ΣΧΟΛΗ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΜΕΤΑΛΛΕΙΩΝ ΜΕΤΑΛΛΟΥΡΓΩΝ...
TRANSCRIPT
ΣΧΟΛΗ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΜΕΤΑΛΛΕΙΩΝΜΕΤΑΛΛΟΥΡΓΩΝ
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
Υλικό διαλέξεων του µαθήµατος
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
Υλικό διαλέξεων του µαθήµατος
∆ιδάσκων: Ι. ΤΣΩΛΑΣ
1Εισαγωγή- Προσφορά και Ζήτηση,
Καθορισµός των Τιµών
ΜΕΡΟΣ Ι
Μικροοικονοµική
ΜΕΡΟΣ Ι
Μικροοικονοµική
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 3
Οικονοµική - Οικονοµική ανάλυση
• Οικονοµική
– Η κοινωνική επιστήµη που ασχολείται µε τη µελέτη της ανθρώπινηςσυµπεριφοράς (ατόµων, επιχειρήσεων κλπ) η οποία εκδηλώνεταιυπό ορισµένους περιορισµούς.
• Οικονοµική ανάλυση
– Έρευνα µε στόχο την αναζήτηση των αιτιακών σχέσεων, βάσειεργαλείων ανάλυσης, µε σκοπό την ερµηνεία των οικονοµικώνφαινοµένων
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 4
Μικροοικονοµική
• ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΤΗΣ ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ
• Ασχολείται µε τις επιµέρους οικονοµικές µονάδες (άτοµα, νοικοκυριά,επιχειρήσεις), τη συµπεριφορά τους και τα προβλήµατα που συνδέονται µε αυτές.
• Θέµατα της µικροοικονοµικής αποτελούν µεταξύ άλλων:
• Η µελέτη του τρόπου κατανοµής του εισοδήµατος των ατόµων ή των νοικοκυριώνµεταξύ των διαφόρων αγαθών και των υπηρεσιών
• Η µελέτη του τρόπου λήψης αποφάσεων των επιχειρήσεων για τα συγκεκριµένααγαθά και τις ποσότητες που θα παράγουν καθώς και το συνδυασµό τωνπαραγωγικών συντελεστών που θα χρησιµοποιήσουν
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 5
Νόµος
– Νόµος: ∆ήλωση γενίκευσης για την οικονοµικήσυµπεριφορά ατόµων ή άλλων οικονοµικώνµονάδων.
– Π.χ.
• Νόµος της ζήτησης
• Νόµος της προσφοράς
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 6
Θεωρία
– Θεωρία: αναφέρεται σε δήλωση γενίκευσης καιχρησιµοποιείται για την ερµηνεία παρατηρούµενωνφαινοµένων στη βάση συγκεκριµένων κανόνων καιπαραδοχών.
– Π.χ.
• Θεωρία παραγωγής
• Θεωρία συµπεριφοράς του καταναλωτή
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 7
• Υπόδειγµα ή µοντέλο:• αναφέρεται σε µια απλοποιηµένη εικόνα τηςπραγµατικότητας που εκφράζεται µε τη µαθηµατικήαναπαράσταση µιας θεωρίας η οποία χρησιµοποιείται γιατην πραγµατοποίηση µιας πρόβλεψης.
Υπόδειγµα ή µοντέλο
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 8
Φυσικοί πόροι
Εργασία Παραγωγικό σύστηµα Τελικό παραγόµενο προϊόν
Κεφάλαιο
Ενδιάµεσες εισροές
∆οµή τυπικού παραγωγικού συστήµατος
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 9
• γή ή έδαφος ή φυσικοί πόροι
• εργασία (ανθρώπινο δυναµικό)
• κεφάλαιο (πάγια στοιχεία)
• ενδιάµεσες εισροές (π.χ, ενέργεια, διάφορα υλικά)
Συντελεστές παραγωγής
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 10
Καµπύλη παραγωγικών δυνατοτήτων - Οριακός λόγοςµετασχηµατισµού του Υ σε Χ (ΟΛΜΥΧ)
X
y3
0
Y
x2
y2 - y1
x3 - x2
y2
y1
x3x1
Α
Β
Γ
ΟΛΜΥΧ από το Β στο Γ = (y1- y2)/(x3 - x2) = - ∆y/∆x
ΟΛΜΥΧ από το A στο B = (y2- y3)/(x2 - x1) = - ∆y/∆x
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 11
X0
Y
x1
y2
y1
x2
Α
Γ
B
Καµπύλη παραγωγικών δυνατοτήτων - Αύξησηπαραγωγικών συντελεστών
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 12
X0
Y
x1
y2
y1
x2
Α
ΓB
Καµπύλη παραγωγικών δυνατοτήτων - Βελτίωσηπαραγωγής αγαθού Χ
x3
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 13
X0
Y
x1
y2
y1
x2
Α
Γ
B
Καµπύλη παραγωγικών δυνατοτήτων - Βελτίωσηπαραγωγής αγαθού Υ
y3
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 14
ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΚΑΙ ΖΗΤΗΣΗ
• Ο νόµος της προσφοράς καιζήτησης• Η έννοια της αγοράς• Η ζήτηση των αγαθών• Η προσφορά των αγαθών
• Η έννοια της ισορροπίας
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 15
Η έννοια της αγοράς
Αγορά: Ο χώρος συνάντησης ή ο χώρος όπουπραγµατοποιείται η επικοινωνία µεταξύ πωλητών καιαγοραστών µέσω της οποίας διαµορφώνεται µια τιµή (ενιαία,οµοιόµορφη σε ολόκληρη την αγορά) για ένα συγκεκριµένοπροϊόν
Μορφές αγοράς• Τέλειος ανταγωνισµός• Μονοπώλιο
• Μονοπωλιακός ανταγωνισµός• Ολιγοπώλιο
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 16
Η ζήτηση των αγαθών
Ζητούµενη ποσότητα: η ποσότητα που είναιδιατεθειµένοι να αγοράσουν οι καταναλωτέςστην τρέχουσα τιµήΗ µικροοικονοµική θεωρία ενδιαφέρεται για τηζητούµενη ποσότητα ανά χρονική περίοδο(µεταβλητή ροής).
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 17
Η ζήτηση των αγαθών
Νόµος της ζήτησης: Η σχέση πουσυνδέει τη ζητούµενη ποσότητα (Q)ενός αγαθού µε την τιµή του (P)
Τ ιµ ή , P
Π οσό τη τα , Q
Κ αµ π ύλ ηζή τησ η ς
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 18
Οικονοµική αιτιολόγηση του νόµουτης ζήτησης
• Η µείωση της τιµής ενός αγαθού έχει ωςσυνέπεια την αύξηση της ζητούµενηςποσότητας, γιατί οι καταναλωτές βρίσκουν τοσυγκεκριµένο αγαθό φθηνότερο από κάποιαάλλα, των οποίων οι τιµές δεν έχουν µειωθεί ήδεν έχουν µειωθεί το ίδιο.
• Καταναλωτές που δεν µπορούσαν νααγοράσουν το συγκεκριµένο αγαθό στηναρχική, υψηλότερη τιµή, εισέρχονται στηναγορά όταν η τιµή µειώνεται.
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 19
Προσδιοριστικοί παράγοντες τηςζήτησης
• Τιµή του αγαθού• Προτιµήσεις τωνκαταναλωτών• Μέσο εισόδηµα τωνκαταναλωτών• ∆ιανοµή του εισοδήµατος• Τιµές συγγενών αγαθών• Μέγεθος πληθυσµού
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 20
Προσδιοριστικοίπαράγοντες
Αύξηση/µείωση προδιοριστικωνπαραγόντων
Μετατόπιση της καµπύλης ζήτησης Κατηγορία αγαθών
Αύξηση Προς τα δεξιάΠροτιµήσεις τωνκαταναλωτών
Μείωση Προς τα αριστερά
Κανονικά αγαθάΠρος τα δεξιά
Ανώτερα αγαθά
Προς τα αριστερά Κατώτερα αγαθά
Μέσο εισόδηµα τωνκαταναλωτών
Αύξηση
∆εν µετατοπίζεται Ουδέτερα αγαθάΚανονικά αγαθάΠρος τα αριστερά
Ανώτερα αγαθά
Προς τα δεξιά Κατώτερα αγαθά
Μέσο εισόδηµα τωνκαταναλωτών
Μείωση
∆εν µετατοπίζεται Ουδέτερα αγαθά∆ιανοµή τουεισοδήµατος
Προς τα αριστερά ή προς τα δεξιά
Εάν Px µειώνεται σε σχέση µε τηνPy
Προς τα αριστερά η καµπύλη ζήτησηςτου Υ
Τιµές συγγενώναγαθών. Έστω Χ, Υδύο υποκατάστατααγαθά, µε τιµές Px, Py
Εάν Px αυξάνεται σε σχέση µε τηνPy
Προς τα δεξιά η καµπύλη ζήτησης του Υ
Εάν Px µειώνεται σε σχέση µε τηνPy
Προς τα δεξιά η καµπύλη ζήτησης του ΥΤιµές συγγενώναγαθών. Έστω Χ, Υδύο συµπληρωµατικάαγαθά, µε τιµές Px, Py
Εάν Px αυξάνεται σε σχέση µε τηνPy
Προς τα αριστερά η καµπύλη ζήτησηςτου Υ
Αύξηση Προς τα δεξιάΜέγεθος πληθυσµούΜείωση Προς τα αριστερά
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 21
Μετατοπίσεις της καµπύληςζήτησης
Τ ιµή , P
Π οσό τητα , Q
D
D ’’
D ’
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 22
Ελαστικότητα ζήτησης
Ελαστικότητα ζήτησης ωςπρος την τιµή
Τοξοειδής ελαστικότηταζήτησης ως προς την τιµή
Σηµειακή ελαστικότηταζήτησης ως προς την τιµή
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 23
