ការកំណត់បរមិាណស្រ�លាយឌីក្លរ ៉ឌីូផេ�នីលស្រ�ីក្លរ ៉ផូេ�តាន(DDTs)និងបី៊ផេ�នីលបូ៉លីក្លរ(ួPCBs) ផេ ក្នងុស្រតីដែ$លស្របមូលពីផេ'ត្តជំុវញិបឹង�ផេន្លសាប

Determination of DDTs and PCBs Residues in fishfromprovinces around Boeung Tonle Sap.

និស្ិសត : រ៉ា� ម៉ា លីណាStudent : Ra Malynaសាស្ត្រាសា� ចារ្យណែ�នាំ : ឡុង សូលីដាAdvisor : Long Solida

i

ដេ�ប៉ា តឺមង់គីមី

សាកលវទិ្យាល័យភូមិន្ទភ្នំដេ.ញ

សារណាបញ្ចប់ថ្នា្ន ក់បរញិ្ញា3 បស្រត

គណៈកម្មការវាយតំលៃលសារណាលៃនសាកលវ�ិ្យាល័យភូមិន្ទភ្នំផេពញ�្តីពី:

ការកំណត់បរមិាណស្រ�លាយឌីក្លរ ៉ឌីូផេ�នីលស្រ�ីក្លរ ៉ផូេ�តាន(DDTs)និងបី៊ផេ�នីលបូ៉លីក្លរ(ួPCBs)ផេ ក្នុងស្រតីដែ$លស្របមូលពីផេ'ត្តជំុវញិបឹង�ផេន្លសាប

Determination of DDTs and PCBs Residues in fish from Boeung Tonle Sap.

ផេរ=បផេរ=ងផេ>យនិ�្ិសត រ៉ាម៉៉ាលីណា ផេ$ីម្ីបបញ្ចប់�ញ្ញា3 បស្រតបរញិ្ញា3 បស្រតដែ�្នកគីមីជីវៈ

ហត្ថផេលខា ហត្ថផេលខា

កញ្ញា3 ឡុង �ូលី> ផេលាក មីុ �ុវឌុ្ីឍ�មាជិក �មាជិក

ហត្ថផេលខា ហត្ថផេលខា

កញ្ញា3 ស្រពំ �ូរយិា ផេលាក គុជ ហួ៊ត�មាជិក �នុស្របធាន

ហត្ថផេលខា

ផេលាក ផេថ្នាង រង្សីស្របធាន

និផេ�្ទ�..........................................កាលបរផិេJK�................................

ii

ដេសចក�ីស្ត្រា1កាស

នាង'្ញុំ ផេN្ម ះ រ៉ា៉ ម៉ាលីណា ជានិ�្ិសតឆ្នា្ន �ំ ី 4 ថ្នា្ន ក់បរញិ្ញា3 បស្រតដែ�្នកគីមីជីវៈ មហាវ�ិ្យាល័យវ�ិ្យាសាស្រ�្តលៃនសាកលវ�ិ្យាល័យភូមិន្ទភ្នំផេពញ ឆ្នា្ន �ិំក្សា 2011- 2012។

នាង'្ញុំ�ូមស្របកា�ថ្នាសារណាផេស្រកាមស្របធានប� “ការកំណត់បរមិាណស្រ�លាយឌីក្លរ ៉ឌីូផេ�នីលស្រ�ីក្លរ ៉ផូេ�តាន(DDTs)និងបី៊ផេ�នីលបូ៉លីក្លរ(ួPCBs)ផេ ក្នុងស្រតីពីផេ'ត្តផេ ជំុវញិបឹង�ផេន្លសាប” ដែ$លផេWXីផេឡងី�ំរ៉ាប់បំផេពញនូវJំផេនះថ្នា្ន ក់បរញិ្ញា3 ប័ស្រតដែ�្នកគីមីជីវៈផេនះពិតជាបានផេរ=បJំផេឡងីផេ>យនាង'្ញុំនិងបាន$ឹកនាផំេ>យសាស្រសា្ត ចារ្យ ឡុង �ូលី> ពិតស្របាក$ដែមន។នាង'្ញុំ�ូម>ក់ជូនសា្ន លៃ$ផេនះជូន ផេ$បាតឺម៉ង់គីម ី មហាវ�ិ្យាល័យវ�ិ្យាសាស្រ�្ត លៃនសាកលវ�ិ្យាល័យភូមិន្ទភ្នំផេពញ ផេ$ីម្ីប�ំផេរJនូវថ្នា្ន ក់បរញិ្ញា3 បស្រតដែ�្នកគីមីជីវៈផេ ឆ្នា្ន បំញ្ចប់ផេនះ។

នាង'្ញុំ�ូមបញ្ញា] ក់ថ្នា�ត្ថប�ស្រសាវស្រជាវផេនះពំុមានJំនុJណាមួយដែ$ល$កស្រ�ង់'្លឹមសារផេ$ីមផេ>យពំុមានផេយាងផេ^តាមស្របភពផេ$ីមផេនាះផេ� ផេ>យរក្សានូវ'្លឹមសារ ពំុមានការដែកដែស្របផេឡយី ផេហីយនិងមិនអាJស្រតវូបានផេគបផេងaីតថ្មីផេ>យយកសារណាទាងំមូលផេហីយប្តូរផេN្ម ះនាង'្ញុំ>ក់ផេN្ម ះផេគផេឡយី។ នាង'្ញុំមានផេ�Jក្តីរកីរ៉ាយនិងគាសំ្រ�Jំផេfះការយកសា្ន រលៃ$ផេនះជាឯកសារផេយាង�ំរ៉ាប់ការ�ិក្សាស្រសាវស្រជាវផេ�្សងៗផេ�=តដែ$លfក់ព័ន្ធ។

រ៉ាជធានីភ្នំផេពញ លៃថj�ី 25 ដែ' មិថុនា ឆ្នា្ន ំ2012

រ៉ា ៉ម៉ាលីណា

iii

ដេសចក�ីណែ34ងអំ�រគុ�

នាង'្ញុំផេN្ម ះ រ៉ា ៉ម៉ាលីណាជានិ�្សិតដែ�្នកគីមីជីវៈ ផេ$ប៉ាតឺម៉ង់គីមី មហាវ�ិ្យាល័យវ�ិ្យាសាស្រ�្តលៃនសាលកវ�ិ្យាល័យភូមិន្ទភ្នំផេពញ។

�ូមដែថ្លង�ំណរគុណយ៉ាងស្រជាលផេស្រkJំផេfះ

ផេលាកឪពុក ផេJក ចាន់>រ៉ា ៉និង�្នកមា្ត យ នូ រ៉ានី៉ ដែ$លបាន�្តល់កំផេនីត ការស្រ�លាញ់ ភាពកក់ផេn្ត ស្រគប់ផេពលផេវលា ការគាសំ្រ� ការផេលីក�ឹកJិត ្ត និងការ�ំនុកបំរងុស្រគប់ដែបបយ៉ាងរមូទាងំថវកិារ �ំភារះស្រគប់ដែបបយ៉ាង ផេ$ីម្ីបផេអាយការរ�់ផេ និងការ�ិក្សារប�់កូនមានភាពងាយស្រ�លួនិង��ួលបានផេជាគជ័យរហូត។

�្នកមីង នូ Jន្ទលក្ខិណា និង ផេលាកពូ លន់ វា�នា ដែ$លបាន�្តល់កដែន្លងសា្ន ក់ផេ និងម្ហូបអាហារ$ល់របូក្មយួនិងភាពកក់ផេn្ត និង�ំនុកបំរងុ�ំភារះផេ�្សងៗនិងការដែថរក្សាផេពលផេ ឆ្នាj យពីឪពុកមា្ត យ។

សាស្រសា្ត ចារ្យ ឡុង �ូលី> ដែ$លជាសាស្រសា្ត ចារ្យដែណនា ំដែ$លដែតងដែត�្តល់$ំបូនា្ម ន គំនិតល្ៗអ $ំផេនាះស្រសាយបញ្ញា្ហ និងការជួយជានិJ្ចរប�់�្នកស្រគផូេ ផេពលមានបញ្ញា្ហ និងJំងល់ផេ�្សងៗ។

សាស្រសា្ត ចារ្យ ផេហង សាផេវtន, David Ford , Michael Strandell និង Ulla Erikson ដែ$លបានដែណនា�ំំពីវWីិសាស្រ�្ត�ំរ៉ាប់ការស្រសាវស្រជាវ រផេប=បស្រសាវស្រជាវរកឯកសារ រផេប=ប�រផេ�រឯកសារផេយាង រផេប=បផេស្របីស្របា�់ម៉ា�ីុន GC-MS និងបញ្ញា្ហ បផេJ្ចកផេ��ផេ�្សងៗជាផេស្រJីនដែ$លផេកីតផេឡងីក្នុងកំឡុងផេពលស្រសាវស្រជាវផេ$ីម្បីផេអាយការស្រសាស្រជាវផេនះស្របស្រពឹត្តផេ^ផេ>យគា្ម នបញ្ញា្ហ ។

កម្មវWីិវ�ិ្យាសាស្រ�្ត�ន្តរជាតិ International Science Program (ISP) រប�់ស្របផេ���ុ៊យដែ�៊ត ដែ$លបាន�្តល់ជាថវកិារផេ$ីម្ីបផេអាយគំផេរ៉ាងផេនះ$ំផេណីរការបាន។

ផេលាកសាស្រសា្ត ចារ្យ ជ័យ ថ្នាវ ី ស្របធានផេ$ប៉ាតឺម៉ង់គីមីនិងសាស្រសា្ត ចារ្យ ម ុី �ុវឌុ្ីឍ �នុស្របធានផេ$ប៉ាតឺម៉ង់គីមី ដែ$លបានការ�នុញ្ញា3 ត្តិផេអាយនាង'្ញុំផេស្របីស្របា�់�ីពិផេសាWន ៍ និងឧបករណ៍ផេ�្សងៗ �្តល់ផេពលផេវលាផេអាយនាង'្ញុំផេWXីការ�ិក្សាស្រសាវស្រជាវនិង$ំបូនា្ម នល្អដែ$លទាក់�ងនិង�ុវត្តិភាពផេ ក្នុង�ីពិផេសាWន៍។

សាស្រសា្ត ចារ្យទាងំ��់លៃនផេ$ប៉ាតឺម៉ង់គីមីដែ$លបានបងា្ហ ត់បផេស្រង=ន និង�្តល់នូវ$ំបូនា្ម នល្ៗអ ជាផេស្រJីនផេ$ីម្បីផេអាយការ�ិក្សាស្រសាវស្រជាវរប�់នាង'្ញុំ��ួលបានផេជាគជ័យ

និ�្ិសត ផេ�ង ចាន់>វ ី និង ផេហង ថ្នារ ី ដែ$លបានជួយពិភាក្សា �្តល់ផេយាបល ់ ផេ$ីម្ីបផេ>ះស្រសាយបញ្ញា្ហនានាដែ$លផេកីតផេឡងីក្នុង�ីពិផេសាWន៍កំឡុងផេពលផេWXីការស្រសាវស្រជាវ និងបានផេ^ជួយផេ ផេពលស្របមូលភាគ�ំណាក។

នាង'្ញុំ�ូមជូនពរ$ល់ឪពុក �្នកមា្ត យ �្នកមីង ផេលាកព ូ សាស្រសា្ត ចារ្យទាងំ��់លៃនផេ$ប៉ាតឺម៉ង់គីម ី និងមិត្តនិ�្ិសតទាងំ��់ផេអាយមាន�ុ'ភាពល្អ មាមួំន និង��ួលផេជាគជ័យស្រគប់កិJ្ចការផេ�្សងៗ និងជួបដែតពុ�្ធពរបួនស្របការគឺអាយុ វណ្ណៈ �ុ'ៈ ពលៈ កំុបីឃ្លា្ល ងឃ្លា្ល តផេឡយី។

ភ្នំផេពញ លៃថj�ី25 ដែ'មិថុនា ឆ្នា្ន ំ2012

រ៉ា ៉ ម៉ាលីណា

iv

បញ]ី�ក្សរកាត់

AhR : Aryl Hydrocarbon ReceptorATase : Adenosin triphosphatase CYP : Cytochrome-P-450DDT : Dichlorodiphenyltrichloroethane DDD : DichlorodiphenyldichloroethaneDDE : DichlorodiphenyldichloroethyleneDDOH : 2,2-bis(p-chlorophenyl)ethanolDDCHO : 2,2-bis-( p-chlorophenyl)ethanolDDMS : 1-chloro-2,2,bis( p-chlorophenyl)ethaneEDCs : Endocrine Disrupting ChemicalsFAO : Food and Agriculture Organization g : Gramg* : GravityGC-MS : Gas Chromatography-Mass SpectrometryIUPAC : International Union of Pure and Applied ChemistryKg : KilogramLD50 : Lethal Dose 50LOD : Limited of Detectionml : milliliterng : NanogramPCBs : Polychlorinated Biphenylsp,p’DDA : 2,2 bis( 4-chlorophenyl) acetic acidp.p’DDMU : 1-chloro-2,2 bis( 4-chlorophenyl) ethyleneppb : Part per billionppm : Part per millionppt : Part per trillion POPs : Persistent Organic PollutantsSD : Standard Deviation WHO : World Health Organizationww : Wet weightµl : microliter

v

មូលន័យសដេង61

បី៊ផេ�នីលបូ៉លីក្លរ ៉(ួPCBs) និងឌីក្លរ ៉ឌីូផេ�នីលស្រ�ីក្លរ ៉ផូេ�តាន (DDTs)ជាពពួកថ្នា្ន �ំំលាប់�តXល្អិត�ររី៉ាង្គក្លរដែ$លមិនងាយបំដែបក (POP) ក្នុងJំផេនាមថ្នា្ន �ំំលាប់�តXល្អិត POPs ទាងំ12។ពួកវាស្រតវូបានផេគផេស្របីស្របា�់ក្នុងវ�័ិយក�ិកម្មនិងក្នុងឧ�្សាហកម្មផេ f�ផេពញពិភពផេលាករមួទាងំស្របផេ��កម្ពុជា�ងដែ$រមុនផេពលផេគហាមឃ្លាត់។ ផេស្រគាះថ្នា្ន ក់រប�់DDT និងPCBs Jំផេfះមនុ�្សគ ឺ វាបងaជំងឺមហារកីផេថ្លីម បំពង់�ឹកស្របមាត ់ ប៉ៈfល់$ល់ស្របព័ន្ធបន្តពូជ ស្របព័ន្ធលូតលា� ់ �្នករ៉ារំ៉ាងស្របព័ន្ធ�ង់$ូស្រគីន ស្របព័ន្ធភាពសុានិំងស្របព័ន្ធស្របសា�។ក្នុងការស្រសាវស្រជាវផេនះបានកំនត់រកវត្តមាននិងបរមិាណលៃនp,p’DDT, p,p’DDD, p,p’DDE , PCB28, PCB52, PCB101, PCB118, PCB138, PCB153, និង PCB180 ។សារធាតុទាងំផេនះស្រតវូបានកំនត់រកផេ ក្នុងស្រតីផេឆ្នា្ត និងស្រតីស្របាដែ$លស្រតវូបានស្របមូលមកពីផេ'ត្តJំនួន៥គឺកំពង់ឆ្នា្ន ងំ ផេfWិសាត់ បាត់$ំបង កំពង់Wំ និងផេ�=មរ៉ាបដែ$ល�្ថិតផេ ជំុវញិបឹង�ផេន្លសាបផេ>យសារវាជាពពួកស្រតីWំដែ$ល�ីុស្រតីតូJៗនិងពពួករកុ្ខជាតិក្នុង�ឹក។តាមរយៈល�្ធ�លដែ$ល��ួលបានគឺភាគ�ំណាកស្រតីផេឆ្នា្ត និងស្រតីស្របាផេ ក្នុងផេ'ត្តផេfWិសាត ់ បាត់$ំបង កំពង់W ំ និងផេ�=មរ៉ាប មានវត្តមានលៃនDDT, DDE, DDD។កំហាប់ជាមW្យម�របុលៃនDDTs(p,p’DDT, p,p’DDE.p,p’DDD) ក្នុងស្រតីផេឆ្នា្ត មានតំលៃលក្នុងផេ'ត្តផេfWិសាត់(5.12ng/gwwនិង1.3mg/Kg លៃនខា្ល ញ់), ផេ'ត្តបាត់$ំបង(5.6ng/g wwនិង 2mg/Kg លៃនខា្ល ញ់), ផេ'ត្តកំពង់Wំ(7ng/gwwនិង 1.5mg/Kg លៃនខា្ល ញ់), ផេ'ត្តផេ�=មរ៉ាប(1.4ng/gww និង 0.2mg/Kg លៃនខា្ល ញ់)ផេរ=ងគា្ន តាមផេ'ត្ត។Jំដែនកឯកំហាប់DDTs ផេ ក្នុងស្រតីស្របា ក្នុងផេ'ត្តផេfWិសាត់មានតំលៃល (8.2 ng/g ww និង 1.5mg/Kg លៃនខា្ល ញ់)និង ក្នុងផេ'ត្តបាត់$ំបង(3ng/g ww និង 2.4mg/Kg លៃនខា្ល ញ់)។Jំដែនកឯ PCBcongeners ទាងំ 7 មិនស្រតវូបានរកផេ}ីញក្នុងភាគ�ំណាកទាងំ��់ក្នុងផេ'ត្តទាងំ 5 ផេនាះផេ�។បរមិាណលៃនDDTsដែ$លរកផេ}ីញផេ ក្នុងផេ'ត្តទាងំ 4 គឹមានបរមិាណទាបជាងការកំនត់លៃន�ំណល់�តិបរមាលៃនDDT (MRL) 5mg/Kgលៃនខា្ល ញ់�តX រប�់FAO/WHO ដែ$លបញ្ញា] ក់ថ្នាស្រតីទាងំពីរស្របផេភ�ផេនះមិនប៉ះfល់Jំផេfះស្របជាជនផេ ក្នុងផេ'ត្តទាងំ 4 ផេ ជំុវញិបឹង�ផេន្លសាបដែ$លបរផិេភាគស្រតីពីរស្របផេភ�ផេនះ។

vi

Abstract

Dichlorodiphenyldichloroethane (DDT) and Polychlorinated Biphenyls (PCBs) are the two of the most dangerous pesticides among Persistent Organic Pollutants (POPs). They were widely used in most countries including Cambodia in agriculture and industry before being banned. Both DDTs and PCBs have the same characters: persistent, soluble in lipids, accumulate along food chains and spread from one area to another by air, rain and snow. They affect human health in many ways; cause liver and bile cancer, damage reproductive development, disrupt endocrine, immunological and neurological systems. In this research, 10 congeners of DDT and PCB (p,p’DDT, p,p’DDE, p,p’DDD , PCB28, PCB52, PCB101, PCB118, PCB 138, PCB153, PCB180) were analyzed in two species of fish, Giant Snakehead or Channa Micropeltes and Pangasius Mekongensis) from 5 provices around Tonle Sap Lake;KampongChhnang, Pursat, Battambong, Kampong Thom and Siem Reap. These fish are high in the food chain and eat small fish, plants and small organisms in water that may be contaminated. Results; p,p’DDT, p,p’DDE, and p,p’DDD were detected in Channa Micropletes in 4 provinces; Pursat (5.12ng/g ww and 1.3mg/Kg of lipid weight), Battambong (5.6ng/g ww and 2mg/Kg lipid weight), Kampong Thom (7ng/g ww and 1.5mg/Kg lipid weight) and Siem Reap (1.4ng/g and 0.2mg/Kg lipid weight), and were detected in Pangasius in Pursat (8.2ng/g ww and 1.5mg/Kg lipid weight) and in Battambong (3ng/g ww and 2.4mg/Kg lipid weight) provinces. In contrast, all 7 PCB congeners were not detected in these two species in any of the 5 provinces. The concentration of DDTs was lower than the Maximum Residue Limited (MRL) of DDTs in meat (5mg/Kg lipid weight) as recommended by FAO/WHO, meaning that these two species contain DDTs but at safe levels. So the health risks from DDT and PCB contamination of in these fish are low for Cambodians who consume them.

vii

ម៉ាតិកាអត្ថ1ទ

ផេ�Jក្តីស្របកា�................................................................................................................ iiផេ�Jក្តីដែថ្លង�ំណរគុណ...................................................................................................... iiiបញ]ី�ក្សរកាត់................................................................................................................ iiiមូលន័យ�ផេង្ខប............................................................................................................. ivAbstract ................................................................................................................viiមាតិកា�ត្ថប�..............................................................................................................viiiជំពូក�ី១......................................................................................................................1

១.១ផេ�Jក្តីផេ�្តីម...........................................................................................................1១.២�ម្មតិកម្មលៃនការស្រសាវស្រជាវ...........................................................................................4១.៣ ផេគាលបំនងលៃនការស្រសាវស្រជាវ......................................................................................4១.៤ ដែ$នកំនត់លៃនការស្រសាវស្រជាវ.........................................................................................4១.៥ សារៈ�ំខាន់លៃនការស្រសាវស្រជាវ.......................................................................................5១.៦ ស្របវត្តិលៃនការស្រសាវស្រជាវ...............................................................................................5

ជំពូក២........................................................................................................................9២.១ DDTs និងលក្ខណៈរប�់វា....................................................................................9

២.១.១លក្ខណៈរបូ និង លក្ខណៈគីមីលៃន DDTs...............................................................11២.១.២ ការ�ំផេយាគ DDTs...................................................................................13២.១.៣ ផេមតាបូលី� លៃន DDTs..............................................................................14២.១.៤ �លប៉ះfល់លៃនDDTs ផេ^ផេលី�ុ'ភាពមនុ�្ស......................................................15

ក. ការពុលភា្ល មៗ............................................................................................15'. ការពុលរុ៉ាលំៃរ.៉..............................................................................................16

A. ការបងaជំងឺមហារកី..................................................................................16B.�លប៉ះfល់ផេ^ផេលីស្របព័ន្ធ�ង់$ូស្រគីនការលូតលា�់ និងស្របព័ន្ធបន្តពូជ...............................16C.�លប៉ះfល់$ល់ស្របព័ន្ធស្របសា�......................................................................17

២.២ PCBs និងលក្ខណៈរប�់វា......................................................................................17២.២.១ លក្ខណៈរបូនិងលក្ខណៈគីមីលៃន PCBs....................................................................19២.២.២ ការ�ំផេយាគ PCBs.......................................................................................23២.២.៣ ផេមតាបូលី� PCBs.......................................................................................24២.២.៤ �លប៉ះfល់លៃនPCBs ផេ^ផេលី�ុ'ភាពមនុ�្ស...........................................................26

ក. �លប៉ះfល់ភា្ល មៗ...........................................................................................27

i

'. �លប៉ះfល់យូរ�ដែងXង.......................................................................................27A. កាបងaជំងឺមហារកី........................................................................................27B. �លប៉ះfល់ផេលីស្របព័ន្ធបន្តពូជនិងការលូតលា�់........................................................27C. �លប៉ះfល់ផេលីស្របព័ន្ធស្របសា�...........................................................................28

២.៣ លក្ខណៈរប�់ស្រតីផេឆ្នា្ត និងស្រតីផេf..................................................................................28២.៣.១ លក្ខណៈជីវសាស្រ�្តស្រតីផេឆ្នា្ត (channa micropelt)....................................................28២.៣.២. លក្ខណៈជីវសាស្រ�្តរប�់ស្រតីស្របា...........................................................................30

២.៤ វWីិស្រកម៉ូាតូស្រកាហXី...................................................................................................31ជំពូក�ី៣...................................................................................................................32

៣.១ �ីតាងំស្របមូលភាគ�ំណាក.......................................................................................32៣.២ ការស្របមូលភាគ�ំណាក.........................................................................................33៣.៣ ការផេស្រជី�ផេរ�ីវWីិសាស្រ�្ត.........................................................................................35៣.៤ ការផេរ=បJំធាតុគីមី�ំរ៉ាប់ការពិផេសាWន៍...........................................................................35៣.៥ ការសាកល្បងវWីិសាស្រ�្ត..........................................................................................35

៣.៥.១ វWីិផេយាបកភាគ�ំណាក...................................................................................35៣.៥.២ ការ�ំរតិ�ំរំ៉ាង.............................................................................................36

៣.៦ បំណកស្រសាយវWីិសាស្រ�្តផេយាបកនិង�ំរតិ�ំរំ៉ាង................................................................37៣.៧ ការផេរ=បJំ�ូលុយ�្យុង�្តង់>...................................................................................37៣.៨ ការស្រតតួពិនិត្យគុណភាព..........................................................................................38

៣.៨.១ ការគណនាតំលៃល Recovery លៃនភាគ�ំណាក.........................................................38៣.៨.២ ការគណនាគំលាតលីផេនដែ�៊ឌីណាមិJ.....................................................................39៣.៨.៣ ការគណនាតំលៃលតូJបំ�ុតដែ$លអាJកំណត់បាន(LOD)................................................40

៣.៩ ការគណនាបរមិាណ PCBs និង DDTs ក្នុងភាគ�ំណាក...................................................41៣ ១០ ការផេរ=បJំភាគ�ំណាក�ំរ៉ាប់វភិាគ.............................................................................42

៣.១០.១ ការផេយាបក...............................................................................................43៣.១០.២ ការ�ំរតិ�ំរំ៉ាង...........................................................................................44៣.១០.៣ លក្ខ'ណ្ឌ ក្នុងការវភិាគភាគ�ំណាកក្នុង GC-MS.....................................................46

ជំពូក�ី៤....................................................................................................................48៤.១ ល�្ធ�ល�ំរ៉ាប់�ូលុយ�្ុយង�្តង់>..............................................................................48៤.២ល�្ធ�លលៃនការវភិាគភាគ�ំណាក................................................................................49

៤.២.១ ល�្ធ�លភាគ�ំណាកក្នុងផេ'ត្តបាត់$ំបង..................................................................49៤.២.២ភាគ�ំណាកមកពីផេ'ត្តផេfWិសាត់.........................................................................51៤.២.៣ ភាគ�ំណាកមកពីផេ'ត្តកំពង់Wំ............................................................................53៤.២.៤ ភាគ�ំណាកមកពីផេ'ត្តផេ�=មរ៉ាប..........................................................................54

ii

៤.៣ ល�្ធ�ល BLANK...............................................................................................57៤.៣ល�្ធ�លលៃនការផេយាបកភាគ�ំណាក.............................................................................63

ជំពូក�ី៥....................................................................................................................66៥.១ ការ�ន្និ>� នផេលីល�្ធ�លភាគ�ំណាក...........................................................................66៥.២ បញ្ញា្ហ ដែ$លជួបស្រប�ះនិង�នុសា�ន៍..............................................................................67

ឯកសារផេយាង(References)....................................................................................68

បញ]ីវJិិស្រតរបូ

របូភាព ផេល'�ំព័រ

2.1 : DDT ផេ ក្នុងស្រJវាក់៉អាហារ......................................................................92.2 : Jលនការលៃនស្របតិកម្ម�ំផេយាគ DDT............................................................142.3 : �្លូវផេមតាបូលី� DDT ផេ ក្នុងផេថ្លីមកណ្តុ រ.......................................................152.4 : ការស្របមូល�្តុំPCBsផេ ក្នុងបឹង ONTARIO........................................................

................................................................................................................192.5 : �ំរង់មូ៉ផេលគុល�ូផេ^រប�់PCBs.................................................................202.6 : ការ�ំផេយាគPCB congeners ផេ>យស្របតិកម្មSuzuki-Coupling.....................242.7 : ការ�ំផេយាគ PCBs ពីស្របតិកម្មបំដែបកផេ>យផេស្របីកំផេ�លៃនHCH.................................252.8 : �្លូវផេមតាបូលី�លៃនPCBs ក្នុងសារfង្គកាយ....................................................252.9 : ផេមតាបូលី�PCB 101.........................................................................272.10................................................................................................................

: របូភាពរប�់ស្រតីផេឆ្នា្ត ..........................................................................................312.11................................................................................................................

: របូភាពរប�់ស្រតីស្របា..........................................................................................323.1 : ដែ�ន�ីស្របផេ��កម្ពុជា.............................................................................343.2 : ដែ�ន�ីស្របមូលភាគ�ំណាក......................................................................353.3 : ការស្របមូលភាគ�ំណាកផេ ភូមិកំពង់លួងផេ'ត្តផេfWិសាត់......................................363.4 : �កម្មភាពស្របមូលភាគ�ំណាកផេ ផេ'ត្តកំពង់Wំ.................................................363.5 : ពិJរប�់DDD ផេW=បជាមួយនិង Noise ផេ កំហាប់1.5ppb................................433.6 : ការផេរ=បJំភាគ�ំណាក...........................................................................443.7 : $ំផេណីរការផេយាបកភាគ�ំណាក.................................................................463.8 : $ំផេណីរការ�ំរតិ�ំរំ៉ាងភាគ�ំណាក.............................................................48

តារ៉ាង

iii

2.1 : ផេN្ម ះរបូមន្តនិង�ំរង់គីមីលៃនDDT, DDE, DDD..............................................102.2 : លក្ខណៈរបូនិងគីមីលៃនp,p’-and o,p’DDT, DDE, និងDDD......................................122.3 : លក្ខណៈរបូនិងគីមីរប�់PCBs �ូមូ៉ឡូក.........................................................212.4 : PCBs ដែ$លមានលក្ខណៈ$ូJ Dioxin ( Dioxin-like PCB congeners)...........222.5 : លក្ខណៈរបូនិងការពិពណ៌នាផេN្ម ះPCB congeners.......................................233.1 : �្តង់>រPCBs និង DDTs និងកំហាប់រប�់...................................................403.2 : តារ៉ាងកំរតិ LOD រប�់�្តង់>រនីមួយៗ...............................................................

