· web viewsap uzunluğu en çok kesilmiş mantarlarda şapka çapının ½’si, kesilmemişlerde...

ICS 67.080.20 TÜRK STANDARDI TS 2410/Kasım 2005


Kültür mantarları - Taze

0 Konu, tarif, kapsam

0.1 KonuBu standard, kültür mantarlarının tarifine, sınıflandırma ve özelliklerine, numune alma ve muayeneleri ile piyasaya arz şekline dairdir.

0.2 Tarifler

0.2.1 Kültür mantarı Agaricaceae familyasına mensup kültürü yapılan, yenilebilir bütün mantar türleri.

Not – Kültür mantarlarının üretimi ve önemi Ek A’da verilmiştir.

0.2.2 Mantar şapkasıYatay kesiti daire, dikey kesiti elips şeklinde olan, içinde lâmeller bulunan ve mantarın besin değeri açısından en değerli olan kısım (Şekil 1).

0.2.3 Açık şapkalı mantarÜretim sırasında yeterince havalandırılma yapılmaması, kültür odasının sıcaklığının yüksek olması ve hasadın geciktirilmesi gibi nedenlerle şapka kısmı açılarak lâmelleri görünür hale gelen mantar (Şekil 2).

0.2.4 Kapalı şapkalı mantarUygun üretim şartlarında yetiştirilen, zamanında hasat edilen ve lâmelleri görünmeyen mantar (Şekil 1).

0.2.5 Peçeli mantarHericium erinaceus türüne giren olgunlaşma ile şapkanın genişlemesi neticesinde alttaki peçenin gerginleşmesiyle oluşan mantar (Resim 7).

0.2.6 Yaprak (yassı) şapkalı mantarPleurotus spp. türüne giren ve şapkası tamamen açık olan mantar.

0.2.7 Mantar sapı Mantarın silindir şeklinde, şapkayı ortama bağlayan, destek görevi yapan, besin maddelerini şapkaya taşıyan, iletim elemanları içeren ve besin değeri şapkaya göre daha düşük olan kısmı (Şekil 1).

0.2.8 Mantar köküMantarın örtü toprağı ve komposta bağlanmasını sağlayan, kompostun içindeki besin maddelerinin mantar sapına taşınmasını sağlayan toprak altı kısmı (Şekil 1).

0.2.9 Kompost Kültür mantarının yetiştirilmesi için özel olarak hazırlanmış, çürütülmüş, fermantasyona uğradıktan sonra misellerin ekiminin yapıldığı ve mantarın gelişimini tamamlamaya yarayan çeşitli besin maddeleri karışımı.

0.2.10 Örtü toprağıKompost yüzeyine çıkan misellerin (miselyumların) mantar haline dönüşmesine yardımcı olan, nem tutma kapasitesi yüksek ve organik madde bakımından zengin materyal.

0.2.11 MiselAna kültürden buğday, çavdar, darı vb. materyale aşılama veya sıvı kültür yoluyla elde edilen, mantarın beslenmesine yardım eden, yüksek bitkilerdeki köklerin görevini yapan ve mantar üretimi için komposta ekilen çoğaltma materyali.


0.2.12 Ana kültürMantar sporlarının ya da doku parçalarının çimlendirilmesiyle hazırlanan, mantarın istenilen gen özelliğini ihtiva eden ve misel elde etmek amacıyla çoğaltılabilen materyal.0.2.13 Parmak izi Mantar hasadı sırasında dikkatsizlik nedeniyle, mantar şapkası üzerinde parmakla oluşturulan ezikler. Bu şekildeki mantarlar kısa zamanda renk değiştirerek kahverengi lekeli görünüm almaktadır.

0.2.14 Bozulma Mantarın, hasat ve muhafaza hataları nedeniyle su kaybederek buruşması, aşırı nemli ortamda bulunmasından dolayı yumuşaması, ekşimesi ve acılaşması.

0.2.15 Hasarlı mantar

0.2.15.1 Hafif hasarlı mantarMantarın sap ve şapka kısmında meydana gelen ufak parçalanma, kopma, yırtılma gibi mekanik yaralanmalardan ve yanlış toplamadan kaynaklanan parmak izlerinin görülmesi.

