С алтернативни...

С и С т е м н а а л т е р н ат и в н и м е р к иС о п о С е б е н о С в р т н а С о С т о ј б ата н а

и м п л е м е н та ц и ј а в о о п ш т и н а п р и л е п

2 0 1 4Овој проект се реализира со поддршка од

Европска Унија

2 | Систем на алтернативни меркисо посебен осврт на состојбата на имплементација во Општина Прилеп

..

СодржинаВовед .....................................................................................................................................4

Методологија ...................................................................................................................6

Глава 1 Воведни напомени и потреба од алтернативни мерки.................................................8

1.1. Зачетоци и појава на алтернативни мерки............................................................9

1.2. Критика на казната затвор – потреба од алтернативни мерки..........................12

1.3. Критика на краткотрајни казни затвор....................................................................14

1.4. Улогата на затворите и состојбите во Р.Македонија.................................................................16

1.5. Предности на алтернативните мерки......................................................................21

Глава 2Законска рамка на системот на алтернативни мерки.................................................23

2.1 Правна рамка на алтернативните мерки во Кривичниот законик на

Р. Македнија.......................................................................................................................................24

2.1.1. Условна осуда.............................................................................................................25

2.1.2. Условна осуда со заштитен надзор........................................................................27

2.1.3. Условно прекинување на кривичната постапка.................................................29

2.1.4. Општокорисна работа..............................................................................................30

2.1.5.Судска опомена...........................................................................................................32

2.1.6.Куќен затвор................................................................................................................33

2.2. Правна рамка на изрекувањето алтернативни мерки поставена во Законот за

кривична постака............................................................................................................34

..

Содржина2.3. Управа за извршување санкции................................................................................36

2.4. Извршување на алтернативните мерки..................................................................37

Глава 3Истражување, анализа и резултати...................................................................................................44

3.1.Метод на истражување..................................................................................................................45

3.2. Графички приказ на резултатите од општите ставови

на стручната јавност...........................................................................................................47

3.3. Статистички податоци за примената на алтернативните мерки........................53

3.4. Анализа на институциите.............................................................................................................60

3.4.1. Анализа – Управа за извршување санкции..........................................................60

3.4.2. Анализа – Основно јавно обвинителство..................................................................................64

3.4.3. Анализа – Основен суд..............................................................................................66

3.4.4. Анализа – Центар за социјални работи.................................................................69

3.4.5. Анализа – Адвокати...................................................................................................70

3.5. Анализа на примери од судска пракса.....................................................................72

3.6. Трибина – Систем на алтернативни мерки..............................................................77

Заклучок.............................................................................................................................80

Препораки...........................................................................................................................................84

Библиографија..............................................................................................................................88


Вовед Во рамките на грантовата шема Мрежа 23, Здружението Центар за

стратегии и равој Пактис од Прилеп, го спроведе проектот Систем

на алтернативни мерки со посебен осврт на состојбата на имплементација во

Општина Прилеп.

Основната цел на овој проект е анализа и оцена на состојбата на имплементација

на видовите на алтернативните мерки. Истовремено потребна е анализа и

оцена на остварувањето на целите на казнувањето, генерално на казнената

политика во Република Македонија, вклучувајќи го процентот на изрекување

на казните затвор, краткотрајните казни затвор и видовите алтернативни

мерки. За добивање реална слика на имплементацијата на алтернативните

мерки потребна е и анализа на работата на клучните институции во процесот

на имлементација на алтернативните мерки како и генералните ставови на

стручната јавност за потребата и практичната примена на алтернативните

мерки.

Преку наведеното, крајната цел е да се постигне стимулирање на

незатворските мерки, кои обезбедуваат еквилибриум меѓу правата на сторителот,

правата на жртвата и интересот на општеството, односно казната затвор да

биде применувана како последно средство. Дополнително, преку активностите

на здружението да биде актуелизирана проблематиката на алтернативните

мерки и функционирањето на казненоправниот систем во државата, како и

информирање на стручната и пошироката јавност за состојбата на имплементација

на алтернативните мерки, нивната улога и цел.

Интересот за истражување на оваа тема беше поттикнат од алармантните

состојби во затворите во Република Македонија, каде како генерални проблеми

се издвојуваат пренатрупаноста, тортурата, нехуман и деградирачки пристап

кон затворениците, непристојни материјални услови, отсуство на било каков

режим, непрофесионално менаџирање, несоодветна здравствена заштита и

недостаток на контрола и надзор. Ваквата состојба генерално секоја година е

нотирана во извештаите на Европската комисија за напредокот на Република

Македонија, во Поглавјето 23, во делот на темелните права. Затоа од особено

значење е потребата од соодветно имплементирање на алтернативни мерки, која

директно ќе влијае врз намалување на нивото на натрупаност и подобрување на

затворските услови, а истовремено и потреба за подобрување на ефикасноста на

судството во однос на изрекувањето соодветни казни кои ќе ја остваруваат целта

на казнувањето, што ќе резултира со подобрување на пристапот на казнената

политика во намалувањето на криминалитетот во Република Македонија.


Методологија Спроведувањето на овој проект е од локален карактер, односно се

однесува на реален приказ на состојбата на имплементација на

алтернативните мерки во Општина Прилеп, но истовремено ќе бидат и опфатени

статистички податоци за состојбите во Република Македонија.

Овој проект е спроведен во временска рамка од шест месечен период и

тоа од ноември 2014 година до април 2015 година.

Во истражувањата се опфатени анализи на статистички податоци за секоја

од алтернативните мерки на државно и локално ниво, а кои се преземени и

обработени од официјалните извештаи од Државниот завод за статистика,

поточно од годишните публикации за сторители на кривични дела и тоа за

временскиот период од 2007 до 2013 година.

Извршено беше анкетирање на стручната јавност на кои им беа поставени десет

прашања, од чии одговори можеме да ја добиеме општата слика на мнението на

стручната јавност. Со цел утврдување на улогата и праксата на институциите во

имплементирањето на алтернативните мерки беа интервјуирани претставници

од институциите кои се вклучени во постапката на имплементација.

Во рамките на активностите на проектот беше упатен прашалник до

Управата за извршување санкции, како и извршена анализа на нивните годишни

извештаи. Спроведена е и анализа на пресуди во кои Основниот суд во Прилеп

во кои изрекол вид на алтернативна мерка, а нотирани се и забелешки и

коментари од трибината „Систем на алтернативни мерки“ која беше спроведена

во рамките на овој проект.

Во текот на истражувањето беше употребен мултиметодолошки пристап со

комбинирана употреба на квантитативна и квалитативна анализа, толкување на

содржината на законската и подзаконската регулатива, употреба на статистички

метод, со обработка на податоците кои беа достапни и со кои располагаат

институциите, како и претходни истражувања и публикации на актуелната тема,

при што сите заедно би придонеле за остварување на целите и донесување на

корисни и применливи заклучоци.


Глава 1Воведни напомени и потреба од алтернативни мерки

Какозачетокнаалтернативнитемеркисесметадејствувањетонапознатиот

чевларЏонАвгустус1,којво1841година,соактпонудилгаранцијапред

Бостонскиотопштинскисуддекаобвинетиотстарецкојбилалкохоличар,воиднина

немадаставиалкохолвоустадоколкусеослободиодзатвор.Тојпродолжували

понатамуизадругиобвинетилицададавагаранцииприштоосновал„привремен

дом“идо1858годинапредсудотгарантиралза1152мажии794жени.Оваапрактика

набрзопреминувавозаконскарегулативат.е.вокривичноправниотинститут

наречен“probation”–познаткакоанглосаксонскисистемнаусловнаосуда.

Алтернативнитемеркисепроизводнаидејатаказнатазатвордабидепоследно

средствонапримена.Тиесеизразнасовременататенденцијазарестриктивна

применанаказнатазатворизатретманотиреинтеграцијатанасторителите

надвородзатворот.Подалтернативизазатворотсеподразбираатказните,мерките

ирежимитезанеговоиздржувањештоовозможуваатцелосноилиделумно

одбегнувањеназатворот,односногоредуцираатвреметопоминатовозатвор,при

штоосудениотсеподложуванатретманинадзородстручнииовластенилицаво

заедницата,истовременоводејќисметказаположбатанаоштетениот2.Основана

казнувањетотребадабидаталтернативнитерешенијаитежиштетонакриминалната

политикатребадапреминеоддржавнарепресијаипринудаврзсоцијалната

превенцијаикористењенаизворитеназаедницата.Сторителите,натаковначин

ќесесанкционираатсоприменанапомалкурепресивнисредстваисодиректно

вклучувањевозаедницатавотретманотнаосудените,прекудепенализацијаи

дејуридизација.Какоодтеоретски,такаиодпрактиченаспект,оваатенденцијае

одговорназачестенитезатворскиказниивоведвокористењетонановиметоди

1Ѓ.Маријановиќ,„Предавањапокривичноправо,општдел“,третоиздание,1982година,стр.3862Г.ЛажетиќБужаровска,„Алтернативизазатворот“,Скопје,2003,стр.47

1.1. Зачетоциипојаванаалтернативнимерки


итехникинасоцијалнаконтроланакриминалот,приштосеповеќезападните

законодавствасевопотрагапоновиалтернативнимерки.

Тенденцијатанарестриктивнапримананаказнатазатворивоведувањена

алтернативитеназатворотдобисилнамеѓународнаподдршка3,одстрананаООН

низконгреситезапревенцијанакриминалотизатретманотнапрестапницитеи

тоа:VIконгрес,Каракас1980година,прифатенаерезолуцијавокојасепрепорачува

поширокаприменанаалтернативитеназатворот;VIIконгрес,Милано1985година,

усвоенарезолуцијазаредукцијаназатворскатапопулација,алтернативизазатворот

исоцијалнаинтеграцијанаосуденителица;VIIIконгрес,Хавана1990година,усвоени

сеСтандарднитеминималниправилазанезатворскитемерки–Токискиправилаи

Принципитеинасокитезаистражувањевообластананезатворскитесанкции.Од

одобенозначењесеТокискитеправилавокоисевтемелениосновнипринципии

начелазаприменананезатворскитемерки,асеобезбеденииминималнигаранции

наменетизалицатанакоиимсеизрекуваатовиемерки.

Водеведесеттитегодини,алтернативитенаказнатазатворсепојавуваативо

европскитезаконодавства,приштосотекнавремесепојавуваатиновирешенија

воделотнаалтернативитевоказненоправнотопостапување,аштозначипоинаков

исправедливтретманнажртвата,одаспектнареституција,компензацијаили

надоместувањенаштета,односнопрекупринципотнаресторативнаправда.

СоветотнаЕвропа,изразувајќигоскептицизмотконказнатазатвородкриминалните

политикинаевропскитедржави,сеприклучиконоваатенденцијаиво1992година

јаусвоиПрепораката(No.R(92)16)заЕвропскитеправилазаалтернативните

санкцииимеркиприменуванивозаедницата(communitysanctionsandmeasures)4

одстрананаКомитетотнаминистри,акоигиопределуваатнајзначајнитеелементи

направнатарамкананивнотодефинирање,изрекување,судскагаранција,жалбена

постапка,постоењесогласностодстрананасторителот,учествоназаедницатаитн.

3В.Камбовски,„Казненоправо,општдел“,третоизменетоиздание,Скопје,2006година,стр.725 4Ibid,стр.726

5КривичензаконикнаР.Македонија,чл.48,достапнонаhttp://www.pravo.org.mk/

Во2000годинасоцелдасепреиспитаулогатанаовиемеркивоземјитечленки,

односнодасесогледанивнатаприменаиефикасност,СоветотнаЕвропајаусвои

Препораката(2000)22заподобрувањенаприменатанаевропскитеправила

замеркитеисанкциитеприменуванивозаедницата,којасодржипрепоракиза

надминувањенатешкотиитесокоисесоочиледржавитечленкиприприменана

Европскитеправила.Наведенитепрепораки,иаконесеединственидокументи,

претставуваатнајзначајнидокументинанивонаСоветотнаЕвропаигипоставуваат

минимумстандардниначелаиводечкипринципизаградењеефикаснисистеми

наалтернативносанкционирање.

Алтернативинаказнатазатвор,вонашетопоранешноказненозаконодавство

билепредвиденисамоусловнатаосудаисудскатаопомена,позиционираникако

адмонитивни,опоменбенисанкции.Соновелатаод2004година,воКривичниот

законикнаРепубликаМакедонија,воведенесистемотнаалтернативнимерки

вокојсепредвидени:условнаосуда,условнаосудасозаштитеннадзор,условно

прекинувањенакривичнатапостапка,општокориснаработа,судскаопомена

икуќензатвор.СогласноКривичниотЗаконик5,определенаепосебнатацелна

алтернативнитемеркиитоа:конказненоодговорниотсторителданесепримени

казназаполесниделакогатоанеенужнозарадиказненоправназаштитаикога

можедасеочекувадекацелтанаказнувањетоможедасеостварисопредупредување

одзаканазаказна(условнаосуда),самопредупредување(судскаопомена)илисо

мерканапомошинадзор,наоднесувањетонасторителотнаслобода.

1.2. Критиканаказнатазатвор–потребаодалтернативнимерки


Основнатацелнаказнатазатворересоцијализацијата,штопокрај

превоситувањето,јавлкучуваисоцијалнатаадаптацијанаосуденотолицезанегова

реинтеграцијавоопштеството.Денешнотостојалиште,воглобалнирамки,вооднос

наисполнувањетонацелтанаказнувањетосоказнатазатвор,можедасеопише

какопесизамиразочараностоднеговиотефектодносноодостварувањетона

целта–ресоцијализацијата.Одсамотопојавувањедоденес,затвороткакоглавна

казнанепридонесезанамалувањенакриминалнатабројка,всушностпретставува

жариштезанејзинозголемувањеинамалувањенаопштественатаконтроланад

него.Заовааказнасевелидеканеиостанадругафункција,освенекскомуникација

илинеутрализацијанасторителот,соштосепретворавосредствонапасивна

одбрананаопштествотоодкриминалот.Главниаргументинастранатанакритиката

наказнатазатворсе:

• Изолирањетонасторителотодпозитивнитевлијанијанаопштеството,

• Изолирањеиуназадувањеодработниотипрофесионалниотангажман,

• Прекинувањенаврскитесосемејството,

• Разорувањенаморалнитеисоцијалнитевредности,

• Етикеритањеидеградирањеналичностанасторителот,

• Влијаниеодт.н.затворскаинфекцијаодносноподложеностнаобукаили

криминалнаедукација.Оваособенокогастанувазборза„обука“иликриминална

едукацијанапрворестапницитеилилицаосуденизалесникривичнидела6.

• Пренатрупаноствозатворите,штоводидонеобезбедувањенаминимални

условизаостварувањенаосновнитечовековифункцииизагрозувањенаосновните

6М.Каневчев,„Општокориснаработакакоалтернативанаказнатазатвор“,„Македонскаревијазаказненоправоикриминологија“,УКД343,бр.2,2005година,стр.130 7Ѓ.Маријановиќ,„Општокориснаработа(Communitywork)“,Безбедност,XXXVII,бр.3/97,стр.300

слободииправаназатворениците,

• Високитрошоцинадржаватазаодржвањеназатворскитеинституции,како

изатрошоцитезазатворскоизвршувањенаказните7.

Ипокрајризикотоднеисполнувањенацелитенаказнувањетоназатворските

казни,воРепубликаМакедонија,високепроцентотнаизеченизатворскиказни

одвкупниотбројсторителинакривичнидела.Занеисполнувањетонацелите

наказнувањетосоупотребатаназатворскитеказни,говоривисокатастапкана

рецидивизам,соштостанувајаснодеказатворскитеказнинегидавааточекуваните

ефекти.Воприлогстатистичкиподатоцизавременскиотпериодод2007до2013

година,одДржавензаводзастатистика8.

Година Вкупно сторители на кривични дела

Вкупно осудени на казна затвор

Рецидивисти

2007 9639 2654 1825

2008 9503 2430 1561

2009 9801 2808 1830

2010 9169 2596 1945

2011 9810 3020 2093

2012 9042 2807 1239

2013 9539 3046 1328

8Публикации–„Сторителинакривичнидела“за2007–2013година,достапнонаhttp://www.stat.gov.mk/PublikaciiPoOblast.aspx?id=43&rbrObl=6

1.3. Критиканакраткотрајниказнизатвор


9В.Камбовски,„Казненоправо,општдел“,третоизменетоиздание,Скопје,2006година,стр.667

Закраткотрајнаказназатвор,вотеоријатасесметаказнаталишувањеод

слободавотраењедотримесеци,новоголембројнастојалиштаизаконодавства

прифатеноемислењетодекапоимотнакраткотрајнаказназатворедошестмесеци.