................................................................................................................434.1 : តារ៉ាងល�្ធ�លលៃនភាគ�ំណាកទាងំ 32 ស្របមូលមកពីជំុវញិបឹង�ផេន្លសាប........................604.2 : តារ៉ាងបរមិាណលៃនDDTs ផេ ក្នុងភាគ�ំណាកដែ$លវភិាគផេ}ីញ.................................624.3 : កំហាប់DDTs ជាមW្យមផេ ក្នុងស្រតីផេឆ្នា្ត និងស្រតីស្របាក្នុងតំបន់នីមួយៗ................................634.4 : តារ៉ាងបរមិាណ DDTs ផេ ក្នុងខា្ល ញ់ស្រតីទាងំពីរស្របផេភ�ក្នុងផេ'ត្តទាងំ 4............................644.5 : តារ៉ាងកំហាប់ជាមW្យមលៃនDDTs ក្នុងផេ'ត្តផេfWិសាត់ បាត់$ំបង កំពង់Wំ ផេ�=មរ៉ាប

..........................................................................................................654.6 : តារ៉ាងបរមិាណលីពីតដែ$ល��ួលបាន.......................................................................664.7 : តារ៉ាងបរមិាណខា្ល ញ់�របុរប�់ស្រតីក្នុងផេ'ត្តនីមួយៗ................................................67

ស្រកាប

3.1 :ស្រកាបដែ'្សរផេកាង�្តង់>រ CB 28 និងDDE ដែ$ល�ំរ៉ាប់គណនាគំលាតលីផេនះដែ�៊រឌីណាមិJ.......424.1 : ស្រកម៉ូាតូស្រកាបល្បាយ�្តង់>រ DDTs និង PCBsនិងម៉ា��្ិបJលៃន�្តង់>រ PCB153កំហាប់

100ppb..............................................................................................504.2 : ស្រកម៉ូាតូស្រកាបលៃន�្តង់>រ CB28 ផេ កំហាប់ផេ�្សងៗគា្ន ...............................................514.3 : ស្រកម៉ូាស្រកាបនិងម៉ា��្ិបJរប�់�្ិបJស្រតីស្របាក្បាលផេតាផេW=បជាមួយនិង�្តង់>រ p,p’DDE និង

p,p’DDT.............................................................................................524.4 : ស្រកម៉ូាតូស្រកាមនិងម៉ា��្បិJផេ ក្នុងភាគ�ំណាកស្រតីផេឆ្នា្ត 2 ក្បាលផេតាជាមួយ�្តង់>រp,p’DDT និង

DDE...................................................................................................534.5 : ស្រកម៉ូាតូស្រកាមនិងម៉ា��្បិJភាគ�ំណាកស្រតីស្របា2 កំពង់លួងជាមួយ�្តង់>រ DDE................534.6 : ស្រកម៉ូាតូស្រកាមនិងម៉ា��្បិJភាគ�ំណាកស្រតីស្របា2 កំពង់លួងជាមួយ�្តង់>រ DDT................544.7 : ស្រកម៉ូាតូស្រកាមនិងម៉ា��្បិJភាគ�ំណាកស្រតីផេឆ្នា្ត 1 កំពង់លួងជាមួយ�្តង់>រ DDE និងDDT.....554.8 : ស្រកម៉ូាតូស្រកាមស្រតីស្របា2 កំពង់លួងដែ$ល�ត់មានពិJ DDE,DDT, DDD និង PCBs..............554.9 : ស្រកម៉ូាស្រកាមនិងម៉ា��្ិបJភាគ�ំណាកស្រតីផេឆ្នា្ត 1បាផេវtយជាមួយ�្តង់>រ DDE.....................564.10 : ស្រកម៉ូាតូស្រកាមនិងម៉ា��្បិJភាគ�ំណាកស្រតីផេឆ្នា្ត 2 Jុងឃ្លា្ន �ជាមួយ�្តង់>រ DDE.................574.11 : ស្រកម៉ូាតូស្រកាមភាគ�ំណាកនិងម៉ា��្ិបJស្រតីផេឆ្នា្ត 2 Jុងឃ្លា្ន �ជាមួយ�្តង់>រ DDD................584.12 : ស្រកម៉ូាតូស្រកាមលៃនBlank...............................................................................59

iv

ជំ.ូកទី១

ផេ�Jក្តីផេ�្តីម

១.១ដេសចក�ីដេ:�ីម

ស្របផេ��កម្ពុជាជាស្របផេ��ក�ិកម្មដែតមិនដែមនជាស្របផេ��ដែ$ល�លិតនិងនាផំេJញសារធាតុគីមីផេ�(CEDAC, 2006; MoE, 2004)និងវ�័ិយក�ិកម្មជាដែ�្នក�ំខាន់ លៃនផេ�$�កិJ្ចស្របផេ��កម្ពុជាផេហីយ 80%លៃនស្របជាជនកម្ពុជាពឹងដែ�្អកផេលីវ�័ិយក�ិកម្ម�ំរ៉ាប់ការរ�់ផេ (ACIA, n.d)។ស្របផេ��កម្ពុជាបានផេស្របីស្របា�់ថ្នា្ន �ំំលាប់�តXល្អិតផេ>យរ៉ាប់បញ្ចូលទាងំសារធាតុ�ររី៉ាង្គមិនបំដែបក (POPs)ចាប់តាងំពីឆ្នា្ន 1ំ950 ផេហីយសារធាតុ�ររី៉ាង្គមិនបំដែបក( POPs)គឺស្រតវូបានផេគនាJូំល លក់និងផេស្របីស្របា�់ផេ ក្នុងស្របផេ��កម្ពុជាពីតំបន់ស្រពំដែ$នលៃនស្របផេ��ជិតខាងផេ>យគា្ម នការស្រតតួពិនិត្យ(CEDAC, 2006)។សារធាតុ�ររី៉ាង្គមិនបំដែបក(POPs) គឺជាសារធាតុគីមី�ររី៉ាង្គដែ$ល�ំផេយាគផេឡងីផេ ក្នុងJំផេនាម�មា�ធាតុពុលដែ$លធា្លប់បាន�ំផេយាគ។សារធាតុ�ររី៉ាង្គមិនបំដែបក(POPs)ភាគផេស្រJីនជាពពួកJំនូលខា្ល ញ់'្ព�់និងស្របមូល�្តុំក្នុងជាលិកាខា្ល ញ់ក្នុងសារfង្គកាយមានជីវតិក្នុងកំរតិមួយ'្ព�់ផេ ផេពលវាផេWXីJលនាកាត់ដែ'្សស្រJវាក់៉អាហារនិង�្ថិតក្នុងបរសិា្ថ នក្នុងរយៈផេពលយូរ�ដែងXង(WHO, 2010)។

តាមរយៈកម្មវWីិបរសិា្ថ ន�ហស្របជាជាតិមាន�មា�ធាតុគីម ី POPs Jំនួន 12 ដែ$លគួរផេអាយស្រពយួបារម្មណ៏ដែ$លក្នុងផេនាះមាន�មា�ធាតុJំនួន 9 ដែ$លជាពពួកថ្នា្ន �ំំលាប់�តXល្អិត�ររី៉ាង្គក្លរ$ូJជា អាល់ស្រឌីន(Aldrin), �ង់ស្រឌីន(Endrin), ឌីដែ�លស្រឌីន(Dieldrin), ផេ$ផេ$ផេត(DDTs), ក្លរ ៉>ូន(Chlorodane), �ិបតាក្លរ(Heptachlor), �ិJសាក្លរ ៉បូង់ដែ�ន(Hexachlorobezen), តុកសាដែ�ន(Toxaphene), និងមីរJិ( Mirex) ផេហីយផេស្រnពីផេនាះមាន បី៊ផេ�នីលបូ៉លីក្លរ ួPolychlorinated Biphenyls (PCBs),ឌី�ុក�ីុន( Dioxin) ,និង�ូរ៉ាន៉(furans) (CEDAC, 2006;និង WHO,2010)។ស្របផេ��កម្ពុជាក៏$ូJជាស្របផេ��ជាផេស្រJីនផេ�=ត បានផេស្របីស្របា�់PCBs និង DDTs យ៉ាង�ូលំ�ូលាយផេ ក្នុង�ំភារៈផេ�ឡJិស្រតនិូJជាផេស្រJីនស្របផេភ�និងក្នុងវ�័ិយក�ិកម្មមុនផេពលដែ$លពួកវាស្រតវូបានផេគហាមឃ្លាត់(Chak, 2010)។សារធាតុគីមីទាងំ��់ផេនះមានលក្ខណៈគីមី$ូJគា្ន បួនយ៉ាងផេទាះបីជាវាមានកំរតិពុល'ុ�ៗគា្ន ពីមួយផេ^មួយផេ�=តក៏ផេ>យ។លក្ខណគីមីទាងំផេនាះគឺ1) ពួកវាពុលខា្ល ងំ 2) ពួកវាមានផេ�្ថរភាពរយៈផេពលរ៉ាប់ឆ្នា្ន ឬំរ៉ាប់��វត្សន៍មុនផេពលដែ$លវាបំដែបកផេ^ជា�ំរង់មួយផេ�=តដែ$លមានកំរតិពុលទាប 3)ពួកវាហួតកា្ល យជាJំហាយផេហីយអាJផេWXី$ំផេណីរបានឆ្នាj យកាត់'្យល់និង�ឹក 4)ពួកវារលាយនិងស្របមូល�្តុំក្នុងជាលិការខា្ល ញ់(UNEP, 2005)។ ផេទាះបីជា PCBs និង DDT ស្រតវូបានផេគហាមឃ្លាត់ជាង 30 ឆ្នា្ន ក៏ំផេ>យក៏បុ៉ដែន្តក្នុង�ឹក $ ី '្យល ់ និងក្នុង'្លួនរប�់ផេយីងគឺបានបំពុលផេ>យ PCBs និង DDT រ៉ាប់ឆ្នា្ន មុំនផេពលដែ$លការ'ិត'ំក្នុងការលុបបំបាត់ការគំរ៉ាមកំដែហងរប�់វាមកផេលី�ុ'ភាពពួកផេយីងបានបផេងaីតផេឡងី(PCBs and DDT,n.d)។

ឌីក្លរ ៉ឌីូផេ�នីលស្រ�ីក្លរ ៉ផូេ�តានឬ DDT ជាថ្នា្ន �ំំលាប់ដែ$លផេស្របីស្របា�់យ៉ាង�ូលំ�ូលាយផេ$ីម្បីស្របឆ្នាងំនិង�តXល្អិតJំផេfះ$ំណាកំ�ិកម្មនិង�តXល្អិតដែ$លបងaជំងឺស្រគនុចាញ់និងជំងឺស្រគនុ។សារធាតុទាងំ��់ផេនះមានពណ៌�$ូJស្រគីសា្តល់ គា្ម នរ�ជាត ិ ផេហីយភាគផេស្រJីនជា�ង្គធាតុរ៉ាវគា្ម ន'្លិន(ATSDR, 2002)។DDT ស្រតវូបានផេគចាត់�ុកក្នុងសារធាតុពុលកំរតិមW្យមផេ>យ�ង្គការ�ុ'ភាពពិភពផេលាក(CEDAC, 2002)។DDT ជាពពួក�ររី៉ាង្គក្លរដែ$ល�ំផេយាគផេឡងី$ំបូងផេ>យគីមីវ�ិូផេN្ម ះZeildler ផេ ក្នុងឆ្នា្ន ំ 1874(EPA, 2012)។វាស្រតវូបាន�លិតនិងផេស្របីស្របា�់ផេ ក្នុង�ហរ$�អាផេមរកិបនា្ទ ប់ពី�ង្រ្គាងា្គ មផេលាកផេលីក�ី2 រហូត$ល់ឆ្នា្ន 1ំ972 ផេ ផេពលដែ$លមានការហាមឃ្លាត់ផេ^ផេលីការផេស្របីស្របា�់រប�់វាស្រតវូបានបផេងaីតផេឡងី(CDC, 2010)។តាមរយៈការប៉ាន់សា្ម ន DDT ស្របដែហល 4.109 ផេ�នស្រតវូបាន�លិតនិងផេស្របីស្របា�់ជំុវញិពិភពផេលាក។ផេ �ហរ$�អាផេមរJិ,DDT ស្រតវូបានផេស្របីស្របា�់Jំផេfះ$ំណាកំ�ិកម្មជាពិផេ��$ំណាកំប្បា�និងផេស្របីស្របា�់ផេ$ីម្បីការfរទាហានពីជំងឺស្រគនុចាញ់និងជំងឺស្រគនុ(typhus)និងជា�ំភារះផេ ក្នុងវ�័ិយ�ុ'ភាពសាធារណៈលៃនតំបន់'្លះផេ តំបន់ស្រតពិូJក្នុង ឆ្នា្ន ំ1945 $ល់1972(EPA,2012)។បរមិាណ$៏ផេស្រJីនលៃនDDTs ស្រតវូបានសាយភាយJូលផេ^ក្នុង'្យល់ ផេ ផេលី$ ី �ឹក ផេ ផេពលផេយីងបាញ់ផេ^ផេលី$ំណានិំងលៃស្រពផេ�ី ផេហីយវានាផំេ^កដែន្លងឆ្នាj យៗ$ូJជា$ីផេ�ីម ស្រពិល និង�តXផេ តំបន់អាក�ិJនិង�ង់តាកតិJដែ$លជាកដែន្លងដែ$លផេ ឆ្នាj យពីកដែន្លងដែ$លផេគធា្លប់ផេស្របីស្របា�់DDTs។DDTផេលJផេឡងីក្នុងបរយិាកា�ជាJំហាយឬក៏ស្រតវូបានភា] ប់ជាមួយវត្ថុរងឹផេ ក្នុង'្យល់។វា�្ថិតផេ ក្នុង$ីរយៈផេពលរ៉ាប់ឆ្នា្ន ផំេហីយបំដែបកយឺតៗជា DDD និង DDE ផេ>យពពួកមីស្រកូសារfង្គកាយ(ATSDR, 2002)។ការផេស្របីស្របា�់DDTs ក្នុងបរមិាណ$៏ផេស្រJីននាផំេអាយមានការបំពុលផេពញបរសិា្ថ ននិងស្របមូល�្តុំ�ុកក្នុងជាលិការខា្ល ញ់រប�់មនុ�្សនិង�តXលៃស្រពដែ$ល�្នកស្រ�ីRachel Carson បានផេWXីផេអាយមានការចាប់អារម្មណ៍ជាសាធារណៈផេ>យផេ�=វផេ�រប�់គាត់ផេN្ម ះ Silent Spring ក្នុងឆ្នា្ន 1ំ962។គាត់បាន�រផេ�រ�ំពីថ្នា្ន �ំំលាប់�តXល្អិតជាពិផេ�� DDTsជាមូលផេហតុដែ$លនាមំានការថយJុះនូវ�តXបក្ីសផេ ភាគខាងផេកីតលៃន�ហរ$�អាផេមរJិ

1

ដែ$ល DDTsស្រតវូបានផេស្របីស្របា�់ផេ$ីម្បី�ំលាប់�តXល្អិតដែ$លរកីរ៉ាល>លនាផំេអាយផេ$ីម Dutch Elm មានជំងឺនិងនាំផេអាយមានបរមិាណ DDE �្ថិតផេ ក្នុងជផេន្លន។កំរតិលៃនDDE និងផេកីនផេឡងី'្ព�់ស្រគប់ស្រគាន់ដែ$លអាJ�ំលាប់�តXបក្ីសជាផេស្រJីនផេ ផេពលវា�ីុជផេន្លនផេនាះ(WHO, 2010; EPA, 2012)

បី៊ផេ�នីលបូ៉លីក្លរ(ួPCBs)គឺជាស្រគសួារលៃន�មា�ធាតុ�ររី៉ាង្គក្លរដែ$លមនុ�្ស�ំផេយាគផេឡងីដែ$ល�្សំពី�មា�ធាតុ�ររី៉ាង្គក្លរJំនួន209 ស្របផេភ�'ុ�ៗគា្ន ជាមួយនិងកំរតិជាតិពុល'ុ�ៗគា្ន (NSC, 2005)។ PCBs បាន�លិត$ំបូងផេ ក្នុងឆ្នា្ន 1ំ923 ផេ �ហរ$�អាផេមរJិផេហីយ�លិតផេ ស្របផេ��អាឡម៉ឺង់ផេ ក្នុងឆ្នា្ន ំ1930 បនា្ទ ប់ពី�ង្រ្គាងា្គ មផេលាកផេឡកី�ីII�លិត�លរប�់PCBs បានផេស្របីស្របា�់ផេ ស្របផេ��ផេ�្សងៗផេ�=ត(WHO, 2010)។ចាប់តាងំពីឆ្នា្ន 1ំ970មក PCBs ភាគផេស្រJីនស្រតវូបានផេគសា្គ ល់ផេ ក្នុង�ហរ$�អាផេមរJិផេ>យផេN្ម ះfណិជ]កម្មរប�់វាថ្នា Arochlor។ �លិត�ល Arochlor ស្រតវូបានផេគ�ំគាល់ផេ>យផេល'បួន'្ទង ់ ដែ$លផេល'ពីរ'្ទង់$ំបូងបងា្ហ ញថ្នាជាមូ៉ផេលគុលផេ$ីមគឺជាបី៊ផេ�នីលនិងផេល'ពីរ'្ទង់Jុងផេស្រកាយបងា្ហ ញ�ំពីភាគរយលៃនបរមិាណក្លរជា�ំងន់(NSC, 2005)។ PCBs ភាគផេស្រJីនជាផេស្របងរ៉ាវឬ �ង្គធាតុរងឹ ដែ$លគា្ម នពណ ៌ គា្ម នរ�ជាត ិ ក្លិន មិន�ូវរលាយក្នុង�ឹក និង�្អិតជាប់ជាមួយភាគល្អិត�ររី៉ាង្គនិងកាក�ំនល់ក្នុង�ឹក (ATSDR, 2001)។ �ង្គការ U.S EPA បានចាត់ថ្នា្ន ក់PCBs ក្នុងស្រកមុ 2b ផេ>យសារវាជាសារធាតុដែ$លផេWXីផេអាយមនុ�្សផេកីតជំងឺមហារកី ផេ>យដែ�្អកផេលីការ$ុះសាJ់ផេ ផេលីផេថ្លីមកណ្តុ រផេពញវយ័(EPA, 2011)។PCBs មិនងាយបំដែបកនិង�្ថិតផេ ក្នុងបរសិា្ថ នក្នុងរយៈផេពលយូរ ផេហីយវាអាJផេWXី$ំផេណីរបានឆ្នាj យដែ$លផេគរកផេ}ីញផេ ក្នុង'្យល់ ស្រពិល �ឹក�មុស្រ� ផេ តំបន់�ង់តាក�ិJ ជាកដែន្លងដែ$លផេ ឆ្នាj យពីកដែន្លងដែ$លផេគធា្ល ប់ផេស្របីស្របា�់PCBs។ PCBs មានវត្តមានផេ ក្នុងបរយិាកា�ជា�ំរង់ភាគល្អិតតូJៗឬជាJំហាយផេហីយអាJស្រតលប់មកផេលី$ីនិង�ឹកវញិផេ>យការបផេងaីតជា�ំរង់តូJ$ូJជាWូលី �ឹកផេភ្ល�ង និងស្រពិល(ATSDR, 2000)។PCBs Jូលផេ^ក្នុង'្យល់�ឹក $ី កំឡុងផេពល�លិត ផេស្របីស្របា� ់ និងការផេបាះផេចាល ពីការកំពប់ផេ>យលៃJ$ន្យ ផេហីយនិងការផេលJកំឡុងផេពល$ឹកជញ្ចូននិងផេJញពី�លិត�លដែ$លមានPCBs និងផេJញពីការ$ុត�លិត�លដែ$លមាន PCBs(ATSDR, 2001)។ការ�លិតនិងការផេស្របីស្របា�់PCBs ស្រតវូបានផេគហាមឃ្លាត់ក្នុងដែ'តុលា ឆ្នា្ន 1ំ977ក្នុង�ហរ$�អាផេមរJិផេស្រfះមានភ�្តុតាងបងា្ហ ញថ្នា PCBs �្ថិតផេ ក្នុងបរសិា្ថ ននិងអាJបណា្ត លផេអាយមានផេស្រគាះថ្នា្ន ក់$ល់�ុ'ភាពមនុ�្ស $ូJជាផេកីតជំងឺមហារកីផេថ្លីមនិងបំពង់�ឹកស្របមាត់និងផេស្រគាះថ្នា្នក់$ល់�តXលៃស្រព(NSC, 2005; FCEC, 2003; ATSDR , 2001)។

ការផេស្របីស្របា�់ថ្នា្ន �ំំលាប់�តXល្អិតស្របឆ្នាងំនិង�តXល្អិតJលៃស្រងក្នុងស្របផេ��កម្ពុជាបានផេកីនផេឡងីក្នុងពីរបី��វត្សរមុ៍ននិងបញ្ញា្ហ ររប�់វាក្នុងស្របផេ��កម្ពុជាមិនទាន់បញ្ចប់ជាមួយនិងការស្រពយួ បារម្មណ៍�ំពីការគំរ៉ាមកំដែហងJំផេfះ�ុ'ភាពមនុ�្សនិងបញ្ញា្ហ ផេ�កូឡូ�ីុ(WEPA,2001;និង EJF,2002)។ក្នុងឆ្នា្ន 1ំ980 $ល់1987 មាន DDTsJំនួន 143ផេតានបានដែJកចាយផេ^ស្រគប់ផេ'ត្តនិងស្រកងុក្នុងស្របផេ��កម្ពុជារមួទាងំផេ'ត្តផេ តាម$ង�ផេន្លផេមគង ្គ �ផេន្លសាប និងបឹង�ផេន្លសាប។ផេយាងតាមបញ]ីសារផេពីរភ័ណ$ំបូងរប� ់ POPsដែ$លផេរ=បJំផេ>យដែ�្នកលៃនការ�ភិរឌ្ឍន៍និងស្របតិបត្តិគំផេរ៉ាង�ំរ៉ាប់Stockholm Convention DDTsមានJំនួន350 គីឡូស្រកាមនិងក្លរ ៉>ូន Jំនួន59 គីឡូស្រកាមមានលក់ផេ ក្នុង�្សារ'្លះ ដែ$លបងា្ហ ញថ្នាមានបរមិាណតិJតួJលៃនPOPs ដែ$លនាJូំល'ុ�J្បាប់ពីស្របផេ��ជិតខាងផេ>យគា្ម នការស្រតតួពិនិត្យតាមតំបន់ស្រពំដែ$ន(MoE, 2004)។បនា្ទ ប់ពីStockholm Convention បានJុះហត្ថផេលខាផេ លៃថj 23 ដែ'ឧ�ភា ឆ្នា្ន ំ2001 ស្របផេ��កម្ពុជាបានផេរ=បJំនូវបញ]ីសារផេពីភ័ណ ផេ$ីម្បីផេWXី�ត្ត�ញ្ញា3 ណ PCBs ដែ$លមានក្នុងស្រតង់�Xូម៉ា�័រJំនួន 1600 ដែ$លផេស្របីស្របា�់ផេ ក្នុងស្របផេ��។តាមការកត់ស្រតានូវឧបករណ៍ទាងំផេនាះ 50%លៃនស្រតង់�Xូរម៉ា�័រទាងំ��់គឺ�ន្មត់ថ្នាមាន�្ទុកផេ>យPCBs(MoE, 2004)។ផេ>យសារដែតស្របផេ��កម្ពុជាបានផេស្របីស្របា�់សារធាតុទាងំផេនាះមុនផេពលដែ$លវាស្រតវូបានផេគហាមឃ្លាត ់ ផេហីយលក្ខណៈរប�់វាមានល�្ធភាព�្ថិតផេ ក្នុងបរសិា្ថ នរ៉ាប់រយឆ្នា្ន ំនិងផេWXី$ំផេណីរបានឆ្នាj យនិងស្របមូល�្តុំក្នុងដែ'្សស្រJវាក់៉អាហារ បាននាផំេអាយមានការស្រសាវស្រជាវរកផេ}ីញនូវកាក�ំនល់និងផេមតាបូលីត(metabolites) រប�់DDT និង PCBs(Chak, 2010 ;និង Wang,2011 )ផេ ក្នុងផេ�្សាត�ផេន្លផេមគង ្គ (WWF, 2009), ក្នុងភាគ�ំណាក$ីល្បាប់ផេ បឹងផេជីងឯក(Chak, 2010) ក្នុងភាគ�ំណាក�ឹកផេ>ះមនុ�្ស(Kunisue, 2004) ក្នុងភាគ�ំណាកម្ហូបអាហារផេ ក្នុងស្របផេ��កម្ពុជា(Wang, 2011)។តាមរយៈល�្ធ�លលៃនការស្រសាវស្រជាវទាងំ��់ផេនះបាន បញ្ញា] ក់ថ្នាស្របផេ��កម្ពុជាបាន��ួលរងការបំពុលពីថ្នា្ន �ំំលាប់�តXល្អិត DDT និងPCBs ដែ$លជាមូលផេហតុនាផំេអាយមានការចាប់អារម្មណ៍ស្រសាវស្រជាវបន ្ត ផេ$ីម្ីបកំនត់រកបរមិាណDDT និង PCBs Jំផេfះស្រតីផេ ក្នុងបឹង�ផេន្លសាបផេ ក្នុងផេ'ត្តJំនួន5$ូJជាផេ'ត្តកំពង់ឆ្នា្ន ំ ផេ'ត្តផេfWិសាត់ ផេ'ត្តបាត់$ំបង ផេ�=មរ៉ាបនិងកំពង់Wំ ដែ$ល�ង្ស័យថ្នាមានវត្តមាន DDTs និង PCBs។

បឹង�ផេន្លសាបគឺជាបឹង�ឹកសាបWំជាងផេគផេ អា�ីុអាផេគ្នយ៍។វាគឺជាបឹងWម្មជាតិ�្ថិតផេ Jំកណា្ត លស្របផេ��កម្ពុជាដែ$លព�្ធ័ជំុវញិផេ>យផេ'ត្តJំនួន5 $ូJជា ផេ'ត្តកំពង់ឆ្នា្ន ងំ ផេ'ត្តផេfWិសាត ់ ផេ'ត្តបាត់$ំបង ផេ�=មរ៉ាបនិងកំពង់Wំ។បឹង�ផេន្លសាបភា] ប់ជាមួយ�ផេន្លផេមគង្គផេ>យ�ន្លសាប ផេហីយចាប់ពីដែ' វJិKិការ$ល់ដែ'មិថុនា �ផេន្លសាបហូរJូលក្នុង�ផេន្លផេមគង្គនិងពីfក់កណា្ត លដែ'មិថុនា $ល់ដែ' តុលា �ផេន្លផេមគង្គជន់លិJផេ>យ�ឹកផេភ្ល�ងនាផំេអាយហូរស្រតលប់ផេ^�ផេន្លសាបវញិ(CCD, 2012)។ បឹង�ផេន្លសាបនិង�ផេន្លផេមគង្គមាន�ំនាក់�ំនងដែ$ល�ឹកដែ$លហូរJុះផេឡងីរវាង�ផេន្លផេមគង្គនិង�ផេន្លសាបមានស្របភពមកពីដែ'្ស�ឹក�ផេន្លផេមគង្គផេលីនិងហូរផេJញពីតំបន់ជំុវញិផេនាះដែ$លមានស្របវត្តិផេស្របីស្របា�់ថ្នា្ន �ំំ

2

លាប់�តXល្អិតស្របផេភ� POPs $ូJជា DDT និង PCBs ពី�តីតកាល។Jរន្ត�ឹកដែ$លហូរJុះហូរផេឡងីផេនះនាផំេអាយមានបរ ិមាណសារធាតុពុលទាងំផេនះមានស្របមូល�្តុំផេស្រJីនផេឡងីៗផេ ក្នុង$ីល្បាប់បាតបឹងនិង�ផេន្លពីមួយឆ្នា្ន ផំេ^មួយឆ្នា្ន (ំYann, 2010)។ម្យា�ងផេ�=តនាតំាមរយៈការប៉ាន់ស្របម៉ាណរប�់�ង្គការ EJF ផេ ឆ្នា្ន 2ំ000 ថ្នាមានថ្នា្ន �ំំលាប់�តXល្អិតJំនួន 1.3លានលីស្រតស្រតវូបានផេស្របីស្របា�់ក្នុងការចាប់ស្រតីក្នុងបឹង�ផេន្លសាប និង ថ្មីៗផេនះមាន DDTsJំនួន 10 ផេតានដែ$លបានហូរJូលផេ^ក្នុងបឹង�ផេន្លសាបផេ>យការហូរផេJញពី$ំណា�ំដែណ្ត ក ផេហតុផេនះនាផំេអាយមានការចាប់អារម្មណ៏ថ្នាផេតីពពួក�តXស្រតីដែ$លរ�់ផេ ក្នុងបឹង�ផេន្លសាបមាន�្ទុក DDTs និង PCBs ដែ$រឬផេ�និងមានបរមិាណ DDT និង PCBs Jំនួនបុ៉នា្ម ន?

១.២�ម្មតិកម្មលៃនការស្រសាវស្រជាវ ស្រតីស្របានិងស្រតីផេឆ្នា្ត ផេ ផេ'ត្តកំពង់ឆ្នា្ន ងំផេfWិសាត់ បាត់$ំបង កំពង់Wំ និងផេ�=មរ៉ាប ដែ$លផេ ជំុវញិបឹង�ផេន្លសាបស្រតវូ

បានផេគផេស្រជី�ផេរ�ីមក�ិក្សា ផេហីយផេយីង�ង្ឃឹមថ្នាមានបរមិាណ DDT និង PCBs '្ព�់ដែ$លអាJប៉ះfល់$ល់�ុ'ភាពស្របជាជន

១.៣ ផេគាលបំនងលៃនការស្រសាវស្រជាវកំណត់រកវត្តមាននិងបរមិាណរប�់DDT និង PCBsផេ ក្នុងស្រតីពីបឹង�ផេន្លសាបផេ$ីម្ីបកំណត់ការ�ផេងaតតាម>នបន្តផេលីភាពបំពុល$ល់បរសិា្ថ នផេស្រកាមការកំណត់ផេ>យ�ង្គ្គការ�ុ'ភាពពិភពផេលាក។

១.៤ ដែ$នកំនត់លៃនការស្រសាវស្រជាវភាគ�ំណាកស្រតីស្របានិងស្រតីផេឆ្នា� ស្រតវូបានយកមកពីផេ'ត្តJំនួន 5 $ូJជាផេ'ត្តកំពង់ឆ្នា្ន ងំ ផេ'ត្តផេfWិសាតិ៍

ផេ'ត្តបាត់$ំបង ផេ�=មរ៉ាបនិងកំពង់Wំ ផេ$ីម្បីវភិាគរកវត្តមាននិងបរមិាណឌីក្លរ ៉ឌីូផេ�នីលស្រ�ីក្លរ ៉ផូេ�តាន(DDTs)និងស្រ�លាយបី៊ផេ�នីលបូ៉លីក្លរ ួ(PCBs) Jំនួន 7 គឺ PCB 28, PCB 52, PCB 101, PCB 118, PCB153, PCB138, PCB180 ផេ>យផេស្របីម៉ា�ីុនស្រកម៉ូាតូស្រកាហXីឧ�្ម័ននិងម៉ា��្ិបJ Gas Chromatography- Mass Spectrometer( GC-MS)។

១.៥ សារៈ�ំខាន់លៃនការស្រសាវស្រជាវ

កន្លងមកមានការស្រសាវស្រជាវរកបរមិាណ DDTs និង PCBs �ឹក $ីល្បាប់ផេ បឹងផេជីងឯក និង ស្រតីផេ�្សាត�ផេន្លផេមគង្គដែ$លល�្ធ�លបញ្ញា] ក់ថ្នាមានបរមិាណ DDTs និង PCBs។ផេ>យសារដែតDDTs និង PCBsអាJស្របមូល�្តុំតាមរយៈដែ'្សស្រJវាក់៉អាហារនិងអាJបងaផេស្រគាះថ្នា្ន ក់$ល់មនុ�្សនិង�តXនាផំេអាយមានការស្រសាវស្រជាវបន្តរកបរមិាណ DDTsនិង PCBsផេ ក្នុងស្រតីផេ តំបន់បឹង�ផេន្លសាប។ផេ>យសារស្រតីផេ$ីរតួនា�ី�ំខាន់ណា�់�ំរ៉ាប់ស្របជាជនកម្ពុជាផេស្រfះវាជាអាហារ�ំខាន់់ផេហីយផេស្រJីនជាង 75%លៃនស្រតីបាន�្តល់ស្របផូេត�ីុនក្នុងបរមិាណ�របុលៃនស្របផូេត�ីុនបានមកពី�តX$ល់ស្របជាជនកម្ពុជាជាពិផេ��ស្របជាជនស្រកីស្រកដែ$លរ�់ផេ តាមជនប�(Thay, 2004)។តាមរយៈការប៉ាន់សា្ម នជាមW្យមលៃនការបរផិេភាគស្រតីគឺ67 គីឡូស្រកាម/មនុ�្សមា្ន ក់ក្នុងមួយឆ្នា្ន ផំេហីយគា្ម នការ�្គត់�្គង់ម្ហូបអាហារដែ$លមានស្រសាប់ឬក៏មាន តំលៃលផេថ្នាកដែ$លអាJមកជំនួ�ស្រតីផេ ក្នុងអាហាររប�់ស្របជាជនកម្ពុជាបានផេ�(FAO, 1998)។ស្រប�ិនផេបីការស្រសាវស្រជាវផេនះបងា្ហ ញនូវល�្ធ�លថ្នាក្នុងភាគ�ំណាកស្រតីមានបរមិាណ DDTs និង PCBs ដែ$លមានកំហាប់ផេលី�បរមិាណកំនត់ផេ>យ�ង្គការ�ុ'ភាពពិភពផេលាកផេនាះការស្រសាវស្រជាវផេនះនិងអាJជាសារមួយជូន$ល់រ៉ាជរ>� ភិបាលនិងស្របជាជនកម្ពុជាផេអាយចាប់អារម្មណ៍យកJិត្ត�ុក>ក់និងមានវធិានការណ៍Jំផេfះសារធាតុពុលទាងំផេនាះនិងជាសារ$ល់ស្របជាជនកម្ពុជាជាពិផេ��ស្របជាជនរ�់ផេ តំបន់ជំុវញិបឹង�ផេន្លសាបផេអាយស្របងុស្របយ័ត្នJំផេfះស្របផេភ�ស្រតីដែ$លមានបរមិាណ DDTsនិង PCBs និងស្រតីដែ$លផេគមិនទាន់បានផេWXីការស្រសាវស្រជាវក្នុងការយកមកបរផិេភាគផេWXីជាអាហារស្របចាលំៃថj។ជាមួយគា្ន ផេនះដែ$លការ�ិក្សាផេនះក៏មានសារៈ�ំខាន់�ំរ៉ាប់ជាឯកសារផេយាង�ំរ៉ាប់ការស្រសាវស្រជាវបន្តតាម>នផេ�=ត។

១.៦ ស្របវត្តិលៃនការស្រសាវស្រជាវ

ស្របផេ��កម្ពុជាមានស្របវត្តិលៃនការផេស្របីស្របា�់ថ្នា្ន �ំំលាប់�តXល្អិត POPs ផេ ក្នុងវ�័ិយក�ិកម្មនិងផេស្របីក្នុងស្រតង់�Xូម៉ា�័រជាផេស្រJីនផេហីយ�ពXលៃថjផេនះPOPs $ូJជា DDTs និង PCBs ជាផេ$ីមផេ ដែតមានវត្តមានផេ ក្នុងស្របផេ��កម្ពុជាផេ ផេឡយី និងអាJJំលង$ល់មនុ�្ស �តX តាមរយៈដែ'្សស្រJវាក់៉អាហារនិងមាន�លប៉ះfល់$ល់�ុ'ភាពមនុ�្ស និង�តX។ផេ ស្របផេ��កម្ពុជា�្នកស្រសាវស្រជាវពំុមានល�្ធភាពផេ$ីម្ីបកំនត់�ត្ត�ញ្ញា3 ណកាក�ំនល ់ POPs ផេ ក្នុងភាគ�ំណាកជីវៈផេ ផេឡយីផេ�ផេ>យសារដែត'Xះ�្នកជំនាញនិងមន្ទីរពិផេសាWន៍(CEDAC, 2006)។�ពXលៃថjផេនះក៏មានការស្រសាវស្រជាវមួយJំនួនដែ$លបានផេWXីផេឡងីផេ>យការយកភាគ�ំណាក $ូJជាផេ�្សាត�ផេន្លផេមគង ្គ �ឹក $ីល្បាប់ផេ បឹងផេជីងឯកភាគ�ំណាក�ឹកផេ>ះមនុ�្ស '្យង ផេ�្ច ភាគ�ំណាកម្ហូបអាហារ និងស្រតី�ឹកសាបនិងស្រតី�ឹកលៃស្របផេ ក្នុងស្របផេ��កម្ពុជានិងការស្រសាវស្រជាវមួយJំនួនផេ�=តផេ តាមបណា្ត រស្របផេ��$លៃ�ផេ�=ត។ខាងផេស្រកាមផេនះគឺជាការស្រសាវស្រជាវ�ំពីDDT និង PCBs និងល�្ធ�លលៃនការស្រសាវស្រជាវផេ ក្នុងស្របផេ��កម្ពុជានិងស្របផេ��ផេ�្សងៗមួយJំនួនផេ�=ត:

3

Chak, et al., (2010) បាន�ិក្សា�ំពីការកំនត ់ PCBs និង DDTs ផេ ក្នុងភាគ�ំណាក$ីល្បាប់ផេ បឹងផេជីងឯក រ៉ាជធានីភ្នំផេពញ។ពួកគាត់បានផេស្របីវWីិសាស្រ�្ត$កយក(extraction)និង�ំរតិ�ំរំ៉ាង(clean up) PCBsនិង DDTs ក្នុង$ីល្បាប់រJួយកផេ^វភិាគផេ>យផេស្របីម៉ា�ីុន HPLC។ល�្ធ�លបានបងា្ហ ញថ្នាp,p’DDT p,p’DDE មានកំហាប់ព ី 52$ល់100ppb និង�ីុ�ូដែមររប�់PCBs មួយJំនួនផេ�=តមានវត្តមានផេ ក្នុងភាគ�ំណាក$ីល្បាប់ផេ ជិតតំបន់ដែ$លជាកដែន្លងកាក�ំនល់�ឹកបានJូលផេ^$ល់។

