ห น า | 1

หนงสอเรยน สาระความรพนฐาน รายวชา ภาษาไทย

(พท21001) ระดบมธยมศกษาตอนตน

(ฉบบปรบปรง พ.ศ. 2554)

หลกสตรการศกษานอกระบบระดบการศกษาขนพนฐาน

พทธศกราช 2551

หามจาหนาย

หนงสอเรยนเลมน จดพมพดวยเงนงบประมาณแผนดนเพอการศกษาตลอดชวตสาหรบประชาชน

ลขสทธเปนของ สานกงาน กศน. สานกงานปลดกระทรวงศกษาธการ

สานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย

สานกงานปลดกระทรวงศกษาธการ

กระทรวงศกษาธการ

2 | ห น า

หนงสอเรยนสาระความรพนฐาน

รายวชาภาษาไทย (พท21001)

ระดบมธยมศกษาตอนตน

ฉบบปรบปรง พ.ศ. 2554

เอกสารทางวชาการหมายเลข 2 /2555

ห น า | 3

คานา

กระทรวงศกษาธการไดประกาศใชหลกสตรการศกษานอกระบบระดบการศกษาขนพนฐาน

พทธศกราช 2551 เมอวนท 18 กนยายน พ.ศ. 2551 แทนหลกเกณฑและวธการจดการศกษานอก

โรงเรยน ตามหลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544 ซงเปนหลกสตรทพฒนาขนตามหลก

ปรชญาและความเชอพนฐานในการจดการศกษานอกโรงเรยนทมกลมเปาหมายเปนผใหญมการเรยนร

และสงสมความร และประสบการณอยางตอเนอง

ในปงบประมาณ 2554 กระทรวงศกษาธการไดกาหนดแผนยทธศาสตรในการขบเคลอน

นโยบายทางการศกษาเพอเพมศกยภาพและขดความสามารถในการแขงขนใหประชาชนไดมอาชพท

สามารถสรางรายไดทมงคงและมนคง เปนบคลากรทมวนย เปยมไปดวยคณธรรมและจรยธรรม และม

จตสานกรบผดชอบตอตนเองและผอน สานกงาน กศน. จงไดพจารณาทบทวนหลกการ จดหมาย

มาตรฐาน ผลการเรยนรทคาดหวง และเนอหาสาระ ทง 5 กลมสาระการเรยนร ของหลกสตรการศกษา

นอกระบบระดบการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ใหมความสอดคลองตอบสนองนโยบาย

กระทรวงศกษาธการ ซงสงผลใหตองปรบปรงหนงสอเรยน โดยการเพมและสอดแทรกเนอหาสาระ

เกยวกบอาชพ คณธรรม จรยธรรมและการเตรยมพรอม เพอเขาสประชาคมอาเซยน ในรายวชาทม

ความเกยวของสมพนธกน แตยงคงหลกการและวธการเดมในการพฒนาหนงสอทใหผเรยนศกษาคนควา

ความรดวยตนเอง ปฏบตกจกรรม ทาแบบฝกหดเพอทดสอบความรความเขาใจ มการอภปราย

แลกเปลยนเรยนรกบกลม หรอศกษาเพมเตมจากภมปญญาทองถน แหลงการเรยนรและสออน

การปรบปรงหนงสอเรยนในครงน ไดรบความรวมมออยางดยงจากผทรงคณวฒในแตละ

สาขาวชา และผเกยวของในการจดการเรยนการสอนทศกษาคนควา รวบรวมขอมลองคความรจากสอ

ตาง ๆ มาเรยบเรยงเนอหาใหครบถวนสอดคลองกบมาตรฐาน ผลการเรยนรทคาดหวง ตวชวดและ

กรอบเนอหาสาระของรายวชา สานกงาน กศน.ขอขอบคณผมสวนเกยวของทกทานไว ณ โอกาสน และ

หวงวาหนงสอเรยนชดนจะเปนประโยชนแกผเรยน คร ผสอน และผเกยวของในทกระดบ หากม

ขอเสนอแนะประการใด สานกงาน กศน. ขอนอมรบดวยความขอบคณยง

4 | ห น า

สารบญ

หนา

คานา

คาแนะนาการใชหนงสอเรยน

โครงสรางรายวชา

ขอบขายเนอหา

บทท 1 การฟง การด............................................................................................ 9

เรองท 1 หลกเบองตนของการฟงและการด ................................................... 10

เรองท 2 หลกการฟงเพอจบใจความสาคญ ..................................................... 11

เรองท 3 หลกการฟง การด อยางมวจารณญาณ .......................................... 14

เรองท 4 มารยาทในการฟง การด ................................................................. 15

บทท 2 การพด ............................................................................................... 18

เรองท 1 สรปความ จบประเดนสาคญของเรองทพด ..................................... 19

เรองท 2 การพดในโอกาสตางๆ ...................................................................... 21

เรองท 3 มารยาทในการพด............................................................................ 24

บทท 3 การอาน ............................................................................................... 27

เรองท 1 การอานในใจ ................................................................................... 28

เรองท 2 การอานออกเสยง ............................................................................ 29

เรองท 3 การอานจบใจความสาคญ ................................................................ 44

เรองท 4 มารยาทในการอาน และนสยรกการอาน ........................................ 50

บทท 4 การเขยน ............................................................................................... 52

เรองท 1 หลกการเขยน การใชภาษาในการเขยน .......................................... 53

เรองท 2 หลกการเขยนแผนภาพความคด ...................................................... 56

เรองท 3 การเขยนเรยงความและยอความ ..................................................... 63

เรองท 4 การเขยนเพอการสอสาร .................................................................. 83

เรองท 5 การสรางนสยรกการเขยนและการศกษาคนควา .............................. 97

บทท 5 หลกการใชภาษา ........................................................................................... 113

เรองท 1 การใชคาและการสรางคาในภาษาไทย ........................................... 114

เรองท 2 การใชเครองหมายวรรคตอนและอกษรยอ ..................................... 126

เรองท 3 ชนดและหนาทของประโยค ........................................................... 136

ห น า | 5

เรองท 4 หลกในการสะกดคา ................................................................................. 141

เรองท 5 คาราชาศพท .................................................................................. 148

เรองท 6 การใชสานวน สภาษต คาพงเพย .................................................. 152

เรองท 7 หลกการแตงคาประพนธ ................................................................ 156

เรองท 8 การใชภาษาทเปนทางการและไมเปนทางการ ................................ 162

บทท 6 วรรณคด และวรรณกรรม ...................................................................... 166

เรองท 1 หลกการพจารณาวรรณคดและหลกการพนจวรรณกรรม ............... 167

เรองท 2 หลกการพนจวรรณคดดานวรรณศลปและดานสงคม ..................... 172

เรองท 3 เพลงพนบาน เพลงกลอมเดก........................................................ 178

บทท 7 ภาษาไทยกบชองทางการประกอบอาชพ ................................................. 191

เรองท 1 คณคาของภาษาไทย ...................................................................... 192

เรองท 2 ภาษาไทยกบชองการประกอบอาชพ .............................................. 194

เรองท 3 การเพมพนความรและประสบการณทางดานภาษาไทย

เพอการประกอบอาชพ .................................................................. 196

เฉลยแบบฝกหด ...................................................................................................... 203

บรรณานกรม ...................................................................................................... 209

คณะผจดทา ...................................................................................................... 210

6 | ห น า

คาแนะนาในการใชหนงสอเรยน

หนงสอเรยนสาระความรพนฐาน รายวชาภาษาไทย พท21001 ระดบมธยมศกษาตอนตน

เปนหนงสอเรยนทจดทาขน สาหรบผเรยนทเปนนกศกษานอกระบบ

ในการศกษาหนงสอเรยนสาระความรพนฐาน รายวชาภาษาไทย พท21001 ระดบมธยมศกษา

ตอนตนผเรยนควรปฏบตดงน

1. ศกษาโครงสรางรายวชาใหเขาใจในหวขอและสาระสาคญ ผลการเรยนรทคาดหวง และ

ขอบขายเนอหาของรายวชานนๆ โดยละเอยด

2. ศกษารายละเอยดเนอหาของแตละบทอยางละเอยด ทากจกรรม แลวตรวจสอบกบแนว

ตอบกจกรรม ถาผเรยนตอบผดควรกลบไปศกษาและทาความเขาใจในเนอหานนใหมใหเขาใจ กอนทจะ

ศกษาเรองตอๆ ไป

3. ปฏบตกจกรรมทายเรองของแตละเรอง เพอเปนการสรปความร ความเขาใจของเนอหาใน

เรองนนๆ อกครง และการปฏบตกจกรรมของแตละเนอหา แตละเรอง ผเรยนสามารถนาไปตรวจสอบ

กบครและเพอนๆ ทรวมเรยนในรายวชาและระดบเดยวกนได

4. หนงสอเรยนเลมนม 7 บท

บทท 1 การฟง การด

บทท 2 การพด

บทท 3 การอาน

บทท 4 การเขยน

บทท 5 หลกการใชภาษา

บทท 6 วรรณคด และวรรณกรรม

บทท 7 ภาษาไทยกบชองทางการประกอบอาชพ

ห น า | 7

โครงสรางรายวชาภาษาไทย (พท21001)

ระดบมธยมศกษาตอนตน

สาระสาคญ

1. การอานเปนทกษะทางภาษาทสาคญเพราะชวยใหสามารถรบร ขาวสารและเหตการณ

ตาง ๆ ของสงคม ทาใหปรบตวไดกบความเจรญกาวหนาทางวทยาการตาง ๆ สามารถวเคราะห วจารณ

และนาความรไปใชในชวตประจาวนได

2. การเขยนเปนการสอสารทจดระบบความคด การเลอกประเดน การเลอกสรรถอยคาเพอ

ถายทอดเปนตวอกษรในการสอความร ความคด ประสบการณ อารมณ ความรสก จากผเขยนไปยงผอาน

3. การฟง การด และการพด เปนทกษะทสาคญของการสอสารในการดาเนนชวตประจาวน

จงจาเปนตองเขาใจหลกการเบองตน และตองคานงถงมารยาทในการฟง การดและการพดดวย

4. การใชภาษาไทยใหถกตองตามหลกภาษา ทาใหเกดความภาคภมใจในภมปญญาของ

คนไทยจงตองตระหนกถงความสาคญของภาษาและตองอนรกษภาษาไทยไวเปนสมบตของชาต

สบตอไป

5. การใชทกษะทางภาษาไทยในการแสวงหาความร การเขาใจระดบของภาษาสามารถ

ใชคาพดและเขยนไดด ทาใหเกดประโยชนตอตนเองและสวนรวม

6. วรรณคดไทยเปนมรดกของภาษาและวฒนธรรมทมคณคา เปนมรดกทางปญญาของคนไทย

แสดงถงความรงเรองของวฒนธรรมทางภาษา เปนการเชดชความเปนอารยะของชาต

ผลการเรยนรทคาดหวง

เมอศกษาชดวชาแลว ผเรยนสามารถ

1. จบใจความสาคญ และเลาเรองได ตความได อานในใจและอานออกเสยง วเคราะห

วจารณ ประเมนคาได เลอกหนงสอและสารสนเทศไดและมมารยาทในการอานและมนสยรกการอาน

2. อธบายการเขยนเบองตนได เขยนเรยงความ ยอความ เขยนจดหมาย เขยนโตแยง

เขยนรายงาน เขยนคาขวญ เขยนประกาศ เขยนเชญชวน กรอกแบบรายการ แตงคาประพนธ

บอกคณคาของถอยคาภาษาและสามารถเลอกใชถอยคาในการประพนธ เขยนอางอง เขยนเลขไทย

ไดถกตองสวยงาม

3. บอกหลกเบองตน และจดมงหมายของการฟง การดและการพดได และสามารถพดในโอกาส

ตาง ๆ ได

8 | ห น า

4. บอกลกษณะสาคญของภาษาและการใชภาษาในการสอการ ใชพจนานกรมและสารานกรม

ในชวตประจาวนได

5. บอกชนดและหนาทของคา ประโยค และนาไปใชไดถกตอง

6. ใชเครองหมายวรรคตอน อกษรยอ คาราชาศพท หลกการประชม การอภปราย

การโตวาท

7. บอกความหมายของวรรณคดและวรรณกรรม องคประกอบและรปแบบลกษณะเดน

ของวรรณคดได

8. บอกความหมายของวรรณกรรมมขปาฐะ และวรรณกรรมลายลกษณได

9. บอกความหมายและลกษณะเดนของวรรณกรรมทองถน ประเภทรปแบบของวรรณกรรมไทย

ปจจบนได

10. อานวรรณคดและวรรณกรรม บอกแนวความคด คานยม คณคาหรอแสดงความคดเหนได

11. บอกลกษณะสาคญและคณคาของเพลงพนบาน และบทกลอมเดกพรอมทงรองเพลงพนบาน

และบทกลอมเดกได

ขอบขายเนอหา

บทท 1 การฟง การด

บทท 2 การพด

บทท 3 การอาน

บทท 4 การเขยน

บทท 5 หลกการใชภาษา

บทท 6 วรรณคด และวรรณกรรม

บทท 7 ภาษาไทยกบการประกอบอาชพ

ห น า | 9

บทท 1 การฟง การด

สาระสาคญ

การฟง การด เปนทกษะสาคญประการหนงของการสอสารทเราใชมากทสดทงเรองของ

การศกษาเลาเรยน การประกอบอาชพ และการดาเนนชวตประจาวน จงจาเปนจะตองเขาใจหลกการ

เบองตน เพอเปนพนฐานในการประยกตใชในขนสงขนไป นอกจากนตองพฒนาทกษะเหลานใหม

ประสทธภาพโดยคานงถงมารยาทในการฟง และการดดวย

ผลการเรยนรทคาดหวง ผเรยนสามารถ

1. สรปความจบประเดนสาคญของเรองทฟงและด

2. วเคราะหความนาเชอถอ จากการฟง และดสอโฆษณา และขาวสารประจาวนอยางม

เหตผล

3. วเคราะหการใชนาเสยง กรยา ทาทาง ถอยคาของผพด อยางมเหตผล

4. ปฏบตตนเปนผมมารยาทในการฟงและด

ขอบขายเนอหา

เรองท 1 หลกเบองตนของการฟงและการด

เรองท 2 หลกการฟงเพอจบใจความสาคญ

เรองท 3 หลกการฟง การด และการพดอยางมวจารณญาณ

เรองท 4 การมมารยาทในการฟงและการด

10 | ห น า

เรองท 1 หลกเบองตนของการฟงและการด หลกเบองตนของการฟงและการด ความหมายของการฟงและการด

การฟงและการดหมายถง การรบรเรองราวตาง ๆ จากแหลงของเสยงหรอภาพ หรอเหตการณ

ซงเปนการฟงจากผพดโดยตรง หรอฟงและดผานอปกรณ หรอสงตาง ๆ แลวเกดการรบรและนาไปใช

ประโยชน โดยตองศกษาจนเกดความถกตอง วองไว ไดประสทธภาพ

หลกการฟงและการดทด

1. ตองรจดมงหมายของการฟงและด และตองจดบนทกเพอเตอนความจา

2. ตองฟงและดโดยปราศจากอคต เพอการวเคราะหวจารณทตรงประเดน

3. ใหความรวมมอในการฟง และดดวยการรวมกจกรรม

จดมงหมายของการฟงและการด

การฟงมจดมงหมายทสาคญดงน

1. ฟงเพอจบใจความสาคญไดวาเรองทฟงนนเปนเรองเกยวกบอะไร เกดขนทไหน เมอไร หรอ

ใครทาอะไร ทไหน เมอไร

2. ฟงเพอจบใจความโดยละเอยด ผฟงตองมสมาธในการฟง และอาจตองมการบนทกยอเพอ

ชวยความจา

3. ฟงเพอหาเหตผลมาโตแยงหรอคลอยตาม ผฟงตองตงใจฟงเปนพเศษ และตองใช

วจารณญาณพจารณาวาเรองทฟงนนมอะไรเปนขอเทจจรง อะไรเปนขอคดเหน และมความถกตอง

มเหตผลนาเชอถอมากนอยเพยงใด ซงผฟงควรพจารณาเรองราวทฟงดวยใจเปนธรรม

4. ฟงเพอเกดความเพลดเพลน และซาบซง ในคณคาของวรรณคด คตธรรม และดนตร ผฟง

ตองมความรในเรองทฟง เขาใจคาศพท สญลกษณตาง ๆ และมความสามารถในการตความ เพอใหเกด

ความไพเราะซาบซงในรสของภาษา

5. ฟงเพอสงเสรมจนตนาการ และความคดสรางสรรค เปนความคดทเกดขนขณะทฟง หรอ

หลงจากการฟง ซงอาจจะออกมาในรปของงานประพนธ งานศลปะ หรอการพด

การดมจดมงหมายทสาคญดงน

1. ดเพอใหร เปนการดเพอใหเปนคนทนโลกทนเหตการณ

2. ดเพอศกษาหาความร เปนการดทชวยสงเสรมการอาน หรอการเรยนใหมความรมากขน

หรอมความชดเจนลมลกขน

3. ดเพอความเพลดเพลน เชน ละคร เกมโชว มวสควดโอ

ห น า | 11

4. ดเพอยกระดบจตใจ เปนการดทจะทาใหจตใจเบกบานและละเอยดออน เขาถงธรรมชาต

และสจธรรม ไดแก การชมธรรมชาต การชมโขน ละคร การดรายการเกยวกบธรรมะ การดกฬา

เรองท 2 หลกการฟงเพอจบใจความสาคญ

การฟงเพอจบใจความสาคญ เปนการฟงเพอความร ผฟงตองตงใจฟงและพยายามสรป เนอหา

โดยมหลกการสาคญดงน

1. มสมาธด ตงใจฟง ตดตามเรอง

2. ฟงใหเขาใจและลาดบเหตการณใหดวา เรองทฟงเปนเรองของอะไร ใครทาอะไร ทไหน

อยางไร

3. แยกใหออกวา ตอนใดเปนใจความสาคญ ตอนใดเปนสวนขยาย

4. บนทกขอความสาคญจากเรองทฟง

ตวอยาง การฟงเพอจบใจความสาคญ

1. จบใจความสาคญจากบทรอยแกว

รอยแกว คอ ความเรยงทสละสลวยไพเราะเหมาะเจาะดวยเสยงและความหมาย แตไม

กาหนดระเบยบบญญตแหงฉนทลกษณคอไมจากดคร ลห ไมกาหนดสมผส

ตวอยาง “เหนกงจกรเปนดอกบว” สภาษต “เหนกงจกรเปนดอกบว” นโดยมากรจก

ความหมายกนแพรหลายอยแลว คอวา เหนผดเปนชอบ เชน ตวอยาง เหนเพอนของตนคาฝนเถอน

หามเทาไรกไมฟงจนเพอนผนนถกจบเสยเงนเสยทองมากมาย เชนนมกกลาวตเตยนทานผนนวา

“เหนกงจกรเปนดอกบว”

(ชมนมนพนธ ของ อ.น.ก.)

ใจความสาคญ เหนกงจกรเปนดอกบว คอเหนผดเปนชอบ

ตวอยาง ครอบครวของเราคนไทยสมยกอน ผชายกตองเปนหวหนาครอบครว ถามาจาก

ตระกลดมวชาความรกมกรบราชการ เพราะคนไทยเรานยมการรบราชการมเงนเดอน มบานเรอนของ

ตนเองไดกม เชาเขากม อยกบบดามารดากไมนอย ไดเปนมรดกตกทอดกนกม ทรพยสมบตเหลานจะ

งอกเงยหรอหมดไปกอยทภรรยาผเปนแมบาน

(แมศรเรอน ของทพยวาณ สนทวงศ)

ใจความสาคญ ครอบครวไทยสมยกอน ผชายทมความรนยมรบราชการ ทรพยสมบตทมจะ

เพมขนหรอหมดไปกอยทภรรยา

2. จบใจความสาคญจากบทรอยกรอง

12 | ห น า

รอยกรอง คอ ถอยคาทเรยบเรยงใหเปนระเบยบตามบญญตแหงฉนทลกษณ คอ ตาราวา

ดวยการประพนธ เชน โคลง ฉนท กาพย กลอน

ตวอยาง ฟงขอความตอไปนแลวจบใจความสาคญ (ครหรอนกศกษาเปนผอาน)

นางกอดจบลบหลงแลวสงสอน อานวยพรพลายนอยละหอยไห

พอไปดศรสวสดกาจดภย จนเตบใหญยงยวดไดบวชเรยน

ลกผชายลายมอนนคอยศ เจาจงอตสาหทาสมาเสมยน

แลวพาลกออกมาขางทาเกวยน จะจากเจยนใจขาดอนาถใจ (กาเนดพลายงาม ของ พระสนทรโวหาร (ภ)

ใจความสาคญ การจากกนของแมลกคอ นางวนทองกบพลายงาม นางวนทองอวยพรให

โอวาทและจากกนดวยความอาลยอาวรณอยางสดซง

ตวอยาง การฟงบทรอยกรองเพอจบใจความสาคญ (ครอานใหฟง)

ถงบางแสนแลนสบายจรดชายหาด เดยรดาษคนลงสรงสนาน

เสยงเจยวจาวฉาวฉานาสาราญ ลวนเบกบานแชมชนรนฤทย

คลนซดสาดฟาดฝงดงซซา ถงแสงแดดแผดกลาหากลวไม

เดกกระโดดโลดเตนเลนนาไป พวกผใหญคอยเฝาเหมอนเขายาม

เราหยดพกกนกลางวนกนทน ในรานมผคนอยลนหลาม

มอาหารจนไทยรสไมทราม คนละชามอมแปลมาแคคอ (นราศสตหบ พล.ร.ต.จวบ หงสกล)

ฟงบทรอยกรองขางบนแลวตอบคาถามตอไปน

1. เรองอะไร (เทยวชายทะเล)

2. เกยวกบใคร (เดกและผใหญ)

3. ทาอะไร (สงเสยงดง วงเลนตามชายหาด)

4. ทไหน (บางแสน)

5. เมอไร (ตอนกลางวน)

ใจความสาคญ เดกและผใหญไปเทยวบางแสน รบประทานอาหารกลางวน เดกเลนนา

ผใหญคอยเฝาสนกสนานมาก

3. จบใจความสาคญจากบทความ

บทความ คอ ขอเขยนซงอาจจะเปนรายงาน หรอการแสดงความคดเหน มกตพมพใน

หนงสอพมพ วารสาร สารานกรม เปนตน

ห น า | 13

ตวอยาง ใครทเคยกนไขเยยวมาคงประหลาดใจวาทาไมเรยกวาไขเยยวมา ทง ๆ ทตามปกต

แลวใชขเถาจากถานไมผสมวตถดบอนๆ พอกไขจนเกดปฏกรยาระหวางสารทพอกกบเนอไขจนเกดวนส

ดา ๆ เปนไขเยยวมาขนมา โดยไมได “เยยวมา” สกกะหยดมากอนปฏสนธจนเปนไขกนอรอยแตกนน

แหละ นาจะสนนษฐานกนไดวา ตนตารบเดมของการทาไขวนดาเชนน มาจากการเอาไขไปแชเยยวมา

จรงๆ และเจาฉมานเองททาปฏกรยากบไขจนเปนวนขนมา

ทวาในยคหลง ๆ ชะรอยจะหาฉมาลาบากหรอไมสะดวก กเลยหาสตรทา ทาไขปสสาวะมา

ใหมใหสะดวกและงายดายรวมทงประหยดเพราะไมตองเลยงมาเอาฉเหมอนเดมกเปนได

สวนรสชาตจะเหมอนตารบเดมหรอเปลยนแปลงประการใด กยงไมมใครพสจนหรอ

พยายามทาออกมาเทยบเคยงกน ตดตอนจากหนงสอสยามรฐฉบบวนท 24 กมภาพนธ 2530

ใจความสาคญ ไขเยยวมาไมไดใชเยยวมาในการทา

4. จบใจความสาคญจากขาว

ขาว คอ คาบอกเลาเรองราวซงโดยปกตมกเปนเรองเกดใหมหรอเปนทนาสนใจ

ตวอยาง ทศาลจงหวดอบลราชธาน พนกงานอยการจงหวดเปนโจทกฟองนายวน สนสงโนน

อาย 44 ป เปนจาเลย ฐานเมอวนท 30 ก.ค.30 ในเวลากลางวน จาเลยไดบงอาจตดฟนตนไมประด

1 ตน ในเขตปาสงวนแหงชาต และบงอาจแปรรปไมประดดงกลาว จานวน 8 แผน ประมาณ 0.48

ลกบาศกเมตร และมไมดงกลาวไวครอบครอง เหตเกดทตาบลนาจะหลวย อาเภอนาจะหลวย จงหวด

อบลราชธาน

ศาลจงหวดอบลราชธาน มคาพพากษาวา จาเลยมความผด พ.ร.บ.ปาสงวนแหงชาต พ.ร.บ.

ปาไม และประมวลกฎหมายอาญา รวมลงโทษ จาคก 18 เดอน จาเลยใหการสารภาพขณะจบกมเปน

ประโยชนแกการพจารณาอยบาง จงมเหตบรรเทาโทษ ลดโทษใหหนงในส คงจาคก 13 เดอน 15 วน

ของกลางรบ

ใจความสาคญ ตดตนประด 1 ตน ถกจาคกกวา 13 เดอน

14 | ห น า

เรองท 3 หลกการฟง การด อยางมวจารณญาณ

ผทสามารถจะฟงและดไดอยางมวจารณญาณ จะตองมความเขาใจและสามารถปฏบตดงนได

1. การวเคราะห คอ ความสามารถในการแยกขอเทจจรงออกจากขอคดเหนรวาอะไรเปนอะไร

อะไรเปนเหตอะไรเปนผล

ตวอยาง

ปทผานมาถงแมการแขงขนธรกจกองทนรวมสง แตบรษทวางกลยทธดวยการแบงกลมลกคา

อยางชดเจน เพอคดคนผลตภณฑ และการบรการใหทวถง รวมทงตอบสนองความตองการลกคาไดตรง

จดเพราะเชอวาลกคามความตองการและรบความเสยงเทากน

ขอคดเหน คอ ผพดถอวาลกคามความตองการและรบความเสยงเทากน

2. การตความ คอ ตองรความหมายทแฝงไวในใจเรองหรอภาพนน ๆ

ตวอยาง

กองทนไทยพาณชยยมหนาบาน ผลงานทะลเปาดนทรพยสนพง

ยมหนาบาน หมายถง ยมอยางมความสขมความพงพอใจ

3. การประเมนคา เปนทกษะทตอเนองมาจากการวเคราะหการตความ การประเมนคาสงใด ๆ

จะตองพจารณาใหรอบดาน เชน จดประสงค รปแบบ ประเภทของสาร เชน ถาจะประเมนคณคาของ

วรรณคดตองดในเรองคณคาวรรณศลป ดานสงคม เนอหาและนาไปใชในชวตประจาวน

4. การตดสนใจ คอ การวนจฉยเพอประเมนคาอนนาไปสการตดสนใจทถกตองวา สงใดควร

เชอไมควรเชอ ซงการตดสนใจทถกตองเปนเรองสาคญมากในชวตประจาวน

5. การนาไปประยกตใชในชวตประจาวน ทกษะนจะตองใชศลปะและประสบการณของแตละ

คนมาชวยดวย ซงการฟงมาก ดมากกจะชวยใหตดสนใจไมผดพลาด

ห น า | 15

เรองท 4 มารยาทในการฟง การด

มารยาทในการฟงและการด

การฟงและการดเปนกจกรรมในการดาเนนชวตททกคนในสงคมมกจะตองเขาไปมสวนรวม

เกอบทกวนการเปนผมมารยาทในการฟงทด นอกจากเปนการสรางบคลกภาพทดใหกบตนเองแลวยง

เปนสงแสดงใหเหนวาเปนผไดรบการอบรมฝกฝนมาอยางด เปนผมมารยาทในสงคม การททกคนม

มารยาททดในการฟงและการด ยงเปนการสรางระเบยบในการอยรวมกนในสงคม ชวยลดปญหา

การขดแยง และชวยเพมประสทธภาพในการฟงอกดวย ผมมารยาทในการฟงและด ควรปฏบตตนดงน

1. เมอฟงอยเฉพาะหนาผใหญ ควรฟงโดยสารวมกรยามารยาท

2. การฟงในทประชม ควรเขาไปนงกอนผพดเรมพด โดยนงทดานหนาใหเตมเสยกอน และควร

ตงใจฟงจนจบเรอง

3. ฟงดวยใบหนายมแยมแจมใสเปนกนเองกบผพด ปรบมอเมอมการแนะนาตวผพดและเมอ

ผพดพดจบ

4. เมอฟงในทประชม ตองตงใจฟง และจดบนทกขอความทสนใจ หรอขอความทสาคญ หากม

ขอสงสยเกบไวถามเมอมโอกาสและถามดวยกรยาสภาพ

5. เมอไปดละคร ภาพยนตร หรอฟงดนตร ไมควรสรางความราคาญใหบคคลอน ควรรกษา

มารยาทและสารวมกรยา

16 | ห น า

กจกรรม บทท 1 การฟง การด

กจกรรมท 1 ใหผเรยนตอบคาถามตอไปน

1.1 ความหมายของการฟงและการด

....................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................

1.2 บอกจดมงหมายของการฟงและการด มา 3 ขอ

....................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................

กจกรรมท 2 ใหผเรยนใชวจารณญาณใหรอบคอบวา เมอฟงขอความโฆษณานแลว นาเชอถอหรอเปน

ความจรงมากนอย เพยงไร

ครมถนอมผว ชวยใหผวนม ผวทมรวรอยเหยวยนจะกลบเตงตง

เปลงปลง ผวทออนเยาวในวยเดกจะกลบคนมา คณสภาพสตร

โปรดไววางใจ และเรยกใชครมถนอมเนอ

....................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................

ห น า | 17

กจกรรมท 3 ใหผเรยนเลอกคาตอบทถกตองเพยงคาตอบเดยว

1. การฟงทมประสทธภาพ คอการฟงในขอใด

ก. จบสาระสาคญได

ข. จดบนทกไดทน

ค. ปราศจากอคต

ง. มสมาธในการฟง

2. ขอใดคอลกษณะของการฟงทด

ก. แสดงสหนาเมอสงสยและรอถามเมอผพดพดจบ

ข. ดวงตาจบจองอยทผพดแสดงความใสใจในคาพดอยางจรงจง

ค. กวาดสายตาไปมาพรอมกบจองหนาและทกทวงขนเมอไมเหนดวย

ง. สบตากบผพดเปนระยะๆ อยางเหมาะสมและเสรมหรอโตแยง

ตามความเหมาะสม

3. การฟงททาใหผฟงเกดสตปญญา หมายถงการฟงลกษณะใด

ก. ฟงดวยความอยากร

ข. ฟงดวยความตงใจ

ค. ฟงแลววเคราะหสาร

ง. ฟงเพอจบใจความสาคญ

4. ความสามารถในการฟงขอใดสาคญทสดสาหรบผเรยน

ก. จดสงทฟงไดครบถวน

ข. จบสาระสาคญของเรองได

ค. ประเมนคาเรองทฟงได

ง. จบความมงหมายของผพดได

5. บคคลในขอใดขาดมารยาทในการฟงมากทสด

ก. คยกบเพอนขณะทฟงผอนพด

ข. ฟงไปทานอาหารไปขณะทผพดพด

ค. ไปถงสถานทฟงหลงจากผพดเรมพดแลว

ง. จดบนทกขณะทฟงโดยไมมองผพดเลย

18 | ห น า

บทท 2 การพด

สาระสาคญ

การพดเปนทกษะสงสารเพอรบรเรองราวตาง ๆ และถายทอดความรและความคดของเรา

ใหผอนรบร การสงสารจะประสบความสาเรจ จาเปนตองจบประเดนสาคญเรองทจะพดใหเหมาะสม

กบลกษณะโอกาส รวมทงการมมารยาทในการพดจะทาใหสามารถสอสารดวยการพดมประสทธภาพ

ยงขน

ผลการเรยนรทคาดหวง ผเรยนสามารถ

1. พดนาเสนอเพอความร ความคดเหน สรางความเขาใจ โนมนาวใจ ปฏเสธ เจรจาตอรอง

ดวยภาษากรยาทาทางทสภาพ

2. ปฏบตตนเปนผมมารยาทในการพด

ขอบขายเนอหา

เรองท 1 สรปความจบประเดนสาคญของเรองทพดได

เรองท 2 การพดในโอกาสตาง ๆ

เรองท 3 มารยาทในการพด

ห น า | 19

เรองท 1 สรปความ จบประเดนสาคญของเรองทพด

การพดเปนทกษะหนงของการสอสาร การพดคอการเปลงเสยงออกมาเปนถอยคา หรอขอความ

ตาง ๆ เพอตดตอสอสารใหผพดและผฟงเขาใจเรองราวตาง ๆ การพดเปนการสอความหมายโดยใช

ภาษาเสยง กรยาทาทางตาง ๆ เพอถายทอดความรและความรสก รวมทงความคดเหนของผพดใหผฟง

ไดรบร และเขาใจตามความมงหมาย ของผฟงเปนเกณฑ

องคประกอบของการพดประกอบดวย

1. ผพด คอผทมจดมงหมายสาคญทจะเสนอความรความคดเหนเพอใหผฟงไดรบรและเขาใจ

โดยใชศลปะการพดอยางมหลกเกณฑ และฝกปฏบตอยเปนประจา

2. เนอเรอง คอ เรองราวทผพดนาเสนอเปนความรหรอความคดเหนใหผฟงไดรบรอยาง

เหมาะสม

3. ผฟง คอ ผรบฟงเรองราวตาง ๆ ทผพดนาเสนอซงผฟงตองมหลกเกณฑและมารยาท

ในการฟง

นอกจากนผพดยงควรมการใชสอ หรออปกรณตาง ๆ ประกอบการพดเพอใหผ ฟงมความร

ความเขาใจยงขน สอตาง ๆ อาจเปน แผนภาพ ปายนเทศ เทปบนทกเสยง หรอ วดทศน เปนตน และ

สงทสาคญคอผพดตองคานงถงโอกาสในการพด เวลาและสภาพแวดลอมทเกยวของกบการพด เพอให

การพดนนเกดประสทธภาพมากยงขน

การพดทด คอ การสอความหมายทดนนยอมสอความเขาใจกบใคร ๆ ไดตรงตามวตถประสงค

ของผพด การทผฟง ฟงแลวพงพอใจ สนใจ เกดความศรทธาเลอมใสผพด เรยกวาผนนมศลปะในการพด

ลกษณะการพดทด มดงน

1. มบคลกภาพทด การฟงคนอนพดนนเราไมไดฟงแตเพยงเสยงพด แตเราจะตองดการพด

ดบคลกภาพของเขาดวย บคลกภาพของผพดมสวนทจะทาใหผฟงสนใจ ศรทธาตวผพด บคลกภาพ

ไดแก รปราง หนาตา ทาทาง การยน การนง การเดน ใบหนาทยมแยม ตลอดจนอากปกรยาทแสดงออก

ในขณะทพดอยางเหมาะสมดวย

20 | ห น า

2. มความเชอมนในตนเองด ผพดจะตองเตรยมตวลวงหนา ฝกซอมการพดใหคลองสามารถ

จดจาเรองทพดได ควบคมอารมณได ไมตนเตน ประหมา หรอลกลลกลน รบรอนจนทาใหเสยบคลก

3. พดใหตรงประเดน พดในเรองทกาหนดไว ไมนอกเรอง พดอยางมจดมงหมายมงใหผฟง

ฟงแลวเขาใจ ตรงตามวตถประสงคทผพดตองการ

4. ตองใชภาษาทเหมาะสมกบระดบผฟง ตามปกตนยมใชภาษาธรรมดา สภาพ สน ๆ กะทดรด

สอความเขาใจไดงาย หลกเลยงสานวนโลดโผน ศพทเทคนคหรอสานวนทไมไดมาตรฐาน

5. ตองคานงถงผฟง ผพดตองทราบวาผฟงเปนใคร เพศ วย อาชพ ระดบการศกษา ความสนใจ

ความเชอถอเปนอยางไร เพอจะไดพดใหถกกบสภาพของผฟง หลกเลยงการแสดงความคดเหนและ

ความเชอทขดแยงกบผฟง

6. มมารยาทในการพด ผพดตองพจารณาเลอกใชถอยคาทถกตองเหมาะสมกบกาลเทศะและ

บคคลเพอแสดงถงความมมารยาททดและใหเกยรตผฟง

การสรปความ จบประเดนสาคญของเรองทพด 1. ผพดจะตองทราบรายละเอยดของผฟงดงน

1.1 เปนชายหรอหญง

1.2 อาย

1.3 การศกษา

1.4 อาชพ

เปนเบองตนเพอมากาหนดเนอหาสาระทจะพดใหเหมาะสมกบผฟง

2. ผพดตองมวตถประสงคทจะพด จะเปนการพดวชาการ เพอความบนเทง หรอเพอสงสอน

เปนตน

3. เนอหาสาระ ผพดอาจเพยงกาหนดหวขอ แตเมอพดจรงจะตองอธบายเพมเตม อาจ

เปนตวอยาง อาจเปนประสบการณ ทจะเลาใหผฟงไดฟง

ผฟงจะสรปความเรองทรบฟงได หากผพดพดมสาระสาคญ และมการเตรยมตวทจะพดมาอยางด

ห น า | 21

เรองท 2 การพดในโอกาสตาง ๆ

การพดเปนการสอสารททาใหผฟงไดรบทราบเนอหารายละเอยดของสารไดโดยตรงหากเปน

การสอสารในลกษณะการสนทนาโดยตรงกยอมทาใหเหนอากปกรยาตอกนเปนการเสรมสราง

ความเขาใจมากยงขน การพดมหลายลกษณะ ไดแก การพดอภปราย พดแนะนาตนเอง พดกลาว

ตอนรบ พดกลาวขอบคณ พดโนมนาวใจ เปนตน จะมรปแบบนาเสนอในหลายลกษณะ เชน

การนาเสนอเพอตงขอสงเกต การแสดงความคดเหนเพอตงขอเทจจรง การโตแยง และการประเมนคา

เปนตน

ความสาคญของการพด

การพดมความสาคญดงน

1. การพดทาใหเกดความเขาใจในประเดนของการสอสารตาง ๆ ทงการสอสารเพอใหความร

ทางวชาการ การสนทนาในชวตประจาวน หรอการพดในรปแบบตาง ๆ ยอมทาใหผฟงเขาใจประเดน

เกดความคดสรางสรรคนาไปสการปฏบตไดถกตอง

2. การพดสามารถโนมนาวจตใจของผฟงใหคลอยตามเพอเปลยนความเชอ หรอทศนคตตาง ๆ

เพอใหเกดการปฏบตสงตาง ๆ อยางมหลกเกณฑมความถกตอง ซงผฟงตองใชวจารณญาณใน

การพจารณาเรองราวทผพดเสนอสารในลกษณะตาง ๆ อยางมเหตผล

3. การพดทาใหเกดความเพลดเพลน โดยเฉพาะการพดทมงเนนเรองการบนเทงกอใหเกด

ความสนกสนาน ทาใหผฟงไดรบความรดวยเชนกน

4. การพดมประโยชนทชวยดารงสงคม ใชภาษาพดจาทกทาย เปนการสรางมนษยสมพนธแก

บคคลในสงคม การพดยงเปนการสอสารเพอเผยแพรความรความคดใหผฟงปฏบต เพอใหเกดความสข

สงบในสงคม

22 | ห น า

การพดในโอกาสตาง ๆ

1. การพดแนะนาตนเอง

การพดแนะนาตนเอง เปนการพดทแทรกอยกบการพดในลกษณะตาง ๆ เปนพนฐาน

เบองตนทจะทาใหผฟงมความรเกยวกบผพด การแนะนาตนเองจะใหรายละเอยดแตกตางกนไปตาม

ลกษณะของการพด

1. การพดแนะนาตนเองในกลมของผเรยน ควรระบรายละเอยด ชอ-นามสกล การศกษา

สถานศกษา ทอยปจจบน ภมลาเนาเดม ความถนด งานอดเรก

2. การพดแนะนาตนเองเพอเขาปฏบตงาน ควรระบ ชอ – นามสกล รายละเอยดเกยวกบ

การศกษาตาแหนงหนาททจะเขามาปฏบตงาน ระยะเวลาทจะเรมปฏบตหนาท

3. การแนะนาบคคลอนในสงคมหรอทประชม ควรใหรายละเอยด ชอ – นามสกล

ผทเราแนะนาความสามารถของผทเราแนะนา การแนะนาบคคลใหผอนรจกตองใชคาพดเพอสรางไมตร

ทดระหวางบคคลทงสองฝาย

2. การกลาวตอนรบ

การกลาวตอนรบเปนการกลาวเพอบอกความรสกทมตอผทมาโดย

1. กลาวถงความยนดของการเปนเจาของสถานท

2. กลาวยกยองผมาเยอน เชน เปนใคร มผลงานดเดนอะไร มความสมพนธอยางไรกบ

ผตอนรบ

3. แสดงความยนดทใหการตอนรบ

4. ขออภยหากมสงใดบกพรอง และหวงวาจะกลบมาเยยมอก

3. การกลาวอวยพร

โอกาสทกลาวอวยพรมหลายโอกาส เชน การกลาวอวยพรวนเกด วนปใหม ขนบานใหม

การอวยพรคบาวสาว หรอในโอกาสทจะมการโยกยายอาลาไปรบตาแหนงใหม ฯลฯ

หลกการกลาวอวยพร มขอปฏบตทควรจาดงน

1. ควรกลาวถงโอกาสและวนสาคญนนๆ ทไดมาอวยพรวาเปนวนสาคญอยางไร ในโอกาส

ดอยางไร มความหมายตอเจาภาพหรอการจดงานนนอยางไร

2. ควรใชคาพดทสภาพ ไพเราะ ถกตอง เหมาะสมกบกลมผฟง

3. ควรกลาวใหสนๆ ใชคาพดงายๆ ฟงเขาใจด กะทดรด กระชบความ นาประทบใจ

4. ควรกลาวถงความสมพนธระหวางผอวยพรกบเจาภาพ กลาวใหเกยรต ชมเชยในความด

ของเจาภาพ และแสดงความปรารถนาดทมตอเจาภาพ

5. ควรใชคาพดอวยพรใหถกตอง หากเปนการอวยพรผใหญ นยมอางสงศกดสทธ ทเคารพ

นบถอมาประทานพร

ห น า | 23

4. การกลาวขอบคณ

การกลาวขอบคณเปนการแสดงนาใจไมตร หรอความดทผอนกระทาให เชน ขอบคณ

วทยากรทบรรยายดงน

1. ควรกลาวขอบคณวทยากรใหเกยรตบรรยาย

2. มการสรปเรองทวทยากรบรรยายจบไปอยางสนๆ ไดใจความ

3. ควรกลาวถงคณคาของเรองทฟงและประโยชนทไดรบจากการบรรยาย

4. กลาวใหมความหวงจะไดรบเกยรตจากวทยากรอกในโอกาสตอไป

5. กลาวขอบคณวทยากรอกครงในตอนทาย

5. การพดใหโอวาท

การพดใหโอวาท จะมลกษณะดงน

1. กลาวถงความสาคญ และโอกาสทมากลาวใหโอวาทวามความสาคญอยางไร

2. พดใหตรงประเดน เลอกประเดนสาคญ ๆ ทมความหมายแกผรบโอวาท

3. ควรมขอแนะนา ตกเตอน และเสนอแนะประสบการณทมประโยชน

4. ควรพดชแจงและเกลยกลอมใหผฟงตระหนกและนาโอวาทไปใชใหเกดประโยชนไดอยางแทจรง

5. กลาวสน ๆ ไดใจความด ตอนทายของการใหโอวาทกควรกลาวอวยพรทประทบใจ

การพดแสดงความคดเหน

การพดเพอแสดงความรและความคดเหน ไดแก การพดอภปราย การรายงาน การสอขาว และ

การสนทนาความร เปนตน ซงการพดตาง ๆ เหลานมแนวทางดงน

1. ศกษารายละเอยดเนอหา โดยคานงถงเนอหาตามจดประสงคทจะพด เพอใหรายละเอยด

ทถกตองตรงประเดนตามทตองการเสนอความร

2. วเคราะหเรองราวอยางมหลกเกณฑ โดยพจารณาแยกแยะออกเปนสวน ๆ เพอทาความเขาใจ

แตละสวนใหแจมแจง และตองคานงถงความสมพนธเกยวเนองกนของแตละสวน

3. ประเมนคาเรองทจะพด

4. ใชภาษาอยางเหมาะสม มการเรยงลาดบใจความทด แบงเนอหาเปนเรองเปนตอน

ใชตวอยางประกอบการพด มการเปรยบเทยบเพอใหผฟงเหนภาพพจนไดอยางชดเจน มการยาความ

เพอเนนสาระสาคญรวมทงยกโวหารคาคมมาประกอบเพอสรางความเขาใจ และเกดความประทบใจ

ยงขน

24 | ห น า

เรองท 3 มารยาทในการพด

การพดทดไมวาจะเปนการพดในโอกาสใด ผพดจะตองคานงถงมารยาทในการพด ซงจะชวย

สรางความชนชมจากผฟง มผลใหการพดแตละครงประสบความสาเรจตามวตถประสงคทตงไว มารยาท

ในการพดสรปไดดงน

1. เรองทพดนนควรเปนเรองททงสองฝายสนใจรวมกน หรออยในความสนใจของคนทวไป

2. พดใหตรงประเดนจะออกนอกเรองบางกเพยงเลกนอย

3. ไมถามเรองสวนตว ซงจะทาใหอกฝายหนงรสกอดอดใจ หรอลาบากใจในการตอบ

4. ตองคานงถงสถานการณและโอกาส เชนไมพดเรองเศรา เรองทนารงเกยจ ขณะรบประทาน

อาหารหรองานมงคล

5. สรางบรรยากาศทด ยมแยมแจมใสและสนใจเรองทกาลงพด

6. ไมแสดงกรยาอนไมสมควรในขณะทพด เชน ลวง แคะ แกะ เกา สวนใดสวนหนงของรางกาย

7. หลกเลยงการกลาวราย การนนทาผอน ไมยกตนขมทาน

8. พดใหมเสยงดงพอไดยนกนทว ไมพดตะโกน หรอเบาจนกลายเปนกระซบกระซาบ

9. พดดวยถอยคาวาจาทสภาพ

10. พยายามรกษาอารมณในขณะพดใหเปนปกต

11. หากนาคากลาวหรอมการอางองคาพดของผใดควรระบนามหรอแหลงทมา เพอใหเปน

เกยรตแกบคคลทกลาวถง

12. หากพดในขณะทผอนกาลงพดอยควรกลาวขอโทษ

13. ไมพดคยกนขามศรษะผอน

จากมารยาทในการพดทง 13 ขอ ผเรยนควรจะนาไปปฏบตไดในชวตประจาวน

ห น า | 25

กจกรรมบทท 2 การพด

กจกรรมท 1 ใหผเรยนเลอกคาตอบทถกทสดเพยงขอเดยว

1. ขอใดไมใชองคประกอบสาคญของการพด

ก. ผพด ข. ผฟง

ค. สาระทพด ง. อปกรณประกอบการพด

2. ขอใดเปนการพดแบบเปนทางการ

ก. พดกบพนอง ข. พดบรรยายใหความร

ค. พดกบเพอนรวมงาน ง. พดในงานสงสรรค

3. สงทสาคญทสดทผพดควรเตรยมลวงหนาคอขอใด

ก. การแตงกาย ข. การฝกซอม

ค. การเตรยมตนฉบบพด ง. การใชเสยงและทาทาง

4. การพดแสดงความคดเหน คอการพดในลกษณะใด

ก. พดทกทาย ข. พดแนะนาตว

ค. พดอภปราย ง. พดอวยพร

5. ขอใดเปนจดมงหมายในการพดเพอหาเสยงเลอกตง

ก. สรางจนตนาการ ข. ใหขอมลความร

ค. โนมนาวชกจง ง. ใหความเพลดเพลน

กจกรรมท 2 ใหผเรยนเขยนคาพดตามหวขอตอไปน

1. เขยนคาขอบคณสน ๆ ทเพอนคนหนงเกบกระเปาสตางคทหลนหายมาใหเรา

2. เขยนคาพดอวยพรวนเกดของเพอน

3. เขยนคากลาวแสดงความยนดในโอกาสทเพอนสอบสมภาษณเขาทางานได

4. เขยนคาแนะนาตนเองในกลมผเรยน

26 | ห น า

กจกรรมท 3 ใหผเรยนยกตวอยางการกระทาทไมมมารยาทในการพดมา 5 ตวอยาง

1. ..............................................................................................................................

2. ..............................................................................................................................

3. ..............................................................................................................................

4. ..............................................................................................................................

5. ..............................................................................................................................

กจกรรมท 4 ใหผเรยนจดทาตนรางเรองทจะพดในโอกาสดงตอไปน

1. กลาวอวยพรคบาว – สาว ในงานเลยงฉลองมงคลสมรส

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………….…………………...

2. กลาวตอนรบผทมาศกษา – ดงานในชมชน

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………….……………...

3. กลาวขอบคณวทยากรในงานฝกอบรม

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………….…………………………...

ห น า | 27

บทท 3 การอาน

สาระสาคญ

การอานเปนทกษะทางภาษาทสาคญ และจาเปนอยางยงในสงคมทมการเปลยนแปลง

อยางรวดเรวเชนปจจบน เพราะชวยใหสามารถรบรขาวสารและเหตการณตาง ๆ ของสงคม ชวยให

ปรบตวไดทนกบความเจรญกาวหนาทางวทยาการทกสาขา เปนเครองมอสาคญในการแสวงหาความร

ทแปลกใหม การอานยงชวยใหเกดความเพลดเพลน การอานจะประสบผลสาเรจตองสามารถจบใจความ

สาคญ วเคราะห วจารณ และมมารยาทในการอาน

ผลการเรยนรทคาดหวง ผเรยนสามารถ

1. อานในใจไดคลองและเรว

2. อานออกเสยงและอานทานองเสนาะไดอยางถกตองตามลกษณะคาประพนธ

3. วเคราะหแยกแยะขอเทจจรง ขอคดเหน และจดมงหมายของเรองทอาน

4. เลอกอานหนงสอ และสอสารสนเทศ เพอพฒนาตนเอง

5. ปฏบตตนเปนผมมารยาทในการอาน และมนสยรกการอาน

ขอบขายเนอหา

เรองท 1 การอานในใจ

เรองท 2 การอานออกเสยง

เรองท 3 การอานจบใจความสาคญ

เรองท 4 มารยาทในการอาน และนสยรกการอาน

28 | ห น า

เรองท 1 การอานในใจ

การอานในใจ หมายถง การแปลตวอกษรออกมาเปนความร ความเขาใจ และความคด

แลวนาไปใชอกทอดอยางไมผดพลาด โดยทวไป จะเปนการอานเพอความร และความบนเทง

จดประสงคของการอานในใจ

1. เพอจบใจความไดถกตองและรวดเรว

2. เพอใหเกดความร ความเขาใจ และความคดอยางกวางขวางและลกซง

3. เพอใหเกดความเพลดเพลนและเปนการใชเวลาวางใหเกดประโยชน

4. เพอใหถายทอดสงทอานใหผอนรบรโดยไมผดพลาด

หลกการอานในใจ

1. ตงจดมงหมาย วาจะตองอานเพออะไร อานเพอความร หรอจะอานเพอความเพลดเพลน

2. ตงสมาธในการอาน ใหจดจออยกบหนงสอทอาน จตใจไมวอกแวกไปทอนซงจะทาใหอานได

เรว และเขาใจไดด

3. ตงเปาการอานโดยกาหนดปรมาณทจะอานไวลวงหนา แลวจบเวลาในการอานเพอทจะ

พฒนาการอานครงตอไปใหเรวขน

4. ไมอานหนงสอทละคา การอานกวาดสายตาใหกวางขนอานใหครอบคลมขอความทอย

ตอหนาอยางเรวไปเรอย ๆ

5. ลองถามตนเองวาเปนเรองเกยวกบอะไร เกดกบใคร ทไหน อยางไร ถาตอบไดแปลวา

เขาใจ แตถาตอบไมไดกตองกลบไปอานใหม

6. จบใจความสาคญใหได และบนทกเปนความรความเขาใจ และความคดไวเพราะจะทาใหจะ

จาเรองทอานไดอยางแมนยา และสามารถนาไปใชประโยชนไดทนท

ห น า | 29

เรองท 2 การอานออกเสยง

การอานออกเสยง หมายถง การอานทผอนสามารถไดยนเสยงอานดวยการออกเสยง

มกไมนยมอานเพอการรบสารโดยตรงเพยงคนเดยว เวนแตในบางครงเราอานบทประพนธเปน

ทวงทานองเพอความไพเราะเพลดเพลนสวนตว แตสวนใหญแลวการอานออกเสยงมกเปนการอานให

ผอนฟง การอานประเภทนมหลายโอกาส คอ

1. การอานออกเสยงเพอบคคลในครอบครวหรอผทคนเคย

เปนการอานทไมเปนทางการ การอานเพอบคคลในครอบครว เชน อานนทาน หนงสอพมพ

ขาว จดหมาย ใบปลว คาโฆษณา ใบประกาศ หนงสอวรรณคดตาง ๆ เปนการเลาสกนฟง อานเพอให

เพอนฟง อานใหคนบางคนทอานหนงสอไมออกหรอมองไมเหน เปนตน

2. การอานออกเสยงทเปนทางการหรออานในเรองของหนาทการงาน

เปนการอานทเปนทางการ มระเบยบแบบแผนในการอานอยางรดกมกวาการอานออกเสยง

เพอบคคลในครอบครวหรออยทคนเคย เชน การอานในหองเรยน อานในทประชม อานในพธเปดงาน

อานคาปราศรย อานสารในโอกาสทสาคญตาง ๆ การอานของสอมวลชน เปนตน

การอานออกเสยงใหผฟง จะตองอานใหชดเจนถกตองไดขอความครบถวนสมบรณ มลลา

การอานทนาสนใจและนาตดตามฟงจนจบ

จดมงหมายในการอานออกเสยง

1. เพอใหอานออกเสยงไดถกตองตามอกขรวธ

2. เพ อ ให ร จ ก ใชน า เส ยงบอกอารมณและความร ส ก ใหสอดคล องกบ เน อหาของ

เรองทอาน

3. เพอใหเขาใจเรองทอานไดถกตอง

4. เพอใหผอานมความรและเขาใจในเนอเรองทอานไดอยางชดเจน

5. เพอใหผอานและผฟงเกดความเพลดเพลน

6. เพอใหเปนการรบสารและสงสารอกวธหนง

30 | ห น า

หลกการอานออกเสยง

1. อานออกเสยงใหถกตองและชดเจน

2. อานใหฟงพอทผฟงไดยนทวถง

3. อานใหเปนเสยงพดโดยธรรมชาต

4. รจกทอดจงหวะและหยดหายใจเมอจบขอความตอนหนง ๆ

5. อานใหเขาลกษณะของเนอเรอง เชน บทสนทนา ตองอานใหเหมอนการสนทนากน

อานคาบรรยาย พรรณนาความรสก หรอปาฐกถากอานใหเขากบลกษณะของเรองนน ๆ

6. อานออกเสยงและจงหวะใหเปนตามเนอเรอง เชน ดหรอโกรธ กทาเสยงแขงและเรว ถาเปน

เรองเกยวกบคราครวญ ออนวอน กทอดเสยงใหชาลง เปนตน

7. ถาเปนเรองรอยกรองตองคานงถงสงตอไปนดวย

7.1 สมผสคร ลห ตองอานใหถกตอง

7.2 เนนคารบสมผสและอานเออสมผสใน เพอเพมความไพเราะ

7.3 อานใหถกตองตามจงหวะและทานองนยม ตามลกษณะของรอยกรองนน ๆ

ยงมการอานออกเสยงอกประการหนง การอานทานองเสนาะ เปนลกษณะการอาน

ออกเสยงทมจงหวะทานองและออกเสยงสงตาเพอใหเกดความไพเราะ การอานทานองเสนาะนผอาน

จะตองเขาใจลกษณะบงคบของคาประพนธแตละชนดและรวธอานออกเสยงสงตา การทอดเสยง

การเออนเสยง ซงเปนลกษณะเฉพาะของคาประพนธชนดตางๆ ดวย การอานทานองเสนาะน เปน

มรดกทางวฒนธรรมทสบทอดกนมาชานาน ซงเปนสงทคนไทยทกคนควรภมใจและรกษาวฒนธรรม

ลาคานไวเพอถายทอดสบตอกนไปชวลกชวหลาน

การอานเรว

คนทมนสยรกการอาน ยอมเปนผทมความรอบร มความนกคดลกซงและกวางขวาง

ทงยงไดรบความบนเทงในชวตมากขนอกดวย

การอานทใชมากในชวตประจาวน คอการอานในใจ เพราะสามารถอานไดรวดเรว ไมตองกงวล

กบการเปลงเสยงกบตวหนงสอ การอานในใจทด ผอานจะตองรจกใชสายตา กรยาทาทาง มสมาธ ความ

ตงใจและกระบวนการอานในใจ เชน การเขาใจความหมายของคา รจกคนหาความหมายของคา หรอ

เดาความหมายได รจกจบใจความแลวรจกพจารณาตาม รวมทงตองเปนผทสามารถอานไดรวดเรว

อกดวย

ห น า | 31

เพอเปนการทดสอบตนเองวาสามารถอานหนงสอไดเรวหรอไม

ใหผเรยนอานขอความตอไปน แลวจบใจความของเรองโดยใชเวลา 8 นาท

ลมเหนอ

ลมทงนาหอมกลนฟางขาวพดรวยรนอยรอบตว นชลกสาวครปรชาวงมาบอกพอวา

“พอคะ นชขอไปดเขาแลกขาวทบานจาเนยรนะคะ”

“บานจาเนยรไหน”

“บานจาเนยรทมตนมะขามโนนไงคะ มคนเขาเอาของเยอะแยะมาแลกขาว นชไปนะพอ”

“เดยวกอน”

“โธ พอ นชชาไมได นชจะไปชวยจาเนยรเขาแลกเสอ ประเดยวจาเนยรกอดไดเสอสวยๆ หรอก”

ผมชะเงอดทบานหลงหนง อยเกอบกลางทงนา บรเวณบานลอมดวยกอไผ ผมเหนคนเปนกลมๆ

ยนอยกลางบานนน นชเหนผมมองอยางอยากรอยากเหน จงเอยวา

“พโชคไปกบหนไหมละ”

“เออ โชคไปเปนเพอนนองกดนะ แดดรอนอยางนหาหมวกใสสกใบเถอะ ประเดยวจะเปน

ไข” ครปรชาพด

“นชไมมหมวก”

“เออ...เอาผาขาวมาของพอไป” ครปรชาสงผาขาวมาใหลกสาว นชไดผากเอามาเคยนหวแลว

ออกวงนาหนาผมไป

ผมเหนคนๆ หนงแตงตวแปลกไปกวาชาวนา ทวาแปลกกคอเขาใสเสอนงกางเกงเหมอนคนใน

จงหวด อยตรงกลาง ขางหนามหาบใสสงของเครองใช เชน เสอผา หมออะลมเนยม เปนตน

วนนผมเหนพอของจาเนยรยอมแลกขาวเปลอกสองถง กบเสอผาดอกสสดใสใหจาเนยรตวหนง

ปาแมนยอมเสยขาวเปลอกถงหนงแลกกบแกวนา 3 ใบ

ผมกลบมาเลาใหครปรชาฟง ครปรชากถอนหายใจยาวพดวา

“คนพวกนแหละเปนเหลอบคอยดดเลอดชาวนา”

“เขาเหนจาเนยรอยากไดเสอผา เลยจะเอาขาวเปลอกตง 2 ถงแลกกบเสอตวเดยว ผมวาเสอ

ตวนนราคาไมกบาทหรอกครบ”

“โธครถงวาพวกนเปนเหลอบไงละ เอาเปรยบกนเกนไป”

“แตพวกนนไปยอมแลกกบเขาเอง” ผมพดเสยงออน

“กเพราะงนนะซ ครถงหนกใจแทน โชคคดดสวากวาจะทานาไดขาวถงหนงนะ หมดแรงไป

เทาไรมนคมกนไหมละ”

“ทาไมชาวนาถงโง...”

