available to resolve disputes that are outside the formal system. Encourage participants to list as many methods as possible and write them on the whiteboard to refer back to during the closing activity.

x ရးဆန ေသာတ ရားေ ရး စန စျပ ငပတ င ေျဖ ရင းႏ င မည အျငငးပ ာ းမႈဆ ငရာ နည းလမ းမား က သငတန းသ၊ သားမား အားေမ းပါ။ အေျဖမာ းက သင ပန းေ ပၚ တ င ခေ ရးေ ပ းထားပါ။ ထ မသာ အပ တလႈပ ရားမႈ တ င ျ ပနလ ည အသးျပ ၍ ရႏ ငမ ည ျဖစ ပါသည။

x Tell participants that we refer to met hod s outsid e t he formal just ice syst em a s “alt ernat iv e dispute resolut ion” mechan isms , also ref erred t o as “ADR”.

x တရားရ းျပ ငပတ င အသးျပ သည ေျ ဖရင းန ညး စန စမ ားက “alt ernat ive d isp ut e resolut ion - အျငငး ပ ား မႈမားက တျခားေ သာနည းျဖ င ေျဖ ရင းျခ ငး ” စနစဟ ေခၚ ေၾ ကာငး သငတနးသ၊ သားမာ းအား ေျ ပာျပ ေပး ပါ။

x Tell participants that there are many different types of ADR, but they are generally divided into three types: negotiation, mediation, and arbitration.


174

x ADR နညးျ ဖင ေျဖ ရငးျ ခင းန ညးလ မး အမ းမ းရ ေၾ ကာငး သငတန းသ၊ သားမားအာ းေျပာ ပါ၊ သ ႔ေသာ အေျခခ အားျဖင နညးလ မး(၃)ခခြ ႏ ငသ ည။ ၎တ ႔မာ - ေစစ ပည ႏ ႈင းေဆ းေႏ း ေျဖရ ငးျ ခင း၊ ၾကားဝင ဖနေျ ဖျ ခငး ႏင ခသမာဓ နည းျဖ င ေျဖ ရင းျခင း တ ႔ျဖစသည။

x Tell participants that they are now going to do the jigsaw activity to learn about these three types of ADR.

x သငတန းသ၊သား မားသ ည Jigsaw လႈပရာ းမႈက က စားၾကရ မညျ ဖစၿ ပးထ လႈ ပရာ းမႈ မတဆင ADR နညး လမးမာ း က ေလလာၾကရ မညျ ဖစ ေၾကာင းေျပာျ ပေ ပး ပါ။

x Explain the jigsaw method to participants: x Jigsaw ကစား နညးအ ေၾကာင းက သ ငတန းသ၊သား မ ားအားေျ ပာျပေ ပး ပါ။

o Participants will count off 1, 2, 3. o All of the 1s will form a group. All of the 2s will form a group, all of the 3s will form a group. o Groups will sit together and be given one color sticker. o Group 1 will receive Handout 3.3.1 Negotiation. o Group 2 will receive Handout 3.3.2 Mediation. o Group 3 will receive Handout 3.3.3 Arbitration. o Each group will discuss their Handout and become an expert on that method. (10 minutes) o Participants will then regroup into small groups of 3. There should be a different color in

each group. This will ensure that each group has an expert on one type of ADR. (If there is an odd number, you may have to double up colors in one or more groups to make sure all participants are included in the discussion.)

o In small groups, the experts will teach each other about their type of ADR. (10 mins) o သငတန းသ၊သား မားအာ း ၁၊ ၂၊ ၃ စသျဖင ေ ရတ က သ ားပါမ ည။ o အမတစဥ ၁ ကေသာသ မားသ ည အပစတ စျဖ စၿပ း၊ အမတစဥ ၂ ကေသာသ မားသ ည အပစ ၂ ျဖစၿ ပး၊

အမတစဥ ၃ ကေသာသမာ းသည အပစ ၃ ျဖစမညျ ဖစပါသ ည။ o သငတန းသ၊သား မားသ ည ၄ငး တ ႕ ကေသာ အပစမာ းအတ င းေ နရာယၾက ရပါမ ည။ ၄ငးတ ႔အာ း

ကာလာစတစကာတ စခ စေ ပးထာ းမညျ ဖစ ပါသည။ o အပစ ၁ သည ေဝဌ စာရ က ၃.၃.၁ ေစစ ပည ႏႈ ငး ေ ဆ းေႏ းျ ခင းအေၾကာင းက ရ ရ မ ညျဖ စၿပ း ၊ o အပစ ၂ ကားေဝဌ စာ ရ က ၃.၃.၂ ၾကားဝ ငဖ နေျဖျ ခ ငးအေၾကာ ငး စာရ ကက ရရ မညျ ဖစပါ သည။ o အပစ ၃ သည ေဝဌ စာရ က ၃.၃.၃ ခသမာ ဓ နည းျဖ င ေျဖရ ငးျ ခင းဆ င ရာစာရ ကက ရ ရ မည ျ ဖစပါ သည။ o အပစတ င းသည ၄ငးတ ႔ ရရ ထာ းသည စာရ ကမား က ေလလာၾကရ မညျ ဖစၿ ပးထ စာ ရ ကတ င ပါဝင ေသာ