Eλαστικότητα ζήτησης ως προς την τιµή
Τιµή, P
Ποσότητα, Q
P1
P2
Q1 Q2
∆Q
∆P
% µεταβολή της ζητούµενης ποσότηταςεD = ---------------------------------------------------=
% µεταβολή της τιµής
∆Q/Q1 ∆Q P1
= ---------- = ------ ----- ∆P/P1 ∆P Q1
|εD| >1 ελαστική ζήτηση|εD| <1 ανελαστική ζήτηση|εD| =1 µοναδιαία ελαστική ζήτηση
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 24
Τοξοειδής ελαστικότητα ζήτησης ωςπρος την τιµή
Τιµή, P
Ποσότητα, Q
P1
P2
Q1 Q2
∆Q (P1 + P2)/2 ∆Q P1 + P2
εD = ------ -------------- = ------ ------------ ∆P (Q1+ Q2)/2 ∆P Q1+ Q2
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 25
Σηµειακή ελαστικότηταζήτησης ως προς την τιµή
Τιµή, P
Ποσότητα, Q
P1
P2
Q1 Q2
dQ P1
εD = ------ ---- dP Q1
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 26
Εισοδηµατική ελαστικότητα ζήτησης
% µεταβολή της ζητούµενης ποσότηταςεΥ = --------------------------------------------------- % µεταβολή του εισοδήµατος
Σταυροειδής ελαστικότητα ζήτησης
% µεταβολή της ζητούµενης ποσότηταςεC = --------------------------------------------------- % µεταβολή της τιµής ενός άλλου αγαθού
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 27
Ελαστικότητα ζήτησης ως προς την τιµήκαι συνολική δαπάνη
Ελαστικήζήτηση
Ανελαστικήζήτηση
ΜοναδιαίαΕλαστική ζήτηση
Μείωση της τιµήςτου αγαθού
Αύξηση τηςσυνολικήςδαπάνης
Μείωση τηςσυνολικήςδαπάνης
Αµετάβλητη ησυνολική δαπάνη
Αύξηση της τιµήςτου αγαθού
Μείωση τηςσυνολικήςδαπάνης
Αύξηση τηςσυνολικήςδαπάνης
Αµετάβλητη ησυνολική δαπάνη
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 28
Προσδιοριστικοί παράγοντες τηςελαστικότητας ζήτησης ως προςτην τιµή
• Ύπαρξη υποκατάστατων• Ποσοστό του εισοδήµατος πουδαπανάται για το αγαθό
• Χαρακτήρας των αναγκών πουικανοποιούνται από το αγαθό
• Χρόνος• Εναλλακτικές χρήσεις τουαγαθού• Ύψος τιµής του αγαθού
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 29
Προσδιοριστικοί παράγοντες της ελαστικότητας ζήτησης ωςπρος την τιµήΎπαρξη υποκατάστατων: Η ελαστικότητα ενός αγαθού µε στενάυποκατάστατα είναι µεγάλη δεδοµένου ότι οι καταναλωτές έχουν µεγάλεςδυνατότητες επιλογής (ακόµη και σε µικρή αύξηση της τιµής του ηκατανάλωση στρέφεται στα υποκατάστατα αγαθά και η ζητούµενη ποσότητάτου µειώνεται σηµαντικά)Ποσοστό του εισοδήµατος που δαπανάται για το αγαθό: Όσο µικρότερο είναιτο ποσοστό αυτό τόσο µικρότερη είναι η σηµασία της µεταβολής της τιµήςτου αγαθού και εποµένως τόσο µικρότερη είναι η ελαστικότητα ζήτησής του(και αντίστροφα)Χαρακτήρας των αναγκών που ικανοποιούνται από το αγαθό: Τα αγαθά πουκαλύπτουν βασικές ανάγκες έχουν συνήθως µικρή ελαστικότητα ζήτησης (καιαντίστροφα)Χρόνος: Η βραχυχρόνια ελαστικότητα ζήτησης είναι πάντοτε µικρότερη απότη µακροχρόνια γιατί οι καταναλωτές προσαρµόζονται σταδιακά στιςµεταβολές της αγοράςΕναλλακτικές χρήσεις του αγαθού: Όσο περισσότερες είναι τόσο µεγαλύτερηείναι η ελαστικότητα ζήτησηςΎψος τιµής του αγαθού: Η ελαστικότητα ζήτησης είναι συνήθως υψηλή ότανοι τιµές των αγαθών είναι υψηλές (και αντίστροφα)
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 30
Ευθύγραµµη καµπύλη ζήτησης. Σηµειακή ελαστικότητα -Γραφικός (γεωµετρικός) υπολογισµός
εdA= (dQ/dP) PA/QA (1)
dQ/dP = ΠΣ/ΠΑ (2) (απόλυτηκλίση)
PA =0Μ=ΠΑQA=0ΠPA/QA = ΠΑ/0Π (3)
|εdA|= (ΠΣ/ΠΑ) ΠΑ/0Π =ΠΣ/0Π (4)
ΠΣΑ, ΜΑΤ όµοια ΠΣ/ΜΑ=ΠΑ/ΜΤ=ΑΣ/ΤΑΜΑ=0ΠΠΑ=0ΜΑρα ΠΣ/0Π=0Μ/ΜΤ=ΑΣ/ΤΑ (5)
(4),(5) εdA= ΠΣ/0Π = 0Μ/ΜΤ=ΑΣ/ΤΑ (6)
Αν Α µέσο του ΤΑ (ΑΣ=ΤΑ) |εdA|=1Για σηµεία αριστερά του Α|εdA|>1 και δεξιά του Α |εdA|<1
P
T
A M
0 Π Σ Q
|εd|>1
|εd|<1
|εdΑ|=1
Έστω η ευθύγραµµη καµπύλη ζήτησης ΤΣ
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 31
Ευθύγραµµη καµπύλη ζήτησης - Ελαστική, ανελαστική καιµοναδιαία ελαστική ζήτηση
εd= (dQ/dP) PA/QA == (dQ/dP) P/Q (1)Q=a-bP (2)(1), (2) εd= -b P/(a-bP) (3)
Ελαστική ζήτηση: εd<-1 -bP/(a-bP) <-1 -bP<-a+bP a<2bP P>a/2b
a-bP>0 (αφού P<a/bPb<a Pb-a<0a-bP>0)
Όµοια ανελαστική ζήτηση:εd>-1 … P<a/2b
Μοναδιαία ελαστική ζήτηση:εd=-1 -bP/(a-bP) =-1 -bP=-a+bP a=2bP P=a/2bΓια P=a/2b Q=a/2Άρα A(P,Q)=Α(a/2, a/2b),δηλαδή το Α είναι το µέσο τουΒΓ
P
Β a/b
a/2b A
Γ
0 a/2 a Q
εd<-1, για P>a/2b
εd>-1, για P<a/2b
εdΑ=-1, για P=a/2b
Έστω η ευθύγραµµη καµπύλη ζήτησης Q=a-bp, a>0, b>0
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 32
Ευθύγραµµη καµπύλη ζήτησης - Μεγιστοποίηση συνολικήςδαπάνης
Συνολική δαπάνη = PQ == P(a-bP) = aP-bP2
Συνθήκη 1ης τάξης:d(aP-bP2)/dP =0 (1)
Συνθήκη 2ης τάξης:d2 (aP-bP2)/dP2 <0 (2)
(1) a-2bP=0 P=a/2b
d2 (aP-bP2)/dP2
= d(a-2bP)/dp=-2b<0 (αφούb>0). Άρα ισχύει η (2)
Εποµένως η συνολική δαπάνηµεγιστοποιείται για P=a/2b
Για P=a/2b Q=a/2
Άρα A(P,Q)=Α(a/2, a/2b),δηλαδή το Α είναι το µέσο τουΒΓ, το σηµείο όπου η ζήτησηείναι µοναδιαία ελαστική.
P
Β a/b
a/2b A
Γ
0 a/2 a Q
εdΑ=-1, για P=a/2b
Έστω η ευθύγραµµη καµπύλη ζήτησης Q=a-bp, a>0, b>0
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 33
Ειδικές περιπτώσειςελαστικότητας ζήτησης
Τιµή, P
Ποσότητα, Q
εd=0
εd=-
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 34
Η προσφορά των αγαθώνΝόµος της προσφοράς: Η σχέσηπου συνδέει την προσφερόµενηποσότητα (Q) ενός αγαθού µε τηντιµή του (P)
Τ ιµή , P
Π οσό τη τα , Q
Κ αµπύληπροσφοράς
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 35
Οικονοµική αιτιολόγηση του νόµου της προσφοράς• Η αύξηση της τιµής ενός αγαθού έχει ως συνέπεια την αύξησητου κέρδους των παραγωγών ανά µονάδα προϊόντος, η οποίααποτελεί κίνητρο για την είσοδο νέων επιχειρήσεων στην αγορά.
• Η σύµφωνα µε τα παραπάνω αύξηση της παραγωγής απαιτεί τηναύξηση των συντελεστών παραγωγής και οι πρόσθετεςποσότητες αυτών θα είναι πιο ακριβές αφού θα πρέπει ναπροσελκυσθούν από άλλους κλάδους. Η αύξηση του κόστουςπαραγωγής θα πρέπει να καλυφθεί από την αύξηση της τιµήςπώλησης.
• Εάν οι πρόσθετοι παραγωγικοί συντελεστές δεν είναι πιοακριβοί, είναι πιθανόν η αυξηµένη χρήση τους να οδηγήσει σεφθίνουσες αποδόσεις κλίµακας, και το αυξηµένο κόστος ανάµονάδα προϊόντος θα πρέπει να καλυφθεί από την αύξηση τηςτιµής πώλησης.
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 36
Προσδιοριστικοί παράγοντες τηςπροσφοράς
• Τιµή του αγαθού• Κόστη συντελεστών παραγωγής• Τεχνολογία• Νοµικό – ρυθµιστικό πλαίσιο• Είσοδος – έξοδος παραγωγών
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 37
Προσδιοριστικοί παράγοντες της προσφοράς πλην τηςτιµής
• Κόστη συντελεστών παραγωγήςΑυξήσεις στα κόστη των συντελεστών παραγωγής έχουν ωςαποτέλεσµα τη µετατόπιση της καµπύλης προσφοράς προς τααριστερά και αντίστροφα• ΤεχνολογίαΒελτίωση του επιπέδου της τεχνολογίας που µειώνει το κόστοςπαραγωγής έχει ως αποτέλεσµα τη µετατόπιση της καµπύληςπροσφοράς προς τα δεξιά και αντίστροφα• Νοµικό – ρυθµιστικό πλαίσιο• Είσοδος – έξοδος παραγωγώνΗ αύξηση του αριθµού των παραγωγικών µονάδων (είσοδος νέωνπαραγωγών) χωρίς να µειωθεί το µέγεθος παραγωγής τωνυφιστάµενων µονάδων έχει ως αποτέλεσµα την αύξηση της προσφοράςκαι αντίστροφα.
