เอเชียตะวันออกเฉียงใต้กับกฎหมายอาญาระหว่างประเทศ...

โอเคชนนล เปเปอรซรส

เอเชยตะวนออกเฉยงใตกบกฎหมายอาญาระหวางประเทศปาฐกถาสมเดจเจาฟามหาจกรสรนธรเกยวกบกฎหมายมนษยธรรมระหวางประเทศ ครงท ๕

โดยศาสตราจารยรชารด เจ โกลดสโตน

เอเชยตะวนออกเฉยงใตกบ

กฎหมายอาญาระหวางประเทศ

ปาฐกถา ๕

2011

Torkel Opsahl Academic EPublisher

Oslo

This and other papers in this Occasional Paper Series may be openly accessed and

downloaded through www.fichl.org. This paper was published on 27 September

2011.

© Torkel Opsahl Academic EPublisher, 2011.

All rights are reserved. You may read, print or download this paper or any part of it

from www.fichl.org for personal use, but you may not in any way charge for its use

by others, directly or by reproducing it, storing it in a retrieval system, transmitting

it, or utilizing it in any form or by any means, electronic, mechanical, photocopying,

recording, or otherwise, in whole or in part, without the prior permission in writing

of the copyright holder. Enquiries concerning reproduction outside the scope of the

above should be sent to the copyright holder. You must not circulate this paper in

any other cover and you must impose the same condition on any acquirer. You must

not make this book or any part of it available on the Internet by any other URL than

that on www.fichl.org.

ISBN 978-82-93081-51-7

http://www.fichl.org/


i

ค าน า

ทอเคล ออพซาล อาคาเดมก อพบบลชเชอร ไดจดใหมการตพมพบทความจ านวนสามชดทเปดเผยตอสาธารณะ ชดบทความโอเคชนนล เปเปอรซรส ไดตพมพบทความทมเนอหาสาระในฉบบเดยวหรอบทความสนๆในเรองใดเรองหนง เรามความยนดทจะตพมพบทความชนน โดยนายรชารด โกลดสโตน หนงในผน าในสาขาวชากฎหมายอาญาระหวางประเทศ เรอง “เอเชยตะวนออกเฉยงใตกบกฎหมายอาญาระหวางประเทศ” ซงไดกลาวในปาฐกถาสมเดจเจาฟามหาจกรสรนธรเกยวกบกฎหมายมนษยธรรมระหวางประเทศ ครงท 5 ณ กรงเทพฯ เมอมถนายน 2554 และไดรบความอนเคราะหจากสภากาชาดไทยและกระทรวงการตางประเทศในการตพมพบทความดงกลาวในครงน ส าหรบค าแปลภาษาไทยไดจดท าโดยกรมสนธสญญาและกฎหมาย กระทรวงการตางประเทศ ทานสามารถอาน สงพมพ หรอดาวนโหลดบทความนไดโดยเสรจาก www.fichl.org นายมอรเทน เบรคสโม

บรรณาธการชดบทความโอเคชนนล เปเปอรซรส นายอลฟ บทเทนชอน สกเรย

ผชวยบรรณาธการอาวโส


Occasional Paper Series No. 2 (2011) – page 1

______

เอเชยตะวนออกเฉยงใตกบกฎหมาย อาญาระหวางประเทศ

*

ขาพเจารสกเปนเกยรตอยางยงทไดรบเชญใหมาแสดงปาฐกถา “สมเดจเจาฟามหาจกรสรนธร” ครงท ๕

วาดวยกฎหมายมนษยธรรมระหวางประเทศ ขาพเจายงรสกเปนเกยรตอยางสงทสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ

สยามบรมราชกมาร อปนายกาผอ านวยการสภากาชาดไทยไดเสดจพระราชด าเนนเปนประธานในการปาฐกถาฯ

ในเชาน ขาพเจามความยนดทไดตอบรบค าเชญเพอกลาวสนทรพจนนดวยเหตผลหลายประการ ประการแรก คอ

ค าเชญนมาจากสภากาชาด ขาพเจามความเกยวพนทยาวนานกบคณะกรรมการกาชาดระหวางประเทศ และ

ด ารงต าแหนงในคณะกรรมการทปรกษาระหวางประเทศมาเปนเวลา 4 ป นบตงแตทขาพเจาไดมสวนเกยวของกบ

* นายรชารด โกลดสโตน เปนศาสตราจารยอาคนตกะทมหาวทยาลยเยล

เปนอดตผพพากษาประจ าศาลรฐธรรมนญของสาธารณรฐแอฟรกาใต และไดด ารงต าแหนงเปนหวหนาอยการคนแรกในศาลอาญาระหวางประเทศส าหรบอดตยโกสลาเวยและรวนดา เลขาธการสหประชาชาตไดแตงตงผพพากษาโกลดสโตนในคณะกรรมการอสระระหวางประเทศทไดตรวจสอบโครงการน ามนเพออาหารในอรก นอกจากนน นายโกลดสโตนยงมประสบการณท างานในฐานะประธานของคณะกรรมาธการสบสวนเกยวกบความรนแรงและการขมขสาธารณชน ซงเปนทรจกตอมาวาคณะกรรมาธการโกลดสโตน และประธานของคณะกรรมาธการการสบสวนอสระระหวางประเทศในโคโซโว ทานไดเปนประธานรวมในคณะท างานตอตานการกอการรายระหวางประเทศทจดตงโดยสมาคมเนตบนฑตยสภาสากล ด ารงต าแหนงเปนผอ านวยการสมาคมอนญาโตตลาการอเมรกน เปนสมาชกกลมทปรกษาระหวางประเทศของคณะกรรมการกาชาดสากล และประธานระดบชาตแหงสถาบนปองกนอาชญากรรมและการฟนฟผกระท าความผดแหงชาต ทานยงเปนสมาชกตางชาตของสถาบนศลปะและวทยาศาสตรอเมรกน และสมาชกกตตมศกด

ของสมาคมเนตบณฑตแหงนครนวยอรกดวย

เอเชยตะวนออกเฉยงใตและกฎหมายอาญาระหวางประเทศ


ความยตธรรมทางอาญาระหวางประเทศ ทกๆ ปทผานมา

ขาพเจารสกชนชมคณะกรรมการกาชาดระหวางประเทศมากยงขน

องคกรนเปนผพทกษรกษากฎหมายมนษยธรรมระหวางประเทศ

หากไมใชเพราะความเพยรพยายามขององคกรนในชวงทศวรรษอนยากล าบากของการละเลยเพกเฉย

การพฒนาทนาตนเตนเกยวกบสงซงขาพเจาจะไดกลาวตอไปในวนนกคงไมเกดขน

ประการตอมา เปนเวลาหลายปแลวทขาพเจาและภรยาปรารถนาจะมาเยอนประเทศไทย

จนถงบดนกยงไมมโอกาสไดท าเชนนน เราจงมความสขมากทไดมากรงเทพฯ

และรอคอยทจะใชเวลาสองสามวนตอจากนในประเทศของทาน

ขาพเจาเคยไดอานและเคยไดยนถงภาระหนาทอนนาประทบใจและส าคญยงซงสภากาชาดไทยไดด าเนนการไปแ

ลวและก าลงด าเนนการอยในประเทศไทย ขาพเจาขออางถงเปนการเฉพาะถงวกฤตการณซงเกดขนตาม

แนวชายแดนระหวางไทยและกมพชา ทซงคนนบหมนตองกลายเปนผพลดถน

สภากาชาดเปนหนวยงานทมประสบการณและประสทธภาพทสดทสามารถอ านวยความสะดวกและประสานควา

มชวยเหลอดานมนษยธรรมใหแกผคนทตองการความชวยเหลอในสถานการณทนาเศราเชนนอยางไมมขอสงสย

ขาพเจายงขอกลาวถงความชวยเหลอครงส าคญซงสภากาชาดไทยไดน าไปสผประสบอทกภยทางภาคใตของประเทศไ

ทยเมอตนปทผานมา

งานทมคณประโยชนของสภากาชาดท าใหเราระลกวา

ความยตธรรมไมใชเปนเรองทเกยวของกบทนายความและผพพากษาเพยงฝายเดยวหรอแมกระทงในหลกการ

ขณะทเราพยายามสมานความแตกแยกของมนษยชาต

เราตองไมลมความพยายามอยางไมเหนแกความเหนดเหนอยของสภากาชาดและองคกรอนๆ

ทไดเยยวยาผทตองการการเยยวยาทแทจรง ความมงมนของพวกเขาในขณะทเผชญหนากบภารกจเรงดวน

กอปรกบความส าคญยงของภารกจสมควรไดรบความเคารพและความรสกขอบคณอยางหาทสดมไดจากพวกเรา

ขาพเจาโชคดทไดเปนประจกษพยานถงการเปลยนแปลงของกฎหมายระหวางประเทศ

ในขณะทเคยเปนทนายความรนเยาวในแอฟรกาใตซงมนโยบายแบงแยกสผว

ขาพเจาไดเหนดวยตาของขาพเจาเองวาระบอบการปกครองหนงอาจกดขประชาชนของตนไดอยางไรบาง

ในขณะทเปนหวหนาอยการของศาลอาญาระหวางประเทศส าหรบอดตยโกสลาเวย



ขาพเจาไดทนเหนการก าเนดยคใหมของศาลอาชญากรรมสงครามระหวางประเทศ และลาสด

ขาพเจาไดท างานในการสบสวนสอบสวนขององคการสหประชาชาตเกยวกบความขดแยงในกาซาเมอ พ.ศ. 2551

และ พ.ศ. 2552 ววฒนาการของกฎหมายอาญาระหวางประเทศในเวลานนมความโดดเดนอยางยง

ขาพเจาขอเรยนเสนอใหพจารณาถงความส าคญตอประชาคมโลกของศาลอาญาระหวางประเทศ หรอทรจกกน

ในชอวา “ไอซซ” ศาลอาญาระหวางประเทศแสดงถงจดสงสดของววฒนาการทางกฎหมายอาญาระหวางประเทศ

ซงขาพเจาโชคดทไดเปนสกขพยานในชวงชวตของขาพเจาในวงการกฎหมาย ในฐานะบคคลหนงซงไดม

สวนรวมเลกๆ บางสวนในประวตศาสตรซงน าไปสการกอตงศาลฯ

ขาพเจาเชอวาการแบงปนมมมองของขาพเจาเกยวกบประวตศาสตรนนใหแกชนรนหลงเปนหนาทครงส าคญของ

ขาพเจา ประวตศาตรนนยดยาวและไมคงเสนคงวา

มทงความพายแพทท ารายจตใจเราและความส าเรจทสอถงสจธรรมและธรรมชาตทสงสงกวาของมนษยชาต

กาวเดนเลกๆ ยงไมแนนอนและชะงกเปนระยะ

ซงเราไดกาวไปเพอระบบทสมบรณแบบยงขนของความยตธรรมระหวางประเทศไดน าพาเราไปสหนทางทยาวไ

กลแลวในหลายปทผานมา ในวนน ขาพเจาขอเปนอกเสยงหนง

ทยกยองไอซซวา เปนความหวงทดทสดของโลกส าหรบความรบผดทแทจรงตออาชญากรรมตอมนษยชาต

ขอใหขาพเจาไดเรมโดยการยนยนวาเวลาส าหรบความยตธรรมทางอาญาระหวางประเทศยงไมผานพนไป

แตในทางตรงขาม ก าลงเรมตน

ความจ าเปนของการปฏเสธการยกเวนโทษตออาชญากรสงครามมความส าคญมากยงขนและเปนความจ าเปนทน