“ไมใช” ครปรชาขดขน “ไมไดโง แตไมทนเลหเหลยมพอคาตางหากละ”

“ครบอกแลว บอกอก บอกจนไมรจะบอกยงไงแลว”

32 | ห น า

“ไมเชอครหรอครบ”

“พดไมถก อยางพอจาเนยรนนแกรดวาอะไรเปนอะไร หากแลกขาวนะยงดกวาพวกอนนะ

นนไงละมากนเปนแถว” ครปรชาชใหผมด คนขจกรยานตามกนเปนแถว แทบทกคนสวมหมวกกะโล

มไมกลม ๆ ขนาดแขนผกตดรถจกรยานมาดวย

“ใครครบ” ผมสงสย

“พวกพอคาคนกลางตวจรง” ครปรชาตอบเสยงตา “เปนพวกนายหนารบซอขาวใหโรงส อกท

หนง เธอเหนไมทอนกลมนนไหมละ”

“ครบ”

“ไมนนแหละเขาเอาไวรดขาวเปลอกดเมลดกอนตราคา”

“ทาไมตองตราคาดวยเลา”

“เพราะวาขาวทชาวนาทาไดมคณภาพตาง ๆ กนนะสโชค นแหละเปนโอกาสใหพอคาม

ชองทางกดราคาขาวละ”

“เขาทายงไงครบ”

“เขาจะรดขาวด ถาไดขาวเมลดงามไมลบเลก กตราคาเอาตามใจ ถาชาวนาพอใจราคาทเขาให

เกดตกลงขาย เขากจะจายเงนใหลวงหนาจานวนหนง แลวกมาขนขาวไปโรงส สวนมากคนทรบซอถงท

มกจะกดราคาขาวจนตามาก”

“ราคาตา เรากไมขาย” ผมบอก

“แตชาวนาตองการเงน”

“งนเอาไปขายเองกไดนครบ”

“นนยงแลวใหญเลย ถาหากเธอขนขาวไปโรงสจะถกกดราคามาก เพราะเขาถอวาเธอไปงอเขา”

“อาว ทาไมถงเปนอยางนนเลา”

ครปรชาหวเราะหๆ แตแววตาหมอง “ทาไมถงเปนเชนนนนะหรอ ครตอบเธอเดยวน เธอกคงไม

เขาใจหรอก...โชคด”

ผเรยนอานจบภายในเวลา 8 นาทหรอไม

อานจบแลว ลองตอบคาถามด เพราะการอานหนงสอไดเรวนนตองจบใจความไดดวย

1. ผทใชสรรพนามวาผมในเรองนชออะไร

2. พอของจาเนยรมอาชพอะไร

3. ทาไมครปรชาจงเรยกพวกทเอาของมาแลกขาววาตวเหลอบ

4. จากเรองน ใครเปนผทเอาเปรยบชาวนามากทสด

5. ผเรยนอานเรองนแลวไดขอคดอะไรบาง

การอานหนงสอใหเรว นอกจากใชเวลาชวงสน ๆ อานหนงสอใหไดมากทสดแลว จะตองจบ

ใจความเปนหนงสอใหไดครบถวน อานแลวเขาใจเรองตลอดดวย

ห น า | 33

ลองคดดซวา เหตทอานไมทนหรอจบใจความไมไดตลอดเพราะเหตใด

ถาเราลองคดหาเหตผล โดยเอาตวเองเปนหลก อาจไดคาตอบหลายอยาง เชน ไมมสมาธ อาน

กลบไปกลบมา สบสนจงทาใหอานชา หรอไมเขาใจคาศพทบางคา เปนตน

หลกการอานเรว

ในการฝกตนเองใหเปนคนอานเรว ควรไดเรมตนฝกสมาเสมอทละเลกละนอย โดยฝกอานในใจ

ทถกวธและจะตองฝกฝนในสงตอไปน

1. มสมาธในการอาน ในขณะทอาน จะตองสนใจและเอาใจจดจอตอสงทอาน ไมปลอยใจ

วอกแวกคดเรองอน จะทาใหจบใจความของเรองไมไดตลอดและความสามารถในการอานชาลงไป

2. จบตาทตวหนงสอ โดยใชสายตาจบอยในชวงเวลาเลกนอยแลวเคลอนสายตาตอไปอยาง

รวดเรว การฝกจบตาเชนนตองกระทาบอย ๆ และจบเวลาทดสอบความสามารถในการจบสายตา และ

เคลอนสายตาใหไดรวดเรวเพอทดสอบความกาวหนา

3. ขยายชวงสายตาใหกวาง ชวงสายตาหมายถง ระยะจากจดทสายตาจบจดหนงไปยงจดท

สายตาจบในคราวตอไป การรจกขยายสายตาใหกวางจะชวยใหอานหนงสอไดเรว

4. ไมอานยอนกลบไปกลบมา หมายถง การทวนสายตายอนกลบไปกลบมายงคาทไมเขาใจ

ซงทาใหเสยเวลา

5. เปลยนบรรทดใหแมนยา โดยกวาดสายตากลบมาทางซายเพอขนบรรทดใหม เมออานจบ

แตละบรรทดและตองกาหนดบรรทดใหแมนยาไมอานขามบรรทด หรออานซาบรรทดเดมซงทาให

ความคดสบสนการฝกในระยะแรกเรมอาจใชไมบรรทดหรอกระดาษปดขอความบรรทดลางไว แลวเลอน

ลงเรอย ๆ คอย ๆ เพมความเรวขนจนชานาญจงอานโดยไมตองใชสงอนมาปด

การอานเพอเขาใจความหมายของสานวน

การอานเพอทาความเขาใจ ความหมายของสานวน ตองอาศยถอยคาสงแวดลอม บรบท เพอ

สรปสาระสาคญ

1. ความหมายของสานวน สานวน คอถอยคาทมความหมายไมตรงตามความหมายปกตของคา

นนๆ

2. หลกการอาน เพอเขาใจความหมายของสานวน

2.1 อานขอความอยางละเอยด เพอจบใจความสาคญ เขาใจเนอเรองและเขาใจ

ความหมายของสานวน

2.2 สงเกตเนอความตามบรบท ทาใหตความหมายของสานวนไดถกตอง

2.3 ตความหมายของสานวน ตองตรงประเดนตามบรบท

34 | ห น า

ตวอยาง การอานเพอเขาใจความหมายของสานวน

ออยเขาปากชาง หมายถง ของตกไปอยในมอผอนแลวไมมทางไดคน

ไกแกแมปลาชอน หมายถง ผทมความจดจาน เจนสงเวยน

ววหายลอมคอก หมายถง เมอเกดความเสยหายแลวจงหาทางปองกน

กนขาวตมกระโจมกลาง หมายถง การกระทาทไมรอบคอบ ผลผลาม

ชนกบนปลายไม หมายถง การพดถงสงสดวสยทจะทาได

สานวนตาง ๆ ทนาไปกลาวเปรยบเทยบใหเขากบสถานการณ เรยกวา คาพงเพย เชน เมอของ

หายแลวจงคดหาทางปองกน กเปรยบวา ววหายลอมคอก เปนตน

ความหมายของสานวนมลกษณะเหมอนความหมายโดยนย คอ ตองตความ หรอแปลความตาม

นยยะของคาหรอขอความนน ๆ

การอานเพอเขาใจโวหารตาง ๆ

ผเขยนตองใชโวหารประกอบการเขยน เชน พรรณนาโวหาร อปมาโวหาร สาธกโวหาร ฯลฯ

เพอใหงานเขยนมคณคา

1. ความหมายของโวหาร

โวหาร คอทวงทานองในการเรยบเรยงถอยคาทงในวรรณกรรมรอยแกวและรอยกรอง

โวหารทใชกนทวไปม 5 โวหาร ดงน

1.1 บรรยายโวหาร คอการเลาเรองไปตามเหตการณ เชนการเขยนบทความ การเลา

นทาน เลาประวตบคคล ตานาน ตองอธบายใหเปนไปตามลาดบ

ตวอยาง บรรยายโวหาร

มนษยมความเชออยอยางหนงซงสบมาแตโบราณนานไกล วาคนทเกดมาทงเดกและผใหญไมวา

จะเปนหญง หรอชาย ยอมมอะไรอยอยางหนงสงอยภายในรางกายมาแตกาเนดสงทวานถาอยกบเนอกบ

ตวของผใดผนนกจะมความสขความสบาย ไมปวยไขไดทกขถาสงนนหนหายไปจากตวกจะทาใหผนนเปน

ไขไดทกขและอาจถงแกความตายได ถาสงนนไมกลบคน อยในรางกาย สงทกลาวนภาษาไทยเรยกวา

ขวญ อนเปนคามความหมายในภาษาทเขาใจกนอยางเลาๆ แลวกยงดวย ทวายงเพราะเปนสงมองไมเหน

ตววามรปรางเปนอยางไร (ขวญและประเพณทาขวญ ของ เสฐยรโกเศศ)

ห น า | 35

1.2 พรรณนาโวหาร คอ การเขยนเลนเรองอยางประณตมกแทรกความรสกของผเขยน

ดวยทาใหผอานเกดความรและอารมณคลอยตาม เชน การพรรณนาความสวยงามคณความดตลอดจน

พรรณนาอารมณและความรสกในใจ ฯลฯ

ตวอยาง พรรณาโวหาร

ไมผล เชน ละมด มะมวง ขนน พอปลกไวขางสนามและบรเวณมมขาง สวนทเลอยรอบบาน

กมเถาวลยและสายหยดขนอยคนละมม ราตรอยตรงบนไดขนหอหนาบาน ซงเปนทางไปหองรบแขก

ชะลดปลกอยทสะพานขามทองรองเลก ๆ อยกงกลางระยะจากตวบานไปยงประตรวบาน คนละดานกบ

เถาพวงครามดอกสมวง ใบแขงดวย ถาไปถกมนจะคน แตดอกเปนสครามเปนชอยาวมองดสวยและบาน

อยไดหลายวน ถาดอกรวงจะหมนเพราะกลบของมนเปนเฟองม 5-6 กลบ คลายใบพด มนหมนตวลง

มากวาจะถงพนเหมอนกงหนตองลม ดสวยงามเพลนตาด ผมชอบเกบดอกมนขนไปปลอยบนหนาตาง

สง ๆ ใหมนหมนจลงมาสพนดนเปนของเลนสนก เมอสมยเดกกอนเขาโรงเรยน (เดกบานสวน ของ พ.เนตรรงส) 1.3 เทศนาโวหาร คอ กระบวนความอบรมสงสอน อธบายในเหตผล หรอชแจงใหเหน

คณและโทษ เพอใหผอานเชอถอตาม

ตวอยาง เทศนาโวหาร

บรรดาของมคาทงหลายจะหาสงไรมคาเกนวชาดกบจรรยาดไมไดเลย ทรพยอน ๆ อาจจะถก

ขโมยลกหรอลดนอยลงดวยการจบจายใชสอย แตวชากบจรรยาดนเปนอมตะไมรจกตายยงจายมากกยง

เพมทวคณขนและเราจะแยกแบงใครกไมได แมขโมยจะลกเอาไปกไมได แตจงทราบดวยวาโดยเฉพาะ

วชาดทแหลมคมนนถาไมมสตคอยควบคม ปลอยเพงมองแสหาความสขในทางทผดแลว กจะเปนตว

มหาอบาทว มหาพนาศ มหาจญไร ดเถอะ มนษยบางเหลาถอตววาฉลาดแตขาดสต ประพฤตตว

เลวทราม กอกวนหมคณะใหยงเหยงเดอดรอนอยทกวนนกเพราะเขามวชาดทแหลมคมและใชวชาด

ทแหลมคมไปในทางทผด ซงไมมสตควบคมนนเอง (โลกานศาลน ของ สมเดจพระมหาวรวงศ (พมพ ธมมธโร))

1.4 สาธกโวหาร คอการเขยน โดยยกตวอยางประกอบเพอใหผอานเขาใจเรองไดชดเจน

ยงขนนยมใชในการบรรยายโวหาร และเทศนาโวหาร

ตวอยาง สาธกโวหาร

ในทนจะชกนยายมาเปนอทาหรณใหเหนวา ผทตงความเพยรไดรบรางวลของธรรมดาโลก

อยางไร

ชายชาวนาผหนง เมอปวยจนจะสนใจอยแลว จงเรยกบตรชาย 3 คน เขามาบอกวาบดาจะ

สนชพไปในครงนกหามสงใดทจะหยบยนใหเปนมรดกแกเจาไม แตบดาจะบอกความลบใหเจาวา

ในพนทนาของเรามขมทรพยใหญซอนอย เจาจะตองขดขนด พอพดเทานนแลวกขาดใจยงหาทนจะบอก

วาขมทรพยนนอยตรงไหน ๆ ไม ฝายบตรทง 3 ตงแตบดาตายแลวกชวยกนตงหนาขดพนทดนขน

จนทว คนหาจนสนเชง กหาพบขมทรพยไมแตไดรบผลทขดไดคอ เมอขดพรวนดนขนดแลว จงหวาน

36 | ห น า

เพาะพชไดผลเปนรางวลของธรรมดาโลกและอกนยหนงเปนขมทรพยทบดาไดบอกไววาอยในพนทนา

นนเอง

(ความเพยร ธรรมจรยา ของ เจาพระยาธรรมศกดมนตร)

1.5 อปมาโวหาร คอการเขยน โดยยกขอความเปรยบเทยบเพอใหผอานเขาใจเรองราว

ตาง ๆ ไดดยงขน ใชแทรกในโวหารตาง ๆ

ตวอยาง อปมาโวหาร

ขณะนนโจโฉจงวาแกทหารทงปวงวา เลาปครงนอปมาเหมอนปลาขงอยในถง เสอตกอยใน

หลม ถาแกจะละเสยใหเลดลอดหนไปได บดนกเหมอนปลอยเสอเขาปา ปลอยปลาลงในสมทร ทหาร

ทงปวงจงชวยกนขะมกเขมนจบตวเลาปใหจงได ทหารทงปวงตางคนตางรบขนหนาขบกนตามไป (สามกก ตอนจลงฝาทพรบอาเตา)

การอานออกเสยงรอยกรอง

การอานบทรอยกรองตาง ๆ ใหเปนไปตามทานองลลาและจงหวะอนถกตองจะทาใหเกดความ

ไพเราะเสนาะห และทาใหผฟงไดรบอรรถรสทางภาษาดวย

หลกการอานออกเสยงรอยกรอง

1. อานออกเสยงใหดงพอเหมาะ กบสถานทและจานวนผฟง

2. อานใหคลอง รนห ออกเสยง ใหชดเจนโดยเฉพาะตว ร ล ตวควบกลา

3. อานใหถกฉนทลกษณของคาประพนธ เชน จานวนคา จานวนวรรค สมผส คร ลห คาเปน

คาตาย

4. อานใสอารมณ ตามลลาของบทรอยกรองดวยความรสกซาบซงชนชมในคณคาของ

บทรอยกรองนน ๆ โดยใหมทวงทานอง สง ตา หนก เบา เพอใหไดรสถอย รสเสยง รสความ รสภาพ

การอานกลอนสภาพ

1. จานวนคาในกลอนสภาพ

ooo oo ooo ooo oo ooo

ooo oo ooo ooo oo ooo

2. คณะ กลอนสภาพ บทหนงม 2 บาท บาทท 1 เรยกวา บาทเอก ม 2 วรรค คอ วรรคสดบ

วรรครบ บาทท 2 เรยกวาบาทโท ม 2 วรรค คอวรรครอง และวรรคสง พยางคในกลอนวรรคหนง ๆ

จะบรรจคาประมาณ 6-9 คา กลอนแปด มวรรคละ 5 คา รวม 4 วรรค เปน 32 คา

3. วธอานกลอนสภาพ

กลอนมหลายชนด ไดแก กลอนหก กลอนแปด กลอนดอกสรอย กลอนสกวา กลอนบท

ละคร การอานคลายคลงกนจะแตกตางกนบางเพยงเลกนอย ดงน

ห น า | 37

1. อานทานองชาวบาน คอเสยงสง 2 วรรค คอวรรคสดบ วรรครบ และอานเสยงตา

ในวรรครอง และลดตาลงไปอกในวรรคสง

2. อานทานองอาลกษณ คออานเสยงสง 2 วรรค คอวรรคสดบ วรรครบ และอานเสยงตา

ในวรรครอง และลดตาลงไปอกในวรรคสง

การแบงจานวนคา วรรคหนงจะม 8-9 คา ดงน

3 2 3 เขาคลอขลย ครวญเสยง เพยงแผวผว

ชะลอนว พลวผาน จนมานหมอง

ถาม 9 คาจะแบงวรรคเปน 3 3 3

สรวงสวรรค ชนกว รจรตน

ผองประภสสร พลอยหาว พราวเวหา

การอานกาพยยาน

1. จานวนคาในกาพยยาน

oo ooo ooo ooo

oo ooo ooo ooo

2. วธอาน

วรรคท 1 และ 2 ในบาทเอกจะออกเสยงตา วรรคท 1 ในบาทโท จะอานออกเสยงสงขน

หรอ อานออกเสยงเหมอนวรรคท 1 กไดตามความเหมาะสม วรรคท 2 ในบาทโท อานออกเสยงตา

กาพยยานมจงหวะการอานดงน

มสหมน แกงแกวตา หอมยหรา รสรอนแรง

ชายใด ไดกลนแกง แรงอยากให ใฝฝนหา

การอานโคลงสสภาพ 1. จานวนคาในโคลงสสภาพ

oo ooo oo oo

oo ooo oo

oo ooo oo oo

oo ooo oooo

2. คณะโคลงบทหนงม 4 บท บทท 1 2 3 4 บาทหนงม 2 วรรค คอ วรรคหนาและ

วรรคหลงมจานวนคาเทากนคอ 5 คา และ 2 คา ยกเวนวรรคหลงในบาทท 4 จะม 4 คา

3. วธการอาน

การอานโคลงสสภาพสามารถอานได 2 ลลา คอ

1. อานแบบรอยแกว

2. อานแบบทานองเสนาะ

38 | ห น า

การแบงชวงเสยง วรรคแรกเปน 2 ชวง เปน 3 2 หรอ 3 2 วรรคหลง เปน 2 การแบงชวงเสยง

ตองพจารณาใหคงความหมาย แทนทจะแกตามปกตบทรอยกรองทไพเราะ กวจะจดกลมคาไวดแลว

การเออนเสยงทอดเสยง ตามปกตจะเออนเสยงทายวรรคแรกของแตละบาท ในบาทท 2

อาจเออนเสยงไดถงคาท 1 คาท 2 ของวรรคหลง และบาทท 4 ระหวางคาท 2 กบคาท 3 ของวรรคท 2

และทอดเสยงตามตาแหนงสมผส

ตวอยางโคลงสสภาพ

เรองเรอง ไตรรตนพน พนแสง

รนรส พระธรรมแสดง คาเชา

เจดย ระดงแซง เสยดยอด

ยลยง แสงแกวเกา แกนหลาหลากสวรรค

(นราศนรนทร)

การอานฉนท

ฉนท มลกษณะบงคบพเศษแตกตางไปจากคาประพนธชนดอนโดยบงคบ คร ลห แทนคา

ธรรมดา และบงคบสมผส เชนเดยวกบคาประพนธชนดอนๆ

คาลห (,) คอพยางคทมลกษณะใดลกษณะหนงดงน

1. การประสมสระเสยงสนในแม ก กา เชน จะ ท ป ยกเวน พยางคทประสมดวย สระ อา ใอ

ไอ เอา ซงจดเปนคาคร เชน คา ไกล ใจ เรา

2. คา บ บ จดเปนคาลห

คาคร คอ พยางคทมลกษณะใดลกษณะหนง ดงน

1. ประสมสระเสยงยาวในแม ก กา เชน อา ด เธอ ป

2. ประสมสระ อา ใอ ไอ เอา

3. มตวสะกด เชน มด กด เดก

ห น า | 39

แผนบงคบอนทรวเชยรฉนท

อนทรวเชยรฉนท บทหนงม 2 บาท บาทหนงม 2 วรรค วรรคหนา 5 คา วรรคหลง 6 คา

มการแบงจงหวะการอานดงน

สายนห ตะวนยาม ขณะขาม ทฆมพร

เขาภาค นภาตอน ทศตะตก กราไร

หนงสอและสอสารสนเทศ

หนงสอ

ปจจบนนมหนงสอออกมาจาหนายหลายประเภท ทงตาราวชาการ วารสาร นตยสาร

หนงสอพมพ นวนยาย เรองสน สารคด ฯลฯ การทมหนงสอออกมาจาหนายมากมายเชนน ผอาน

จงจาเปนทจะตองรวธการเลอกหนงสอ เพอจะไดอานหนงสอทเหมาะกบความตองการของตนเอง

เหมาะกบเวลาและโอกาส

วธการเลอกหนงสอประเภทตาง ๆ

ในการเลอกอานหนงสอประเภทตาง ๆ นน ผอานควรพจารณาใหรอบคอบ ละเอยดถถวน

เพอประโยชนในการพจารณาคณคาของหนงสอนน ๆ หนงสอแตละประเภทควรเลอกพจารณาดงน

1. ตาราวชาการ เปนหนงสอทใหความรดานตาง ๆ โดยเฉพาะอาจจะเสนอทฤษฎหรอเนอหา

สาระอยางกวาง ๆ หรอเฉพาะดานใดดานหนง โดยผแตงมจดมงหมายทางดานวชาการโดยตรง

การพจารณาควรดรายละเอยดในดานตาง ๆ ดงน

1.1 พจารณาดานเนอหา เนอหาจะตองถกตองกบชอหนงสอ เชน วชาวทยาศาสตร

กฎหมาย ภาษาศาสตร ประวตศาสตร คณตศาสตร ฯลฯ หนงสอวชาการแขนงใด เนอหากควรจะ

เนนแขนงนนโดยเฉพาะ

1.2 พจารณาขอมลและภาพประกอบ ขอมลและภาพประกอบควรถกตองชดเจน

โดยเฉพาะภาพประกอบ ควรดวาตรงกบคาบรรยายหรอไม และภาพนนนาสนใจเพยงใดเหมาะสม

กบวชานนหรอไม

1.3 การใชภาษา ภาษาทใชควรเปนภาษาทเหมาะสมกบแขนงวชานน ๆ และดการสะกด

คาดวยถาหากมคาผด กควรจะเลอกดหนงสอทมคาผดนอยทสด

40 | ห น า

นอกจากนการพจารณาตาราวชาการควรดสวนประกอบอน ๆ ดวย เชน รปเลม ควรมคานา

สารบญ ฯลฯ

2. สารคด เปนหนงสอทมสาระในดานใหความร ความคด พรอมทงใหความเพลดเพลนดวย

หนงสอประเภทนมหลายชนด เชน วทยาศาสตร ประวตศาสตร ประวตบคคลสาคญ ฯลฯ หนงสอ

สารคดทมคณภาพนนพจารณาในรายละเอยดตางๆ ดงน

2.1 พจารณาดานเนอหาสาระ คณคาของสารคดนนอยทเนอหาสาระเปนประการสาคญ

เนอหาทดจะตองถกตองและสมบรณ รวมทงเสนอความคดเหนทเปนประโยชนตอผอานและสงคม

สวนรวม เชน

2.1.1 สารคดประเภทชวประวต เนอหาสาระจะตองตรงตอความเปนจรง ผเขยน

จะตองเขยนดวยใจเปนธรรม ไมอคตตอเจาของประวตนน ๆ เนอหาจงควรมทงสวนดและสวนบกพรอง

ของเจาของประวต

2.1.2 สารคดประเภททองเทยว ควรมเนอหาทใหทงความรและความบนเทงรวมทง

ประสบการณทแปลกใหมนาสนใจ เพอใหผอานไดทราบขอเทจจรงเกยวกบสถานทนน ๆ

2.1.3 สารคดประเภทเชงวชาการ ควรมเนอหาทใหความรอยางถกตองแมนยา ควร

มภาพหรอแผนทประกอบใหถกตองตรงกบสาระของเรองดวย

2.2 พจารณาวธการเขยน วธการเขยนสารคดพจารณาไดจากหลกเกณฑตอไปน

2.2.1 การวางโครงเรองและการดาเนนเรอง สารคดตองมวธการดาเนนเรอง

ตามลาดบ

2.2.2 เราความสนใจ ขอเขยนทดผเขยนจะมวธการเขยนทจะดงดดความสนใจของ

ผอานใหตดตามอานไปเรอย ๆ โดยไมเกดความเบอหนาย เชนการสอดแทรกความคดเหนหรอเหตการณ

ปจจบนทนาสนใจหรอการเลาตานาน นทาน เกรดขาขนตาง ๆ เปนตน ตอนปดเรองกจบอยางซาบซง

ประทบใจหรอใหขอคดอยางใดอยางหนง เพอใหผอานอยากตดตามอานตอไป

2.2.3 สานวนภาษา ภาษาทใชในการเขยนสารคดเปนถอยคาภาษาทไพเราะงดงาม

มสานวนกะทดรด อานเขาใจงาย ไมใชสานวนทไมสภาพ

2.2.4 สวนประกอบอน ๆ ควรพจารณาเกยวกบผแตงและสวนประกอบรปเลมของ

หนงสอถาสารคดนนเปนหนงสอเลม ซงจะมคาวา สารบญ เนอเรอง บรรณานกรม ฯลฯ

ตามรปแบบของหนงสอ

3. บนเทงคด เปนหนงสอทแตงเพอมงใหผอานเกดความสนกสนานเพลดเพลน อาจจะแทรก

วรรณคด บทรอยกรอง บทละคร ซงสามารถแตงเปนรอยแกวหรอรอยกรองกไดตามความเหมาะสม

ในการพจารณาเรอง บนเทงคด ควรพจารณาในดานตางๆ ดงน

3.1 โครงเรองและเนอเรองสวนสาคญของนวนยายและเรองสนคอ การเลาเรอง

โดยเลาวาเปนเรองของใคร เกดขนทไหน เมอไร มความสมพนธระหวางเหตการณตาง ๆ ในเรองและ

ระหวางบคคลในเรองเกยวเนองกนไปโดยตลอด มการสรางความสนใจใหผอานอยากตดตาม นอกจากน

ห น า | 41

เหตการณทเกดขนในเรองควรสมจรง และเปนไปอยางสมเหตสมผล และมสวนประกอบปลกยอยอน ๆ

เพอใหนาตดตาม

3.2 การดาเนนเรอง สวนสาคญทชวยใหเรองนาสนใจชวนตดตามขนอยกบการดาเนน

เรอง การดาเนนเรองมอยหลายวธ เชน ดาเนนเรองตามลาดบวย คอ เรมตงแตตวละครเกดจนกระทงถง

แกกรรมดาเนนเรองยอนตน คอ เลาเหตการณในตอนทายเสยกอน แลวยอนกลบไปเลาตงแตตน

จนกระทงจบ เปนตน ฉากทดตองมสภาพความเปนจรงทงสภาพภมศาสตรและประวตศาสตร

นอกจากนยงตองสอดคลองกบเรองดวย

3.3 ตวละคร ผเขยนมวธการแนะนาตวละครไดหลายวธ เชน ดวยการบรรยายรปราง

ลกษณะของตวละครเอง ดวยการบรรยายพฤตกรรมของตวละคร หรอดวยการใหตวละครสนทนากน

เปนตน การบรรยายลกษณะนสยของตวละครทดนน ควรบรรยายอยางสมจรง ตวละครตวหนง ๆ จะม

ลกษณะนสยหลาย ๆ อยาง ไมใชดจนหาทตมได หรอเลวจนไมมความดทจะใหชมเชย ความตองการของ

ตวละครทดควรจะเหมอนคนธรรมดาทว ๆ ไป เชน มความรก ความโกรธ เกลยด หรอตองการความ

สนใจจากผอน เปนตน

3.4 แนวคดของเรอง แนวคดของเรองสวนมากผเขยนจะไมบอกตรงๆ ผอานจะตองคนหา

เองวาไดแนวคดอยางไร ตวอยางเชน เรองลกชายของศรบรพา ตองการแสดงวา “ลกผชายนน

มความหมายอยางไร” จดหมายจากเมองไทยของโบตนตองการใหเหนขอดขอเสยของคนไทยโดยเฉพาะ

“นาใจ” ซงไมเหมอนกนกบชาตอน เปนตน

นวนยายหรอเรองสนทดนน ผอานตองพจารณาคณคาทจะไดจากเรองนนๆ ไมทางใดก

ทางหนงดวย

3.5 สานวนภาษา เปนสงสาคญมากอยางหนง ในการพจารณาเลอกอานนวนยายและ

เรองสนผอานมกจะรสกวาตนเองชอบหรอไมชอบสานวนของนกเขยนคนนนคนน แตบางคนกไม

สามารถบอกวาเพราะเหตใด สงทควรพจารณาเกยวกบสานวนภาษาคอสานวนภาษาของตวละคร

ในบทสนทนา ตองสมจรงและเหมาะสมกบตวละคร ประโยคทแตกตางควรกะทดรด สละสลวย เขาใจ

งาย หากเปนประโยคยาวกควรเปนสานวนทสามารถสรางอารมณ และความรสกไดด

4. วารสารและหนงสอพมพ หนงสอประเภทนคนทวไปไดอานบอยกวาหนงสอประเภทอนๆ

ในการผลตหนงสอประเภทนตองแขงกบเวลา ดงนน โดยการพจารณาหนงสอประเภทนควรพจารณา

ดงน

หนงสอพมพ หนงสอพมพเปนเครองมอสอสารทจะกระจายขาวคราวเหตการณตาง ๆ

ไปทวประเทศหรออาจทวโลก โดยเฉพาะหนงสอพมพรายวน เปนเครองมอสอสารทเสนอขาวทนาสนใจ

ทเกดขนในแตละวน ดงนนหวใจของหนงสอพมพรายวนกคอ “ขาว” การพจารณาหนงสอพมพรายวน

จงควรพจารณาเกยวกบขาววามสวนในการชวยยกระดบสงคมใหสงขนหรอมประโยชนตอชนหมมาก

42 | ห น า

หรอไม หากขาวนนไมเกยวกบความเปนอยของคนหมมาก หรอกระทบกระเทอนตอประชาชนสวนใหญ

เหตการณเหลานนกไมควรนามาเสนอในหนาหนงสอพมพ ขาวทควรนาเสนอควรเปนขาวทเกยวกบ

การปกครอง การเมอง เศรษฐกจ สงคม การศกษา การอนามย การประกอบอาชพ ฯลฯ

เหตการณทไมสมควรนามาเสนอเปนขาวอกอยางหนงกคอเหตการณทอาจจะสงผลทาลาย

ความมนคงของชาต หรอทาลายวฒนธรรม และประเพณอนดงาม

บทวจารณ ในหนงสอพมพรายวนทกฉบบจะมบทวจารณ หรอบทวเคราะหขาว ซงเปนลกษณะ

บทความ แสดงความคดเหนของผเขยนเอง ประกอบกบขาวทตองการวจารณ หรอวเคราะหนน

การพจารณาบทวจารณในหนงสอพมพ ควรพจารณาถงลกษณะตอไปน

1. พจารณาขอมลทผเขยนอางองวาถกตองและมขอเทจจรงเพยงใด

2. พจารณาวาผเขยนบทความนน ชใหเหนปญหาและวธแกปญหาอยางไร

3. พจารณาวาผเขยนบทวจารณใชอารมณ และนาความรสกสวนตวเขาไปเกยวของหรอไม

4. พจารณาภาษาทใชวามความประณตและถกตองตามหลกภาษาเพยงใด

วารสาร เปนหนงสอพมพจาหนายตามกาหนดระยะเวลา เชน 7 วน 10 วน รายเดอน

ราย 3 เดอน หรอรายป เปนตน หนงสอวารสารจงมเนอหาเนนทงสารคด และบนเทงคด ขาวสารท

ปรากฏมกเปนขาวสารทมระยะเวลาตอเนองกนเปนเวลานาน เชน ขาวเกยวกบนโยบายโครงการตาง ๆ

หรอขาวเกยวกบการเมองบางเรอง เปนตน

ดงนน การอานวารสาร จงควรพจารณาเลอกอานเรองทเราสนใจ และควรพยายามอานอยาง

สมาเสมอ

นอกจากพจารณาเกยวกบขาวสารดงกลาวแลว สงทควรพจารณาอกอยางหนงคอรปเลม

ควรพจารณาความเรยบรอยและความคงทนของการจดรปเลมใหเหมาะสมกบราคาดวย

ประโยชนของการเลอกหนงสอ

การเลอกหนงสอควรคานงถงประโยชนทจะไดรบ ดงตอไปน

1. เพอใหไดหนงสอทตรงกบความสนใจ และตองการทจะศกษาคนควา

2. เพอใหไดอานหนงสอทดมประโยชนตอชวต

3. เพอเลอกหนงสอใหเหมาะสมกบเวลา

1. การเลอกหนงสอทตรงกบความสนใจ และตองการทจะศกษาคนควา

ผทจะเลอกอานหนงสอประเภทนกคอ ผทมความสนใจหนงสอเลมนนโดยตรง หรอผท

มความตองการศกษาคนควา เรองนน ๆ โดยเฉพาะ เชน ผศกษาคนควาตามแนวทางทตนไดเรยนมา

ผทเรยนทางดานภาษากจะคนควาทางดานน เพอจะไดรบประโยชนจากการอานอยางคมคา

ห น า | 43

2. เพอใหไดอานหนงสอทดมประโยชนตอชวต

ผทอานหนงสอทกคนยอมหวงทจะไดรบประโยชนจากการอาน เชน ขอคดเหน ความร

ทางวชาการ ขาวททนเหตการณ แนวทางดาเนนชวตทด ฯลฯ แมวาจะไดรบประโยชนเพยงเลกนอย

กตาม เพราะการทไดรบประโยชนโดยตรงจากการอานนยอมทาใหไมเสยเวลาโดยเปลาประโยชน

3. เพอเลอกหนงสอใหเหมาะสมกบเวลา

การอานหนงสอนนจะเสยเวลามากหรอนอยยอมแลวแตเรองทอานวามขนาดสน ยาว

แคไหน มความยากงายตอการอานมากนอยเพยงใด ถาหากมเวลานอยควรอานเรองสนทจบไดทนเวลา

ทมอย ถามเวลามากกอานเรองยาวขนโดยเลอกใหเหมาะสมกบเวลา เพราะการอานหนงสอนน หากไม

เลอกใหเหมาะสมกบเวลาอาจทาใหผอานรสกเบอและไมอยากอานอกตอไป

ประโยชนทไดรบจากการอานหนงสอ

การอานหนงสอยอมไดรบประโยชนหลายประการ ซงพอจะสรปไดดงน

1. อานหนงสอตรงกบความตองการของตน

2. ไดรบความรจากเรองนนสมความตงใจ

3. ทาใหรกการอานมากยงขน เพราะไดอานหนงสอทตนเลอกเอง

4. ชวยพฒนาอาชพใหกาวหนา

5. ชวยใหเกดความคดสรางสรรค

6. ทาใหเกดความเพลดเพลน สนกสนาน

7. ทาใหทราบความเปนไปของบานเมอง ทนโลก ทนเหตการณ

8. เพมพนความรความสามารถ เปนการพฒนาตนเอง

9. ไดอานหนงสอทมคณคาคมกบเวลาทเสยไป

สอสารสนเทศ

ปจจบนไดมการนาเทคโนโลยสารสนเทศมาใชประโยชนทางการศกษา ทงในดานการบรหาร

การจดการและการเรยนรดานสออเลกทรอนกส เปนการใชประโยชนจากแหลงความรจากสอตาง ๆ

ทหลากหลายมากขน เพอใหประชาชนสามารถเรยนรและพฒนาตนเองไดอยางตอเนอง

สอสารสนเทศมทงสอสงพมพ และสออเลกทรอนกส

สอสงพมพ

สงพมพทจดพมพขนเพอนาไปใชในการจดการเรยนการสอน เชน หนงสอเรยน ตาราเรยน

แบบเรยน แบบฝกหด ใบงาน คมอการสอนและสงเสรมการเรยนร เชน หนงสอสงเสรมความร

สารานกรม พจนานกรม หนงสอพมพ หนงสอบนเทงคด และสารคดทมเนอหาเปนประโยชน สวนสอ

สงพมพทใหความรขาวสารตางๆ เชน หนงสอเลม หนงสอพมพ วารสาร นตยสาร เอกสาร จลสาร

แผนพบ แผนเปลา เปนตน

44 | ห น า

สออเลกทรอนกส

สงคมยคปจจบน การสอสารดวยเครองมออเลกทรอนกสมใชกนอยางกวางขวางทวประเทศ

การใชสออเลกทรอนกสในสงคมยคโลกาภวตนเปนเรองจาเปน เพราะชวยใหประชาชนเขาถงขอมล

ขาวสารความรตาง ๆ ไดอยางรวดเรว อนเปนการสงเสรมสรางโอกาสในการเขาถงการศกษาของ

ประชาชน ใหสามารถเรยนไดอยางตอเนองตลอดชวต สออเลกทรอนกส ไดแก วทย โทรทศน เทปเสยง

วดทศน โปรแกรมคอมพวเตอรซอฟตแวรในรปแบบตาง ๆ คอมพวเตอรชวยสอน เปนตน

1. วทย เปนสอมวลชนทใชเสยงเปนสอ เรองราวทสอสารมทงเรองทใหความบนเทงและเรอง

ทใหสาระความร เชน ขาว บทความ รายการตอบปญหา สมภาษณบคคลสาคญ รายการวทย

เพอการศกษา เปนตน

2. โทรทศน เปนสอมวลชนทใชทงเสยงและภาพเปนสอ การชมรายการทางโทรทศน

นอกจากเราจะสมผสดวยหแลว ยงสมผสไดดวยตาอกดวย รายการโทรทศนจงนาสนใจกวารายการวทย

และทาใหผชมตนตวอยตลอดเวลา จงประทบใจหรอจดจาไดดกวารายการวทย

รายการตาง ๆ ทางโทรทศนไมตางกบรายการทางวทย คอ มทงรายการทใหความบนเทงและ

รายการทใหทงขอมล ขาวสาร และความรททนสมย ทนเหตการณ รวมทงใหความบนเทง เชน รายการ

ขาวทงในประเทศและตางประเทศ รายการโทรทศนเพอการศกษาของกระทรวงศกษาธการ

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช มหาวทยาลยรามคาแหง รายการสมภาษณบคคลสาคญ รายการ

รฐบาลพบประชาชน รายการทดสอบเชาวน ความจา และอน ๆ

3. คอมพวเตอรชวยสอน เปนสอทผเรยนสามารถนาไปศกษาดวยตนเองในเวลาและสถานท

ทผเรยนสะดวก ทาใหมความเปนอสระและเปนสวนตวในการเรยนร สามารถโตตอบหรอให

ผลยอนกลบไดทนท ทาใหผเรยนทราบความกาวหนาในการเรยนของตนซงหากไมเขาใจกยอนกลบไป

ทบทวนไดหลาย ๆ ดาน ทาใหผเรยนไดพฒนาความรตามความพรอมและศกยภาพของตน

4. อนเตอรเนต (Internet) หรอเทคโนโลยเครอขายเปนการเชอมโยงแหลงขอมลจากทวโลก

ทหลากหลายคลายกบ “หองสมดโลก” ใหผเรยนไดคนควาเนอหาสาระทตองการไดอยางสะดวก

รวดเรวและราคาประหยด

เรองท 3 การอานจบใจความสาคญ

การอานจะเกดประโยชนสงสดแกผอานไดนน ผอานจะตองจบใจความสาคญของเรองทอาน

ใหไดแลวนาไปปฏบต

ใจความสาคญ หมายถง ขอความทเปนแกนหรอหวใจของเรอง

การจบใจความสาคญในการอานกคอ กรณเอาขอความหรอประโยคทเปนหวใจของเรองนน

ออกมาใหได เพราะใจความสาคญของเรองจะเปนใจความหลกของแตละบทแตละตอน หรอ แตละเรอง

ห น า | 45

ใหรวาแตละบทตอนนนกลาวถงเรองอะไรเปนสาคญ ดงนน การจบใจความสาคญของเรอง ทอานจะทา

ใหมความเขาใจในเรองนน ๆ อยางแจมแจง

หลกการอานจบใจความ

1. การเขาใจความหมาย

หลกเบองตนในการจบใจความของสาระทอาน คอ การเขาใจความหมาย ความหมาย

มหลายระดบนบตงแตระดบคา สานวน ประโยค และขอความ คาและสานวนเปนระดบภาษาทตอง

ทาความเขาใจเปนอนดบแรก เพราะนาไปสความเขาใจความหมายของประโยคและขอความ

1.1 ความหมายของคา

ความหมายของคาโดยทวไปม 2 อยาง คอ ความหมายโดยตรง และความหมาย

โดยนย

ก. ความหมายโดยตรง เปนความหมายตามรปคาทกาหนดขน และรบรไดเขาใจ

ตรงกนความหมายประเภทนเปนความหมายหลกทใชสอสารทาความเขาใจกน

คาทมความหมายโดยตรงในภาษาไทยมลกษณะอยางหนงทอาจเปนอปสรรค

ในการสอสารลกษณะดงกลาว คอ การพองคา คาพองในภาษาไทยมอย 3 อยาง ไดแก คาพองรป

คาพองเสยง และคาพองรปพองเสยง คาทพองทง 3 ลกษณะนมความหมายตางกน

คาพองรป คอ คาทสะกดเหมอนกน แตออกเสยงตาง เชน เพลารถ กบ เพลาเยน

คาแรก ออกเสยง เพลา คาหลงออกเสยง เพ ลา คาพองรปเปนอปสรรคตอการอานและทาความเขาใจ

คาพองเสยง คอ คาทออกเสยงเหมอนกน แตสะกดตางกน เชน การ กาน กานต

กานท กาล กาฬ กาญจน ทงหมดนออกเสยง “กาน” เหมอนกน การพองเสยงเปนอปสรรคตอการอาน

เพอความเขาใจ

คาพองรปพองเสยง คอคาทสะกดเหมอนกนและออกเสยงอยางเดยวกน โดยรปคา

จะเหนวาเปนคาเดยวกน แตมความหมายแตกตางกน ดงตวอยางตอไปน

ขน หมายถง การทาใหแนน

ขน หมายถง ภาชนะตกนา

ขน หมายถง ความรสกชอบใจ

ขน หมายถง การสงเสยงรองของไกตวผ

ขน หมายถง การรบ ฯลฯ

46 | ห น า

คาพองรป พองเสยงเปนอปสรรคตอการฟงและอานเพอความเขาใจ วธทจะชวยใหเขาใจ

ความหมายของคาพอง จะตองดคาขางเคยงหรอคาทประกอบกนในประโยค หรอขอความนน

ทเรยกวาบรบท ดงตวอยางตอไปน

ขนชะเนาะใหแนน

หยบขนใหทซ

เขารสกขน

ไกขนแตเชามด

เขาขนอาสาจะไปตดตอให

นอกจากดคาขางเคยง หรอคาประกอบในประโยคแลว บางทตองอาศยสถานการณ เชน

ประโยคทวา

“ทาไมตองดกน”

คาวา “ด” ในสถานการณทวไป หมายถง การมอง แตในสถานการณเฉพาะเชนการสอบด

จะมความหมายวา ลอกกน เอาอยางกน

ในบทรอยกรอง ตองอาศยฉนทลกษณ เชน สมผส เปนตน ตวอยางเชน

อยาหวงแหนจอกแหนใหแกเรา แหน แ หน

พอลมเพลากเพลาสายณห เพลา เพ ลา

คาทความหมายโดยตรงไดแก คาศพท คาศพทคอ คาทตองแปลความ เปนคาไทยทมาจาก

ภาษาอน สนสกฤต เขมร เปนตน เชน สมโภช รโหฐาน สคต โสดาบน บคคล จตราบาย เปนตน

รวมทงศพทบญญตทงหลายทใชในวงวชาการหรอกจบางอยาง เชน มโนทศน เจตคต กรมธรรม

เปนตน คาศพทดงกลาวนจาเปนตองศกษาวามมลมาอยางไร ประกอบขนอยางไร และมความหมาย

อยางไร

ข. ความหมายโดยนย เปนความหมายทสอหรอนาความคดใหเกยวโยงถงบางสง

บางอยางทมลกษณะหรอคณสมบตเหมอนกบคาทมความหมายโดยตรง บางทานเรยกวา ความหมาย

รอง หรอความหมายแฝง

ความหมายโดยนย มหลายลกษณะ กลาวคอ มความหมายเปนเชงเปรยบเทยบ เชน

เปรยบเทยบโดยอาศยนยของความหมายของคาเดม ตวอยางเชน

เธอมใบหนายมแยมแจมใส

เขาทางานเอาหนา หมายถง ทางานเพอผลประโยชนของตน

เดกสาดโคลนกนเลอะเทอะ

เขาสาดโคลนคณพอ หมายถง ใสราย

ตนไมตนนเปลอกสวย

หลอนรวยแต เปลอก หมายถง ไมรารวยจรง

ห น า | 47

มการเปรยบเทยบกบคณสมบตของสงทนามากลาว เชน

เขาเปนสงห สนาม หมายถง เปนคนเลนกฬาเกง

1.2 ความหมายของสานวน

สานวนเปนขอความทมความหมายพเศษไปจากคาทประกอบอยในขอความนน

ไมไดมความหมายตามรปคา ความหมายของสานวนมลกษณะเปนเชงเปรยบเทยบโดยอาศยนยของ

ความหมายตามลกษณะหรอคณสมบตของขอความนน เชน

ออยเขาปากชาง หมายถง ของตกไปอยในมอผอนแลวไมมทางไดคน

ไกแกแมปลาชอน หมายถง ผทมความจดจานเจนสงเวยน

ววหายลอมคอก หมายถง เมอเกดความเสยหายแลวจงหาทางปองกน

กนขาวตมกระโจมกลาง หมายถง การพดถงสงสดวสยทจะทาได

สวนตาง ๆ ทนาไปกลาวเปรยบเทยบให เขากบสถานการณ เรยกวา คาพงเพย

เชน เมอของหายแลวจงคดหาทางปองกน กเปรยบวา ววหายลอมคอก เปนตน

ความหมายของสานวนมลกษณะเหมอนความหมายโดยนย คอ ตองตความ หรอ แปล

ความหมายตามนยของคาหรอขอความนน ๆ

2. การเขาใจลกษณะของขอความ

ขอความแตละขอความตองมใจความอนเปนจดสาคญของเรอง ใจความของเรองจะปรากฏ

ทประโยคสาคญ เรยกวาประโยคใจความ ประโยคใจความจะปรากฏอยในตอนใดของขอความกได โดย

ปกตจะปรากฏในตอนตาง ๆ ดงน

ปรากฏอยในตอนตนของขอความ ตวอยางเชน

“ภยอนตรายทจะเปนเครองทาลายชาตอาจเกดขนและมมาไดทงแตภายนอก ทงทภายใน

อนตรายทจะมมาตงแตภายนอกนนกคอ ขาศกศตรยกมายายตบานตเมองเรา การทขาศกศตรจะมาต

นน เขายอมจะเลอกหาเวลาใดเวลาหนงซงชาตกาลงออนแอและมไดเตรยมตวไวพรอม เพอตอสปองกน

ตน เพราะฉะนนในบทท 2 ขาพเจาจงไดเตอนทานทงหลายอยาไดเผลอตว แตขอสาคญทสดเปน

เครองทอนกาลงและเสยหลกความมนคงของชาต คอ ความไมสงบภายในชาตนนเอง จงควรอธบาย

ความขอนสกหนอย (พระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว ปลกใจเสอปา)

ปรากฏอยในตอนกลางของขอความ ตวอยางเชน

“อนความรก ความชง ความโกรธ ความกลว ความขบขน เหลานเปนสามญ ลกษณะของปถชน

ใครหวเราะไมเปน ยมไมออก กออกจะพกลอย คนสละความรกความชงไดกมแตพระอรหนต อารมณ

ความรสกดงนเปนธรรมชาตของมนษย กวและนกประพนธยอมจะแตงเรองยวเยาอารมณ ความรสก

48 | ห น า

เหลาน และถาเขาแตงเปน แตงด กจะปลกอารมณของผอานผฟงใหเกดขน ทานคงจะเคยเหนคน

อานเรองโศกจบใจจนนาตาไหล สงสารตวนางเอก พระเอก อานเรองขบขนจนหวเราะทองคดทองแขง

ทง ๆ ทรวามนเปนเรองอานเลน และคนทอานกไมไดมสวนเสยอะไรกบตวนาง กพลอยโศกเศราไป

ดวยได อยางไรกดความเศราของอารมณอนเกดจากความยวเยาของศลปะวรรณคด ตลอดจนนาฏกรรม

ตาง ๆ นน เปนความสขชนดหนง มฉะนนเรองทานองโศกนาฏกรรมคงจะไมมใครดเลย” (นายตารา ณ เมองใต ภาษาและวรรณคด) ปรากฏใจความอยทายยอหนา ตวอยางเชน

“ทานกลาววา คนเปนสตวทเรยนรคอ รด เหนอะไรแลวเมอเหนวาดกเอาไว ถาเหนวาไมด

กไมเอาและหลกเลยง เดกรรสหวาน กอยากไดอก ถารรสขมของบอระเพด หรอเมอถกไฟกรสกรอนจะ

ไมตองการกนบอระเพดหรอเขาใกลไฟอก นเปนเรองของการผานพบเคยรเคยเหนเรองน ตอ ๆ มา

หลาย ๆ ครง เกดความชานาญชดเจนขน โลกมความเจรญกาวหนาเรองวฒนธรรมกเพราะการผานพบ

และ การจดเจนของมนษย (เสถยรโกเศศ ชวตชาวไทยสมยกอนและการศกษาเรองประเพณไทย)

ประโยคใจความอยตอนตนและตอนทายของขอความ ตวอยางเชน

“คนไทยนนถอวาบานเปนสงจาเปนตอชวตตงแตเกดไปจนตาย เพราะคนไทยโบราณนนใช

บานเปนทเกดการคลอดลกจะกระทากนทบานโดยมหมอพนบานเรยกวา หมอตาแย เปนผทาคลอด มได

ใชโรงพยาบาลหรอสถานผดงครรภอยางในปจจบนน และทสดของชวตเมอมการตายเกดขน คนไทยกจะ

เกบศพของผตายทเปนสมาชกของบานไวในบานกอนทจะทาพธเผา เพอทาบญสวดและเปนการใกลชด

กบผตายเปนครงสดทาย ดงนน บานจงเปนททคนไทยใชชวตอยเกอบตลอดเวลาตงแตเกดจนตาย”

(วบลย ลสวรรณ “บานไทย” ศลปะชาวบาน)

การเขาใจถงการปรากฏของประโยคใจความในตอนตาง ๆ ของขอความดงทกลาวแลว จะชวย

ใหจบใจความไดดยงขน

3. การเขาใจลกษณะประโยคใจความ

เมอเขาใจถงลกษณะของขอความวาตองมประโยคใจความ และปรากฎอยในตอนตาง ๆ

ของขอความแลว ตองเขาใจตอไปวาประโยคใจความเปนอยางไร

ประโยคใจความคอขอความทเปนความคดหลกของหวขอ หรอเรองของขอความนน

ตวอยางเชน

หวขอ บาน

ความคดหลก บานเปนทอยอาศย

หวขอ ราชสห

ความคดหลก ราชสหไดชอวาเปนเจาปาในบรรดาสตวทงหลาย

ห น า | 49

ความคดหลกน คอประโยคใจความทจะปรากฏในตอนใดตอนหนงของขอความทกลาวแลว

ฉะนนการทจะทราบวาประโยคใดเปนประโยคใจความ ตองพจารณาจากหวเรอง ประโยคใจความมกม

เนอหาสอดคลองกบหวเรอง

ในกรณทไมทราบหวขอเรอง ตองเขาใจวาสวนทเปนประโยคใจความนนจะมเนอความหลก

ของเนอความอนทประกอบกนขนเปนหวขอนน ถาขาดสวนทเปนใจความ เนอความอนกเกดขนไมได

หรอความหมายออนลง

การอานอยางวเคราะห การอานอยางวเคราะห หมายถง การอานทมการพจารณาแยกรายละเอยดออกเปนสวน ๆ

เพอทาความเขาใจ และใหเหนถงความสมพนธระหวางสวนตาง ๆ เหลานน

การอานอยางวเคราะหเรมตนจากพนฐานขอมลและความคดจากการอานเองเปนอนดบแรก

เพอใหเขาใจเนอเรองโดยตลอด ตอจากนนจงแยกเรองในบทอานออกเปนสวน ๆ ไดรวา ใครทาอะไร

เพออะไร อยางไร ในเรองมใครบาง หรอตวละครกตว และทมบทบาทสาคญมกตว ทาไมเหตการณ

จงเปนอยางนนหรอเพราะเหตใด ตอไปนาจะเปนอยางไร

ตอไปนจะนานทานเรอง “กระตายบนดวงจนทร” มาเลาใหฟง

นทานเรอง กระตายบนดวงจนทร กาลครงหนงมกระตาย ลง นกนา และสนขจงจอก สาบานรวมกนวาจะไมฆาสตวตดชวต และ

บาเพญตนเปนฤๅษอยในปา พระอนทรขอทดสอบในศรทธาของสตวทงส จงปลอมตวเปนพราหมณ

เทยวขอบรจาคทานโดยไปขอจากลงเปนตวแรก ลงมอบมะมวงให จากนนพราหมณไปขอทานจากนกนา

นกนาถวายปลาซงมาเกยตนอยรมฝงแมนา สวนสนขจงจอกกถวายนมหมอหนงกบผลไมแหง

เมอพราหมณไปขอบรจาคทานจากกระตาย กระตายพดกบพราหมณวา “ขากนแตหญาเปน

อาหารหญากไมมประโยชนใด ๆ กบทานเลย” พราหมณจงเอยขนวา ถากระตายบาเพญพรตเปนฤๅษท

แทจรงขอใหสละชวตของตนเปนอาหารแกพราหมณ กระตายตอบตกลงทนทและทาตามทพราหมณ

ขอรองวาใหกระโดดลงกองไฟแดง พราหมณจะไมลงมอฆาและปรงกระตายเปนอาหาร กระตายปนขน

ยนบนกอนหนและกระโดดลงกองไฟ ในขณะทกระตายกาลงจะตกสเปลวไฟนน พราหมณไดควา

กระตายไว แลวเปดเผยตวตนทแทจรงวาคอใคร แลวพระอนทรกนากระตายไปไวบนดวงจนทร (จากนตยสารสารคด ฉบบท 147 ปท 13 หนา 30)

เมออานเรองนอยางวเคราะหกจะตองใหความคดตดตามประเดนตางๆ ตวละครในนทานเรองน

มใครบาง มลกษณะนสยอยางไร ตวละครแตละตวไดกระทาสงใดบาง ทาอยางไร ผลของการกระทา

เปนอยางไร ทาไมสตวทง 4 จงสาบานรวมกนวาจะไมฆาสตวและบาเพญตนเปนฤๅษอยในปา เพราะเหตใด

สตวทง 4 จงบรจาคทานไมเหมอนกน ทาไมพราหมณจงนากระตายไปไวบนดวงจนทรเพยงตวเดยว

หากพระอนทรนาสตวทง 4 ไปไวบนดวงจนทรเราจะเหนรปของสตวทง 4 บนดวงจนทรทงหมดหรอไม

50 | ห น า

เรองท 4 มารยาทในการอาน และนสยรกการอาน

การอานอยางมมารยาทเปนเรองทจาเปนและสาคญ เพราะการอานอยางมมารยาทเปนเรอง

การประพฤตปฏบตอยางมวนยและรบผดชอบ รวมทงการมจตสานกและแสดงถงความเจรญทางดาน

จตใจทควรยดถอใหเปนนสย

มารยาทในการอาน

คาวา มารยาท หมายถง กรยา วาจาทเรยบรอย หรอการกระทาทดงาม ผอานทดตองม

มารยาททดในการอานดงตอไปน

1. ไมสงเสยงดงรบกวนผอน

2. ไมทาลายหนงสอ โดยการ ขด ลบ ขด ทบ หรอฉกสวนทตองการ

3. เมอคดลอกเนอหาเพออางองในขอเขยนของตน ตองอางองแหลงทมาใหถกตองตาม

หลกการเขยนอางองโดยเฉพาะงานเขยนเชงวชาการ

4. เมออานหนงสอเสรจแลวควรเกบหนงสอไวทเดม

5. ไมควรอานเรองทเปนสวนตวของผอน

6. อานอยางตงใจ และมสมาธ รวมทงไมทาลายสมาธผอน

7. ไมใชสถานทอานหนงสอทากจกรรมอยางอน เชน นอนหลบ รบประทานอาหาร

นสยรกการอาน

การทบคคลใดบคคลหนงจะมนสยรกการอานไดจะตองไดรบการฝกฝนมาตงแตเดก ๆ แตกมใช

วาเมอโตเปนผใหญแลวจะไมสามารถสรางนสยรกการอานได ทงนเราจะตองสรางบรรยากาศ

สภาพแวดลอมทเออใหเดก ๆ หนมาสนใจการอานดงน

1. อานหนงสอทตนเองชอบ จะทาใหอานไดอยางตอเนอง และไมเบอหนาย

2. ทาตนใหเปนผใฝร

3. การอานจะตองมสมาธเพอจบใจความของเรองทอานได

4. เรมอานหนงสอจากระยะเวลาสน ๆ กอน แลวคอย ๆ กาหนดเวลาเพมขน

5. การอานจะตองมสมาธเพอจบใจความของเรองทอานได

6. จดตารางเวลาสาหรบการอานหนงสอเปนประจาทกวนใหเกดความเคยชนจนเกดเปนนสย

รกการอาน

ห น า | 51

กจกรรม บทท 3 การอาน

กจกรรมท 1 ใหผเรยนตอบคาถามตอไปน

1. การอานในใจมจดมงหมายอยางไร

…………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………….……………

2. การอานออกเสยงมลกษณะอยางไร

………………………………………………………………………………………………………………………….……

…………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………….……………

3. จงยกตวอยางการอานออกเสยงทเปนทางการมา 5 ตวอยาง

…………………………………………………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………………………….…………………………