0.2.15.2 Ağır hasarlı mantarMantarın sap ve şapka kısmında büyük ölçüde kopma, yırtılma, ezilme olması ve ayrıca şapkanın saptan ayrılması.

0.2.16 Böcek galerileriMantarın sap ve şapka kısmında komposttan geçen zararlıların larva veya pulplarını barındırmak ve beslemek amacıyla açtıkları kanallar.

0.2.17 LâmelŞapkanın alt kısmında dış çevreden sapa doğru, radyal bir şekilde dizilmiş pembe çizgili sporların oluştuğu bölüm (Şekil 3).

0.2.18 İkizlik Mantarlarda şekil bozukluğu olarak nitelendirilen, iki mantarın yapışık görünümlü olması.

0.2.19 Yabancı madde Hasat edilmiş mantarın üzerinde veya içinde gözle görülebilen taş, toprak, çöp, sap, canlı veya ölü böcek gibi kendinden başka her türlü madde.

0.2.20 Yıkanmış mantarYabancı maddelerden temizlenmek üzere, usulüne uygun şekilde örselenmeden yıkanmış, kurutulmuş ve soğuk muhafazaya alınmış yemeklik mantar.

0.3 KapsamBu standard, taze, yenilebilir bütün kültür mantarlarını kapsar. Kurutulmuş ve zehirli mantarları kapsamaz (Ek 2).

Not - Zehirli mantarların listesi Ek B’de verilmiştir.

1 Sınıflandırma ve özellikler

1.1 SınıflandırmaKültür mantarları; ticarî tiplerine göre gruplara, gelişme farklılıklarına göre türlere, renklerine göre tiplere, kalite özelliklerine göre sınıflara, çap ve uzunluklarına göre boylara, tür özelliklerine göre de çeşitlere ayrılır.

1.1.1 GruplarKültür mantarları ticarî tiplerine göre;

- Kesilmemiş mantarlar, - Kesilmiş mantarlar

olmak üzere iki gruba ayrılırlar.


1.1.2 TürlerTicareti yapılan başlıca kültür mantarı türleri aşağıda belirtilmiştir;

- Agaricus spp1. (beyaz şapkalı mantar) (Resim 1),- Agrocybe aegerita (Resim 2),- Auricularia polytricha (Resim 3),- Flammulina velutipes (inci mantarı) (Resim 4),- Ganoderma lucidium (reishi), (Resim 5 ),- Grifola frondosa (mai-take) (Resim 6),- Hericium erinaceus (aslan yelesi) (Resim 7),- Lentinula edodes (shii-take) (Resim 8),- Morchella spp. (kuzu göbeği) (Resim 9),- Pleurotus spp. (yaprak mantarı) (Resim 10),- Volvariella volvacea (Resim 11).

1.1.3 TiplerKültür mantarları gelişme farklılıklarına göre;

- Kapalı şapkalı mantarlar, - Yeleli (peçeli) mantarlar, - Açık şapkalı mantarlar, - Yassı şapkalı mantarlar,

olmak üzere dört tipe ayrılırlar.

1.1.4 SınıflarKültür mantarları kalitelerine göre;

- Ekstra,- Sınıf I,- Sınıf II

olmak üzere üç sınıfa ayrılırlar.

1.1.5 BoylarKültür mantarları şapkanın çapına ve sapın uzunluğuna göre;

- Küçük,- Orta,- Büyük

olmak üzere üç boya ayrılırlar.

1.2 Özellikler

1.2.1 Genel özellikler Bütün sınıflara giren kültür mantarları izin verilen toleransları dahil olmak üzere aşağıdaki özelliklerde olmalıdır: Bütün, tam olmalı (kesilmiş mantarlar tarifine uygun kesilmiş olmalı) , Sağlam olmalı (çürüyerek, kötüleşerek tüketime uygunsuz hale gelenler ürünü etkilememeli), Temiz olmalı, gözle görülebilir yabancı maddelerden (muhafaza malzemesi hariç) arî olmalı, Taze görünümlü olmalı (ticarî tipinin ve türünün renk özelliklerine göre), Böceklerden arî olmalı, Böcek zararlarından arî olmalı, Anormal dış rutubet ihtiva etmemeli, Yabancı tat ve koku bulunmamalı

11) Agaricus xanthodermus hariç.


dır.