Вакватавременскаграницаеприфатенаивоголембројзаконодавствакаколинија

подкојазатвороттребасосемаисклучителнодасеизрекувазатоаштодискутабилно

едејствотокоеможедагопроизведетакватакратказатворскаказнаидаливоопшто

еоправданократкотрајнотолишувањеодслобода.Вотојприлог,одеднастрана

сесметадекакраткотрајнитеказнисепогодникакошок-терапија,нооддурга

странавотолкукратокпериоднеможедасеоствариникаковресоцијализирачки

ефект.Осуденитенакраткотрајнаказназатвор,сесметадекасеподложенина

непотребнастигматизација,призонизација,социјалнадеградација,високризик

одзатворскаинфекцијаитн.Ваквитеставовисеусвоениивопрепоракитена

IIКонгреснаООНзапревенцијанакриминалот,воЛондон1960година9,при

штоодделнизаконодавствасеопределуваатзаизбегнувањенаприменатана

краткотрајнотозатварањеизаменасодругиказниилиалтернативиназатворот.

ИстотакаРезолуцијата17од1973годинанаСоветотнаЕвропаговориза

фактотназголемувањетонакраткотрајнитеказнизатвор,проблемотнапревенција

нарецидивизмот,ефектитенастигматизација,потребатаоднамалувањена

применатаназатворотиактивирањенасоцијалнатагрижа,какоивоведување

напоинаквиформинаказненопостапувањесооваакатегоријанасторители.

ВоказненатаполитиканаРепубликаМакедонија,можемедаконстатираме

декависокаестапкатанаприменатаназатворскитеказни,одкоивисокепроцентот

накраткотрајнизатворскиказни.Воприлогстатистичкиподатоцинаизречените

казнизатворипроцентуалнатазастапеностнакраткотрајнитеказни10

Година Вкупно казни затвор

Казна затвор до 6 месеци

Процентуално

2009 2808 1065 37,9%

2010 2596 693 26.6%

2011 3020 1230 40.7%

2012 2807 1206 42,9%

2013 3064 1148 37,4%

Одприказот,освенштоможемедазабележемерастнаизрекувањетозатворски

казни,сонајвисокбројво2012година,особенозагрижувачкиефактотдекаво

последнитетригодини,високаестапкатанаизреченикраткотрајниказниитоа

повеќеодеднатретина,односнодо42.9%одвкупниотбројизреченизатворски

казни.Вакватасостојбаукажувадеказатворитесеполнисосторителинат.н.

багателенкриминал,изложенинаситеризицикоигинудиказнатазатвор.

10http://www.stat.gov.mk/PublikaciiPoOblast.aspx?id=43&rbrObl=6

1.4. УлогатаназатворитеисостојбитевоРепубликаМакедонија


Концептотнапочитувањеначовековитеправа,почитувањенадостоинството

наличностаначовекот,аштосеоднесуваиназатворениците,сеафирмираниз

донесувањенанизаправнидокументикоисодржатстандардикоидржавитетреба

дагиисполнатитоазатретманотназатворениците,нивнаресоцијализација

иреинтеграцијавоопштеството.Ератанамодернотозатворскоуредувањее

одбележанасодонесувањетонаСтандарднитеминималниправилазапостапување

созатворенициодстрананаОбединетитенацииво1955година,аваквататенденција

јапродолжииСоветотнаЕвропасоПрепоракатазаЕвропскизатворскиправила

(ревидиранво2006година).Прашањатаодпенитенцијарнатаобластсетретираат

исодругиинструментинаСоветотнаЕвропа,меѓукоинајзначајнисеконвенциите,

прецедентнотоправонаЕвропскиотсудзачовековиправаистандардитена

Европскиоткомитетзаспречувањенатортура.Притоасеналагасопостапувањето

созатвореницитеиизвршувањетоназатворскитеказнидасеимаатпредвид

сигурносните,безбедноснитеидисциплинскитепотреби,аистовременодасе

обезбедатизатворскиусловикоинегонарушуваатчовековотодостоинство,како

инудењеможностизавршењенакорисниработиитретманназатворениците,

прекукоиќесеподготватзареинтеграцијавоопштеството.

ВоРепубликаМакедонија,казнатазатворивоспитнатамеркаупатувањево

воспитно–поправендомсеизвршувавоказнено-поправниивоспитно-поправни

установи.Поделбатанаказнено-поправнитеустановиенаказнено-поправни

домовиизатвори.Тиеимаатсвојствонаправнолице,анивнотофинансирање

какоединкикорисницисеобезбедувапрекубуџетскиоткорисникУправатаза

11Љ.Арнаудовски,А.Груевска-Дракулевски,„Пенологија“,втордел,Скопје,2013,стр.6612ГодишенизвештајзасостојбитеодобластаначовековитеправавоРепубликаМакедонијаво2013година–ХелсиншкиКомитет,достапнонаhttp://www.mhc.org.mk/

извршувањесанкции.ВоРепубликаМакедонијаиматриказненопоправнидомови,

осумзатвориидвавоситно-поправнидомови11.

СпоредизвештаитенаНародниотправобранител,Комитетотзаспречување

натортураиХелсиншкиоткомитет12,какоивоизвештаитенаЕвропскатакомисија

занапредокотнаРепубликаМакедонија,какогенералнипроблемизазатворскиот

системсенотиранипренатрупаност,тортура,нехуманидеградирачкипристапкон

затворениците,непристојниматеријалниуслови,отсуствонабилокаковрежим,

непрофесионалноменаџирање,несоодветназдравственазаштитаинедостаток

наконтролаинадзор.Воизвештаитеособеносепотенциранилошитесостојбиво

најголемиотмакедонскизатворИдризово,кадеосвенпренатрупаноста,забележани

сеиобвинувањазамалтретирањеназатвореницитеинасилствомеѓунив,недостиг

напрофесионаленпристап,опасниинездравиусловизаживот.


Казнено – поправна установа

Капацитет на затворски дел

во КПУ

Капацитет на притворски одделенија

Бројна состојба на осудени

лица во КПУ

Бројна состојба на притворени лица

во КПУ

КПДИдризово 1904 0 1679 0

КПДШтип 210 0 323 0

КПДодотворенвид–Струга 60 0 77 0

ЗатворСкопје 128 310 194 312

ЗатворТетово 48 24 87 21

ЗатворБитола 60 22 106 15

ЗатворПрилеп 85 16 91 4

ЗатворСтрумица 62 0 144 0

ЗатворГевгелија 43 12 71 2

ЗатворКуманово 178 48 167 38

КриваПаланка–з.Куманово 23 0 29 0

ЗатворОхрид–малолетнички 35 18 8 9

ВКУПНО 2026 450 2976 401

ВПДТетово 43 0 29 0

Одстатистичкитеподатоциможедасеконстатирадеканајголеманатрупаност

постоивоказнено-поправниотдомИдризовоитоаодвкупенкапацитетод1094,

бројнатасостојбанаосуденителицаизнесува1679односнонедостигза585осудени

лица.СоцелприкажувањенасликатаназатворотИдризово,наведувамеизвадок

одизвештајотнаНародниотправобранител–националенпревентивенмеханизам

од2013година:

„ПрипосетатанастационаротнаКПД„Идризово“,НПМзатекнасостојбана

лошихигиенскиусловиируиниранисобивокоисесместенилицакорисницина

метадонскатерапија.Стационаротестаразградакојаеделумноруинирана,на

надворешностаевидливодронодвлага,апрозорцитеседотраени.Наденотна

посетатавостационаротбеасместени130лицараспоредениво30соби,абеше

затекнатоиеднолицекоебешесместеновоходник.Вособитеимашеприсуствона

влага,аосуденителицаистакнаадекавозимскиусловинемагреење.Поголемдел

одсобитебеаневаросанииизвалкани,воиститебеапоставенистариормарчиња

зачувањеналичниработи,апрозорцитесемалиинеобезбедуваатдоволенпроток

надневнасветлина.Вособитесевградениизаграденитоалетикоибеаволоша

состојба,валканиинеодржувани,хигиенатавотушевитебешенанискониво,се

чувствувашенепријатнамиризбанауринаикајиститебешевидливозначително

оштетувањенаплочкитеимијалницитекоигикористатосуденителица“13.

ВозатворотвоПрилеп,сеупатуваатосуденисторителинакривичниделаод

подрачјетонаосновнитесудовиПрилепиКрушевоитоамашкилица–примарни

сторителиосуденинаказназатвордо3години,машкилица–повторници,осудени

наказназатвордо6месециимашкииженскилицанакоиимеопределенпритвор

освенпритворзакривичниделазакоиепропишанаказназатвороднајмалку10

годиниилидоживотензатвор.Одстатистичкитеподатоциможедасеконстатира

декакапацитетоткојгопоседувазатворотвоПрилепеисполнетинадминатза6

осуденилицаповеќе.

ВоизвештајотнаНародниотправобранителза2013година,бешеконстатирано

возатворотусловитеседобриигизадоволуваатмеѓународнитестандардиво

делотнаголемината,аводелотнахигиенскатасостојба–делумнозадоволително

нивоиакобилозабележаноголемоколичествонавлага.Воизвештајоткако

позитивенпримербешепосоченаработатаналекаротвозатворотвоПрилепкој

13Годишенизвештај,Националенпревентивенмеханизам“Скопје,мај2013,стр.47


истовременоивршелаконтроланаквалитетотнахраната.Припоследнатапосетана

16.10.2014година,воприемнотоодделениеНПМконстатирашезадоволителнониво

наусловите,соконстатацијадекавратитенапросториитесеуштесеоштетени,што

можедадоведатдонедоволнозатоплувањенасобитевотекотназимскиотпериод.

Лекароткојбилпретходновработен,заминалводругаздравственаинституцијаод

септемвриоваагодина,амедицинскасестранеевработена.Воприемнотоодделение

ималосместенолицапрефрлениодКПДИдризовоиедноновоприменоосудено

лице,приштоНПМуштееднашискажувазагриженостзаможностазаширењена

криминогенаинфекција.Истотакаутврденоедеказапритворенителицанема

променивоодноснаслужењетоиконзумирањетонахраната,односноипонатаму

хранатајаконзумираатвопросториитевокоиноќеваативокоиистовременоги

извршуваатхигиенскитеифизиолошкитепотреби.ВозатворотПрилепсеуштене

еспроведенобразовниотпроцескојсогласноЗИСтребадабидеорганизиранод

странанаМинистерствотозаобразованиеинаука14.

ОдстрананасудијатазаизвршувањесанкциивоОсновниотсудвоПрилеп,при

спроведувањетонаинтервјутоконстатираше:„Припоследнатапосетаназатворот

воПрилеп,односновоотвореното,полуотворенотоизатворенотоодделение,во

мартоваагодина(2015),констатиравдекасостојбатавозатворотедобра,иако

бројотназатвореницибеше94,акапацитетотназатвороте85.Затворениците

беагенералнозадоволниододносотнавработенитеиусловитевозатворот,но

сеуштенемавработендоктор,постапкатабилавотек.“

14Повеќенаhttp://ombudsman.mk/upload/NPM-dokumenti/2014/Poseti/Posledovatelna%20poseta%20Zatvor%20Prilep-16.10.2014.pdf

Заисполнувањенацелитенаказнувањетоодносноостварувањетона

генералнатаиспецијалнатапревенција,какоизапревенцијаодризицитеи

негативнитеефектикоигипроизведуваказнатазатвор,неопходнаепотребата

одпоинаковначиннаделувањенадвородзатворскитеинституции.Облицитена

деинституционализиранореагирање,ресоцијализација,реинтеграцијавозаедницата

иреституцијананаправенаташтетасепоставенивосистемотнаалтернативни

мерки,акоипретставуваатсанкцииштосереализираатвосаматазаедница.

Иститепретставуваатхуманизираницивилизиранначиннасанкционирањена

одреденикриминалниповеденија.Тиенепретставуваатизбегнувањеодказнување

наодговорниотсторителнакривичнодело,тукуизбегнувањеодказнатазатвор,

апритоавраќањенасторителотвосрединатакадејанаправилштетата,директно

дајанадомести.Тиеделуваатнатојначинштоговраќаатосуденотолицево

средината,наслобода,кадеподконтролаинадзорнаднеговотоповедение,илисо

задавањенаопределенаобврска,ќеседејствувадајаразвиесвојатаодговорност

икористконзаедницата,аистовременоизаедницатадагоотстранипритисокот

штовлијаелзатаквотоповедение.

Предноститекоисеманифестираатконсторителитесенивнатанестигматизација,

можностзаизврувањенасанкцијатавокруготназаедницата,намалувањена

стапкатанакриминалирецидевизам,намалувањенанатрупаностаназатворите.

Несеодпомалаважностифинансискитеефектидоколкусеземевопредвидцената

начинењенаедендензатвор15.

Алтернативнитемеркисеопределенизаодреденвиднасторителинакривични

делаитоагенералнозанискоризичнисторители.Всушносттиесеприменуваат

15Џ.Саити,„Алтернативнитемеркинаспротиновитеоблицинакриминалитет“,Скопје,2013,стр.41

1.5. Предностинаалтернативнитемерки


напрвопрестапници,кадесесметадекаризикотодповторувањенакривичното

делоемалидекасопомошнаалтернативнатамеркаќесевлијаеврзнеговото

поведение,аистовременоќесезадоволииинтересотназаедницата.Овиемерки

настојуваатдагопроменатиодносотпомеѓусторителотижртватапредсепреку

воспоставувањекомуникацијамеѓунивиразрешувањенанастанатиотконфликт,

прекуактивирањенаулогатанажртватавопроцесотнапредлагањеиизрекување

наалтернативнитемерки,отстранувањенапоследиците,обештетувањенажртватаи

обезбедувањенаадекватназаштита.Станувазборзазаштитакаковопостапката,

такаиодсторителот16.Соизразувањетосогласностнасторителот,сесметадека

лицетоќејаприфатииќесоработувавоизвршувањетонамерката,аштоќедоведе

докрајниотефект.Ваквиотпристапесоцелресоцијализацијанасторителоткако

иможностзанамалувањенарецидивизмот.

Покрајтоаштојавнитеобвинителстваисудовитесевклученивопостапката

наприменанаалтернативнитемерки,одособенаважностеулогатанацентарот

засоцијалниработикојаеклучнавоимплементацијатанамерките,аштони

укажувадекацелтанаалтернативнитемеркиеоддалечувањеодрепресивните

органиипоинаковобликнареагирањеиизвршување.Фактотштозатворите

непроизведуваатресоцијализираниграѓани,епричинаповеќезаедницатада

учествувавопоправањетонаповедениетонаосудените,аштозначиидиректно

учествовосоцијалнатаконтроланакриминалотиначинзанеговосправувањеи

спречување.

16Љ.Арнаудовски,Г.Л.Бужаровска,Д.Целевски,Л.Нанев,„Стратегијазаимлементацијанаалтернативнитемерки“,СППМД,Скопје,2004година,стр.35-38

Глава 2Законска рамка на системот на алтернативни мерки


СоновелатавоКривичниотзаконикво2004година,воказненоправниот

системсевоведениалтернативнитемерки,приштосеотсликуваатуниверзалните

определбинасовременотоказненоправо,изразенонизспектаротнамеѓународни

документи,приштоевоспоставенследниотсистемнаалтернативнимерки:

• Условнаосуда

• Условнаосудасозаштитеннадзор

• Условнопрекинувањенакривичнатапостапка

• Општокориснаработа

• Судскаопоменаи

• Куќензатвор

Вочленот48одКривичниотзаконикеопределенапосебнатацелна

алтернативнитемерки:конказненоодговорниотсторителданесепримениказна

заполесниделакогатоанеенужнозарадиказненоправназаштитаикогаможе

дасеочекувадекацелтанаказнувањетоможедасеостварисопредупредување

созаканазаказна(условнаосуда),самопредупредување(судскаопомена)илисо

мерканапомошинадзорнаоднесувањетонасторителотнаслобода.