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 38
Μετατοπίσεις της καµπύληςπροσφοράς
Τ ιµή , P
Π οσό τητα , Q
S
S ’’
S ’
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 39
Ελαστικότητα προσφοράς
Ελαστικότητα προσφοράς ωςπρος την τιµή
Τοξοειδής ελαστικότηταπροσφοράς ως προς την τιµή
Σηµειακή ελαστικότηταπροσφοράς ως προς την τιµή
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 40
% µεταβολή της προσφερόµενης ποσότηταςεs = -----------------------------------------------------------=
% µεταβολή της τιµής
∆Q/Q1 ∆Q P1
= ---------- = ------ ----- ∆P/P1 ∆P Q1
Τιµή, P
Ποσότητα, Q
P1
P2
Q1Q2
∆Q
∆P
εs >1 ελαστική προσφοράεs <1 ανελαστική προσφοράεs =1 µοναδιαία ελαστική προσφορά
Ελαστικότητα προσφοράς ως προς την τιµήS
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 41
Τοξοειδής ελαστικότηταπροσφοράς ως προς τηντιµή
Σηµειακή ελαστικότηταπροσφοράς ως προς τηντιµή
∆Q (P1 + P2)/2 ∆Q P1 + P2
εs = ------ -------------- = ------ ------------ ∆P (Q1+ Q2)/2 ∆P Q1+ Q2
dQ P1
εs = ------ ---- dP Q1
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 42
Ειδικές περιπτώσειςελαστικότητας προσφοράς
Τιµή, P
Ποσότητα, Q
εs=0
εs=
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 43
Ευθύγραµµη καµπύλη προσφοράς- Ελαστική, ανελαστική καιµοναδιαία ελαστική προσφορά
εs= (dQ/dP) PA/QA ==(dQ/dP) P/Q (1)
Qs=a+bP (2)
(1), (2) εs= b P/(a+bP) (3)
Για a=0, Qs=bP (καµπύλη S)(3) εs=b P/bP = 1
Για a<0 (καµπύλη S')bP>a+bP εs>1Για a>0 (καµπύλη S'')bP<a+bP εs<1
S''
P S S'
A
0 Q
εs>1
εs<1
εs=1
Έστω η ευθύγραµµη καµπύλη προσφοράςQs=a+bP, b0
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 44
Ευθύγραµµη καµπύλη προσφοράς. Σηµειακή ελαστικότηταπροσφοράς - Γραφικός (γεωµετρικός) υπολογισµός
Για a=0, Qs=bP :Kαµπύλη SεsA= (dQ/dP) PA/QA = 0Q1/Q1A (Q1A/0Q1) = 1
εsA=1
Για a<0 : Kαµπύλη S'εs'A= (dQ/dP) PA/QA =
BQ1/Q1A (Q1A/0Q1) = BQ1/0Q1
BQ1>0Q1
εs'A>1
Για a>0 : Kαµπύλη S''εs''A= (dQ/dP) PA/QA =
ΓQ1/Q1A (Q1A/0Q1) = ΓQ1/0Q1
ΓQ1<0Q1
εs''A<1
S''
P S S'
A
B 0 Γ Q1 Q
εs>1
εs<1
εs=1
Έστω η ευθύγραµµη καµπύλη προσφοράςQs=a+bP, b0
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 45
εsA = 1 (σηµείο Α)
εsΒ > 1 (σηµείο Β)
εsΓ < 1 (σηµείο Γ)
Τιµή, P
Ποσότητα, Q
Β
Γ
Α
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 46
Προσδιοριστικοί παράγοντες τηςελαστικότητας προσφοράς ως προς την τιµή
• Ελαστικότητα προσφοράς τωνπαραγωγικών συντελεστών
• Χαρακτήρας χρονικής περιόδου(βραχυχρόνια, µακροχρόνια περίοδος)
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 47
Προσδιοριστικοί παράγοντες της ελαστικότητας προσφοράς ως προςτην τιµή
Η ελαστικότητα προσφοράς των παραγωγικών συντελεστών:Όσο πιο ευχερής είναι η µετακίνηση των παραγωγικών συντελεστών από την παραγωγήενός προϊόντος στην παραγωγή ενός άλλου, τόσο µεγαλύτερη είναι η ελαστικότηταπροσφοράς του τελικού προϊόντος και εποµένως τόσο µικρότερη είναι η αναγκαία αύξησητης τιµής για την αύξηση της προσφερόµενης ποσότητας.Χαρακτήρας χρονικής περιόδου:Σε πολύ βραχεία περίοδο η προσφορά είναι τελείως ανελαστική.Στη βραχυχρόνια περίοδο η προσφορά µεταβάλλεται εντός των ορίων της υφιστάµενηςπαραγωγικής δυναµικότητας των οικονοµικών µονάδων και η ελαστικότητα προσφοράςπαύει να είναι µηδενική.Στη µακροχρόνια περίοδο η προσφορά µεταβάλλεται όχι µόνο εντός των ορίων τηςυφιστάµενης παραγωγικής δυναµικότητας των οικονοµικών µονάδων (λόγω µεταβολής τουβαθµού χρησιµοποίησης της υφιστάµενης παραγωγικής δυναµικότητας αλλά και λόγωµεταβολής της παραγωγικής δυναµικότητας και η ελαστικότητα προσφοράς λαµβάνει τηµεγαλύτερη τιµή.
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 48
Η ισορροπία της προσφοράς καιτης ζήτησης
PE = Τιµή ισορροπίαςQE = Ποσότητα ισορροπίας
Τ ιµή , P
Π οσό τη τα , Q
Καµπύληζή τησης
Κ αµπύληπροσφ ορά ς
P Ε
Q Ε
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 49
Τιµή, P
Ποσότητα, Q
P1
P2
Q1 Q2
PE
QE
AB
Γ∆
Ε
Σταθερότητα του σηµείου ισορροπίας
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 50
Επιδράσεις των µεταβολών της ζήτησης καιτης προσφοράς ενός προϊόντος στην τιµή και
στην ποσότητα ισορροπίας
Είδος µεταβολής Επίδραση στην τιµή Επίδραση στην ποσότηταΑύξηση της ζήτησης Αύξηση ΑύξησηΑύξηση της προσφοράς Μείωση ΑύξησηΜείωση της ζήτησης Μείωση ΜείωσηΜείωση της προσφοράς Αύξηση ΜείωσηΑύξηση της ζήτησης καιτης προσφοράς
Μείωση ή αύξηση Αύξηση
Μείωση της ζήτησης καιτης προσφοράς
Αύξηση ή µείωση Μείωση
Το αποτέλεσµα µιας ταυτόχρονης µεταβολής τηςπροσφοράς και της ζήτησης θα εξαρτηθεί από τη σχέσηκαι το µέγεθος των επιµέρους επιδράσεων των µεταβολώντης προσφοράς και της ζήτησης καθώς επίσης και από τιςκλίσεις των καµπυλών αυτών.
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 51
2Θεωρίες της ζήτησης
(Συµπεριφορά του καταναλωτή)
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 52
Συµπεριφορά του καταναλωτή
• Προτιµήσεις των καταναλωτών
• Εισόδηµα των καταναλωτών
• Συνδυασµός προτιµήσεων των καταναλωτών υπό τουςπεριορισµούς του εισοδήµατός των προκειµένου να καθοριστούνοι επιλογές των καταναλωτών
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 53
Θεωρία της απόλυτης χρησιµότητας (Cardinal Utility):Περιγράφει το βαθµό στον οποίο ένας συνδυασµός ενός ήπερισσοτέρων αγαθών (καλάθι αγαθών) είναι προτιµότερος απόέναν άλλο. Θεωρία της τακτικής χρησιµότητας (Ordinal Utility): Κατατάσσει τα καλάθια αγαθών σε φθίνουσα σειρά προτίµησης,αλλά δεν καθορίζει πόσο προτιµάται ένα καλάθι αγαθών σε σχέσηµε κάποιο άλλο.
Θεωρία της απόλυτης χρησιµότητας, θεωρία της τακτικήςχρησιµότητας
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 54
Θεωρία της απόλυτης χρησιµότητας - Συνολική χρησιµότητα, οριακήχρησιµότητα
U= f(Q)
MU= ∆U/∆Q
και για απειροστικώς
µικρές µεταβολές:
MU= dU/dQ
U
MU
Q
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 55
Θεωρία της απόλυτης χρησιµότητας - Προσθετική συνάρτησηχρησιµότητας
U= U1(X1)+ U2(X2)+ . . .+ Un(Xn)
Για ένα καταναλωτή, η συνολική χρησιµότητα (U) από τηνκατανάλωση ενός καλαθιού αγαθών (X1, X2 ,…,Xn) ισούταιµε το συνολικό άθροισµα των χρησιµοτήτων που αποκτά οκαταναλωτής ανεξάρτητα από το κάθε αγαθό.
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 56
Θεωρία της απόλυτης χρησιµότητας - Ισορροπία του καταναλωτή
Ισορροπία του καταναλωτή: η κατάσταση κατά την οποία έναςκαταναλωτής µε δεδοµένο εισόδηµα σε µια συγκεκριµένη περίοδοκαι για δεδοµένες τιµές των αγαθών µεγιστοποιεί τη χρησιµότητάτου διαθέτοντας ολόκληρο το εισόδηµά του.Συνθήκες ισορροπίας καταναλωτή που έχει να επιλέξει µεταξύδύο αγαθών Χ και Υ:• xPx + yPy = Ix, y = οι ποσότητες των αγαθών X και YPx, Py= οι τιµές (σταθερές) των αγαθών X και YΙ = το εισόδηµα του καταναλωτή• MUx/Px=MUy/Py (αρχή των ίσων οριακών µεταβολών)MUx, MUy= οι οριακές χρησιµότητες των αγαθών X και Y
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 57
Θεωρία της τακτικής χρησιµότητας - Καµπύλες αδιαφορίας
Καµπύλες αδιαφορίας: αναπαριστούν όλους τους συνδυασµούς τωνκαλαθιών αγαθών που παρέχουν το ίδιο επίπεδο ικανοποίησης για τονκαταναλωτή.
Συνάρτηση χρησιµότητας:U = f(x, y)Η συνολική χρησιµότητα U εξαρτάται από τις ποσότητες x και y τωναγαθών X και Y αντίστοιχα που καταναλώνονται συνδυασµένα σε µιαδεδοµένη χρονική περίοδο.
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 58
Χ
Υ
Θεωρία της τακτικής χρησιµότητας - Προτιµήσεις του καταναλωτή
Α
Ο καταναλωτής προτιµά
το συνδυασµό Α έναντι
όλων των συνδυασµών
στη γραµµοσκιαµένη
περιοχή Π1,
ενώ όλοι οι συνδυασµοί
της περιοχής Π2
προτιµώνται έναντι
του συνδυσµού Α.
Π1
Π2
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 59
Χ
10
20
30
40
10 20 30 40
Υ
50
Ζ
Γ
A
∆Ε
B
Θεωρία της τακτικής χρησιµότητας - Καµπύλες αδιαφορίας
U1
Οι συνδυασµοί B,A, & Γ
παρέχουν την ίδια ικανοποίηση
στον καταναλωτή.
Ο συνδυασµός ∆ προτιµάται
έναντι των συνδυασµών της
καµπύλης U1
•Οι συνδυασµοί της καµπύλης U1
προτιµώνται έναντι των
συνδυασµών Ε & Ζ
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 60
U2
U3
Χ
Υ
U1
AB
Γ
Το καλάθι αγαθών A
προτιµάται έναντι του B.
Το καλάθι αγαθών B
προτιµάται έναντι του Γ.
