@* kf}if @)[email protected]/sites/sandhikharkamun.gov.np/files... · 2016-01-22 · 4...

85
1 t]>f] gu/ kl/ifb\ a}7saf6 :jLs[t @* kf}if @)&@

Upload: others

Post on 23-Mar-2020

2 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

  • 1

    t]>f]] gu/ kl/ifb\ a}7saf6 :jLs[t

    @* kf}if @)&@

  • 2

  • 3

    ldltM @)&२÷)(÷@&

    तेश्रो gu/kl/ifb\ a}7sdf k]z ug]{ k|of]hgsf nflu bnLo ;xdltaf6 gu/kflnsfdf l;kmfl/; ePsf] rfn' cf=j= @)&!÷&@ sf] ;+zf]lwt tyf cfufdL cf=j= @)&@÷ sf] k|:tfljt

    aflif{s gu/ ljsf; of]hgf ljleGg ;ldltx?df 5nkmn eO{ blno ;+oGq nufotsf] Rapport

    Building a}7sdf ;d]t Jofks 5nkmn / kl/dfh{g ePsf] tkl;n adf]lhdsf] blno ;xdltsf]

    b:tfj]h तेश्रो gu/ kl/ifb\ a}7sdf :jLs[ltsf nflu k]z ug]{ .

    cWoIf M sfo{sf/L clws[t >L याभजी जोशी

    g]kfnL sf“u|]; M

    g]=s=kf=Pdfn]M

    P=g]=s=kf=-dfcf]jfbL_

    /f=k|=kf= g]kfn

    /f=k|=kf=

    /fli6«o hgdf]rf{

    /fli6«o hgd'lQm

    g]=s=kf=–dfcf]jfbL

    g]=s=kf=-dfcf]jfbL_

    cGo ;xof]uL sd{rf/Lx?

    ;lGwvs{ gu/kflnsf sfof{nosf] t]>f] gu/ kl/ifb\sf] lg0f{o ;fj{hlgsLs/0f ;df/f]x

  • 4

    gu/kflnsf k|d'v Pj+ sfo{sf/L clws[t /fdhL hf]zL af cfly{s jif{ @)&३÷&४ sf] nflu k|:t't aflif{s ah]6, gLlt tyf sfo{qmd

    -ah]6 jQmJo_

    ;lGwvs{ gu/kflnsfsf] t];|f] u/Ldfdo gu/kl/ifbsf

    k|d'v cltlyHo" dfggLo pkk|wfg tyf phf{ dGqL Ho' , lalzi6 cltyL dfggLo zef;b Ho' , laz]if

    cltyL k|d'v lhNnf clwsf/LHo", :yfgLo ljsf; clwsf/LHo", ;a} /fhg}lts bnsf k|d'v, tyf ;Dk'0f{ cltyL

    dfxfg'efj Pj+ kbflwsf/LHo"x?, al/i7 sfof{no k|d'vHo"x?, lhNnf k|x/L k|d'v, g]kfnL ;]gfsf u0fklt

    nufot ;a} ;'/Iff lgsfosf k|d'vHo"x?, sfof{no k|d'vHo"x? nufot ;a} ;/sf/L If]qsf kbflwsf/L Pj+

    /fi6«;]js sd{rf/Lx?, Plss[t of]hgf th'{df ;ldlt, cg'udg ;ldlt, ;fdflhs kl/rfng ;ldlt nufot

    ;Dk"0f{ gu/kflnsf dftxtsf ;ldltsf ;b:oHo"x?, ;+rf/sld{ ldqx?, pBf]u jfl0fHo ;+3, Jofkf/L,

    ;dfh;]jL, j'l4hLjL, k|fWofks, lzIfs, ;a} jf8{sf cu'jf dxfg'efjx?, oftfoft Joj;foL, /]8qm; nufot

    dlxnf ;+hfn, pkl:yt ;a} dxfg'efjx? ;lxt ;Dk"0f{ ;d cfb/0fLo gu/jf;L dxfg'efjx?df ;lGwvs{

    gu/kflnsf tkm{jf6 xflb{s :jfut / gdg ug{ rfxG5' .

    s_ k[i7e"ld / ;Gbe{

    ;lGwvs{ gu/kflnsf] t]>f] u/Ldfdo gu/kl/ifbdf sfo{sf/Lsf] x}l;otn] oxfFx? ;dIf gu/sf] ;du|

    ljsf;sf] ;kgf / ;kgfnfO{ ;fsf/ kfg]{ ah]6, jflif{s gLlt tyf sfo{qmd k]z ug{ kfpFbf

    gu/kflnsf kl/jf/ / of]hgf th'{df / gLltut k[i7kf]if0fdf ;+nUg xfdL ;a}n] cfkm"nfO{ lgs}

    efUozfnL dx;'; u/]sf 5f} .

    ;jf{lË0f ljsf;sf nflu cfkm\gf] hLjg ck{0f ug]{ ;Dk"0f{ 1ft–c1ft zlxbx?k|lt ;Ddfg k|s6 ub{5'

    .

    lhNnf k|zf;g sfof{no / lhNnf ljsf; ;ldltn] :jfldTj / dft[Tj k|bfg u/L g/kflnsf

    3f]if0ffkl5sf] tfTsflng Joj:yfkg ub}{ o;sf] ;+:yfut ljsf;df k'¥ofPsf] of]ubfgnfO{ :d/0f ub}{

    o;df ;+nUg /fhgLltssld{ nufot ;a} kbflws/LHo"x?df s[t1tf 1fkg ub{5' .

    /fli6«o hLjgsf ljljw If]qdf /x]sf] o; If]qsf] P]ltxfl;s dxTj / klxrfgnfO{ sfod /fVb} efjL

    k':tfnfO{ Pp6f ;d'Ggt / Jojl:yt ;lGwvs{ gu/kflnsf x:tfGt/0f ug]{ clek|fon] t]]>f] gu/kl/ifb

    -cf=j= @).)&$ sf] jflif{s ah]6 gLlt tyf sfo{qmd agfO{Psf] Joxf]/f hfgsf/L u/fpg' rfxfG5' .

    v_ gLlt, of]hgf, sfo{qmd tyf ah]6sf] dfu{bz{g

    ægu/pGd'v ufpF Jojl:yt zx/ agfpFÆ eGg] på]Zosf ;fy ah]6 oyfy{k/s, sfof{Gjogof]Uo,

    hg;xeflutd"ns, kf/blz{, k|ltlglwd"ns / ;fdflhs Gofosf ;j{dfGo l;4fGtnfO{ cjnDjg u/L

    th'{df ul/Psf] 5 .

    cfly{s jif{ @)÷)&$ sf] k|:tfljt p2]Zo, gLlt, sfo{qmd tyf ah]6 th'{df ubf{ g]kfnsf] cGtl/d

    ;+ljwfg @)&@ ;x;|flAb ljsf; nIox?, ;fs{ ljsf;sf nIox?, rfn' lqjifL{o of]hgfn]] lglb{i6 u/]sf

    nIo / p2]Zox?, :yfgLo :jfoQ zf;g P]g / lgodn] dfu{bz{g u/]sf Joj:yfx?, ;+3Lo dfldnf tyf

    :yfgLo ljsf; dGqfnosf] ah]6 l;lnª / dfu{bz{g, lhNnf ljsf; ;ldltsf] dfu{ lgb]{zg :yfgLo

    lgsfo ;|f]t kl/rfng tyf Joj:yfkg sfo{ljlw @)^(, ;xeflutfTds / ;dfj]zL of]hgf th'{df

    k|lqmof4f/f k|fyldstf lgwf{/0f eO{ j:tL:t/af6 cfPsf of]hgf tyf sfo{qmdx?, j8f gful/s e]nfaf6

  • 5

    l;kmfl/;, ljutsf cf=j=df lglb{i6 u/]sf gLlt, of]hgf tyf sfo{qmdx?, ;d:ofx?sf] :ynut cg'udg,

    /fhg}lts kbflwsf/Lx?n] lbPsf ;'emfj, Plss[t of]hgf th'{df ;ldlt, cg'udg ;ldlt, ;fdflhs

    kl/rfng ;ldlt, pBf]u jfl0fHo ;+3, u};;, kqsf/ dxf;+3 nufotsf ;a} ;+3, ;+:yf, ;+hfn,

    ;+u7gx?af6 k|fKt ;'emfjx?nfO{ of]hgf th'{dfsf cfwf/sf ?kdf lnO{Psf] 5 .

    u_ rfn' cf=a=sf] xfn;Dd ePsf gu/ ljsf;sf sfo{x?sf] ;dLIff M

    g]kfn ;/sf/n] 3f]if0ff u/]sf] ;/;kmfO{ अभबमान ;kmn agfpg gu/jf;L, k|zf;s, sd{rf/L, g]kfnL ;]gf, g]kfn k|x/L nufot ;a}sf] ;xefluftfdf gu/ ;/;kmfO{ cleofg ;+rfng ul/of] . य प्रत्मक फषष ऩौष ९ देखी १६ गते सम्भको अवधीराइ नगय सयसपाई सप्ताहाको रुऩभा भनाउने व्मवस्था गरयएको छ ।

    ;a} gu/af;Lx?sf] ckgTjefj, gu/kflnsf cu'jfO{, lhNnf ljsf; ;ldltsf] dfu{lgb]{zg, ;+3;+:yf, o'gPg x]lj6f6sf] ;xof]u, lhNnf :jf:Yo sfof{no / lhNnf lzIff sfof{nosf] ;lqmotf, gu/kflnsfnfO{ v'nf lbzfd'Qm, k"0f{vf]k, k"0f{

    ;fIf/ gu/kflnsf 3f]if0ff ul/of] .

    b}lgs ;]jf k|jfxnfO{ lgoldt, k|0ffnLjå, agfO{Psf] 5 eg] k|ljlwdf cfwfl/t sfof{no lgdf{0fsf nflu sfdx? e}/x]sf] 5g .

    ;Lldt hgzlQmsf jfjh"t klg æ;]jfu|fxLnfO{ pRr k|fyldtfÆ eGg] efjfgfsf ;fy ;]jf k'¥ofO{ /flvPsf] 5 . gu/kflnsfdf l/Qm b/jGbLsf] kbk"lt{sf nflu kbk"lt{ ;ldltn] k"0f{tf kfO{;s]]sf] 5 . gu/ k|f]kmfO{n, ;|f]t gS;fÍg gu/ oftfoft u'?of]hgf h:tf sfdx? ;'? ePsf 5g\ . rfn' cfjsf k|zf;gLs sfdx? lgoldt ?kdf cufl8 a9]sf] 5g\ eg] of]hgfx? kf}if @( ut]b]lv g} ;lqmo ?kdf

    sfof{Gjogdf hfg] 5g\ .

    3_ >f]t ;fwgsf] cfo Joo cg'dfg, To;sf >f]t tyf dfWodx? / ;+sng ug]{ /0fgLltx?

    cfo Joo cg'dfg

    cfufdL cf=j = @)÷)&$ sf] nflu k|:tfljt ah]6 ljj/0f

    ah]6 ?= xhf/df

    अनुभाननत आम क्र.सॊ आम ऺेत्र

    आमशिर्षक

    आम अनुभान कैफपमत

    १ सयकायी अनुदान चारु ४६०००००।- ऩुजजॊगत २४०२७०००।–

    १०००००००।– ८७१७०००।-

    ४२७४४०००।-

    २ आजततक श्रोत चारु ९०९००००।-

    ऩुजजॊगत ३ याजश्व फाॉडपाॉड ऩुजजॊगत ६५०००००।-

    ४ स्थाननम िासन तथा साभुदाईक बफकास कामषक्रभ

    चारु २८०००००।-

    ५ सडक फोडष नेऩार ऩुजजॊगत १५०००००।-

    ६ जगेडा कोर् ऩुजजॊगत ३०००००००।-

    ७ साभाजजक सुयऺा चारु २७५०००००।-

    कुर जमभा् ९४७३४०००।-

  • 6

    अनुभाननत व्मम् क्र.सॊ ववननमोजनको ऺेत्र

    शिर्षक

    अनुभानीत ववननमोजन

    कैफपमत

    सयकायी अनुदान

    चार ु ४६०००००।- ऩुजजॊगत ननितष रागत सहबागगता स्थाननम ववकास िुल्क कोर् रागतसहबागगता

    २४०२७०००।– १०००००००।– ८७१७०००।-

    ४२७४४०००।-

    वारवाशरका्बफकेजतित फारववकास कामषक्रभ १५% ३६०४०५०।- भहहरा फगष रक्षऺत आमोजना् १०% २४०२७००।-

    दशरत¸आहदवासी जनजाती¸वऩछडा फगष̧ जेष्ठ नागरयक¸अऩाङ्ग फगष् १५%

    ३६०४०५०।-

    कृर्ी बफकास् १५% ३६०४०५०।-

    कजतिजेतसी यकभ १२८२३२०।-

    ऩुवाषधाय तथा प्रर्द्षनात्भक् ननितष- रागत सहबागगता- स्थाननम ववकास िुल्क कोर् रागतसहबागगता

    १००९१३४०।– ९७०००००।– ८५२३३९०।-

    २८३१४७३०।-

    २ आजततक श्रोत चार ु ९०९००००।-

    ऩुजजॊगत ३ याजश्व फाॉडपाॉड ऩुजजॊगत ६५०००००।-

    ४ स्थानीम िासन तथा साभुदाईक बफकास कामषक्रभ

    चार ु २८०००००।-

    ५ सडक फोडष नेऩार ऩुजजॊगत १५०००००।-

    ६ साभाजजक सुयऺा चार ु २७५०००००।-

    कुर जमभा् ९४७३४०००।-

  • 7

    v08–!

    jflif{s gu/ ljsf; of]hgfsf] kl/ro

    ! jflif{s gu/ ljsf; of]hgfsf] kl/ro

    !=! gu/ kl/ro

    :yfgLo :jfoQ zf;g P]g, @)%% sf] bkmf *) df ePsf] Joj:yf jdf]lhd o; gu/kflnsfsf] u7g ul/Psf]

    5 . To:t} ;f]xL P]gdf ePsf] Joj:yf jdf]lhd k|To]s gu/kflnsf Ps cljlR5g\g pQ/flwsf/jfnf :jzfl;t

    / ;ª\ul7t ;+:yf x'g]5 . gu/kflnsfsf] cfˆgf] Pp6f 5'§} 5fk x'g]5 . gu/kflnsfn]] JolQm;/x rn – crn

    ;DklQ k|fKt ug{, pkef]u ug{ / a]rljvg ug{ ;Sg]5 . gu/kflnsfn] JolQm;/z cfˆgf] gfdaf6 gfln;

    ph"/ ug{ / ;f] pk/ klg ;f]lx gfdaf6 gfln; ph"/ nfUg ;Sg]5 eGg] pNn]v u/] cg';f/ g} o;

    gu/kflnsf klg ;~rfng / Jojl:yt ul/Psf] 5 . o; gu/kflnsfsf] ef}uf]lns cjl:yt gfdfs/0f nufot

    bL3{sfnLg ;f]r nIo p2]Zo Pjd\ sfo{x? tn pNn]v ul/Psf] 5 .

    !=!=! ef}uf]lns cjl:yt

    १. cjl:ylt M कोअर्ड षनेट्स्२८ र्डग्री ० भभनेट ३ सेकेण्ड नथष देखी ८३ र्डग्री १४ भभनेट ४८ सेकेण्ड इष्ट २८.०००८३ र्डग्री नथष देखी ८३.२४६६७६ र्डग्री इष्ट

    l;dfgf M k"j{M– c8u'/L uf=lj=;=

    klZrdM– wf/fkfgL,g'jfsf]6,l9s'/f uf=lj=;=

    pQ/M– jfuL,vg uf=lj=;=

    blIf0fM–l;tfk'/

    prfO{ M ;d'b| ;txaf6 (^) ld6/ prfOdf cj:yLt

    १. ऺेत्रपर् १२७.०० फगष कक.भी (नाऩी ववबाग)– !@&)) x]S6/ २. जनघनत्व्३१८ व्मक्ती प्रती ;फगष कक.भी (जनगणना २०६८) ३. जन सॉखमा् ४०,४२२ (जनगणना २०६८) ४. घयधयुी सॉखमा्१०,४२९

    xfjfkfgL Mpkf]i0f tyf zdl;tf]i0f

  • 8

    !=!=@ gu/sf] gfdfs/0f

    मस नगयऩाभरकारे प्राचचनतभ बफशषेता ऩनन फोकेको ऩाइन्छ । प्राचचन सभम देखी मस न.ऩा.ऺेत्रभा दइु याज्म यहेको ऩाइन्छ ।अघाष य खाॉची , मी दवु ैयाज्मको ववचभा सभम सभमभा हुने रडाइ , झगडाको ऩरयणाभ स्वरूऩ अन्तभा दवु ैबफचभा सन्धी बएको य उक्त प्राचचन स्थर सन्न्धखकष यहेको ऩाइन्छ । सोही सन्धी बएको स्थरको नाभ फाट सन्न्धखकष नाभाकयण बएको ऩाइन्छ ।

    नगय ववकासको रागी नगय ऩाभरकारे आवचधक नगय ववकास मोजना , सडक ववकास गुरूमोजना, बवन ननभाषण भाऩदण्ड, बवन ननभाषण मषबफधी, ऩमषटन गुरूमोजना,बउुऩमोग ननती,सयसपाइ तथा पोहोयव्मवस्थाऩनगुरूमोजना जस्ता मोजना ननभाषणको कामषराइ अगाड फढाइएको छ ।नगय ऩाभरकाको बफकासभा मोजना फद्ध ऩद्धतीको थारनी गरयएको छ ।

    नगयऩाभरका गठन हुदाॊ सभेटटएका गा.वव.स.हरू ननम्न अनसुाय छन ।

    १. सन्न्धखकष गा.वव.स. २. वाङरा गा.वव.स. ३. नयऩानी गा.वव.स. ४. खाॉचचकोट गा.वव.स. ५. ककभडाडा गा.वव.स. ६. अघाष गा.वव.स. ७. र्डबषना गा.वव.स.