Иаконекоиодалтернативнитемеркиипретходнобеапредвидени,несомнено,

проширувањетонавидовитеалтернативнимеркиеодзначењенахуманизација

иублажувањенаказненатаполитикаиафирмацијанаконцептотначовекови

слободииправавосистемотнасанкции.

Вакапоставениотсистемнаалтернативнимеркигиопределувапревентивните

санкциикајкоиепотиснатретрибутивниотелементиеставенвофункцијана

2.1. ПравнарамканаалтернативнитемеркивоКривичниотзаконикнаР.Македонија

заканазаказна,аштогозасилуванивнотосецијално-превентивнодејство.

Дефинирањетонацелитенаалтернативнитемеркигонаведуваконцептотза

заменанаказнатазатвор,приштогиставанаистонивоказненоправнатазаштита

одеднастранаиреалнитеочекувањазапостигнувањенацелитенаказнувањето

оддругастрана,апритоаопределувајќигоусловот–заполесникривичнидела.

Воспоставувањетонасистемотнаалтернативнимеркибешепроследеносо

создавањенасоодветниорганизацискипретпоставкизанивноизвршувањепри

штобеаизвршениизменивоЗаконотзаизвршувањесанкцииибешесоздадена

правнарамказанивносоодветноизршување.

Вонашетоказненозаконодавствопостојатидругиоблициивидовина

казнувањенасторителинакривичниделакоиносателементинаваквиотначинна

однесувањеконнив,новооваанасокаќесеопределимесамозаалтернативните

меркиодчетвртатаглаваодКривичниотзаконик.

2.1.1. Условнаосуда

Приизрекувањенаусловнаосуда,предсетребадасезематвопредвид

одредбитеодчл.48одКЗзацелитенаалтернативнитемерки.Условнаосудаможе

дамусеизреченасторителнакривичноделонакојсудотќемуутврдиказна,при

штоистовременоќесеопределидекатаанемадасеизвршидоколкуосудениот

завреметокоесудотгоопределил,акоевременеможедабидепократкоодедна

нитуподолгоодпетгодини(времезапроверување),несториновокривичнодело.

Условнатаосудаодносноказнатакојаќејаизвршиосудениотдоколкувовремето

напроверкаизвршиновокривичнодело,можедабидезатворскаилипарична,

односносеопределувавозависностодтежинатанаделото,објектотназаштита,


околноститеподкоиестореноделотоиличнитесвојстванасторителот.Истотака

судотможевоусловнатаосудадаопределидекаосудениотќејаизвршиказната

доколкувоопределенрокнејавратиимотнатакористприбавенаодизвршеното

дело,нејанадоместиштетатакојајапредизвикалилинеисполнидругиобврски.

Рокотнанаведенитеобврскикоитребаосудениотдагиисполнигиутврдуваво

времетозапроверка.Условнаосудасудотможедаизречесамоакоказнатакоја

муеутврденанасторителотезатвордодвегодиниилипаричнаказна,земајќиги

предвидиодредбитезаублажувањенаказната.Приодлучувањето,судотосвен

зацелтанаусловнатаосуда,водисметкаизаличностанасторителот,неговиот

поранешенживот,неговотооднесувањепоизвршенотодело,степенотнакривична

одговорностидругиоколности17.Доколкусудотјаотповикаусловнатаосуда

порадиновосторенокривичноделонаосудениотвовреметонапроверување,

судотќемуизречеединственаказнанаосудениотизапретходнотоизановото

кривичнодело.Истотака,доколкуосудениотсториновокривичноделово

времетонапроверување,судотценејќигиоколностите,сродностанаделата,

значењетоипобудите,можедамуизречеусловнаосудаизановотодело,пришто

ќеопределинововременапроверувањекоенеможедабидепократкоодедна

нитуповеќеодпетгодини,сметајќиодденотнаправосилностанановатапресуда.

Акосоусловнатаосуда,наосудениотмуеопределенодаисполнинекаква

обврска,аистиотворокоткојеопределенвопресудатанејаисполни,судотможе

ворамкитенавреметонапроверкаилидагопродолжирокотнаисполнување

наобврскатаилидајаизречеказнатавоусловнатаосудаодноснодајаотповика

условнатаосуда.Условнатаосудасудотможедајаотповикавотекотнавреметона

прoверка.Доколкуосудениотвоопределенотовреместориновокривичнодело,

атоаеутврденосопресудадурипоистекотнавреметонапроверка,условната

осудаможедасеотповиканајдоцнаворокодеднагодинапоистекотнавремето

17Кривичензаконик,член50ст.3

напроверка,условнатаосудаможедасеотповиканајдоцнаворокодеднагодина

поистекотнавреметонапроверка.Акогаосудениотвоопределениотрокнеја

исполниобврскаташтовопресудатамуеопределена,судотнајдоцнаворокод

еднагодинаодденотнаистекотнавреметонапроверка,можедаопределидасе

извршиказнатаодусловнатаосуда.

2.1.2. Условнаосудасозаштитеннадзор

Целтанаусловнатаосудасозаштитеннадзор,покрајосновнатацелкојаја

имаусловнатаосуда,ересоцијализацијанасторителотсоприменанамеркина

надзор,грижа,помошизаштита,анејзинатасодржинасесостоиодопределување

наобврскиштотребадагиисполниусловноосудениотвовреметонапроверка

коегоопределилсудот.

Согласночл.55одКривичензаконик,заштитниотнадзоргоодредувасудот

когасметадекаусловнатаосуданемадоволнодавлијаеврзсторителотданеврши

повторнокривичнидела,приштооколноститекоисеоднесуваатналичностана

сторителорилисрединатавокојаживее,гооправдувааточекувањетодекацелтана

условнатаосудаќесепостигнеакосеопределатимеркинапомош,грижанадзор

илизаштита.

Судотнаосудениотможедамуодредиеднаодследнитеобврски18:

• Оспособување,остручувањеипреквалификувањезадаможеосудениотда

гозадржиработнотоместоштогозаземаилидабидатсоздаденипретпоставки

завработување;

• Прифаќањенавработувањештоодговаранаспособноститеисклоностана

осудениот;

18Кривичензаконик,обврскикајзаштитниотнадзор,чл.56ст.1


• Посетувањенапрограмазаработасоосуденицизакривичниделасторени

привршењенасемејнонасилство;

• Извршувањенаобврскитезаиздржувањенасемејството,подигањенадецата

идругисемејниобврски;

• Овозможувањеувидисоветивоврскасораспоредувањетоитрошењетона

средстватаодплататаидругитеприходиштогиостварува,

• Непосетувањеопределенивидовилокалиилидругиместакадештосеточи

алкохоленпијалакилисеигранасреќа;

• Забрананаупотребанаалкохолнипијалаци,дрогиидругипсихотропни

супстанции;

• Користењенаслободнотовремеспоредоценанасоцијалниоторган;

• Одбегнувањеинедружењесолицакоинегативновлијаатврзосудениоти

• Подложувањеналекувањеилисоцијалнарехабилитацијавосоодветни

специјализираниустанови.

Приизрекувањенаобврската,судотјаземавопредвидличностанасторителот,

неговатаздравственасостојбаипсихичкитесвојства,возраста,материјалнитеи

семејнитеуслови,околноститеподкоиесторенокривичнотодело,поведението

насторителотпоизвршувањетонаделото,побудитеодкоигоизвршилделотои

другиоколностиприштосудоттребадаводисметкаданесеповредувачовековото

достоинствонитудасепредизвикуваатнепотребнитешкотии.

Належенорганзаспроведувањетоназаштитниотнадзорвоисполнувањето

наобврскатанаосудениотесоцијалниоторган,какоисоодветносоветувалиште.

Социјалниоторганисоветувалиштетоседолжнидагосоветуваат,поттикнуваат

ипомагаатнаосудениотдајаизвршиобврската,приштоќегосфатизначењето

иќесеисполнатцелитенаказнувањето,аистотакаиповременодагоизвестува

судотзасостојбатавоисполнувањетонаобврската.Подсоцијаленорган

подразбирааторганитезасоцијалнаработавоопштините,центритезасоцијална

работаидругиоргаништосозаконсеоснованизавршењесоцијалнадејност.

Заизрекувањетонаусловнаосудасозаштитеннадзорнеерелевантна

согласностанасторителотнакривичнотоделозаприфаќањенаобврската.Ова

решениегонагласуваретрибутивниоткарактеригиредуцираефектитенаоваа

санкција,затоаштоединственотоштогообврзувасторителотедагиисполни

наложенитеобврски,адоколкунегиисполниусловнатаосудаќебидеотповикана.

Доколкуусловноосудениотнејаисполнуваобврската,судотможево

времетонапроверувањедагопродолжитраењетоназаштитниотнадзорилида

јаотповикаусловнатаосуда.Истотакавовреметододекатраеусловнотоодлагање

наизвршувањетонаутврденатаказна,попредлогнасоцијалниоторганилина

осуденотолице,судотможедајазамениопределенатаобврскасодругаилидаја

укине.Акопоправосилностанаодлукатасокојаеопределензаштитниотнадзор

поминеповеќеодшестмесеци,анадзоротнепочнал,судотповторноќеодлучи

запотребатаоднеговотоизвршување.

Разликатаодусловнатаосудаиусловнатаосудасозаштитеннадзорсоусловното

прекинувањенакривичнатапостапкаетоаштопрвитедвесесостојатвоосуда

сокоисесуспендираказната,аовааалтернативнамеркаесудскаалтернативана

водењетонаказненапостапка.Заедничкиелементнаситетриалтернативнимерки

еприродатанаусловот,односновоопределениотрок,сторителотнаделото,да

несториновокривичнодело.

Условнотопрекинувањенакривичнатапостапкаеопределенозакривични

делазакоиепропишанапаричнаказнаиликазназатвордоеднагодина.

2.1.3 Условнопрекинувањенакривичнатапостапка


Притоасудотможедаодлучипораспитотнаобвинетиотисослушувањетои

согласностанаоштетениотдајапрекинепостапката,подусловсторителотво

рокотвокојтраепрекинувањетонапостапкатаданесториновокривичнодело.

Сосудскатаодлука,постапкатаможедабидепрекинатанајмногуворокодедна

година.Рокотнапрекинувањенапостапкатанесезасметуваворокотназастареност

накривичнотогонење.

Постапкатасезапираакосторителотворокотнапроверувањенесториново

делоилиаковотојрокнесеоткриедеканекоепретходносторенокривичнодело.

Судотприодлучувањетозаприменувањенаоваамерка,гоземавопредвидособено

изразенотокаењеиизвинувањенасторителот,отстранувањетонапоследиците

инадоместувањетонаштетатапредизвиканаодкривичнотодело.

2.1.4. Општокориснаработа

Овааалтернативнамеркасесостоиодзадолжителнанеплатенаработа,

воопределенбројначасовивослободнотовременасторителот,вокористна

заедницатаисодоброволноучествонасамиотсторител.Оваамеркајанагласува

превентивнатаиресоцијализирачкафункција,какоиинволвирањетовозаедницата

насторителот,соштосесоздаваатреалнипретпоставкизаодбегнувањена

краткотрајнитеказни.

Оваамеркаепропишаназакривичниделазакоиепредвиденапаричнаказна

иликазназатвордотригодини,акоделотоестореноподолеснувачкиоколности

исторителотпоранонебилосудуван.Засудотдаможедајаизречеоваамерка,

неопходноеиизразувањетонасогласностодстрананасторителот.

Меркатасеизрекувавотраењеод40до240часа,штоосудениотеобврзан

дагиодработибезнадоместокводржавенорган,јавнопретпријатие,јавна

установаилихуманитарнаорганизација,завременадржавнипразници,саботни

инеделниденовиинепократкоодпетчасанеделно,вопериоднајмногудо12

месеца.Когапостојатздравствениилиоправданиличниисемејнипричинисудот

можедагопродолжиизвршувањетонамеркатанајмногууштезашестмесеци.

Вослучаитекогаеизреченапаричнаказнадо90дневниглобиили1.800евра

воденарскапротиввредностиликазназатвордотримесеца,судотможеистовремено

даодлучи,побарањенаосудениот,зазаменанаказнатасоопштокориснаработа,

приштоедендензатвор,дневнаглобаили20евраводенарскапротиввредностсе

заменуваатсотричасаопштокориснаработасотоаштовкупниотзбирначасови

неможеданадмине240часа.Приодлучувањетозазаменанаказнатасомерката

наопштокориснаработасудотќејаземепредвидтежинатанаделото,степенотна

кривичнатаодговорност,поранешнатанеосудуваностнасторителотиизвршеното

надоместувањенаштетатаилиотстранувањенадругитештетнипоследицина

делото.

Согласностав4одчл.58-б,надзоротнадисполнувањетонаобврскитена

осудениотвршисудот,вопостапкауреденасозакон.

Акоосудениотнегиисполнуваилинеуредногиисполнувасвоитеработни

обврски,судотписменогоопоменува,аакотојпродолжисотаквотооднесување

судотможедаодлучидагозголемибројотначасовитеилидагопродолжи

извршувањетонамеркатазанајмногутримесеца,акозатоапостојатоправдани

причиниилидагозаменинеизвршениотделодмеркатасопаричнаказнаиликазна

затвор,такаштозасекоитричасаопштокориснаработасезасметуваеднадневна

глобаилиедендензатвор.Приодлучувањетозазаменатасопаричнаказнаили

казназатворсудотќесераководиодтежинатанаделото,степенотнакривичната

одговорностиодносотнаосудениотконизреченатамерканаопштокориснаработа.

Акоосудениотнејаизвршуваопштокориснатаработа,изреченакакозаменаза


паричнатаказнаиликазнатазатвор,судотќедонесеодлуказаизвршувањена

изреченатаказна.Работнатаобврскаштосторителотјаисполнилсезасметува

воказната,приштозасекоитричасаопштокориснаработасезасметуваеден

дензатворилиеднадневнаглобаили20евраводенарскапротиввредност.

Заразликаодусловнатаосудаиусловнатаосудасозаштитеннадзор,кадее

присутназаканатаодказнаконсторителотдоколкувовреметонапроверкаизврши

новикривичнодело,кајсудскатаопоменапредупредувањетотребадаизврши

улоганаставањеназнаењенасторителот,штоќегоочекуваакопродолжисо

криминалниактивности,односносесостоивообичнопредупредување.Мнозинското

гобраниставотдекасудскатаопоменаесовремен,хуманизиранобликнареакција,

погодназаодбегнувањенаособенопроблематичнитекраткотрајниказнизатвор,

содоволенсоцијално-превентивенигенерално-превентивенкапацитет19,изразен

низочекувањетодекаедоволноефикасназадавлијаеврзсторителоткојдржи

досопственатачестиуглед,какоизајакнењенаопштитеморалнивредностии

почитувањетонаправнитенорми.

Одлукатавокојаеизреченасудскаопоменагопотенцирапревентивниот

карактерисодржилатентенретрибутивенелементкојсесостоивонавестување

казнавослучајнаповторноизвршувањенаделотоифактичкиелементвосмисла

најавнаосуданасторителотнасоченаконнеговоомаловажување.Всушностсе

работизапосебнаспецијално-превентивнамеркаштогоостварувасвоетодејство

прекумораленпрекоријавнонеодобрувањезасторенотодело.

2.1.5 Судскаопомена

Согласнозаконскатаодредбаодчлен59одКривичниотзаконик,судската

опоменаможедасеизречезакривичниделазакоиепредвиденаказназатвордо

19В.Камбовски,„Казненоправо,општдел“,третоизменетоиздание,Скопје,2006година,стр.742

еднагодинаилипаричнаказна,асесторениподособеноолеснителниоколности

коигиправатособенолесни,какоизаопределеникривичниделаиподуслови

предвиденисозакон,закоиепредвиденаказназатвордотригодини.

Вослучајвокојимаповеќеделавостек,судотможедаизречееднасудска

опоменаакозасекоеделопостојатусловизанејзиноизрекување.Нееможна

применаинаказнаинасудскаопмена,споредправилотонакумулација,затоа

штовотојслучајбисеизгубиласмислатанавакватаалтернативнамерка.Судот

приодлучувањетозаизрекувањесудскаопомена,требадаводисметказацелтана

судскатаопомена,приштоособеноќегиземевопредвидличностанасторителот,

неговиотпоранешенживот,неговотооднесувањепоизвршувањетонакривичното

дело,степенотнакривичнаодговорностидругитеоколностиподкоиделотое

извршено.