Θεωρία της τακτικής χρησιµότητας - Χάρτης καµπυλών αδιαφορίας
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 61
Θεωρία της τακτικής χρησιµότητας - Ιδιότητες καµπυλών αδιαφορίας
• Οι καµπύλες αδιαφορίας έχουν αρνητική κλίση• Η υψηλότερη καµπύλη αντιπροσωπεύει ένα υψηλότερο επίπεδοχρησιµότητας έναντι της χαµηλότερης• Οι καµπύλες αδιαφορίας είναι παντού πυκνές• Οι καµπύλες αδιαφορίας δεν τέµνονται µεταξύ τους• Οι καµπύλες αδιαφορίας είναι κυρτές ως προς την αρχή των αξόνων
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 62
Χ
Υ
2 3 4 51
2
4
6
8
10
12
14
16A
B
D
EG
-6
1
1
1
1
-4
-2
-1
ΟΛΥxy = 6
ΟΛΥxy = 2
Θεωρία της τακτικής χρησιµότητας - Οριακός λόγος υποκατάστασηςτου αγαθού Υ από το αγαθό Χ
ΟΛΥxy = - ∆y/∆x
και για απειροστικώς
µικρές µεταβολές:
ΟΛΥxy = - dy/dx
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 63
Θεωρία της τακτικής χρησιµότητας - Ισορροπία του καταναλωτή
Ισορροπία του καταναλωτή: η κατάσταση κατά την οποία έναςκαταναλωτής µε δεδοµένο εισόδηµα σε µια συγκεκριµένη περίοδοκαι για δεδοµένες τιµές των αγαθών µεγιστοποιεί τη χρησιµότητάτου διαθέτοντας ολόκληρο το εισόδηµά του.Συνθήκες ισορροπίας καταναλωτή που έχει να επιλέξει µεταξύδύο αγαθών Χ και Υ:• xPx + yPy = Ix, y = οι ποσότητες των αγαθών X και YPx, Py= οι τιµές (σταθερές) των αγαθών X και YΙ = το εισόδηµα του καταναλωτή• ΟΛΥxυ = Px/Py
ΟΛΥxυ = οριακός λόγος υποκατάστασης του αγαθού Υ από το αγαθό Χ
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 64
Θεωρία της απόλυτης και θεωρία της τακτικής χρησιµότητας -Συνθήκες ισορροπίας
Αρνητική κλίση των καµπυλών αδιαφορίας: ∆x MUx + ∆y MUy = 0 - ∆y/∆x = MUx / MUy
ΟΛΥxy = - ∆y/∆x = MUx/MUy
Συνθήκη ισορροπίας στη θεωρία της τακτικής χρησιµότητας: ΟΛΥxy = Px/Py
ΟΛΥxy = MUx/MUy = Px/Py
Όµως εάν: MUx/MUy = Px/Py
MUx/ Px = MUy /Py :Συνθήκη ισορροπίας στη θεωρία της απόλυτηςχρησιµότητας
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 65
U1
Εισοδηµατική γραµµή
A
Με την επιλογή του καλαθιού
αγαθών A ο καταναλωτής
τοποθετείται επί της
καµπύλης αδιαφορίας U2
µε δεδοµένη την εισοδηµατική γραµµή.
Στο A ισχύει:
ΟΛΥxy =Px/Py
Χ
Υ
xe xµ
ye
0
U2
U3
yµ
Θεωρία της τακτικής χρησιµότητας - Ισορροπία του καταναλωτή
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 66
Καµπύλη τιµής - κατανάλωσης
yµ
U2
U1
Καµπύλη τιµής - κατανάλωσηςΚαµπύλη τιµής - κατανάλωσης
O x0
y0
Ε0
Υ
xµ’’
U3
Ε1Ε2
xµ xµ’
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 67
Κατασκευή καµπύλης ζήτησης του καταναλωτή µε βάση την καµπύλητιµής - κατανάλωσης
Καµπύλη ζήτησηςΚαµπύλη ζήτησης
O x0
Px2
Ε0
Px
Ε1
Ε2
x1 x2
Px1
Px0
XΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 68
Συνολικό Αποτέλεσµα, Αποτέλεσµα Υποκατάστασης και ΕισοδηµατικόΑποτέλεσµα
Συνολικό Αποτέλεσµα (ΣΑ): η µεταβολή της ζητούµενης ποσότητας ενός αγαθού λόγω µεταβολής της τιµής τουΣυνολικό Αποτέλεσµα (ΣΑ) = Εισοδηµατικό Αποτέλεσµα (ΕΑ) + Αποτέλεσµα Υποκατάστασης (ΑΥ)
Εισοδηµατικό Αποτέλεσµα (ΕΑ): το αποτέλεσµα µεταβολής στη ζητούµενη ποσότητα ενός αγαθού λόγω µεταβολήςτου πραγµατικού εισοδήµατος του καταναλωτή (αφορά στην προσαρµογή της ζήτησης στη µεταβολή τουπραγµατικού εισοδήµατος).
Αποτέλεσµα Υποκατάστασης (ΑΥ): το αποτέλεσµα µεταβολής στη ζητούµενη ποσότητα ενός αγαθού λόγω µεταβολήςτων σχετικών τιµών (αφορά στην προσαρµογή της ζήτησης στη µεταβολή των σχετικών τιµών).
Το Αποτέλεσµα Υποκατάστασης (ΑΥ) είναι πάντοτε αρνητικό (µείωση της τιµής ενός αγαθού συνεπάγεται αύξηση τουρυθµού κατανάλωσής του και αντίστροφα). Η πρόταση αυτή είναι γνωστή ως θεώρηµα του Slutsky.
• ΣΑ = (-)ΑΥ (±/0)ΕΑ
• ΕΑ <0 για κανονικά αγαθά
• ΕΑ >0 για κατώτερα αγαθά
• ΕΑ = 0 για ουδέτερα αγαθά
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 69
Τύποςαγαθού
ΑΥ ΑΕ ΣΑ
Κανονικό - - -Κατώτερο - + Εάν ΑΥ+ΕΑ<0
ισχύει ο νόµος τηςζήτησης
Εάν ΑΥ+ΕΑ>0 δενισχύει ο νόµος της
ζήτησης
Ουδέτερο - 0 -
Συνολικό Αποτέλεσµα, Αποτέλεσµα Υποκατάστασης και ΕισοδηµατικόΑποτέλεσµα
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 70
Αποτέλεσµα υποκατάστασης και εισοδηµατικό αποτέλεσµα:κανονικά αγαθά
Χ
O
Υ
Υµ
Χ1 Χµ’
Υ1 A
U1
Το εισοδηµατικό αποτέλεσµα
(ΕΑ) είναι το Χ3 Χ2
(από το Γ στο B).
ΕΑ
Υ2
Χ2 Χµ
U2
B
Όταν µειωθεί η τιµή του Χ, η
καταναλισκόµενη ποσότητα αυξάνει κατά Χ1Χ2
καθώς ο καταναλωτής κινείται από A στο B.
Χ3ΣΑ
ΑΥ
Γ
Το αποτέλεσµα
υποκατάστασης (ΑΥ)
είναι Χ1Χ3, (από το A στο Γ).
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 71
ΧO
Υµ
Υ
Χ1 χµΧ2 Χµ’
A
U1
Χ3
ΑΥ
Γ
ΣΑ
Στην περίπτωση ενός
κατώτερου το ΕΑ είναι θετικό
αλλά το ΑΥ είναι µεγαλύτερο από
το ΕΑ.
B
ΕΑ
U2
Αποτέλεσµα υποκατάστασης και εισοδηµατικό αποτέλεσµα:κατώτερα αγαθά
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 72
3
Θεωρία παραγωγής και κόστουςπαραγωγής
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 73
Θεωρία παραγωγής
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 74
Συνάρτηση παραγωγής
Τεχνολογία παραγωγής
Εισροές L, K
Συνάρτηση παραγωγής: Q = f (L, K)
Q =Συνολικό προϊόν (εκροή)L = Ποσότητα εργασίαςΚ = Ποσότητα κεφαλαίου
∆ιαδικασίαµετασχηµατι-σµού εισροών
Εκροή
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 75
Βραχυχρόνια, µακροχρόνιαπερίοδος παραγωγής
Βραχυχρόνια περίοδος παραγωγής: ηπερίοδος κατά την οποία ένας ήπερισσότεροι συντελεστές παραγωγήςείναι (εµφανίζονται ως) σταθεροί
Μακροχρόνια περίοδος παραγωγής: ηπερίοδος κατά την οποία όλοι οισυντελεστές παραγωγής είναι(εµφανίζονται ως) µεταβλητοί
Οριακό, µέσο προϊόν εργασίαςΟριακό προϊόν εργασίας = ∆Q/∆LΜέσο προϊόν εργασίας = Q/LQ =Συνολικό προϊόνL = Ποσότητα εργασίας
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 76
A P = κ λ ί σ η δ ι α ν ύ σ µ α τ ο ς α π ό τ η ν α ρ χ ή τ ω ν α ξ ό ν ω ν σ εο π ο ι ο δ ή π ο τ ε σ η µ ε ί ο σ τ η ν κ α µ π ύ λ η T PM P = κ λ ί σ η ε φ α π τ ο µ έ ν η ς σ ε ο π ο ι ο δ ή π ο τ ε σ η µ ε ί ο σ τ η νκ α µ π ύ λ η T P
60
1 12
0 2 3 4 5 6 7 8 9 1 01
A
B
C
D
8
10
20
E
0 2 3 4 5 6 7 9 1 01
30
Φ Α Σ Η Ι Φ Α Σ Η Ι Ι Φ Α Σ Η Ι Ι ΙQ
A P L ,
M P L
A P L
M P L
L
L
T P
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 77
Βραχυχρόνια περίοδος παραγωγής –Συνολικό προϊόν, οριακό και µέσο
προϊόν εργασίας
Όταν MPL = 0, το TP λαµβάνει τη µέγιστητιµή του
Όταν MPL > APL, το APL αυξάνεται Όταν MPL < APL, το APL µειώνεται Όταν MPL = APL, το APL λαµβάνει τηµέγιστη τιµή του
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 78
Μακροχρόνια περίοδος παραγωγής– Ισοκαµπύλες παραγωγής
0
2
4
6
8
10
12
14
16
18
0 5 10 15 20L
Κ
Q3Q1
Q2
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 79
Υποκατάσταση µεταξύ εισροών -Οριακός λόγος τεχνικής
υποκατάστασης του κεφαλαίου απότην εργασία (ΟΛΤΥLK)
Ο οριακός λόγος τεχνικής υποκατάστασης τουκεφαλαίου από την εργασία (ΟΛΤΥLK) εκφράζει τηµέγιστη ποσότητα κεφαλαίου που είναι εφικτό ναυποκατασταθεί από µια επιπλέον µονάδα εργασίαςχωρίς να µεταβληθεί το συνολικό προϊόν.
ΟΛΤΥLK = - ∆K/∆Lή για απειροστικώς µικρές µεταβολέςΟΛΤΥLK = - dK/dL
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 80
Υποκατάσταση εισροών και οριακόπροϊόν
Εστω η καµπύλη ίσου προϊόντος: Q=f(L,K),Q=σταθερός αριθµός.Τότε:
0 = (f/L) dL + (f/K) dK = MPL dL + MPK dKήMPL dL + MPK dK = 0ή-dΚ/dL = MPL/MPK
ήΟΛΤΥLK= MPL/MPK
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 81
Ειδικές περιπτώσεις καµπυλών ίσου προϊόντος
• Τέλεια συµπληρωµατικέςεισροές
• Τέλεια υποκατάστατεςεισροές
LL
KK
QQ11
QQ22
ΟιΟι εισροέςεισροές χρησιµοποιούνταιχρησιµοποιούνται
σε σταθερέςσε σταθερές αναλογίεςαναλογίεςKK
QQ11
QQ22
LL
Ο ΟΛΤΥ Ο ΟΛΤΥ είναιείναι σταθερόςσταθερός
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 82
Αποδόσεις κλίµακας
Μεταβολή ποσότητας εισροών κατά x%
Αντίδραση παραγόµενης ποσότηταςπροϊόντος:
Κατά x% : Σταθερές αποδόσεις κλίµακας
Κατά µεγαλύτερο του x% : Αύξουσεςαποδόσεις κλίµακας
Κατά µικρότερο του x% : Φθίνουσεςαποδόσεις κλίµακας
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 83
Η συνάρτηση παραγωγής Q=f(L,K) για λ>0 χαρακτηρίζεται από:
• σταθερές αποδόσεις κλίµακας εάν λQ=λf(L,K)=f(λL,λK)
• αύξουσες αποδόσεις κλίµακας εάν λQ=λf(L,K)<f(λL,λK)
• φθίνουσες αποδόσεις κλίµακας εάν λQ=λf(L,K)>f(λL,λK)
Αποδόσεις κλίµακας
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 84
Η απόσταση µεταξύ τωνισοκαµπυλών παραγωγήςπαραµένει σταθερήαυξανοµένης της παραγωγήςκατά µια σταθερή ποσότητα.
