Ö r. gör. erkan Çakir · ticaret hukuku 2. kısım ders notları ... •Çoğu zaman kendilerine...

Ticaret Hukuku

2. Kısım Ders Notları

Öğr. Gör. Erkan ÇAKIR

1

Tacir Yardımcıları Ticari hayatın kapsamının günümüzde gittikçe

genişlemesi, ekonomik ve ticari rekabetin artması,

işletmelerin kapasitelerini rekabete uyum sağlayabilmek

için artırmaları tacirlerin ticari işletmelerini tek

başlarına idare etmelerini imkansız hale getirmiştir.

Bu nedenle tacir, ticari işletmesiyle ilgili faaliyetleri

yürütürken, başka kişilerin (tacir yardımcıları) emek ve

mesailerinden de yararlanır.

Bu kişilere tacir yardımcıları adı verilir.

Öğr. Gör. Erkan ÇAKIR erkancakir.net 2

• Bunlar tacirin emir ve talimatları doğrultusunda çalışır.

• Bazılarının temsil yetkisi vardır. Bazılarının yoktur.

• Tacirle aralarındaki ilişki genellikle iş veya vekalet sözleşmeleridir.

Bağımlı Tacir Yardımcıları

• Bunlar tacirden emir ve talimat almazlar ve tacirin nezareti altında değillerdir.

• Çoğu zaman kendilerine ait bir iş yerleri vardır ve kendileri de tacirdir.

• çalışma saat ve usullerini kendileri belirlerler.

• Tam bağımsız değiller sadece kısmi bağımsızlık vardır.

Bağımsız Tacir Yardımcıları



Ticari mümessil (Temsilci)

Ticari Vekil

Pazarlamacı


Tellal(Simsar)

Komisyoncu

Acente



1.) Ticari Mümessil (Temsilci)

Ticari temsilci, işletme sahibinin, ticari işletmeyi

yönetmek ve işletmeye ilişkin işlemlerde ticaret unvanı

altında, ticari temsil yetkisi ile kendisini temsil etmek

üzere, açıkça ya da örtülü olarak yetki verdiği kişidir.

Ticari mümessil, işletmenin işlerini idare etmek ve

işletmeyle ilgili hukuki işlemleri ticaret ünvanına

“vekaleten” veya benzeri bir kelimeyi ekleyerek

müvekkil yerine imza atmak suretiyle yapmaya yetkili

kılınan kişi olarak tanımlanabilir


Bu ifade yanıltıcıdır. Zira, ticari mümessil hiç bir şekilde

“müessesenin imzasını” kullanamaz; kendi imzasını,

işlemi, işletme sahibini temsilen yaptığını gösteren bir

ibareyi (vekaleten gibi) kullanarak atar.

İşletme sahibi, ticari temsilcilik yetkisi verildiğini ticaret

siciline tescil ettirmek zorundadır; ancak ticari işletme

sahibinin ticari temsilcinin fiillerinden sorumluluğu,

tescilin yapılmış olmasına bağlı değildir. Temsil sadece

bildirici etkiye sahiptir.

Atandığı andan itibaren ticari temsilci sıfatını kazanır ve

tescilden önce yapılan işlemlerde geçerlidir.


Ticari mümessil, bir işletmenin işlerini idare etmek üzere atanır. İşletmenin, mutlaka bir ticari işletme niteliğinde olmasına gerek yoktur. Esnaf işletmesi içinde ticari mümessil atanabilir; ancak bu halde durumun ticaret siciline kaydı zorunludur.

Ticari mümessil olarak atanacak kişinin tam ehliyetli olması gerekmez; temyiz kudretine sahip olması yeter.

Devlet memuru, ticari mümessil olarak faaliyet gösteremez.

Yine sadece gerçek kişiler ticari temsilci olarak atanabilirler. Tüzel kişilikler ticari temsilci olarak atanamazlar.

Ticari temsilci oldukça geniş yetkilere sahip kılınmıştır. Tacirin yaptığı tüm işlemleri hemen hemen yapma yetkisine sahiptir. Bu nedenle tacir ancak güvendiği kişileri ticari temsilci olarak atayabilir.


Ticari temsilci atama yetkisi kime aittir?

Ticari temsilci atama yetkisi işletme sahibine aittir.

Tüzel kişi tacirlere ticari temsilci atama yetkisi, tüzel kişi tacirin yetkili organına aittir.

Kollektif şirketlerde tüm ortakların ittifakı ile

Komandit şirketlerde komandite ortakların ittifakı

Anonim şirketlerde yönetim kurulu kararı

Limited şirketlerde ortaklar genel kurulu kararı

Ticari işletme küçük ve kısıtlıya ait ise?

Ticari temsilci veli yada vasi tarafından atanır.


Ticari Temsilcinin Temsil Yetkisinin

Kapsamı

Ticari temsilci, iyiniyetli üçüncü kişilere karşı, işletme

sahibi adına kambiyo taahhüdünde bulunmaya ve onun

adına işletmenin amacına giren her türlü işlemleri

yapmaya yetkili sayılır.

Ticari temsilci, açıkça yetkili kılınmadıkça, taşınmazları

devredemez veya bir hak ile sınırlandıramaz.

Ticari temsilci açıkça yetkili kılınmadıkça, taşınmazları

devredemez veya bir hak ile sınırlandırılamaz.


Yapabileceği işlemler

Ticari mümessil, işletmede çalışacak işçiler ile hizmet

sözleşmeleri yapabilir; bu sözleşmeleri feshedebilir;

hammadde satın alabilir; üretilen malların satımı

konusunda sözleşmeler yapabilir.

Ticari mümessil, işletmenin faaliyeti bakımından

gerekli olan menkul, gayrimenkul malların

kiralanması için sözleşmeler de yapabilirler; işletmeye

dahil gayri menkulleri kiraya verebilirler ve bu kira

sözleşmelerini tapuya şerh ettirebilirler.


Gayrimenkul satın alabilir.

Şube açabilir ve işletme merkezinin bulunduğu yeri

değiştirebilir.

Yetkileri ticari mümessile oranla daha sınırlı olan bir

ticari vekil atayabilir.

Tacir adına bono, poliçe, çek düzenleyebilir.

Kredi (borç) alabilir.

Bir başka kişinin borcu için, tacir adına kefalet

verebilir.

İşletme sahibini mahkemelerde temsil edebilir.

Ticari mümessilin sahip olduğu temsil yetkisini

kötüye kullandığı hallerde kendisiyle işlem yapılan

üçüncü kişi iyiniyetli ise, yapılan işlem taciri bağlar.

Tersi durumda ise bağlamaz.


Yapamayacağı İşlemler

Ticari mümessil, işletmenin ortadan kalkmasına,

tasfiye olunmasına yol açabilecek işlemleri yapamaz.

Özel olarak yetki verilmedikçe işletmeyi devredemez;

müvekkili tacirin iflasını isteyemez.

Ticari mümessil, ticari işletmeyi işleten tacirin hukuki

yapısı ile ilgili temel değişiklikleri de yapmaya yetkili

değildir.

Örneğin; bir gerçek kişi tacir tarafından işletilen

işletmeye ortak kabul edilemez; tüzel kişi tacirlerde

tür değişikliği yapamaz; mevcut ortaklardan birini

şirketten çıkaramayacağı gibi şirketin feshini de

isteyemez.


Gayrimenkulleri devredemez, bunlar üzerinde üçüncü

kişiler lehine sınırlı ayni haklar tesis edemez.

Gayrimenkullere ilişkin satış vaadi de yapamaz.

Ancak gayrimenkul alım satımıyla uğraşan bir

işletmeye atanan ticari mümessilin, gayrimenkuller

üzerinde işlem yapabilmesi için kendisine özel yetki

verilmesine gerek yoktur.


Temsil Yetkisinin Sınırlandırılması

Temsil yetkisi, bir şubenin işleriyle sınırlandırılabilir.