Kültür mantarlarının gelişmesi ve durumu aşağıdaki özelliklere imkân verecek şekilde olmalıdır;

Elle dokunmaya ve taşınmaya dayanıklı olmalı, Gideceği yere ulaştığında tatmin edici görünüm göstermelidir.

1.2.2 Grup özellikleriKültür mantarları

- Kesilmemiş mantarlar (sapının alt kısmı kesilmemiş),- Kesilmiş mantarlar (sapının alt kısmı kesilmiş)özelliğe sahiptirler.

Not – Mantarın kesilme yeri, kesim yeri temiz ve aşağı yukarı boylamasına eksene dik doğrultuda olmalıdır.

1.2.3 Tip özellikleriKültür mantarları gelişme farklılıklarına göre;

- Kapalı şapkalı mantarlar (şapkası tamamen kapalı),- Peçeli (yeleli) mantarlar (şapkası yele şeklinde sapı ile bağlantılı),- Açık şapkalı mantarlar (şapkası tamamen açık ve şapkanın kenarları hafif yukarı dönük),- Yassı şapkalı mantarlar (şapkası tamamen açık ancak şapkanın kenarları yukarı dönük veya bombeli

olmayan)

özelliklere sahiptirler.

1.2.4 Sınıf özellikleri

1.2.4.1 Ekstra Bu sınıfa üstün kalitedeki kültür mantarları girer. Bunlar, tipin kendine has renginde olmalı ve grubun, türün özelliklerini taşımalı, iyi gelişmiş olmalıdır. Görünüm, şekil, gelişim ve renk bakımından ticarî tipinin özelliklerini göstermelidir.

Ürünün dış görünüşünde ambalâj içinde sunumunu ve kalitesini etkilemeyecek çok hafif yüzeysel kusurlar dışında kusur bulunmamalıdır.

Bu sınıftaki mantarlar muhafaza malzemesi bulundurmamalıdır. Kesik, mantarın düşey eksenine dik olmalı, kesilmemiş mantarlar taban kısmında muhafaza malzemesi izi taşıyabilir.

1.2.4.2 Sınıf IBu sınıfa iyi kalitedeki kültür mantarları girer. Görünüm, şekil, gelişim ve renk bakımından ticarî tipinin özelliklerini göstermelidir.

Bu sınıftaki mantarlarda genel görünümü , kaliteyi, paketin muhafaza kalitesini ve sunumu etkilemeyecek aşağıdaki kusurlar bulunabilir:

- Ufak şekil kusurları,- Ufak renk kusurları,- Yüzeysel ufak lekeler,- Yüzeysel ufak bereler,- Muhafaza malzemesinden kaynaklanan ufak izler (kesilmemiş mantarlar taban kısmında muhafaza

malzemesi izi taşıyabilir).

1.2.4.3 Sınıf IIBu sınıfa kalitesinden dolayı daha üst sınıfa giremeyen kültür mantarları girer. Bunlar, genel özellikleri karşılamalıdır.

Bu sınıftaki mantarlarda gerekli kalite ve sunum özelliklerini sağlamak şartıyla aşağıdaki kusurlar bulunabilir:- Şekil kusurları,


- Renk kusurları,- Ufak lekeler,- Ufak bereler,- Oyuk saplar,- Muhafaza malzemesinden kaynaklanan izler (kesilmemiş mantarlar taban kısmında muhafaza malzemesi

izi taşıyabilir).

Kültür mantarlarının sınıf özellikleri Çizelge 1’de verilmiştir.

Çizelge 1 - Kültür mantarlarının sınıf özellikleri

Kapalı şapkalı mantarlar

Açık şapkalı mantarlar

Yassı şapkalı mantarlar

Yeleli mantarlar

Ekstra

- Şapka çapı 15 mm -35 mm,

- Sap uzunluğu, en çok 20 mm,

- Kökleri kesilmiş,- Düzgün şekilli,- Hasarsız,- Taze, bozulmamış,- Usulüne uygun

şekilde yıkanmış,- Renk değişiminden

arî,- Yabancı

maddelerden arîolmalıdır.