ေျဖရ ငးျ ခင းန ညးအတ က ကၽ မးကင သမား ျဖ စသ ားၾ ကပါမည။ (၁၀မ နစ) o ထ ႔ေနာက သငတန းသ၊သာ းမားအာ းအပ စေသ း (၃) ဖ ြ႕ ျပနဖ ြ႕ ရပါမ ည။ မတညေသာ ကာလာစတ စကာ

မားအလ က အပစသစ ဖြ ြ႕ ေပ းပါ။ ထ သ ႔ျပ လပျ ခင းျဖ င အပစတ စစ စမ ကၽ မးက င ပညာရင မား ပါဝင သ ား မညျဖ စပါသ ည။

o အပစေသ းမာ းထြသ ႔ ေရာကသ ာ းသညအ ခါ ၄ငးတ ႔ အခငး ခင းအပစ မားအတ ငးတ င ေလလာထားသ ည ADR စနစမာ းက အခ ငး ခငး ျ ပနသ ငၾကား ေပး ရမ ည ျဖစပါသ ည။ (၁၀ မ န စ)

Closing Activity (5 mins) အပ တလ ႈပရားမ ႈ (၅ မ နစ) For closing, refer participants back to the list on the whiteboard. Ask them to categorize the methods listed as mediation, negotiation, or arbitration. အပ တလႈပ ရားမႈသ ႔ ေ ရာကေသာအ ခါ သငပ နး ေပၚ တ င ခေရ းထားသ ညအရာ မားက ျပ နညႊန းေ ပး ပါ။ ထ အရာမားသ ည ၾကားဝင ဖန ေျဖျ ခင းျဖ စသေလာ၊ သ ႔မဟတ ေစ စပ ည ႏ ႈင းေဆ းေ ႏ းျ ခင းျဖ စသေလာ၊ သ ႔မဟတ ခသမာ ဓ နည းျဖ င ေျ ဖရင းရ သညနည းလမ းျဖ စသေလာ ၊ စသျဖ င သငတန းသ၊ သားမားအာ းေ မးေ ပး ပါ။


175

ACTIVITY 3: ADR AND SGBV (25 mins) လ ႈပရားမ ႈ ၃ - အျငငးပ ားမ ႈမားက အျခားနညးျဖင ေျဖရငးျခငး (ADR)၊ လ ငပ ငးဆ ငရာႏင ကားမေရးရာအၾကမးဖကမ ႈမား

(၂၅ မ နစ)

Purpose of Activity: To apply ADR to an SGBV case. လ ႈပရားမ ႈ၏ ရညရ ယခက - လ ငပ ငး ဆ ငရာ ႏငကာ း မေရ းရာအၾက မး ဖကမႈအ မႈတစ ခအတ က ADR နညး က အသးျပ ၿ ပး ေျဖရ ငးျ ခင း။ Methodology: Role Play သငၾကားေရးနညးစနစ - အပစ ငယအတ င းေဆ းေ ႏ းျ ခငး Handout: Handout 3.3.4 Phyu P hy u’ s P osit ion Handout 3.3.5 Tun Tun ’ s P osit ion Handout 3.3.6 Ward Administrator Position Handout 3.3.7 Observer ေဝငစာရ ကး ေဝငစာ ရ က ၃.၃.၄ ျဖျဖ၏ေ နရာ

ေဝငစာရ က ၃.၃.၅ ထ နးထ နး၏ ေနရာ ေဝငစာရ က ၃.၃.၆ ရပက က အပခပေ ရး မ း ၏ ေနရာ ေဝငစာရ က ၃.၃.၇ ေလလာသ

Materials: None သငေထာကကပစၥညးမား - မရ ပါ

Instructions ည ႊနၾကားခကမား

x Tell participants that they are now going to use mediation to resolve the case of Phyu Phyu and Tun Tun.

x ျဖ ျဖ ႏ င ထ နးထ န းတ ႔၏ အမႈအတ က သငတနးသ ၊ သားမားသ ည ၾကားဝင ဖန ေျဖျ ခင း နညးလမ းက အသးျပ ၾက ရ ပါမည။

x Give the following instructions: (5 mins) x ထ ႔ေၾကာင ေအာက ပါလမ းညႊန ခကမာ းေ ပး ပါ။ (၅မ န စ)

o Ask participants to count off 1, 2, 3, 4 and sit with their assigned groups. o Tell participants that each person in the group will have a role. One person will be Phyu

Phyu, one person will be Tun Tun, one person will be the Ward Administrator, and one person will be the Observer. The Observer will present the results of the mediation. So, you need one Observer in each group. If there is an odd number of participants, you may need to double up on Observers. Ask participants to quickly decide in their groups who will play which role.

o Tell participants that each role will receive a Handout. DO NOT SHOW YOUR HANDOUT TO THE OTHER PEOPLE IN YOUR GROUP.

o The participants who plays Phyu Phyu will receive Handout 3.3.4, the participant who plays Tun Tun will receive Handout 3.3.5, the participant who plays the Ward Administrator will receive Handout 3.3.6, and the Observer or Observers will receive Handout 3.3.7.

o Ask participants to read their Handout. o Tell participants that Phyu Phyu and Tun Tun have gone to the Ward Administrator to

resolve their dispute. They will have 10 minutes for the mediation.


