ผลของโปรแกรมสงเสรมการรบรความเจบปวยทเนนการออกกาลงกายตอพฤตกรรม

การออกกาลงกายและความสามารถดานรางกายของผปวยโรคกลามเนอหวใจ

ตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ

The Effects of Exercise-Based Illness Representation Promoting Program on

Exercise Behaviors and Functional Capacity in Patients With Acute

Myocardial Infarction After Percutaneous Coronary Intervention

ตาณกา หลานวงค

Tanika Lanwong

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญา

พยาบาลศาสตรมหาบณฑต (การพยาบาลผใหญ)

มหาวทยาลยสงขลานครนทร

A Thesis Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree of

Master of Nursing Science (Adult Nursing)

Prince of Songkla University

2558

ลขสทธของมหาวทยาลยสงขลานครนทร

(1)

ผลของโปรแกรมสงเสรมการรบรความเจบปวยทเนนการออกกาลงกายตอพฤตกรรม

การออกกาลงกายและความสามารถดานรางกายของผปวยโรคกลามเนอหวใจ

ตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ

The Effects of Exercise-Based Illness Representation Promoting Program on

Exercise Behaviors and Functional Capacity in Patients With Acute

Myocardial Infarction After Percutaneous Coronary Intervention

ตาณกา หลานวงค

Tanika Lanwong

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญา

พยาบาลศาสตรมหาบณฑต (การพยาบาลผใหญ)

มหาวทยาลยสงขลานครนทร

A Thesis Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree of

Master of Nursing Science (Adult Nursing)

Prince of Songkla University

2558

ลขสทธของมหาวทยาลยสงขลานครนทร

(2)

ชอวทยานพนธ ผลของโปรแกรมสงเสรมการรบรความเจบปวยทเนนการออกกาลงกาย

ตอพฤตกรรมการออกกาลงกายและความสามารถดานรางกายของผปวย

โรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยาย

หลอดเลอดหวใจ

ผเขยน นางสาวตาณกา หลานวงค

สาขาวชา พยาบาลศาสตร (การพยาบาลผใหญ)

อาจารยทปรกษาวทยานพนธหลก คณะกรรมการสอบ

....................................................................... ................................................ประธานกรรมการ

(ผชวยศาสตราจารย ดร.วราภรณ คงสวรรณ) (ผชวยศาสตราจารย ดร.วภา แซเซย)

อาจารยทปรกษาวทยานพนธรวม ..............................................................กรรมการ

(ผชวยศาสตราจารย ดร.วราภรณ คงสวรรณ)

....................................................................... ..............................................................กรรมการ

(ดร.จารวรรณ กฤตยประชา) (ดร.จารวรรณ กฤตยประชา)

....................................................................... ..............................................................กรรมการ

(ผชวยศาสตราจารย ดร.เยาวรตน มชฌม) (ดร. มารสา สวรรณราช)

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยสงขลานครนทร อนมตใหนบวทยานพนธฉบบนเปน

สวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต (การพยาบาลผใหญ)

.............................................................................

(รองศาสตราจารย ดร. ธระพล ศรชนะ)

คณบดบณฑตวทยาลย

(3)

ขอรบรองวาผลงานวจยนมาจากการศกษาวจยของนกศกษาเอง และไดแสดงความขอบคณบคคลท

มสวนชวยเหลอแลว

ลงชอ.....................................................................

(ผชวยศาสตราจารย ดร.วราภรณ คงสวรรณ)

อาจารยทปรกษาวทยานพนธ

ลงชอ.....................................................................

(นางสาวตาณกา หลานวงค)

นกศกษา

(4)

ขาพเจาขอรบรองวา ผลงานวจยนไมเคยเปนสวนหนงในการอนมตปรญญาในระดบใดมากอนและ

ไมไดถกใชในการยนขออนมตปรญญาในขณะน

ลงชอ...................................................................

(นางสาวตาณกา หลานวงค)

นกศกษา

(5)

ชอวทยานพนธ ผลของโปรแกรมสงเสรมการรบรความเจบปวยทเนนการออกกาลงกาย

ตอพฤตกรรมการออกกาลงกายและความสามารถดานรางกายของผปวย

โรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยาย

หลอดเลอดหวใจ

ผเขยน นางสาวตาณกา หลานวงค

สาขาวชา พยาบาลศาสตร (การพยาบาลผใหญ)

ปการศกษา 2558

บทคดยอ

การวจยครงนเปนการวจยกงทดลองมวตถประสงค เพอศกษาผลของโปรแกรม

สงเสรมการรบรความเจบปวยทเนนการออกกาลงกาย ตอพฤตกรรมการออกกาลงกายและ

ความสามารถดานรางกาย ของผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการ

ถางขยายหลอดเลอดหวใจ จานวน 40 ราย ทเขารบการรกษาในโรงพยาบาลตตยภม 2 แหงใน

ภาคใต คดเลอกกลมตวอยางแบบเฉพาะเจาะจงตามคณสมบตทกาหนดไว โดยแบงเปนกลมควบคม

ทไดรบการพยาบาลตามปกต และกลมทดลองทไดรบการพยาบาลตามปกตรวมกบโปรแกรม

สงเสรมการรบรความเจบปวยทเนนการออกกาลงกาย ทผวจยสรางขนจากแนวคดการใชการรบร

ความเจบปวยเปนพนฐานในการใหสขศกษาแกผปวย รวมกบแนวคดการออกกาลงกายของชมรม

เวชศาสตรฟนฟหวใจ เครองมอทใชในการเกบรวมรวมขอมลประกอบดวย (1) แบบสอบถามขอมล

ทวไปและขอมลการเจบปวย (2) แบบสอบถามการรบรความเจบปวยสวนของคาถามปลายเปด และ

แบบสอบถามการรบรความเจบปวยฉบบยอ (3) แบบสมภาษณพฤตกรรมการออกกาลงกาย และ

(4) แบบประเมนความสามารถดานรางกาย ตรวจสอบความตรงเชงเนอหาของโปรแกรม และ

เครองมอทงหมดโดยผทรงคณวฒจานวน 3 ทาน และทดสอบความเทยงของแบบสอบถามการรบร

ความเจบปวย และแบบประเมนความสามารถดานรางกาย โดยวธการวดซาไดคาสมประสทธ

สหสมพนธเทากบ .95 และ .80 ลาดบ และแบบสมภาษณพฤตกรรมการออกกาลงกายโดยการ

คานวณหาคาสมประสทธแอลฟาของครอนบาคไดเทากบ .92 วเคราะหขอมลทวไปและขอมลการ

เจบปวยดวยสถตพรรณนาและสถตไคนสแคว ทดสอบสมมตฐานการวจยดวยสถตทอสระ และ

สถตทค

(6)

ผลการศกษาพบวา

. คะแนนเฉลยพฤตกรรมการออกกาลงกายของกลมทดลองหลงจากทไดรบ

โปรแกรมสงเสรมการรบรความเจบปวยทเนนการออกกาลงกาย สงกวา กลมควบคมทไดรบการ

พยาบาลตามปกตอยางมนยสาคญทางสถต (p < .05) แตคะแนนความสามารถดานรางกายไม

แตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถต (p > .05)

2. คะแนนเฉลยพฤตกรรมการออกกาลงกายและความสามารถดานรางกาย ของ

กลมทดลองหลงเขารวมโปรแกรมสงเสรมการรบรความเจบปวยทเนนการออกกาลงกาย สงกวา

กอนเขารวมโปรแกรมอยางมนยสาคญทางสถต (p < . )

ผลการวจยครงนแสดงใหเหนวา โปรแกรมสงเสรมการรบรความเจบปวยทเนน

การออกกาลงกาย สามารถสงเสรมใหผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนมพฤตกรรมการ

ออกกาลงกายเพมขน

(7)

Thesis Title The Effects of Exercise-Based Illness Representation Promoting

Program on Exercise Behaviors and Functional Capacity in Patients

With Acute Myocardial Infarction After Percutaneous Coronary

Intervention

Author Tanika Lanwong

Major Program Nursing Science (Adult Nursing)

Academic Year 2015

ABSTRACT

This quasi-experimental research aimed to examine the effect of exercise-based

illness representation promoting program on exercise behaviors and functional capacity in

patients with acute myocardial infarction after percutaneous coronary intervention at two tertiary

hospitals in southern Thailand. Forty patients were purposively selected and assigned equally into

the experimental and the control group. Subjects in the control group were cared for routinely

while those in the experimental group received the exercise-based illness representation

promoting program. This program was developed by the researcher based on the representational

approach to patient education framework combined with exercise-based cardiac rehabilitation of

the Thai Cardiac Rehabilitation Society of Thailand. Instruments used for data collection included

(1) the Demographic and Illness Questionnaire (2) the Illness Perception Open-ended

Questionnaire and the Brief Illness Perception Questionnaire (B-IPQ) (3) the Exercise Behaviors

Questionnaire and The Veterans Specific Activity Questionnaire (VSAQ). The content validity of

the program and all instruments were examined by three experts. The test-retest reliability of the

B-IPQ and the VSAQ was .95 and .80, respectively. The internal consistency reliability of the

Exercise Behaviors Questionnaire was tested and yielded a Cronbach’s alpha coefficient of .92.