………………………………………………………………………….…………………………………………….………

กจกรรมท 2 การจบใจความสาคญ คอการอานอยางไร

…………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………..………

กจกรรมท 3 สออเลกทรอนกสชวยใหเกดการเรยนรตลอดชวตไดแกอะไรบาง

…………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………..……………………

กจกรรมท 4 การอานอยางไร จงจะเรยกวาเปนการอานวเคราะหวจารณ

…………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………….…………………………………

กจกรรมท 5 ผอานทด ควรมมารยาทอยางไร

…………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………….………………….……………

52 | ห น า

บทท 4 การเขยน

สาระสาคญ

การเขยน เปนทกษะสาคญหนงในทกษะทงสของรายวชาภาษาไทย คอการฟง อาน เขยน และ

พด การเขยนหนงสอใหไดดจะเปนพนฐานในการเรยนร และการนาเสนอผลการเรยนรในเรองตาง ๆ ได

ด ทาใหความรขยายไปอยางกวางขวาง ผเรยนจงควรไดรจกและฝกฝนการเขยนประเภทตาง ๆ

ผลการเรยนทคาดหวง ผเรยนสามารถ

1. เลอกใชภาษาในการนาเสนอตามรปแบบของงานเขยนประเภทรอยแกว และ

รอยกรอง ไดอยางสรางสรรค

2. ใชแผนภาพความคด จดลาดบความคดกอนการเขยน

3. แตงบทรอยกรอง ประเภทกลอนส กลอนสภาพ

4. เขยนบทรอยแกว ประเภทประวตตนเอง อธบายความ ยอความ ขาว

5. เขยนรายงานการคนควา สามารถอางองแหลงความรไดถกตอง

6. กรอกแบบรายการตาง ๆ

7. ปฏบตตนเปนผมมารยาทในการเขยน และการจดบนทกอยางสมาเสมอ

ขอบขายเนอหา

เรองท 1 หลกการเขยน การใชภาษาในการเขยน

เรองท 2 หลกการเขยนแผนภาพความคด

เรองท 3 การเขยนเรยงความและยอความ

เรองท 4 การเขยนเพอการสอสาร

เรองท 5 การสรางนสยรกการเขยนและการศกษาคนควา

ห น า | 53

เรองท 1 หลกการเขยน การใชภาษาในการเขยน

หลกการเขยน

การเขยนเพอสอความหมายใหผอนเขาใจตามตองการนน มความจาเปนตองระมดระวงใหมาก

เกยวกบการใชภาษา ควรใชถอยคาทคนอาน อานแลวเขาใจทนท เขยนดวยลายมอทชดเจนอานงายเปน

ระเบยบและผเขยนจะตองใชภาษาใหถกตองตามหลกการเขยน ใชคาใหเหมาะสมกบกาลเทศะและ

บคคลดวย จงจะถอวาผเขยนมหลกการใชภาษาไดดมประสทธภาพ

การเขยนมหลกทควรปฏบตดงตอไปน

1. เขยนใหชดเจน อานงาย เปนระเบยบ

2. เขยนใหถกตอง ตรงตามตวสะกด การนต วรรณยกต

3. ใชถอยคาทสภาพ เหมาะสมกบกาลเทศะ และบคคล

4. ใชภาษาทงาย ๆ สน ๆ กะทดรด สอความหมายเขาใจไดด

5. ใชภาษาเขยนทด ไมควรใชภาษาพด ภาษาโฆษณาหรอภาษาทไมไดมาตรฐาน

6. ควรใชเครองหมายวรรคตอนใหถกตอง เชน เวนวรรค ยอหนา ฯลฯ

7. เขยนใหสะอาด

ตวอยาง

ขอความการเขยนชองซายมอมขอบกพรองอยางไร พรอมขอวจารณ

ขอความทเขยน ขอวจารณ

1. ความรกโคถก 1. เขยนไมชดเจน อานเขาใจยาก ควรเขยน

ใหชดเจนวา “ความรกเหมอนโคถก”

2. ชวตของฉนมหมานา 2. ใชคาไมสภาพในภาษาพด สนข

3. หมอเดกยงไวใจไมได 3. คาขดเสนใตเขาใจยาก ควรเปน

“หมอคนนนยงเดกอยยงไวใจไมได

4. คนกนกลวย แขกรอนจนตาเหลอก 4. แบงวรรคไมถก ควรเปน

“คนกนกลวยแขกรอนจนตาเหลอก

5. นายมาเปนไขโปงดบอนาถ 5. ใชสานวนสอมวลชน ควรแกไขเปน

"นายมาถกยงถงแกกรรมแลว"

54 | ห น า

การใชภาษาในการเขยน

การใชภาษาในการเขยน มหลกการเขยนดงน

1. เขยนใหอานงาย และเขาใจงาย

2. เขยนตรงตามตวสะกด การนต วรรณยกตใหถกตอง เชน

พรามณ เขยนผด ควรเปน พราหมณ

โจษจรรย เขยนผด ควรเปน โจษจน

อฒจรรย เขยนผด ควรเปน อฒจนทร

หนารก เขยนผด ควรเปน นารก

โนต เขยนผด ควรเปน โนต

3. เขยนใหไดใจความชดเจน ไมวกวน เขาใจยาก เชน

เขามารบประทานขาวเยน ควรแกเปน เขามารบประทานขาวมอเยน

ทนเสมอ ทนเสมอ

จะทาอะไรกทาเสยหมด ควรแกเปน จะทาอะไรกเสยหายหมด

คนนมอแขงเหลอเกน ควรแกเปน คนนมอแขงไมนมเลย

4. ใชภาษางาย ๆ สน กะทดรด ไดใจความ ไมเขยนเยนเยอ ฟมเฟอยเกนความจาเปน เชน

รฐบาลไดทาความตกลงเรองขายขาวกบประเทศในยโรปแลว (ผด)

รฐบาลตกลงเรองขายขาวกบประเทศในยโรปแลว (ถก)

การขดแยงกนและกนจะนามาซงการแตกความสามคค (ผด)

การขดแยงกนทาใหแตกความสามคค (ถก)

ชาวนามการตกลงกนเรองราคาขาวกบโรงสแลว (ผด)

ชาวนาตกลงเรองราคาขาวกบโรงสแลว (ถก)

ห น า | 55

5. ใชภาษาใหถกตองตามแบบแผน หลกเลยงใชคาหรอสานวนมาปะปนกบภาษาตางประเทศ

หรอภาษาทใชในสอมวลชน เชน

เขามสไตลในการพดทเอกไซตมาก (ไมด)

เขามลลาในการพดสนกตนเตนมาก (ด)

เธอไปกรงเทพฯ โดยรถทวรปรบอากาศ (ไมด)

เธอโดยสารรถประจาทางปรบอากาศไปกรงเทพฯ (ด)

กจการคาของเธอเจงเพราะแชรลม (ไมด)

กจการคาเธอลมเพราะมปญหาเงนนอกระบบ (ด)

6. ใชถอยคาทสภาพไพเราะ เหมาะสม มความหมายด หรอใชภาษาเขยนปนภาษาพด

ฉนถกหมาขบหลายแผล (ไมด)

ฉนถกสนขกดหลายแผล (ด)

หมทบานฉนโปรดราขาวมาก (ไมด)

หมทบานฉนชอบราขาวมาก (ด)

พสาวฉนออกลกทโรงพยาบาล (ไมด)

พสาวฉนคลอดลกทโรงพยาบาล (ด)

56 | ห น า

เรองท 2 หลกการเขยนแผนความคด

แผนภาพความคด เปนการแสดงความรความคด โดยใชแผนภาพในการนาความรหรอ

ขอเทจจรงมาจดเปนระบบ สรางเปนภาพหรอจดความคดรวบยอด นาหวขอเรองใดเรองหนงมาแยกเปน

หวขอยอยและนามาจดลาดบเปนแผนภาพ เชน เมอผเรยนอานหนงสอเรองใดเรองหนง หรอฟงเรองใด

เรองหนงมา กนาขอมลความรเรองราวตาง ๆ มาจดเปนแผนภาพความคด เราอาจใชแผนภาพความคด

ในการเตรยมการอาน เตรยมการเขยนใชพฒนาความรในการใหเหตผล ใชจดขอบเขตสงทจะตองเขยน

หรอใชรวบรวมความรทตองการ

แนวคดเกยวกบแผนภาพความคด 1. เราใชแผนภาพความคด เมอเราพบวาขอมล ขาวสารตาง ๆ อยกระจดกระจาย นาขอมล

ตางๆ นนมาเชอมโยงเปนแผนภาพความคด ทาใหเกดความเขาใจเปนความคดรวบยอด

2. แผนภาพความคดจะจดความคดใหเปนระบบ รวบรวมและจดลาดบขอเทจจรง นามาจดให

เปนหมวดหม หรอทเรยกวา แผนภาพเปนความคดรวบยอดทชดเจนจนเกดเปนความรใหม

3. การนาความคดหรอขอเทจจรงมาเขยนเปนแผนภาพ จะทาใหจาเรองราวตาง ๆ ไดงายขน

ดกวาการอานตาราหลาย ๆ เรอง เพราะหนงสอบรรยายดวยตวอกษร แตแผนภาพจดเรองราวเปน

เครองหมาย หรอเปนภาพ ทาใหจาเรองราวไดแมนยาขน

4. แผนภาพความคดจะใชภาษาผงทเปนสญลกษณและคาพดมาสรางแผนภาพ ทาใหเกด

การเรยนรดวยตนเอง เปนการเรยนโดยยดผเรยนเปนสาคญ การจดทาแผนภาพความคด ผเรยนจะตอง

อาศยการฟง การพด การอาน การเขยน และใชความคดรวบรวมความร ขอเทจจรง มาจดทาแผนภาพ

เปนการเสรมแรงการเรยน ทาใหการเรยนรมความหมายมากขน

ห น า | 57

รปแบบของแผนภาพความคด ม 4 รปแบบ คอ

1. รปแบบการจดกลม รปแบบนจะยดความคดเปนสาคญ และจดกลมตามลาดบความคด

รวบยอด ยอยเปนแผนภาพ มกเขยนเปนแผนภาพนง

ตวอยางเรองสงแวดลอม

58 | ห น า

2. รปแบบความคดรวบยอด รปแบบนจะมความคดหลกและมขอเทจจรงทจดแบงเปน

ระดบชนมาสนบสนนความคดหลก เชน การกลาวถงลกษณะการบรรยาย การรวบรวมปญหา

การแกปญหา การเปรยบเทยบเปนรปแบบความคดรวบยอด ดงตวอยางตอไปน

การจดความคด

ห น า | 59

3. รปแบบการจดลาดบ รปแบบการจดลาดบตามเหตการณ การจดลาดบตาม

กาลเวลา การจดลาดบการกระทากอนหลงหรอการจดลาดบตามกระบวนการ มการเรมตน

และการสนสด ตวอยางแผนภาพเสนตรงแสดงเหตการณ

แผนภาพเสนโคงแสดงเหตการณ

60 | ห น า

4. รปแบบวงกลม รปแบบนเปนชดเหตการณภายใตกระบวนการไมมจดเรมตน และจดสนสด

แตเปนเหตการณทเปนลาดบตอเนองกน ดงตวอยางเชน

แผนภาพวงกลม

ห น า | 61

ประโยชนของแผนภาพความคด

1. ชวยบรณาการความรเดมกบความรใหม

2. ชวยพฒนาความคดรวบยอดใหชดเจนขน

3. ชวยเนนองคประกอบลาดบของเรอง

4. ชวยพฒนาการอาน การเขยนและการคด

5. ชวยวางแผนในการเขยน และการปรบปรงการเขยน

6. ชวยวางแผนการสอนของคร โดยการสอนแบบบรณาการเนอหา

7. ชวยในการอภปราย

8. เปนเครองมอประเมนผล

วธการสรางแผนภาพความคด

การสรางแผนภาพความคด หรอการออกแบบแผนภาพความคดเปนการสรางสรรคอยาง

หนง ผสรางแผนภาพความคดอาจใชงานศลปะเขามาชวย โดยวาดภาพประกอบใหแผนภาพ

ความคดนาสนใจและทาใหเหนภาพของแผนภาพชดเจนขน การสรางแผนภาพความคดจะนามาใช

ในการทางานรวมกนรวมคดรวมทา รวมกนแลกเปลยนความรและประสบการณทาใหผ เรยนรจก

การวางแผนงาน การกาหนดงานทจะตองปฏบต และเรยนรการทางานรวมกบผอน

ขนตอนการสรางแผนภาพความคด มดงน

1. กาหนดชอเรอง หรอความคดรวบยอดสาคญ

2. ระดมสมองทเกยวของกบชอเรอง หรอ ความคดรวบยอดสาคญเปนคาหรอวลนน ๆ แลวจด

บนทกไว

3. นาคาหรอวลทจดบนทกทเกยวเนองสมพนธกนมาจดกลม แลวตงชอกลมคาเปนหวขอยอย

และเรยงลาดบกลมคา

4. ออกแบบแผนภาพความคด โดยเขยนชอเรองไวกลางหนากระดาษ แลววางชอกลมคา

หวขอยอย รอบชอเรอง นาคาทสนบสนนวางรอบชอกลมคา แลวใชเสนโยงกลมคาใหเหนความสมพนธ

เสนโยงอาจเขยนคาอธบายได กลมคาอาจแสดงดวยภาพประกอบ

62 | ห น า

ตวอยางเรองสงมชวตในบง

แผนภาพความคด เปนการแสดงความร ความคดโดยใชแผนภาพเปนวธการนาความร หรอ

ขอเทจจรงมาจดเปนระบบสรางเปนภาพ หรอจดความคดรวบยอดนาหวขอเรองใด เรองหนงมาแยกเปน

ขอยอย และนามาจดลาดบเปนแผนภาพ

รปแบบแผนภาพความคด ม 4 รปแบบ คอ (1) รปแบบการจดกลม (2) รปแบบความคด

รวบยอด (3) รปแบบการจดลาดบ (4) รปแบบวงกลม

สรป

ห น า | 63

เรองท 3 การเขยนเรยงความและยอความ

การเขยนเรยงความ คอ การนาเอาคามาประกอบแตงเปนเรองราวอาจใชวธการเขยนหรอ

การพดกได การเขยนจดหมาย รายงาน ตอบคาถาม ขาว บทความ ฯลฯ อาศยเรยงความเปนพนฐาน

ทงนน ดงนนการเรยงความจงมความสาคญ ชวยใหพดหรอเขยนในรปแบบตาง ๆ ไดด นอกจากน

กอนเรยงความเราตองคนควารวบรวมความร ความคดและนามาจดเปนระเบยบ จงเทากบเปนการฝก

สงเหลานใหกบตนเองไดอยางดอกดวย

องคประกอบของเรยงความ

การเรยงความเรองหนงประกอบดวยสวนสาคญ 3 สวนคอ สวนนา สวนเนอเรองและสวนทาย

หรอสรป สวนนา เปนสวนทแสดงประเดนหลกหรอจดประสงคของเรอง สวนเนอเรอง เปนสวนขยาย

โครงเรองทวางเอาไว สวนนจะประกอบดวยยอหนา สวนทาย เปนการเนนยาประเดนหลกหรอ

จดประสงค

1. การเขยนสวนนา ดงไดกลาวแลววาสวนนาเปนสวนทแสดงประเดนหลกหรอจดประสงค

ของเรอง ดงนนสวนนาจงเปนการบอกผอานถงเนอหาทนาเสนอและยงเปนการเราความสนใจให

อยากอานเรองจนจบ การเขยนสวนนาเพอเราความสนใจนนมหลายวธ ขนอยกบผเขยนจะเลอกตาม

ความเหมาะสม อาจนาดวยปญหาเรงดวน หรอหวขอทกาหนดเปนเรองทนาสนใจ การเลาเรองทจะ

เขยน การยกคาพดขอความ หรอสภาษตทนาสนใจ บทรอยกรอง การอธบายความเปนมาของเรอง

การบอกจดประสงคของการเขยน การใหคาจากดความของคาสาคญของเรองทจะเขยน แรงบนดาลใจ

ฯลฯ ดงตวอยาง เชน

1.1 นาดวยปญหาเรงดวน หรอหวขอทกาลงเปนเรองทนาสนใจ

เดยวนไมวาจะเดนไปทางไหน จะพบกลมสนทนากลมยอย ๆ วสชณากนดวยเรอง “วสามญ

ฆาตกรรม” ในคดยาเสพตด บางกวาเปนความชอบธรรม บางกวารนแรงเกนเหต หลายคน จงตง

คาถามวา ถาไมทาวสามญฆาตกรรมกรณยาเสพตด แลวจะใชวธการชอบธรรมอนใดทจะลางบางผคา

หรอบอนทาลายเหลานลงไดในเวลารวดเรว

1.2 นาดวยคาถาม

ถาถามหนมสาวทงหลายวา “อยากสวย” “อยากหลอหรอไม” คาตอบทไดคงจะเปน

คาตอบเดยวกนวา “อยาก” จากนนกคงมคาถามตอไปวา แลวทาอยางไรจงจะสวยจะหลอไดสมใจ

ในเมอธรรมชาตของหลาย ๆ คนกมไดหลอมาตงแตเกด จะตองพงพาเครองสาอาง หรอการ

ทาศลยกรรมหรอไรแลวจงจะสวยหลอแบบธรรมชาตไดหรอไม ถาได จะทาอยางไร

64 | ห น า

1.3 นาดวยการเลาเรองทจะเขยน

งานมหกรรมหนงสอนานาชาตจดขนเปนประจาในวนพธแรกของเดอนตลาคมของ

ทกปทเมองแฟรงเฟรต ประเทศเยอรมณ สาหรบป พ.ศ. 2545 นบเปนครงท 53

1.4 นาดวยการยกคาพด ขอความ สภาษตทนาสนใจ

ในอดตเมอกลาวถงครหรอคนหาคณคาของคร หลายคนมกนกถงความเปรยบ

ทงหลายทมกไดยนจนชนห ไมวาจะเปนความเปรยบทวา “ครคอเรอจาง” “ครคอปชนยบคคล” หรอ

“ครคอผใหแสงสวางทางปญญา” ฯลฯ ความเปรยบเหลานแสดงใหเหนถงคณคา ความเสยสละและการ

เปนนกพฒนาของคร ในขณะทปจจบนทศนคตในการมองครเปลยนไป หลายคนมองวาครเปนแคผทม

อาชพรบจางสอนหนงสอเทานน เพราะครสมยนไมไดอบรมความประพฤตใหแกผเรยนควบคไปกบการ

ใหความร ไมไดเปนตวอยางทดจะเรยกวา “แมพมพของชาต” อาชพครเปนอาชพตกตา และดตอยตา

ในสายตาของคนทวไป ทง ๆ ทอาชพนนเปนอาชพทตองทาหนาทในการพฒนาคนทจะไปเปนกาลง

สาคญของการพฒนาประเทศชาตตอไป จงถงเวลาแลวทจะตองมการทบทวนหนาท คณธรรมและ

อดมการณของความเปนครกนเสยท

1.5 นาดวยบทรอยกรอง

“ความรกเปนเหมอนโรคา บนดาลตาใหมดมน

ไมยนและไมยล อปสรรคใดใด

ความรกเหมอนโคถก กาลงคกผขงไว

กจะโลดจากคอกไป บยอมอย ณ ทขง

ถาปลอยไว กดงไปดวยคาสง

ยงหามกยงคลง บหวนคดถงเจบกาย” จากบทละครเรอง “มทนพาธา” ของพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว

อธบายความหมายของบทรอยกรอง

ความรกเปนอารมณธรรมชาตอยางหนงของมนษย มทงประโยชนและเปนโทษในเวลาเดยวกน

ความรกทอยบนพนฐานของความบรสทธ จรงใจและความมเหตผล ยอมนาพาเปนเจาของความรกไป

ในทางทถกทควร แตถาความรกนนเปนเพยงอารมณอนเกดจากความหลงใหลในรปกายภายนอก ความ

ชนชมตามกระแสและความหลงผด ความรกกจะกอใหเกดโทษ จงเปนผเปรยบเปรยวา "ความรกทาให

คนตาบอด" ดวยพระราชนพนธของพระบาทของสมเดจพระมงกฏเกลาเจาอยหวในเรองมทนพาธา ซงได

แสดงใหเหนภาพของความลมหลง อนเกดจากความรกและทกขสาหสอนเกดจากความรกไดเปนอยางด

สมกบชอเรอง มทนพาธา ทแปลวา ความบาดเจบแหงความรก

ห น า | 65

1.6 นาดวยการอธบายความเปนมาของเรอง

เมอสปดาหทแลวขาพเจาไดไปรวมงานพระราชทานเพลงศพของผใหญทานหนง ทานเปน

อดตรองผวาราชการจงหวด จงหวดหนงทางภาคเหนอ ศพของทานไดรบการบรรจไวในโกศ ขาพเจาจง

ไดคนควาเรองนมาเปนความรแกผสนใจทวไป

1.7 นาดวยการบอกจดประสงคของการเขยน

สามกก ทผอานทงในประเทศจนและในประเทศไทยรจกกนดนนเปนนวนยาย

สวนสามกกทเปนประวตศาสตรมคนรนอยมาก แมแตคนจนแผนดนใหญทไดเรยนจบขนอดมศกษาแลว

กมนอยคนมากทรบทความเรองนจงขอเรมตนจากสามกกทเปนประวตศาสตร

2. การเขยนสวนเนอเรอง

เนอเรองเปนสวนสาคญทสดของเรยงความ เพราะเปนสวนทตองแสดงความร ความคดเหน

ใหผอานทราบตามโครงเรองทวางไว เนอเรองทตองแสดงออกถงความรความคดเหนอยางชดเจน

มรายละเอยดทเปนขอเทจจรงและมการอธบายอยางเปนลาดบขน มการหยบยกอทาหรณ ตวอยาง

ทฤษฎ สถต คากลาวหลกปรชญา หรอสภาษต คาพงเพย ฯลฯ สนบสนนความรความคดเหนนน

เนอเรองประกอบดวยยอหนาตาง ๆ หลายยอหนาตามสาระสาคญทตองการกลาวคอ

เปรยบกนวาเนอเรองเหมอนสวนลาตวของคนทประกอบดวยอวยวะตาง ๆ แตรวมกนแลวเปนตวบคคล

ดงนนการเขยนเนอเรองถงจะแตก แยกยอยออกไปอยางไร จะตองรกษาสาระสาคญใหญของเรองไว

การแตกแยกยอยเปนเรอง ๆ ไปเพอประกอบสาระสาคญใหญของเรองซงเปรยบเหมอนตวคนสมบรณ

ในแตละยอหนาประกอบดวยสวนทเปนเนอหา คอ ความรหรอความคดเหนทตองการแสดงออก

การอธบายและอทาหรณคอ การอางตวอยาง ฯลฯ ทสนบสนนใหเหนจรงเหนจง สวนสานวนโวหารจะใช

แบบใดบาง โปรดศกษาเรองสานวนโวหารในหวขอตอไปน

ตวอยางการเขยนเนอเรองแตละยอหนา

“อา” เปนเดกชายตวเลก ๆ อายแค 12 ป ครงทลมตาดโลกไดแค 3 เดอน แมกทอดทงไป

สวนพอนนไมเคยรกและหวงใยอาเลย สงเดยวทมคาทสดในชวตของพอคอ เฮโรอน ยา ลง ปาและอา

ตอกยาใหอาฟงเสมอวา “อยาทาตวเลว ๆ เหมอนพอแกทตดเฮโรอนจนตาย” หรอ “กลวแกจะเจรญ

รอยตามพอเพราะเชอมนไมทงแถว ตดคกหวโตเหมอนพอแก” คาพดสารพดทอารบฟงมาตงแตจา

ความไดซงอาพยายามคดตามประสาเดกวา “เปนคาสงสอน”...หรอ “ประชดประชน” กนแน

ชอเสยงวงศตระกลของอาถาเอยไปหลายคนคงรจก เพราะเปนพวกเศรษฐทคาขายเปนหลก

อยในเขตอาเภอเมอง จงหวดชลบร มาหลายชวอายคนแลว ปกบยามลกทงหมด 9 คน ทกคนราเรยน

กนสง ๆ และออกมาประกอบธรกจรารวยเปนลาเปนสน ยกเวนพอของอา ซงไมยอมเรยน..ประพฤตตน

เสยหาย....คบเพอนชว ...จนตดเฮโรอน และฉดเขาเสนจนตายคาเขม ผลาญเงนปกบยาไปมากมาย

66 | ห น า

ยงทาใหชอเสยงวงศตระกลปนป ปชาใจจนตาย สวนยาอกตรมจมทกขอยจนทกวนน พวกลง...ปาและ

อาตางพากนเกลยดพอมากและกลามมาถง “อา” ซงเปรยบเสมอน “ลกตม” ถวงวงศตระกล

คดจากจนทมา “ไอเลอดชว” คอลมน อนาคตไทย ฐานสปดาหวจารณ ฉบบท 61 (71) วนท

9-15 ม.ย. 37 หนา 88 ระดบมธยมศกษาตอนตน หลกสตรการศกษานอกโรงเรยน พ.ศ.2530

จากเนอหาในยอหนาตางๆ ขางตน จะแบงเปนสวนตาง ๆ ไดดงน

1. สวนทเปนเนอหา

2. สวนทเปนการอธบาย

3. สวนทเปนอทาหรณ หรอการอางอง

4. สวนทเปนตวอยาง

3. การเขยนสวนทายหรอสรป

สวนทายหรอสวนสรป หรอสวนปดเรอง เปนสวนทมความสมพนธเกยวเนองกบเนอหา

สวนอน ๆ โดยตลอด และเปนสวนทบอกผอานวาเรองราวทเสนอมานนไดสนสดลงแลว วธการเขยน

สวนทายมดวยกนหลายวธ เชน เนนยาประเดนหลก เสนอคาถามหรอขอผด สรปเรอง เสนอความคด

ของผเขยน ขยายจดประสงคของผเขยน หรอสรปดวยสภาษต คาคม สานวนโวหาร คาพงเพย

อางคาพดของบคคล อางทฤษฎหลกภาษา หรอคาสอนและบทรอยกรอง ฯลฯ

3.1 เนนยาประเดนหลก

หนวยงานของเราจะทาหนาทเปนผใหบรการทรวดเรว ทซอตรง โปรงใส ตรวจสอบได

เชนนตอไป แมการปฎรประบบราชการจะสงผลใหหนวยงานของเรา ตองเปลยนสงกดไปอยางไรกตาม

นนเพราะเราตระหนกในบทบาทของเราในฐานะ “ขาราชการ” แมวาปจจบนเราจะถกเรยกวา

“เจาหนาทของรฐ” กตาม

3.2 เสนอคาถามหรอขอคดใหผอานใชวจารณญาณ

เคราะหกรรมทงหลายอนเกดกบญาตพนองและลกหลานของผคนในบานเมองของเรา

อนเกดจากความอามหตมกไดของผคายาเสพตดเหลาน เปนสงสมควรหรอไมกบคาวา “วสามญ

ฆาตกรรม” ทานทอานบทความนจบลง คงมคาตอบใหกบตวเองแลว

3.3 สรปเรอง

การกนอาหารจด รางกายไดรบเกลอเลกนอย จะทาใหชวตจตใจ ราเรงแจมใส

นาหนกตวมาก ๆ จะลดลง หวใจไมตองทาหนาทหนก ไตทาหนาทไดด ไมมบวมตามอวยวะตาง ๆ และ

เปนการปองกนโรคหวใจ โรคไต หลอดเลอดแขง ความดนโลหตสง ขออกเสบ แผลกระเพาะอาหารและ

จะมอายยนดวย

3.4 เสนอความเหนของผเขยน

การปฏรปกระบวนการเรยนการสอนประสบผลสาเรจหรอไม คงไมใชแคการเขารบ

การอบรมเทคนค วธการสอนเพยงอยางเดยว ยงขนอยกบองคประกอบอนสาคญยงกวาสงใดคอ

ห น า | 67

ตวผสอนมใจและพรอมจะรบความเปลยนแปลงทเกดขนพรอม ๆ กบความกระตอรอรนทจะพฒนา

ตนเองเพอกลมเปาหมายคอผเรยน การปฏรปกระบวนการเรยนการสอนกจะประสบความสาเรจได

3.5 ขยายจดประสงคของผเรยน ควบคกบบทรอยกรอง

แมอาหารการกนและการออกกาลงกายจะทาใหคนเราสวยงามตามธรรมชาตอยได

นานแตวนหนงเรากคงหนไมพนวฏจกรธรรมชาต คอ การเกด แก เจบและตาย รางกายและความงาม

กคงตองเสอมสนไปตามกาลเวลา ฉะนนกอยาไปยดตดกบความสวยงามมากนก แตควรยดถอความงาม

ของจตใจเปนเรองสาคญ เพราะสงทจะเหลออยในโลกนเมอความตายมาถงคอ ความด ความชวของเรา

เทานนดงพระราชนพนธของพระมหาสมณเจากรมพระปรมานชตชโนรส ในเรองกฤษณาสอนนอง

คาฉนทวา

พฤษภกาษร อกกญชรอนปลดปลง

โททนตเสนงคง สาคญหมายในกายม

นรชาตวางวาย มลายสนทงอนทรย

สถตทวแตชวด ประดบไวในโลกา

แนวทางการเขยนเรยงความ

เมอไดศกษาองคประกอบอนจะนาไปใชในการเขยนเรยงความแลว กอนทจะลงมอเขยน

เรยงความผเขยนตองเลอกเรองและประเภทของเรองทจะเขยน หลงจากนนจงวางโครงเรองใหชดเจน

เพอเรยบเรยงเนอหา ซงการเรยบเรยงเนอหานตองอาศยความสามารถในการเขยนยอหนาและการ

เชอมโยงยอหนาใหเปนเนอหาเดยวกน

1. การเลอกเรอง

ปญหาสาคญประการหนงของผเขยนทไมสามารถเรมตนเขยนได คอไมทราบจะเขยนเรอง

อะไรวธการแกปญหาดงกลาวคอ หดเขยนเรองใกลตวของผเขยน หรอเรองทผเขยนมประสบการณด

รวมทงเรองทผเขยนมความรเปนอยางด หรอเขยนเรองทสนใจ เปนเรองราวหรอเหตการณทกาลงอยใน

ความสนใจของบคคลทวไป นอกจากนผเขยนอาจพจารณาองคประกอบ 4 ประการ เพอเปนแนวทางใน

การตดสนใจเลอกเรองทจะเขยนดงตอไปน

1.1 กลมผอาน ผเขยนควรเลอกเขยนเรองสาหรบกลมผอานเฉพาะและควรเปนกลม

ผอานทผเขยนรจกด ทงในดานการศกษา ประสบการณ วย ฐานะ ความสนใจและความเชอ

1.2 ลกษณะเฉพาะของเรอง เรองทมลกษณะพเศษจงดงดดใจใหผอานสนใจ ลกษณะ

พเศษดงกลาว ไดแก ความแปลกใหม ความถกตองแมนยา แสดงความมรสชาต

1.3 เวลา เรองทจะเขยนหากเปนเรองทอยในกาลสมยหรอเปนปจจบน จะมผสนใจ

อานมากสวนเรองทพนสมยจะมผอานนอย นอกจากนการใหเวลาในการเขยนของผเขยนกเปนสงสาคญ

ถาผเขยนมเวลามาก กจะมเวลาคนควาหาขอมลเพอการเขยนและการอางองไดมาก ถาผเขยนม

เวลานอย การเขยนดวยเวลาเรงรดกอาจทาใหเนอหาขาดความสมบรณดวยการอางอง

68 | ห น า

1.4 โอกาส การเขยนเรองประเภทใดขนอยกบโอกาสดวย เชน ในโอกาสเทศกาลและวน

สาคญทางราชการและทางศาสนา กเลอกเขยนเรองทเกยวกบโอกาสหรอเทศกาลนน ๆ เปนตน

2. ประเภทของเรองทจะเขยน

การแบงประเภทของเรองทจะเขยนนนพจารณาจากจดมงหมายในการเขยน ซงแบงไดเปน

3 ประเภทคอ

2.1 เรองทเขยนเพอความร เปนการถายทอดความรและประสบการณรวมทงหลกการ

ตลอดจนขอเทจจรงตาง ๆ ใชวธเขยนบอกเลาหรอบรรยายรายละเอยด

2.2 เรองทเขยนเพอความเขาใจ เปนการอธบายใหผอนเขาใจความร หลกการ หรอ

ประสบการณตาง ๆ การเขยนเพอความเขาใจมกควบคไปกบการเขยนเพอใหเกดความร

2.3 การเขยนเพอโนมนาวใจ เปนการเขยนเพอใหผอานเชอถอและยอมรบ เพอใหผอาน

ไดรบอรรถรสทางใจ ใหสนกสนาน เพลดเพลนไปกบขอเขยนนน ๆ

3. การวางโครงเรองกอนเขยน

การเขยนเรยงความเปนการเสนอความคดตอผอาน ผเขยนจงตองรวบรวมเลอกสรรและจด

ระเบยบความคด แลวนามาเรยบเรยงเปนโครงเรอง การรวบรวมความคดอาจจะรวบรวมขอมลจาก

ประสบการณของผเขยนเอง นาสวนทเปนประสบการณตรงและประสบการณทางออม ซงเกดจาก

การฟง การอาน การพดคย ซกถาม เปนตน เมอไดขอมลแลวกนาขอมลนนมาจดระเบยบความคด

โดยจดเรยงลาดบตามเวลา เหตการณ ความสาคญและเหตผล แลวจงเขยนเปนโครงเรอง เพอเปน

แนวทางใหงานเขยนอยในกรอบ ไมออกนอกเรอง และสามารถนามาเขยนขยายความเปนเนอเรองท

สมบรณ เขยนชอเรองไวกลางหนากระดาษ เลอกหวขอทนาสนใจทสดเปนคานา และเลอกหวขอ

ทนาประทบใจทสดเปนสรป นอกนนเปนเนอเรอง

3.1 ชนดของโครงเรอง

การเขยนโครงเรองนยมเขยน 2 แบบ คอ โครงเรองแบบหวขอและโครงเรองแบบประโยค

3.1.1 โครงเรองแบบหวขอ เขยนโดยใชคาหรอวลสนๆ เพอเสนอประเดนความคด

3.1.2 โครงเรองแบบประโยค เขยนเปนประโยคทสมบรณ โครงเรองแบบน

มรายละเอยดทชดเจนกวาโครงเรองแบบหวขอ

3.2 ระบบในการเขยนโครงเรอง

การแบงหวขอในการวางโครงเรองอาจแบงเปน 2 ระบบคอ

3.2.1 ระบบตวเลขและตวอกษร เปนระบบทนยมใชกนทวไป โดยกาหนดตวเลข

หรอประเดนหลก และตวอกษรสาหรบประเดนรอง ดงน

1) ................................................................................................

(1) ........................................................................................

(2) ........................................................................................

2) ................................................................................................

ห น า | 69

(1) ........................................................................................

(2) ........................................................................................

3.2.2 ระบบตวเลข เปนการกาหนดตวเลขหลกเดยวใหกบประเดนหลกและตวเลขสอง

หลกและสามหลก ใหกบประเดนรองๆ ลงไป ดงน

1) ................................................................................................

(1.1) .....................................................................................

(1.2) .....................................................................................

2) ................................................................................................

(2.1) .....................................................................................

(2.2) .....................................................................................

3.3 หลกในการวางโครงเรอง

หลกในการวางโครงเรองนนควรแยกประเดนหลกและประเดนยอจากกนใหชดเจน

โดยประเดนหลกทกขอควรมความสาคญเทากน สวนประเดนยอยจะเปนหวขอทสนบสนนประเดนหลก

ทงนทกประเดนตองตอเนองและสอดคลองกน จงจะเปนโครงเรองทด

ตวอยางโครงเรองแบบหวขอ

เรอง ปญหาการตดยาเสพตดของวยรนไทย

1. สาเหตของการตดยาเสพตด

ก. ตามเพอน

ข. การหยารางของบดา มารดา

ค. พอแมไมมเวลาใหลก

ง. การบงคบขเขญ

2. สภาพปญหาของการตดยาเสพตดของวยรนไทย

ก. จานวนผตดยา

ข. การกออาชญากรรม

ค. การคาประเวณ

3. แนวทางการแกไขปญหา

ก. การสรางภมตานทานในครอบครว

ข. การสรางชมชนใหเขมแขง

ค. กระบวนการบาบดรกษาแบบผสมผสาน

70 | ห น า

ตวอยางโครงเรองแบบประโยค เรอง ปญหาการตดยาเสพตดของวยรนไทย

1. สาเหตของการตดยาเสพตด มหลายสาเหตทงสาเหตทเกดจากตวเองและจากสงแวดลอม

ก. เสพตามเพอน เพราะความอยากลอง คดวาลองครงเดยวคงไมตด

ข. บดา มารดา หยารางกน ลกตองอยกบฝายใดฝายหนงทาใหรสกวาเหว เหงา และเศรา

ลก ๆ

ค. พอแมใหเวลากบการทางานหาเงนและการเขาสงคม ไมมเวลาใหครอบครว

ง. ในโรงเรยนมกลมนกเรยนททงเสพและคายาเสพตดเอง ใชกาลงขมขบบบงคบ

ใหซอยา

2. สภาพปญหาของการตดยาเสพตดของวยรนไทย

ก. จานวนวยรนทตดยาเสพตดในปจจบนมจานวนเพมขนอยางรวดเรว

ข. ปญหาทตามมาของการตดยาเสพตดคอการกออาชญากรรมทกประเภท

ค. ในหมวยรนหญงทตดยาเสพตด มกตกเปนเหยอของการคาประเวณในทสด

3. แนวทางการแกไขปญหา

ก. การใหความรก ความอบอน และความเอออาทร รวมทงการมเวลาใหกบคนใน

ครอบครวเปนภมตานทานปญหายาเสพตดไดอยางด

ข. การทาใหคนในชมชนรกชมชน ชวยเหลอแกปญหาในชมชนจะเปนเกราะปองกนปญหา

ยาเสพตดไดอยางด เพราะเขารวมกนสอดสองดแลปองกนชมชนของตนเองจาก

ยาเสพตด

ค. สงคมใดทมผคนสนใจใฝร ใฝแสวงหาขอมลขาวสาร ผคนจะมความรเพยงพอทจะพาตว

ใหพนจากภยคกคามทกรปแบบดวยปญญาความรทม

ง. กระบวนการบาบดผตดยามใหกลบมาตดใหม ทาไดดวยการใหการรกษาทางยาควบค

กบการบาบดทางจตใจ ดวยการใชการปฏบตทางธรรม ซงจะเปนภมตานทานทางใจ

ทถาวร

4. การเขยนยอหนา

การยอหนาเปนสงจาเปนอกอยางหนง เพราะจะชวยใหผอาน อานเขาใจงายและอานได

เรวมชองวางใหไดพกสายตา ผเขยนเรยงความไดดตองรหลกในการเขยนยอหนาและนายอหนาแตละ

หนามาเชอมโยงใหสมพนธกน ในยอหนาหนงๆ ตองมสาระเพยงประการเดยว ถาจะขนสาระสาคญ

ใหมตองขนยอหนาใหม ดงนน การยอหนาจะมากหรอนอยขนอยกบสาระสาคญทตองการเขยนถง

ในเนอเรอง แตอยางนอยการเขยนเรยงความตองม 3 ยอหนา คอ ยอหนาทเปนคานา เนอเรองและสรป

ห น า | 71

4.1 สวนประกอบยอหนา

1 ยอหนา ประกอบดวย ประโยคใจความสาคญและประโยคขยายใจความสาคญ

หลายๆ ประโยค มาเรยบเรยงตอเนองกน

4.2 ลกษณะของยอหนาทด

ยอหนาทดควรมลกษณะ 3 ประการคอ เอกภาพ สมพนธภาพ และสารตถภาพ

1. เอกภาพ คอความเปนอนหนงอนเดยวกน มประโยคใจความสาคญในยอหนาเพยง

หนง สวนขยายหรอสนบสนนตองกลาวถงใจความสาคญนน ไมกลาวนอกเรอง

2. สมพนธภาพ คอการเรยบเรยงขอความในยอหนาใหเกยวเนองสมพนธกน

มการลาดบความอยางมระเบยบ นอกจากน ยงควรมความสมพนธกบยอหนาทมมากอนหรอยอหนาท

ตามมาดวย

3. สารตถภาพ คอการเนนความสาคญของยอหนาแตละยอหนาและของเรอง

ทงหมดโดยใชประโยคสน ๆ สรปกนความทงหมด อาจทาไดโดยการนาประโยคใจความสาคญมาไว

ตอนตนหรอตอนทาย ยอหนา หรอใชสรปประโยคหรอวลทมลกษณะซา ๆ กน

5. การเชอมโยงยอหนา

การเชอมโยงยอหนา ทาใหเกดสมพนธภาพระหวางยอหนา การเรยงความเรองหนงยอม

ประกอบดวยหลายยอหนา การเรยงลาดบยอหนาตามความเหมาะสมจะทาใหขอความเกยวเนองเปน

เรองเดยวกนวธการเชอมโยงยอหนาแตละยอหนากเชนเดยวกบการจดระเบยบความคดในการวางโครง

เรอง ซงมดวยกน 3 วธคอ

5.1 การลาดบยอหนาตามเวลา อาจลาดบตามเวลาในปฏทนหรอตามเหตการณทเกดขน

กอนไปยงเหตการณทเกดขนภายหลง

5.2 การลาดบยอหนาตามสถานท เรยงลาดบขอมลตามสถานทหรอตามความเปนจรง

ทเกดขน

5.3 การลาดบยอหนาตามเหตผล อาจเรยงลาดบจากเหตไปหาผล หรอผลไปหาเหต

6. สานวนภาษา

6.1 ใชภาษาใหถกหลกภาษา เชน การใชลกษณะนาม ปากกาใชวา “ดาม” รถใชวา

“คน” พระภกษใชวา “รป” เปนตน นอกจากนไมควรใชสานวนภาษาตางประเทศ เชน

ขณะทขาพเจาจบรถไฟไปเชยงใหม ควรใชวา ขณะทขาพเจาโดยสารรถไฟไปเชยงใหม

บดาของขาพเจาถกเชญไปเปนวทยากร ควรใช บดาของขาพเจาไดรบเชญไปเปนวทยากร

6.2 ไมควรใชภาษาพด เชน ดจง เมอไหร ทาน ฯลฯ ควรใชภาษาเขยน ไดแก ดมาก เมอไร

รบประทาน

6.3 ไมควรใชภาษาแสลง เชน พน ฝอย แจวอาว สดเหวยง ฯลฯ

72 | ห น า

6.4 ควรหลกเลยงการใชคาศพทยากทไมจาเปน เชน ปรเวทนากร ฯลฯ ซงมคาทงายกวา

ทควรใชคอคาวา วตก หรอใชคาทตนเองไมทราบความหมายทแทจรง เชน บางคนใชคาวาใหญโต

รโหฐาน คาวา รโหฐาน แปลวา ทลบ ทถกตองใช ใหญโตมโหฬาร เปนตน

6.5 ใชคาใหถกตองตามกาลเทศะและบคคล เชน คาสภาพ คาราชาศพท เปนตน

6.6 ผกประโยคใหกระชบ รดกม เชน “ถาเจาเดนชาเชนน เมอไรจะไปถงททจะไปสกท”

ควรใชใหกระชบวา “ถาเจาเดนชาเชนนเมอไรจะไปถงทหมายสกท” หรอประโยควา “อนธรรมดาคนเรา

เกดมาในโลกน บางกเปนคนด บางกเปนคนชว” ควรใชวา “คนเรายอมมทงดและชว” เปนตน

7. การใชหมายเลขกากบ

หวขอในเรยงความจะไมใชหมายเลขกากบ ถาจะกลาวแยกเปนขอๆ จะใชวา ประการท

1........ประการท 2.............หรอประเภทท 1..............ประเภทท 2.............แตจะไมใชเปน

1............2............เรยงลาดบ แบบการเขยนทวไป

8. การแบงวรรคตอนและเครองหมายวรรคตอน

เครองหมายวรรคตอน เชน มหพภาค (.) อฒภาค (;) จลภาค (,) นน ไทยเลยนแบบฝรงมา

จะใชหรอไมใชกได ถาใชตองใชใหถกตอง ถาไมใชกใชแบบไทยเดม คอ การเวนวรรคตอนโดยเวนเปน

วรรคใหญ วรรคนอย ตามลกษณะประโยคทใช

9. สานวนกบโวหาร

สานวนกบโวหารเปนคาทมความหมายอยางเดยวกนนามาซอนกน หมายถง ชนเชงใน

การเรยบเรยงถอยคา ในการเขยนเรยงความสานวนโวหารทใชม 5 แบบคอ

9.1 แบบบรรยาย หรอทเรยกกนวาบรรยายโวหาร เปนโวหารเชงอธบายหรอเลาเรอง

อยางถถวนโวหารแบบนเหมาะสาหรบเขยนเรองประเภทใหความร เชน ประวต ตานาน บนทก

เหตการณ ฯลฯ ตวอยาง บรรยายโวหาร เชน

“ขณะทเราขบรถขนเหนอไปนครวด เราผานบานเรอนซงประดบดวยธงสนาเงนและสแดง

ไวนอกบาน เราไปหยดทหนาวด ซงประตทางเขาตกแตงดวยดอกไมและเครอเถาไม ในเขตวด พระสงฆ

หมจวรสสมสนทนาปราศรยกบผคนทไปนมสการอยในปะราไมปลกขนเปนพเศษ ความประสงคทเราไป

หยดทวดกเพอกอพระทรายอนเปนเรองทสาคญทสดในวนขนปใหมตามศรทธาของพทธศาสนกชน

การกอพระทรายเปนพธบญ อธษฐานขอพรอยางหนง งานเทศกาลนเปนเวลาทวดทก ๆ วด จะตอง

เกบกวาดใหสะอาดทสด มการสรงนาพระพทธรปเปนประจาปเพอขอใหฝนตกโดยเรว” จาก สมโรจน

สวสดกล ณ อยธยา “วนปใหมทนครวด” งานเทศกาลในเอเชย เลม 1 โครงการความรวมมอทางดาน

การพมพ ชดท 2 ศนยวฒนธรรมแหงเอเชยของยเนสโก

9.2 แบบพรรณนา หรอทเรยกวา พรรณนาโวหาร คอโวหารทกลาวเปนเรองราว

อยางละเอยดใหผอานนกเหนเปนภาพ โดยใชถอยคาททาใหผอานเกดภาพในใจ มโนภาพขน โวหาร

แบบนสาหรบชมความงามของบานเมอง สถานท บคคล เกยรตคณ คณความดตาง ๆ ตลอดจนพรรณนา

ห น า | 73

อานภาพของกษตรยและพรรณนาความรสกตางๆ เชน รก โกรธ แคน รษยา โศกเศรา เปนตน ตวอยาง

พรรณนาโวหาร เชน

“เมอถงตอนนาตนพวกฝพายตางชวยกนถอ ทางนาคอยกวางออกไปเปนหนองนาใหญ

แตนาสงบนง นาประหลาด ปารนแนวไปจากรมหนอง ปลอยใหตนหญาสเขยวจาพวกออคอยรบแสง

สะทอนสนาเงนแกจากทองฟา ปยเมฆสมวงลอยไปมาเหนอศรษะ ทอดเงาลงมาใตใบบวและดอกบว

สเงน เรอนเลกหลงหนงสรางไวบนเสาสง แลดดาเมอมมาแตไกล ตวเรอนมตนชะโอนสองตนซงด

เหมอนจะขนอยในราวปาเบองหลง เอนตนลงเหนอหลงคา ทงตนและใบคลายจะเปนสญญาณวาม

ความเศราโศกสดประมาณ” จากทองสก เกตโรจน “ทะเลใน” แปลและเรยบเรยงจากเรอง “The Lagoon” ของ Joseph Conrad การเขยนแบบสรางสรรค มหาวทยาลยรามคาแหง 2519

9.3 แบบอปมา หรอทเรยกวาอปมาโวหาร คอโวหารทยกเอาขอความมาเปรยบเทยบเพอ

ประกอบความใหเดนชดขน ในกรณทหาถอยคามาอธบายใหเขาใจไดยาก เชน เรองทเปนนามธรรม

ทงหลายการจะทาใหผอานเขาใจเดนชด ควรนาสงทมตวตนหรอสงทคดวาผอานเคยพบมาเปรยบเทยบ

หรออาจนากรยาอาการของสงตาง ๆ มาเปรยบเทยบกได เชน เยนเหมอนนาแขง ขาวเหมอนดงสาล

ไวเหมอนลง บางทอาจนาความรสกทสมผสไดทางกายมาเปรยบเทยบเปนความรสกทางใจ เชน

รอนใจดงไฟเผา รกเหมอนแกวตา เปนตน โวหารแบบนมกใชแทรกอยในโวหารแบบอน ตวอยาง

อปมาโวหาร เชน ความสวยเหมอนดอกไม เมอถงเวลาจะรวงโรยตามอายขย แตความดเหมอนแผนดน

ตราบใดทโลกดารงอย ผนดนจะไมมวนสญหายไดเลย ความดจงเปนของคโลก และถาวรกวา

ความสวย ควรหรอไมถาเราจะหนมาเทดทนความดมากกวาความสวย เราจะไดทาแตสงทถกเสยท

9.4 แบบสาธก หรอสาธกโวหาร สาธก หมายถง ยกตวอยางมาอางใหเหน สาธกโวหารจง

หมายถงโวหารทยกตวอยางมาประกอบอาง เพอใหผอานเขาใจเรองไดชดเจนขน ตวอยางทยกมา

อาจจะเปนตวอยางบคคล เหตการณหรอนทาน โวหารแบบนมกแทรกอยโวหารแบบอน เชนเดยวกบ

อปมาโวหาร ตวอยาง สาธกโวหาร เชน

“....พงสงเกตการบชาในทางทผดใหเกดโทษ ดงตอไปน

ในสานกอาจารยทศาปาโมกข เมองตกศลา มเดกวยรนเปนลกศษยอยหลายคน เรยนวชา

ตางกนตามแตเขาถนด มเดกวยรนคนหนงชอ สญชวะ อยในหมนนเรยนเวทยมนตเสกสตวตาย

ใหฟนคนชพไดตามธรรมเนยมการเรยนเวทยมนตตองเรยนผกและเรยนแกไปดวยกน แตเขาไมไดเรยน

มนตแก”

มาวนหนง สญชวะกบเพอนหลายคนพากนเขาปาหาฟนตามเคย ไดพบเสอโครง

ตวหนงนอนตายอย “นแนะเพอน เสอตาย” สญชวะเอยขน “ขาจะเสกมนตใหเสอตวนฟนคนชพขน

คอยดนะเพอน” “แนเทยวหรอ” เพอนคนหนงพด “ลองปลกมนใหคนชพลกขนดซ ถาเธอสามารถ”

แลวเพอน ๆ คน อน ๆ ปนขนตนไมคอยด “แนซนา” สญชวะยนยน แลวเรมรายมนตเสกลงทรางเสอ

74 | ห น า

พอเจาเสอฟนคนชพขนยนรสกหว มองเหนสญชวะพอเปนอาหารแกหวได จงสะบดแยกเขยวอวด

สญชวะและคารามวงปราดเขากดกานคอสญชวะลมตายลง

เมออาจารยไดทราบขาวกสลดใจและอาลยรกในลกศษยมาก จงเปลงอทานขนวา

“นแหละผลของการยกยองในทางทผด ผยกยองคนเลวราย ยอมรบนบถอเขาในทางมบงควรตองไดรบ

ทกขถงตายเชนนเอง” จาก ฐะปะนย นาครทรรพ การประพนธ ท 041 อกษรเจรญทศน 2519 หนา 9

9.5 แบบเทศน หรอเทศนาโวหาร คอโวหารทอธบายชแจงใหผอานเชอถอตาม โดยยก

เหตผลขอเทจจรง อธบายคณ โทษ แนะนาสงสอน ตวอยางเชน

“คนคงแกเรยนยอมมปรชาญาณ ฉลาดคด ฉลาดทา ฉลาดพดและมความรสกสง

สานกในผดชอบชวด ไมกลาทาในสงทผดทชว เพราะรสกละอายขวยเขนแกใจและรสกสะดงหวาดกลว

ตอผลรายอนพงจะไดรบ รสกอมใจในความถกตอง รสกเสยใจในความผดพลาด และรเทาความถกตอง

นนวา มไดอยทดวงดาวประจาตว แตอยทการกระทาของตวเอง พงทราบวา ความฉลาดคด ฉลาดทา

ฉลาดพดและความรสกสงทาใหคดด ทจรงและคดจรงทด ทาดทจรง ทาจรงทด และพดดทจรง พดจรง

ทด นคอวธจรรยาของคนแกเรยน จากฐะปะนย นาครทรรพ การประพนธ ท 041 อกษรเจรญทศน 2519 หนา 8 โวหารตาง ๆ ดงกลาว เมอใชเขยนเรยงความเรองหนงๆ ไมไดหมายความวาจะใชเพยงโวหาร

ใดโวหารหนงเพยงโวหารเดยว การเขยนจะใชหลาย ๆ แบบประกอบกนไป แลวแตความเหมาะสมตาม

ลกษณะเนอเรองทเขยน

การเขยนเรยงความเปนศลปะ หลกการตาง ๆ ทวางไมไดเปนหลกตายตว ตวอยางคณตศาสตร

วทยาศาสตร ดงนน จงเปนเพยงแนวปฏบตและขอเสนอแนะ ในการเขยนอาจพลกแพลงไดตาม

ความเหมาะสมทเหนสมควร

ตวอยาง เรยงความเรอง สามเสา

ครวไทยแตกอนครงหงขาวดวยฟนนน มสงสาคญอยางหนงคอ กอนเสา เรายงหาครวอยางน

ดไดในชนบท กอนเสานนอาจเปนดนหรอกอนหน มสามกอนตงชนกนมชองวางสาหรบใสฟน กอนเสา

สามกอนนเองเปนทสาหรบตงหมอขาวหมอแกงอนเปนอาหารประจาชวตของคนไทย ด ๆ ไปกอนเสา

สามกอนนนกเปนสญลกษณของชาตไทย เพราะชาตไทยแตไหนแตไรกตงอยบนกอนเสาสามกอนนน

มชาต ศาสนา พระมหากษตรย พระพทธศาสนากประกอบดวยกอนเสาสามกอน คอ พระพทธ

พระธรรม พระสงฆ

กอนเสาสามกอนหรอสามเสาน เมอคดไปอกทกเปนคตอนดทเรานาจะยดเปนเครองเตอนใจ

ภาษตจนมวา คนเราจะมชวตมนคง จะตองนงบนมาสามขา มาสามขาตามภาษตจนนน หมายถง

สงสาคญสามอยางทพยงชวตเรา สงสาคญนนจะเปนอะไรกไดแตตองมสามขา ถามเพยงสองชวตกยง

ห น า | 75

ขาดความมนคง ภาษตจนนฟงคลายๆ “สามเสา” คอวาชวตของเราตงอยบนกอนสามกอน จงม

ความมนคง

กกอนเสาทงสามสาหรบชวตนคออะไร ตางคนอาจหากอนเสาทงสามสาหรบชวตของตวเองได

บางทานอาจยดพระไตรลกษณ คอ ความทกข 1 ความไมเทยง 1 และความไมใชตวของเรา 1

เปนการยดเพอทาใจมใหชอกชาขนมวในยามทตกทกขไดยาก หรอจะใชเปนเครองเตอนมใหเกด

ความทะเยอทะยานตน ทาลายสนตสขของชวตกได บางคนยดไตรสกขาเปนกอนเสาทงสามแหง การยง

มชวตคอ ศล สมาธ ปญญา เปนหลก

การเขยนยอความ คอ การเกบใจความสาคญของเรองทอานหรอฟงมาเรยบเรยงใหม

อยางยอ ๆ โดยไมทาใหสาระสาคญของเรองนนคลาดเคลอน หรอขาดหายไป

การยอความเปนวธการหนงทชวยใหเราบนทกเรองราวตางๆ ทไดอานหรอฟงมานนไวโดยยอ ๆ

โดยเกบรวบรวมไวเพอมใหหลงลม หรอเพอนาเรองทบนทกไวนนไปใชในโอกาสตาง ๆ นอกจากนน

การยอความยงชวยใหถายทอดเรองราวตอไปยงผอนไดถกตองรวดเรวอกดวย

หลกการยอความ

การยอความมหลกการทวไปดงตอไปน

1. ยอความตามรปแบบการยอความแบบตาง ๆ กาหนดไวในหวขอแบบการยอความ

2. อานเรองราวทจะยออยางนอย 2 เทยว เทยวแรกจบใจความใหไดวา เรองอะไร หรอใครทา

อะไรทไหน อยางไร เทยวทสองจบใจความใหละเอยดขน และพจารณาวาอะไรเปนใจความสาคญ อะไร

เปนใจความประกอบหรอพลความ หรอขอความทเสรมแตงใจความสาคญใหเดนชด ชดเจน อะไรเปน

กลวธการแตงถาจบใจความไมไดใหอานอกจนกวาจะสามารถจบใจความสาคญได

3. พจารณาเกบเฉพาะใจความสาคญ หรอเกบใจความประกอบทจาเปน

4. นาเฉพาะใจความทเกบไวมาเรยบเรยงใหมดวยภาษาของตนเองตามรปแบบทกาหนด

5. ความสนยาวของการยอความไมสามารถกาหนดเปนอตราสวนได ขนอยกบจดประสงคของ

การยอและลกษณะของเรองทยอ ลกษณะของเรองกคอเรองใดทมใจความประกอบมากถาเราเกบ

เฉพาะใจความสาคญกยอไดสน ถาเกบใจความประกอบทจาเปนดวย อตราสวนความยาวจะเพมขน

ดงนนจงไมมเกณฑกาหนดเรองอตราสวนของยอความ

6. เปลยนคาสรรพนามจากบรษท 1 บรษท 2 เปนบรษท 3 เพราะผยอทาหนาทเลาตอและ

เครองหมายใด ๆ ทมอยในขอความเดม จะไมใชในยอความ เชน มาลพดวา “พอมาแลว” เปลยนเปน

เธอพดวาพอมาแลว คอใหยอรวมกนไป ไมแยกกลาวหรอขนบรรทดใหม

7. ใชถอยคาภาษางาย ๆ ไดใจความชดเจน เชน อนมวลบปผามาลอยในไพรสนฑ

เปลยนเปนดอกไมอยในปา แตถามคาราชาศพทยงคงใชอย

76 | ห น า

8. เลอกใชคาไดความหมายครอบคลม เชน เพอกลาวถงหนงสอพมพ วทย โทรทศน ควรใช

คาวา “สอสารมวลชน” แทน หรอเมอกลาวถงสมด ดนสอ ปากกา ยางลบ ไมบรรทด ควรใชคาวา

“เครองเขยน” แทน เปนตน

9. ไมใชอกษรยอ หรอคายอ เวนแตอกษรยอ หรอคายอนนเปนทเขาใจและยอมรบใชกนทวไป

แลว เชน พ.ศ. ร.ส.พ. ส.ป.อ. ฯลฯ

10. ขอความทยอแลวใหเขยนตอเนองกนโดยใชคาเชอม เพอใหความกระชบไมเยนเยอ

แตขอความทไมสมพนธกนใหยอหนาเปนตอนๆ

11. การยอความเปนรอยกรอง กใชวธเดยวกบรอยแกว แตเปลยนขอความจากรอยกรอง

เปนรอยแกวธรรมดากอน

รปแบบการเขยนยอความ

เรองทจะยอมหลายรปแบบ เชน บทความ จดหมาย โอวาท ฯลฯ แตละรปแบบมแบบ

การขนตนเฉพาะดงตอไปน

1. แบบของบทความ สารคด ตานาน นทาน นยาย เรองสน ฯลฯ

ยอ (บทความ สารคด ตานาน นทาน นยาย เรองสน) เรอง ........................................................