บวนจะเพมขน

ชวงเวลานบตงแตสงครามโลกครงทสองไดมการเปลยนแปลงครงใหญในรปแบบของการท าสงคราม

ในชวงเวลา 65 ปทผานมา มนษยชาตโชคดทถกละเวนไวจากความขดแยงทมความรนแรงระดบโลก

แตในขณะทเอเชยและโลกไดเรยนรผานประสบการณทแสนเจบปวดจากสงครามตวแทน

ความขดแยงทางเชอชาต และระบอบทมการกดขอยางรนแรง ภยคกคามจากความโหดรายตางๆ ยงไมลดลง

การท าสงครามทไมไดสดสวน การกอการราย

และสงครามกลางเมองซงเปดโอกาสใหมการกระท าทารณอยางโหดรายปาเถอน

เราตองเพยงแคเปดหนงสอพมพหรอเปดโทรทศนเพอรบรเสยงจากทวโลกทเรยกรองหาความยตธรรม



ในฐานะสมาชกของประชาคมระหวางประเทศทยดมนในสนตภาพเพอมนษยชาตทงมวลและความยตธรรมทงป

วงแหงภราดรภาพ เราจะตองอทศตนเองอกครงใหแกหลกนตธรรมในทกภาคสวนของโลกทเรารวมแบงปน

เพอใหตระหนกถงความส าคญของศาลอาญาระหวางประเทศและบทบาทในกระบวนการยตธรรมระหวางประเท

ศซงก าลงด าเนนหนาอย จงมความจ าเปนตองเขาใจประวตศาสตรซงน าไปสการกอตงศาลฯ

กฎหมายวาดวยการขดกนทางอาวธมความเปนมาทยาวนานและตงอยบนพนฐานของหลกตางตอบแทนเปนสวนใ

หญ กฎหมายเหลานไมใชเพยงธรรมเนยมตะวนตกโดยแท การอางองถงกฎหมายดงกลาวสามารถพบไดใน

งานเขยนของจนและอนเดยเมอประมาณ 2,000 ปลวงมาแลว อนแสดงใหเหนถงรากฐานทางศลธรรมทเปนสากล

แนวความคดงายๆ กคอหากศตรละเวนชวตพลเรอนหรอบคคลของเราซงไมไดมสวนในการสรบ

เรากจะปฏบตอยางเดยวกนเพอเคารพการปฏบตเชนวาตอฝายศตร

หลกตางตอบแทนไดเปนเพยงแคจดเรมตนของขอจ ากดทางกฎหมายในการท าสงคราม

นบตงแตสนสดศตวรรษท 19

ไดมการตรากฎหมายมากมายทนาสนใจจ านวนหนงทออกแบบขนมาเพอยบย งกองทพมใหโจมตพลเรอนโดยปร

าศจากความชอบธรรมทางการทหาร แกนส าคญทสดของกฎหมายเหลานนคอหลกการไดสดสวน

ในการขดกนทางอาวธพลเรอนตองไดรบการคมครอง

เวนเสยแตวาผลประโยชนทางการทหารกบการสญเสยชวตพลเรอนจะไดสดสวนกน

อาชญากรรมสงครามจะเกดขนเมอพลเรอนถกโจมตอยางไมเปนสดสวนกบผลประโยชนทางการทหาร

การทดสอบตามหลกการไดสดสวนนไดกลายเปนสวนหนงของกฎหมายจารตประเพณระหวางประเทศและไมเค

ยถกโตแยงโดยรฐใด การเปรยบเทยบมกท าไดยากโดยเฉพาะอยางยงในชวงทการรบยงคกรนอย

แตนนเปนสงทกฎหมายเรยกรอง ในยามสงคราม

กองก าลงตดอาวธมกจะไดรบขอบเขตในการปฏบตงานในระดบหนง ดงนน

เมอขาดเจตนาหรอความประมาทเลนเลออยางรายแรงกยอมสนนษฐานไดวาการกระท าของกองทพนนไดสดสวน

แลว

แตเดมกฎหมายภาคสงครามถกออกแบบเพอผกพนรฐบาลและไมใชเพอก าหนดบทลงโทษทางอาญาตอ

ปจเจกบคคล ดงนนจงไมมพนฐานใหปจเจกบคคลสามารถถกน ามารบผดตามกฎหมายอาญาได และไมม

ศาลอาญาใดสามารถพจารณาขอกลาวหาใดๆ ดงกลาวได สงนไดเปลยนแปลงไปอยางมากดวยการด าเนนคด

ตอผน านาซรายส าคญทศาลทหารนเรมเบรก



ซงกลายเปนมรดกตกทอดทส าคญและรากฐานของกฎหมายอาญาระหวางประเทศสมยใหม

สงทส าคญทสดนาจะเปนการยอมรบอาชญากรรมประเภทใหม ไดแก อาชญากรรม

ตอมนษยชาต แนวความคดกคออาชญากรรมบางประเภทนนเลวรายและสะเทอนจตใจของวญญชนทกคน

ทถอวาเปนการกระท าตอมนษยชาตทงมวล ดงนน อาชญากรรมเหลาน ทปจจบนมกเรยกวา

“อาชญากรรมรายแรง” มกจะมลกษณะทเปนสากล

ผตองสงสยวากระท าความผดลกษณะนสามารถถกน าตวไปสศาล

ของประเทศใดกไดทกฎหมายยอมรบวามเขตอ านาจศาลตามลกษณะอาชญากรรมภายในประเทศ นอกจากน

ยงมเขตอ านาจศาลสากลส าหรบอาชญากรรมระหวางประเทศดงกลาว กอนหนาทจะมศาลทหารนเรมเบรก

เขตอ านาจศาลเชนวานมแคเฉพาะดวยเหตทจ าเปนส าหรบการกระท าอนเปนโจรสลดเทานน

การปรากฏขนครงแรกของเขตอ านาจศาลสากลในสนธสญญาระหวางประเทศพบในอนสญญาเจนวา ค.ศ. 1949

การฝาฝนทรายแรงทสดของอนสญญาเหลานนถกบญญตวาเปน “การละเมดอยางรายแรง”

ปจจบนทกชาตในโลกไดใหสตยาบนอนสญญาเจนวาแลว

และมพนธกรณทจะตองน าผตองสงสยวากระท าการละเมดอยางรายแรง

ขนศาลอาญาของตน หากชาตใดไมสามารถหรอไมสมครใจทจะกระท าเชนนน

กมพนธกรณทจะตองสงตวบคคลนนไปยงชาตอนซงมเขตอ านาจศาลเหนออาชญากรรมนนทสมครใจและสามาร

ถกระท าเชนนนได

อนสญญาเจนวาท าใหมเขตอ านาจศาลสากลในความพยายามทจะปฏเสธการใหทหลบซอนแกผกระท าผด

ขาพเจาขอเสรมวาอนสญญาเจนวาเปนความตกลงระหวางประเทศฉบบแรกและฉบบเดยวทรบการใหสตยาบนอ

ยางเปนสากล ความดความชอบส าหรบความส าเรจทนาทงนยอมเปนของคณะกรรมการกาชาดระหวางประเทศ

การใชเขตอ านาจศาลสากลตามอนสญญาเจนวาปรากฏขนตอมาในอนสญญาวาดวยการตอตานการแบงแยกสผว

ค.ศ. 1975 และอนสญญาวาดวยการตอตานการทรมาน ค.ศ. 1984 อนสญญาฯ ฉบบแรกไดประกาศวา

การแบงแยกสผวในแอฟรกาใตเปนอาชญากรรมตอมวลมนษยชาต แตทวาอนสญญาฯ

ดงกลาวกลบถกมองขามและไมมความพยายามทจะใชบทลงโทษทางอาญาตอผรบผดชอบส าหรบการแบงแยกส

ผว หากเพยงไดมการปฏบตอยางจรงจงโดยชาตตะวนตกแลว

การแบงแยกสผวอาจจะสนสดลงเรวกวานอยางนอยหนงทศวรรษ



อนสญญาวาดวยการตอตานการทรมานไดน ามาซงการใชเขตอ านาจศาลสากลอยางมประสทธภาพ

ซงไดเปลยนแปลงสถานภาพของผตองสงสยวากออาชญากรรมสงครามไปอยางมาก

การเปลยนแปลงนเหนไดชดจากค ารองขอของศาลสเปนในพ.ศ. 2543

ทถกสงไปใหทางการของสหราชอาณาจกรเพอรองขอใหจบกมและสงตวนายพลปโนเชต

อดตผน าเผดจการทหารของชลไปยงสเปน เพอใหปรากฏตวในการพจารณาคด

ของอาชญากรรมทระบอบการปกครองของเขาไดกอไวเมอเกอบ 20 ปกอนหนานน

ศาลสงขององกฤษไดพจารณาวาเปนค ารองขอทชอบดวยกฎหมาย

แตทวาสขภาพอนย าแยของเขาไดชวยนายพลปโนเชตไว

ไมใหถกสงตวไปด าเนนคดในสเปน ความรบผดของเขาอาจจะเปนไปไมไดเลยหรอไมอาจนกคดไดเลย

หากปราศจากการมเขตอ านาจศาลสากล นอกจากนยงมขอสงเกตทส าคญวา เมอนายพลปโนเชตเดนทางกลบสชล

กฎหมายนรโทษกรรมใหกบตนเองกถกเพกถอนโดยรฐสภา ในเวลาทเสยชวตนายพลปโนเชตตองเผชญกบ

ขอหาทางอาญามากมายเกยวกบการละเมดสทธมนษยชนและการฉอโกง

บทบญญตส าหรบเขตอ านาจศาลสากลถกรวมไวในสนธสญญาของสหประชาชาต ซงถกน ามาปรบใช

ตงแตทศวรรษ 1970 เพอตอตานการกอการรายและปฏเสธการใหทพกพงแกผกอการราย

นบตงแตคดปโนเชตเปนตนมา ศาลภายในประเทศอนๆ ไดใชเขตอ านาจศาลสากลเพอตดตามผตองสงสย

วาไดกออาชญากรรมระหวางประเทศ ซงรวมถงอาชญากรสงครามชาวบอสเนย ผกระท าการฆาลางเผาพนธ

ในรวนดา ผกระท าการทรมานในอารเจนตนา และอดตผน าเผดจการในชาด ฮซซน ฮาเบร

กลาวโดยสรปไดวาเปนเรองทเสยงภยมากขนส าหรบผตองสงสยวากออาชญากรรมระหวางประเทศในการเดนทา

งไปตางประเทศ ดงนน

เขตอ านาจศาลสากลจงเปนเครองมอททรงพลงในการบงคบใชกฎหมายอาญาระหวางประเทศ

มรดกตกทอดทส าคญประการทสองของศาลทหารนเรมเบรก คอ การยอมรบหลกความรบผดตามค าสง

บงคบบญชา ภายใตหลกการน

ผบงคบบญชามความรบผดทางอาญาตออาชญากรรมสงครามทกระท าโดยผใตบงคบบญชา

และประกอบกบการปฏเสธความคมกนของประมขแหงรฐ พฒนาการเหลานมบทบาทส าคญ

ในการด าเนนคดกบประมขแหงรฐ ผน าทางการเมอง และผน าทางทหาร



จากการส ารวจเมอเรวๆ น เปนทนาประหลาดใจวา ระหวางเดอนมกราคม พ.ศ. 2533 ถงเดอนพฤษภาคม พ.ศ.

