Пачатак Вялікага княства Літоўскага

Звесткі пра Літву

Мелі:

Падзел на знаць і просты народ;

Не мелі:

• Гарадоў;• Пісьменнасці.

1009 г. – першая ўзгадка пра Літву ў летапісах.

Да ХІІІ ст. літоўцы:

Паходы літоўцаўСпачатку Літва – у залежнасці ад Русі

Але!З ХІІ ст. – паходы на Русь;З пач. ХІІІ ст. – пагражае Русі і Польшчы;1236 г. – нанесла паражэнне ордэну мечаносцаў

Ён аб’яднаўся з Тэўтонскім (які падначаліў прусаў).

Узвышэнне Навагрудскага княства• Высокае развіццё с/г, рамяства і гандлю;• ХІІ – ХІІІ стст. – актыўнае будаўніцтва (каменныя, часам 2-павярховыя

дамы з зашклёнымі вокнамі і часам з фрэскамі);• Дарагая зброя і посуд з Візантыі і падуладных ёй краін.

Асаблівасці Навагрудскай зямлі

Адна з самых спакойных на Русі;Значны вопыт мірнага суіснвання

славян і балтаў:Узровень развіцця славян вышэйшы

Балты для іх – не канкурэнты, а саюзнікі

Славяне часам запрашалі на княжанне літоўскіх князёў

Міндоўг1235 г. – першая ўзгадка ў летапісах: падпарадкаваў іншых літоўскіх валадароў.Сяр. ХІІІ ст. – Міндоўг распаўсюдзіў сваю ўладу на Беларускае Панямонне (Навагрудак, Ваўкавыск, Слонім)

Пачатак утварэння ВКЛАле!

Умацаванне ўлады Міндоўга – незадаволенне іншых літоўскіх

князёў

МяцежРазам з мяцежнікамі – крыжакі і галіцка-валынскія князіМэта:• Крыжакоў – атрымаць

Жамойць, каб злучыць свае лівонскія і прускія землі;• Галіцка-валынскіх князёў –

падпарадкаваць Навагрудскую зямлю.

Каранацыя Міндоўга1253 г. – каранаваўся ў Навагрудку каронай, якую прыслаў яму Папа Рымскі.

Стаў роўным з еўрапейскімі манархамі

Барацьба з праціўнікаміКрыжакам – частку Жамойці;Навагрудак, Ваўкавыск, Слонім – сыну

галіцка-валынскага князя Раману Данілавічу на правах васальнай залежнасці;

Выдаў дачку за іншага сына Данілы Галіцкага – Шварна;

Расправіўся з мяцежнікамі-літоўцамі

Вярнуў сабе Навагрудак

Барацьба з праціўнікамі• Навагрудак стаў першым

палітычным цэнтрам дзяржавы• Галіцка-валынскія князі хацелі

аслабіць Міндоўга з дапамогай мангола-татараў

Але!Іх паход у Панямонне і Літву

беспаспяховы

Барацьба з крыжакаміЖамойты не жадалі скарацца

крыжакам

1260 г. – яны разбілі крыжакоў у бітве каля в. Дурбе

Супраць Тэўтонскага ордэна паўсталі прусы

Крыжакі на працягу 20 гадоў усталёўвалі ўладу ў Прыбалтыцы

Апошнія гады Міндоўга1261 г. – Міндоўг разарваў пагадненне з крыжакамі, уступіў супраць іх у саюз з полацкім і віцебскім князямі і Аляксандрам Неўскім

Але!1263 г. – супраць Міндоўга змова (Даўмонт, Транята). Міндоўг забіты. Жамойцкі князь Транята стаў на чале дзяржавы.

Князь Войшалк – сын Міндоўга1. З дапамогай пінскіх князёў

падпарадкаваў Навагрудак;2. Пасля – і Літву;3. Расправіўся з забойцамі бацькі.4. Пасля – у манастыр.5. Уладу ў ВКЛ – Шварну.1270 г. – смерць Шварна. Князем стаў Трайдзень.

Кан. ХІІІ ст. – князь Віцень• Дасягнуў адзінства ВКЛ;• Перадаў уладу свайму

брату Гедыміну.