Demographic data and illness information were analyzed using descriptive statistics and chi-

square. Hypotheses were tested by using Independent t-test and Paired t-test.

The results revealed that:

1. The mean score of exercise behavior in the experimental group after receiving

exercise -based illness representation promoting program was statistically significantly higher

(8)

than that of the control group (p < .05). However, the mean score of functional capacity revealed

no statistically significant difference (p > .05)

2. The mean score of exercise behavior and functional capacity in the

experimental group after receiving exercise-based illness representation promoting program was

statistically significantly higher than that before receiving the program (p < .05).

This study showed that the exercise-based illness representation promoting

program improved exercise behaviors in patients with myocardial infraction after percutaneous

coronary intervention.

(9)

กตตกรรมประกาศ

วทยานพนธฉบบนสาเรจลลวงไดดวยความอนเคราะห ความเอาใจใส และความ

ชวยเหลอเปนอยางดยง จากอาจารยทปรกษาวทยานพนธ ดร. จารวรรณ กฤตยประชา

ผชวยศาสตราจารย ดร. เยาวรตน มชฌม และผชวยศาสตราจารย ดร. วราภรณ คงสวรรณ ทให

คาปรกษา คาแนะนา ถายทอดความร คอยสนบสนนและเปนกาลงใจใหผวจยเสมอมา ผวจยรสก

ซาบซงและประทบใจในความกรณาเปนอยางยง จงขอกราบขอบพระคณอาจารยทงสามทานเปน

อยางสงไว ณ โอกาสน

ขอกราบขอบพระคณผทรงคณวฒทกทาน ทชวยตรวจสอบความถกตองของ

เนอหาในโปรแกรมรวมทงเครองมอตาง ๆ และใหขอเสนอแนะพรอมคาแนะนาทเปนประโยชนใน

การนาไปปฏบต และขอบพระคณเจาหนาทศนยฟนฟสภาพทางการแพทยภาคใต ทไดใหความรใน

การฟนฟสภาพผปวยโรคหลอดเลอดหวใจระยะแรกแกผวจย เพอนาไปปฏบตใหเกดประโยชนแก

สงสดแกผปวย

ขอกราบขอบพระคณผอานวยการโรงพยาบาลหาดใหญ ผอานวยการโรงพยาบาล

สราษฎรธาน หวหนาหออภบาลผปวยหนกโรคหวใจและหลอดเลอด รวมถงบคลากรทกทานทศนย

โรคหวใจของโรงพยาบาลทง 2 แหง ทคอยใหความชวยเหลอและใหคาแนะนา ทาใหการเกบขอมล

ในครงนผานลลวงไปไดดวยด และขอบพระคณผปวยทกทานทสละเวลาและยนดใหความรวมมอ

ในการวจยครงน

ขอกราบพระคณบดา มารดา คณยาย และครอบครวทคอยสนบสนนทกอยาง และ

เปนกาลงใจทดเสมอมา ขอบคณ นองสาว และเพอน ๆ ทกคนทคอยเปนกาลงใจและใหคาปรกษา

ทาใหวทยานพนธเลมนสาเรจลลวงไดดวยด

ตาณกา หลานวงค

(10)

สารบญ

หนา

บทคดยอ........................................................................................................................ (5)

ABSTRACT.................................................................................................................. (7)

กตตกรรมประกาศ......................................................................................................... (9)

สารบญ.......................................................................................................................... (10)

รายการตาราง................................................................................................................ (14)

รายการภาพประกอบ..................................................................................................... (16)

บทท 1 บทนา................................................................................................................

ความเปนมาและความสาคญของปญหา............................................................ 1

วตถประสงคการวจย.......................................................................................... 6

คาถามการวจย.................................................................................................... 7

กรอบแนวคดการวจย......................................................................................... 7

สมมตฐานการวจย.............................................................................................. 13

นยามศพท........................................................................................................... 13

ขอบเขตการวจย.................................................................................................. 14

ความสาคญของงานวจย..................................................................................... 15

บทท 2 วรรณคดทเกยวของ...........................................................................................

โรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน...................................................................... 18

ความหมายของโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน................................... 18

พยาธสภาพของโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน.................................. 19

ปจจยเสยงตอการเกดโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน.......................... 21

อาการและอาการแสดงของโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน................ 24

การรกษาผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน................................... 25

การปองกนการกลบมาเปนซาของโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน

(secondary prevention)............................................................................

39

ปจจยเสยงททาใหกลบมาเปนซาของโรคกลามเนอหวใจตาย

เฉยบพลน......................................................................................

43

(11)

สารบญ (ตอ)

หนา

การฟนฟสภาพหวใจในผปวยหลงเกดโรคกลามเนอหวใจตาย

เฉยบพลน.....................................................................................

45

การออกกาลงกายสาหรบผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบ

การรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ......................................................

50

คาจากดความของการออกกาลงกาย สาหรบผปวยโรคกลามเนอหวใจ

ตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ....

50

สรรวทยาการออกกาลงกายในผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน.. 51

ประโยชนของการออกกาลงกายในผปวยโรคกลามเนอหวใจตาย

เฉยบพลน.................................................................................................

54

การประเมนผปวยกอนการออกกาลงกายในการฟนฟสภาพหวใจ........... 55

หลกการออกกาลงกายในผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน.......... 59

การออกกาลงกายในระยะท 1 (ระยะผปวยใน)............................. 59

การออกกาลงกายในระยะท 2 (ระยะผปวยนอก).......................... 62

การออกกาลงกายในระยะท 3 (ระยะตอเนอง).............................. 65

การออกกาลงกายในระยะท 4 (ระยะตอเนองทบาน).................... 68

พฤตกรรมการออกกาลงกายของผปวยโรคกลามเนอหวใจตาย

เฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ...........

70

ปจจยทมผลตอพฤตกรรมการออกกาลงกาย ของผปวยโรคกลามเนอ

หวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอด

หวใจ........................................................................................................

72

การประเมนพฤตกรรมการออกกาลงกาย ของผปวยโรคกลามเนอหวใจ

ตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ....

78

ผลลพธของการออกกาลงกาย ของผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน

หลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ......................................

80

ความสามารถดานรางกายของผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน... 81

ปจจยทมผลตอความสามารถดานรางกาย ของผปวยโรคกลามเนอหวใจ

ตายเฉยบพลน..........................................................................................

81

(12)

สารบญ (ตอ)

หนา

การประเมนความสามารถดานรางกาย ของผปวยโรคกลามเนอหวใจ

ตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ....

82

แนวคดเกยวกบการรบรความเจบปวย ของผปวยโรคกลามเนอหวใจตาย

เฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ.....................

87

แนวคดการรบรความเจบปวย.................................................................. 87

แนวคดการใชการรบรความเจบปวยเปนพนฐานในการใหสขศกษาแก

ผปวย (The representational approach to patient education)...................

88

การรบรความเจบปวยของผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน......... 90

การประเมนการรบรความเจบปวย........................................................... 91

แนวทางสงเสรมพฤตกรรมการออกกาลงกาย และความสามารถดานรางกาย

ของผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถาง

ขยายหลอดเลอดหวใจ........................................................................................

93

สรปจากการทบทวนวรรณกรรม........................................................................ 97

บทท 3 วธการดาเนนการวจย........................................................................................

ประชากรและกลมตวอยาง................................................................................. 99

เครองมอทใชในการวจย..................................................................................... 103

การตรวจสอบคณภาพเครองมอ......................................................................... 114

การพทกษสทธกลมตวอยาง............................................................................... 116

การดาเนนการทดลอง......................................................................................... 117

การวเคราะหขอมล............................................................................................. 129

บทท 4 ผลการวจยและการอภปราย..............................................................................