Verné (2009) បានស្រសាវស្រជាវផេលីភាគ�ំណាក�តXផេ�្សាត�ផេន្លផេមគង្គដែ$លសា្ល ប់Jំនួន12 ក្បាលផេហីយបានរកផេ}ីញកំរតិជាតិពុល�ររី៉ាង្គ POPs $ូJជា DDT និង PCBs។DDTs មានផេ ក្នុងស្រ�ទាប់ខា្ល ញ់Jផេនា្ល ះពី4100 ផេ^ 12000ng/g រប�់ផេ�្សាត�ផេន្លផេមគង្គដែ$ល'្ព�់ជាង 10 $ងលៃនបរមិាណ DDTs ផេ ក្នុងផេ�្សាតក្បាលស្រតផេលាកលៃន�ផេន្ល�ីលីការ(Chilika) មានផេ ក្នុងស្រ�ទាប់ខា្ល ញ់Jផេនា្ល ះព ី 1100 ផេ^ 5052ng/g ។Jំដែនក PCBs មានកំរតិ660ng/g ខា្ល ញ់'្ព�់ជាង PCBs ផេ ក្នុងផេ�្សាតលៃន�ផេន្ល�ីលីការ គឺ28ng/g លៃនខា្ល ញ់។

Kunisue(2004) បាន�ិក្សាស្រសាវស្រជាវពីកំហាប់លៃនពពួក�ររី៉ាង្គក្លរ ្ល$ូJជាDDTs, PCBs hexachlorocyclohexane isomers( HCHs), hexachlorobexzen( HCB), chlordane compounds( CHLs), tris(4-chlorophenyl) methane(TCPMe) tris(4-chlorophenyl) methanol( TCPMOH)ផេ ក្នុង�ឹកផេ>ះមនុ�្សដែ$លយកមកពីស្របផេ��កម្ពុជា។DDT, PCBs, HCHs, HCB, CHLs, TCPMe ស្រតវូបានរកផេ}ីញផេ�្ទីរដែតស្រគប់ទាងំ��់ក្នុងភាគ�ំណាក�ឹកផេ>ះមនុ�្សដែ$លបានយកមកវភិាគដែ$លមានកំហាប់ផេរ=ងគា្ន 310 ផេ^ 11000, 6.0 ផេ^ 87, <0.12 ផេ^ 21, < 0.12 ផេ^ 8.1, <0.12 ផេ^ 5.3, និង 2.9 ផេ^ 70 ng/g �ំងន់ខា្ល ញ់(lipid wt) ដែ$លជាបរមិាណ DDTsក្នុង�ឹកផេ>ះមនុ�្ស'្ព�់ជាងផេ ស្របផេ���ភិវឌ្ឍន៍។

Ramu (2007), បានស្រសាវស្រជាវផេ$ីម្ីបវា�់កំហាប់polybrominated diphenyls ether( PBDE) និងពពួកក្លរ�ររី៉ាង្គក្នុង�ឹក�មុស្រ�លៃនស្របផេ��អាស៊ាន$ូJជា កម្ពុជា ហុងកុង Jិន ឥណា្ឌ ឥណ្ឌូ ផេន�ុី ជបុ៉ន កូផេរ ៉ម៉ាផេល�ីុ ភីលីពីននិងផេវ=តណាម។ការ�ិក្សាផេនះបានយកស្រគ ុំជាភាគ�ំណាក�ំរ៉ាប់វភិាគ។ PBDEs ស្រតវូបានផេគរកផេ}ីញស្រគប់ភាគ�ំណាកទាងំ��់ដែ$លយកមកវភិាគនិងមានកំហាប់ពី0.66 $ល់ 440ng/g lipid wt។ក្នុងJំផេនាមពពួក�ររី៉ាង្គក្លរដែ$លវភិាគ គឺមានកំហាប់DDTs '្ព�់ជាងផេគ បនា្ទ ប់មកគឺPCBs> CHLs>HCHs> HCB តាមលំ>ប់លំផេ>យ។កំហាប់�របុលៃនDDTs, PCBs, CHLs, HCHs ក្នុងស្រគំមានកំហាប់ពី 21-58000, 3.8-2000, 0.93- 900 , 0.90-230 ng/g lipid wt តាមលំ>ប់លំផេ>យ។កំរតិ'្ព�់បំ�ុតលៃនDDT ស្រតវូបានផេគរកផេ}ីញក្នុងស្រគំដែ$លយកមកព ី ហុងកុង ផេវ=តណាម និងJិន ផេហីយ PCBs រកផេ}ីញក្នុងស្របផេ��ជបុ៉ន ហុងកុង ក្នុងតំបន់ឧ�្សាហកម្មលៃនស្របផេ��កូផេរ ៉ឥណ្ឌូ ផេន�ីុ ភីលីពីននិងឥណា្ឌ (Ramu, 2007)។

Monirith( 1999) បាន�ិក្សាស្រសាវស្រជាវរកពពួក�ររី៉ាង្គក្លរ$ូJជាPCBs , DDT �មា�ធាតុ�ីុ�ូដែមរ hexachlorohexane (HCH), �មា�ធាត ុ chlordane, និង HCB ផេ ក្នុងស្រតី�ឹកសាបនិងស្រតី�ឹកលៃស្របJំនួន 27 ដែ$លស្របមូលពីតំបន ់ ស្រកងុស្រពះ�ីហន ុ ផេកាះកុង និង3តំបន់តាមមាត់�ផេន្ល$ូJជាកំពង់ចាម កំពង់ឆ្នា្ន ងំ និងកណា្ត លនិងបញ្ចូលទាងំ�ីស្រកងុភ្នំផេពញ។ការវភិាគផេនះផេស្របីវWីិសាស្រ�្ត Soxlet Extraction ។តាមរយៈល�្ធ�លបានបងា្ហ ញថ្នាDDTs គឺមានកំហាប់'្ព�់ជាងផេគពី0.5-25ng/g �ំងន់ផេ�ីម , PCBs មានកំហាប់'្ព�់�ីពីរបនា្ទ ប់ពីDDTគឺចាប់ព ី 0.05-1.2ng.g �ំងន់ផេ�ីម HCHs, CHLs, HCB ស្របមូល�្តុំក្នុងស្រតីក្នុងកំរតិទាបគឺ ព ី 0.01-0.22ng/gលៃន�ំងន់ផេ�ីម , 0.1-0.34ng/g �ំងន់ផេ�ីម , 0.01-0.32ng/g �ំងន់ផេ�ីមតាមលំ>ប់។

Wang (2011) បានវាយតំលៃលផេលីថ្នា្ន �ំំលាប់�តXល្អិតពពួក�ររី៉ាង្គក្លរ(OCP)$ូJជា DDTs, HCHs, CHLs, DRINs, Mirex, HC) ផេហីយនិងឥ�្ធិពលរប�់វាJំផេfះ�ុ'ភាពផេ ក្នុងភាគ�ំណាកម្ហូបអាហារ$ូJជាបដែន្ល ស្រត ី សាJ ់ �ុ៊ត ដែ$លបាន ស្របមូលពីផេ'ត្តJំនួន 3 គឹកំពង់ចាម ស្រកផេJះ និងកណា្ត ល។កំហាប់�របុរប�់OCP ក្នុងផេ'ត្តកំពង់ចាម ស្រកផេJះ និងកណា្ត លគឹ>ក់តាមលំ>ប់លំផេ>យ 1.28- 188(ជាមW្យម 3.11), 1.06-25.1(ជាមW្យម 5.59) , 2.20-103(ជាមW្យម 20.6)ng/g ។ DDTsដែ$លផេ ក្នុង OCPsមាន 62.2% (គិតជាមW្យម)ក្នុងភាគ�ំណាកម្ហូបអាហារទាងំ��់។តាមរយៈការប៉ាន់សា្ម ននូវJំនូលស្របចាលំៃថjលៃនOCPs(330ng/kg/day) �ំរ៉ាប់�្នកដែ$លរ�់ផេ ក្នុងផេ'ត្តកណា្ត លគឺលំ>ប់ផេល'មួយផេបីផេស្រប=បផេW=បផេ^និងស្របផេ��ឬតំបន់Jំនួន 13 $ូJជាស្របផេ�� ដែ�ផេប= ស្របផេ��Jិននិងកូផេរខ៉ាងត្បូងជាផេ$ីមផេហីយបងaផេអាយមានជំងឺមហារកី។

Haozheng( 2007) បានស្រតតួពិនិត្យនិងប៉ាន់ស្របម៉ាណ�ំពី�ំណល់�ររី៉ាង្គក្លរក្នុងកាក�ំនល់ផេ តំបន់Daliaohe River Watershed ស្របផេ��Jិនភាគខាងផេជីង។គាត់បានវភិាគភាគ�ំណាកជាកាក�ំនល់(sediment)ផេ ដែ�្នកខាងផេលីពីតំបន់Jំនួន 12 លៃន�ផេន្លបីដែ$លផេស្រជី�ផេរ�ីផេ តំបន់�ផេន្លDaliaohe River Watershed គឺ�ផេន្ល Hun �ផេន្ល Taizihe និង�ផេន្ល Daliaoh។ភាគ�ំណាកស្រតវូបានវភិាគរកថ្នា្ន �ំំលាប់�តXល្អិត

4

�ររី៉ាង្គក្លរនិងPCBs។កំហាប់�របុលៃនថ្នា្ន �ំំលាប់�តXល្អិត�ររី៉ាង្គមានកំហាប់ពី3.06 ផេ^ 23.24 ng/g។កំហាប់�របុរប�់HCH (α-HCH, β-HCH,- - HCH, ), កំហាប់�របុ DDTs( p,p’-DDE, p,p’-DDD, o,p’-DDT), chlordence (aldrin, Heptachlor, epoxide, dieldrin) តាមលំ>ប់ពី1.86 ផេ^ 21.48, 0.5 ផេ^ 2.81 ,និង 0.56 ផេ^1.53ng/g និងកំហាប់PCBs �របុមានពី1.88 ផេ^ 16.88 ng/g។PCBs ភាគផេស្រJីនរកផេ}ីញផេ ក្នុងកាក�ំណល់ជិតតំបន់ឧ�្សាហកម្ម។ទាងំ PCBs និង DDT មានកំរតិមW្យមផេបីផេW=បនិងស្របផេ��$៏លៃ�ផេ�=ត(Haozheng, 2007)។

Bayat(2010) បានផេWXីការពិនិត្យរកវត្តមានពពួកថ្នា្ន �ំំលាប់�តXល្អិត�ររី៉ាង្គក្លរនិងPCBs ក្នុង�ឹកផេ>ះផេគាដែ$លផេWXីប៉ា�្ទ័រកម្មក្នុងស្របផេ���ីុរង់៉$ូJជាα-HCH β-HCH, - HCH, HCB, dieldrin, o,p’-DDT និង PCB congener( CB28, 53, 101, 138, 153, 180)ដែ$លមានបរមិាណ 1.5% , 2.5%, និង 3%លៃនខា្ល ញ់លៃនផេ'ត្ត Tehran y-HCH (13.4 ng/g លៃនខា្ល ញ់ , β- HCH 11.7ng/g លៃនខា្ល ញ់)និង PCB 180 7.56ng./gលៃនខា្ល ញ់ស្រតវូបានផេគរកផេ}ីញក្នុងកំហាប់'្ព�់បំ�ុតដែ$លផេ ទាបជាងការកំនត់Jំនូលស្របចាលំៃថjដែ$លបផេងaីតផេ>យ�ង្គការម្ហូបអាហារនិងក�ិកម្មនិង�ង្គការ�ុ'ភាពពិភពផេលាក (FAO/WHO) ផេលីកដែលងដែតកំហាប់�របុរប�់PCBs ដែ$ល'្ព�់ជាងការកំនត់រប�់�ង្គការម្ហូបអាហារ�ង្គការ�ុ'ភាពពិភពផេលាក

Pham(2010) បានស្រសាវស្រជាវ�ំពីកំរតិលៃនពពួកថ្នា្ន �ំំលាប់�តXល្អិត�ររី៉ាង្គក្លរនិង PCBs ក្នុងកាក�ំណល់លៃនស្របព័ន្ធលូ�ឹក�្អុយផេ ក្នុង�ីស្រកងុហាណូយស្របផេ��ផេវ=តណាម។ កំរតិជាតិពុលនិងស្របភពលៃនថ្នា្ន �ំំលាប់�តXល្អិត�ររី៉ាង្គក្លរនិង PCBs ស្រតវូបានផេគរកផេ}ីញកាក�ំណល់ពីស្របព័ន្ធលូ�ឹក�្អុយលៃន�ីស្រកងុហាណូយនិង�ផេន្ល Nhue, Tolich, Lu, Set, Kim Nguu, និងបឹង Yem So។កំហាប់រប�់សារធាតុពុលទាងំផេនះផេរ=បJំតាមលំ>ប់ : DDTs>PCBs> HCHs(β-HCH)>HCB ។ កំហាប់លៃន DDTs, PCBs, HCHs, HCB ផេរ=បតាមលំ>ប់ពី 4.4 ផេ^ 1100, 1.3 ផេ^ 384, <0.2 ផេ^ 36, <0.2 ផេ^ 22ng/g លៃន�ំងន់�jួតផេរ=ងគា្ន ។កំហាប់ដែ$លរកផេ}ីញផេ តំបន់ទាងំ��់ផេនះគឺ'្ព�់ជាងតំបន់ផេ�្សងៗផេ�=តក្នុងស្របផេ��ផេវ=តណាម។

Kluskens (2009) បានផេWXីការ�ិក្សារស្រសាវស្រជាវរក�ំនល់ POPs ផេ ក្នុងស្រតីផេ �ផេន្លផេមគង្គផេស្រកាមក្នុងផេ'ត្តស្រកផេJះ �្ទឹងដែស្រតង និងមណ្ឌ លគិរ ីស្របផេ��កម្ពុជា ដែ$លជាតំបន់�តXផេ�្សាតរ�់ផេ ។គាត់បានផេស្របីវWីិសាស្រ�្តផេយាបកនិង�ំរតិ�ំរំ៉ាង(Clean up) ភាគ�ំណាកស្រតីតាមផេលាក Krahn ផេស្របីធាតុរលំាយ�ររី៉ាង្គ �ិJសាន/ប៉ង់តាន តាម�មាមាស្រត 1:1 �ំរ៉ាប់ការផេយាបក និងផេស្របីកូផេ�ន ដែ$លមានផេម��ីុលីកា បា� ណឺត អា�ីុត �ំរ៉ាប់�ំរតិ�ំរំ៉ាង រJួយកផេ^វភិាគជាមួយម៉ា�ីុន HPLC។តាមរយៈល�្ធ�លបានបងា្ហ ញថ្នាDDT និងស្រ�លាយ DDD និង DDE , PCB ស្រតវូបានផេគរកផេ}ីញផេ ក្នុងភាគ�ំណាកទាងំ��់មានតំលៃលពី 5.5-144ng/g លៃន�ំងន់ស្រតីផេ�ីម។PCB 153/87 ស្រតវូបានផេគរកផេ}ីញនិងជាcongeners $៏ផេស្រJីនផេលី�លុបក្នុងស្រតី$ូJដែ$រផេគបានរ៉ាយការណ៍ក្នុងការ�ិក្សារក PCBs ក្នុងផេ�្សាតដែ$រ។Jំដែនកបរមិាណ DDD ស្រតវូបានផេគរកផេ}ីញថ្នាមានតំលៃលពី 20-26 ng/g ស្រតី។

ជំ.ូក២

ស្រ�ឹ�្តីនិងបញ3ត្តិfក់ព័ន្ធ

២.១ DDTs និងលក្ខណៈរប�់វា

5

DDTs ជាថ្នា្ន �ំំលាប់�តXល្អិតដែ$លផេស្របីស្របា�់�ំរ៉ាប់�ំលាប់�តXល្អិតJលៃស្រងក្នុងក�ិកម្មនិង�តXល្អិតដែ$លបងaជំងឺស្រគនុចាញ់ចាប់តាងំពី�ង្រ្គាងា្គ មផេលាកផេឡកី�ីពីរ។ផេបីផេគនិយាយពីDDTs គឺផេគ�ំផេ�ផេលីp,p’- DDT ដែ$លស្រតវូបានផេគ�លិតនិងផេស្របីស្របា�់Jំផេfះលក្ខណៈ�ំលាប់�តXល្អិតរប�់វា។DDTs ដែ$លផេស្របីជាថ្នា្ន �ំំលាប់�តXល្អិតគឺ�្ំសពី�មា�ធាតុគីមីJំនួន14 ស្របផេភ�ដែ$ល 65-80% p,p’-DDT ជា�មា�ធាតុ�្សំ�កម ្ម 15-21% ជា o,p’ –DDT �ឹងដែតមិន�កម្ម, 4%លៃន p,p’- DDD និង 1.5% ជា 1-(P-ក្លរបី៊ូផេ�នីល)-2,2,2-ស្រ�ីក្លរផូេ�តាណុលនិង�មា�ធាតុផេស្រnពីផេនាះជា�មា�ធាតុមិន�ុ�្ធឬជាផេមតាបូលីតលៃនDDTs(ATSDR, 2002)។ផេ ក្នុងបរសិា្ថ ន DDTបានបំដែលងជា�ំរង់ផេ�្សងផេ�=តដែ$លមានផេ�្ថរភាពជាងផេ^ជា1,1’-(2,22,dichloroethenylidene)-bis[4-chlorobenzene](DDE)1,1’- dichloro(2,2- bis ( p-chlorophenyl) ethane (DDD)(CDC, 1995)។DDT ជាពិផេ�� DDE Wន់និងការបំដែបកជាពិផេ��ក្នុង�ីតុណ្ហ ភាពស្រតជាក់ និង�ីតុណ្ហ ភាពបរយិាកា� ដែ$លនាផំេអាយវា�្ថិតក្នុងបរសិា្ថ នក្នុងរយៈផេពលយូរ(WHO, 2011)។សារធាតុគីមីទាងំផេនះគឺ�្ថិតផេ រយៈផេពលយូរក្នុង$ី '្យល់ �ឹក ស្របមូល�្តុំនិង�្ថិតផេ ក្នុងជាលិកាខា្ល ញ់រប�់ភាវរ�ផេហីយមានរយៈផេពលfក់កណា្ត លជីវតិពី2-15ឆ្នា្ន អំាស្រ�័យផេលីលក្ខ'ណ្ឌ ផេ�្សងៗនិងស្របផេភ�$ី(CDC, 2010)។

របូ.2.1: កំរតិ�ំណល់ DDTs ជាមW្យម (ppb ក្នុងខា្ល ញ់) ផេ ក្នុងស្របព័ន្ធផេ�កូឡូ�ីុលៃន Lake Kariba បងា្ហ ញពីការស្របមូល�្តុំតាមរយៈដែ'្សស្រJវាក់៉អាហារ( Geneva, 2002)

6

តារ៉ាង 2.1: ផេN្ម ះ របូមន្តនិង�ំរង់គីមីលៃនDDT,DDE, និង DDD (ATSDR, 2002)

ផេN្ម ះWម្មតា ផេN្ម ះតាម IUPAC របូមន្ត$ុល �ំរង់មូ៉ផេលគុលp,p’- DDT 1,1’-(2,2,2-

trichloroethylidene bis(4-chlorobenzene)

C14H9Cl5

p,p’-DDE1,1'-(2,2-dichloroethylidene)bis(4chlorobenzen)

C14H8Cl4

p,p’-DDD1,1-bis (4-chlorophenyl)-2,2-dichloroethane

C14H10Cl4

o.p’-DDT 1,1,1-trichloro-2(o-chlorophenyl)-2-(p-chlorophenyl)ethane

C14H9Cl5

o,p’-DDE1,1-dichloro-2(o-chlorophenyl)-2-(p-chlorophenyl) ethylene

C14H8Cl4

o,p’-DDD1,1-dichloro-2-(o-chlorophenyl)2-(p-chlorophenyl)ethane

C14H10Cl4

២.១.១លក្ខណៈរបូ និង លក្ខណៈគីមីលៃន DDTs

លក្ខណៈរបូ និង លក្ខណៈគីមីលៃន DDTsរបូមន្តគីមី : C14H9Cl5 (p,p’- DDT)ផេN្ម ះតាម IUPAC : 1,1’-(2,2,2 –trichloroethylidene) bis (4-chlorobenzene)

1,1,1-Trichloro-2,2-bis(p-chlorophenyl)ethane 2,2-bis(p-Chlorophenyl)-1,1,1-trichloroethane

ផេN្ម ះfណិជ]កម្ម : Agritan, Anofex, Arkotine, Azotox, Bosa Supra, Bovidermol, Chlorophenothan, Citox, Clofenotane, Deol, Detox, Dibovan,

ម៉ា�មូ៉ផេលគុល : 354.49 g/molលក្ខណៈរបូ :គា្ម នក្លិន គា្ម នពណ៌ និងជាផេម�ពណ៌�

7

JំនុJរលាយ : 108.5 oCJំនុJរពុំះ : 260oCកំរតិរលាយក្នុង�ឹក : 1.2-5.5 µg/L 25 oC �ំfWJំហាយ : 2.53. 10-5 Pa ផេ 20 oC $ង់�ីុផេត : 1.6g/cm3

Jំណាត់ថ្នា្ន ក់ផេ>យWHO : សារធាតុពុលកំរតិមW្យម(II)ផេមគុណ�ំរបូ$ី : log Koc = 5.146-6.26ការបំដែបកក្នុង�ុកតាណុល/�ឹក: log Kow= 4.89- 6.914LD50 ផេ ក្នុង�ន្សាយ : 1770mg/kg លៃន�ំងន់'្លួនLD50 ផេ ក្នុងកណ្តុ រ : 100mg/kg លៃន�ំងន់'្លួនបរមិាណJំនូលស្របចាលំៃថjដែ$លកំនត់ផេ>យWHO ; 20µg/Kg លៃន�ំងន់'្លួន ( chak.e.t al, 2010)

(Ritter, 1997) និងកំរតិ�តិបរមាផេ ក្នុងខា្ល ញ់�តXដែ$លកំនត់ផេ>យ FAO/WHO 5mg/Kg លៃនខា្ល ញ់�តX(FAO/WHO, 2010)

តារ៉ាង2.2 : លក្ខណៈ របូនិងគីមីលៃនp,p'-ando,p'-DDT,DDE,និង DDD(ATSDR, 2002

លក្ខណៈ p,p'-DDT p,p'-DDE p,p'-DDD o,p’-DDT o,p’-DDE o,p’- DDD

ម៉ា�មូ៉ផេលគុល 354.49 318.03 320.05 354.49 318.03 320.05ពណ៌ ស្រកាមគា្ម នពណ៌

ឬផេម�ពណ៌�ស្រកាមពណ៌� ស្រកាមគា្ម នពណ៌

ឬផេម�ពណ៌�

ស្រកាមផេម�ពណ៌�

គា្ម ន�ិន្នន័យ

គា្ម ន�ិន្នន័យ

ភាពរបូ រងឹ រងឹ រងឹ រងឹ គា្ម ន�ិន្នន័យ

រងឹ

JំនុJរពុំះoC 260 336 350 គា្ម ន�ិន្នន័យ គា្ម ន�ិន្នន័យ

គា្ម ន�ិន្នន័យ

JំនុJរលាយ 0C 109 89 109–110 74.2 គា្ម ន�ិន្នន័យ

76-78

$ង់�ីុផេត g/cm3 0.98-0.99 គា្ម ន�ិន្នន័យ 1.385 0.98-0.99

គា្ម ន�ិន្នន័យ

គា្ម ន�ិន្នន័យ

ក្លិន គា្ម នក្លិនឬក្លិនអារម៉ូា�ិJផេ'្សាយ

គា្ម នក្លិន គា្ម នក្លិនឬក្លិនអារម៉ូា�ិJផេ'្សាយ

គា្ម ន�ិន្នន័យ

គា្ម ន�ិន្នន័យ

កំរតិរលាយក្នុង�ឹកmg/ L (25 oC)

0.025 0.12 0.090 0.085 0.14 0.1

ភាពរលាយក្នុងធាតុរលំាយ�ររី៉ាង្គ

រលាយតិJក្នុងផេ�តាណុលនិងរលាយខា្ល ងំក្នុងផេ��ីលផេ�ដែ�និងអាផេ�តូន

ក្នុងខា្ល ញ់និងក្នុងធាតុរលំាយ�ររី៉ាង្គភាគផេស្រJីន

គា្ម ន�ិន្នន័យ គា្ម ន�ិន្នន័យ គា្ម ន�ិន្នន័យ

ផេ�តាណុល �ី�ូ�ុកតាន កាបូនផេតស្រតាក្លរ ួ

ផេមគុណបំដែបក 6.91 6.51 6.02 6.79 6.00 5.87

8

LogKowLogKoc

5.18 4.70 5.18 5.35 5.19 5.19

�ំfWJំហាយ torr 1.60x 10-7 ផេ 20oC torr

6x 10-6 ផេ 20 oC

1.35x10-6

ផេ 25 0C1.1x 10-7

ផេ 20 oC6.2x 10-6

ផេ 25 oC1.94x 10-6 ផេ 30 oC

លំនឹងតាមJ្បាប់Henry

8.3x 10-6 atm-m3/mol 2.1x10-5

atm-m3/mol

4.0x10-6 atm-m3/mol

5.9x10-7 atm-m3/mol

1.8x10-5atm-m3/mol

8.17x 10-6 atm-m3/mol

២.១.២ ការ�ំផេយាគ DDTs

DDTs ស្រតវូបាន�ំផេយាគផេឡងី$ំបូងផេ>យផេលាក Baeyer និង�ហការរីប�់គាត់ផេ ឆ្នា្ន ំ 1872 បុ៉ដែន្តឥ�ិ្ធពលលៃនការ�ំលាប់�តXល្អិតរប�់វាស្រតវូបានផេគ��ូលសា្គ ល់ផេ ឆ្នា្ន ំ 1940 (Williamson, 2006)។ក្នុងការ�ំផេយាគDDT ផេគស្រតវូការសារធាតុចាប់ផេ�្តីមពីរគឺស្រ�ីក្លរអូាផេ�តាល់ផេ$�ីត(CCl3-CHO) និងក្លរ ៉បូង់ដែ�ន។ ស្រ�ីក្លរ ៉អូាផេ�តាល់ផេ$�ីុតបផេងaីត�ំរង់ជាកាបូកាJុងផេ>យស្របតិកម្មជាមួយអា�ីុត�ុ៊ល�ួរJិខាប ់ បនា្ទ ប់មកស្របតិកម្មរវាងសាធាតុចាប់ផេ�្តីមទាងំពីរផេកីតផេឡងីជា$ំបូងក្នុង�ីតាងំប៉ារ៉ាល៉ៃនក្លរ ៉បូង់ដែ�ន �្តល់ផេអាយនូវ�ន្តរ�មា�ធាតុអាល់កុល។�ន្តរ�មា�ធាតុអាល់កុលកា្ល យជាបង់�ីុលិJផេ>យវត្តមានលៃនអា�ីុតបផេងaីត�ំរង់កាបូកាJុងថ្មីដែ$លនិងផេ^ភា] ប់និងមូ៉ផេលគុលក្លរ ៉បូង់ដែ�នផេ�្សងផេ�=ត( Eglin, n.d, Williamson, 2006).

របូ 2.2 Jលនការលៃនស្របតិកម្ម�ំផេយាគ DDTs(Eglin, n. d)

9

២.១.៣ ផេមតាបូលី� លៃន DDTs

DDTs ភាគផេស្រJីនបានបំដែបកយឺតៗផេ^ជា DDE និង DDD ផេ>យ�កម្មភាពរប�់មីស្រកសូារfង្គកាយផេ ក្នុងបរសិា្ថ ន ( ATSDR, 2002)។Jំដែនកឯផេ ក្នុងសារfង្គកាយវញិ DDTs ក៏ស្រតវូបានបំដែលងផេ^ជា DDE , DDD, DDA ផេ>យស្របតិកម្ម$កអាតូមក្លរផេJញ រJួ�្តុក�ុកក្នុងជាលិកាខា្ល ញ ់ (WHO, 2011)។ខា្ល ញ់ស្រតវូបានបំដែបកផេ ផេពលដែ$លសារfង្គកាយស្រតវូការថ្នាមពលផេស្រJីន នាផំេអាយ�លិត�លផេមតាបូលីតរប� ់ DDT ស្រតវូបានបផេញ្ចញផេ^ក្នុងNមដែ$លអាJបណា្ត លផេអាយពុល$ល់ផេថ្លីមនិងស្របព័ន្ធស្របសា� (Ho, 2010)។ ផេល្ប�នលៃនការបាត់បង ់ DDT ពីជាលិកាខា្ល ញ់ក្នុង'្លួនមនុ�្សមានភាពយឺតជាងក្នុង'្លួន�តX សាX ដែ aនិងកណ្តុ រ( WHO, 2011)។

�្លូវផេមតាបូលី�ក្នុង'្លួន�តXកផេករស្រតវូបានផេលីកផេឡងីថ្នាមាន�្លូវផេមតាបូលី�Jំនួនពីរ។ ផេមតាបូលីតតំរងផេនាមJំបងលៃនDDT គ ឹ DDA ដែ$ល�លិតផេឡងីតាមលំ>ប់លំផេ>យស្របតិកម្មដែ$លមានស្របតិកម្មផេរ$ុកម្ម$កអាតូមក្លរ ផេរ$ុកម្ម �ីុស្រ>តកម ្ម និង�ុក�ីុតកម្មលៃនមូ៉ផេលគុលអាលី��ិJ។ DDTs $ំបូងស្រតវូបានផេWXីផេមតាបូលី�ក្នុងផេថ្លីមផេ^ជា�ន្តរ�មា�ធាតុពីរគឺ DDE និង DDD ។ ក្នុងកណ្តុ រដែស្របង DDE បំដែលងយឺតៗក្នុងផេថ្លីមផេ^ជា 1-chloro-2,2-bis( p-chlorophenyl) ethan (DDNU) និងបនា្ទ ប់មកផេ^ជាDDA ផេ ក្នុងតំរងផេនាមផេ>យការបំដែលង 1.1-bis (p- chlorophenyl) ethane (DDNU)។

របូ 2.3: $ំផេណីរផេមតាប៉្ូគលី�លៃន DDT ក្នុង (A) កណ្តុ រដែស្របង (B) កណ្តុ រតូJៗនិង�តXតូJ(hamster)( ATSDR, 2000)

DDD បន្សាបជាតិពុល (detoxify) ផេ>យបំដែលង DDMU ផេ^ជា 1-chloro-2,2,bis(p-chlorophenyl) ethane(DDMS) បនា្ទ ប់មកជា DDNU។ផេមតាបូលី� DDMS ជា DDNU ផេកីតផេឡងីទាងំក្នុងផេថ្លីម និងក្នុងតំរងផេនាម ដែតតំរងផេនាមជាកដែន្លងផេមតាបូលី�$ំបូង។DDNU បនា្ទ ប់មកផេWXីផេមតាបូលី�ក្នុងតំរងផេនាមជា 2,2-bis(p-chlorophenyl)ethanol (DDOH) 2,2-bis( p-chlorophenyl) ethanal (DDCHO) ។ក្នុងកណ្តុ ររតូJនិង�តXតូJៗ �្លូវពីរ DDD ផេ^ DDMU ជា�្លូវJំបង(ATSDR, 2002)។

�្លូវផេមតាបូលី�ក្នុង'្លួនមនុ�្សនិង�តXមានភាព$ូJគា្ន 'ុ�គា្ន ដែតស្របផេភ�ផេ�្សងគា្ន និងជាលិកា'ុ�គា្ន ។ផេមតាបូលីតលៃនDDT ក្នុង'្លួនមនុ�្សគឺ$ូJគា្ន ផេ^នឹងផេមតាបូលីតក្នុង'្លួន�តXដែ$លផេ ផេពលដែ$ល DDT ស្រតវូបានផេលបJូលក្នុង'្លួន បាន

10

ផេWXីស្របតិកម្ម$កក្លរផេJញកា្ល យជាDDD ផេហីយJុងផេស្រកាយកា្ល យជា DDA ដែ$លស្រតវូបផេញ្ចញផេចាលតាមរយៈ�ឹកផេនាម។DDT ក៏បានបំដែលងជា DDE ផេ>យស្របតិកម្ម$កអា�ីុតក្លរសី្រ�ិJផេJញដែតផេល្ប�នលៃនការបំដែបកគឺយឺតជាងពី�្លូវបំដែបក DDT ផេ^ជា DDD។តាមរយៈការ�ិក្សារ�ំពីផេមតាបូលី� DDE គឺមានផេល្ប�នយឺត ផេហីយវារក្សា�ុកក្នុងជាលិកាខា្ល ញ់និងមិនងាយបំដែលងជាDDA ផេ� ផេ>យផេលាក Morgan និង Roan (ATSDR, 2002)។

២.១.៤ �លប៉ះfល់លៃនDDTs ផេ^ផេលី�ុ'ភាពមនុ�្ស

�លប៉ះfល ់ លៃន DDTs Jំផេfះមនុ�្សអាJផេកីតផេឡងី$ំបូងតាមរយៈការញុ៉ាអំាហារដែ$លមានបរមិាណតិJតួJលៃន DDT ការ$ក$ផេង្ហីមJូលផេ>យសារ'្យល់មាន DDTs ស្រ�បូJូលតាមរយៈដែ�្បកកំឡុងផេពលផេស្របីស្របា�់DDT ឬតាមរយៈការ�ឹក�ឹកដែ$លមាន DDTs JំដែនកឯទារកអាJរង�លប៉ះfល់តាមរយៈការបំផេ¢ផេ>យ�ឹកផេ>ះដែ$លមា្ត យមាន�្ទុកDDT។បរមិាណលៃន DDT ដែ$លបានJូលផេ^ក្នុង'្លួនតាមរយៈម្ហូបអាហារអាស្រ�័យផេលីកំហាប់លៃនសារធាតុទាងំផេនាះក្នុងម្ហូបអាហារនិងបរមិាណអាហារដែ$លJូលញុ៉ា(ំ ATSDR, 2002)។