    प्रचयु ऩमषटककम सम्बावना वोकेको मस सॉन्न्धखकष नगयऩाभरका भबत्र देहामका ऩमषटककम तथा धाभभषक एवॊ साॊस्कृनतक स्थर हरू ऩदषछन ।

    क. प्रभशद्ध सऩुादेउयारी भाताको भन्न्दय । ख. प्रभशद्ध अघाष भाताको भन्न्दय । ग. प्राचचन अघाष दयवाय ।

  • 9

    घ. नयऩानी नतषनाञ्चर ऩयषवत ङ. भभसनाको रेक । च. अघाष य खाॊची दयवाय दवुैको सन्धीबएको स्थर सन्न्धखकष । छ. भशद्धेश्वय भशवारम भन्न्दय ज. भशदे्दश्वय गुपा झ. गोऩेश्वय वऩठ भथुयावेशी

    !=@=# gu/sf] k|zf;lgs ljefhg M नेऩार सयकायको ननणषम अनुसाय २०७१/०१/२५(१८ भे २०१४) भा गटठत सॊचधखकष नगयऩाभरका रुन्म्फनी अञ्चरको ऩाहाडी न्जल्रा अघाषखाॊचीभा अवन्स्थत यहेको छ । २०७१/०२/०२ देखी कामषन्वमनभा आएको मस नगयऩाभरका भा १५ वाड छन ्।

    !=!=$ gu/sf d'Vo gbL vf]nf tyf tfntn}of Mमस नगयऩाशरका ऺेत्र शबत्र ठुरा नदीहरु नयहेको य साना नतना खोरा यहेका छन । खोराहरु ननमन अनुसाय छन ्।

    क= फागीॊ खोरा

    ख= घोचे खोरा

    ग= बिी खोरा

    घ= पर्जमाषङ खोरा

    ङ दह खोरा

    च= भथुया खोरा

  • 10

    !=!=% wfld{s ko{6sLo :ynx?

    qm=; wfld{s :ynsf] gfd d]nf nfUg] lbg k|l;4Lsf] sf/0f

    1 प्रशिर्द् िुऩादेउयारी भतदीय सदावाहाय भनरे गचताएको बगवतीरे ऩुया गने बएकारे ।

    2 प्रशिर्द् अघाष बगवती तथा अघाष दयवाय

    चतै्राष्िभी तथा बफजमा दिभी दगुाष ऩुजा तथा सयाम मात्रा । चौववश्म यार्जमभध्मको एक यार्जम ।

    3 गोऩेश्वय वऩठ भथयुा कानतषक ठुरा एकादिी एकादिी भेरा

    4 बगवती भजतदय खाचीकोि तथा दयवाय ऺेत्र

    चतै्राष्िभी तथा बफजमा दिभी दगुाष ऩुजा तथा सयाम मात्रा । चौववश्म यार्जमभध्मको एक यार्जम ।

    5 नयऩानी नतषराञ्चर ऩवषत ऩमषिफकम तथा साहाशसक खेरको समबावना ।

    6 भशसनाको रेक

    7 अघाष य खाचीको दवुैको सतधी बएको स्थर सतधी खकष

    न=ऩा=को केति

    ८ शसर्द्ेश्वय भहादेवको भतदीय

    ९ डडबनाषको गुपा

    नगयऩाशरकाको जनसॊख्मा वववयण

    j8f

    g++=

    ;fljs uflj; / j8fx?

    hDdf 3/ w'/L

    ;+Vof

    hg;+Vof

    k'?if dlxnf hDdf

    ! ;lGwvs{ uflj; j8f g+= $,% / ^ 2066 6666 7159 13825 @ ;lGwvs{ uflj; j8f g+= &,* / ( 1383

    # ;lGwvs{ uflj; j8f g+=!,@ / # 377 $ jfËnf uflj; j8f g+=!,@,#,$ / % 685 1929 2708 4637 % jfËnf uflj; j8f g ^,&,* / ( 496 ^ g/kfgL uflj; j8f g+=!,@,#,% / ^ 512 1570 2066 3636 & g/kfgL uflj; j8f g+=$,&,* / ( 384 * vfFrLsf]6 uflj; j8f g+= !,#,&,* / ( 424 1418 1807 3225

  • 11

    ( vfFrLsf]6 uflj; j8f g+= @,$,% / ^ 373 !) lsd8f8f uflj; j8f g+= !,@,# / % 485 1349 1897 3246 !! lsd8f8f uflj; j8f g+=$,^,&,* / ( 353 !@ c3f{ uflj; j8f g+= !,@,#,$ / * 684 2271 3044 5315 !# c3f { uflj; j8f g+= % ,^,& / ( 634 !$ l8egf{ uflj; j8f g+=!,@,# / $ 825 2782

    3756 3756 6538

    6538 !% l8egf{ uflj; j8f g+= %,^,&,*,/ ( 748 10429 17985 22437 40422

    !=@ bL3{sfnLg ;f]r nIo p2]Zo

    !=@=! bL3{sfnLg ;f]r -Vision);

    hn, h+un, s[lif, vfgL ko{6g / lzIff tyf ;fdfhls jlsf; Pj+ dfgj jLsf; tyf ef}tLs k'jf{wf/

    ljsf;dfdf nufgL pRr hLjg:t/ ;lxtsf] ;d[4 gu/ lgdf{0f ug'{ o;sf] bL3{sfnLg ;f]r x'g]5 .

    !=@=@ p2]Zox? (Goals)

    :yfgLo :jfoQ zf;g P]g jdf]lhd gu/kflnsfsf p2]Zox? b]xfo cg';f/ /x]sf 5g\ .

    ljs]Gb|Ls/0fsf] dfWod 4f/f ;fj{ef}d;Qf ;DkGg hgtfnfO{ zf;g k|lqmofdf clwsflws

    dfqfdf ;lDdlnt x'g] cj;/ h'6fO{ k|hftGqsf nfex?sf] pkef]u ug{ ;Sg] Joj:yf ug]{ .

    cfˆgf] If]qsf] ljsf;sf] nflu ;fwgsf] kl/rfng ljlgof]hg / ljsf;sf] k|ltkmnsf] ;Gt'lnt

    tyf ;dfg ljt/0fdf ;fdflhs ;dfgtf Nofpg] sfo{df hghflt, cflbj;L, blnt /

    ;fdflhs tyf cfly{s b[li6sf]0fn] lk5l8Psf ju{ ;d]tsf ;du| hgtfsf] ;xeflutfdf

    clej[l4 ub}{ ljsf; k|lqmofnfO{ ;+:yfut ug]{ .

    of]hgfx?sf] th'{df / ;~rfng ug{ cfjzos lhDd]jf/L / clwsf/ :yfgLo :t/df g} k|bfg

    ul/ hjfkmb]xL axg ug{ ;Sg] :yfgLo lgsfox?sf] ;+:yfut ljsf; ug]{ .

    :yfgLo g]t[Tjsf] ljsf; ul/ hgtfsf] b}lgs cfjZostf tyf hghLjgnfO{ c;/ kfg]{

    ljifox?df lg0f{o ug{ ;Sg] ul/ :yfgLo :jfoQ zf;g k4ltsf] ljsf; ug]{ .

    !=# k|d'v sfo{x?

    :yflgo :jfoQ zf;g P]g, @)%% sf] bkmf ^ df pNn]v eP cg';f/ gu/kflnsfsf] sfd, st{Jo /

    clwsf/ b]xfojdf]lhd /x]sf 5g\ .

    !_ gu/ kl/ifbsf] lg0f{o / lgb]{zgx? sfof{Gjog ug', u/fpg'sf] cltl/Qm gu/kflnsfn] gu/kflnsf If]qdf

    clgjfo{ ?kdf ug'{kg]{ sfd / st{Jo b]xfojdf]lhd x'g]5 .

    s_ cy{ ;DaGwL

    !_ gu/kflnsfsf] jflif{s ah]6, of]hgf / sfo{qmdx? tof/ ul/ gu/ kfl/ifb\df k]; ug]{ .

    @_ cfo / Joosf] n]vf / tT;DaGwL cGo sfuhftx? cBfjlws ?kdf /fVg] .

    #_ :jLs[t ah]6sf] kl/lwleq /lx gu/kflnsfsf] lg0f{o sfof{Gjog ug{ /sd vr{ ug]{ . f

    $_ gu/ kl/ifb\n] :jLs[t u/]sf] s/, b':t/, z'Ns cflb p7fpg] .

  • 12

    v_ ef}lts ljsf; ;DaGwL

    !_ gu/kflnsf If]qsf] e"–pkof]u gS;f agfO{ cf}Bf]lus cfj;fLo s[lif dgf]/~hg :yn cflb If]q tf]Sg] /

    sfof{Gjog ug]{ u/fpg] .

    @_ gu/kflnsf If]qdf cfjf; of]hgf agfO{ sfof{Gjog ug]]{ u/fpg] .

    #_ gu/kflnsf If]qdf vfg]kfgL / 9n lgsf;;DaGwL of]hgf sfof{Gjog ug]{ tyf To;sf] ;~rfng /

    dd{t ;Def/ ug]{ u/fpg] .

    $_ gu/kflnsf If]qleqsf ljleGg 7fpFx?df xl/of] If]q, pBfg / dgf]/~hg :ynx?sf] ljsf; ug]{,

    u/fpg] .

    %_ gu/kflnsf If]qsf ljleGg 7fpFx?df ;fj{hlgs zf}rfnosf] Joj:yf ug]{, u/fpg] .

    ^_ gu/kflnsf If]qdf lgdf{0f ul/g] 3/, ejg cflbsf] gS;f kf; ug]{, u/fpg] .

    &_ ;fd'bflos ejg tyf lj>fd u[x agfpg] .

    u_ hn;|f]t, jftfj/0f / ;/;kmfO{;DaGwL

    !_ gu/kflnsf If]qdf /x]sf vf]nfgfnf, s'jf, Ogf/, kf]v/L, tnfp / 9'ª'u]wf/f cflbsf] ;+/If0f ul/ ;b'kof]u

    ug]{, u/fpg] .

    @_ gu/kflnsf If]qdf l;FrfO{ of]hgf nfu' ug'{kg]{ ePdf To;sf] of]hgf agfO{ sfof{Gjog ug]{, u/fpg] .

    #_ gu/kflnsf If]qdf ;Defljt gbL, s6fg af9L ty e"–Ifo cflbsf] lgoGq0f / /f]syfd ug]{ u/fpg] .

    $_gu/kflnsf If]qdf x'g] hn, jfo' tyf WjgL k|b'if0f lgoGq0f ul/ jftfj/0f ;+/If0f ug]{ sfo{df ;xof]u

    ug]{, u/fpg] .

    %_ gu/kflnsf If]qleqsf jg, jg:klt tyf cGo k|fs[lts ;Dkbfsf] ;+/If0f ug]{, u/fpg] .

    ^_ gu/kflnsf If]qdf ;/;kmfO{sf] sfo{qmd ;~rfng ug]{ u/fpg] .

    &_ kmf]xf]/ d}nf ;ª\sng,9'jfgL tyf tx nufpg] ;DaGwL sfdsf] ;~rfng / Joj:yfkg ug]{, u/fpg] .

    *_ gu/kflnsf If]qleq ljB't pTkfbg tyf ljt/0f ug]{, u/fpg] .

    3_ lzIff tyf v]ns'b ljsf;;DaGwL

    !_ cfˆgf] ;|f]taf6 gu/kflnsf If]qdf k"j{–k|fylds ljBfnox? :yfkgf, ;~rfng / Joj:yfkg ug]{ tyf

    :yfkgf ug{ cg'dlt lbg] .

    @_ gu/kflnsf If]qleq ;~rfng ePsf ljBfnox?sf] ;~rfng / Joj:yfkgdf ;xof]u k'¥ofpg] /

    To:tf ljBfmox?sf] :yfkgf / vf/]hLsf] l;kmfl/; ug]{ .

    #_ gu/kflnsf If]qleq dft[efifdf k|fylds txsf] lzIff pknAw u/fpg ;xof]u ug]{ .

    $_ cfly{s b[li6n] cToGt lk5l8Psf pTkLl8t hgjfltx?sf 5fq–5fqfx?nfO{ 5fqj[lQ lbg] Joj:yf

    ldnfpg] .

    %_ gu/kflnsf :t/Lo k|f]9 lzIff tyf cgf}krfl/s lzIf ;DaGwL sfo{qmd tof/ ul/ sfof{Gjog ug]{,

    u/fpg] .

    ^_ gu/kflnsf :t/Lo k':tsfno tyf jfrgfnosf] :yfkgf, ; ~rfng tyf Joj:yfkg ug]{, u/fpg] .

    &_ v]ns'b ljsf; sfo{qmdx? agfO{ sfof{Gjog ug]{, u/fpg] .

    *_ gu/kflnsf :t/Lo v]ns'b ljsf; ;ldlt u7g ul/ v]ns'bsf] ljsf; ug]{, u/fpg] .

    ª_ ;+:s[lt ;DaGwL

    !_ gu/kflnsf If]qleqsf ;+:s[lts tyf wfld{s dxTjsf :yfgx?sf] nut tof/ ul/ ltgLx?sf] dd{t

    ;Def/ ul/ ;+/If0f / ;Da4{g ug]{, u/fpg] .

  • 13

    @_ gu/kflnsf If]qleqsf k'/ftflTjs j:t', efif, wd{, snf / ;+:s[ltsf] ;+/If0f, ;Da4{g Pjd\ k|fof]u

    ug]{, u/fpg] .

    r_ lgdf{0f tyf oftfot ;DaGwL

    !_ gu/kflnsf If]qleq g]kfn ;/sf/sf] lhDdfdf /x]sf] ;8s afx]s cfjZos kg]{ sRrL, kSsL ;8s,

    k''n sne6{x?sf] of]hgf agfO{ lgdf{0f tyf dd{t ;Def/ ug]{, u/fpg] .

    @_ gu/kflnsf If]qleq a;kfs{, l/S;f, 6fFuf / 6«s cflbsf] kfls{Ë Joj:yf ug]{, u/fpg] .

    #_ gu/kflnsfsf] oftfoft cfjZostfnfO{ ljrf/ ul/ 7]nf, l/S;f 6fFuf cflbsf] clwstdxb\ tf]Sg] /

    ltgLx?nfO{ btf{ ul/ gDa/ lbg] .

    5_ :jf:Yo ;]jf ;DaGwL

    !_ gu/ :t/Lo c:ktfn, co'j]{lbs cf}ifwfno / :jf:Yo s]Gb|x?sf] ;~rfng / Joj:yfkg ug]{, u/fpg] .

    @_ gu/kflnsf If]qleq :jf:Yo rf}ls tyf pk– :jf:Yo rf}lsx? vf]Ng], ;~rfng / Joj:yfkg ug]{,

    u/fpg] .

    #_ kl/jf/ lgof]hg, dft[lzz' sNof0f, lj:tfl/t vf]k, kf]if0f, hg;ª\Vof lzIff / hg:jf:Yo ;DaGwL

    sfo{qmdx?sf] th'{df / sfof{Gjog ug]{, u/fpg] .

    $_ dxfdf/L tyf ;ª\qmfTds /f]usf] /f]syfdsf] Joj:yf ug]{, u/fpg] .

    %_ gu/kflnsf If]qdf hg:jf:Yosf] nflu xflgsf/s rLhj:t'sf] ;fj{hlgs k|of]udf /f] nufpg] jf x6fpg]

    ^_ hg:jf:Yodf k|lts"n c;/ kg]{ lsl;dsf pkef]Uo j:t'sf] a]rljvg / pjef]udf /f]s nufpg] .

    h_ ;dfh sNof0f ;DaGwL

    !_ a]jfl/; d[ts JolQmsf] bfx ;+:sf/sf] Joj:yf ug]{, 6'x'/f, c;xfo tyf cgfyx?sf] nflu cgfynosf]

    Joj:yf ug]{, u/fpg] .

    @_ dlxnf tyf afnjflnsfsf] lxt / sNof0f ;DaGwL sfo{qmd ;~rfng ug]{ tyf cg}lts k];f Jofkf/ lgoGq0f ;DaGwL sfo{ ug]{ u/fpg] .

    em_ pBf]u tyf ko{6g ;DaGwL

    !_ gu/kflnsf If]qdf 3/]n', ;fgf tyf demf}nf pBf]usf] k|j4gdf pTk|]/ssf] sfd ug]P, u/fpg] .

    @_ gu/kflnsf If]qleqsf] k|fs[lts, ;f+ª\:s[lts tyf ko{6sLo ;Dkbfsf] ;+/If0f, ;Da4{g, lj:tf/ /

    ;b'kof]u ug]{, u/fpg] .

    `_ ljljw

    !_ gu/kflnsf If]qsf] ;8ssf] bfofF afofF / cGo cfjZos 7fpFdf j[If/f]k0f ug]{ .

    @_ sfGhL xfp;, k'zjwzfnf /fVg] :yfgsf] lgwf{/0f / Joj:yfkg ug]{ .

    #_ gu/kflnsf If]qsf] P]nfgL tyf ;/sf/L k'lt{ hUufx?sf] ;+/If0f ug]{ .

    $_ d;fg 3f6sf] lgwf{/0f / Joj:yfkg ug]{ .

    %_ Jofkf/ tyf jfl0fHosf] ljsf;sf] nflu sfd ug]P .

    ^_ gu/kflnsfsf] ljlgod th'{df ul/ gu/ kl/ifb\df k]; ug]{ .

    &_ b}jLk|sf]k lgoGq0f ug]{ ;DaGwdf cfjZos sfd ug]{ .

    *_ gu/kflnsf If]qleqsf] hg;ª\Vof tyf 3/ hUufsf] nut /fVg] .

    (_ k|rlnt sfg'g jdf]lhd hGd, d[To' tyf cGo JoflQmut 36s btf{ ug]{ .

    !)_ gu/kflnsf If]qleqsf c;xfo, cgfy / ckfË afnjflnsx?sf] nut /fVg] / ltgLx?nfO{ pko'Qm

    7fpFdf /fVg] Joj:yf ug]{ .

    !!_ ax'nf tyf 5f8f s's'/ df/L ;fh{hlgs lxtsf] ;'/Iff ug]{ / d/]sf kz'kª\IfL uf8\g] 7fpF tf]Sg] .

  • 14

    !@_ vt/f pTkGg ug]{ ?v sf6\g nufpFg], 3/ kvf{n cflb eTsfpg nufpFg] .

    !#_ gu/kflnsf If]qsf] 3/sf] Ans gDa/ cBfjlws /fVg] .

    !$_ kz' awzfnfsf] k|aGw ug]{ .

    !%_ 5f8f kz' kqmfp ul/ lnnfd ug]{ .

    !^_ uNnL tyf ;8sdf aQLsf] Joj:yf ug]{ .

    !&_ gu/kflnsf If]qdf l;g]df xn vf]Ng :jLs[lt lbg] .

    !*_ xf6, jhf/ d]nf cflbsf] k|jGw ug]{, u/fpg] .

    !(_ af?0f oGqsf] ;~rfng / Joj:yfkg ug]{, u/fpg] .

    @)_ s'g} ljlzi6 JolQmsf] gu/sf] ;Ddfgy{ ljlzi6 JolQmsf] ?kdf ;Ddfg k|bfg ug]{ .

    @!_ gu/kflnsf If]qsf] ljsf; ;DaGwL cGo sfdx? ug]P, u/fpg] .

    @@_ ;xsfl/tfsf] ljsf;sf] nflu ;xof]u k'¥ofpg] .

    @#_ ;lrjsf] sfo{sf] d"NofÍg ul/ l;kmfl/; ;lxt clVtof/jfn ;dIf k7fpg] .

    @$_ gu/kflnsfnfO{ cfo–cfh{g x'g] ;xsf/L, cf}Bf]lus tyf Joj;flos sfo{qmd lghL If]qsf] ;d]t

    nufgLdf ;~rfng ug{ k|f]T;flxt ug]{, u/fpg] .