ผลการวจย.......................................................................................................... 135

การอภปรายผล................................................................................................... 145

บทท 5 สรปผลการวจยและขอเสนอแนะ......................................................................

สรปผลการวจย................................................................................................... 154

จดแขงและขอจากดการวจย................................................................................ 155

ขอเสนอแนะ....................................................................................................... 156

(13)

สารบญ (ตอ)

หนา

เอกสารอางอง................................................................................................................ 158

ภาคผนวก...................................................................................................................... 172

ก ตวอยางภาพแสดงทาทใชในการอบอนรางกาย และผอนคลายกลามเนอ....... 173

ข ตารางแสดงคาคะแนนระดบความเหนอยของบอรก (Borg’s scale)............... 176

ค การกาหนดคา effect size................................................................................ 177

ง เอกสารชแจงผเขารวมการวจย......................................................................... 179

จ เอกสารอนญาตเกบขอมล................................................................................ 186

ฉ แบบประเมนความพรอมกอนออกกาลงกาย................................................... 188

ช เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล.......................................................... 190

ซ การรบรความเจบปวย ของผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลง

ไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ..........................................

206

ประวตผเขยน................................................................................................................ 213

(14)

รายการตาราง

ตาราง หนา

1 แสดงตวอยางการออกกาลงกาย และกจกรรมตาง ๆ ในการฟนฟสภาพ

หวใจในผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน..................................

61

2 แสดงความสามารถดานรางกายของผปวยโรคกลามเนอหวใจตาย

เฉยบพลนเทยบกบพลงงานทใชในการทากจกรรม มหนวยเปน

METs....................................................................................................

113

3 จานวน รอยละ และเปรยบเทยบความแตกตางของคณลกษณะสวน

บคคลของกลมควบคมทไดรบการพยาบาลตามปกต และกลมทดลอง

ทไดรบการพยาบาลตามปกตรวมกบโปรแกรมสงเสรมการรบรความ

เจบปวยทเนนการออกกาลงกาย (N = 40).............................................

136

4 จานวน รอยละ และเปรยบเทยบความแตกตางของขอมลการเจบปวย

ของกลมควบคมทไดรบการพยาบาลตามปกต และกลมทดลองทไดรบ

การพยาบาลตามปกตรวมกบโปรแกรมสงเสรมการรบรความเจบปวย

ทเนนการออกกาลงกาย (N = 40)...........................................................

138

5 เปรยบเทยบความแตกตางคะแนนเฉลยพฤตกรรมการออกกาลงกาย

ของผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวย

การถางขยายหลอดเลอดหวใจ ระหวางกลมควบคมและกลมทดลอง

กอนและหลงการทดลองดวยสถตทอสระ (independent t - test)

(N = 40).................................................................................................

142

6 เปรยบเทยบความแตกตางคะแนนเฉลยความสามารถดานรางกาย ของ

ผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการ

ถางขยายหลอดเลอดหวใจ ระหวางกลมควบคมและกลมทดลอง

กอนและหลงการทดลองดวยสถตทอสระ (independent t - test)

(N = 40).................................................................................................

143

7 เปรยบเทยบความแตกตางคะแนนเฉลยพฤตกรรมการออกกาลงกาย

ของผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวย

การถางขยายหลอดเลอดหวใจ ทดลองกอนและหลงการทดลอง

ดวยสถตทค (paired t - test) (N = 40)....................................................

144

(15)

รายการตาราง

ตาราง หนา

8 เปรยบเทยบความแตกตางคะแนนเฉลยความสามารถดานรางกาย ของ

ผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการ

ถางขยายหลอดเลอดหวใจ กอนและหลงการทดลองดวยสถตทค

(paired t - test) (N = 40)........................................................................

145

ซ1 คะแนนการรบรความเจบปวย ของผปวยโรคกลามเนอหวใจตาย

เฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ

ของกลมควบคมทไดรบการพยาบาลตามปกต และกลมทดลองทได

รบการพยาบาลตามปกตรวมกบโปรแกรมสงเสรมการรบรความ

เจบปวยทเนนการออกกาลงกาย โดยรวมและรายดาน กอนและหลง

การทดลอง (N = 40)..............................................................................

210

ซ2 เปรยบเทยบความแตกตางคะแนนเฉลยการรบรความเจบปวย ของ

ผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการ

ถางขยายหลอดเลอดหวใจ ระหวางกลมควบคมและกลมทดลองกอน

และหลงการทดลอง ดวยสถตทอสระ (independent t - test) (N = 40)...

212

ซ3 เปรยบเทยบความแตกตางคะแนนเฉลยการรบรความเจบปวย ของ

ผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการ

ถางขยายหลอดเลอดหวใจ ทดลองกอนและหลงการทดลองดวยสถตท

ค (paired t - test) (N = 40).....................................................................

212

(16)

รายการภาพประกอบ

ภาพ หนา

1 กรอบแนวคด......................................................................................... 12

2 ขนตอนในการดาเนนการทดลอง.......................................................... 133

1

บทท 1

บทนา

ความเปนมาและความสาคญของปญหา

โรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน (acute myocardial infarction [AMI]) เปนโรคท

เปนปญหาสาธารณสขทสาคญอกโรคหนง ขอมลจากองคการอนามยโลกป 2553 พบวา มผปวย

เสยชวตจากโรคหลอดเลอดหวใจจานวนมากถง 7.2 ลานคน หรอคดเปนรอยละ 12.2 ของสาเหต

การเสยชวตทงหมด (เกรยงไกร, 2555) โดยโรคหลอดเลอดหวใจเปนสาเหตการเสยชวต 1 ใน 5

โรคหลกของโรคไมตดตอเรอรง จากรายงานการเฝาระวงโรคไมตดตอเรอรงป พ.ศ.2554 พบวา

มผปวยเสยชวตดวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนถง 21,782 ราย อตราปวย 33.94 ราย

ตอประชากรแสนคน (สานกงานระบาดวทยา กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข, 2556)

นอกจากนยง พบวา อตราการเสยชวตดวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน มแนวโนมเพมขนทก

ปตงแตป พ.ศ.2553 ถง พ.ศ.2557 โดยเพมจาก 13,037, 14,442, 15,070, 17,388 และ 18,079 ราย

ตามลาดบ (สานกงานโรคไมตดตอ กรมควบคมโรค, 2557)

การรกษาโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน ปจจบนมความเจรญกาวหนามาก โดย

หลกการสาคญในการรกษา คอ การทาใหเลอดทมออกซเจนไหลไปเลยงกลามเนอหวใจใหไดมาก

ทสด ทงนเพอลดอตราการตาย และภาวะแทรกซอนทอาจเกดขน (วจตราและพวงผกา, 2556) หนง

ในการรกษาทมประสทธภาพและเปนการรกษาทพบบอย คอ การถางขยายหลอดเลอดหวใจ

ปจจบน พบวา มผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนทไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอด

เลอดหวใจเพมขนทกปตงแต พ.ศ. 2550 ถง พ.ศ. 2553 เทากบ 10,641, 13,295, 15,297 และ 15,584

ราย ตามลาดบ (สมาคมแพทยโรคหวใจแหงประเทศไทยในพระราชปถมภ, 2554) การรกษาดวย

การถางขยายหลอดเลอดหวใจมผลดหลายประการ ทงดานการรกษาซงเปนการรกษาทม

ประสทธภาพสามารถขยายหลอดเลอดหวใจไดโดยตรง ทาใหเลอดไหลไปเลยงกลามเนอหวใจได

อยางรวดเรว ระยะเวลาการนอนโรงพยาบาลของผปวยสน และลดอตราการเสยชวตจากโรคหลอด

เลอดหวใจ โดยพบวา 12 เดอนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ อตราการ

เสยชวตโดยรวมของผปวยลดลงรอยละ 3.1 อตราการเสยชวตจากโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน

ลดลงรอยละ 3.8 ดานอาการทางคลนก พบวา ผปวยไมมอาการเจบแนนหนาอกเลยภายใน 12 เดอน

2

หลงไดรบการถางขยายหลอดเลอดหวใจ (Sim et al., 2012)

ถงแมวาการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจจะสงผลดตอผปวยหลาย

ประการ แตยงพบวา ผ ปวยมโอกาสเกดภาวะกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนซา (recurrent

myocardial infarction) จากสถตสมาคมแพทยโรคหวใจแหงสหรฐอเมรกา (American Heart

Association, 2014) พบวา ผปวยดวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนกลบมาเปนซาประมาณ

295,000 รายตอป และมแนวโนมเพมขนทกป ดงนนผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลง

ไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ จงจาเปนตองไดรบการฟนฟสภาพหวใจ โดย

หลกการการฟนฟสภาพหวใจตามแนวทางของสมาคมแพทยโรคหวใจแหงสหรฐอเมรกา (Balady,

2007) ประกอบดวย (1) การประเมนทางการแพทย (2) การใหคาปรกษาดานการรบประทานอาหาร

และการควบคมนาหนก (3) การใหคาปรกษาในการควบคมปจจยเสยง เชน ความดนโลหตสง

เบาหวาน และระดบไขมนในเลอด (4) การเลกสบบหร (5) การจดการความเครยด และ(6) การทา

กจกรรมและการออกกาลงกาย ทงนเพอลดปจจยเสยงตาง ๆ ทจะทาใหเกดโรคกลามเนอหวใจตาย

เฉยบพลนซา และชวยเพมความสามารถในการทางานของรางกาย จากการศกษาทบทวน

วรรณกรรมเกยวกบผลของการออกกาลงกายในโปรแกรมการฟนฟสภาพหวใจและการดแล

ตามปกต โดยทาการศกษาทบทวนงานวจยตงแตป ค.ศ. 1950 ถง ค.ศ. 2009 มงานวจยทเกยวของ

จานวน 47 เรอง พบวา เมอเปรยบเทยบการออกกาลงกายเพยงอยางเดยวกบการออกกาลงกาย

รวมกบการใหความร การดแลดานจตใจและการดแลดานอน ๆ พบวา ไมมความแตกตางกน ในการ

ลดอตราการเสยชวต และความสามารถในการทางานของหวใจทเพมขน ซงอธบายไดวา การออก

กาลงกายชวยใหการไหลเวยนเลอดไปเลยงกลามเนอหวใจเพมมากขน ชวยปองกนการเกดหว

ใจเตนผดจงหวะ และชวยลดปจจยเสยงตอการเกดโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนซา (Heran, et

al., )

จากการทบทวนวรรณกรรมจะเหนไดวา การออกกาลงกายสามารถเพม

ความสามารถในการทางานของรางกาย และชวยลดปจจยเสยงตาง ๆ ททาใหเกดโรคกลามเนอ

หวใจตายเฉยบพลนซา และจากการศกษาทบทวนวรรณกรรมจากงานวจยเชงทดลองแบบสม

(randomized controlled trials) จานวน 48 เรอง พบวา การออกกาลงกายชวยเพมประสทธภาพการ

ทางานของหวใจหองลางซาย ชวยลดปจจยเสยงตาง ๆ ททาใหเกดโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน

ซา และยงชวยลดอตราตายจากโรคหลอดเลอดหวใจไดถงรอยละ (Contractor, ) นอกจากน

ยงมการศกษาผลของการออกกาลงกายในผปวยหลงเกดโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน ตอระดบ

ความดนโลหต พบวา 2 เดอน หลงจากการออกกาลงกาย คาความดนโลหตทงขณะทหวใจบบตว

และขณะทหวใจคลายตว (systolic and diastolic blood pressure) ของผปวยกลมนลดลง และยงชวย

3

เพมความสามารถในการทางานของรางกายไดอกดวย (Kararfard, Rouzbehani, & Basat, 2010) จาก

การศกษาของพชราพร (2544) พบวา ผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงเขารวมโปรแกรม

การฟนฟสภาพหวใจมความสามารถในการทาหนาทของรางกายเพมขน (p <.01) โดยพบวา การ

ออกกาลงกายเปนสวนสาคญททาใหผปวยมความสามารถในการทาหนาทของรางกายเพมขน

จะเหนไดวาการออกกาลงกายมประโยชนตอผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบ

พลนหลายประการ แตจากการทบทวนวรรณกรรม พบวา ผปวยยงมพฤตกรรมการออกกาลงกายไม

เหมาะสม โดยผปวยโรคหลอดเลอดหวใจหลงการจาหนายออกจากโรงพยาบาลมพฤตกรรมไม

ออกกาลงกายประมาณ รอยละ 66.7 และมการออกกาลงกายเพยง รอยละ 33.3 (Clearry, LaPire, &

Beadle, 2011) การศกษาของบราวนและคณะ (Brown et al., 2009) พบวา มเพยงรอยละ 56 ของ

ผปวยทเขารวมการออกกาลงกายในโปรแกรมการฟนฟสภาพหวใจ สาหรบในประเทศไทย พบวา

ผปวยทเจบปวยดวยโรคเรอรง เบาหวาน ความดนโลหตสง โรคหวใจและหลอดเลอดทไปรบการ

ตรวจทโรงพยาบาลทวประเทศในป พ.ศ.2550 มจานวน 9 ลานคน พบวา มผปวยจานวนถง 6 ลาน

คน หรอประมาณรอยละ 67 ทไมออกกาลงกาย (สานกงานกองทนสนบสนน และสงเสรมสขภาพ,

2556) และจากการศกษาในผปวยโรคหลอดเลอดหวใจหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอด

เลอดหวใจของสญพชา (2552) พบวา ผปวยมพฤตกรรมการออกกาลงกายโดยรวมอยในระดบนอย

โดยดานทมการปฏบตนอยทสด คอ ดานขนตอนการออกกาลงกาย และดานการปรบระดบการ

ออกกาลงกาย โดยผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนทไมออกกาลงกาย พบวา ผปวยม

ทศนคตและความเชอเกยวกบการออกกาลงกายไมเหมาะสม สงผลใหผปวยมพฤตกรรมไม

ออกกาลงกาย หรอออกกาลงกายไมสมาเสมอ จากการศกษาเกยวกบการรบร และความเชอของ

ผปวยโรคหลอดเลอดหวใจเกยวกบการออกกาลงกาย พบวา ผปวยทไมออกกาลงกายนนยงไมเหน

ถงประโยชนของการออกกาลงกายทมตอหวใจและหลอดเลอด รบรวาการทากจวตรประจาวนก

เพยงพอแลว นอกจากนผปวยยงมความเขาใจวาการทากจวตรประจาวนกเหมอนการออกกาลงกาย

และใหความสาคญกบการรบประทานยามากกวาการออกกาลงกาย (McCurry et al., 2008)

นอกจากนยงมการศกษาทพบวา ผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนครงแรกมความวตกกงวล

และหลกเลยงการออกกาลงกาย โดยผปวยมความวตกกงวลเกยวกบประสบการณการเกดอาการ

ของโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนทเกยวของกบอาการหอบเหนอยทาใหผปวยไมกลา

ออกกาลงกาย (Ahlund, Back, & Sernert, 2013)

จากการทบทวนวรรณกรรมทผานมา พบวา มปจจยตาง ๆ หลายปจจยทสามารถ

ทานายการมพฤตกรรมการออกกาลงกายของผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน จากการศกษา

ของปานจต (2547) พบวา การรบรสมรรถนะแหงตน ความรสกทสมพนธกบการปฏบต อทธพล

4

ระหวางบคคล การรบรประโยชน อทธพลของสถานการณ ความสามารถในการทากจกรรม และ

อาย มความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมการออกกาลงกายของผปวยโรคกลามเนอหวใจตาย

เฉยบพลน (p < .05) และจากการศกษาทผานมาไดมการนาแนวคดการรบรสมรรถนะแหงตนมา

เปนกรอบแนวคดในการสรางโปรแกรม เพอสงเสรมพฤตกรรมการออกกาลงกายของผปวยโรค

หลอดเลอดหวใจ จากการศกษาของจรพร (2550) ซงศกษาผลของโปรแกรมการสงเสรมสมรรถนะ

แหงตนและการสนบสนนทางสงคม ตอพฤตกรรมการออกกาลงกายในผสงอายโรคหลอดเลอด

หวใจ แตการศกษาของจรพร เปนการศกษาพฤตกรรมการออกกาลงกาย ทงในกลมผปวยโรค

กลามเนอหวใจตายเฉยบพลนทไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ และการผาตด