KK
LLQQ11=10=10
QQ22=20=20
QQ33=30=30
QQ44=40=40
Σταθερές αποδόσεις κλίµακας
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 85
Αύξουσες αποδόσεις κλίµακας
Η απόσταση µεταξύ τωνισοκαµπυλών παραγωγήςµειώνεται αυξανοµένης τηςπαραγωγής κατά µιασταθερή ποσότητα.
KK
LLQ=10Q=10
Q=20Q=20
Q=30Q=30
Q=40Q=40
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 86
Φθίνουσες αποδόσεις κλίµακας
Η απόσταση µεταξύ τωνισοκαµπυλών παραγωγήςαυξάνεται αυξανοµένης τηςπαραγωγής κατά µιασταθερή ποσότητα.
KK
LLQ=10Q=10
Q=20Q=20
Q=30Q=30
Q=40Q=40
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 87
Q
L,K
(α) Σταθερές αποδόσεις κλίµακας
0
Q TP
L,K
(β) Αύξουσες αποδόσεις κλίµακας
0
Q TP
L,K
(γ) Φθίνουσες αποδόσεις κλίµακας
0
TC
TP
Αποδόσεις κλίµακας
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 88
Q = A • K α • L β : Συνάρτηση παραγωγής Cobb-Douglas
f(λL,λK) = A • (λ K)α • (λ L) β =
= A • λ α Kα • λ β Lβ = λ α +β A • Kα • Lβ = λ α +β f(L,K)
Άρα
εάν α+β=1 --> f(λL,λK) = λQ : σταθερές αποδόσεις κλίµακας
εάν α+β<1 --> f(λL,λK) < λQ : φθίνουσες αποδόσεις κλίµακας
εάν α+β>1 --> f(λL,λK) > λQ : αύξουσες αποδόσεις κλίµακας
Συνάρτηση παραγωγής Cobb-Douglas
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 89
Θεωρία κόστους παραγωγής
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 90
• Οικονοµικό κέρδος = Συνολικά έσοδα - Συνολικό οικονοµικό κόστος
• Συνολικό οικονοµικό κόστος =άµεσο (εµφανές) κόστος + έµµεσο (αφανές)κόστος
• Λογιστικό κέρδος = Συνολικά έσοδα - Άµεσο (εµφανές) κόστος
• Κόστος ευκαιρίας µιας ιδιόκτητης και ιδιοαπασχολούµενης εισροής =χρηµατική απολαβή που αποποιείται η επιχείρηση µε το να κρατήσει τηνιδιόκτητή της εισροή ιδιοαπασχολούµενη και να µην τη χρησιµοποιήσει στηνκαλύτερη εναλλακτική παραγωγική ευκαιρία.
• Επιχειρηµατικότητα: η αµοιβή της επιχειρηµατικής λειτουργίας
• Το κόστος ευκαιρίας της επιχειρηµατικότητας είναι η ελάχιστη αµοιβή για ναπαραµείνει ο παραγωγός και ιδιοκτήτης της επιχείρησης στην παραγωγή ενόςσυγκεκριµένου προϊόντος. Η αµοιβή αυτή είναι το κανονικό κέρδος.
Κόστος παραγωγής
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 91
C0 C1 C2
CO C1 C2 :
καµπύλες
ίσου κόστους
AK1
L1
K3
L3
K2
L2
Q1
Q1: ισοκαµπύλη παραγωγής.
Η καµπύλη ίσου κόστους C0
δείχνει όλους τους συνδυασµούς των K και L
µε τους οποίους µπορεί να παραχθεί
το Q1 στο επίπεδο κόστους C0.
Η καµπύλη ίσου κόστους C2 δείχνει
ότι η ποσότητα
Q1 µπορεί να παραχθεί µε τους
συνδυασµούς
K2L2 or K3L3.
Όµως και οι δύο είναι συνδυασµοί
υψηλότερου κόστους από τον K1L1.
Παραγωγή µε το ελάχιστο κόστος
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 92
Eλαχιστοποίηση συνολικού κόστους παραγωγής
C=wL+rKΆρα για σταθερές τιµές w, r οι γραµµές ίσου κόστους είναι:C0=wL+rK, C1=wL+rK, C2=wL+rK κλπ
ΟΛΤΥLK= OK2/OL2=(C1/r)/(C2/w)=w/rΟΛΤΥLK= MPL/MPK
Εποµένως:ΟΛΤΥLK= MPL/MPK=w/r
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 93
Γραµµή επέκτασης της παραγωγής
Γραµµή επέκτασης τηςπαραγωγής: αποτελεί τογεωµετρικό τόπο τωνσυνδυασµών ελαχίστουκόστους παραγωγής πουαντιστοιχούν σε διάφοραεπίπεδα παραγωγής.
K
L
Q1
Q2
L1 L2
K1
K2
Γραµµή επέκτασης
της παραγωγής
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 94
Καµπύλη µακροχρονίουσυνολικού κόστους
C
QQ1
C1
K
L
Q1
Q2
L1 L2
K1
K2
Γραµµή επέκτασης
της παραγωγής
C2
Q2
LTC
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 95
Μακροχρόνιο µέσο κόστος και αποδόσεις κλίµακας
Αύξουσες αποδόσεις κλίµακας: η καµπύλη µακροχρονίουµέσου κόστους κατέρχεται
Σταθερές αποδόσεις κλίµακας: η καµπύλη µακροχρονίουµέσου κόστους είναι οριζόντια
Φθίνουσες αποδόσεις κλίµακας: η καµπύλη µακροχρονίουµέσου κόστους ανέρχεται
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 96
Κόστος Παραγωγής
Συνολικό κόστος (TC) = Σταθερό κόστος(FC) + Μεταβλητό κόστος (VC)
Μέσο συνολικό κόστος (ATC) =
(Q) προϊόν Συνολικό(TC) κόστος Συνολικό
= Μέσο σταθερό κόστος (AFC) + Μέσοµεταβλητό κόστος (AVC)
Οριακό κόστος (MC) = ∆TC / ∆Q
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 97
ΠΑΡΑΓΩΓΗ
ΚΟΣΤΟΣ
25
50
75
100
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
FC
TC
VC
Βραχυχρόνια περίοδος παραγωγής – Σταθερό,µεταβλητό και συνολικό κόστος
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 98
25
50
75
100
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
MC
ATC
AVC
AFC
ΚΟΣΤΟΣ
ΠΑΡΑΓΩΓΗ
Βραχυχρόνια περίοδος παραγωγής –Οριακό, µέσοσυνολικό, µέσο µεταβλητό και µέσο σταθερό κόστος
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 99
q
STC,
LTC
STC (K0)
STC (K1)
STC (K2)
q0 q1 q2
LTC
Καµπύλες συνολικού µακροχρόνιου καιβραχυχρόνιου κόστους
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 100
Q
SMC,
SAC,
LMC,
LAC
Q0 Q1
LAC
LMCSAC (K0)SMC (K0)
SAC (K1)SMC (K1)
Καµπύλες οριακού, µέσου µακροχρόνιου καιβραχυχρόνιου κόστους
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 101
Μακροχρόνιο και βραχυχρόνιο κόστος
Για παραγωγή στην περιοχή των αυξουσών αποδόσεωνκλίµακας: LAC=SAC>LMC=SMC
Για παραγωγή στην περιοχή των φθινουσών αποδόσεωνκλίµακας: LAC=SAC<LMC=SMC
Για παραγωγή στις σταθερές αποδόσεις κλίµακας:LAC=SAC=LMC=SMC
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 102
Μορφές αγοράς(Πλήρης ανταγωνισµός, Μονοπώλιο, Μονοπωλιακός
ανταγωνισµός, Ολιγοπώλιο)
4
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 103
ΜΟΡΦΕΣ ΑΓΟΡΑΣ ΑΡΙΘΜΟΣΕΠΙΧΕΙΡΗ-ΣΕΩΝ ΣΤΟΝΚΛΑ∆Ο
ΤΥΠΟΣΠΡΟΪΟΝΤΟΣ
∆ΥΝΑΤΟΤΗΤΑΕΙΣΟ∆ΟΥ ΣΤΟΝΚΛΑ∆Ο
ΜΟΝΟΠΩΛΙΑΚΗ∆ΥΝΑΜΗ
ΠΑΡΑ∆ΕΙΓΜΑ-ΤΑ
ΠΛΗΡΗΣΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΣ
ΠΟΛΥΜΕΓΑΛΟΣ
ΟΜΟΙΟΓΕΝΕΣ ΜΕΓΑΛΗ ΚΑΘΟΛΟΥ ΟΡΙΣΜΕΝΟΙΓΕΩΡΓΙΚΟΙΚΛΑ∆ΟΙ
ΜΟΝΟΠΩΛΙΟ ΜΙΑ ΜΟΝΑ∆ΙΚΟ ΚΑΜΜΙΑ ΜΕΓΑΛΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣΚΟΙΝΗΣΩΦΕΛΕΙΑΣ –ΦΥΣΙΚΑΜΟΝΟΠΩΛΙΑ
ΜΟΝΟΠΩΛΙΑΚΟΣΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΣ
ΠΟΛΛΕΣ ΕΛΑΦΡΑ∆ΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΜΕΝΟ
ΣΧΕΤΙΚΗ ΜΙΚΡΗ ΛΙΑΝΙΚΟΕΜΠΟΡΙΟ,ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΕΣΠΑΡΑΓΩΓΗΣΤΡΟΦΙΜΩΝΚΛΠ.