Temsil yetkisi, birden çok kişinin birlikte imza

atmaları koşuluyla da sınırlandırılabilir. Bu durumda,

diğerlerinin katılımı olmaksızın temsilcilerden birinin

imza atmış olması, işletme sahibini bağlamaz.

Temsil yetkisine ilişkin yukarıdaki sınırlamalar, ticaret

siciline tescil edilmedikçe, iyiniyetli üçüncü kişilere

karşı hüküm doğurmaz.

Temsil yetkisine ilişkin diğer sınırlamalar, tescil

edilmiş olsalar bile, iyiniyetli üçüncü kişilere karşı ileri

sürülemez.


Şube İşlemleri İle Sınırlandırma

Ticari temsilcinin temsil yetkisi, belirli şubelerle sınırlandırılabilir.

Tacir böyle bir sınırlandırma getirmişse, ticari temsilcinin diğer şubelerle ilgili olarak yaptığı işlemlerden dolayı tacirin sorumluluğu olmaz.

Ticari temsilci, böyle bir sınırlandırma söz konusu olduğunda ancak yetkilendirildiği şube ile işlemleri yapabilir.


Birlikte Temsil Kaydı İle Sınırlama

Yapılan bir işlem ancak yetkilendirilen birden fazla

kişinin birlikte imza atması ile geçerli olacağının, yalnız

bir kişinin imzası ile yapılan işlemin işletme sahibini

bağlamayacağının kararlaştırıldığı durumlarda birlikte

temsil kaydı ile sınırlandırma söz konusu olur.

İşletme sahibi birden fazla temsilci tayin edebilir ve bu

durumda kural olarak ticari temsilcilerin her birinin

temsil yetkisi vardır. Ancak işletme sahibi ticari

temsilcilerin hata yapmasını engellemek için ve kötü

niyetle hareket etmelerini bertaraf etmek için ticari

temsilcilerin yetkilerini birlikte temsil yetkisi ile

sınırlandırabilir.


Birlikte temsil yetkisinin söz konusu olduğu durumda

temsilcilerin tek başlarına attıkları imza hükümsüzdür.

Yetkisiz hüküm söz konusu olur ve işletme sahibini

bağlamaz.

Birlikte temsil sınırlaması sadece aktif temsilde söz

konusudur. Pasif temsillerde birlikte temsil yetkisinden

söz edilemez. Örneğin işletme sahibine yapılan

temerrüt ihtarının kabul edilmesinde birlikte temsil

yetkisinin geçerli olması mümkün değildir. Sadece biride

kabul edebilir.


Hem şube işlemleri ile sınırlama hem de birlikte temsil

kaydı ile sınırlama iyi niyetli 3. kişilere karşı geçerli

olabilmesi için ticaret siciline tescil ve ilan ettirilmesi

gerekmektedir.

Temsil yetkisinin hem şube işlemleri ile hem de birlikte

temsil yetkisi ile sınırlandırılması dışında konu, kişi,

miktar, süre yönlerinden de sınırlandırılması

mümkündür. Anacak bu tür sınırlandırmalar ticaret

siciline tescil ve ilan ettirilseler dahi iyi niyetli üçüncü

kişilere karşı ileri sürülemez.


Temsil Yetkisinin Sona Ermesi

1. Azil ve istifa

2. Ölüm, medeni hakları kullanma ehliyetinin kaybı

3. İflas

4. Ticari temsilcinin hacir altına alınması ve ölüm

5. Ticari işletmenin devir ve tasfiyesi


1. Azil ve İstifa Güvene dayalı ticari temsilcilik ilkesi, işletme sahibi

(müvekkil) tarafından nasıl yetkilendirilebiliyorsa her

zaman sona erdirilebilir.

İşletme sahibinin azil yetkisini kullanması, ticari

mümessilin, müvekkili ile arasındaki iç ilişkileri

düzenleyen sözleşmelerin (vekalet, hizmet, şirket gibi)

sona ermesine neden olmaz.

Örneğin; azla rağmen ticari mümessilin, müvekkilinden

ücret talep etmesi mümkündür.


• Tacir azil yetkisinden önceden feragat edemez.

• Tacir ticari temsilciyi her zaman azledebileceği gibi,

ticari temsilcide her zaman istifa hakkına sahiptir.

Anacak işletmeyi büyük bir zarara uğratacak

zamanda yapılmamalıdır. Aksi taktirde zararı

karşılamakla yükümlüdür. Örneğin büyük bir projeyi

devam ettirirken yarıda istifa etmemelidir.

• Temsil yetkisinin verildiği ticaret siciline tescil

edilmemiş olsa bile, sona erdiği tescil edilir.

• Temsil yetkisinin sona erdiği ticaret siciline tescil ve

ilan edilmediği sürece, bu yetki iyiniyetli üçüncü

kişiler için geçerliliğini korur.


2. Ölüm, Medeni Hakları Kullanma

Ehliyetinin Kaybı

İşletme sahibinin ölümünün ve medeni hakları kullanma

ehliyetini kaybetmesinin, ticari mümessilin yetkisini sona

erdirmez. Ancak, mirasçı veya vasi, ticari mümessili

sonradan azledebilir.

Fiil ehliyetini kaybetmesi ya da ölmesi ticari temsilcinin

yetkilerini sona erdirmez. Bu hüküm işletme işletmenin

devamlılığı ve sürekliliğini sağlamak içindir. Bu hükmün

aksinin de düzenlenmesi mükündür.


3. İflas

Tacirin iflası ile birlikte ticari işletmede dahil tüm

malvarlığı üzerindeki karar yetkileri gittiği için ticari

temsilcinin yetkisi de sona erer.


4. Ticari temsilcinin hacir altına

alınması ve ölüm

Temyiz kudretine sahip olan ticari mümessilin hacir

altına alınmasını gerektiren nedenlerin ortaya çıkmış

olması, ticari mümessilin temsil yetkisinin son bulmasına

yol açmaz. Zira, temyiz kudretine sahip olması yeterlidir.

Ancak işletme sahibi hacir altına alınan ticari temsilciyi

azledebilir.

Ticari temsilcinin ölümü durumunda doğal olarak görevi

de sona erer.


5. Ticari İşletmenin Devir ve Tasfiyesi

İşletmenin devri, kişisel güvene dayanan ticari

mümessillik ilişkisine de son verir. Ticari mümessilliğin

son bulmasının tescil ve ilanı gerekir.

İşletmenin tasfiye haline girmesi de, mümessilin temsil

yetkisine son verir. İşletmenin bir tüzel kişi tarafından

işletildiği hallerde, tüzel kişinin fesholunarak tasviyeye

girmesi de, ticari mümessilik yetkisini sona erdirir. Bu

durum, BK 452 uyarınca tescil ve ilan edilmelidir.


Ticari Vekil

Ticari vekil, bir ticari işletme sahibinin, kendisine ticari

temsilcilik yetkisi vermeksizin, işletmesini yönetmek

veya işletmesinin bazı işlerini yürütmek için

yetkilendirdiği kişidir.

Bu yetki, işletmenin alışılmış bütün işlemlerini kapsar.

Ancak, ticari vekil açıkça yetkili kılınmadıkça, ödünç

olarak para veya benzerlerini alamaz, kambiyo

taahhüdünde bulunamaz, dava açamaz ve açılmış davayı

takip edemez.


Ticari vekiller ikiye ayrılır

1. Genel yetkili ticari vekil

İşletmenin tüm olağan işleri için yetkilendirilip atanan

kişileridir.

2. Özel yetkili vekil

İşletmenin belirli bazı işlerini görmesi için yetkilendirilip

atanan kişilerdir.

Bu anlamda, fabrika müdürü, genel yetkili ticari vekil;

otel resepsiyonunda çalışan kişi ile işletmenin satın alma

işlerine bakan görevlisi ise, özel yetkili ticari vekil

konumundadır.