ทาทางเบยงหลอดเลอดหวใจ และยงไมไดศกษาถงความสามารถดานรางกายทเปนผลมาจากการม

พฤตกรรมการออกกาลงกาย และการศกษาของพรทนา (2552) ศกษาผลของโปรแกรมสงเสรมการ

รบรสมรรถนะแหงตนในการออกกาลงกายของผปวยโรคหลอดเลอดหวใจ แตอยางไรกตาม

การศกษาของพรทนา เปนการศกษาในกลมผปวยโรคหลอดเลอดหวใจทไดรบการรกษาดวยยา

เพยงอยางเดยว ยงไมมการศกษาในผปวยทไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจซง

อาจจะมบรบททแตกตางกน และยงไมมการศกษาถงผลของการออกกาลงกายตอความสามารถดาน

รางกายของผปวยกลมน

นอกจากปจจยดงทไดกลาวมาแลวยงพบวา การรบรความเจบปวยเปนอกปจจย

หนงทสงผลตอพฤตกรรมการออกกาลงกาย จากการศกษาของกลวรรณ (2554) พบวา การรบร

ความเจบปวยมความสมพนธทางบวกในระดบสงกบพฤตกรรมการฟนฟสภาพหวใจ (p < .01) ซง

การออกกาลงกายนนถอเปนองคประกอบหนงทสาคญของการฟนฟสภาพหวใจหลงจาหนาย

ออกจากโรงพยาบาล ซงหากผปวยมการรบรความเจบปวยในระดบสงกจะสงผลใหผปวยม

พฤตกรรมการออกกาลงกายในระดบสงดวยเชนกน จากการศกษาเกยวกบการรบรความเจบปวยท

สามารถทานายการเขารวมการฟนฟสภาพหวใจของผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน โดย

ศกษาจากการทบทวนวรรณกรรมแบบวเคราะหอภมานตงแตป ค.ศ. 1970 ถง ค.ศ. 2005 จานวน

188 เรอง มงานวจยทเกยวของกบการรบรความเจบปวยโดยตรงจานวน 8 เรอง ผลการศกษา พบวา

การรบรความเจบปวยสามารถทานายการเขารวมการออกกาลงกายในโปรแกรมการฟนฟสภาพ

หวใจ ของผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนดงน คอ การรบรอาการทเกยวกบการเจบปวย

(p < .05) การรบรเกยวกบการรกษาและการควบคมการเจบปวย (p < .05) และการรบรผลกระทบท

เกยวกบการเจบปวย (p < .05) โดยหากผปวยมการรบรความเจบปวยทเหมาะสมจะทาใหผปวยม

พฤตกรรมการออกกาลงกายเพมมากขน (French, Cooper, & Weinma, 2006)

5

จากการทบทวนวรรณกรรมทผานมา แสดงใหเหนไดวาการรบรความเจบปวย

เปนปจจยสาคญอกปจจยหนง ทมผลตอพฤตกรรมการออกกาลงกายของผปวยโรคกลามเนอหวใจ

ตายเฉยบพลน และจากการศกษาเกยวกบความสมพนธระหวางการรบรสมรรถนะแหงตน และ

การรบรความเจบปวย ของผปวยหลงเกดภาวะฉกเฉนตาง ๆ ของระบบหวใจและไหลเวยน

ผลการศกษา พบวา ผปวยสวนใหญจะรบรถงผลกระทบทเกดจากโรคหลอดเลอดหวใจ สาหรบการ

ดแลตนเองระยะยาว ทงการรบรสมรรถนะแหงตน และการรบรความเจบปวย สามารถสงเสรมให

ผปวยมพฤตกรรมการจดการตนเองดานอาหาร และการออกกาลงกายได แตในระยะเรมแรกของ

การฟนฟสภาพหวใจ แนะนาใหพยาบาลเนนการสงเสรมการรบรความเจบปวย ในเรองผลกระทบ

และระยะเวลาของการเกดโรคกอนทจะสงเสรมการรบรสมรรถนะแหงตน (Walker, 2004)

จากการศกษาทผานมา จะเหนไดวาการรบรความเจบปวยมประโยชนมากในระยะเรมแรกของการ

สงเสรมใหผปวยมพฤตกรรมการฟนฟสภาพหวใจโดยเฉพาะอยางยงการมพฤตกรรมการ

ออกกาลงกาย

จากการทบทวนวรรณกรรมทผานมาพบวา ไดมการนาแนวคดการรบรความ

เจบปวยมาพฒนาเปนแนวทางใหการในการดแลผปวยในกลมน จากการศกษาของบอรดเบนท

เอลลส โทมส แกมเบล และพทรต (Broadbent, Ellis, Thomas, Gamble, & Petrie, ) เปน

การศกษาพฒนาการใชการรบรความเจบปวยในการใหการดแลผปวยโรคกลามเนอหวใจตาย

เฉยบพลน โดยมการสงเสรมการรบรความเจบปวยใหแกผปวยขณะอยโรงพยาบาล ประกอบดวย 4

ชวง ใชระยะเวลาทงสน 4 ชวโมงครง ครอบคลมการรบรความเจบปวยทง 5 องคประกอบ และการ

ใหผปวยไดคดเชอมโยงวามความคดหรอความเชอใดบางทไมเหมาะสม เกยวกบการสรางความ

ตระหนกในการรบประทานยา และการวางแผนในการปรบเปลยนพฤตกรรมขณะกลบไปอยบาน

โดยมการตดตามเกบรวบรวมขอมลในเดอนท 3 และ 6 หลงจาหนาย แตอยางไรกตามการศกษาของ

บอรดเบนทและคณะ (Broadbent et al., 2009) ยงมรปแบบการสงเสรมการรบรความเจบปวยใหแก

ผปวยไมชดเจนในสวนของกระบวนการตาง ๆ ในโปรแกรม นอกจากน ระยะเวลาในการทา

กจกรรมในโรงพยาบาลคอนขางนาน ซงอาจไมเหมาะสมกบบรบทของผปวยโรคกลามเนอหวใจ

ตายเฉยบพลนทไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ ทมระยะเวลาการรกษาตวใน

โรงพยาบาลสน อกทงยงไมมการศกษาเจาะจงในสวนของพฤตกรรมการออกกาลงกาย และ

ความสามารถดานรางกาย ของผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการ

ถางขยายหลอดเลอดหวใจโดยตรง

ดวยเหตน ผวจยจงมความสนใจศกษาในประเดนดงกลาวโดยใช 2 แนวคดหลกมา

เปนแนวทางในการดาเนนการวจย โดยแนวคดแรก คอ แนวคดการใชการรบรความเจบปวยเปน

6

พนฐานในการใหสขศกษาแกผปวย (The representational approach to patient education) ของ

โดโนเวนและคณะ (Donovan et al., 2007) รวมกบแนวคดทสอง คอ แนวคดการออกกาลงกายของ

สมาคมเวชศาสตรฟนฟหวใจ (ประวชช, 2553) โดยแนวคดของโดโนเวนและคณะ พฒนามาจาก

2 แนวคด โดยแนวคดแรก คอ แนวคดการรบรความเจบปวย (illness representation) ของลเวนทาล

และคณะ (Leventhal et al., 1997; Leventhal & Cameron, 1987) ซงประกอบดวย 5 องคประกอบ

ไดแก การรบรอาการทเกยวของ สาเหต ระยะเวลา ผลกระทบ และการรกษาหรอการควบคมการ

เจบปวย รวมกบการใชแนวคดทสอง คอ การปรบเปลยนกระบวนการคด (conceptual change

model) ของฮวสน (Hewson, 1992) ประกอบดวย 7 ขนตอน รวมกบแนวคดการออกกาลงกายของ

ชมรมเวชศาสตรฟนฟหวใจ (ประวชช, 2553) ซงเปนแนวคดทอธบายเกยวกบหลกการออกกาลง

กายสาหรบผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอด

เลอดหวใจ ประกอบดวย องคประกอบของการออกกาลงกาย ดงน (1) ชนดของการออกกาลงกาย

(2) ความหนกของการออกกาลงกาย (3) ระยะเวลาของการออกกาลงกาย และ (4) ความถของการ

ออกกาลงกาย โดยการศกษาครงนมวตถประสงค เพอศกษาผลของโปรแกรมสงเสรมการรบรความ

เจบปวยทเนนการออกกาลงกาย ตอพฤตกรรมการออกกาลงกายและความสามารถดานรางกาย ของ

ผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ และ

คาดหวงวาผลการวจยทไดจะทาใหผปวยมการรบรเกยวกบการเจบปวยดวยโรคกลามเนอหวใจตาย

เฉยบพลน และการออกกาลงกายทถกตองเหมาะสม ผลทไดตามมา คอ ความสามารถดานรางกายท

เพมขน และยงใชเปนแนวทางการในการใหการพยาบาล เพอสงเสรมการมพฤตกรรมการออกกาลง

กาย ของผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลบหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอด

หวใจ

วตถประสงคการวจย

1. เพอเปรยบเทยบคะแนนเฉลยพฤตกรรมการออกกาลงกาย และความสามารถ

ดานรางกาย ของผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยาย

หลอดเลอดหวใจ ระหวางกลมทเขารวมโปรแกรมสงเสรมการรบรความเจบปวยทเนนการ

ออกกาลงกาย และกลมทไดรบการพยาบาลตามปกต

2. เพอเปรยบเทยบคะแนนเฉลยพฤตกรรมการออกกาลงกาย และความสามารถ

ดานรางกาย ของผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยาย

7

หลอดเลอดหวใจ กอนและหลงการเขารวมโปรแกรมสงเสรมการรบรความเจบปวยทเนนการ

ออกกาลงกาย

คาถามการวจย

1. คะแนนเฉลยพฤตกรรมการออกกาลงกาย และความสามารถดานรางกาย

ของผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ

กลมทเขารวมโปรแกรมสงเสรมการรบรความเจบปวยทเนนการออกกาลงกาย หลงเขารวม

โปรแกรม สงกวา กลมทไดรบการพยาบาลตามปกตหรอไม

2. คะแนนเฉลยพฤตกรรมการออกกาลงกาย และความสามารถดานรางกาย

ของผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ

หลงการเขารวมโปรแกรมสงเสรมการรบรความเจบปวยทเนนการออกกาลงกาย สงกวา กอนการ

เขารวมโปรแกรมสงเสรมการรบรความเจบปวยทเนนการออกกาลงกายหรอไม

กรอบแนวคดการวจย

การศกษาวจยในครงน เปนการศกษาผลของโปรแกรมสงเสรมการรบรความ

เจบปวยทเนนการออกกาลงกาย ตอพฤตกรรมการออกกาลงกาย และความสามารถดานรางกาย ของ

ผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ ซง

สรางมาจาก 2 แนวคดหลก โดยแนวคดแรก คอ แนวคดการใชการรบรความเจบปวยเปนพนฐาน

ในการใหสขศกษาแกผปวย (The representational approach to patient education) ของโดโนเวน

และคณะ (Donovan et al., 2007) รวมกบแนวคดทสอง คอ แนวคดการออกกาลงกายของชมรมเวช

ศาสตรฟนฟหวใจ (ประวชช, 2553) หากผปวยมการรบรความเจบปวยเกยวกบโรคกลามเนอหวใจ

ตายเฉยบพลนและการออกกาลงกายทถกตองเหมาะสม จะทาใหผ ปวยมพฤตกรรมการ

ออกกาลงกายทถกตองเหมาะสมตามมา

โดยแนวคดแรกทนามาสรางเปนโปรแกรมสงเสรมการรบรความเจบปวยทเนน

การออกกาลงกายในครงน คอ แนวคดการใชการรบรความเจบปวยเปนพนฐานในการใหสขศกษา

แกผปวย (The representational approach to patient education) ถกสรางและพฒนาโดยโดโนเวน

และคณะ (Donovan et al., 2007) ซงพฒนามาจาก 2 แนวคดหลก คอ แนวคดการรบรความเจบปวย

(illness representation) ของลเวนทาลและคณะ (Leventhal & Cameron, 1987; Leventhal et al.,

8

1997) ซงเปนแนวคดทศกษาเกยวกบการรบรความเจบปวย และการตอบสนองตอความเจบปวย

เมอบคคลมการรบรความเจบปวยเกดขน บคคลนนจะเกดการคดรเกยวกบความเจบปวยของตน

จากประสบการณทผานมาของตวผปวยเอง บคคลทเกยวของ การไดรบขอมลจากแหลงตาง ๆ และ

จากสงแวดลอมรอบตวของบคคลนน ซงประกอบดวย 5 องคประกอบ คอ (1) การรบรอาการท

เกยวของกบความเจบปวย (2) การรบรสาเหตของความเจบปวย (3) การรบรระยะเวลาของความ

เจบปวย (4) การรบรผลกระทบของความเจบปวย และ (5) การรบรการรกษาและการควบคมความ

เจบปวย รวมกบแนวคดทสอง คอ แนวคดการปรบเปลยนกระบวนการคด (conceptual change

model) ของฮวสน (Hewson, 1992) ซงไดอธบายไววา การเรยนรเปนกระบวนการทไดมาซงความร

ทเปนพนฐานของความเขาใจและการใหความหมายของขอมลทไดรบมาใหมหรอสถานการณท

เกดขน ประกอบดวย 7 ขนตอน คอ (1) การประเมนการรบรความเจบปวย (2) การระบการรบรทไม

เหมาะสม (3) การสรางเงอนไขสาหรบการเปลยนแปลงการรบรทไมเหมาะสม (4) การใหขอมล

ใหมเพอทดแทนการรบรทไมเหมาะสม (5) การสรปถงประโยชนของการไดรบขอมลใหม (6) การ

กาหนดเปาหมายและการวางแผน และ (7) การตดตามและการทบทวนเปาหมาย

แนวคดทสองทนามาสรางเปนโปรแกรมสงเสรมการรบรความเจบปวยทเนนการ

ออกกาลงกายในครงน คอ แนวคดการออกกาลงกายของชมรมเวชศาสตรฟนฟหวใจ (ประวชช,

2553) เปนแนวคดของการฟนฟสภาพหวใจของผ ปวยโรคหวใจและหลอดเลอด ซงการ

ออกกาลงกายเปนองคประกอบหนงทสาคญในการชวยใหผปวยฟนฟสภาพการทางานของ

หวใจ โดยการออกกาลงกายตามหลกการฟนฟสภาพหวใจแบงเปน 4 ระยะ โดยในการศกษาครงน

จะเนนการออกกาลงกายในระยะท 1 คอ ระยะทผปวยพกรกษาตวอยในโรงพยาบาล และระยะท 2

คอ ระยะทผปวยออกจากโรงพยาบาลประมาณ 8 – 12 สปดาห ในการออกกาลงกายแตละระยะ จะ

ประกอบดวยหลกการของการออกกาลงกาย ดงน (1) ชนดของการออกกาลงกายซงจะเนนการ

ออกกาลงกายแบบแอโรบกดวยการเดน รวมกบการออกกาลงกายแบบบรหารขอตาง ๆ และการ

ออกกาลงกายแบบยดคลายกลามเนอ (2) ความหนกหรอความแรงในการออกกาลงกาย ประเมนจาก

ระดบคะแนนความรสกเหนอยของบอรก (Borg’s scale) และอตราการเตนของหวใจหลงการ

ออกกาลงกายทเพมขนจากขณะพก ประมาณ 20 – 30 ครงตอนาท (3) ระยะเวลาในการออกกาลง

กาย ประมาณ 30 – 45 นาท และ (4) ความถของการออกกาลงกาย 3 – 5 วนตอสปดาห นอกจากน

ผปวยยงตองทราบถงขอบงชและขอหามในการออกกาลงกายตาง ๆ ไดแก การประเมนอาการ

ผดปกต กอน ขณะ และหลงการออกกาลงกาย รวมทงการจดการกบอาการทเกดขน

จากทง 2 แนวคด คอ แนวคดการใชการรบรความเจบปวยเปนพนฐานในการให

สขศกษาแกผปวย และแนวคดการออกกาลงกายของชมรมเวชศาสตรฟนฟหวใจ (ประวชช, 2553)

9

สามารถนามาสรางเปนโปรแกรมสงเสรมการรบรความเจบปวยทเนนการออกกาลงกาย ของผปวย

โรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ เพอให

ผปวยเกดการรบร และมความเขาใจทถกตองเหมาะสม เกยวกบโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน

และการออกกาลงกาย ประกอบดวย 7 ขนตอน ดงน

1. การประเมนการรบรความเจบปวย และการออกกาลงกาย ของผปวยโรค

กลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ ตามแนวคด

การรบรการเจบปวย (illness representation) ซงประกอบดวย 5 องคประกอบ

1.1 การรบรอาการทเกยวของกบการเจบปวยดวยโรคกลามเนอหวใจตาย

เฉยบพลน เปนการใชคาถามปลายเปด เพอประเมนการรบรของผปวยในเชงลกเกยวกบอาการท

เกยวของกบการเกดโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน พรอมทงอธบายใหผปวยมความร ความ

เขาใจทถกตองเกยวกบอาการของโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน และอาการเตอนของการกาเรบ

ซาของโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน

1.2 การรบรสาเหตของความเจบปวยดวยโรคกลามเนอหวใจตาย

เฉยบพลน เปนการใชคาถามปลายเปด เพอประเมนการรบร ความเชอ ความเขาใจของผปวย

เกยวกบสาเหตของการเจบปวยดวยกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน และสาเหตททาใหกลบมาเปนซา

พรอมทงอธบายใหผปวยเขาใจถงสาเหตของการเกดโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน ทสมพนธ

กบปจจยเสยงทผปวยมอย และใหขอมลวาโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนมโอกาสกลบมาเปนซา

จากการทผปวยมปจจยเสยงตาง ๆ ซงหนงในปจจยเสยงนน คอ การขาดการออกกาลงกายทถกตอง

เหมาะสม

1.3 การรบรระยะเวลาของความเจบปวยดวยโรคกลามเนอหวใจตาย

เฉยบพลน โดยการใชคาถามปลายเปด เพอประเมนการรบรของผปวยเกยวกบระยะเวลาของการ

เกดโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน พรอมทงใหขอมลเกยวกบระยะเวลาของการดาเนนของโรค

กลามเนอหวใจตายเฉยบพลนวาเปนโรคเรอรง จงจาเปนตองไดรบการรกษา และดแลตนเองอยาง

ตอเนอง โดยการลดปจจยเลยงตาง ๆ ซงการออกกาลงกายเปนวธการหนงทจะชวยลดปจจยเสยง

ตาง ๆ ททาใหเกดโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนซา

1.4 การรบรผลกระทบทเกดจากความเจบปวยดวยโรคกลามเนอหวใจตาย

เฉยบพลน โดยการคาถามปลายเปด เพอประเมนการรบรของผปวยเกยวกบผลกระทบจากการท

ผปวยเจบปวยดวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน พรอมทงใหขอมลแกผปวยเกยวกบผลกระทบ

ทอาจเกดขนจากการเจบปวยดวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน เพอสรางความเขาใจทถกตอง

ใหกบผปวย ถงแมวาจะมการเจบปวยดวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน แตผปวยสามารถทา

10

กจวตรประจา และออกกาลงกายไดอยางปลอดภยตามความสามารถของรางกาย หากผปวยสามารถ

ปฏบตตามขนตอนการออกกาลงกายทถกตองเหมาะสม

1.5 การรบรการรกษาและการควบคมความเจบปวยดวยโรคกลามเนอ

หวใจตายเฉยบพลน โดยการใชคาถามปลายเปด เพอประเมนการรบรเกยวกบการรกษาและการ

ควบคมโรคกลามเนอหวใจตาย พรอมทงอธบายใหผปวยเขาใจเกยวกบการรกษาโรคกลามเนอ

หวใจตายเฉยบพลนโดยเนนการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ ซงหลงจากไดรบการถาง

ขยายหลอดเลอดหวใจ ผปวยมความจาเปนตองดแลตนเองอยางเนอง เพอปองกนไมใหกลบมาเกด

โรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนซา และใหขอมลแกผปวยวาการออกกาลงกายเปนวธหนงทจะ

ชวยปองกนการเกดโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนกาเรบซาได

โดยในสวนของการประเมนการรบรความเจบปวย และการออกกาลงกาย จะ

ประเมนโดยการใชคาถามปลายเปด รวมกบแบบสอบถามการรบรความเจบปวยฉบบยอ (The Brief

Illness Perception Questionnaire [B-IPQ]) ของบอรดเบนท พทร เมน และเวนแมน (Broadbent,

Petrie, Main, & Weinman, 2006) ทผวจยดดแปลงมาจากของคณพมพา (2554)

2. การระบการรบรทไมเหมาะสมของผปวย เกยวกบการเจบปวยดวยโรค

กลามเนอหวใจตายเฉยบพลน ซงนาไปสความเขาใจทไมถกตองเกยวกบการออกกาลงกาย

3. การสรางเงอนไขสาหรบการเปลยนแปลงการรบรความเจบปวย และการ

ออกกาลงกายทไมเหมาะสมของผปวย เปนการสงเสรมใหผปวยไดคดทบทวนวามความคดหรอ

พฤตกรรมใดบางทควรเปลยนแปลง หากไมเปลยนแปลงจะเกดผลอยางไร และเปนการใหผปวยได

คดเชอมโยงเกยวกบผลกระทบทอาจจะเกดขน ถาหากผปวยไมดแลตนเอง และมพฤตกรรมการ

ออกกาลงกายไมเหมาะสม หากผปวยไมสามารถคดเชอมโยงไดผวจยจะเปนผทคอยชวยสงเสรมให

ผปวยคดเชอมโยงไดอยางเหมาะสม

4. การใหขอมลใหมทดแทนการรบรทไมเหมาะสม เปนการอธบายและใหขอมล

ใหม เพอใหผปวยมการรบรทถกตองเหมาะสมเกยวกบความเจบปวยดวยโรคกลามเนอหวใจตาย

เฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ และการออกกาลงกายท

เหมาะสมตามแนวคดของชมรมเวชศาสตรฟนฟหวใจ (ประวชช, 2553)โดยการเนนใหผปวย

เหนถงประโยชนและความจาเปนของการออกกาลงกาย รวมถงหลกการออกกาลงกายทถกตอง

เหมาะสมสาหรบผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยาย

หลอดเลอดหวใจ ซงประกอบดวย (1) ประเภทของการออกกาลงกายซงในระยะแรกจะเนนการ

ออกกาลงกายแบบแอโรบกดวยการเดน รวมกบการออกกาลงกายแบบยดคลายกลามเนอ และการ

ออกกาลงกายแบบบรหารขอตางๆ (2) ความหนกในการออกกาลงกายเปนการสอนใหผปวย

11

ประเมนความหนกของการออกกาลงกายโดยใชระดบความเหนอยของบอรก (Borg’s scale)

และประเมนจากอตราการเตนของหวใจหลงออกกาลงกายเพมขนจากขณะพก 20 – 30 ครงตอนาท

(3) ระยะเวลาในการออกกาลงกาย 30 – 45 นาทตอครง และ (4) ความถของการออกกาลงกาย 3 – 5

วนตอสปดาห

5. การสรป เปนการกระตนใหผปวยไดสะทอนถงประโยชนทไดรบ อนเปนผล

สบเนองมาจากการทผปวยมการรบรทถกตองเหมาะสม เกยวกบการเจบปวยดวยโรคกลามเนอ

หวใจตายเฉยบพลน และการออกกาลงกาย และสนบสนนใหผปวยคงไวซงการรบรทถกตอง

เหมาะสม อนจะนามาซงการมพฤตกรรมการดแลตนเองและการออกกาลงกายทเหมาะสม

6. การกาหนดเปาหมายและการวางแผน เปนการวางแผนรวมกบผปวยในการหา

วธการออกกาลงกายทเหมาะสม และรวมกนกาหนดเปาหมายของการออกกาลงกาย และ

ความสามารถดานรางกายทเพมขนในแตละสปดาห โดยใหผปวยจดบนทกการออกกาลงกายในแต

ละสปดาห พรอมทงรวมกนหากลวธในการทจะทาใหมพฤตกรรมการออกกาลงกายไดตาม

เปาหมายทวางไว และคงไวซงการออกกาลงกายทตอเนอง

7. การตดตามและการทบทวนเปาหมาย เปนการตดตามผลของการออกกาลงกาย

ปญหาและอปสรรคในการออกกาลงกายของผปวย และรวมกบผปวยในการหาแนวทางแกไข

ปญหา พรอมทงแนะนาการปรบเพมความหนกของการออกกาลงกายหากผปวยสามารถม

พฤตกรรมการออกกาลงกายไดตามเปาหมาย

เมอผปวยผานกระบวนการดงกลาว จะสงผลใหผปวยมการรบรความเจบปวย และ

การออกกาลงกายทเหมาะสม เมอผปวยมการรบรทเหมาะสมยอมสงผลใหผปวยมพฤตกรรมการ

ออกกาลงกายทเหมาะสม ทงในสวนของชนดของการออกกาลงกาย ความหนกของการออกกาลง

กาย ระยะเวลาในการออกกาลงกาย และความถในการออกกาลงกาย ผลทไดตามมาจากการ

ออกกาลงกาย คอ ผปวยมความสามารถดานรางกายทเพมขน

12

การรบรความเจบปวย

(Illness representation)