-

- Şapka çapı 20 mm – 50 mm,

- Sap uzunluğu, en çok şapka çapının 2/3’ü,

- Düzgün şekilli,- Hasarsız,- Taze,bozulmamış,- Usulüne uygun

şekilde yıkanmış,- Renk

değişiminden arî,- Yabancı

maddelerden arîolmalıdır.

- Şapka çapı 15 mm -30 mm,

- Sap uzunluğu en çok kesilmiş mantarlarda şapka çapının ½’si, kesilmemişlerde 2/3’ü,

- Kökleri kesilmiş,- Hasarsız,- Taze, bozulmamış,- Usulüne uygun

şekilde yıkanmış,- Renk değişiminden

arî,- Yabancı maddelerden

arîolmalıdır.

Sınıf I

- Şapka çapı 36 mm-55 mm,

- Sap uzunluğu en çok 25 mm,

- Bozulmamış,- Yabancı

maddelerden arî olmalı,

- Kısa sürede renk değişikliğine meydan vermeyecek zararlardan kaynaklanan hafif hasarlar olabilir.

- Şapka en çok 65 mm çapında,


- Kökleri temizlenmiş,

- Bozulmamış,- Pörsümemiş

olmalı,- Hafif hasarlı

olabilir.

- Şapka en çok 55 mm çapında,

- Bozulmamış,- Pörsümemiş

olmalı,- Hafif hasarlı

olabilir.

- Şapka çapı 31 mm - 45 mm,

- Sap uzunluğu en çok kesilmiş mantarlarda şapka çapının ½’si, kesilmemişlerde 2/3’ü,

- Kökleri kesilmiş,- Bozulmamış,- Yabancı

maddelerden arî olmalı,

- Kısa sürede renk değişikliğine meydan vermeyecek zararlardan kaynaklanan hafif hasarlar olabilir.

Sınıf II - Şapka çapı 55 mm’den,

- Sap uzunluğu 30 mm’den büyük,

- Bozulmamış,- İleri derecede renk

bozukluğundan arîolmalıdır.

- Şapka çapı 65 mm’den büyük,


- Bozulmamış,- Pörsümemiş,- Renk değişikliğine

uğramamış olmalıdır.

- Şapkadan


- Bozulmamış,- Pörsümemiş,- Renk değişikliğine

uğramamış olmalıdır.

- Şapkadan kopmalar olabilir.


- Bozulmamış,- İleri derecede renk

bozukluğundan arîolmalıdır.


kopmalar olabilir.

1.2.5 Boy özellikleriAçık şapkalı ve yassı şapkalı mantarlarda şapkanın alt kısmında lamellerden başlayarak, kapalı şapkalı ve yeleli mantarlarda tepeden başlayarak ölçülür. Kültür mantarlarının türlere göre boy özellikleri Çizelge 2’de verilmiştir.

Çizelge 2 - Kültür mantarlarının türlere göre boy özellikleri

Kapalı şapkalı, açık şapkalı ve yeleli mantarlar

Şapkanın çapı (mm) Sapın uzunluğu (mm), en fazlaBoylar Çap değerleri Kesilmiş mantarlar Kesilmemiş mantarlarKüçük 15 –30

Şapka çapının ½’si Şapka çapının 2/3’üOrta 31 – 45Büyük 46 ve üzeriYassı şapkalı mantarlar

Şapkanın çapı (mm) Sapın uzunluğu (mm), en fazlaBoylar Çap değerleri Kesilmiş mantarlar Kesilmemiş mantarlarKüçük 20 – 55

Şapka çapının 2/3’ü Şapka çapının 2/3’üBüyük 56 ve üzeri

1.3 ToleranslarBelirlenen sınıfların şartlarını karşılamayan ürünlerin her bir ambalâjı için kalite ve boylama ile ilgili toleranslar gösterilmiştir.