ของ ..................(ผแตง) ..............................จาก........................(แหลงทมา).................................ความวา

(ขอความ)......................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................

2. แบบของจดหมาย สาสน หนงสอราชการ

ยอ (จดหมาย สาสน หนงสอราชการ) ฉบบท.............................ของ............................................

..........................................................ลงวนท ความวา................................................................................

(ขอความ)......................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................

3. แบบของประกาศ แจงความ แถลงการณ ระเบยบคาสง ฯลฯ

ยอ (ประกาศ แจงความ แถลงการณ ระเบยบคาสง ) เรอง .........................................................

ของ.........................................ลงวนท .....................................................ความวา

(ขอความ) ....................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................

ห น า | 77

4. แบบของขาว

ยอขาวเรอง...................................................จาก........................................................................

ลงวนท..................................................ความวา........................................................................................

(ขอความ) ....................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

5. แบบของโอวาท คาปราศรย สนทรพจน

ยอ (โอวาท คาปราศรย สนทรพจน ) ของ................................แก...............................................

.......................เนองใน......................(โอกาส)...................................................ท........................................

ณ วนท..................................................................................ความวา

(ขอความ) ....................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................

6. แบบปาฐกถา คาสอน คาบรรยาย ถอยแถลง

ยอ (ปาฐกถา คาสอน คาบรรยาย ถอยแถลง ) ของ.....................................................................

เรอง.....................................................................แก...........................................ท.....................................

...........................ณ วนท..........................................เวลา..................................ความวา

(ขอความ) ....................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................

7. แบบพระบรมราโชวาท เทศนา

ยอ (พระบรมราโชวาท เทศนา ) ใน..................................................................พระราชทานแก

...................................................................ใน..........................................ท..............................................

ณ วนท.....................................ความวา

(ขอความ) ....................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................

78 | ห น า

8. แบบทเปนรอยกรอง ใหถอดเปนรอยแกวกอนแลวยอตามรปแบบ คอ

ยอกลอนสภาพ (หรอรอยกรองแบบอนทยอ) เรอง......................................................................

ตอน................................................................ความวา

(ขอความ) ....................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................

9. ความเรยงทตดตอนมา

ยอเรอง...............................ของ..............................คดจากเรอง .................................................

................................จากหนงสอ........................................................................ความวา

(ขอความ) ....................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

ขอความทยอถาเรองเดมไมมชอเรองใหตงชอเรองใหตรงกบความสาคญของเรองนน ๆ

ตวอยางยอความ

(รอยแกว)

เรอง

เปรยบเทยบนามสกลกบชอแซ

คนเรายงมอยเปนอนมาก ซงยงมไดสงเกตวา นามสกลกบชอแซของจนนนผดกนอยางไร

ผทแลดแตเผน ๆ หรอซงมไดเอาใจใสสอบสวนในขอน มกจะสาคญวาเหมอนกนและมพวกจนพวก

นยมจนพอใจจะกลาววา การทพระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงพระราชปรารภออกพระราชบญญต

นามสกลขนนน โดยทรงพระราชนยมตามประเพณชอแซของจน ซงถาจะตรองดกจะเหนวาคงจะไม

เปนเชนนนโดยเหตทจะอธบายตอไปน

แซของจนนน ตรงกบ “แคลน” ของพวกสกอตคอ เปนคณะหรอพวก หรอถาจะเทยบทาง

วดกคลายสานก เชนทเราไดยนเขากลาวๆ กนอยบอยๆ วาคนนนเปนสานกวดบวรนเวศ คนนเปน

สานกวดโสมนสดงนเปนตวอยาง สวนสกลนนตรงกบคาองกฤษวา “แฟมล” ขอผดกนอนสาคญ

ในระหวางแซกบนามสกลนนกคอผรวมแซไมไดเปนญาตสายโลหตกนกได แตสวนทรวมสกลนน

ถาไมไดเปนญาตสายโลหตตอกนโดยแทแลวกรวมสกลกนไมได นอกจากทจะรบเปนบตรบญธรรมเปน

พเศษเทานน

ตดตอนจากเรองเปรยบเทยบนามสกลกบแซ จากหนงสอปกณกคด พระราชนพนธ ของ

พระบาทสมเดจพระรามาธบดศรสนทรมหาวชราวธ พระมงกฎเกลาเจาอยหว

ศลปบรรณาคาร 2515 หนา 75 - 76

ห น า | 79

การยอความจะเกบเฉพาะใจความสาคญและใจความประกอบทจาเปนบางสวนเพอใหใจความ

ยอความสมบรณ

ยอหนาท 1 ใจความสาคญวา “คนเรายงมอยเปนอนมาก ซงยงมไดสงเกตวานามสกลกบ

ชอแซของจนนนผดกนอยางไร” นอกนนเปนใจความประกอบ

ใจความประกอบยอหนานไมเกบเพราะเหนวาไมจาเปน เนองจากใจความสาคญสมบรณทจะ

นาไปยอไดอยแลว

ยอหนาท 2 ใจความสาคญ “ขอผดกนอนสาคญในระหวางแซกบนามสกลนนกคอ ผรวมแซ

ไมไดเปนญาตสายโลหตกนกได แตผรวมสกลนนถาไมไดเปนญาตสายโลหตตอกนโดยแทแลวกรวมสกล

กนไมได”

ใจความประกอบทจาเปนทควรเกบเพอเสรมใจความสาคญใหยอความไดใจความสมบรณ

ครบถวนคอ

“แซของจนเปนคณะหรอพวก หรอถาจะเทยบทางวดกคลายสานก”

“..............นอกจากทจะรบเปนบตรบญธรรมเปนพเศษเทานน”

80 | ห น า

เมอไดศกษาหลกการยออน ๆ ครบถวนกบดรปแบบการยอทใชแลว นาใจความทเกบไวมา

เรยบเรยงใหมดวยถอยคาของตนเอง รปแบบการยอเปนความเรยงทตดตอนมา ดงนน จงเขยน

ยอความไดดงน

ยอเรอง เปรยบเทยบนามสกลกบชอแซ ของพระบาทสมเดจพระมหารามาธบดศรสนทรมหา

วชราวธพระมงกฎเกลาเจาอยหว คดจากเรองเปรยบเทยบนามสกลกบชอแซ จากหนงสอปกณกคด

ความวา

มคนจานวนมากไมไดสงเกตวานามสกลกบแซของจนนนตางกน ผรวมแซของจนไมไดเปนญาต

สายโลหตกนกได แตเปนคณะหรอพวกเหมอนสานกวดหนง สวนรวมสกลตองเปนญาตสายโลหตกน

โดยแทเทานน เชนนนกเปนบตรบญธรรมทรบไวเปนพเศษ

ถาเปนการยอทมงเกบเฉพาะใจความสาคญ ขนตนรปแบบเหมอนกน แตใจความจะสนเขา

ดงน

มคนจานวนมากไมไดสงเกตวานามสกลกบแซของจนนนตางกน ผรวมแซของจนไมไดเปนญาต

สายโลหตกได แตผรวมสกลตองเปนญาตสายโลหต หรอบตรบญธรรมทรบไวเปนพเศษเทานน

ห น า | 81

ตวอยางยอความ

(รอยกรอง)

ทหารเอกสยามสเศรษฐสงคราม

กบสทธการจดการศกษาสาหรบประเทศ (กาพยฉบง) “ถามหนอยเถดหนผเพยร เสรจจากโรงเรยน แลวเจาจกทาอะไร” “ฉนเปนพอคากได ใหเตยหดให ตงหางอยางเถาแกฮง” ถามทวทกคนกคง ใหคาตอบลง รอยกนมพลนสงสย จากโรงเรยนจนจงไป ถามโรงเรยนไทย จกไดคาตอบนาน “ผมคดเขาทาราชการ เชนทานขนชาญ ลกบานเดยวกนมนหมาย” “หนอยานกวางายดาย คดเขาคาขาย พอคาคอยนามงม” “ผมรกราชการงานด ตาแหนงหนาท ยศศกดบฎตรานาแสวง” “บดยามสยามตองการแรง ไทยฉลาดทกแขนง ทงนอกและในราชการ” “เศรษฐกจกกจแกนสาร นกเรยนรกงาน ควรเลอกประกอบเหมอนกน” “ผมชอบราชการเทานน ตงใจหมายมน แตจะเขารบราชการ” คาตอบเชนนมประมาณ กสวนรองวาน คานงจะพงพศวง นกไปไมนางวยงง การคาขายคง ไมคนไมคอยเคยทา เคยแตรงเกยจดวยซา นายไพรดวยชา นาญลวนงานเรยก “ราชการ”

........................................................ ครเทพ โคลงกลอนของครเทพ เลม 1 ครสภา 2515

82 | ห น า

ขอความทยอไดดงน

ยอ กาพยฉบง เรองโครงกลอนของครเทพ ตอน ทหารเอกสยามสเศรษฐสงครามกบสทธการ

จดการศกษาสาหรบประเทศ ความวา

ถาถามนกเรยนในโรงเรยนจนกบโรงเรยนไทยวา เมอสาเรจการศกษาแลวจะไปประกอบอาชพ

อะไร นกเรยนในโรงเรยนจนตอบวาจะไปเปนพอคา และนกเรยนในโรงเรยนไทยจะตอบวาจะทางาน

ราชการ คาตอบเชนนเปนเพราะคนไทยไมคนเคยและไมคอยเคยคาขายจงไมเหนความสาคญทง ๆ

ทเรองคาขายเปนเรองสาคญทควรเลอกเปนอาชพไดเหมอนกนและเหมาะสมกบประเทศไทยทกาลง

ตองการคนฉลาดทางานทกประเภทไมใชเพยงงานราชการเทานน

สรป

ยอความเปนการเขยนแบบหนงทเกบใจความสาคญของเรองเดมมาเขยนใหมใหสนกวาเดมเพอ

สะดวกแกการเขาใจและการนาไปใช การยอความตองบอกลกษณะและทมาของขอความทจะยอและ

ยอใหไดใจความครบถวนใจความของขอความเดม

ห น า | 83

เรองท 4 การเขยนเพอการสอสาร

1. การเขยนจดหมาย เปนการสอสารโดยตรงระหวางบคคลหรอระหวางหนวยงานตาง ๆ ชวยทาใหระยะทางไกลเปนใกล เพราะไมวาบคคลหรอหนวยงานจะหางไกลกนแคไหนกสามารถใชจดหมายสงขาวคราวและแจงความประสงคไดตามความตองการ การสงสารหรอขอความในจดหมายตองเขยนใหแจมแจงชดเจนเพอจะไดเขาใจตรงกนทงสองฝาย

องคประกอบและรปแบบของจดหมาย

ผเรยนคงเคยเขยนจดหมายหรออานจดหมายมาบางแลว คงจะสงเกตเหนวาจดหมายนน ไมวาประเภทใด จะตองประกอบดวยสงตาง ๆ ดงน 1. ทอยของผเขยน เรมกงกลางหนากระดาษระหวางเสนคนหนากบรมของขอบกระดาษ 2. วน เดอน ป ทเขยนจดหมาย ใหเยองมาทางซายของตาแหนงทเขยนทอยเลกนอย 3. คาขนตน หางจากขอบกระดาษดานซาย 1 นว 4. เนอหา ขนอยกบยอหนาตามปกต อาจจะอยหางจากขอบกระดาษดานซาย 2 นว 5. คาลงทายอยแนวเดยวกบทอยของผเขยน 6. ชอผเขยน อยใตคาลงทาย ลาเขาไปเลกนอย ตวอยาง รปแบบการเขยนจดหมายทวไป

สถานทเขยนจดหมาย .............................

วน..........เดอน......................ป............... ระยะ 1 นว คาขนตน ................................................................................................. ประมาณ 2 นว เนอหา ................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. ..............................................................................................................................................

คาลงทาย ...............................................

ชอผเขยน ...............................................

84 | ห น า

หลกการทวไปในการเขยนจดหมาย

การเขยนจดหมายควรคานงถงสงตอไปน

1. การใชถอยคา จดหมายทด ตองใชถอยคาในการเขยนใหถกตองเหมาะสมกบประเภท

ของจดหมายและผรบจดหมายดวย ไดแก

จดหมายสวนตว การเขยนจดหมายสวนตวไมมขอกาหนดเกยวกบการใชคาขนตนและ

คาลงทายทตายตวเพยงแตเลอกใชใหเหมาะสมเทานน คาขนตนและลงทายสาหรบบคคลทวไป

มแนวทางการเขยนสาหรบเปนตวอยางใหเลอกใช ดงน

บคคลทตดตอ คาขนตน คาลงทาย

ญาตผใหญ เชน พอ แม

ป ยา

ตา ยาย

กราบเทา............................

ทเคารพอยางสง

กราบเทาดวยความเคารพ

อยางสง

หรอกราบมาดวยความ

เคารพรกอยางยง

ญาตลาดบรองลงมา เชน

ลง ปา นา อา

กราบ....................ทเคารพ

หรอ กราบ.........................

ทเคารพอยางสง

กราบมาดวยความเคารพ

ดวยความเคารพ

ดวยความเคารพอยางสง

พหรอญาตชนพ พ......................ทรก

ถง....................ทรก หรอ

....................เพอนรก หรอ

........................นองรก

ดวยความรก

รกหรอคดถง

หรอรกและคดถง

คร อาจารยหรอ

ผบงคบบญชาระดบสง

กราบเรยน...........ทเคารพ

อยางสง

ดวยความเคารพอยางสง

ผบงคบบญชาระดบใกลตว

ผเขยน

เรยน................ทเคารพ ดวยความเคารพ

ห น า | 85

2. มารยาทในการเขยนจดหมาย

2.1 เลอกกระดาษ ซอง ทสะอาดเรยบรอย หากเปนไปไดควรใชกระดาษททาขน

เพอการเขยนจดหมายโดยตรง แตถาหาไมไดกควรใชกระดาษทมสสภาพ กระดาษทใชเขยนควรเปน

กระดาษเตมแผน ไมฉกขาด ไมยยยบเยน ไมสกปรก

2.2 ซองจดหมายทดทสดคอซองทการสอสารแหงประเทศไทยจดทาขน เพราะมขนาด

และคณภาพไดมาตรฐาน ซองประเภทนมจาหนายตามททาการไปรษณยโทรเลขทกแหง ถาหาซอง

จดหมายของการสอสารแหงประเทศไทยไมได กอาจเลอกซอซองทเอกชนทาขนจาหนาย ซงถาเปนใน

กรณหลงนควรเลอกซองทมสสภาพ ไมควรมลวดลาย

2.3 ไมควรใชซองทมตราครฑสงจดหมายทมใชหนงสอราชการ

2.4 ไมควรใชซองทมขอบซองเปนลายขาวแดงนาเงนสลบกน ซงเปนซองสาหรบสง

จดหมายไปรษณยอากาศไปยงตางประเทศ

2.5 เขยนหนงสอใหชดเจน อานงาย การเขยนตวอกษรคอนขางโตและเวนชองไฟคอนขาง

หางจะชวยใหจดหมายนนอานงาย

2.6 ไมควรเขยนดวยดนสอดาดนสอสตาง ๆ หรอหมกสแดง เพราะถอวาไมสภาพ

สทเหมาะสมคอ หมกสนาเงนและสดา

2.7 จะตองศกษาใหถกตองถองแทกอนวา ผทเราจะเขยนจดหมายไปถงนนเปนใคร

มตาแหนงหนาทอะไร การเขยนขอความในจดหมายกด การจาหนาซองกด จะตองระบตาแหนง

หนาทชนยศของผนนใหถกตองและตองสะกดชอ นามสกล ยศ ตาแหนงของผนนใหถกตองดวย

2.8 เมอเขยนจดหมายเสรจแลว ตองพบใหเรยบรอยแลวบรรจซอง จาหนาซองใหถกตอง

ครบถวน ปดดวงตราไปรษณยากรใหครบถวนตามราคาและถกตาแหนง กอนทจะนาไปสง

2.9 เขยนจาหนาซองจดหมาย

2.9.1 เขยนชอ นามสกลของผรบใหถกตอง ชดเจน อานงาย ถาผรบเปนแพทย

เปนอาจารย หรอตารวจ ทหาร หรอคานาหนานามแสดงเกยรตยศหรอฐานนดรศกด เชน บ.จ.

ม.ร.ว. ม.ล. กใชถอยคาพเศษเหลานนนาหนาชอ คานาหนาชอควรเขยนเตม ไมควรใชคายอ ถาทราบ

ตาแหนงกระบตาแหนงลงไปดวย

ในกรณทไมทราบรายละเอยดดงกลาว ควรใชคาวา คณ นาหนาชอผรบในการจา

หนาซองจดหมายนน

2.9.2 ระบสถานทของผรบใหถกตอง ชดเจนและมรายละเอยดพอทบรษไปรษณย

จะนาจดหมายไปสงไดไมผดพลาด ระบเลขทบาน หางรานหรอสานกงาน ซอย ตรอก ถนน หมบาน

ตาบล อาเภอ ในกรณตางจงหวด หรอแขวง เขต ในกรณกรงเทพมหานคร ทสาคญคอจะตองระบ

รหสไปรษณยใหถกตองทกครง จดหมายจะถงผรบเรวขน

86 | ห น า

หมายเหต การสอสารแหงประเทศไทยไดจดทาเอกสารแสดงรหสไปรษณยของอาเภอ

และจงหวดตาง ๆ สาหรบแจกจายใหประชาชน ทานจะตดตอขอรบไดจากททาการไปรษณยโทรเลข

ทกแหง

2.9.3 การจาหนาซอง การสอสารแหงประเทศไทย แนะนาใหเขยนนามและทอย

พรอมดวยรหสไปรษณยของผสงไวทมมบนดานซายมอของซองและเขยนชอผรบพรอมทอยและ

รหสไปรษณยใหไวตรงกลาง ดงตวอยาง

ตวอยางการเขยนจาหนาซองจดหมาย

(ชอทอยผฝาก) ทผนก

นายวศษฎ ดรณวด ตราไปรษณยากร

708/126 ถนนจรสเมอง

แขวงรองเมอง เขตปทมวน กรงเทพฯ

(ชอและทอยของผรบ)

นายสญญา ทองสะพก

364 ก 1 หม 1 ถนนรมคลองรดหลวง

ตาบลตลาด อาเภอพระประแดง

จงหวดสมทรปราการ

รหสไปรษณย

หมายเหต การสอสารแหงประเทศไทยมบรการพเศษตางๆ ทจะชวยปองกนมใหจดหมาย

สญหายหรอชวยใหจดหมายถงมอผรบไดรวดเรว ทนเวลา เชน บรการ EMS เปนตน ผสนใจจะใช

บรการตาง ๆ ดงกลาว จะตองไปตดตอทททาการไปรษณยโทรเลขโดยตรง เพราะจะตองกรอกแบบ

รายการบางอยางการเขยนขอความในทานองทวา “ขอใหสงดวน” ลงบนซองจดหมายไมทาให

จดหมายถงเรวขนแตอยางใด

ประเภทของจดหมาย จดหมายแบงออกเปน 4 ประเภท คอ จดหมายสวนตว จดหมาย

กจธระ จดหมายธรกจ และจดหมายราชการหรอหนงสอราชการ

1 0 3 3 0

1 0 1 3 0

ห น า | 87

1. จดหมายสวนตว คอ จดหมายทบคคลซงรจกคยเคยกนตดตอกนดวยวตถประสงค

ทเปนการสวนตว เชน เพอสงขาวคราว ถามทกขสข เลาเรองราว ฯลฯ เปนการตดตออยางไมเปน

ทางการ เชน จดหมายเลาเรองราวทกขสข จดหมายแสดงความรสกยนด เสยใจ ขอบคณหรอขอโทษ

ในกรณตาง ๆ เปนตน

การเขยนจดหมายสวนตวแมจะยนยอมใหใชถอยคาทแสดงความสนทสนมเปนกนเองได

แตกควรระมดระวงอยาใหผอานเขาใจผด และควรแสดงความสาราญมากกวาการพดกนโดยปกต

จดหมายสวนตวทมเนอหาเปนการขอบคณ หรอแสดงความยนดอาจเขยนลงในบตรทออกแบบ

ไวอยางสวยงาม แทนการเขยนในกระดาษกได

การเขยนจดหมายสวนตว นยมใหเขยนดวยลายมอทอานงาย แสดงความตงใจเขยนไมนยมใช

การพมพดดจดหมายหรอจาหนาซองจดหมายสวนตว

ตวอยางจดหมายสวนตว

บรษทเกษตร จากด

4/21 สขมวท กรงเทพมหานคร 10110

12 เมษายน 2538

กราบเทา คณพอคณแมทเคารพอยางสง

ผมไดมารายงานตวเขาทางานทบรษทนเรยบรอยแลวตงแตวนท 10 บรษทนม

สานกงานใหญอยตามทอยขางบนน แตมเรอนเพาะชาและสวนกลาไมขนาดใหญมากอยทเขตมนบร

ทกเชาพนกงานทกคนจะตองมาลงเวลาปฏบตงานและรบทราบคาสง หรอรบมอบหมายงาน จากนน

จงแยกยายกนไปปฏบตงาน

ผมไดรบมอบหมายใหดแลสวนกลาไมทเขตมนบร ผมรบผดชอบพนทเขต 9 ซงเปนเขต

เพาะเลยงดแลกลาไมไผ มคนงานชวยผมทางาน 3 คน ทกคนเปนคนดและขยน งานททาจงเปนไป

ดวยด

ผมสขสบายด เพราะทพกซ งอยชนบนของสานกงานบรษทซ งบรษทจดให

มความสะอาดดและกวางขวางพอสมควร ทงอยไมไกลยานขายอาหาร ผมจงหาซออาหารมา

รบประทานไดสะดวก นบไดวาผมไดทางานทด และมทพกทสะดวกสบายทกประการ

หวงวา คณพอคณแมและนองทงสองคงสบายดเชนกน ผมจะกลบมาเยยมบานถาม

วนหยดตดตอกนหลายวน และจะเขยนจดหมายมาอกในไมชาน

ดวยความเคารพอยางสง

เสมา ธรรมจกรทอง

88 | ห น า

2. จดหมายกจธระ คอจดหมายตดตอระหวางบคคลกบบคคลหรอบคคลกบหนวยงาน

ดวยเรองทมใชเรองสวนตว แตเปนเรองทเกยวกบงาน เชน การสมครงาน การตดตอสอบถาม

การขอความรวมมอ ฯลฯ ภาษาทใชจงตองสภาพและกลาวถงแตธระเทานน ไมมขอความทแสดง

ความสมพนธเปนการสวนตวตอกน

ตวอยางจดหมายกจธระ

โรงเรยนลาปางกลยาณ ถนนพหลโยธน

อ.เมอง จ.ลาปาง 52000

24 กนยายน 2528

เรยน ผจดการวสดการศกษา 1979 จากด

ดวยทางโรงเรยนลาปางกลยาณ มความประสงคจะซอสไลดประกอบการสอนวชา

ภาษาไทยระดบมธยมศกษาตอนตน ตามรายการตอไปน

1. ชดความสนกในวดเบญจมบพตร จานวน 1 ชด

2. รามเกยรตตอนศกไมยราพ จานวน 1 ชด

3. แมศรเรอน จานวน 1 ชด

4. ขอคดจากการบวช จานวน 1 ชด

5. หนงตะลง จานวน 1 ชด

ตามรายการทสงซอมาขางตน ดฉนใครขอทราบวา รวมเปนเงนเทาไร จะลดไดกเปอรเซนต

และถาตกลงซอจะจดสงทางไปรษณยไดหรอไม

หวงวาทานคงจะแจงเกยวกบรายละเอยดใหทราบโดยดวน จงขอขอบคณมาในโอกาสน

ขอแสดงความนบถอ

สมใจ หยงศกด

(น.ส.สมใจ หยงศกด)

ผชวยพสดหมวดวชาภาษาไทย

ห น า | 89

3. จดหมายธรกจ คอจดหมายตดตอในเรองทเกยวกบธรกจ เชน การเสนอขายสนคา

การขอทราบรายละเอยดเพมเตมเกยวกบสนคาหรอบรการ การสงซอสนคา การตดตามทวงหน ฯลฯ

จดหมายกจธระและจดหมายธรกจ มลกษณะการตดตอทเปนทางการมากกวาจดหมาย

สวนตว จงตองใชคาสภาพ งาย และมเนอความกะทดรด เขาใจไดตรงกนทงผเขยนและผอาน

ในการใชภาษาเขยนใหถกกบระดบของจดหมาย โดยทวไปแลวถาเขยนจดหมายสวนตวถงบคคลท

สนทสนมกน กจะใชคาระดบทไมเปนทางการ แตถาเขยนจดหมายธรกจตางๆ กใชคาระดบทเปน

ทางการ

ตวอยาง เปรยบเทยบคาเดมทเปนทางการกบคาระดบทไมเปนทางการ

ทเปนทางการ

(สาหรบเขยนจดหมายธรกจและหนงสอราชการ)

ทไมเปนทางการ

(สาหรบเขยนจดหมายสวนตวถงผทคนเคย)

1. เขาขบขรถจกรยานยนตไปชมภาพยนตร

2. บดามารดาตองการใหขาพเจามอาชพเปนแพทย

แตขาพเจาตองการเปนครชนบท

3. หนงสอเลมนคงขายไดหมดในเวลาอนรวดเรว

เพราะรวบรวมวาทะสาคญๆ ของผมชอเสยงไว

หลายคน

1. เขาขรถเครองไปดหนง

2. พอแมอยากใหฉนเปนหมอ แตฉนอยากเปน

ครบานนอก

3. หนงสอเลมนมหวงขายไดเกลยงเพราะรวม

คาดงของคนดงไวหลายคน

90 | ห น า

ตวอยางจดหมายธรกจ

รานบรรณพภพ

42-44 ถนนบญวาทย

อ.เมอง จ.ลาปาง 5200

โทร. 054 218888

3 สงหาคม 2528

เรอง สงกระดาษอดสาเนา

เรยน หวหนาฝายพสดสานกงานนาคางและเพอน

ตามทสงกระดาษอดสาเนายหอไดโต จานวน 50 รมนน ทางรานไดจดสงมาเรยบรอยแลว

พรอมทงไดแนบใบสงของมาดวย

หากทางสานกงานของทานไดรบสงของดงกลาวครบถวนแลว กรณาตอบใหทางรานทราบ

ดวยจะเปนพระคณอยางสง

ขอแสดงความนบถอ

ธาดา บรรณพภพ

(นายธาดา บรรณพภพ)

ผจดการ

ตวอยาง การจาหนาซองจดหมายธรกจ

รานบรรณพภพ

42-44 ถนนบญวาทย

อ.เมอง จ.ลาปาง 52000

โทร. 054 218888

เรยน หวหนาฝายพสด สานกงานนาคางและเพอน

สานกงานนาคางและเพอน

ถนนเจรญประเทศ จงหวดลาปาง

52000

ห น า | 91

2. จดหมายราชการหรอหนงสอราชการ คอสวนทถอเปนหลกฐานในราชการ ไดแกหนงสอ

ทมทไปทมาระหวางสวนราชการ หรอหนงสอทสวนราชการมไปถงหนวยงานอน ซงมใชสวนราชการ

หรอมไปถงบคคลภายนอก หรอหนงสอทหนวยงานอนซงมใชสวนราชการ หรอบคคลภายนอก

เขยนมาถงสวนราชการ

จดหมายราชการ ตองใชถอยคาและรปแบบการเขยนใหถกตองตามระเบยบททางราชการ

กาหนดไว ระเบยบดงกลาวเรยกวา ระเบยบงานสารบรรณ รปแบบหนงสอราชการจงมรปแบบเฉพาะ

ดงน

1. ตองใชกระดาษของทางราชการ เปนกระดาษตราครฑสขาว

2. บอกลาดบทการออกหนงสอของหนวยงานนน โดยใหลงรหสพยญชนะและเลขประจาตว

ของเจาของเรองทบเลขทะเบยนหนงสอสง เชน นร 0110/531 รหสพยญชนะ นร คอ สานก

นายกรฐมนตร 0110 คอเลขประจาของเจาของเรอง 531 คอทะเบยนหนงสอทสงออก

3. สวนราชการของหนงสอ ใหลงชอสวนราชการ สถานทราชการ หรอคณะกรรมการซงเปน

เจาของหนงสอนน และลงสถานทตงไวดวย

4. วน เดอน ป ใหลงตวเลขบอกวนท ชอเตมของเดอนและตวเลขของปพทธศกราช

ทออกหนงสอ

5. เรอง ใหลงเรองยอทเปนใจความสนทสดของหนงสอนน

6. คาขนตน ใหใชคาขนตนตามฐานะของผรบหนงสอ ตามดวยตาแหนงของผทหนงสอนนมถง

7. อางถง (ถาม) ใหอางถงหนงสอทเคยมตดตอกนเฉพาะหนงสอทสวนราชการผรบหนงสอ

นนไดรบมากอนแลว โดยใหลงชอสวนราชการของหนงสอ เลขทออกหนงสอ วนท เดอน ปพทธศกราช

ของหนงสอ

8. สงทสงมาดวย (ถาม) ใหลงชอสงของหรอเอกสารทสงไปพรอมกบหนงสอนน ถาไมสงไปใน

ซองเดยวกนใหแจงวา สงไปโดยทางใด

9. ขอความ ใหลงสาระสาคญของเรองใหชดเจนและเขาใจงาย หากมความประสงค

หลายประการใหแยกเปนขอ ๆ

10. คาลงทาย ใหใชคาลงทายตามฐานะของผรบหนงสอ

11. ลงชอ ใหลงลายมอเจาของหนงสอและใหพมพชอเตมของเจาของลายมอไวใตลายมอชอ

12. ตาแหนง ใหลงตาแหนงเจาของหนงสอ เชน อธบด ผวาราชการจงหวด

ผบญชาการกองพล ฯลฯ

13. สวนราชการเจาของเรอง ใหลงชอสวนราชการเจาของเรองหรอหนวยงานทออกหนงสอ

พมพไวมมลางซายแนวเดยวกบตาแหนงผออกหนงสอหรอตากวา

14. โทร. ใหลงหมายเลขโทรศพทของหนวยงานเจาของเรอง

92 | ห น า

ตวอยางแบบจดหมายราชการ

ตราครฑ

2 ท.............

3 ชอสวนราชการเจาของหนงสอ

4 วน.......เดอน...................พ.ศ.............

5 เรอง.................................

6 เรยน หรอ กราบเรยน.......................

7 อางถง..................................... (ถาม)

8 สงทสงมาดวย......................... (ถาม)

9 ขอความ

....................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................

....................................................................................................................

สรป

....................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................

....................................................................................................

10 คาลงทาย............................................................

11 ลายเซนต.................................................

ชอตวบรรจง...............................................

12 ตาแหนง.................................

13 สวนราชการเจาของเรอง........................................

14 โทรศพท (ถาม) .......................................................

ห น า | 93

ตวอยางรปแบบจดหมายราชการ

ท ศธ 0210.06/4 ศนยเทคโนโลยทางการศกษา

กรมการศกษานอกโรงเรยน

ถนนศรอยธยา กทม. 10400

11 มกราคม 2554

เรอง ขอเชญเปนวทยากร

เรยน คณบดคณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตกาแพงแสน

ดวยศนยเทคโนโลยทางการศกษา สานกงาน กศน. กาลงดาเนนการจดและผลตรายการ

โทรทศนเสรมหลกสตรการศกษานอกระบบระดบการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 วชา

วทยาศาสตร ระดบมธยมศกษาตอนตนเพอออกอากาศทางสถานวทยโทรทศนเพอการศกษา

กระทรวงศกษาธการ (ETV)

ศนยเทคโนโลยทางการศกษาจงขอเรยนเชญ อาจารยประสงค ตนพชย อาจารยประจาภาควชา

อาชวศกษา คณะศกษาศาสตร ซงเปนผมความรและประสบการณ เรองเทคโนโลยในการขยายพนธพช

เปนวทยากร บรรยายเรองดงกลาว โดยจะบนทกเทปในวนองคาร ท 31 มกราคม 2554 เวลา

10.00-11.00 น.

จงเรยนมาเพอขอความอนเคราะห และขอขอบคณเปนอยางสงมา ณ โอกาสน

ขอแสดงความนบถอ

11 รชดา คลสนทร

(นางรชดา คลสนทร)

12 ผอานวยการศนยเทคโนโลยทางการศกษา

13 ฝายรายการโทรทศนเพอการศกษาตามหลกสตร

14 โทร. 02-3545730-40

2 1

4

3

5

6

7

8 9

10

94 | ห น า

การเขยนขาว ประกาศและแจงความ

การเขยนขาว ประกาศและแจงความ เปนสวนหนงของจดหมายราชการ หรอหนงสอราชการ

ซงกคอหนงสอทใชตดตอกนระหวางเจาหนาทของรฐกบบคคลภายนอกดวยเรองเกยวกบราชการ

จดหมายราชการแบงไดเปน 5 ประเภท คอ

1. หนงสอภายนอก

2. หนงสอภายใน

3. หนงสอประทบตราแทนการลงชอ

4. หนงสอสงการและโฆษณา

5. หนงสอทเจาหนาททาขนหรอรบไวเปนหลกฐานในราชการ

การเขยนขาว ประกาศและแจงความ จดอยในจดหมายราชการประเภทท 4 คอหนงสอสงการ

และโฆษณา ซงแบงเปน 9 ประเภท คอ ขอบงคบ ระเบยบ คาสง คาแนะนา คาชแจง ประกาศ

แจงความ แถลงการณและขาว

ในทนจะกลาวถงการเขยนขาว ประกาศและแจงความ

การเขยนขาว

คอบรรดาขอความททางราชการเหนสมควรเปดเผย เพอแจงเหตการณทควรสนใจใหทราบ

แบบการเขยนขาว

ขาว..............................................ชอสวนราชการทออกขาว..................................................

เรอง .....................................................................................................................................................

ขอความทเปนขาว

……………………………………………………………………….…………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………….………

สวนราชการเจาหนาท

วน เดอน ป

ห น า | 95

การเขยนประกาศ

คอบรรดาขอความททางราชการประกาศใหทราบเพอปฏบต

แบบประกาศ

ประกาศ.....................................ชอสวนราชการทออกประกาศ ..................................................

เรอง ...........................................................................................................................................................

ประกาศและขอความทสงใหปฏบต .............................................................................................

…………........................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................

ประกาศ ณ วนท................................................

ลงชอ....................................................

พมพชอเตม

(ตาแหนง)

การเขยนแจงความ

คอบรรดาขอความใดๆททางราชการแจงใหทราบ

แบบแจงความ

แจงความ..........................................ชอสวนราชการทแจงความ..............................................

เรอง ......................................................................................................................................................

ขอความทตองการใหทราบ

....................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................

..................

แจงความ ณ วนท....................................................

ลงชอ........................................................

พมพชอเตม

(ตาแหนง)

96 | ห น า

มารยาทในการเขยน

1. ความรบผดชอบ ไมวาจะเกดผลดหรอผลเสย รวมทงขอบกพรองตาง ๆ ถอเปนมารยาทท

สาคญทสด

2. การตรวจสอบความถกตองเพอใหผอานไดอานงานเขยนทถกตอง

3. การอางองแหลงขอมล เพอใหเกยรตแกเจาของความคดทอางถง

4. ความเทยงธรรม ตองคานงถงเหตมากกวาความรสกสวนตน

5. ความสะอาดเรยบรอย เขยนดวยลายมออานงาย รวมทงการเลอกใชกระดาษและสนาหมก

ดวย

ห น า | 97

เรองท 5 การสรางนสยรกการเขยนและการศกษาคนควา

การเขยนหนงสอจรง ๆ เปนเรองทไมยาก ถาไดเขยนบอย ๆ จะรสกสนกแตคนสวนใหญมกมอง

วาการเขยนเปนเรองยาก เปนเรองของคนทมพรสวรรคเทานนจงจะเขยนได อนทจรงถาหากผเรยนรก

ทจะเขยนและเขยนใหไดดแลวไมตองพงพาพรสวรรคใด ๆ ทงสน ในการเขยนพรแสวงตางหากทจะเปน

พลงผลกดนเบองตนทจะทาใหผสนใจการเขยนหนงสอไดด พรแสวงในทนกคอการหมนแสวงหาความร

นนเองประกอบกบมใจรก และมองเหนประโยชนของการเขยน รวมทงการฝกฝนการเขยนบอย ๆ จะทา

ใหความชานาญเกดขนได

หมนแสวงหาความร (พรแสวง)

ในการเรมตนของการเขยนอะไรกตาม ผเขยนจะเขยนไมออกถาไมตงเปาหมายในการเขยนไว

ลวงหนาวาจะเขยนอะไร เขยนทาไมเพราะการเขยนเรอยเปอย ไมทาใหงานเขยนนาอานและทาใหงาน

ชนนนไมมคณคาทควร งานเขยนทมคณคาคองานเขยนทเขยนอยางมจดหมาย มขอมลทนาเชอถอและ

อางอง ไดซ ง เกดจากการขยนหม นคนควาขอมลโดยเฉพาะในยคขอมลขาวสารไรพรมแดน

ดงเชนในปจจบนการมขอมลยอมทาใหเปนผทไดเปรยบผอนเปนอนมาก เพราะยคปจจบนเปนยค

แหงการแขงขนกนในทกทางโดยเฉพาะในทางเศรษฐกจ ใครมขอมลมากจะเปนผไดเปรยบคแขงขนอน ๆ

เพราะการนาขอมลมาใชประโยชนไดเรวกวานนเอง การหมนแสวงหาความรเพอสะสมขอมลตาง ๆ

ใหตวเองมาก ๆ จงเปนความไดเปรยบ และควรกระทาใหเปนนสยตดตวไป เพราะการกระทาใด ๆ

ถาทาบอย ๆ ทาเปนประจาในวนหนงกจะกลายเปนนสยและความเคยชนทตองทาตอไป

การคนควารวบรวมขอมลเปนกจกรรมทจะทาใหเกดความสนกสนานทางวชาการเพราะยง

คนควากจะยงทาสงทนาสนใจมากขนผทฝกตนใหเปนผใครรใครเรยน ชอบแสวงหาความรจะมความสข

มากเมอไดศกษาคนควาและไดพบสงแปลก ๆ ใหม ๆ ในภาษาไทยหรอในความรแขนงอน ๆ บางคน

เมอคนควาแลวจะรวบรวมไวอยางเปนระบบ ซงจะใหประโยชนหลายประการดงตอไปน

1. เปนการสนองความอยากรอยากเหน ใครรใครเรยนของตนเอง กลาวคอการเรยน

ในชนเรยน ผเรยนจะรบรหรอทราบกฎเกณฑทสาคญและการยกตวอยางเพยงเลกนอย ผเรยนอาจไม

เขาใจแจมแจงชดเจนพอ การศกษาคนควาเพมเตมจะทาใหไดขอมลทสนใจมากขน ทาใหเกดความ

เขาใจเนอหาทเรยนไดแจมชดขน

2. เปนการสะสมความรใหเพมพนยงขน ในขณะทผเรยนอานหรอทาการบรรยายเพอหา

ความรแมจะชดเจนดแลว แตเพอใหไดรบความรกวางขวางขนจงศกษาคนควาเพมเตมแลวเกบรวบรวม

สะสมความรไว

3. คนควารวบรวมเพอใชอางองในการจดทารายงานการคนควาทางวชาการ การอางองความร

ในรายงานทางวชาการ จะทาใหงานนนมคณคาเชอถอยงขนเปนการแสดงความสามารถ ความรอบร

98 | ห น า

และความอตสาหะวรยะของผจดทารายงานนน การคนควาเพอการอางองนผเรยนจะคนควาจาก

แหลงวชาการตาง ๆ ยงคนกยงพบสรรพวทยาการตางๆทาใหเกดความสขสนกสนานเพราะไดพบเนอหา

ทนาสนใจเพมขน

4. ใชความรทไดคนควารวบรวมไวสาหรบประกอบในการพดและเขยน การรวบรวมม

ประโยชนเพอประกอบการพดและการเขยนใหมนาหนกนาเชอถอยงขน เชน เมอจะกลาวถงการพด

กอาจยกคาประพนธทแสดงแงคดเกยวกบการพดขนประกอบดวย เชน

ถงบางพดพดดเปนศรศกด มคนรกรสถอยอรอยจต

แมพดชวตวตายทาลายมตร จะชอบผดในมนษยเพราะพดจา

เปนมนษยสดนยมทลมปาก จะไดยากโหยหวเพราะชวหา

แมพดดมคนเขาเมตตา จะพดจาจงพเคราะหใหเหมาะความ

อนออยตาลหวานลนแลวสนซาก แตลมปากหวานหมรหาย

แมเจบอนหมนแสนจะแคลนคลาย เจบจนตายนนเพราะเหนบใหเจบใจ

(สนทรภ)

5. เพอความจรรโลงใจของตนเอง การคนควาหาความรและเกบรวบรวมและสะสมไว นบเปน

ความสขและเปนการสรางความจรรโลงใจใหแกตนเองเปนอยางยง เพราะผเขยนบางคนเมอพบคาหรอ

ขอความประจาใด ๆ กมกจะจดบนทกไว โดยเฉพาะโคลงกลอนตาง ๆ เชน

ตวอยางการรวบรวมขอคดคาถามเกยวกบความรก

ความรกเหมอนโรคา บนดาลตาใหมดมน

ไมยนและไมยล อปสรรคคะใดใด

ความรกเหมอนโคถก กาลงคกผขงไว

ยอมโลดจากคอกไป บยอมอย ณ ทขง

(มทนะพาธา)

ตราบขนครขน ขาดสลาย แลแม

รกบหายตราบหาย หกฟา

สรยนจนทรขจาย จากโลก ไปฤา

ไฟแลนลางสหลา หอนรางอาลย

(นราศนรนทร)

โอวาอนจจาความรก เพงประจกษดงสายนาไหล

ตงแตจะเชยวเปนเกลยวไป ทไหนเลยจะไหลคนมา

(อเหนา)

ห น า | 99

รกชาตยอมสละแม ชว

รกเกยรตจงเจตนพล ชพได

รกราชมงภกด รองบาท

รกศาสนรานเศกไส กอเกอพระศาสนา

(สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ)

มใจรก

การจะทากจกรรมใด ๆ กตาม ถาจะใหไดผลดจะตองมใจรกในสงนน เรยกวา มความรก

ความพอใจทจะเขยน หมนฝกฝนบอย ๆ มความเขาใจทจะเขยนใหไดด และเมอเขยนแลวกกลบมา

ทบทวนพจารณาถงคณคาและประโยชนทไดจากการเขยน และการจะเขยนใหผอนอานพจารณาดวย

ใจเปนธรรมและดวยเหตดวยผล ทเรยกวาตองมอทธบาท 4 อนเปนธรรมะของผรกความเจรญกาวหนา

เปนเรองนา นนคอมฉนทะ วรยะ จตตะ และวมงสา

เหนประโยชน

การทผเขยนจะเขยนหนงสอใหผอนอานและอานสนกหรออานดวยความพอใจ ผเขยน

ตองตระหนกรในตนเองเสยกอนวาเปนผมความรทางภาษาไทยเพยงพอทจะกอใหเกดประโยชนแกตน

ในดานตางๆ เชน ชวยใหตดตอสอสารกบผอนไดอยางมประสทธภาพ มความเชอมนในตนเอง สามารถ

ใชความรทมเพอประโยชนแกผอนได และมความพรอมทจะขยายความรหรอขอมลทสะสมในตนเอง

ใหผอนอานไดอนจะเปนชองทางของการแลกเปลยนขาวสารขอมลระหวางกนซงจะสงผลใหขอมล

ขาวสารและความรตาง ๆ ทมขยายออกไปอยางกวางขวาง ทาใหความรทมอยในโลกไมสญหายไปได

งาย ๆ

การกระทาใด ๆ กตาม ในทางจตวทยากลาววา ถาทาซา ๆ ทาบอย ๆ การกระทานน ๆ

จะกลายเปนนสย การหมนฝกฝนการเขยน ไมวาจะเขยนอะไรกตาม กตองหมนฝกฝนใหเกดเปนนสย

ขนมาใหได อาจเรมจากการฝกฝนบนทกขอความ หรอเรองราวทชนชอบหรอทเปนความร ฝกเขยน

บนทกประจาวน ฝกเขยนเรยงความจากเรองใกลตว เรองทตวเรามความรมากทสด มขอมลมากทสด

กอน แลวคอย ๆ เขยนเรองทไกลตวออกไป โดยเขยนเรองทอยากเขยนกอนแลวขยายออกไปสเรองท

เปนวทยาการความรตาง ๆ เพอเปนการสรางความเชอมนใหแกตนเองทละนอย ถาปฏบตไดเชนนจะทา

ใหผเรยนเกดความรกในการเขยนและการคนควาขนมาได

การเขยนแสดงความคดเหน

การเขยนแสดงความคดเหน หมายถง การเขยนทประกอบดวยขอมลอนเปนขอเทจจรงกบ

การแสดงความคดเหนตอเรองใดเรองหนง ความคดเหนควรจะมเหตผล และเปนไปในทางสรางสรรค

100 | ห น า

หลกการเขยนแสดงความคดเหน

1. การเลอกเรอง ผเขยนควรเลอกเรองทเปนทสนใจของสงคมหรอเปนเรองททนสมย

อาจเกยวกบเหตการณทางการเมอง เศรษฐกจ สงคม การศกษา ศาสนา ศลปะ วทยาศาสตร หรอ

ขาวเหตการณประจาวน ทงนผเขยนควรมความรและความเขาใจเรองทตนจะแสดงความคดเหน

เปนอยางด เพอจะแสดงความคดเหนไดอยางลกซง

2. การใหขอเทจจรง ขอมลทเลอกมานนจะตองมรายละเอยดตาง ๆ เชน ทมาของเรอง

ความสาคญและเหตการณ เปนตน

3. แสดงความคดเหน ผเขยนอาจแสดงความคดเหนตอเรองทจะเขยนได 4 ลกษณะ คอ

3.1 การแสดงความคดเหนในลกษณะตงขอสงเกต

3.2 การแสดงความคดเหนเพอสนบสนนขอเทจจรง

3.3 การแสดงความคดเหนเพอโตแยงขอเทจจรง

3.4 การแสดงความคดเหนเพอประเมนคา

4. การเรยบเรยง

4.1 การตงชอ ควรตงชอเรองใหเราความสนใจผอาน และสอดคลองกบเนอหาทจะเขยน

4.2 การเปดเรอง ควรเปดเรองใหนาสนใจชวนใหผอานตดตามเรองตอไป

4.3 การลาดบเรอง ควรลาดบใหมความตอเนองสอดคลองกนตงแตตนจนจบ

ไมเขยนวกไปวนมา

4.4 การปดเรอง ใชหลกการเดยวกบการเขยนสรปและควรปดเรองใหผอานประทบใจ

5. การใชภาษา ควรใชภาษาอยางสละสลวย ชดเจน ไมเยนเยอ ใชสานวนโวหาร

อยางเหมาะสมกบเรอง ใชถอยคาทสอสารความหมายไดตรงตามอารมณ และความรสกของผเขยน

ทงนพงหลกเลยงการใชถอยคาทแสดงอารมณรนแรง และควรใชถอยคาในเชงสรางสรรคดวย

การเขยนโตแยง การเขยนโตแยง เปนการเขยนแสดงความคดเหนลกษณะหนง โดยมงทจะโตแยงขอเทจจรง

หรอเหตการณทเกดขน ตลอดจนโตแยงความคดของผอนดวยความคดเหนในการสรางสรรค

วธการเขยนโตแยง ตองตงประเดนวาจะโตแยงในเรองใดกชใหเหนจดดอยของเรองทจะ

โตแยงนน พรอมทงหาเหตผลมาสนบสนนความคดของตนแลวเรยบเรยงใหเปนภาษาของตนทเขาใจงาย

และใชคาทมพลงในการกระตนใหเกดความคดเหนคลอยตาม

ขอควรระวงในการเขยนโตแยง ไมควรเขยนใหเกดความแตกแยก ควรใชเหตผล และควรเขยน

เชงสรางสรรค

มารยาทในการเขยนโตแยง ตองจรงใจ ใชภาษาสภาพ

ห น า | 101

การเขยนคาขวญ

คาขวญคอ ขอความสน ๆ เขยนดวยถอยคาทเลอกสรรเปนพเศษเพอใหประทบใจผฟง จงใจ

ใหคดหรอปฏบต เชน

คาขวญวนเดก พ.ศ. 2554

รอบคอบ รคด มจตสาธารณะ

คาขวญวนคร

ยกยองพระคณคร เชดชความเปนไทย

คาขวญของการสอสารแหงประเทศไทย

จาหนาถวนถ ไปรษณยหางาย จดหมายถงเรว

คาขวญโรงพยาบาลสมทรสาคร

บรการดจญาตมตร ทกชวตมคณคา

ประโยชนของคาขวญ คอใชเปนเครองเตอนใจใหปฏบตตาม

องคประกอบของคาขวญ ม 3 สวน คอ

1. ความมงหมายหรอแนวคด

2. ขอความหรอเนอหา

3. ศลปะแหงการใชถอยคา

องคประกอบทง 3 สวนน จะประสมกลมกลนกนในตวคาขวญนนอยางเหมาะสม

ลกษณะของคาขวญทด มดงตอไปน

1. มเจตนาทดตอผฟง ผปฏบต หรอผลประโยชนของสวนรวม เชน คาขวญ เชญชวน

งดการสบบหร คาขวญเชญชวนใหประหยดนา ประหยดไฟ ฯลฯ

102 | ห น า

2. มเปาหมายชดเจนเพยงเปาหมายเดยว เชน เพอใหเคารพกฎจราจรเพอใหชวยรกษา

ความสะอาดของถนน ฯลฯ

3. มเนอหาครอบคลมเปาหมาย

4. ไพเราะ สมผสคลองจอง มพลงโนมนาวใจผฟงใหจาและปฏบตตาม

ขนตอนในการเขยนคาขวญ คาขวญทดตองเปนขอความสน ๆ ไพเราะ มพลงในการโนมนาว

ใจผฟงหรออานเขยนครอบคลมเปาหมายทกาหนดไวอยางชดเจน มขนตอนดงน

ขนเตรยม

1. กาหนดจดมงหมายใหชดเจนวาจะใหผฟงคดหรอปฏบตเรองอะไร อยางไร

2. กาหนดกลมผใชคาขวญวาเปนคนกลมใด เชน คาขวญสาหรบเดก ตองเขยนใหเขาใจงาย

กวาคาขวญสาหรบผใหญ

3. ศกษาหาความรเกยวกบเรองทจะเขยนคาขวญ

ขนลงมอเขยน

1. เรยบเรยงขอความทจะเปนรอยแกว ใหมเนอหาครอบคลมเปาหมายทกาหนดไว

2. เรยบเรยงขอความในขอ 1 ใหเปนขอความทมสมผสและมถอยคาทมพลงโนมนาวใจ

โดยลองเขยนดหลาย ๆ ขอความ แลวพจารณาตดขอความทไมเหมาะสมออกไป จนเหลอขอความท

พอใจประมาณ 3-4 ขอความ

3. เลอกขอความทดทสดเอาไวใช

ขนตรวจทาน นาคาขวญทไดมา พจารณาตรวจทานการใชคาทถกตองตามความหมายและ

ความนยม และการเขยนสะกดการนต

การเขยนคาโฆษณา

การเขยนคาโฆษณา เปนการใชภาษาเพอทาใหผอานเกดความสนใจสงทผเขยนนาเสนอ

การเขยนโฆษณามกลวธตาง ๆ ทควรศกษาเพอพฒนาทกษะการคดและการเขยน เปนการเขยนทใชใน

วงการธรกจ การคา การใชถอยคามลกษณะดงดดความสนใจจากผบรโภค เพอใหจดจาสนคาไดงาย

ซงจาเปนกบกจการในการขยายตวทางการคาของธรกจบรษทนน ๆ

จดประสงคของการเขยนคาโฆษณา

1. เพอใหผบรโภครจกสนคาหรอบรการของบรษทและสนใจอยากซอมาใชหรออยากใชบรการ

2. เพอเตอนใจผบรโภคใหจดจาสนคาไดแมนยาทาใหยอดขายสนคาชนดนน ๆ อยตวหรอ

เอาชนะคแขงทางการคาได

ห น า | 103

กลวธในการเขยนคาโฆษณา

1. การเนนความสาคญเฉพาะบคล เชน “เอกลกษณสาหรบบรษ” “นาหอมประจากาย

สาหรบผมรสนยม” การเขยนโฆษณาวธนเปนการสรางความรสกใหผบรโภคอยากเปนบคคลเดนทม

ความสาคญ

2. การสรางความเปนพวกเดยวกน การเขยนโฆษณาวธนนยมใชคาวา “เรา” เพอสราง

ความรสกวาเปนพวกเดยวกน เชน “เราหวงใยดวงใจดวงนอยของทาน” “เราสามารถชวยทานได”

3. การสรางความกลว การเขยนโฆษณาวธนใชไดผลกบผบรโภคทไมมความมนใจตนเองและ

หวนเกรงเหตการณในอนาคต เชน “ระวง ยาลดความอวนททานใชอย” “คณกาลงตกอยใน

อนตราย” “บตรหลานของทานอยทามกลางพษภยของโรคไขหวดนก”

4. การเนนความเปนชาตนยม การเขยนโฆษณาวธนเปนการสรางความรสกรกชาตใหเกดขน

ในสานกผบร โภค เชน “ไทยทา ไทยใช ไทยเจรญ” “ใชสนคาไทย เงนตราไมร วไหล

ไปตางประเทศ”

5. การใชอทธพลของกลม การโฆษณาวธนใชหลกธรรมชาตของมนษย ซงนยมทาตามอยาง

กนมาเปนจดโฆษณา เชน “ใคร ๆ กนยมใช.....” “ทกสงคมตางชนชอบ....” “นางงาม 9 ใน 10 คน

ใช....”