2551 ประมขแหงรฐ 67 รฐ หรอหวหนารฐบาลจาก 43 ชาต

ถกตงขอหาหรอถกกลาวหาวาท าความผดอาญารายแรงทงในศาลภายในประเทศและศาลระหวางประเทศ

ขอกลาวหาดงกลาวแบงออกเทาๆ กนระหวาง

การละเมดสทธมนษยชนและการทจรตฉอราษฎรบงหลวง โดยผน าบางคนไดเผชญกบทงสองขอหา

ความส าคญของความรบผดตามค าสงบงคบบญชาไมอาจกลาวเกนจรงไดเลยวา การทไมไดลงมอกระท าการ

ดวยตนเองไมอาจเปนเกราะคมกนใหไมตองรบโทษทณฑตอค าสงทใหมการกระท าการอนโหดรายทารณ

ไดอกตอไป ดวยเหตน หากพวกเขาอยในต าแหนงทสามารถปองกนการกออาชญากรรมสงครามแตไมได

ท าเชนวา กถอวาพวกเขาไดกระท าความผดนนดวยตนเอง เชนเดยวกนกบกรณทพวกเขาไมด าเนนมาตรการ

ทเหมาะสมเพอลงโทษผใตบงคบบญชาหลงจากทไดกออาชญากรรมสงครามดวย

รปแบบความรบผดทางอาญาลกษณะนสะทอนความรสกเบองลกทสดของพวกเรา

ทซงความรบผดชอบทางศลธรรมตออาชญากรรมสงครามไดสถตอย

การใชเขตอ านาจศาลสากลโดยศาลภายในประเทศ

ควบคไปกบความรบผดตามค าสงบงคบบญชาของประมขแหงรฐ

ไดก าหนดความรบผดบางประการตอผกออาชญากรรมรายแรง แตพฒนาการทส าคญและนาทงทสด

ในกฎหมายอาญาระหวางประเทศในชวงสองทศวรรษทผานมา กคอ การกอตงศาลอาญาระหวางประเทศ

หลงจากทในซกโลกตะวนตกไดเหนถงความส าเรจทศาลทหารนเรมเบรกและศาลกรงโตเกยว

จงสนนษฐานไดวาในชวงสนสดทศวรรษ 1940

ศาลอาญาระหวางประเทศทมลกษณะถาวรจะถกกอตงในเวลาตอมาอนใกล

ขอสนนษฐานนไดปรากฏในบทบญญตของอนสญญาวาดวยการตอตานการฆาลางเผาพนธและการตอตาน

การแบงแยกสผว อยางไรกตาม ความพยายามนไดหยดชะงกไปชวคราวในชวงสงครามเยน

แตตอมาไดถกฟนฟขนเพยงเพอสนองตอบอาชญากรรมสงครามอนโหดราย เมอรฐบาลชาวเซรบของสโลโบดาน

มโลเซวค

และรฐบาลชาวบอสเนยน-เซรบของราโดวาน คาราดซค พยายามทจะฆาลางเผาพนธประชาชนทไมใช

ชาวเซรบในอดตยโกสลาเวย



ในป พ.ศ. 2537

คณะมนตรความมนคงแหงสหประชาชาตไดกอตงศาลอาญาระหวางประเทศส าหรบอดตยโกสลาเวยภายใตอ านา

จของหมวด 7 แหงกฎบตรสหประชาชาต ซงใหอ านาจคณะมนตรความมนคงฯ

ในการผานขอมตเดดขาดอนมผลผกพนรฐสมาชกทงปวง การเชนนจะกระท าเมอคณะมนตรความมนคงฯ

ตดสนใจวามสถานการณเฉพาะทกอใหเกดภยคกคามตอสนตภาพและความมนคงระหวางประเทศ และ

มาตรการนนมวตถประสงคเพอขจดภยคกคามดงกลาว ในกรณอดตยโกสลาเวย

คณะมนตรความมนคงฯไดตดสนใจวา

ศาลอาญาระหวางประเทศจะสามารถชวยขจดภยคกคามและชวยฟนฟสนตภาพและความมนคง

อนเปนการยอมรบโดยชดแจงวาความยตธรรมกบสนตภาพมความเชอมโยงกน

หากไมมความชอมโยงดงกลาวแลว

คณะมนตรความมนคงฯ ยอมขาดเขตอ านาจในการกอตงศาลส าหรบพพากษาคดอาชญากรรมสงคราม

การแทรกแซงของคณะมนตรความมนคงฯ ในยโกสลาเวยนน เนองมาจากมรสมของสถานการณ

ซงปลกประชาคมระหวางประเทศใหตนตวจากภาวะเพกเฉยของสงครามเยน ซงแทบไมนาเชอเลยวา

คณะมนตรความมนคงฯ

จะด าเนนการเชนวานหากการละเมดไมไดเกดขนในยโรปและไดสะเทอนใจประชาชนในชาตตะวนตกซงมการป

กครองในระบอบประชาธปไตย รฐบาลบางประเทศถกบงคบตามความคดเหน

ของสาธารณชนใหด าเนนการเพอหยดการนองเลอด โดยทไมไดเตรยมการเพอด าเนนการทางทหาร

จงไดตกลงกอตงศาลอาญาระหวางประเทศส าหรบอดตยโกสลาเวย

ผน าของเซอรเบยไดปฏเสธความชอบดวยกฎหมาย

และเหตผลของการกอตงศาลอาญาระหวางประเทศส าหรบอดตยโกสลาเวยโดยเหนวาเปนการแสดงใหเหนถงกา

รเลอกปฏบตตอประชาชนของพวกเขา ขาพเจาทราบถงความไมพอใจนของผน าเซอรเบยในไมชาภายหลง

จากทขาพเจาไดรบการแตงตงเปนหวหนาอยการในศาลอาญาระหวางประเทศส าหรบอดตยโกสลาเวย

ขาพเจาตดสนใจไปเยอนเมองส าคญ 3 เมองของอดตยโกสลาเวย คอ เบลเกรด ซาเกรบ และซาราเจโว

ขาพเจาไดประชมครงแรกกบรฐมนตรวาการกระทรวงยตธรรมของเซอรเบยซงไดแสดงการคดคาน

ในนามรฐบาลอยางรนแรงทสดตอศาลฯ

และไดวพากษวจารณสงทเขาเรยกวาบทบาทอนมอคตของสหรฐอเมรกาในการจดใหคณะมนตรความมนคงฯ

กอตงศาลฯ ขน



เขาชใหเหนวาสหประชาชาตไมเคยพจารณากอตงศาลอาญาส าหรบอาชญากรรมเลวรายทถกกระท าขนในเอเชย

ตะวนออกกลาง และภมภาคอนในยโรป เขาอางถงความผดรายแรงทกอขนโดยระบอบการปกครองของพอลพต

และซดดม ฮสเซน “เหตใดศาลจงถกตงขนเพอน าชาวเซรบไปพจารณาคดเปนอยางแรก”

เขายนกรานวานเปนการเลอกปฏบตและความอยตธรรมทยอมรบไมได แนนอนวาค าพดของเขามประเดน

ค าตอบเดยวทขาพเจาสามารถใหได (ดวยความมนใจมากกวาทขาพเจารสก) คอ

หากศาลอาญาระหวางประเทศส าหรบอดตยโกสลาเวย เปนศาลอาญาระหวางประเทศศาลแรกและศาลสดทาย

นนยอมเปนสงทไมอาจยอมรบไดเพราะจะเปนการด าเนนการกบอดตยโกสลาเวยเปนกรณพเศษ

แตหากวามกรณอนๆ ตดตามมา เซอรเบยกไมมเหตผลอนสมควรทจะรองทกขได

เพราะศาลนไดถกกอตงขนเพอเปนครงแรก แตสงทขาพเจาไมรกคออกไมเกนหนงปตอมาหลงจากนน

คณะมนตรความมนคงฯ ไดกอตงศาลเฉพาะกจแหงทสองขนคอ ศาลอาญาระหวางประเทศส าหรบรวนดา

และตอมาไดมการจดตงศาลอาญาทผสมระหวางศาลอาญาภายในและระหวางประเทศไวดวยกนส าหรบตมอรตะ

วนออก เซยรราลโอน และเลบานอน สงทส าคญทสดคอศาลอาญาระหวางประเทศ

(ไอซซ)ไดถกกอตงขนในเวลาไมกปตอมา เมอมองยอนกลบไป

ค าตอบของขาพเจาทไดใหตอรฐมนตรวาการกระทรวงยตธรรมของเซอรเบยกตรงกบความเปนจรง

ศาลอาญาระหวางประเทศส าหรบอดตยโกสลาเวยไมใชการลงโทษอยางเลอกปฏบต

หากแตเปนจดเรมตนของยคใหมในประวตศาสตรของกฎหมายอาญาระหวางประเทศ

ยคใหมนนคอยคของศาลไอซซ

บดน ขอใหขาพเจาไดกลาวถงการกอตงศาลไอซซ ไอซซสรางอยบนรากฐานของศาลอาญาระหวางประเทศ

ซงกอตงในทศวรรษ 1990 อยางไรกตาม ยงเปนการแสดงถงการปรบปรงพนฐานจากตนแบบความยตธรรม

ทางอาญาระหวางประเทศของศาลเหลานน ศาลในทศวรรษ 1990 ตงขนมาไดโดยการตดสนใจทางการเมอง

ของสหประชาชาต หรออกนยหนง ศาลเหลานนถกกอตงไมใชเพยงเพราะความรายแรงของอาชญากรรมเทานน

แตเพราะเหตผลทางการเมองดวย วกฤตการณทางมนษยธรรมอนๆ ซงอยนอกเหนอการพจารณาภายใตระบบ

ของศาลเฉพาะกจไดถกมองขามไป ไมใชเพยงเพราะการกระท าความผดนนเลวรายนอยกวา แตเพราะความ

เปนจรงทางการเมองทโหดเหยมในการด าเนนความสมพนธระหวางประเทศ โดยสรป

นนคอค าต าหนทขาพเจาไดยนมาจากรฐบาลเซอรเบย ศาลไอซซปฏบตหนาทบนพนฐานทแตกตางออกไปคอ

การด าเนนคดนนไมไดขนอยกบความประสงคทางการเมองของคณะมนตรความมนคงฯ เปนส าคญ

หลายชาตไดตดสนใจในครงหลงของทศวรรษ 1990



วาจ าเปนตองมศาลอาญาระหวางประเทศทมลกษณะถาวรขนมาทดแทนระบบศาลเฉพาะกจ

จงไดมการประชมทางการทตซงจดขนโดยนายโคฟ อนนน เลขาธการสหประชาชาต ณ กรงโรม

เมอเดอนมถนายน/กรกฎาคม พ.ศ. 2541 ทามกลางความประหลาดใจของทกฝาย ผแทนผมอ านาจเตมจาก 148

ประเทศไดเขารวมการประชม และเมอวนท 17 กรกฎาคม พ.ศ. 2541 ชาตจ านวน 120

ชาตลงคะแนนเสยงเหนชอบธรรมนญกรงโรม มเพยง 7 ประเทศทไมเหนชอบ (รวมถงสหรฐอเมรกา)

แมวาจะไดมการก าหนดเงอนไขทคอนขางสงให 60 ประเทศตองใหสตยาบนสนธสญญากอนทจะมผลใชบงคบ

แตกนาประหลาดใจเชนกนทภายในเวลาไมถงสป ธรรมนญกรงโรมกมผลใชบงคบเมอวนท 1 กรกฎาคม

พ.ศ. 2545 ปจจบนม 115 ประเทศทไดใหสตยาบนธรรมนญกรงโรมแลว โดยมบางชาตก าลงจะด าเนนการตามมา

เชน อยปต ฟลปปนส และตนเซย สวนประเทศไทยกไดลงนามแลว แตยงไมไดใหสตยาบน

เปนทนาสนใจทจะมองถงการใหสตยาบนธรรมนญกรงโรมโดยแยกตามภมภาคของสหประชาชาต:

แอฟรกา – 31 ประเทศ, แอฟรกาเหนอ/ตะวนออกกลาง – 1 ประเทศ (จอรแดน), อเมรกา – 27 ประเทศ, เอเชย/

หมเกาะแปซฟก – 14 ประเทศ, ยโรป/เครอรฐเอกราช – 42 ประเทศ

ซงไดมการเขารวมของหลายรฐบาลในเอเชยและแปซฟกในการประชมทกรงโรม

การประชมของคณะกรรมาธการเตรยมการ และสมชชาของรฐภาค และขณะนกมการเขาเปนตวแทนในไอซซ

โดยผพพากษาซง ยน ซอง จากเกาหลใต และผพพากษาฟมโกะ ไซกะ

จากญป น แตอยางไรกตาม ภมภาคเอเชยยงคงเขารวมเปนภาคศาลอาญาระหวางประเทศนอยกวาทควร

จนถงปจจบนมเพยง 14 ประเทศทเขาเปนรฐภาคของไอซซแลวไดแก ออสเตรเลย อฟกานสถาน บงกลาเทศ

กมพชา หมเกาะคก ฟจ ญป น หมเกาะมารแชลล มองโกเลย นาอร นวซแลนด เกาหลใต ซามว และตมอรเลสเต

ความชอบดวยกฎหมายของศาลอาญาระหวางประเทศสวนหนงขนอยกบขอจ ากดของขอบเขตอ านาจศาล

ขาพเจาขอกลาวเนนย าวาอาชญากรรมระหวางประเทศทรายแรงทสดเทานนทอยภายใตเขตอ านาจศาลของไอซซ

อาชญากรรมเหลานนไดแก การท าลายลางเผาพนธ อาชญากรรมตอมนษยชาต อาชญากรรมสงคราม

และอาชญากรรมการรกราน อาชญากรรมทถกกระท าขนหลงจากวนท 1 กรกฎาคม พ.ศ. 2545 เทานนทอยภายใน

เขตอ านาจศาล ในกรณชาตทใหสตยาบนธรรมนญกรงโรมหลงจากวนทศาลฯ เรมปฏบตหนาท

ธรรมนญกรงโรมจะมผลใชบงคบตอชาตนนเมอใดกขนอยกบวนทชาตนนใหสตยาบน



การเปลยนแปลงทส าคญเมอเรวๆ นเกยวกบเขตอ านาจของศาลอาญาระหวางประเทศ คอการเพมอาชญากรรม

การรกรานในเขตอ านาจศาล ในการประชมทบทวนของศาลอาญาระหวางประเทศ ครงแรกเมอกลางปพ.ศ. 2553

ทกรงกมปาลา ประเทศยกนดา รฐภาคไดเหนชอบโดยฉนทามตเกยวกบนยามของอาชญากรรมน

“การกระท าอนเปนการรกราน” คอ การกระท าทางทหารโดยรฐหนงตอดนแดนของอกรฐหนง

หรอการโจมตดวยก าลงอาวธ

จากรฐหนงบนดนแดน เขตทางทะเล หรอทางอากาศตออกรฐหนง

นยามของอาชญากรรมการรกรานนครอบคลมถงการวางแผน การเตรยมการ

หรอการลงมอกระท าโดยผซงมอ านาจควบคมการกระท าทางการทหารหรอ

ทางการเมองของรฐหนงซงเปนผกระท าการรกราน

ดวยลกษณะของความรายแรงและขอบเขตของการรกรานกอใหเกดการละเมดโดยชดแจงตอกฎบตรสหประชาชา

ต กลาวโดยสรป อาชญากรรมการรกรานจะเกดขนไดเพยงเมอมการกระท าการโดยผซงอยในต าแหนงผน า

และการกระท านนเปนการละเมดโดยชดแจงตอการหาม

การใชก าลงตามทระบไวในกฎบตรสหประชาชาต ภายใตมาตรา 52 แหงกฎบตรสหประชาชาต

การปองกนตวโดยชอบดวยกฎหมายไมกอใหเกดการรกราน

อาชญากรรมการรกรานนจะไมตกอยภายในเขตอ านาจของศาลอาญาระหวางประเทศจนกวาจะถง พ.ศ.

2560 และกตอเมอมรฐภาค 30 รฐใหสตยาบนบทบญญตนแลวเทานน อยางไรกด

แตละรฐภาคกมสทธทจะเลอกไมบงคบใชขอบทบญญตเหลาน

เมอกลาวถงเขตอ านาจศาลเหนอตวบคคล

ศาลอาญาระหวางประเทศอาจใชเขตอ านาจตอคนชาตของรฐทไดใหสตยาบนธรรมนญกรงโรมแลว

หรอคนชาตของรฐใดๆ ทถกกลาวหาวาไดกระท าความผดขนในรฐ

ทไดใหสตยาบนธรรมนญฯ แลว นอกจากน คณะมนตรความมนคงแหงสหประชาชาตอาจยนเรองตอ

ศาลอาญาระหวางประเทศภายใตบทบญญตแหงกฎบตรทเดดขาดและอาจรวมถงคนชาตของรฐสมาชกใดกไดขอ

งสหประชาชาต ดวยเหตนศาลอาญาระหวางประเทศจงมเขตอ านาจเหนอคนชาตของซดานและลเบย แมวา

ทงสองประเทศนจะไมไดใหสตยาบนธรรมนญกรงโรม



ขอจ ากดอกประการหนงเกยวกบเขตอ านาจของศาลอาญาระหวางประเทศเกดจากเหตผลทเรยกวาการเสรม

เขตอ านาจศาลภายใน อนท าใหศาลอาญาระหวางประเทศเปนศาลชนสดทาย ไมใชศาลชนตน

และไดถกออกแบบมาเพอท าใหมนใจไดวาผตองสงสยวาไดกออาชญากรรมสงครามจะถกสอบสวนและ

ฟองรองด าเนนคดโดยศาลภายในประเทศของผนนเอง สงนมขอดหลายประการ ประการแรกคอ

เพอทจะใชสทธในการเสรมเขตอ านาจศาลภายใน ชาตตางๆ

จะไดรบการสนบสนนใหประกาศใชกฎหมายซงท าใหอาชญากรรมระหวางประเทศเขาเปนสวนหนงของกฎหมา

ยอาญาภายในประเทศ หากวาขาดการบญญตกฎหมายเชนนน

กจะไมสามารถสอบสวนหรอฟองรองด าเนนคดได อกประการหนงคอ

เมออาชญากรถกพจารณาภายใตกฎหมายของชาตตนเอง

ประเทศนนยอมจะสมครใจและสามารถสบสวนด าเนนคดโดยสจรตตอคนชาตของตนเพอ

กนไมใหศาลอาญาระหวางประเทศใชเขตอ านาจศาลเหนอพวกเขาได

แตหากศาลภายในประเทศไมสามารถหรอไมสมครใจทจะสบสวนสอบสวนคด ศาลอาญาระหวางประเทศ

อาจเขามาด าเนนการตอการละเมดกฎหมายได คดอาจมาถงศาลอาญาระหวางประเทศไดโดยวธการตอไปน:

โดยเสนอสถานการณตอศาลโดยรฐบาลของรฐภาค โดยการเสนอเรองจากคณะมนตรความมนคง

แหงสหประชาชาตซงด าเนนการโดยอ านาจเดดขาดภายใตกฎบตรสหประชาชาต

หรอโดยอยการซงกระท าการภายใตอ านาจของตนเอง

อยการอาจเรมการสบสวนสอบสวนดวยตนเองไดในกรณทศาลอาญาระหวางประเทศ

มเขตอ านาจ และดวยความเหนชอบจากองคคณะพจารณาคดเบองตน การทคณะมนตรความมนคงฯ

ยงคงอ านาจในการรเรมคดท าใหมนใจถงมาตรการเกยวกบความรบผดชอบทางการเมองอนเปนฉนทามตระดบโ

ลกวา อาชญากรรมรายแรงทไดถกกระท าขนจะไมถกละเวนโทษ การทอยการสามารถรเรมการสบสวนสอบสวน

อยางเปนอสระท าใหมนใจไดวาฉนทามตพเศษดงกลาวซงอาจบกพรองดวยเหตผลทางการเมอง

อาจไมจ าเปนส าหรบการธ ารงไวซงความยตธรรม

เปนทยอมรบวา คณะมนตรความมนคงฯ เปนองคกรทางการเมองและปฏบตหนาทภายใตอ านาจเดดขาด

ตามหมวด 7 เฉพาะในกรณทรฐสมาชกถาวรไมใชสทธยบย ง ดงนน จงไมมการเสนอเรองจากคณะมนตร



ความมนคงฯ สศาลอาญาระหวางประเทศในกรณทรฐสมาชกถาวรเหนวาขดกบผลประโยชนของตน

ดวยเหตผลหลกน เสยงสวนใหญของชาตทไดมาเขารวมในการประชมทางการทตทกรงโรมไมพรอมให

คณะมนตรความมนคงฯ เปนชองทางเดยวทจะเสนอคดสการพจารณาของศาลไอซซ

อกทงไมปรากฏวามการคดคานจากชาตใดๆ เกยวกบการเสนอเรองโดยคณะมนตรความมนคงฯ

ซงเปนหนงในกลไกส าหรบการเสนอคดตอศาลไอซซ

แมวาในกรณทคณะมนตรความมนคงฯไดเสนอเรองตอศาลอาญาระหวางประเทศ แตเปนทนาผดหวงวา

ความประสงคทางการเมองในการเสนอเรองตอศาลฯ นนไมมประสทธภาพเทาทควร

ขาพเจาขอกลาวถงสถานการณในซดาน ซงมการยนคดตอศาลอาญาระหวางประเทศเมอวนท 31 มนาคม พ.ศ.

2548 รฐสมาชก

11 รฐไดลงคะแนนเสยงเหนชอบกบขอมต โดยม 4 รฐสมาชกงดออกเสยง รวมถงสหรฐอเมรกา หลงจากท

รบเรอง ศาลฯ ไดออกหมายจบสองฉบบแรกเมอเดอนพฤษภาคม พ.ศ. 2549 หลงจากนนในเดอนมนาคม

พ.ศ. 2551 ศาลฯ ไดออกหมายจบฉบบถดมาเพอจบกมนายโอมาร อล-บาเซยร

ประธานาธบดซดาน จนถงปจจบนกยงไมมการปฏบตตามหมายจบเหลานน

แมวาซดานจะผกพนกบการทคณะมนตรความมนคงฯ เสนอเรองตอศาลอาญาระหวางประเทศ

แตซดานกยงเพกเฉยตอพนธกรณระหวางประเทศ เหตผลส าคญกเพราะการขวา

จะใชอ านาจยบย งของจนและอาจรวมถงรสเซย ซงท าใหคณะมนตรความมนคงฯ ไมสามารถกระท าการ

ทเหมาะสมเพอใหซดานรวมมอกบศาลอาญาระหวางประเทศ รายงานสามญทศาลอาญาระหวางประเทศสงถงคณ

ะมนตรความมนคงฯ เกยวกบสถานการณในซดานนไมกอใหเกดการตอบสนองใดๆ ทมความหมายส าคญ

แมวาจะมความลมเหลวในการน าตวประธานาธบดอล-บาเซยรมาสศาลอาญาระหวางประเทศ

แตการออกหมายจบไดสงผลกระทบอยางมากตอนายอล-บาเซยร ขณะนม 115

ชาตทมพนธกรณตองจบกมตวเขาเมอเขาไดปรากฏตวขนบนดนแดนของชาตเหลานน ดวยเหตผลน

ประธานาธบดอล-

บาเซยรจงไมไดรบเชญใหเขารวมพธสาบานตนเขารบต าแหนงของประธานาธบดซมาแหงแอฟรกาใตในพ.ศ.