    @%_ ;xsfl/tfdf cfwfl/t ljljw sfo{qmdx? th'{df ul/ ;~rfng ug]{, u/fpg] . @^_ k|rlnt sfg'g jdf]lhd tf]lsPsf cGo sfdx? ug]{ .

    @_ gu/kflnsfn] pkbkmf !_ jdf]lhdsf sfd, st{Josf] cltl/Qm gu/kflnsf If]qdf b]xfojdf]lhdsf P]lR5s sfdx? ;d]t ug{ ;Sg]5 .

    s_ gu/kflnsf If]qleq :t/o'Qm ljBfno lzIff pknAw u/fpg cfjZos Joj:yf ldnfpg] .

    v_ gu/kflnsf If]qaf6 lg/If/tf lgd"{n kfg{ ;fIf/tf sfo{qmdx? ;~rfng ug]{ .

    u_ gu/kflnsf If]qsf ljleGg 7fpFx?df k':tsfno tyf jfrgfnox? :yfkgf ul/ ;~rfng ug]{ .

    3_ gu/kflnsf If]qleq cJojl:yt a;f]jf; lgoGq0f ug]{ .

    ª_ lgb]{lzt hUuf ljsf;, e"–pkof]u h:tf sfo{x?sf] dfWodaf6 gu/sf] agfj6 tyf ljsf;nfO{

    Jojl:yt t'Nofpg] .

    r_ j[4 tyf cgfy cf>dx?sf] Joj:yf ug]{ .

    5_ ljB't cfk"lt{ / ;~rf/ ;'ljwfsf] Joj:yf ldnfpg] .

    h_ gu/kflnsfdf dgf]/~hg :yn, lq8f:yn, ;ª\u|+xfno lrl8ofvfgf, kfs{ cflbsf] Joj:yf ldnfpg] .

    em_ a]/f]huf/L sd ug{ a]/f]uf/x?sf] tYofÍ ;Íng ul/ /f]huf/d"ns sfo{qmdx? ;~rfng ug]{ .

    `_ gbL k|b'if0f lgoGq0f ug{ sfo{qmdx? ;~rfng ug]{ .

    6_ gu/kflnsf If]qdf PDa'n]G; ;]jf pknAw u/fpg] .

    7_ gu/kflnsf If]qdf ;j jfxgsf] Joj:yf ldnfpg] .

    8_ b}jLk|sf]kaf6 x'g] wghgsf] IftL sd ug{ lg/f]wfTds tyf p4f/sf sfo{x? ug]{ .

  • 15

    v08–@

    gu/ ljsf; of]hgfsf k|d'v gLlt,dfu{bz{g tyf sfo{qmdx?

    #= gu/ ljsf; of]hgfsf k|d'v gLlt, dfu{bz{g tyf sfo{qmdx?

    #=! gu/ ljs; of]hgf k|d'v gLltx?

    #=!=! ef}lts k"jf{wf/ ljsf; gLlt

    y'k|} ;–;fgf ;8sx?df /sd nufgL ubf{ /sd 5l/g uO{ ck]lIft k|ltkmn k|fKt x'g g;Sg] ePsfn] If]qut

    ;Gt'ngnfO{ Wofg lbb} dxTjk"0f{ dlg{sf /lhNnf ;8s u'?of]hgfdf k/]sf lhNnf uf}/jsf cfof]hgfnfO{

    k|fyldstfsf ;fy /sd ljlgof]hg ug]{gLlt lbOPsf] 5 . u|fdL0f ;8s ;~hfn lgdf{0f tyf l;rfO{

    cfof]hgfx? 5gf]6 ubf{ s[lif ks]6 If]qnfO{ cfwf/ lnOg]5 . dd{t ;+ef/ sf]ifsf] plrt Joj:yfkg ul/g]5 .

    k|To]s ;8ssf nflu ljlgof]lht /sdsf] %Ü /sd s§f ul/ pQm sf]ifdf hDdf ul/g]5 . ;fem]bf/Ldf dd{t

    ;+ef/ sfo{ ;~rfng ul/g]5 . gu/ oftfoft u'?of]hgf tof/ ul/ sfof{Gjogdf NofOg]5 . ckfËd}qL hf]8

    lbOg]5 .

    #=!=@ vfg]kfgL tyf ;/;kmfO{

    vfg]kfgL tyf ;/;kmfO{sf] sl7gtf dfkg vfg]kfgL tyf ;/;kmfO{ ;DaGwL cfof]hgfx? ;~rfng ul/g]5 .

    vfg]kfgL tyf ;/;kmfO{ ;DaGwL sfo{qmd ;~rfng ubf{ lhNnf vfg]kfgL :jR5tf tyf ;/;kmfO{

    /0fgLltnfO{ cjnDag ul/g]5 . ODF ePsf] jf8x?df POST ODF sfo{qm ;~rfng ul/g]5 .

    ;/;kmfO{ jfgL Jojxf/ kl/jt{g ug{ :yfgLO lgsfosf] cu'jfO{df hgr]tfgfd"ns sfo{qmd ;~rfng

    ul/g]5 .

    #=!=#= ljkt\ Joj:yfkg tyf e"–;+/If0f

    k|sf]kaf6 lhnnfjf;Lsf] ;'/Ifsf] nflu ;dodf k|sf]k ;"rgf k|jfx tyf k|+sf]k If]qdf ;dod} p4f/ tyf

    /fxt sfo{qmd ;~rfng ul/g]5 . ;fy} ;r]tgfd"ns sfo{qmdx? ;~rfng ul/g]5 . ;fy} ;r]tgfd"ns

    sfo{qmdx? ;~rfng ul/g]5 . lhNnfsf] ljkb k"j{ tof/L tyf k|ltsfo{ of]hgf sfof{Gjogsf] nflu cfjZos

    ah]6sf] Joj:yf ul/g]5 .

    lhNnf cfktsfnLg p4f/ s]Gb| (DEOC) nfO{ cfjZos ;xof]u k'¥ofOg]5 .

    8'jfg, s6fg tyf e"–Ifo lgoGq0fsf] nflu sfo{qmd ;~rfng ug{ cfjzos kxn ul/g]5 .

    #=!=$ ljB't tyf j}slNks pmhf{

    gu/nfO{ pHofnf] zx/ agfpg a}sNkLs pmhf{sf] k|of]u ug]{ gLltnfO{ ljleGg u}=;=; sf]

    ;xof]udf sfof{Gjogdf Nofpg cfjZos kxn ul/g]5 .

    a}slNks pmhf{sf] cj:yf, ;Defjgf / cj;/x?sf] Joj:yfkg ul/g]5 .

    pmhf{ tyf jftfj/0f OsfOaf6 pmhf{ tyf jftfj/0f zfvfdf ?kfGt/0f ul/g]5 .

    #=!=% lzIff

    ;fd'bflos ljBfnoaf6 SLC k/LIfdf ;jf]{Ts[i6 cÍ Nofpg] ! hgf 5fq Ps hgf 5fqf /

    blnt dWo]af6 ;jf]{pTs[i6 cÍ k|fKt ug]{nfO{ bf]xf]/f] gkg]{ ul/ k'/:sf/ pknaw u/fOg] 5 .

    k|fylds pd]/ ;d"xsf ;Dk"0f{ afnjflnsfx?nfO{ ljBfno egf{ ug{ u/fpg ;fdflhs

    kl/rfng dfkm{t k|f]T;lxt ul/ ;fIf/tf k|ltztdf ;'wf/ ul/g]5 .

  • 16

    /fli6«o ;fIf/tf cleofgnfO{ pknlAw d"ns agfpg lhNnf lzIff sfof{no, lzIff If]qd

    lqnoflzn u}=;=; x?;Fu ;xsfo{ / ;dGjo ub}{ cg'udg, d"NofÍg k4ltnfO{ Jojl:yt /

    ;'b[9 t'NofOg]5 .

    g=kf= v]ns'b ljsf; sf]if v8f ul/ v]ns'b ljsf;df hf]8 lbOg]5 . lhNnf v]ns'b ljsf;

    ;ldlt dfkm{t v]bs'bdf ;xsfo{ ul/g]5 .

    ;fd'bflos ljBfnox?df ef}lts k'jf{wf/ ljsf; tyf :t/f]Ggltsf] nflu ljsf;

    ;fem]bf/x?;Fu ;dGjo ul/ >f]tsf] Joj:yfkg ul/g]5 .

    lzIff If]qdf ljlgof]hg ePsf] ah]6 afnd}qL :yfgLo zf;g k|j{åg ug]{ cfwf/zLnf lgdf{0fsf nflu vr{ ug]{ Joj:yf ldnfO{{Psf] 5 .

    afnd}qL :yfgLo zf;g k|jå{g ug{sf] nflu afnaflnsfx?sf] k|f]kmfO{n lgdf{0f sfo{nfO{ pRr k|fyldstf lbO{g]5 .

    afnd}qL :yfgLo zf;gnfO{ k|jå{g ug{sf] nflu afnaflnsfsf If]qdf sfo{/t cGt/fli6«o u};;x?sf] vf]hL u/L cfjZos lqmofsnfk ;+rfng ul/g]5 .

    afn >dnfO{ lgif]w ug{ k|rlnt sfg"gsf] k|efjsf/L sfof{Gjogdf hf]8 lbOg]5 .

    gu/ If]q leq ;+rfngdf e}/x]sf k':tsfnox?sf] :t/ pGgtL ul/g]5 . ;d'bfodf cfwfl/t O{–k':tsfno ;+rfnndf Nofpg ;/f]sf/jfnf ;a};Fu xft]dfnf] ub]{ ?d 6' l/8 nufot ;+3;+:yf dfkm{t ;|f]t h'6fO{g]5 .

    æ1fgdf cfwfl/t ;dfhÆ lgdf{0fsf nflu, k|fWofks, ljBfjfl/wL pkfwL k|fKt JolQm, lzIfs, ljBfyL{, cleefjs, lzIffk|]dL, pBf]uL, Jofkf/L nufotsf] aLrdf æljsf;sf nflu jx;Æ sfo{qmd ;+rfng u/L lj1tfsf] pkof]usf]

    vf]hL ul/g]5 . gu/kflnsfsf] cu'jfO{df sf7df08f}+ a'6jn, kf]v/f nufotsf :yfgdf o; gu/kflnsfaf6

    :yfgfGt/0f e} k]zf Joj;fodf ;+nUg JolQmTjx? aLr 5nkmn sfo{qmd ;+rfng ul/ ægu/k|ltsf] ckgTj efjÆ

    ;[hgf u/fOg]5 .

    gu/ lzIff ;ldltsf] kxndf lghL–;fj{hlgs ljBfno lzIff l;sfO{ cfbfg k|bfg sfo{qmd ;+rfng u/L lghL ljBfnosf] /fd|f kIfnfO{ ;/sf/L ljBfnon] / ;/sf/L ljBfnosf] /fd|f kIfnfO{ lghL ljBfnon] cg';/0f ug]{

    kl/kf6Lsf] ;'?cft ;DalGwt lgsfosf] kxndf ;'? ul/g]5.

    lzIff sfof{no, dlxnf, afnaflnsf sfof{no, n]vfhf]vf s]Gb|, o; If]qdf lqmofzLn ;+:yfx?sf] ;xsfo{df km/s Ifdtf ePsf JolQmx?sf] kmf]kmfO{n tof/ kfl/g] 5 .

    ljsf;, cg'zf;g / ultzLntfnfO{ k|j4{g ug{ rfn' cfly{s jif{df gu/kflnsf :t/Lo bf]>f] /lgª lzN8 k|ltof]lutf cfof]hgf ul/g]5 . gu/kflnsfsf] jflif{s pT;jnfO{ :d/0f ub}{ gu/kflnsf:t/Lo /lgª lzN8 k|ltof]lutf k|To]s

    jif{ cfof]hgf ul/g]5 .

    #=!=^ :jf:Yo

    gu/sf] :jf:Yo ;+:yf tyf k|fylds :jf:Yo s]Gb|x?df qmdzM rf}lj; 306f k|;'tL ;]jf

    ;~rfngsf] nflu lhNnf :jf:Yo sfof{nonfO{ cfjZos ;fwg ;|f]tsf] Joj:Yffsf] nflu

    ;DalGwt dGqfnodf cg'/f]w ul/g]5 . HIV/AIDS lgoGq0fsf] nflu lhNnf P8\; ;dGjo

    ;ldlts] e"ldsfnfO{ k|efjsf/L agfOg]5 . o; If]qdf lqmoflzn ;+3 ;+:yfx?aLrsf]

    ;dGjonfO{ ;'b[9 t'NofOg] 5 .

    gu/sf] kf]if0f cfj:yfdf ;'wf/ Nofpg ax';/f]sf/jfnf kf]if0f of]hgf sfof{Gjog ug{ cjZos

    kxn ul/g]5 .

    cfo'j]{b lrls:;f k|f0ffnLsf] ljsf;sf] nflu ;xof]u k'¥ofOg]5 .

  • 17

    #=!=& jg jftfj/0f tyf hnjfo' kl/jt{g

    ;8s lgdf{0f ubf{ b'a}tkm{ j[If/f]k0f ug]{ gLlt lnOg]5 tyf Environment Management Plan

    (EMP) agfO{ sfof{Gjog ul/g]5 .

    j[Iff/f]k0f tyf e"– ;+/If0f sfo{ ubf{ ;fem]bf/Ldf ug]{ gLlt lnOg]5 .

    hnjfo' kl/jt{gaf6 lhNnfdf kg{ ;Sg] k|efj Go"gLs/0f ug{ ;/f]sf/jfnf lgsfo, u}=;=;

    tyf ljsf; ;fem]bf/;Fu ;dGjo / ;xsfo{ ul/ :yfgLo hnjfo' kl/jt{g cg's'n sfo{of]hgf

    th'{d ul/ sfof{Gjogdf NofOg]5 .

    jftfj/0f d}qL ljsf; k'jf{wf/ lgdf{0fdf hf]8 lbOg]5 . xl/t zx/sf] cjwf/0f cg'?k kfs{

    lgdf{0f, ljsf; / k|j4{gdf hf]8 lbO{g]5 .

    #=!=* s[lif tyf kz'

    lgjf{xd'vL v]tL k|f0fnLnfO{ Joj;flos s[lif k|0ffnL tkm{ pGd'v ug]{ gLlt lnOg]5 .

    pGgt vfnsf kz'kfngdf k|f]T;flxt ul/g]5 . o;nfO{ pTkfbsTj j[l4sf] cfwf/ agfOg]5 .

    ;fj{hlgs lghL ;fem]bf/Ldf lhNnfsf] dWo If]qdf zLt e08f/ :yfkgf ug{ kxn ul/g]5 .

    s[lif ks]6 If]qnfO{ cfwf/ lnO{ PsLs[t ?kdf ;'ljwf lj:tf/ul/ lhNnfsf] pTkfbg /

    pTkfbsTj j[l4 ug{ lhNnf s[lif ljsf; sfof{no dfkm{t sfo{qmd ;~rfng ul/g]5 .

    lhNnf s[lif ljsf; sfof{nosf] k|fljlws ;xof]udf gu/kflnsf leqsf] g/kfgL / lsd8fF8fdf gd"gfsf] ?kdf æcuf{lgs s[lif pTkfbg 6f]nÆ sf] ljsf; u/L r/0fjå ?kdf cGo j8fx?df nfu" ul/g]5 .

    æPs jf8{ – Ps j:t' – Ps pTkfbgÆ cjwf/0ffnfO{ sfof{Gjog Nofpg] jftfj/0f lgdf{0f ul/g]5 .

    #=!=( ;xsf/L, ul/aL Go"gLs/0f tyf pBdzLntf ljsf;

    ljkGg nlIft ;d"xsf nflu cfod"ns tyf ;Lkd"ns sfo{qmd u}=;=; ;d]tsf] ;dGjo /

    ;fem]bf/Ldf ;~rfng ul/g]5 . ;xeflutfsf] dfWodaf6 u|fld0f ul/aL Go"lgs/0f Pjd\

    ;fdflhs kF'hL lgdf{0fdf hf]8 lbOg]5 .

    n3' pBdsf] ljsf;sf] dfWodaf6 ul/aL lgjf/0f ug{ ul/aL lgjf/0fsf nflu n3' pBd

    sfo{qmd (MEDPA) / pBf]u jfl0fHo ;+3sf] dfkm{t ;~rflnt MEDP (n3' pBd sfo{qmd_

    ;~rfngdf hf]8 lbOg]5 । #=!=!) Jojl:yt j:tL ljsf;

    ;d'bfosf] cu|;/tfdf j:tL ljsf;nfO{ k|f]T;flxt ul/g]5 . ;d'bfosf] cu|;/tfdf Jojl:yt

    j:tL ljsf; ug{ k|fljlws tyf cfly{s ;xof]u k|bfg ul/g]5 .

    #=!=!! ko{6g

    ko{6g kj4{gsf] nflu gu/df k|d'v ko{6sLo :ynx?sf] k"jf{wf/ ljsf; ul/g]5 .

    ;/sf/L lgsfox?a6 hgtfnfO{ pknAw u/fOg] ;]jf ;'ljwfsf] lj:t[t ljj/0f ;dfj]z ePsf]

    lhNnf gful/s j8fkq tof/ ul/g]5 .

    lhNnfdf ;~rflnt ljsf; lgdf{0f nufPt ;a} sfo{qmdsf] lgoldt cg'udg, k|ult ;ldIff

    ;dGjo j}7s, ;fj{hlgs ;'g'jfO{, ;fdflhs k/LIf0f cflb dfkm{t ;'zf;gdf hf]8 lbOg]5 .

    gu/ If]q leqsf ko{6sLo If]qsf] klxrfg ub}{ ko{6sLo u'?of]hgf lgdf{0f dfkm{t ;'kf b]p/fnL dlGb/, vfFrL eujtL dlGb/ b/af/, c3f{ eujtL dlGb/ b/af/, dy'/fj]zL uf]k]Zj/ lk7, lz4]Zj/ lzjfno, elQm6f]n,

  • 18

    l;tfr'nL, /fhsf kf]v/f, l;åsf yfgf, l;å]Zj/ u'kmf l8egf{, nufotsf :ynx?sf] ljz]if ;+/If0f u/L

    ko{6sLo If]qsf] ?kdf lj:tf/ ul/g] 5 . ljlw / k|lqmof cg';f/ wfld{s :ynx?sf] ;+rfng k|s[of cufl8

    k'/ftTj ljefu / ko{6g dGqfno dfkm{t ;+/If0f / k|jågsf] sfd cufl8 a9fO{g]5 .