Ticari Vekilin Atanması

Ticari vekiller, tacir veya ticari mümessil tarafından

atanır. Herhangi bir şekle bağlı olmayan bu atama, açık

şekilde olabileceği gibi zımnen de olabilir. Ticari vekil,

ancak bir ticari işletme için atanabilir. Ticari vekilin

atanması, ticaret siciline tescil ve ilan olunamaz. Buna

rağmen, tescil ve ilan yapılmışsa, bu tescil hukuki sonuç

doğurmaz.


Ticari Vekilin Görevinin Sona Ermesi

Azil

İstifa

Ticari vekilin ölümü ya da fiil ehliyetini kaybetmesi

Tacirin iflası

Ticari işletmenin devri yada tasfiyesi durumunda sona

erer.

Atanması için ticaret siciline tescil ve ilanı şart

olmadığı için görevden alınması da tescil ve ilan

gerektirmez. 3.kişilere ise faks, mektup veya ilan

yoluyla duyurulur.


Özel Yetkili Ticari Vekil

(Satış Temsilcisi)

Toptan, yarı toptan veya perakende satışlarla

uğraşan ticari işletmelerin görevli veya

hizmetlileri, o ticari işletme içinde,

müşterilerin kolaylıkla görebilecekleri bir

yerde ve kolayca okuyabilecekleri bir biçimde,

yazıyla aksine duyuru yapılmış olmadıkça,

aşağıdaki işlemler için yetkilidirler:


1. Ticari işletmenin alışılmış bütün satış işlemlerini yapmak.

2. Yetkili oldukları işlemler hakkında faturaları imzalamak.

3. Ticari işletmenin alışılmış işlemlerinden doğan borçların ifa edilmesine veya bunların hiç ya da gereği gibi ifa edilmemesine ilişkin ihtar veya diğer açıklamaları işletme sahibi adına yapmak; bu nitelikteki ihtar veya diğer açıklamaları, özellikle alışılmış işlem dolayısıyla teslim edilmiş mallara ilişkin ayıp bildirimlerini ticari işletme adına kabul etmek.


Pazarlamacı Pazarlamacı, aslında ticari vekilin bir türüdür. Anacak

bazı özelliklerden dolayı kanunda ayrı bir maddede

düzenlenmiştir.

Pazarlamacılık sözleşmesi, pazarlamacının sürekli olarak,

bir ticari işletme sahibi işveren hesabına ve işletmesinin

dışında, her türlü işlemin yapılmasına aracılık etmeyi

veya yazılı anlaşma varsa, bu anlaşmada belirtilen

işlemleri yapmayı, işletme sahibi işverenin de buna

karşılık ücret ödemeyi üstlendiği sözleşmedir.


Pazarlamacı, işveren hesabına ve işletmenin merkezi

dışındaki yerlerde tacir adına işlemlerin yapılmasına

aracılık etmek, yazılı anlaşma varsa bu anlaşmada yazılı

işlemleri yapmak hususunda yetkili tacir yardımcısıdır.

Pazarlamacılık görevlendirilmesi pazarlamacı ile işletme

sahibi arasında yapılan pazarlamacılık sözleşmesi ile olur.

Pazarlamacılık sözleşmesi kural olarak yazılı yapılır.

Pazarlamacılar işletme merkezi dışında görev

yapacakları için kendilerine yetkili olduklarını gösteren

yazılı bir belge (yetki belgesi) tacir tarafından verilir.


Pazarlamacının yetkileri

Aksine yazılı anlaşma olmadıkça pazarlamacı, sadece

işlemlere aracılık etmeye yetkilidir.

Pazarlamacı, işlem yapmaya yetkili kılınmışsa yetkisi, bu

işlerin icrası için gereken bütün olağan hukuki işlem ve

fiilleri kapsar; özel yetki verilmedikçe müşterilerden

tahsilat yapamaz ve ödeme günlerini değiştiremez.


Pazarlamacının Yükümlülükleri

kendisine verilen talimata uygun olarak müşterileri

ziyaret etmek

işverenin izni olmadıkça, kendisi veya üçüncü kişiler

hesabına işlem yapamaz, aracılık edemez

işlem yapmaya yetkiliyse, talimatta öngörülen

fiyatlara ve diğer işlem koşullarına uymak zorundadır;

işveren razı olmadıkça, bunlarda değişiklik yapamaz

pazarlama faaliyetleri ile ilgili olarak düzenli biçimde

ayrıntılı bilgi vermek,

aldığı siparişleri işverene derhâl ulaştımak

müşteri çevresini ilgilendiren önemli olayları

bildirmekle yükümlüdür.


Pazarlamacının Garanti Borcu

Pazarlamacının, müşterilerin ödememelerinden veya

diğer yükümlülüklerini ifa etmemelerinden sorumlu

olacağına ya da alacağın tahsili için yapılacak masrafları

tamamen veya kısmen karşılayacağına ilişkin anlaşmalar,

kesin olarak hükümsüzdür.

Pazarlamacı, kendi müşteri çevresiyle işlem yapıyorsa,

müşterilerin borçlarını ifa etmemesi durumunda,

işverenin her bir işlemde uğrayacağı zararın dörtte birini

geçmemek üzere karşılamayı, uygun bir ek komisyon

kararlaştırılması koşuluyla yazılı olarak üstlenebilir.


Sigorta sözleşmelerinde aracılık yapan pazarlamacılar,

bir primin tamamının veya bir kısmının ödenmemesi

sebebiyle, bunun tahsili için dava veya icra takibi yoluna

başvurulması durumunda, bu amaçla yapılacak

masrafların en çok yarısını karşılayacaklarını, yazılı

olarak üstlenebilirler.


Pazarlamacının Hakları

1. Ücret talep hakkı

2. Pazarlama faaliyetinin engellenmesi durumunda

ücret talep hakkı

3. Harcama(masrafları)talep hakkı

4. Hapis hakkı

5. Pazarlamacının tekel hakkı


Ücret Talep Hakkı

İşveren, pazarlamacıya sadece belirli bir miktardan veya

bu miktarla birlikte komisyondan oluşan bir ücret

ödemekle yükümlüdür.

Ücretin tamamının veya önemli kısmının komisyondan

oluşacağına ilişkin yazılı anlaşma, kararlaştırılan

komisyonun, pazarlamacının faaliyetinin uygun karşılığını

oluşturması koşuluyla geçerlidir.

Deneme süresi için ödenecek ücret, serbestçe

kararlaştırılabilir. Ancak, deneme süresi iki ayı geçemez.


Komisyon

Pazarlamacı, belirli bir pazarlama alanı veya belirli bir

müşteri çevresinde faaliyette bulunma yetkisi sadece

kendisine verilmişse, kendisinin veya işverenin bu alan

veya çevrede yaptığı bütün işlerde kararlaştırılmış ya da

alışılmış olan komisyonun ödenmesini isteyebilir.

Belirli bir pazarlama alanı veya belirli müşteri çevresinde

faaliyette bulunma yetkisi pazarlamacıyla birlikte

başkalarına da verilmişse pazarlamacıya, sadece

kendisinin aracılık ettiği veya bizzat yaptığı işler için

komisyon ödenir.


Pazarlama faaliyetinin engellenmesi Pazarlamacının pazarlama işlerini yürütmesi, kendi

kusuru olmaksızın imkânsız hâle gelir ve sözleşme veya

kanun gereği bu hâlde bile kendisine ücret ödenmesi

gerekirse ücret, sabit ücrete ve komisyonun kaybı

sebebiyle ödenebilecek uygun tazminata göre belirlenir.

Ancak komisyon, ücretin beşte birinden az ise, komisyon

kaybı sebebiyle tazminat ödenmeyeceği yazılı olarak

kararlaştırılabilir.


Pazarlamacı, pazarlama işlerini kendi kusuru olmaksızın

yürütme imkânını bulamamasına karşın ücretinin

tamamını almışsa, işverenin istemi üzerine, kendisinin

yapabileceği ve kendisinden beklenebilecek işleri onun

işletmesinde yapmakla yükümlüdür.