6. การปดบงบางสวน การเขยนโฆษณาวธนจะไมแจงความจรงทงหมด ภาษาทใชมลกษณะ

ไมชดเจนตองใหผบรโภคเขาใจเอาเอง เชน “สบายไปลานเจดเคลดลบในการดแลบาน” “ดาวนนอย

ผอนนาน”

7. การเนนประสาทสมผส การเขยนโฆษณาวธนใชหลกธรรมชาตของมนษยทพอใจในรป รส

กลน เสยง และสมผส จงใชถอยคาทสอความหมายเกยวกบประสาทสมผสซงสวนใหญเปนคากรยาหรอ

คาวเศษณ เชน “เครองดมคนรนใหม สดใส ซาบซา” “เพยงคาเดยว เคยวเพลนใจ

8. การใชคาภาษาตางประเทศ การเขยนโฆษณาวธใชหลกการตอบสนองคานยมของคนไทย

ทนยมใชภาษาตางประเทศในการสอสาร จงนาคาภาษาตางประเทศมาใชเขยนคาโฆษณา เชน

“สกนโลชน เบา นม ขาว บรสทธ” “แปงเดกสตรผสมมลคโปรตน”

9. การใชภาษาแสลง หรอภาษาปาก การเขยนโฆษณาวธน เปนการนาภาษาแสดงหรอ

ภาษาปาก ซงผใชสนคากลมนนยมใชเพอสรางความรสกคนเคย วางใจ เชน “หรอยยงไง ไปชมเอง”

“จะปวดเฮดทาไม ใชบรการเราดกวา”

10. การกลาวเกนจรง การโฆษณาวธนเนนความสนใจโดยไมคานงถงหลกความจรงและ

ผบรโภคสวนใหญกยอมรบสนคานน โดยไมพยายามไตรตรองวาความเปนจรงเปนอยางไร เชน

“คณภาพลานเปอรเซนต” “นาหอมทหอมจนเทวดาตามตอ”

นอกจากน ยงพบวาภาษาโฆษณานยมใชคาคลองจองและคาสน ๆ ทสอความหมายชดเจน

เพอใหผบรโภคจาสนคาไดขนใจและนยมใชสนคาชนดนน

104 | ห น า

การเขยนรายงานการคนควา

การเขยนรายงานเปนการเขยนเนอหาทางวชาการทไดศกษาคนความาเปนอยางด

และเรยบเรยงอยางมระเบยบแบบแผน ทาใหเกดความรสกความเขาใจเรองทศกษาดยงขน

สวนประกอบของรายงาน ม 3 สวน คอ

1. สวนนา กลาวถง วตถประสงค และขอบเขตรายงานเรองน

2. สวนเนอเรอง กลาวถง สาระสาคญของเรองอยางละเอยด ทาใหผอานมความเขาใจวาใคร

ทาอะไร ทไหน เมอไร ทาไม และมขนตอนในการทาอยางไร

3. สวนสรป กลาวถง ผลของการดาเนนงาน รวมทงขอเสนอแนะ หรอ ความคดเหนทเปน

ผลจากการกระทานนดวย

ลกษณะของรายงานทด

1. ขอมลเชอถอได มแหลงอางองชดเจน

2. สอดคลองกบจดมงหมายทตงไว

3. มรายละเอยดครบถวน

4. มการใชตาราง แผนภม ภาพประกอบ ฯลฯ ทชวยใหเขาใจงาย

5. มวธการเรยนทนาอาน

6. เนอหาทนสมย ทนเหตการณ

ขนตอนในการเขยนรายงาน

1. เลอกเรอง เปนเรองทผเขยนมความร หรอสนใจเปนพเศษ มแหลงขอมล เปนประโยชนแกผอาน

2. กาหนดจดมงหมายของรายงาน ตองกาหนดใหชดเจนและสามารถเขยนใหเกดผลตาม

จดมงหมายได

3. กาหนดขอบเขตของเรอง โดยใหสมผสกบจดมงหมาย

4. ทาโครงเรอง เพอชวยใหรายงานมการจดหวขออยางเปนลาดบไมสบสน และมประเดน

เนอเรองทจะเขยนครบถวน

โครงเรองจะประกอบดวย ความนา หวขอใหญและหวขอยอย การแบงหวขอมหลก ดงน

1. เรยงลาดบหวขอใหญ และจดแบงหวขอใหด อยาใหมหวขอยอยทไมเกยวของเขาไปปะปน

อยในหวขอใหญ

2. การใชชอหวขอยอย ไมควรยาวเกนไป ควรใชใหกะทดรด ใจความครอบคลมเนอหา

ตอนนน ๆ โดยเฉพาะ

3. ไมควรแบงเนอเรองออกเปนหวขอยอยๆ มากเกนไป

4. แตละหวขอในโครงเรองจะตองมความสมพนธตอเนองกนโดยลาดบในการจดเรยงลาดบ

หวขอ อาจทาไดหลายวธ เชน เรยงตามลาดบเวลาหรอตามความสมพนธระหวางหวขอ โดยดลกษณะ

ห น า | 105

ของเนอเรองเปนหลก เชน การเขยนรายงานเรองประวตการพฒนาหมบานเฉลมพระเกยรต ควรวาง

โครงเรองตามลาดบ เวลา เพราะผลของการพฒนาในระยะแรก มสวนสาคญเกยวของกบการพฒนา

ในระยะหลง เราอาจวางโครงเรอง ดงน

1. ความนา

2. สภาพทวไปของหมบานเฉลมพระเกยรตกอน พ.ศ. 2505

3. การพฒนาหมบานเฉลมพระเกยรตระยะท 1 พ.ศ. 2505 – 2515

3.1 เปาหมายของการพฒนา

3.2 วธการใช

3.3 ปญหาและอปสรรค

3.4 ผลการพฒนาและผลกระทบ

4. การพฒนาหมบานเฉลมพระเกยรต ระยะท 2 พ.ศ. 2515 – 2525

หวขอยอยเปนลกษณะเดยวกบขอ 3

5. การพฒนาหมบานเฉลมพระเกยรตระยะท 3 พ.ศ. 2525 – 2535

หวขอยอยเปนลกษณะเดยวกบขอ 3

6. การพฒนาหมบานเฉลมพระเกยรต – สภาพปจจบน

6.1 เปาหมายของการพฒนา

6.2 วธการใช

6.3 ปญหาอปสรรค

6.4 การคาดการณผลการพฒนา

7. ขอสรป

การเรยงเนอหา เมอทาโครงเรองเรยบรอยแลว ผเขยนจงคนควา รวบรวมขอมลจากแหลง

ตางๆ แลวบนทกไว จากนนนามาเรยบเรยงตามลาดบทกาหนดไวในโครงเรอง โดยใชถอยคาสานวนของ

ตวเองใหมากทสดถาคดลอกขอความจากเอกสารหรอหนงสอเลมใดตองอางถงแหลงทมาดวย

การกรอกแบบพมพและใบสมครงาน

แบบรายการ แบบพมพ แบบฟอรม หมายถง เอกสารททาขนโดยพมพขอความไวบางสวน

และเวนทวางไวบางสวนสาหรบใหผทเกยวของกรอกขอความลงไปในทวางซงเวนไวนน

ประโยชนของแบบรายการ มดงน

1. ประโยชนสาหรบผกรอก แบบรายการชวยใหผกรอกไมตองเขยนขอความทยดยาวตาง ๆ

ลงไปทงหมด จะเขยนแตเฉพาะรายละเอยดทผจดทาแบบรายการตองการเทานน ทาใหเกดความสะดวก

รวดเรว

2. ประโยชนสาหรบผจดทา แบบรายงานชวยใหสามารถเกบขอมลทตองการไดรวดเรว

เปนระเบยบสะดวกทจะนาขอมลนนกลบมาใชอก รวมทงใชเปนหลกฐานเอกสารไดดวย

106 | ห น า

ความสาคญของการกรอกแบบรายการ

การกรอกแบบรายการมความสาคญมากเพราะแบบรายการใชเปนหลกฐานเอกสารได

แบบรายการทกรอกแลว มผลผกพนทางกฎหมาย ซงผกรอกจะตองรบผดชอบแบบรายการบางอยาง

เชน สญญาซอขาย สญญาคาประกน ฯลฯ อาจมผลผกพนตอทรพยสนเงนทองจานวนมาก

ขอควรระวงในกรณทแบบรายการตองลงลายมอชอ หามลงนามในแบบรายการทเขยนหรอ

พมพขอความไมครบถวน หรอขอความทยงไมเขาใจชดเจนเดดขาด ไมวาในเรองใด ๆ

ห น า | 107

ตวอยางการกรอกแบบรายการ

1. การกรอกแบบรายการ สาหรบสงธนาณต

108 | ห น า

2. การกรอกแบบรายการหนงสอมอบอานาจ

ห น า | 109

3. การกรอกแบบหนงสอสญญาเชาทดน

110 | ห น า

ขอแนะนาในการกรอกแบบรายการ ควรระมดระวงในเรองตอไปน

1. กรอกดวยความเขาใจ กอนจะกรอกตองอานขอความใหถถวน และควรสอบถาม ถาม

ขอความทยงไมเขาใจ

2. กรอกขอความทเปนจรง ไมกรอกขอความทเปนเทจ เพราะอาจมผลเสยหาย ตอตวผกรอก

ในภายหลง

3. กรอกใหครบถวน ชองวางทไมไดกรอกขอความตองขดเสนใตใหเตมชอง ไมเวนทวางไว

เพราะอาจมผมากรอกขอความเพมเตมไดภายหลง

4. กรอกขอความดวยตนเอง ไมควรใหผอนกรอกแบบรายการแทน ยกเวนในกรณทจาเปน

อยางยง เชน ไมอยในสภาพทจะเขยนหนงสอได ถาใหผอนกรอกขอความในแบบรายการตองอาน

ขอความนนกอนเพอความแนใจวาถกตอง

5. ตรวจทานทกครง เมอกรอกแบบรายการหรอลงนามในเอกสาร

ห น า | 111

กจกรรม บทท 4 การเขยน

1. ใหผเรยนเรยบเรยงขอความตอไปนใหถกตองมความหมายทสมบรณ พรอมระบเหตผล

1.1 การชาเราจาเปนตองหาทเหมาะ ๆ ใตตนไมยงด

1.2 ฉนไปตลาดเพอซอปลาหางมาทาแกงสม

1.3 เพอนจะไปเทยวจงหวดจนทบร

2. ใหผเรยนเขยนแผนภาพความคด เรอง การเขยน จากเนอหาวชาภาษาไทย ระดบ

มธยมศกษาตอนตน พรอมทงระบวาเปนแผนภาพความคดรปแบบใด

3. ใหผเรยนเขยนเรยงความเรองทตนเองสนใจ จานวน 1 เรอง โดยใชหลกการเขยนเรยงความดวย

4. ใหผเรยนเขยนจดหมายถงคร กศน. ทสอนภาษาไทยเพอขอลาปวยเนองจากเปนไขหวดใหญ

ไมสามารถไปพบกลมตามวน เวลา และสถานทได พรอมใสซองตดแสตมปสงทางไปรษณย เพอให

คร กศน. ใหคะแนนเกบระหวางภาคเรยนดวย

5. จงบอกคาขวญประจาจงหวดของทาน

....................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................

6. ใหผเรยนรวบรวมคาขวญทไดพบ พรอมจดบนทกไวอยางนอย 10 คาขวญ

....................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................

7. จงเขยนคาขวญชกชวนคนในชมชนของทานใหชวยกนรกษาความสะอาดของแหลงนา

หรอสถานทสาธารณะอยางใด อยางหนง

....................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................

112 | ห น า

เฉลยกจกรรม บทท 4 การเขยน

1. ใหผเรยนเรยบเรยงขอความตอไปนใหถกตองมความหมายทสมบรณ พรอมระบเหตผล

1.1 การชา เราจาเปนตองหาทเหมาะๆ ใตตนไมยงด เพราะตองเวนวรรคคาวา การชา

1.2 ฉนไปตลาดเพอซอปลาหางมาทาแกงสม เพราะคาวาปลาหางเปนคาราชาศพท

1.3 เพอนจะไปเทยวจงหวดจนทบร เพราะคาวาจนทรบรเขยนผด

2. ใหผเรยนเขยนแผนภาพความคดเรอง การเขยน จากเนอหาวชาภาษาไทยระดบมธยมศกษา

ตอนตน พรอมทงระบวาเปนแผนภาพความคดรปแบบใด

ห น า | 113

บทท 5 หลกการใชภาษา

สาระสาคญ

การใชทกษะทางภาษาในการแสวงหาความร การระดมความคด การประชม การวเคราะห

การประเมน การเขาใจระดบของภาษา สามารถใชพดและเขยนไดด ทาใหเกดประโยชนทงตอสวนตน

และสวนรวม ทงยงเปนการอนรกษขนบธรรมเนยมประเพณ และวฒนธรรมไทย

ผลการเรยนรทคาดหวง ผเรยนสามารถ

1. อธบายความแตกตางของคา พยางค วล ประโยค ไดถกตอง

2. ใชเครองหมายวรรคตอน อกษรยอ คาราชาศพทไดถกตอง

3. อธบายความแตกตางระหวางภาษาพด และภาษาเขยนได

4. อธบายความแตกตาง ความหมายของสานวน สภาษต คาพงเพย และนาไปใชใชวตประจาวน

ไดถกตอง

ขอบขายเนอหา

เรองท 1 การใชคาและการสรางคาในภาษาไทย

เรองท 2 การใชเครองหมายวรรคตอน และอกษรยอ

เรองท 3 ชนดและหนาทของประโยค

เรองท 4 หลกในการสะกดคา

เรองท 5 คาราชาศพท

เรองท 6 การใชสานวน สภาษต คาพงเพย

เรองท 7 หลกการแตงคาประพนธประเภทตาง ๆ

เรองท 8 การใชภาษาทเปนทางการและไมเปนทางการ

114 | ห น า

เรองท 1 การใชคาและการสรางคาในภาษาไทย

การใชคา

การสอสารดวยการพดและเขยนจะมประสทธภาพหรอสอสารไดดนนตองใชคาใหถกตอง โดย

ใชคาทมความหมายชดเจน ใชคาใหถกกบกาลเทศะและบคคล การใชเครองหมายการเวนวรรคตอน

การสะกดการนตตองถกตอง ซงการใชคาใหถกตองมหลกการดงนน

1. ใชคาใหถกตองเหมาะสมกบประโยคและขอความ การใชคาบางคาในประโยคหรอขอความ

บางครงมกใช คาผด เชน คาวา มวสมกบหมกมน บางคนจะใชวา “นกเรยนมกมวสมกบตาราเรยน

เมอใกลสอบ” ซงไมถกตองควรใชคาวา หมกมน แทนคาวา มวสม มกจะใชคาวา รโหฐาน

ในความหมายวา ใหญโต ซงความหมายของคาน หมายถง ทลบ ควรใชคาวา มโหฬาร แทน

2. ควรใชใหถกตองตามหลกภาษา เชน มกจะใชหมายกาหนดการแทนคา กาหนดการ

ในงานปกตทวไปซงคาวา หมายกาหนดการ จะใชกบงานพระราชพธ กาหนดการ จะใชกบงานทวไป

เปนตน

3. ควรแบงวรรคตอนของคาไทยใหถกตอง เพราะหากแบงวรรคตอนผดกจะทาให

ความหมายผดไปได เชน คนกน กลวย แขกรอนจนตาเหลอก ควรเขยน กลวยแขก ใหตดกน

ยานกนแลวแขง แรงไมม โรคภยเบยดเบยน ควรเขยน แขงแรงใหตดกน

4. ใชลกษณะนามใหถกตอง ลกษณะนามเปนลกษณะพเศษของภาษาไทย ควรใชใหถกตอง

โดยเฉพาะลกษณะนามบางคาทไมมโอกาสใชบอยอาจจะจาไมได เชน “ชาง” ซงลกษณะนามชาง

เปนเชอก ตวอยาง ชาง 2 เชอก มกจะใชผดเปนชาง 2 ตว หรอชาง 2 ชาง เปนตน

5. ใชคาใหตรงความหมาย คาไทย คาหนงมความหมายไดหลายอยาง บางคามความหมาย

โดยตรงบางคามความหมายแฝง บางคามความหมายโดยนย และบางคามความหมายใกลเคยงจงตอง

เลอกใชใหตรงความหมาย

5.1 คาทมความหมายไดหลายอยาง เชน “ขน” ถาเปนคานาม หมายถง ภาชนะใชตกนา

เชน ขนใบนดแท “ขน” ถาเปนคากรยากจะหมายถง ทาใหตง เสยงรองของไกและนก เชน นกเขาขน

เพราะจรง ๆ “ขน” ถาเปนคาวเศษณ หมายถง นาหวเราะ เชน เธอดนาขนจรง ๆ เปนตน

5.2 ความหมายใกลเคยง การใชคาชนดนตองระมดระวงใหด เชน มด มว ยม แยม

เลก นอย ใหญ โต ซอม แซม ขบ กด เปนตน

ตวอยาง มด หมายถง ไมสวาง มองไมเหน เชน หองนมดมาก

มว หมายถง คลม มน หลง เพลน

เชน ลก ๆ มวแตรองราทาเพลง

มดมว เชน วนนอากาศมดมวจรง ๆ

ห น า | 115

6. การใชคาทมความหมายแฝงหรอความหมายโดยนยเราตองศกษาทมาของคาและ

ดสภาพแวดลอม เราจะทราบความหมายแฝงหรอความหมายโดยนยของคานน

ตวอยาง แม หมายถง หญงทใหกาเนดแกลกเปนความหมายหลก แตคาตอไปนไมม

ความหมายหลก เชน แมนา แมครว แมเหลก แมมด แมเลา แมสอ ฯลฯ

เสอ หมายถง สตวชนดหนงอยในปากนเนอสตวเปนอาหารมนสยดราย แตคาวา “เสอ”

ตอไปนไมไดมความหมายตามความหมายหลก เชน เสอผหญง เสอกระดาษ เปนตน

7. ใชคาทมตวสะกดการนต ใหถกตองในการเขยนเพราะคาทออกเสยงเหมอนกน แตเขยน

สะกดการนตตางกนยอมมความหมายตางกน เชน สน สนต สรร สรรค สนทน ทงหาคานเขยน

ตางกน ออกเสยงเหมอนกนแตความหมายไมเหมอนกน คาวา สนต หมายถง สงบ สรร หมายถง

เลอกสรร สรรค หมายถง สราง เปนตน จงตองระมดระวงในการเขยนคาใหถกตองตามสะกดการนต

และตรงความหมายของคานน ๆ

การเขยนคาการเลอกใชคายงมขอควรระวงอกหลายลกษณะขอใหผเรยนศกษาและสงเกตใหด

เพอจะไดใชภาษาในการสอสารไดอยางมประสทธภาพ

การสรางคา

คาทใชในภาษาไทยดงเดม สวนมากจะเปนคาพยางคเดยว เชน พ นอง เดอนดาว จอบ ไถ

หม หมา กน นอน ด ชว สอง สาม เปนตน เมอโลกววฒนาการ มสงแปลกใหมเพมขน ภาษาไทย

กจะตองพฒนาทงรปคาและการเพมจานวนคา เพอใหมคาในการสอสารใหเพยงพอกบการเปลยนแปลง

ของวตถสงของและเหตการณตาง ๆ ดวยการสรางคา ยมคาและเปลยนแปลงรปรางคา ซงจะม

รายละเอยด ดงน

แบบสรางคา

แบบสรางคาคอวธการนาอกษรมาประสมเปนคาเกดความหมายและเสยงของแตละพยางค

ใน 1 คา จะตองมสวนประกอบ 3 สวน เปนอยางนอย คอ สระ พยญชนะ และวรรณยกต อยางมาก

ไมเกน 5 สวน คอ สระ พยญชนะ วรรณยกต ตวสะกด ตวการนต

116 | ห น า

รปแบบของคา

คาไทยทใชอยปจจบนมทงคาทเปนคาไทยดงเดม คาทมาจากภาษาตางประเทศ คาศพทเฉพาะ

ทางวชาการ คาทใชเฉพาะในการพด คาชนดตางๆ เหลานมชอเรยกตามลกษณะและแบบสรางของคา

เชน คามล คาประสม คาสมาส คาสนธ คาพองเสยง คาพองรป คาเหลานมลกษณะพเศษเฉพาะ

ผเรยนจะเขาใจลกษณะแตกตางของคาเหลานไดจากแบบสรางของคา

ความหมายและแบบสรางของคาชนดตาง ๆ

คามล คามล เปนคาเดยวทมไดประสมกบคาอน อาจม 1 พยางค หรอหลายพยางคกได แตเมอแยก

พยางคแลวแตละพยางคไมมความหมายหรอมความหมายเปนอยางอนไมเหมอนเดม คาภาษาไทยทใช

มาแตเดมสวนใหญเปนคามลทมพยางคเดยวโดด ๆ เชน พอ แม กน เดน เปนตน

ตวอยางแบบสรางของคามล

คน ม 1 พยางค คอ คน

สงโต ม 2 พยางค คอ สง – โต

นาฬกา ม 3 พยางค คอ นา –ฬ – กา

ทะมดทะแมง ม 4 พยางค คอ ทะ – มด – ทะ –แมง

กระเหยนกระหอรอ ม 5 พยางค คอ กระ – เหยน – กระ – หอ – รอ

จากตวอยางแบบสรางของคามล จะเหนวาเมอแยกพยางคจากคาแลว แตละพยางคไมม

ความหมายในตวหรออาจมความหมายไมครบทกพยางค คาเหลานจะมความหมายกตอเมอนาทก

พยางคมารวมเปนคา ลกษณะเชนน ถอวาเปนคาเดยวโดด ๆ

คาประสม

คาประสม คอ คาทสรางขนใหมโดยนาคามลตงแต 2 คาขนไปมาประสมกน เกดเปนคา

ใหมขนอกคาหนง

1. เกดความหมายใหม

2. ความหมายคงเดม

3. ความหมายใหกระชบขน

ตวอยางแบบสรางคาประสม

แมยาย เกดจากคามล 2 คา คอ แมกบยาย

ลกนา เกดจากคามล 2 คา คอ ลกกบนา

ภาพยนตรจน เกดจากคามล 2 คา คอ ภาพยนตรกบจน

ห น า | 117

จากตวอยางแบบสรางคาประสม จะเหนวาเมอแยกคาประสมออกจากกน จะไดคามลซงแตละ

คามความหมายในตวเอง

ชนดของคาประสม

การนาคามาประสมกน เพอใหเกดคาใหมขนเรยกวา “คาประสม” นน มวธสรางคา

ตามแบบสรางอย 5 วธดวยกน คอ

1. คาประสมทเกดจากคามลทมรป เสยง และความหมายตางกน เมอประสมกนเกดเปน

ความหมายใหม ไมตรงกบความหมายเดม เชน

แม หมายถง หญงทใหกาเนดลก

ยาย หมายถง แมของแม

แมกบยาย ไดคาใหม คอ แมยาย หมายถง แมของเมย

คาประสมชนดนมมากมาย เชน แมครว ลกเสอ พอตา มอลง ลกนา ลกนอง ปากกา เปนตน

2. คาประสมทเกดจากคามลทมรป เสยง และความหมายตางกน เมอประสมกนแลวเกด

ความหมายใหม แตยงคงรกษาความหมายของคาเดมแตละคา เชน

หมอ หมายถง ผร ผชานาญ ผรกษาโรค

ด หมายถง ใชสายตาเพอใหเหน

หมอกบด ไดคาใหม คอ หมอด หมายถง ผทานายโชคชะตาราศ

คาประสมชนดน เชน หมอความ นกเรยน ชาวนา ของกน รอนใจ เปนตน

3. คาประสมทเกดจากคามลทมรป เสยง ความหมายเหมอนกน เมอประสมแลวเกด

ความหมายตางจากความหมายเดมเลกนอย อาจมความหมายทางเพมขนหรอลดลงกได การเขยนคา

ประสมแบบนจะใชไมยมกๆ เตมขางหลง เชน

เรว หมายถง รบ ดวน

เรว ๆ หมายถง รบ ดวนยงขน เปนความหมายทเพมขน

ดา หมายถง สดา

ดา ๆ หมายถง ดาไมสนท เปนความหมายในทางลดลง

คาประสมชนดน เชน ชา ๆ ซา ๆ ด ๆ นอย ๆ ไป ๆ มา ๆ เปนตน

4. คาประสมทเกดจากคามลทมรปและเสยงตางกน แตมความหมายเหมอนกน เมอนามา

ประสมกนแลวความหมายไมเปลยนไปจากเดม เชน

ยม หมายถง แสดงใหปรากฏวาชอบใจ

แยม หมายถง คล เผยอปากแสดงความพอใจ

ยม แยม ไดคาใหม คอ ยมแยม หมายถง ยมอยางชนบาน คาประสมชนดนม

มากมาย เชน โกรธเคอง รวดเรว แจมใส เสอสาด บานเรอน วดวาอาราม ถนนหนทาง เปนตน

118 | ห น า

5. คาประสมทเกดจากคามลทมรป เสยง และความหมายตางกน เมอนามาประสมจะตดพยางค

หรอยนพยางคใหสนเขา เชน คาวา ชนษา มาจากคาวา ชนมพรรษา

ชนม หมายถง การเกด

พรรษา หมายถง ป

ชนม พรรษา ไดคาใหม คอ ชนมพรรษา หมายถง อาย

คาประสมประเภทน ไดแก

เดยงสา มาจาก เดยง ภาษา

สถาผล มาจาก สถาพร ผล

เปรมปรด มาจาก เปรม ปรดา

คาสมาส

คาสมาสเปนวธสรางคาใหมในภาษาบาลและสนสกฤต โดยนาคาตงแต 2 คาขนไปมาประกอบ

กนคลายคาประสม แตคาทนามาประกอบแบบคาสมาสนนนามาประกอบหนาศพท การแปลคาสมาส

จงแปลจากขางหลงมาขางหนา เชน

บรม ยงใหญ คร บรมคร ครผยงใหญ

สนทร ไพเราะ พจน คาพด สนทรพจน คาพดทไพเราะ

การนาคามาสมาสกน อาจเปนบาลสมาสกบบาล สนสกฤตสมาสกบสนสกฤต หรอบาล

สมาสสนสกฤตกได

ในบางคร งค าประสมท เกดจากคาไทยประสมกนกบคาบาลหรอสนสกฤตบางคา

มลกษณะคลายคาสมาสเพราะแปลจากขางหลงมาขางหนา เชน ราชวง แปลวา วงของพระราชา

อาจจดวาเปนคาสมาสไดสวนคาประสมทมความหมายจากขางหนาไปขางหลง และมไดใหความผดแผก

แมคานนประสมกบคาบาลหรอสนสกฤตกถอวาเปนคาประสม เชน มลคา ทรพยสน เปนตน

การเรยงคาตามแบบสรางของคาสมาส

1. ถาเปนคาทมาจากบาลและสนสกฤต ใหเรยงบทขยายไวขางหนา เชน

อทกภย หมายถง ภยจากนา

อายขย หมายถง สนอาย

2. ถาพยางคทายของคาหนาประวสรรชนย ใหตดวสรรชนยออก เชน

ธระ สมาสกบ กจ เปน ธรกจ

พละ สมาสกบ ศกษา เปน พลศกษา

3. ถาพยางคทายของคาหนามตวการนตใหตดการนตออกเมอเขาสมาส เชน

ทศน สมาสกบ ศกษา เปน ทศนศกษา

แพทย สมาสกบ สมาคม เปน แพทยสมาคม

ห น า | 119

4. ถาคาซาความ โดยคาหนงไขความอกคาหนง ไมมวธเรยงคาทแนนอน เชน

นร คน สมาสกบ ชน คน เปน นรชน คน

วถ ทาง สมาสกบ ทาง ทาง เปน วถทาง ทาง

คช ชาง สมาสกบ สาร ชาง เปน คชสาร ชาง

การอานคาสมาส

การอานคาสมาสมหลกอยวา ถาพยางคทายของคาลงทายดวย สระอะ อ อ เวลาเขาสมาส

ใหอานออกเสยง อะ อ อ นน เพยงครง เสยง เชน

เกษตร สมาสกบ ศาสตร เปน เกษตรศาสตร อานวา กะ เสด ตระ สาด

อทก สมาสกบ ภย เปน อทกภย อานวา อ ทก กะ ไพ

ประวต สมาสกบ ศาสตร เปน ประวตศาสตร อานวา ประ หวด ต สาด

ภม สมาสกบ ภาค เปน ภมภาค อานวา พ ม พาก

เมร สมาสกบ มาศ เปน เมรมาศ อานวา เม ร มาด

ขอสงเกต

1. มคาไทยบางคา ทคาแรกมาจากภาษาบาลสนสกฤต สวนคาหลงเปนคาไทย คาเหลานได

แปลความหมายตามกฎเกณฑของคาสมาส แตอานเหมอนกบวาเปนคาสมาส ทงน เปนการอานตาม

ความนยม เชน

เทพเจา อานวา เทพ พะ เจา

พลเรอน อานวา พล ละ เรอน

กรมวง อานวา กรม มะ วง

2. โดยปกตการอานคาไทยทมมากกวา 1 พยางค มกอานตรงตว เชน

บากบน อานวา บาก บน

ลกลน อานวา ลก ลน

มแตคาไทยบางคาทเราอานออกเสยงตวสะกดดวย ทงทเปนคาไทยมใชคาสมาส ซงผเรยน

จะตองสงเกต เชน

ตกตา อานวา ตก กะ ตา

จกจน อานวา จก กะ จน

จกจ อานวา จก กะ จ

ชกเยอ อานวา ชก กะ เยอ

สปหงก อานวา สบ ปะ หงก

120 | ห น า

คาสนธ

คาสนธ คอ การเชอมเสยงใหกลมกลนกนตามหลกไวยกรณบาลสนสกฤต เปนการเชอม

อกษรใหตอเนองกนเพอตดอกษรใหนอยลง ทาใหคาพดสละสลวย นาไปใชประโยชนในการแตง

คาประพนธ

คาสนธ เกดจากการเชอมคาในภาษาบาลและสนสกฤตเทานน ถาคาทนามาเชอมกน

ไมใชภาษาบาลสนสกฤต ไมถอวาเปนสนธ เชน กระยาหาร มาจากคา กระยา อาหาร ไมใชสนธ

เพราะ กระยา เปนคาไทยและถงแมวาคาทนามารวมกนแตไมไดเชอมกน เปนเพยงประสมคาเทานน

กไมถอวาสนธ เชน

ทชาชาต มาจาก ทชา ชาต

ทศนาจร มาจาก ทศนา จร

วทยาศาสตร มาจาก วทยา ศาสตร

แบบสรางของคาสนธทใชในภาษาบาลและสนสกฤต มอย 3 ประเภท คอ

1. สระสนธ

2. พยญชนะสนธ

3. นคหตสนธ

สาหรบการสนธในภาษาไทย สวนมากจะใชแบบสรางของสระสนธ

แบบสรางของคาสนธทใชในภาษาไทย

1. สระสนธ

การสนธสระทาได 3 วธ คอ

1.1 ตดสระพยางคทาย แลวใชสระพยางคหนาของคาหลงแทน เชน

มหา สนธกบ อรรณพ เปน มหรรณพ

นร สนธกบ อนทร เปน นรนทร

ปรมะ สนธกบ อนทร เปน ปรมนทร

รตนะ สนธกบ อาภรณ เปน รตนาภรณ

วชร สนธกบ อาวธ เปน วชราวธ

ฤทธ สนธกบ อานภาพ เปน ฤทธานภาพ

มกร สนธกบ อาคม เปน มกราคม

1.2 ตดสระพยางคทายของคาหนา แลวใชสระพยางคหนาของคาหลง แตเปลยนรป

อะ เปน อา อ เปน เอ อ เปน อ หรอ โอ ตวอยางเชน

ห น า | 121

เปลยนรป อะ เปนอา

เทศ สนธกบ อภบาล เปน เทศาภบาล

ราช สนธกบ อธราช เปน ราชาธราช

ประชา สนธกบ อธปไตย เปน ประชาธปไตย

จฬา สนธกบ อลงกรณ เปน จฬาลงกรณ

เปลยนรป อ เปน เอ

นร สนธกบ อศวร เปน นเรศวร

ปรม สนธกบ อนทร เปน ปรเมนทร

คช สนธกบ อนทร เปน คเชนทร

เปลยนรป อ เปน อ หรอ โอ

ราช สนธกบ อปถมภ เปน ราชปถมภ

สาธารณะ สนธกบ อปโภค เปน สาธารณปโภค

วเทศ สนธกบ อบาย เปน วเทโศบาย

สข สนธกบ อทย เปน สโขทย

นย สนธกบ อบาย เปน นโยบาย

1.3 เปลยนสระพยางคทายของคาหนา อ อ เปน ย อ อ เปน ว แลวใชสระ พยางค

หนาของคาหลงแทน เชน

เปลยน อ อ เปน ย

มต สนธกบ อธบาย เปน มตยาธบาย

รงส สนธกบ โอภาส เปน รงสโยภาส รงสโยภาส

สามคค สนธกบ อาจารย เปน สามคยาจารย

เปลยน อ อ เปน ว

สนธ สนธกบ อานนท เปน สนธวานนท

ธน สนธกบ อาคม เปน ธนวาคม

2. พยญชนะสนธ

พยญชนะสนธในภาษาไทยมนอย คอ เมอนาคา 2 คามาสนธกน ถาหากวาพยญชนะ

ตวสดทายของคาหนากบพยญชนะตวหนาของคาหลงเหมอนกน ใหตดพยญชนะทเหมอนกนออกเสยง

ตวหนง เชน

เทพ สนธกบ พนม เปน เทพนม

นวาส สนธกบ สถาน เปน นวาสถาน

122 | ห น า

3. นคหตสนธ

นคหตสนธในภาษาไทย ใชวธเดยวกบวธสนธในภาษาบาลและสนสกฤต คอ ใหสงเกต

พยญชนะตวแรกของคาหลงวาอยในวรรคใด แลวแปลงนคหตเปนพยญชนะตวสดทายของวรรคนน เชน

ส สนธกบ กรานต เปน สงกรานต

ก เปนพยญชนะวรรค กะ พยญชนะตวสดทายของวรรค กะ คอ ง

ส สนธกบ คม เปน สงคม

ค เปนพยญชนะวรรค กะ พยญชนะตวสดทายของวรรค กะ คอ ง

ส สนธกบ ฐาน เปน สณฐาน

ฐ เปนพยญชนะวรรค กะ พยญชนะตวสดทายของวรรค กะ คอ ณ

ส สนธกบ ปทาน เปน สมปทาน

ป เปนพยญชนะวรรค กะ พยญชนะตวสดทายของวรรค กะ คอ ม

ถาพยญชนะตวแรกของคาหลงเปนเศษวรรค ใหคงนคหตตามรปเดม อานออกเสยง อง หรอ

อน เชน

ส สนธกบ วร เปน สงวร

ส สนธกบ หรณ เปน สงหรณ

ส สนธกบ โยค เปน สงโยค

ถา ส สนธกบคาทขนตนดวยสระ จะเปลยนนคหตเปน ม เสมอ เชน

ส สนธกบ อทธ เปน สมทธ

ส สนธกบ อาคม เปน สมาคม

ส สนธกบ อาส เปน สมาส

ส สนธกบ อทย เปน สมทย

คาแผลง

คาแผลง คอ คาทสรางขนใชในภาษาไทยอกวธหนง โดยเปลยนแปลงอกษรทประสมอยใน

คาไทยหรอคาทมาจากภาษาอนใหผดไปจากเดม ดวยวธตด เตม หรอเปลยนรป แตยงคงรกษา

ความหมายเดมหรอเคาความเดม

แบบสรางของการแผลงคา

การแผลงคาทาได 3 วธ คอ

1. การแผลงสระ

2. การแผลงพยญชนะ

3. การแผลงวรรณยกต

ห น า | 123

1. การแผลงสระ เปนการเปลยนรปสระของคานน ๆ ใหเปนสระรปอน ๆ

ตวอยาง

คาเดม คาแผลง คาเดม คาแผลง

ชยะ

โอชะ

วชระ

พชร

คะนง

ครหะ

ชวนะ

สรเสรญ

ทรเลข

ชย

โอชา

วเชยร

เพชร

คานง

เคราะห

เชาวน

สรรเสรญ

โทรเลข

สายดอ

สรยะ

ดรจฉาน

พจตร

พช

กรต

สคนธ

ยวชน

สภา

สะดอ

สรย

เดรจฉาน

ไพจตร

พช

เกยรต

สวคนธ

เยาวชน

สวภา

2. การแผลงพยญชนะ

การแผลงพยญชนะกเชนเดยวกบการแผลงสระ คอ ไมมกฎเกณฑตายตวเกดขนจาก

ความเจรญของภาษา การแผลงพยญชนะเปนการเปลยนรปพยญชนะตวหนงใหเปนอกตวหนง หรอเพม

พยญชนะลงไปใหเสยงผดจากเดม หรอมพยางคมากกวาเดม หรอตดรปพยญชนะ การศกษาทมาของ

ถอยคาเหลานจะชวยใหเขาใจความหมายของคาไดถกตอง

ตวอยาง

คาเดม คาแผลง คาเดม คาแผลง

กราบ

เกด

ขจาย

แขง

คณ

เจยร

เจาะ

เฉยง

ชวย

ตรย

ถก

การาบ

กาเนด

กาจาย

กาแหง คาแหง

ควณ คานวณ คานณ

จาเนยร

จาเพาะ เฉพาะ

เฉลยง เฉวยง

ชารวย

ตารบ

ถลก

บวช

ผทม

เรยบ

แสดง

พรง

รวยรวย

เชญ

เพญ

ดาล

อญชล

อบาสกา

ผนวช

ประทม บรรเทา

ระเบยบ

สาแดง

สะพรง

ระรวย

อญเชญ

บาเพญ

บนดาล

ชล ชล

สกา

124 | ห น า

3. การแผลงวรรณยกต

การแผลงวรรณยกตเปนการเปลยนแปลงรป หรอเปลยนเสยงวรรณยกต เพอใหเสยงหรอ

รปวรรณยกตผดไปจากเดม

ตวอยาง

คาเดม คาแผลง คาเดม คาแผลง

เพยง

เสนหะ

เพยง

เสนห

พทโธ

บ

พทโธ

บ

คาซอน

คาซอน คอ คาประสมชนดหนงทเกดจากการนาเอาคาตงแตสองคาขนไป ซงมเสยงตางกนม

ความหมายเหมอนกน หรอคลายคลงกน หรอเปนไปในทานองเดยวกนมาซอนคกน เชน เลกนอย

ใหญโต เปนตน ปกตคาทนามาซอนกนนนนอกจากจะมความหมายเหมอนกนหรอใกลเคยงกนแลว

มกจะมเสยงใกลเคยงกนดวยเพอใหออกเสยงงาย สะดวกปาก คาทนามาซอนแลวทาใหเกดความหมาย

นนแบงเปน 2 ลกษณะ คอ

1. ซอนคาแลวมความหมายคงเดม คาซอนลกษณะนจะนาคาทมความหมายเหมอนกนมา

ซอนกนเพอขยายความซงกนและกน เชน ขาทาส วางเปลา โงเขลา เปนตน

2. ซอนคาแลวมความหมายเปลยนแปลงไปจากเดม

2.1 ความหมายเชงอปมา คาซอนลกษณะนจะเปนคาซอนทคาเดมมความหมายเปน

รปแบบเมอนามาซอนกบความหมายของคาซอนนนจะเปลยนไปเปนนามธรรม เชน

ออนหวาน ออนมความหมายวาไมแขง เชน ไมออน หวานมความหมายวา รสหวาน

เชน ขนมหวาน

ออนหวาน มความหมายวาเรยบรอย นารก เชน เธอชางออนหวานเหลอเกน

หมายถง กรยาอาการทแสดงออกถงความเรยบรอยนารก

คาอน ๆ เชน คาจน เดดขาด ยงยาก เปนตน

2.2 ความหมายกวางออก คาซอนบางคามความหมายกวางออกไมจากดเฉพาะ

ความหมายเดมของคาสองคาทมาซอนกน เชน เจบไข หมายถง อาการเจบของโรคตาง ๆ และคา

พนอง ถวยชาม ทบต ฆาฟน เปนตน

ห น า | 125

2.3 ความหมายแคบเขา คาซอนบางคามความหมายเดนอยคาใดคาหนง ซงอาจจะเปนคาหนา

หรอคาหลงกได

เชน ความหมายเดนอยขางหนา

ใจดา หวห ปากคอ บาบอคอแตก

ความหมายเดนอยขางหลง

หยบยม เอรดอรอย นาพกนาแรง วานอนสอนงาย เปนตน

ตวอยางคาซอน 2 คา เชน บานเรอน สวยงาม ขาวของ เงนทอง มดคา อดทน

เกยวของ เยนเจยบ ทรพยสน รปภาพ ควบคม ปองกน ลลบ ซบซอน เปนตน

ตวอยางคาซอนมากกวา 2 คา เชน

ยากดมจน เจบไขไดปวย ขาวยากหมากแพง

เวยนวายตายเกด ถกอกถกใจ จบไมไดไลไมทน

ฉกชงวงราว เปนตน

126 | ห น า

เรองท 2 การใชเครองหมายวรรคตอนและอกษรยอ

การใชเครองหมายวรรคตอน

ภาษาไทยมวธการเขยนคาตดตอกนไป เมอจบขอความแลวจงเวนวรรค ดงนน ในการเขยน

หนงสอจงตองมการแบงวรรคตอนและใชเครองหมายวรรคตอนประกอบการเขยนใหถกตอง เพอชวยให

เขาใจความหมายไดอยางชดเจนไมผดเพยนไปจากวตถประสงค

เครองหมายวรรคตอนทควรทราบมดงนน

ลาดบท เครองหมาย ชอ วธใช

1. , จลภาค เปนเครองหมายทนามาใชตามแบบภาษาองกฤษ

แตตามปกตภาษาไทยใชเวนวรรคแทนเครองหมาย

จลภาคอยแลว จงไมจาเปนตองใชเครองหมาย

จลภาคอก

ตวอยาง

เขาชอบรบประทานผกกาด ผกคะนา ตนหอม

กะหลาปล

ถาเปนประโยคภาษาองกฤษจะใชเครองหมาย

ดงน

เขาชอบรบประทานผกกาด, ผกคะนา, ตนหอม,

กะหลาปล

2. ? ปรศน หรอ

เครองหมาย

คาถาม

ใชเขยนไวหลงคา หรอขอความทเปนคาถาม

ถาไมใชถามโดยตรงไมตองใสเครองหมายปรศน

ตวอยาง

ใคร? ใครครบ? (คาถาม)

ฉนไมทราบวาเขามาหาใคร (บอกเลา)

เธอชอบอานหนงสอนวนยายไหม? (คาถาม)

ฉนไมทราบวาจะทาอยางไรใหเธอเชอฉน (บอกเลา)

ห น า | 127

ลาดบท เครองหมาย ชอ วธใช

3. ! อศเจรย เปนเครองหมายแสดงความประหลาดใจ

มหศจรรยใจใชเขยนหลงคาอทาน หรอขอความ

ทมลกษณะคลายคาอทาน เพอใหผอานออกเสยง

ไดถกตองกบความเปนจรง และเหมาะสมกบ

เหตการณทเกดขน เชน ดใจ เสยใจ เศราใจ

แปลกใจ

ตวอยาง

“โอโฮ! เธอขบรถไปถงสงขลาคนเดยวหรอ”

แปลกใจ

“อนจจา! ทาไมเขาถงเคราะหรายอยางนน”

สลดใจ

4. (............) นขลขต หรอ

เครองหมาย

วงเลบ

ใชเขยนครอมความทเปนคาอธบาย ซงไมควรม

ในเนอเรอง แตผเขยนตองการใหผอานเขาใจหรอ

ทราบขอความนนเปนพเศษ เชน

ตวอยาง

สมยโบราณ คนไทยจารกพระธรรมลงในกระดาษ

เพลา (กระดาษทคนไทยทาขนใชเอง โดยมากทา

จากเปลอกขอย บางครงเรยกวากระดาษขอย)

128 | ห น า

ลาดบท เครองหมาย ชอ วธใช

5. “…………..” อญประกาศ มวธใชดงน

เนนคา หรอขอความใหผอานสงเกตเปนพเศษ

ตวอยาง

ผหญงคนนน “สวย” จนไมมทต เขาเปนคน

“กตญรคณคน” อยางนาสรรเสรญยง

ใชสาหรบขอความทเปนความคดของผเขยนหรอ

ความคดของบคคลอน

ตวอยาง

ฉนคดวา “ฉนคงจะมความสขทสดในโลก ถาม

บานของตวเองสกหลงหนง” เขาคดวา “ไมมสงใด

ในโลกนทจรงยงยน”

ขอความทเปนคาสนทนา เชน

ดา “เมอคนนฝนตกหนก นาทวมเขามาถงใน

บาน แนะ ทบานของเธอนาทวมไหม”

แดง “เหรอ ทบานนาไมทวมหรอก แลวกอน

มาทางานนาลดแลวหรอยงละ”

4. ขอความทผเขยนนามาจากทอน หรอเปน

คาพดของผอน

ตวอยาง

ก. เขาทาอยางนตรงกบสภาษตวา “ขชางจบ

ตกแตน”

ข. ผมเหนดวยกบปาฐกถาธรรมของพระราช

นนทมนทวา “ความสขมนเกดจากเราคดถก

พดถกทาถก”

6. ๆ ไมยมก หรอ ยมก ใชเขยนไวหลงคา หรอขอความเพอใหอานคา

หรอความนนซากนสองครง ยมก แปลวา ค

แตตองเปนคาหรอความชนดเดยวกน ถาเปนคา

หรอความตางชนดกนจะใชไมยมกไมได ตองเขยน

ตวอกษรซากน

ห น า | 129

ลาดบท เครองหมาย ชอ วธใช

ตวอยาง

เขาเคยมาทกวน วนนไมมา (ถก)

เขาเคยมาทกวน ๆ นไมมา (ผด)

เขาชอบพดตาง ๆ นานา (ถก)

เขาชอบพดตาง ๆ นา (ผด)

7. _ สญประกาศ ใชขดเสนใตขอความทผเขยนตองการเนนใหเหน

ความสาคญ

ตวอยาง

โรคพษสนขบามอนตรายมาก

ถาถกสนขบากดตองรบไปฉดวคซนทนท

เขาพดวาเขาไมชอบ คนทพดมาก

8. ” บพสญญา ใชเปนเครองหมายแทนคา หรอกลมคาซงอย

ขางบนเครองหมายน การเขยนเครองหมายนจะ

ชวยใหไมตองเขยนคาซา ๆ กน

ตวอยาง

คาวา คน ถาเปนคากรยา แปลวากวนใหทว

” ขอด ” ” ” ” ขมวดใหเปนปม

เครองหมาย บพสญญานมกจะมผเขยนผดเปน “

ตวอยาง

สมด 8 โหล ราคาโหลละ 40 บาท

ดนสอ 8 ” “ ” 12 บาท (ผด)

130 | ห น า

ลาดบท เครองหมาย ชอ วธใช

9. _ ยตภงค

หรอ

เครองหมาย

ขดเสน

ใชเขยนระหวางคาทเขยนแยกพยางคกน เพอเปน

เครองหมายใหรวา พยางคหนากบพยางคหลงนน

ตดกน หรอเปนคาเดยวกน คาทเขยนแยกนนจะ

อยในบรรทดเดยวกน หรอตางบรรทดกนกได

ตวอยาง

สบดาห อานวา สป-ดา

สพยอก อานวา สบ - พะ - ยอก

ในการเขยนเรอง หรอขอความ ตวอยาง เชน คาวา

พระราชกฤษฎกา เมอเขยนไดเพยง พระราชกฤษ

กหมดบรรทด ตองเขยนคาวา ฎกา ตอในบรรทด

ตอไปถาเปนเชนน ใหเขยนเครองหมายยตภงค

ดงน

พระราชกฤษ - แลวเขยนตอบรรทดใหมวา ฎกา

และในการอาน ตองอานตดตอกนเปนคาเดยวกน

วาพระราชกฤษฎกา

10.

ฯ ไปยาลนอย ใชเขยนหลงคาซงเปนทรกนโดยทวไป ละขอความ

สวนหลงไว ผอานจะตองอานขอความในสวนท

ละไวใหครบบรบรณ ถาจะใหอานเพยงทเขยนไว

เชน กรงเทพ กไมตองใสเครองหมายไปยาล

นอยลงไป

ตวอยาง

กรงเทพ ฯ อานวา กรงเทพมหานคร

โปรดเกลา ฯ อานวา โปรดเกลา โปรด

กระหมอม

ห น า | 131

ลาดบท เครองหมาย ชอ วธใช

11. ฯลฯ ไปยาลใหญ วธใชมดงน

ใชเขยนไวหลงขอความทจะตอไปอกมาก

แตนามาเขยนไวพอเปนตวอยาง ใหอาน

เครองหมาย ฯลฯ วา “ ละ”

ตวอยาง

เขาปลกผกกาด ผกคะนา ผกบง ฯลฯ อานวา

เขาปลกผกกาด ผกคะนา ผกบง ละ

ใชเขยนไวระหวางกลางขอความ ซงถาเขยนจน

จบจะยาวเกนไป จงนามาเขยนไว เฉพาะตอนตน

กบตอนสดทายเทานน สวนขอความทเวนไวใส

เครองหมาย ฯลฯ ใหอานเครองหมาย ฯลฯ วา

“ละถง ”

ตวอยาง

อตปโส ฯลฯ ภควาต.

อานวา อตปโส ละถง ภควาต.

12. ............... ไปยาลใหญ

หรอ

จดไขปลา

สาหรบเครองหมาย ฯลฯ นน ปจจบนนยมใช

เครองหมาย.............แทน

ตวอยาง

อตปโส ฯลฯ ภควาต นยมเขยนวา

อตปโส ......... ภควาต

อานวา อตปโส ละถง ภควาต

13. • มหพภาค มทใชดงน

เขยนไวหลงอกษร เชน

พ.ศ. ยอมาจาก พทธศกราช

พ.ร.บ. ” พระราชบญญต

เม.ย. ” เมษายน

เขยนไวหลงคายอ เชน

กรกฎ. ยอมาจาก กรกฎาคม

เมษ. ยอมาจาก เมษายน

เขยนไวหลงตวเลข หรออกษรทบอกจานวนขอ

132 | ห น า

ลาดบท เครองหมาย ชอ วธใช

ตวอยาง

ก. เราจะไมประพฤตผดระเบยบของโรงเรยน

ข. การนอนหลบถอวาเปนการพกผอน

เขยนไวขางหลงเมอจบประโยคแลว เชน

ฉนชอบเรยนวชาภาษาไทยมากกวาวชาอนๆ

14. มหตสญญา เปนการยอหนา ขนบรรทดใหม ไมมรปราง

และเครองหมาย

วธใช

เมอเปนชอเรอง หรอหวขอเขยนไวกลางบรรทด

ถาเปนหวขอยอย กยอหนาขนบรรทดใหม

ขอความสาคญๆ ทจดไว เปนตอน ๆ ควรยอหนา

ขนบรรทดใหม เพอใหขอความเดนชดและ

เขาใจงาย

อกษรยอ

อกษรยอ คอ อกษรทใชแทนคา หรอขอความเพอความสะดวกรวดเรวในการสอสาร ลกษณะ

ของอกษรยออาจจะเปนอกษรตวเดยว อกษรสองตว หรอมากกวานน แลวมจดหนงจด (มหพภาค)

ขางหลง หรอจดระหวางตวอกษรแลวแตการกาหนด

หลกเกณฑการเขยนและการอานอกษรยอ

1. การเขยนอกษรยอของคาตาง ๆ

มวธการและหลกการซงราชบณฑตยสถาน โดย “คณะกรรมการกาหนดหลกเกณฑ

เกยวกบการใชภาษาไทย” ไดกาหนดไว ดงน

1.1 ใชพยญชนะตนของพยางคแรกของคาเปนตวยอ

ถาเปนคาคาเดยวใหใชยอตวเดยว แมวาคานนจะมหลายพยางคกตาม

ตวอยาง

วา ว.

จงหวด จ.

3.00 นาฬกา 3.00 น.

ศาสตราจารย ศ.

ห น า | 133

ถาใชตวยอเพยงตวเดยวแลวทาใหเกดความสบสนอาจใชพยญชนะตนของคาถดไปเปนตวยอ

ดวยกได

ตวอยาง

ตารวจ ตร.

อยการ อก.

1.2 ถาเปนคาสมาสใหถอเปนคาเดยว และใชพยญชนะตนของพยางคแรกเพยงตวเดยว

ตวอยาง

มหาวทยาลย ม.

วทยาลย ว.

1.3 ถาเปนคาประสม ใชพยญชนะตนของแตละคา

ตวอยาง

ชวโมง ชม.

โรงเรยน รร.

1.4 ถาคาประสมประกอบดวยคาหลายคา มความยาวมาก อาจเลอกเฉพาะพยญชนะตน

ของคาทเปนใจความสาคญ ทงน ไมควรเกน 4 ตว

ตวอยาง

คณะกรรมการประสานงานโครงการอนเนองมาจากพระราชดาร กปร.

สานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน สพฐ.

1.5 ถาใชพยญชนะของแตละคาแลวทาใหเกดความสบสน ใหใชพยญชนะตนของพยางค

ถดไปแทน

ตวอยาง

พระราชกาหนด พ.ร.ก.

พระราชกฤษฎกา พ.ร.ฎ.

1.6 ถาพยางคทจะนาพยญชนะตนมาใชเปนตวยอม ห เปนอกษรนา เชน หญ หล ใหใช

พยญชนะตนนนเปนตวยอ

ตวอยาง

สารวตรใหญ สวญ.

ทางหลวง ทล.

1.7 คาทพยญชนะตนเปนอกษรควบกลาหรออกษรนา ใหใชอกษรตวหนาตวเดยว

ตวอยาง

ประกาศนยบตร ป.

ถนน ถ.

เปรยญ ป.

134 | ห น า

1.8 ตวยอไมควรใชสระ ยกเวนคาทเคยใชมากอนแลว

ตวอยาง

เมษายน เม.ย.

มถนายน ม.ย.

1.9 ตวยอตองมจดกากบเสมอ ตวยอตงแต 2 ตวขนไป ใหจดทตวสดทายเพยงจดเดยว

ยกเวนตวทใชกนมากอน เชน พ.ศ. น.ศ. ม.ร.ว. เปนตน

ตวอยาง

ตาบล ต.

ทบวงมหาวยาลย ทม.

1.10 ใหเวนวรรคหนาตวยอทกแบบ

ตวอยาง

ประวตของ อ. พระนครศรอยธยา

ขาวจาก กทม. วา

1.11 ใหเวนวรรคระหวางกลมอกษรยอ

ตวอยาง

ศ. นพ.