2.1.6. Куќензатвор

Алтернативнатамеркакуќензатворпретставувамодалитетнаиздржувањето

наказнатазатвор,односнонаосудениоткојподопределенитезаконскиусловиму

еизреченаказназатворјаиздржувавосвојотдом.Куќниотзатвор,всушностсе

сведуваназабраназанапуштањенадомотнаосудениотвотекотнацелиотден,

определеновремеилисамопрекуноќта.Покрајосновнатазабраназанапуштање

надомот,куќниотзатворвокојевклученоиелектронскоследењесопомошна

специјалниелектронскиуреди,вклучуваиперманентноследењенадвижењето

наосудениотвовреметоопределеноодстрананасудот.

Условитекоисепредвиденивочленот59-азаизвлекувањенамеркатакуќен

затворсеоднесуваатнасторителинакривичниделазакоиепредвиденапарична

казнаиликазназатвордоеднагодина,асеоднесуванакатегоријанасторители


накривичниделакоигиимаатследнитекарактеристики:стари,изнемоштени,тешко

болниибременижени.Судотвоодлукатаизрекуваказназатвориистовремено

одлучувадекаказнатаќесеиздржувавокуќензатвор.Приизрекувањетонамерката

куќензатвор,потребнаесогласностодстрананасторителот.

Доколкупостојатусловисосовремениелектронскиилителекумуникациски

средства,судотможедајазамениказнатазатворсокуќензатвор,соцелдасе

контролираизвршувањетонакуќниотзатворштосесостоивозабранатаза

напуштањенадомотодстрананаосудениот.Надзоротнадизвршувањетона

куќниотзатворговршисудот,апритоаможедаодредипреземањенаопределени

меркинанадзориодстрананаполицијатавоместотовокоесенаоѓадомот

наосудениот,сообврсказаредовноизвестувањезанивнотовршење.Доколку

осудениотјапрекршизабранатазанапуштањенадомот,судотможедаодреди

заменетатаказназатвордасеизвршивоцелоствоустановазаизвршувањена

казнатазатвор.

2.2.Правнарамканаизрекувањетоалтернативнимеркипоставенаво-Законотзакривичнапостапка

Закривичнитеделазакоиможедасеизречаталтернативнитемерки:

општокориснаработа,условнопрекинувањенакривичнатапостапкаикуќен

затвор,попредлогнајавниотобвинител,акосеисполнетиусловитеодКривичниот

законик,судотможедагиизречебезодржувањенаглавнарасправа20.Предлогот

заизрекувањеалтернативнимеркиможедагопонесеприватниоттужител.

20Законзакривичнапостапка,„СлужбенвесникнаРМ“,бр.150од18.11.2010година,член506

Предсудотдајаизречепресудата,судијатапоединецгиповикувастранките

идоколкуобвинетиотпредсудотсепротивизадонесувањепресудавокојаќему

бидеизреченаалтернативнамерка,судотќеотвориглавнарасправаипостапката

ќепродолжиспоредодредбитезаглавнарасправа.

Вопресудатавокојаеизреченаопштокориснаработа,какопримарнакривична

санкција,судотќеопредели:закоеделообвинетиотсеогласувазавиновен,со

назначувањенафактитеиоколноститештопретставуваатобележјенакривично

дело,какоинаониеодкоизависиприменатанаопределенаодредбаодКривичниот

закон,законскиназивнакривичнотоделоикоиодредбиодКривичниотзакон

сеприменети,вкупенбројначасовинаопштокориснаработа,вкупенбројна

часовиштоморадасеизвршатвотекотнаеднанедела,местонаизвршувањена

општокориснатаработа,последицитевослучајнанепридржувањеконмеркатаи

начинотназаменанаопштокориснатаработасоказназатвор.

Вослучајкогаосудениотнакојсудотмуеизречеколпаричнаказнадо90

дневниглобииликазназатворвотрањедотримесеци,поднесебарањезазамена

соалтернативнамеркаопштокориснаработа,судотдонесуварешениезаначинот

назаменанапаричнатаказнаиликазнатазатворсоопштокориснаработа.

Когасеисполнетизаконскитеусловизаусловнопрекинувањенаводењена

кривичнатапостапка,судотпопредлогнаовластениоттужителќедонесерешение

запрекинувањенапостапката,вокојаќегоопределирокотнапрекинувањена

постапкатаиобврскатанасторителот,вотојрокданесториновокривичноделоида

гиисполнидругитепредвидениобврски.Поистекотнарокотзапрекинување,судот

донесуварешениезазапирањенапостапкатадоколкусторителотсепридржувал

конпредвиденитеусловииобврскиопределенисорешението.Противваквото

решение,странкитеимаатправонажалбаворокодосумдена.


2.3. Управазаизвршувањесанкции

Управатазаизвршувањесанкции,согласноЗаконотзаизвршувањесанкции,

јарегулирасфератанаизвршувањенаалтернативнитемерки.Тааеорганво

составнаМинистерствотозаправдаиимасвојствонаправнолице.СоУправата

раководидиректоркојгоименуваиразрешуваВладатанаР.Македонија,асе

бирапопредлогнаМинистеротзаправда,сомандатвотраењеодпетгодини,со

можностзареизбор.АлтуелендиректорнаУправатазаизвршувањесанкциие

г-ѓаЛидијаГаврилоска21.ВорамкитенаУправата,восекторотзауправниработии

правнианализи,формираноеодделениезаизвршувањенаалтернативнимерки.

Основнатаактивност,согласноЗаконотзаизвшувањесанкцииедагоорганизира,

спроведуваивршинадзорнаизвршувањетонаказнатазатвор,малолетнички

затвор,алтернативнитемерки,општокориснаработаикуќензатвор,заштитниот

надзоризреченсоодлуказаусловнаосудаилизаусловенотпуст,какоивоспитната

меркаупатувањевовоспитно-поправендом,даобезбедуваконтинуирана

обукаиусовршувањенавработените,односнодаорганизираобукиидаврши

проверканазнаењетоиспособноститенавработенитевоказнено-поправнитеи

воспитнопоправнитеустановиидаостварувасоработкасоустанови,здруженија

иорганизациикоисезанимаваатсопроблемитенаизвршувањетонасанкциите.

Поодноснаалтернативнитемерки,основнатаактивностнаУправатаеда

говршистручно-инструкторскиотнадзорвоизвршувањетонамерките,ашто

опфаќаактивностинанадзорнапостапката,контроланазаконскотоизвршување

иконтроланатоадалилицатасепридржуваатдопланотипрограматадонесени

одЦентаротзасоцијалнигрижи.

21Повеќенаhttp://www.pravda.gov.mk/organizacija_detail3.asp?lang=mak&id=5

Во2008година,Управатаучествувашеводонесувањенаподзаконскиактисо

коисерегулираизвршувањетонаалтернативнитемеркиитоа:Правилникза

условите,постапкатаиначинотзаиздавањеиодземањенадозволазаизвршување

наалтернативнимерки,Правилникзавидотиусловитезаизвршувањена

општокориснаработаиПравилникзаизвршувањенастручно-инструкторки

надзорвоизвршувањетонаалтернативнитемерки,аистотакаУправатасклучи

имеморандумизасоработкасојавнипретпријатијананивонаградСкопје,кои

сесогласнидагиприфататлицатанакоиимеизреченамеркаопштокорисна

работа.УправатазаизвршувањесанкциивосоработкасоНационалнатаслужба

зауправувањесоосуденилицавоВеликаБританија(НОМС)иБританскаАмбасада

воСкопје,изработиСтратегијазаразвојнапробацискаслужбавоР.Македонија

соАкционенпланзанејзинареализацијаприштосеобезбеденифинансиски

предусловипрекупретпристапнитефондови-ИПАПроект2010завоспоставување

напробацискисистемвоРепубликаМакедонија.

2.4. Извршувањенаалтернативнитемерки

Правнатарамканаизвршувањетонаалтернатвнитемерки,надлежностите

наорганитеипостапкатаепоставенавоглаватаXVIIIвоЗаконотзаизвршување

санкции22.Соодредбитенаовааглавасеуредуваизвршувањетоназаштитниот

надзоризреченсоодлуказаусловнаосуда,општокориснаработаикуќензатвор.

Алтернативнитемеркисеизвршуваатпоправосилнасудскаодлука,аги

извршуваодделениетозаизвршувањеалтернативнимерки,вонадлежностна

Центаротзасоцијалниработи,споредживеалиштето/престојувалиштетона

осуденотолице.Оваодделениеесоставеноодстручнилицакоепоседуваатдозвола

заизвршувањенаалтернативнимеркиштојаиздаваУправатазаизвршување

22Законзаизвршувањенасанкциите,„СлужбенвесникнаРМ“бр.2од09.01.2006година.


санкции.Одделениетоутврдуваиндивидуаленпланипрограмазаспроведување

наалтернативнитемерки,сообразенсовидотнакривичнотодело,личностана

сторителот,семејнатаположба,имотниотстатусисоисполнувањеопределени

обврскиодстрананаосуденотолице,доколкуиститесеопределениодстранана

судот.Одделениетотребауреднодаводиматичнаевиденцијаидосиезаосуденото

лицевотекотнаспроведувањетонаизвршувањетонаалтернативнатамеркаи

затоаредовнодајаизвестуваУправата.Истотакаодделениетотребанајмалку

еднашнатримесециилипобарањенасудот,дагоизвестисудотзарезултатите

одспроведувањетонаалтернативнатамеркаиизвршувањетонаобврскитена

осуденотолице.

Вослучајкогаосуденотолиценејаприфаќаалтернативнатамерка,одделението

едолжнодагоизвестисудотворокодосумдена.Надзорнадзаконитоставо

извршувањетонаалтернативнатамеркавршисудотштојаизреколмерката,

астручно-инструкторскиотнадзорнадизвршувањетоговршиУправата.За

извршениотнадзориутврденитесостојби,инспекторотзаизвршувањенасанкциите

исудијатазаизвршувањенасанкции,секојворамкитенасвоитеовластувања,

составуваатзаписникитребамеѓусебнодасеизвестуваатзаутврденитесостојби

воизвршувањетонаалтернативнитемеркиизаутврденитенезаконитостипри

вршењенанадзорот.Извршувањетонастручно-инструкторскиотнадзоргоуредува

Министеротзаправдасопосебенакт.

Восептември,2008година,одстрананаминистеротзаправдадонесене

правилникзаизвршувањетонастручно-инструкторскиотнадзорвоизвршувањето

наалтернативнитемерки23.Соправилникотсепропишуваизвршувањетонастручно

-инструкторскиотнадзородстрананаУправатазаизвршувањенасанкциитекоја

требадајаследисостојбатасоправосилноизреченитеалтернативнимеркиод

судовитеспоредживеалиштетоодноснопрестојувалиштетотоналицетоспрема

23Правилникзаизвршувањенастручно-инструкторскиотнадзорвоизвршувањетонаалтернативнитемерки,Скопје,2008година.

еизреченамерката.

ОдстрананаУправатасевршинадзоротпрекуинспекторизаизвршување

насанкциите.Инспекторот,надзоротговршисонепосреденувидвоработатана

стручниотработникзаизвршувањенаалтернативнитемеркиитоа:водокументите

штогисодржидосиетонеопходнизастручно-инструкторскиотнадзор,восодржината

наиндивидуалниотпланипрограмаизготвениодстручниотработник,наначинот,

местотоивреметонаизвршувањенаалтернативнатамеркасогласноизречената

судскаодлукаипрекуписмениинформациизаорганизацијатаифункционирањето

наизвршувањетонаалтернативнитемерки,добиениодЈУЗаводзасоцијални

дејности.

Органитеиинституциитекадесевршинадзорот,седолжнидамуовозможат

наинспекторотувидводокументацијатаинепреченоизвршувањенастручно-

инструкторскиотнадзор.Инспекторотзаизвршениотстручно-инструкторскинадзор

составувазаписниквокојсенаведуваконстатиранатасостојбаисепредлагаат

меркизаотстранувањенаутврденитенеправилностиинедостатоци.Инспекторот

возаписникотопределувароквокојтребадасеотстранатнеправилноститеи

недостатоцивоизвршувањенаалтернативнataмеркa.Записникотсоутврдени

предлогмерки,Управатагодоставувадоцентарот,Заводот,Министерствотоза

трудисоцијалнаполитика,надлежниотсудинадлежнотојавнообвинителство.

Стручно-инструкторскиотнадзорсевршивоработновремеивовремекогасе

извршуваалтернативнатамерка,аможедасеизвршиипобарањеналицето

спремакоесеизвршуваалтернативнатамерка.

Инспекторотпривршењенанадзорот,посветувавниманиеособенона

почитувањетоназагарантиранитеправаналицетоврзкоесеизвршуваалтернативната

меркасогласноЗаконотзаизвршувањенасанкциите.Органитекајкоиеизвршен

надзоротисеконстатиранинеправилностиинедостатоцивоизвршувањетона


алтернативнитемеркигипреземаатутврденитемеркизанивноотстранување

ворокотопределенвозаписникотзаизвршениотстручно-инструкторскинадзор.

• Извршување на заштитен надзор изречен со условна осуда

Заштитниотнадзоризреченсоусловнаодудагоизвршуваодделениетово

Центаротзасоцијалниработи.Одделениетовопланотзаспроведувањеназаштитниот

надзор,гоутврдувавидот,времетраењетоиспроведувањетонанадзоротшто

требадагоостварувавоодноснаисполнувањетонаодделниобврскиодстранана

осуденотолице.Приизвршувањетоназаштитниотнадзор,одделениетоможена

судотдамупредложиизреченитеобврскидагизаменисодруги,дагопродолжи

траењетоназаштитниотнадзорворамкитенавреметонапроверувањеилида

јаотповикаусловнатаосуда.Акоодделениетооценидекацелтанаоваамеркае

постигната,ќегоизвестизатоасудотштојаизреколмеркатаиможедамупредложи

дагозапренатамошнотоизвршувањеназаштитниотнадзор.

• Извршување на општокорисна работа

Согласнозаконотзаизвршувањесанкции,заизвршувањенаопштокорисната

работа,Управатасклучувадоговорзаопштокориснаработасодржавенорган,

јавнопретпријатие,установа,единицаналокалнасамоуправаилисохуманитарна

организацијавокојаосудениотќегиизвршувасвоитеработниобврски.Управата

засклученитедоговоризаспроведувањенаопштокориснатаработа,гиизвестува

одделениетоисудотштојаизреколмерката.ДиректоротнаУправатадонесува

посебенактзавидотиусловитенаизвршувањенаопштокориснатаработа.Во

рокод15дена,одделениетоопределувалицекоеќевршинепосреденнадзорнад

извршувањетонаопштокориснатаработа.

Акоосудениотнегиисполнуваилинеуредногиисполнуваработнитеобврски,

одделениетоможеуснодагоопомени,азатоатребадагоизвестинадлежниот

суд.Акоосудениотипописменатаопоменапродолжисотаквотооднесување,

одделениетоќемупредложинасудотдагозголемибројотначасовитеилидаго

продолжиизвршувањетонамеркатазанајмногутримесеци,акозатоапостојат

оправданипричини,илидагозаменинеизвршениотделодмеркатасопарична

казнаиликазназатвор,такаштозасекоитричасаопштокориснаработасе

засметуваеднадневнаглобаилиедендензатвор.Акоосудениотнејаизвршува

општокориснатаработаизреченакакозаменазапаричнатаказнаиликазната

затвор,одделениетоќемупредложинасудотдадонесеодлуказаизвршувањена

изреченатаказна.

Восептември,2008годинадонесенеправилник24одстрананадиректорот

наУправатазаизвршувањесанкции,асокојсепропишувавидотиусловитена

извршувањенаопштокориснатаработа.Согласноправнилникот,општокорисната

работасеизвршуваво:државниоргани,јавнипретпријатија,установи,единици

налокалнасамоуправаиводругисубјектикоивршатдејноствокојаможедасе

остварицелтанаизвршувањетонаопштокориснатаработа,сокоиУправатаза

извршувањенасанкциитесклучувадоговори.

Општокориснатаработакојасеизвршуватребадабидехуманитарна,еколошка,

комуналнаидабидевокористнаопштественатазаедница.