176

o သငတန းသ၊သား မားအာ း (၁၊၂၊၃၊ ၄ ) ေရတ ကၿပ း ၄င းတ ႔ ကရာန ပတမာ းအတ င းေန ရာယခ ငး ပါ။ o သငတန းသ၊သား တစဥ းစ သည အခန းက႑တစ ခစ မ တာဝနယၾကရ မညက လညး ေျပာျ ပေ ပး ပါ။ ျဖ ျဖ ၊

ထ နးထ နး၊ ရပက ကအပ ခပ ေရ းမ းႏင ေလလာသ ေနရာ မား မ သငတန းသ၊သာ း တစဥ းစတာ ဝနယ ၾကရမညျ ဖစ ပါသည။ ေလ လာသမ ၾကားဝင ဖန ေျဖျ ခငး၏ အက းရလ ဒမားအ ေၾကာင းက တငျပေ ပး ရ ပါမည။ ထ ႔ေၾကာင အဖ ြ႕ တ ငး တ င ေလလာသတစ ဥး စ ပါဝငရ ပါမ ည။ အကယ၍ သငတနးသ၊ သားဥး ေရ သည မ ကဏနးျဖ စခြလ င ေလလာသ မား၏ အေရ အတ ကက ႏစဆျ မငတ ငလ ကပါ ။ အဖ ြ႕ တဖ ြ႕ အတ ငး မညသက မညသည အခန းက႑မ ေနၿ ပး သရပေ ဆာငမညက လညး အဖ ြ႕ ဝင မားအတ ငး လငျမန စ ာ ေဆ းေ ႏ းခ င းပါ။

o အခနးက႑အသ းသး မ သရပေဆာ ငမ ညသမာ းအတ က ၄ငး တ ႔ႏင သကဆ ငသ ည ေဝဌ စာရ က မားက ေပး မညျ ဖစ ေၾကာင းသငတ နးသ၊ သားမာ းအား ေျပာျ ပ ေပး ပ ါ။ ထ ႔အျပင ၄ငးတ ႔ ရရ ထားေသာ စာရ ကမား က တျခားသမားသ ႔ မျပရနလညးသတ ေပးေပးပါ။

o ျဖ ျဖ ႕ ေန ရာမ သရပေ ဆာငမ ညသမာ းသည ေဝ ငစ ာရ က ၃.၃.၄ က ရရ မ ည။ ထ နးထ န းေ နရာမ တာ ဝနယထာ းသမား သည ေ ဝငစာ ရ က ၃.၃.၅ က ရရ မ ည။

o ရပက ကအ ပခ ပ ေရ းမ း ေနရာမ တာ ဝနယထားသ မားသည ေဝဌ စာရ က ၃.၃.၆ က ရရ မည ျဖစၿ ပ း ေလလာသေ နရာမ တာဝနယ မညသ မားသည ေဝင စာရ က ၃.၃.၇ က ရရ မ ည ျဖစ ပါ သည။

o သငတန းသ၊သား မားအာ း ၄င းတ ႔ အသးသး ရရ ထား သည ေဝဌ စာ ရ ကမာ းက ဖတ ခ င းပါ။ o ထ နးထ နး ႏင ျဖ ျ ဖ တ ႔သည ၄င းတ ႔၏ အျငငးပ ာ းမႈ က ေျဖရ ငး ရန ရပက ကအ ပခ ပေရ းမ းဆသ ႔ သ ားရ

မညျဖ စေၾကာ ငး ေျပာျ ပေပ းပါ။ ၄ငးတ ႔ ၏ အျငင းပ ာ းမႈ က ၾကားဝင ဖန ေျဖျ ခင းနည းျဖ င ေျ ဖရ ငးရ န အခ န (၁၀) မ န စ ရရ ၾက မညျ ဖစ ေၾကာင းေျ ပာျပေ ပး ပါ။

x After ten minutes, ask each Observer to report on the Mediation by answering these questions: (5 minutes)

x အခ န (၁၀) မ နစ ျပညၿ ပးသ ာ းသညအ ခါ ေလလာသ ေနရာ မ တာဝနယထာ းသညသတ ငးအာ း ၾကားဝ ငဖ နေျဖျ ခင း အေၾကာငး က တငျပ ေပ းႏ င ရန ေအာက ပါေ မး ခ န းမာ းက ေျ ဖခ င းပါ။

o Was an agreement reached? o If yes, what is the agreement? o If an agreement was not reached, what was the main problem? o ထ နးထ နး ႏင ျဖ ျဖ အၾ ကားတ င သေဘာတည ခက ရရ ခြ ပါသလား။ o ရရ ခြလ င ထ သေဘာတညခကသ ည အဘယျဖ စသ နညး။ o ႏစဥ းအၾကားသ ေဘာတည ခက မရခြလ င မရခြ ရသ ည အဓ ကျပ နာ အေၾကာငးက တငျပေ ပး ခ င းပါ။