1.3.1 Sınıf toleransları

1.3.1.1 EkstraBu sınıfa, Sınıf I’den kütlece veya sayıca % 5’e kadar karışma kabul edilebilir.

1.3.1.2 Sınıf IBu sınıfa, Sınıf II’den kütlece veya sayıca % 10’a kadar karışma kabul edilebilir.

1.3.1.3 Sınıf IIBu sınıfa, genel özelliklere ve sınıfın özelliklerine uymayan kültür mantarlardan kütlece veya sayıca % 10’a kadar karışma kabul edilebilir (çürüme ve kötüleşme ile yara izi ile tüketime uygunsuz ürünler hariç).

1.3.2 Tip toleranslarıKültür mantarlarının tiplere göre toleransı Çizelge 3’te verilmiştir.

Çizelge 3 - Kültür mantarlarının tiplere göre toleransları

Kapalı şapkalı mantarlar

Yelelimantarlar

Açık şapkalı mantarlar

Yassı şapkalı mantarlar

EkstraSayıca ve kütlece %5 yelelimantar karışımı kabul edilir.

Sayıca ve kütlece %5 açık şapkalı mantar karışımı kabul edilir.

Sayıca ve kütlece %5 yassı şapkalı mantar karışımı kabul edilir.


Sınıf ISayıca ve kütlece %10 yeleli mantar karışımı kabul edilir.




Sınıf IISayıca ve kütlece %25 yeleli mantar karışımı kabul edilir.





1.3.3 Boy toleranslarıAmbalâjda belirtilen boylama sınırlarına uymayan kültür mantarlarına, kütlece veya sayıca en çok % 10 tolerans tanınır.

1.4 Özellik, muayene ve madde numaraları Bu standardda verilen özellikler ile bunların özellik, muayene ve madde numaraları Çizelge 4'de verilmiştir.

Çizelge 4 – Özellik, muayene ve madde numaraları

Özellik Madde No Muayene Madde No

Genel özellikler 1.2.1 2.2.2Grup özellikleri 1.2.2 2.2.2Tip özellikleri 1.2.3 2.2.2Sınıf özellikleri 1.2.4 2.2.2Boy özellikleri 1.2.5 2.2.2Toleranslar 1.3 2.2.2Piyasaya arz 3 2.2.1

2 Numune alma ve muayeneler

2.1 Numune almaNumune partiden alınır. Grubu, türü, tipi, sınıfı, boyu, çeşidi ve ambalâjları aynı olan ve bir seferde muayeneye sunulan kültür mantarları bir parti sayılır.

Kültür mantarları numunesi almak için, Çizelge 5’te belirtilen partiyi oluşturan ambalâj birimlerinin miktarına göre karşılarında gösterilen (n) sayıda ambalâj ayrılır. Muayene ve deney için gereken numuneler bu ambalâjlardan alınır. Bu ambalâjlar parti içerisinden tesadüfî olarak seçilmeli ve bunu yapmak için TS 2756-12)’e göre aşağıdaki sistematik metot uygulanmalıdır:

Partiyi oluşturan birim ambalâjlar, birden başlanarak 1, 2, 3,…………..N şeklinde numaralanır. Herhangi bir ambalâjdan başlanarak ambalâjlar 1, 2, 3,……. şeklinde (N/n=r) kadar sayılır. (N/n) bir tam sayı değilse (r) tam sayıya tamamlanır ve (r) inci ambalâj numune alınmak üzere ayrılır. Sayma ve ayırma işlemine, Çizelge 5’e göre ayrılması gereken ambalâj sayısına erişilinceye kadar devam edilir.

Burada;N = Parti içerisindeki ambalâj sayısı,n = Numune alınmak üzere ayrılacak ambalâj sayısıdır.

Çizelge 5 – Numune alınmak üzere ayrılacak ambalâj sayısı

Partideki ambalâj sayısı (N)

Numune alınmak üzere ayrılacak ambalâj sayısı (n)

26’ya kadar 226 – 50 351 – 90 5

91 – 150 8151 – 280 13281 – 500 20

501 – 1200 321201 – 3200 503201 – 10000 8010001 - 35000 120


2) Bu standard metninde atıf yapılan standardların numaraları, yayım tarihleri, Türkçe ve İngilizce isimleri metnin başında verilmiştir.