ΟΛΙΓΟΠΩΛΙΟ ΛΙΓΕΣ ΟΜΟΙΟΓΕΝΕΣΉ∆ΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΜΕΝΟ
ΣΧΕΤΙΚΑ∆ΥΣΚΟΛΗ
ΑΡΚΕΤΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΕΣΧΑΛΥΒΑ,ΑΛΟΥΜΙΝΙΟΥ,ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΩΝΚΛΠ
Μορφές αγοράς
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 104
Πλήρως ανταγωνιστική επιχείρηση - Ζήτηση καιοριακό έσοδο
Q
P
dP1
Q1
D
P1
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΚΛΑ∆ΟΣ
Q
P
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 105
0
ΚΟΣΤΟΣ,
ΕΣΟ∆Ο,
ΚΕΡ∆ΟΣ
ΠΑΡΑΓΩΓΗ
STC
q0 q*
)(qπ
ΒΡΑΧΥΧΡΟΝΙΑ ΠΕΡΙΟ∆ΟΣ - ΣΥΝΟΛΙΚΟ ΕΣΟ∆Ο, ΣΥΝΟΛΙΚΟΚΟΣΤΟΣ ΚΑΙ ΜΕΓΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΚΕΡ∆ΟΥΣ
TR
q1
• Εάν q=0 τότε π = -F
• 0<q<q0 η ζηµιά µειώνεται µέχρι τοσηµείο Α όπου και µηδενίζεται(SΤR=TC)
• q0<q<q1 πραγµατοποιούνται κέρδηπου µεγιστοποιούνται στο q*
• q>q1 πραγµατοποιείται ζηµιά πουβαίνει αυξανόµενη
F
-F
Α
Α’
Μ
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 106
ΜΕΓΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΚΕΡ∆ΟΥΣ
dπ/dq = 0 dTR/dq - dSTC/dq = 0 dTR/dq = dSTC/dq MR = STCMR = P = AR
MR = STC = P = AR
d2π/dq2 < 0 d2TR/dq2 - d2STC/dq2 < 0 dMR/dq -dSMC/dq < 0 dMR/dq < dSMC/dq
dMR/dq = 0 dSMC/dq>0
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 107
ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ - ΒΡΑΧΥΧΡΟΝΙΑΠΕΡΙΟ∆ΟΣ
MR=P>SAC: πραγµατοποίηση κερδώνMR=P=SAC: οικονοµικό κέρδος = 0MR=P<SAC: πραγµατοποίηση ζηµιών
Στην περίπτωση που η επιχείρηση πραγµατοποιεί ζηµιά, εάν:MR=P>AVC: συνέχιση της λειτουργίαςMR=P=AVC: ζηµιά ίση µε το σταθερό κόστος. Η απόφασηθα εξαρτηθεί από τις προσδοκίες της επιχείρησης.MR=P<AVC: διακοπή της λειτουργίας
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 108
Πλήρως ανταγωνιστική επιχείρηση που πραγµατοποιεί κέρδη
10
20
30
40
Τιµή,
Κόστος
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
50
60MC
AVC
ATCAR=MR=P
Qq*
A
B
D
Cq1 : MR > MC
q2: MC > MR
q0: MC = MR
αλλά το
MC µειώνεται
π = (P-0C) q* ή
ABCD
q*: MR = MC
και P > ATC
q1 q2q0
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 109
Πλήρως ανταγωνιστική επιχείρηση που πραγµατοποιεί ζηµιές
Q
AVC
ATCMC
q*
P = MR
B
F
C
A
E
D
Στο q*: MR = MC
και P < ATC
Ζηµιά = (P- 0C) x q* ή ABCD
Τιµή,
Κόστος
0
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 110
S1
Πλήρης ανταγωνισµός - Ισορροπία στη µακροχρόνια περίοδο(περίπτωση επιχείρησης που πραγµατοποιεί κέρδη)
Q
P
P1LAC
LMC
D
S2
P1
Q1q2
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΚΛΑ∆ΟΣ
P2
Q2
P2
•Τα έσοδα προσελκύουν νέες επιχειρήσεις
•Η προσφορά αυξάνεται έως ότου το κέρδος = 0
Q
P
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 111
S2
Πλήρης ανταγωνισµός - Ισορροπία στη µακροχρόνια περίοδο (περίπτωσηεπιχείρησης που πραγµατοποιεί ζηµίες)
Q
P
P2
LAC
LMC
D
S1
P2
Q2q2
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΚΛΑ∆ΟΣ
Q
P
q1
A
B Γ
0 0
P1P1
Q1
•Οι ζηµίες προκαλούν έξοδο των επιχειρήσεων
•Η προσφορά µειώνεται έως ότου η ζηµιά = 0
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 112
ΠΛΗΡΗΣ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΣ - ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ ΚΛΑ∆ΟΥ ΚΑΙΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ
Q Q
P PΚΛΑ∆ΟΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ
D S
Q0
P0 P0D = MR = P
q0
LRACLMC
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 113
ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ - ΜΑΚΡΟΧΡΟΝΙΑΠΕΡΙΟ∆ΟΣ
Εαν σε ισορροπίαP<LACη επιχείρηση εµφανίζει ζηµιά και θα διακόψει τηλειτουργίας της στον κλάδο
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 114
Μονοπώλιο - Μέσο και οριακό έσοδο
Q0
1
2
3
P
1 2 3 4 5 6 7
4
5
6
7
Μέσο έσοδο (ζήτηση)
Οριακό
έσοδο
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 115
MC
AC
Q
P1
D = AR
MR
P*
Q*
P2
Q2
Μονοπώλιο - Μεγιστοποίηση του κέρδους όταν MR=MC
P
Q1ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 116
Μονοπωλιακά ανταγωνιστική επιχείρηση στη βραχυχρόνια καιµακροχρόνια περίοδο
Q
P
Q
PMC
AC
MC
AC
DSR
MRSR
DLR
MRLR
QSR
PSR
QLR
PLR
Βραχυχρόνια περίοδος (SR) Μακροχρόνια περίοδος (LR)
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 117
Ολιγοπωλιακή επιχείρηση - Καµπτόµενη καµπύλη ζήτησης
P,
MR
Q
MR1
D1
Εάν µια επιχείρηση µειώσει την τιµή
και οι υπόλοιπες ακολουθήσουν
η ζήτηση
θα είναι ανελαστική
Εάν µια επιχείρηση αυξήσει την τιµή
και οι υπόλοιπες δεν ακολουθήσουν η ζήτηση
θα είναι ελαστική
D2
MR2
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 118
P
D
P*
Q*
MC
MC’
Μετατοπίσεις της καµπύλης
οριακού κόστους στο ασυνεχές τµήµα
της καµπύλης οριακού εσόδου δεν επηρεάζουν
την τιµή και την ποσότητα ισορροπίας.
Q
MR
Ολιγοπωλιακή επιχείρηση - Ισορροπία και µετατοπίσεις τηςκαµπύλης του οριακού κόστους
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 119
ΜΕΡΟΣ ΙΙ
Μακροοικονοµική
ΜΕΡΟΣ ΙΙ
Μακροοικονοµική
5Εισαγωγή
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 120
ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΤΗΣ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ
Ασχολείται µε τη συµπεριφορά και τα προβλήµατα του οικονοµικού συστήµατος στοσύνολό του ή των επιµέρους τοµέων του (π.χ. κλάδοι οικονοµικής δραστηριότητας,δηµόσιος τοµέας).
Θέµατα της µακροοικονοµικής αποτελούν µεταξύ άλλων:
• Η µελέτη της συνολικής σχέσης µεταξύ συνολικής κατανάλωσης και συνολικούεισοδήµατος της οικονοµίας
• Η µελέτη του ύψους των επιτοκίων και των συνολικών επενδύσεων
• Ο τρόπος προσδιορισµού του εθνικού εισοδήµατος
• Η µελέτη των παραγόντων που επηρεάζουν το επίπεδο της συνολικής απασχόλησης
• Η µελέτη του φαινοµένου του πληθωρισµού
Μακροοικονοµική
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 121
Λειτουργίες της οικονοµίας
• Ο καταµερισµός των έργων
• Το χρήµα
• Το οικονοµικό κύκλωµα
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 122
ΑΓΟΡΑ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΩΝΣΥΝΤΕΛΕΣΤΩΝ
ΑΓΟΡΑ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ
ΝΟΙΚΟΚΥΡΙΑΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ∆ΗΜΟΣΙΟΣ ΤΟΜΕΑΣ
ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΣ
ΤΟΜΕΑΣ
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΕΣ ΡΟΕΣ
ΧΡΗΜΑΤΙΚΕΣ ΡΟΕΣ
Το οικονοµικό κύκλωµα
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 123
Η έννοια της ισορροπίας στην οικονοµία
• Ισορροπία: Αναφέρεται στην κατάσταση η οποία δεν περιέχει καµίατάση για αλλαγή.
• Ευσταθής ισορροπία: Όταν µια οικονοµία βρίσκεται σε κατάστασηισορροπίας και µετά από µια διαταραχή το σύστηµα τείνει ναεπανέλθει πάλι στην κατάσταση ισορροπίας.
• Ασταθής ισορροπία : Όταν µια οικονοµία βρίσκεται σε κατάστασηισορροπίας και µετά από µια διαταραχή το σύστηµα δεν µπορεί ναεπανέλθει πάλι στην κατάσταση ισορροπίας.
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 124
6Μέτρηση των κυριότερωνµακροοικονοµικών µεγεθών
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 125
Μέθοδοι υπολογισµού του Ακαθάριστου ΕθνικούΠροϊόντος (ΑΕθΠ)
• Μέθοδος της δαπάνης (απλή, µεικτή, ανοικτή οικονοµία)
• Μέθοδος της προστιθέµενης αξίας
• Εισοδηµατική µέθοδος
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 126
Απλή οικονοµία
• Κατανάλωση (C) + Επένδυση (Ι) = Εισόδηµα (Υ)
C + I Y• Κατανάλωση (C) + Αποταµίευση (S) = Εισόδηµα (Υ)
C + S Y
C + I Y C + S ή
I Y-C S ή
I S
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 127
Μεικτή οικονοµία
• Κατανάλωση (C) + Επένδυση (Ι) + ∆ηµόσιες δαπάνες (G) = Εισόδηµα (Υ)
C + I + G Y• Κατανάλωση (C) + Αποταµίευση (S) + Φόροι (T) = Εισόδηµα (Υ)
C + S + T Y
όπου Τ=άθροισµα όλων των φόρων στην οικονοµία -µεταβιβαστικές πληρωµές (Gr)
C + I + G Y C + S + T ή
I + G S + T
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 128
Ανοικτή οικονοµία• Κατανάλωση (C) + Επένδυση (Ι) + ∆ηµόσιες δαπάνες (G) + Εξαγωγές (X) = Εισόδηµα
(Υ)
C + I + G + X Y
• Κατανάλωση (C) + Αποταµίευση (S) + Φόροι (T) + Εισαγωγές (M) = Εισόδηµα (Υ)
C + S + T + M Y
C + I + G + ∆X Y όπου ∆X=X-M
C + S + T Y C + I + G + ∆X
C + S + T C + I + Gc + Gi + ∆X όπου Gc = δαπάνες του δηµοσίου γιακατανάλωση, Gi = δαπάνες του δηµοσίου για επένδυση
S + (T-Gc) I + Gi + ∆X
ΣS - ΣI ∆X όπου ΣS S + (T-Gc), ΣI I + Gi
ΣI - ΣS M-X
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 129
Προσδιορισµός ΑΕθΠ - Μέθοδος τηςπροστιθέµενης αξίας
Εθνικό Προϊόν = σύνολο των προστιθέµενων αξιών στην οικονοµία(συνολική προστιθέµενη αξία)
Προστιθέµενη αξία από µια επιχείρηση = διαφορά µεταξύ πωλήσεων καιαγορών
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 130
Προσδιορισµός ΑΕθΠ - Εισοδηµατικήµέθοδος
Y = W + R + P + IN + D + Tin - Gt
όπου W = µισθοί και ηµεροµίσθια
R = έγγειος πρόσοδος
P = κέρδη
IN = τόκοι
D = αποσβέσεις
Tin = έµµεσοι φόροι
Gt = επιδοτήσεις
Στην περίπτωση που υπάρχουν τόκοι δηµοσίων δανείων (δηµοσίου χρέους),τότε από την παραπάνω σχέση αφαιρούνται οι τόκοι δηµοσίου χρέους.