2553 รฐบาลแอฟรกาใตไดชแจงตอเอกอครราชทตซดานประจ ากรงพรทอเรยวา

หากประมขของพวกเขามาเยอนแอฟรกาใต เจาพนกงานแอฟรกาใตยอมไมมทางเลอกอน



นอกจากจบตวเขาและสงตวไปยงกรงเฮก นาเสยดายวาเมอไมกสปดาหน ประธานาธบดอล-

บาเซยรไดรบอนญาตใหเดนทางเขารฐสมาชกของศาลอาญาระหวางประเทศในแอฟรกา 3 รฐ ไดแก ชาด เคนยา

และจบต ทง 3

ประเทศนลมเหลวตอการเคารพพนธกรณทพวกเขาไดยอมรบอยางจรงจงโดยการใหสตยาบนธรรมนญกรงโรม

ขาพเจาหวงเปนอยางยงวา

รฐสมาชกอนของธรรมนญกรงโรมจะออกเสยงอยางชดเจนเพอแสดงการคดคานทาทเชนน

อยการศาลอาญาระหวางประเทศโดยปกตแลวจะเปนผแทนในทางกฎหมาย เขาไมอาจถกมองไดวาไมม

สวนไดเสยหรอไมเปนกลาง

บคคลทส าคญทสดส าหรบความส าเรจของศาลอาญาระหวางประเทศในฐานะสถาบนทมความเปนกลางและยตธ

รรมคอ ผพพากษา ผพพากษาทง 18 ทานของศาลอาญาระหวางประเทศ

มาจากการเลอกตงโดยคะแนนเสยง 2 ใน 3 ของรฐภาคทงหมด (รจกในนามวาสมชชารฐภาค)

เกณฑการคดเลอกจงถกก าหนดไวสง

ผไดรบการเสนอชอเขารบการเลอกตงตองมความรความสามารถทางกฎหมายและ

วธพจารณาความอาญาหรอสาขาทเกยวของทางดานกฎหมายระหวางประเทศ พวกเขาตองเปนผมศลธรรมสง

มความยตธรรมและความซอสตย และมคณสมบตเหมาะสมทจะไดเขารบการแตงตงเขาด ารงต าแหนงสงสด

ทางศาลยตธรรมในประเทศของตน ในการเลอกตงผพพากษา

สมชชารฐภาคมพนธะทจะตองเฝาดวาผพพากษานนเปนตวแทนของระบบกฎหมายทส าคญของโลก

ทมาจากภมภาคทางภมศาสตรอยางเสมอภาค และมสดสวน

ทเปนธรรมระหวางผพพากษาหญงและชาย

เนองจากความส าคญของบทบาทผพพากษา กลมผสนบสนนศาลอาญาระหวางประเทศซงเปนตวแทนองคกร

ภาคประชาสงคมมากกวา 2,500 แหงใน 150 ประเทศ

ไดจดตงคณะกรรมการอสระส าหรบการเลอกตงผพพากษาศาลอาญาระหวางประเทศดวยความเหนชอบของผน า

สมชชารฐภาค ขาพเจาไดรบเกยรตใหด ารงต าแหนงประธานของคณะกรรมการอสระน

ซงประกอบดวยบคคลจ านวน 5 คน แตละคนเปนตวแทนของแตละภมภาคในสหประชาชาต ผพพากษาโอ-กอน

ควอน จากเกาหลใต เปนตวแทนของภมภาคเอเชยและแปซฟก

คณะกรรมการอสระนมหนาทพจารณาเอกสารทถกเสนอมาจากรฐบาลทสงผสมครรบเลอกตง และตดสนใจ



อยางเปดเผยวาผสมครมคณสมบตเหมาะสมกบการรบเลอกตงเปนผพพากษาศาลอาญาระหวางประเทศหรอไม

เกณฑคณสมบตไดถกก าหนดไวในธรรมนญกรงโรม

หนาททส าคญยงของคณะกรรมการอสระคอการท าใหมนใจถงการรบรและความเปนจรงของผพพากษาศาลอาญ

าระหวางประเทศวาเปนนกกฎหมายทเปนกลาง

และยตธรรม สงเหลานเปนสงส าคญทตองมกอนเพอความนาเชอถอของสถาบน

ดงนน ศาลอาญาระหวางประเทศจงแสดงถงความกาวหนาทส าคญในการแสวงหาความยตธรรมทเทยงตรง

เทาเทยม และเปนสากล อยางไรกตาม ในความตนตวจากสถานการณแรกๆ ทมาสศาลอาญาระหวางประเทศ

กมค ากลาวโทษถงความล าเอยงของความยตธรรมทางอาญาระหวางประเทศดวย แตค ากลาวโทษเหลาน

กขาดพนฐานสนบสนน

ชาตแอฟรกาบางชาตและสหภาพแอฟรกาไดกลาวอางวาศาลอาญาระหวางประเทศถกใชกบชาตแอฟรกาเทานน

ค ากลาวโทษนนมองขามขอเทจจรงไปวาในบรรดาสถานการณเกยวของกบชาตแอฟรกา มเพยง 1 ใน 6

สถานการณทถกเสนอตอศาลอาญาระหวางประเทศซงเปนผลมาจากการรเรมด าเนนการ

ของศาลฯ สถานการณ 3 เรองเกยวกบยกนดา สาธารณรฐประชาธปไตยคองโก และสาธารณรฐแอฟรกากลาง

ถกเสนอโดยรฐบาลของชาตนนเอง สถานการณ 2 เรองเกยวกบซดานและลเบยถกเสนอโดยคณะมนตร

ความมนคงฯ มเพยงสถานการณในเคนยาซงเปนผลมาจากการเลอกตงทรนแรงใน พ.ศ. 2550

ทมาสศาลโดยการใชอ านาจของอยการ ขาพเจาอาจกลาวอางไดวา ขณะนอยการก าลงพจารณาสถานการณอก 10

เรองใน 4 ทวป ไดแก อฟกานสถาน ชาด โคลมเบย จอรเจย กน ฮอนดรส ไอวอรโคสต เกาหลใต ไนจเรย

และปาเลสไตน

ดงนนระบบคของศาลอาญาระหวางประเทศ กลาวคอ การอนญาตใหมการรเรมคดโดยคณะมนตรความมนคงฯ

หรอการใชอ านาจของอยการเรมทจะเขาทเขาทาง

และมขอบงชวาการสบสวนสอบสวนและการด าเนนคดทศาลไอซซจะสะทอนถงแกนสาระแหงคดตอผกระท าค

วามผดทถกกลาวหา

ค ากลาวโทษเหลานจากรฐบาลเซอรเบย สหภาพแอฟรกาและรฐสมาชกบางรฐ จงขาดเหตผลทฟงขน

แตพวกเขาใหบทเรยนทส าคญถงองคประกอบทส าคญของระบบกฎหมายอาญาระหวางประเทศทยตธรรม

ส าหรบระบบยตธรรมใดๆ ไมวาภายในประเทศหรอระหวางประเทศ

การไดรบความนาเชอถอและการยอมรบจะตอง



มทงขอเทจจรงและความตระหนกรวาระบบมความยตธรรม บงคบใชอยางเทาเทยมกน และไมถกผลกดน

ดวยประเดนทางการเมองมากกวาขอพจารณาทางศลธรรม ขอดทส าคญยงของศาลอาญาระหวางประเทศ

เหนอศาลเฉพาะกจทมมากอนหนา กคอ จากการมสภาพถาวรและเปนอสระจากการเมองจงสามารถบรรล

ความเทยงธรรมและความเทาเทยมกนไดเตมทกวา

และไดใหรากฐานทางศลธรรมทหนกแนนกวาระบบยตธรรมทางอาญาระหวางประเทศใดๆ ทผานมา

บางทอาจมองในมมกลบกนวาในเวลาเดยวกนไดมความส าเรจของศาลอาญารนกอนซงไดสรางแรงผลกดนส าหร

บศาลอาญาระหวางประเทศ ความส าเรจเหลานนไดแก

(ก) การพสจนวาศาลอาญาระหวางประเทศสามารถพจารณาคดไดอยางเทยงธรรม

(ข) การพฒนาทส าคญและรวดเรวของกฎหมายวาดวยการขดกนทางอาวธ

และโดยเฉพาะอยางยงอาชญากรรมทางเพศ

(ค) การพสจนวาในหลายคดนนการฟองรองชวยใหเกดสนตภาพ

(ง) หลกฐานทมากขนวามการระงบยบย งในบางสถานการณ

ความส าเรจ 2 ขอสดทายน ควรไดรบการพจารณาในรายละเอยดตอไป

หลายคนกลววาการทอาจตองมความรบผดทางอาญาสวนบคคลจะท าใหความขดแยงยดเยอ

เนองจากผน าไมยอมจ านนทจะตองเผชญกบการด าเนนคดในศาลระหวางประเทศ แตปรากฏวา

ความกงวลนไมมมลเหตแตอยางใด

บทบาทของศาลอาญาระหวางประเทศส าหรบอดตยโกสลาเวยในชวงสนสดสงครามในยโกสลาเวยเปนตวอยาง

ทคมชดของผลกระทบซงกฎหมายระหวางระเทศสามารถมไดในการสงเสรมการแกปญหาการขดกนทางอาวธอย

างสนต

ขอตกลงระหวางคสงครามทเมองเดยตนในเดอนพฤศจกายน พ.ศ. 2538

ไดท าใหสงครามในอดตยโกสลาเวยสนสดลง การประชมนนจะไมสามารถเกดขนไดเลยหากนายราโดวน

คารดซค ผน าชาวเซรบของบอสเนยและ

ผบญชาการกองทพชาวเซรบของบอสเนยไดเขารวมการประชมซงเกดขนในเวลาเพยง 4 เดอน

หลงจากทกองทพชาวเซรบไดสงหารหมพลเรอนซงเปนผชายและเดกชายจ านวนกวา 8,000 คนทเซเบรนกา

การกระท าดงกลาว



ไดถกตดสนโดยศาลอาญาระหวางประเทศส าหรบอดตยโกสลาเวยและศาลยตธรรมระหวางประเทศวากอใหเกด

การกระท าทเปนการท าลายลางเผาพนธ มนคงเปนไปไมไดเลยทงทางการเมองและทางศลธรรมในเวลานนทผน า

ของบอสเนยและเฮอรเซโกวนาจะเขารวมประชมกบนายคารดซค เมอเดอนกนยายน พ.ศ.