ក. ការពុលភា្ល មៗ

DDT គឺមានជាតិពុលពីកំរតិមW្យមផេ^កំរតិពុលស្រសាលJំផេfះការ�ិក្សាផេលីថនិក�តXស្របផេភ�ផេ�្សងៗគា្ន តាមរយៈការការផេលបផេ>យ�្ទ ល់។របាយការណ៍បានបងា្ហ ញថ្នា �តXទាងំផេនាះមាន LD50 'ុ�ៗគា្ន Jំផេfះកណ្តុ រដែស្របងមានLD50 ពី 113 ផេ^ 800 mg/Kg កណ្តុ រតូJៗ ពី 150- 300 mg/Kg 300mg/Kg Jំផេfះកណ្តុ រ�ំផេ£ 400 mg/ Kg Jំផេfះ�ន្សាយ និង 500-750mg/Kg Jំផេfះ�តXដែ aដែ$លនាផំេអាយមាន�លប៉ះfល់ផេ>យកាត់បន្ថយមុ'ងារស្រកផេពញ�ីរ ៉�ីុូតក្នុងកណ្តុ រដែស្របង និងបផេងaីនកំរតិNម�ង់�ីុមដែ$លផេថ្លីម�លិត និង �្ល �់ប្តូរសារធាតុគីមីក្នុងមជ្ឈមណ្ឌ លស្របសា�កណា្ត លរប�់សាX ។Jំដែនក�លប៉ះfល់រប� ់ DDTs Jំផេfះមនុ�្សផេ>យផេយាងតាមរយៈ�លប៉ះfល់តិJតួJរហូត$ល់�លប៉ះfល់មW្យម $ូJជា Jង់ក្អួត រ៉ាក បផេងaីន�កម្មភាព�ង់�ីុមក្នុងផេថ្លីម �ឺចាប់ក្នុងស្រJមុះ បំពង់ក និង ដែភ្នក វលិមុ' �ឹក្បាល ដែបកផេញី� និងមាន�លប៉ះfល់$ល់ស្របព័ន្ធស្របសា�ផេបី�ិនកំរតិWjន់WjរអាJបណា្ត លផេអាយស្របកាJ់ញ៉៉ាក់( ATSDR, 2002)។

'. ការពុលរុ៉ាលំៃរ ៉

ឥ�្ធិពលយូរ�ដែងXងលៃន DDTs ផេWXីផេអាយមានការផេកីតជំងឺមហារកីការប៉ះfល់$ល់ស្របព័ន្ធ�ង់$ូស្រគីន ស្របព័ន្ធបន្តពូជការលូលា�់ និងប៉ះfល់$ល់ស្របព័ន្ធស្របសា�។

A. ការបងaជំងឺមហារកីDDTs ស្រតវូបានផេគស្រសាវស្រជាវពិផេសាWន៍ស្រគប់ស្រគាន់ថ្នាជាសារធាតុដែ$លបណា្ត លផេអាយផេកីតជំងឺមហារកីក្នុង'្លួន។

តាមរយៈការពិផេសាWន៍បានងា្ហ ញថ្នាផេស្រកាយពីការផេអាយ DDTs ផេ^�តXកណ្តុ រតូJៗ បណា្ត លផេអាយផេថ្លីមមាន$ុះសាJ់រ៉ាប់បញ្ចូលទាងំសាJ់មហារកីក្នុង�តXទាងំពីរផេភ�និង hepatoblastomas ក្នុង�តXកណ្តុ រផេN្ម ល។Jំដែនកឯផេមតាបូលីតរប�់DDT គ ឺ para-DDE ក៏ស្រតវូបានផេគផេWXីពិផេសាWន៍ផេ}ីញថ្នាវាក៏ជាសារធាតុដែ$លបងaជំងឺមហារកីក្នុង�តXកណ្តុ រផេស្រfះវាបានផេWXីផេអាយផេថ្លីម$ុះសាJ់ក្នុងកំរតិ'្ព�់។ Jំផេfះមនុ�្សក៏មានការពិផេសាWន៍ផេ^ផេលីកម្មករផេ ក្នុងផេរ៉ាងJស្រក�លិត DDTs Jំនួន 2 ផេ ក្នុង�ហរ$�អាផេមរJិដែ$លបងា្ហ ញពីឥ�្ធិពលទាក់�ងផេ^និងកំរតិផេ�រ ៉មូ(serum) លៃន DDTs អាJស្រប�មមុ'និងជំងឺមហារកី�ួតដែ$លអាJផេកីនផេឡងីជាមួយនិងការផេកីនផេឡងីលៃនកំហាប់ DDTs។ តាមរយៈការពិផេសាWន៍បងា្ហ ញថ្នាDDTs បានបណា្ត លផេអាយផេកីតជំងីមហារកីផេ�ីបក្នុងឆ្នា្ន ំ1991 ភា្ន ក់ងារ�ន្តរជាតិ�ំរ៉ាប់ការស្រសាវស្រជាវពីជំងឺមហារកី(IARC) បានចាត់ថ្នា្ន ក់ DDTs ជាសារធាតុដែ$លអាJបងaជំងឺមហារកី$ល់មនុ�្ស (IARC, 1997)។

A. �លប៉ះfល់ផេ^ផេលីស្របព័ន្ធ�ង់$ូស្រគីនការលូតលា�់ និងស្របព័ន្ធបន្តពូជការពិផេសាWន៍ផេ^ផេលី�តXកណ្តុ របានបងា្ហ ញថ្នាស្រកផេពញអាល់ផេស្រ$ណាល់គឺបាន��ួលរង�លប៉ះfល់ផេមផេ>យ

ផេមតាបូលីតលៃនDDTs ផេ>យវាបានផេ^បន្ថយ�ម្មត្ថិភាពរប�់�ីុយូ៉តផេ ក្នុងស្រកផេពញ�ីរ ៉�ីុូត។ បដែន្ថមពីផេនះផេ�=ត DDT ស្រតវូបានផេគចាត់�ុកថ្នាជា�្នករ៉ារំ៉ាងស្របព័ន្ធ�ង់$ូស្រគីន Endocrine Disrupting Chemicals (EDCs)។សារធាតុគីមីរ៉ារំ៉ាងស្របព័ន្ធ�ង់$ូស្រគីនសារធាតុដែ$ល�ំផេយាគផេ>យសារfង្គកាយឬជាសារធាតុដែ$ល�ំផេយាគផេឡងីតាមWម្មជាតិដែ$លផេ^បងា្អ ក់ការ�ំផេយាគការបផេញ្ចញការ$ឹកនា ំ ការភា] ប់និងការបំបាត់លៃន�រមូ៉នWម្មជាតិក្នុង'្លួន។�រមូ៉នទាងំផេនះមានតូនា�ី��ួល'ុ�ស្រតវូផេលីការលូតលា� ់ អាកប្បកិរយិា ការបន្តពូជ និងការរក្សារ�ូផេម�ូសា្ត �(Crisp, 1998)។តាមរយៈការពិផេសាWន៏ស្រសាវស្រជាវបានបងា្ហ ញថ្នា DDT មានល�្ធភាពអាJបងា្អ ក់�កម្មភាពលៃន�រមូ៉នផេ�្តរ ៉�ីុូតWម្មជាតិ ផេហីយភា]ប់ផេ^នឹង�រមូ៉ន�ឺស្រ�្តូដែ�ននិង�ង់ស្រ$ដូែ�ន។ផេលី�ពីផេនះDDTs ផេWXីផេអាយប៉ះfល់ផេលីស្របព័ន្ធ�ង់$ូស្រគីនផេ>យវាអាJផេWXីស្រតាប់តាម�រមូ៉ន�ង់ស្រ$ដូែ�ន ស្របឆ្នាងំនិង�រមូ៉ន�ង់ស្រ$ដូែ�ននិង�ឺស្រ�្តូដែ�នផេWXីការ�្ល �់ប្តូរការ�ំផេយាគនិងផេមតាបូលី�លៃន�រមូ៉ននិង�្ល �់ប្តូរ�្នក��ួល�រមូ៉ន(hormone receptor) (ATSDR, 2002)។Jំដែនកឯ�ល

11

ប៉ះfល់ផេលីស្របព័ន្ធបន្តពូជក៏មានការ�ិក្សាស្រសាវស្រជាវផេ>យបានស្រតតួពិនិស្រតផេមីលឥ�្ធិពលរប�់DDT ផេលីផេក្មងស្រ�ីដែ$លបណា្ត លផេអាយផេក្មងស្រ�ីមានរ$ូវផេ អាយុតិJ។ បនា្ទ ប់មកក៏មានការ�ផេងaតស្រសាវស្រជាវJំផេfះបុរ�ដែ$លរ�់ផេ ក្នុងតំបន់ដែ$លមានកំហាប់DDTs '្ព�់ បានបងា្ហ ញថ្នាដែ�្ពមរប�់ពួកគាត់មានលក្ខណៈរបូរ៉ាងមិនស្រគប់ស្រគាន់$ូJជាការ'Xះកន្ទុយនិងនិងការរញួJូលលៃនស្រកម៉ូា�ីន ដែ$លមាន�ំនាក់�ំនងវជិ]មានជាមួយកំរតិលៃន DDTs។Jំផេfះស្រ�្តីវញិក៏បានបងា្ហ ញថ្នាកំហាប់DDT DDE ប៉ះfល់$ល់វ$្តរ$ូវនិងរយៈផេពលលៃនការមានលៃ�្ទផេfះ( Breda et al., 2009)។

B. �លប៉ះfល់$ល់ស្របព័ន្ធស្របសា�DDTs បងa�លប៉ះfល់$ល់ស្របព័ន្ធស្របសា�តាមJលការ$ូJជា វាបានផេ^បងា្អ ក់Jលនា�ីុយុ៉ង�ូ$្យូម ្លង

កាត់ភា្ន �ផេកា�ិការស្របសា�។ DDTs ពន្យារJលនា�ីុយុ៉ង�ូ$្យូមនិងការfរនូវការផេបីក�្លូវលៃនបូ៉តា�្យ៉ូម។Jលនការផេនះផេកីតផេឡងីផេ>យសារ DDT បានភា] ប់ជាមួយ�ង់�ីុមយថ្នាស្របផេភ�លៃនផេកា�ិការស្របសា�គឺ ATase (Adenosintriphosphatase) ដែ$លមានតួនា�ីក្នុងការស្រគប់ស្រគងផេល្ប�នលៃន�ីុយុ៉ង �ូ$្យូម �ូសាX ត និង កាល់�្យូម  ្លងកាត់ភា្ន �ផេកា�ិការស្របសា�និងផេWXីផេអាយមានភាពបូ៉ដែលផេឡងីវញិក្នុងស្របព័ន្ធស្របសា�។បដែន្ថមពីផេនះផេ�=ត DDTs ក៏បានផេ^បងា្អ ក់ការ$ឹកនា�ីុំយុ៉ងកាល់�្យូមក្នុង�រលៃ�ស្របសា�ផេ>យការភា] ប់ជាមួយតំបន់ដែ$លមិនJូលJិត្ត�ឹកផេហីយជះឥ�្ធិពលផេលី�ង់�ីុម Ca2+/Mg2+ATase។�ីុយុ៉ងកាល់�្យូមមានតួនា�ី�ំខាន់ក្នុងការបផេញ្ចញ�្នកនាសំារស្របសា�។រ៉ាល់ស្រគប់Jលនការទាងំ��់រប� ់ DDTs រ៉ាប់ទាងំឥ�្ធិពលលៃនការ$កភាពបូ៉ដែលលៃនភា្ន �ស្របសា� ការបងា្អ ក់ការបផេញ្ចញ�្នកនាសំារស្របសា�ដែ$លនាផំេ^រកការបផេងaីនការជំរញុក្នុងស្របព័ន្ធស្របសា�ការកង្រ្គានា្ត ក់ស្របកាJ ់ នាផំេអាយផេបះ$ូងផេ$ីរញ៉ាប់ផេមតាបូលី�អា�ីុត និងការផេឡងីកំផេ�(ATSDR, 2002)។

២.២ PCBs និងលក្ខណៈរប�់វា

PCBs ជាល្បាយលៃន�ីុស្រ$កូាបួក្លរដែ$លផេស្របីស្របា�់តាងំពីឆ្នា្ន ំ1930 ក្នុងការផេស្របីស្របា�់ក្នុងឧ�្សាហកម្មក្នុងបរកិា្ខ �គ្គិ�នី$ូJជា ស្រតង់�Xូម៉ា�័រ ឧបករណ៍បផេន្ទរកំផេ� កាប៉ា�ីុ�័រWំៗ ជាសារធាតុរ៉ាវ�ំរ៉ាប់បផេន្ទរកំផេ� សារធាតុបដែន្ថមក្នុងថ្នា្ន លំាប ស្រក>�Jំលងគា្ម នកាបូននិង�្ល �្ទិJ(Ritter, 1997)។PCBs ជា�មា�ធាតុ�ីុស្រ$កូាបួដែ$លមានវង់បង់ដែ�នJំនួនពីរភា]ប់គា្ន ផេ>យ�ម្ព័ន្ធមួយជាមួយអាតូមកាបូននិងកាបូនផេហីយភា] ប់ជាមួយនិងអាតូម�ីុស្រ$ដូែ�នពី1-10អាJជំនួ�ផេ>យអាតូមក្លរបាន(Faroon, 2003)។ PCBs មានJំនួន 209 ស្របផេភ�ដែ$លផេ¥ថ្នា PCBcongeners ដែ$លផេកីតផេឡងីផេ>យសារភាព'ុ�គា្ន លៃននិង�ីតាងំជំនួ�អាតូមក្លរ(Ahlborg, 1992)។ PCB congeners នីមួយៗមានលក្ខណៈរបូ គីមីនិងលក្ខណៈពុល'ុ�ៗគា្ន អាស្រ�័យផេលីJំនួននិង�ីតាងំលៃនអាតូមក្លរដែ$លភា]ប់ផេ^និងបី៊វង់ផេ�នីល។ផេ ផេលីវង់ផេ�នីលផេល' 2 $ល់6 គឺតំណាងផេអាយ�ីតាងំផេ ផេលីវង់ផេ�នីលមួយ និងផេល'2’$ល់6’បងា្ហ ញ�ីតាងំផេ ផេលីវង់ផេ�នីលមួយផេ�=ត។�ីតាងំ 2, 6, 2’, 6’ គឺ�ំផេ�ផេលី�ីតាងំ�រតូឯ�ីតាងំ 3, 3’, 5, 5’ជា�ីតាងំផេមតា និង�ីតាងំ 4,4 ជា�ីតាងំប៉ារ៉ា(៉ Fikslin, 2002)។Jំផេfះការផេ¥ផេN្ម ះមានស្របព័ន្ធផេ¥ផេN្ម ះពីរផេ�្សងគា្ន ដែ$លផេស្របី�ំរ៉ាប់ផេ¥ផេN្ម ះ PCBs គឺតាមស្របព័ន្ធ IUPAC និងស្របព័ន្ធ�ភិវឌ្ឍន៍ផេ>យផេលាក Ballschmiter និង Zell (1980)គឺផេគផេ¥ផេN្ម ះ PCB តាមផេល'លៃនអាតូមកាបូនដែ$លក្លរបានភា] ប់ផេហីយ�រផេ�រផេល'តាមលំ>ប់និង>ក់ផេ ខាងមុ'ផេN្ម ះPCB។ឧទាហរណ ៍ PCB congener ដែ$លក្លរភា] ប់ផេ ផេលីអាតូមការបូន2,3,4,3’ ស្រតវូបានផេគ�រផេ�រ 2,3,3’,4 ។ផេ ក្នុងបរសិា្ថ ន PCBs ភា] ប់ជាមួយនិង�មា�ធាតុ�ររី៉ាង្គរប�់$ី កាក�ំណល់(sediment) ជាលិកាមានជីវតិ និងស្រតវូបានសារfង្គកាយតូJក្នុង�ឹក�ីុផេហីយវាស្របមូល�្តុំតាមរយៈដែ'្សស្រJវាក់៉អាហារនិងអាJបណា្ត លផេអាយមានឥ�្ធិពលអាស្រកក់$ល់�ុ'ភាពមនុ�្សនិងបរសិា្ថ ន(Ritter, 1997, ATSDR, 2000)។

12

របូ 2.4 ការស្របមូល�្តុំ PCBs ផេ ក្នុងបឹង ONTARIO ( Beek, 2000)

�ំរង់គីមី�ូផេ^រប� ់ PCBs និង�ីតាងំទាងំ$ប់ដែ$លអាតូមក្លរអាJភា] ប់ផេ^នឹងវង់ផេ�នីលទាងំពីរតាម�ីតាងំ�រតូ ផេមតា និងប៉ារ៉ា ៉

របូ 2.5 �ំរង់មូ៉ផេលគុល�ូផេ^រប�់ PCBs

២.២.១ លក្ខណៈរបូនិងលក្ខណៈគីមីលៃន PCBs

លក្ខណៈពិផេ��រប� ់ PCBsគឺលក្ខណៈនិJលភាព Wន់និងអា�ីុត បា� និងផេ�្ថរភាពJំផេfះកំផេ�។ PCBs congeners �ុ�្ធភាគផេស្រJីនគា្ម នពណ៌ គា្ម នក្លិន និងជាស្រកាមផេ ផេស្រកាម�ីតុណ្ហ ភាពបរយិាកា�។ ល្បាយលៃនPCBដែ$លផេគលក់$ូJជាArochlor គឺជាធាតុរ៉ាវថ្នា្ល �្អិត�ន្ធិល ដែ$លភាព�្អិត�ន្ធិលផេនះផេកីនផេឡងីជាមួយនិងការផេកីនផេឡងីលៃនកស្រមិតរប�់អាតូមក្លរដែ$រ។PCB ជា�ូផេ^មានJំនុJរពុំះ'្ព�់ជាង200oC �ំfWJំហាយទាប កំរតិរលាយក្នុង�ឹកទាប (ppm ឬ ppt) មានកំរតិស្របមូល�្តុំក្នុងភាវរ�់'្ព�់(BCFs) ផេហីយមិនងាយបំដែបកដែ$លនាផំេអាយវាមានផេ�្ថរភាពក្នុងបរសិា្ថ នយូរ(Henry, 2003)។PCBs មានផេN្ម ះfណិជ]កម្ម$ូJជា Arochol, Pyranol, Pyroclor, Phenochlor, Pyralene, Clophen, Elanol, Kanechlor,Santotherm, Frenchlor, Apirolio , និង Sovol(Ritter, 1997)។PCBs រលាយយ៉ាងងាយក្នុងធាតុរលំាយ�ររី៉ាង្គមិនបូដែល និងក្នុងខា្ល ញ់លៃនសារfង្គកាយមានជីវតិ(Obaid M et al., 2003)។ជា�ូផេ^ផេបីកំរតិរលាយនិង�ំfWJំហាយថយJុះផេនាះកំរតិលៃនស្រកមុជំនួ�

13

និងផេកីនផេឡងីផេហីយកំរតិរលាយក្នុងខា្ល ញ់ផេកីនផេឡងីស្រ�បគា្ន និងការរផេកីនផេឡងីលៃនស្រកមុជំនួ�ក្លរដែ$រ។�ង្គការ�ុ'ភាពពិភពផេលាកបានកំនត់Jំនូលស្របចាលំៃថj�ំរ៉ាប់ PCBs គឺ 20ng/Kg លៃន�ំងន់'្លួន( Chak et al., 2010)។

ស្រកមុ�ូមូ៉ឡូកជាស្រកមុរងរប�់PCBs congeners ដែ$លបានកំនត់�ំគាល់ផេ>យJំនួនអាតូមក្លរ។ PCBsផេ ក្នុងស្រកមុ�ូមូ៉ឡូកមានម៉ា�មូ៉ផេលគុល$ូJគា្ន និងJំនួនអាតូមក្លរ$ូJគា្ន នដែ$លភា] ប់ផេ^និងវង់បី៊ផេ�នីលដែត�ីតាងំលៃនការភា] ប់អាតូមក្លរគឺ'ុ�ៗគា្ន ។ឧទាហរណ៍ ពីមូ៉ណូក្លរ ៉បី៊ូផេ�នីល$ល់ផេ$កាក្លរ ៉បី៊ូផេ�នីល( Henry et al., 2003)។

14

តារ៉ាង 2.3 លក្ខណៈរបូ និងលក្ខណៈគីមី រប�់PCBs �ូមូ៉ឡូក(Henry, 2003; IPCS, IOMC, 1997)

Jំនួនលៃនអាតូមក្លរ ស្រកមុ�ូមូ៉ឡូក រមូន្តមូ៉ផេលគុល ម៉ា�មូ៉ផេលគុល

(g/mol) Jំនួន�ីុ�ូដែម �ំfWJំហាយ(Pa)

កំរតិរលាយក្នុង�ឹក (g/m3)

1 មូ៉ណូក្លរ ៉បី៊ូផេ�នីល C12H9Cl 188.7 3 0.9-2.5 1.21-5.5

2 ឌីក្លរ ៉បី៊ូផេ�នីល C12H8Cl2 223.1 12 0.008-0.60 0.06-2.0

3 ស្រ�ីក្លរ ៉បី៊ូផេ�នីល C12H7Cl3 257.5 24 0.003-0.22 0.015-0.4

4 ផេតស្រតាក្លរ ៉បី៊ូផេ�នីល C12H6Cl4 292 42 0.002 0.0043-0.010

5 ប៉ង់តាក្លរ ៉បី៊ូផេ�នីល C12H5Cl5 326.4 46 0.0023-0.051 0.004-0.02

6 �ិJសាក្លរ ៉បី៊ូផេ�នីល C12H4Cl6 360.9 42 0.0007-0.012 0.0004-0.0007

7 �ិបតាក្លរ ៉បី៊ូផេ�នីល C12H3Cl7 395.3 24 0.00025 0.000045-0.000

8 �ុកតាក្លរ ៉បី៊ូផេ�នីល C12H2Cl8 429.8 12 0.0006 0.0002-0.0003

9 ណូណាក្លរ ៉បី៊ូផេ�នីល C12HCl9 464.2 3 - 0.00018-0.0012

10 ផេ$កាក្លរ ៉បី៊ូផេ�នីល C12Cl10 498.7 1 0.00003 0.000001-0.00

ស្រកមុ�ីុ�ូដែមជាPCBs ដែ$ល�្ថិតផេ ស្រកមុ�ូមូ៉ឡូក$ូJគា្ន មានម៉ា�មូ៉ផេលគុល$ូJគា្ន ដែតមាន�ីតាងំជំនួ�អាតូមក្លរ'ុ�ៗគា្ន ។ �ីុ�ូដែមយថ្នាស្របផេភ�ស្រតវូបានផេគកំនត់�ំគាល់ផេ>យ�ីតាងំអាតូមក្លរផេ ផេលីវង់បី៊ផេ�នីល។ឧទាហរណ៍ 3,3’,4,4’,5-បង់តាក្លរ ៉បី៊ូផេ�នីល(Henryet al., 2003)។

ក្នុងJំផេនាម PCBs Jំនួន209 មាន PCB Jំនួន12 ដែ$លអាJបណា្ត លផេអាយមានការពុលតាមរយៈស្រកមុ Aryl-Hydrocarbond Receptor (AHR)។ស្រកមុPCB congeners ទាងំផេនះគឺ�ំផេ�ផេលីDioxin-like PCBs ដែ$លមានPCB congeners Jំនួន 4 ជា PCBs ដែ$លមិនមានស្រកមុជំនួ�ក្លរផេ �ីតាងំ�រតូនិង PCB congeners Jំនួន 8 ជាPCB ដែ$លមានស្រកមុជំនួ�ក្លរមួយស្រតង់�ីតាងំ�រតូ។Jំដែនកឯ PCBs ដែ$លមិនមានស្រកមុជំនួ�ក្លរផេ �ីតាងំ�រតូគឺ�ំផេ�ផេលី PCBប្លង់(co-planar PCBs) (Henry et al., 2003)។តារ៉ាង 2.4 បងា្ហ ញពី Dioxin-like PCBs នីមួយៗ

15

D

តារ៉ាង 2.4 PCBs ដែ$លមានលក្ខណៈ$ូJ Dioxin (Dioxin-like PCB congener) (Henry et al., 2003)

ផេល' IUPAC ស្រកមុ�ូមូ៉ឡូក �ីតាងំជំនួ� ផេN្ម ះតាម IUPAC PCBs ដែ$លមិនមានស្រកមុជំនួ��រតូ77 ផេតស្រតា-CB មិន�រតូ 3,3',4,4'-ផេតស្រតា -CB 81 ផេតស្រតា-CB មិន�រតូ 3,4,4',5-ផេតស្រតា-CB 126 ប៉ង់តា-CB មិន�រតូ 3,3',4,4',5-ប៉ង់តា-CB 169 �ិJសា-CB មិន�រតូ 3,3',4,4',5,5'-�ិJសា-CB PCBs ដែ$លមានស្រកមុជំនួ�មួយផេ �ីតាងំ�រតូ105 ប៉ង់តា-CB មូ៉ណូ�រតូ 2,3,3',4,4'-ប៉ង់តា -CB 114 ប៉ង់តា-CB មូ៉ណូ�រតូ 2,3,4,4',5-ប៉ង់តា-CB 118 ប៉ង់តា-CB មូ៉ណូ�រតូ 2,3',4,4',5-ប៉ង់តា-CB 123 ប៉ង់តា-CB មូ៉ណូ�រតូ 2,3',4,4',5-ប៉ង់តា-CB 156 �ិJសា-CB មូ៉ណូ�រតូ 2,3,3',4,4',5-�ិJសា-CB 157 �ិJសា-CB មូ៉ណូ�រតូ 2,3,3',4,4',5'-�ិJសា-CB 167 �ិJសា-CB មូ៉ណូ�រតូ 2,3',4,4',5,5'-�ិJសា-CB 189 �ិបតា-CB មូ៉ណូ�រតូ 2,3,3',4,4',5,5'-�ិបតា-CB

តាមរយៈស្រកមុស្របឹក្សា�ន្តរជាតិ�ំរ៉ាប់ការរកុរកក្នុង�មុស្រ�(ICES) បានចាត់�ុក PCB congeners Jំនួន 7ដែ$លផេគបាន�ិក្សាជាផេស្រJីនមកថ្នាជាPCB ដែ$លរកផេ}ីញញឹកញ៉ាប់ជាងផេគ និងមានកំរតិJំលង'្ព�់ផេ ក្នុងបរសិា្ថ ន។ PCB cogeners ទាងំ 7 ផេនាះគ ឺ PCB 28, 52, 101, 118, 138, 153, និង 180 ដែ$លមានភាពពុលស្រ�ផេ$=ងJលនការលៃនការពុល$ូJ Dioxin ផេយាងតាមលក្ខណៈមូ៉ផេលគុលរប�់វា( Castro, 2008)។PCBs ទាងំ7 ផេនះស្រតវូបានយកមកស្រសាវស្រជាវក្នុងស្របធានប�ផេនះដែ$រ។តារ៉ាង 2.5 ផេនះបានបងា្ហ ញលក្ខណៈរបូនិងគីមីលៃនPCB congeners ទាងំ 7:

16

តារ៉ាង 2.5 លក្ខណៈរបូ និងការព៌ណនា ផេN្ម ះPCB congeners ដែ$លយកមកផេWXីការស្រសាវស្រជាវរក្នុងស្របធានប�ផេនះ(Alkhatib, 2002)

ផេN្ម ះតាម IUPACផេN្ម ះគីមី ម៉ា�មូ៉ផេលគុល

(g/mol) JំនុJរលាយនិងរពុំះ(oC) កំរតិរលាយក្នុង�ឹក (mg/L) 25 oC

�ំរង់មូ៉ផេលគុល

PCB 28 2,4,4’-ស្រ�ីក្លរ ៉បី៊ូផេ�នីល 257.54 57-58, 206-207 0.085-0.266

PCB 52 2,4,5,5’-ផេតស្រតាក្លរ ៉បី៊ូផេ�នីល 291.99 86-89, 360 0.046-0.184

PCB 101 2,2’,4,5,5’-ប៉ង់តាក្លរ ៉បី៊ូផេ�នីល 326.43 76.5-77.5, 381 0.009-0.164

PCB 118 2,3',4,4',5-ប៉ង់តាក្លរ ៉បី៊ូផេ�នីល 326.43 - 0.0134 (20 oC)

PCB 138 2,2,3,4,4’,5-�ិJសាក្លរ ៉បី៊ូផេ�នីល 360.88 78.5-80, 400 0.0015-0.0024

PCB 153 2,2’,4,4’,5,5’- �ិJសាក្លរ ៉បី៊ូផេ�នីល 360.88 102-104, 400 0.00095-0.0012

PCB 180 2,2’,3,4,4’,5,5’-�ិបតាក្លរ ៉បី៊ូផេ�នីល 395.32 109-110, 400 0.00031-

0.00053

17

២.២.២ ការ�ំផេយាគ PCBs

PCBs ស្រតវូបាន�លិតផេឡងីក្នុងបរមិាណ$៏ផេស្រJីនផេ$ីម្ីបផេស្របីស្របា�់ក្នុងឧ�្សាហកម្ម។�មា�ធាតុPCBs ពិបាក�ំផេយាគក្នុងបរមិាណផេស្រJីន�ំរ៉ាប់ការ�ិក្សាជីវៈនាផំេអាយមាន�ំនួរជាផេស្រJីនផេ ដែតមានJំផេfះឥ�្ធិពលជីវៈនិងការពុលរប�់PCBs និងផេមតាបូលីតរប�់វា។

ផេលាក Korwel បាន�ិក្សាពីJលនការ�ំផេយាគ PCBs និងផេមតាបូលីតរប�់វាផេ>យផេស្របីស្របតិកម ្ម Suzuki-coupling។ក្នុងស្របតិកម្ម�ំផេយាគ PCBsផេ>យផេស្របីស្របតិកម ្ម Suzuki-coupling ស្រតវូការគូអា�ីុតបូរនិូJបង់ដែ�នជាមួយនិងស្របមូ៉ូក្លរ ៉បូង់ដែ�នផេ>យផេស្របីកាតាកលីករ (Pd(dppf)2Cl2[ dppf= 1,1’-bis (diphenylphosphino) ferrocene)]ផេស្រfះកាតាលីករផេនះ�ុកបានយូរផេ>យគា្ម នបញ្ញា្ហ និង�ូលុយ�្យុង�ូ$្យូមកាបូណាតជាបា�។ល្បាយស្របតិកម្មស្រតវូបានកំផេ�រយៈផេពល 12-16 ផេម៉ាងបនា្ទ ប់មកផេគ�ុកផេអាយស្រតជាក់ផេ ផេស្រកាម�ីតុណ្ហ ភាពបន្ទប់ បនា្ទ ប់មកផេគដែថម Alumina 20- 40g។ធាតុរលំាយស្រតវូបានផេគយកផេJញផេ>យការបន្ថយ�ំfWនិងផេម�ស្រតវូបានផេស្រចាះផេ>យ>ក់Alumina ពី 70-100g ជាមួយនិងធាតុរលំាយn-hexan 150- 250ml ដែ$លជាផេ�លុយ�ង់ផេ$ីម្បី�្តល់PCB congener ដែ$លJង់បាន (Korwel, 2004)។

របូ2.6 ការ�ំផេយាគ PCBs congeners ផេ>យផេស្របីស្របតិកម្ម Suzuki- Couplingនិងផេស្របីកាតាលីករPd( ppdf)2Cl2(Korwel, 2004)។

Jំដែនកឯផេលាក Bao (1993) បានរ៉ាយការណ៍ពីការបផេងaីត PCBs ផេ>យស្របតិកម្មបំដែបកផេ>យការ$ុតកំផេ�(Pyrolisis)លៃនHCH មិនដែមនហា្គ ម៉ាផេ>យវត្តមានលៃនFe2O3។ក្នុងស្របតិកម្មផេនះស្រតវូការ�ីុ�ូដែម HCH មិនដែមនហា្គ ម៉ា Fe2O3 >ក់ក្នុងបំពង់សាកដែកវផេហីយកំផេ�ផេ �ីតុណ្ហ ភាព 250-400 oC រយៈផេពល 0.5-8 ផេម៉ាង។ អា�ីុតក្លររ ីស្រឌិJ(HCl) ស្រតវូបានផេគបដែន្ថមJូលផេ>យការបដែន្ថមអា�ីុត�ុ៊ល�ួរJិJំនួន 0-4µl និង 10mg លៃន�ូ$្យូមក្លរកួ្នុងបំពង់សាកតូJ(capillary tubing)រJួ>ក់វាJូលក្នុងបំពង់សាកដែកវបិតជិតផេស្រកាម�ំfWបរយិាកា�និងកំផេ�ផេ 280oC រយៈផេពល 2 ផេម៉ាង។

18

របូ2.7 ការ�ំផេយាគ PCBs ពីស្របតិកម្មបំដែបកផេ>យផេស្របីកំផេ�លៃនHCH

២.២.៣ ផេមតាបូលី� PCBs

ល�្ធភាពលៃនPCBs ក្នុងការបំដែបក ឬបំដែលងផេ ក្នុងបរសិា្ថ ន�្គ¦ស្រ�័យផេលីJំនួនលៃនអាតូមក្លរផេ ផេលីមូ៉ផេលគុលបី៊ផេ�នីលនិង�ីតាងំលៃនអាតូមក្លរ(Faroon, 2003)។មានការ�ិក្សាជាផេស្រJីនពី�្លូវផេមតាបូលី�ក្នុង'្លួន�ត X រកុ្ខជាត ិ និងមនុ�្សដែ$ល�្តល់ផេអាយនូវផេមតាបូលីតផេ�្សងៗគា្ន ស្រតវូបានផេគផេបាះពុម្ភ�្សាយនិងរលឹំកផេឡងីវញិ(McGraw, 2006)។របូភាព 2.9 បងា្ហ ញ�ំពីផេមតាបូលី�លៃនPCBs ផេ ក្នុងសារfង្គកាយ:

របូ 2.8 �្លូវផេមតាបូលី�លៃន PCBs ក្នុងសារfង្គកាយ( ATSDR, 2000)

ជំហាន$ំបូងក្នុងការបំដែបកជីវៈលៃនPCBs ផេWXីផេឡងីផេ>យ�ង់�ីុម CYP ( Cytochrome P-450)ដែ$លមាន CYP 1A1 , 1A2, និង CYP 2B1, 2B2 ផេ>យមានការ�ស្រមប�ស្រមលួផេ>យស្របតិកម្ម�ុក�ីុតកម្មលៃនអាដែរន៉�ុក�ីុត(Arene Oxides)ដែ$លនិងស្រតវូរងផេមតាបូលី�តផេ^ផេ�=ត។CYPs លៃនស្រកមុ 3A និងJូលរមួស្របតិកម្មផេហីយវាមានសារៈ�ំខាន់ជាង CYPs ស្រកមុ 2B។Coplanar PCBs ឬ PCBs ដែ$លមិន�រតូគឺមានលក្ខណៈ$ូJឌី�ុក�ីុនដែ$លផេ^�ផេនា្ទ ក�ន្ទង�ង់�ីុម CYP1A ដែ$លមាន PCB77ស្រតវូរង�ុក�ីុតកម្មផេ>យ�ង់�ីុមផេនះ។ PCBs ដែ$លមានស្រកមុជំនួ��រតូផេស្រJីនគឺ�ផេនា្ទ ក�ន្ទង�ង់�ីុម CYP2B ផេហីយ PCBs ទាងំផេនាះក៏ស្រតវូផេWXីស្របតិកម្មផេ>យ�ង់�ីុមផេនះដែ$រ។PCB មានស្រកមុជំនួ��រតូមួយគឺ�ផេនា្ទ ក�ន្ទង�ង់�ីុម CYP1A និង CYP2B។អាដែរន៉�ុក�ីុតអាJរង�ីុស្រ>តកម្មផេ>យ�ង់�ីុមEpoxide hydrase ផេ^ជាtrans-dihydrodiols និងអាJតំផេរ=បផេឡងីវញិផេ^ជា�លិត�លផេ�ណុល( OH-phenol) ផេ>យការ�្ល �់ប្តូរស្រកមុជំនួ�1,2 ពីតំបន់�ីុស្រ$កុ�ីុលកម្មផេ^ផេអាយអាតូមដែ$លផេ ជិតគា្ន បុ៉ដែន្តវាក៏អាJកា្ល យជាផេមតាបូលីតដែ$លមានស្រកមុ�ុ៊ល�ួតាមរយៈ�្លូវ mercaptic acid។អាតូមកាបូនដែ$លមិនមានស្រកមុជំនួ�ផេមតានិងប៉ារ៉ាគឺ៉ជាកដែន្លង�ំរ៉ាប់ស្របតិកម្ម�ុក�ីុតកម្ម$៏ល្អផេហីយស្របតិកម្ម�ីុស្រ$កុ�ីុលកម្មលៃន PCB ប្លង់�្ថិតផេ �ីតាងំប៉ារ៉ាក៉្នុងវង់ក្លរ ៉ផូេ�នីលនិងផេល្ប�នលៃនផេមតាបូលី�ថយJុះជាមួយនិងការផេកីនផេឡងីលៃនស្រកមុជំនួ�ក្លរ( ATSDR, 2000)។

អាដែរន៉�ុក�ីុតគឺជាផេ�ឡJិស្រតភីូល$៏មាន�កា្ត នុពលផេហីយមាន�ំនាក់�ំនងជាមួយការសា្ល ប់ផេកា�ិកា ការផេWXីផេអាយមានមុយតា�្យុង និងជំងឺមហារកី។ផេមតាបូលីតលៃនPCB �ីុស្រ$កុ�ីុតស្រតវូបានបផេញ្ចញតាមរយៈលាមក ឬ�ឹកផេនាម ឬបផេងaីតជាglucoronic acid ឬ sulfate។ផេទាះជាយ៉ាងណាក៏ផេ>យផេមតាបូលីត�ីុស្រ$កុ�ីុតមួយJំនួនផេ ដែត�្ថិតផេ ក្នុងសារfង្គកាយផេ>យសារភាពរលាយក្នុងខា្ល ញ់'្ព�់ឬក៏ការស្រតលប់ផេ^ភា] ប់ជាមួយស្របផូេត�ីុនវញិ (ATSDR, 2000)។

19

JំដែនកឯផេមតាបូលីតលៃនPCB គឺ Methylsulfonyl PCB គឺបផេងaីតផេឡងីផេ>យស្របតិកម្មភា] ប់គា្ន លៃនP-450 (P-450 epoxidation ) និងតាមររយៈ�្លូវ mercapturic acid។ផេមតាបូលីត MeSO2-PCB ផេ ក្នុង'្លួនមនុ�្សនិង�តX$៏ផេស្រJីនបានមកពីការបំដែបកលៃន 2,2’, 4, 5, 5’, បង់តាក្លរ ៉បី៊ូផេ�នីល(PCB 101) ឬ 2, 2’, 3, 4’, 5’, 6 �ិJសាក្លរ ៉បី៊ូផេ�នីល( PCB 149)។របូ 2.10 បងា្ហ ញ�ំពីផេមតាបូលី�លៃនPCB 101 �្លូវបផេងaីតផេមតាបូលីតOH-PCB និង MeSO2 PCB( ATSDR, 2000) :

របូ 2.9ផេមតាបូលី� PCB 101 (EFSA, 2005)

២.២.៤ �លប៉ះfល់លៃនPCBs ផេ^ផេលី�ុ'ភាពមនុ�្សការ�លិតPCBsស្រតវូបានផេគបញ្ឈប់ផេ ឆ្នា្ន ំ1977 ផេ>យសារមានភ�្តុតាងបញ្ញា] ក់ថ្នាវាអាJ�្ថិតផេ ក្នុង

បរសិា្ថ នក្នុងរយៈផេពលយូរ�ដែងXងនិងអាJបណា្ត លផេអាយមាន�លប៉ះfល់ផេលី�ុ'ភាព។មនុ�្សអាJរង�លប៉ះfល់ពី PCBs តាមរយៈការញុ៉ាអំាហារដែ$លមាន PCBs $ូJជាស្រតី �លិត�ល�ឹកផេ>ះផេគា និងសាJ់ ការ$ក$ផេង្ហីមនិងការ�ឹក

20

�ឹកដែ$លមាន�្ទុក PCBs(ATSDR, 2001)។តាមរយៈការ�ិក្សាស្រសាវស្រជាវពី�លប៉ះfល់រប� ់ PCBs បានបងា្ហ ញភ�្តុតាងថ្នា PCBs ផេWXីផេអាយប៉ះfល់$ល់�ុ'ភាព$ូJជាការបងaជំងឺមហារកី�លប៉ះfល់ផេលីការបន្តពូជនិងការលូតលា�់និង�លប៉ះfល់ផេលីស្របព័ន្ធស្របសា�(Faroon et al., 2003)។JំដែនកឯPCBs congeners ដែ$លមានលក្ខណៈ$ូJDioxinបងa�លប៉ះfល់$ល់មនុ�្សមានភាពស្រ�ផេ$=ងគា្ន ផេ^និង2,3,7,8,ផេតស្រតាក្លរបូង់ឌីបង់�ូ-p-ឌី�ុក�ីុន(TCDD)តាមរយៈស្របតិកម្មដែ$ល�ស្រមប�ស្រមលួផេ>យAryl Hydrocarbon Receptor(AHR) (Carpenter, 2006)។

ក. �លប៉ះfល់ភា្ល មៗ�លប៉ះfល់ផេលី�ុ'ភាពភា្ល មៗរប� ់ PCBs ផេលីមនុ�្សដែ$លបាន�ផេងaតផេ}ីញជា�ូផេ^គឺការផេកីតមុន

និងការផេឡងីផេរ៉ាលផេលីដែ�្បក។Jំផេfះ�តXដែ$លបាន�ីុអាហារដែ$លមាន�្ទុក PCBs ក្នុងបរមិាណផេស្រJីនក្នុងរយៈផេពល'្លីបណា្ត លផេអាយមានការបំ�្ល ញផេថ្លីមតិJតួJនិងមួយJំនួនបានសា្ល ប់(ATSDR, 2001)។

'. �លប៉ះfល់យូរ�ដែងXង

A. កាបងaជំងឺមហារកីមានការ�ិក្សាមួយJំនួនតូJដែ$លផេWXីផេឡងីJំផេfះកម្មករបញ្ញា] ក់ថ្នាPCBs មាន�ំនាក់�ំនងជាមួយស្របផេភ�

ជំងឺមហារកីជាក់លាក់Jំផេfះមនុ�្ស$ូJជាជំងឺមហារកីផេថ្លីម និងបំពង់�ឹកស្របមាត់(ATSDR, 2001)។ PCBs គឺជាសារធាតុដែ$លបណា្ត លផេអាយមានជំងឺមហារកី ផេហីយវាក៏ផេ$ីតូរជា promoters�ូផេ^រប�់ជំងឺមហារកីផេ>យការផេ^បផេងaីនឥ�្ធិពលលៃនសារធាតុ$លៃ�ផេ�=តដែ$លបងaជំងឺមហារកី។ការ�ិក្សាផេលី�តXកណ្តុ របានបងា្ហ ញថ្នាមានការ�ផេនា្ទ ក�ន្ទងផេអាយមាន$ុះ$ំុសាJ់ផេ ផេលីផេថ្លីមកណ្តុ រដែ$លអាJបងaជំងឺមហារកី។�ង្គការ�ុ'ភាពពិភពផេលាក(WHO) បានចាត់ថ្នា្ន ក ់ PCBs ថ្នាជាសារធាតុដែ$លអាJបងaជំងឺមហារកី$ល់មនុ�្សផេ>យផេយាងតាមភ�្តុតាងតាមរយៈការ�ិក្សាផេលី�តX(Carpenter, 2006)។

B. �លប៉ះfល់ផេលីស្របព័ន្ធបន្តពូជនិងការលូតលា�់មានការ�ិក្សាជាផេស្រJីនដែ$លបានផេWXីផេឡងីJំផេfះ�តXដែ$លបងា្ហ ញថ្នាវាមាន�លប៉ះfល់$ល់ស្របព័ន្ធបន្តពូជ។ផេគ

បានរកផេ}ីញថ្នាមានការ�្ល �់ប្តូររ$ូវJំផេfះ�តXសាX និងការ�្ល �់ប្តូរestrus Jំផេfះ�តXកណ្តុ របនា្ទ ប់ពីការផេអាយ�ុីល្បាយPCBs Aroclor ផេ>យ�្ទ ល់។ផេស្រnពី�លប៉ះfល់ទាងំផេនះផេគក៏�ផេងaតផេ}ីញមាន�លប៉ះfល់ផេ�្សងៗផេ�=តJំផេfះ�តXញីដែ$រ$ូJជាកាត់បន្ថយការចាប់លៃ�្ទ(implantation)Jំផេfះ�តXកណ្តុ រជំ�ង់និងកូនរប�់ពួកវាដែ$លរង�លប៉ះfល់កំឡុងផេពលមានលៃ�្ទផេfះនិងបំផេ¢ផេ>ះ បងា្អ ក់ការបន្តពូជទាងំស្រ�ងុឬផេ>យដែ�្នកJំផេfះ�តX�ំផេfJ និងបន្ថយល�្ធភាពក្នុងការមានកូនJំផេfះ�តXសាX និងកណ្តុ រ(ATSDR, 2000) ។Jំដែនក�លប៉ះfល់Jំផេfះមនុ�្សវញិគឺPCBs ជា�្នកបងា្អ ក់$៍ខា្ល ងំលៃនការ�ំផេយាគ�រមូ៉នផេភ�ផេN្ម ល ផេត��្តូផេ�្តរ ៉នូ និងស្របកួតស្របដែជង ជាមួយ �រមូ៉នផេត�្តូផេ�្តរ ៉នូផេ$ីម្បីភា]ប់ជាមួយនិង�្នក��ួល�រមូ៉ន(hormone receptor)។កំរតិ'្ព�់លៃនPCBs មាន�ំនាក់�ំនងជាមួយនិងការបន្ថយJលនារប�់ដែ�្ពមនិងបន្ថយល�្ធភាពរប�់វាផេ$ីម្បីភា]ប់និងផេចាះ�ំលុះ�ូ�ូ�ីុត។PCBs បណា្ត លផេអាយផេក្មងស្រ�ីមានរ$ូវឆ្នាប់រហ័�ផេ វយ័ផេក្មងនិងបផេងaីន រយៈផេពលលៃនវ$្តរ$ូវ( Carpenter et al., 2006)។JំដែនកឯPCBs congeners ដែ$ល$ូJនិង�រមូ៉ន�ឺ�ស្រ�្តូដែ�នបានភា]ប់ជាមួយ�្នក��ួល�រមូ៉ន�ឺស្រ�្តូដែ�នដែ$លអាJបណា្ត លផេអាយមានឥ�្ធិពលអាស្រកក់$ល់ការបន្តពូជនិងPCB congeners អាJជះឥ�្ធិពល$ល់ការ�លិតនិងការបញ្ចញ�រមូ៉ន �ងដែ$រ (Faroon et al., 2003)។ផេគក៏�ផេងaតផេ}ីញថ្នាPCBs ក៏មានឥ�្ធិពលផេលីការលូតលា�់$ូJជាការ�ិក្សាផេ^ផេលីមា្ត យដែ$លញុ៉ាសំ្រតី�្ទុក PCBs កំឡុងផេពលមានលៃ�្ទផេfះ ផេ}ីញថ្នាមាន�ំនាក់�ំនងជាមួយទារកផេកីតមកមាន�ំងន់តូJ ក្បាលតូJ និងរយៈផេពលមានលៃ�្ទផេfះ'្លី(ATSDR, 2000)។

C. �លប៉ះfល់ផេលីស្របព័ន្ធស្របសា�

ឥ�្ធិពលរប� ់ PCBs ផេលីស្របព័ន្ធស្របសា�ស្រតវូបានផេគ�ិក្សា�ផេងaតទាងំJំផេfះមនុ�្សនិង�តX។�្នក�ិក្សាស្រសាវស្រជាវបានផេWXីការ�ផេងaតផេលីកូនផេក្មងដែ$លផេ�ីបនិងផេកីតនិងកូនផេក្មងតូJៗ។ការបារម្មណ៍ថ្នាPCBs ផេទាះបីជាក្នុងបរមិាណតិJតូJក៏ផេ>យក៏អាJបញ្ចូនពីមា្ត យផេ^កូនតាមរយៈ�ុកនិងដែ$លអាJបណា្ត លផេអាយមានការបំ�្ល ញស្របព័ន្ធស្របសា�ក្នុងរយៈផេពលយូរ(ATSDR, 2000)។មានការ�ិក្សាផេលីការ�ភិវឌ្ឍស្របព័ន្ធស្របសា�រប�់មនុ�្សបានបងា្ហ ញថ្នាការJងចានិំងការផេរ=ន�ូស្រតរប�់កូនផេក្មងថយJុះដែ$លផេក្មងទាងំផេនាះជាកូនរប�់មា្ត យដែ$លបាន��ូលទានស្រតីមាន�្ទុក PCBs។ Jំដែនកឯការ�ិក្សាផេលី�តXក៏បានគាសំ្រ�ល�្ធ�លរប�់ការ�ិក្សាផេលីមនុ�្សដែ$រ$ូJជាការ�្ល �់ប្តូរអាកប្បកិរយិានិងការផេរ=នថយJុះJំផេfះ�តXសាX កណ្តុ រដែស្របង កណ្តុ រតូJៗ។បដែន្ថមផេលី�ផេនះផេ�=តក៏មានការរកផេ}ីញថ្នាPCBs ផេWXីផេអាយមាន�លប៉ះfល់$ល់ញ្ញា3 ណ$ូJជាការថយJុះលៃនការសា្ត ប់លឺJំផេfះ�តX កណ្តុ រ។PCBs ក៏បានផេ^�្ល �់ប្តូរ�្នកនាសំារស្របសា�$ូJជា Dopamine និង Serotonin ក្នុងតំបន់ជាក់លាក់លៃន'ួរក្បាល( Kondavanti, 2005,និង ATSDR, 2000)។

21

២.៣ លក្ខណៈរប�់ស្រតីផេឆ្នា្ត និងស្រតីផេf

២.៣.១ លក្ខណៈជីវសាស្រ�្តស្រតីផេឆ្នា្ត (channa micropelt)

ស្រតីផេឆ្នា្ត ជាស្របផេភ�ស្រតី�ឹកសាបដែ$លមានផេ$ីមកំផេនីតផេ�្សងៗគា្ន ផេ �ផេន្លMalabar ផេ ស្របផេ��ឥណា្ឌ ស្របផេ��មីយ៉ាន់ម៉ា ស្របផេ��លៃថ អាង�ផេន្លផេមគង្គលៃនស្របផេ���វ ស្របផេ��ផេវ=តណាម ម៉ាផេល�ុី ភាគខាងត្ូបងផេកាះ�ូម៉ាស្រតា។ស្រតីផេឆ្នា្ត ស្រតវូបានផេគដែJកផេJញជាពីរស្របផេភ�គ ឺ Channa ជាស្របផេភ�ស្រតីផេឆ្នា្ត ផេ តំបន់អា� ុី ម៉ាផេល� ុី និងឥណ្ឌូ ផេន� ុី និង Parachanna ជាស្រតីផេឆ្នា្ត ផេ ស្របផេ��អាស្រពិក( USGS, 2011)

ស្រតីផេឆ្នា្ត រ�់ផេ ក្នុង�ឹកសាបដែ$លWន់តិJតួJផេ^និង�ឹកលៃស្រប។វារ�់ផេ តំបន់ដែ$លមាន�ឹកហូរតិJៗឬ�ឹកនឹង តាមបឹង ស្រតfងំ �ផេន្ល ស្រ�ះ និងតំបន់វាលភក់ជាផេស្រJីន។ពួកវារ�់ផេ ក្នុង�ឹកដែ$លមាន�ីតុណ្ហ ភាពពី25-28 oC និងក្នុងមជ្ឈ>� ន pH ស្របដែហល 7។

ស្រតីផេឆ្នា្ត មានផេN្ម ះតាមវ�ិ្យាសាស្រ�្តថ្នា Channa Micropeltes និងផេN្ម ះជា�ូផេ^ផេស្រJីន ដែ$លបានផេគផេ¥ផេN្ម ះ'ុ�ៗគា្ន ផេ^តាមស្របផេ��នីមួយៗ $ូJជា Red snakehead, redline snakehead, Malabar snakehead, Mala Ikan toman, toman ផេ ស្របផេ��ម៉ាផេឡ�ីុpla chado និង, pla melang pu ផេ ស្របផេ��លៃថ , ស្រតីផេឌ=ប (junile) និងស្រតីផេឆ្នា្ត ផេ ផេពលផេពញវយ័Jំផេfះស្របផេ��កម្ពុជានិងផេN្ម ះ anak, gabus tobang ផេ ស្របផេ��កាលីម៉ាន់តាន់( Kalimantan)(USGS, 2011)។

ស្រតីផេឆ្នា្ត ស្រតវូបានផេគចាត់ថ្នា្ន ក់តាមវ�ិ្យាសាស្រ�្តថ្នាវា�្ថិតផេ ក្នុងរជ]ៈ Animalia និង�ំបូរ Chordata។វា�្ថិតក្នុងថ្នា្ន ក់ Actinoptergii ដែ$លមានចាត់ជាលំ>ប់លៃន Perciformes ក្នុងស្រគសួារលៃនChanidae។ស្រតីផេឆ្នា្ត ជាស្របផេភ�លៃន Channa micropeltes ដែ$លមានពូជ Channa។ស្រតីផេឆ្នា្ត អាJមានអាយុបានព ី 5 $ល់10 ឆ្នា្ន ំ( Chheng. P, 2005)។

ស្រតីផេឆ្នា្ត ជាស្របផេភ�ស្រតីមាន$ង'្លួនរ៉ាងមូលស្រ�ដែវង$ូJបំពង ់ មានពណ៌�ផេ ដែ�្នកខាងផេស្រកាមនិងដែ�្នកផេ�្សងៗផេ�=តជួនកាលហាក់$ូJជា ្នូតពណ៌ផេ�្ម និងមានមាត់WំនិងផេW្មញស្រ�Jួដែ$លJងaូមបីបួន�្ថិតផេ ផេលីJងាa រខាងផេស្រកាម(Karl, 2012) ។វាមានស្រ�កាWំៗផេ ផេលីក្បាលផេហីយដែភ្នករប�់វា�្ថិតផេ ឆ្នាj យពីក្បាលដែ$លមានស្រ�ការW ំ និង�ីតាងំលៃនដែភ្នកស្រ�ផេ$=ងនិង�តXព�់។ក្បាលរប�់វាមានរ៉ាង�ំដែប៉តខាងផេលីនិងមានJំនុJ�ុជ និងមានស្រ�ការJំនួន 16-17 ជួររវាងJផេនា្ល ះpreopercular angle និងតាមបផេណា្ត យគូ�លៃន�ំរង់'្លួន។ស្រតីផេឆ្នា្ត មានស្រពយុដែ$លអាJផេអាយវាមានJលនាមានលំនឹង និងជាJងaូត�ំរ៉ាប់ផេអាយវាអាJបត់ដែបនបាន ដែ$លមានស្រពយុ'្នង�្ថិតផេ ខាងផេលីនិងអាJដែស្របស្របលួតាមស្របផេភ�ស្រតីនីមួយមានស្រ�នុងពី43-46 ស្រពយុស្រ�ងូ�្ថិតផេ ដែ�្នកផេfះខាងមុ'ជិតគំរបស្រ�កីដែ$លមានស្រ�នុង 15 ស្រពយុផេfះ�្ថិតផេ ដែ�្នកផេfះJផេនា្ល ះស្រពយុស្រ�ងូនិងស្រពយុគូថមានស្រ�នុងJំនួន 6 និងស្រពយុកន្ទុយមានរ៉ាងមូល។បដែន្ថមពីផេនះផេ�=តស្រតីផេឆ្នា្តមានស្របដែវង1m និង�ំងន ់ 20 គីឡូស្រកាមផេហីយ'្លះអាJស្របដែវង$ល់1.5m ដែ$ល Wee បានចាត់�ុកវាថ្នាជាស្របផេភ�ស្រតីដែ$លមានការលូតលា�់ឆ្នាប់រហ័�( USGS, 2011)។

ស្រតីផេឆ្នា្ត ញីដែ$លផេពញវយ័អាJ�្ទុកពងJំនួន50000 ដែ$លពងមួយJំនួនមិនអាJញ៉ា�់បានផេហីយ មួយJំនួនផេ�=តអាJស្រតវូ�ីុផេ>យ�តXឬស្រតីតូJៗ។វាបន្តពូជផេ ផេពលផេពញវយ័ផេ�រហូត$ល់វាមានស្របដែវងយ៉ាងតិJ 45.7-61 cm ផេ អាយុស្របដែហល 2 ឆ្នា្ន ។ំពងស្រតីផេឆ្នា្ត អាJញ៉ា�់ផេ រយៈផេពល 24 ផេ^ 28ផេម៉ាង អាស្រ�័យផេលី�ីតុណ្ហ ភាពរប�់�ឹក( USGS, 2011)។

របូ 2.10 របូភាពរប�់ស្រតីផេឆ្នា្ត

ស្រតីផេឆ្នា្ត ជាស្របផេភ�ស្រតីដែ$ល�ីុសាJ់ជាអាហារផេ>យសារវាមានផេW្មញស្រ�Jួៗផេស្រJីននិងការខា$៏ំខា្ល ងំខា្ល រប�់វា។ស្រតីផេឆ្នា្ត ជំ�ង់ឬfក់កណា្ត លជំ�ង់ស្រតវូបានផេអាយJំនីជាហXូងដែ$លជាWម្មតាផេ fក់កណា្ត លលៃ�្ទ�ឹកឬផេ ជិតលៃ�្ទ�ឹក

22

ដែ$លការ�ីុJំនីផេនះអាJម្តងឬពីរ$ង។ស្រតីផេឆ្នា្ត ផេ តូJៗ�ីុបងaង កំពឹ� ប្លង់តុង �តXល្អិតតូJៗ កា្ត មតូJៗ និងស្រតីតូJៗ ផេហីយផេ ផេពលផេពញវយ័វាកា្ល យជាស្រតីដែ$លផេលា្ម ភ�ីុសាJ់$ូJជាសាJ់ស្រតី កា្ត ម កំពឹ� កដែងaប ឧរង្គ�តXតូJៗ និងជួនកាល�ីុសាJ់បក្ីសនិងថនិក�តXតូJៗ(USGS, 2011)។

២.៣.២. លក្ខណៈជីវសាស្រ�្តរប�់ស្រតីស្របា

ស្រតីស្របាជាស្រតីមួយស្របផេភ�ដែ$ល�្ថិតផេ ក្នុងស្រគសួារលៃនShark Catfish ឬ Pangasiidae។វារ�់ផេ ក្នុង�ផេន្លផេមគង្គនិង�ផេន្លផេ¨ស្រប៉ះយ៉ាស្របផេ��លៃថ ស្របផេ��ផេវ=តណាម �វ កម្ពុជា និងស្របផេ��មីយ៉ាន់ម៉ា�ងដែ$រ។ស្រតីស្របារ�់ជាស្រតី�ឹកសាបដែ$លរ�់ផេ ផេលីស្រសាទាប់�ឹក កណា្ត លនិងបាត។ �ឹកស្រតីស្របាជាស្របផេភ�ស្រតីដែ$លពងផេ ក្នុង�ផេន្ល ផេ តំបន់ដែ$លមាន�ឹកហូរនិងមានលក្ខណៈ�មស្រ�ប�ំរ៉ាប់ស្រតីផេមពូជ�ំលាក់ពង។ពងរប�់វាជាស្របផេភ�ពង�្អិតផេ នឹងផេហីយរយៈផេពលលៃនការបផេញ្ចញពងមានពី40 ផេ^44ផេម៉ាងក្នុងមជ្ឈ>� ន�ឹកដែ$លមាន�ីតុណ្ហ ភាបចាប់ពី27-28 oC( Sar, 2003)។

ស្រតីស្របាមានផេN្ម ះសាមញ3ថ្នា Catfish pangasius hypothalamus ឬ pangasius Sutchi។វាស្រតវូបានផេគផេ>យផេលាកRobert & Vithayanon ចាត់ថ្នា្ន ក់ផេ^តាមលំ>ប់លំផេ>យ$ូJជា: �្ថិតក្នុងដែ�្នកPhylum Vertebrata និងមានដែ�្នករង Craniata។ស្រតីស្របា�្ថិតក្នុងផេ�រ ីPisces ថ្នា្ន ក់ Actinopterygii( Ray- finned Fishes) មានលំ>ប់ក្នុង Siluriformes ។វា�្ថិតក្នុងស្រគសួារ Pangasiidae(Shark catfishes)។ស្រតីស្របាជាស្របផេភ� Pangasius Hypothalmus ដែ$ល�្ថិតក្នុងពូជ Pangasius ( Sar, 2003)។

របូ2.11 របូភាពរប�់ស្រតីស្របា

ស្រតីស្របាមានរ៉ាង�្តួJស្រ�ដែវងក្បាលWំដែតរ៉ាង�ំដែប៉តបន្តិJ មានមាត់�្ថិតផេ ខាងផេស្រកាមនិងដែភ្នកតូJ(Ngy, 2000)។ស្រតីស្របាជាស្របផេភ�ស្រតីមានដែ�្នកខាងផេលីមានពណ៌ស្របាក់រ៉ាងស្រកផេ©៉ផេហីយដែ�្នកផេfះមានពណ៌�ស្របាក់។Jំដែនកឯដែ�្នកកន្ទុយនិងស្រពយុ'្នងពណ៌រ៉ាងស្រកផេ©៉និងផេ �ងខាងJុងស្រពយុមានពណ៌ថ្នា្ល ស្រកហមស្រfលៗ។ស្រពយុស្រ�ងូ ស្រពយុផេfះ និងស្រពយុគូថមានពណ៌�ថ្នា្ល រ៉ាងស្រកហម និងមាន ្នូតស្រfលៗផេ fក់កណា្ត ល'្លួន( Sar, 2003)។

ស្រតីស្របាអាJបន្តអាJបន្តពូជបានផេ ផេពលផេពញវយ័ដែ$លមានអាយុ34 ឆ្នា្ន ផំេហីយស្រតីស្របាផេម�ំងន់មួយគីឡូស្រកាមអាJពងបាន 140000 $ល់180000 ស្រគាប់ពង។ស្រតីស្របាបន្តពូជផេ Jផេនា្ល ះដែ'ផេមសា$ល់�ីហាផេហីយពងរប�់វាអាJញ៉ា�់ពី24-48 ផេម៉ាងផេស្រកាម�ីតុណ្ហ ភាព 28-29�ង្សាផេ�។ស្រតីស្របាផេមមួយក្បាល�ំងន់ព ី .5-8 គីឡូស្រកាមមានល�្ធភាពបផេញ្ចញពងបាន 10000-500000 ស្រគាប់ពង(Ngy, 2000)។

ស្រតីស្របា�ីុJំណីជាផេស្រJីនស្របផេភ�$ូJជាកូនស្រតីតូJៗ ពពួក'្យង ផេ�្ច រមួទាងំបដែន្លផេ�្សងៗ។ផេ ក្នុងWម្មជាតិស្រតីស្របា�ីុJំណីមិនថ្នាពពួក�ិប្ីប�តX ឬបដែន្លផេនាះផេ�(Ngy, 2000)។

២.៤ វWីិស្រកម៉ូាតូស្រកាហXី

ស្រកម៉ូាតូស្រកាហXីគឺជាបផេJ្ចកផេ��ផេស្របី�ំរ៉ាប់ដែញកមូ៉ផេលគុលផេJញពីល្បាយផេ>យផេយាងផេ^តាម�ំរង់និងធាតុ�្ំស'ុ�ៗគា្ន លៃនមូ៉ផេលគុល។ក្នុងវWីិស្រកម៉ូាតូស្រកាហXី��Jល័តជា�្នកនាសំាមា�ធាតុវភិាគ ្លងកាត់��នឹង បុ៉ដែន្តផេល្ប�នលៃនការហូរ ្លងកាត់��នឹងមានភាព'ុ�ៗគា្ន ផេ>យសារដែត�ន្តរកម្មរប�់�មា�ធាតុវភិាគជាមួយ��នឹងនិង��Jល័ត'ុ�ៗគា្ន ដែ$លនាផំេអាយមានការដែញកផេJញពីគា្ន ។សារៈ�ំខាន់លៃនស្រកម៉ូាតូស្រកាហXីគឺវាអាJដែញកល្បាយសុាញុំ៉ាបំាន$ូJជាថ្នា្ន ំប្លា្ល �្ទិJ ល័ក្ខ អាហារ ថ្នា្ន �ំំលាប់�តXល្អិត ឥន្ធនៈ ភាគ�ំណាក'្យល់និង�ឹក ដែ$លស្រតវូការបរមិាណតិJតួJ�ំរ៉ាប់វភិាគ(µl)

23

បាក់ស្រf

Jុងឃ្លា្ន �ដែស្រពកទាល់

និង�្តល់ភាពស្រតឹមស្រតវូនិងភាពជាក់លាក់'្ព�់។ស្រកម៉ូាតូស្រកាហXីមានផេស្រJីនស្របផេភ�$ូJជា ស្រកម៉ូាតូស្រកាហXីស្រ�ទាប់ផេ�្តីង ស្រកម៉ូាតូស្រកាឧ�្ម័ន ស្រកម៉ូាតូស្រកាហXី�ង្គធាតុរ៉ាវ( Mckey, n.d ; Senese, 2005)។

ជំពូក�ី៣$ំផេណីរការពិផេសាWន៍

៣.១ �ីតាងំស្របមូលភាគ�ំណាក

ភាគ�ំណាកស្រតីផេឆ្នា្ត និងស្រតីស្របាស្រតវូបានស្របមូលពីផេ'ត្តJំនួនស្របាដំែ$លផេ ជំុវញិបឹង�ផេន្លសាបគឺផេ'ត្តកំពង់ឆ្នា្ន ងំ ផេfWិ៍សាត់ បាត់$ំបង កំពង់W ំ និងផេ�=មរ៉ាប។ភាគ�ំណាកនីមួយៗគឺស្រតវូបានស្របមូលផេ តំបន់ផេនសា�ផេ តាមផេ'ត្តនីមួយៗ និងផេ លៃថj'ុ�ៗគា្ន ផេ^តាមតំបន់។ភាគ�ំណាកដែ$លស្របមូលបានស្រតវូបានយកមកផេWXីការ�ិក្សារកបរមិាណ DDT និង PCBs ផេ>យម៉ា�ីុន GC-MS ផេ សាកលវ�ិ្យាល័យភូមិន្ទភ្នំផេពញ

របូ 3.1 ដែ�ន�ីស្របផេ��កម្ពុជា

24

ផេវt

របូ 3.2 ដែ�ន�ីលៃនតំបន់ដែ$លស្របមូលភាគ�ំណាក(http://www.canbypublications.com/maps/srtonlesapmap.htm៣.២ ការស្របមូលភាគ�ំណាក