1.12 การอานคายอ ตองอานเตม

ตวอยาง

05.00 น. อานวา หานาฬกา

อ.พระนครศรอยธยา อานวา อาเภอพระนครศรอยธยา

ยกเวนในกรณทคาเตมนนยาวมาก และคายอนนเปนทเขาใจและยอมรบกนทวไปแลว

อาจอานตวยอเรยงตวไปกได

ตวอยาง

ก.พ. อานวา กอ พอ

(จากหนงสอหลกเกณฑการใชเครองหมายวรรคตอนเครองหมายอนๆ หลกเกณฑการเวนวรรค

หลกเกณฑการเขยน คายอ ราชบณฑตยสถาน)

ห น า | 135

2. การเขยนรหสตวพยญชนะประจาจงหวด

ตามระเบยบสานกนายกรฐมนตรวาดวยงานสารบรรณ โดยไมมจด มหพภาค ตอทาย เชน

กระบ ยอเปน กบ นาน ยอเปน นน ราชบร ยอเปน รบ

กรงเทพมหานคร ” กท บรรมย ” บร ลพบร ” ลบ

กาญจนบร ” กจ ปทมธาน ” ปท ลาปาง ” ลป

กาฬสนธ ” กส ประจวบครขนธ ” ปข ลาพน ” ลพ

กาแพงเพชร ” กพ ปราจนบร ” ปจ เลย ” ลย

ขอนแกน ” ขก ปตตาน ” ปน ศรสะเกษ ” ศก

จนทบร ” จบ พะเยา ” พย สกลนคร ” สน

ฉะเชงเทรา ” ฉช พระนครศรอยธยา ” อย สงขลา ” สข

ชลบร ” ชบ พงงา ” พง สตล ” สต

ชยนาท ” ชน พทลง ” พท สมทรปราการ ” สป

ชยภม ” ชย พจตร ” พจ สมทรสงคราม ” สส

เชยงราย ” ชร พษณโลก ” พล สมทรสาคร ” สค

เชยงใหม ” ชม เพชรบร ” พบ สระบร ” สบ

ตรง ” ตง เพชรบรณ ” พช สงหบร ” สห

ตราด ” ตร แพร ” พร สโขทย ” สท

ตาก ” ตก ภเกต ” ภก สพรรณบร ” สพ

นครนายก ” นย มหาสารคาม ” มค สราษฎรธาน ” สฎ

นครปฐม ” นฐ มกดาหาร ” มห สรนทร ” สร

นครพนม ” นพ แมฮองสอน ” มส หนองคาย ” นค

นครราชสมา ” นม ยโสธร ” ยส อางทอง ” อท

นครศรธรรมราช ” นศ ยะลา ” ยล อดรธาน ” อด

นครสวรรค ” นว รอยเอด ” รอ อตรดตถ ” อต

นนทบร ” นบ ระนอง ” รน อทยธาน ” อน

นราธวาส ” นธ ระยอง ” รย อบลราชธาน ” อบ

หมายเหต กรงเทพมหานคร กท จะพบในหนงสอราชการ แตโดยทวไป ใชกรงเทพมหานคร

เครองหมาย เรยกชอ วธใช

ตวอยาง ใกล ๆ ยมก หรอ ไมยมก ใหเขยนไวหลงคาเพอใหอานคานนซากน

สองครง

136 | ห น า

เรองท 3 ชนดและหนาทของประโยค

ชนดของประโยค เมอเราทราบลกษณะของประโยคแลว กมาทาความเขาใจเกยวกบประโยคชนดตาง ๆ เพมเตมอก

ประโยคชนดแรกทจะกลาวถง คอ ประโยคความเดยว

1. ประโยคความเดยว (เอกรรถประโยค) ประโยคชนดน คอ ประโยคทมงกลาวถง

สงใดสงหนงเพยงสงเดยว สงนนอาจเปนคน สตว เหตการณ ฯลฯ อยางใดอยางหนง และสงนนแสดง

กรยาอาการหรออยในสภาพอยางเดยว เชน

ก. นกเกาะตนไม

ข. นายแดงไถนา

ค. มกดาหารเปนจงหวดทเจดสบสาม

สวนสาคญของประโยคความเดยว

ประโยคความเดยวแตละประโยคแบงสวนสาคญออกเปน 2 สวน สวนหนงเรยกวา

“ภาคประธาน” คอ ผกระทาอาการในประโยค อกสวนหนงเรยกวา “ภาคแสดง” คอ สวนทเปนกรยา

และกรรมผถกกระทา ในประโยค

ประโยค ภาคประธาน ภาคแสดง

ก. นกเกาะตนไม นก เกาะตนไม

ข. นายแดงไถนา นายแดง ไถนา

ค. มกดาหารเปนจงหวดทเจด

สบสาม

มกดาหาร เปนจงหวดทเจดสบสาม

2. ประโยคความรวม (อเนกรรถประโยค) คอ ประโยคทรวมความเอาประโยคความเดยว

ตงแต 2 ประโยคขนมารวมเขาดวยกน โดยมคาเชอมประโยคเหลานนเขาดวยกน

2.1 ประโยคทมเนอความคลอยตามกน

ประโยคท 1 จารณเดนทางไปเชยงใหม

ประโยคท 2 อรญญาเดนทางไปเชยงใหม

เราสามารถรวมประโยคความเดยวทง 2 ประโยคเขาไวดวยกน ดงน

“จารณและอรญญาเดนทางไปเชยงใหม”

ประโยคท 1 เราจะประสบความลมเหลว

ประโยคท 2 เราไมทอถอย

รวมประโยคไดวา “แมเราจะประสบความลมเหลวเรากไมทอถอย”

ห น า | 137

2.2 ประโยคทมเนอความขดแยงกน

ประโยคท 1 พขยน

ประโยคท 2 นองเกยจคราน

รวมประโยควา “พขยนแต นองเกยจคราน”

ประโยคท 1 เขาไดทางานแลว

ประโยคท 2 เขายงไมพอใจ

รวมประโยควา “เขาไดทางานแลวแตทวาเขายงไมพอใจ”

2.3 ประโยคทมใจความเลอกเอาอยางใดอยางหนง

ประโยคท 1 เธอชอบดภาพยนตร

ประโยคท 2 เธอชอบดโทรทศน

รวมประโยควา “เธอชอบดภาพยนตรหรอโทรทศน”

ประโยคท 1 ปรชาขนตนไมหลงบาน

ประโยคท 2 ปรชากวาดขยะอยหนาบาน

รวมประโยควา “ปรชาขนตนไมหลงบานหรอไมกกวาดขยะอยหนาบาน”

2.4 ประโยคทมขอความเปนเหตเปนผลกน โดยมขอความทเปนเหตอยขางหนาขอความท

เปนผลอยหลง

ประโยคท 1 เขาขบรถเรวเกนไป

ประโยคท 2 เขาถกรถชน

รวมประโยควา “เขาขบรถเรวเกนไปเขาจงถกรถชน”

ประโยคท 1 กรงเทพฯ ฝนตกมาก

ประโยคท 2 กรงเทพฯ นาทวม

รวมประโยควา “เพราะกรงเทพฯ ฝนตกมากนาจงทวม”

คาททาหนาทเชอมประโยคเขาดวยกน เราเรยกวา “คาสนธาน”

3. ประโยคซอนกน (สงกรประโยค) คอประโยคทมขอความหลายประโยคซอนรวมอยใน

ประโยคเดยวกน เพอใหขอความสมบรณยงขน

1. ประโยคหลกเรยกวา มขยประโยค ซงเปนประโยคสาคญมใจความสมบรณในตวเอง

2. ประโยคยอย เรยกวา อนประโยค ประโยคยอยนจะตองอาศยประโยคหลง จงจะได

ความสมบรณ

138 | ห น า

ตวอยาง

สรพงษเดนทางไปสงขลาเพอแสดงภาพยนตร

เขาประสบอบตเหตเพราะความประมาท

คนทปราศจากโรคภยไขเจบเปนคนโชคด

ตารางประโยคความซอน

ประโยคหลก (มขยประโยค) บทเชอม ประโยคยอย (อนประโยค)

สรพงษเดนทางไปสงขลา

เขาประสบอบตเหต

คน...เปนคนโชคด

เพอ

เพราะ

ท

แสดงภาพยนตร

ความประมาท

ปราศจากโรคภยไขเจบ

นอกจากประโยคทง 3 ชนดดงกลาวมาแลว ยงมประโยคอกหลายชนดทมไดเรยงลาดบประโยค

เหมอนประโยคทง 3 ชนด ทงน ขนอยกบความตองการของผสงสารวาตองการจะเนนสวนใดของ

ประโยคดวยเหตนจงทาใหประโยคมหลายรปแบบ ดงน

1. ประโยคเนนผกระทา คอ ประโยคทยกผกระทาขนเปนประธานของประโยคขนกลาวกอน

แลวจงตามดวยภาคแสดง เชน

รปประโยค ประธาน กรยา กรรม

1. ลนดากาลงซอผลไม

2. สายชลพดโทรศพท

ลนดา

สายชล

กาลงซอ

พด

ผลไม

โทรศพท

2. ประโยคเนนผถกกระทาคอ ประโยคทกลาวถงผถกกระทาหรอ กรรม กอน ผถกกระทา

จงอยหนาประโยค

รปประโยค ผถกกระทา กรยา

1. เพอนของฉนถกทาโทษ

2. ชาตรถกจบ

เพอนของฉน

ชาตร

ถกทาโทษ

ถกจบ

ขอสงเกต ในภาษาไทย ถาใชวา “ถกกระทา” อยางใด จะมความหมายไปในทางไมด

เชน ถกตาหน ถกตอวา ถกด เปนตน ถาเปนไปทางดเราจะไมใชคาวา

“ถก” แตใชคาวา “ไดรบ” แทน เชน ไดรบแตงตง ไดรบเลอก........เราจะ

ไมใชวา ไดถกแตงตง......ไดถกเลอก.......เปนอนขาด

ห น า | 139

3. ประโยคเนนกรยา คอ ประโยคทตองการเนนกรยาใหเดน จงกลาวถงกรยากอนทจะ

กลาวถงประธาน กรยาทเนนไดในลกษณะนมอยไมกคา คอ เกด ปรากฏ ม

รปประโยค กรยา ประธาน

เกดนาทวมในประเทศบงกลาเทศ

ปรากฎดาวเทยมบนทองฟา

เกดนาทวม

นาทวม ขยายกรยา

ปรากฏ

บนทองฟา ขยายกรยา

ในประเทศบงกลาเทศ

ดาวเทยม

4. ประโยคคาสงและขอรอง คอ ประโยคทอยในรปคาสงหรอขอรองและจะละประธานไว

โดยเนนคาสงหรอคาขอรอง เชน

คาสง 1. จงกาเครองหมายกากบาท หนาขอความทถกตอง

คาทขดเสนใต คอ กรยา

คาขอรอง 2. โปรดรกษาความสะอาด คาทขดเสนใต คอ กรยา

ถาเดมประธานทละไวลงไป กจะกลายเปนประโยคเนนผกระทา

เชน 1. ทานจงกาเครองหมายกากบาทหนาขอความทถกตอง

2. ทานโปรดรกษาความสะอาด

หนาทของประโยค

ประโยคชนดตาง ๆ สามารถบอกความหมายไดตามเจตนาของผสงสาร เพราะการสอสารกน

ตามปกตนน ผสงสารอาจมเจตนาไดหลายประการ ประโยคจงทาหนาทตาง ๆ กน เชน บอกกลาว

เสนอแนะ ชแจง อธบาย ซกถาม วงวอน สงหาม ปฏเสธ เปนตน ขอความหรอประโยคทแสดง

เจตนาของผสงสารเหลานจะอยในรปทตาง ๆ กนไป ซงอาจแบงหนาทของประโยคไดเปน 4 ประเภท

ดวยกน คอ

1. รปประโยคบอกกลาวหรอบอกเลา ประโยคลกษณะน โดยปกตจะม ประธาน กรยา

และอาจมกรรมดวย นอกจากนอาจมสวนขยายตาง ๆ เพอใหชดเจน โดยทวไปประโยคบอกเลาจะบงช

เจตนาวาประธานของประโยคเปนอยางไร

ตวอยาง

ประโยค เจตนา

ภาษาไทยเปนภาษาประจาชาตของเรา

นองหวขาว

ภาษาไทยเปนอะไร

นองอยในสภาพใด

140 | ห น า

2. รปประโยคปฏเสธ ประโยคนแตกตางจากประโยคบอกกลาว หรอบอกเลาตรงทมคาวา

“ไม” หรอคาทมความหมายในทางปฏเสธ เชน “หามได” “มใช” ประกอบคาอธบายเสมอไป

ตวอยาง

วนนไมมฝนเลย

เขามใชคนเชนนน

หามได หลอนไมใชคนผดนด

สาหรบประโยคทผสงสารมเจตนาทจะเสนอแนะมกจะใชคาวา ควรหรอควรจะในประโยค

บอกเลาสวนในประโยคปฏเสธ ใชคาวา ไมควรหรอไมควรจะ

ประโยคปฏเสธ “ชาวนาไมควรปลกมนสาปะหลงในทนาเพราะจะทาใหดนจด”

3. ประโยคคาสงและขอรอง ประโยครปนมลกษณะเดน คอ มแตภาคแสดงเสมอ

สวนประธานซงตองเปนบรษท 2 ใหละเวนในฐานทเขาใจ

ตวอยาง

ยกมอขน

ยนขน

ปลอยเดยวนนะ

รปประโยคคาสง เชน ขางตนน อาจใสคาวา อยา จง หาม ขางหนาประโยคไดเพอให

คาสงจรงจงยงขน

ตวอยาง

อยาทาบานเมองสกปรก

จงตอบคาถามตอไปน

หามมยาเสพตดไวในครอบครอง

4. รปประโยคคาถาม ประโยครปนทาหนาทเปนคาถามวางอยตอนตน

หรอตอนทายของประโยคกได

คาแสดงคาถามแบงออกเปน 2 ประเภทใหญ ๆ คอ

4.1 คาแสดงคาถามทผสงสารตองการคาตอบเปนใจความใหม

4.2 คาแสดงคาถามทผสงสารตองการคาตอบเพยง “ใช” หรอ “ไม”

ห น า | 141

เรองท 4 หลกในการสะกดคา

สะกดอยางไรใหถกตอง

การใชภาษาในการสอสาร ไมวาจะดวยการพด และการเขยน หรออานจาเปนตองใชใหถกตอง

โดยมหลกการไวดงน

การใชตวสะกด

ถาเปนคาภาษาไทยแทจะใชตวสะกดตรงตามมาตราตวสะกด เชน จง บน ชม เชย เดยว

ปก รด พบ เปนตน สวนคาภาษาไทยทมาจากภาษาตางประเทศนนมทงสะกดตรงตามมาตรา และ

ใชตวสะกดหลายตวตามรปศพทเดม โดยเฉพาะภาษาบาลสนสกฤต เชน

1. คาในภาษาไทยทมาจากภาษาเขมร ภาษาบาล สนสกฤตบางคา และคาทมาจากภาษาอน

ทใชตวสะกดตรงตามมาตรา

คาไทยทมาจากภาษาเขมร เชน จานอง ดาเนน ขจด อานวย บงคม เปนตน

คาไทยทมาจากภาษาบาล สนสกฤต เชน ทาน คาไทยทมาจากภาษาอน เชน มงคด

2. คาไทยทมาจากภาษาบาล สนสกฤตมตวสะกดอยในมาตรา แม กน กก กด กบ อาจจะ

ใชตวสะกดไดหลายตวตามรปในภาษาเดม ดงตวอยางตอไปน

2.1 คาในแม กน เชน

พน ใช น สะกด แปลวา ปา ศพทเดม พน อาน พะ นะ

ชล ใช ล สะกด แปลวา นา ศพทเดม ชล อาน ชะ ละ

บญ ใช ญ สะกด แปลวา ความด ศพทเดม ปญญ อาน ปน ยะ

คณ ใช ณ สะกด แปลวา ความเกอกล ศพทเดม คณ อาน ค ณะ

พร ใช ร สะกด แปลวา ความด ศพทเดม วร อาน วะ นะ

142 | ห น า

2.2 คาในแม กก เชน

ชนก ใช ก สะกด แปลวา พอ ศพทเดม ชนก อาน ชะ นะ กะ

มข ใช ข สะกด แปลวา หนา ปาก ทาง ศพทเดม มข อาน มก ขะ

มค ใช ค สะกด แปลวา หนทาง ศพทเดม มค อานวา มก คะ

เมฆ ใช ฆ สะกด แปลวา ไอนารวมตวกนเปนกลม ลอยตวอยในอากาศ

เมฆ อานวา เม ฆะ

จกร ใช กร สะกด แปลวา อาวธ ศพทเดม จกร อาน จก กระ

2.3 คาในแม กด เชน

อนญาต พยางคหลงใช ต สะกด แปลวา ยนยอมให ศพทเดม อนญาต

อานวา อะ นน ยา ตะ

สจ ใช จ เปนตวสะกด แปลวา การตงความสตย ศพทเดม สจจ

อานวา สต จะ

พช ใช ช เปนตวสะกด แปลวา เมลดพนธไม ศพทเดม พชและวช

อานวา พ ชะ และ ว ชะ

ครฑ ใช ฑ สะกด หมายถง พญานกทเปนพาหนะของพระนารายณ

ศพทเดม ครฑ อานวา คะ ร ดะ

รฐ ใช สะกด แปลวา ประเทศ ศพทเดม ร ฏ ฐ

อานวา รต ถะ

รถ ใช ถ สะกด แปลวา ยานทมลอสาหรบเคลอนไป

ศพทเดม รถ อานวา ระ ถะ

อาพาธ อานวา อา พา ทะ

ชาต ใช ต สะกด แปลวา เกด ศพทเดม ชาต อานวา ชา ต

เหต ใช ต สะกด แปลวา ทมา ศพทเดม เหต อานวา เห ต

มาตร ใช ตร สะกด แปลวา เครองวดตาง ๆ ศพทเดม มาตร

อานวา มาด ตระ

เพชร ใช ชร สะกด แปลวา ชอแกวทแขงทสดและมนาแวววาวกวา

พลอยอน ๆ ศพทเดม วชร และ วชร อานวา วด ชระ และ

วะ ช ระ

ห น า | 143

ทศ ใช ศ สะกด แปลวา ดาน ขาง ทาง เบอง

ศพทเดม ทศ อานวา ท สะ

คาในแมกด ในภาษาบาล สนสกฤตใชพยญชนะหลายตวเปนตวสะกด จงตอง

สงเกตและจดจาใหดจงจะสามารถเขยนไดถกตองตามสะกดการนต

2.4 คาในแม กบ เชน

บาบ

ใช ป สะกด แปลวา ความชว

ศพทเดม บาป อานวา ปา ปะ

เสพ

ใช พ สะกด แปลวา กน บรโภค

ศพทเดม เสพ อานวา เส พะ

โลภ

ใช ภ สะกด แปลวา ความอยากไดไมรจกพอ

ศพทเดม โลภ อานวา โล พะ

3. คาทมาจากภาษาเขมร เรานามาใชในลกษณะคาแผลงตาง ๆ มขอควรสงเกต คอ

เมอแผลงคาแลว ตวสะกดจะเปนตวเดยวกบคาเดม เชน

เกด เปน กาเนด

จรส เปน จารส

ตรวจ เปน ตารวจ

ตรส เปน ดารส

เสรจ เปน สาเรจ

ฯลฯ

4. คาทมาจากภาษาบาล สนสกฤตบางคาจะมตวสะกดและตวตามในภาษาไทย เรานามาใช

ทงรปแบบเตมรปและตดตวสะกดออกบาง

วฑฒ ไทยใช วฒ

รฏฐ ไทยใช รฐ

อฑฒ ไทยใช อฒ เชน อฒจนทร

144 | ห น า

การประและไมประวสรรชนย

การประวสรรชนย มหลกดงน

1. คาไทยแททออกเสยง อะ ชดเจน และคาทยอสวนจากคาประสม เชน มะมวง มะนาว

กระทะ สะอก เปนตน ยกเวนคาบางคา เชน ณ ธ ทนาย ฯพณฯ เปนตน

2. คาทมาจากภาษาบาล สนสกฤต ถาตองการใชอานออกเสยง สระ อะ ททายพยางค

ใหประวสรรชนยทพยางคทาย เชน พละ ศลปะ สาธารณะ ทกษะ มรณะ สมณะ ฯลฯ

3. คาทมาจากภาษาบาล สนสกฤตทมพยางคหนาออกเสยง กระ ตระ ประ ในภาษาไทย

ใหประวสรรชนย เชน กระษย กระษาปณ ตระกล ประกาศ ประสาท ประโยชน ประชาราษฎร ฯลฯ

4. คาทไมทราบทมาไดแนชดวามาจากภาษาใด แตถาอานออกเสยง อะใหประวสรรชนย เชน

กะละแม กะหลา กะละมง สะอาด สะครวญ สะดอ โพระดก พะโล สะระแหน จะละเมด

สะวดสะวาด ปะเหลาะ ปะแหละ ฯลฯ

การไมประวสรรชนย มหลกดงน

1. คาทออกเสยง อะ ไมเตมมาตรา หรอคาทเปนอกษรนา เชน กนก ขนม ฉลาด สมอง ฯลฯ

ยกเวนกะรต

2. คาสมาสในภาษาบาล สนสกฤต ซงมเสยง อะ ระหวางคา เชน พลศกษา ศลปกรรม เปนตน

หรอคาทมเสยง อะ ทพยางคหนาของคา

3. คาทมาจากภาษาเขมรมพยญชนะตน 2 ตวซอนกน ในภาษาไทยอานออกเสยงพยญชนะ

ตวหนาเปน อะ ไมตองประวสรรชนย เชน จรญ จรวย จรวด ผม ผจญ สลา สมอง ขโมย ขนง

ขนาน ขนาบ ขนบ ถนน ถนอม

4. คาทบศพทภาษาองกฤษอาจจะประหรอไมประวสรรชนยใหถอปฏบตตามแนวทนยมเขยน

กนมา เชน เยอรมน อเมรกา สตกเกอร โปสเตอร ไอศกรม อะลมเนยม อะตอม อะมบา

การใชคา อา อม และ อาม

อา ( _ำ )

1. ใชกบคาไทยทวไป เชน ชา คา จา รา เปนตน

2. ใชกบคาแผลงทมาจากภาษาอน เชน เกด กาเนด ตรวจ ตารวจ เปนตน

อม ( _ ม )

1. ใชคาทเปนสระ อะ มตว ม สะกดในภาษาบาล สนสกฤต เชน คมภร สมผส สมภาษณ

อมพร เปนตน

2. ใชกบคาทมาจากภาษาองกฤษ เชน กโลกรม ปม อลบม เปนตน

อาม (_ำ ม )

ห น า | 145

ใชกบคาทมเสยงสระ อะ แลวม ม ตามในภาษาบาล สนสกฤต เชน อามาตย อามฤต

อามหต เปนตน

การใช ไอ ใอ อย ไอย ( ไ- ใ- - ย ไ-ย )

1. การใช ไ- สระไอไมมลาย ใชกบคาไทยทงหมด เชน ไกล ไคล ใจ ไหม ตระไคร ไฟ

ไข ได ไป ฯลฯ เวนแตคาไทยทใชสระไอไมมวน 20 คา และคามาจากภาษาอน นอกจากภาษาบาล

สนสกฤตใหใช ไอ เหมอนภาษาไทยทงสน

คาแผลงมาจาก สระ อ อ เอ เปนสระไอในภาษาไทยใหใชสระไอไมมลาย เชน วจตร

ไพจตร วหาร ไพหาร ตร ไตร ฯลฯ หรอคาบาล สนสกฤตเดมมสระไออยแลว ใหใช ไอ เชน ไอ

ศวรย ไอศวรรย ไมตร ไมตร ฯลฯ คาทมาจากภาษาอนไมใชภาษาบาล สนสกฤตใหใชสระไอ เชน

ไกเชอร เซ ยงไฮ กาไร ไนลอน ไนโตรเจน ไฉน ไสว ฯลฯ

2. การใช ใ- สระใอไมมวน ใชกบ คา 20 คา ดงน

ใฝใจใครใครรให ใหลหลง

ในใหมใสใหญยง ตาใต

ใดใชใชใบบง ใยยด

ใสสะใภใกลใบ สบมวนสองหน

หรอ

ผใหญหาผาใหม ใหสะใภใชคลองคอ

ใฝใจเอาใสหอ มหลงใหลใครขอด

จะใครลงเรอใบ ดนาใสและปลาป

สงใดอยในต มใชอยใตตงเตยง

บาใบถอใยบว หตามวมาใกลเคยง

เลาทองอยาละเลยง ยสบมวนจาจงด

3. การใช - ย ( อย )

ใชคาทมาจากภาษาบาล สนสกฤต ซงมเสยงอะ และ ย ตาม และถาในภาษาเดมม ย

สะกดและ ย ตามเมอนามาใชในภาษาไทยใหคง ย ไว

ชย มาจาก ชย

วย ” วย

นย ” นย

อาลย ” อาลย

อทย ” อทย

อยยะ ” อยย

อยยกา ” อยยกา

146 | ห น า

4. การใช ไ-ย (ไอย)

ใชกบคาทมาจากภาษาบาลซงมสระ เอ ม ย สะกด และม ย ตาม เ ยย เอย ย

เมอนามาใชในภาษาไทย แผลงเปน “ไอย” เชน

ไวยากรณ มาจาก เวยยากรณ

อธปไตย ” อธปเตยย

ไทยทาน ” เทยยทาน

เวไนย ” เวเนยย

อสงไขย ” อสงเขยย

การใชวรรณยกต

การใชวรรณยกตไดถกตองนน จะตองมความรในเรองตอไปน

1. ไตรยางค หรอ อกษร 3 หม ไดแก

อกษรสง ม 11 ตว ไดแก ษ ฆ ฉ ฐ ถ ผ ฝ ศ ษ ส ห

อกษรกลาง ม 9 ตว ไดแก ก จ ฎ ฏ ด ต บ ป อ

อกษรสง ม 24 ตว แบงออกเปน 2 ชนด ดงน

อกษรตาค ม 14 ตว ไดแก ค ต ฆ ช ฌ ซ ฑ ฒ ท ธ พ ภ ฟ ฮ

อกษรตาเดยว ม 10 ตว ไดแก ง ญ ณ น ม ย ร ล ฬ ว

2. คาเปนคาตาย

2.1 คาเปน คอ คาทมลกษณะอยางใดอยางหนงตอไปน

ประสมกบสระเสยงยาวในแม ก กา เชน ป มา

ประสมกบสระ อา ไอ ใอ เอา เชน ไป ใกล ขา

มตวสะกดในมาตราแม กง กน เกย เกอว เชน ตรง จน กลม เชย เดยว

2.2 คาตาย คอ คาทมลกษณะอยางใดอยางหนงตอไปน

ประสมกบสระเสยงสนในมาตราแม ก กา ยกเวน อา ไอ ใอ เอา เชน จะ ผ

ต มตวสะกดในมาตราแม กก กด กบ

3. การผนอกษร มหลกการดงน

อกษรสง คาเปน พนเสยงเปนเสยงจตวา ผนดวย วรรณยกต เปนเสยงเอก ผนดวย

วรรณยกต วรรณยกต เปนเสยงโท เชน ผา ผา ผา ขาม ขาม ขาม

อกษรสง คาตาย พนเสยงเปนเสยงเอก ผนเสยงวรรณยกต เปนเสยงโท เชน ฉะ ฉะ

ขบ ขบ

อกษรกลาง คาเปน พนเสยงเปนเสยงสามญ ผนดวยวรรณยกต เปนเสยง

เอก โท ตร จตวา ตามลาดบ เชน ปะ ปา ปะ ปะ โกะ โกะ โกะ โกะ

ห น า | 147

อกษรตา คาเปน พนเสยงเปนเสยงสามญ ผนดวย วรรณยกต เปนเสยงโท ตร

ตามลาดบ เชน คา คา คา เทา เทา เทา

อกษรตา คาตาย สระเสยงสน พนเสยงเปนเสยง ตร ผน ดวยวรรณยกต เปนเสยงโท

ผนดวยวรรณยกต เปนเสยงจตวา เชน คะ คะ คะ

อกษรตา คาตายสระเสยงยาว พนเสยงเปนเสยงโท ผนดวยวรรณยกต เปนเสยงตรผน

ดวยวรรณยกต เปนเสยงจตวา เชน คาบ คาบ คาบ

อกษรตาตองอาศยอกษรสงหรออกษรกลางชวย จงจะผนไดครบ 5 เสยง

เชน คา ขา ขา คา ขา เลา เหลา เลา เหลา เลา เหลา

ขอสงเกต

1. อกษรสงและอกษรกลางจะมรปวรรณยกตตรงกบเสยงวรรณยกต

2. อกษรสงและอกษรตาไมใชวรรณยกตตรเลย

3. อกษรตาจะมเสยงวรรณยกตสงกวารปวรรณยกต

4. อกษรเดยวหรออกษรตาเดยวเมอตองการผนใหครบ 5 เสยง ตองใชอกษรสงหรออกษร

กลางนา เชน ยา หยา อยา ยา ยา หยา

5. อกษรคและอกษรสงตองอาศยอกษรทคกนชวย จงจะผนไดครบ 5 เสยง เชน

คา ขา คา ขา คา ขา

การใชเครองหมายทณฑฆาต ( )

เครองหมายทณฑฆาต ใชเขยนเหมอนพยญชนะทไมตองการออกเสยง ซงเราเรยกวา

ตวการนต มหลกการดงน

1. พยญชนะทอยขางหลงตวสะกด ถามเครองหมายทณฑฆาต ถอวาพยญชนะตวนนเปน

ตวการนตไมตองออกเสยง เชน เสาร ไมค ยกษ อาทตย เปนตน

2. พยญชนะทอยขางหลงตวสะกดสองตวหรอสามตว ถาตวใดตวหนงมเครองหมายทณฑฆาต

กากบถอวา พยญชนะทงสองตวเปนตวการนต ไมตองออกเสยง เชน วนจนทร พระอนทร

พระลกษณ เปนตน

ทงน จะไมใชเครองหมายทณฑฆาตกบตวสะกดทเปนอกษรควบกลา และตวสะกดทมสระ

กากบ เชน จกร มตร เกยรต เปนตน

148 | ห น า

เรองท 5 คาราชาศพท

ราชาศพท แปลตามศพท หมายถง ถอยคาสาหรบพระราชา แตตามตาราหลกภาษาไทยได

ใหความหมายเกนขอบเขตไปถงถอยคาภาษาสาหรบบคคล 3 ประเภท คอ

1. ศพททใชสาหรบพระมหากษตรยและพระบรมวงศานวงศ

2. ศพททใชสาหรบพระภกษสงฆ

3. ศพททใชสาหรบสภาพชน

1. ศพทมใชสาหรบพระมหากษตรยและพระบรมศานวงศ

คาศพทประเภทนเราจะไดฟงหรอไดอานบอยมาก สวนใหญจะเปนขาวหรอเรองราวทเกยวกบ

กรณยกจของพระมหากษตรยและพระบรมวงศานวงศ ลกษณะของราชาศพทประเภทนมลกษณะเดนท

นาสนใจ คอ

1.1 ใชคาวา ทรง เพอใหเปนคากรยา

ทรง นาหนากรยาทเปนคาไทย เชน ทรงเลน ทรงรองเพลง ทรงออกกาลงกาย

ทรง นาหนาคานามทเปนคาไทยแลวใชเปนกรยา เชน ทรงชาง ทรงมา ทรงเรอใบ

ทรง นาหนาคาทเปนราชาราศพทอยแลว เชน ทรงพระอกษร ทรงพระสาราญ

ทรงพระราชนพนธ

1.2 ใชคาไทยนาหนาคาทเปนราชาศพทอยแลว เพอใหเปนคากรยา เชนทอดพระเนตร

1.3 ใชคาไทยนาหนาคาทเปนราชาศพทอยแลว เพอใหเปนคานาม เชน ซบพระพกตร

ผาเชดหนา ถงพระบาท ถงเทา ถงพระหตถ ถงมอ การใชคาธรรมดานาหนาคาทเปนราชาศพทอย

แลวเพอใหเปนคานาม ยงมอกเชน ฉลองพระองค ฉลองพระหตถ ฉลองพระเนตร แวนตา

มลพระชวหา นาลาย

1.4 ใชคาวา ตน หรอ หลวง ลงทายคานามหรอกรยา เชน เสดจประพาสตน

พระแสงปนตน เครองตน รถหลวง เรอหลวง

1.5 คาทกาหนดใหเปนราชาศพทสามารถจาแนกชนดตางๆ ได เหมอนคาในภาษาสามญ

คอ มทงคานาม สรรพนาม กรยา วเศษณ และมคาลกษณะนามใชเปนพเศษอกดวย เชน

คานาม

พระเศยร หว พระนลาฏ หนาผาก

พระชนก พอ พระชนน แม

พระราชสาสน จดหมาย พระแสงกรรบด มด

ห น า | 149

คาสรรพนาม

ขาพระพทธเจา กระหมอม หมอมฉน บรษท 1

ใตฝาละอองธลพระบาท ใตฝาพระบาท ฝาพระบาท บรษท 2

พระองคทาน พระองค ทาน บรษท 3

คากรยา

กรยาเปนราชาศพทอยแลวไมตองมคาวา ทรง นาหนา เชน เสดจ ตรส เสวย เปนตน นอกนน

ตองเตมดวยคาวาพระ หรอ ทรงพระราช เพอใหเปนคากรยา เชน ทรงพระอกษร เขยนหนงสอ

ทรงพระราชนพนธ แตงหนงสอ

คาวเศษณ

มแตคาขานรบ ซงแยกตามเพศ คอ หญงใชคาวา เพคะ ชาย ใชคาวา พระพทธเจาขอรบ

พระพทธเจาขา พะยะคะ

คาลกษณะนาม

ใชคาวา องค กบ พระองค เปนคาทเกยวกบสวนตาง ๆ ของรางกาย และเครองใชของทาน

เชน พระทนต 2 องค ฟน 2 ซ ปราสาท 2 องค

1.6 การใชราชาศพทแบบแผน วธพดในโอกาสตาง ๆ อกดวย เชน

การใชคาขอบคณ

ถาเรากลาวแกพระมหากษตรย ใชวา “รสกขอบพระมหากรณาธคณเปนลนเกลาฯ”

การใชคาขออนญาต

ถาเรากลาวแกพระมหากษตรย ใชวา “ขอพระราชทานพระบรมราชานญาต”

กลาวเมอถวายของ

ถาเรากลาวเมอถวายของ

“ขอพระราชทานทลเกลาทลกระหมอม ถวาย......................” หมายถง สงของ

ขนาดเลก

“ขอพระราชทานนอมเกลานอมกระหมอม ถวาย....................” หมายถง

สงของขนาดใหญ ยกไมได

150 | ห น า

2. ศพททใชสาหรบพระภกษสงฆ

พระภกษเปนผทไดรบความเคารพจากบคคลทวไป ในฐานะทเปนผทรงศล และเปนผสบพระ

ศาสนาการใชถอยคาจงกาหนดขนไวตางหากอกแบบหนง

เฉพาะองคสมเดจพระสงฆราช ซงถอเปนประมขแหงสงฆนนกาหนดใหราชาศพทเทยบเทากบ

พระราชวงศชนหมอมเจา แตถาพระภกษนนเปนพระราชวงศอยแลวกคงใหใชราชาศพทตามลาดบชนท

เปนอยแลวนน

การใชถอยคาสาหรบพระภกษโดยทวไปมขอสงเกตคอ ถาพระภกษใชกบพระภกษดวยกนหรอ

ใชกบคนธรรมดา จะใชศพทอยางเดยวกนตลอด ผดกบราชาศพทสาหรบกษตรยและพระราชวงศ

คนอนทพดกบทานหรอพดถงทานจงจะใชราชาศพท แตถาพระองคทานพดกบคนอนจะใชภาษาสภาพ

ธรรมดา เชน

มผพดถงพระวา “พระมหาสนทรกาลงอาพาธอยในโรงพยาบาล”

พระมหาสนทรพดถงตวทานเองกยอมกลาววา “อาตมากาลงอาพาธอยทโรงพยาบาล”

มผพดถงพระราชวงศหนงวา “พระองคเจาดศวรกมารกาลงประชวร”

พระองคเจาเมอกลาวพระองคถงพระองคเองยอมรบสงวา “ฉนกาลงปวย”

ตวอยางคาราชาศพทสาหรบพระภกษบางคา

คานาม ภตตาหาร อาหาร ไทยทาน สงของถวาย อาสนะ ทนง กฏ ทพกในวด

เภสช ยารกษาโรค ธรรมาสน ทแสดงธรรม

คาสรรพนาม อาตมา ภกษเรยกตนเองกบผอน

ผม กระผม ภกษเรยกตนเองใชกบภกษดวยกน

มหาบพตร ภกษเรยกพระมหากษตรย

โยม ภกษเรยกคนธรรมดาทเปนผใหญกวา

พระคณเจา คนธรรมดาเรยกสมเดจพระราชาคณะ

ทาน คนธรรมดาเรยกพระสงฆ

คากรยา ประเคน ยกของดวยมอมอบใหพระ ถวาย มอบให

ฉน กน อาพาธ ปวย

มรณภาพ ตาย อนโมทนา ยนดดวย

จาวด นอน

คาลกษณะนาม รป เปนลกษณะนามสาหรบนบจานวนภกษ เชน พระภกษ 2 รป คนทวไปนยมใช

คาวา องค

ห น า | 151

3. คาทใชสาหรบสภาพชน

การใชถอยคาสาหรบบคคลทวไป จาเปนตองใชใหสมฐานะและเกยรตยศ ความสมพนธระหวาง

ผทตดตอสอสารกนจะตองคานงถง อาย เพศ และตาแหนงหนาทการงานดวย นอกจากนน เวลา และ

สถานทยงเปนเครองกาหนดอกดวยวา ควรเลอกใชถอยคาอยางไรจงจะเหมาะสม

ตวอยางคาสภาพ เชน

คานาม บดา พอ มารดา แม และใชคาวาคณ นาหนาชอ เชน คณพอ คณลง

คณประเสรฐ คณคร เปนตน ศรษะ หว โลหต เลอด อจจาระ

ข ปสสาวะ เยยว โค วว กระบอ ควาย สนข หมา สกร หม เปนตน

คากรยา รบประทานอาหาร กน ถงแกกรรม ตาย คลอดบตร ออกลก ทราบ ร

เรยน บอกใหร เปนตน

คาสรรพนาม ดฉน ผม กระผม บรษท 1

คณ ทาน เธอ บรษท 2 และ 3

การใชสรรพนามใหสภาพ คนไทยนยมเรยกตามตาแหนงหนาทดวย เชน

ทานอธบด ทานหวหนากอง เปนตน

คาวเศษณ คาขานรบ เชน คะ เจาคะ ครบ ครบผม เปนตน

คาขอรอง เชน โปรด ไดโปรด กรณา เปนตน

คาลกษณะนาม ลกษณะนามเพอยกยอง เชน อาจารย 5 ทาน แทนคาวา คน

ลกษณะนามเพอใหสภาพ เชน ไข 4 ฟอง แทนคาวา ลก

ผลไม 5 ผล แทนคาวา ลก

152 | ห น า

เรองท 6 การใชสานวน สภาษต คาพงเพย

คนไทยนยมใชภาษาถอยคาสานวนทสละสลวย ไพเราะ เสนาะห และสะดวกแกการออกเสยง

ลกษณะนสยคนไทยเปนคนเจาบทเจากลอนอยแลว เวลาพดหรอเขยนจงนยมใชถอยคาสานวนปนอย

เสมอถอยคาสานวนตาง ๆ เหลานชวยใหการสอสารความหมายชดเจน ไดความไพเราะ ถายทอด

อารมณความรสกตาง ๆ ไดดบางครงใชเปนการสอสารความหมายเพอเปรยบเปรยไดอยางคมคายลก

ซงเหมาะสมกบวฒนธรรมความเปนอยของคนไทย ซงแสดงถงอธยาศยทดตอคนอนเปนพนฐาน

ประเภทของถอยคาสานวน

1. ถอยคาสานวน เปนสานวนคาทเกดจากการผสมคาแลวเกดเปนคาใหม เชน คาผสม

คาซอน หรอคาทเกดจากการผสมคาหลายคา ผสมกนเปนลกษณะสมผส คลองจอง มความหมาย

ไมแปลตรงตามรปศพท แตมความหมายในเชงอปไมย เชน

ไกออน หมายถง คนทยงไมชานาญในชนเชง

กงทองใบหยก หมายถง ความเหมาะสมของคกนนนมมาก

เกลอจมเกลอ หมายถง มความดรายเขาหากน แกเผดกน

แกวงเทาหาเสยน หมายถง การหาเรองเดอดรอน

ขงกราขากแรง หมายถง ตางฝายกรายเขาหากน

แขวนนวม หมายถง เลกการกระทาทเคยทามากอน

ควาบาตร หมายถง การบอกปฏเสธไมคบคาสมาคมดวย

คมในฝก หมายถง มความฉลาดรอบรแตยงไมแสดงออกเมอไมถงเวลา

งามหนา หมายถง นาขายหนา

งกนหาง หมายถง เกยวโยงกนเปนทอด ๆ

จนตรอก หมายถง หมดหนทางทจะหนได

จระเขขวางคลอง หมายถง คอยกดกนไมใหคนอนทาอะไรไดสะดวก

ชกหนาไมถงหลง หมายถง รายไดไมพอจบจาย

ชบมอเปบ หมายถง ฉวยผลประโยชนจากแรงงานคนอน

หญาปากคอก หมายถง เรองงาย ๆ คดไมถง

ตกหลมพราง หมายถง เชอตามทเขาหลอก

ตาขาวสารกรอกหมอ หมายถง การทาอะไรเฉพาะหนาครงคราว

พอใหเสรจไปเทานน

ทงทวน หมายถง ทาดทสดเปนครงสดทาย

ห น า | 153

นารอนปลาเปน หมายถง การพดหรอทาอยางละมนละมอม

นาเยนปลาตาย ยอมสาเรจมากกวาทารนแรง

นาทวมปาก หมายถง รอะไรแลวพดไมได

บองตน หมายถง มความคดอยางโง ๆ

ผกชโรยหนา หมายถง ทาดแตเพยงผวเผน

ผาขรวหอทอง หมายถง คนมงมแตทาตวซอมซอ

ใฝสงเกนศกด หมายถง ทะเยอทะยานเกนฐานะ

ฝากผฝากไข หมายถง ขอยดเปนทพงจนตาย

พกหนดกวาพกนน หมายถง ใจคอหนกแนนดกวาใจเบา

พระอฐ พระปน หมายถง นงเฉยไมเดอดรอน

มวยลม หมายถง ทาทาจะเลกลมไมดาเนนการตอไป

มดแปดดาน หมายถง มองไมเหนทางแกไขคดไมออก

ยอมแมวขาย หมายถง เอาของไมดมาหลอกวาเปนของด

โยนกลอง หมายถง มอบความรบผดชอบไปใหคนอน

ลอยชาย หมายถง ทาตวตามสบาย

ลอยแพ หมายถง ถกไลออก ปลดออก ไมเกยวของกนตอไป

สาวไสใหกากน หมายถง ขดคยความหลง สงไมดมาประจานกนเอง

สกเอาเผากน หมายถง ทาอยางลวก ๆ ใหเสรจไปครงหนง ๆ

หอกขางแคร หมายถง อนตรายทอยใกลตว

อดเปรยวไวกนหวาน หมายถง อดทน ลาบากกอน จงสบายภายหลง

2. คาพงเพย หมายถง ถอยคาทกลาวขนมาลอย ๆ เปนกลาง ๆ มความหมายเปนคตสอนใจ

สามารถนาไปตความแลวนาไปใชพด หรอเขยนใหเหมาะสมกบเรองทเราตองการสอสารความหมายได

มลกษณะคลายคลงกบสภาษตมาก อาจเปนคากลาว ตชม หรอแสดงความคดเหน เชน

ราไมดโทษปโทษกลอง หมายถง คนททาอะไรผดแลวมกกลาวโทษสงอน

ขชางจบตกแตน หมายถง การลงทนมากเพอทางานทไดผลเลกนอย

ชโพรงใหกระรอก หมายถง การแนะนาใหคนอนทาในทางไมด

เสยนอยเสยยาก หมายถง การไมรวาสงไหนจาเปนหรอไมจาเปน

เสยมากเสยงาย ใชจายไมเหมาะสม

คาพงเพยเหลานยงไมเปนสภาษตกเพราะวา การกลาวนนยงไมมขอยตวาเปนหลกความจรง

ทแนนอน ยงไมไดเปนคาสอนทแทจรง

154 | ห น า

ตวอยางคาพงเพย

คาพงเพย ความหมาย

กระเชอกนรว

กลานกมกบน

ขชางจบตกแตน

ทาบญเอาหนา ภาวนากนตาย

หกดามพราดวยเขา

ราไมดโทษปโทษกลอง

นายพงบาว เจาพงขา

ชาดไมด ทาสไมแดง

ไมงามกระรอกเจาะ

มอไมพายเอาเทารานา

ฟนฝอยหาตะเขบ

หงขาวประชดหมา ปงปลาประชดแมว

เปนคนสรยสราย

คนทอวดเกงกลาจนเกนไปจนอบจนสกวน

ลงทนไมคมกบผลทได

ทาอะไรเพอเอาหนา ไมทาดวยใจจรง

ทาอะไรโดยพลการ

ทาไมดแตโทษผอน

ทกคนตองพงพาอาศยกน

สนดานคนไมด แกอยางไรกไมด

หญงสวยทมมลทน

ไมชวยแลวยงกดขวาง

ฟนเรองเกามาเลาอก

แกลงทาแดกดนโดยอกฝายหนงไมเดอดรอน

ตวอยางการนาคาพงเพยไปใชในความหมายเปรยบเทยบ

เมอกอนนดไมคอยสวย เดยวนแตงตวสวยมากนแหละ ไกงามเพราะขน คนงานเพราะแตง

เจามนฐานะตาตอยจะไปรกลกสาวคนรวยไดยงไง ตกนาใสกะโหลกชะโงกดเงา ตนเองเสยบาง

เราอยาไปทาอะไรแขงกบเขาเลย เขากบเราไมเหมอนกน อยาเหนชางขขตามชาง

แหม...ฉนวาฉนหนจากเพอนเกาทเลวแลวมาเจอเพอนใหมกพอ ๆ กน มนเขาตารา หนเสอปะ

จระเข

เขาชอบถวงความเจรญของหมคณะอยเรอย แถมยงขดขวางคนอนอก นแหละ คนมอไมพาย

เอาเทารานา

3. อปมาอปไมย หมายถง ถอยคาทเปนสานวนพวกหนง กลาวทานองเปรยบเทยบใหเหน

จรงเขาใจแจมแจงชดเจน และสละสลวยนาฟงมากขน การพดหรอการเขยนนยมหาคาอปมาอปไมยมา

เตมใหไดความชดเจนเกดภาพพจน เขาใจงาย เชน คนด หากตองการใหความหมายชดเจน นาฟง

และเกดภาพพจนชดเจนกตองอปมาอปไมยวา “ด เหมอน เสอ” ขรขระ การสอความยงไมชดเจน

ไมเหนภาพ ตองอปมาอปไมยวา “ขรขระเหมอนผวมะกรด” หรอ “ขรขระเหมอนผวพระจนทร”

กจะทาใหเขาใจความหมายในรปธรรมชดเจนมากยงขน

ห น า | 155

ในการเขยนบทรอยแกวหรอรอยกรองกตาม เราไมอาจเขยนใหละเอยดลกซง เพอสอความได

แจมแจงเทากบการพดบรรยายดวยตนเองได กจาเปนตองใชอปมาเพอเปรยบเทยบใหผรบสาร

จากเราไดรบรความจรง ความรสก โดยการใชคาอปมาเปรยบเทยบ ในการแตงคาประพนธกนยมใช

อปมากนมากเพราะคาอปมาอปไมยจะชวยตกแตงถอยคาสานวนการเขยนใหไพเราะนาอาน กนใจ

ประทบใจมากขน สงเกตการใชอปมาอปไมยเปรยบเทยบในตวอยางตอไปน

ทานจะไปทพครงน อยาเพงประมาทดแคลนเลาป ดวยเลาปไดขงเบงมาไวเปนทปรกษา

อปมา เหมอนเสออนคะนองอยในปาใหญ ทานเรงระวงตวจงด

ตวอยางอปมาทควรรจก

แขงเหมอนเพชร กรอบเหมอนขาวเกรยบ

กลมเหมอนมะนาว กลวเหมอนหนกลวแมว

กนเหมอนหม คดเคยวเหมอนเขาวงกต

แกมแดงเหมอนตาลงสก งายเหมอนปอกกลวยเขาปาก

ขมเหมอนบอระเพด โงเหมอนควาย

ขาวเหมอนสาล ใจเสาะเหมอนปอกกลวยเขาปาก

เขยวเหมอนพระอนทร เบาเหมอนปยนน

งงเปนไกตาแตก พดไมออกเหมอนนาทวมปาก

เงยบเหมอนปาชา รกเหมอนรงหน

ใจกวางเหมอนแมนา ยากเหมอนงมเขมในมหาสมทร

ใจดาเปนอกา ลมตวเหมอนววลมตน

ซนเหมอนลง ชาเหมอนเตา

เดนเหมอนเปด ซดเหมอนไกตม

ตาดาเหมอนนล ดาเหมอนตอตะโก

บรสทธเหมอนหยาดนาคาง ตาโตเทาไขหาน

เรวเหมอนจรวด ไวเหมอนปรอท

เรยบรอยเหมอนผาพบไว หนกเหมอนเดม

เอะอะเหมอนเจกตนไฟ อดเหมอนกา

ผอมเหมอนเปรต สงเหมอนเสาโทรเลข

มดเหมอนลมตาในกระบอกไม ใสเหมอนตาตกแตน

156 | ห น า

หวานเหมอนนาออย สวยเหมอนนางฟา

เปรยวเหมอนมะนาว อวนเหมอนตม

หวงเหมอนหมาหวงกาง เหนยวเหมอนตงเม

หนาขาวเหมอนไขปอก หนาสวยเหมอนพระจนทรวนเพญ

ยงเหมอนยงตกน รกเหมอนแกวตาดวงใจ

เรองท 7 หลกการแตงคาประพนธ

การแตงคาประพนธ

คาประพนธมรปแบบหลายประเภท เชน กาพย กลอน โคลง ฉนท การศกษา และฝกหด

แตงกาพย กลอน โคลง เปนการสบสานวฒนธรรมการใชภาษาวรรณศลปของคนไทย

การแตงกาพย

คาประพนธรอยกรองประเภทกาพย มหลายแบบเรยกชอตาง ๆ กนไป ตามลกษณะคาประพนธ

ทแตกตางกน เชน กาพยยาน กาพยฉบง กาพยสรางคนางค กาพยขบไม เปนตน กาพยนน

สนนษฐานวาเอาแบบมาจากฉนท เพยงตดคาคร คาลหออกไป เทานน

ในทนจะอธบายเฉพาะกาพยยาน 11 กาพยฉบง 16 และกาพยสรางคนางค 28 เปนกาพย

ทนยมแตงกนโดยทวไป

1. กาพยยาน 11

แผนผง

ตวอยาง

ยานมลานา สมผสคาสมผสใจ

วรรคหนาหาคาใช วรรคหลงนมหกคาฯ

ห น า | 157

ลกษณะคาประพนธ

1. บท บทหนงม 4 วรรค แบงเปนวรรคแรก 5 คา วรรคหลง 6 คา รวม 11 คา จงเรยก

ยาน 11

2. สมผส

ก. สมผสนอก หรอสมผสระหวางวรรค อนเปนสมผสบงคบ มดงน

คาสดทายของวรรคแรกวรรคทหนง วรรคสดบ สมผสกบคาทสามของวรรคหลงวรรคทสอง วรรครบ

คาสดทายของวรรคทสอง วรรครบ สมผสกบคาสดทายของวรรคทสาม วรรครองดแผนผง

และตวอยาง

ถาจะแตงบทตอไปตองมสมผสระหวางบท

สมผสระหวางบท ของกาพยยาน คอ

คาสดทายของวรรคส วรรคสง เปนคาสงสมผสบงคบใหบทตอไปตองรบสมผสทคาสดทายของ

วรรคสอง วรรครบ ดงตวอยาง

ยานมลานา สมผสคาสมผสใจ

วรรคหนาหาคาใช วรรคหลงนมหกคา

หนงบทมสวรรค พงประจกษเปนหลกจา

จงหวะและลานา กาพยยานดงนเทอญฯ

คาสดทายของบทตน คอคาวา “คา” สงสมผสไปยงบทถดไป บงคบใหรบสมผสทคาสดทาย

ของวรรคสองหรอวรรครบ ในทนคอคาวา “จา”

ข. สมผสใน แตละวรรคของกาพยยานจะแบงชวงจงหวะเปนดงน

วรรคแรก เปน สองคากบสามคา คอ หนงสอง หนงสองสาม

วรรคหลง เปน สามคากบสามคา คอ หนงสองสาม หนงสองสาม

ฉะนน สมผสในจงกาหนดไดตามชวงจงหวะของแตละวรรคนนเอง ดงตวอยาง

ยาน – มลานา สมผสคา – สมผสใจ

ขอสงเกต

กาพยยานไมเครงสมผสในจะมหรอไมมกได ขอเพยงใชคาทอานแลวราบรนตามชวงจงหวะของ

แตละวรรคนน ๆ เทานน สวนสมผสนอกระหวางวรรคทสาม วรรครอง กบวรรคทส วรรคสง นนจะม

หรอไมมกไดไมบงคบเชนกน

158 | ห น า

2. กาพยฉบง 16

แผนผง

ตวอยาง

กาพยนมนามฉบง สามวรรคระวง

จงหวะจะโคนโยนคาฯ

ลกษณะคาประพนธ

1. บท

บทหนงม 3 วรรค อาจเรยกวาวรรคสดบ วรรครบ วรรคสง กได แบงเปน

วรรคแรก วรรคสดบ ม 6 คา วรรคทสอง วรรครบ ม 4 คา

วรรคท 3 วรรคสง ม 6 คา

รวมทงหมด 16 คา จงเรยกฉบง 16

2. สมผส

ก. สมผสนอก หรอสมผสระหวางวรรค อนเปนสมผสบงคบ ดงน

คาสดทายของวรรคหนง วรรคสดบ สมผสกบคาสดทายของวรรคสอง วรรครบ สมผส

ระหวางบท ของกาพยฉบง คอ

คาสดทายของวรรคสาม วรรคสง เปนคาสงสมผส บงคบใหบทตอไปตองรบสมผส

ทคาสดทายของวรรคหนง วรรคสดบ ดงตวอยาง

กาพยมนามฉบง สามวรรคระวง

จงหวะจะโคนโยนคา

สมผสจดบทลานา กาหนดจดจา

หกคาสคาดงน ฯ

ข. สมผสใน แตละวรรคของกาพยฉบง แบงชวงจงหวะเปนวรรคละสองคา ดงน

หนงสอง หนงสอง หนงสอง หนงสอง หนงสอง

หนงสอง หนงสอง หนงสอง

ห น า | 159

ฉะนน สมผสในกาหนดไดตามชวงจงหวะของแตละวรรคนนเอง ดงตวอยาง

กาพยน – มนาม ฉบง สามวรรคระวง

จงหวะ – จะ โคน – โยนคา

ขอสงเกต

กาพยฉบงไมเครงสมผสใน จะมหรอไมมกได ขอเพยงใชคาทอานราบรนตามชวงจงหวะของ

แตละวรรคนน ๆ เทานน

สวนสมผสนอกระหวางวรรคทสอง วรรครบ กบวรรคทสาม วรรคสง นน จะมหรอไมมกได

ไมบงคบเชนกน

การแตงกลอน กลอน

คาประพนธรอยกรองประเภทกลอน มหลายแบบเรยกชอตาง ๆ กนไป ตามลกษณะ

ฉนทลกษณทแตกตางกนนน ๆ เชน กลอนส กลอนหา กลอนหก กลอนแปด และยงจาแนกออกไป

ตามลลาทนาไปใชเชน กลอนเพลงยาว กลอนบทละคร กลอนเสภา รวมถงกลอนบทตาง ๆ อกดวย

ในทนจะอธบายเฉพาะกลอนหกและกลอนแปด อนเปนกลอนทนยมแตงกนโดยทวไป

1. กลอนหก

แผนผง

ตวอยาง

กลอนหกหกคาราร วางควางคานาเสยง

ไพเราะเรอยราจาเรยง สาเนยงสงตาคากลอนฯ

ลกษณะคาประพนธ

1. บท บทหนงม 4 วรรค

วรรคทหนงเรยกวรรคสดบ วรรคทสองเรยกวรรครบ

วรรคทสามเรยกวรรครอง วรรคทสเรยกวรรคสง

แตละวรรคม 6 คา จงเรยกวา กลอนหก

160 | ห น า

2. เสยงคา กลอนทกประเภทจะกาหนดเสยงคาทายวรรคเปนสาคญ กาหนดไดดงน

คาทายวรรคสดบ กาหนดใหใชไดทกเสยง

คาทายวรรครบ กาหนดหามใชเสยงสามญกบตร

คาทายวรรครอง กาหนดใหใชเฉพาะเสยงสามญกบตร

คาทายวรรคสง กาหนดใหใชเฉพาะเสยงสามญกบตร

3. สมผส

ก. สมผสนอก หรอสมผสระหวางวรรค อนเปนสมผสบงคบ มดงน

คาสดทายของวรรคทหนง วรรคสดบ สมผสกบคาทสองหรอทสของวรรคทสองวรรครบ

คาสดทายของวรรคทสอง วรรครบ สมผสกบคาสดทายของวรรคทสาม วรรครอง และคาท

สองหรอทสของวรรคทส วรรคสง

สมผสระหวางบท ของกลอนทกประเภท คอ

คาสดทายของวรรคทส วรรคสง เปนคาสงสมผสบงคบใหบทตอไปตองรบสมผสท

คาสดทายของวรรคทสอง วรรครบ ตวอยาง

กลอนหกหกคาราร วางควางคานาเสยง

ไพเราะเรอยราจาเรยง สาเนยงสงตาคากลอน

เรยงรอยถอยคาสมผส จารสจาหลกอกษร

ทกวรรคทกบททกตอน คอถอยสนทรกลอนกานทฯ

คาสดทายของบทตนคอวา กลอน เปนคาสงสมผส บงคบใหบทถดไปตองรบสมผสท

คาสดทายของวรรคดวยคาวา “ ษร” ตามตวอยางนน

ข. สมผสใน แตละวรรคของกลอนหก แบงชวงจงหวะเปนวรรคสองคา ดงน

หนงสอง หนงสอง หนงสอง

ฉะนน สมผสในจงกาหนดไดตามชวงจงหวะนนเอง ดงตวอยาง

เรยงรอย ถอย คา สมผส

ขอสงเกต

กลอนหกไมเครงสมผสในวรรคมากนก อาจยายทสมผสจากคาทสองไปคาทสได หรอจะไม

สมผสสระเลย ใชการเลนคาไปตามชวงจงหวะกได ดงตวอยาง เชน ทกวรรคทกบททกตอน

ห น า | 161

2. กลอนแปด (กลอนสภาพ)

แผนผง

ตวอยาง

อนกลอนแปดแปดคาประจาวรรค วางเปนหลกอกษรสนทรศร

เสยงทายวรรคสงตาจาจงด สมผสมนอกในไพเราะร ฯ

ลกษณะคาประพนธ

1. บท บทหนงม 4 วรรค

วรรคทหนงเรยกวรรคสดบ วรรคทสองเรยกวรรครบ

วรรคทสามเรยกวรรครอง วรรคทสเรยกวรรคสง

แตละวรรคมแปดคา จงเรยกวา กลอนแปด

2. เสยงคา กลอนแปดและกลอนทกประเภทจะกาหนดเสยงคาทายวรรคเปนสาคญ

โดยกาหนดดงน

คาทายวรรคสดบ กาหนดใหใชไดทกเสยง

คาทายวรรครบ กาหนดหามใชเสยงสามญและตร

คาทายวรรครอง กาหนดใหใชเฉพาะเสยงสามญและตร

คาทายวรรคสง กาหนดใหใชเฉพาะเสยงสามญและตร

3. สมผส

ก. สมผสนอก หรอสมผสระหวางวรรค อนเปนสมผสบงคบ มดงน

คาสดทายของวรรคทหนง วรรคสดบ สมผสกบคาทสามหรอทหาของวรรคทสอง

วรรครบ

คาสดทายของวรรคทสอง วรรครบ สมผสกบคาสดทายของวรรคทสาม วรรครอง และท

สามหรอทหาของวรรคทส วรรครบ

162 | ห น า

สมผสระหวางบท ของกลอนแปด คอ

คาสดทายของวรรคทส วรรคสง เปนคาสงสมผสบงคบใหบทตอไปตองรบสมผส

ทคาสดทายของวรรคทสอง วรรคสง

อนกลอนแปดแปดคาประจาวรรค วางเปนหลกอกษรสนทรศร

เสยงทายวรรคสงตาจาจงด สมผสมนอกในไพเราะร

จดจงหวะจะโคนใหยลแยบ ถอเปนแบบอยางกลอนสนทรภ

อานเขยนคลองทองจาตามแบบคร ไดเชดชบชาภาษาไทยฯ

คาสดทายของบทตนในทนคอคาวา “ร” เปนคาสงสมผส บงคบใหบทถดไปตองรบสมผส

ทคาสดทายของวรรคทสอง วรรครบ ในทนคอคาวา “ภ”

ข. สมผสใน แตละวรรคของกลอนแปด แบงชวงจงหวะออกเปนสามชวง ดงน

หนงสองสาม หนงสอง หนงสองสาม

ฉะนน สมผสในจงกาหนดไดตามชวงจงหวะในแตละวรรคนนเอง ดงตวอยาง

อนกลอนแปด – แปด คา – ประจาวรรค

วางเปนหลก – อก ษร – สนทรศร

เรองท 8 การใชภาษาทเปนทางการและไมเปนทางการ

ภาษาทใชมระดบในการใช หนงสอเรยนบางเลม แบงภาษาออกเปน 3 ระดบ โดยเพม

ภาษากงทางการ แตในหนงสอนแบงเปน 2 ระดบ คอ การใชภาษาทเปนทางการ และไมเปนทางการ

1. ภาษาทเปนทางการ

ภาษาทางการ หมายถง ภาษาทใชอยางเปนทางการ มลกษณะเปนแบบพธ ถกตองตาม

แบบแผนของภาษาเขยน มทงเสยงเครงขรม จรงจง อาจเรยกวาภาษาแบบแผนกได ภาษาทางการ

มกใชในการเขยนหนงสอราชการ การกลาวรายงาน คากลาวเปดงาน การแสดงสนทรพจน การเขยน

ตาราวชาการ และการบนทกรายงานการประชม เปนตน

2. ภาษาไมเปนทางการ

ภาษาไมเปนทางการ หมายถง ภาษาทใชถอยคางาย ๆ นาเสยงเปนกนเองไมเครงเครยด

แสดงความใกลชดสนทสนมระหวางผสงสารและผรบสารอาจเรยกวาภาษาปากกได

ภาษาไมเปนทางการ อาจจาแนกเปนภาษากลมยอยๆ ไดอกหลายกลม เชน ภาษาถน

ภาษาแสลง ภาษาตลาด ฯลฯ ใชในการสนทนาระหวางสมาชกในครอบครว คนสนทคนเคย ใชเขยน

บนทกสวนตว และงานเขยนทตองการแสดงความเปนกนเองกบผอาน เปนตน

ห น า | 163

สาหรบการเลอกใชภาษาแบบเปนทางการและไมเปนทางการจะตองพจารณาใหเหมาะสมกบ

องคประกอบตาง ๆ ดงน

2.1 วตถประสงค จะตองพจารณาวา งานเขยนนนนาไปใชเพออะไร

2.2 สถานการณในตางสถานการณ ผเขยนจะใชระดบภาษาทตางกน

เชน เชญเพอน “เชญทานอาหารไดแลว” เชญผใหญ “ขอเชญรบประทานอาหารไดแลว

ครบ” ผเรยนสามารถนาไปใชไดอยางเหมาะสมกบวตถประสงคและสถานการณ

164 | ห น า

กจกรรม บทท 5 หลกการใชภาษา

กจกรรมท 1 ใหผเรยนแยกคาตอไปนออกเปน 3 ประเภท ตามตาราง

ผลไม รฐบาล อคคภย พลเรอน ศลปกรรม

รปธรรม วทยาลย มหาชน พระเนตร พทธกาล

นพเกา คหกรรม สญญาณ นโยบาย ภมศาสตร

คาประสม คาสมาส คาสนธ

กจกรรมท 2 ใหผเรยนพจารณาประโยคตอไปนวาเปนประโยคชนดใด

1. วนนอากาศรอนมาก

2. ฉนดใจทเธอมความสข

3. พอซอนาฬกาเรอนใหมใหฉน

4. พชอบสเขยวแตนองสาวชอบสฟา

5. รายการราตรสโมสรใหความบนเทงแกผชม

กจกรรมท 3 ใหผเรยนฝกเขยนอกษรยอประเภทตาง ๆ นอกเหนอจากตวอยางทยกมา

กจกรรมท 4 ใหผเรยนศกษาและรวบรวมคาสภาพ และคาราชาศพททใชและพบเหนในชวตประจาวน

กจกรรมท 5 ใหผเรยนจบคสานวนใหตรงกบความหมาย

1 เกยวโยงกนเปนทอด ๆ ก. ผกชโรยหนา

2 หมดหนทางทจะหนได ข. จบปลาสองมอ

3 ทาดทสดเปนครงสดทาย ค. ขมนกบปน

4 รนหาเรองเดอดรอน ง. แกวงเทาหาเสยน

5 ทาดแตเพยงผวเผน ฉ. จนตรอก

6 ไมดาเนนการตอไป ช. หญาปากคอก

7 นงเฉยไมเดอดรอน ซ. ทงทวน

8 ทาอยางลวก ๆ ใหพอเสรจ ฌ. แขวนนวม

9 รอะไรแลวพดไมได ญ. มวยลม

ห น า | 165

10 อยากไดสองอยางพรอม ๆ กน ฎ. ลอยแพ

11 ถกไลออก ปลดออก ฏ. หอกขางแคร

12 เรองงาย ๆ ทคดไมถง ฐ. พระอฐพระปน

ฑ. สกเอาเผากน

ฒ. งกนหาง

ณ. นาทวมปาก

กจกรรมท 6 ใหผเรยนเขยนคาพงเพยใหตรงกบความหมายทกาหนดให

1. ชอบโทษผอนโดยไมดตวเอง

2. ไมชวยแลวยงกดขวางผอน

3. การลงทนไมคมคากบผลทไดรบ

4. ชอบรอฟนเรองเกา ๆ

5. เปนคนชอบสรยสราย

กจกรรมท 7 ตอบคาถามตอไปนสน ๆ แตไดใจความ

1. การแตงคาประพนธตามหลกฉนทลกษณมกประเภท อะไรบาง

2. บทประพนธตอไปนเปนคาประพนธประเภทใด

2.1 ถงกลางวนสรยนแจมประจกษ ไมเหนหนานงลกษณยงมดใหญ

ถงราตรมจนทรอนอาไพ ไมเหนโฉมประโลมใจใหมดมน

ววาหพระสมทร

2.2 ขนกกตกทกขยาก แสนลาบากจากเวยงชย

ผกเผอกเลอกเผาไฟ กนผลไมไดเปนแรง

รอนรอนออนอสดง พระสรยงเยนยอแสง

ชวงดงนากรงแดง แฝงเมฆเขาเงาเมธธร

กจกรรมท 8 ผเรยนเขยนประโยคภาษาทางการ และไมเปนทางการอยางละ 3 ประโยค

ภาษาทางการ 1...................................................................................