    ;'kfb]p/fnL dlGb/;Dd cfpg] bz{gfly{x?nfO{ vfFrLvf]nf–vfFrLd}bfg x'Fb} sfpn] rf}/;Dd k'Ug] ;xh kx'rsf] Joj:yf ldnfO{g] 5 .

    uf}/L z+s/ dlGb/, eujlt dlGb/ -jf8{ g++ @_ t'Dsf]6 /x]sf] sflnsf dlGb/, km}h'g glj hfd] jfËnf dl:hb h:tf P]ltxfl;s ;Dkbfx?nfO{ cleofn]vfno ug]{ sfdnfO{ k|fyldstf lbOg]5 .

    c3f{, g/kfgL / vfFrLsf]6 If]qnfO{ ljz]if ko{6sLo If]qsf] ?kdf ljsf; ug{ cfjZos u[xsfo{ ;'? ul/g]5 . tL If]qdf xf]d :6] cled'lvs/0f sfo{qmd ;+rfng ul/g]5 .

    j8f g+= !# -;fljs c3f{ ufpF ljsf; ;ldlt jf8{ g++ ^ / & _ df lgdf{0f x'g u}/x]sf]] eujtL ljdfg:ynsf] lgdf{0f sfo{nfO{ ltj|tf lbgsf] nflu g]kfn ;/sf/ ;dIf ljz]if cg'/f]w ub}{ ;sf/fTds bjfj >[hgf

    ul/g]5 .

    gu/kflnsfsf] ;lGwvs{ ahf/ If]qb]lv c3f{eujlt b]lj dlGb/;Dd / ;'kfb]/fnL dlGb/b]lv dl;gfsf] n]s;Dd s]jnsf/ ;+rfng ug{] ;DefJotf cWoog lghL If]qsf] nufgLdf cufl8 a9fpg k|of; ul/g]5 .

    lhNnf ljsf; ;ldlt, s[lif ljsf; sfof{no, pBf]u jfl0fHo ;+3 nufot :yfgLo ;+3 ;+:yfx?sf] kxndf s[lif tyf ko{6g dxf]T;j sfo{qmdnfO{ lg/Gt/tf lbg kxn ul/g] 5 .

    #=!=!# nlIftju{ tyf ;dfj]zLs/0f

    nlIftju{ tyf ;fdflhs ;dfj]zLs/0f tkm{ ;fdflhs kl/rfngsf] dfWod4f/f nlIft

    ;d"xnfO{ ;zlQms/0f ul/ uf=lj=;= tyf lh=lj=; df dfudf cfwfl/t sfo{qmd cem

    k|efjsf/L ?kdf ;~rfng ul/g]5 .

    afn>d pGd'ng tyf afn clwsf/;Fu k|ToIf ;DaGw /fVg] sfo{qmdnfO{ cufl8 a9fOg] 5 .

    Ho]]i7 gful/s lbjf ;]jf s]Gb| :yfkgfsf] nflu cfjZos ;xof]u k'¥ofOg]5 .

    #=!=!$ dfgj ;+zfwg ljsf;

    gu/df ;~rfng x'g] sfo{qmdx?df k|efjsfl/tf Nofpg u}=;=; 8]:s ;'b[9Ls/0f ul/

    lhNnfsf] ljsf; lgdf{0fdf u}=;=;= sf] e"ldsf yk k|efjsf/L agfpg] sfo{ ul/g]5 .

    o;sf] nflu u}=;=;= ;Fusf] ;fem]bf/Ldf sfo{qmd ;~rfng ul/g]5 .

    hgtfdf k|jfx ul/g] ;]jfnfO{ yk k|efjsf/L agfpg ;f] sfo{df ;+ªnUg hgzlQmsf] Ifdtf

    ljsf; ;DaGwL sfo{qmdx? ;~rfng ul/g]5 .

    #=!=!% kmf]xf]/ d}nf Jooj:yfkg / jftfj/0f ;+/If0f tyf vfg]kfgL k|j{åg M

    ækmf]xf]/nfO{ df]xf]/Æ df ?kfGt/0f ug{ ;fj{hlgs lghL ;fem]bf/Lsf] cjwf/0ff cg';f/ ;lGwvs{ r'qfj]zL ahf/ ;'wf/ ;ldlt;Fu ;xsfo{ u/L kmf]xf]/ d}nf Joj:yfkgdf cu'jf / gd"gf ;+:yfsf] ?kdf o;nfO{ ljsf; ul/g]5 .

    kmf]xf]/d}nf Joj:yfkg k|fljlws ;xof]u s]Gb|;Fusf] ;xsfo{df j}1flgs kmf]xf]/ Joj:yfkgsf cfw'lgs k|ljlw /

    cjwf/0ff o;} ;+:yfdfkm{t cufl8 a9fO{g] 5 . xfn sfod /x]sf] kmf]xf]/ d}nf Joj:yfkg z'NsnfO{ k|efjsf/L ?kdf

    ;+sng ul/g]5 5 .

    kmf]xf]/ d}nf lgisfzg, ;+sng / lj;{hg ;DaGwL lgb]{lzsf tof/ kf/L s'lxg] kmf]xf]/ tyf Knfli6s 5'§fO{;s]kl5 afFsL /x]sf] kmfxf]/nfO{ dfq Nof08 lkmN8;fO{6 k'/\ofO{g]5 . z'Go Nof08lkmN8 ;fO{6sf] cjwf/0ff lj:tf/}

    sfof{Gjogdf nlug]5 .

    æ k|fËufl/s dn k|j4{g cjwf/0ff cg';f/ efG;fsf] kmf]xf]/nfO{ ;8\g] / g;8\g] u/L ljefhg u/L ;8\g] kmf]xf]/nfO{ sDkf]i6 dnsf] ?kdf pkof]udf Nofpg] sfo{nfO{ k|fyldstfsf ;fy sfof{Gjogdf NofOg]5 .

    Knfli6s ldl;Psf] kmf]xf]/ hnfpg k"0f{ lgif]w ul/g]5 .

    kmf]xf]/ d}nf Joj:yfkgdf c;xof]u ug]{, hyfefjL kmfNg] JolQm, ;+:yfnfO{ kmf]xf]/ d}nf Joj:yfkg ;DaGwL P]g @)^* adf]lhdsf] hl/jfgf ul/g] 5 .

  • 19

    gu/ If]qsf d"n ;8ssf] bfof afofF, vfg]kfgLsf d'xfgdf -kfgL kf]v|Lg] hftsf af]6lj?jf_ ;fj{hlgs hdLg, vf]nf lsgf/f nufotdf hg;xeflutfdf cfwfl/t Ps JolQm Ps lj?jfsf] cjwf/0ff dxTjsf ;fy sfof{Gjogdf NofO{g]

    5 . kfgLsf] d'xfg dfyL kf]v/L lgdf{0f u/L jiff{tsf] kfgL ;+sng ul/g] sfdnfO{ cufl8 a9fO{g] 5.

    zflGt au}rfnfO{ ;+/If0fsf] nflu cfls{6]Sr/ O{lGhlgo/ dfkm{t l8hfO{g u/L zx/L au}rfsf] ?kdf ljsf; ug]{ u/L rfn' cf=a=b]lv g} sfd rfn' x'g]5 . Ps ahf/ Ps pBfgÆ sf] cjwf/0ff cg';f/ gu/kflnsf leq /x]sf cGo

    pBfgx?sf] ljsf; ;+/If0fsf] cfjZos kxn ul/g]5 .

    gbL, vfg]kfgLsf] d'xfg, kf]v/L, s'jf, wf/f nufotsf kfgLsf] d'xfg ;+/If0f cleofg ;+rfng ul/g] 5 . o;df :yfgLo hgtfsf] e"ldsfnfO{ cu|0fL agfpFb} gu/kflnsfn] pTk|]/ssf] sfd ug]{5 . vfg]kfgLsf d'xfgx? ;+/If0f ug{,

    3/ cfug b]lv ;8s;Dd ;kmf;'3/ /fVg 6f]n ljsf; ;+:yf u7g u/L logLx?sf] e"ldsfnfO{ k|efjsf/L

    t'NofO{g]5 .

    ahf/ If]qleq 3/sf] sDkfp08leq aiff{tdf k/]sf] kfgLnfO{ 9n÷gfnfdf gk7fO{ sDkfp08leq g} kfgL l/rfh{ ug]{ sfo{nfO{ hg;xeflutfsf] cfwf/df lj:tf/} sfof{Gjogdf nlug] 5.

    gu/kflnsf leqsf 5f8f ufO{j:t'x? lgoGq0f ug{ plrt k|jGw ldnfO{g]5 .

    jftfj/0f d}qL :yfgLo zf;g k|jå{gsf nflu :yfgLo ljsf; dGqfno;Fu ;dGjo u/L o; ;DaGwL sfo{ljlw, sfg"g nufotsf cGo k|fjwfg tTk/tfsf ;fy ub}{ o; ;DaGwL yk sfo{ljlw agfO{ ;f]xL sfo{ljlw cg';f/ sfo{;DkGg

    x'g]5 .

    gu/kflnsfsf ;Dk"0f{ vfg]kfgL of]hgfx?nfO{ hg;xeflutfdf cfwfl/t ld6/ h8fg sfo{qmd ;+rfng ul/g]5 . o;sf nflu lhNnf ljsf; ;ldlt, vfg]kfgL tyf ;/;kmfO{ l8lehg sfof{no nufotsf cGo lgsfox?;Fu

    ;xof]usf] k|:tfj ul/g]5 . vfg]kfgL pkef]Qmf ;ldltnfO{ cfjZos gLltut ;xof]u k'/\ofO{g] 5 .

    k"0f{ ;/;kmfO{sf] r/0fdf k'Ugsf] nflu j8fx?df ;3g ;/;kmfO{sf sfo{qmdx? ;+rfng ul/g] 5 . ;/;kmfOsf ultljwx?nfO{ clgjfo{ kfngf ug{ ……ljBfno dfkm{t ljBfyL{, ljBfyL{ dfkm{t cleefjsÆ ;fy} ;d'bfosf] cu'jfO{df

    ;/;kmfO{ sfo{qmdnfO{ k|efjsf/L ?kdf nfu' u/L k"0f{ ;/;kmfO{df r/0fdf k|j]zsf] dfu{ k|;:t ul/g]5 .

    1= ;8s k"jf{wf/ ljsf; zx/L oftfoft Joj:yfkg M

    zx/L oftfoftnfO{ k|efjsf/L agfpg gu/a; ;+rfngdf ;xhLs/0f ul/g]5 . gu/kflnsf leqsf] oftfoftnfO{ ;'/lIft, e/k/kbf]{ u'0f:t/Lo agfpg cfjZos ;xof]u k'/\ofO{g] 5 .

    gu/:t/Lo rqmkysf] cjwf/0ffdf gu/ ;8s u'?of]hgf (Municipality Transport Master Plan) rfn' cf=a=df lgdf{0f u/L u'?of]hgf adf]lhd dd{t ;Def/ / :t/f]pGgtL sfd cufl8 a9fOg] 5 .

    gu/ ljsf; sf]ifsf] C0f ;xof]udf cfw'lgs a; kfs{ lgdf{0fnfO{ k|fyldstfsf ;fy cufl8 a9fO{g] 5 . xfn ;+rfngdf /x]sf] a;kfs{nfO{ :t/f]pGgtL u/L :yfgLo j;kfs{sf] ?kdf ljsl;t ul/g]5 .

    gu/kflnsf leqsf] ;jf/L ;fwg kflËsnfO{ lhNnf 6«flkms k|x/L sfof{no;Fusf] ;dGjodf Jojl:yt t'NofOg] 5 . gu/ If]q leqsf ;8sx?nfO{ qmdzM sfnf]kq] ub}{ nlug] 5 . ;8s :t/f]GgtL ubf{ gfnL lgdf{0fnfO{ klxnf] k|fyldstf

    lbO{g] 5 .

    #=!=!^ ejg, cfjf; tyf zx/L ;'ljwf

    gu/ ljsf; sf]ifsf] ;xsfo{df gu/ If]qsf] pko'Qm 7fpFdf ;'ljwf ;DkGg Business Complex lgdf{0fsf nflu cfjzos kxn ul/g]5 .

    rfn' cf=a=b]lv g} sfof{Gjogdf cfpg] u/L æ/fli6«o ejg ;lx+tf / ejg lgdf{0f ;DaGwL /fli6«o dfkb08, @)&! o; gu/kl/ifbn] kf; u/]s]f hfgsf/L u/fpF5' . gu/If]q leq ;8s dfkb08 lgwf{/0f u/L sfof{Gjogd NofO{g] 5 .

    e"pkof]u of]hgfn] lgif]w u/]sf] If]qdf ejg lgdf{0f ug{ lgif]w ul/g]5 . zx/L ljsf; dGqfno;Fu ;dGjo u/L

    Jojl:yt a;f]af;sf] nflu dfkb08 agfO{ Nof08k'lnË sfo{qmd ;+rfngdf NofO{g] 5 . gu/kflnsf leq /x]sf

    k'/fgf sRrL 3/nfO{ e'sDkaf6 hf]ufpg e"sDk k|lt/f]wfTds 3/ lgdf{0fsf] cleofg ;+rfng ul/g]5 . gu/kflnsf

    If]qdf 3/ lgdf{0fdf ;+nUg 8sld{, ldl:qnfO{ ;DalGwt k]zfut ;+3 ;+u7gdfkm{t ejg lgdf{0f ;DaGwL cfrf/

    ;lx+tf ;DaGwL tflnd k|bfg ul/g]5 .

    ;d'bfo;+u ;xsfo{ u/L ;8s alQnfO{ yk Jojl:yt ub}{ ;f}o{ phf{sf] dfWodaf6 ;8s alQ ;+rfngdf Nofpg gd"gf sfdo{qmd ;+rfng ul/g]5 . zf}rfnosf] nflu yk Jojl:yt ug{ gofF ;f]rsf;fy cufl8 al9g]5 .

  • 20

    lhNnf ljsf; ;ldlt, lhNnf k|x/L sfof{no, l5d]sL ufpF ljsf; ;ldlt, pBf]u jfl0fHo ;+3 nufotsf ;+3 ;+:yfsf] ;+o'Qm kxndf bdsn ;+rfng ug]{ Joj:yf ldnfO{g]5 . bdsnnfO{ rf}lj;} 306f ;+rfng ug]{ Joj:yf

    ldnfO{g] 5 .

    gu/ If]q leq ;+rfngdf /x]sf PDa'n]G;x?sf] cg'udg u/L cBfjlBs /fVg cfjZos ;xof]u k'/\ofO{g]5 .

    #=!=!& ;+rf/ If]q M

    gu/kflnsf / kqsf/ dxf;+3 c3f{vfFrLaf6 ;+o'Qm ?kdf ;+rfng x'g]u/L ækqsfl/tf cIfoÆ sf]ifdf rf=n'= cf=j=df /sd yk ul/g]5 . pQm sf]ifdf ljlgof]hg u/L gu/kflnsfsf] ;du| ljsf;;Fu ;DalGwt pTs[i6 lkmr/ tyf l/kf]6

    n]vg tyf k|;f/0f nufotsf ;"rssf cfwf/df pTs[i6 ;+rf/sld{nfO{ k'/:s[t ug]{ k/Dk/fsf] yfngL ul/g]5 .

    kqsfl/tf If]qsf] k|jå{g nflu æjflif{s ?kdf :dfl/sfÆ q}dfl;s ?kdf a'n]l6g k|sfzg nufotsf k|jå{gfTds sfo{qmd ;+rfng ul/g]5 . æx]nf] gu/kflnsfÆ /]l8of] sfo{qmd z'? ul/g]5 .

    ;lGwvs{ gu/kflnsfsf] cfd kqsfl/tfsf] ljsf;sf] nflu cfjZos ;xof]u pknAw u/fOg]5 .

    o'jfx?df /x]s]f >[hgzLntfnfO{ k|ikm'6g u/fpgsf] nflu ælszf]/L kqsfl/tf tflndÆ, efiff k|lzIf0f sfo{qmd nufotsf ;[hgzLn sfo{qmdx? ;+rfng ug{ k|f]T;fxg ul/g]5

    æl/kf]{6{; SnjÆ nufotsf ;+:yfx?sf] ;xsfo{df hghLljsf, ljsf; lgdf{0f, ;fj{hlgs dfldnf, ;'zf;g;+u ;DalGwt ljifodf km]; 6' km]; sfo{qmd ;+rfng ul/g]5 .

    ;+rf/u|fd :yfkgsf nflu cfjZos ;xof]u h'6fpg] cleofgsf] yfngL ul/g] 5 .

    ko{6sLo, P]ltxfl;s, wfld{s, ;fF:s[lt nufot ;a} kIfx? ;d]6L gu/kflnsfsf] j[Qlrq lgdf{0f ul/g]5 .

    lqmofzLn kqsf/x?sf] Ifdtf clej[l4sf nflu ;3g k|lzIf0f sfo{qmd ;+rfng ul/g]5 . #=!=!*u}/ ;/sf/L If]q, 6f]n ljsf; ;ldlt, cfdf;d"xsf] k|j4{g

    u}/ ;/sf/L ;+:yfsf sfo{qmdx?nfO{ gu/kflnsfsf] 5ftfleq NofO{ Psåf/ k|0ffnL dfkm{t sfo{qmd ;rfng ug]{ k|0ffnLsf] ljsf; ul/g]5 .

    gu/kflnsf leq lqmofzLn ;a} k|sf/sf u};;x?sf lqmofsnfksf] Plss[t tYofFs th'{df ul/g]5 .

    #=!=!(;dfj]zL ljsf;

    km/s Ifdtf ePsf JolQmx?sf] Ifdtf j[lå tyf ;;lQmsf/0fsf sfo{qmdx? ;+rfng ug{sf] nflu ;/f]sf/jfnf lgsfox?df cfjZos kxn ul/g]5 .

    gu/kflnsf If]qdf sfo{/t ljleGg lgsfosf] gLlt lgdf{0fdf km/s Ifdtf ePsf JolQmx?sf] gLlt lgdf{0fdf ;xeflutfnfO{ ;'lglZrtf ug{ cfjZos kxn ul/g]5 .

    gu/kflnsf leqsf pTs[i6 ckfË ljBfyL{nfO{ k'/:s[t sfo{sf] yfngL ul/g]5 .

    ;fj{hlgs ejgsf] gS;fkf; ubf{ afn ckfËd}qL k"jf{wf/nfO{ clgjfo{ u/fOg]5 .

    lghfdtL ;]jfdf dlxnf, cflbjf;L, hghftLx?, blnt, d'l:nd, ckfËx?sf] kx'Fr a9fpg nf]s;]jf cfof]u tof/L sIff ;+rfng ug{ kxn ul/g]5 .

    2= /fh:j tyf >f]t kl/rfng

    k|ljlwdf cfwfl/t /fh:j k|zf;g nfu" ug{sf] nflu ;km\6j]o/ h8fg ul/Psf] 5 . s/sf] bfo/f clej[låsf nflu s/ lzIff sfo{qmd tyf ;DefJotf cWoog ul/g]5 . OdfGbf/Lk"j{s s/ ltg]{ pTs[i7 s/bftfnfO{ ;Ddfg ul/g]5 .