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 131
Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν, Καθαρό Εθνικό Προϊόν,Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν
• Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν (ΑΕθΠ) : το προϊόν που παράγεται από συντελεστέςπαραγωγής που ανήκουν σε κατοίκους της χώρας ανεξάρτητα αν η παραγωγήπραγµατοποιείται εντός της γεωγραφικής επικράτειας της χώρας ή σε άλλες χώρες.
• Καθαρό Εθνικό Προϊόν (ΚΕΠ) = Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν (ΑΕθΠ) - Αποσβέσεις (D)
• Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ) : το προϊόν που παράγεται από συντελεστέςπαραγωγής που βρίσκονται στην εγχώρια οικονοµία ανεξάρτητα από το αν αυτοίανήκουν σε αλλοδαπούς ή ηµεδαπούς.
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 132
Τελικές Πωλήσεις και Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν
ΤΠ = ΑΕθΠ - ∆Χ - ∆Α
ΤΠ = τελικές πωλήσεις
ΑΕθΠ = Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν
∆Χ = εξαγωγές - εισαγωγές
∆Α = µεταβολές αποθεµάτων
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 133
Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν και Προσωπικό ∆ιαθέσιµοΕισόδηµα
• Υπάρχουν δύο τρόποι υπολογισµού του ΑΕθΠ:
ΑΕθΠ σε τιµές αγοράς (δηλαδή σε τιµές που πληρώνουν οι καταναλωτές): Μετρά το ΑΕθΠπεριλαµβανοµένων των έµµεσων φόρων στα αγαθά και τις υπηρεσίες.
ΑΕθΠ σε τιµές κόστους συντελεστών (δηλαδή σε τιµές που εισπράττουν οι παραγωγοί µετά τηνκαταβολή των έµµεσων φόρων): Μετρά το ΑΕθΠ χωρίς τους έµµεσους φόρους στα αγαθά και τιςυπηρεσίες: Yτιµές κόστους συντελεστών = Yτιµές αγοράς -Tin
• YD = Y - Tt -Pαρ - TA + Gr
YD = το Προσωπικό ∆ιαθέσιµο Εισόδηµα
Y = το εθνικό εισόδηµα
Tt = οι ασφαλιστικές εισφορές
Pαρ = τα αδιανέµητα κέρδη των επιχειρήσεων
TA = οι άµεσοι φόροι
Gr = οι µεταβιβαστικές πληρωµές
Εάν υπάρχουν τόκοι δηµοσίου χρέους (δηµοσίων δανείων) προστίθενται και αυτοί στην παραπάνωσχέση.
• Y = ΚΕΠ σε τιµές αγοράς - καθαροί έµµεσοι φόροι
Καθαροί έµµεσοι φόροι = έµµεσοι φόροι - επιδοτήσεις
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 134
ΑποσβέσειςΚαθαρόεισόδηµααπό τηναλλοδαπή
Καθαρόεισόδηµααπό τηναλλοδαπή
ΚαθαροίΈµµεσοιΦόροι
C Τόκοι
I ΚέρδηG Έγγειος
πρόσοδος
AκαθάριστοEθνικόΠροϊόν
(ΑΕθΠ) σετιµές αγοράς
X-M
ΑκαθάριστοΕγχώριοΠροϊόν(ΑΕΠ) σε
τιµές αγοράς
ΚαθαρόΕθνικόΠροϊόν
(ΚΕΠ) σετιµές αγοράς
Εθνικόεισόδηµα σε
τιµέςκόστους
συντελεστώνπαραγωγής Μισθοί
Σκέλος δαπάνης Σκέλος προϊόντος Σκέλος εισοδήµατος
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 135
77.1 Η κλασική θεωρία
7.2 Θεωρία του Keynes. Προσδιορισµόςεισοδήµατος ισορροπίας
7.3 Κατανάλωση και προσδιοριστικοί τηςπαράγοντες
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 136
7.1Η κλασική θεωρία
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 137
Ο νόµος του Say
Σύµφωνα µε το νόµο του Say η προσφορά δηµιουργεί τη ζήτησή της (ηπροσφορά προϊόντος δηµιουργεί ισόποση ζήτηση).
Ποσοτική θεωρία του χρήµατος
MV=P y (εξίσωση συναλλαγών)
M= ποσότητα του χρήµατος
V = κυκλοφοριακή ταχύτητα του χρήµατος
P = δείκτης τιµών
y = τελικό προϊόν (αγαθά και υπηρεσίες)
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 138
Η συνάρτηση παραγωγής
Υ = T f(K, N)
Y= προϊόν της οικονοµίας
Τ = συντελεστής που εκφράζει το επίπεδο της τεχνολογίας
Κ = κεφάλαιο
Ν = εργασία
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 139
7.2Θεωρία του Keynes
Προσδιορισµός εισοδήµατος ισορροπίας
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 140
Εισόδηµα ισορροπίας-Απλή οικονοµία
Εισόδηµα ισορροπίας Υο: AS =ADAS = συνολική προσφορά = Υ - ∆inv
Υ = εθνικό προϊόν = εισόδηµα
∆inv = µεταβολή της αξίας των αποθεµάτων
AD = συνολική ζήτηση = C + ∆K
C= σχεδιαζόµενη κατανάλωση
∆K = σχεδιαζόµενη µεταβολή του παγίου κεφαλαίου
Υ-∆inv = C+∆K ή Y= C+∆K+∆inv
∆K+∆inv = I = σχεδιαζόµενη επένδυσηY=C+I
Ισχύει Υ= C+S
άρα C+I =Y=C+S ή S=I
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 141
Εισόδηµα ισορροπίας-Απλή οικονοµία
AD = συνολική ζήτηση = C + I
Έστω C= A+cY
A=αυτόνοµη καταναλωτική δαπάνη
c=οριακή ροπή προς κατανάλωση = ∆C/∆Y
Έστω Ι=επένδυση = Ι’ (δεδοµένη, εξωγενής µεταβλητή) και Ι’+Α=Α’
Σε κατάσταση ισορροπίας:
Υο=ΑD
Yo = C+I
οπότε Yo = A’+cYo ή Yo= [1/(1-c)] A’
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 142
o45
o
AD=A’+cYΣηµείο ισορροπίας
Y YO
C + I = AD
A’
AD
YO = [1/(1-c)] A’
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 143
o45
o
Y YO Y1
A’
AD0=A’+cY
AD1=A’+∆Α’+cY
∆A’
AD
∆A’/(1-c)
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 144
AD=C+I+G
C=κατανάλωση, I=επενδύσεις, G=δηµόσιες δαπάνες
C = Α +cYD
YD=διαθέσιµο εισόδηµα = Y-T+Gr
T=φόροι, Gr=µεταβιβαστικές πληρωµές
Εάν T=T’, Gr=Gr’, I=I’, G=G’ τότε I’+G’+A=A’
Για να υπάρχει ισορροπία πρέπει: Y=AD=C+I+G
Yo = Α +cYD+I’+G’ ή
Yo =A’+c(Yo-T+Gr) ή
A’-c(T’-Gr’)
Yo = -----------------------
1-c
A + I’+G’-c(T’-Gr’)
Yo = -----------------------
1-c
Εισόδηµα ισορροπίας-Μεικτή οικονοµία
Πολλαπλασιαστής δηµοσίων δαπανών: dY/dG =1/(1-c)Πολλαπλασιαστής επενδύσεων: dY/dI =1/(1-c)Πολλαπλασιαστής φόρου εισοδήµατος: dY/dΤ = -c/(1-c)Πολλαπλασιαστής µεταβιβαστικών πληρωµών:dY/dGr = c/(1-c)
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 145
Εισόδηµα ισορροπίας-Μεικτή οικονοµία
Έστω T=tY, όπου t=φορολογικός συντελεστής και Α=0, τότε:
C =cYD= c(Y-T+Gr) = c(Y-tY+Gr) = cGr+c(1-t)Y
AD=cGr’+ c(1-t)Y+I’+G’= A’+ cGr’+ c(1-t)Y
όπου A’=I’+G’
Για να υπάρχει ισορροπία πρέπει: Y=AD=A’+ cGr’+ c(1-t)Y
A’+cGr’
Yo = --------------------
1-c(1-t)
όπου
1
-------------------- ο πολλαπλασιαστής δαπάνης µε δηµόσιο τοµέα
1-c(1-t)
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 146
Πληθωριστικό-Αντιπληθωριστικό κενό
Πληθωριστικό κενό: Όταν το εισόδηµα ισορροπίας (Yo) είναι µεγαλύτεροαπό το εισόδηµα πλήρους απασχόλησης ή δυνητικό προϊόν (Yf). Τότε:
Υο = Yf + [1/(1-c)](ADf -ASf)
ADf,, ASf = συνολική ζήτηση και προσφορά ανττίστοιχα στο επίπεδοπλήρους απασχόλησης
Αντιπληθωριστικό κενό: Όταν το εισόδηµα ισορροπίας (Yo) είναιµικρότερο από το εισόδηµα πλήρους απασχόλησης ή δυνητικό προϊόν(Yf). Τότε:
Υο = Yf - [1/(1-c)](ASf - ADf)
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 147
o45
o
Y Y’f YO Yf
A
ADfAD
AD0 = C+I’
AD’fB
Γ
∆
Ε
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 148
045
o
Y YO Y1
A’-βi1
AD1=A’+cY-βi1
AD2=A’+∆Α’+cY -βi2
A’-βi2
YO Y1
ISE’2
E’1
E1
E2
i
i2
i1
AD
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 149
AD = συνολική ζήτηση = C + I Έστω C= A+cY
A=αυτόνοµη καταναλωτική δαπάνη
c=οριακή ροπή προς κατανάλωση = ∆C/∆Y
Έστω Ι=επένδυση = Ι’ (δεδοµένη, εξωγενής µεταβλητή)
Θεωρούµε ότι η συνολική ζήτηση δηµιουργεί το εισόδηµα, άρα: Y = AD και εποµένως αφού AD=C + I
Y=C+I
Y= (A+cY) +I’ <--> Y= (A+I’)/(1-c)
∆Y/∆I = 1/(1-c) και ∆Y= [1/(1-c)] ∆I
Η µεταβολή των επενδύσεων κατά ∆I οδηγεί σε µεταβολή του εισοδήµατος κατά [1/(1-c)] ∆I
Αντιπληθωριστικό κενό: απαιτείται αύξηση των επενδύσεων ίση µε το
αντιπληθωριστικό κενό για µια µεταβολή του εισοδήµατος που να οδηγεί στο εισόδηµα ισορροπίας
Πληθωριστικό κενό: απαιτείται µείωση των επενδύσεων ίση µε το