Closing Activity (5 mins) အပ တလ ႈပရားမ ႈ (၅ မ နစ) Close this activity by asking participants: ယခလႈပ ရားမႈ က ေအာကေ ဖာျပ ပါ ေမ းခ နးမာ းေ မးၿ ပး ပ တေပ းပါ။

x What was the most difficult part of this mediation? x ၾကားဝင ဖန ေျဖ ေပ းျခ ငး၏ အခကဆးအပ ငး မာမည သညျဖစ သနည း။ x For the groups that reached an agreement, do you think the result was just or fair? Did either party

benefit more or less? x (သေဘာတည ခကတခ ရရ ခြသည အပစမာ းအတ က ေမး ခ န း) ေ နာကဆး ရရ ခြသည ရလဒသည မ တမႈရ သ ည

ဟသငထင ပါသလား ၊ အမႈသည ႏစ ဥးတ ႔အၾ ကားတ င အမႈသညတ စဥ းဥ းမ ပ သာေသာ၊ သ ႔မဟတ ပ န ညးေသာ အက းရလဒ မား ရခြပါ သလား။

x Do you think Ward and Village Tract Administrators should be allowed to mediate SGBV cases? Why or why not?


177

x ရပရ ာ ႏင ေက းရ ာအပ ခ ပ ေရ းမ း မားအာ းလ င ပ င းဆ ငရာန င ကားမ ေရး ရာအၾကမ းဖက မႈမာ းက ၾကားဝ င ဖန ေျဖ ျခငး နည းလမ းမာ းအသးျ ပ ၿပ းေျဖ ရင းခ ငးသ ငပါသလ ား။ အဘယေၾကာင ေျဖ ရင းခ ငးသ ငသန ညး၊ အဘယေၾကာင မေျဖ ရင းခ ငးသ ငသန ညး။

SUMMARY AND EVALUATION (5 mins) အကဥ ားခပ ႏမင သားသပ ျခင ား (၅ မ နစ)

Ask participants to reflect on the rule of law principles and ADR methods. Ask participants the following questions: တရားဥ ပေ ဒစ း မ း ေရ းစ ညး မဥး မား ႏင ADR နည းလ မးမာ းက သင တနး သ၊သား မား ျပ နလညအ မတရ ေစ ရန ေအာကပါ ေမ း ခ နး မား ေမ းေပ းပါ။

x Are the rule of law principles important to consider when using ADR? x ADR နညးလ မးမာ းအသးျ ပ ရာတ င တရား ဥပ ေဒစ းမ းေရ းစ ညး မဥ းမားက ထညသ င းစ ဥး စား သးသပသင သညဟ

ထငပါသလာ း။ x What rule of law principles might be ignored or in danger when using ADR? x ADR နည းလမ းမားအသ းျပ ရာတ င မညသည တရားဥ ပေ ဒစ း မ း ေရ းစ ညး မဥး မားက လစလ ရႈမ ႏ ငသနည း။

အသးမျပ မ ႏ ငသန ညး။

x How can we ensure that rule of law principles are considered in ADR in Myanmar? x ADR နညး လမး မားအ သ းျပ ရာတ င တရား ဥပ ေဒစ းမ း ေရ းစ ညး မဥး မားက ထညသ င းစ ဥး စားျ ခင းရ ေ စရ န မ မ တ ႔

မညသ ႔ ျပ လ ပသငသ နည း။

Women’s Access to Justice Training: Handout 3.3.1: Negotiation အမ းသမးမားတရားမတမႈဆ ငရာလကလမးမေရး သငတနး - ေဝငစာရြက (၃.၃.၁) - ေစစပ ႏ ႈငး ေဆြးေႏြးျခငး

179

Handout 3.3.1: Negotiation ေ၀ငစာရြက (၃.၃.၁) - ေစစပ ႏႈ ငး ေဆြြးေႏြြးျခငြး

Negotiation is the most common dispute resolution process. We use negotiation in our daily life to

resolve disputes with friends, co-workers, family members, shop owners, taxi drivers, and others. Negotiation has many advantages. It is inexpensive, informal, uses flexible and creative solutions, is less adversarial (the parties remain friendly afterwards), and private. The disadvantages to negotiation are that one party can delay an agreement and there is no way to enforce the agreement if the other party does not fulfil his duties. For negotiation to be successful, the parties to the dispute must listen closely to each other, avoid personal attacks, seek compromise, and make sure that the final agreement is understood and clear to everyone involved. (See King, Janet and Rendall, Matthew. Alternative Dispute Resolution. Community Legal Education Center. University of San Francisco School of Law. Cambodia Law and Democracy Project. February 2000. Pp. 46-49.)