Masrafları Talep Hakkı

Pazarlamacı, aynı zamanda birden fazla işveren hesabına

faaliyette bulunuyorsa, aksi yazılı şekilde

kararlaştırılmadıkça, her işveren, pazarlamacının

harcamalarına eşit olarak katılmakla yükümlüdür.

Harcamaların tamamen veya kısmen sabit ücrete veya

komisyona dâhil edilmesine ilişkin anlaşmalar kesin

olarak hükümsüzdür.


Hapis Hakkı

Pazarlamacılık ilişkisinden doğan muaccel alacaklar ile

işverenin ödeme güçsüzlüğüne düşmesi durumunda,

henüz muaccel olmayan alacakların güvence altına

alınması için pazarlamacı, taşınırlar, kıymetli evrak ve

tahsil yetkisine dayanarak müşterilerden almış olduğu

paralar üzerinde hapis hakkına sahiptir.

Pazarlamacı, araç ve taşıma belgelerini, fiyat tarifelerini,

müşterilerle ilgili kayıtlar ile diğer belgeleri alıkoyamaz.


Tekel Hakkı

Pazarlamacıya belirli bir pazarlama alanında veya belirli

bir müşteri çevresinde faaliyette bulunma yetkisi

verilmiş ve aksine yazılı anlaşma da yapılmamışsa

işveren, başkalarına aynı alan veya çevrede faaliyette

bulunma yetkisi veremez; ancak, kendisi üçüncü kişilerle

işlem yapabilir.


Görevinin Sona Ermesi

• Pazarlamacılık sözleşmesinde belirli bir süre

öngörülmüş ve bu süre dolmuşsa

• Sözleşmede öngörülen sona erme nedenlerinden

birisinin gerçekleşmesiyle

• İş sahibinin iflası ile

• Komisyon, sabit ücretin en az beşte birini oluşturuyor

ve önemli mevsimlik dalgalanmalardan etkileniyorsa

işveren, bir önceki mevsimin sona ermesinden beri

kendisiyle çalışmaya devam eden pazarlamacının

sözleşmesini, yeni mevsim sırasında iki aylık fesih

süresine uyarak feshedebilir.


• Aynı koşullar altında pazarlamacı da, kendisini bir

önceki mevsim sonuna kadar çalıştırmış ve bundan

sonra da çalıştırmaya devam eden işverene karşı, bir

sonraki mevsimin başlamasına kadar olan dönemde,

iki aylık fesih süresine uyarak sözleşmeyi feshedebilir.

• Pazarlamacının ölümü veya temyiz kudretini

kaybetmesi ile

• Taraflardan birisin tarafından haklı sebeplerin olması

durumunda


Pazarlamacının Görevinin Sona

Ermesinin Sonuçları

Sözleşmenin sona ermesi hâlinde, pazarlamacının bizzat

yaptığı veya yapılmasına aracılık ettiği bütün işlemler ile

kabul ve yerine getirme zamanına bakılmaksızın,

sözleşmenin sona ermesine kadar işverene iletilen bütün

siparişler için komisyon ödenir.

Sözleşmenin sona ermesi hâlinde pazarlamacı,

pazarlamacılık faaliyetinde bulunması için kendisine

verilen örnek ve modelleri, fiyat tarifelerini, müşterilerle

ilgili kayıtları ve diğer belgeleri işverene geri vermekle

yükümlüdür. Ancak, pazarlamacının hapis hakkı saklıdır.


Pazarlamacının atanması ticaret siciline tescil ve ilan

edilmediğinden görevden alınması da ticaret siciline

tescil ve ilanı gerekmez. Bununla birlikte iyi niyetli

üçüncü kişilerin korunması için, pazarlamacının

görevden alındığının 3. kişilere mektup, faks, mail ve

ihtar yolları ile duyurulması ve kendisini yetki belgesi

geri alınması gerekir. Aksi halde 3. kişilerin haberi yoksa

ve yetki belgesi hala bulunuyorsa bundan tacir sorumlu

olur.



Simsar Acente Komisyoncu


Simsar

6762 sayılı eski Türk Ticaret Kanunu’nda ayrıntılı şekilde

düzenlenen ticari işler tellallığı 6103 sayılı Yeni Türk

Ticaret Kanunu’nda düzenlenmemiştir. Bunun yerine

Borçlar Kanunu’nda düzenlenmiştir.


Simsarlık Sözleşmesi

Simsarlık sözleşmesi, simsarın taraflar arasında bir

sözleşme kurulması imkânının hazırlanmasını veya

kurulmasına aracılık etmeyi üstlendiği ve bu

sözleşmenin kurulması hâlinde ücrete hak kazandığı

sözleşmedir.

Bu sözleşme sonunda ücrete hak kazanan kişiye de

simsar (Tellal) denir.


Simsarın Özellikleri

• Simsar taraflardan bağımsızdır.

• Simsar ile tacir arasındaki ilişki süreklilik arz etmez.

Bir veya birkaç işle sınırlıdır. (sürekli olursa acente

kapsamına girer.)

• Simsar bu işi meslek edinmiş olmalı ve sürekli

yapmalıdır.

• Simsarlık sözleşmesine, kural olarak vekâlete ilişkin

hükümler uygulanır.

• Taşınmazlar konusundaki simsarlık sözleşmesi, yazılı

şekilde yapılmadıkça geçerli olmaz.


Simsarın Yükümlülükleri • Müvekkilin menfaatlerini korumak

• Aracılık faaliyetlerini iyi niyet ilkesine göre yapmak

• Dürüstlük ilkesine uymak

• Basiretli biri gibi davranmak

• Sadakat ilkesine uymak

• Müvekkile ait iş sırlarını saklamak

• Tarafsız davranmak

Simsar Yükümlülüklerini Yerine Getirmez ise; Simsar yükümlülüklerini yerine getirmez ise ücrete ve

yaptığı giderlere ilişkin haklarını kaybedeceği gibi varsa

müvekkilin diğer zararlarını ödemek zorunda kalır.


Simsarın Hakları

1. Ücret Talep Etmek

2. Masraf Talep Etme

Ücret Talep Etme Simsar, ancak yaptığı faaliyet sonucunda sözleşme

kurulursa ücrete hak kazanır.

Simsarın faaliyeti sonucunda kurulan sözleşme

geciktirici koşula bağlanmışsa ücret, koşulun

gerçekleşmesi hâlinde ödenir.

Simsarlık sözleşmesinde simsarın yapacağı giderlerin

kendisine ödeneceği kararlaştırılmışsa, simsarın faaliyeti

sözleşmenin kurulmasıyla sonuçlanmamış olsa bile

giderleri ödenir.


Ücretin Belirlenmesi Ücret, belirlenmemişse tarifeye, tarife yoksa teamüle

göre ödenir.

Sözleşmede ücret belirlenmiş ise o ücret ödenir.

Sözleşmede aşırı bir ücret kararlaştırılmışsa, borçlunun

istemi üzerine, bu ücret hâkim tarafından hakkaniyete

uygun olarak indirilebilir.

Simsarın ücret haklarını kaybetmesi Simsar, üstlendiği borcuna aykırı davranarak diğer

tarafın menfaatine hareket eder veya dürüstlük

kurallarına aykırı olarak diğer taraftan ücret sözü alırsa,

ücrete ve yaptığı giderlere ilişkin haklarını kaybeder.


2. Masraf Talep Etme

Simsarlık sözleşmesinde simsarın yapacağı giderlerin

kendisine ödeneceği kararlaştırılmışsa, simsarın faaliyeti

sözleşmenin kurulmasıyla sonuçlanmamış olsa bile

giderleri ödenir.

Kural olarak simsar, yapmış olduğu aracılık masraflarının

ödenmesini isteyemez; bu masraflar simsarlık

ücretinden karşılanır. Ancak simsarlık sözleşmesinde,

masrafların müvekkil tarafından ayrıca ödeneceği

kararlaştırılmışsa, işlem tamamlanmasa bile simsar

masarafları talep eder.