2538 ขาพเจาไดแจงขอกลาวหาทสองเกยวกบเหตการณทเซเบรนกาตอนายคารดซคและผน ากองทพของเขา

นายรทโก มลาดก

ซงเปนการปองกนอยางไดผลเพอทจะไมใหนายคารดซคเขารวมประชมทเมองเดยตน หากเขาเขารวมประชม

กจะตองถกจบกมโดยสหรฐอเมรกาและถกสงตวไปยงกรงเฮกเพอพจารณาคด เขาจงไมมทางเลอกอน

นอกจากยอมใหนายสโลโบดน มโลเซวค ประธานาธบดเซอรเบยไดมาเขารวมการประชมทเดยตน

ขอกลาวหาดงกลาวท าใหเกดการประชมทเดยตนและการสนสดสงครามในอดตยโกสลาเวย จงเปนตวอยาง

ทชดเจนวาความยตธรรมไดสงเสรมใหเกดสนตภาพ

ขาพเจายอมรบวา หมายจบอาจกอใหเกดผลในทางตรงกนขามและท าใหการเจรจาสนตภาพเปนไปไดยากขน

แตเทาทขาพเจาทราบสงนนยงไมเกดขน

ในสวนทเกยวกบการระงบยบย ง วตถประสงคสงสดของกฎหมายอาญาระหวางประเทศ คอการท าใหมนใจ

วาอาชญากรรมทงหลายจะไมอาจเกดขนอก เราจงควรพจารณาถงการยบย งการโจมตพลเรอน เราไดเหนมาแลว

วาในสถานการณการทมการขดกนทางอาวธ ความสญเสยของพลเรอนจากการโจมตทไดสดสวนตอเปาหมาย

ทางทหารไมกอใหเกดอาชญากรรมสงคราม ค าถามจงเกดขนวา

การตายของพลเรอนทเปนผลจากความส าคญของเปาหมายทางทหารนนชอบธรรมหรอไม

และไดด าเนนมาตราการทเพยงพอหรอไมเพอประกนวาชวต

ของพลเรอนจะไดรบการคมครอง

ในระหวางศตวรรษท 20 การโจมตโดยเจตนาตอพลเรอนไดเพมขนอยางมาก อาจารยแมร คลดอร

จากวทยาลยเศรษฐศาสตรและรฐศาสตรแหงลอนดอน ไดกลาววา ในชวงตนศตวรรษท 20 นน

อตราสวนของพลเรอน

ตอความสญเสยทางทหารไดอยทประมาณรอยละ 85-90 ซงหมายความวา ในการสญเสยของพลเมอง 1 คน

จะมการสญเสยทางทหารประมาณ 9 คน ในสงครามโลกครงทสองนนอตาราสวนอยท 1:1

(แทบจะไมประหลาดใจเลยหากนกถงการทงระเบดในเมองไมวาใหญหรอเลก) ในชวง 30 ปทผานมา



อตราสวนเพมไปทประมาณ 1:9 หมายความวา ในการสญเสยของพลทหาร 1 คน จะมการสญเสยทางพลเรอน 9

คน อตราสวนในชวงตนศตวรรษท 20 นนตรงกนขามกบในชวงสนสดศตวรรษทนองเลอดทสด

ดวยเหตนการระงบยบย งจงมความส าคญ

แนนอนวาการระงบยบย งนนยากทจะสรางขนได โดยแทจรงแลว

ตองมการตรวจสอบถงเหตการณทอาจเกดขนในสถานการณซงไมมศาลอาญาระหวางประเทศใดทมเขตอ านาจศา

ล ดวยตระหนกในเรองดงกลาว

ขาพเจาขออภปรายถงสองสถานการณซงพฒนาการของความยตธรรมทางอาญาระหวางประเทศไดปรากฏขน

เพอยบย งการโจมตพลเรอนผบรสทธ

สถานการณแรกไมไดเกยวของกบรฐโจรทโจมตพลเมองของตนเอง แตเปนการโจมตเซอรเบยโดยกองก าลง

ขององคการสนธสญญาปองกนแอตแลนตกเหนอ (นาโต) เมอ พ.ศ. 2543 การทงระเบดในเซอรเบยเกดจาก

การละเมดสทธมนษยชนอยางรายแรง ซงกระท าโดยกองทพของนายสโลโบดน มโลเซวค ประธานาธบด

เซอรเบยในขณะนน ซงตงใจกระท าการท าลายลางเผาพนธในโคโซโว โดยการขบไลประชากรสวนใหญ

ซงเปนชาวอลบาเนยออกนอกประเทศ ประเทศมหาอ านาจในนาโตไดเตอนนายมโลเซวคหลายครงวา

ถากองก าลงของเขาไมยตการกระท าดงกลาวกจะใชปฏบตการทางทหารเพอบบบงคบใหพวกเขายอมกระท าเชน

นน แตทวานายมโลเซวคไมยอมปฏบตตาม นาโต

จงไดออกปฏบตการทงระเบดอยางรนแรงทสดนบตงแตสงครามโลกครงทสอง ในชวงเวลา 78 วน

อากาศยานของนาโตไดปฏบตการการรบมากกวา 38,000 ครง

ลกระเบดไดถกทงจากความสงกวา 15,000 ฟต และหลกเลยงทจะกอความเสยหายแกกองก าลงของนาโตเอง

ทงนไมมการใชกองก าลงทางบก จ านวนพลเรอนชาวเซรบทเสยชวตมประมาณ 500 ศพ และบาดเจบกวา

6,000 คน ซงเปนจ านวนทนอยมากหากพจารณาในทางสถตทขาพเจาเพงอางถง ขณะทอตราการสญเสยอยท

6,500:0 จงเปนทชดเจนวาผบงคบบญชาทางทหารของนาโตไดด าเนนการอยางมประสทธภาพอยางสมเหตสมผล

ในการคมครองพลเรอน

ในฐานะประธานคณะกรรมาธการสบสวนสอบสวนอสระระหวางประเทศส าหรบโคโซโว

ขาพเจาไดอภปรายสถานการณนกบผบญชาการทางทหารอาวโสของทงกองทพสหรฐอเมรกาและกองทพเยอรม

น พวกเขาไดยนยนวาเหตผลส าหรบการสญเสยของพลเรอนจ านวนนอยนน ประการแรก คอ



การจดหาและการใชยทโธปกรณ

ทแมนย า และประการทสอง คอพวกเขาไดตระหนกและกงวลวา

ศาลอาญาระหวางประเทศส าหรบอดตยโกสลาเวย (ไอซทวาย)

มเขตอ านาจในประเดนการกออาชญากรรมสงครามไมวาจะถกกระท าในสถานทใด

ในอดตยโกสลาเวย

ถงแมวาอตราการสญเสยของพลเรอนจะอยในเกณฑทคอนขางต า สหพนธรฐรสเซยและรฐอนๆ ไดรองขอ

ตออยการศาลอาญาระหวางประเทศส าหรบอดตยโกสลาเวย

ใหสบสวนสอบสวนการกออาชญากรรมสงครามโดยกองก าลงนาโต

อนเนองมาจากการทงระเบดสถานเอกอครราชทตจน ตกสถานวทยและโทรทศนของ

เซอรเบย รวมถงการโจมตขบวนผลภยชาวอลบาเนย หมบานคอรซา และรถไฟโดยสารขณะก าลงขามสะพาน

ทางรถไฟ ในประเดนเหตการณทเกดขนกบรถไฟ เจาหนาทกระทรวงกลาโหมของสหรฐอเมรกาไดแสดง

ความเสยใจตอผเสยชวต และพลเอกเวสลย คลารก ผบญชาการทหารสงสดของนาโตไดแสดงการขอโทษ

ในลกษณะเดยวกน และไดมการขอโทษอยางสดซงจากประธานาธบดคลนตนตอรฐบาลจนส าหรบการทงระเบด

สถานเอกอครราชทตจน ซงตอมาไดมการจายคาชดเชยจ านวน 28 ลานดอลลารใหแกรฐบาลจน และ

4.5 ลานดอลลารส าหรบครอบครวของชาวจนทเสยชวต 3 คน รวมถงชาวจน 15 คนทไดรบบาดเจบ

ในการโจมตดงกลาว

นาโตไดรวมมอกบส านกงานอยการและไดจดเตรยมค าตอบทแสดงรายละเอยดส าหรบเหตการณดงกลาว

คณะกรรมการผเชยวชาญในส านกงานอยการไดจดเตรยมรายงาน ซงพวกเขาไดแนะน าวายงมหลกฐาน

ไมเพยงพอทจะใหความชอบธรรมตอการสบสวนสอบสวนบคคลใดๆ ของนาโต โดยหวหนาอยการกได

ปฏบตตามค าแนะน านน

ขอมลซงนาโตไดจดหามานน แสดงใหเหนชดเจนถงหลกการใชความระมดระวงเพอหลกเลยงความเสยหาย

ของพลเรอน และความเสยหายทเกดขนไมไดเกดจากนโยบายทจงใจ คณะกรรมาธการฯ ส าหรบโคโซโว

ไดกลาววา



ขาพเจาขอเนนย าวา

ความรวมมอของนาโตในการสบสวนของศาลอาญาระหวางประเทศส าหรบอดตยโกสลาเวยยอมสงผลส าคญตอ

การตดสนใจของอยการ โดยหากไมมความรวมมอดงกลาว

กแทบจะไมตองสงสยเลยวาจะมการสบสวนสอบสวนตอการกออาชญากรรมสงครามโดยนาโต

ขาพเจาขอกลาวถงขอกลาวหาทออกโดยศาลอาญาระหวางประเทศส าหรบอดตยโกสลาเวยตอประธานธบด

มโลเซวค

ตลอดระยะเวลาทนาโตไดทงระเบดลงสประเทศของเขาโดยไมมทางเลอกอนทจะยบย งเขาใหยอมรบขอตกลงซงเ

สนอโดยนาโตส าหรบการยตการสรบทางทหาร ในระหวางทขาพเจาเปนกรรมาธการฯ ส าหรบ

โคโซโว ขาพเจาไดรบแจงจากผไกลเกลยขอพพาทจากสหประชาชาต อดตนายกรฐมนตรรสเซยนายวคเตอร

เชอรโนมรดน และผไกลเกลยขอพพาทจากนาโต นายมารทท อาหทซาร นายกรฐมนตรฟนแลนดในขณะนน

วาไมไดมการหารอถงหมายจบจากศาลอาญาระหวางประเทศส าหรบอดตยโกสลาเวยในการเจรจาหาขอตกลง

กบนายมโลเซวค ค าฟองของศาลฯ ไมไดอยในความสนใจของมโลเซวค

ค าตดสนดงกลาวอาจไมชวยใหเกดสนตภาพแตแนนอนวากไมไดขดขวางเชนกน

สถานการณทสองแสดงใหเหนถงศกยภาพของกฎหมายอาญาระหวางประเทศในการระงบยบย งเกดขน

เมอเรวๆ น ขาพเจาขออางถงการกระท าของสหรฐอเมรกาทจบลงดวยการสงหารนายอซามะห บน ลาดน

หวหนากลมอลกออดะห ทางเลอกทรฐบาลของนายโอบามาเผชญคอ การเลอกวาจะทงระเบดทพก

ทสหรฐอเมรกาตรวจพบวานายบน ลาดนอาศยอย หรอการสงหนวยรบพเศษเขาไป “จบเปนหรอจบตาย”

จากค ากลาวของประธานาธบดโอบามา ทางเลอกอนแรกจะท าใหพลเรอนจ านวนมากเสยงตอการเสยชวตและ

รสกประทบใจทอตราความเสยหายของพลเรอนมเพยงเลกนอยเมอพจารณาถงขนาดและระยะเวลา ของสงคราม มมมมองตอมาวานาโตไดประสบความส าเรจมากกวาสงครามทางอากาศครงใดๆ ในประวตศาสตร ดวยการก าหนดเปาหมายทยดมนตอหลกการเลอกปฏบต หลกความไดสดสวน และหลกความจ าเปน ซงมการละเมดเพยงเลกนอยทสามารถตความอยางสมเหตสมผลไดในบรบทของ ‘ความจ าเปนทางทหาร’



การไดรบบาดเจบ สวนทางเลอกอนหลงจะท าใหกองทหารสหรฐอเมรกาตกอยในอนตรายถงชวต วธการหลง

ไดถกเลอกเพอปกปองพลเรอนทอาศยอยใกลเคยงหรอในบรเวณทพกของนายบน ลาดน

แนนอนวาคนคนเดยวไมอาจกลาวรบรองความแนนอนใดๆ ได แตในมมมองของขาพเจาแลว

มความเปนไปไดอยางยงวากอนหนาทจะมพฒนาการและการแพรหลายเกยวกบกฎหมายอาญาระหวางประเทศเม

อเรวๆ น การปกปองพลเรอนไมเคยไดมความส าคญล าดบตนๆ เลยส าหรบผก าหนดนโยบายของสหรฐอเมรกา