2.2 Muayeneler

2.2.1 Ambalâj muayenesiAmbalâj ve ambalâj malzemesinin muayenesi gözle ve elle incelenerek ve tartılarak yapılır. Sonucun Madde 3'e uygun olup olmadığına bakılır.

2.2.2 Ürünün muayenesiKültür mantarlarının muayenesi gözle, elle incelenerek, koklanarak, tadılarak, tartılarak, ölçülerek yapılır. Sonucun Madde 1.2.1, Madde 1.2.2’ Madde 1.2.3, Madde 1.2.4 ve Madde 1.2.5’e uygun olup olmadığına bakılır.

2.3 DeğerlendirmeMuayene sonuçlarının her biri standarda uygunsa parti standarda uygun sayılır.

2.4 Muayene raporuMuayene raporunda en az aşağıdaki bilgiler bulunmalıdır; Firmanın adı ve adresi, Muayenenin yapıldığı yerin lâboratuvarın adı, Muayeneyi yapanın ve/veya raporu imzalayan yetkililerin adları, görev ve meslekleri, Numunenin alındığı tarih ile muayene tarihi, Numunenin tanıtılması, Muayenelerde uygulanan standardların numaraları, Sonuçların değerlendirilmesi, Muayene sonuçlarını değiştirebilecek faktörlerin mahsurlarını gidermek üzere alınan tedbirler, Uygulanan muayene metotlarında belirtilmeyen veya mecburi görülmeyen fakat muayenede yer almış

olan işlemler, Standarda uygun olup olmadığı, Rapora ait seri numarası ve tarih her sayfanın numarası ve toplam sayfa sayısı.

3 Piyasaya arzKültür mantarları piyasaya ambalâjlı olarak arz edilir.

3.1 Bir örneklikHer ambalâjdaki kültür mantarları grup, tür, sınıf, boy, çeşit, kalite ve orijin bakımından bir örnek olmalıdır. Ambalâjın gözle görülebilir kısmındaki her kültür mantarı ambalâjdaki ürünü tam olarak temsil etmelidir.

En fazla 1 kg’lık küçük ambalâjlar için değişik renk grupları ve farklı yetiştirilmiş mantar türleri (Agaricus = Beyaz şapkalı mantar hariç) karışımı kabul edilebilir. Orijin bakımından bir örneklilik aranmaz.

Ambalâjın görünen kısmındaki durum, tüm ambalâj için geçerli olmalı; ambalâjın üstündeki kültür mantarları alt kısmında da aynı görünüm ve kaliteye sahip olmalıdır.

3.2 AmbalâjlamaAmbalâjlar taşıma sırasında kültür mantarların korunmasını sağlayacak, insan sağlığına zarar vermeyecek şekilde ahşap, kağıt plâstik malzemelerden yapılmış olmalıdır. Ambalâj olarak kullanılacak malzeme; yeni, temiz, ürünün harici ve dahilî zarar görmesini önleyecek kalitede olmalıdır. İçinde kültür mantarları bulunan ambalâjların üst kısmı, ürünü iyi muhafaza edecek şekilde düzenlenmelidir.

Ambalâjların yapımında kullanılan her çeşit malzeme insan sağlığına zararsız, yeni, temiz ve kuru olmalıdır. İhracatta kullanılan kağıt, pul gibi malzemelerin baskısı, etiketlenmesi toksik olmayan mürekkeple yazılmalı ve sağlığa zararsız yapıştırıcı ile yapıştırılmalıdır.

Ürün üzerine yapıştırılan etiketler çıkarıldığı zaman tutkal izi veya yüzeysel leke bırakmamalıdır.

Ambalâjlar, her türlü yabancı maddeden (muhafaza malzemesi dahil) arî olmalı, rutubet ve koku çeken malzemeden yapılmamalıdır.