Simsarlığın Sona Ermesi

• Müvekkilin simsarı azletmesi

• Simsarın istifa etmesi

• Taraflardan birinin ölümü yada fiil ehliyetini

kaybetmesi

• Aracılık faaliyetinin sona ermesi

• Taraflardan birinin iflası


ACENTE

Tacir işletmesinin müşteri çevresini genişletebilmesi,

Pazar payını artırabilmesi, işletme dışındaki başka

yerlerde de faaliyette bulunabilmesinin yollarından

biriside acentecilik müessesinden yararlanmasıdır.

Ticari mümessil, ticari vekil, satış memuru veya

işletmenin çalışanı gibi işletmeye bağlı bir hukuki

konuma sahip olmaksızın, bir sözleşmeye dayanarak,

belirli bir yer veya bölge içinde sürekli olarak ticari bir

işletmeyi ilgilendiren sözleşmelerde aracılık etmeyi veya

bunları o tacir adına yapmayı meslek edinen kimseye

acente denir.


• Tacirle acente arasındaki ilişki acentecilik

sözleşmesidir.

• Acentecilik sözleşmesi herhangi bir şekle tabi olmasa

da hukuki ispat açısından yazılı yapılması

gerekmektedir.

• Özel ve yazılı bir yetki almadan acente, müvekkili

adına sözleşme yapmaya yetkili değildir.

• Acentelere müvekkilleri adına sözleşme yapma

yetkisi veren belgelerin, acente tarafından tescil ve

ilan ettirilmesi zorunludur.


Acentenin Özellikleri

• Acente tacirin bağısız yardımcılarındandır.

• çalışma saat ve usullerini kendileri belirler.

• Çoğu zaman kendilerine ait bir işletme vardır.

• Genellikle tacir sıfatına sahiptirler.

• Tacirden bağımsızdırlar ancak sözleşmelerle

ilgili talimat verebilirler.

• Acente belirli bir yerde daima faaliyette bulunur.

Acenteyi simsarlıktan ayıran en önemli özellik budur.

• Acente aracılık faaliyetini meslek edinmiştir.


Acente ya bir ticari işletmeyi ilgilendiren sözleşmelere

aracılık eder (aracı acente) ya da sözleşmeleri tacir

adına yapar (akit yapan acente)

Acentenin sözleşmeleri tacir adına yaptığı yani akit

yapan acentelerin temsil yetkisi vardır.

Ancak aracı acenteler ise temsil yetkisi yok tıpkı simsar

gibi hareket eder. Müvekkil tacir ile sözleşme yapacak

kişileri bulur ve sözleşme yapılmasına aracılık eder.

Simsardan farkı ise tacir ile aralarındaki ilişkinin sürekli

olmasıdır.


Acentenin Borçları

1. Müvekkilin işlerini görme ve menfaatlerini koruma

borcu

2. Müvekkiline bilgi verme borcu

3. Müvekkilin verdiği talimatlara uyma borcu

4. Acentenin önleyici tedbirler alma borcu

5. Müvekkiline ait parayı zamanında ödeme borcu

6. Acentenin rekabet etmeme borcu


Müvekkilin işlerini görme ve

menfaatlerini koruma borcu

Acente, sözleşme uyarınca kendisine bırakılan bölge ve

ticaret dalı içinde, müvekkilinin işlerini görmekle ve

menfaatlerini korumakla yükümlüdür.

Acente, kusursuz olduğunu ispat etmediği takdirde

özellikle, müvekkili hesabına saklamakta olduğu malın

veya eşyanın uğradığı hasarlardan sorumludur.

Acenteler kural olarak belirli bir sürede belirli bir sayıda

sözleşmeye aracılık etmek gibi bir mükellefiyeti yoktur.

Anaca sözleşme ile bunu aksi kararlaştırılabilir ve belirli

bir sürede ve sayıda sözleşmeye aracılık etmesi

kararlaştırılabilir.

Uygulamada buna kota denmektedir.


Müvekkiline Bilgi Verme Borcu

Acente, üçüncü kişilerin kabule yetkili olduğu

beyanlarını, bölgesindeki piyasanın ve müşterilerin

finansal durumunu, şartlarını, bunlarda meydana gelen

değişiklikleri ve yapılan işlemlere ilişkin olarak

müvekkilini ilgilendiren bütün hususları ona zamanında

bildirmek zorundadır.


Müvekkilin verdiği talimatlara uyma

Acente, müvekkilin açık talimatı olmayan konularda,

emir alıncaya kadar işlemi geciktirebilir. Ancak, işin acele

nitelik taşıması nedeniyle durum müvekkilinden talimat

almaya müsait olmazsa veya acente en yararlı şartlar

çerçevesinde harekete yetkiliyse, basiretli bir tacir gibi

kendi görüşüne göre işlemi yapar.


Acentenin Önleyici Tedbirler Alma Borcu

Acente, müvekkili hesabına teslim aldığı eşyanın taşınma

sırasında hasara uğradığına dair belirtiler varsa,

müvekkilinin taşıyıcıya karşı dava hakkını teminat altına

almak üzere, hasarı belirlettirmek ve gereken diğer

önlemleri almak, eşyayı mümkün olduğu kadar korumak

veya tamamen telef olması tehlikesi varsa, Türk Borçlar

Kanununun 108 inci maddesi gereğince yetkili

mahkemenin izniyle sattırmak ve gecikmeksizin durumu

müvekkiline haber vermekle yükümlüdür. Aksi takdirde,

ihmali yüzünden doğacak zararı tazmin eder.


Müvekkiline Ait Parayı Zamanında

Ödeme Borcu

Acente, müvekkiline ait olan parayı göndermekle veya

teslim etmekle yükümlü olup da bunu yapmazsa,

yükümlülüğün doğduğu tarihten itibaren faiz ödemek ve

gerekirse ayrıca tazminat vermek zorundadır.


Acentenin Rekabet Etmeme Borcu

Yazılı olarak aksi kararlaştırılmadıkça, müvekkil, aynı

zamanda ve aynı yer veya bölge içinde aynı ticaret dalı ile

ilgili olarak birden fazla acente atayamayacağı gibi,

acente de aynı yer veya bölgede, birbirleriyle rekabette

bulunan birden çok ticari işletme hesabına acentelik

yapamaz.


Acen

ten

in

Hakla

rı Ücret talep etme hakkı

Acentenin olağanüstü masrafları isteme hakkı

Acentenin hapis hakkı


Ücret Talep Hakkı

Acente, acentelik ilişkisinin devamı süresince kendi çabasıyla veya aynı nitelikteki işlemler için kazandırdığı üçüncü kişilerle kurulan işlemler için ücret isteyebilir. Bu ücret hakkı, üçüncü fıkra uyarınca önceki acenteye ait olduğu hâlde ve ölçüde doğmaz.

Acenteye belli bir bölge veya müşteri çevresi bırakılmışsa, acente, acentelik ilişkisinin devamı süresince bu bölgedeki veya çevredeki müşterilerle kendi katkısı olmadan kurulan işlemler için de ücret isteyebilir. Birinci fıkranın ikinci cümlesi burada da uygulanır.

Acente, ayrıca, müvekkilinin talimatına uygun olarak tahsil ettiği paralar için de tahsil komisyonu isteyebilir.

Acentenin hak kazandığı ücretin, doğumu tarihinden itibaren en geç üç ay içinde ve her hâlde sözleşmenin sona erdiği tarihte ödenmesi gerekir.


Acentenin Olağan Üstü Masrafları İsteme Hakkı

Acente, yükümlülüklerini yerine getirmek için

yaptıklarından ancak olağanüstü giderlerin ödenmesini

isteyebilir.

Acentenin Hapis Hakkı Acente, müvekkilindeki bütün alacakları ödeninceye kadar, acentelik sözleşmesi dolayısıyla alıp da gerek kendi elinde gerek özel bir sebebe dayanarak zilyet olmakta devam eden bir üçüncü kişinin elinde bulunan taşınırlar ve kıymetli evrak ile herhangi bir eşyayı temsil eden senet aracılığıyla kullanabildiği mallar üzerinde hapis hakkına sahiptir.