ขาพเจายอมรบวา ไมไดมการขาดแคลนตวอยางของกฎหมายอาญาระหวางประเทศทลมเหลวในการยบย ง

การกออาชญากรรมสงคราม ตวอยางทอาจเดนชดทสดคอการสงหารหมทเซเบรนกาเมอ พ.ศ. 2538

ซงขาพเจาไดกลาวแลวกอนหนาน การสงหารหมครงนนกระท าภายใตค าสงโดยตรงของนายรทโก มลาดก

ผซงปฏบตหนาทตามค าสงของผบญชาการสงสดทางพลเรอนของเขา นายราโดวน คารดซค ศาลอาญา

ระหวางประเทศส าหรบอดตยโกสลาเวยไดกอตงขนแลวและพรอมเขาด าเนนการทงนายคารดซคและนายมลาดก

ตางถกกลาวหาในขอหากออาชญากรรมตอมนษยชาตในชวงตนของสงครามในอดตยโกสลาเวย แนนอนวา

ถงแมจะถกกลาวหา

นายคารดซคและนายมลาดกไมเคยเชอวาสกวนพวกเขาตองเผชญหนากบกระบวนการยตธรรมในศาลอาชญากรร

มสงครามระหวางประเทศ ผลการของการยบย งนนยงไมปรากฏ ส าหรบพวกเรา

ในส านกงานอยการของศาลอาญาระหวางประเทศส าหรบอดตยโกสลาเวย นเปนความรสกทนาผดหวงทสด

ขาพเจารสกพอใจขนบางวา หลงจากหลบซอนเปนเวลา 13 ป นายคารดซคไดเขาสกระบวนพจารณาคด

ทกรงเฮกดวยขอหาตางๆ ซงรวมถงการสงหารหมทเซเบรนกา

เราตองยอมรบวา ผลการของการยบย งในระบบยตธรรมทางอาญาไมอาจคาดเดาได

ซงไมตางกบสถานการณภายในประเทศ ไมวาประเทศของทานหรอของขาพเจา

อตราการเกดอาชญากรรมขนอยกบประสทธภาพ

ของระบบยตธรรมทางอาญาโดยตรง หากระบบมประสทธภาพมาก อตราอาชญากรรมกจะต าลง

ในทางตรงขามหากประเทศใดทระบบไรประสทธภาพหรอใชการไมได อตราอาชญากรรมกจะสงขน

แตไมวาระบบจะมประสทธภาพเพยงใด อาชญากรบางคนยงคงคอยหลบหนกระบวนการยตธรรม

และอาชญากรรมกยงคงมอยเรอยๆ และเปนเรองนาเศราทกลมคนซงเสยสมดลบางคนไมอาจถกยบย งไดเลย

ไมแตกตางกบประชาคม

ระหวางประเทศ หากผน าทางการเมองและการทหารจะถกน าตวมาสศาลเพอเผชญกบการพพากษาลงโทษ



กอาจเปนการยบย งคนบางคนไมใหกออาชญากรรมสงครามได แตกไมอาจยบย งคนเหลานนไดทงหมด

เพยงแตการระงบยบย งทไมสมบรณของระบบยตธรรมทางอาญาภายในประเทศทมประสทธภาพทสดกไมอาจ

บอนท าลายเจตจ านงคหรอความชอบดวยกฎหมายได ขอเทจจรงทวาอาชญากรสงครามบางคนไมเคยถกยบย งได

กไมควรท าใหเรามองไมเหนถงความเปนจรงทส าคญวา อาชญากรสงครามบางคนจะถกยบย งไดและพลเรอน

ผบรสทธหลายพนคนทจะไดรบการไวชวตกจะตองไมถกลม

ความกาวหนาทางกฎหมายอาญาระหวางประเทศยงไดสงเสรมการปรบใชหลกการทเพงไดรบการพฒนาขน

ทเรยกวา “ความรบผดชอบในการคมครอง”

หลกการนเกดจากตวอยางอนเลวรายของชาตทลมเหลวทจะขดขวางการละเมดสทธมนษยชนทรายแรงทสดตอพ

ลเรอนผบรสทธโดยรฐบาลของตน ขาพเจาขออางถงประชาคมโลก

ทเฝาดผชาย ผหญง และเดกผบรสทธกวา 800,000 คนทถกสงหารในการฆาลางเผาพนธในรวนดาเมอกลาง พ.ศ.

2537 ซงหากมการใชกองก าลงทางทหารขนาดเลก กสามารถปองกนการสงหารทเกดขนสวนใหญได

อยางมประสทธภาพ ยงคงมอกหลายตวอยาง แนนอนวาบางคนอาจนกไดถงทงสงหารในกมพชา

หลงจากทไดรบรายงานจากคณะผเชยวชาญระดบสงซงถกจดตงขนภายหลงจากการฆาลางเผาพนธในรวนดา

นายโคฟ อนนน เลขาธการสหประชาชาตในขณะนน ไดเรยกรองใหรฐบาลตางๆ

มความรบผดชอบในการคมครองพลเมองของตน

ทานไดกลาวไวชดเจนวาความรบผดชอบเบองตนอยกบรฐบาลทเกยวของ

หากรฐบาลไมสมครใจหรอไมสามารถกระท าการดงกลาวได

ความรบผดชอบดงกลาวจงตกเปนของประชาคมระหวางประเทศ ทานยงย าอกวาในเหตการณเชนนน

ประชาคมโลกตองใชมาตรการหลายรปแบบทก าหนดมาเพอคมครองประชากรทตกอยในอนตราย

รวมถงความพยายามทางมนษยธรรมและทางการทต ตลอดจน

การใชก าลงทางทหารซงเปนมาตรการสดทาย

เปนทแนนอนวาการเมองมบทบาทในการชขาดวาเมอใดท “หลกความรบผดชอบในการคมครอง”

จะถกน ามาบงคบใช ยงมความลมเหลวทเปนตวอยางเดนชดในกรณของพมา เมอรสเซยและจนไดลงคะแนนเสยง

คดคาน



ขอมตของคณะมนตรความมนคงฯ ซงนาจะท าใหคณะมนตรความมนคงฯ

สามารถเขาไปด าเนนการกบสถานการณทนนได

ทงสองชาตนนโตแยงวาพมาไมไดมทาทเปนภยคกคามตอสนตภาพและความมนคง

ระหวางประเทศในภมภาคเลย และกจการภายในของพมากไมไดอยในระเบยบวาระของคณะมนตรความมนคงฯ

คณะมนตรความมนคงแหงสหประชาชาตไดด าเนนมาตรการอยางแขงขนภายใตหลก

“ความรบผดชอบในการคมครอง” เปนครงแรกในกรณของสถานการณในลเบย โดยเมอวนท 26 กมภาพนธ พ.ศ.

2554 คณะมนตร

ความมนคงฯ

ไดรบรองขอมตโดยเอกฉนทนเพอเสนอใหอยการศาลอาญาระหวางประเทศพจารณาสถานการณในลเบย ทงน

ภายใตธรรมนญกรงโรมอยการมหนาททจะตองพจารณาวาควรจะด าเนนการสบสวนสอบสวนหรอไม

ภายหลงการสบสวนสอบสวนเบองตน อยการไดพจารณาวามหลกฐานเพยงพอทจะเชอไดวาระบอบ

ของนายมวอมมาร กดดาฟ ไดกระท าหรอก าลงกระท าอาชญากรรมตอมนษยชาต ทงน ในรายงานของอยการ

ศาลอาญาระหวางประเทศตอคณะมนตรความมนคงฯ เมอตนเดอนพฤษภาคม พ.ศ. 2554 ไดระบถงหลกฐาน

ทส าคญเกยวกบการกระท าทเปนการการขมขนกระท าช าเรา การผลกดนออกนอกประเทศและการบงคบ

โยกยายประชากร ซงถอวาเปนอาชญากรรมสงครามภายใตธรรมนญกรงโรม ทงน การสบสวนสอบสวน

ไดมงโดยตรงไปยงบคคลผซงคาดวานาจะตองรบผดชอบสงสดตอการกออาชญากรรมดงกลาว นอกจากน

มรายงานวา มประชาชนมากกวา 10,000 คนไดเสยชวตและหลายหมนคนไดรบบาดเจบ

อยการไดรายงานดวยวาประสงคทจะออกหมายจบสมาชกรฐบาลของพนเอก กดดาฟ 3 คน

และมหลกฐานทแสดงใหเหนวากองก าลง

ของกดดาฟไดโจมตประชาชน‘อยางเปนระบบ’ในเดอนทผานๆ มา อยการไดรายงานตอคณะมนตรความมนคงฯ

อกวาบคคล 3 คนดงกลาวจะเปนผทตองรบผดชอบทางอาญามากทสดส าหรบอาชญากรรมตอมนษยชาต

ทไดกระท าลงไป รวมทงผทสงการในการกระท าอนโหดรายดงกลาว ทงน

ไมวาจะมการออกหมายจบหรอไมนนขนอยกบผลการพจารณาของผพพากษาขององคคณะพจารณาคดเบองตนข

องศาลอาญาระหวางประเทศ

คณะมนตรความมนคงแหงสหประชาชาตไดใชอ านาจการบงคบใหมการปฏบตตามมตภายใตหมวดท 7



ของกฎบตรสหประชาชาต ซงคณะมนตรฯ ไดด าเนนการดงกลาวในสถานการณลเบยซงถอไดวาเปน

ภยตอสนตภาพและความมนคงระหวางประเทศ โดยขอมตฯ ไดอนญาตใหใช “มาตรการทงหมดทจ าเปน”

(อาท มาตรการทางการทหาร) ในการคมครองพลเรอนและบรเวณทมพลเรอนอาศยอยซงมความเสยง

ในการถกการโจมต รวมทงในการบงคบใชเขตหามบน ทงน โดยทสถานการณในลเบยและตะวนออกกลาง

ก าลงเปลยนแปลง เราจะเหนพฒนาการของกฎหมายอาญาระหวางประเทศในอกไมกเดอน

ขาพเจาเชอวา ในเชาน

ขาพเจาไดแสดงใหเหนถงพฒนาการทรวดเรวและนาทงของกฎหมายอาญาระหวางประเทศและกระบวนการยตธ

รรมระหวางประเทศใน 18 ปทผานมานบตงแตการกอตงศาลอาญาระหวางประเทศในอดตยโกสลาเวย ทงน

อนาคตของความยตธรรมระหวางประเทศขนอยกบการท างานของศาลอาญาระหวางประเทศและความนาเชอถอ

ของระบบทศาลด ารงอย

ซงจะไมสามารถเกดขนไดเลยหากไมไดรบการสนบสนนอยางเตมทจากประเทศมหาอ านาจซงรวมถงสหรฐอเมร

กา เอเชย (โดยเฉพาะประเทศไทย)

สามารถมบทบาทส าคญในการก าหนดอนาคตของศาลอาญาระหวางประเทศ เอเชยไดเรมกลบมาอยในสถานะทเ

ปนพลวต

ในเวทโลก ควบคไปกบความเตบโตทางเศรษฐกจ

เปนโอกาสทสามารถเปนพลงขบเคลอนในทงสงทดงามและความเจรญรงเรอง ดงนน

ไทยและประเทศเอเชยสามารถเปนผน าโดยการใหสตยาบนธรรมนญกรงโรมและ

แสดงการสนบสนนภารกจของธรรมนญกรงโรมอยางเตมท

ขาพเจาไมเพยงแตชนชมสงทศาลอาญาระหวางประเทศท าไดส าเรจเทานน แตขาพเจาเรยกรองตอสงทเหลอ