ေစစပ ႏႈ ငးေဆြးေႏြးျခငးသ အျငငးပြားမႈအမားစက ေျဖရငးရန အသးမားသ န းလမးတစခ ျဖစပါသ ။ မ မ တ ႔၏ ေန႔စဥလပငနးေဆာငတာမား လပေဆာငစဥအတြငး (မ မ တ ႔၏ သငယခငးမား၊ လပေဖာက ငဖကမား၊ မ သားစ ဝငမား၊ ဆ ငပ ငရငမား၊ တကဆကားဒရ ကဘာမား၊ ႏင တျခားေသာ သမားႏင) ျဖစပြားေလရ သ အျငငးပြားမႈ ျပနာ မားက ေျဖရငးရန ေစစပ ႏႈ ငး ေဆြးေႏြးျခငး န းလမးက အသးျပ ေလရ ၾကပါသ ။ ေစစပ ႏႈ ငး ေဆြးေႏြး ျခငးန းလမးတြင အားသာခကမားစြာ ရ ပါသ ။ ထ အထမ တခ ႕မာ ေငြကနေၾကးက သကသာေစျခငး၊ ရးမားတြင ေျဖရငးရန မလ ျခငး၊ ဆနးသစေသာ န းလမးမားက အသးျပ ကာ ႏစဥး ႏစဖက အဆငေျပေစမ န းလမးမားက အသးျပ ၿပး ေျဖရငးႏ ငျခငး၊ ႏင တဥးႏငတဥး ရနလ မႈ န းပါးစြာ ေျဖရငးႏ ငျခငး (ႏစဖကအမႈသ တ ႔၏ ခငမငရငးႏးမႈက ဆကလက ထ နးသ မးႏ ငျခငး)၊ ႏင လသ ရငၾကား ေျဖရငးရနမလ ဘ ကာယကရငႏစဥးၾကားတြငသာ ေျဖရငးရန လ ျခငးတ ႔ ျဖစပါသ ။ သ ႔ေသာ တခါတရတြင အမႈသ တဥးႏင တဥးအၾကား သေဘာတ မႈတစရပရရ ရန ေႏာငေႏးၾကန႔ၾကာေန ျခငးမားလ း ရ တတပါသ ။ အကယ၍ တဖကအမႈသ မ ၄ငးလပေဆာငေပးရမ တာဝနမားက ပကကြကခပါက ထ အမႈသ ႏစဥးအၾကားတြင သေဘာတ ခကတရပရရ ႏ ငရနမာ ခယဥးသြားႏ ငပါသ ။ ထ အရာမားသ ေစစပ ႏႈ ငးေဆြးေႏြးျခငးက အသးျပ ရသ အားန းခကမား ျဖစပါသ ။ ထ သ ႔ မျဖစေစရန အျငငးပြားမႈ တစစတစရာ ျဖစပြားေနသ ႏစဖကအမႈသ မားသ ၄ငးတ ႔ အခငးခငး ေသခာစြာ နားေထာငေပးရနလ အပပါသ ။ ထ သ ႔ နားေထာငရာတြငလ း တစဥးႏငတစဥး ခ ကရနျဖစေစျခငးမားက ေရာငရားၿပး အခငးခငး အျပနအလန အေလာေပးကာ ထ အျငငးပြားမႈတြင ပါဝငသ အားလးတ ႔၏ သေဘာတ နားလ ခကက ရာေဖြႏ ငမသာ ေအာငျမငေသာ ႏႈ ငးေဆြးေႏြး မႈတစရပျဖစသ ဟ ဆ ႏ ငပါသ ။

Women’s Access to Justice Training: Handout 3.3.2: Mediation အမ းသမးမားတရားမတမႈဆ ငရာလကလမးမေရး သငတနး - ေဝငစာရြက (၃.၃.၂) - ၾကားဝငဖနေျဖေပးျခငး