Müvekkile ait mallar acente tarafından sözleşme veya kanun gereği satıldığı takdirde, acente bu malların bedelini ödemekten kaçınabilir.


Acentenin Temsil Yetkisi

Acenteler bilindiği gibi ikiye ayrılmaktadır.

• Aracılık eden acenteler (temsil yetkisi yok)

• Sözleşme yapan acenteler (temsil yetkisi var)

• Acente, yetkisi olmaksızın veya yetki sınırlarını aşarak, müvekkili adına bir sözleşme yaparsa müvekkili bunu haber alır almaz icazet verebilir; vermediği takdirde acente sözleşmeden kendisi sorumlu olur.

Acente, aracılıkta bulunduğu veya yaptığı sözleşmelerle ilgili her türlü ihtar, ihbar ve protesto gibi hakkı koruyan beyanları müvekkili adına yapmaya ve bunları kabule yetkilidir.

Bu sözleşmelerden doğacak uyuşmazlıklardan dolayı acente, müvekkili adına dava açabileceği gibi, kendisine karşı da aynı sıfatla dava açılabilir.


Soru

Acente müvekkili namına dava açabilmektedir. Ancak

davayı kaybederse ve bunun sonucunda tazminat

ödemeye hükmedilirse bu tazminatı kim öder?

Tazminatı acente değil müvekkil öder.


Acen

teliğ

in

son

bu

lması

Sürenin dolması

Fesih ihbar

Haklı nedenlerle fesih

İflas

Ölüm

Hacir altına alınma


KOMİSYONCU Alım veya satım komisyonculuğu, komisyoncunun ücret

karşılığında, kendi adına ve vekâlet verenin hesabına

kıymetli evrak ve taşınırların alım veya satımını

üstlendiği sözleşmedir.

Özellikleri Kendi adına müvekkili hesabına hukuki işlem yapar. Bu

nedenle komisyoncunun yapmış olduğu hukuki işlemlerden hak ve borçlar öncelikle kendisine ait olur. Komisyoncu daha sonra bu hak ve borçları müvekkiline sözleşmeye uygun bir şekilde devreder.

Komisyon sözleşmesinin konusu menkul mal ve kıymetli evrak alım satımıdır.

Komisyoncu ile müvekkili arasındaki ilşki sürekli değildir.

Komisyonculuk yapan kişi bunu meslek edinmiş olmalıdır.

Komisyoncu ücret talep etme hakkına sahiptir.


Komisyoncunun Borçları Müvekkilin talimatlarına uyma borcu

İhbar ve sigorta yükümlülüğü

Özen gösterme borcu

Müvekkilin Talimatlarına Uyma Borcu Vekâlet verenin belirlediği bedelin altında mal satan

komisyoncu, malı satmasaydı vekâlet verenin daha fazla

zarar göreceğini ve durumun yeniden talimat almaya

elverişli bulunmadığını ispat etmedikçe, belirlenen bedel

ile satış bedeli arasındaki farkı gidermekle yükümlüdür.

Bunun dışında komisyoncu, kusuru varsa, talimatına

aykırı davranmasından dolayı vekâlet verenin uğradığı

diğer zararlardan da sorumludur.

Müvekkilin verdiği talimatlara uymak zorundadır. Öğr. Gör. Erkan ÇAKIR erkancakir.net 77

Komisyoncu, vekâlet verenin izni olmaksızın malı veresiye satar veya malı teslim almadan bedelini öderse, bundan doğan zarara katlanmak zorundadır. Ancak, vekâlet veren yasaklamadıkça, malı satış yerindeki ticari teamüle göre veresiye de satabilir.

İhbar Ve Sigorta Yükümlülüğü Komisyoncu, yaptığı iş hakkında vekâlet vereni

bilgilendirmek ve özellikle talimatının yerine getirildiğini

kendisine hemen bildirmekle yükümlüdür.

Vekâlet verenin talimatı olmadıkça komisyoncu,

sözleşmenin konusunu oluşturan şeyleri sigorta

ettirmekle yükümlü değildir.


Özen Gösterme Borcu

Satılmak üzere kendisine gönderilen eşya açıkça ayıplı

ise komisyoncu, vekâlet verenin taşıyıcıya karşı

haklarının korunması için gerekeni yapmak, zararı tespit

ettirmek, olabildiğince eşyayı koruma altına almak ve

durumdan vekâlet vereni hemen bilgilendirmekle

yükümlüdür; aksi takdirde, her türlü ihmalinden doğan

zarardan sorumlu olur.

Satılmak üzere gönderilen eşya kısa sürede

bozulabilecek nitelikte ise komisyoncu, vekâlet vereni

hemen bilgilendirmek koşuluyla eşyayı satmakla

yükümlüdür.


Komisyoncunun Hakları Ücret hakkı

Masraf talep etme hakkı

Hapis hakkı

Emtiayı sattırma hakkı

Ücret Hakkı Komisyoncu, ücretinin ödenmesini kendisine verilen işi

yapınca isteyebileceği gibi, işin yapılmaması vekâlet

verene yükletilebilen bir sebepten kaynaklanması

hâlinde de isteyebilir.

Komisyoncu, başka sebeplerle işin yapılamaması

durumunda, ancak emeğinin yerel âdete göre

belirlenecek karşılığını isteyebilir.


Komisyoncu, vekâlet verene karşı dürüstlük kurallarına

aykırı davranır, özellikle ona satın aldığından fazla veya

sattığından eksik bir bedel bildirirse, ücret alma hakkını

kaybeder.

Bedelin gerçekleşen bedelden farklı gösterilmesi

durumunda vekâlet veren, komisyoncuyu gerçekleşen

bedel üzerinden satılanın alıcısı veya satıcısı sayma

hakkına sahiptir.


Masraf Talep Etme Hakkı Komisyoncu, vekâlet verenin yararı için yaptığı bütün

giderleri ve ödediği paraları faiziyle birlikte isteyebilir.

Komisyoncu, ardiye ve taşıma bedellerini vekâlet verenin

hesabına geçirebilirse de, kendi çalışanlarının ücretlerini

geçiremez.

Hapis Hakkı Komisyoncunun, sattığı malın bedeli ve satın aldığı mal

üzerinde hapis hakkı vardır.


Emtiayı Sattırma Hakkı

Komisyoncuya verilen malın satılamaması veya satış emrinden cayılması durumunda vekâlet veren, malı geri almakta ya da o malla ilgili başka işlem yapmakta aşırı ölçüde gecikirse komisyoncu, malı bulunduğu yer mahkemesinden karar alarak açık artırmayla sattırabilir. Ancak, mal borsada kayıtlıysa veya piyasa fiyatı varsa ya da yapılacak masrafa oranla değeri azsa, hâkim satışın başka bir yolla yapılmasına da karar verebilir.

Malın bulunduğu yerde vekâlet veren ya da temsilcisi hazır bulunmazsa, satış kararı vekâlet veren dinlenmeksizin de verilebilir.

Malın hızla değer kaybetmesi hâli dışında, artırmanın yer ve zamanının mahkemece vekâlet verene bildirilmesi zorunludur.


Komisyon Sözleşmesinin Sona Ermesi

Sözleşmenin yerine getirilmesi veya tamamlanması

Komisyoncunun azledilmesi

Komisyoncunun istifası

Müvekkil yada komisyoncunun ölümü

Hacir altına alınması

İflas etmesi


Haksız Rekabet



Tanım

Rakipler arasında veya tedarik edenlerle

müşteriler arasındaki ilişkileri etkileyen

aldatıcı veya dürüstlük kuralına diğer

şekillerdeki aykırı davranışlar ile ticari

uygulamalar haksız ve hukuka aykırıdır.