ทควรกระท า รฐในเอเชยควรใหสตยาบนธรรมนญกรงโรมและเปนสมาชกอยางเตมตวในการไดมาซง

ความยตธรรมระหวางประเทศในการปราบปรามอาชญกรสงคราม ประเทศตางๆ ดงกลาว ควรสนบสนน

ศาลอาญาระหวางประเทศโดยค านงถงการกาวสเวทระหวางประเทศ และบทบาททมมากขนในการรกษา

ความสงบเรยบรอยระหวางประเทศ ประเทศเหลานควรสนบสนนศาลอาญาระหวางประเทศเพราะวา

การมสวนรวมในเอกฉนทระหวางประเทศทเพมขนอยางสม าเสมอจะสรางแรงกดดนทจ าเปนยงตอ

การใหประเทศมหาอ านาจใหสตยาบนอกดวย ทงน

ประเทศในเอเชยควรสนบสนนศาลอาญาระหวางประเทศอยางเตมทและไมมขอสงวน



เนองจากเปนการท าในสงทถกตองและมคณธรรม

มความหลากหลายอยางมากของประชาชนในโลกนจากโลกตะวนออกไปยงโลกตะวนตกในการรบรเกยวกบ

สงทถกตองและสงทด ความยตธรรมและหลกนตธรรม ศาลอาญาระหวางประเทศเปนแหลงค ามนหลก

ทไมมใครสามารถโตเถยงไดและมวสยทศนทเปนหลกคณธรรมสากลซงประชาชนทวโลกสามารถรวมกลาวเปนเ

สยงเดยวกนไดวา พวกเราเปนพนองกนในโลกใบน และนบเปนครงแรกในประวตศาสตรทพวกเราจะไมยอมให

พนองเปนเหยอของอาชญากรรมตอมนษยชาตอกตอไป ไมวาจะเกดขนทไหนกตาม

ค าถามทประชาคมระหวางประเทศก าลงเผชญ คอ พวกเราจะอยในโลกทดขนหรอไม

หากอาชญากรรมสงครามทงหมดไดรบการสบสวนสอบสวนอยางนาเชอถอและมประสทธภาพ

และบรรดาบคคลทกระท าผด

ในอาชญากรรมสงครามไดรบการด าเนนคดและถกลงโทษอยางเหมาะสม กลาวคอไมใหอาชญากรสงคราม

อยอยางลอยนวล ขาพเจาไมสามารถเชอไดวา พวกเราจะอยในโลกทดขนและมสนตภาพมากขน

หากพวกเรากลบไปอยในสถานการณดงเชนในชวงกอนสงครามโลกครงทสองซงความยตธรรมไมสามารถเออม

มอมาจดการกบอาชญากรสงครามได หากพวกเรานกถงเหยอจากอาชญากรรมสงคราม

และสทธอนชอบธรรมของพวกเขา

ทจะไดรบความยตธรรมแลว ค าตอบมความกระจางในตวเอง

กฎหมายอาญาระหวางประเทศจะไมมประสทธภาพไดอยางเตมทถาหากทกรฐในโลกไมพรอมทจะเคารพและด าเ

นนการตามกฎหมายดงกลาว หากทกประเทศใหสตยาบนตอธรรมนญกรงโรมแลว ศาลภายในประเทศ

กจะไมจ าเปนทจะตองมเขตอ านาจสากล ทกกรณทถกกลาวหาวาเปนอาชญากรรมสงครามกสามารถน าไปส

เขตอ านาจของศาลอาญาระหวางประเทศได

ซงกจะน าไปสการบรรลวถตประสงคหลกของศาลอาญาระหวางประเทศ ทงน

การพจารณาคดทศาลทหารนเรมเบรก และศาลเฉพาะกจทตงขนมาในชวง ค.ศ. 1990

เปนความส าเรจทยงใหญของความยตธรรม แตกเปนเพยงจดเรมตนเทานน

ขอจ ากดของศาลเฉพาะกจดงกลาวปรากฏอยในชอของมนเองคอ

การตงขนมาเพยงเฉพาะกจเพอจดประสงคพเศษ ความยตธรรมอยางแทจรง

ตองมความเปนธรรมดาและสม าเสมอโดยไมมขอยกเวน ศาลอาญาระหวางประเทศสามารถจะบรรลจดหมายดงก



ลาวไดดวยการสนบสนนจากประเทศไทย ประเทศในทวปเอเชย และทกประเทศในโลกน


TORKEL OPSAHL ACADEMIC EPUBLISHER

Publication Series Co-Editors

Mr. Morten Bergsmo

Mr. Nobuo Hayashi

Editors

Dr. Olympia Bekou

Ms. Wui Ling Cheah

Editorial Assistants

Mr. Alf Butenschøn Skre, Senior Editorial Assistant

Mr. Mats Benestad

Ms. Kiki Anastasia Japutra

Ms. Aleksandra Sidorenko

Principal Scientific Advisers

Professor Andreas Zimmermann, Principal Scientific Adviser for Public International Law

Professor Kai Ambos, Principal Scientific Adviser for International Criminal Law

Dr.h.c. Asbjørn Eide, Principal Scientific Adviser for International Human Rights Law

Editorial Board

Dr. Xabier Agirre, International Criminal Court

Dr. Claudia Angermaier, Austrian judiciary

Dr. Markus Benzing, Freshfields Bruckhaus Deringer, Frankfurt

Ms. Margaret deGuzman, Temple University

Ms. Cecilie Hellestveit, Norwegian Centre for Human Rights

Dr. Pablo Kalmanovitz, Columbia University

Mr. Sangkul Kim, Korea University

Dr. Jann K. Kleffner, Swedish National Defence College

Mr. Kjetil Mujezinovic Larsen, Norwegian Centre for Human Rights

Mr. Salím A. Nakhjavání, University of Cape Town

Dr. Hector Olasolo, University of Utrecht

Ms. Maria Paula Saffon, Columbia University

Ms. Torunn Salomonsen, Norwegian Ministry of Justice

Dr. Carsten Stahn, Leiden University

Dr. Jo Stigen, University of Oslo

Ms. Philippa Webb, Legal Consultant

Advisory Board of the FICHL

Mr. Hirad Abtahi, Legal Adviser of the Precidency of the International Criminal Court

Professor Kai Ambos, Georg-August-Universität Göttingen and State Court Göttingen

Professor Emeritus M. Cherif Bassiouni, DePaul University

Professor Jon Bing, University of Oslo



Mr. Gilbert Bitti, International Criminal Court

Research Professor J. Peter Burgess, PRIO

Judge Advocate General Arne Willy Dahl, Norway

Professor Emeritus Yoram Dinstein, Tel Aviv University

Professor Jon Elster, Columbia University and Collège de France

Mr. James A. Goldston, Open Society Institute Justice Initiative

Mr. Richard Goldstone, former Chief Prosecutor,

International Criminal Tribunal for the former Yugoslavia

Judge Hanne Sophie Greve, Gulating Court of Appeal, formerly

European Court of Human Rights

Dr. Fabricio Guarigli, Senior Appeals Counsel, Office of the Prosecutor,

International Criminal Court

Dr. Franz Guenthner, Ludwig-Maximilians-Universität

Mr. Christopher Keith Hall, Amnesty International

Professor Emeritus Frits Kalshoven, Leiden University

Judge Hans-Peter Kaul, International Criminal Court

Judge Erkki Kourula, International Criminal Court

Dr. Claus Kress, Director of the Institute for Criminal Law and Criminal Procedure,

Cologne University

Professor David Luban, Georgetown University

Mr. Juan E. Méndez, Special Adviser to the ICC Prosecutor on Crime Prevention, former

President, ICTJ

Dr. Alexander Muller, Director, The Hague Institute for the Internationalisation of Law

Judge Erik Møse, Norwegian Supreme Court, former President,

International Criminal Tribunal for Rwanda

Dr. Gro Nystuen, University of Oslo and Norwegian Defence Command and Staff College

Mr. William Pace, Convener, Coalition for the International Criminal Court

Ms. Jelena Pejić, International Committee of the Red Cross

Mr. Robert Petit, former International Co-Prosecutor,

Extraordinary Chambers in the Courts of Cambodia

Maj-Gen (ret’d) Anthony P.V. Rogers, Cambridge University

Professor William A. Schabas, National University of Ireland, Galway

Professor James Silk, Yale Law School

Professor Emeritus Otto Triffterer, Salzburg University

Professor Marcos Zilli, University of Sao Paulo


ALSO IN THE

OCCASIONAL PAPER SERIES

Hans-Peter Kaul:

Is It Possible to Prevent or Punish Future Aggressive War-Making?

Torkel Opsahl Academic EPublisher

Oslo, 2011

FICHL Occasional Paper Series No. 1 (2011)

ISBN 978-82-93081-37-1

18 pages

All volumes are freely available as e-books on the FICHL homepage www.fichl.org.


Torkel Opsahl Academic EPublisherE-mail: toaep@fi chl.orgwww.fi chl.org/toaep

เอฟไอซเอชแอล โอเคชนนล เปเปอรซรส เลขท 2 (ค.ศ. 2011) :

เอเชยตะวนออกเฉยงใตกบกฎหมายอาญาระหวางประเทศปาฐกถาสมเดจเจาฟามหาจกรสรนธรเกยวกบกฎหมายมนษยธรรมระหวางประเทศ ครงท 5

โดยศาสตราจารยรชารด เจ โกลลสโตน

บทความฉบบนเปนบทความทเรยบเรยงมาจากการแสดงปาฐกถาของศาสตราจารยรชารด เจ

โกลลสโตน ในงาน

”ปาฐกถาสมเดจเจาฟามหาจกรสรนธรเกยวกบกฎหมายมนษยธรรมระหวางประเทศ ครงท 5” ณ

กรงเทพฯ เมอวนท 13 มถนายน 2554

ในการนาเสนอหวขอเกยวกบภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใตกบกฎหมายอาญาระหวางประเทศ

ศาสตราจารยโกลลสโตนไดกลาวถงภาพรวมโดยสงเขปเกยวกบพฒนาการทางประวตศาสตรของห

ลกสาคญพนฐานของกฎหมายวาดวยการขดกนทางอาวธ

และไดตงขอสงเกตวาหลกปฏบตตางตอบแทนซงเปนขอจากดทางกฎหมายในการทาสงครามทมม

าตงแตในสมยโบราณ มไดมทมาแตในเฉพาะประเทศตะวนตกเทานน

ศาสตราจารยโกลลสโตนแสดงความเหนเพมเตมเกยวกบบทบาทของศาลนเรมเบรก

ศาลเฉพาะกจระหวางประเทศ

และศาลอาญาระหวางประเทศในการกาหนดใหปจเจกบคคลตองรบผดตอการกระทาอาชญากรรม

รายแรง และความพยายามอยางตอเนองในการเสรมสรางความรบผดในอาชญากรรมเหลานน

ศาสตราจารยเหนวาความเจรญกาวหนาของเศรษฐกจในเอเชยคอโอกาสอนดทจะเปนแรงขบเคลอ

นใหเกดทงคณธรรมและความเจรญรงเรองทางเศรษฐกจควบคกนไป

ศาสตราจารยโกลลสโตนยงแนะนาวา ประเทศตางๆ

ในเอเชยสามารถและควรทจะมบทบาทสาคญในการเสรมสรางการเคารพและปฏบตตามกฎหมายอ

าญาระหวางประเทศ

ISBN 978-82-93081-51-7

เอเชียตะวันออกเฉียงใต้กับกฎหมายอาญาระหว่างประเทศ...

Documents