Правниотсубјектвокојасеупатуваосуденотолицезаизвршувањена

општокориснатаработасеопределуваодстрананасудот.Правосилнатаодлука

заизреченатамеркапокрајзаконскиопределенителицаведнашседоставуваи

доУправатаиправниотсубјект.

24Правилникзавидотиусловитезаизвршувањенаопштокориснатаработа,Скопје,2008година

Општокориснатаработасеизвршуваврзоснованапретходносклучендоговор

помеѓуправнитесубјектииУправата.Договоротзаопштокориснаработасодржи

описнадејноставокојасеизвршуваопштокориснатаработа,виднаопштокорисната

работа,времетраењеиместонаизвршувањенаопштокориснатаработа.

Подобивањенаправосилнасудскаодлука,центаротворокод15дена


струченработниккојќејаизвршуваиќевршинадзорнадизвршувањетона

општокориснатаработа.Стручниотработникведнаштребадаизготвииндивидуален

планипрограмазаработасоосуденотолице.Правниотсубјекттребадаопредели

лицесокоецентаротќеостваруванепосреденконтактиќепомагавоизвршување

наопштокориснатаработа.Стручниотработниквршинепосреденнадзорврз

извршувањетонаопштокориснатаработапрекуследењенареализацијатана

индивидуалниотпланипрограма,непосредноследењенаосуденотолицево

часовитевокоисеизвршуваопштокориснатаработаинепосредниконтактисо

лицетоврзкоесеизвршуваопштокориснатаработа,работодавецот,срединатаво

којасеизвршувамеркатаидругилицазакоиќесеоценидекаможедапридонесат

зауспешностанаопштокориснатаработа.Стручниотработниктребадаводи

дневникзатекотнаизвршувањетонаопштокориснатаработа.

Стручниотработникнајмалкуеднашмесечно,затекотнаизвршувањетона

општокориснатаработа,изготвуваизвештајидавастручномислењезауспешноста

нареализацијанамерката.ТојпрекуЦентарот,веднашќегоизвестисудотакосе

одолжуваилинесеизвршуваопштокориснатаработа.

• Извршување куќен затвор

Изаоваамерка,надлеженорганзаизвршувањееодделениетовоЦентарот

засоцијалниработи,споредживеалиштето/престојувалиштетонаосуденотолице.

Притоаодделениетоопределувалицекоеќевршинадзорнадизвршувањето

накуќниотзатвор,авотекотнаспроведувањетоможедапобарапомошиод

полицијата.

Одделениетовотекотнаизвршувањетонакуќниотзатвормудавапомоши

заштитанаосудениот,согласноиндивидуалниотпланзаспроведувањенамерката.

Одделениетоусногоопоменуваосудениот,доколкунесепридржуваназабраната

занапуштањенадомот,азатоатребадагоизвестувасудот.Доколкуосудениот

продолжисотаквотооднесување,одделениетоќемупредложинасудотзаменетата

казназатворцелоснодасеизвршивоказнено-поправнаустанова.


Глава 3Истражување,анализа и резултати

Ворамкинапредвиденитепроектниактивности,соцелдобивањенаконкретни

сознанијазаимплементацијатанаалтернативнитемерки,какоиставовитена

стручнатајавностпоодноснатемата,извршивмеанонимноанкетирањенадел

одстручнатајавност.Запостигнувањенацелта,резултатитеодистражувањетоги

систематизиравмевопетделаитоа:

• Анкетирањенастручнатајавностнакоиимбеапоставенидесетпрашања,

одчииодговориможемедајадобиемеопштатасликанамнениетонастручната

јавност;

• Обработканастатистичкиподатоцизаутврдувањенасостојбатанаизречени

мерки,добиениодпубликациите–Сторителинакривичнидела,објавениод

Државниотзаводзастатистика,какоидополнителниподатоцидобиенипоодговор

набарањенаинформацииодјавенкарактер;

• Интервјуирањенапретставнициодинституциитекоисевклученивопостапката

наимплементација,асоцелутврдувањенаулогатаипраксатанаинституциите

воимплементирањетонаалтернативнитемерки.

• Анализанапримериодсудскатапраксавокоиеизреченавиднаалтернативна

мерка;

• Трибина–запостигнувањевидливостнарезултатите,информирањеза

состојбитенаимплементацијанаалтернативнитемеркииразвивањедебатаза

темата.

Запостигнувањенаопределенитецели,ворамкитенаистражувањетобеа

вклученипретставницинаинституциите,какоиделодостанататастручнајавност.

Вкупниотбројнаиспитаницие50,восоставприкажаннанаведенататабела,акој

3.1. Методнаистражување


претставуванамеренпримерок.Дополнително,бешеиспратенпосебенпрашалник

доУправатазаизвршувањесанкции,чииодговорисенаведениводелотна

анализатанаУправата.

Испитаници: Број

1 Судии–кривиченоддел 4

2 Обвинители 3

3 Стручнисоработници 4

4 Социјалниработници 4

5 Адвокати 12

6 Волонтеривоинституции-правници 8

7 Студентипоправнинауки 10

8 Судиивопензија 2

9 Експерти/професори 3

Вкупно 50

3.2. Графичкиприказнарезултатитеодопштитеставовинастручнатајавност


Изборотнасоставотнаиспитаницитеиформулацијатанапрашањата

бешенаправенасоцелутврдувањенарелевантниставовинастручнатајавност

воодноснаказнено-правниотсистем,вокоирамкиепоставенисистемотна

алтернативнитемерки.Одрезултатите,можемедаконстатирамедекастручната

јавностсметадекаулогатанаказнениотсистемвоголемделнемаправиленпристап

конкриминалитетот,заштоговоратистатистичкитеподатоцизазголемувањена

криминалитетот,авоеднокакопричинанатоаеипрестрогатаказненаполитика,

којасоодветствувасовисокиотбројизреченизатворскиикраткотрајниказни

затвор.Испитаницитесегенералноподеленивоставовитекакваказнатребада

имсеизреченасторителитенаполеснитекривичнидела,носепакнајголемдел

однив,односно39%сметаатдеканајпогоднаеопштокориснатаработа,а21%се

одлучилезаусловнаосуда.Тоаиводидорезултатитенанареднотопрашање,каде

63%сметаатдекацелитенаказнувањетоможатдасепостигнатсоизрекувањена

алтернативнимерки.Воодноснаалтернативнитемеркивокоиимаопределен

надзор–условнатаосудасозаштитеннадзор,општокориснатаработаикуќниот

затвор,54%сметаатдекавоР.Македонија,немаинституционалнипредусловиза

нивнасоодветнапримена.Испитаниците,знаејќијависокатаприменанаусловната

осуда,73%одговориледекаопштокориснатаработаможедаимапоголемиефекти

воодноснаресоцијализацијанаосудените,наспротиусловнатаосудаи71%однив,

сметаатдекаподоброеданепостоиусловот–согласностодстрананасторителот

накривичнотодело,задамусеизречеваквамерка.Поделенисеставовитеоколу

остварувањетонацелтанаказнувањетососудскатаопомена,и56%сеодлучиле

декаделумно,воопределенислучаитоаеможно.Најголемделодстручнатајавност

сметадекаграѓанитенедоволно,иливоопштонесезапознатисоможноститекои

гинудаталтернативнитемерки.49%сметаатдекаподобрувањетонасистемотна

алтернативнимеркивопракса,ќебидечекорпоблискуконпристапувањетово

ЕвропскаУнија.

Република Македонија

- Примена на алтернативни мерки

3.3. Статистичкиподатоцизаприменатанаалтернативнитемерки

Вкупно осудени

Вкупно изречени алтернативни мерки

Алтернативни мерки од вкупно осудени

2007 9639 4936 51,2%

2008 9503 5059 53,2%

2009 9801 4878 49,7%

2010 9169 4283 46,7%

2011 9810 4394 44,7%

2012 9042 3565 39,4%

2013 9539 3914 41%

Одтабеларниотприказ,можемедаконстатирамедекавовременскиотпериод

од2007до2013година,бројотнаизречениалтенативнимеркиодвкупниотброј

наосуденилицаевоконтинуиранпад,односноод2008годинакогаизречените

алтернативнимеркиизнесуваат53,2%,задаво2012нивотонаизреченостна

алтернативнимеркидасенамалидо39,4%.


- Статистички податоци за примена на видовите алтернативни мерки

Условни осуди

Условно прекинување на кривична

постапка

Условна осуда со

заштитен надзор

Општо- корисна работа

Судска опомена

Куќен затвор

2007 4712 0 0 1 214 0

2008 4877 0 0 0 182 0

2009 4698 0 0 0 180 0

2010 4138 0 0 0 145 0

2011 4241 0 0 0 153 0

2012 3463 0 0 2 130 0

2013 3804 0 0 0 110 0

Одтабеларниотприказнастатистичкитеподатоцизаприменатанавидовите

алтернативнимерки,заклучувамедекаипокрајвоведувањетонановитеалтернативни

меркивоКривичниотзаконик,сепакказненатаполитикасесведуванаизрекување

адмонитивнииопоменбенисанкциикаковопретходниотсистем,односносудиите

изрекуваатвонајголемибројусловниосуди,авопомалбројјаизрекуваатисудската

опомена.Алтернативнитемеркиусловнопрекинувањенакривичнатапостапка,

условнатаосудасозаштитеннадзорикуќензатворвопериодотод2007до2013

годинавоопштонесеизречени,аистотакасостојбатасоалтернативнатамерка

општокориснаработанееразлична,односноизреченаесамоеднаво2007година.

- Примена на алтернативната мерка условна осуда

Најголемазастапеностодвидовитеалтернативнимеркиимаусловнатаосуда

односнонад95%одвкупниотбројалтернативнимерки.Иаковопериодотод2007

до2013годиназабележувамеконтинуиранпаднабројотнаизречениусловниосуди

од5059во2008годинадо3914во2013година,сепакпроцентуалнатазастапеностна

условнатаосудаодвкупниотбројизречениалтернативнимеркиевоконтинуиран

порасттакаштово2007година95,4%одвкупниотбројизречениалтернативни

меркисеусловниосуди,аво2013овојпроцентдостигнувадо97,1%,штозначидека

постоитенденцијанаприменасамонаовојвидалтернативнамерка,изоставајќи

гокорпусотнадругитевидовиалтернативнимерки.

Вкупно осудени

Вкупно алтернативни

меркиВкупно

Условни осуди

Условни осуди од вкупно

алтернативни мерки

2007 9639 4936 4712 95,4%

2008 9503 5059 4877 96,4%

2009 9801 4878 4698 96,3%

2010 9169 4283 4138 96,6%

2011 9810 4394 4241 96,5%

2012 9042 3565 3433 96,2%

2013 9539 3914 3804 97,1%


Вкупно изречени условни

осуди

Условна осуда –затворска казна

Во %Условна осуда

– парична казна

2007 4712 4289 90,8% 423

2008 4877 4266 87,4% 611

2009 4698 4238 90,2% 460

2010 4138 3753 90,6% 385

2011 4241 4052 95,5% 189

2012 3433 3319 95,8% 114

2013 3804 3667 96,3% 137

Одвкупниотбројизречениусловниосуди,однаведениоттабеларенприказ,

можемедаутврдимедекавонајголембројизреченитеусловниосудисесопредвидена

затворскаказна,односнодоколкусторителот,вовреметонапроверкасториново

кривичнодело,сторителотќејаиздржувазатворскатаказна.Ваквитеусловниосуди,

забележуваатконтинуиранраститоаод2008годинакадепроцентотодвкупно

изреченитеусловниосудие87,4до2013годинаовојпроцентепораснатдо96,3.

Обратнопропорционалноекајусловнатаосудавокојаеизреченапаричнаказна,

нивниотбројевоконтинуиранпад.

Однаправенитеистражувањанизофицијалнитеподатоци,воврскасо

применатанаалтернативнатамеркаусловнаосуда,дојдовмедоследнитезаклучоци:

-Одвкупниотбројнаосуденинаусловнаосуда,речисисекојпеттиосуденик

билпретходноосудуван,штоговоризатоадекапретходнатаосуданејапостигнала

целтанаказнувањето.

-Кај35%одпретходноосуденителицанакоиимеизреченаусловнаосуда,

недостасуваатподатоцикоисеоднесуваатзавидотнаповратотивидотнаповратот

ивидотнапретходноизреченатасанкција.Тоаособеновлијаеврзсанкцијаташто

требадамусеизреченатоалице.

-Одпретходноосудуванитесторителинакоемусеизрекуваусловнаосуда,

секојчетвртесторителнакривичноделоодиствид–специјаленповтор.Тоа

упатуваназаклучокотдекаприизрекувањетонавидотнакривичнатасанкција,

несеземапредвидвидотнапретходноизвршенотокривичнодело.

-Приодмерувањетонакривичнатасанкција,во57,1%одслучаите,

судотнемаподатоцизаефектуираностанапретходноизреченатасанкција.

- Примена на алтернативната мерка условна осуда

Вкупно алтернативни

меркиВкупно изречени судски опомени

Судски опомени од вкупно

алтернативни мерки

2007 4936 214 4,3%

2008 5059 182 3,5%

2009 4878 180 3,6%

2010 4283 145 3,3%

2011 4394 153 3,4%

2012 3565 130 3,6%

2013 3914 110 2,8%

ПрименатанаалтернативнитемеркинаподрачјетонаОсновенсудПрилеп,

соодветствувасосостојбатананивонаРепубликаМакедонија,односнопостои

тенденцијананамалувањенаизрекувањетоалтернативнимеркивоодреден

временскипериод.Одтабеларниотприказможемедагозабележимепадотод63,4%

изречениалтернативнимеркиодвкупниотбројосудениво2008година,до10,5%

во2011годинаи15,9%во2012година.Состојбатанаприменанаалтернативни

меркиво2013годинаеподобренасопорастна34,3%изречениалтернативни

меркиодвкупниотбројосудени.


- Примена на алтернативните мерки на подрачјето на Основен суд

Прилеп

Условна осуда

Условно прекинување на кривична

постапка

Условна осуда со

заштитен надзор

Општо- корисна работа

Судска опомена

Куќен затвор

2007 309 0 0 1 20 0

2008 281 0 0 0 6 0

2009 263 0 0 0 6 0

2010 166 0 0 0 3 0

2011 50 0 0 0 3 0

2012 58 0 0 0 3 0

2013 126 0 0 0 0 0

Одгоренаведениоттабеларенприказзаприменатанавидовитеалтернативни

меркинаподрачјетонаОсновенсудПрилеп,можедасеконстатираприменасамона

двеодвидовитеалтернативнимеркиитоанаусловнатаосудаисудскатаопомена.

КакоинанивонаР.Македонија,алтернативнитемеркиусловнопрекинувањена

кривичнатапостапка,условнаосудасозаштитеннадзорикуќензатворвоопшто

несеприменети.Вовременскиотпериодод2007до2014година,алтернативната

меркаопштокориснаработаесамоеднашизреченаво2007година.Примената

насудскатаопоменаевоконтинуиранпадпаседонејзинанеприменаво2013

година.

- Примена на видовите алтернативни мерки на ниво на подрачјето

на Основен суд Прилеп

Одвкупноизреченитеалтернативнимеркивонаведениотвременскипериод,

најголемаеприменатанаалтернативнатамеркаусловнаосуда,особенотоаеизразено

во2013годинакогасудотодситевидовиалтернативнимерки,изрекувалсамо

условниосуди,авоопштонемаизреченодругаалтернативнамерка.Одизречените

условниосуди,доминираатусловниосудивокоиепредвиденазатворскаказна

односноакосторителотвовреметонапроверкаизвршиновокривичнодело,и

тојседвижипомеѓу92,7%до98,1%шторезултирасонискаприменанаусловните

осудивокоисепредвиденипаричниказни.

Вкупно алтерн. Мерки

Вкупно условни осуди

Во %Условни осуди - затвор

Во %Условни осуди -

паричниВо %

2007 330 309 93,6% 303 98,1% 6 1,9%

2008 287 281 97,9% 272 96,7% 9 3,3%

2009 269 263 97,7% 249 94,6% 14 5,4%

2010 169 166 98,8% 154 92,7% 12 7,3%

2011 53 50 94,3% 48 96% 2 4%

2012 61 58 95% 54 93,1% 4 6,9%

2013 126 126 100% 117 92,8% 9 7,2%


3.4.1. Анализа-Управазаизвршувањесанкции

АнализатанаработатанаУправатазаизвршувањесанкциивоодносна

извршувањетонаалтернативнитемеркијаспроведивмепрекуанализанагодишните

извештаинаУправата,наинформациидостапнинавебстранатанаУправата25,а

истотакаворамкитенапроектотупативмеианкетенпрашалникдоУправата,од

кадедобивмеодговорнапоставенитепрашања.