2..................................................................................

3...................................................................................

ภาษาไมเปนทางการ 1...................................................................................

2..................................................................................

3...................................................................................

166 | ห น า

บทท 6 วรรณคด และวรรณกรรม

สาระสาคญ

การเรยนภาษาไทย ตองเรยนรในฐานะเปนวฒนธรรมทางภาษาใหเกดความชนชม ซาบซง

และภมใจในภาษาไทย โดยเฉพาะคณคาของวรรณคด และภมปญญาทางภาษาของบรรพบรษทได

สรางสรรคไวอนเปนสวนเสรมความงดงามในชวต นอกจากนน วรรณคดและวรรณกรรมตลอดจนบท

รองเลนของเดก เพลงกลอมเดก ปรศนาคาทาย เพลงพนบาน วรรณกรรมพนบานเปนสวนหนงของ

วฒนธรรมซงมคณคา การเรยนภาษาไทยจงตองเรยนวรรณคด วรรณกรรม ภมปญญาทางภาษาท

ถายทอดความรสกนกคดทงรอยแกวและรอยกรองประเภทตาง ๆ เพอใหเกดความซาบซงและ

ความภมใจในสงทบรรพบรษไดสงสมและสบทอดมาจนถงปจจบน

ผลการเรยนรทคาดหวง ผเรยนสามารถ

1. อธบายความแตกตางและคณคาของวรรณคด วรรณกรรมปจจบนและวรรณกรรมทองถน

2. ใชหลกการพนจวรรณคดและวรรณกรรม หลกการพจารณาวรรณคดและวรรณกรรม

ใหเหนคณคาและนาไปใชในชวตประจาวน

3. รองเลนหรอถายทอดเพลงพนบานและบทกลอมเดกในทองถน

ขอบขายเนอหา

เรองท 1 หลกการพจารณาวรรณคดและหลกการพนจวรรณกรรม

เรองท 2 หลกการพนจวรรณคดดานวรรณศลปและดานสงคม

เรองท 3 เพลงพนบาน เพลงกลอมเดก

ห น า | 167

เรองท 1 หลกการพจารณาวรรณคดและหลกการพนจวรรณกรรม

กอนทจะศกษาถงเรองการพจารณาวรรณคดและการพนจวรรณกรรม ตองทาความเขาใจ

กบความหมายของคาวา วรรณคด และ วรรณกรรม เพอใหนกศกษาสามารถเขาใจในความหมาย

ของคาทงสองน ไดอยางชดเจนโดย ม.ล.บญเหลอ เทพยสวรรณ (2514: 58-133) ไดกลาวถง

ความสมพนธและความแตกตางระหวางวรรณคดและวรรณกรรมไวดงน

วรรณคด ใชในความหมายวา วรรณกรรมหรอหนงสอทไดรบการยกยองวาแตงด มวรรณกรรม

ศลปกลาวคอมลกษณะเดนในการใชถอยคาภาษาและเดนในการประพนธ ใหคณคาทางอารมณและ

ความรสกแกผอานสามารถใชเปนแบบฉบบอางองได

หนงสอทเปนวรรณคดสามารถบงบอกลกษณะไดดงน

1. มเนอหาด มประโยชนและเปนสภาษต

2. มศลปะการแตงทยอดเยยมทงดานศลปะการใชคา การใชโวหารและถกตองตามหลก

ไวยากรณ

3. เปนหนงสอทไดรบความนยมและสบทอดกนมายาวนานกวา 100 ป

วรรณกรรม ใชในความหมายวา งานหนงสอ งานนพนธททาขนทกชนด ไมวาแสดงออกมา

โดยวธหรอในรปอยางใด เชน หนงสอ จลสาร สงเขยน สงพมพ ปาฐกถา เทศนา คาปราศรย

สนทรพจน สงบนทก เสยง ภาพ เปนตน

วรรณกรรมแบงออกเปน 2 ประเภท

1. สารคด หมายถง หนงสอทแตงขนเพอใหความร ความคด ประสบการณแกผอาน

ซง อาจใชรปแบบรอยแกวหรอรอยกรองกได

2. บนเทงคด คอ วรรณกรรมทแตงขนเพอมงใหความเพลดเพลน สนกสนาน บนเทง

แกผอานจงมกเปนเรองทมเหตการณและตวละคร

การพนจหรอการพจารณาคณคาของวรรณคดหรอวรรณกรรม ไมวาจะเปนรอยแกวหรอ

รอยกรองมหลกการพจารณากวาง ๆ คลายกนคอ เราอาจจะตงคาถามงาย ๆ วางานประพนธชนนน

หรอเรองนนใหอะไรแกคนอานบาง

168 | ห น า

ความหมาย

การพนจ คอ การพจารณาตรวจตรา พรอมทงวเคราะหแยกแยะและประเมนคาได ทงน

นอกจากจะไดประโยชนตอตนเองแลว ยงมจดประสงคเพอนาไปแสดงความคดเหนและขอเทจจรง

ใหผอนไดทราบดวย เชน การพนจวรรณคดและวรรณกรรมเพอเปนการแนะนาใหบคคลทวไปทเปน

ผอานไดร จกและไดทราบรายละเอยดทเปนประโยชนในดานตาง ๆ เชน ใครเปนผแตง เปนเรอง

เกยวกบอะไร มประโยชนตอใครบาง ทางใดบาง ผพนจมความเหนวาอยางไรคณคาในแตละดาน

สามารถนาไปประยกตใหเกดประโยชนอยางไรในชวตประจาวน

แนวทางในการพนจวรรณคดและวรรณกรรม

การพนจวรรณคดและวรรณกรรมมแนวใหปฏบตอยางกวาง ๆ เพอใหครอบคลมงานเขยน

ทกชนดซงผพนจจะตองดวาจะพนจหนงสอชนดใด มลกษณะเฉพาะอยางไรซงจะมแนวในการพนจ

ทจะตองประยกตหรอปรบใชใหเหมาะสมกบงานเขยนนน ๆ

หลกเกณฑกวาง ๆ ในการพนจวรรณคดและวรรณกรรม มดงน

1. ความเปนมาหรอประวตของหนงสอและผแตงเพอชวยใหวเคราะหในสวนอน ๆ ไดดขน

2. ลกษณะคาประพนธ

3. เรองยอ

4. เนอเรอง ใหวเคราะหเรองตามหวขอตามลาดบ โดยบางหวขออาจจะมหรอไมมกได

ตามความจาเปน เชน โครงเรอง ตวละคร ฉาก วธการแตง ลกษณะการเดนเรอง การใชถอยคา

สานวนในเรอง การแตงวธคดทสรางสรรค ทศนะหรอมมมองของผเขยน เปนตน

5. แนวคด จดมงหมาย เจตนาของผเขยนทฝากไวในเรองซงจะตองวเคราะหออกมา

6. คณคาของวรรณคดและวรรณกรรม ซงโดยปกตแลวจะแบงออกเปน 4 ดานใหญ ๆ และ

กวาง ๆ เพอความครอบคลมในทกประเดน ซงผพนจจะตองไปแยกแยะหวขอยอยใหสอดคลอง

กบลกษณะหนงสอทจะพนจนน ๆ ตามความเหมาะสมตอไป

การอานวรรณคดมรดกตองอานอยางพนจจงจะเหนคณคาของหนงสอ การอานอยางพนจ

หมายความวาอยางไร

การพนจวรรณคด คอการอานวรรณคดอยางใชความคด ไตรตรอง กลนกรอง แยกแยะหา

เหตผลหาสวนด สวนบกพรองของหนงสอ เพอจะไดประเมนคาของหนงสอนน ๆ อยางถกตองและม

เหตผล การอานหนงสออยางพนจพเคราะหมประโยชนตอชวตมาก เพราะผพนจวรรณคด จะรจกเลอก

รบประโยชนจากหนงสอและนาประโยชนไปใชในชวตของตนไดและความสามารถในการประเมนคาของผ

พนจวรรณคดจะชวยใหผพนจเปนผมเหตผล มความยตธรรมมวจารณญาณ การพนจวรรณคด

ผพนจไมควรเอาความรสกหรอประสบการณสวนตนมาเปนหลกสาคญในการตดสนวรรณคด เพราะแตละคน

ยอมมความรสกและประสบการณตางกน

ห น า | 169

หลกการพนจวรรณคด

การพนจวรรณคด เปนการแนะนาหนงสอในลกษณะของการวเคราะหวจารณหนงสอ

อยางงาย ๆ โดยบอกเรองยอ ๆ แนะนาขอดขอบกพรองของวรรณคด บอกชอผแตง ประเภทของ

หนงสอ ลกษณะการแตง เนอเร องโดยยอๆ คณสมบตของหนงสอ ดวยการวจารณเกยวกบเนอหา

แนวคด ภาษา คณคา และขอคดตาง ๆ ประกอบทศนะของผพนจ ซงเปนลกษณะของการชกชวน

ใหผอานสนใจหนงสอเลมนน การพนจวรรณคดเปนการศกษาและวเคราะหลกษณะของวรรณคดเพอ

นามาแนะนาใหเกดความเขาใจซาบซงอยางแจมแจง

การพนจวรรณคดมหลกการพนจกวาง ๆ 3 ดานคอ

1. โครงสรางของวรรณคด

2. ความงดงามทางวรรณคด

3. คณคาของวรรณคด

ดานท 1 โครงสรางของวรรณคด

การทเราจะพนจวรรณคดเรองใด เราจะตองพจารณาวา เรองนนแตงดวยคาประพนธชนดใด

โครงเรองเนอเรองเปนอยางไร มแนวคดหรอสาระสาคญอยางไร ตวละครมรปราง ลกษณะนสยอยางไร

ฉากมความหมายเหมาะสมกบเรองหรอไม และมวธดาเนนเรองอยางไร

ดานท 2 ความงดงามทางวรรณคด

วรรณคดเปนงานทสรางขนอยางมศลปะ โดยเฉพาะการใชถอยคาเพอใหเกดความไพเราะ

ในอรรถรส ซงเราจะพจารณาไดจากการใชคา มทงการเลนคา เลนอกษร พจารณาไดจากการใชสานวน

โวหาร กวโวหาร ซงจะดจากการสรางจนตภาพ ภาพพจน และพจารณาจากการสรางอารมณ

ในวรรณคดสงเหลานเปนความงดงามทางวรรณคดทงนน

ดานท 3 คณคาของวรรณคด

มคณคาทางศลธรรม ปญญา อารมณ วฒนธรรม ประวตศาสตร และวรรณศลป เปนตน

โวหารภาพพจน

การใชโวหารภาพพจน คอ การใชถอยคาใหเกดภาพโดยวธการเปรยบเทยบอยางมศลปะ

ภาพพจนมหลายลกษณะ เชน อปมา อปลกษณ อธพจน บคลาธษฐาน สทพจน หรอการใช

สญลกษณเปนตน

อปมา คอการเปรยบเทยบเพอทาใหเหนภาพหรอเกดความรสกชดเจน จงตองนาสงอนทม

ลกษณะคลายคลงกนมาชวยอธบาย หรอเชอมโยงความคดโดยมคามาเชอม ไดแก เหมอน เสมอน

ดจ เลห เฉก ดง กล เพยง ราว ปน ฯลฯ

170 | ห น า

อปลกษณ เปนการเปรยบเทยบทลกซงกวาอปมา เพราะเปนการเปรยบสงหนงเปนสงหนงมาก

จนเหมอนกบเปนสงเดยวกนโดยใชคาวา “ เปน กบ คอ ” มาเชอมโยง

ตวอยาง “แมเปนโสมสองหลา” “สจรตคอเกราะบงศาสตรพอง”

โวหารอธพจน เปนโวหารทกวกลาวเกนจรง เพอตองการทจะเนนใหความสาคญและอารมณ

ความรสกทรนแรง เชน

ถงตองงาวหลาวแหลนสกแสนเลม ใหตดเตมตวฉดพอหลดถอน

แตตองตาพาใจอาลยวอน สดจะถอนทงขวางเสยกลางคน

(นราศวดเจาฟา สนทรภ)

บคลาธษฐาน เปนโวหารทนาสงไมมชวต หรอสงทเปนนามธรรม มากลาวเหมอนเปนบคคล

ทมชวต เชน

เพชรนาคางหลนบนพรมหญา เยนหยาดฟาพาฝนหลงวนใหม

เคลาเคลยหยอกดอกหญาอยางอาลย เมอแฉกดาวใบไผไหวตะวน

โวหารสทพจน หมายถง โวหารทเลยนเสยงธรรมชาต เชน

ทงกบเขยดเกรยดกรดจงหรดเรอย พระพายเฉอยฉวฉววะหววหวาม

การสรางอารมณ

ความงามดานอารมณ เมอเราอานวรรณคด จะเหนวาเรามความรสกหรออารมณรวมไปกบ

เรองตอนนน ๆ ดวย เชน สงสาร โกรธ ชงชง นนแสดงวากวไดสรางอารมณใหเรามความรสกคลอยตาม

ซงเปนความงามอยางหนงในวรรณคด กวจะสอดแทรกความคดออกมาในรปของความรก

ความภาคภมใจ ความเศราสลดใจ และมการเลอกสรรคาประพนธใหเหมาะสมกบเนอเรอง การทกว

ใชถอยคาใหเกดความงามเกดอารมณทาใหเราไดรบรสวรรณคดตาง ๆ

รสวรรณคด

รสวรรณคดของไทยเปนลลาของบทประพนธอยางหนง คอ การใชภาษาไทยใหเหมาะสม

แกเนอความของเรอง กลาวคอแตงบทประพนธตามรสบทประพนธไทยหรอรสวรรณคดไทยซงม 4 รส

คอ

1. เสาวรจน เปนบทพรรณนาความงามของสถานท ธรรมชาต ชมนาง เชน

“ตาเหมอนตามฤคมาศพศควพระลอราช

ประดจแกวเกาทณฑ กงนา

พศกรรณงามเพรศแพรวกลกลนบงกชแกว

อกแกมปรางทอง เปรยบนา”

2. นารปราโมทย เปนบทเกยวพาราส แสดงความรกใคร เชน

ห น า | 171

“เจางามปลอดยอดรกของพลายแกว ไดมาแลวแมอยาขบใหกลบหน

พสตายไมเสยดายแกชว แกวพอยาไดพราราพนความ

พผดพกมาลแกโทษ จงคลายโกรธแมอยาถอวาหยาบหยาม

พชมโฉมโลมลบดวยใจงาม ทรามสวาทดนไปไมไยด”

3. พโรธวาทง เปนบทโกรธ บทตดพอตอวา เหนบแนม เสยดส หรอแสดงความเคยดแคน

เชน

ผนพระกายกระทบพระบาทและอง พระศพทสหนาทพงสยองภย

เอออเหมนะมงชชางกระไร ททาสสถลฉะนไฉนกมาเปน

4. สลลาปงคพสย เปนบทแสดงความโศกเศรา คราครวญ อาลยอาวรณ เชน

เคยหมอบใกลไดกลนสคนธตลบ ละอองอบรสรนชนนาสา

สนแผนดนสนรสสคนธา วาสนาเรากสนเหมอนกลนสคนธ

(สนทรภ)

หลกการและแนวทางการพจารณาวรรณคด

การพจารณาวรรณคด คอการแสดงขอคดเหนเกยวกบวรรณคดเลมใดเลมหนงอยางสน ๆ

โดยมเจตนาจะแนะนาวรรณคดนนใหผอานร จกวามเนอเรองอยางไร มประโยชนมคณคาอยางไร

ผพจารณามความคดเหนอยางไรตอวรรณคดเรองนนๆ ชอบหรอไมชอบ เพราะเหตใด มลกษณะ

การวจารณวรรณกรรม

หลกการพจารณาวรรณคด

1. แยกองคประกอบของหนงสอหรอวรรณคดทจะวจารณใหได

2. ทาความเขาใจองคประกอบทแยกออกมาใหแจมแจงชดเจน

3. พจารณาหรอวเคราะหหนงสอหรอวรรณคดตามหวขอตอไปน

3.1 ประวตความเปนมาและประวตผแตง

3.2 ลกษณะการประพนธ

3.3 เรองยอ

3.4 การวเคราะหเรอง

3.5 แนวคดและจดมงหมายในการแตง

3.6 คณคาดานตาง ๆ

การพนจคณคาวรรณคดและวรรณกรรมม 4 ประเดนดงน

1. คณคาดานวรรณศลป คอความไพเราะของบทประพนธซงอาจจะเกดจากรสของคาท

ผแตงเลอกใชและรสความไพเราะทใหความหมายกระทบใจผอาน

172 | ห น า

2. คณคาดานเนอหา คอการใหความรสกในดานตางๆ ใหคณคาทางปญญาและความคด

แกผอาน

3. คณคาดานสงคม วรรณคดและวรรณกรรมสะทอนใหเหนภาพของสงคมในอดต

และวรรณกรรมทดสามารถจรรโลงสงคมไดอกดวย

4. การนาไปประยกตใชในชวตประจาวน เพอใหผอานไดประจกษในคณคาของชวต

ไดความคดและประสบการณจากเรองทอาน และนาไปใชในการดาเนนชวต นาไปเปนแนวปฏบตหรอ

แกปญหารอบ ๆ ตว

เรองท 2 หลกการพนจวรรณคดดานวรรณศลปและดานสงคม

ความหมายของวรรณคดมรดก

วรรณคดมรดก หมายถง วรรณคดทบรรพบรษสรางไวและเปนทนยมตกทอดเรอยมาจนถง

ปจจบน วรรณคดมรดกของไทยนนมกจะแสดงภาพชวตของสงคมในสมยทเกดวรรณคด ขณะเดยวกนก

จะแทรกแนวคด ปรชญาชวตดวยวธอนแยบยลจนทาใหผอานเกดอารมณสะเทอนใจ มความรสกรวมไป

กบกวดวย

คณคาของวรรณคดมรดก

วรรณคดมรดกนนมคณคามาก ทงทางดานประวตศาสตร สงคม อารมณ คตสอนใจ

และคณคาทางวรรณศลปหรอจะพดวา วรรณคดมรดกเปนทรพยสนทางปญญาทตกทอดเปนสมบต

ทางวฒนธรรมของชาตซงบรรพบรษไดอตสาหะสรางสรรคขนดวยอจฉรยภาพ เพราะการอานวรรณคด

มรดกทาใหทราบเหตการณตาง ๆ ทประทบใจบรรพบรษ สงคม สภาพชวตความเปนอยของคนไทยใน

ชมชนนน ๆ วามลกษณะอยางไรเหมอนหรอแตกตางจากสงคมปจจบนอยางไร มกลวธในการใชถอยคา

โวหารอยางไรจงทาใหเรารวมรบรอารมณนน ๆ ของกว

นอกจากนวรรณคดมรดกมคณคาเปนเครองเชดชความเปนอจฉรยะของชาต ชวยสะทอน

ถงบคลกลกษณะประจาชาต และชวยทาใหคนในชาตรเรองราวในอดตและคณคาทสาคญกคอคณคา

ทางดานอารมณและดานความงาม ความไพเราะ เพราะเกดการอานวรรณคดมรดกจะทาใหเราไดรบ

ความเพลดเพลนในเนอหาและรสศลปะแหงความงาม ความไพเราะดานอกษรศลปไปพรอมกน

ชวยสงเสรมจตใจผอานใหรกสวยรกงาม เขาใจหลกความจรงในโลกมนษยยงขน

วรรณคดมคณคาแกผอานหลายประการ คอ

1. ทาใหผอานเกดอารมณคลอยตามกว เชน สนก เพลดเพลน ดใจ เศราใจ ขบขน เปนตน

2. ทาใหผอานเกดสตปญญา เราจะไดขอคด คต หลกการดาเนนชวตในวรรณคดชวยกระดบ

จตใจใหสงขน การอานวรรณคดทาใหเกดความเฉลยวฉลาดและเกดปญญา

ห น า | 173

3. ทาใหไดรบความรในดานตาง ๆ เชน ประวตศาสตร ตานาน ภมศาสตร ภาษา ประเพณ

ความเชอในสมยทแตงวรรณคดนน ๆ

4. ทาใหเขาใจสภาพสงคมวฒนธรรมของบรรพบรษ ทกวไดนามาเขยนสอดแทรกไวทาใหเรา

เขาใจและสามารถเปรยบเทยบสงคมในวรรณคดกบปจจบนได

ลกษณะเดนของวรรณคดไทย จาแนกเปนขอ ๆ ดงน

1. นยมแตงหนงสอหรอการแตงวรรณคดดวยคาประพนธรอยกรองมากกวารอยแกว

เปนบทกลอนลกษณะภาษากาพยกลอนทมสมผสคลองจองสอดคลองกบลกษณะนสยของคนไทย

แมภาษาพดกมลลาเปนรอยกรองแบบงาย ๆ เชน หมอขาวหมอแกง ขาวยากหมากแพง ขนมนมเนย

ในนามปลาในนามขาว ชกนาเขาลก ชกศกเขาบาน เปนตน

2. เนนความประณตของคาและสานวนโวหาร ภาษาทใชวรรณคดไมเหมอนภาษาพดทวไป

คอ เปนภาษาทมการเลอกใชถอยคาตกแตงถอยคาใหหรหรา มการสรางคาทมความหมายอยางเดยวกน

ทเรยกวา คาไวพจน โดยใชรปศพทตางๆ กนเพอมใหเกดความเบอหนายจาเจ เชน

ใชคาวา ปกษา ปกษ สกณา สกณ ทวช แทนคาวา “นก”

ใชคาวา กญชร คช ไอยรา หตถ กร แทนคาวา “ชาง”

นอกจากนนยงมการใชภาษาสญลกษณ เชน ใชคา ดวงจนทร บปผา มาล เยาวมาลย

แทน คาวา “ผหญง”

3. เนนการแสดงความรสกสะเทอนอารมณจากการราพนความรสก ตวละครในเรองจะราพน

ความรสกตาง ๆ เชน รก เศรา โกรธ ฯลฯ เปนคากลอนยาวหลายคากลอน

ตวอยางอเหนาคราครวญถงนางบษบาทถกลมหอบไป ดงน

เมอนน พระสรยวงศอสญแดหวา

ฟนองคแลวทรงโศกา โอแกวแววตาของเรยมเอย

ปานฉะนจะอยแหงใด ทาไฉนจงจะรนะอกเอย

ฤาเทวาพานองไปชมเชย ใครเลยจะบอกเหตรายด

สองกรพระคอนอรารา ชะรอยเวรกรรมของพ

ไดสมนองแตสองราตร ฤามงมารศรมาจากไป

พระยงเศราสรอยละหอยหา จะทรงเสวยโภชนากหาไม

แตครวญครากาสรดระทดใจ สะอนไหโศกาจาบลย (อเหนา สานวนรชกาลท 2) 4. มขนบการแตง คอ มวธแตงทนยมปฏบตแนวเดยวกนมาแตโบราณ ไดแก ขนตนเรอง

ดวยการกลาวคาไหวคร คอ ไหวเทวดา ไหวพระรตนตรย ไหวครบาอาจารย สรรเสรญพระเกยรตคณ

ของพระมหากษตรย หรอกลาวชมบานชมเมอง

5. วรรณคดไทยมเนอหาเกยวกบชนชนสงมากกวาคนสามญ ตวละครเอกมกเปนกษตรยและ

ชนชนสง

174 | ห น า

6. แนวคดสาคญทพบในวรรณคดไทยโดยทวไปเปนแนวคดแบบพทธปรชญางาย ๆ เชนแนวคด

เรองทาดไดด ทาชวไดชว ความไมเทยงตรงของสรรพสง อนจจง ความกตญ ความจงรกภกด

ความรกและการพลดพราก เปนตน

7. เนอเรองทรบมาจากวรรณกรรมตางชาตจะไดรบการดดแปลงใหเขากบวฒนธรรมไทย

8. ในวรรณคดไทยมลกษณะเปนวรรณคดสาหรบอาน เนองจากมการพรรณนาความยดยาว

ใหรายละเอยดตาง ๆ เพอใหผอานไดภาพชดเจน เนนความไพเราะของคา ดงนนเมอจะนาไปใชเปน

บทแสดงจะตองปรบเปลยนเสยใหมเพอใหกระชบขน

9. ในวรรณคดไทยมบทอศจรรยแทรกอยดวย เรองของความรกและเพศสมพนธ

เปนธรรมชาตอยางหนงของมนษย กวไทยไมนยมกลาวตรงไปตรงมา แตจะกลาวถงโดยใชกลวธการ

เปรยบเทยบหรอใชสญลกษณแทน เพอใหเปนงานทางศลปะมใชอนาจาร

10. วรรณคดไทยมกแทรกความเชอคานยมของไทยไวเสมอ

ลกษณะตาง ๆ ดงกลาวมาขางตน นบเปนลกษณะเดนของวรรณคดไทย ซงนกศกษา

ควรเรยนรและเขาใจเพอจะอานวรรณคดไทยไดอยางซาบซงตอไป

การอานวรรณคดเพอพจารณาคณคาดานวรรณศลป

วรรณศลป มความหมายตามพจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2542 วา ศลปะ

ในการแตงหนงสอ ศลปะทางวรรณกรรม วรรณกรรมทถงขนวรรณคด หนงสอทไดรบการยกยองวา

แตงด

จากความหมายน การพจารณาคณคาดานวรรณศลปตองศกษาตงแตการเลอกชนด

คาประพนธใหเหมาะสมกบประเภทงานเขยน ถกตองตรงความหมาย เหมาะกบบคคลหรอตวละคร

ในเรองและรสวรรณคดการรจกตกแตงถอยคาใหไพเราะสละสลวยอนเปนลกษณะเฉพาะภาษากว

และทาใหผอานเกดความสะเทอนอารมณ

ภาษากวเพอสรางความงดงามไพเราะแกบทรอยแกวรอยกรองนน มหลกสาคญทเกยวของกน

3 ดาน ดงน

1. การสรรคา

2. การเรยบเรยงคา

3. การใชโวหาร

การสรรคา คอการเลอกใชคาใหสอความคด ความเขาใจ ความรสกและอารมณไดอยาง

งดงามโดยคานงถงความงามดานเสยง โวหาร และรปแบบคาประพนธ การสรรคาทาไดดงน

การเลอกคาใหเหมาะแกเนอเรองและฐานะของบคคลในเรอง

การใชคาใหถกตองตรงตามความหมาย

การเลอกใชคาพองเสยง คาซา

การเลอกใชคาโดยคานงถงเสยงสมผส

ห น า | 175

การเลอกใชคาเลยนเสยงธรรมชาต

การเลอกใชคาไวพจนไดถกตองตรงตามความหมาย

การเรยบเรยงคา คอการจดวางคาทเลอกสรรแลวใหมาเรยบเรยงกนอยางตอเนองตามจงหวะ

ตามโครงสรางภาษาหรอตามฉนทลกษณ ซงมหลายวธ เชน

จดลาดบความคดหรอถอยคาจากสงสาคญจากนอยไปหามาก จนถงสงสาคญสงสด

จดลาดบความคดหรอถอยคาจากสงสาคญนอยไปหามาก แตกลบหกมมความคดผอานเมอถงจดสด

จดลาดบคาใหเปนคาถามแตไมตองการคาตอบหรอมคาตอบอยในตวคาถามแลว

เรยงถอยคาเพอใหผอานแปลความหมายไปในทางตรงขามเพอเจตนาเยาะเยย ถากถาง

เรยงคาวล ประโยคทมความสาคญเทา ๆ กน เคยงขนานกนไป

การใชโวหาร คอการใชถอยคาเพอใหผอานเกดจนตภาพ เรยกวา “ภาพพจน” ซงมหลายวธ

ทควรรจก ไดแก

อปมา คอการเปรยบเทยบสงหนงวาเหมอนกบสงหนงโดยมคาเปรยบปรากฏอยดวย

คาเปรยบเทยบเหลานไดแก เหมอน ดจ เลห เฉก ดง กล เพยง ราว ปน

อปลกษณ คอการเนนความหมายวา สงหนงเหมอนกบสงหนงมากจนเหมอนกบเปน

สงเดยวกนโดยใชคาวา เปน กบ คอ เชน “แมเปนโสมสองหลา” “สจรตคอเกราะบงศาสตรพอง”

การพจารณาวรรณคดดานสงคม

สงคม คอ ชนชาตและชมชนทอยรวมกนภายใตการปกครองในกรอบวฒนธรรมเดยวกน

วรรณคดเปนเหมอนกระจกเงาทสะทอนใหผอานสามารถมองเหนชวตความเปนอย คานยมและ

จรยธรรมของคนในสงคมทวรรณคดไดสะทอนภาพไวทาใหเขาใจชวต เหนใจความทกขยากของ

เพอนมนษยดวยกนชดเจนขน

ดงนนการพจารณาวรรณคดดานสงคมจะตองมเนอหา ภมปญญาทเกยวกบวฒนธรรมหรอ

จรยธรรมของสงคมใหมสวนกระตนจตใจของผอานใหเขามามสวนชวยเหลอในการจรรโลงโลกหรอ

พฒนาสงคมไทยรวมกน โดยพจารณาตามหวขอ ดงน

1. การแสดงออกถงภมปญญาและวฒนธรรมของชาต

2. สะทอนภาพความเปนอย ความเชอ คานยมในสงคม

3. ไดความร ความบนเทง เพลดเพลนอารมณไปพรอมกน

4. เนอเรองและสาระใหแงคดทงคณธรรมและจรยธรรมในดานการจรรโลงสงคม ยกระดบ

จตใจเหนแบบอยางการกระทาของตวละครทงขอดและขอควรแกไข

จากการพจารณาตามหวขอขางตนนแลว การพจารณาคณคาวรรณคดดานสงคมใหพจารณา

โดยแบงออกได 2 ลกษณะใหญ ๆ ดงน

ดานนามธรรม ไดแก ความด ความชว คานยม จรยธรรมของคนในสงคม เปนตน

ดานรปธรรม ไดแก สภาพความเปนอย วถชวต การแตงกายและการกอสรางทางวตถ เปนตน

176 | ห น า

กจกรรม บทท 6 วรรณคดและวรรณกรรม

1. ใหผเรยนตอบคาถามตอไปน

1.1 บอกความหมายของการพนจได

....................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

1.2 บอกหลกเกณฑในการพนจวรรณคดได

....................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

2. ใหผ เรยนอานหนงสอวรรณคดทกาหนดใหศกษาแลวพจารณาวรรณคดแตละเรอง

ในดานวรรณกรรมศลป และดานสงคม แตละเรองใหสาระขอคดในการดาเนนชวตอยางไรบาง ไดแกเรอง

1.1 สามกก

1.2 ราชาธราช

1.3 กลอนเสภาขนชางขนแผน

1.4 กลอนบทละครเรองรามเกยรต

คณคาทไดรบจากเรอง..............................................

ดานวรรณศลป

1. การสรรคา

....................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

2. การเลนซาคา

....................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

3. การหลากคา หรอคาไวพจน

....................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

ห น า | 177

ดานสงคม

1. วฒนธรรมและประเพณ

....................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................

2. การแสดงสภาพชวตความเปนอยและคานยมของบรรพบรษ

....................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

3. การเขาใจธรรมชาตของมนษย

....................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

4. เปนหลกฐานทางประวตศาสตร

....................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

5. การสอดแทรกมมมองของกว

....................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................

178 | ห น า

เรองท 3 เพลงพนบาน เพลงกลอมเดก

ความหมายของเพลงพนบาน

เพลงพนบาน คอ บทเพลงทเกดจากคนในทองถนตาง ๆ คดรปแบบการรอง การเลนขน เปน

บทเพลงทมทวงทานอง ภาษาเรยบงายไมซบซอน มงความสนกสนานรนเรง ใชเลนกนในโอกาสตาง ๆ

เชนสงกรานต ตรษจน ลอยกระทง ไหวพระประจาป หรอแมกระทงในโอกาสทไดมาชวยกนทางาน

รวมมอรวมใจเพอทางานอยางหนงอยางใด เชน เกยวขาว นวดขาว เปนตน

ประวตความเปนมาของเพลงพนบาน

เพลงพนบานในประเทศไทยมมาแตโบราณไมปรากฏหลกฐานแนชดวา มขนในสมยใด เปนสงท

เกดขนเปนปกตวสยของคนในสงคมจงมผเรยกวา เพลงพนบาน เปนเพลงนอกศตวรรษ เปนเพลงนอก

ทาเนยบบาง เพราะหลกฐานทางประวตศาสตร วรรณคด และความรทกแขนงในประเทศไทยไมได

อางถง หลกฐานเกยวกบการเลนเพลงพนบานมปรากฏในสมยอยธยา ซงทพบคอเพลงเรอ เพลงเทพทอง

สวนในสมยรตนโกสนทร มชอเพลงพนบานปรากฏอยในจารกวดโพธและในวรรณคดตางๆ สมยตน

รตนโกสนทรทปรากฏชอคอ เพลงปรบไก เพลงเรอ เพลงสกวา แอวลาว ไกปา เกยวขาว ตงแต

สมยรชกาลท 5 เปนตนมา ปรากฏหลกฐานแนชดวามการเลนเพลงเรอสกวา เพลงพนบานของไทยเรา

นนมมาแตชานานแลว ถายทอดกนโดยทางมขปาฐะ จาตอ ๆ กนมาหลายชวอายคน เชอกนวามกาเนด

กอนศลาจารกพอขนรามคาแหงมหาราชเสยอก ตอมาคอยมชอเสยง มแบบสมผสคลองจองทวงทานอง

ไปตามภาษาถนนน ๆ ในการขบรองเพอความบนเทงตาง ๆ จะมจงหวะดนตรทองถนเขามาและม

การรองราทาเพลงไปดวย จงเกดเปนระบาชาวบาน เพลงพนบานใชรองราในงานบนเทงตาง ๆ

มงานลงแขก เกยวขาว ตรษสงกรานต

ตอมาในสมยกรงรตนโกสนทร เปนสมยทมหลกฐานเกยวกบเพลงพนบานชนดตาง ๆ มากทสด

ตงแตสมยรชกาลท 1 ถงรชกาลท 5 เปน ยคทอง ของเพลงพนบานทเปนเพลงปฏพากย รองโตตอบ

กน เชน เพลงฉอย เพลงอแซว เพลงสงเครอง หรอเพลงทรงเครอง หลงรชกาลท 5 อทธพล

วฒนธรรมตะวนตกทาใหเกดเพลงไทยสากลขน เพลงพนบานจงเรมหมดความนยมลงทละนอย ๆ

ปจจบนเพลงพนบานไดรบการฟนฟบางจากหนวยงานทเหนคณคาแตกเปนในรปของการอนรกษไว

เทานน ปญหาเนองจากมาขาดผสนใจสบทอดเพลงพนบานจงเสอมสญไปพรอม ๆ กบผเลน

ห น า | 179

ลกษณะของเพลงพนบาน

โดยทวไปแลวเพลงพนบานจะมลกษณะเดน ๆ เปนทสงเกตไดคอ

1. สานวนภาษาใชคาธรรมดาพน ๆ ไมมบาลสนสกฤตปน ฟงเขาใจงาย แตถอยคาคมคาย

อยในตวทาใหเกดความสนกสนาน บางครงแฝงไวดวยการใชสญลกษณแทนคาหยาบตาง ๆ เปนตนวา

ยาเสน ใบพลทนา หวหม อปกรณไถนา เปนตน และเรยบงายทางดานโอกาสและสถานทเลนไมตอง

ยกพนเวท

2. มความสนกสนานเพลดเพลน มความคมคายในการใชภาษา กระทบกระเทยบเปรยบเปรย

ชวนใหคดจากประสบการณทพบเหนอยในวถชวตทองถน

3. มภาษาถนปะปนอยทาใหสะทอนใหเหนถงวถการดาเนนชวต ประเพณความเชอ ตลอดจน

คานยมตาง ๆ ทแฝงอย

4. มลกษณะภาษาตองคลองจองกน ทเปนกลอนหวเดยว คอ กลอนทลงทายดวยสระชนด

เดยวกน เชน กลอนใส ลงเสยงขางทายดวยสระไอตลอด กลอนล ลงเสยงขางทายดวยสระอตลอด

เปนตน ตวอยางเชน ในเพลงไซเอยไซ ลามะลลา ซงงายตอการเลนมงใหทกคนมสวนรองไดสนกสนาน

รวมกน

5. มกจะมการรองซา บางทซาทตนเพลง หรอบางทซาททอนทายของเพลง เชน เพลงพษฐาน

เพลงพวงมาลย เพลงฉอย เปนตน ผลดของการรองซา ๆ กน กคอเพมความสนกสนานใหผอยรอบขาง

ไดมสวนรวมในเพลง ทาใหบรรยากาศครกครน และเนองจากเปนการปะทะคารมกนสด ๆ ซงชวงการ

รองซานจะชวยใหไดมโอกาสคดคาและพอเพลง แมเพลงจะไดพกเหนอย และสามารถใชปฏภาณ

พลกแพลง ยวลอกนอกดวย

นอกจากนเพลงพนบานยงมลกษณะพเศษอก คอ เปนวรรณกรรมมขปาฐะทเลาสบตอกนมา

ปากตอปากไมสามารถจะสบคนหาตวผแตงทแนนอนไดและมลกษณะของความเปนพนบานพนเมอง

ประเภทของเพลงพนบาน

เพลงพนบานโดยทวไปนน มอยดวยกนหลายชนด พอจะแยกประเภทโดยแบงตามผเลนได

2 ประเภทใหญ ๆ คอ

1. เพลงเดก จาแนกยอยๆ ได 4 ประเภทดงน

1.1 เพลงรองเลน เชน โยกเยกเอย ฝนตกแดดออก นกกระจอกเขารง เปนตน

1.2 เพลงหยอกลอ เชน ผมจก ผมมา ผมเปย ผมแกละ เปนตน

1.3 เพลงข ปลอบ เชน แมใครมา นาตาใครไหล จนทรเจาขา แตชาแต เขาแหยายมา

เปนตน

1.4 เพลงประกอบการเลน เชน จาจมะเขอเปราะ ร ร ขาวสาร มอญซอนผา เปนตน

180 | ห น า

2. เพลงผใหญ แบง 6 ประเภท คอ

2.1 เพลงกลอมเดก เชน กาเหวาเอย พอเนอเยน เปนตน

2.2 เพลงปฏพากย เชน เพลงฉอย เพลงราวง ซงเพลงปฏพากยนตอมาววฒนาการ

มาเปนเพลงลกทงนนเอง

2.3 เพลงประกอบการเลน เชน ราโทน ตอมาคอราวง ลกชวง เขาผ มอญซอนผา

เปนตน

2.4 เพลงประกอบพธ เชน ทาขวญนาค ทาขวญจก แหนางแมว เปนตน

2.5 เพลงเกยวกบอาชพ เชน เตนการาเคยว

2.6 เพลงแขงขน สวนใหญคอปฏพากย

เพลงเดก การเลน เปนการแสดงออกอยางหนงในกลมชน จะแตกตางกนไปตามวฒนธรรม

และเมอมการเลนเกดขนกมกมบทเพลงประกอบการเลนดวย เพลงทรองงาย ๆ สน ๆ สนกสนาน เชน

รร ขาวสาร มอญซอนผา จาจมะเขอเปราะ แมงมมขยมหลงคา

เพลงผใหญ เพลงผใหญมหลายประเภท นอกจากจะใหความสนกสนานบนเทงใจแลว

ยงสะทอนใหเหนถงความสามคครวมใจกนทาสงตางๆ ของสงคมไทย สภาพวถชวตวฒนธรรมประเพณ

ตาง ๆ ไวอยางนาศกษาอกดวย ดานเพลงกลอมเดกจะเหนความรกความผกผนในครอบครว ธรรมชาต

สงแวดลอม ตานาน นทาน ประวตศาสตร ตลอดจนจนตนาการความรสกนกคดของมนษย เนองจาก

ความหลากหลายในเพลงกลอมเดก จงเปนเพลงทมคณคาแกการรกษาไวเปนอยางยง

คณคาของเพลงพนบาน

เพลงพนบานมคณคาอยางมากมายทสาคญคอใหความบนเทงสนกสนาน มนาใจ สามคค ใน

การทางานชวยเหลอกน สะทอนวฒนธรรมประเพณ วถชวต การแตงกาย ฯลฯ และเปนการปลกฝง

เดกใหครบองค 4 คอ

1. สงเสรมใหเดกมกาลงกายแขงแรง

2. สงเสรมใหเดกมสตปญญาเฉลยวฉลาด มไหวพรบปฏภาณดในการแกปญหา

3. สงเสรมใหเดกมจตใจงาม มคณธรรมประจาใจ

4. รจกปฏบตตนตอสวนรวมในสงคม

การปลกฝงใหประชาชนพลเมองของประเทศ เปนผถงพรอมดวยคณสมบตทง 4 ประการน

ตองปพนรากฐานกนตงแตเยาววย และคอยเปนคอยไปทละนอย จงจะซมซาบจนกลายเปนนสย

สมยนวทยาศาสตรมมากเพยงไร วตถนยมกตามมา วตถนยมเจรญขน ความเจรญทางจตใจกนอยลง

เปนผลใหความมนคงของประเทศไดรบความกระทบกระเทอนไปดวยอยางแนนอน ดงนนเราจงควร

ชวยกนปลกฝงอนรกษสบสานใหดารงอยอยางยงยนสบสานไป

ห น า | 181

เพลงพนบานเกดจากชาวบานเปนผสรางบทเพลงและสบทอดกนมาแบบปากตอปากโดยการ

จดจาบทเพลงเปนคารองงาย ๆ ทเปนเรองราวใกลตวในทองถนนน ๆ จงทาใหเพลงพนบานของไทย

ในภาคตาง ๆ มความแตกตางกนออกไป ดงน

เพลงพนบานภาคกลาง มอทธพลมาจากสภาพแวดลอมทางธรรมชาต การประกอบอาชพ

วถการดาเนนชวต พธกรรมและเทศกาลตาง ๆ โดยสามารถแยกประเภทไดดงน

- เพลงทรองเลนในฤดนามาก ไดแกเพลงเรอ เพลงรอยพรรษา เพลงราภาขาวสาร

เพลงหนาใย เพลงครงทอน เปนตน

- เพลงทรองเลนในฤดเกยวขาวและนวดขาว ไดแก เพลงเกยวขาว เพลงเตนการาเคยว

เพลงซงใชรองเลนระหวางเกยวขาว สาหรบเพลงสงฟาง เพลงพานฟาง เพลงโอก เพลงสงคอลาพวน

เพลงเตะขาว และเพลงชกกระดาน ใชรองเลนระหวางนวดขาว

เพลงทใชรองเลนในชวงตรษสงกรานต ไดแก เพลงสงกรานต เพลงหยอย เพลงระบาบานไร

เพลงชาเจาหงส เพลงพวงมาลย เพลงสนนษฐาน เพลงคลองชาง และเพลงใจหวง

เพลงทรองเลนไดทกโอกาส เพอความเพลดเพลนสนกสนาน เกดความสามคคในหมคณะ มกจะ

รองเลนกนในโอกาสทางานรวมกน หรอมงานบญและงานรนเรงตาง ๆ โดยเปนเพลงในลกษณะ

พอเพลงแมเพลงอาชพ ทใชโตตอบกน ไดแก เพลงเทพทอง เพลงปรบไก เพลงอแวว เพลงฉอย

เพลงลาตด เพลงทรงเครอง เปนตน

เพลงพนบานภาคเหนอ สามารถใชรองเลนไดทกโอกาสโดยไมจากดเทศกาลหรอฤดใด ๆ

ซงใชรองเพลงเพอผอนคลายอารมณและการพกผอนหยอนใจ โดยลกษณะการขบรองและทวงทานอง

จะออนโยน ฟงดเนบนาบนมนวล สอดคลองกบเครองดนตรหลก ไดแก ป ซง สะลอ เปนตน

นอกจากนยงสามารถจดประเภทของเพลงพนบานของภาคเหนอได 3 ประเภทคอ

1. เพลงซอ ใชรองโตตอบกน โดยมการบรรเลงป สะลอและซงคลอไปดวย

2. เพลงจอย เปนการนาบทประพนธของภาคเหนอมาขบรองเปนทานองสน ๆ โดยเนอหา

ของคารองจะเปนการระบายความในใจ แสดงอารมณความรก ความเงยบเหงา มนกรองเพยงคนเดยว

และจะใชดนตรบรรเลงในโอกาสตางๆ หรอจอยอาลา

3. เพลงเดก มลกษณะคลายกบเพลงเดกของภาคอน ๆ คอเพลงกลอมเดก และเพลงทเดก

ใชรองเลนกน เพลงออลก และเพลงสกจงจา

เพลงพนบานภาคตะวนออกเฉยงเหนอ เพลงพนบานของภาคอสาน ใชรองเพอ

ความสนกสนานในงานรนเรงตางๆ สามารถแตงไดตามวฒนธรรม 3 กลมใหญๆ คอกลมวฒนธรรม

หมอลา กลมวฒนธรรมเพลงโคราช และกลมวฒนธรรมเจรยงกนตรม ดงน

1. เพลงพนบานกลมวฒนธรรมหมอลา ประกอบดวยหมอลาและเซง โดยหมอลาแบงการลานา

และการรองออกเปน 5 ประเภทคอ ลาเรอง ลากลอน ลาหม ลาเพลน และลาผฟา สวนเซงหรอ

คารองจะใชคารองรนเรง เชน การแหบงไฟ การแหนางแมว การแหนางดง โดยเนอเรองในการซงอาจ

เปนการขอบรจาคเงนในงานบญ การเซงอวยชยใหพร หรอเซงเลานทานชาดกตามโอกาส

182 | ห น า

2. เพลงพนบานกลมวฒนธรรมเพลงโคราช เปนเพลงพนบานทเลนกนมานานในจงหวด

นครราชสมา หรอโคราช ซงเนอเพลงมลกษณะเดน มการเลนสมผสอกษรและสมผสสระทาใหเสยง

นาฟงยงขนและยงมเสยง ไช ชะ ชะ ช ชาย พรอมมทงการราประกอบแบบเหยาะตวตามจงหวะ

ขนลง ซงเพลงโคราชน นยมเลนทกโอกาสตามความเหมาะสม

3. เพลงพนบานกลมวฒนธรรมเจรยงกนตรม ทนยมรองเลนกนในแถบจงหวดทมเขตตดตอ

กบเขมร ไดแก จงหวดบรรมย สรนทร และศรสะเกษ โดยคาวากนตรม นนหมายถงกลองกนตรม

ซงเปนเครองดนตรหลกเวลาตจะใชจงหวะเสยงดง โจะกนตรมๆ และเจรยงหมายถง การขบหรอ

การรองเพลงม 2 แบบคอเจรยงใชประกอบการบรรเลงดนตรกนตรม ซงเมอขบรองไปทอนหนง ดนตร

กนตรมกจะรบและบรรเลงยาวอกแบบคอเจรยงดนตร ใชรองในงานโดยจะขบรองไปเรอยๆ และม

ดนตรบรรเลงคลอไปเบา ๆ ซงในการรองเพลงเจรยงนนสามารถรองเลนไดทกโอกาสโดยไมจากดฤด

หรอเทศกาล

เพลงพนบานภาคใต มอยประมาณ 8 ชนด มทงการรองเดยว และการรองเปนหม

โดยสามารถแบงเปน 2 กลมใหญ ๆ คอ

1. เพลงทรองเฉพาะโอกาสหรอฤด ไดแกเพลงเรอ เพลงบอก เพลงนาคาตด เพลงกลอมนาค

หรอเพลงแหนาคเปนตน

2. เพลงทรองไมจากดโอกาส ไดแกเพลงตนหยง ซงนยมรองในงานบวช งานขนปใหมและ

งานมงคลตาง ๆ เพลงเดกทรองกลอมใหเดกหลบ และเพลงฮลหรอลเกฮล ทเปนการรองคลาย ๆ

ลาตด โดยมรามะนาเปนเครองดนตรประกอบจงหวะกบบทขบรองภาษาทองถนคอภาษามลาย

เปนกลอนโตตอบกน

กจกรรมเพลงพนบาน

1. ผเรยนคดวา คาวา “เพลงพนบาน” ความหมายวาอยางไร

....................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................

ห น า | 183

2. ผเรยนคดวา “เพลงพนบาน” มอะไรบาง และในทองถนของผเรยนมการละเลน

พนบานอะไรบาง

....................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................

3. ผเรยนคดวา “ เพลงพนบาน” ในชมชนหรอทองถนแตละภาคมความเหมอนกน

หรอแตกตางอยางไรบางยกตวอยางประกอบ

....................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................

4. คาชแจง ใหนกศกษาตอบคาถามตอไปนใหถกตอง

1. ความหมายของเพลงพนบาน ขอใดกลาวถกตองทสด

ก. เพลงทชาวบานรอง

ข. เพลงทชาวบานประพนธ

ค. เพลงทชาวบานรวมกนรนเรง

ง. เพลงทชาวบานรวมกนแสดง

2. ขอใดเปนคณสมบตของเพลงพนบานเดนชดทสด

ก. แสดงเอกลกษณของคนในหมบาน

ข. ทกคนรองได

ค. มสมผสคลองจอง

ง. ใหความบนเทง

184 | ห น า

3. โดยทวไปแลวเพลงพนบานจะมลกษณะเดน คอ

ก. มความสนกสนาน ใชภาษาคมคาย มภาษาบาลสนสกฤต

ข. มความเรยบงายทงดานแตงกายและการเลน

ค. เปนวรรณกรรมอมขปาฐะ มความเปนพนบานพนเมอง

ง. มภาษาถนปะปนอย จงหวะเราใจ ใชศพทสงชวนฟง

4. เพลงพนบานทประกอบการทางาน คอเพลงอะไร

ก. เพลงเตนการาเคยว

ข. หมอลา

ค. เพลงเรอ

ง. เพลงฉอย

5. เพลงแหนางแมวจดเปนเพลงชนดใด

ก. เพลงปฏพากย

ข. เพลงประกอบการเลน

ค. เพลงประกอบพธ

ง. เพลงเขาผเชญผ

6. เพลงทใชรองเกยวพาราส หลงจากทาบญตกบาตรแลวมานงรอบโบสถ เรยกวา เพลงอะไร

ก. เพลงพวงมาลย

ข. เพลงลาตด

ค. เพลงราวง

ง. เพลงพษฐาน

7. จะนงแตหอทอแตหก นงเลยงแตกนแตไร จากบทเพลงนทาใหเราไดรบความร เกยวกบสงใดบาง

ก. การทางาน การเลยงดบตร

ข. การเลยงลกในสมยโบราณ การใชเวลาวางใหเปนประโยชน

ค. การทอผา การแตงกาย

ง. การปลกเรอน การเลยงดบตร

8. “วดเอยวดโบสถ ปลกขาวโพดสาล เจาลกเขยตกยาก แมยายกพรากลกสาวหน ตนขาวโพดสาล

ตงแตนจะโรยรา” เพลงกลอมเดกนมจดมงหมายเพออะไร

ก. สอนใหรจกมสมมาอาชพ

ข. สอนใหมความประพฤตด

ค. สอนเกยวกบความรก การทามาหากน

ง. สอนใหเปนผมคณธรรม

ห น า | 185

9. เพลงกลอมเดกมจดมงหมายเพออะไร

ก. อบรมสงสอน

ข. แสดงความในใจของแมทมตอลก

ค. ตองการใหเดกนอนหลบ

ง. ถกทกขอ

10. ขอใดเปนประโยชนและคณคาของเพลงพนบาน

ก. ทราบเกรดยอยความรในดานตาง ๆ

ข. ไดความรเกยวกบวฒนธรรมในยคสมยนน

ค. ทาใหทราบลกษณะของวรรณกรรมลายลกษณทองถน

ง. ขอ ก. และ ข. ถก

เพลงกลอมเดก

เพลงกลอมเดก คอ เพลงทรองเพอกลอมเดกใหเดกนอย ๆ เกดความเพลดเพลนและอบอนใจ

จะไดหลบงายและหลบสบาย เปนเพลงทมเนอความสน ๆ รองงาย ชาวบานในอดตรองกนได เนองจาก

ไดยนไดฟงมาตงแตเกด คอไดฟงพอแมรองกลอมตนเอง นอง หลาน ฯลฯ เมอมลกกมกรองกลอมลก

จงเปนเพลงทรองกนไดเปนสวนมากเราจงพบวาเพลงกลอมเดกมอยทกภมภาคของไทยและเปน

วฒนธรรมทเกยวของกบการเลยงดของเดกในสงคมไทย ซงหากศกษาจะพบวา

1. เพลงกลอมเดกมหนาทกลอมใหเดกหลบโดยตรง ดงนนจงเปนเพลงทมทานองฟงสบาย

แสดงความรกใครหวงใยของผใหญทมตอเดก

2. เพลงกลอมเดกมหนาทแอบแฝงหลายประการ

การสอนภาษา เพอใหเดกออกเสยงตาง ๆ ไดโดยการหดเลยนเสยง และออกเสยงตาง ๆ

ไดเรวขน

ถายทอดความรตาง ๆ ไดแก เรองราวเกยวกบธรรมชาต การดาเนนชวต การทามาหากน

ของสงคมตนเอง การสรางคานยมตางๆ รวมทงการระบายอารมณและความในใจของผรอง นอกจากน

พบวา สวนมากแลวเพลงกลอมเดกมกมใจความแสดงถงความรกใครหวงใยลก ซงความรกความหวงใย

นแสดงออกมาในรปของการทะนถนอมกลอมเกลยงเกบเดกไวใกลตว บทเพลงกลอมเดกจงเปนบทเพลง

ทแสดงอารมณความรกความผกพนระหวางแม ลก ซงแตละบทมกแสดงความรกความอาทร

นาทะนถนอมทแมมตอลกอยางซาบซง

186 | ห น า

เพลงกลอมเดก เปนวฒนธรรมทองถนอยางหนงทสะทอนใหเหนความเชอคานยมของ

คนในทองถนตาง ๆ คนทกชาตทกภาษาในโลกมบทเพลงกลอมเดกดวยกนทงนน สนนษฐานวา

เพลงกลอมเดกมววฒนาการจากการเลานทาน ใหเดกฟงกอนนอน ดงนน เพลงกลอมเดกบางเพลงจงม

ลกษณะเนอรองทเปนเรองเปนราว เชน จนทโครพ ไชยเชษฐ พระรถเสน เปนตน การทตองม

เพลงกลอมเดกกเพอใหเดกเกดความเพลดเพลน หลบงาย เกดความอบอนใจ

ลกษณะของเพลงกลอมเดก

ลกษณะกลอนของเพลงกลอมเดกจะเปนกลอนชาวบาน ไมมแบบแผนแนนอน เพยงแตมสมผส

คลองจองกนบาง ถอยคาทใชในบางครงอาจไมมความหมายเนอเรองเกยวกบธรรมชาตสงแวดลอม

เรองราวตาง ๆ ทเกยวกบชวต ความเปนอย สะทอนใหเหนความรกความหวงใยของแมทมตอลก

สงสอน เสยดสสงคม เปนตน สามารถแยกเปนขอ ๆ ไดดงน

เปนบทรอยกรองสน ๆ มคาคลองจองตอเนองกน

มฉนทลกษณไมแนนอน

ใชคางาย ๆ สนหรอยาวกได

มจงหวะในการรองและทานองทเรยบงาย สนกสนานจดจาไดงาย

จดมงหมายของเพลงกลอมเดก

1. ชกชวนใหเดกนอนหลบ

2. เนอความแสดงถงความรก ความหวงใย ความหวงแหนของแมทมตอลก

ประเภทของเนอเพลงกลอมเดก

แสดงความรกความหวงใย

กลาวถงสงแวดลอม

เลาเปนนทานและวรรณคด

เปนการเลาประสบการณ

ลอเลยนและเสยดสสงคม

ความรเกยวกบการดแลเดก

เปนคตคาสอน

ห น า | 187

ตวอยางเพลงกลอมเดก

นกเขาขน

นกเขาเอย ขนแตเชาไปจนเยน ขนไปใหดงแมจะฟงเสยงเลน เนอเยนเจาคนเดยวเอย

กาเหวา

กาเหวาเอย ไขใหแมกาฟก แมกาหลงรก คดวาลกในอทร

คาบขาวมาเผอ คาบเหยอมาปอน ปกหางเจายงออน สอนรอนสอนบน

แมกาพาไปกน ทปากนาแมคงคา ตนเหยยบสาหราย ปากกไซหาปลา

กนกงกนกง กนหอยกระพงแมงดา กนแลวบนมา จบตวหวาโพธทอง

นายพรานเหนเขา เยยมเยยมมองมอง ยกปนขนสอง หมายจองแมกาดา

ตวหนงวาจะตม ตวหนงวาจะยา แมกาตาดา แสนระกาใจเอย

วดโบสถ

วดเอยวดโบสถ ปลกขาวโพดสาล

ลกเขยตกยาก แมยายกพรากลกสาวหน

ตนขาวโพดสาล ตงแตนจะโรยรา

นอนไปเถด

นอนไปเถดแมจะกลอม นวลละมอมแมจะไกว

ทองคาแมอยาราไห สายสดใจเจาแมเอย

เจาเนอละมน

เจาเนอละมนเอย เจาเนออนเหมอนสาล

แมมใหผใดตอง เนอเจาจะหมองศร

ทองดเจาคนเดยวเอย

เจาเนอออน

เจาเนอออนเอย ออนแมจะกนนม

แมจะอมเจาออกชม กนนมแลวนอนเปลเอย

เพลงกลอมเดกในแตละภาค

ในประเทศไทยเรานนมเพลงกลอมเดกอยทวทกภาค เนอรองและทานองจะตางกนไปมชอเรยก

หลายอยาง เชน ภาคเหนอเรยก “เพลงนอนสาหลา” “นอนสาเดอ” ภาคกลางเรยก “เพลงกลอมเดก”

“เพลงกลอมลก” สวนภาคใตเรยก “เพลงชานอง” เพลงนองนอน” และ “เพลงรองเรอ” โดยเพลง

กลอมเดกเปนคตชาวบานประเภทใชภาษาเปนสอทถายทอดจากปากตอปากแตโบราณ เรยกวา

“มขปาฐะ” มลกษณะเปนวฒนธรรมพนบานทมบทบาทและหนาทแสดงเอกลกษณของแตละชมชน

188 | ห น า

เพลงกลอมเดกภาคกลาง

เพลงกลอมเดกภาคกลางเปนทรจกแพรหลายและมการบนทกไวเปนหลกฐานมากกวา

เพลงกลอมเดกภาคอน ซงจะสะดวกแกการศกษาคนควา การฟนฟและการอนรกษ โดยไมมชอเฉพาะ

สาหรบเรยกเพลงกลอมเดกภาคกลาง เนองจากขนตนบทรองดวยคาหลากหลายชนดตามแตเนอหา

ของเพลง ไดมการศกษาแบงประเภทเนอหาของเพลงกลอมเดกภาคกลางไวคลายกน คอ

1. ประเภทสะทอนใหเหนความรกความผกพนระหวางแมกบลก ดงจะเหนไดจากถอยคา

ทใหเรยกลกวาเจาเนอละเอยด เจาเนออน เจาเนอเยน สดทรกสดสายใจ เปนตน

2. ประเภทสะทอนใหเหนความเปนอยของไทยภาคกลางในดานตาง ๆ เชน ความเจรญ

ทางวตถประเพณ วฒนธรรมตาง ๆ ความศรทธา ความเชอ คณธรรมประจาใจ อารมณขนและ

การทามาหากนของประชาชน

3. ประเภทใหความรดานตาง ๆ เชน ความรทางภาษา ธรรมชาตวทยา วรรณคด นทาน

ภมศาสตร ประวตศาสตร แบบแผนการปกครองและครอบครว

ลกษณะทานองและลลาของเพลงกลอมเดกภาคกลาง จะเปนการขบกลอมอยางชา ๆ

เชนเดยวกบภาคอน ๆ กลมเสยงกจะซา ๆ เชนกน แตจะเนนการใชเสยงทมเยน และยดคาแตละคา

ใหเชอมกลนกนไปอยางไพเราะ ออนหวาน ไมใหมเสยงสะดด ทงนเพอมงใหเดกฟงจนหลบสนทในทสด

ตวอยางเพลงกลอมเดกภาคกลาง

โอละเหเอย แมจะเหใหนอนวน

ตนขนมาจะอาบนาทาขวญ นอนวนเถดแมคณ

พอเนอเยนเอย แมมใหเจาไปเลนททา

จระเขหรา มนจะคาบเจาเขาถา

เจาทองคาพอคณ

เพลงกลอมเดกภาคเหนอ

สาหรบภาคเหนอมเพลงกลอมลกสบทอดเปนลกษณะแบบแผนเฉพาะของตนเองมาชานาน

อาจารยสงฆะ วรรณไสย แหงมหาวทยาลยเชยงใหม เรยกฉนทลกษณของเพลงกลอมเดกภาคเหนอ

วา “คารา” ซงจดเปนลานาชนดหนง หมายถง การราพรรณนามเสยงไพเราะสงตาตามเสยงวรรณยกต

ของสาเนยงภาคเหนอ นยมใชแตงในการราบอกไฟขน ราสรางวหาร ราสรางเจดย ราสรางถนนขนดอยสเทพ

และแตงเปนคากลอมเดก

คากลอมเดกนพอแม ปยา ตายาย ในภาคเหนอสมยกอนมกจะใชขบกลอมสอนลกหลาน

ขณะอมเดกนงชงชาแกวงไกวชา ๆ จนเดกงวงนอนจงอมไปวางบนทนอนหรอในเปลแลวเหกลอมตอ

จนเดกหลบสนท คากลอมเดกนจงเรยกวา “สกจงจาโหน” ตามคาทใชขนตนเพลง

ห น า | 189

ลกษณะเดนของเพลงกลอมเดกภาคเหนอ นอกจากจะขนตนดวยคาวา สกจงจาโหนแลว

ยงมกจะขนตนดวยคาวา “ออจา” เปนสวนใหญ จงเรยกเพลงกลอมเดกนวา เพลงออลก ทานอง

และลลาออลกจะเปนไปชา ๆ ดวยนาเสยงทมเยน ตามถอยคาทสรรมาเพอสงสอนพรรณนาถงความรก

ความหวงใยลกนอย จนถงคาปลอบ คาข ขณะยงไมยอมหลบถอยคาตาง ๆ ในเพลงกลอมเดกภาคเหนอ

จะสะทอนใหเหนสภาพความเปนอย สงแวดลอมและวฒนธรรมตาง ๆ ของคนในภาคเหนอในอดต

จนปจจบนไดเปนอยางด นบวาเปนประโยชนทางออมทไดรบนอกเหนอจากความอบอนใจของลก

ทจะเปนประโยชนโดยตรงของเพลงกลอมเดก

ตวอยางเพลงกลอมเดกภาคเหนอ

ออ ออ ออ จา ปอนายแดงสา

แมนายไปนานอกบาน เกบบาสานใสโถง

เกบลกกง ใสวา เกบบาหาใสปก

หนวยหนงเกบไวกนเมอแลง หนวยหนงเอาไวขายแลกขาว

หนวยหนงเอาไวเปนเปอนเจา ออ ออ จา

เพลงกลอมเดกภาคอสาน

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอหรอภาคอสาน เปนดนแดนทกวางขวางและมประชากรมากทสด

ในบรรดา 4 ภาคของไทย เพลงกลอมลกจงมหลายสาเนยงถาเปนอสานตอนเหนอจะมสาเนยงคลาย

ลาว ถาเปนอสานตอนใตจะมสาเนยงคลายเขมร แตเพลงกลอมลกทแพรหลายและยอมรบวาเปน

เอกลกษณของอสานจะเปนสาเนยงของอสานตอนเหนอ และมกจะขนตนดวยคาวา “นอนสาหลา” หรอ

“นอนสาเดอ” หรอ “นอนสาแมเยอ” มทานองลลาเรยบงายชาๆ และมส มเสยงซา ๆ กนทงเพลง

เชนเดยวกบภาคเหนอ การใชถอยคามเสยงสมผสคลายกลอนสภาพทวไปและมคาพนบานทม

ความหมายในเชงสนสอนลกหลานดวยความรกความผกพน ซงมกประกอบดวย 4 สวนเสมอ คอสวนท

เปนการปลอบโยน การขและการขอโดยมงใหเดกหลบเรว ๆ นอกจากนกจะเปนคาทแสดงสภาพสงคม

ดานตาง ๆ เชน ความเปนอย บรรยากาศในหมบาน คานยม ขนบธรรมเนยมประเพณ เปนตน คณคา

ของเพลงกลอมเดกอสานจงมพรอมทงทางดานจตใจ และดานการศกษาของชาต

ตวอยาง เพลงกลอมเดกของภาคอสาน

นอนสาหลาหลบตาสามเยอ

แมไปไฮ หมกไข มาหา

แมไปนา จปา มาปอน

แมเลยงมอน ในปา สวนมอน

190 | ห น า

เพลงกลอมเดกภาคใต

ในบรรดาภาษาถน ภาคใตเปนภาษาทคนไทยสวนใหญรจกมากทสด เพราะมสาเนยงทเปน

เอกลกษณชดเจนทสด เชนเดยวกบเพลงกลอมเดกภาคใตทมทานองและลลาเดนเปนของตนเอง

เพลงกลอมเดกภาคใตมชอเรยก 4 อยาง คอ เพลงรองเรอ เพลงชานองหรอเพลงชานอง เพลงเสภา

และเพลงนองนอน ทเรยกเพลงรองเรอ สนนษฐานวานาจะเปนลกษณะของเปลทใชผาผกมรปราง

คลายเรอ เพลงชานองหรอชานอง คาวา ชา มาจากคาวา บชา ซงแปลวาสดดหรอกลอมขวญ

ชานองหรอชานอง จงหมายถงการสดดแมซอ ซงเชอกนวาเปนเทวดาหรอผประจาทารก เพลงเสภา

เปนเพลงทใชโตคารมกนเปนบทปฏพากยแสดงปฏภาณไหวพรบ นามาใชเปนเพลงกลอมลกนองนอน

เปนการมงกลอมนองหรอกลอมลกโดยตรง ลกษณะเดนของเพลงกลอมลกภาคใตไมวาจะเปนเพลง

ประเภทใด มกจะขนตนดวยคาวา “ฮา เออ” หรอคาวา “เหอ” แทรกอยเสมอในวรรคแรกของ

บทเพลง แลวจงขบกลอมไปชา ๆ เหมอนภาคอน ๆ จากหลกฐานการคนควาเพลงกลอมเดกภาคใต

ของศาสตราจารยสทธวงศ พงศไพบลย ระบไววาเพลงกลอมเดกภาคใตมจดประสงคและโอกาสการใช

กวางขวาง จานวนเพลงจงมมากถง 4,300 เพลง นบวามากกวาทกภาคในประเทศ

ตวอยางเพลงกลอมเดกภาคใต

...รองเรอเหอ รองโรกนทงบาน

ไมใชเรองของทาน ทานเหอ อยาเกบไปใสใจ

รองเรอชาหลาย ไมเกยวไมพานไปหาใคร

ทานอยาเกบมาใสใจ รองเรอชาหลาน...เอง

...โผกเปลเหอ โผกไวใตตนชมพ

ใหแหวนชายไปทงค บอกพอบอกแมวาหาย

พอวาไมรบรบญ แมวาไมรบรดาย

บอกพอบอกแมวาแหวนหาย ตดมอพชายไป

....................................