    PsLs[t ;DklQs/0nfO{ nfu" ul/g]5 . gu/kflnsfsf] cfocfh{gsf nflu k"jf{wf/ lgdf{0f / cGo ;DefJo If]qsf]

    klxrfg ul/g]5 . s/ ;+sngsf] nflu 3/b}nf] cleofg ;+rfng ul/g]5 .

    3= dfgj ;+zfwg, ;'zf;g, kf/blz{tf ei6«frf/k|lt z'Go ;xgzLntf M

    rfn' cf=a=df v'nf k|ltof]lutfTds k/LIffaf6 sd{rf/L egf{ ul/g] / sd{rf/Lsf] Ifdtf ljsf;nfO{ k|fyldstfsf ;fy cufl8 a9fOg]5 .

    æk|ljlwdf cfwfl/t gful/s ;]jfÆ eGg] dfGotfnfO{ cfTd;fy u/L gful/s d}qL ;]jf k|jfxsf nflu j8f sfof{nox?sf] Ifdtf clej[lå ug]{, ;a} sd{rf/LnfO{ sDKo"6/ ;Lk clgjfo{ ug]{, cfly{s k|zf;g zfvf / of]hgf

    zfvfnfO{ sDKo"6/s[t ug'{sf] ;fy} /fh:j k|zf;gnfO{ cfw'lgs/0f ul/g]5 .

    JolQmsf] gful/stf k|flKtsf] cfwf/nfO{ hGd;Fu ;'lglZrt ug{ ;xof]u k'¥ofpg æ36gf btf{Æ nfO{ k|ljlwdf cfwfl/t agfO{g] 5 .

  • 21

    sd{rf/Lsf] Ifdtf ljsf; of]hgf lgdf{0f u/L sfof{Gjogdf hf]8 lbO, :yfgLo lgsfo sd{rf/L k|zf;g ;DaGwL ljlgodfjnLx?sf] tof/ ul/g]5 .

    pRr dgf]jno'Qm sd{rf/L ;+oGq lgdf{0f ul/ ;+3Lo dfldnf tyf :yfgLo ljsf; dGqfnosf ;lrj / gu/kflnsfsf sfo{sf/L aLr ePsf] sfo{;Dkfbg s/f/nfO{ k|ltjåtfsf ;fy sfof{Gjog u/L gu/kflnsfsf] zfv

    pRr agfO{g] 5 .

    gu/kflnsfn] lhNnf k|zf;g sfof{no ;d]tsf] ;xof]udf gu/kflnsfaf6 ljz]if sfo{of]hgf agfO{ gu/kflnsfnfO{ e|i6frf/df z'Go ;xgzLn gu/kflnsfsf] ?kdf 3f]if0ffsf] nflu tof/L ul/g]5 .

    gu/kflnsfnfO{ Center of Excellence agfpgsf sfo{of]hgf lgdf{0f u/L cfjZos k|lqmof cufl8 a9fO{g] 5 . ;fdflhs ;'/Iff eQf ljt/0f k|0ffnLnfO{ j}lsË k|0ffnL dfkm{t yk If]qdf ;+rfng ug{sf] nflu cfjZos tof/L

    ul/g]5 .

    gu/kflnsfsf] Business Plan tof/ u/L zfvf k|d'vx?;Fu sfo{;Dkfbg ;Demf}tf ul/g]5 . Iflt{k"lt{ ;lxtsf] gful/s j8fkq nfu" u/L ;]jfu|fxLx?nfO{ ;Ddfgsf ;fy x+zd'vL ;]jf -Smilling Service_ k|bfg ul/g]5 .

    ;fgfltgf em}+emu8f / ljjfb ldnfpg, ;fdflhs ljs[tL lgoGq0f ug{, ;fdflhs cg'zf;g sfod /fVg, pBdlzntf k|j4{g u/L ;Lk ljsf; ug{ / Joj;fo k|j4{g ug{ 6f]n ljsf; ;+:yfnfO{ clwsf/ ;DkGg x'g] u/L 6f]n ljsf;

    lgb]{lzsf to ul/g]5 . 6f]n ljsf;df pTs[i7 6]jf k'¥ofpg] ;+:yfx?nfO{ k'/:s[t / ;Ddfg ul/g]5 .

    vl/b k|0ffnLnfO{ of]hgfj4 ?kdf ;+rfng u/L >f]t ;fwgsf] pRrtd pkof]u ul/g]5 . 4= ljsf; of]hgf th'{df tyf ;+rfng

    gu/sf] bLuf] lasf;sf nflu nfut ;xeflutf / ;xeflutfTds ljsf;sf] cjwf/0ff adf]lhd of]hgf 5gf}6, lgdf{0f, cg'udg, ;+rfng / d/d{t ;Def/ ;d]tdf :yfgLo ;/f]sf/jfnf pkef]Qmfx?sf] ;fy{s ;xeflutf h'6fpg]

    sfo{nfO{ k|fyldstf lbO{g]5 .

    of]hgfx? ;~rfng ubf{ blnt, cflbjf;L hghflt, dw];L, d'l:nd, lk58f au{ Pj+ cj;/jf6 jl~rt ;d'bfonfO{ nlIft u/L ;'zf;gsf] dfWodjf6 ;DalGwt ;d'bfosf] kx'r k'Ug] u/L plgx?s} ;xeflutfdf sfo{ ;~rfng ug]{

    kåtLnfO{ lg/Gt/Tff lbO{g]5 .

    ;8s, vfg]kfgL, ljB"t tyf b'/;+rf/ ;+:yfg h:tf lgsfox?åf/f o; gu/leq ;+rfng ul/g] ljsf; lgdf{0fsf sfo{qmdx?nfO{ ;DalGwt lgsfo / gu/kflnsf jLr ;dGjo sfod u/L ;dGjofTds ?kdf ;+rfng ug]{ Joj:yf

    ldnfO{g] 5

    gS;fkf; ul/Psf clen]vx?nfO{ sDKo'6/ k|0ffnLjf6 Joj:yLt ul/g] k|0ffnL cjnDjg ul/g]5 . r_ cfjlws of]hgf;Fusf] tfbDotf

    gu/kflnsf of]hgfx? tof/ g]kfn /fli6«o of]hgf cfof]u, ;+3Lo dfldnf tyf :yfgLo ljsf; dGqfnosf] lgb]{zg cg';f/ tof/ kfl/Psf] x'Fbf gu/kflnsfsf] cfGtl/s ;|f]tn] ;DkGg ug{ g;lsg] of]hgfx? lhNnf:t/af6 sfof{Gjog x'g]

    of]hgf lstfj efu–@ df ;dfj]z ug{sf] nflu lhNnf ljsf; ;ldltdf l;kmfl/; ul/g]5 . ljifout sfof{non] ;Djf]wg

    ug{ ;Sg] of]hgfx? ljifout sfof{nodf ;dfj]z ug{sf] nlfu k7fO{g] 5 . 7'nf of]hgfx?nfO{ kl/ifbaf6 dfkm{t g]kfn

    ;/sf/sf] ljsf; of]hgf efu Psdf ;dfj]zsf nflu k|fydlstf lgwf{/0f u/L k|]if0f ul/g] 5 .

  • 22

    v08 –#

    gu/ ljsf; of]hgf 5gf]6sf] cfwf/ tyf ;"rsx?

    $= gu/ ljsf; of]hgf 5gf]6s] cfwf/ tyf ;"rsx?

    $=! of]hgf k|fuldlss/0f cfwf/x?

    :yfgLo :jfoQ zf;g P]g, @)%% sf] bkmf @)) / @)! nfO{ dWogh/ /fvL b]xfosf]

    cfwf/df of]hgf k|fyldsLs/0f ul/ of]hgf 5gf}6\ ug]{ ul/Psf] 5 .

    jf8f:t/Lo uf]i7L k|fyldstfqmd jdf]lhd 5gf}6 u/]sf] s]Gb|Lo:t/sf] of]hgfnfO{ lhNnf

    kl/ifb\n] :jLs[t ul/ /fli6« of]hgf cfof]u Pjd\ ljifout dGqfno÷ lgsfodf l;kmfl/; ;fy

    k7fpg] lg0f{o ul/Psf] 5 .

    :jR5 jftfj/0f / :k:Yo hghLjgsf] nflu vfg]kfgL tyf ;/;kmfO{sf] cfjZostfnfO{

    cfTd;ft ub}{ vfg]kfgL ;'ljwf pknAw u/fpg] / v'Nnf lbzfd'Qm uf=lj=;= sf] sfo{qmd th'{df

    ug]{ .

    s[lif If]qsf] ljsf; ljgf u|fdL0f hghLjgsf] hLljsf]kfh{gdf sl7gfO{ x'g] x'Fbf pTkfbgdf j[l4

    ug]{, pTkfbglzn /f]huf/sf] cj;/df j[l4 ug]{ / lgjf{xd'vL v]tLnfO{ Joj;flostf tkm{

    pGd'v u/fpg] ul/ sfo{qmd ;~rfng ug{ cfjZos ah]6sf] Joj:yf ul/ of]hgf th'{df ug]P

    .

    ;dtfd'ns ;dfhsf] :yfkgfsf] nflu ;dfhdf /x]sf blnt ul/a pk]lIft, pTkLl8t, ckfË

    Pjd\ cNk;+Vos ;d'bfpsf] pTyfg ug'{ clt cfjZos 5 . To;} ul/ h]i7 gful/s dlxnf

    tyf afnjflnsfsf] ;DaGwdf klg sfo{qmd ;~rfng ug'{ kg]{ x'G5 . ;r]tgf, ;zl Qms/0f,

    ;Lk ljsf; Pjd\ cGo cfocfh{gsf sfo{qmdx? ;Fu;Fu} afnjflnsf / ;fdflhs ;'/Ifsf

    sfo{qmdx?sf] nflu sfo{ljlw lgb]{lzsfn] tf]s]sf] /sd clgjfo{?kn] k|jfx ug]{ ul/ sfo{qmd

    ;~rfng ul/g] .

    u|fld0f If]qsf] ljsf;nfO{ Wofgdf /fvL :yfgLo lgsfox?df cg'bfgsf] k|jfx a9L/x]sf] 5 .

    To; k|sf/ cg'bfgsf] ;lx ;b'kof]usf] nflu :yfgLo gful/s ;dfh, /fh}lts bnsf

    k|ltlglwx?, g=kf= sf sd{rfl/x?sf] Ifdtf ljsf; of]hgf pNn]lvt sfo{qmdx? ;~rfngdf

    hf]8 lbg] .

    dfgj a]rljvg tyf dlxnf lx+;f lj?4sf sfo{qmdx?, HIV/AIDS, nfu' cf}ifw b'Jo{jxf/

    lj?4sf sfo{qmdx? ;~rfng ug]{ .

    k'jf{wf/ lgdf{0f, cfo cfh{g nufotsf sfddf ;Dej eP ;Dd pkef]Qmf ;ldlt kl/rfng

    ul/ sfo{ u/fpg k|fyldstf lbg], pkef]Qmf ;ldltaf6 sfd u/fpbf ;fj{hlgs n]vfk/LIf0f

    Joj:yf ldnfpg] .

    ljsf; cfof]hgfdf k'FhLut vr{ ubf{ k|lt OsfO nfutsf] cfwf/df a9L pknAwL x'g] ul/ vr{

    ug]{ Joj:yf ug]{ . k'FhL ut cg'bfg cGtu{t pknAw u/fOPsf] /sdaf6 bft[kIf ;+nUg

    cfof]hgf÷sfo{qmdsf nflu ;Demf}tf cg';f/ ldnfg sf]if (Matching Fund) sf nflu kof{Kt

    /sd 5'§ofP dfq cGo sfo{qmddf /sd ljlgof]hg ug]{ . ;a} sfof{nox?n] cfˆgf] jflif{s

    sfo{qmd / sfo{ of]hgf k|yd rf}dfl;s cjlw leq lgdf{0f ul/;Sg] / ;a} ljifout of]hgf

  • 23

    tyf sfo{qmd / kl/of]hgfx? dWo] # nfv eGbf a9L nfutsf of]hgfx?sf] gfd, nfut sfo{

    ;~rfng ug]{ lgsfosf] gfd, 7]ugf, sfo{ ;DkGg kZrft k|fKt x'g] pknAwL jf kl/df0f ;a}

    ;fwf/0ftof ;/f]sf/jfnf ;a}n] b]lvg] ul/ ;fj{hlgs ?kdf /fVg] Joj:yf ldnfpg] . ef}lts

    ;+/rgfsf] PsLs/0f / ;dfof]hg u/Lg]5 . dfgj ;+zfwg ljsf;sf] nflu lzIff, :jf:Yp tyf

    vfg]kfgL, ;/;kmfO{sf] If]qdf nufgL a9fOg]5 .

    $=@ of]hgf 5gf}6 ug{ lgDg ;"rsx?nfO{ cfwf/ lnOPsf] 5

    l;=g+= ;"rsx? k|ltzt s}lkmot

    १ ul/aL Go"lgs/0fd of]ubfg २० lgDg cÍ k|fKt ug]{ of]hgfnfO{

    k|fyldstfsf cfwf/df 5gf}6

    ul/g]5 M

    –*)Ü eGbf a9L k|yd k|f= !

    – ^)Ü eGbf a9L l4tLo k|f=@

    –^)Ü eGbf sd t[tLo k|f=#

    २ cfjlws lhNnf ljsf; of]hgfsf] k|fyldstf २० ३ dfgj ljsf; ;"rs l:yt १० ४ nfeflGjt ju{ dWo] nlIft ju{sf] k|ltzt १० ५ cfof]hgfsf] ef}uf]lns ljs6tf १० ६ hg;xeflutfsf] cg'kft १० ७ qmdfut of]hgf १० ८ :yfgLo >f]t ;fwgsf] pkof]u ५ ९ ah]6sf] lglZrttf ५ hDdf १००

    $=% lhNnf ljsf; ;ldltsf] dfu{bz{g

    of]hgf th'{dfsf qmddf k|fyldsLs/0fs cfwf/x? lgDgfg';f/ pNn]v ul/Psf] 5M

    a9L eGbf a9L :yfgLo pkef]Qmf ;d"xx?sf] ;xeflutf x'g] / >d k|fKt x'g] .

    ;j{;fwf/0f hgtfnfO{ tTsfn k|ToIf kmfObf k'Ug] /f]huf/ k|j4{g x'g] cfod'ns sfo{qmdx? .

    s[lif pTkfbg j[l4 ug{ ;xof]u k'Ug] sfo{qmdx? .

    :yfgLo ;fwg ;Lk / Ifdtfsf kl/rfngaf6 ;~rfng x'g ;Sg] sfo{qmdx? .

    lk5l8Psf tyf pTkL8g hftL, hgjhflt tyf dlxnf afnjflsfsf] nflu cfod"ns tyf ;Lkd"ns

    sfo{qmdx? .

    Pp6f uf=lj=; dfq k|efljt x'g of]hgfnfO{ Onfsf :t/Lo of]hgfsf] k|fyldstfdf g/fVg] .

  • 24

    d"ntM /fli6«o of]hgf cfof]usf] dfu{bz{g, :yflgo ljsf; dGqfno Pjd\ ljifot dGqfno÷lgsfosf]

    lgb]{zgsf] kfngf ub}{ ;]jfu|fxLsf] dfu, j8fsf] l;kmfl/; ;fy} j8fx?,lh=lj=; / /fhg}lts bnsf]

    ;'emfjsf cfwf/df of]hgfsf] k|fyldsLs/0f Pjd\ 5gf}6 x'g] u/]sf

    %= ;xeflutfTds of]hgf th'{df k|lqmof

    %=! ;xeflutfd"ns of]hgf th'{df k4lt tyf tl/sf / of]hgf :jLs[lt / sfof{Gjog k|lqmof

    :yfgLo :jfoQ zf;g P]g, @)%% cg';f/ gu/kflnsfsf] Pp6f d'Vo sfd gu/ If]qleq ;~rfng ul/g]

    ljsf; ;Fu ;DaGwLt gu/ :t/Lo sfo{qmdx? th'{df ul/ :jLs[ltsf] nflu gu/ kl/ifb\df k]z ug]{ / ;f]

    sfo{qmdx?sf] kl/ifb\af6 kfl/t ePkl5 gu/ ljsf; of]hgfsf] ?kdf k|sflzt ug]{ xf] . pQm of]hgfx?sf]

    th'{df ug{sf] nflu ljleGg r/0fx? kf/ ug'{kg]{ x'G5 . ;j{ k|yd gu/sf ljleGg j8fx?df 5nkmn u/]/

    of]hgfx?sf] klxrfg ul/ j8fx?af6 cfPsf] dfux?nfO{ 5nkmn ul/ k|fyldstfsf] cfwf/df 5gf}6 ul/

    PsLs[t ;ldlt, o; kl5 PsLs[t of]hgf th'{df ;ldlt, g=kf= a}7s / gu/ kl/ifb\df kf; ePkl5

    gu/kfnlsfsf] of]hgfsf] ?kdf cfpF5 . ;f]xL Joj:yf cg'?k o; gu/df cfufdL cf=j= @)÷)&$ sf]

    nflu s;/L of]hgf th'{df ul/of] eGg] af/] tn pNn]v ul/Psf] 5 .

    %=$ j8f :t/Lo of]hgf th'{df uf]i7LM

    j:tL :t/sf of]hgf 5gf}6 eO{ cfPsf of]hgfx?nfO{ tklzn jdf]lhd j8f :t/d 5nkmn ul/ j8f

    :t//Lo of]hgf th'{df 5gf}6 ul/of] . 5gf}6 ul/Psf of]hgfx?sf] ljj/0f cg';"rL ======== df /flvPsf]

    5 .

    qm=;+= j8f g+= pkl:yt ;ªVof ldlt :yfg

    १ १ (% @).)*.)# Sd{rf/L ldng s]Gb|

    २ २ !&) @).)*.)$ u+uf k|f=jL=

    ३ ३ !@$ @).)*.)% j/fxfg]6f lg=df=jL=

    ४ ४ *( @).)*.)^ Gf¨ ]7f6L

    ५ ५ ^@ @).)*.)& lhjgp4f/ k|f=jL=

    ६ ६ &( @).)*.)* g/kfgL e'jg8f8f

    ७ ७ %$ @).)*.)( g/kfgL jhf/

    ८ ८ *& @).)*.!) 8]jf

    ९ ९ &! @).)*.!! km'bjf¨

    १० १० !@) @).)*.!@ Hfgtf df=jL=

    ११ ११ !!% @).)*.!@ Hfgtf df=jL=

    १२ १२ %% @).)*.!$ laWofljsf; k|f=jL=

    १३ १३ !#( @).)*.!$ laWofljsf; k|f=jL=

    १४ १४ ^# @).)*.!% jLho p=df=jL=

    १५ १५ $@ @).)*.!% jLho p=df=jL=

  • 25

    %&=! gu/ kl/ifbaf6 kf/Lt lg0f{ox?

    s_ gu/kflnsfsf] jflif{s gLlt tyf sfo{qmd ;DaGwL lg0f{x?

    gu/ k|d'vaf6 kl/ifb\df k|:t't ul/Psf] gu/kflnsfsf] cg';"rLd pNn]lvt ah]6, gLlt tyf sfo{qmdnfO{

    :jLs[t ul/of] .