181

Handout 3.3.2: Mediation ေ၀ငစာရြက (၃.၃.၂) - ၾကားဝငဖနေျဖေပးျခငး

Mediation is a voluntary, non-binding process in which an impartial and neutral mediator assists the parties in reaching an agreement. The mediator controls the process by helping the parties communicate and reach a solution. A mediator must stay neutral. Mediators do not make judgments about who is right or wrong. In most forms of mediation, the mediator cannot suggest solutions because this can be viewed as biased. The mediator is responsible for helping the parties work together to find a solution by facilitating communication and negotiation. The mediator helps the parties come up with a broad range of choices. The parties then work together to discuss the options and agree on a solution. The mediation process can last many weeks or months, it is an ongoing process, that ends when a solution that both parties agree upon is reached. If a solution cannot be agreed upon the parties might decide to take the matter to court to reach their desired outcome. (See King, Janet and Rendall, Matthew. Alternative Dispute Resolution. Community Legal Education Center. University of San Francisco School of Law. Cambodia Law and Democracy Project. February 2000. Pp. 99-105.) ၾကားဝငဖနေျဖေပးျခငးသည မ မ သေဘာဆႏၵအေလာက လပေဆာငရေသာ လပငနးစဥမ း ျဖစၿပး အမႈသည တစဥးးႏင တစဥးအၾကားတြငလညး စညးေးႏာငအားမရ သည လပငနးစဥမ း ျဖစပါသည။ ထ သ ႔ းႏစဖက သေဘာတညခက ရရ ရန ၾကားဝငဖနေျဖေပးရာတြငသမာသမတကၿပး ဘကမလ ကေသာၾကားဝငဖနေျဖေပးသ တစေယာကလ အပပါ သည။ ထ သကပငအမႈသည းႏစဥးအၾကား အျပနအလန ေျပာဆ ဆကဆမႈမား ရ ေစရနးႏင ေနာကဆးဆးျဖတခကတစ ရပရရ းႏ ငရန ကညေပးရပါမည။ ၾကားဝငဖနေျဖေပးသညသသည ၾကားေန အေနအထားတြငသာ ရ ေနရပါမည။ မညသညအမႈသညက မနသည၊ သ ႔မဟတ မားသညဟေသာ ဆးျဖတခကမား က ၾကားဝင ဖနေျဖေပးသမားမ မေပးရပါ။ ၾကားဝငဖနေျဖေပးျခငးအမားစတြင ၾကားဝငဖနေျဖေပးသသည းႏစဖက အမႈသညအား မညသ ႔မညပ လပေဆာင သညဟသည အေျဖမားက လညး ေပးခြငမရ ပါ။ အဘယေၾကာငဆ ေသာ ထ သ ႔ေပးျခငးသည ဘကလ ကေသာ အႀကျပ ခကမားဟ ယဆးႏ ငေသာေၾကာငျဖစပါသည။ ၾကားဝငဖနေျဖေပးသ၏ တာဝနသည းႏစဖကအမႈသညမား အခငးခငး အျပနအလနေဆြးေးႏြးေျပာဆ မႈမား ရ လာေအာင းႏင ည းႏႈ ငး ေဆြးေးႏြးမႈမားရ လာေအာင ကညေထာကပေပးရျခငးပင ျဖစပါ သည။ းႏစဖကအမႈသညမား အၾကားတြင ေရြးခယစရာနညးလမး မားစြာ ရရ လာေအာင ကညေဆာငရြက ေပးရျခငး သညလညး ၾကားဝငဖနေျဖေပးသ၏ တာဝနပငျဖစပါသည။ ထ ရရ လာသည နညးလမးမားစြာထ မ ေျဖရငးရန နညး လမးတစခက းႏစဖကအမႈသညမားမ အတရာေဖြၾကရမည ျဖစပါသည။ ၾကားဝငဖနေျဖျခငး လပငနးစဥသည ဆက ဆကျဖစေပၚေနေသာ လပငနးစဥျဖစျပး ရကသတပတမားစြာ သ ႔မဟတ လေပါငးမားစြာၾကာရညးႏ ငပါသည။ ၾကားဝငဖနေျဖေပးျခငး လပငနးစဥသည းႏစဖကလးမ သေဘာတသည အေျဖရသညအခါတြင ျပးဆးသြားမညျဖစသည။ အကယ၍ းႏစဖကလးမ သေဘာတသညအေျဖမရလင ၎တ ႔ရလ ေသာရလဒသ ႔ ေရာကရန အမႈက စၥ/ျပနာက တရား ရးတြင ေျဖရငးရန ဆးျဖတးႏ ငသည။

Women’s Access to Justice Training: Handout 3.3.3: Arbitration အမ းသမ းမ းတရ းမ တမႈဆ ငရ လကလ မးမ ေရး သငတနး - ေ၀င စ ရြက (၃.၃.၃) - ခသမ ဓ ျဖင စ ရငဆးျဖတးျခငး (အႏည တ

စ ရငဆးျဖတျခငး)

183

Handout 3.3.3: Arbitration

ေ၀င စ ရြက (၃.၃.၃) - ခ သမာဓျ ဖင စရငဆးျ ဖတျ ခငး (အႏညာတစရငဆးျ ဖတျခငး)

Arbitration is a method of alternative dispute resolution (ADR) in which a neutral third party, called the arbitrator, hears the dispute, reviews the evidence, and makes a decision called an award. The arbitrator’s role is similar to the role of judge in a court hearing. The arbitrator’s primary duty is to decide who should win. Unlike a court hearing, the parties involved in arbitration can often decide what legal rules will be applied, where the arbitration will take place, who the arbitrator will be, what issues will be determined by the arbitrator, what information will be disclosed, and what remedies are available. Internationally, arbitration has become the primary method of resolving commercial and labor disputes. (See King, Janet and Rendall, Matthew. Alternative Dispute Resolution. Community Legal Education Center. University of San Francisco School of Law. Cambodia Law and Democracy Project. February 2000. Pp. 128-131.) In 2016, Myanmar passed a new law on arbitration. The Arbitration Law of 2016 provides foreign investors with the option to resolve commercial disputes before a domestic or foreign independent tribunal of the parties’ contracted choice. It also requires Myanmar courts to enforce and recognize foreign arbitral awards which are generally supported by due process and not in opposition to the national interests or policies of Myanmar. (www.conventuslaw.com/report/myanmar-embraces-international-commercial/)