ВоизвештаитенаУправатаод2008и2009година,воопштонесеспоменати

надлежноститекоигиимаУправатавоодноснаизвршувањетонаалтернативни

мерки,аистотаканесенадведениникаквиприказизасостојбатанаимлементација

наалтернативнитемерки,нитупаактивностикоиУправатабитребалодагиспроведе.

Вогодишниотизвештајод2010година,постоиглава–Активностизаимлементација

наалтернативнитемеркинаказнувањеивоспоставувањепробацискаслужбавоР.

Македонија.ВоовааглавасенаведенинадлежноститекоиУправатаиимасогласно

Законотзаизвршувањесанкции.ВоовојизвештајУправатанаведувадекасклучила

меморандумизасоработкасојавнитепретпријатијакоифункционираатнанивона

градСкопје,вокоиќесеизвршувамеркатаопштокориснаработа.Потоанаведува

декавомесецаприл2011годинадодекасеподготвувализвештајот,Управата

издаладозволизаизвршувањеалтернативнимеркина28стручниработнициво

Центритезасоцијалнаработа.ВоодноснаЦентритезасоцијалнаработа,посочено

едекасоогледнанивниотголемделокругнанадлежности,сејавувапроблемсо

нивнатакадровскаекипираност.Засистемотнаалтернативнимеркисевелидека

3.4. Анализанаинституциите

25Повеќенаhttp://www.pravda.gov.mk/tekstoviuis.asp?lang=mak&id=godizv

многукомплициранопоставенсотоаштомногуорганибилеинволвирани,

процедуритенаизвршувањетонамеркитебилесложени,пазатоанивната

имплементацијанезаживеалавопракса.Воизвештајотнаведенаепотребатаод

воспоставувањенапробацискаслужба,заштообезбеденисефинансискисредства

прекупретпристапнитефондовисопроектотИПА2010вокоиопфатенисеактивности

заподготовканаЗаконзапробацијаидругиактивности.Вогодишнитеизвештаина

Управатаза2011,2012и2013година,несеприкажанисостојбинаимплементација

наалтернативнимерки,нитуактивностизаподобрувањенаистите.Дуриделотод

извештајотод2010годинасеоднесуванаимплементацијатанаалтернативните

мерки,епреименуванподнаслов-Активностизавоспоставувањепробациска

служба,кадесенаведенипридобивкитеодвоспоставувањепробацискаслужба,

информациизапроектотизадонесувањетонаСтратегијазаразвојнапробациска

службасоАкционенпланзанејзинареализација.

Досега,одинформациитенавебстранатанаУправатазаизвршувањесанкции,

одржанаесамоеднаработилницанатема–Процедуризапрактичнаприменана

алтернативнитемерки25.

ВоанектниотпрашалниккојгоупативмедоУправатазаизвршување

санкции,беапоставенипрашањакоисеоднесуваатнаутврдувањенапричините

нанеприменливостанаалтернативнитемерки,какоизаактивностинаУправата

заподобрувањенатакватаситуација.Одговоритесеследни:

Во периодот од 2004 година, по воведувањето на алтернативните мерки, и

покрај тоа што од страна на Управата за извшување санкции се преземени сите

потребни активности за изрекување и извршување на алтернативните мерки

општокорисна работа, условна осуда со заштитен надзор и куќен затвор, овие

мерки не доживеаја имплементирање во пракса од страна на судовите. Во пракса

се имплементираат само алтернативните мерки условна осуда и судска опомена

26http://www.pravda.gov.mk/UIS/PROEKTI/realiziran_pro_UIS01.htm


за кои не е потребен дополнителен ангажман од страна на институциите. Согласно

анализите, недостатоците и причините за неизрекување на алтернативните

мерки од страна на судиите, се во поставеноста на системот и тоа:

• Несоодветно определување на надлежноста за извршување на алтернативните

мерки. Алтернативните мерки се санкции кои ги изрекува основниот надлежен суд

на сторители на кривични дела, а извршувањето на мерките е во надлежност на

Центрите за социјални работи, кои се социјален, а не казнен орган.

• Несоодветно осмислен систем и распределба на надлежностите за вршење

на надзор над извршувањето на алтернативните мерки. Надзорот над законитоста

на алтернативните мерки го врши судот, додека стручно- инструкторски надзор

врши Управата за извршување санкции, која е орган во состав на министерството

за правда и е несоодветно да врши стручно-инструкторски надзор во Центарот

за социјални работи кои се органи под надлежност на Министерството за труд и

социјална политика.

• Недоволна кадровска екипираност во Центрите за социјални работи.

Управата за извршување санкции од 2008 година ги презеде сите неопходни

активности за создавање услови заживување на алтернативните мерки во пракса

согласно законското решение во Кривичниот законик од 2004 година и тоа:

• Правилник за условите, постапката и начинот на издавање и одземање

на дозвола за извршување на алтернативни мерки

• Правилник за видот и условите за извршување на општокорисна работа

• Правилник за извршување на стручно-инструкциски надзор во извршување

на општокорисна работа

• Спроведена е целокупната постапка и издадени се дозволи за работа за

извршување на алтернативните мерки на 28 стручни работници од Центрите за

социјални работи во Република Македонија

• Склучени се меморандуми за соработка со јавни претпријатија кои

функционираат на ниво на град Скопје, кои се согласни да ги прифатат лицата на

кои им е изречена мерка општокорисна работа.

Имајќи во предвид дека системот на алтернативни мерки како што е сега

поставен не функционира, како и предностите на пробацискиот систем и придобивките

кои ќе се постигнат со воспоставување и функционирање на пробациска служба,

Управата за извршување санкции од 2008 година континуирано презема бројни

активности во насока на воспоставување на пробациски систем во Р.Македонија.

Во рамките на посебен Проект кој Управата за извршување санкции го реализираше во

соработка со Националната служба за управување со осудени лица во Велика Британија

(НОМС) и Британска Амбасада во Скопје, беше изработена Стратегија за развој на

пробациска служба во Р.Македонија, со Акционен план за нејзина реализација, која е усвоена

од Владата на Република Македонија и во која се определува начинот на организирање

на пробациската служба. Во рамките на ИПА проектот 2010, во тек е набавка на 400

алки – трансмитери ГПС, како и друга ИТ опрема за извшување електронски надзор над

лицата на кои ќе им биде определен при извршување на мерката куќен притвор/затвор27.

Забелешки:

СогласнонадлежноститенаУправатазаизвршувањесанкциипредвидениво

Законотзаизвршувањесанкции,можемедаконстатирамедекапостојатнедостатоци

воодноснаизвршувањетонанадлежноститенаУправатаитоаво:

• Недоволнопреземањеипредлагањемеркизаподобрувањенаусловите

заизвршувањенаалтернативнитемерки;

• Неинформирањезасостојбатанаимплементацијанаалтернативните

мерки-јаизоставаатоваатемавонивнитегодишниизвештаи;

26Одговорнаанкетенпрашалник,Управазаизвршувањесанкции,бр.07-457/2,Скопје,од06.04.2015


• Недоволнастручнапомошкондругитеинституции–одржанаесамо

еднаработилницазапрактичнатаприменанаалтернативнитемерки;

• НекоординираностсоЦентритезасоцијалнигрижи;

• Воодноснаизвршувањетонамеркатаопштокориснаработа,освенна

нивонаградотСкопје,водругитеградовинесесклученимеморандумизасоработка

сојавнипретпријатија;

• Непреземањемерки–навремено,занабавувањеопремазаизвршување

наелектронскинадзорзаприменанамеркатакуќнензатвор.

УлогатанаОсновнотојавнообвинителствовоПрилеп,воврскасопримената

наалтернативнитемерки,бешеиспитанапрекуинтервјуирањенаобвинителите

занивнитезаконскиможностивоодноснапредлагањетооднивнастрана,за

остварувањетонацелитенаказнувањето,потребатаодприменанаалтернативни

мерки,какоипредлозизаподобрувањенасостојбата.

Споредодговоритенаинтервјуиранитејавниобвинители,воврскасопраксата

напредлагањенаалтернативнимерки,можедасеконстатирадекаодвидовите

алтернативнимерки,јавнитеобвинителијапредлагаатсамоусловнатаосуда.Имајќи

гипредвидзаконскитеможности,тиевсушностсеограниченивопредлагањето

алтернативнимерки.Јавнитеобвинителивообвинителниотпредлогнепредлагаат

виднакривичнасанкција,тукусамопредлагаатлицетодасеосудиисоодветно

дасеказни.Истотака,согласночл,497,вопредлоготзаиздавањеказненналог,

освеналтернативнатамеркаусловнаосуда,другитевидовиалтернативнимерки

несепредвидени.

3.4.2 Анализа-ОсновнотојавнообвинителствоПрилеп

Тоадоведувадозаклучокотдекаулогатанајавнитеобвинителиепасивнаво

преземањетоиницијативазаприменанаалтернативнитемерки.Приинтервјуирањето,

тиејаистакнаапотребатаодизменаназаконскатарегулатива,кадевочлен497

ќебидедаденаможностаидругитевидовиалтернативнимеркидаможатдасе

предлагаатсопредлоготзаиздавањеказненналог.

ОддосегашнатапраксанаЈавнотообвинителствовоПрилеп,воодносна

предлагањетонаалтернативнимерки,самовоеденслучајјавниотобвинителво

завршензбормупредложилнасудотдаизречеалтернативнамеркаопштокорисна

работа,приштосудотјаизрекол.Вослучајотсеработизаизвршенокривичнодело

Одземањенамоторновозилоодчл.242ст.1,ноистотакаобвинителотнепредлага

кадедабидеизвршенамеркатаивоколкавбројначасовинатерање.Вооднос

напредлагањетонаалтернативнатамеркасудскаопомена,еденодобвинителите

особеноистакнадекавакватамеркаекориснавоопределенбројнаслучаиичесто

јапредлагавозавршензбор.

Заалтернативнатамеркаусловнаосудасозаштитеннадзор,сметаатдека

оваамеркаепотребнодазаживеевопракса,иакомалебројотнапредметикаде

биможеладасеизречи,апричинатазанејзинатанеприменавелатдекаево

непостоењетонанадлежниинституцииикапацитетизаизвршувањенамерката,

какоинедостатокнакадровскиусловивоЦентаротзасоцијалниработи.

Воодноснаостварувањетонацелитенаказнувањето,јавнитеобвинителибеа

едногласнидекакраткотрајнитезатворскиказнинегиостваруваатцелитена

казнувањетоисметаатдекаалтернативнитемеркисесоодветназаменаназатворот.


СпореднаправенитеинтервјуасосудиитеодкривичниотодделвоОсновниот

судвоПрилеп,можемедаконстатирамедекасудиитеимаатгенералновисоки

познавањазаматеријатанаалтернативнитемерки,аистотакавопериодотод

нивнотововедувањевоКривичниотзаконик,до2008година,судиитепокажуваат

заинтересираностиволјазанивнотозаживувањевопракса.

Иакостатистичкитеподатоципокажуваатдекависокепроцентотнаизречени

краткотрајниказнизатвор,судиитесметаатдекацелитенаказнувањетонесе

остваруваатнатојначинидекаалтернативнитемеркисепогоднизаопределен

видсторителинакривичнидела.Всушноствопракса,одвидовитеалтернативни

мерки,судиитегиизрекуваатусловнатаосудаисудскатаопомена.

Приизрекувањетонаалтернативнитемерки,одособенозначењееутврдување

ипроценканаличностанасторителот.Тукасудиитегопосочијапобудитеза

сторувањенаделото,возраста,начинотнаизвршувањенаделото,признаниетои

каењето,поранешниотживот,навиките,психофизичкитеспособности,семејните

иматеријалнитеприлики,апредсепретходнатаосудуваност,односнодалисе

работизалицепрвопрестапникилирецидивист.Основенизворнаинформации

штосудиитегодобиваатзаоценувањеналичностанасторителотеказнената

евиденција,аистотакаделодсудиитегопосочијадекаоценатаналичностаја

формираатпрекунепосредниотначиннадобивањесликазаличностанасторителот,

видотнакривичнотоделоидоказитевопредметот.Освензамалолетниците,за

полнолетнитесторителинакривичниделасудотнемасоработкасоЦентаротза

социјалниработи.

3.4.3. Анализа-Основенсуд

Воодноснаалтернативнатамеркаусловнаосудасозаштитеннадзор,судиите

посочијапредседекамалебројотнапредметивокојможедасеизречеваквата

мерка,аистовременоидеканемасоодветниорганикакоислабаекипираност

воЦентаротзасоцијалниработизаспроведувањенанадзорот.Интересене

податокоткојгодобивмеодеденодсудиите,којвопериодотдо2006година

изреколалтернативнамеркаусловнаосудасозаштитеннадзор,ноистатапожалба,

АпелациониотсудвоБитолајапреиначилвоусловнаосуда,асеработелозадело

Телеснаповредаодчл.130ст.2одКривичниотзаконик.

Заалтернативнатамеркаопштокориснаработа,судиитесметаатдекаваквата

меркаедобросмисленаипредвиденавоКривичниотзаконикиособенобивлијаела

врзресоцијализацијатаналичноста,ноитукагиспоменуваатпроблемитевоврска

соизвршувањетоинадзоротнамерката.Тиеповторноукажаанапотребатаод

специјализиранотелозанадзорвоизвршувањетонаопштокориснатаработа,

какоипотребатаоддополнителникадровскиусловивоЦентаротзасоцијални

работииподобрувањенамеѓуинституционалнатасоработка.Освентоа,судиите

истакнаадеканемаподзаконскиактиисудотнееизвестенвокоипретпријатија

иорганизации,можедасепраќаатлицатанакоиимеизреченаопштокорисната

работа.ОсновниотсудвоПрилеп,вопериодотдо2007годинаимаизреченодве

алтернативнимеркиопштокориснаработа.Вопресудатаод2007година,изречена

еалтернативнатамеркаопштокориснаработа,вотраењеод40часа,вопериод

најмногудо12месеци,нонеенаведеноместотокадеќесеизвршува.

Заприменатанаусловнатаосудаисудскатаопомена,сметаатдекасемерки

коинебараатдополнителниангажманиоддругиоргани,немаатнадзорни

механизмиизатоанивнотоизрекувањевопраксатаепоголемо.Неприменатана

алтернативнатамеркакуќензатворјапојаснуваатсонемањетосоодветниуслови

односноелектронскаопрема,којаепотребназаизвршувањетонаоваамерка.


Одспроведенотоинтервјусосудијатазаизвршувањесанкции,којистовремено

работиинапозицијатасудијапопретходнапостапка,наведедекагиизвршува

законскитедолжностинаведенивоЗаконотзаизвршувањесанкцииодносноги

штитиправатанаосуденителица,вршинадзорнадзаконитоставопостапкатаза

извршувањенасанкциитеиобезбедуварамноправностиеднаквостнаосудените

лицапредзаконот.ВрширедовнипосетиназатворотвоПрилеп,заштокоментарот

засостојбатавозатворотвоПрилепбешенаведенвоточка1.4.Воодноснанеговите

надлежностивоизвршувањетонаалтернативнитемерки,наведедекавовремето

додекаенаоваафункција,воопштонесеизречениалтернативнитемеркикаде

биспроведувалнадзорврззаконитоставопостапката,адоколкубидеизречена

бигоспроведелсогласноЗаконотзаизвршувањесанкции.

Воодноснаафирмацијатанаалтернативнитемерки,судиитегенерално

небеазапознаенисоактивноститенаУправатазаизвршувањесанкции,аод

интервјуиранитесудии,самодвајцадосегапосетилеобуказапрактичнапримена

наалтернативнитемерки.