กจกรรมเพลงกลอมเดก

1. ใหนกศกษาคนควาบทเพลงกลอมเดกทมอยในทองถนของตน บนทกไวพรอมทงแปล

ความหมายหรออธบายคาภาษาถนนน ๆ

บทเพลงกลอมเดก

....................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................

ห น า | 191

บทท 7

ภาษาไทยกบชองทางการประกอบอาชพ

สาระสาคญ ภาษาไทยเปนภาษาประจาชาต เปนภาษาทใชสอสารในชวตประจาวน อกทงยงเปนชองทาง

ทสามารถนาความรภาษาไทยไปใชในการประกอบอาชพตาง ๆ ได โดยใชศลปะทางภาษาเปนสอนา

ผลการเรยนรทคาดหวง เมอศกษาจบบทท 7 แลวคาดหวงวาผเรยนจะสามารถ

1. มความร ความเขาใจ สามารถวเคราะหศกยภาพตนเอง ถงความถนดในการใชภาษาไทย

ดานตาง ๆ ได

2. เหนชองทางในการนาความรภาษาไทยไปใชในการประกอบอาชพ

3. เหนคณคาของการใชภาษาไทยในการประกอบอาชพ

ขอบขายเนอหา เรองท 1 คณคาของภาษาไทย

เรองท 2 ภาษาไทยกบชองทางการประกอบอาชพ

เรองท 3 การเพมพนความรและประสบการณทางดานภาษาไทยเพอการประกอบอาชพ

192 | ห น า

เรองท 1 คณคาของภาษาไทย

ภาษาไทยเปนภาษาประจาชาต เปนภาษาทใชในการสอสารในชวตประจาวน เปนเครองมอใน

การเรยนร และการนาไปใชในการประกอบกจการงาน ทงสวนตน ครอบครว กจกรรมทางสงคมและ

ประเทศชาต อกทงยงเปนสวนหนงของวฒนธรรมไทย ดงนนการเรยนรภาษาไทย จงตองมงใหเกด

การเรยนรเพอพฒนาทกษะดานตาง ๆ อยางถกตองและเหมาะสม ทงทกษะการอาน การด การฟง

การพดและการเขยน โดยเฉพาะทกษะการพดและการเขยน เมอศกษาใหลกลงไปและฝกทกษะใน

2 ดานนอยางจรงจง สามารถนาไปสการประกอบอาชพได ซงการทคนไทยจะตระหนกถงประโยชน

ทจะไดจากการมพนฐานภาษาไทยทด ตองรและเขาใจคณคาของภาษาไทยอยางถองแท

คณคาของภาษาไทย

เมอกลาวถงคณคาของภาษาไทย จะพบวาภาษาไทยมคณคาในดานตาง ๆ ดงน

1. คณคาทางวฒนธรรม ภาษาของแตละชาต ยอมแสดงใหเหนวฒนธรรมของชาตนน ชาตท

สามารถประดษฐภาษาและตวอกษรเปนของตนเองไดแสดงวาเปนชาตทมความเจรญทางวฒนธรรม

คนไทย กเชนกน เราสามารถประดษฐตวอกษรเพอใชในภาษาของตนเอง เพอเปนการสอสารทสามารถ

จดจาจารกเรองราวตาง ๆ ใหคนรนหลงไดทราบ เปนภมรทางประวตศาสตรและวฒนธรรมมาตงแต

ครงกรงสโขทย ในสมยพอขนรามคาแหงมหาราช

การทคนรนใหมไดทราบถงวถชวตและความเปนอยของคนรนกอน ไดมโอกาสอานวรรณคด

วรรณกรรมโบราณ จนสามารถสรางสรรคพฒนางานวรรณกรรมทงรอยแกวและรอยกรองใหม ๆ ได

โดยอาศยศกษาพนฐานมาจากวรรณคด วรรณกรรมโบราณ ซงมการสรางสรรคจากตวอกษรไทยนนเอง

และไดถายทอดเปนมรดกทางวฒนธรรมมาจนทกวนน

2. เปนเครองมอในการตดตอสอสาร ในการดาเนนชวตประจาวนและการประกอบอาชพ

เครองมอทจะกอใหเกดความเขาใจในการตดตอสอสารกน คอ ภาษาเพอสอสารความตองการ

ความรสกนกคดใหอกฝายทราบตรงกน โดยมกระบวนการสอสาร คอ

ผสงสาร สาร ชองทาง ผรบสาร

3. เปนเคร องมอในการ เรยนร และแสวงหาความร ภาษาไทยจดเปนวชาพนฐาน

เพอการแสวงหาความรในวชาอน ๆ ตอไป หากผเรยนมความรพนฐานทางภาษาไทยทดพอ กจะทาให

การเรยนร ในวชาอน ๆ มประสทธภาพทดตอไปดวย การมความรพนฐานภาษาไทยทด คอ

การมความสามารถในการเขยน สะกดคาไดถกตอง อานและออกเสยงไดถกตองตามอกขรวธไทย

รวมทงพดและใชคาไดถกตองตรงกบความหมายของคา

ห น า | 193

4. เปนเครองมอในการสรางความเขาใจอนดตอกน ประเทศไทยแบงเปน 5 ภาค แตละภาค

ลวนมภาษาของตนเองทเรยกวา “ภาษาถน” โดยมภาษาไทยภาคกลางเปนภาษาของทางราชการ

ทาใหการสอสารทาความเขาใจในเรองตาง ๆ ทงเรองการศกษา เรองราชการ และการสอสารมวลชน

มความเขาใจทตรงกน เพราะใชภาษาไทยภาคกลางเปนภาษาสอสาร

5. เปนเครองมอสรางเอกภาพของชาต ภาษาไทยเปนภาษาของชาตไทยทเปนเอกลกษณ

ของความเปนชาตไทย แสดงถงความเปนชาตทมอารยธรรม มความเจรญรงเรองทางวฒนธรรม

จงมภาษาและตวอกษรเปนของตนเอง และการทภาษาไทยภาคกลางเปนภาษาของทางราชการ

จงเปนสอรวมใจใหคนไทยในแตละภาคไดตดตอสอสารแลกเปลยนวฒนธรรม ความร และขาวสารขอมล

ถงกนได มความระลกอยในใจถงความเปนคนไทย เปนเชอชาตเผาพนธเดยวกน

6. เปนเครองจรรโลงใจ ภาษาไทยเปนภาษาทมเสยงวรรณยกต 5 เสยง เมอนาไปประสม

เปนคา จะทาใหเกดเปนเสยงสงตาไดถง 5 เสยง กอใหเกดความไพเราะของเสยงคา เมอนาไปแตงเปน

บทประพนธประเภทตางๆ ไมวาจะเปนเพลง โคลง ฉนท กาพย กลอน นยาย นทาน กอใหเกด

ความจรรโลงใจแกผฟง และผอานไดอยางด

จากคณคาทง 6 ประการของภาษาไทย จะเหนไดวาภาษาไทยไมเพยงเปนภาษาเพอนาไปใชใน

การแตงคาประพนธประเภทตาง ๆ หรอเปนเพยงภาษาเพอการอานการดและการฟง แตยงเปน

ภาษาเพอการพดและการเขยน หากคนไทยทกคนไดศกษาภาษาไทยใหถองแท มความรความเขาใจ

ทางภาษาไทยอยางถกตองลกซง สามารถใชภาษาไดดท งภาษาพด ภาษาเขยนจะทาใหสามารถ

สรางสรรคสงใหม ๆ ทางภาษาอนจะนาไปสการประกอบอาชพตาง ๆ โดยใชภาษาเปนพนฐานของอาชพ

ไดอยางด และมโอกาสประสบความสาเรจในอาชพนน ๆ ได

194 | ห น า

เรองท 2 ภาษาไทยกบชองทางการประกอบอาชพ

ในปจจบนมอาชพมากมายทคนในรนกอน ๆ อาจมองขามความสาคญไป แตกลบเปนอาชพ

ททารายไดอยางงามแกผประกอบอาชพนน และกลายเปนอาชพทเปนทนยมของคนไทยในปจจบน

เปนอาชพทใชภาษาไทยเปนพนฐาน โดยเฉพาะใชทกษะการพด และการเขยนเปนพนฐาน ดงน

1. อาชพทใชทกษะการพดเปนชองทางในการประกอบอาชพ

การพดเปนทกษะสาคญอกทกษะหนงทตองอาศยวรรณศลป คอ ศลปะการใชภาษา

ทจะสามารถโนมนาวใจ กอใหเกดความนาเชอถอ เหนคลอยตาม สรางสมพนธภาพทดระหวางผพด

และผฟง หรอผฟงตอสวนรวม หรอโนมนาวใจใหใชบรการหรอซอสงอปโภคบรโภคในทางธรกจได

การพดจงเปนชองทางนาไปสอาชพตาง ๆ ไดดงน

1.1 อาชพดานสอสารมวลชนทกรปแบบ ทงในวงราชการ เอกชน และวงการธรกจ ไดแก

1.1.1 อาชพนกโฆษณาประชาสมพนธ ทงการโฆษณาสนคาและบรการ โฆษณา

การจดงานตาง ๆ ของชมชน หนวยงานราชการ โดยใชรถประชาสมพนธ โดยการประชาสมพนธผาน

เสยงตามสาย โดยการพบปะตดตอ ตอบคาถามตางๆ เปนขนตน และในขนทสงขนไป คอ การใชทกษะ

การพดและเขยนประกอบกนเพอคดหาถอยคาในเชงสรางสรรคในการโฆษณาประชาสมพนธผานสอตาง ๆ

ทเรยกวาการโฆษณาสนคาและบรการ

1.1.2 อาชพนกจดรายการวทย เปนอกอาชพหนงทตองใชทกษะในการพด การม

โวหาร และวาจาคารมทคมคาย ลกซงกนใจ เพอใหผฟงตดตามรายการอยางตอเนองดวยความนยม

มทงนกจดรายการวทยชมชน วทยเอกชน และรายการวทยของทางราชการ ตลอดจนการใชภาษาพด

เพอสรางความเปนนาหนงใจเดยวกนของผฟง เชน นกจดรายการวทยของทางราชการ

1.1.3 อาชพพธกร ในปจจบนอาชพพธกรเปนอกอาชพหนงทสามารถทารายได

อยางงามใหแกผประกอบอาชพ ไมวาจะเปนพธกรในชมชนททาหนาทในงานของราชการและงานของ

เอกชน เชน พธกรงานประจาปตาง ๆ พธกรการประกวดนางงามของทองถน พธกรงานประเพณสาคญทาง

ศาสนา พธกรงานมงคลสมรส พธกรงานอปสมบท พธกรงานศพหรองานพระราชทานเพลงศพ และ

พธกรงานพเศษในโอกาสตาง ๆ ของทางราชการ

2. อาชพทใชทกษะการเขยนเปนชองทางในการประกอบอาชพ

การเขยนเปนทกษะสาคญอกทกษะหนงทเปนชองทางในการนาภาษาไทยไปใชประโยชน

ในการประกอบอาชพตาง ๆ ได การจะใชภาษาเขยนเพอประโยชนในการประกอบอาชพกเชนเดยวกบ

การพด คอ ตองมวรรณศลปของภาษา เพ อใหส งท เขยนสามารถดงดดความสนใจดงอารมณ

ความรสกรวมของผอาน โนมนาวใจใหผอานเหนคลอยตาม และเพอสรางความบนเทงใจ รวมทง

สร างความร ความเขาใจแกผ อ าน ตลอดถงความเปนอนหนงอนเดยวกนของสวนรวม อาชพ

ทสามารถนาทกษะการเขยนภาษาไทยไปใชเพอการประกอบอาชพไดโดยตรง ไดแก อาชพดงน

ห น า | 195

2.1 อาชพดานสอสารมวลชนทกรปแบบ ทงในวงราชการ เอกชน และวงการธรกจ ไดแก

อาชพดงน

2.1.1 อาชพผสอขาว ผเขยนขาว เปนอาชพทตองใชศลปะการเขยนและการใชภาษาท

ดงดดความสนใจของผอาน

2.1.2 อาชพผพสจนอกษรและบรรณาธการ เปนอาชพทตองมความรในการเขยน

การสะกดคา การใชถอยคาสานวนภาษา สภาษต คาพงเพยและหลกภาษาไทยเปนอยางด จดไดวาเปน

อาชพทชวยธารงรกษาภาษาไทยไดอาชพหนง

2.2 อาชพดานการสรางสรรคงานศลปะรปแบบตางๆ ทงในวงราชการ เอกชน

และวงการธรกจ ไดแกอาชพดงน

2.2.1 อาชพกว นกเขยน ทงการเขยนสารคด นยาย เรองสน การเขยนบทละครเวท

บทละครโทรทศน บทภาพยนต ผประกอบอาชพเหลาน นอกจากมศลปะการเขยน และการเลอกใช

ถอยคาภาษามาใชเปนอยางดตองเปนคนทอานมาก ฟงมาก เพอนาขอมลทไดรบไปใชประโยชน

ในการเขยนสอสารสรางความสนกสนาน บนเทงใจ จรรโลงใจแกผอานและควรเปนผมความคดรเรม

สรางสรรค และจนตนาการเปนองคประกอบ จงจะทาใหอาชพทประกอบประสบความสาเรจดวยด

นอกเหนอจากอาชพทใชภาษาไทยเปนชองทางในการประกอบอาชพโดยตรงแลว ยงม

การประกอบอาชพอน ๆ อก ทใชภาษาไทยเปนชองทางโดยออม เพอนาไปสความสาเรจในอาชพ

ของตนเอง เชน อาชพลาม มคคเทศก เลขานการ นกแปล และนกฝกอบรม คร อาจารย เปนตน

196 | ห น า

เรองท 3 การเพมพนความรและประสบการณทางดานภาษาไทย

เพอการประกอบอาชพ

ในการนาความรทางภาษาไทย ทงทกษะการพดและการเขยนไปใชในการประกอบอาชพนน

เพยงการศกษาในชนเรยนและตาราอาจจะยงไมเพยงพอ ผประกอบอาชพตองเพมพนความร

และประสบการณดานภาษาและดานตาง ๆ เพอใหการประกอบอาชพประสบความสาเรจ ดงจะยกตวอยาง

อาชพทใชภาษาไทย เปนชองทางในการประกอบอาชพโดยตรงเพอเปนตวอยาง ดงน

1. อาชพนกโฆษณา-ประชาสมพนธ

เปนอาชพทผประกอบการ ตองเพมพนความรในเรองการเขยน และการพดแบบสรางสรรค

รวมทงฝกประสบการณ โดยการฝกเขยนบอย ๆ ตลอดจนการศกษาดงานของหนวยงาน หรอบรษเอกชนท

ประสบความสาเรจในเรองของการโฆษณาและประชาสมพนธ

องคความรทควรศกษาเพมเตม

ในการเพมพนองคความรในดานการเขยนและการพด ผประกอบอาชพดานน ควรศกษา

เนอหาความรทจะนาไปใชในการพฒนาอาชพในเรองตอไปน

1) ศลปะการพดและศลปะการเขยน เพราะอาชพนกโฆษณาประชาสมพนธเปนอาชพทตอง

อาศยศาสตรทงสองดานประกอบกน ในการพดนาเสยงตองนมนวลหรอเราใจขนอยกบสถานการณ

ของเรองทจะโฆษณาหรอประชาสมพนธ รจกเลอกใชถอยคาทเปนการใหเกยรตแกผฟง หรอเคารพ

ขอมลทเจาของงานใหมา

2) ระดบของภาษา ซงเปนเรองของการศกษาถงความลดหลนของถอยคา และการเรยบเรยง

ถอยคาทใชตามโอกาส กาลเทศะและความสมพนธระหวางบคคลทเปนผสอสารและผรบสาร ซงกลมบคคล

ในสงคมแบงออกเปนหลายกลม หลายชนชนตามสภาพอาชพถนทอยอาศย ฯลฯ ภาษาจงมความ

แตกตางกนเปนระดบตามกลมคนทใชภาษา เชน ถอยคาทใชกบพระภกษสงฆและพระราชวงศ อาจใช

ถอยคาอยางหนง ภาษาของนกเขยนหรอกวทสอสารถงผอาน กอาจจะใชภาษาอกอยางหนง เปนตน

ดงนนผใชภาษาจงตองคานงถงความเหมาะสมและเลอกใชใหถกตองเหมาะสมกบกาลเทศะ และบคคล

ในภาษาไทย จะแบงระดบของภาษาเปน 5 ระดบ คอ

2.1) ภาษาระดบพธการ เปนภาษาทใชในงานพระราชพธหรองานพธของรฐ

2.2) ภาษาระดบทางการ เปนภาษาทใชในทประชมทมแบบแผนการบรรยาย

การอภปรายทเปนทางการ เปนตน

2.3) ภาษาระดบกงทางการ เปนภาษาทใชในการอภปราย ประชมกลมในหองเรยน

การพดทางวทยและโทรทศน ขาว และบทความในหนงสอพมพ

2.4) ภาษาระดบสนทนาทวไป เปนภาษาทใชสนทนาทว ๆ ไป กบคนทไมคนเคย

มากนก เชน ครพดกบผเรยน เปนตน

ห น า | 197

2.5) ภาษาระดบกนเอง เปนภาษาระดบทเรยกวาระดบภาษาปาก เปนภาษาสนทนา

ของครอบครว ในหมเพอนสนท หรอญาตพนอง พดอยในวงจากด

3) เรองของนาเสยงในภาษา ซงเปนเรองทเกยวกบอารมณความรสกของผสงสารทปรากฎให

รสกหรอเปนรองรอยในภาษาหรอเนอหาทผสงสารตองการจะสอออกมาเปนความรสกแฝงทปรากฎ

ในการสอสาร ซงนกโฆษณาประชาสมพนธตองระมดระวงมใหมนาเสยงของภาษาออกมาในทางท

ไมพงประสงค หรอสรางความรสกทไมดแกผฟง

4) ดานการพฒนาบคลกภาพ ในบางครงนกโฆษณา-ประชาสมพนธตองปรากฎตวตอบคคล

ทวไปในงานตาง ๆ จงควรตองแตงกายใหสภาพเรยบรอย เหมาะกบกาลเทศะของสถานทและงานทวไป

ซงจะชวยสรางความนาเชอถอแกผพบเหนไดสวนหนง

5) การพฒนาองคความรในตนเอง นกโฆษณา-ประชาสมพนธ ตองหมนแสวงหาความร

ตดตามขาวสารขอมลทกดานอยางสมาเสมอ เพอนามาใชเปนขอมลในการพฒนาการโฆษณา-

ประชาสมพนธใหนาสนใจอยตลอดเวลา รวมทงตองแสวงหาความรในดานการประเมนผล เพอใช

ประโยชนในการประเมนผลการปฏบตหนาทของตนเองดวยรปแบบวธการตาง ๆ ทจะกอใหเกด

การพฒนาอาชพใหดยงขน

แหลงทควรศกษาเพมเตม

แหลงทควรศกษาเพมเตมเพอเพมพนความรในอาชพน ไดแก

1) สถาบนฝกอบรมของเอกชน ซงผเรยนสามารถหาขอมลรายชอไดจากอนเตอรเนต

2) หนวยงานของทางราชการ ไดแก กรมประชาสมพนธ สถาบนสงเสรมการศกษานอกระบบ

และการศกษาตามอธยาศยภาคตาง ๆ

3) สถานศกษาตาง ๆ ของรฐบาล เชน ผทจบการศกษาระดบมธยมศกษาตอนตน ตองศกษาตอ

ในระดบมธยมศกษาตอนปลาย และเขาศกษาตอในระดบอดมศกษา คณะนเทศศาสตร คณะวารสารศาสตร

คณะศลปะศาสตร คณะอกษรศาสตร ถาศกษาตอใน 2 คณะหลง ตองฝกอบรมทางอาชพเพมเตมจาก

สถาบนฝกอบรมตางๆ

2. อาชพนกจดรายการวทย

เปนอาชพทผประกอบการตองเปนคนทตรงตอเวลา มจรรยาบรรณวชาชพ มความเปนกลาง

ในการนาเสนอขาวสารขอมล รจกแกปญหาเฉพาะหนาและตองเพมพนความรในเรองการเขยน และ

การพด เพราะการเปนนกจดรายการวทย ผจดตองเขยนสครปททจะใชในการดาเนนรายการไดเอง

และพดตามสครปทไดอยางเปนธรรมชาต รวมทงตองอานมาก ฟงมาก เพอเกบรวบรวมขอมลไวใช

ในการจดทารายการวทย ซงมสถานท ทผ ประกอบการสามารถฝกอบรมและศกษาดงานไดทงของ

ภาครฐและเอกชน

198 | ห น า

องคความรทควรศกษาเพมเตม

ในการเพมพนความรเพอการเปนนกจดรายการวทยทด ผประกอบอาชพดานนควรศกษา

เนอหาความรทจะนามาใชในการพฒนาอาชพในเรองตอไปน

1) ศลปะการพดและศลปะการเขยน เพราะเปนอาชพทตองอาศยศาสตรทงสองดานประกอบ

กน

2) ระดบของภาษา ซงเปนเรองของการศกษาถงความลดหลนของถอยคา และการเรยบเรยง

ถอยคาทใชตามโอกาส กาลเทศะ และความสมพนธระหวางบคคลทเปนผสงสารและผรบสาร

ซงกลมบคคลในสงคมแบงออกเปน หลายกลม หลายชนชน ตามสภาพอาชพ ถนทอยอาศย ฯลฯ

ภาษาจงมความแตกตางกนเปนระดบตามกลมคนทใชภาษา เชน ถอยคาทใชกบพระภกษสงฆและ

พระราชวงศ อาจใชถอยคาภาษาอยางหนง ภาษาของนกเขยนหรอกวทสอสารถงผอาน กจะใชภาษา

อกอยางหนง เปนตน ดงนนผใชภาษาจงตองคานงถงความเหมาะสม และเลอกใชใหถกตองเหมาะสมกบ

กาลเทศะและบคคล

ในภาษาไทยจะแบงระดบของภาษาเปน 5 ระดบ คอ

2.1 ภาษาระดบพธการ เปนภาษาทใชในงานพระราชพธ หรองานพธของรฐ

2.2 ภาษาระดบทางการ เปนภาษาทใชในทประชมทมแบบแผน ในการบรรยาย

การอภปรายทเปนทางการ เปนตน

2.3 ภาษาระดบกงทางการ เปนภาษาทใชในการอภปราย ประชมกลมในหองเรยน การพด

ทางวทยและโทรทศน ขาว และบทความในหนงสอพมพ เปนตน

2.4 ภาษาระดบสนทนาทวไป เปนภาษาทใชสนทนาทว ๆ ไปกบคนทไมคนเคยมากนก เชน

ครพดกบผเรยน เปนตน

2.5 ภาษาระดบกนเอง เปนภาษาระดบทเรยกวาระดบปาก เปนภาษาสนทนาของครอบครว

ในหมเพอนสนท หรอญาตพนอง พดอยในวงจากด

3) เรองของนาเสยงในภาษา ซงเปนเรองทเกยวกบอารมณความรสกของผสงสารทปรากฏ

ใหร สกหรอเปนรองรอยในภาษาหรอเน อหาท ผ ส งสารตองการจะส อออกมาเปนความร สกแฝง

ทปรากฎในการสอสาร ซงนกจดรายการวทยตองระมดระวงมใหมนาเสยงของภาษาออกมาในทางท

ไมพงประสงค หรอสรางความรสกทไมดแกผฟง

4) เรองของหลกการใชภาษา เชน เรองของคาสรรพนามทเกยวกบบคคล คาลกษณะนาม

คาราชาศพท การออกเสยง ร ล และการออกเสยงคาควบกลา

5) ดานการพฒนาบคลกภาพ ในบางครงนกจดรายการวทยตองปรากฏตวตอบคคลทวไป

ในงานตาง ๆ จงควรตองแตงกายใหสภาพเรยบรอย เหมาะกบกาลเทศะของสถานทและงานทไป

ซงจะชวยสรางความนาเชอถอแกผพบเหนไดสวนหนง

ห น า | 199

6) การพฒนาองคความรในตนเอง นกจดรายการวทย ตองหมนแสวงหาความรตดตาม

ขาวสารขอมลทกดานอยางสมาเสมอ เพ อนามาใชเปนขอมลในการพฒนาการจดรายการวทย

ให นาสนใจอยตลอดเวลา รวมทงตองแสวงหาความร ในดานการประเมนผล เพอใชประโยชน

ในการประเมนผลการปฏบตหนาทของตนเองดวยรปแบบวธการตาง ๆ ทจะกอใหเกดการพฒนาอาชพ

ใหดยงขน

แหลงทควรศกษาเพมเตม

แหลงทควรศกษาเพมเตมเพอเพมพนความรในอาชพน ไดแก

1. สถาบนฝกอบรมของเอกชน ซงผเรยนสามารถหาขอมลรายชอไดจากอนเตอรเนต

2. หนวยงานของทางราชการ ไดแก กรมประชาสมพนธ สถาบนสงเสรมการศกษานอกระบบ

และการศกษาตามอธยาศยภาคตาง ๆ

3. สถานศกษาตาง ๆ ของรฐบาล เชน ผทจบการศกษาระดบมธยมศกษาตอนตน ตองศกษา

ตอในระดบมธยมศกษาตอนปลาย และเขาศกษาตอในคณะนเทศศาสตร คณะวารสารศาสตร

คณะศลปะศาสตร คณะอกษรศาสตร ถาเขาศกษาในคณะศลปะศาสตร หรออกษรศาสตรตองอบรม

เพมเตมในเรองเทคนคการจดรายการวทยเพมเตม

3. อาชพพธกร

เปนอาชพทผประกอบอาชพตองมพนฐานความรในเรองการพดเปนอยางด เพราะเปนอาชพ

ทตองใชการพดเปนเครองมอในการสอสารกบผอน การใชคาพดและถอยคาภาษาจงเปนเรองสาคญตอ

การสรางความรสกทดหรอไมดตอผฟง นอกจากนบคลกภาพและการแตงกายของผทาหนาทพธกรกเปน

อกเรองหนงทจะดงดดความสนใจของผฟง รวมทงควรเปนผทตรงตอเวลา เพอเปนความเชอถอใน

วชาชพไดสวนหนง

องคความรทควรศกษาเพมเตม

ในการเพมพนองคความรในการประกอบอาชพพธกร ควรศกษาเนอหาความรทจะนาไปใชใน

การพฒนาอาชพในเรองตอไปน

1. ศลปะการพดหรอศลปะการใชภาษา เพราะอาชพพธกร เปนอาชพทตองอาศยศาสตร

(ความร) และศลปของการพดเปนอยางมาก ซงตองอาศยการฝกฝนบอย ๆ

2. ระดบของภาษา ซงเปนเรองของการศกษาถงความลดหลนของถอยคา และการเรยบเรยง

ถอยคาทใชตามโอกาส กาลเทศะ และความสมพนธระหวางบคคลท เปนผสงสารและผรบสาร

ซงกลมบคคลในสงคมแบงออกเปนหลายกลมหลายชนชนตามสภาพอาชพถนทอยอาศย ฯลฯ ภาษาจงม

ความแตกตางกนเปนระดบตามกลมคนทใชภาษา เชน ถอยคาทใชกบพระภกษสงฆและพระราชวงศ อาจใช

ถอยคาภาษาอยางหนง ภาษาของนกเขยนหรอกวทสอสารถงผอาน กจะใชภาษาอกอยางหนง เปนตน

ดงนนผใชภาษาจงตองคานงถงความเหมาะสม และเลอกใชใหถกตองเหมาะสม กบกาลเทศะและบคคล

200 | ห น า

ในภาษาไทยจะแบงระดบของภาษาเปน 5 ระดบ คอ

2.1 ภาษาระดบพธการ เปนภาษาทใชในงานพระราชพธ หรองานพธของรฐ

2.2 ภาษาระดบทางการ เปนภาษท ใชในทประชมทมแบบแผน ในการบรรยาย

การอภปรายทเปนทางการ เปนตน

2.3 ภาษาระดบกงทางการ เปนภาษาทใชในการอภปราย ประชมกลมในหองเรยน การพด

ทางวทยและโทรทศน ขาว และบทความในหนงสอพมพ เปนตน

2.4 ภาษาระดบสนทนาทวไป เปนภาษาทใชสนทนาทว ๆ ไปกบคนทไมคนเคยมากนก เชน

ครพดกบผเรยน เปนตน

2.5 ภาษาระดบกนเอง เปนภาษาระดบทเรยกวาระดบปากเปนภาษาสนทนาของครอบครว

ในหมเพอนสนท หรอญาตพนองพดอยในวงจากด

3. เรองของนาเสยงในภาษา ซงเปนเรองทเกยวกบอารมณ ความรสกของผสงสารทปรากฎให

รสก หรอเปนรองรอยในภาษา หรอเนอหาทผสงสารตองการจะสอออกมา เปนความรสกแฝงทปรากฎ

ในการสอสาร

4. เรองของหลกการใชภาษา เชน เรองของคาสรรพนามทเกยวกบบคคล คาลกษณะนาม

คาราชาศพท การออกเสยง ร ล และการออกเสยงคาควบกลา

5. เรองของการพฒนาบคลกภาพและการแตงกาย ผทาหนาทพธกร เปนผทตองปรากฏกาย

ตอหนาคนจานวนมาก บคลกภาพและการแตงกายจงเปนเรองสาคญทจะปรากฏเปนสงแรกใหผท

พบเหนเกดความประทบใจหรอไม ถาประทบใจผคนจะจดจอรอฟงการพดเปนประการตอมา ถาผพด

สามารถพดไดประทบใจ จะกอเกดเปนความนยมชมชอบตามมาและจะกอใหเกดเปนความสาเรจของ

อาชพในทสด

6. ดานการพฒนาองคความร ในตนเอง พธกรตองหมนแสวงหาความรทเกยวของกบ

การประกอบอาชพ เพอนาไปสการพฒนาอาชพของตนเอง เชน เรองของการวดผลประเมนผล

การทาหนาทของตนเองดวยรปแบบวธการตางๆ ซงจะกอใหเกดการพฒนาอาชพใหดยงขน

แหลงทควรศกษาพมเตม

แหลงทควรศกษาเพมเตมเพอเพมพนความรในอาชพน ไดแก

1. สถาบนฝกอบรมของเอกชน ซงผเรยนสามารถหาขอมลรายชอไดจากอนเตอรเนต

2. หนวยงานของทางราชการ ไดแก กรมประชาสมพนธ สถาบนสงเสรมการศกษานอกระบบ

และการศกษาตามอธยาศยภาคตางๆ

3. สถานศกษาตางๆ ของรฐบาล เชน ผทจบการศกษาระดบมธยมศกษาตอนตน ตองศกษาตอ

ในระดบมธยมศกษาตอนปลาย และเขาศกษาตอในระดบอดมศกษา คณะนเทศศาสตร คณะวารสารศาสตร

คณะศลปศาสตร คณะอกษรศาสตร ถาเขาศกษาในคณะศลปศาสตรหรออกษรศาสตรตองอบรมเพมเตม

ในเรองเทคนคการจดรายการวทยเพมเตม

ห น า | 201

กจกรรมทายบท

กจกรรมท 1 ใหผเรยนสรปคณคาของภาษาไทยมาพอสงเขป

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

กจกรรมท 2 ใหผเรยนตอบคาถามตอไปนสน ๆ ใหไดใจความ

1. ภาษาไทยเปนมรดกทางวฒนธรรมอยางไร ?

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

2. ภาษาไทยกอใหเกดความจรรโลงใจไดอยางไร ?

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

3. อาชพใดตองอาศยการพดเปนชองทางในการประกอบอาชพ ?

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

4. อาชพใดตองอาศยการเขยนเปนชองทางการประกอบอาชพ ?

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

5. ความรและทกษะเรองใดบางทผประกอบอาชพพธกรตองเรยนรและฝกฝนเพมเตม ?

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

202 | ห น า

กจกรรมท 3 จงวงกลมลอมรอบขอทถกตองทสด

1. อาชพใดทจดเปนอาชพทใชภาษาไทยในทางสรางสรรคและเปนศลปะรปแบบหนง ?

2.

ก. กว

ข. พธกร

ค. นกจดรายการวทย

ง. นกประชาสมพนธ

2. อาชพใดทตองใชความสามารถทงการพดและการเขยน ?

ก. บรรณาธการ

ข. นกเขยนสารคด

ค. นกพสจนอกษร

ง. นกจดรายการวทย

3. อาชพใดทตองอาศยความสามารถในการพดและตองมบคลกภาพทด ?

ก. พธกร

ข. นกเขยนบทโทรทศน

ค. ผสอขาวหนงสอพมพ

ง. นกโฆษณา-ประชาสมพนธ

4. อาชพใดทตองมความสามารถในการเขยนเปนพเศษ ?

ก. พธกร

ข. นกเขยน

ค. บรรณาธการ

ง. นกจดรายการวทย

5. การศกษาในสาขาใดทาใหสามารถประกอบอาชพทใชภาษาเพอการสอสารมวลชนได ?

ก. ครศาสตร

ข. ศลปะศาสตร

ค. นเทศศาสตร

ง. อกษรศาสตร

ห น า | 203

เฉลยแบบฝกหด

บทท 1 เรองการฟง การด

กจกรรมท 1 ใหผเรยนตอบคาถามตอไปน

1.1 การฟงและการด หมายถง การทมนษยรบรเรองราวตาง ๆ จากแหลงของเสยงหรอ

ภาพหรอเหตการณซงเปนการฟงจากผพดโดยตรง หรอฟงและดผานอปกรณหรอสงตาง ๆ แลวเกด

การรบรและนาไปใชประโยชนไดโดยตองศกษาจนเกดความถกตอง วองไว ไดประสทธภาพ

1.2 จดมงหมายของการฟงและการด

1. ฟงเพอจบใจความสาคญไดวาเรองทฟงนนเปนเรองเกยวกบอะไร เกดขนทไหน

เมอไร หรอใครทาอะไรทไหน เมอไร

2. ฟงเพอจบใจความโดยละเอยด ผฟงตองมสมาธในการฟง มการบนทกยอ เพอชวย

ความจา

3. ฟงและดเพอความเพลดเพลน ไดแก การฟงเพลง ฟงดนตร ดภาพยนตร ดภาพ

สวยงาม ฟงนทาน เปนตน

กจกรรมท 3 เลอกคาตอบทถกตองทสดเพยงคาตอบเดยว

1. ก 2. ง 3. ค 4. ข 5. ก

เฉลย

บทท 2 การพด

กจกรรมท 1 ใหผเรยนเลอกคาตอบทถกทสดเพยงขอเดยว

1. ง 2. ข 3. ข 4. ค 5. ค

กจกรรมท 2 ใหผเรยนยกตวอยางการกระทาทไมมมารยาทในการพดมา 5 ตวอยาง

1. พดใหรายผอน

2. พดหยาบคาย

3. พดยกตนขมทาน

4. พดดดน พดเสยงดง

5. พดไมถกกาลเทศะ

204 | ห น า

เฉลย บทท 3 การอาน

กจกรรมท 1

1. การอานในใจมจดมงหมาย คอ

1) จบใจความไดถกตองรวดเรว

2) เกดความร ความเขาใจ และความคด

3) ใชเวลาวางใหเปนประโยชน

4) ถายทอดความรใหผอนได

2. การอานออกเสยงมหลกการ

1) ออกเสยงถกตองชดเจน

2) เสยงดงใหผฟงไดยน

3) เปนเสยงพดโดยธรรมชาต

4) เขาถงลกษณะของเนอเรอง

5) รจกทอดจงหวะและหยดหายใจ

3. จงยกตวอยางการอานออกเสยงทเปนทางการ คอ

การอานในชนเรยน อานในทประชม อานรายงาน อานคาปราศรย อานสารในโอกาสทสาคญตาง ๆ

กจกรรมท 2 การนาขอความหรอประโยคทเปนหวใจของเรองออกมา

กจกรรมท 3 วทย โทรทศน เทปเสยง วดทศน ซด คอมพวเตอร อนเทอรเนต

กจกรรมท 4 การอานเพอการวเคราะหวจารณ เปนการอธบายลกษณะของงานเขยน โดยแยกแยะ

รายละเอยดสงทสาคญของงานเขยนนนออกมาใหเดนชด เพอชใหเหนสวนทงดงาม หรอจดบกพรอง

ทแฝงอยเพอใหเหนคณคาของหนงสอเลมนน

การวจารณหนงสอ เปนการหาความรประเภท และลกษณะของงานเขยนเรองนน ๆ ใหเขาใจ

กอนวจารณ มการแยกประเดนขอด ขอบกพรองทควรนามากลาวถงไวต างหากใหชดเจน

และเปรยบเทยบกบผลงานของนกเขยนทเขยนเรองในแนวเดยวกน

กจกรรมท 5 มารยาทในการอานมดงน

1. ไมอานออกเสยงดงในททตองการความสงบ

2. ไมทาลายหนงสอ โดยขด ขด พบ หรอฉกสวนทตองการ

3. ไมควรอานเรองทเปนสวนตวของผอน

4. อานอยางตงใจ มสมาธ และไมทาลายสมาธผอน

ห น า | 205

5. เมออานหนงสอเสรจแลวควรเกบหนงสอไวทเดม

เฉลย

บทท 5 หลกการใชภาษา

กจกรรมท 1 แยกคาตอไปนตามตาราง

คาประสม ผลไม พลเรอน นพเกา

คาสมาส รฐบาล ศลปกรรม รปธรรม มหาชน อคคภย พระเนตร พทธกาล

คหกรรม ภมศาสตร

คาสนธ วทยาลย สญญาณ นโยบาย

กจกรรม 2 ใหผเรยนพจารณาประโยคตอไปนวาเปนประโยคชนดใด

1. ประโยคความเดยว

2. ประโยคความซอน

3. ประโยคความเดยว

4. ประโยคความรวม

5. ประโยคความเดยว

กจกรรมท 5 จบคสานวนใหตรงกบความหมาย

1 ฒ 2 ฉ 3ซ 4จ 5ก 6ญ

7 ฐ 8 ฑ 9ณ 10ข 11ฎ 12ช

กจกรรมท 6 เขยนคาพงเพยใหตรงกบความหมาย

1. ราไมดโทษปโทษกลอง

2. มอไมพายเอาเทารานา

3. ขชางจบตกแตน

4. ฟนฝอยหาตะเขบ

5. กระเชอกนรว

กจกรรมท 7

1. กลอนสภาพ

2. กาพยยาน 11

206 | ห น า

เฉลย

บทท 6 วรรณคดและวรรณกรรม

1. การพนจ หมายถง การพจารณาตรวจสอบ พรอมทงวเคราะหแยกแยะและประเมนคาได

2. หลกเกณฑในการพนจวรรณคดและวรรณกรรม

1) ความเปนมาหรอประวตหนงสอและผแตง

2) ลกษณะคาประพนธ

3) เรองยอ

4) เนอเรอง

5) แนวคด จดมงหมาย

6) คณคาของวรรณคดและวรรณกรรม

3. เพลงพนบาน หมายถง เพลงทเกดจากคนทองถนตาง ๆ ทคดรปแบบการเลน

ทวงทานอง ภาษาเรยบงายไมซบซอน

4. เพลงพนบาน จะแบงเปนภาคตามภมศาสตร คอ เพลงพนบานภาคกลาง เพลงพนบาน

ภาคเหนอ เพลงพนบานภาคใต และเพลงพนบานภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

5. –

6. 1.ข 2. ก 3. ข 4. ก 5. ค

6.ค 7. ค 8. ค 9. ง 10. ง

ห น า | 207

เฉลย

บทท 7 ภาษาไทยกบชองทางการประกอบอาชพ

กจกรรมท 1 ใหผเรยนสรปคณคาของภาษาไทยมาพอสงเขป

คณคาของภาษาไทยมหลายประการ ดงน

1. คณคาทางวฒนธรรม ภาษาไทยเปนภาษาทมทงภาษาพด และภาษาเขยน ซงเขยนโดยใช

ตวอกษรของไทยทประดษฐขนใชเองโดยพอขนรามคาแหงมหาราชในสมยสโขทย ซงการทชาตใด

กตามมอกษรในภาษาใชเองได แสดงวาชาตนนเปนชาตทมวฒนธรรมสง มความเจรญ จงมอกษรใน

ภาษาใชเอง และถอเปนมรดกทางวฒนธรรมทใชสบทอดมาจนทกวนน

2. เปนเครองมอในการตดตอสอสารของคนในชาต เพราะประเทศไทยมวฒนธรรมและ

ภาษาถนแตกตางกนใน 5 ภมภาค โดยมภาษาไทยภาคกลางเปนภาษาเพอการสอสารของคนทง

5 ภมภาค เปนภาษาราชการ

3. เปนเครองมอในการเรยนรและแสวงหาความร ในการเรยนรวชาอน ๆ หรอเรองราวตาง ๆ

ตองอาศยภาษาไทยภาคกลาง ซงบางครงเรยกภาษามาตรฐาน เปนภาษาในการเรยนรวชาอน ๆ ทงการ

อานและการเขยน

4. เปนเครองมอในการสรางความเขาใจอนดตอกนของคนในทกภมภาค

5. เปนเครองมอในการสรางเอกภาพของชาต เพราะภาษาไทยภาคกลางเปนภาษาทใช

ในการส อสารความเขาใจของคนในภมภาคตาง ๆ ซ งเปนส อรวมใจใหคนไทยในแตละภาคได

ตดตอสอสารแลกเปลยนความร ขาวสาร ขอมล และการแลกเปลยนวฒนธรรม ทาใหตระหนกระลก

ถงความเปนเชอชาตเผาพนธเดยวกน

6. เปนเครองจรรโลงใจ ภาษาไทยเปนภาษาดนตร มเสยงวรรณยกต 5 เสยง ทาใหภาษาไทย

มเสยงสง ตา ไพเราะ เมอนามาแตงเปนคาประพนธ ไมวาจะเปนโคลง ฉนท กาพย กลอน จงกอใหเกด

ความจรรโลงใจ ความบนเทงใจ

208 | ห น า

กจกรรมท 2 ใหผเรยนตอบคาถามตอไปนสน ๆ ใหไดใจความ

1. ภาษาไทยเปนมรดกทางวฒนธรรมอยางไร

ภาษาไทยเปนภาษาทมอกษรเปนของตนเอง ทงภาษาพด และภาษาเขยน ซงชาตทสามารถ

ประดษฐอกษรในภาษาใชเองได มแตชาตทมความเจรญทางวฒนธรรมเทานน จงจะมอกษรในภาษา

เปนของตนเองและคนไทยไดใชสบทอดมาจนทกวนน

2. ภาษาไทยกอใหเกดความจรรโลงใจไดอยางไร

ภาษาไทยเปนภาษาทมวรรณยกตเพอผนใหคาในภาษามเสยงสง ตา ไดถง 5 เสยง ทาให

ภาษาไทยเปนภาษาดนตร เมอนามาแตงเปนคาประพนธทงรอยแกว และรอยกรอง ทาใหไดอรรถรส

ของภาษา กอใหเกดความสนกสนาน เพลดเพลนจรรโลงใจแกผอาน

3. อาชพใดตองอาศยการพดเปนชองทางในการประกอบอาชพ

อาชพพธกร อาชพนกโฆษณา - ประชาสมพนธ อาชพนกรายการวทย - โทรทศน

4. อาชพใดตองอาศยการเขยนเปนชองทางในการประกอบอาชพ

อาชพกว นกเขยน ทงเขยนนวนยาย เรองสน บทละคร นกเขยนสารคด

5. ความรและทกษะเรองใดบางทผประกอบอาชพพธกรตองเรยนรและฝกฝนเพมเตม

1. ศลปะการพดและศลปะการเขยน

2. ระดบของภาษา

3. เรองของนาเสยงในภาษา

4. เรองของหลกการใชภาษา

5. เรองของการพฒนาบคลกภาพและการแตงกาย

6. การพฒนาองคความรในตนเอง

กจกรรมท 3 1. ก 2. ง 3. ก 4. ข 5.ค

ห น า | 209

บรรณานกรม การศกษานอกโรงเรยน, กระทรวงศกษาธการ, หมวดวชาภาษาไทย (สองระดบ) ชดท 1

การรบสารดวย การอาน และการฟง ระดบมธยมศกษาตอนตน หลกสตร

การศกษานอกโรงเรยน กรงเทพฯ โรงพมพครสภา 2541

การศกษานอกโรงเรยน กทม : ชดการเรยนทางไกล หมวดวชาภาษาไทย ระดบ

มธยมศกษาตอนตน โรงพมพครสภา, 2546

กรมการศกษานอกโรงเรยน, กระทรวงศกษาธการ. แบบเรยนวชาภาษาไทย (วชาบงคบ)

ตอนท 2 ภาษาไทยเพอพฒนาการสงสารตามหลกสตรการศกษานอกโรงเรยน

ระดบมธยมศกษาตอนตน พทธศกราช 2530

กรมการศกษานอกโรงเรยน, กระทรวงศกษาธการ. หนงสออานเพมเตม วชาภาษาไทย

(วชาบงคบ) ตอนท 1 ภาษาไทยเพอพฒนาการรบสาร หลกสตรการศกษา

นอกโรงเรยน ระดบมธยมศกษาตอนตน พทธศกราช 2530

กรมการศกษานอกโรงเรยน, กระทรวงศกษาธการ. แบบเรยนภาษาไทย (วชาเลอก)

ตอนท 2 ศลปศกษาตามหลกสตรการศกษานอกโรงเรยน ระดบมธยมศกษา

ตอนตน พทธศกราช 2530 โรงพมพครสภาลาดพราว 2540

กรมการศกษานอกโรงเรยน, กระทรวงศกษาธการ. หมวดวชาภาษาไทย (วชาบงคบ)

ชดท 3 การพด ระดบมธยมศกษาตอนตน หลกสตรการศกษานอกโรงเรยน

พมพครงท 2 พ.ศ.2539.

กรมการศกษานอกโรงเรยน, กระทรวงศกษาธการ. ชดวชาภาษาไทย หมวดวชาภาษาไทย

ระดบมธยมศกษาตอนตน โรงพมพครสภาลาดพราว 2546

ณฐยา อาจมงกร, ภาษาไทย ระดบมธยมศกษาตอนตน หลกสตรการศกษาขนพนฐาน

พทธศกราช 2544 สามเจรญพาณชย การพมพ (กรงเทพฯ) จากด 2548

ประพนธ เรองณรงค กลมสาระการเรยนร ภาษาไทยชวงชนท 3 ม.1-3 (เลม 1) กรงเทพฯ :

ประสานมตร 2545.

ประพนธ เรองณรงค รศ. และคณะ ชดปฏรปการเรยนร กลมสาระการเรยนรภาษาไทย

ชวงชนท 3 ม.1 - ม.3

วราภรณ บารงกล อานถก-สะกดถก-คา-ความหมาย-ประโยค.กรงเทพฯ : ตนออ

2536.252 หนา.

ศกษาธการ, กระทรวง. หมวดวชาภาษาไทย (วชาบงคบ) ชดท 5 ภาษาพาสนก ระดบ

มธยมศกษาตอนตน หลกสตรการศกษานอกโรงเรยน กรงเทพฯ ครสภา 2538.

สานกงาน กศน. จงหวดปราจนบร.ชดวชาภาษาไทย.ระดบมธยมศกษาตอนตน โรงพมพครสภา 2546

อมรา บญาทพย และบปผา บญาทพย, ภาษาไทย 1 กรงเทพ : ประสานมตร, 2540

210 | ห น า

หลกสตรการศกษานอกระบบระดบการศกษาขนพนฐาน

พทธศกราช 2551

รายชอผเขารวมประชมปฏบตการพฒนาหนงสอเรยนวชาภาษาไทย

ระหวางวนท 10 – 13 กมภาพนธ 2552 ณ บานทะเลสครมรสอรท จงหวดสมทรสงคราม

1. นางสาวพมพใจ สทธสรศกด ขาราชการบานาญ

2. นางพมพาพร อนทจกร สถาบน กศน. ภาคเหนอ

3. นางกานดา ธวงศ สถาบน กศน. ภาคเหนอ

4. นายเรง กองแกว สานกงาน กศน. จงหวดนนทบร

รายชอผเขารวมประชมบรรณาธการหนงสอเรยนวชาภาษาไทย

ครงท 1 ระหวางวนท 7 – 10 กนยายน 2552 ณ โรงแรมอทองอนน จงหวดพระนครศรอยธยา

1. นางสาวพมพใจ สทธสรศกด ขาราชการบานาญ

2. นายเรง กองแกว สานกงาน กศน. จงหวดนนทบร

3. นางนพรตน เวโรจนเสรวงศ กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

ครงท 2 ระหวางวนท 12 – 15 มกราคม 2553 ณ โรงแรมอทองอนน จงหวดพระนครศรอยธยา

1. นางสาวพมพใจ สทธสรศกด ขาราชการบานาญ

2. นายเรง กองแกว สานกงาน กศน. จงหวดนนทบร

3. นางนพรตน เวโรจนเสรวงศ กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

ห น า | 211

คณะผจดทา

ทปรกษา 1. นายอภชาต จรวฒ เลขาธการ กศน.

2. ดร.ชยยศ อมสวรรณ รองเลขาธการ กศน.

3. นายวชรนทร จาป รองเลขาธการ กศน.

4. ดร.ทองอย แกวไทรฮะ ทปรกษาดานการพฒนาหลกสตร กศน.

5. นางรกขณา ตณฑวฑโฒ ผอานวยการกลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

คณะทางาน 1. นายสรพงษ มนมะโน กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

2. นายศภโชค ศรรตนศลป กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

3. นางสาววรรณพร ปทมานนท กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

4. นางสาวศรญญา กลประดษฐ กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

5. นางสาวเพชรนทร เหลองจตวฒนา กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

ผพมพตนฉบบ 1. นางปยวด คะเนสม กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

2. นางเพชรนทร เหลองจตวฒนา กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

3. นางสาวกรวรรณ กววงษพพฒน กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

4. นางสาวชาลน ธรรมธษา กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

5. นางสาวอรศรา บานช กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

ผออกแบบปก นายศภโชค ศรรตนศลป กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

212 | ห น า

รายชอผเขารวมประชมปฏบตการปรบปรงเอกสารประกอบการใชหลกสตร

และสอประกอบการเรยนหลกสตรการศกษานอกระบบระดบการศกษาขนพนฐาน

พทธศกราช 2551

ระหวางวนท 4 – 10 พฤศจกายน 2554 ณ โรงแรมมรามา กรงเทพมหานคร

สาระความรพนฐาน (รายวชาภาษาไทย)

ผพฒนาและปรบปรง

1. นางอชราภรณ โควคชาภรณ หนวยศกษานเทศก ประธาน

2. นางเกลดแกว เจรญศกด หนวยศกษานเทศก

3. นางนพรตน เวโรจนเสรวงศ กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

4. นางสาวสมถวล ศรจนทรวโรจน กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน เลขานการ

5. นางสาววนวสาข ทองเปรม กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน ผชวยเลขานการ