ផេយីងបានផេ^ស្របមូលភាគ�ំណាកផេ ផេ'ត្តកំពង់ឆ្នា្ន ងំផេ លៃថj�ី26 ដែ' មិនា ឆ្នា្ន ំ 2012 ផេ ភូមិ ្នុកស្រ� ូ }ំុ ្នុកស្រ� ូស្រ�កុបរបូិរណ៍ ផេ'ត្តកំពង់ឆ្នា្ន ងំ និងផេ ភូមិផេ�ះសា្ល ប }ំុ ្នុកស្រ� ូស្រ�កុបរបូិរណ៍ផេ'ត្តកំពង់ឆ្នា្ន ងំ ។ភូមិផេ�ះសា្ល ប�្ថិតផេ ឆ្នាj យពីភូមិ ្នុកស្រ�សូ្របដែហល១០ គីឡូដែម៉ស្រត។

ពួកផេយីងបានJុះផេ^ស្របមូលភាគ�ំណាកផេ ផេ'ត្តផេfWិ៍សាត់Jំនួនពីរកដែន្លងគឺផេ ភូមិកំពង់លួង }ំុកំពង់លួង ស្រ�កុស្រកគរ ផេ'ត្តផេfWិ៍សាត់ផេ លៃថj�ី26 ដែ'មិនា ឆ្នា្ន ំ 2012 ។ផេ លៃថj� ី 27 ដែ'មិនា ឆ្នា្ន ំ2012 ពួកផេយីងបានផេ^ស្របមូលភាគ�ំណាកផេ ភូមិកញ]រ }ំុកញ]រផេ'ត្តផេfWិ៍សាត់ដែ$លជាកដែន្លងផេនសា�មួយដែ$លផេ ក្នុងផេ'ត្តផេfWិ៍សាត់។ភូមិទាងំពីរផេនះមានJំងាយពីរគា្ន ស្របដែហល៣០គីឡូដែម៉ស្រតពីគា្ន ។

របូ 3.3 �កម្មភាពស្របមូលភាគ�ំណាកផេ ភូមិកំពង់លួង ផេ'ត្តផេfWិសាត់

ផេ លៃថj� ី 28 ដែ' មីនា ឆ្នា្ន ំ2012 ផេយីងបានផេ^ស្របមូលភាគ�ំណាកផេ ផេ'ត្តបាត់$ំបងJំនួនពីរកដែន្លងគីផេ ភូមិបាក់ស្រfនិងដែស្រពកទាល់ ក្បាលផេតា ស្រ�កុ�ដែងa ផេ'ត្តបាត់$ំបង។ភូមិទាងំពីរផេនះមានJំងាយពីគា្ន ស្របដែហលភូមិទាងំពីរផេនះមានJំងាយពីគា្ន ស្របដែហ30 គីឡូដែម៉ស្រត។ភូមិបាក់ស្រfជាកដែន្លងJុងផេស្រកាយដែ$លផេយីងបានផេ^ស្របមូលភាគ�ំណាក។

ផេ លៃថj� ី 11 ដែ' ផេមសា ឆ្នា្ន ំ2012ផេយីងបានស្របមូលភាគ�ំណាកផេ ផេ'ត្តកំពង់Wំផេ ភូមិJំនួនពីរគឺភូមិfមបាង }ំុfមបាង ស្រ�កុផេសា្ទ ង ផេ'ត្តកំពង់Wំ និងផេ ភូមិ បាផេវtយ }ំុfមបាង ស្រ�កុផេសា្ទ ង ផេ'ត្តកំពង់Wំ ដែ$លភូមិទាងំពីរមានJំងាយ ស្របដែហលជាង 20 គីឡូដែម៉ស្រតពីគា្ន ។

25

ប៉ាក់ស្ត្រា<

របូ 3.4 �កម្មភាពស្របមូលភាគ�ំណាកផេ ផេ'ត្តកំពង់Wំផេ លៃថj�ី02 ដែ' ផេមសា ឆ្នា្ន ំ2012 ផេយីងបានJុះផេ^ស្របមូលភាគ�ំណាកផេ ផេ តំបន់JុងN្ន � ផេ'ត្តផេ�=មរ៉ាប។

៣.៣ ការផេស្រជី�ផេរ�ីវWីិសាស្រ�្ត

ក្នុងការ�ិក្សាផេនះការផេស្រជី�ផេរ�ីវWីិសាស្រ�្តគឺមានសារៈ�ំខាន់ណា�់ផេស្រfះផេយីងស្រតវូផេស្រជី�ផេរ�ីវWីិសាស្រ�្តណាដែ$លស្រតវូជាមួយនិងភាគ�ំណាករប�់ផេយីងនិងមិនប៉ៈfល់$ល់ធាតុដែ$លផេយីងស្រតវូរក។ក្នុងការស្រសាវស្រជាវផេនះវWីិសាស្រ�្តដែ$លផេស្របី�ំរ៉ាប់ផេយាបកយក PCBs និង DDTs ក្នុងស្រតីគឺផេយីងបានផេWXីការផេស្រជី�ផេរ�ីវWីិសាស្រ�្តរប�់ផេលាក Jensen ដែ$លវWីិសាស្រ�្តផេនះផេស្របី�ំរ៉ាប់វភិាគពពួក�ររី៉ាង្គក្លរនិងបារតផេ>យផេស្របីម៉ា�ីុន GC (Jesen, 1983)។វWីិសាស្រ�្តស្រតវូបាបយកមកផេស្របីផេ>យសារវាផេស្របីស្របា�់ឧបករណ៍ដែ$លអាJរកបានផេ ក្នុង�ីពិផេសាWន៍សាកលវ�ិ្យាល័យភូមិន្ទភ្នំផេពញនិងស្រតវូការភាគ�ំណាកតិJនិងស្រតវូជាមួយឧបករណ៍វភិាគ GC-MS ក្នុងផេ$ប៉ាតឺម៉ង់គីមី។

៣.៤ ការដេរ?1ចំធាតុគីមីសំរ៉ា1់ការ.ិដេសាធន៍វWីិសាស្រ�្តផេនះស្រតវូការល្បាយលៃនធាតុគីមីដែ$លតំរវូផេអាយមានការផេរ=បJំ�ុកមួយJំនួន$ូJជា ល្បាយ 0.9% NaCl/

0.1M H3 PO4 Hexan/Diethylether �មាមាស្រត 9:1 �ិJសាន អាផេ�តូន �ំរ៉ាប់ការផេយាបកនិង 2,2,4-ស្រ�ីផេម�ីលបង់តាននិងអា�ីុត�ុ៊ល�ួរJិខាប់�ំរ៉ាប់វWីិ�ំរតិ�ំរំ៉ាង។

៣.៥ ការសាកល្បងវWីិសាស្រ�្ត

ការសាកល្បងវWីិសាស្រ�្តគឺមានសារៈ�ំខាន់ណា�់រ៉ាល់ស្រគប់ការស្រសាវស្រជាវទាងំ�� ់ ផេ$ីម្បី$ឹងថ្នាវWីិសាស្រ�្តដែ$លផេយីងបានផេស្រជី�ផេរ�ីអាJយកមក�នុត្តន៍ផេលីភាគ�ំណាកផេយីងបានឬ�ត់។ ការសាកល្បងវWីិសាស្រ�្តរប�់ផេយីងគឺការគណនាrecovery លៃនsurrogate standard ដែ$លចាក់Jូលក្នុងភាគ�ំណាកផេស្រកាយផេពលផេWXីការផេយាបកនិង�ំរតិ�ំរំ៉ាងរJួផេW=បជាមួយ Surogate standard ដែ$លបានចាក់Jូលក្នុង reference standard ដែ$លមិនបានផេWXីការផេយាបកនិង�ំរតិ�ំរំ៉ាងផេ�ដែ$លវភិាគផេ>យម៉ា�ីុន GC-MS។$ំផេណីរការសាកល្បងមាន$ូJតផេ^:

៣.៥.១ វWីិផេយាបកភាគ�ំណាកភាគ�ំណាកស្រតីដែ$លបានយកមកវភិាគរក DDTs និង PCBs ស្រតវូយកមកផេWXីការផេយាបកយក

លីពីតផេJញពីសាJ់ស្រតី។សាJ់ស្រតីផេឆ្នា្ត និងស្រតីស្របាស្រតវូយកមកថ្លឹងJំនួន 12 ស្រកាម រJូយកមក>ក់ក្នុង�វដែញកដែ$លមានតំរងផេស្រចាះផេWXីពីដែកវដែ$ល�្ថិតផេ ខាងផេលី។បនា្ទ ប់មកបដែន្ថម Surrogate standard CB53 Jំនួន 200µl កំហាប់ 100pg/µlផេ>យផេស្របីមីស្រកពីូដែប៉តJូលផេ^ក្នុងសាJ់ស្រតីដែ$ល�្ថិតផេ ក្នុង�វដែញកខាងផេលីរJួ�ុករយៈផេពល30 នា�ីនិងបដែន្ថម CB53 Jូលក្នុង�្តង់>រផេយាង(reference standard)(�ូមផេមីលក្នុង�្តង់>រផេយាង(reference standard)។បនា្ទ ប់ពីរ៣០នា�ីផេស្រកាយមកស្រតវូបដែន្ថម�ិJសានJំនួន 10ml និងអាផេ�តូនJំនួន 25ml Jូលផេ^ក្នុងសាJ់ស្រតី។ល្បាយ�ូលុយ�្យុង NaCl/H3PO4 Jំនួន 50mlស្រតវូ>ក់Jូលក្នុង�រដែញកខាងផេស្រកាម។ភាគ�ំណាកទាងំ��់ស្រតវូយយកផេ^កិនបំដែបកផេ>យម៉ា�ីុនHomogenizer ផេ$ីម្ីបរផំេ>ះលីពីតផេJញផេហីយ�ុករយៈផេពល 5 នា�ី បនា្ទ ប់មកបង្ហូរធាតុរលំាយផេនាះJូលផេ^ក្នុង�វដែញកដែ$ល�្ថិតផេ ខាងផេស្រកាម។បនា្ទ ប់ពីបង្ហូរធាតុរលំាយ�� ់ ស្រតវូបដែន្ថមល្បាយ�ូលុយ�្ុយងលៃន�ិJសាន/ឌីផេ��ីលផេ�ដែ� Jំនួន 25ml Jូលផេ^ក្នុងសាJ់ស្រតី រJួ�ុករយៈផេពល 5 នា�ីផេ�ីបបង្ហូរធាតុរលំាយJូលក្នុង�វដែញកខាងផេស្រកាម និងផេWXីការផេយាបកម្តងផេ�=តជាមួយល្បាយ�ិJសាន/ឌីផេ��ីលផេ�ដែ�Jំនួន25ml រJួយកJងaឹះដែកវកូរផេអាយ�ពX�ុករយៈផេពល 5 នា�ីផេ�ីបបង្ហូរJុះមកក្នុង�វខាងផេស្រកាម។�វដែញកដែ$ល�្ថិតផេ ខាងផេលីស្រតវូយកផេJញរJួកាក�ំនល់ស្រតវូផេបាះផេចាល។�វដែញកដែ$ល�្ថិតផេ ខាងផេស្រកាមស្រតវូស្រគបផេអាយជិតនិងស្រតលប់JុះផេឡងីJំនូន20 $ង រJួ�ុករយៈផេពល 30 នា�ីផេ$ីម្ីបផេអាយវាដែញក��។��ដែ$ល�្ថិតផេ ខាងផេលីជា���ររី៉ាង្គនិង��ដែ$ល�្ថិតផេ ខាងផេស្រកាមជា���ឹក។���ឹកស្រតវូបង្ហូរJូលផេ^ក្នុងដែកវផេបដែ�៊ររJួ�ផេងaតផេមីលថ្នាកករស្រតវូបានបង្ហូរJូលក្នុងដែកវផេហីយ���ររី៉ាង្គស្រតវូបង្ហូរJូលក្នុងដែកវផេបដែ�៊រមួយផេ�=តដែ$លបានថ្លឹងរJួ�ុកជាមុន។���ឹកស្រតវូបានចាក់Jូលផេ^ក្នុង�វដែញកផេហីយផេWXីការផេយាបកម្តងផេ�=តជាមួយ�ិJសានJំនួន 10ml។�វដែញកស្រតវូស្រតលប់JុះផេឡងីJំនួន 10

26

$ងនិង�ុករយៈផេពល 15 នា�ីផេ$ីម្ីបផេអាយវាដែញក��។���ររី៉ាង្គដែ$លផេយាបកបានស្រតវូបង្ហូរJូលក្នុងដែកវផេបដែ�៊រមុនJំដែនកឯ���ឹកស្រតវូផេចាល។ស្រតវូស្រតតួពិនិត្យថ្នាគា្ម ន emulsion។���ររី៉ាង្គដែ$ល��ួលបានស្រតវូយកផេ^រហំួតរហូត$ល់ម៉ា�វាផេថរ។បនា្ទ ប់ពីរធាតុរលំាយផេហីរ��់ថ្លឹងដែកវផេបដែ�៊ម្តងផេ�=តរJួបរមិាណខា្ល ញ់ដែ$ល��ួលបានស្រតវូបានគណនា។

៣.៥.២ ការ�ំរតិ�ំរំ៉ាងការ�ំរតិ�ំរំ៉ាងស្រតវូបានផេWXីផេឡងីបនា្ទ ប់ពីរការផេយាបករJួ។បរមិាណលីពីតដែ$លបានពីរការផេយាបកស្រតវូយកមក

រលំាយជាមួយ 2,2,4-trimethylpentan(TMP) Jំនួន 2ml ផេ>យ>ក់Jូលក្នុងដែកវផេបដែ�៊ដែ$ល>ក់ខា្ល ញ់ផេហីយរលំាយវាផេ>យស្របងុស្របយ័ត្ន។ខា្ល ញ់ដែ$លរលំាយផេហីយស្រតវូផេ�្ទរJូលក្នុងបំពង់សាកJំណុះ15ml។បដែន្ថម 2,2,4-trimethylpentan Jំនួន 1mlJូលផេ^ក្នុងដែកវផេបដែ�៊ផេ$ីម្ីបរលំាយខា្ល ញ់ដែ$លផេ �ល់រJួផេ�្ទរខា្ល ញ់ដែ$លរលំាយបានJូលផេ^ក្នុងបំពង់សាកដែ$ល>ក់ខា្ល ញ់មុន។បដែន្ថមអា�ីុត�ុ៊ល�ួរJិខាប់Jូលក្នុងខា្ល ញ់ដែ$លបានផេយាបកផេហីយតាម�មាមាស្រត 3:1 រJួស្រតលប់JុះផេឡងីJំនួន 15-20 $ងផេ>យស្របងុស្របយ័ត្ន។បនា្ទ ប់មកយកបំពង់សាកផេ^រងXិលចាក�្ចិតស្របដែហល 715*g រយៈផេពល 10 នា�ី។បដែន្ថមអា�ីុត�ុ៊ល�ួរJិផេ�=តJូលផេ^ក្នុងបំពង់សាកផេបី�ិនជា���ររី៉ាង្គគឺមិនទាន់��់ព៌ណរJួស្រកឡុកនិងបងXិលចាក�្ចិតម្តងផេ�=ត។���ររី៉ាង្គស្រតវូផេ�្ទរJូលក្នុងបំពង់សាកJំនុះ6ml។បដែន្ថម 2,2,4-trimethylpentan 1ml Jូលក្នុង��អា�ីុតផេហីយស្រតលប់Jុះផេឡងី 15-20 $ងផេ>យស្របងុស្របយ័ត្ន។បនា្ទ ប់មកយកបំពង់សាកផេ^រងXិលចាក�្ចិតស្របដែហល 715*g រយៈផេពល 10 នា�ី។���ររី៉ាង្គស្រតវូផេ�្ទរJូលក្នុងបំពង់សាក 6ml ដែ$ល>ក់���ររី៉ាង្គមុន។បនា្ទ ប់មកស្រតវូរហំួត���ររី៉ាង្គផេអាយផេ �ល់ស្របដែហល1ml។បដែន្ថម volumetric standard CB189 Jំនួន 200µl កំហាប់100 pg/µl Jូលផេ^ក្នុង���ររី៉ាង្គដែ$លបានរហួំតផេហីយនិង>ក់Jូលក្នុង�្តង់>ផេយាង។���ររី៉ាង្គស្រតវូបានរហំួតបន្តផេ�=តផេអាយផេ �ល់មាឌស្របដែហល 200µl។���ររី៉ាង្គដែ$ល��ួលបានស្រតវូវភិាគក្នុងម៉ា�ីុន GC-MS។

ស�ង់ដារដេCង(Reference standard)ផេរ=បJំ �្តង់>រផេយាង(Reference standard)មួយផេ>យបដែន្ថម 2,2,4-trimethylpentan (TMP)

Jំនួន 1ml Jូលក្នុងបំពង់សាក 6ml។បដែន្ថម Surrogate standard (CB53) Jូលផេ^ក្នុងបំពង់សាកផេ 'ណៈផេពល$ូJគា្ន ផេពលបដែន្ថមCB53 Jូលក្នុងភាគ�ំណាក(�ូមផេមីលផេ JំនុJផេយាបក)។បដែន្ថម volumetric standard(CB189) Jូលក្នុងបំពង់សាកផេ 'ណៈផេពល$ូJគា្ន ផេពលបដែន្ថមJូលក្នុងភាគ�ំណាក(�ូមផេមីលផេ JំនុJ�ំរតិ�ំរំ៉ាង)បនា្ទ ប់មករហំួត�ុកស្របដែហល200µl។

៣.៦ បំណកស្រសាយវWីិសាស្រ�្តផេយាបកនិង�ំរតិ�ំរំ៉ាងតាមរយៈវWីិសាស្រ�្តខាងផេលីដែ$លបានយកមកផេស្របីស្របា�់ក្នុងការវភិាគផេនះ ធាតុរលំាយអាផេ�តូនគឺ>ក់Jូលផេ$ីម្បីផេWXី

ការ$ក�ឹកផេJញ ដែ$លផេWXីផេអាយមានភាពងាយស្រ�លួ�ំរ៉ាប់�ិJសានក្នុងការរលំាយខា្ល ញ់បំ�្ល ញភា្ន �ផេកា�ិការនិងរផំេ>ះយកខា្ល ញ់ផេJញ។ម្យា�ងផេ�=ត�ិJសានក៏រលំាយខា្ល ញ់មិនបូ៉ដែលដែ$រ។Jំដែនកឯឌីផេ��ីលផេ�ដែ�មានឥ�្ធិពលផេលីភា្ន �ផេកា�ិការផេ$ីម្ីបផេអាយមានភាពងាយស្រ�លួក្នុងការរផំេ>ះខា្ល ញ់ដែ$លបូ៉ដែល$ូJជា�ូ�X័រលីពីតផេ>យការផេយាបកជាមួយឌីផេ��ីលផេ�ដែ�Jំនួនពីរ$ង។ល្បាយ�ូ$្យូមក្លរជួាមួយអា�ីុត�ូ�X័ររJិគឺល្អ�ំរ៉ាប់ការដែញករវាង��ធាតុរលំាយនិង���ឹក និងអា�ីុតដែ$លកំហាប់ទាប�ំរ៉ាប់រផំេ>ះអា�ីុតខា្ល ញ់ផេ�រJូីលផេ^ក្នុង��ធាតុរលំាយ។���ររី៉ាង្គដែ$លផេWXីការផេយាបកបានមិនទាន់អាJយកផេ^វភិាគក្នុងម៉ា�ីុន GC-MS បានផេឡយីគឺផេយីងស្រតវូ�ុកផេអាយ���ររី៉ាង្គផេហីរផេJញ��់រJួខា្ល ញ់ដែ$លផេ ក្នុងដែកវស្រតវូរលំាយជាមួយ 2,2,4-ស្រ�ីផេម�ីលបង់តាន។

បនា្ទ ប់មកខា្ល ញ់ដែ$លបានរលំាយក្នុងស្រ�ីផេម�ីលបង់តានស្រតវូយកផេ^�ំរតិ�ំរំ៉ាងបន្តផេ�=តផេ$ីម្បីJងយកធាតុដែ$លមិនJង់បានក្នុងកំឡុងផេពលផេយាបកផេJញផេ>យការបដែន្ថមអា�ីុត�ុ៊ល�ួរJិខាប់តាម�មាមាស្រត3:1 រJួស្រតលប់Jុះផេឡងីស្របដែហល 15-20 $ង។បនា្ទ ប់ពីស្រកឡុករJួស្រតវូ>ក់រងXិលចាក�្ចិតផេ$ីម្ីប��ួលបាន�ូលុយ�្យុងថ្នា្ល ដែ$ល�ំរ៉ាប់យកផេ^វភិាគក្នុងម៉ា�ីុន GC-MS។អា�ីុត�ុ៊ល�ួរJិដែ$ល>ក់Jូលនិងមានស្របតិកម្មផេ>យ�ីុស្រ$ដូែ�នដែ$លបានមកពីអា�ីុតនិងផេ^ភា] ប់ជាមួយ�ម្ព័ន្ធពីរជាន់រប�់�ុក�ីុដែ�នលៃនអា�ីុតខា្ល ញ់និងផេWXី�ុក�ីុតកម្មខា្ល ញ់។

៣.៧ ការផេរ=បJំ�ូលុយ�្យុង�្តង់>រJំផេfះ�ូលុយ�្យុង�្តង់>រដែ$លស្រតវូការ�ំរ៉ាប់ការវភិាគផេនះគឺល្បាយ�ូលុយ�្យុងដែ$លបានលាយបញ្ចូលគា្ន

$ូJជាp,p’DDT, p,p’DDE, p.p’DDD, PCB 28,PCB 52, PCB101 , PCB 118, PCB138 , PCB153 , និង PCB180 ដែ$លស្រតវូរលំាយក្នុងធាតុរលំាយ�ីុ�ូ�ុកតានក្នុងកំហាប ់ 100µg/mll។Jំដែនកឯ surrogate standard គ ឺ PCB53 �ំរ៉ាប់>ក់ជាមួយភាគ�ំណាកក្នុងផេពលផេយាបកផេ$ីម្បី គណនារក recovery លៃនវWីិសាស្រ�្ត និង volumetric standard គឺPCB189 �ំរ៉ាប់>ក់ផេស្រកាយផេពល�ំរតិ�ំរំ៉ាង។

27

ល្បាយ�ូលុយ�្យុង�្តង់>រដែ$លបាន�ិញពីស្រកមុហុ៊ន AccuStandard.Inc �ផេង្ខបផេ ក្នុង

ល្បាយ�្តង់>រ DDT កំហាប់ µg/mlp,p’DDT 100

p,p’DDE 100

p,p’DDD 100

ល្បាយ�្តង់>រ PCBs

2,4,4’-trichlorobiphenyl(PCB 28) 100

2,2’,5,5’-tetrachlorobiphenyl (PCB 52) 100

2,2’,4,5,5’-pentachlorobiphenyl(PCB 101) 100

2,3’,4,4’,5-pentachlorobiphenyl(PCB 118) 100

2,2’,3,4,4’,5’-hexachlorobiphenyl( PCB 138) 1002,2’,4,4’,5,5’-hexachlorobiphenyl(PCB 153) 100

2,2’,3,4,4’,5,5’-heptachlorobiphenyl(PCB 180) 100

តារ៉ាង 3.1 �្តង់>រ PCBs និង DDTs និងកំហាប់រប�់វា៣.៨ ការស្ត្រាតតួ.ិនិត្យគុ�ភា.

ផេ$ីម្ីបបញ្ញា] ក់ពីស្រប�ិ�្ធភាពលៃនវWីិសាស្រ�្តនិងស្រប�ិ�្ធភាពលៃនម៉ា�ីុនក្នុងការវា�់ ការគណនាតំលៃលRecovery គំលាតលីផេនដែ�៊រ និងការកំនត់បរមិាណតូJបំ�ុតស្រតវូបានគណនាផេឡងី។

៣.៨.១ ការគណនាតំលៃល Recovery លៃនភាគ�ំណាក

ភាគ�ំណាកនីមួយៗស្រតវូផេWXី recovery ផេ$ីម្ីប$ឹងនិងធានាពីការបាត់បង់ធាតុវភិាគក្នុងផេពលផេយាបកនិង�ំរតិ�ំរំ៉ាង។ការគណនាតំលៃលrecovery គឺ�នុវត្តតាមការគណនាផេ>យយកលៃ�្ទលៃនsurrogate standard ក្នុងភាគ�ំណាកដែ$ល ្លងកាត់ការផេយាបកនិង�ំរតិ�ំរំ៉ាងផេW=បជាមួយនិងលៃ�្ទលៃនCB189 ក្នុងភាគ�ំណាកផេហីយផេW=បជាមួយនិងលៃ�្ទលៃនsurrogate standard ផេ ក្នុង�្តង់>រផេយាងដែ$លមិនបាន ្លងកាត់ការផេយាបកនិង�ំរតិ�ំរំ៉ាងផេW=បជាមូយនិងលៃ�្ទលៃនCB189 ក្នុង reference ។ខាងផេស្រកាមផេនះជារបូមន្ត�ំរ៉ាប់គណនាតំលៃលrecovery

= x 100

ខាងផេស្រកាមផេនះជា�ផេងXីRecovery លៃនភាគ�ំណាកស្រតីផេឆ្នា្ត និងស្រតីស្របា។

ភាគ�ំណាក លៃ�្ទពិJCB53 លៃ�្ទពិJ CB189 %Recoveryស្រតីផេឆ្នា្ត 1347 1086 89.85Reference ស្រតីផេឆ្នា្ត 2148 1552ស្រតីស្របា 1188 1149 84.75Referernce ស្រតីស្របា 4637 3781

28

Area of CB 53 sampleArea of CB 189 sample

Area of CB 53 referenceArea of CB 189 reference

Recovery of CB 53

៣.៨.២ ការគណនាគំលាតលីផេនដែ�៊ឌីណាមិJ

គំលាតលីផេនដែ�៊គ ឺ �ំផេ�ផេ^ផេលីលៃ�្ទមW្យមដែ$លបានពីការវា�់កំហាប់�្តង់>រផេ�្សងៗគា្ន និងគូ�បានជាស្រកាបមួយ។ការគណនាគំលាតលីផេនដែ�៊ឌីណាមិJស្រតវូបានគណនាពីកំហាប់�្តង់>រ 100ppb, 50ppb, 25ppb, 12.5ppb, 6.25ppb លៃន�្តង់>រនីមួយៗដែ$លបានពីលៃ�្ទពិJដែ$លបានវា�់ក្នុងម៉ា�ីុន GC-MS Jំនួន 3 $ង៖

�្តង់>រ CB28( ppb) 6.25 12.5 25 50 100

លៃ�្ទពិJ�្តង់>រជាមW្យម 150± 11.2

280± 18.5

600.33± 30

1200±72.5 2500± 141

0 20 40 60 80 100 1200

500

1000

1500

2000

2500

3000

f(x) = 24.9248344086022 x − 20.9733333333334R² = 0.999872837820048

Calibration Curve

Concentration of standard CB 28

:្.ិចម

ធ្យម

�្តង់>រ DDE (ppb) 6.25 12.5 25 50 100

លៃ�្ទពិJ�្តង់>រជាមW្យម 85±11.2 160± 11.3 340±23.8 700±46.6 1400 ±86.5

29

0 20 40 60 80 100 1200

200

400

600

800

1000

1200

1400

1600

f(x) = 13.9365440860215 x − 5.30708333333337R² = 0.999335186334004

Calibration Curve

កំហា1់ស�ង់ដារDDE(ppb)

:្.ិចស

�ង់ដារជា

មធ្យម

ស្រកាប3.1 : ស្រកាបដែ'្សផេកាង�្តង់>រ CB28 និង DDE ដែ$ល�ំរ៉ាប់គណនាគំលាតលីផេនដែ�៊រឌីណា មិJ

តាមរយៈស្រកាបទាងំ 2 លៃន�្តង់>រទាងំ2 មានតំលៃល R2 មានតំលៃល 0.999 ដែ$លតំលៃល R2 ជា�ូផេ^មានតំលៃល 0< R2< 1 ។

៣.៨.៣ ការគណនាតំលៃលតូJបំ�ុតដែ$លអាJកំណត់បាន(LOD)

Limited of Detection (LOD) គឺជាការកំនត់�ំពីកំហាប់តូJបំ�ុតដែ$លម៉ា�ីុនអាJមានល�្ធភាពវា�់បានក្នុងភាគ�ំណាក។ការគណនា�ំពី LOD ផេនះគឺគណនាផេ^តាមរយៈការវា�់កំព�់លៃនពិJរប�់ធាតុវភិាគក្នុង�ូលុយ�្ុយង�្តង់>រផេW=បផេ^និងកំព�់លៃនភាពរខំាន(Noise)។ផេបីផេ}ីញកំព�់ពិJរប�់ធាតុវភិាគផេ កំហាប់តូJណាមួយមានតំលៃល'្ព�់ជាង Noise Jំនួន 3 មានន័យថ្នាម៉ា�ីុននិងមានល�្ធភាពក្នុងការវា�់ធាតុផេនាះផេ កំហាប់កំនត់បុ៉ផេណា្ណ ះ ផេហីយវាមិនអាJវា�់ផេ កំហាប់ផេស្រកាមផេនះបានផេ�។

របូខាងផេស្រកាមបងា្ហ ញពីការគណនា LOD រប�់ DDD ផេ កំហាប់ 1.5ppb ផេ>យផេW=បកំព�់ពិJ (Signal) ជាមួយ Noise(S/N) ។

របូ 3.5 ពិJរប�់ DDD ផេW=បជាមួយនិង Noise ផេ កំហាប់ 1.5 ppb

Jំផេfះ�្តង់>រទាងំ 9 ជាធាតុ'ុ�ៗគា្ន $ូJផេនះវការគណនាLOD ក៏ផេWXីផេឡងី'ុ�ៗគា្ន ដែ$លខាងផេស្រកាមផេនះជាតារ៉ាងបងា្ហ្ញ ញពីរតំលៃល LOD លៃន�្តង់>រទាងំ 9 ដែ$លបានវា�់Jំនួន 3$ង

ផេN្ម ះ�្តង់>រ LOD ផេ កំហាប់(ppb)p.p’DDT 1.5p,p’DDD 1.5

30

Noise

Signal

P,p’DDE 1.5PCB 28 1.5PCB 52 1.5

PCB 101 1.5PCB 118 1.5PCB 138 1.5PCB 153 3.12PCB 180 1.5

តារ៉ាង 3.2 តារ៉ាងកំរតិ LOD រប�់�្តង់>រនីមួយៗ

៣.៩ ការគណនាបរមិាណ PCBs និង DDTs ក្នុងភាគ�ំណាក

បរមិាណ PCBs និង DDTs ស្រតវូបានផេគគណនាតាមរយះរបូមន្ត$ូJខាងផេស្រកាមផេ>យផេW=បជាមួយកំហាប់លៃនSurrogate standard(CB53)ផេបី�ិនជាមានPCBs និង DDTs ក្នុងភាគ�ំណាក

=

=

៣ ១០ ការផេរ=បJំភាគ�ំណាក�ំរ៉ាប់វភិាគ

ភាគ�ំណាកស្រតីផេឆ្នា្ត និងស្រតីស្របាដែ$លបានស្របមូល�ិញពីកដែន្លងផេនសា�ស្រតវូបានរក្សា�ុកក្នុង�ូរ�ឹកកកផេ �ីតុណ្ហ ភាព-25oCស្រតវូបាន$កផេJញ�ុកផេអាយរលាយ�ឹកកកស្របដែហលfក់កណា្ត លបនា្ទ ប់មកកាត់យកដែតសាJ់ខាងផេfះនិងសាJ់កណា្ត ល'្នងផេស្រfះកដែន្លងផេនះមានខា្ល ញ់ផេស្រJីនផេ>យផេJ=រយកដែ�្បកផេJញ។ក្នុងតំបន់នីមួយស្រតវូកាត់ភាគ�ំណាកនីមួយJំនួន 12g �ំរ៉ាប់ការផេយាបក។

ភាគ�ំណាកទាងំ��់ស្រតវូបានកាត់ជាបំដែនកសាJ់តូJៗដែ$លមានភាពងាយស្រ�លួក្នុងការបំដែបករJួមកភាគ�ំណាកទាងំ��់ផេនាះនិងស្រតវូ>ក់ក្នុងកូន$បតូJដែ$លមានគំរបបិ�ជិតនិងមានការបិត�្ល កបញ្ញា] ក់ពីផេN្ម ះស្រត ី �ីតាងំ ផេល'កូ$និងការបរផិេJK� ផេ ផេលី$បផេអាយបានស្រតឹមស្រតវូនិងយកផេ^រក្សា�ុកក្នុង�ូ�ឹកកកដែ$លមាន�ីតុណ្ហ ភាព-25 oC.។

(a) (b)

(c)របូ 3.6 ការផេរ=បJំភាគ�ំណាក (a) ការកាត់សាJ់ស្រតីផេ>យយកដែ�្បកផេJញ (b) ការកាត់ស្រតីផេអាយជាបំដែនកតូJ (c) ការ�ុកភាគ�ំណាកសាJ់ស្រតីក្នុង$បដែ$លមានគំរបនិងបិ��្ល កស្រតឹមស្រតវូ៣.១០.១ ការដេC1ក

ភាគ�ំណាកស្រតីដែ$លបានយកមកវភិាគរក DDTs និង PCBs ស្រតវូយកមកផេWXីការផេយាបកយកលីពីតផេJញពីសាJ់ស្រតី។សាJ់ស្រតីផេឆ្នា្ត និងស្រតីស្របាស្រតវូយកមកថ្លឹងJំនួន 12 ស្រកាម រJូយកមក>ក់ក្នុង�វដែញកដែ$លមានតំរង

31

បរមិាណ DDE �្តង់>រ x លៃ�្ទពិJលៃន CB53�្តង់>រx លៃ�្ទពិJ DDEភាគ�ំណាក x បរមិាណ CB53ភាគ�ំណាក