πληθωριστικό κενό για µια µεταβολή του εισοδήµατος που να οδηγεί στο εισόδηµα ισορροπίας
Παρέµβαση του κράτους
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 150
Εισόδηµα ισορροπίας-Ανοικτή οικονοµία
Y=C+I+G+(X-M)
C=κατανάλωση, I=επενδύσεις, G=δηµόσιες δαπάνες
Y=C+S+T, όπου T=ΣΤ-Gr
Y= C+S+T = C+I+G+(X-M)
S+T = I+G+(X-M)
M=M’+mY (δηλ. οι εισαγωγές είναι γραµµική συνάρτηση του εισοδήµατος, m=οριακήροπή για εισαγωγές και M’=αυτόνοµες εισαγωγές)
Y=C+I+G+(X-M)=Α+c(Y-T’)+I’+G’+X-M’- mY
c=οριακή ροπή για κατανάλωση
Y1=Α+c(Y1-T’)+I’+G’+X-M’- mY1
Y2=Α+c(Y2-T’)+I’+G’+X-M’- mY2
∆Y (1-c+m)=∆I
∆Y =∆I [1/(1-c+m)] ή ∆Y =∆I [1/(s+m)]
s=οριακή ροπή για αποταµίευση
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 151
7.3Κατανάλωση και προσδιοριστικοί της
παράγοντες
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 152
Σύµφωνα µε τον Keynes:
Η πραγµατική συνολική κατανάλωση είναι σταθερή συνάρτηση τουπραγµατικού εισοδήµατος
Η οριακή ροπή για κατανάλωση είναι θετική και µικρότερη τηςµονάδας
Η µέση ροπή για κατανάλωση (λόγος της συνολικής κατανάλωσηςπρος το συνολικό εισόδηµα) µειώνεται αυξανοµένου τουεισοδήµατος
Αυξανοµένου του εισοδήµατος, η τάση της οριακής ροπής γιακατανάλωση είναι πτωτική
Σχέση µεταξύ εισοδήµατος και κατανάλωσης
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 153
7.4Επένδυση και προσδιοριστικοί της
παράγοντες
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 154
Σύγκριση οριακής αποδοτικότητας του κεφαλαίου (r) και επιτοκίου της αγοράς (i)
r: προκύπτει από τη λύση της εξίσωσης
C=R1/(1+r) + R2/(1+r)2 + …+ Rn/(1+r)n
όπου : C = κόστος ενός πρόσθετου κεφαλαιουχικού αγαθού
Rt = η απόδοση του αγαθού την περίοδο t, t=1,2,…,n
Εάν r>i η επένδυση είναι συµφέρουσα
Εάν r<i η επένδυση απορρίπτεται
Εάν r=i η επιχείρηση είναι αδιάφορη µεταξύ της πραγµατοποίησης και µηπραγµατοποίησης της επένδυσης
Πραγµατοποίηση επένδυσης -Συµπεριφορά της επιχείρησης
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 155
Προσδιοριστικοί παράγοντες της επένδυσης
Το επιτόκιο
Οι αναµενόµενες αποδόσεις του κεφαλαίου
Το απόθεµα κεφαλαίου που υπάρχει στην οικονοµία
Η επιχείρηση θα προχωρήσει στην απόκτηση µιας πρόσθετης µονάδας κεφαλαίουεάν το οριακό προϊόν του κεφαλαίου (ΟΠΚ) είναι µεγαλύτερο ή ίσο µε το κόστοςχρήσης του κεφαλαίου (το όποίο αποτελείται από τον τόκο των χρηµάτων πουδεσµεύονται και την απόσβεση του κεφαλαίου).
Το νεοκλασικό υπόδειγµα προσδιοσµού της επένδυσης
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 156
88.1 Το χρήµα στην οικονοµία
8.2 Καµπύλη IS, Καµπύλη LM, ΥπόδειγµαIS-LM
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 157
8.1Το χρήµα στην οικονοµία
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 158
• Χρήµα: µπορεί να χαρακτηριστεί οποιοδήποτε αγαθό που είναι αποδεκτό ως µέσο για τηνπραγµατοποίηση συναλλαγών.
• Προσφορά χρήµατος
• Χρήµα µε τη στενή έννοια, Μ1 (χαρτονοµίσµατα, κέρµατα, καταθέσεις που µπορούν ναχρησιµοποιηθούν µε επιταγές ή να εισπραχθούν σε πρώτη ζήτηση, ταξιδιωτικές επιταγές στονόµισµα της χώρας).
• Χρήµα µε τη ευρεία έννοια, Μ1 (όπως παραπάνω) και Μ2 (προθεσµιακές καταθέσεις).
• Χρήµα µε τη ευρεία έννοια, Μ1 (όπως παραπάνω) και Μ2 (όπως παραπάνω) και Μ3 (άλλαεύκολα ρευστοποιήσιµα στοιχεία, π.χ. τραπεζικά γραµµάτια).
• Μ1 : αντιστοιχεί στη λειτουργία του χρήµατος ως µέσου συναλλαγών
• Μ2, Μ3 : αντιστοιχεί στη λειτουργία του χρήµατος ως µέσου αποθήκευσης πλούτου
• Αναφέρεται επίσης και το Μ4: τοποθετήσεις ιδιωτών και ιδιωτικών επιχειρήσεων σε τίτλουςτου δηµοσίου.
Χρήµα
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 159
• Ζήτηση του χρήµατος (κλασική θεωρία)
• MD = k P y
• όπου
• MD = ζήτηση χρήµατος
• k = ποσοστό του ονοµαστικού εισοδήµατος που κρατείται µε τη µορφή ρευστώνδιαθεσίµων για τη διευκόλυνση των συναλλαγών
• P = δείκτης τιµών
• y = πραγµατικό προϊόν
• Ζήτηση του χρήµατος (θεωρία του Keynes)
• Κίνητρο συναλλαγών
• Κίνητρο για την αντιµετώπιση έκτακτων αναγκών
• Κερδοσκοπικό κίνητρο
Ζήτηση του χρήµατος
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 160
Η ζήτηση του χρήµατος στα σύγχρονα υποδείγµατα
Η ονοµαστική ζήτηση για χρήµα επηρεάζεται κυρίως από τους ακόλουθουςπαράγοντες:
Πραγµατικό εισόδηµα
Επιτόκιο
Επίπεδο τιµών
L = P f(Y, i)
όπου L = ονοµαστική ζήτηση για χρήµα
P = επίπεδο τιµών
Y = πραγµατικό εισόδηµα
i = ονοµαστικό επιτόκιο
L/P = f(Y, i)
L/P = ζήτηση για πραγµατικά χρηµατικά διαθέσιµα
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 161
L
Md
Ms
i
i=y(Md, Ms)Md = ζήτηση χρήµατος
Ms =εξωγενώς καθορισµένη
προσφορά χρήµατος
Προσδιορισµός του επιτοκίου στην αγορά χρήµατος
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 162
8.2Καµπύλη IS, Καµπύλη LM, Υπόδειγµα IS-
LM
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 163
AD=C+I+G
C = cYd
I = I'-bi, b>0
G = G’
AD= cYd + I'-bi +G'
AD= A'+cYd -bi, όπου A'= I'+G'
Yd=Y+Gr-T, όπου Τ=tY, t=φορολογικός συντελεστής, Gr=Gr', οπότε
AD= A'+c (Y+Gr-T) -bi = A'+cGr' +c(1-t)Y -bi
= A'+c'Y -bi +cGr', όπου c'= c(1-t)
Εάν Gr’=0 τότε AD= A'+c'Y -bi, όπου c'= c(1-t)
Σε κατάσταση ισορροπίας:
Y=AD Y= A'+c'Y -bi Y=(A'-bi)/(1-c')
Εξίσωση καµπύλης IS: Y= a'(A'-bi), όπου a'=1/(1-c')
i=A'/b -Y(1/a'b)
di/dY =- (1/a'b)
Καµπύλη IS Η καµπύλη IS παρέχει όλους τους συνδυασµούς εισοδήµατος και επιτοκίου για τους οποίους η αγορά προϊόντος είναι σε ισορροπία.
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 164
045
o
Y YO Y1
A’-βi1
AD1=A’+cY-βi1
AD2=A’+cY -βi2
A’-βi2
YO Y1
ISE’2
E’1
E1
E2
i
i1
i2
AD
Καµπύλη IS
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 165
Η καµπύλη LM παρέχει όλους τους συνδυασµούς εισοδήµατος και επιτοκίου για τους οποίους ηπροσφορά και η ζήτηση πραγµατικών διαθεσίµων είναι ίσες.
Zήτηση χρήµατος: Zήτηση χρήµατος για πραγµατικά διαθέσιµα
πραγµατικά διαθέσιµα = ποσότητα ονοµαστικού χρήµατος/επίπεδο τιµών
L=kΥ-hi, k,h>0
L=ζήτηση χρήµατος για πραγµατικά διαθέσιµα
k= ελαστικότητα ζήτησης του χρήµατος ως προς το εισόδηµα
Y=εισόδηµα
h= ελαστικότητα ζήτησης του χρήµατος ως προς το επιτόκιο
i = επιτόκιο
Ισχύει : MV=PQ
όπου M= συνολική προσφορά χρήµατος
V= ταχύτητα κυκλοφορίας χρήµατος
P= γενικό επίπεδο τιµών
Q=παραγόµενο προϊόν σε φυσικές µονάδες
Θεωρώντας ότι Μ=Μ’, P= P’, τότε πραγµατική προσφορά χρήµατος = Μ’/P’
M/P=kΥ-hi, k,h>0 i=(1/h)(kY-M/P) (εξίσωση καµπύλης LM)
di/dY=k/h
Eάν h0 τότε LM είναι κάθετη
Eάν h τότε LM είναι οριζόντια
Καµπύλη LM
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 166
M’/P’ L
LM
E2
E1
i
i2
i1
YO Y1 Y
E2
E1
i
i2
i1
L2=kY1-hi
L1=kY0-hi
Καµπύλη LM
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ∆Ι∆ΑΣΚΩΝ: Ι.ΤΣΩΛΑΣ 167
Υπόδειγµα IS-LMΗ συνθήκη που εξασφαλίζει την ταυτόχρονη ισορροπία στις αγορές αγαθών και χρήµατος είναι τοσηµείο τοµής των καµπυλών IS και LM.
Εξίσωση καµπύλης IS: Y= a'(A'-bi)
όπου a'=1/(1-c'),A'= I'+G’, c'= c(1-t)
Εξίσωση καµπύλης LM: i=(1/h)(kY-M’/P’)
Μεγέθη ισορροπίας:
Υ0 = γa’+γ(b/h)(M’/P’), όπου γ=a’/(1+ka’b/h)
i0 = γa’(k/h) -[1/(h+ba’)](M’/P’), όπου γ=a’/(1+ka’b/h)
C = cYdI = I'-bi, b>0G = G’Τ=tY, t=φορολογικός συντελεστής, Gr=0
Μ=Μ’, P= P’, L=kΥ-hi, k,h>0