Засистемотнаалтернативнимерки,сметаатдекакакостручната,такаи

поширокатајавностнеедоволнозапознаенаипотребноепоголемоинформирање

награѓанитезаовојсистем.Соодледнатоа,осуденитедосеганејаискористиле

можностакојасогласночлен58-бстав3,наосуденитенакоиимеизречена

паричнаказнадо90дневниглобиили1.800евраводенарскапротиввредност

иликазназатвордотримесеци,даподнесатбарањезазаменанаказнатасо

општокориснаработа,приштоедендензатвор,дневнаглобаили20евраво

денарскапротиввредностсезаменуваатсотричасаопштокориснаработа,сотоа

штовкупниотзбирначасовинеможеданадмине240часа.

УлогатанаЦентритезасоцијалниработиеодособенозначењеприизвршувањето

наалтернативнитемеркиусловнаосудасозаштитеннадзор,општокориснаработа

икуќензатвор.Поправосилностанасудскаодлука,заизвршувањетонамерките

надлежноеодделениетозаизвршувањеалтернативнимерки,какоделодЦентарот

засоцијалниработи,коесеутврдуваспоредживеалиштето/престојувалиштето

наосуденотолице.Оваодделениетребадабидесоставеноодстручнилицакое

поседуваатдозволазаизвршувањенаалтернативнимеркикојајаиздаваУправата

заизвршувањесанкции.Ваквидозоли,Управатаиздадена28стручниработници

одЦентритезасоцијалниработивоРепубликаМакедонија.Одделениетоутврдува

индивидуаленпланипрограмазаспроведувањенаалтернативнитемерки,сообразен

совидотнакривичнотодело,личностанасторителот,семејнатаположба,имотниот

статусисоисполнувањеопределениобврскиодстрананаосуденотолице,доколку

иститесеопределениодстрананасудот.Одделениетотребауреднодаводи

матичнаевиденцијаидосиезаосуденотолицевотекотнаспроведувањетона

извршувањетонаалтернативнатамеркаизатоаредовнодајаизвестуваУправата.

Истотакаодделениетотребанајмалкуеднашнатримесециилипобарањенасудот,

дагоизвестисудотзарезултатитеодспроведувањетонаалтернативнатамерка

иизвршувањетонаобврскитенаосуденотолице.Подетално,извршувањетона

алтернативнитемеркиеуреденосодонесувањетонавеќенаведенитеправилници.

ОдпосетатанаЦентаротзасоцијалниработивоПрилеп,констатиравме

декавоопштосенемаформираноодделениезаизвршувањенаалтернативни

мерки,нитупакималицакоисепретпоставенидаработатнаизвршувањетона

алтернативнитемерки.Вработенитепојаснуваатдеканемалепреметизакоиби

3.4.4. Анализа-ЦентарзасоцијалниработиПрилеп


постапувалесогласнонивнитенадлежностиодЗаконотзаизвршувањесанкции,

бидејќисудотнегиизрекуваваквитемерки.Затоакакоеспроведеннадзоротна

досегаизреченитедвемеркиопштокориснаработа,недобивмеинформации.

Имено,Центаротсесоочувасоголемобемнаработа,апокрајтоаштое

зголеменбројотнаадминистративно–техничкиотперсонал,постоинедостаток

одстручникадровскиусловиспецијализиранивообластанаизвршувањена

алтернативнитемерки.Постоипотребаодинституционалникапацитети,човечки

ресурси,материјалнисредства,координацијаисоработкасодругитеинституции,

дополнителнастручнанадворешнапомошиобучување.

Министерствотозатрудисоцијалнаполитика,досеганемапреземеноникакви

ангажманизапрактичнооформувањенаваквиодделенија,анитувонивните

стратегииипроектиепредвидено.

Иакоулогатанаадвокатскатафеланеедиректновклученавопроцесот

наимплементацијанаалтернативнитемерки,адвокатоткакополномошникна

обвинетитеиоштетенитевокривичнитепредметисевоулоганазаштитувањена

праватаиинтереситенанивнатастранка.Делодинтервјуиранитеадвокатикои

работатвообластанакривичнотоправојапотврдијасостојбатакојапроизлезеи

оданализатанастатистичкитеподатоци,односнодекасудиитеиакобиможеле

ибилеисполнетизаконскитеусловизаизрекувањенаалтернативнитемерки

условнаосудасозаштитеннадзор,општокориснаработаикуќензатвор,сепак

изрекувалеусловнаосуда,паричнаказнаиликраткотрајнаказназатвор.Воголем

дел,нивнитестранкибилезадоволниодизреченатаусловнаосуда,новелатдека

целтанаказнувањето,реткосеостварува.

3.4.5. Анализа-Адвокати

Воодноснапоставеностанасистемотнаалтернативнимерки,сметаатдека

едобропоставенвоКривичниотзаконик,нопотребнисезаконскиизмениво

односнаимплементацијата,особенотоаштоЦентаротзасоцијалниработинема

соодветниусловидаговршинадзорот,аистотакасметаатдекапотребнаеи

поголемакоординацијасолокалнатасамоуправаиутврдувањенаинституциии

организациикадебисевршелаопштокориснатаработа.Воодноснасогласноста

којатребадајаизразатобвинетитеприизрекувањетоопштокориснаработа,

сметаатдекапоголемиотделбидалесогласност,бидејќипрвопрестапниците,

особенотешкогоподнесуваатмоментоткогаимсеизрекуваказназатвор.Истотака

големделодадвокатитесметаатдекаосуденитепобрзобиприфатиледаизвршат

општокориснаработаодпаричнаказнабидејќиструктуратананаселениетое

генералнослабоимотна.

Нивнатастручностодобластанаалтенативнитемеркисесведуванасолидна

запознаеностсозаконскатарегулатива,носепакнитуеденодинтервјуираните

адвокативотекотнасвојатаработа,нејаискористилможностакојасогласночлен

58-бстав3,наосуденитенакоиимеизреченапаричнаказнадо90дневниглоби

или1.800евраводенарскапротиввредностиликазназатвордотримесеци,да

поднесатбарањезазаменанаказнатасоопштокориснаработа.

Восвојствонаполномошникнажртватаодсторенотокривичнодело,

поголемиотделодадвокатитесметаатдекабибилезадоволнидоколкунасторителот

мусеизречебилокојаодалтернативнитемерки,нодоколкубидатотстранети

последиците,бидеобештетенажртватаиѝбидеобезбеденасоодветназаштита,

каковотекотнапостапката,такаипозавршувањетонаистата.


• Пример бр.1

Со пресуда К.бр. 74/14 на Основен суд Прилеп, на обвинетиот НН му се издава

казнен налог и му се изрекува алтернативна мерка условна осуда. На обвинетиот му

се утврдува казна затвор во траење од три месеци која нема да се изврши доколку во

рок од една година истиот не стори ново кривично дело. Затоа што во временскиот

период од 09,00 часот на ден 17.05.2012 година до 19,00ч на ден 18.05.2012 година,

со намера противправно да присвои туѓи подвижни предмети од помала вредност,

провалил во куќа сопственост на оштетениот НН, лоцирана на ул. НН во Прилеп,

на начин што со погоден предмет го скршил кујнското стакло на приземјето од

куќата, влегол во внатрешноста од каде што одзел 2 сервиси чинии за јадење во

вредност од 4.000,00 денари, со што со наведеното дејствије обвинетиот сторил

кривично дело „Тешка кражба“ од чл.236 ст.5 во врска со ст.1 т.1 од Кривичниот

законик.

Вообразложението,судотконстатирадекаприложенитедоказиседоволна

основазаиздавањенаказненналог,порадиштосогласноначл.499одЗаконот

закривичнапостапка,судотсесогласисопредлоготнаОЈОПрилепиодлучи

каковоизрекатанаоваапресуда,гоогласиобвинетиотзавиновенимуизрече

алтернативнамеркаусловнаосуда,сметајќидекаисопредупредувањесозакана

наказнаќесепостигнецелтанаказнувањето,односнодекаалтернативнатамерка

поправноивоспитноќеделувакаконаобвинетиот,такаинасрединатавокоја

живее,воиднинаданесевршатваквиисличникривичнидела.

3.5. Анализанапримериодсудскатапракса


Со пресуда К.бр.338/09 на Основен суд Прилеп, на обвинетиот НН му се изрекува

условна осуда и му се утврдува парична казна во вредност од 40 дневни глоби, при

што утврдената парична казна нема да се изврши ако обвинетиот во рок од една

година не стори ново кривично дело. Затоа што на ден 25.05.2009 година, околу 17,00

часот на ул.НН, додека малолетниот – оштетен НН играл на улицата, обвинетиот

НН без никаков повод и причина, физички го нападнал оштетениот, кој претходно се

скарал со синот на обвинетиот, при што со рака го удрил малолетникот-оштетен

во пределот на лицето, нанесувајќи му телесни повреди изразени со набиеница

и црвенило во лицето и со влечење го однел пред домот на обвинетиот, со што

сторил кривично дело „Телесна повреда“ од чл.130 ст.1 од Кривичниот законик.

Приопределувањетонавидотиодмерувањетонависинатанакривичната

санкција,судотгиимашепредвидодредбитеодчл.39одКЗ,приштокакоотежителни

околностизаобвинетиотгоценешезачестенотосторувањенаваковвидкривични

дела,акакоолеснителнигиценешевозрастанаобвинетиот,неговатасемејнаи

материјалнасостојба,досегашнатанеосудуваностифактотштозапрвпатсејавува

какосторителнакривичнодело,делумнотопризнаниенаобвинетиотзастореното

кривичнодело,аособенофактотштообвинетиотискажакаењезастореното

кривичнодело,пасудотсметадекасосамотопредупредувањесозаканазапарична

казна–условнаосудазаобвинетиотќесепостигнецелтанаказнувањетоиистата

ќевлијаекаковрзобвинетиот,такаиврзоколинатавокојаживеедавоиднина

несевршатваквиисличнидела.



Со пресуда К.бр.16/7 на Основниот суд Прилеп, на обвинетиот НН му се изрекува

алтернативна мерка општокорисна работа во траење од 40 часа, кои што обвинетиот

е должен да ги одработи без надоместок во државен орган, јавно претпријатие, јавна

установа или хуманитарна организација, за време на државни празници, саботни и

неделни денови и не пократко од 5 часа неделно, во периодот најмалку до 12 месеци.

Затоа што ноќта помеѓу 11/12.03.2006 година, откако претходно се договориле

со малолетните лица НН и НН, двајцата од Прилеп, со намера да го употребат за

возење, противправно го одзеле патничкото моторно возило НН, сопственост на

оштетениот НН, а кое било паркирано на паркингот во населба Т, на начин што со

употреба на сила го отворил лептир стаклото од левата врата и со пресигање ја

отворил вратата, после кое влегле во внатрешноста и со помош на тастерот го

ставил во погон, па откако се повозиле до населба В по обиколниот пат, повторно

го вратил на паркингот, со што со наведеното дејствие го сторил кривичното

дело „Одземање на моторно возило“ од чл. 242 ст.1 во врска со чл. 22 од Кривичен

законик.

Приопределувањетонавидотиодметувањетонависинатанаизречената

кривичнасанкцијанаобвинетиот,судотгиимашепредвидотежителнитеоколности

заобвинетиот–тежинатанакривичнотодело,настанатитепоследициистепенот

наодговорностнаобвинетиот,акакоолеснителниоколностијаценешевозрастана

обвинетиоткојерелативномладчовек,запрвпатсесудирасозаконот,неговото

целоснопризнание,чувствотозавина,особеноспремностадајанадоместиштетата

коноштетениот,пасотоасудотсметадекасоизреченатаалтернативнамерка–

општокориснаработаќесепостигнецелтанаказнувањето.

Оваапресудаеединствена,којавопериодотод2007до2015годинаеизречена

алтернативнамеркаопштокориснаработа,вокојапокрајтоаштосеисполнети

законскитеусловизаизрекувањетонаопштокориснатаработа,отежителнитеи

олеснителнитеоколностииутврдувањетоналичностанасторителот,целосно

одговараатвонасокатанапостигнувањенацелитенаказнувањето.Вооваапресува

конкретнонееутврденаинституција,претпријатиеилиорганизацијакадедасе

извршуваизреченатаопштокориснаработа,наведенаесамоопштатазаконска

формулација.


Со пресуда К-422/14 на Основниот суд Прилеп, на обвинетите НН и НН, им се

изрекува судска опомена, затоа што на ден 21.07.2014 година, во 01,00 часот во

Прилеп во близина на Комерцијална банка, без повод и причина, при разминување со

оштетените го фатиле за вратот оштетениот НН од Велес, па на негово прашање

зошто го чинат, физички го нападнале оштетениот на начин што го удриле со

тупаници во пределот на левото око, после што без повод и причина ја нападнале

и оштетената НН од Велес, на начин што ја удриле со тупаници во пределот на

левото око, како последица на што оштетениот се здобил со телесна повреда

изразена со нагмечување на зигоматското јаболко под левото око, а оштетената

се здобила со телесна повреда изразена со нагмечување на зигоматското јаболко

и хематом и оток и црвенило на долниот очен капак од левото око, со што со

наведеното дејствие обвинетите сториле кривично дело „Телесна повреда“ од чл.130

ст.1 во врска со чл.22 од Кривичниот законик.

Возавршниотзборнаполномошникотнаприватнитетужители,наведува

декаодпричинаштообвинетитепризналевина,судотдаимизречекривична


санкција,адоколкуимаможностипредлагаизрекувањенасудскаопоменасокоја

сметадекабибилапостигнатацелтанаказнувањето.Споменувајќигиолеснителните

околности,полномошникотнаобвинетите,истотакапредлагадабидеизречена

судскаопомена.

Одлукатазаимотноправнопобарување,согласночл.114ст.2одЗКП,судот

јадонесесоштогизадолжуваобвинетитенаимеимотноправнопобарувањепо

основнанематеријалнаштетасолидарнодаимисплататнаоштетенитепаричен

износкакоитрошоцитевопостапката.

Согласнопредвиденитепроектниактивности,ЗдружениетоЦентарза

стратегиииразвојПАКТИС,воПрилеп,организирашетрибинанатема–Систем

наалтернативнимерки.Целтанатрибинатабешеактуелизирањенатематана

алтернативнимерки,постигнувањенавидливостиинформирањенајавностаза

состојбатанаприменанаалтернативнитемерки,какоипоттикнувањедебатаза

утврдувањенапроблемитекоипостојатвопракса.Восвојствонапредавачи,со

високоискуствоодобластанакривичнотоправо,говореаПроф.МирјанаИлиева

БојаџиевскаодКоалиција„Ситезаправичносудење“иД-рВоиславСтојановски

одХелсиншкикомитет.Нивнитепрезентациисеоднесуваанасостојбатана

затворитевоР.Македонија,проблемотнакраткотрајнитеказниипредноститена

алтернативнитемерки,законскатарамканаалтернативнитемеркиипрактичните

проблемивонивнатаимплементација.Заувидвосостојбатанаприменливост

наалтернативнитемерки,бешеизработенаинформативнаброшуравокојабеа

вклученистатистичкитеподатоциодточка3.3.Натрибинатаучествозедоа50

гости,генералностручнајавност.

3.6. Трибина–Системнаалтернативнимерки


Одпрезентациитенанаведенитепредавачи,какоиоддискусијатавокоја

активносевклучијаделодгостите,коиимаависокипознавањапоодносна

темата,аделоднивсевклученииработатвоовааобласт,беанотираниследните

забелешки:

• СостојбатавозатворитевоР.Македонијаенаособенолошонивосо

обележјанависокапренатрупаност,малтретирањеназатворениците,непристојни

материјалниуслови,отсуствонабилокаковрежим,мепрофесионалноменаџирање

икорупција,несоодветназдравственазаштитаитн.

• ВоКПДИдризово,одобреновисоконивонапренатрупаност,недостаток

начувари,воспитувачииздравствениработници,двајцаалбанскивоспитувачина

515албанскизатвореници,175затвореници–роми,анитуеденромскивоспитувач

итн.

• ЗатворотПрилеп,еворелативноподобраположбавокапацитети

услови,освеннедостатокотназдравствениработници.

• Краткотрајнитезатворскиказнивлијаатврз:губењеработноместо,

контактсосемејството,затворскаинфекција,етикетирање,изолирањеитн.

• Предностинаалтернативнитемеркисе:општественпридонес,намалување

напренатрупаностаназатворите,намалувањенастапкатанарецидивизам,

економичноститн.