បរមិាណ DDE ភាគ�ំណាក

លៃ�្ទពិJ DDE �្តង់>រ x បរមិាណ CB53�្តង់>រ x លៃ�្ទពិJ CB 53 ភាគ�ំណាក

បរមិាណ DDE ភាគ�ំណាក( ng)

កំហាប់DDE(ng/g) បរមិាណភាគ�ំណាក(g)

ផេស្រចាះផេWXីពីដែកវដែ$ល�្ថិតផេ ខាងផេលី។បនា្ទ ប់មកបដែន្ថម Surrogate standard CB53 Jំនួន 200µl កំហាប់ 100pg/µlផេ>យផេស្របីមីស្រកពីូដែប៉តJូលផេ^ក្នុងសាJ់ស្រតីដែ$ល�្ថិតផេ ក្នុង�វដែញកខាងផេលីរJួ�ុករយៈផេពល 30 នា�ីនិងបដែន្ថម CB53 Jូលក្នុង reference standard(�ូមផេមីលក្នុងreference standard)។បនា្ទ ប់ពីរ 30នា�ីផេស្រកាយមកស្រតវូបដែន្ថម�ិJសានJំនួន 10ml និងអាផេ�តូនJំនួន 25ml Jូលផេ^ក្នុងសាJ់ស្រតី។ល្បាយ�ូលុយ�្យុង NaCl/H3PO4 Jំនួន 50mlស្រតវូ>ក់Jូលក្នុង�រដែញកខាងផេស្រកាម។ភាគ�ំណាកទាងំ��់ស្រតវូយយកផេ^កិនបំដែបកផេ>យម៉ា�ីុនHomogenizer ផេ$ីម្ីបរផំេ>ះលីពីតផេJញផេហីយ�ុករយៈផេពល5 នា�ីបនា្ទ ប់មកបង្ហូរធាតុរលំាយផេនាះJូលផេ^ក្នុង�វដែញកដែ$ល�្ថិតផេ ខាងផេស្រកាម។បនា្ទ ប់ពីបង្ហូរធាតុរលំាយ�� ់ ស្រតវូបដែន្ថមល្បាយ�ូលុយ�្ុយងលៃន�ិJសាន/ឌីផេ��ីលផេ�ដែ� Jំនួន 25ml Jូលផេ^ក្នុងសាJ់ស្រតីរJួ�ុករយៈផេពល 5 នា�ីផេ�ីបបង្ហូរធាតុរលំាយJូលក្នុង�វដែញកខាងផេស្រកាម។ផេWXីការផេយាបកម្តងផេ�=តជាមួយល្បាយ �ិJសាន/ឌីផេ��ីលផេ�ដែ�Jំនួន25ml រJួយកJងaឹះដែកវកូរផេអាយ�ពX�ុករយៈផេពល 5 នា�ីផេ�ីបបង្ហូរJុះមកក្នុង�វខាងផេស្រកាម។�វដែញកដែ$ល�្ថិតផេ ខាងផេលីស្រតវូយកផេJញរJួកាក�ំនល់ស្រតវូផេបាះផេចាល។�វដែញកដែ$ល�្ថិតផេ ខាងផេស្រកាមស្រតវូស្រគបផេអាយជិតនិងស្រតលប់JុះផេឡងីJំនូន20 $ង រJួ�ុករយៈផេពល 30 នា�ីផេ$ីម្ីបផេអាយវាដែញក��។��ដែ$ល�្ថិតផេ ខាងផេលីជា���ររី៉ាង្គនិង��ដែ$ល�្ថិតផេ ខាងផេស្រកាមជា���ឹក។���ឹកស្រតវូបង្ហូរJូលផេ^ក្នុងដែកវផេបដែ�៊ររJួ�ផេងaតផេមីលថ្នាកករស្រតវូបានបង្ហូរJូលក្នុងដែកវផេហីយ���ររី៉ាង្គស្រតវូបង្ហូរJូលក្នុងដែកវផេបដែ�៊រមួយផេ�=តដែ$លបានថ្លឹងរJួ�ុកជាមុន។���ឹកស្រតវូបានចាក់Jូលផេ^ក្នុង�វដែញកផេហីយផេWXីការផេយាបកម្តងផេ�=តជាមួយ�ិJសានJំនួន 10ml។�វដែញកស្រតវូស្រតលប់JុះផេឡងីJំនួន 10 $ងនិង�ុករយៈផេពល 15 នា�ីផេ$ីម្ីបផេអាយវាដែញក��។���ររី៉ាង្គដែ$លផេយាបកបានស្រតវូបង្ហូរJូលក្នុងដែកវផេបដែ�៊រមុន Jំដែនកឯ���ឹកស្រតវូផេចាលរJួស្រតវូស្រតតួពិនិត្យថ្នាគា្ម ន emulsion។���ររី៉ាង្គដែ$ល��ួលបានស្រតវូយកផេ^រហំួតរហូត$ល់ម៉ា�វាផេថរ។បនា្ទ ប់ពីរធាតុរលំាយផេហីរ��់ថ្លឹងដែកវផេបដែ�៊ម្តងផេ�=តរJួបរមិាណខា្ល ញ់ដែ$ល��ួលបានស្រតវូបានគណនា។

(a) (b)

( C ) (d)

របូ 3.7 $ំផេណីរការផេយាបកភាគ�ំណាក (a) ការ>ក់ភាគ�ំណាកផេ ក្នុង�វដែញក (b) ការផេWXីhomogenize ភាគ�ំណាក(c) ការ�ុកភាគ�ំណាករយៈផេពល 5នា�ីផេស្រកាយផេពល homogenize រJួ (d) ការបង្ហូរធាតុរលំាយមកផេ ក្នុង�វដែញកខាងផេស្រកាម

32

៣.១០.២ ការ�ំរតិ�ំរំ៉ាង

ការ�ំរតិ�ំរំ៉ាងស្រតវូបានផេWXីផេឡងីបនា្ទ ប់ពីរការផេយាបករJួ។បរមិាណលីពីតដែ$លបានពីរការផេយាបកស្រតវូយកមករលំាយជាមួយ 2,2,4-trimethylpentan(TMP) Jំនួន 2ml ផេ>យ>ក់Jូលក្នុងដែកវផេបដែ�៊ដែ$ល>ក់ខា្ល ញ់ផេហីយរលំាយវាផេ>យស្របងុស្របយ័ត្ន។ខា្ល ញ់ដែ$លរលំាយផេហីយស្រតវូផេ�្ទរJូលក្នុងបំពង់សាកJំណុះ15ml។បដែន្ថម TMP Jំនួន 1mlJូលផេ^ក្នុងដែកវផេបដែ�៊ផេ$ីម្ីបរលំាយខា្ល ញ់ដែ$លផេ �ល ់ រJួផេ�្ទរខា្ល ញ់ដែ$លរលំាយបានJូលផេ^ក្នុងបំពង់សាកដែ$ល>ក់ខា្ល ញ់មុន។បដែន្ថមអា�ីុត�ុ៊ល�ួរJិខាប់Jូលក្នុងខា្ល ញ់ដែ$លបានផេយាបកផេហីយតាម�មាមាស្រត 3:1 រJួស្រតលប់JុះផេឡងីយJំនួន15-20 $ងផេ>យស្របងុស្របយ័ត្ន។បនា្ទ ប់មកយកបំពង់សាកផេ^រងXិលចាក�្ចិតស្របដែហល 715*g រយៈផេពល 10នា�ី។បដែន្ថមអា�ីុត�ុ៊ល�ួរJិផេ�=តJូលផេ^ក្នុងបំពង់សាកផេបី�ិនជា���ររី៉ាង្គគឺមិនទាន់��់ពណ៌រJួស្រកឡុកនិងបងXិលចាក�្ចិតម្តងផេ�=ត។���ររី៉ាង្គស្រតវូផេ�្តJូលក្នុងបំពង់សាកJំនុះ6ml។បដែន្ថម 2,2,4-trimethylpentan(TMP)1ml Jូលក្នុង��អា�ីុតផេហីយស្រតលប់Jុះផេឡងី 15-20 $ងផេ>យស្របងុស្របយ័ត្ន។បនា្ទ ប់មកយកបំពង់សាកផេ^រងXិលចាក�្ចិតស្របដែហល 715 *g រយះផេពល 10 នា�ី។���ររី៉ាង្គស្រតវូផេ�្ទរJូលក្នុងបំពង់សាក 6ml ដែ$ល>ក់���ររី៉ាង្គមុន។បនា្ទ ប់មកស្រតវូរហំួត���ររី៉ាង្គផេអាយផេ �ល់ស្របដែហល 1ml។បដែន្ថមvolumetric standard CB189 Jំនួន 200µl កំហាប់ 100pg/µl Jូលផេ^ក្នុង���ររី៉ាង្គដែ$លបានរហួំតផេហីយនិង>ក់Jូលក្នុង reference standard ។���ររី៉ាង្គស្រតវូបានរហំួតបន្តផេ�=តផេអាយផេ �ល់ដែត 200µl។���ររី៉ាង្គដែ$ល��ួលបានស្រតវូវភិាគក្នុងម៉ា�ីុន GC-MS។

ស�ង់ដាដេCងផេរ=បJំ�្តង់>រផេយាង(Reference standard)មួយផេ>យបដែន្ថម 2,2,4-trimethylpentan (TMP)

Jំនួន 1ml Jូលក្នុងបំពង់សាក 6ml។បដែន្ថម Surrogate standard (CB53) Jូលផេ^ក្នុងបំពង់សាកផេ 'ណះផេពល$ូJគា្ន ផេពលបដែន្ថមCB53 Jូលក្នុងភាគ�ំណាក(�ូមផេមីលផេ JំនុJផេយាបក)។បដែន្ថម volumetric standard(CB 189) Jូលក្នុងបំពង់សាកផេ 'ណះផេពល$ូJគា្ន ផេពលបដែន្ថមJូលក្នុងភាគ�ំណាក(�ូមផេមីលផេ JំនុJ�ំរតិ�ំរំ៉ាង)បនា្ទ ប់មករហំួត�ុកស្របដែហល200µl។

33

(a) (b)

(c) (d)របូ 3.8 $ំផេណីរការ�ំរតិ�ំរំ៉ាង (a) ការរលំាយលីពីតផេ ក្នុងធាតុរលំាយ TMP (b) ការរងXិលចាក�្ចិតផេស្រកាយបដែន្ថមអា�ីុត (c) ភាគ�ំណាកផេស្រកាយផេពលរងXិលចាក�្ចិតរJួ (d) ការរហំួតភាគ�ំណាកផេស្រកាយផេពលរងXិលចាក�្ចិតរJួ

៣.១០.៣ លក្ខ'ណ្ឌ ក្នុងការវភិាគភាគ�ំណាកក្នុង GC-MS

ក្នុងការវភិាគ�្តង់>រនិងភាគ�ំណាកផេយីងបានផេស្របីស្របា�់នូវវWីិសាស្រ�្ត$ូJដែ$លបានផេស្របីក្នុងការសាកល្បងវភិាគ�្តង់>រ។ខាងផេស្រកាមផេនះជាលក្ខ'ណ្ឌ ដែ$លផេស្របីវភិាគ�្តង់>រនិងភាគ�ំណាក៖

GC-MS conditionលក្ខ'ណ្ឌ �ំរ៉ាប់ការវភិាគក្នុងម៉ា�ីុនGC-MS ផេ�៊រ ីII 5890

Injector temperature : 250 oC Detector B temperature : 300 oC Rate : 8 oC Column A flow : 1.12 ml/min Oven temperature : 80 oC Initial time : 2 mins Final temperature : 300 oC Final time : 1 min Inject : 2µl Gas : Helium Spliteless : 2mins Mode : SIM mode

34

ជំពូក�ី៤

ល�្ធ�លលៃនការពិផេសាWន៍និងការពិភាក្សា

៤.១ ល�្ធ�ល�ំរ៉ាប់�ូលុយ�្ុយង�្តង់>រ

ល�្ធ�លដែ$ល��ួលបានផេស្រកាយពីការសាកល្បងវភិាគធាតុនីមួយៗ ក្នុងល្បាយ�ូលុយ�្យុង�្តង់>រផេ>យផេស្របីស្របា�់ម៉ា�ីុន GC-MS គឺផេយីង��ួលបាន Retention time លៃនធាតុនីមួយ មានរយៈផេពល'ុ�ៗគា្ន .

ស្រកាប 4.1 : ស្រកម៉ូាតូស្រកាមល្បាយ�្តង់>រDDTs និង PCBs ម៉ា��្ិបJលៃន�្តង់>រ PCB153 កំហាប់ 100ppb

35

PCB28

PCB52

PCB101 DD

E

PCB118

DDD

PCB153

PCB138+DDT

PCB180

ល្បាយ�្តង់>រទាងំ��់គឺមានJំនួន 10 គ ឺ p,p’DDT, p,p’DDD, p,p’DDE , PCB28, PCB52, PCB101, PCB 118, PCB138, PCB153, PCB 180ដែតពិJ�្តង់>រដែ$លបងា្ហ ញក្នុងស្រកាបគឺមានដែតJំនួន 9 ផេ�គឺមានពិJគឺមានពិJដែ$លគងផេលីគា្ន មួយគឺ ពិJលៃន PCB 138,និង p,p’DDT។ពិJទាងំពីរផេនះផេJញផេ រយៈផេពល$ូJគា្ន គ ឺ 22.373 min ។ផេទាះបីជាវាផេJញផេ ពិJផេ រយៈផេពល$ូJគា្ន ក៏ផេ>យក៏ផេយីងអាJដែញកធាតុទាងំពីផេនះតាមរយៈម៉ា��្ិបJផេស្រfះធាតុទាងំពីរផេនះមានម៉ា��្ិបJ'ុ�ៗគា្ន ។

ល្បាយ�្តង់>រទាងំ��់ស្រតវូពស្រងាវពីកំហាប់100ppb, 50ppb, 25ppb, 12.5, 6.25ppb, 3.12ppbផេ$ីម្ីប$ឹងពី�ំនាក់�ំនងរវាងកំហាប់និងលៃ�្ទពិJ។កាលណាកំហាប់�្តង់>រកាន់ដែត'្ព�់ផេនាះលៃ�្ទពិJកាន់ដែតWំដែ$រ។

ស្រកាប 4.2 ស្រកាបលៃន�្តង់>រ CB28 ផេ កំហាប់ផេ�្សងៗគា្ន

៤.២ល�្ធ�លលៃនការវភិាគភាគ�ំណាក

តាមរយៈការវភិាគផេលីភាគ�ំណាកទាងំ��់បានបងា្ហ ញថ្នាមានផេ'ត្តJំនួន4 គ ឺ ផេfWិសាត ់ បាត់$ំបង កំពង់Wំ និងផេ�=មរ៉ាប ដែ$លបានរកផេ}ីញវត្តមានលៃនDDT, DDE, DDD ក្នុងស្រតីទាងំពីរស្របផេភ�។Jំដែនកឯ PCB congenersទាងំ 7 ស្របផេភ�គឺមិនស្រតវូបានរកផេ}ីញក្នុងភាគ�ំណាកស្រតីទាងំពីរស្របផេភ�ក្នុងផេ'ត្តទាងំ 5 ជំុវញិបឹង�ផេន្លសាបផេ�។

៤.២.១ ល�្ធ�លភាគ�ំណាកក្នុងផេ'ត្តបាត់$ំបង

ភាគ�ំណាកស្រតីក្នុងផេ'ត្តផេfWិសាត់ស្រតវូបានស្របមូលពីតំបន់Jំនួន 2គឺកំពង់លួង និងកញ]រ។តាមរយៈការវភិាគផេលីភាគ�ំណាកទាងំពីរស្របផេភ�បានបងា្ហ ញថ្នាមានវត្តមានពិJបីដែ$លស្រតតួគា្ន ជាមួយពិJ�្តង់>រមាន retention time $ូJគា្ន និងមាន m/z គា្ន ដែ$លបងា្ហ ញថ្នាវាជាពិJរប�់ DDT, DDDE, DDD។

36

100ppb

50ppb

25ppb12.5ppb 6.25pp

b3.12ppb

ភាគ�ំណាកស្រតីស្របា២

�្តង់>រ p,p’DDE

ភាគ�ំណាកស្រតីស្របា2(ក្បាលផេតា)

jra

ស្រកាប ស្រកាបពិJរប�់DDE និងម៉ា��្ិបJ m/z ផេ ក្នុងស្រតីស្របា២ផេ ក្បាលផេតា

ស្រកាប 4.4 ស្រកម៉ូាតូស្រកាមនិងម៉ា��្បិJភាគ�ំណាកស្រតីស្របា២ក្បាលផេតាជាមួយ�្តង់>DDT និង DDE

ស្រកាប 4.3 ស្រកម៉ូាតូស្រកាមនិងម៉ា��្បិJរប�់ស្រតីស្របាក្បាលផេតាផេW=បជាមួយនិង�្តង់>រ p,p’DDE p,p’DDT

ស្រកាប 4.4 ស្រកម៉ូាតូស្រកាមនិងម៉ា��្បិJផេ ក្នុងភាគ�ំណាកស្រតីផេឆ្នា្ត 2 ក្បាលផេតាជាមួយ�្តង់>រ DDT និង DDE

37

�្តង់>រ p,p’DDE

�្តង់>រ p,p’DDTភាគ�ំណាកស្រតីផេឆ្នា្ត

�្តង់>រp,p’DDT

ភាគ�ំណាកស្រតីស្របា2(ក្បាលផេតា)

ម៉ា��្ិបJលៃនស្រកម៉ូាតូស្រកាមក្នុងភាគ�ំណាក ផេW=បជាមួយDDE

ម៉ា��្ិបJលៃនស្រកម៉ូាតូស្រកាមក្នុងភាគ�ំណាក

ភាគ�ំណាកស្រតីផេឆ្នា្ត

៤.២.២ភាគ�ំណាកមកពីផេ'ត្តផេfWិសាត់

Jំដែនកឯភាគ�ំណាកស្រតីស្របានិងស្រតីផេឆ្នា្ត ដែ$លស្របមូលពីកំពង់លួងនិងកញ]រផេ ផេ'ត្តផេfWិសាត់ស្រតវូបានវភិាគផេ}ីញថ្នាមានពិJដែ$លមាន retention time, m/z$ូJផេ^និង�្តង់>រនិងស្រតតួ�ីុគា្ន ជាមូយនិងពិJ�្តង់>រDDE និង DDD។

អាងំតង់�ីុផេត

ស្រកាប 4.5 ស្រកម៉ូាតូស្រកាមភាគនិងម៉ា��្បិJភាគ�ំណាកស្រតីស្របា2 កំពង់លួងជាមួយ�្តង់>រ DDE

38

ភាគ�ំណាកស្រតីស្របា2

�្តង់>រ p,p’DDE

ម៉ា��្ិបJស្រកម៉ូាតូស្រកាមភាគ�ំណាក

ភាគ�ំណាកស្រតីស្របា2

�្តង់>រ p,p’DDD

ភាគ�ំណាកស្រតីស្របា2

ម៉ា��្ិបJស្រកម៉ូាតូស្រកាមភាគ�ំណាកស្រតីស្របា2

�្តង់>រ p,p’DDT

ភាគ�ំណាកស្រតីផេឆ្នា្ត 1

�្តង់>រp,p’DDE

�្តង់>រp,p’DDT

ភាគ�ំណាកស្រតីផេឆ្នា្ត 1

ម៉ា��្ិបJភាគ�ំណាកស្រតីផេឆ្នា្ត 1

ស្រកាប 4.6 ស្រកម៉ូាតូស្រកាមនិងម៉ា��្បិJ�ំណាកស្រតីស្របា2 កំពង់លួងជាមួយ�្តង់>រ DDT

ស្រកាប 4.7 ស្រកម៉ូាតូស្រកាមនិងម៉ា��្បិJលៃនភាគ�ំណាកស្រតីផេឆ្នា្ត 1 ផេW=បជាមួយ�្តង់>រ DDE និង DDT

ស្រកាប 4.8 ស្រកម៉ូាតូស្រកាមស្របា2 កំពង់លួងដែ$ល�ត់មានវត្តមានលៃនពិJ DDT,DDE, DDD និង PCBs ទាងំ 7

39

ម៉ា��្ិបJស្រកម៉ូាតូស្រកាមភាគ�ំណាកស្រតីស្របា2

ភាគ�ំណាកស្រតីផេឆ្នា្ត 1

�្តង់>រp,p’DDE

ម៉ា��្ិបJភាគ�ំណាកស្រតីផេឆ្នា្ត 1

៤.២.៣ ភាគ�ំណាកមកពីផេ'ត្តកំពង់Wំ

ការវភិាគផេលីភាគ�ំណាកផេ តំបន់ទាងំពីរផេ ក្នុងផេ'ត្តកំពង់Wំគឺភូមិfមបាងនិងបាផេវtយបានបងា្ហ ញផេអាយផេ}ីញនូវស្រកម៉ូាតូស្រកាមដែ$លមាន retention time, m/z និងស្រតតួ�ីុគា្ន ជាមួយនិងស្រកម៉ូាតូស្រកាម�្តង់>ររប�់DDE និង DDD។ស្រកម៉ូាតូស្រកាមដែ$លស្រតវូនិង�្តង់>រ DDE និង DDD ស្រតវូបានរកផេ}ីញក្នុងភាគ�ំណាកស្រតីផេឆ្នា្ត ទាងំពីរដែ$លបានយកមក�ិក្សារ។

ស្រកាប4.9 ស្រកម៉ូាតូស្រកាមភាគនិងម៉ា��្បិJ�ំណាកស្រតីផេឆ្នា្ត 1 បាផេវtយជាមួយ�្តង់>រ DDE

៤.២.៤ ភាគ�ំណាកមកពីផេ'ត្តផេ�=មរ៉ាប

ភាគ�ំណាកស្រតីផេឆ្នា្ត ដែ$លបានស្របមូលពីកដែន្លងទាងំពីរគឺស្រតវូបានវភិាគរកផេ}ីញស្រកម៉ូាតូស្រកាមដែ$លមានretention time , m/z $ូJគា្ន និង�្តង់>រ DDE DDD និងស្រតតួ�ីុគា្ន ជាមួយ�្តង់>រផេ�=ត។

40

ភាគ�ំណាកស្រតីផេឆ្នា្ត 2

ស្រកាប 4.10 ស្រកម៉ូាតូស្រកាមនិងម៉ា��្បិJភាគ�ំណាកស្រតីផេឆ្នា្ត 2 Jុងឃ្លា្ន � ជាមួយ�្តង់>រ DDE

41

�្តង់>រ p,p’DDE

ភាគ�ំណាកស្រតីផេឆ្នា្ត 2

�្តង់>រp,p’DDD

ស្រកាប 4.11 ស្រកម៉ូាតូស្រកាមនិងម៉ា��្បិJស្រតីផេឆ្នា្ត 2 Jុងឃ្លា្ន � ជាមួយ�្តង់>រ DDD

៤.៣ល�្ធ�ល BLANK

ក្នុងផេពលផេWXីការផេយាបកភាគ�ំណាកស្រតីផេឆ្នា្ត និងស្រតីស្របាក៏មានការផេWXីblank �ំរ៉ាប់ស្រតតួពិនិត្យក្នុង$ំផេណីរការផេWXីផេយាបកនិង�ំរតិ�ំរំ៉ាងថ្នាគា្ម នការJំលង(contaminated)។

42

ស្រកម៉ូាតូស្រកាមភាគ�ំណាកស្រតីផេឆ្នា្ត 2

របូ 4.12 ស្រកម៉ូាតូស្រកាមលៃនBlankតាមរយៈល�្ធ�ល blank បានបងា្ហ ញថ្នាគា្ម នពិJ DDTs និង PCBs ណាមួយក្នុង blank ផេ�ដែ$ល

បងា្ហ ញថ្នាវាគា្ម នការJំលងក្នុងកំឡុងផេពលផេយាបកនិង�ំរតិ�ំរំ៉ាងផេ�។ម៉្យាងផេ�=តវា�ំរ៉ាប់ផេស្រប=បផេW=បជាមួយនិងភាគ�ំណាកផេ$ីម្ីបបញ្ញា] ក់ថ្នាភាគ�ំណាកផេនះគា្ម នពិJលៃនDDTs និង PCBs ផេ�។

តាមរយៈស្រកម៉ូាតូស្រកាមទាងំ��់ដែ$លមានផេ ក្នុងភាគ�ំណាកស្រតីផេឆ្នា្ត និងស្រតីស្របាដែ$ល�្ថិតផេ ក្នុងផេ'ត្តផេfWិសាត់ បាត់$ំបង កំពង់Wំនិងផេ�=មរ៉ាបគឺពិតជាពិJរប� ់ DDT ,DDE ,DDDស្របាក$ដែមនផេ>យសារដែតវាមាន retention time និង m/z $ូJផេ^និង�្តង់>រនិងវាស្រតតួ�ីុគា្ន ជាមួយនិងពិJ�្តង់>រp,p’DDT, p,p’DDE, និង p,p’DDD។ម៉្យាងផេ�=តការវភិាគជាមួយនិងម៉ា�ីុនGC-MS គឺវាមានភាពរ�ួជាមួយនិង�មា�ធាតុ�ររី៉ាង្គក្លរនិងបានផេស្របីកម្មវWីិSIM mode ដែ$លមានភាពជាក់លាក់Jំផេfះm/z លៃនធាតុដែ$លផេយីងបានវភិាគរក។Jំដែនកឯការផេស្រប=បផេW=បជាមួយនិងblank ក៏បានបងា្ហ ញថ្នាក្នុងblankគឺគា្ម នពិJទាងំ 3 ផេនាះផេ�។ផេហតុ�លទាងំផេនះបញ្ញា] ក់ថ្នាវាជាពិJរប�់DDT, DDE, និង DDDដែ$លផេយីងJង់រក។Jំដែនក PCB congners ទាងំ 7 គឺពំុស្រតវូបានរកផេ}ីញផេ ក្នុងភាគ�ំណាកស្រតីផេឆ្នា្តនិងស្រតីស្របាក្នុងផេ'ត្តទាងំ៥ផេនាះផេ�។ការដែ$លរកមិនផេ}ីញនូវ PCB congeners ទាងំ 7 អាJមកពីPCB congeners ទាងំ 7 មានកំហាប់តិJជាងកំហាប់តូJបំ�ុតដែ$លផេWXីម៉ា�ីុនអាJកំនត់បាន។JំដែនកឯវWីិសាស្រ�្ត�ំរ៉ាប់ផេយាបកលីពីតនិង�ំរតិ�ំរំ៉ាងគឺអាJ��ួលយកបានផេស្រfះrecovery 89% និងពិJលៃនsurrogate standards PCB53 >ក់មុនផេពលផេWXីការផេយាបកនិងបាន ្លងកាត់ការផេWXីផេយាបកនិង�ំរតិ�ំរំ៉ាងបានបងា្ហ ញពិJផេ ក្នុងស្រគប់ភាគ�ំណាកផេនះបញ្ញា]a ក់ថ្នាវWិិសាស្រ�្តផេនះក៏អាJផេស្របីJំផេfះ�មា�ធាតុPCBs។

43

តារ៉ាង 4.1 តារ៉ាងល�្ធ�លលៃនភាគ�ំណាកទាងំ 32 ស្របមកពីជំុវញិបឹង�ផេន្លសាបNo Code p,p’DDT p,p’DDE p,p’DDD PCBs ទាងំ71 SamA ND ND ND ND2 SamB ND ND ND ND3 SamC ND ND ND ND4 SamD ND ND ND ND5 SamE ND ND ND ND6 SamF ND ND ND ND7 SamG ND ND ND ND8 SamH ND ND ND ND9 SamI ND ND ND ND10 SamJ ND D D ND11 SamK ND ND ND ND12 SamL ND D D ND13 SamM D D ND ND14 SamN D D ND ND15 SamO D D ND ND16 SamP D D D ND17 SamQ ND D ND ND18 SamR ND D D ND19 SamS ND D D ND20 SamT ND D D ND21 SamU D D ND ND22 SamV D D D ND23 SamW D D ND ND24 SamX D D ND ND25 SamY ND ND ND ND26 SamZ ND ND ND ND27 SamAA ND ND ND ND28 SamBB D D ND ND29 SamCC ND ND ND ND30 SamDD ND D D ND31 SamEE ND D ND ND32 SamFF ND D D ND

SamA តំណាងផេអាយស្រតីស្របា�ី1  ្នុកស្រ�SូamB តំណាងផេអាយស្រតីស្របា�ី2  ្នុកស្រ�SូamC តំណាងផេអាយស្រតីផេឆ្នា្ត�ី1  ្នុកស្រ�SូamD តំណាងផេអាយស្រតីផេឆ្នា្ត �ី2  ្នុកស្រ�SូamE តំណាងផេអាយស្រតីផេឆ្នា្ត �ី1 ផេ�ះសា្ល ប SamF តំណាងផេអាយស្រតីផេឆ្នា្ត �ី2 ផេ�ះសា្ល ប SamG តំណាងផេអាយស្រតីស្របា�ី1 ផេ�ះសា្ល ប SamH តំណាងផេអាយស្រតីស្របា�ី២ផេ�ះសា្ល ប SamIតំណាងផេអាយស្រតីស្របា�ី1 កំពង់លួង SamJ តំណាងផេអាយស្រតីស្របា�ី2 កំពង់លួង SamK តំណាងផេអាយស្រតីផេឆ្នា្ត �ី1កំពង់លួងSamL តំណាងផេអាយស្រតីផេឆ្នា្ត �ី2 កំពង់លួង SamM តំណាងផេអាយស្រតីផេឆ្នា្ត �ី1 កញ]រ SamN តំណាងផេអាយស្រតីផេឆ្នា្ត �ី2 កញ]រ SamO តំណាងផេអាយស្រតីស្របា�ី1 កញ]រ SamP តំណាងផេអាយស្រតីស្របា�ី2 កញ]រ

SamQ តំណាងផេអាយស្រតីផេឆ្នា្ត �ី1 fមបាង SamR តំណាងផេអាយស្រតីផេឆ្នា្ត �ី2 fមបាង SamS តំណាងផេអាយស្រតីផេឆ្នា្ត�ី1 បាផេវtយ SamT តំណាងផេអាយស្រតីផេឆ្នា្ត �ី2 បាផេវtយ SamU តំណាងផេអាយស្រតីផេឆ្នា្ត �ី1 ក្បាលផេតាSamV តំណាងផេអាយស្រតីផេឆ្នា្ត �ី2 ក្បាលផេតាSamW តំណាងផេអាយស្រតីស្របា�ី1 ក្បាលផេតាSamX តំណាងផេអាយស្រតីស្របា�ី2 ក្បាលផេតាSamY តំណាងផេអាយស្រតីស្របា�ី1 ដែស្រពកទាល់SamZ តំណាងផេអាយស្រតីស្របា�ី2 ដែស្រពកទាល់SamAA តំណាងផេអាយស្រតីផេឆ្នា្ត �ី1 ដែស្រពកទាល់SamBB តំណាងផេអាយស្រតីផេឆ្នា្ត �ី2 ដែស្រពកទាល់SamCC តំណាងផេអាយស្រតីផេឆ្នា្ត �ី1 បាក់ស្រf

44

SamDD តំណាងផេអាយស្រតីផេឆ្នា្ត �ី2 បាក់ស្រfSamEE តំណាងផេអាយស្រតីផេឆ្នា្ត �ី1 Jុងឃ្លា្ន � SamFF តំណាងផេអាយស្រតីផេឆ្នា្ត �ី2 Jុងឃ្លា្ន �។

តាមរយៈតារ៉ាងល�្ធ�លបានបងា្ហ ញថ្នាភាគ�ំណាកទាងំ 32 មានភាគ�ំណាកJំនួន 18 ដែ$លរ៉ាប់បញ្ចូលទាងំស្រតីផេឆ្នា្ត និងស្រតីស្របាដែ$លស្រតវូបានរកផេ}ីញវត្តមានលៃនពិJ DDT,DDE,DDD។ភាគ�ំណាកទាងំ18ដែ$លរកផេ}ីញមាន DDT, DDE, DDD �្ថិតផេ ក្នុងផេ'ត្តផេfWិសាត់ បាត់$ំបង កំពង់Wំនិង ផេ�=មរ៉ាបដែ$លយកមកពីកដែន្លងផេ�្សងៗគា្ន ។

45

តារ៉ាង 4.2 តារ៉ាងបរមិាណលៃនDDTs ក្នុងភាគ�ំណាកដែ$លវភិាគផេ}ីញ

ផេN្ម ះភាគ�ំណាក ផេN្ម ះDDTs បរមិាណ DDTs �របុលៃន�ំងន់ផេ�ីម(ng)

បរមិាណក្នុង 1g លៃន�ំងន់ផេ�ីម

( ng/g ww)