    !_ gu/kflnsf a}7saf6 k|:tfljt gu/kflnsf sfof{noaf6 cfufdL cf=j=df= ;~rfng x'g] of]hgf tyf

    sfo{qmdx?sf] afF8kmfF8 :jLs[t ul/ ;f] cg';f/ sfo{qmd sfof{Gjog ug]{ clwsf/ gu/kflnsfnfO{ k|bfg

    ul/of] .

    @_ @)&!÷)&@ sf] oyfy{ cf=j= @)&@÷) sf] ;+zf]lwt tyf cfufdL cf=j= @)÷)&$ sf] nflu o;

    gu/kflnsfsf] cg'dflgt cfo–Joo ;lxtsf] of]hgf :jLs[t ul/of] .

    #_ pkef]Qmf ;ldlt dfkm{t ;~rfng ul/g] of]hgfx?sf] nflu 7f]; ;+/rgf lgdf{0fdf !%Ü / u|]en tyf

    df6f]sf] sfo{sf nflu s"n nfutsf] @)Ü n] x'g] tyf dGqfnon] tf]s]sf] xsd;f]xL cg';f/hg;xeflutf

    ug]{ gLlt clgjfo{?kn] nfu" ug]{ lg0f{o ul/of] .

    $_ gu/kflnsfsf] cfGtl/s cfo /fhZo klxrfg ug]{ sfo{sf] nflu cfo k|If]k0f tyf klxrfg ul/

    sfof{Gjog ug]{ lg0f{o ul/of] .

    %_ cf=j @)÷)&$ ;fnsf] nflu cfGtl/s 7]Ssf aGbf];j:t ug'{nfO{ :yfgLo :jfoQ zf;g P]g @)%%

    :yfgLo :jfoQ zf;g lgodfjnL @)%^ jdf]lhd lhNnf:t/Lo /fhZj k/fdz{ ;ldlt @)%^ k|:tfljt

    pNn]lvt b//]6x? kfl/t ug]{ lg0f{o ul/of] .

    ^= lhDd]jf/L cg';f/ sfof{nosf] sfd sfo{jfxLnfO{ l56f] 5l/tf] / Jojl:yt ul/ hgd'vL ;]jf lbg] p2]Zob]

    sfdsf] rfk / k|s[lt cg';f/sf] k|To]s zfvfsf] sf/jflxnfO{ r':t tyf ldtAooL sfof{nosf] ;do

    ;fk]If ;ª\u7g ljsf; cWoog k|ltj]bg tof/ ul/ nfu' ug]{ lg0f{o ul/of] .

    &= gu/kflnsfn] ;Dkfbg u/]sf] ljljw ljsf; ultljlwx? gful/s ;dIf hfgsf/L u/fpg q}dfl;s

    a'n]l6g, k'l:ftsfx? gu/ ;"rgf tyf len]v s]Gv|af6 lgoldt k|sfzg ug]{ lg0f{o ul/of] .

    *= @)&@÷) ;+zf]wg ;lxt :jLs[t ug]{ tyf @)÷)&$ sf] jflif{s vl/b of]hgf :jLs[t ul/of] .

    (= gu/kflnsfdf ut kl/ifb\b]lv xfn ;Dd ;~rfng ePsf] of]hgfx?sf] cg'udg tyf d"NofÍg ;DaGwL

    k|ltj]bgnfO{ 5nkmn ul/ k|ltj]bgn] cf}NofPsf] ljifodf cfjZos lsgf/f nufpg gu/kflnsfnfO{

    lgb]{zg lbg] lg0f{o ul/of] .

    !)=;b:o ;lrj >L sfo{sf/L clws[t Ho"n] k]z ug'{ ePsf] kbk"lt{ ;ldltsf] k|ltj]bg cg'df]bg ul/of] .

    !!= ut cf=a sf] clGtd n]vf k/LIf0f k|ltj]bg dfly 5nkmn ul/ k|ltj]bgdf cf}NofOPsf] k]ZsL tyf a]?h'

    cljnDa km5\of]{6 ug{ sf/jfxL cufl8 a9fpg gu/kflnsfnfO{ lgb]{zg lbg] lg0f{o ul/of] .

    !@= o; gu/kflnsfaf6 ;Dkfbg x'g] ljsf; lgdf{0f tyf ;fj{hlgs ;]jf k|jfxsf ;DaGwdf ;fj{hlgs

    ;g'jfO{ tyf ug]{ sfo{nfO{ yk k|efjsf/L ?kdf sfof{Gjog ug]{ lg0f{o ul/of] .

    !#= kl/ifb\sf] a}7sdf cg'df]bgsf nflu k]z ul/Psf] ;DkGg eO{ gu/kflnsfaf6 hfFrkf; tyf km/km/s

    ePsf of]hgfx?sf] hfFrkf; tyf km/km/snfO{ cg'df]bg ul/of] .

    !$= gu/kflnsf sfof{noaf6 kl/ifb\sf] a}7sdf k]z ul/Psf] ut cfly{s jif{df ;DkGg ePsf of]hgfx?sf]

    jflif{s k|ult ;dLIff k|ltj]bgnfO{ 5nkmn ul/of] .

    !%= gu/kflnsfsf] PsLs[t / of]hgfa4 ljsf;sf] nflu gu/kflnsfaf6 tof/ x'g]] g=kf=sf] k~rjlif{o

    cfjlws gu/ ljsf; of]hgfnfO{ :jLs[t ul/ nfu" ug]{ / o; cfjlws of]hgfnfO{ x/]s jif{ cBfjlw

    ug]{ lg0f{o ul/of] .

  • 26

    !^= gu/kflnsfsf] sfo{ ;DkfbgnfO{ lgoldt ug{ :yfgLo :jfoQ zf;g P]gsf] kl/lwleq /xL csf]{

    gu/kl/ifb\ ;Ddsf] nflu o; kl/ifb\df /x]sf] lgDgcg';f/sf] clwsf/x? lhlj;nfO{ k|Tofof]hg ug]{ .

    !&= gu/kflnsfnfO{ k|fKt x'g] s]lGb|o cg'bfg nufptsf cGo >f]tx? / lhlj; sf]if cGtu{tsf] k"FhLut vr{

    tyf sfo{qmdx?df ljlgof]lht /sd cg';f/ of]hgf 5gf}6 ;+zf]wg Pjd\ jflif{s sfo{qmd :jLs[t ug]{ .

    – gu/kflnsf cGtu{tsf cGo sfo{qmd / cfof]hgfx?sf] jflif{s sfo{qmd ;+zf]wg / kl/dfh{g ug]{ .

    –gu/klnsf cGtu{t rfn' tyf k"FhLut vr{sf] ljlgof]lht /sd ;DalGwt\ If]qdf (Line Items) df k|bfg ug[

    :jLs[t ug]{ .

    – gu/kflnsf nfufOg] s/, b:t'/, z'Ns tyf ljlqm cflbsf] b/ / 7]s cªs /sd :jLs[t ;+zf]wg tyf

    kl/dfh{g ug]{ clwsf/ g=kf= af]8{nfO k|bfg ul/of] .

    – gu/kflnsfsf] sfo{;Dkfbgsf l;nl;nfdf cfjZos kg]{ cGo k|zf;lgs cflwsf/x? k|of]u ug]{ .

    !*= ;xeflutfd"ns k4ltdf j:tL x'b} j8f gful/s d~taf6 k|fyldstfdf k/L PsLs[t of]hgf th'{df

    ;ldltdf k]z ePsf t/ ;|f]tsf] cefjn] ubf{ jflif{s gu/ ljsf; of]hgfdf ;dfj]z x'g g;s]sf

    b]xfosf of]hgfx? k|fyldstfsf cfwf/df b]xfosf lgsfodf dfu ug]{ lg0f{o ul/of] .

    न्जल्रा ववकास सभभतीको कामषरमभा भाग गने मोजनाहरु्

    qm=;+= cfof]hgfsf] gfd cfof]hgf

    :yn

    cg'dflgt nfut

    cg'dfg

    dfu

    ug]{

    lgsfo

    भटहरा फगष रक्षऺत आमोजना

    १ dlxnf :jf:Yo :jo+;]ljsfx?sf] nflu प्रस्थाहन कामषक्रभ

    २ शहयी स्वस््म केन्र सन्न्धखकष नगयऩाभरका भबत्र

    ३ भटहरा सभुह साभान्जक ऩरयचारन कामषक्रभ

    qm=;+= cfof]hgfsf] gfd cfof]hgf :yn cg'dflgt nfut cg'dfg dfu ug]{ lgsfo

    फारवाभरका फगष रक्षऺत आमोजना

    १ बफध्मारम बौनतक ऩुवाषधाय ननभाषण बवन तथा कऺा कोठा थऩ

    २ बफध्मारमभा फारभैत्री ऩुवाषधाय ननभाषण

    ३ फारक्रवहरुभा चतेनाभुरक वारववकासका कामषक्रभ

    ४ अनाथ फारवाभरकाराइ बफध्मारम भशऺा कामषक्रभ

    ५ अन्तय बफध्मारम हान्जयी जवाप कामषक्रभ

  • 27

    qm=;+= cfof]hgfsf] gfd cfof]hgf :yn cg'dflgt

    nfut cg'dfg

    dfu ug]{ lgsfo

    दभरत फगष रक्षऺत आमोजना

    १ दभरत सभुदामभा सुधायीएको चुल्हो ननभाषण कामषक्रभ

    २ ऩयम्ऩयागत रुऩभा चरेका दभरत सभुदामको व्मवसाम सुधायको रागी प्रववचध हस्तान्तयण

    ३ दभरत सुदामका सभुहहरुभा साभान्जक ऩरयचारन कामषक्रभ

    qm=;+= cfof]hgfsf] gfd cfof]hgf :yn cg'dflgt nfut

    cg'dfg

    dfu ug]{ lgsfo

    जनजाती फगष रक्षऺत आमोजना

    g/kfgL kf]v]8fF8fdf u'Daf lgdf{0f ;=g=kf=&

    ufh/L vfg]kfgL of]hgf hghflt

    j:tL

    जनजाती सॉग्रराम ननभाषण ;=g=kf=& ४०००००

    जनजाती सभुदामभा फॊगयय ऩारन ;=g=kf=

    qm=;+= cfof]hgfsf] gfd cfof]hgf :yn cg'dflgt nfut cg'dfg dfu ug]{ lgsfo

    वऩछडा फगष रक्षऺत आमोजना

    १ भदयशा भस्दीज तथा इदगाहा बवनहरु ननभाषण

    qm=;+= cfof]hgfsf] gfd cfof]hgf :yn

    cg'dflgt

    nfut

    cg'dfg

    dfu ug]{ lgsfo

  • 28

    अऩाङ्ग फगष रक्षऺत आमोजना

    १ अऩाङ्ग फगषको ऺभता ववकास कामषक्रभ

    २ अऩाङ्ग फगष सहमोगी साभग्री बफतयण

    qm=;+= cfof]hgfsf] gfd cfof]hgf :yn cg'dflgt nfut cg'dfg dfu ug]{ lgsfo

    ऩुवाषधाय तथा सॊयचना ववकास

    ! /xtn]] jf+uLvf]nf jLrdf kSsL df]6/]jn k'n lgdf{0f ug]{ ;=g=kf= !

    @ /txn] ?AbL afFuLvf]nfdf df]6/]jn k'n lgdf{0f ;=g=kf= !

    # cfld{n] vfg] kf= 6+sL b]lv ?AbL hf]8\g] em]8Lvf]nf lgdf{0fwLg k'n / h};Lkmf6

    hf]8\g] afFuL vf]nfdf hf]8\g] kSsLk'n lgdf{0f

    ;=g=kf= !

    $ cfld{sf] vf=kf= cuf8L af8Lvf]nfdf lgdf{0fflwg k'n 9nfO{ ;=g=kf= !

    % /xtn]] jf+uLvf]nf jLrdf kSsL df]/]jn k'n lgdf{0f ug]{ ;=g=kf= !

    ^ em]l8vf]nf / jfFuL vf]nfsf] ldng ljGb' -cfld{n] kfgL tfGg] :yfg_ b]lv jfFuL

    vf]]]nf tg]{ kSsL k'n lgdf{0f

    ;=g=kf= !

    & l;dn] kf]v/Lbf]lv enforf}/ x'Fb} x6ff/Lg]6f hf]8\g] df]6/ jf6f] lgdf{0f ug'{ -

    ;fljs $ g+= jf8{_

    ;=g=kf= !

    * j;kfs{ /txn] nbfd jFu}rf xFb} em]8L ldnldn] hf]8\g] df]6/jf6f] ;=g=kf= !

    ( xn nfOg tf/f ;'gf/sf] 3/v]lv vgfnL xf]6n xFb} s'dfn ufpF hf]8\g] df]6/

    jf6f]

    ;=g=kf= !

    !) kfj{tL lg=df=lj=sf] d'n k|j]z4f/ b]lv ljBfnosf] k|fËu0f ;Dd jf6f] lj:tf/

    tyf u|fe]n ug]{

    ;=g=kf= !

    !! x6f/Lb]lv lemNs] 8fF8f ;Ddsf] jf6f] u|fe]n ug]{ ;=g=kf= !

    !@ 3'lDtb]lv /g'af xFb} afFuLvf]nf ;Ddsf] af6f] :t/ pGgtL ;=g=kf= !

    !# Zofdsf ldnb]]lv x6f/L hfg] df]=af= ;=g=kf= !

    !$ a;kfs{, /txn] ?AbL df]=af= u|fe]n, gfln lgdf{0f ;=g=kf= !

    !% uf}td a'4 dfu{ :t/pGgtL ;=g=kf= !

    !^ dlGq ;'gf/sf] 3/b]lv u'06Lvf]nf xFb} lhjkfs{ -s[ofk'lq ejg_ ;Dd gfnL

    lgdf{0f af6f] lkr sfnf]kq]

    ;=g=kf= !

    !& ;lGwvs{ jhf/If]qsf ;Dk"0f{ gfnLx? dd{t ;+Def/ ug]{ ;=g=kf= !

    !* o'uHof]tL 5fkfvfgf b]lv tf/f xf]6n x'Fb} jf+uLvf]nf hfg] jf6f]df gfnL sl6Ë

    tyf u|fe]n ug]{ ;=g=kf= !

    !( u'06Lvf]nf rf]sb]lv s[ofk'qLx'Fb} kfl0fgL SofDk; ;Dd hf]8\g] df]6/jf6f] gfnL

    sl6ª u|fe]n / 8jn s6Lª ug ;=g=kf= !

    @) xn nfO{g Go':6f/ cFufl8 gfnL Joj:yfkg ;=g=kf= !

  • 29

    @! ahf/ If]qsf dDk'0f{ gfnLx? ;/;kmfO{ / gag]sf] 7fpFdf gfln lgdf{0f ;=g=kf= !

    @@ ;fljs ;lGwvs{ % jbL{df v]n df}bfg lgdf{0f ug]{ ;=g=kf= !

    @# jfbL{ v]ns'b d}bfg ;=g=kf= !

    @$ zflGt aFu}rf / nbfd aFu}rfdf :t/f]GgtL ;=g=kf= !

    @% nbfd aFu}rf tf/jf/ ;+/If0f ;=g=kf= !

    26 nbfd j++u}rfsf] rf/lsNnf ;+/If0f / lklSgs :kf]6{ lgdf{0f ;=g=kf= !

    27 o'jf jiff{ /lalrq p=df=lj ejg lkmN8 lgdf{0f ;=g=kf= !

    28 k]6«f]n kDk k5f8Lsf uNnL u|fe]n / gfnL lgd{f0f ;=g=kf= @

    29 b]p/fnL j]/Dsf]6] df=af= u|fj]n / gfnL lgdf{0f ;=g=kf= @

    30 xl/k~;fbsf]kmlg{r/ v]vL d:hLt ;Ddhf]8\g] df]=af=ufe]n /gfnL lgdf{0f ;=g=kf= @

    31 r''qfj];L b'uf{ >]i7 / 7fs'/ >]i7 sf] 3/sf]ljrsf] 3f]r]vf]nf tkm{sf] af6f / sf};nf e';fn /uf]ljGb cfrfo{sf] d]g uNnLsf] ljrsf] /ftf] cfsfz] k'n tkm{

    / k~sfz If]qL ,uf]ljGb cfrfo{ , v]lj dxsf] ljrsf] gfln lgdf{0f /

    jf6f]u|fj]n

    ;=g=kf= @

    32 l8n' /fodfemLsf] 3/ b]vL l8NnL/fh aGhf8]sf] 3/ x'Fb} u0fkltsf] 3/ ;Dd hf]8\g] af6f] u|fe]n / gfln lgdf{0f

    ;=g=kf= @

    33 ufog rf}tf/fx'Fb} lj/vf]nf ebLvf]nf df]=af= ;=g=kf= @

    34 kfG8fF8f hn's] 35;'df/6f]n 9'Ëfgf 6f]n36 rf}tf/f37hf]8\g] df]=af3 ;=g=kf= @

    35 >]i7 kf]N6L kmd{ b]vL /txn] hf]8\g] km8\s] k'n lgdf{0f afFuLvf]nfdf ;=g=kf= @

    36 uf]/vfnLsf] 3/b]lv eb|Lvf]nfdf lj/vf]nf hf]8\g] km8\s] k'n ;=g=kf= @

    37 hgHof]lt p=df=lj=sf] * sf]7] ejg lgdf{0f ;=g=kf= @

    38 3f]r]vf]nf /fd' aGhf8]sf]] cuf8L vf]nfdf r]s8\ofd lgdf{0f ;=g=kf= @

    39 jf8{ sfof{no ejg lgdf{0f ;=g=kf= #

    40 b'uf{ dlGb/ k'g lgdf{0f{ -:ofG8fF8f 6f]nf_ ;=g=kf= $

    41 sf]nuf8] uxt] dGbLkf]v|f df]=af ;=g=kf= $

    42 sf]lsg cfFksf ?v j:g]t6f]nf xFb} 5fqfjf; df]=af= ;=g=kf= $

    43 v]ns'b d}bfg lgdf{0f tNnfvs{ ;=g=kf= $

    44 ldofufp km}h'ggjL hfd] dl:hb lgdf{0f ;=g=kf= $

    45 uf]/]sf kf]v/L x'Fb} a8/kfgL df]=af= ;=g=kf= %

    46 af6fd'gL b]]lv l/kfxf kfvf x'Fb] vqLsf lbk df]=af= ;=g=kf= %

    47 sf]sg] cfFk x'b} a:g]t 6f]n x'Fb} 5fqjf; df]=af= ;=g=kf= %

    48 ;fn8fF8f nf]dLkf]v/L b]lv s'dfn al:t x'Fb} x'n{'ª\ vf]nf df]=af= ;=g=kf= %

    49 ;Dofrf}/ klSs kf]v/L lgdf{0f ;=g=kf= %

    50 zjbfx u[x k|ltIfnfno ;fj{hlgs zf}rfno lgdf{0f ;=g=kf= %

  • 30

    51 uf]k]zj/ lk7 j[4f>d uf}zfnf lgdf{0f / dlGb/x?df cfGtl/s l;9L lgdf{0f ;=g=kf= %