Haksız rekabet, iktisadi rekabetin iyi niyet

kurallarına aykırı olan aldatıcı davranış veya

başkaca suretle her türlü kötüye

kullanılmasıdır.

Genel Olarak

Rekabetin ne zaman dürüstlük kuralına aykırılık teşkil

edeceğini belirlemek güçtür. Güncel hayatta ise bir

davranışın haksız rekabet olup olmadığını saptanırken

haksız rekabet yasağının sadece rakiplerin çıkarlarını

değil aynı zamanda tüketicilerin ve kamuoyunun

çıkarlarını da koruduğu ilkesi göz önüne alınarak

değerlendirme yapılmaktadır.

Haksız rekabete ilişkin hükümlerin amacı dürüst ve

bozulmamış rekabetin sağlanmasıdır.


Uygulamada haksız rekabet ile rekabet hukuku zaman

zaman birbirine karıştırılmaktadır. İktisadi rekabetin

dürüstlük kurallarına aykırı davranışlarla kötüye

kullanılması haksız rekabettir. Buna karşılık belli mal ve

hizmetlerin sağlanması, üretimi, dağıtımı ve fiyatlarının

etkilenmesi amacına yönelik rekabeti sınırlayıcı anlaşma,

uyumlu eylem ve kararlar ya da belirli bir mal veya

hizmet piyasasındaki hakim durumun kötüye

kullanılması rekabet hukukunun konusuna girer.

İşletmelerin, yasal olmayan rekabete (haksız rekabete)

ve rekabetin yasal olmayan şekilde sınırlamalara tabi

tutulmasına karşı korunması hukukun görevleri

arasındadır


Haksız Rekabet Halleri


Kötülemek

Başkalarını veya onların

mallarını, iş ürünlerini,

fiyatlarını, faaliyetlerini

veya ticari

işlerini yanlış, yanıltıcı

veya gereksiz yere

incitici açıklamalarla

kötülemek,


Kendisi, ticari işletmesi, işletme işaretleri, malları, iş ürünleri, faaliyetleri, fiyatları, stokları, satış kampanyalarının biçimi ve iş ilişkileri hakkında gerçek dışı veya yanıltıcı açıklamalarda bulunmak veya aynı yollarla üçüncü kişiyi rekabette öne geçirmek

Örnek: ISO 9001 Kalite Belgesi olmamasına rağmen varmış gibi tanıtım yapılması

Kendini veya Üçüncü Kişiyi Rekabette Avantajlı

Duruma Getirmek


Paye, diploma veya ödül almadığı hâlde bunlara

sahipmişçesine hareket ederek bu yeteneğe sahip

bulunduğu izlenimini uyandırmaya çalışmak veya

buna elverişli doğru olmayan meslek adları ve

sembolleri kullanmak,

Örnek: Bir firmanın bu

ödülü almış gibi

davranması

Hakkı Olmayan Unvanları, Meslek, Derece ve Sembolleri Kullanmak


Başkasının malları, iş ürünleri, faaliyetleri veya işleri

ile karıştırılmaya yol açan önlemler almak,

Karıştırılma


Kendisini, mallarını, iş ürünlerini, faaliyetlerini,

fiyatlarını, gerçeğe aykırı, yanıltıcı, rakibini gereksiz

yere kötüleyici veya gereksiz yere onun

tanınmışlığından yararlanacak şekilde; başkaları,

malları, iş ürünleri veya fiyatlarıyla karşılaştırmak ya

da üçüncü kişiyi benzer yollardan öne geçirmek,

«Persil değil,

ama en az

onun kadar iyi»

Karşılaştırılmalı Reklam


Göstermelik İle Aldatma


Seçilmiş bazı malları, iş ürünlerini veya faaliyetleri

birden çok kere tedarik fiyatının altında satışa

sunmak, bu sunumları reklamlarında özellikle

vurgulamak ve bu şekilde müşterilerini, kendisinin

veya rakiplerinin yeteneği hakkında yanıltmak; şu

kadar ki, satış fiyatının, aynı çeşit malların, iş

ürünlerinin veya faaliyetlerinin benzer hacimde

alımında uygulanan tedarik fiyatının altında olması

hâlinde yanıltmanın varlığı karine olarak kabul

olunur; davalı, gerçek tedarik fiyatını ispatladığı

takdirde bu fiyat değerlendirmeye esas olur,


Ek Edimlerle Müşteriyi Gerçek

Değer hakkında aldatma


Müşteriyi ek edimlerle sunumun gerçek değeri

hakkında yanıltmak,

Armağanlar, primler indirimler, avantajlar vaat

ederek malın kalitesini sorgulatmadan almasına

yöneliktir.


Müşterilerin Karar verme Özgürlüğünü

saldırgan satış yöntemleri ile sınırlamak

Müşterinin karar verme özgürlüğünü özellikle saldırgan satış yöntemleri ile sınırlamak,

Burada konu reklam değil satış yöntemidir.

Kayseri pazarlığı

Gizleme

Malların, iş ürünlerinin veya faaliyetlerin

özelliklerini, miktarını, kullanım amaçlarını,

yararlarını veya tehlikelerini gizlemek ve bu

şekilde müşteriyi yanıltmak,


Taksitle satım sözleşmelerine veya buna benzer hukuki işlemlere ilişkin kamuya yapılan ilanlarda unvanını açıkça belirtmemek, peşin veya toplam satış fiyatını veya taksitle satımdan kaynaklanan ek maliyeti Türk Lirası ve yıllık oranlar üzerinden belirtmemek,

Tüketici kredilerine ilişkin kamuya yapılan ilanlarda unvanını açıkça belirtmemek veya kredilerin net tutarlarına, toplam giderlerine, efektif yıllık faizlerine ilişkin açık beyanlarda bulunmamak,

İşletmesine ilişkin faaliyetleri çerçevesinde, taksitle satım veya tüketici kredisi sözleşmeleri sunan veya akdeden ve bu bağlamda sözleşmenin konusu, fiyatı, ödeme şartları, sözleşme süresi, müşterinin cayma veya fesih hakkına veya kalan borcu vadeden önce ödeme hakkına ilişkin eksik veya yanlış bilgiler içeren sözleşme formülleri kullanmak.


2, Sözleşmeyi İhlale veya Sona Erdirmeye

Yöneltmek

Müşterilerle kendisinin bizzat sözleşme yapabilmesi için, onları başkalarıyla yapmış oldukları sözleşmelere aykırı davranmaya yöneltmek,

Üçüncü kişilerin işçilerine, vekillerine ve diğer yardımcı kişilerine, hakketmedikleri ve onları işlerinin ifasında yükümlülüklerine aykırı davranmaya yöneltebilecek yararlar sağlayarak veya önererek, kendisine veya başkalarına çıkar sağlamaya çalışmak,

İşçileri, vekilleri veya diğer yardımcı kişileri, işverenlerinin veya müvekkillerinin üretim ve iş sırlarını ifşa etmeye veya ele geçirmeye yöneltmek,

Onunla kendisinin bu tür bir sözleşme yapabilmesi için, taksitle satış, peşin satış veya tüketici kredisi sözleşmesi yapmış olan alıcının veya kredi alan kişinin, bu sözleşmeden caymasına veya peşin satış sözleşmesi yapmış olan alıcının bu sözleşmeyi feshetmesine yöneltmek.


3. Başkalarının İş Ürünlerinden Yetkisiz

Yararlanma

Kendisine emanet edilmiş teklif, hesap veya plan gibi

bir iş ürününden yetkisiz yararlanmak,

Üçüncü kişilere ait teklif, hesap veya plan gibi bir iş

ürününden, bunların kendisine yetkisiz olarak tevdi

edilmiş veya sağlanmış olduğunun bilinmesi gerektiği

hâlde, yararlanmak,

Kendisinin uygun bir katkısı olmaksızın başkasına ait

pazarlanmaya hazır çalışma ürünlerini teknik

çoğaltma yöntemleriyle devralıp onlardan

yararlanmak.