ခသမာဓျ ဖင စရ ငဆးျ ဖတျခ ငးသ ည တျခာ းနည းျဖ င အျငငး ပ ား မႈမ ား က ေျဖ ရင းျခ ငး နညး လမ း (ADR) ပင ျဖစ ပါ သည။ ထသ႔ေျဖရ ငး ရနအတ က ဘကမလက ေသာ တတယလမ ခသမာ ဓ အျဖစ လပေဆာငေပ းရ န လအပၿပး ျဖ စပ ား ေ န သည အျငင းပ ား မႈကလည း ေသ ခ ာစ ာ နာ းေထာင ေပး ရနလအ ပပါသ ည။ ထ႔အျပင တင ျပလာသ ည သကေသခ ပစၥ ည း မ ားက စစ ေဆးကာ ဘကမလ က ေသာ ဆးျဖတခ ကတရပကလ ညး ခ မ တေပ းရ ပါမ ည။ ခသမာဓ၏ အခနးက႑သ ည တရားခ င ၾကားနာျ ခင းရ တရာ းသႀကးတ စ း၏ အခ နးက႑ႏ င တညပါသ ည။ မညသညအ မႈသညက အ ႏငရ သငသညဟ ဆးျဖတျ ခင းသည ခသမာ ဓတစ း၏ အဓကတာဝ နပင ျဖစ ပါသည။ ခသမာ ဓန ညးျ ဖင ေျဖ ရင းျခင း သည တရားရ းတ င ၾကားနာျခ ငး မ ား ႏင မတ ဘ အမႈတ င ပါဝ ငသည အ မႈသညမ ာ းမ မ ညသည ပေ ဒဆင ရာစ ညးမ း မ ား က ၄ငးတ႔အ မႈတ င အသးခ မ ည၊ မည သညေ နရာတ င ခသ မာဓမာ ပါ ဝင ေပး ရမ ည၊ မညသ က ခသမာ ဓအျဖ စလပ ေဆာငေ ပး ရမည၊ ခသမာ ဓ မ မညသည အေၾကာငးအရာ အေပၚ တ င ဆးျဖတ ခ ကေပး ရမ ည၊ မညသ ည သတငးအခ ကအလကမ ာ း က အမ ားသေစ ရန ဖ ငထတ ေပ းမည ၊ ႏင မညသ ည ကစာ းမႈ မ ား ရ ရႏ င သည စသည တ႔က အ တ ဆးျဖတပ ငခ င ရၾကသ ည ။ ႏငငတကာတ င စးပ ာ းေ ရး ႏင အလပသ မား ေရး ရာ အျငင းပ ာ းမႈ မ ား က ခသမာဓ နညးျ ဖင အဓက ေျဖရ ငး ေလရၾ ကပါသ ည။

ျမနမာ ႏင ငတ င ၂ ၀၁ ၆ ခႏ စက ခသ မာဓ နညး ျဖင ေ ျဖရင းျခ ငးဆ ငရာ ပေ ဒတစ ရပက ျပဌ ာ နး ခပါသည။ ၂၀၁ ၆

ခႏစ ခသမာ ဓနည းျဖ င စ ရငဆ းျဖတျ ခင းပ ေဒ ပါ ေဖ ာျပခ ကမာ ႏင ငျခား သား ရ ငး ႏးျ မပႏ သမ ားသ ည ၄ ငးတ႔၏ စ းပ ာ းေ ရ း ဆငရာ အျင ငး ပ ား မႈမ ား က ေျဖ ရင းရာတ င ၄ ငးတ႔ ႏ င စာခ ပ ခ ပဆထားသ ည ျပ ညတ င း (သ႔မဟတ) ျပညပ မ လ တလ ပ ေသာ ခရ းအ ဖ ႕ မ ားက မမတ႔ ႏစသကသလ ေ ရ း ခ ယၿပး ၄ ငးတ႔၏ အျင ငး ပ ား မႈမ ာ းက ေျဖ ရင းခ ငရသ ညဟ ေဖာျ ပထာ း ပါသည။ ထႏင ငတကာ ခသ မာဓမ ာ းမ ခ မတခသ ည ဆးျဖတ ခ ကမ ာ းသည ျမ နမာမ ဝါဒလ မး စ မ ား က ထခကမႈမ ရေသ ာ လမးစ မ ာ း ျဖ စေနျ ခင း (သ႔) ျမနမာ အက းစ းပ ာ းႏင ဆန႔က ငမ ေနျ ခင း ႏ င သငတ ငေလ ာက ပတေသာ လပထးလ ပန ည း မ ားအတင း လပေဆာ ငထားျ ခင း ရပါက ထဆးျ ဖတ ခ ကမ ား က ျမနမာတ ရား ရး မ ားမ လညး အသအမတျ ပ လကခေပ းရ န လအပေၾကာင း ေဖာျ ပထား ပါ သည။ (www.conventuslaw.com/report/myanmar-embraces-international-commercial/)

Women’s Access to Justice Training: Handout 3.3.4: Phyu Phyu’s Position အမ းသမးမားတရားမတမႈဆ ငရာလကလမးမေရး သငတနး - ေ၀ငစာရြက (၃.၃.၄) - ျဖျဖ၏ ေနရာ