3.3 İşaretlemeKültür mantarları üzerine aşağıdaki bilgiler okunaklı olarak, silinmeyecek ve bozulmayacak şekilde yazılmalı ve basılmalıdır: Firmanın ticarî unvanı ve adresi veya kısa adı ve adresi veya tescilli markası, Bu standardın işaret ve numarası (TS 2410 şeklinde), Malın adı ( Kültür mantarları-Taze), Grubu, Türü, Tipi, Sınıfı, Boyu, Üretim tarihi, Gelişim aşaması (isteğe bağlı), Yetiştirildiği bölge (isteğe bağlı), Parti numarası, Kütlesi en az (g veya kg), Firmaca tavsiye edilen son kullanma tarihi veya raf ömrü, Büyük ambalâjlardaki küçük tüketici ambalâjların sayısı ve kütlesi (isteğe bağlı).

Gerektiğinde bu bilgiler Türkçe’nin yanı sıra yabancı dilde de yazılabilir. Bu bilgilerin dışında reklam olarak ambalâjın içindekilere aykırı, yanıltıcı olmamak kaydıyla başka yazı, resim ve etiketler sağlığa zararsız maddelerle yazılmalı veya yapılmalı, yapıştırılmalıdır.

Küçük tüketici ambalâjlarında bu bilgiler bir etikete yazılarak ambalâj içine bırakılabilir.

3.4 Taşıma ve muhafazaTaşıma ve muhafaza TS 6316’ya göre yapılır.

4 Çeşitli hükümlerÜretici bu standarda uygun olarak ürettiğini beyan ettiği kültür mantarları için istenildiğinde standarda uygunluk belgesi vermeye veya göstermeye mecburdur. Bu beyannamede satış konusu olan kültür mantarlarının;

Madde 1'deki özelliklere uygun olduğunun, Madde 2'deki muayene ve deneylerin yapılmış ve uygun sonuç alınmış bulunduğunun

belirtilmesi gerekir.

Malın standarda uygun çıkması halinde ihracatcıya verilecek kontrol belgesinin geçerlilik süresi 7 gündür.

Şekil 1 - Kapalı şapkalı mantar Şekil 2 - Açık şapkalı mantar


Şekil 3 - Lâmellerin görünüşü

Resim 1 - Agaricus spp. (beyaz şapkalı mantar) Resim 2 - Agrocybe aegerita

Resim 3 - Auricularia polytricha Resim 4 - Flammulina velutipes (inci mantarı)


Resim 5 - Ganoderma lucidium (reishi) Resim 6 - Grifola frondosa (mai-take)

Resim 7 - Hericium erinaceus (aslan yelesi) Resim 8 - Lentinula edodes (shii-take)

Resim 9 - Morchella spp. (kuzu göbeği) Resim 10 - Pleurotus spp. (yaprak mantarı)


Resim 11 - Volvariella volvacea

Yararlanılan kaynaklar- Kültür mantarları Yetiştiriciliği,Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1998.

- ABAK, K., Enginar ve Kültür mantarları Yetiştiriciliği, TAV Yayınları, Yalova, 1987.

- UN/ECE Standard FFV – 24, 1999.

- VEDDER, P.J.C, Modern Mushroom Growing, Hauser Champignon Kulturen, AG Gossau, Zurich, Switzerland, 1987.


Ek A(Bilgi için)

Kültür mantarı üretimi ve önemi

Agaricus bisporus (beyaz şapkalı mantar) dünyada ve ülkemizde en fazla yetiştirilen türdür. Agaricus türlerinin ardından en fazla yetiştirilen kültür mantarı Pleurotus (yaprak mantarı) türleridir. Pleurotus mantarlarında diğer sebzelerden yaklaşık 10 kat daha fazla B3 vitamini bulunmaktadır.

Ülkemizde yenebilen mantarlardan tabii olarak yetişen ve kültüre alınmış bir çok tür vardır. Bunlardan birinci sırayı Lactarius delicious (çam mantarı = kanlıca) alır. İkinci olarak Morchella türleri (kuzu göbeği) almaktadır.