• ЗаконскатарегулативанаалтернативнитемеркивоКривичниотзаконик

езадоволителнопоставена.

• НемасоодветникадровскиусловивоЦентритезасоцијалниработи,

авоПрилеп,немавоопштоформираноодделениезаизвршувањеалтернативни

мерки.

• Обвинителствототребадаимапоактивнаулогавоодноснапредлагањето

наалтернативнимерки,проширувањеидополнувањенаЗКПвотојдел.

• Управатазаизвршувањесанкциинедоволнопреземаконкретнимерки

заподобрувањенаизвршувањетонаалтернативнитемерки,аистотакаине

известувазасостојбатанаимплементацијанаалтернативнитемеркивосвоите

годишниизвештаи.

• Восудскатапраксаодалтернативнитемеркинајприменуванаеусловната

осуда,иаконепостоисистематизиранпристапконинститутототповикувањена

условнатаосудавосмисланаевиденцијакакоипостапкатаибројотнаотповикани

условниосуди.

• Заизрекувањетоопштокориснаработа,потребнаедеталналистасо

наведениинституции,претпријатијаиорганизациикоиимаатсогласностдаги

презематлицатанакоиимеизреченамерката,несамовоградСкопје,тукуина

локалнониво.

• Меркатакуќензатворвоопштонезаживеалавопраксапорадинедостатокот

одсоодветнитехничкипредуслови.Набавкатана400алки–трансмитериод

Управатазаизвршувањесанкциигоотворапрашањетонанивнатаупотребаза

куќенпритвориликуќензатвор,какоинанивнатараспределбанаподрачјатапо

Основнитесудови.

• Дополнителнобеаотворениипрашањатазаулогатанапредлог

спогодбатавопраксаинејзинотозначењевоодноснаостварувањетонацелтана

казнувањетокакоииднатаприменанановиотзазаконзаодредувањенавидот

иодмерувањенависинатанаказната.

• Заафирмацијанаалтернативнитемеркипотребноеактивноучествона

стручнатајавност,вклучителноинаневладиниотсектор,запоголемоинформирање

иутврдувањенасостојбитевопраксаидополнителнианализиипредлозиза

подобрувањенанивнатаимплементација.


Заклучок

Алтернативнитемеркикакоопштоприфатенисанкциивоповеќетосовремени

казнено-правнисистеми,сеизразнатенденцијазарестриктивнаприменана

казнатазатворизатретманотиреинтеграцијатанасторителитенадвородзатворот.

Основанаказнувањетотребадабидаталтернативнитерешенијаитежиштетона

криминалнатаполитикатребадапреминеоддржавнарепресијаипринудаврз

социјалнатапревенцијаикористењенаизворитеназаедницата.Алтернативните

меркиимаатголемаулогавоостварувањетонафункционалностанаказнените

институциииподобрувањенаусловитевозатворите,сотоаштодиректновлијаат

сорастеретувањенапренатрупаноста.

Овиемеркипретставуваатантиподназатворскатаказнаисоогледувајќија

состојбатавозатворитевоР.Македонијасокарактеристикинапренатрупаност,

тортура,нехуманидеградирачкипристапконзатворениците,непристојни

материјалниуслови,непрофесионалноменаџирање,несоодветназдравствена

заштитаинедостатокнаконтролаинадзор,алтернативнитемеркисеповеќеод

потребни.

Теоретскитеиправнитеосновиврзкоиепоставенсистемотнаалтернативни

мерки,генералносоодветствуваатсоопштитестандардивграденивомеѓународните

акти,документиипрепораки.Носонивнотововедување,истовременосенаметнува

ипотребатаоднивноизвршувањеисоздавањенаинституционалникапацитети.

Интересотипотребатаодутврдувањенасостојбатанаприменанаалтернативните

меркисеисполнипрекудобиенитерезултатитеодспроведенотоистражување

коијаприкажааопштатасликанамнениетонастручнатајавност,коиупатуваат

нанесоодветниотпристапнаказнениотсистемконкриминалитетот,строгата

казненаполитиканасудството,предноститенаалтернативнитемерки,особено

наефектитеодопштокориснатаработа,какоинедостатокотодинституционални

предусловизанивнапримена.


Ваквитеставовијаотсликаaреалнатасостојба,аистовременосесовпаднааисо

резултатитеодобработенитестатистичкиподатоци,коиукажаанасостојбитена

(не)применанавидовитеалтернативнимерки.Улогатананадлежнитеинституции

воимплементацијатанаалтернативнитемеркивопракса,бешеутврденапреку

анализитеодинтервјуиранитепретставнициодинституциите,иаконалокално

ниво,седопредореалнатасостојбакојанеепоразличнаинадржавнониво.

ИпокрајвоведувањетонаалтернативнимеркивоКривичниотзаконикво

2004година,сепакказненатаполитикасесведуванаизрекувањеадмонитивнии

опоменбенисанкциикаковопретходниотсистем,штостатистичкитеподатоци

јапотврдијапрактичнатаупотребатасамонаусловнатаосуда.авопомалобем

исудскатаопомена.Алтернативнитемеркиусловнопрекинувањенакривичната

постапка,условнатаосудасозаштитеннадзорикуќензатворвопериодотод2007

до2013годинавоопштонесеизречени,аопштокориснатаработасамоеднаш.

ПоставениотсистемнаалтернативнитемеркиОбвинителство–Основенсуд

–Центарзасоцијалниработи–Управазаизвршувањесанкции,водеценискиот

периодсепокажакаконеефикасенинефункционален.Обвинителствотоезаконски

ограниченозанивнопредлагање,асотоаеставеновоулоганапасивенучесникво

процесотнаимплементацијанаалтернативнитемерки.Судиитевелејќи„Лесное

дасеизрече,ноштопотоа?“алудираатнапроблематичноставоизвршувањетона

мерките,штоевоправецконЦентаротзасоцијалниработи.СпоредУправатаза

извршувањесанкции,енесоодветнотоаштотребадавршинадзорврзЦентрите

засоцијалниработи,бидејќисеворамкинадругоминистерство.

Управатасметадекагипрезеласитенеопходниактивностизасоздавање

условизазаживувањенаалтернативнитемеркивопракса,нофактичкатасостојба

покажувадеканесамоштоимапотребаодкадровскиуслови,тукунедостасуваат

целиодделенија.

Иакодо2008годинапроблемитезанеизвршувањетонаалтернативнитемерки

сеупатувааконнепостоењетонаподзаконскарегулатива,носепакдонесените

правилнициво2008годинанепомогнааворешавањенапроблемот.Соупотреба

назборовитенапишанивоГодишниотизвештајнаУправатазаизвршување

санкцииод2010година,системотстана-многукомплициранопоставенсотоашто

многуорганибилеинволвирани,процедуритенаизвршувањетонамеркитебиле

сложени,пазатоанивнатаимплементацијанезаживеалавопракса.Одтогашдо

денес„секренаараце“одпотребатазаподобрувањенапостоечкиотсистемисе

трганавонованасока–потрагапоновсистем.

Сопроектот„ВоведувањенапробацискаслужбавоР.Македонија“,Управата

заедносоНОМСиБританскаАмбасадаизработијаСтратегијазаразвојнапробациска

службавоР.МакедонијасоАкционенпланзанејзинареализација.Управата

проценувадекасамовопрватагодиназатворскатапопулацијаќесенамализа10

до20%.СпоредУправатасеочекувавооктомври2015годинадабидеотворенаи

опременапробацискаканцеларијавоСкопјесоштоќебидатсоздадениосновни

условидапробацискатаслужбазапочнедафункционира.Законотзапробација,

потребнитезаконскиизменииподзаконскитерегулативисеуштенедонесени.

Истотакаиобукитезаспецијализирањенаперсоналотсеуштенесезапочнати,

паземајќигопредвидфактотдекапробацискатаслужбавоАнглијаброи2000

лицавклученивопробацискиотменаџментизатворскатаслужба,свеснисмеза

предизвицитештосенаметнуваатпредР.Македонија.


Препораки

Соодветнонанаправенитеанализизаподобрувањенаимплементацијата

насистемотнаалтернативнимерки,гипредлагамеследнитепрепораки:

• Активенпридонеснадржаватаиинституциитезапоголемаафирмација

насистемотзаалтернативнимеркизаостварувањенацелоснитеефектиоднив

изголемувањенасериозностаиодговорностаконовиесанкции.

• Судовитеприизрекувањетонаказни,восекојслучајдагиимаатво

предвидпредноститенаалтернативнитемеркииказнатазатвордасекористи

какоultimaratio.

• Актуелизирањенапредноститекоигинудисистемотнаалтернативни

мерки,кајстручнатаипоширокатајавностсоцелприфаќањенаалтернативнитемерки

одстрананаграѓанитевопраксаинивноактивноучествоворесоцијализацијата

наосудените.

• Редовноинформирањеодстрананаинституциитезасостојбитена

стапкатанакриминалитет,состојбатасозатворите,изрекувањетонаказнатазатвор

икраткотрајнитезатворскиказни,имплементацијатанавидовитеалтернативни

меркиипреземањетонаактивноститеодинституциите.

• Волокалнитеопштинидасевоведеспецијалнотелокоеќебиденадлежно

запревенцијаодкриминалот,следењенасостојбитевоопштината,информирање,

преземањенамеркизаотстранувањенафакторитекоивлијаатврзрастотнад

криминалитетотиактивноучествоворесоцијализацијатаиреинтеграцијатана

осудените.

• Неопходнопреземањенаактивностизаедукацијанавработенитево

надлежнитеинституциивоимплементирањетонаалтернативнитемерки.

• Создавањетехничкипретпоставкизаизвршувањетонаалтернативните

меркииследењенаефектитекоигипроизведуваат.


• Дасекреирасистемвокојќебидаткатегоризиранивидовитекривични

делаивидовитесторителинакривичнидела,кадеизрекувањетонаалтернативните

меркиимапоголемефект,штоќепоттикнувапоголемоизрекувањенаалтернативни

меркиодстрананасудиите.

• Креирањесистемкадеќебидатприкажаниситеинституции,претпријатија

иорганизации,соопределенитеместаиусловикоигипоседуваат,акадеосудените

ќеможатдајаизвршуваатопштокориснатаработа.

• Воведувањенасистемзаевиденцијанаизреченитеусловниосудисо

штонасудиитеќеимбидеовозможенпрегледиследењенаопределенотовреме

напроверкаизаинститутототповикувањенаусловнатаосуда.

• Обвинителствотопочестодагикористидругитеорганикакоизворна

информациизасоодветнапроценканапрофилотналичностанасторителотна

кривичнотодело.

• Обвинителствотодаимапоактивнаулогавоодноснапредлагањетона

алтернативнимерки,проширувањеидополнувањеначлен497,дабидедадена

можностидругитевидовиалтернативнимеркидаможатдасепредлагаатсо

предлоготзаиздавањеказненналог.

• Дасепроширилистатанаобврскикоиможатдасеизречатзаедносо

условнатаосудасозаштитеннадзорсоштобисепроширилобемотнаможности

заразникривичниделаивидовисторителиилидасеизменисоопштаклаузула

кадесудиитеќеможатдапредвидуваатдополнителниобврскисогласнопотребите

воопределениотслучај.

• Воопределенислучаи,заполесникривичниделаидоколкужртвата

езаштитенаиобештетена,судотинарецидивистидаможедамусеизрече

општокориснаработа,соштобисеостварилипринципотнанедискриминација

воодноснаприменатанаовиемерки.

• Приизрекувањетоопштокориснаработа,условот–согласностодстрана

насторителотдабидеповлечен,односнодаможедамусеизречеинасторители

коинесакаатдајаизвршат,соцелданесеизземаатјавнителичностиибогатите

сторителиодприменатанаоваамеркакојаособенобиималавлијаниевотакви

случаи.

• Обукаипоттикнувањенаадвокатитезазголемувањенанивниот

придонесвопредлагањетонаалтернативнитемерки.

• Подзаконскарегулативазаприменатанаалките-трансмитеризанивна

ефикаснаупотребаприизвршувањетонакуќниотзатвор.

• Транспарентно,ефикасноинавременоспроведувањенановиотсистем

навоведувањепробацијавоР.МакедонијасогласнопредвидениотАкционенплан.

• Специјализираниобукинасудскиотиобвинителскиотперсоналза

воведувањетонасистемотнапробација.

• Вработувањетовопробацискитеслужбеницидабидетранспарентнои

непристрасно,ценејќигипрофесионалнитевештинииискуства.

• Воработнитегрупизаизработканаизменитеназаконитеиподзаконските

актикоиќепроизлезатодЗаконотзапробацијадабидатвклученистручнилица-

претставницинаситеинституции,какоипретставницинаграѓанскитездруженија.

• ЈавноиредовноинформирањеодУправатазаизвршувањесанкцииза

активноститекоигипреземавотекотнавоведувањетопробацискаслужба.

Податоцитеирезултатитеодоваистражувањедасекористатзаинформирањена

стручнатаиширокатајавностзасостојбитенаимплементацијатанаалтернативните

мерки,запоттикнувањенаситеучесницивонивнатаимплементација,какоиза

надградбаназаконскатарегулативаинаоѓањесоодветнирешенијазаподобрување

надосегашниотсистем.


Библиографија

• В.Камбовски,„Казненоправо,општдел“,третоизменетоиздание,Скопје,

2006година,

• Љ.Арнаудовски,А.ГруевскаДракулевски,„Пенологија“,втордел,Скопје,2013,

• Г.ЛажетиќБужаровска,„Алтернативиназатворот“,Скопје,2003година

• Ѓ.Маријановиќ,„Предавањапокривичноправо,општдел“,третоиздание,

1982година

• Ѓ.Маријановиќ,„Општокориснаработа(Communitywork)“,Безбедност,XXXVII,

бр.3/97

• М.Каневчев,„Општокориснаработакакоалтернативанаказнатазатвор“,

„Македонскаревијазаказненоправоикриминологија“,УКД343,бр.2,2005година,

• Џ.Саити,„Алтернативнитемеркинаспротиновитеоблицинакриминалитет“,

Скопје,2013

• Љ.Арнаудовски,Г.Л.Бужаровска,Д.Целевски,Л.Нанев,„Стратегијаза

имлементацијанаалтернативнитемерки“,СППМД,Скопје,2004година

• КривичензаконикнаРепубликаМакедонија

• Законзакривичнапостапка,„СлужбенвесникнаРМ“,бр.150од18.11.2010

година,

• Законзаизвршувањенасанкциите,„СлужбенвесникнаРМ“,бр.2од09.01.2006

година,

• Правилникзаизвршувањенастручно-инструкторскиотнадзорвоизвршувањето

наалтернативнитемерки,„СлужбенвесникнаРМ“бр.118/2008

• Правилникзавидотиусловитезаизвршувањенаопштокориснатаработа,

„СлужбенвесникнаРМ“,бр.118/2008,

• Правилникзаусловите,постапкатаиначинотзаиздавањеиодземањена

дозволазаизвршувањенаалтернативнимерки,„СлужбенвесникнаРМ“бр.118/2008,


• Одговорнаанкетенпрашалник,Управазаизвршувањесанкции,бр.07-457/2,

Скопје,од06.04.2015

• СтратегијазаразвојнапробацискаслужбавоРМ(2013-2016),Скопје,2013

година,

• АкционенпланзаразвојнапробацискаслужбавоРМ(2013-2016),Скопје,

2013година,

• Публикација–„Сторителинакривичнидела“2007година,Државензаводза

статистика













• Годишенизвештај,Националенпревентивенмеханизам“Скопје,мај2013

• ГодишенизвештајзасостојбитеодобластаначовековитеправавоРепублика

Македонијаво2013година–ХелсиншкиКомитет

• ГодишенизвештајнаУправатазаизвршувањенасанкциитезаработењетои

состојбатавоКазненопоправнитеиВоспитнопоправнитеустановивоРепублика

Македонијаза2008година
















• ПресудаК.бр.74/14наОсновенсудПрилеп

• ПресудаК.бр.338/09наОсновенсудПрилеп

• ПресудаК.бр.16/7наОсновниотсудПрилеп

• ПресудаК-422/14наОсновниотсудПрилеп

• http://www.stat.gov.mk

• http://www.ombudsman.mk

• http://www.pravda.gov.mk

• http://www.pravo.org.mk

• http://www.mhc.org.mk/

С алтернативни...

Documents