185

Handout 3.3.4: Phyu Phyu’s Position

ေ၀ငစာရြက (၃.၃.၄) - ျဖျဖ၏ ေနရာ

Phyu Phyu wants a divorce. Phyu Phyu is afraid that Tun Tun will hurt the children. Phyu Phyu wants Tun Tun to stop drinking. Phyu Phyu wants Tun Tun’s family to stop treating her badly. Phyu Phyu wants to receive financial support from Tun Tun. ျဖျဖသည ကြာရငးလ ပါသည။ ထြနးထြနးက ကေလးမားအား ထ ခ ကေအာငလပမညက ျဖျဖက စ းရ မေနပါသည။ ျဖျဖက ထြနးထြနးအား အရက ဆကမေသာကလ ပါ။ ျဖျဖ ျဖစလ သညမာ … သမအား ထြနးထြနးမ သားစမ ရကစကစြာ ဆကဆျခငးက ရပတန႔ေစလ သည။ ျဖျဖသည ထြနးထြနးထမ ေငြေၾကးဆ ငရာ အေထာကအပမားလညး ရလ ပါသည။

Women’s Access to Justice Training: Handout 3.3.5: Tun Tun’s Position အမ းသမးမားတရားမတမႈဆ ငရာလကလမးမေရး သငတနး - ေ၀ငစာရြက (၃.၃.၅) - ထြနးထြနး၏ ေနရာ

187

Handout 3.3.5: Tun Tun’s Position ေ၀ငစာရြက (၃.၃.၅) - ထြနးထြနး၏ ေနရာ

Tun Tun does not want a divorce. Tun Tun enjoys spending time with his friends in the evening and does not want to stop seeing them. Tun Tun is angry that Phyu Phyu has called the police and wants an apology. ထြနးထြနးသည ကြာရငးမႈက မလ လားပါ။ ထြနးထြနးသည ညေနခငးဘကတြင သ၏ သငယခငးမားားႏင အခ နကနဆးရတာ ႀက ကပါသည။ ထ ႔ေၾကာင သ႔သငယခငးမားားႏင အၿမ ေတြ႔လ ပါသည။ ျဖျဖက ရေခၚလ ကေသာေၾကာင ထြနးထြနး ေဒါသထြကသြားၿပ း သ႔အား ေတာငးပနစကား ေျပာေစလ ပါသည။

Women’s Access to Justice Training: Handout 3.3.6: Ward Administrator’s Position အမ းသမးမားတရားမတမႈဆ ငရာလကလမးမေရး သငတနး - ေ၀ငစာရြက (၃.၃.၆) - ရပကြကအပပေရးမ း၏ ေနရာ

189

Handout 3.3.6: Ward Administrator’s Position

ေ၀ငစာရြက (၃.၃.၆) - ရပကြကအပ ပေရးမ း၏ ေနရာ

As you conduct this mediation, remember the rule of law principles: ရပကြကအပ ပေရးမ းတစေယာကအေနျဖင ၾကားဝင ဖနေျဖမႈက ျပ လပေပးစဥတြင ေအာက ေဖာျပပါ တရားဥပေဒစ းမ းေရးစညးမဥးမားက အမတရေပးပါ။ Fairness တရားမတမႈ Transparency ပြငလငးျမငသာမႈ Equality before the law ဥပေဒေရ႕ေမာကတြင တနးတညမ မႈ ရ ျငး Non-discrimination ြြျားဆကဆမႈ မရ ျငး Public Participation အမားျပညသမား ပါဝငႏ ငျငး Accountability တာဝနမႈရ ျငး Separation of Powers အာဏာ ြြေဝျငး Non-arbitrary decision making ဆးျဖတကရာတြင ဘကလ ကမႈမရ ျငး Judicial independence တရားစရငေရးတြင လြတလပမႈရ ျငး Supremacy of the law ဥပေဒသည အထြဋအထ ပျဖစျငး Human Rights လ႔အ ြငအေရးမား Legal Certainty ဥပေဒ၏ တ ကေသာမႈရ ျငး Access to Justice တရားမ တမႈ လကလမးမမႈ ရရ ျငး

Women’s Access to Justice Training: Handout 3.3.7: Observer အမ းသမးမားတရားမတမႈဆ ငရာလကလမးမေရး သငတနး - ေ၀ငစာရြက (၃.၃.၇) - ေလလာသ

191

Handout 3.3.7: Observer ေ၀ငစာရ ြက (၃.၃.၇) - ေလလာသ

1. What are the most important issues for Phyu Phyu? ၁။ ျဖျဖ႕ အတြက အေရးအႀက းဆး က စၥရ ပာ အဘ ယနညး။

2. What are the most important issues for Tun Tun? ၂။ ထြနးထြန းအတြက အေရးအႀက းဆး ကစၥ ရပ ာ အဘယနညး။ 3. What agreement did the parties reach? ၃။ အ ႈသညာ းအၾကားတြ င ညသ ည သေဘာတ ည ခကက ရ ရခ ၾကသ နည း။

4. If the parties did not reach an agreement, why not? ၄။ အကယ၍ အ ႈသညားအၾကာ းတြင သေဘာ တ ည ခက ရ ရခ ပါက … အဘယေၾကာင ရရ ခ ေၾကာ ငးက ေျပာျပ ေပ းပါ။

028 - module 3.1 - sgbv and pathways to justice · women’s access to justice training: module...

Documents