Bunları Shii-take ve Aslan yelesi mantar türleri izlemektedir. Pleurotus türü yüksek kolesterol tedavisinde kullanılan lovastatin maddesini ihtiva etmektedir. İlâç sanayinde kullanımı yaygınlaşmaktadır. Antibiyotik yapımında kullanılmaktadır. Aslan yelesi mantar türünün ise ülser, tümör üzerine tedavi edici etkisi bulunmaktadır. Sinir hücrelerinin büyüme faktörü sentezini kuvvetli bir şekilde uyaran eninacines maddesini ihtiva etmektedir. Dolayısıyla Alzheimer, felç tedavisinde kullanımı yaygınlaşmaktadır. Lentinula edodes türü mantarlardan ise elde edilen ve suda çözünebilen bir polisakkarit olan lentinan ve KS-2 isimli maddelerin kanser önleyici etkisi tespit edilmiş bulunmaktadır.


Ek B(Bilgi için)

Zehirli mantarlarBazı zehirli mantar türleri

Amanita muscaria muscaria Amanita muscaria Amanita phalloides Amanita verna Amanita virosa Amanita pantherina Lepiota cristata Tricholoma pardinum Tricholoma virgatum Clitocybe phyllophila Omphalotus olearius Lactarius porninsis Lactarius cilioides Lactairus scrobiculatus Lactairus torminasus Entoloma simuatum Entolomanidorosum

Inocybe geophylla Inocybe patouillardi Inocybe fastigiata Cortinarius orellamus Cortinarius speciossimus Agaricus xanthodermus Stropharia semiglobata Panaeolina foenisecii Panaeolus ater Boletus satanas Gyromitra esculanta Ramaria formosa Ramaria mariei Claviceps purpurea Ustilago maydis

Bu tür zehirli mantarların yanında mantarların topraktan ağır metalleri bünyesine aldıkları ve bu nedenle cıva ,vanadyum, krom, demir, kobalt, nikel, bakır, arsenik, selenyum, molibden, çinko, kadmiyum gibi metalleri yüksek konsantrasyonlarda içerebildikleri görülmüştür. Bu elementlerden bir kısmı insanlar için çok az miktarda gerekli olmakla birlikte bazıları az miktarlarda bile toksiktir.

Zehirli mantarlar da bulunan başlıca toksinler ''muscarin ve muscarinic bileşikler, coprin, ibotenic acid, peylocin, peylocibin, gyromitrin, monomethylhdracin, siclopeptid, amanitin, isovelleral, haemolycin, atropin, phalloidin ve aflatoksin'' dir .

Bu toksinleri ihtiva eden mantarların yenmesi durumunda yenen mantarın türüne, miktarına ve yiyen kişinin vücut direncine bağlı olarak 1-2 saat içerisinde zehirlenme belirtileri ortaya çıkmaktadır. Hatta bazı mantarlarla alınan toksinlerin karaciğerde birikerek toksik doz düzeyine ulaştıktan sonra zehirlenme belirtisi görülebilmektedir.

Mantar türleri Toksinler Kuluçka süresi Belirtileri Etki süresiAgaricus xanthdermusBoletus satanasEntoloma simatumHebeloma crustuliniLactarius torminosusHypolomafascilularaOmphalotus oleariusPholiotasquarrosaRamaria formosaSleroderma citrinum

Tricholoma pardinum

gastrointestinal (isovelleral)

10 - 30 dakika 2 - 6 saat

Mide ve bağırsaklara etki etmektedir.Kusma, ishal, karın ağrısı ve kramplar görülür.

6 saat - 2gün E.sinuatumD.olearisT.pardium ile daha fazla

süre gerekebilir.

Değişken yapıda mantarlar botulunic 1 - 4 saat

mide-bağırsak ve sinir sistemini etkilemektedir.

3 - 5 gün bazen öldürücü

olabilir.Amanita pholloides Amanita vernaAmanita virosaGalerina autumnalis

amaıitın (ıbotenic asit ve diğer ındoller)amanıta

0,5 - 2 saat en fazla48 saat

kusma ishal kramplar görülür.

· web viewsap uzunluğu en çok kesilmiş mantarlarda şapka çapının ½’si, kesilmemişlerde...

Documents