    52 3'lDt e'jg 8fF8f km'bjfª df]6/af6f] :t/ pGglt ;=g=kf= ^

    53 :jfdLsf ?v–jxvf]/ pkNnf hut g/kfgL df]6/ af6f] ;=g=kf= ^

    54 g/kflg :j;Yo rf}ls zf}rfno lgdf{0f ;=g=kf= ^

    55 j8f sfof{no lgdf{0f ;=g=kf= ^

    56 g/kflg kf]v/L lgdf{0f ;=g=kf=&

    57 ko{6g k'jf{wf/ lgdf{0f lkslgS6 :kf]6 k"0f{tf tyf lg/Gt/tf &

    58 j8f sfof{no lgdf{0f ;=g=kf=&

    59 ;ltg]6f afxfvf]nf lzj k|f=lj= e]8faf/L df]6/af6f] lgdf{0f ;=g=kf=&

    60 sfnfkftn /hfvf]l/of k}bn dfu{ ;=g=kf=&

    61 d'lQm k|f=la= km'bjfË uR5]] kNnfjf/L df]=af= lkr ug]{ ;=g=kf= *

    62 km/h]ª vf]nf g]6f a6'af x'Fb} b]p/fnL df]=af= :t/ pGgtL ;=g=kf= (

    63 d'lQm, rGb|k|ef, uR5], efn'vf]nf, kNnfjf/L df]=af= :t/ pGglt ;=g=kf= (

    64 km'bjfª 6f]8f/ df]=af= :t/ pGgtL ;=g=kf= (

    65 hf8Lbf]nf, knfjf/L lbpvf]nf df]=af= :t/ pGglt ;=g=kf= (

    66 jf8+ g+= ( a8f sfo{no lgdf{0f ;=g=kf= (

    67 tf/fk"Gh o'jfSnj ejg lgdf{0f ;=g=kf= (

    68 rGb| k|ef p=df=lj= ejg lgdf{0f ;=g=kf= (

    69 rGb|k|ef pRr df=lj= ejg tyf kmlg{r/ lgdf{0f ;=g=kf= (

    70 hglhjg k|f=lj= tf/jf/ ;=g=kf= (

    71 uR5] km'bjfª df]=af= :t/ pGglt / srj] lgdf{0f ;=g=kf= (

    72 l8xL8fF8f tNnf] 6f]nf rf}kf/L v]nd}bfg lgdf{0f ;=g=kf= (

    73 d'lQm k|f=lj=sf]7f yk ;=g=kf= (

    74 nfln u'/fF; art tyf C0f ;xsf/L ;+:yf sf]7f yk lgdf{0f ;=g=kf= !)

    75 /fgLkf]v/L b]lv yfkf8fF8f h's]vf]nf 7'nf a/fk a/fk d'unLË ;Dd df]6/af6f] :t/ pGgtL

    ;=gkf= !#

    76 nfs'/L6f/L ?lAb /flgkf]v/l df]6/ af6f] lgdf{0f ;=gkf= !#

    77 x/f7fg 6+sL lgdf{0f ;=gkf= !#

    78 dLgLªsf]6 6+sL lgdf{0f -:t/ pGgtL_ ;=gkf= !#

    79 rf}l8nf l;p8]gL df]=af= ;=g=kf= !$

    80 df6] hf]ludf/] h'DnL s'nf jfw wgd'8f c3f{tf]if l/ª/f]8 lj:tf/ ;=g=kf= !$

    81 wf/f j8f vf]nf xfldrf}/ df]=af= ;=g=kf= !$

    82 laxf/, slj/f, nx/]afFw hf]ludf/] ;8s u|fe]n lkr ;=g=kf= !$

  • 31

    83 hf]ludf/] 7'nfkf]v/f dd{t ;'wf/ ;=g=kf= !$

    84 x8fvf]nf hf]ludf/] vf=kf=6+sL lgdf{0f ;=g=kf= !$

    85 Dofnkflg cldn] vf=kf= of]hgf lgdf{0f -dfuug]{_ ;=g=kf= !$

    86 ljho p=df=lj= cf/lzlz ejg lgdf{0f ;=g=kf= !$

    87 hf]ludf/] k|f=lj= ejg lgdf{0f ;=g=kf= !$

    88 ;+ud k|f=lj= ejg lgdf{0f ;=g=kf= !$

    89 sGof s'df/L k|f=lj=ef}lts ;+/rgf ;'wf/ ;=g=kf= !$

    90 ljBf k|sf; k|f=lj= tf/jf/ tyf ef}lts lgdf{0f ;=g=kf= !$

    91 :jf:Yo rf}ls ejg lgdf{0f ;=g=kf= !$

    92 pk–:jf:Yo rf}ls ejg lgdf{0f ul/ aly|ª ;]G6/ l8egf{sf] nflu ;=g=kf= !$

    93 ljho p=df=lj= d~r lgdf{0f ;=g=kf= !$

    94 ljxf/f sfa|faf]6 df]6/]jn k'n ;=g=kf= !$

    95 afFuLvf]nf, laxf/, slj/f hfg] af6f]df klSs k'n lgdf{0f ;=g=kf= !$

    96 rf}tf/f k|ltIffno ;=g=kf= !$

    97 slj/f rf}/df lklSgs :kf]6 ;=g=kf= !$

    98 l;4]Zj/ u'kmf ;+/If0f Joj:yfkg ;=g=kf= !$

    99 Psn dlxnf tyf h]i7 gful/s ejg lgdf{0f ;=g=kf= !$

    100 a;kfs{, /tn], t'Dsf]6 5fk e]8L ;NnLsf]6 a/fËbL ldNdLn] sf]nf] kq] lk+r df]6/ af6f]

    ;=g=kf=!%

    101 1fg k|sfz df=lj= ;NnLsf]6nfO{ pRr df=lj= sf] lgDtL k'jf{wf/ ljsf;

    ;=g=kf=!%

    102 ljho p=df=lj=lkmN8 ;'/Iff kvf{n lgdf{0f ;=g=kf=!$

    103 ljxf/ slj/f vf]nfdf kSsL shj] lgdf{0f ;=g=kf=!$

    104 gu/:t/Lo j; ;+rfngsf] nflu df]6/af6f] :t/f]GgtL ;=g=kf=!$

    105 6'l8v]n d'lgsf] af6f] sfnf]kq] ;=g=kf= !

    106 jfbL{ v]n d}bfg lgdf{0f ;=g=kf= !

    107 u'G6L vf]nf j; kfs{ xF'b} afuLvf]nf shj];Dd gfnL lgdf{0f / df]6/af6f] sfnf]kq] ;=g=kf= !

    108 x6f/Lg]6f o'jfjif{ p=df=lj=sf]7f yk / lkmN8 lgdf{0f ;=g=kf= !

    109 a;kfs{ /t/f]GgtL ;=g=kf= !

    110 jfªnf lhjgf]åf/f p=df=lj=ejg lgdf{0f ;=g=kf= %

    111 u'G6L vf]nf af6f]df xf]d kfO{k lgdf{0f ;=g=kf= !

    112 dGt/L ;'gf/sf] 3/b]lv u'G6]vf]nf lhkkfs{;Dd gfnL lgdf{0f af6f] sfnf]kq] ;=g=kf= !

    113 tf/fdfu{b]lv o'jfjif{ p=df=lj= df]6/af6f] :t/f]GgtL / gfnL lgdf{0f ;=g=kf= !

  • 32

    114 x6f/Lg]6f o'jfjif{ p=df=lj=b]lv lrkmn] afULvf]nf;Dd df]6/af6f] :t/f]GgtL / gfnL lgdf{0f

    ;=g=kf= !

    115 ;=g=kf=$ sf] tNnf vs{df v]n d}bfg lgdf{0f ;=g=kf $

    116 d;fn ahf/ uf]bfgL 8Nn]kmfF6 cf]v/vf]nf x'Fb} afFemvs{ df]6/af6f]

    ;=g=kf @

    117 5fqfjf;b]lv rf}jf df]=jf= :t/f]GgtL

    ;=g=kf %

    118 g/kfgL, efn'h'Ds], 9f8vf]nf,df]=jf=

    ;=g=kf= &

    ११९ ljxf/ v]t d;fg3f6 k|ltIffno lgdf{0f ;=g=kf= !#

    १२० a/fk k|ltIffno ;=g=kf= !#

    १२१ ldlgsf]6 k|ltIffno ;=g=kf= !#

    १२२ ;fljs c=vf= lsd8fF8f j8f g+= # / % sf] l;dfgfdf kg]{

    P]ltxfl;s /j]sf kf}jfnfO{ # tn] ejg cf>dsf ?kdf lgdf{0f

    ug{ cfjZos /sd lhNnf tyf s]Gb|df dfu ul/lbg] .

    ;=g=kf= !#

    n'lDagL o'jf Snj ejg lgdf{0f ;=g=kf !)

    १२३ P]ltxf;Ls ksn] ahf/sf] kf}jf cf>d lgdf{0f ltg tn] ejg lgdf{0f

    ,, !)

    १२४ eujtL p=df=lj= sf] gflog 8f8fF ejg lgdf{0fsf] nflu lh=lj=;=df dfu

    ,, @

    १२५ j8f sfof{no / gu/ :jf:Yo lsNgLs lh=lj=;=df dfu ug]{ ,, #

    १२६ :jf:Yo rf}sL ejg lgdf{0f vfFrLsf]6 ;=g=kf= *

    १२७ ;=g=kf= * df ;fd'bflos ejg lgdf{0f -nfd8fF8f, ls6]gL, sfpn]rf}/_

    ;=g=kf= *

    १२८ :jf:Yo r}sL zf}rfno lgdf{0f ;=g=kf= *

    १२९ 7"nfkf6f lkkng]6f k|ltIffno lgdf{0f ;=g=kf= *

    १३० zflGtg]6f k|ltIffno lgdf{0f ;=g=kf= *

    १३१ nDrf6f]n, rf]q]yfg :yfgdf k|ltIffno lgdf{0f ;=g=kf= *

    १३२ x'nfs ufpF3/ lslNgs tyf k':tsfnosf] nflu ejg lgdf{0f . ;=g=kf=(

    १३३ ;=g=kf= j8f g+=( sfof{no lgdf{0f ;=g=kf=(

    १३४ Ho]i7fno ejg lgdf{0f ;=g=kf= @ kf]v/fsf g]6f ;=g=kf=@

    १३५ ;=g=kf= cGt{utsf !% j6} jf8sf j8f sfof{no :yfkgf dfu ;=g=kf= ! b]lv !% j8f

    १३६ O{Gb|]gL k'nrf]s If]qsf] 7f8f] vf]N;Lsf] ljrdf /x]sf] huufdf s[of k'qL ejg lgdf{0f

    १३७ ldng gfu/Ls dlxnf ;r]tgf s]Gb| ejg lgdf{0f

    १३८ kf6fsf rf}/ lqms]6 d}bfg ;=gkf= !!

  • 33

    १३९ n+dnd] lqms]6 d}bfg lgdf{0f ;=gkf= !!

    १४० v]ns'b ;fdfu|L tyf bfl/dkf6f v]n d}bfg agfpg] ;=gkf= !)

    १४१ ?AbL x/f7fgf, /fl;rf}/ e08f/ df]=jf= ;'wf/ lj:tf/ ;=g=kf= !@

    १४२ g'jfsf]6, c3f{sf]6 sfls{6f]nf vg jNsf]6 5qsf]6 l/ª/f]8 df]=jf= ;=g=kf= !@

    १४३ sn]kt 6f/L ;s|]6L /lx;rf}/ d;'/kf6f lxn]uf]Nnfpg] df]=jf= ;=g=kf= !@

    १४४ sfls{6f]n jf:6fl/ km8\s] lgdf{0f ;=g=kf= !@

    १४५ ldgLsf]6 kf]v]8fF8f df]=jf= ;=g=kf= !#

    १४६ uR5]u}/f ldgLsf]6 df]=jf= ;=g=kf= !#

    १४७ bf/Ldkf6f a/fk hf]8\g] df]=jf= ;=g=kf= !#

    १४८ 8Nn]af6f vnG8f8f l/l7kf]v/L df]=jf= ;=g=kf= !#

    १४९ cln{jfË ldgLsf]6 l;dnkfgL kFw]/f x'b} a]N6f/L hf]8\g] df]=jf= ;=g=kf= !#

    १५० w/dzfnf afhfvs{ 8'8vf]nf d;fn ahf/ df]=jf= ;=g=kf= !)

    १५१ d;fn ahf/ k|ult gu/ sfnf]kq] ;=g=kf= @

    १५२ Zofdsf] ldnb]lv x6f/L ;Dd hf]8\g] df]=jf= sfnf] kq] p1 ;=g=kf= @

    १५३ tf/fdfu{ x6f/Lg]6f ;8s :t/ pGgtL ;=g=kf=!

    १५४ x6f/L b]lv 8f8fk6]sf 3/ dfyL x'b} cf6Lsf kf6f hf]8\g] df]=jf= ;=gkf= !

    १५४ Zofn]b]lv cfvf xl:k6n / xl:k6n b]lv Zofd sf ldn ;Dd hf]8\g] jf6f] sfnf]kq]

    ;=g=kf= !

    १५५ k'nrf]sb]lv nf]s]Gb| lj=s 3/ x'b} 9f]/kf6g /f]8 ;Dd gfnL lgdf{0f

    ;=g=kf= @

    १५६ xl/ e';fnsf] kmlg{r/ b]lv d:hLt tNnf] pkNnf] jf6f] u|fj]n gfnL lgdf{0f

    ;=g=kf= @

    १५६ >]i7 kf]N6Lkmd af6 k]6«f]n kd ;Dd jfuL vf]nfsf] jf8Ln] lqj]0fL snf}gL ahf/nfO{ s6fg u/L If]tL k'/fPsf]n] ;f] Pnfgdf u|fj]n

    tyf s+s:tLn jfn nfufpg] lh=lj=; l;kmfl/; ug]{

    ;=g=kf= @

    १५८ ;lGwvs{ jnsf]6 tD3f; df]=jf= lkrsf] nflu g=kf= dfkm{t lh=lj=; df k7fpg]

    ;=g=kf= !

    १५९ vfFlrd}bfg x'Fbf vsf{sf rf}/ dl;gf 6fj/ ;Dd ko{6lso jf6f] ;=g=kf= *

    १६० zflGtg]6f kmhf{Ëvf]nf, nfd8fF8f 7"nfkf6f, vfFlrd}bfg uf]/]6f]jf6f] lgdf{0f

    ;=g=kf= *

    १६१ sfpn] rf}/ lrlbrf}/ s[lif ;8s ;=g=kf= *

    १६२ km]/fsfkf6f b]lv sfultsf] ?v ;Dd ^)) dL= gofF jf6f] lgdf{0f ;=g=kf= *

  • 34

    १६३ s'Fj/ kf]v/L w/DkfgL uf]/]6f]jf6f] lgdf{0f ;=g=kf= *

    १६४ e§/fO{sf] 8fF8f b]lv l;:g] vf]N;fx'b} kf/L 8fF8f ;Dd gofF lgdf{0f jf6f] c=@ ls=ld

    ;=g=kf= *

    १६५ 7"nf jf6f 3'lDt b]lv hn's] df]=jf= lgdf{0f ;=g=kf= *

    १६६ l8lx 6fs'/f df]=jf= ;=g=kf= *

    १६७ uR5] b'jf/ hf8Lvf]nf df]=jf= ;=g=kf= (

    १६८ uR5] gfnL lgdf{0f ;=g=kf= (

    १६९ enkmf8] Jorf]/fkf6f ;f]7] df]==jf ;=g=kf= (

    १७० uxt] dsf{vf]nf, 88f/L efn'vf]nf df]=jf= ;=g=kf= (

    १७१ Zofdsf] ldn b]lv lrKn] afO{vf]nf hf]8\g] gfnL

    १७२ uf]{bfgL cv{ vf]nf ef6 8fF8f cw'/f] df]=jf=

    १७३ r'qfj]zL ;lGwvs{ ahf/sf ;a} uNnL gfnL lgdf{0f ;=g=kf= @

    १७४ aGb'sf]6f d'l8of kf]v/L cw]/L df]=jf= ;=g=kf= !)

    aGb'sf]6f tf/fd'8] df]=jf= jf8 g+= !@

    १७५ 3'lDt e'jg 8fF8f h}8L km'bjfË df]=jf= -s]Gb|_ jf8 g+= ^,&

    १७६ r}l8nf dvft df]=jf lgdf{0f j8f g+= !$

    १७७ ljxf/ slj/f h}df/] cldn] df]=jf= u|fj]n :t/ pGgtL j8f g+= !$

    १७८ wf/f rf}tf/f wf/f dfly cldn] df]=jf= :t/ pGgtL j8f g+= !$

    १७९ r?Ë] efnhfo a9vf]nf ef/fsf lkkn slj/f df]=jf j8f g+= !$

    १८० eb]{sf rf}/ ;dkf6f cf]v]{ df]=jf= j8f g+= !$

    १८१ elQm6f]nf lhk sfpG6/ b]lv k|ult gu/ -d;fn ahf/_ pkNnf] k'n ;Dd b'j} tkm{ 3f]r]vf]nf -l/6lgª jfn_ t6jGwg

    j8f g+=====

    १८२ eujtL dlGb/ b]lv ahf/sf] k'R5/sf] lhk sfpG6/ ;Dd elb|vf]nfdf b'j} tkm{ sl/8f]/ t6jGw lh=lj=;

    j8f g+=

    ======

    १८३ >]i7 kf]N6L kmd{ b]lv k]6«f]nkDk ;Dd jfFuL vf]nf t6jGwg b'j} tkm{

    j8f g+=

    =====

    १८४ OGb|0fL k'nrf]s 6f]n ;'wf/ leq kg]{ 7f8f] vf]N;L Joj:yfkg j8f g+====

    १८५ dl:hb b]lv lnnf vlqsf] 3/ x'Fb} jfFuL vf]nf ;Dd jf6f] Joj:yfkg / l;l8

    ======

    १८६ nfs'6f/L b]p/fnL 8fF8f 36]6f/L sfkmn 6f/L l;;}6f/L sfkmn6f/L uf]/wf/L 3§]6f/L d;fnjhf/ hf]8\g] gfln lgdf{0f / u|fe]n

    ======

  • 35

    १८७ lu|g jf]l8Ë k5fl8 / cufl8sf uNnLx? gfln lgdf{0f u|fe]n / lkr

    ====

    १८८ sfOnf jfh]sf kf]v/L nf]j;] k}g 8fF8f x'b} jf6f] dd{t u|fe]n ;d]t

    ========

    १८९ ;f]7] b]lv j[lt ;Dd df]=jf Joj:yfkg :t/ pGgtL =======

    १९० d:hLb b]lv jFfuL vf]nf kSsL k''n ;Dd af6f] u|fe]n / 9n Joj:yfkg .