Sam(W)DDE 61 5.0DDT 7.0 0.6

Sam(V)DDE 67 6.0DDD 19 1.5DDT 20 1.7

Sam(U) DDE 75 6.0DDT 104 9.0

Sam(X)DDT 79 7.0DDE 66 5.5

Sam(P)DDE 102 8.0DDT 171 14DDD 45 3.7

Sam(O) DDE 134 11DDT 173 14

Sam(M)DDE 65 5.4DDT 91 7.5

Sam(N)DDE 55 4.6DDT 75 6.2

Sam(J)DDE 56 4.7DDD 23 2.0

Sam(L)DDE 66 5.0DDD 29 2.4

Sam(Q) DDE 90 7.4

Sam(R)DDE 129 10DDD 72 6.0

Sam(S) DDE 79 6.6

Sam(T) DDE 93 7.7DDD 51 4.2

Sam(DD) DDE 6.2 0.5DDD 4.4 0.4

Sam(EE) DDE 3.0 0.3

Sam(FF) DDE 18 1.6DDD 27 2.3

Sam(BB) DDE 75 6.4DDT 124 10

46

ផេN្ម ះកដែន្លងស្របមូលភាគ�ំណាក ស្របផេភ�ស្រតី កំហាប់DDTs ជាមW្យមជា ng/g ww± SD

ក្បាលផេតា ស្រតីស្របា 7.4 ± 1.8

ស្រតីផេឆ្នា្ត 14 ± 1.3

បាក់ស្រf ស្រតីផេឆ្នា្ត 1.9

ដែស្រពកទាល់ ស្រតីផេឆ្នា្ត 16.4

កញ]រ ស្រតីស្របា 25.4 ± 0.4

ស្រតីផេឆ្នា្ត 12 ± 1.1

កំពង់លួង ស្រតីស្របា 6.7

ស្រតីផេឆ្នា្ត 7.4

fមបាង ស្រតីផេឆ្នា្ត 12 ± 4.3

បាផេវtយ ស្រតីផេឆ្នា្ត 9.3 ± 2.7

Jុងឃ្លា្ន � ស្រតីផេឆ្នា្ត 2.2 ± 1.8

តារ៉ាង 4.3 កំហាប់DDTs ជាមW្យមផេ ក្នុងស្រតីផេឆ្នា្ត និងស្រតីស្របាក្នុងតំបន់នីមួយៗ

47

ផេN្ម ះភាគ�ំណាក កំហាប់DDTs(mg/Kg លៃនខា្ល ញ់ស្រតី)

Sam W 0.8

Sam V 4

Sam U 2.3

Sam X 1.6

Sam DD 0.00066

Sam BB 1.2

Sam P 1

Sam O 2

Sam M 1.5

sam N 1.4

Sam J 1.6

Sam L 1

Sam Q 1.1

Sam R 2

Sam S 1.2

Sam T 1.6

Sam EE 0.04

Sam FF 0.4

តារ៉ាង4.4 តារ៉ាងបរមិាណ DDTs ផេ ក្នុងខា្ល ញ់ស្រតីទាងំពីស្របផេភ�ក្នុងផេ'ត្តទាងំ 4

តាមរយៈការកំនត់ផេ}ីញវត្តមានលៃនDDT, DDE, DDD ការគណនាកំហាប់ស្រតវូបានផេWXីផេឡងីផេ$ីម្ីប$ឹងពីបរមិាណរប�់វាថ្នាមាន�លប៉ះfល់$ល់�ុ'ភាពស្របជាជនដែ$លបរផិេភាគស្រតីទាងំពីរស្របផេភ�ផេនាះ។តាមរយៈល�្ធ�លលៃនបរមិាណលៃន DDTs ផេ ក្នុងស្រតីនីមួយបានបងា្ហ ញថ្នាកំរតិ DDTs �របុផេ ក្នុងខា្ល ញ់ស្រតីនីមួយៗមានមានបរមិាណទាបជាងការកំណត់កំរតិ�ំនល់'្ព�់បំ�ុតលៃនDDTផេ ក្នុងខា្ល ញ់�តXដែ$លបានកំនត់ផេឡងី ផេ>យ FAO/WHO គ ឺ 5mg/Kg លៃនខា្ល ញ់�តX។ផេនះបញ្ញា] ក់ថ្នាបរមិាណលៃនDDTs គឺមិនប៉ះfល់$ល់�ុ'ភាពស្របជាជនផេ ជំុវញិបឹង�ផេន្លសាបផេ�។

48

តារ៉ាង 4.5 តារ៉ាងកំហាប់ជាមW្យមលៃនDDT, DDE, DDD ផេ ក្នុងផេ'ត្តផេfWិសាត់ បាត់$ំបង កំពង់Wំ និងផេ�=មរ៉ាប

ផេN្ម ះផេ'ត្តស្របមូលភាគ�ំណាក ស្របផេភ�ស្រតី កំហាបជាមW្យមលៃនDDTs (ng/g ww)

កំហាបជាមW្យមលៃនDDTs(mg/kg) លៃនខា្ល ញ់

ផេfWិសាត់ស្រតីផេឆ្នា្ត 5.12 ± 1.6 1.3±0.2

ស្រតីស្របា 8.2 ± 5 1.5± 0.4

បាត់$ំបងស្រតីផេឆ្នា្ត 5.6± 3.5 2±1.5

ស្រតីស្របា3±2.4 2.4±1.6

កំពង់Wំស្រតីផេឆ្នា្ត 7± 2 1.5± 0.4

ផេ�=មរ៉ាបស្រតីផេឆ្នា្ត 1.4± 1 0.2±0.1

តាមរយៈល�្ធ�លខាងផេលីបានបងា្ហ ញថ្នាកំហាប់DDTs ផេ ក្នុងស្រតីទាងំពីស្របផេភ�មានកំហាប់ទាបជាងការ MRL ដែ$លកំនត់ផេ>យ�ង្គការJំនីអាហារនិងក�ិកម ្ម និង�ង្គការ�ុ'ភាពពិភពផេលាក(FAO/WHO) មានន័យថ្នាស្រតីទាងំផេនាះ�្ទុក DDTs ក្នុងបរមិាណ�ុវត្ថិភាព។

ផេបីផេស្រប=បផេW=បបរមិាណលៃន DDTs �របុដែ$លរកផេ}ីញក្នុងស្រតីនីមួយក្នុងផេ'ត្តទាងំ 4 ផេ ជំុវញិបឹង�ផេន្លសាបជាមួយនិងស្របវត្តលៃនការស្រសាវស្រជាវពីមុនរប�់ផេលាក Monirith និងផេលាក Bart Klusken 1999 និង2009បានបងា្ហ ញថ្នាបរមិាណលៃនDDTs មានកំហាប់ទាប'ុ�ពីរការស្រសាវស្រជាវពីមុនផេនះបានបញ្ញា] ក់ថ្នាកំហាប់លៃនDDTs មានការថយJុះជាលំ>ប់ក្នុងរយៈផេពលមួយឆ្នា្ន ំៗ ឬមកពីការផេWXីការស្រសាវស្រជាវផេលីភាគ�ំណាកស្របផេភ�ស្រតីផេ�្សងគា្ន ។Jំដែនកឯ PCBs ដែ$លមិនបានកំនត់រកផេ}ីញផេ ក្នុងការស្រសាវស្រជាវផេនះដែ$លមានល�្ធ�ល'ុ�ពីការ�ិក្សាមុនៗផេ>យសារការផេស្រជី�ផេរ�ីស្របផេភ�ស្រតី'ុ�គា្ន ផេ ក្នុងការ�ិក្សានិងរយៈផេពលលៃនការស្រសាវស្រជាវ'ុ�គា្ន ដែ$ល PCBs អាJបំដែបកផេ �ល់កំហាប់មួយទាបដែ$លម៉ា�ីុនមិនអាJកំណត់បាន។ការ�ិក្សាផេនះក៏អាJចាត់�ុកជាការ�ិក្សារ�ផេងaតតាម>នបន្តផេបីផេW=បជាមួយនិងការ�ិក្សាពីមុនដែ$លបានបងា្ហ ញថ្នាកំហាប់DDTs មានការថយJុះនិងការមិនអាJកំនត់ផេ}ីញវត្តមានលៃនPCBs។$ូJផេនះគួរដែតមានការ�ិក្សា�ផេងaតតាម>នបន្តផេ^ផេ�=តផេ$ីម្ីប$ឺងថ្នាកំហាប់DDTs និង PCBsមានការថយJុះ$ល់កំរតិណាក្នុងរយៈផេពលមួយ។

៤.៣ល�្ធ�លលៃនការផេយាបកភាគ�ំណាក

ភាគ�ំណាកស្រតីទាងំ��់ស្រតវូបានយកមកផេWXីផេយាបកយកលីពីត។តារ៉ាងខាងផេស្រកាមបងា្ហ ញពីបរមិានលីពីតដែ$លផេយាបកបានជាភាគរយលៃន�ំងន់ផេ�ីម

ផេN្ម ះផេ'ត្ត ផេN្ម ះតំបន់ ផេN្ម ះស្រតី បរមិាណស្រតី(g) បរមិាណលីពីត(g)

បរមិាណលីពីត(%)

កំពង់ឆ្នា្ន ងំ  ្នុកស្រ� ូ

ស្រតីផេឆ្នា្ត 1 12.003 0.097 0.64

ស្រតីផេឆ្នា្ត 2 12.038 0.077 0.84

ស្រតីស្របា1 12.223 0.055 0.45

ស្រតីស្របា2 12.076 0.03 0.25

ភូមិផេ�ះសា្ល ប ស្រតីផេឆ្នា្ត 1 12.095 0.064 0.52

49

ស្រតីផេឆ្នា្ត 2 12.09 0.038 0.31

ស្រតីស្របា1 12.147 0.093 0.76

ស្រតីស្របា2 11.77 0.054 0.46

ផេfWិសាត់

កំពង់លួង

ស្រតីផេឆ្នា្ត 1 11.86 0.07 0.59

ស្រតីផេឆ្នា្ត 2 12.12 0.095 0.78

ស្រតីស្របា1 12.047 0.185 1.53

ស្រតីស្របា2 11.8 0.05 0.42

កញ]រ

ស្រតីផេឆ្នា្ត 1 12.086 0.105 0.86

ស្រតីផេឆ្នា្ត 2 12.067 0.094 0.77

ស្រតីស្របា1 12.039 0.153 1.27

ស្រតីស្របា2 12.09 0.076 0.63

បាត់$ំបង

ដែស្រពកទាល់

ស្រតីផេឆ្នា្ត 1 11.8 0.12 1.01

ស្រតីផេឆ្នា្ត 2 11.83 0.16 1.35

ស្រតីស្របា1 11.36 0.05 0.44

ស្រតីស្របា2 12.09 0.07 0.58

បាក់ស្រfស្រតីផេឆ្នា្ត 1 11.86 0.22 1.85

ស្រតីផេឆ្នា្ត 2 11.88 0.16 1.34

ក្បាលផេតា

ស្រតីផេឆ្នា្ត 1 12.005 0.076 0.63

ស្រតីផេឆ្នា្ត 2 12.04 0.093 0.77

ស្រតីស្របា1 12.1410.082

0.67

ស្រតីស្របា2 12.0380.024 0.19

កំពង់Wំ

fមបាងស្រតីផេឆ្នា្ត 1 12.102 0.084 0.7

ស្រតីផេឆ្នា្ត 2 12.051 0.102 0.84

បាផេវtយស្រតីផេឆ្នា្ត 1 12.092 0.068 0.56

ស្រតីផេឆ្នា្ត 2 12.1 0.09 0.74

ផេ�=មរ៉ាប Jុងឃ្លា្ន � ស្រតីផេឆ្នា្ត 1 12.06 0.08 0.66

50

ស្រតីផេឆ្នា្ត 2 11.72 0.12 1.02តារ៉ាង 4.6 តារ៉ាងបរមិាណខា្ល ញ់��ួលបានផេស្រកាយផេពលផេយាបក

ផេN្ម ះផេ'ត្ត ផេN្ម ះស្រតី បរមិាណលីពីតជាមW្យម(g)±SD

កំពង់ឆ្នា្ន ងំ ស្រតីផេឆ្នា្ត 0.07 ± 0.02

ស្រតីស្របា 0.06 ± 0.02

ផេfWិសាត់ ស្រតីផេឆ្នា្ត 0.09 ± 0.01

ស្រតីស្របា 0.12 ± 0.05

បាត់$ំបង ស្រតីផេឆ្នា្ត 0.13 ± 0.05

ស្រតីស្របា 0.06 ± 0.02

កំពង់Wំ ស្រតីផេឆ្នា្ត 0.09 ± 0.01

ផេ�=មរ៉ាប ស្រតីផេឆ្នា្ត 0.1 ± 0.02

តារ៉ាង 4.7 តារ៉ាងបរមិាណខា្ល ញ់�របុរប�់ស្រតីក្នុងផេ'ត្តនីមួយៗ

តាមរយៈល�្ធ�លដែ$ល��ួលបានពីការផេWXីការផេយាបកបានបងា្ហ ញថ្នាស្រតីផេឆ្នា្ត ក្នុងផេ'ត្តទាងំ��់មានតំលៃលចាប់ពី0.06g $ល់ 0.1 g Jំផេfះស្រតីផេឆ្នា្ត និងស្រតីស្របាមានបរមិាណលីពីតពី0.06 $ល់0.12g។

51

ជំពូក�ី៥

ការ�ន្និ>� ននិង�នុសា�ន៍

៥.១ ការ�ន្និ>� នផេលីល�្ធ�លភាគ�ំណាក

តាមរយៈការវភិាគលៃនភាគ�ំណាកស្រតីផេឆ្នា្ត និងស្រតីស្របាJំនួន 32 ផេ ក្នុងផេ'ត្តទាងំ 5 ជំុវញិបឹង�ផេន្លសាបបានបងា្ហ ញថ្នាមានផេ'ត្តJំនួន 4 គឺផេfWិសាត់ បាត់$ំបង កំពង់Wំ និងផេ�=មរ៉ាបដែ$លបាន កំនត់ផេ}ីញវត្តមានលៃនDDT, DDE, DDD ផេ ក្នុងភាគ�ំណាកស្រតីទាងំពីរស្របផេភ�Jំនួន 18។Jំដែនក PCBs មិនស្រតវូបានរកផេ}ីញក្នុងភាគ�ំណាកណាមួយដែ$លបានយកមកវភិាគផេ� ដែតមិនដែមនមានន័យថ្នាភាគ�ំណាករប�់ផេយីងមិនមាន PCBs ផេសាះផេនាះផេ�ផេស្រfះជួនកាលវា PCBs ក្នុងបរមិាណមួយដែ$លទាបជាងកំរតិតូJបំ�ុតដែ$លម៉ា�ីុនអាJកំនត់បាននិងជួនកាលអាJមានវត្តមានលៃនPCB congeners ផេ�្សងផេ�=តដែ$លផេយីងមិនបានកំនត់រកក្នុងការស្រសាវស្រជាវផេនះផេស្រfះPCB congeners មានផេ^$ល់209 ។

បរមិាណតាមរយៈល�្ធ�លដែ$ល��ួលបានគឺភាគ�ំណាកស្រតីផេឆ្នា្ត និងស្រតីស្របាផេ ក្នុងផេ'ត្តផេfWិសាត ់ បាត់$ំបង កំពង់W ំ និងផេ�=មរ៉ាប មានវត្តមានលៃនDDT, DDE, DDD។កំហាប់ជាមW្យម�របុលៃនDDTs(p,p’DDT, p,p’DDE.p,p’DDD) ក្នុងស្រតីផេឆ្នា្ត មានតំលៃលតាមផេ'ត្តផេfWិសាត់(5.12ng/gwwនិង 1.3mg/Kg ខា្ល ញ់), ផេ'ត្តបាត់$ំបង(5.6ng/g wwនិង 2mg/Kg ខា្ល ញ់), ផេ'ត្តកំពង់Wំ(7ng/gwwនិង 1.5mg/Kg ខា្ល ញ់), ផេ'ត្តផេ�=មរ៉ាប(1.4ng/gww និង 0.2mg/Kg ខា្ល ញ់)ផេរ=ងគា្ន តាមផេ'ត្ត។Jំដែនកឯកំហាប់DDTs ផេ ក្នុងស្រតីស្របា ក្នុងផេ'ត្តផេfWិសាត់មានតំលៃល (8.2 ng/g ww និង 1.5mg/Kg ខា្ល ញ់)និង ក្នុងផេ'ត្តបាត់$ំបង(3ng/g ww និង 2.4mg/Kg ខា្ល ញ់)។កំហាប់ដែ$លរកផេ}ីញក្នុងស្រតីទាងំពីរស្របផេភ�ផេនះមានតំលៃលទាបជាង MRL រប�់DDTs(5mg/Kgលៃនខា្ល ញ់�តX)ដែ$លកំនត់ផេ>យ�ង្គការJំនីអាហារនិងក�ិកម្មនិង�ង្គការ�ុ'ភាព ពិភពផេលាកដែ$លបងា្ហ ញថ្នាDDTs ក្នុងស្រតីគឺ�្ថិតក្នុងកំរតិ�ុវត្ថិភាពJំផេfះ�្នកបរផិេភាគ។

�របុមកល�្ធ�លបានបងា្ហ ញថ្នាកំហាប់DDTs ផេ ក្នុងស្រតីទាងំពីរស្របផេភ�ផេនះមិនមាន�លប៉ៈfល់$ល់�ុ'ភាពស្របជាជនផេ ក្នុងតំបន់ដែ$ល�្ថិតផេ ក្នុងផេ'ត្តទាងំ 4 ផេ ជំុវញិបឹង�ផេន្លសាបនាផំេអាយ�ម្មតិកម្មខាងផេលីដែ$លផេលីកផេឡងីថ្នាស្រតីផេឆ្នា្ត និងស្រតីស្របាមាន�្ទុក DDTs និង PCBs'្ព�់ដែ$លអាJប៉ះfល់$ល់�ុ'ភាពស្របជាជនមិនបានគាសំ្រ�ល�្ធ�លពិផេសាWន៍ផេ�។

$ូJផេនះបញ្ញា្ហ ក'Xក់រប�់DDTs និង PCBs ក្នុងស្រតីផេ ក្នុងបឹង�ផេន្លសាបលៃនស្របផេ��កម្ពុជាមិនមានបញ្ញា្ហ រWjន់Wjរផេ�Jំផេfះស្របជាជនរ�់ផេ តំបន់ជំុវញិJឹង�ផេន្លសាបផេស្រfះបរមិាណ DDTs ដែ$លរកផេ}ីញនិង PCBs ដែ$លមិនបានរកផេ}ីញមានកំរតិទាបជាង MRL ដែ$លកំនត់ផេ>យ�ង្គការក�ិកម្មនិងJំនីអាហារនិង�ង្គកា�ុ'ភាពពិភពផេលាក(FAO/WHO)។

៥.២ បញ្ញា្ហ ដែ$លជួបស្រប�ះនិង�នុសា�ន៍

ផេ ក្នុងការស្រសាវស្រជាវផេនះ មានការជួបស្រប�ះបញ្ញា្ហ លំបាកមួយJំនួន$ូJជា ការរអាក់រ�ួលលៃនឧបករណ៍ចាក់បញ្ចូលផេ>យ�X័យស្របវត្ត(Auto injector)លៃនGC-MS ការ>J់Jរន្ត�គ្គិ�នីម្តងមា្ត លដែ$លនាផំេអាយម៉ា�ីុនរលត ់ ការពិបាកក្នុងការលាង�ំអាតឧបករណ៍ពិផេសាWន៍$ូJជា�វដែញកដែ$លមានដែកវជាតំរងផេស្រចាះជាមួយនិងអា�ីុត�ុ៊ល�ួរJិខាប់98% និងកំផេ�ក្នុងម៉ា�ីុន�ំងួតផេ �ីតុណ្ហ ភាព 450oC បុ៉ដែន្តការលំបាកទាងំ��់ផេនះមិនផេWXីផេអាយប៉ះfល់$ល់ល�្ធ�លលៃនការពិផេសាWន៏ក្នុងការស្រសាវស្រជាវផេនាះផេ�។

ផេ$ីម្ីបផេអាយការស្រសាវស្រជាវផេលីកផេស្រកាយមានភាពកាន់ដែតល្អស្របផេ�ីរមាន�នុសា�ន៍មួយJំនួនអាJស្រតវូបាន�្តល់ផេអាយ$ូJជា៖

ផេWXីការស្របមូលភាគ�ំណាកផេអាយបានផេស្រJីនក្នុងមួយកដែន្លង ផេWXីការស្របមូលភាគ�ំណាកផេអាយបានផេស្រJីនកដែន្លង ផេWXីការកំនត់ពីស្របផេភ� PCB congeners និង DDTs ផេ�្សងៗផេ�=ត គួរផេWXីការស្រសាវស្រជាវផេលីស្របផេភ�ស្រតីផេ�្សងៗផេ�=តផេ ក្នុងបឹង�ផេន្លសាប គួរស្របមូលភាគ�ំណាកផេ រ$ូវស្រតីផេស្រJីនផេJ=�វាងការស្របមូលភាគ�ំណាកមិនបាន

គួរផេWXីផេលីពពួក�តXដែ$លរ�់ផេ ក្នុង�ឹកផេ�្សងៗផេ�=ត

ផេទាះជាល�្ធ�លបានបងា្ហ ញថ្នាDDTs �្ថិតក្នុងកំរតិ�ុវត្ថិភាពមិនប៉ះfល់$ល់�ុ'ភាពស្របជាជនក៏ផេ>យស្រតវូមានការស្របងុស្របយ័ត្នJំផេfះស្របផេភ�ស្រតីដែ$លយកមកបរផិេភាគផេស្រfះDDTs និងPCBs ជាធាតុដែ$លស្របមូល�្តុំក្នុងជាលិការខា្ល ញ់ក្នុងរយៈផេពលយូរដែ$លអាJបងaជាជំងឺបានក្នុងបរមិាណមួយកំនត់។$ូJផេនះគួរដែតបរផិេភាគស្រតីផេនះផេ>យការ$កយកជាលិការខា្ល ញ់ផេJញអាJនាផំេអាយមានការកាត់បន្ថយបរមិាណ DDTs ក៏$ូJជា PCBsដែ$រ។

ឯកសារផេយាង(References)

Alh, U.G., Hanberg, A., Kenne, K.(1992). Risk Assessment of PolychlorinatedBiphenyls (PCBs).

Agency for Toxic Substances and Diseases Registry ( ATSDR)( 2000).Toxicological Profile for Polychlorinated Biphenyls( PCBs).

Agency for Toxic Substances and Diseases Registry( ATSDR) (2001). Polychlorinated Biphenyls.

Agency for Toxic Substances and Diseases Registry( ATSDR) (2002).Toxicology Profile for DDT, DDE & DDD.

Agency for Toxic Substances and Diseases Registry ( ATSDR) ( 2002). DDT, DDE, DDD .Retrieved 20.02. 2012 from http:// www.atsdr.cdc.gov/toxfaq.html

Agency for Toxic Substances and Diseases Registry (ATSDR)(2011).Addendum to the Toxicological Profile for Polychlorinated Biphenyls.

Alkhatib, E.,Weigand, C.(2002). Parameters Affecting Partitioning of 6 PCB congeners in Natural Sediments. Journal of Environmental Monitoring andAssessment: 28:1-17

Australian Center for International of Agriculture Research (ACIAR)(n.d). Cambodia. Retrived 12/02/2012From http:// aciar.gov.au/aboutus

Bao, Z.C., Zheng. M.H., Wang, X.B.( 1997). Formation of Polychlorinated

Biphenyls from the Pyrolysis of Hexachlorocylclohexane in the presence of Fe2O3. Journal of Environmental Contamination and Toxicology, 59: 83-89

Baskin, S (n.d). DDT and its Metabolites (DDE, DDD). Retrieved from

Bayat, S., Sari, A.E., Bahramifar, N., Younesi, H., Bchrooz, R.D. (2011).Survey of Organochlorine residues in Sediment and fish in the lower Mekong Irrawaddy Dolphin (Occalla Brevirostris), Cambodia WWFTechnical report .

Beek, Bernd. (2000). "Bioaccumulation: New Aspects and Developments." In Handbook of Environmental Chemistry, Vol. 2: Reactions and Processes, Part J, edited by Otto Hutzinger. New York: Springer-Verlag.

Breda, E., Chevrier, J., Rosas, L. G., Anderson, H.A., Bornman, M.S.,Bouwman, H., Chen , A., Cohan, B.A., Jager, C.D., Henshel, D.S., Leipzig, F., Leizig, J.S., Lorenz, E.C, Snedeker, S.M.,Stapleton, D.( 2009).The Pine River Statement : Human Health Consequences of DDT Use. Retrieved 08.03.2012 fromhttp://ehp01.niehs.nih.gov/ehpals

Cambodian Community Day (CCD)( 2012). Tonle Sap Lake .Retrieved 20.02.2012 from http:// www. cambodiamcommunityday.org/

Cambodian Center for Study and Development of Agriculture (CEDAC).(2006). Raising Public Awareness on Persistent Organic Pollutants Program. Retrieved from www.ipen.org

Cambodian Center for Study and Development of Agriculture (CEDAC)(2002).Technical report 2002, Pesticides and their problems .

Carpenter, D.O (2006). Polychlorinated Biphenyls (PCBs): Route of Exposure and Effects on Human Health, 21(1)

Castro-Jame, J., Eisenrenh, S.J., Mariani, G., Skejo,H ., Umlauf, G( 2008). Polychlorinated Biphenyls (PCBs) at The Joint Research Cente(JRC) Ispra Site: Air Concentrations, Congener Patterns and

Center for Disease Control and Prevention (CDC)(2010). National Report on Human Exposure to Environmental Chemicals. Retrieved 20.02.2012 from http://www.cdc.gov/exposurereport/

Chak, S., Klusken, B., Ford, D (2010). Determination of Polychlorinated

Biphenyls (PCBs) and Dichlorodiphenyl Trichloro ethane (DDTs) in Sediments in Beong Cheung Ek Phnom Penh, Cambodia. Asian Journalof Water, Environment and Pollution , 7(3):3-11

Crisp. T.M., Clegg, E.D., Cooper, R.L., Wood, W.P., Anderson, G., Bactcke, K.P., Hoffmann, J.L., Morrow, M.S Rodier, D.J., Schafter,J.L., Touart, L.W., Zeeman, M.G.,&Patel, Y.M( 1998).Enviromental Endocrine Disruption: An Effects Assessment and Analysis. Journal of Environmental Health Perspective. 106:1-53

Douglas, F(n.d). GC/MS Analysis . Retrieved 01.03.2012 from http:// sites netscape.net/dougfrm

Eglin,S.( n.d). A Study of the Chemistry of DDT and its Effects on the Environment .

Environmental Justice Foundation (EJF) (2002). Death in a Small Dose- Cambodia’s Pesticide Peril. Retrieved 20.02.2012 from http:// ejfoundation.org

Environmental Protection Agency (EPA)( 2009). Persistent Organic Pollutants:,A Global Issue Global Response.

Environmental Protection Agency (EPA) (2012). Persistent Organic Pollutants: A Global Issue, Global Response. Retrieved 14.02.2012 fromhttp://www.epa.gov

Environmental Protection Agency (EPA) (2011) . Polychlorinated Biphenyls (PCBs) CCASRN 1336-36-3. Retrieved 19/02/2012 from http://www.epa.gov

European Food Safety Authority (EFSA)(2011). Scientific Opinion on the Risk to Public Health Related to the Presence of High Levels of Dioxins and Dioxin-like-PCBs in liver from,Sheep and Deer . Journal of EFSA9(7): 771

EWOS (2003). Summary of PCBs in Farmed Salmon , Retrieved 21.02. 2012 from http:// bee.cornell.edu/cats/Bee/outreach…/PCBs_factsheets_English.pdf

Faroon, O.M., Sumuch, K.L., Simon, S.C., Christoper , T.D.R (2003). Polychlorinated Biphenyls: Human Health Aspect for World Health Organization

Feng , J. (2011). 1,1,1-trichloro-2,2-bis-(4’-chlorophenyl) ethane (DDT) Path Way Map. Retrieved 20.02.2012 fromhttp:// umbbd.msi.umn.edu/ddt/ddt_map.html

Fish Contamination Education Collaborative (FCEC)(2003).What is DDT?

Retrieved 14.02.2012From http:// www.pvsfish.org/index.php.home

Fisklin , T. J., Santoro, E.D, ( 2002). PCB Congeners Distribution in Estaurine, Water, Sediment and Fish Sample: Implication for Monitoring Programs.

Food Agriculture organization (FAO)(1998). Contributions of Fisheries and Aquatic Culture in the Asia-Pacific Region . Retrieved 20.03.2012 from http://www.fao/org/docrep/007/ad

Geneva(2002). Reducing and Eliminating the use of Persistent Organic Pesticides.For UNEP, FAO, and WHO.

Green Facts (2006). Scientific Facts on PCBs. Retrieved 07.02.2012 from http://www.greenfacts.org/en/index,

Haozheng, W., He, M., Lin , C., Quan, X., Guo, W., Yang, Z.( 2007). Monitoring and Assessment of Persistent Organochlorine Residues in, Sediment from the Daiaohe River Watershed Northeast of China .Journalof Environmental Monitoring Assessment :133-231

Henry, T. R., Devito, M.J.( 2003). Non-Dioxin-like PCBs : Effects and Consideration in Ecological Risk Assessment.

Ho, S.( 2020). Determination of DDT and PCBs in Corbicular Fluminea and Pilsbrayoconcha exilis collected From Kampong Chhnang Province ( Tonle Sap)and Kampong Cham Province( Mekong River).

International Agency for Research on Cancer(IARC)(1997). DDT and Associated Compound (Group 2B). Retrived 02.03.2012 from http://www.inchem.org/

Jensen, S., Reutergardh, L., and Jansson, B. (1983), Analytical Methods for Measuring Organ chlorines and Methyl Mercury by Gas Chromatography.FAO Fisheries Technical Paper No.212. Manual of Methods in Aquatic Environment Research . Part 9-Analyses of Metals and Organochlorines in Fish ,pp.21-33.

Kodavant, P.R.S( 2005). Neurotoxicology of Persistent Organic Pollutions :Possible Mode(s) of Action and Further Consideration.3: 273-305

Kunisue, T., Someya, M., Monirith, I., Watanabe, M., Tana, T.S., Tabe, S.(2004). Occurrence of PCBs ,Organochlorine insecticides, tris(4- chlorophenyl) methane, and tris (4- chlorophenyl)methanol in human Breast milk collected from Cambodia . Arch Environmental Contamination Toxicology, 46(3): 405-4012

Laymithuna, N. (2000). The study on the growth and survival rate of Pangasius Hypopthalamus ( Khmer Strain) and Pangasius SP. (Thai strain). Phnom Penh.

Leng, S.V., Baran, E., Chheng, P., Touch, B.T(2006). Biology Reviews of Important Cambodian Fish Species based on fish base 2004. For Inland Fisheries, Research and Development.

Makay, E(n.d). AnIntroduction to Chromatography. Retrieved 19.03.2012 from http://www.acessexcellence.org

McGrawSr, J.E., Waller, D.P(2009). The role of African American Ethnicity and Metabolism in Sentinel Polychlorinated Biphenyl Congeners Levels, 27(1): 54-61

Ministry of Environment(MoE)(2004). National Profile on ChemicalsManagement in Cambodia.

Monirith, I ., Nakata, H., Tanabe, S., Touch, S.T(1999). Persistent Organochlorine Residues in Marine and Fresh water Fish in Cambodia, 38(7): 604-612

National Safety Council (NSC)( 2002). DDT. Retrieved 20.02.2012 from http://www.nsc.org/library/chemical/ddt.htm

Pham, M.H., Nguyen.H.M., Pham, H.V., Michael, B., Ajfredo, C.A., Water, G(2010). Recent levels of Organochlorine Pesticide and Polychlorinated Biphenyls in Sediments of Sewer system in Hanoi, Vietnam . Journal of Environmental Pollution :913-920

Poca, P., Fischer, B., Klonish , T., & Klonish , S.H(2005). Molecular Interactions of the Aryl Hydrocarbon Receptor and its biological and Toxicological relevance for reproduction. Rtrieved 29.02.2012From http://www.reproduction –online.org: 379-389

Ramu, K., Kajiwara, N., Sundaryanto, A., Zheng. G. J., Lam, P.K.S., Takada, H., Zakaria, M.P., Viet, P.H.,Prudente, M., Tana, T.S, Tanabe, S(2007). Asian Mussel Watch Program : Contamination Status of Poluchlorinated Diphenyl Ethers and Organochlorines in Coastal Waters of Asian Country: 133-193

Ritter, L. Solomon, K.R., Forget, J. (1997).Persistent Organic Pollutants

Sense, F.(2005). What is chromatography? Retrieved 19.03.2012 from http://www.antoine.frostBurg.edu/chem/senses/101/index.html

Sarith, S. (2003). Processing Technology of Pangasius Filet of Lian HengTrading Co.,LTD.

Thay , S., Schmidt, U. (2004) Aquatic Resources Management : Tonlesap Great Lake , Cambodia

United Nations Environment Programme(UNEP). ( 2005). Ridding the World of

POPs: A Guide to the Stockholm Convention on Persistent Organic Pollutants

U.S Geological Survey (USGS).( 2011). Channa Micropeltes ( Cuvier, 1831) Giant Snakehead.Retrieved 22.03. 2012 from http://www.usgs.gov

Vene, D(2009). Mortality Investigation of the Mekong Irrawaddy River Dolphin ( orcaella brevirostris)In Cambodia Based on Necrospy Sample Analysis.For World Wildlife Fund (WWF)

Wang, H.S., Sthianopkao, S., Du, J., Chen, Z,J., Kim, K.W., Yasin, M.S.M., Hashim, J.H., Wong, C.K.CWong, M.H(2011). Daily Intake and Human Risk Assessment of Organochlorine Pesticides (OCPs)Based on Cambodian Market Basket Data. Journal of Hazardous Materials: 1441-1449

Washington Toxics Coalition(WTC)(n.d). PCBs and DDT.Retrieved 01.02.2012 from http:// www.watoxics.org

Water Environment Partnership in Asia (WEPA)(2001).Case 2: Pesticide Pollution in Tonle Sap Catchments. Retrieved 07.02.2012 fromhttp:// www.wepa-db.net/index.html

Williamson,K.L(2006). Alkylation of Mesitylene.

World Wild Life Fund (n.d). WWF’s effort to phase out DDT . Retrieved 21.02.2012 from www.wwf.panda.org

World Health Organization (WHO) ( 2010). The WHO Recommended Classification of Pesticides byHazard and Guideline forClassification.

World Health Organization (WHO)( 2010).Persistent Organic Pollutants Impact on Child Health.

World Health Organization (WHO)(2011). DDT in the Indoor Residual Spraying Human Health Aspects

Yann, V(2010). Determination of Dichlorodiphenyltrichloroethane (DDT) and Polychlorianted Biphenyls (PCBs) in Snail Sample in Mekong River Basin (Kampong Chhnang Province and Cheung Ek Lake).