4. Üretim ve iş sırlarını hukuka aykırı olarak

ifşa etmek

Üretim ve iş sırlarını hukuka aykırı olarak ifşa etmek

özellikle, gizlice ve izinsiz olarak ele geçirdiği veya

başkaca hukuka aykırı bir şekilde öğrendiği bilgileri

ve üretenin iş sırlarını değerlendiren veya başkalarına

bildiren dürüstlüğe aykırı davranmış olur.


5. İş şartlarına uymamak

özellikle kanun veya sözleşmeyle, rakiplere de

yüklenmiş olan veya bir meslek dalında veya çevrede

olağan olan iş şartlarına uymayanlar dürüstlüğe aykırı

davranmış olur.

Örneğin kuaförler odasının almış olduğu karar

dolayısıyla Pazartesi günleri kapalı olması gerektiği

halde kapatmayıp dükkanını açanlar


6.Dürüstlük kuralına aykırı işlem şartları

kullanmak

• Özellikle yanıltıcı bir şekilde diğer taraf aleyhine;

Doğrudan veya yorum yoluyla uygulanacak kanuni

düzenlemeden önemli ölçüde ayrılan, veya

• Sözleşmenin niteliğine önemli ölçüde aykırı haklar ve

borçlar dağılımını öngören, önceden yazılmış genel

işlem şartlarını kullananlar dürüstlüğe aykırı

davranmış olur.


Haksız Rekabetin Sonuçları 1. Tespit Davası

2. Men Davası

3. Eski Hale İade Davası

4. Maddi Tazminat Davası

5. Manevi Tazminat Davası

Tespit Davası

Davalının davranışlarının, icra ettiği fiillerin haksız rekabet

teşkil edip etmediğinin tespiti amacıyla açılan davadır.

Men Davası Haksız rekabet teşkil eden fiil ya da durum devam ediyorsa veya tekrarlanma tehlikesi varsa bu durumun engellenmesi amacıyla açılan davadır.


Eski Hale İade(Ref) Davası Haksız rekabetin sonucu olan maddi durumun ortadan kaldırılması, haksız rekabet yanlış veya aldatıcı beyanlarla yapılmışsa bu beyanların düzeltilmesi ve tecavüzün önlenmesi için kaçınılmaz ise, haksız rekabetin işlenmesinde etkili olan araçların ve malların imhası amacıyla açılan davadır.

Maddi Tazminat Davası Haksız rekabet sonucunda uğranılan bir zarar varsa işbu zararın giderilmesi amacıyla açılan davadır.

Maddi tazminat davasının açılabilmesi için davalının kusurlu olması şartı aranmaktadır.

Kusur şartı sadece tazminat davalarında bulunmakta olup diğer davaların açılması için davalının kusurunun bulunması gerekmemektedir.


Manevi Tazminat Davası

Haksız rekabet sonucu manevi zarar uğrayan taraf bu

manevi zararın tazminini talep edebilir.

Hakim manevi tazminatın miktarını tayin ederken

tarafların sıfatını işgal ettikleri makamı ve diğer sosyal

ve ekonomik durumlarını da dikkate alır.

Hakim manevi tazminatın ödenmesi yerine diğer bir

tazmin sureti ikame ve ilave edebileceği gibi tecavüzü

kınayan bir karar vermekle yetinebilir ve bu kararını

basın yolu ile ilanına hükmedebilir.


Haksız Rekabet Davalarında Davalı ve Davacı

Sıfatı

Davacı Sıfatına Sahip Olanlar

• Zarar gören yada zarar görme tehlikesi altında

olanlar

• Müşteriler

• Mesleki ve ekonomik birlikler

Zarar görenler yada zarar görme tehlikesi

altında olanlar Haksız rekabet sebebiyle müşterileri, kredisi, meslekî itibarı,

ticari faaliyetleri veya diğer ekonomik menfaatleri zarar

gören veya böyle bir tehlikeyle karşılaşabilecek olan kimse;

1. Fiilin haksız olup olmadığının tespitini,

2. Haksız rekabetin men’ini,


3. Haksız rekabetin sonucu olan maddi durumun

ortadan kaldırılmasını, haksız rekabet yanlış veya

yanıltıcı beyanlarla yapılmışsa bu beyanların

düzeltilmesini ve tecavüzün önlenmesi için kaçınılmaz

ise, haksız rekabetin işlenmesinde etkili olan araçların ve

malların imhasını,

4. Kusur varsa zarar ve ziyanın tazminini,

5. Türk Borçlar Kanununun 58 inci maddesinde

öngörülen şartların varlığında manevi tazminat

verilmesini,

İlişkin davaları açabilir. Haksız rekabet durumunun

ortaya çıkması için davacı ile davalı arasında mutlaka bir

rekabet ilişkisi olması gerekmez.


Müşteriler

Ekonomik çıkarları zarar gören veya böyle bir tehlikeyle

karşılaşabilecek müşteriler de haksız rekabet davalarını

açabilirler, ancak araçların ve malların imhasını

isteyemezler.

Müşterilerin haksız rekabete dayalı davaları açabilmeleri

için zarar görme tehlikesinin olması yeterlidir.


Mesleki ve Ekonomik Birlikler

Ticaret ve sanayi odaları, esnaf odaları, borsalar ve

tüzüklerine göre üyelerinin ekonomik menfatlerini

korumaya yetkili bulunan diğer mesleki ve ekonomik

birlikler ile tüzüklerine göre tüketicilerin ekonomik

menfaatlerini koruyan sivil toplum kuruluşları ile

kamusal nitelikteki kurumlar Tespit Davası, Men davası,

ve eski hale iade davası açabilirler.

Bu birliklere tazminat davası açma hakkı tanınmamıştır.


Davalı Sıfatına Sahip Olanlar • Haksız rekabet fiilini icra eden kişiler

• Haksız rekabet teşkil eden davranış istihdam edenin

çalışanlarınca yapılmışsa tespit davası, men davası, ve

eski hale iade davası istihdam edene karşı açılabilir.

Ceza Sorumluluğu Haksız rekabet fiillerinden birini kasten işleyenler;

• Kendi icap ve tekliflerinin rakiplerininkine tercih edilmesi için kişisel durumu, ürünleri, iş ürünleri, ticari faaliyeti ve işleri hakkında kesten yanlış veya yanıltıcı bilgi verenler

• Çalışanları, vekilleri veya diğer yardımcı kimseleri çalıştıranın veya müvekkillerin üretim veya ticaret sırlarını ele geçirmelerini sağlamak için aldatanlar.


• Çalıştıranlar veya müvekkillerden, işçilerin veya

çalışanlarının yada vekillerinin işlerini gördükleri

sırada cezayı gerektiren bir haksız rekabet fiilini

işlediklerini öğrenip de bu fiili önlemeyenler veya

gerçeğe aykırı beyanları düzeltmeyenler

Fiil daha ağır bir cezayı gerektiren başka bir suç

oluşturmadığı taktirde TTK m.56 gereğince hukuk

davasını açma hakkını haiz bulunanlardan birinin şikayet

üzerine her bir bent kapsamına giren fiiller dolayısıyla

iki yıla kadar hapis veya adli para cezasıyla cezalandırılır.


Haksız Rekabet Davalarında zaman

Aşımı

Haksız rekabet davalarında davaya hakkı olan tarafın bu

hakkının doğumunu öğrendiği günden itibaren 1 yıl

süreyle zaman aşımına uğrar.


Daha fazla ders notu için

https://erkancakir.net/ adresini

ziyaret edebilirsiniz.

Sunumun hazırlanmasında bir çok kaynaktan

faydalanılmıştır. Öğrencilere ders notu olarak

hazırlanmıştır. Bilginin peşinde koşan herkes

ücretsiz olarak faydalanabilir. Sunum herhangi

bir ticari amaçta kullanılamaz.


https://erkancakir.net/

Ö r. gör. erkan Çakir · ticaret hukuku 2. kısım ders notları ... •Çoğu zaman kendilerine...

Documents