    ======

    १९१ ldng 8fF8f cfkkf6f x'b} ;"o{bo d=lj=;=; x'b} 9f]/ kf6g hf]8\g] jf6f] .

    ======

    १९२ klGysf jfF;sf ?v b]lv yfkf6f]n lrNnLsf kf6f x'Fb} ph]N6L hf]8\g] df]=jf=

    =======

    १९३ 3f]r]vf]nf gofF ahf/ df gfln lgdf{0f / jf6f] u|fe]n ======

    १९४ k'nrf]s b]lv /fd axfb'/ /fodflemsf] 3/ x'b} 9f]/ kf6g hf]8\g] df]=jf= gfln tyf u|fe]n

    =======

    १९५ r]tgf/fo0f kf}8]nsf] 3/b]lv j'l4 /fodflemsf] 3/ x'b} eujtL p=df=lj hfg] jf6f] dd{t

    ======

    १९६ 3f]r]vf]nfsf] r]s 8fod =====

    १९७ ;fljs j8f g+= ( ;=g=kf= % h}lg kf]v/f ;fn kf]v/L j'6]gL 8f8fF 9fk vf]nf x'b} 9f]/kf6g hf]8\g] df]=jf=

    =======

    १९८ vfgL ufpF rGb|k|ef km'bjfË uR5] b'jf/ km'njf/L df]=jf= :t/ pGgtL

    j8f g+= (

    १९९ j]nfxf dy'/f h/]vf]nf ldldn] df]=jf= :t/ pGgtL ;=g=kf= $,% !%

    २०० l/7]vf]nf /fgLkf]v/f dfem xl6of h/]vf]nf df]=jf= :t/pGgtL j8f g+= $

    २०१ k|x/L r]sL /ftfkmn] jf]Wv/ km'bjfË df]=jf= j8f g+= ^,&

    २०२ ;=g=kf= !@ sf] c3f{ /h:yn df=lj= lkmN8 dd{t . j8f g+= !@

    २०३ eujtL k|f=lj= df klx/f] /f]syfd / tf/jf/ j8f g+= *

    २०४ cfb{z df=lj tf/jf/ j8f g+= *

    २०५ hgr]tgf k|f=lj= df sf]7f yk / tf/jf/ j8f g+= *

    २०६ hgr]tgf k|f=lj= df kmlg{r/ lgdf{0f j8f g+= *

    २०७ d'lQm k|f=lj= df kmlg{r/ j8f g+= (

    २०८ rGb| k|efdf hfnL tyf kmlg{r/ j8f g+= (

    hghLjg k|f=lj df kmlg{r/ j8f g+= (

  • 36

    d'lQm k|f=lj sf]7f yk j8f g+= (

    ljB't tkm{ M

    ;=g=kf !@ sf] lbk uf}rf]/ wlt{vf]/ ef]N6]h ;'wf/ 6«f:kmd{/ ;j}6f]ndf kf]n tyf dd{t .

    j8f g+= !@

    ;fljs ^,&,*,( / $ df # km]; lj:tf/ ug]{ j8f g+= !!

    ;fljs c=vf= lsd8fF8f j8f !,@,# / % df y|L km]; nfO{g Joj:yf / hL0f{ ePsf kf]n lj:yfkg ul/ @)) l:6n

    kf]nsf] Joj:yf ul/lbg].

    j8f g+= !)

    ;=g=kf= & df or=6L nfOg cfPsf] x'Fbf 3/x? kl/ nfO{g kl/jt{g ug{ dfu ug]{ .

    j8f g+= &

    b'jf/ ;fgfufpF 6«f;km{d/ ;]G6/df ;fg]{ j8f g+= (

    k|ultgu/ d;fn ahf/ ljB't lj:tf/ =======

    k'nrf]s b]lv rgf}6] x'Fb} 9f]/ kf6g ;Dd ;8s alQ lj:tf/

    ;=g=kf !@ sf] lbk uf}rf]/ wlt{vf]/ ef]N6]h ;'wf/ 6«f:kmd{/ ;j}6f]ndf kf]n tyf dd{t .

    j8f g+= !@

    ko{6g tkm{

    c3f{ eujtL dlGb/ dd{t lh0f]{4f/ j8f g+= !@

    3f]nf{;L lep6fj/ /fl;rf}/ :jfdL u'kmf 3lt{vf]/ b]p/fnL l;4]Zj/ u'kmf sfls{6f]nf

    j8f g+= !@

    d;'/]kf6f v]n :6]l8od j8f g+= !@

    zlxb dGr /flgu}/f d}bfg dGr /+u/f]ug dd{t j8f g+= !@

    /flgu}/f kf]v/L dd{t j8f g+= !@

    ksn] ahf/df /x]sf] lzjhLsf] dlGb/ k"gM lgdf{0f / tf/jf/ ;lxt ;+/If0f ug]{ .

    jf8 g+= !)

    ;fljs lsd8fF8f # df cjl:yt P]ltxfl;s :yn yfdfsf rf}/ nfO{ ko{6g If]qdf k|jf]wg ug{ lrN8«]g kfs{ Eo"6fj/

    ;lxtsf] Joj:yf ug]{ .

    j8f g+= !)

    3f]rf vf]nf ju}rfsf] /fgf u'kmf ;+/If0f / k|j4g ug]{ . j8f g+= !)

    c3f{ b/jf/ dlGb/ ;+/If0f tyf ;Dj4{g ul/ z}rfno j8f g+= !@

  • 37

    lgdf{0f

    l;4]Zj/ u'kmf b]lv hfn sf8fF ;Ddf l;8L afn k}bn dfu{ lgdf{0f u/L hfnsf8fFdf Kof/fUnfOl8ª / Eo"6fj/ lgdf{0f .

    ksn] yfdfrf}/ ;fy} /fgf u'kmf ko{6g k|j4g =====

    vfFlrsf]6 dlGb/df Eo" 6fj/ j8f g+= *

    l8xLg]6f eujtL dlGb/ j8f g+= *

    ;fljs j8f g+= % sf] b]p/fnL dlGb/nfO{ ko{6g ljsf;sf] nflu s]Gb|df k7fpg] .

    j8f g+= %

    c3f{ eujtL lh0f{ /Ë /f]ug ug{ u'7L ;+:yfg / ko{6g dGqfnodf k]z ug]P

    j8f g+= !@

    nbfd au}rf lkslgs :kf]6{ ! j8f g+====

    ;=g=kf= !) ;fx'sf cfFksf au}rf ;+/If0f / 7"nf] vf]N;f] Joj:yfkg

    jf8 g+= !)

    ldng 8fF8f ;+Vf]6f/L dfly Eo"6fj/ lgdf{0f =======

    l;4]Zj/ dlGb/ Joj:yfkg =======

    qm=;+= cfof]hgfsf] gfd cfof]hgf :yn cg'dflgt nfut cg'dfg dfu ug]{ lgsfo

    जरश्रोत तथा बुभी ववकास

    1. /g'jf 6f/L l;+rfO{ of]hgfsf] ljleGg efuf gx/ dd{t ;+Def/

    sfo{qmd l;+rfO{ !

    2. jfS;]nL nbfd em]8Lvf]nf /txn] s'nf] dd{t ;+Def/ l;+rfO{ !

    3. ;'af6f/L l;+rfO of]hgfsf] s'nf] dd{t ;'wf/ l;+rfO{ !

    4. e]l8vf]nf Dofnkf]v/L 8fF8f ufpF vfg]kfgL ;'wf/ lj:tf/ vfg]kflg !

    5. t'Dsf]6 wf/fvf]nf nLˆ6 vfg]kflg of]hgf vfg]kflg !

    6. b]p/fbL j6'jf d;fg3f6 vf=kf= gof vfg]kflg (

    7. ;fn3f/L ;f]d}6f]nf vf=kf= vfg]kflg (

    8. 3'/Ë vf]nf ;fljs vfFrLsf]6 $,%,^ vf=kf= of]hgf vfg]kflg (

    9. 3f6fsfvf]nf vfk8fF8f yfkf l;+rfO lnˆ6 of]hgf l;+rfO{ !)

    10. 3f6fsf vf]nf vfk8fF8f s'nf] lgdf{0f l;+rfO{ !)

    11. vN6'sf ?v 6fl/ ;Dd s'nf] lgdf{0f l;+rfO{ !)

    12. lrj]s'nf] lgdf{0f l;+rfO{ !)

    13. efpGg]] s'nf] lgdf{0f l;+rfO{ !)

    14. jfuLvf]nf shj] b]lv ?AbL;Dd v'j} tkm{ t6aGwg ;=g=kf= @

    15 cfsfz]/ftf] k'n b]lv ebLvf]nf uf]]/jf]nLsf] 3/ ;Dd b'j} tkm{ ;=g=kf= @

  • 38

    t6jGwg

    16 /ftf] cfsfz] k'nsf] ;'/Iffsf] nfuL t6jGw ;=g=kf= @

    17 elQm6f]nfsf] k'nb]v wf/fkfgL hfg] pkNnf] k'n ;Dd t6aGwg bfofF / afofF b'O{ nfO{g

    ;=g=kf= @

    18 s'8'n] j]njf l;rfO of]hgf ;=g=kf= % 19 kf}lbvf]nf kf}8]n6f/L b]p/fnL s'nf] l;+rfO{ of]hgf ;=g=kf= ^ 20 l/7]kmfF6 s'nf] afFw ;+/If0f ;=g=kf= ^ 21 kf}lbvf]nf kf}8]n6f/L u'7 s'nf] dd{t ;=g=kf= ^ 22 ldpvf]nf hut vf=kf= of]hgf qmdfut ;=g=kf= ^ 23 t';f/]kflg pkNnf hut lnˆ6 vfg]kflg ;=g=kf= & 24 l8xl8fF8f ljr6f]nf l;+rfO cfof]hgf dd{t ;=g=kf= ( 25 tNnf] lsd8fF8f 7'nf] kFw]/f] tNnf/] 6f]nfd'lg lnˆ6 vf=kf of]hgf ;=g=kf=!)

    26 jfv|8fF8f k'R5f/f b]lv jr]lg x'Fb} vf]rfvf]nf vf=kf= ;=g=kf=@,!) / !#

    ;=g=kf= !)

    27 j8f vf]nf lth'sf?v hf]ludf/] pkNnf 6f]nf vf=kf= ;=g=kf= !$ 28 uf]8fkfgL cf]vf/ vf=kf= ;=g=kf= !$ 29 hfnsfF8f dh'jf vf=kf= ;=g=kf= !$ 30 d'n ;+/If0f cGt/ut hfnsfF8f j8fvf]nf >[ª\vnf cGt/ut ;=g=kf= !$ 31 afof] O{lGhg]ol/ª sfo{ ug{ ;=g=kf= !$ 32 /fdkt vfg]kflg ;'wf/ lj:tf/ ;=g=kf= !$ 33 g]kfnL6f]nf vf=kf= hf]ludf/] ;=g=kf= !$ 34 x8fvf]nf ltFh'sf ?v hf]ludf/] pkNnf6f]nf vf=kf= ;=g=kf= !$ 35 jfFuL vf]nf uxt] l;rfO{ lnˆ6 ;=g=kf= !$ 36 5x/f l;+rfO{ of]hgf ;=g=kf= !$ 37 cfkf6f cf]v/af]6 pkNnf] s'nf] cldn] ;=g=kf= !$ 38 3g kf]v/L e'Dofg, vfg]kfgL lnˆ6 ;=g=kf= !% 39 a/]vf]nf dfhf/f vfg]kfgL lnˆ6 ;=g=kf= !% 40 h/]vf]nf r''bfnL 6f]nf lnˆ6 vfg]kfgL ;=g=kf= !% 41 jfËnf l8egf{ vfg]kfgL of]hgf dd{t ;Def/ ;=g=kf= !% 42 ;f]tfvf]nfb]lv wf/fdfly 6+sL;Dd lnˆ6 vfg]kfgL ;=g=kf= !$ 43 dfNofkfgL vf=kf=of]=l8egf{ cldn] ;=g=kf= !$ 44 x8fx vf]nf hf]uLdf/] vf=kf=of]hgf ;=g=kf= !$ 45 ;'jf vf=kf=t'Dsf]6–! ;=g=kf= ! 46 6f]8\s] vf]nf vf=kf= t'Dsf]6–! ;=g=kf= ! 47 df6], /ft6f/L vf=kf= ;=g=kf= !$ ४८ dl;g8f8f /flgu}/f aiff{t kfgL ;+sng sfo{qmd ;=g=kf= !@ ४९ uGof{6f/L l;=of]

  • 39

    ५० x/l;d vf]/ l;=of] c3f{ ;=gkf= !# ५१ knfli6s kf]v/L %) j6f ;=g=kf= !!

    ५२ /fhfsf] kf]v/L k~rf;] kf]v/L, j/fy'd kf]v/L, Do"vf]nf kf]v/L, dd{t ;'wf/

    ;=g=kf=*

    ५३ 7"nfkf6f kf]v/L nfd8fF8f kf]v/L jfudf/f kfv/L, le/vf]nf kf]v/L dd{t ;'wf/ .

    ;=g=kf= *

    ५४ rf}kf/L kf]v/L lgdf{0f ;=g=kf= @ Oh[ j/lkknsf ?v ;=g=kf= @

    ५५ elQm6f]n hLksfpG6/ b]lv k|ult ahf/ -d;fn ahf/_

    pkNnf] k'n ;Dd b'j} tkm{ 3f]r]vf]nf -l/6lgË jf_

    t6jGw

    ;=g=kf= @

    ५६ k'nrf]s glhs 7f8f] vf]N;L t6jGw ;=g=kf= @

    qm=;+= cfof]hgfsf] gfd cfof]hgf :yn cg'dflgt nfut

    cg'dfg

    dfu ug]{ lgsfo

    जनसॊखमा तथा साभान्जक ववकास

    ! 6k/L pBf]u d]lzg v/Lb ;=g=kf= !#

    @ nf}ËL8 lx+;f r]tgf d'ns tfnLd ;=g=kf= !#

    # lszf]/L x?nfO{ l;kd'ns tflnd ;=g=kf= !#

    ४ jf8{ g+= e'hËsf] $( 3/nfO{ :yfgfGt/0f ug]]{ -al:t :yfgfGt/0f_

    ;=g=kf= (

    ५ s[lif tyf kz'kfng tflnd ;=g=kf= *

    ६ :6]«r/ vl/b k|ltj8f $ sf b/n] (15*4=60,60*2500=? 150000 -ut cf=j= sf] lhNnf

    kl/ifbaf6 k|:tfljt t/ ah]6 ljlgof]hg

    gul/Psf]_

    qm=;+= cfof]hgfsf] gfd cfof]hgf :yn cg'dflgt nfut cg'dfg dfu ug]{ lgsfo

    ! s[lif वन तथा aftfa/0f ljsf;

    @ df}/Lkfng jf8{ g+= ( / % ;fjLs jf8{df ;=g=kf= !#

    # afv|f kfng / s'v'/f kfng ;=g=kf= !#

    $ df}/Lkfng jf8{ g+= ( / % ;fjLs jf8{df ;=g=kf= !#

    % afv|f kfng / s'v'/f kfng ;=g=kf= !#

    ^ ;fgf] sL;fg dxsf/L j+u'/ kfng uf]7 ;'wf/ ;=g=kf= (

    & esf/f] ;'wf/ lj:tf/ sfo{qmd ;+rfng ug]{ ;=g=kf= #

    ८ df}l/kfng jf8 g+= !@ sf ;a} 6fndf ;=g=kf= !@

  • 40

    ९ esf/ ;'wf/ !@ sf ;j} 6f]ndf ;=g=kf= !@

    १० H.I.V lkl8t nfO{ afv|fkng

    १२ s[lif pkh e08f/0fsf nflu sf]n8 :6f]/ ;=g=kf= *

    १३ ;=g=kf= * df esf/f] ;'wf/ ;=gkf *

    १४ j8f g+= ( df df}/Lkfng tyf r/g If]qsf] ljsf;

    ;=gkf (

    १५ ;fgf ufpF efn'vf]nf uR5] e};Lkfng tyf b'w 8]/L pTkfbg

    ;=gkf (

    १६ lzjtf/f e};Lkfng kmd{ uf]7;'wf/ so{qmd j8f g+= ( -!) e};L_

    ;=gkf (

    १७ 3f]r] vf]nf s[lif ;d"xnfO{ xft] 6\ofS6/ pknAw u/fpg]

    ;=g=kf= @

    ;lGwvs{ gu/kflnsf sfof{no

    ;lGwvs{, c3f{vfFrL

    ;lGwvs{ gu/kflnsfaf6 lhNnf ljsf; ;ldltdf k7fpg] of]hgfx?

    qm=;+= If]q cfof]hgfsf]

    gfd÷7]ugf

    qmdfut÷c

    w'/f]÷gofF

    dfu

    /sd s}lkmot

    k"jf{wf/ tyf ;+/rgf

    k'n

    १ df6] l8e{gf hf]8\g] k'n j8f g+=

    !#

    २ d'unLª slj/f k'n j8f g+=

    !#

    ३ uR5] vf]nf shj] lgdf{0f ======

    ४ a;kfs{ /txn] ?AbL hf]8\g] jfuL

    vf]nfdf kSsL k'n

    hgr]tgf k|f=lj b]lv eujtL k|f=lj

    v;vf]nfdf l;d]G6 k'n -km'6 lj|h

    @ 7fpFdf_

    j8f g+=

    *

    ६ hut b]lv 8f}8f hf]8\g] j/vf]nfdf

    klSs k'n lgdf{0f

    j8f g+=

    *

    ७ ;'SdL ;f]7] emf]n'Ë k'n lgdf{0f . j8f g+=

    (

  • 41

    ८ sfls{ 6f]nf Dofn 6f/L km8\s] k'n jf8 g+=

    !@

    ९ elb|vf]nf s[ofk'lq ejg b]lv s'/

    hfg] 3'l§ ;Dd km8\s] k'n

    j8f g+=

    ====

    १० uf]vf{nL 3/ b]lv lj/ vf]nf hfg]

    km8\s] k'n elb|vf]nfdf

    =====

    ११ >]i7 kf]N6L kmd{ b]lv df8{g 6fpg

    jfFuL vf]nfdf km'6 lj|h

    =====

    १२ ;f]7] jfFuL vf]nfdf x:kL6n hfg]

    k'n

    ======

    १३

    kmnfd] k'n dd{t Joj:yfkg b'j}

    tkm{ hfln / lkn/ ;+/If0fsf] nflu

    hfln eg]{