Leventhal & Cameron, ;

Leventhal et al.,

การปรบเปลยนกระบวนการคด

(Conceptual change model)

(Hewson, 1992)

การใชการรบรความเจบปวยเปนพนฐานในการใหสขศกษาแกผปวย

The representation approach to patient education (Donovan et al., 2007)

โปรแกรมสงเสรมการรบรความเจบปวยทเนนการออกกาลงกาย

1. ประเมนการรบรความเจบปวยและการออกกาลงกาย

1.1 การรบรอาการทเกยวของกบการเจบปวยดวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน

1.2 การรบรสาเหตทเกยวของกบการเจบปวยดวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน

1.3 การรบรระยะเวลาของการเจบปวยดวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน

1.4 การรบรผลกระทบทเกดจากการเจบปวยดวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนทมผลตอการ

ออกกาลงกาย

1.5 การรบรการรกษาและควบคมการเจบปวยดวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนทเนนการ

ควบคมปองกนการเกดโรคกาเรบซาโดยการออกกาลงกาย

2. การระบการรบรทไมเหมาะสมของผปวยเกยวกบการเจบปวยดวยโรคกลามเนอหวใจตาย

เฉยบพลน และการออกกาลงกาย

3. การสรางเงอนไขสาหรบการเปลยนแปลงการรบรทไมเหมาะสม

4. การใหขอมลใหมเพอทดแทนการรบรทไมเหมาะสม โดยเปนการใหขอมลเกยวกบการ

เจบปวยดวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน และการออกกาลงกายในระยะท 1 และ 2 ตาม

แนวทางของชมรมเวชศาสตรฟนฟหวใจ (ประวชช, 2553)

5. การสรปถงประโยชนของการไดรบขอมลใหม

6. การกาหนดเปาหมายและการวางแผนการปรบเพมการออกกาลงกายและความสามารถดาน

รางกายทเพมขน

7. การตดตามและการทบทวนเปาหมาย

ผลลพธของการเผชญปญหา

(Coping outcomes)

พฤตกรรมการออกกาลงกาย

- ชนดของการออกกาลงกาย

- ความหนกของการ

ออกกาลงกาย

- ระยะเวลาในการออกกาลงกาย

- ความถของการออกกาลงกาย

ความสามารถดานรางกาย

ภาพ. 1 กรอบแนวคดการวจย

แนวคดการออกกาลงกายของชมรมเวชศาสตรฟนฟหวใจ (ประวชช, 2553)

13

สมมตฐานการวจย

1. คะแนนเฉลยพฤตกรรมการออกกาลงกาย และความสามารถดานรางกาย ของ

ผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ กลม

ทเขารวมโปรแกรมสงเสรมการรบรความเจบปวยทเนนการออกกาลงกาย ภายหลงการเขารวม

โปรแกรม สงกวา กลมควบคมทไดรบการพยาบาลตามปกต

2. คะแนนเฉลยพฤตกรรมการออกกาลงกาย และความสามารถดานรางกาย ของ

ผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ หลง

การเขารวมโปรแกรมสงเสรมการรบรความเจบปวยทเนนการออกกาลงกาย สงกวา กอนการเขา

รวมโปรแกรมสงเสรมการรบรความเจบปวยทเนนการออกกาลงกาย

นยามศพท

1. โปรแกรมสงเสรมการรบรความเจบปวยทเนนการออกกาลงกาย หมายถง

โปรแกรมทผวจยไดสรางขนโดยใช แนวคดหลก คอ แนวคดการใชการรบรความเจบปวยเปน

พนฐานในการใหสขศกษาแกผปวย ของโดโนเวนและคณะ (Donovan et al., 2007) และแนวคดการ

ออกกาลงกายของชมรมเวชศาสตรฟนฟหวใจ (ประวชช, 2553) เพอใชเปนแนวทางในการสงเสรม

พฤตกรรมการออกกาลงกายและความสามารถดานรางกาย ของผปวยโรคกลามเนอหวใจตาย

เฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ ซงประกอบดวย 7 ขนตอน ไดแก

(1) การประเมนการรบรความเจบปวยและการออกกาลงกาย (2) การระบการรบรทไมเหมาะสม (3)

การสรางเงอนไขสาหรบการเปลยนแปลงการรบรทไมเหมาะสม (4) การใหขอมลใหมเพอทดแทน

การรบรทไมเหมาะสม (5) การสรปถงประโยชนของการไดรบขอมลใหม (6) การกาหนดเปาหมาย

และการวางแผน และ (7) การตดและการทบทวนเปาหมาย

2. การพยาบาลตามปกต หมายถง การปฏบตการพยาบาลของพยาบาลประจาหอ

ผปวยอายรกรรม และหออภบาลผปวยหนกโรคหวใจและหลอดเลอด ของโรงพยาบาลตตยภม 2

แหงในภาคใต ในการใหการพยาบาลแกผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการ

รกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ ไดแก การใหความร คาแนะนาเกยวกบการปฏบตตวหลง

การถางขยายหลอดเลอดหวใจ และเมอกลบไปอยบานในเรอง อาหารทควรรบประทาน อาหารท

ควรหลกเลยง การทากจกรรม และการรบประทานยา การผอนคลายความเครยด การจดการกบ

อาการฉกเฉน เปนตน

14

3. พฤตกรรมการออกกาลงกาย หมายถง การปฏบตกจกรรมการเคลอนไหว

รางกายอยางมแบบแผน ทผปวยปฏบตนอกเหนอจากกจวตรประจาวนทวไป โดยตองมความ

ตอเนอง และความสมาเสมอ เพอหวงผลใหเกดประโยชนแกสขภาพรางกาย โดยชนดของการ

ออกกาลงกายเปนการออกกาลงกายแบบแอโรบกดวยการเดน ระยะเวลาในการออกกาลงกาย

30 – 45 นาท ซงแบงเปน 3 ระยะ คอ ระยะอบอนรางกาย 5 – 10 นาท ระยะออกกาลงกาย 20 – 30

นาท และระยะผอนคลายกลามเนอ 5 – 10 นาท ปฏบตสปดาหละ 3 – 5 ครง ตองมการปรบเพม

ความหนกในการออกกาลงกายอยางเหมาะสม รวมทงปฏบตตามขอควรปฏบตตาง ๆ ในการ

ออกกาลงกาย ซงประเมนจากแบบสมภาษณพฤตกรรมการออกกาลงกายของผปวยโรคหลอดเลอด

หวใจ ทผวจยดดแปลงจากของจรพร (2550) ซงครอบคลมองคประกอบของการออกกาลงกาย

ไดแก ชนดของการออกกาลงกาย ความหนกในการออกกาลงกาย ระยะเวลาในการออกกาลงกาย

และความถในการออกกาลงกาย รวมทงขอควรปฏบตตาง ๆ ในการออกกาลงกาย ซงมขอคาถาม

ทงสนจานวน 16 ขอ คะแนนสง หมายถง พฤตกรรมการออกกาลงกายอยในระดบสง คะแนนตา

หมายถง พฤตกรรมการออกกาลงกายอยในระดบตา

4. ความสามารถดานรางกาย หมายถง ศกยภาพในการทางานของรางกายในการทา

กจกรรมตาง ๆ ของผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยาย

หลอดเลอดหวใจ ประเมนจากการวดความสามารถในการทางานของรางกายทางออม โดยแบบ

ประเมนความสามารถดานรางกาย (The Veterans Specific Activity Questionnaire [VSAQ]) ซง

ไดรบการแปลและเรยบเรยงเปนภาษาไทยโดยพมพใจ (2547) ประกอบดวย ขอคาถามทงสน

จานวน 13 ขอ

ขอบเขตของการวจย

การวจยครงนเปนการวจยกงทดลอง (quasi – experimental research) เพอศกษา

ผลของโปรแกรมสงเสรมการรบรความเจบปวยทเนนการออกกาลงกาย ตอพฤตกรรมการ

ออกกาลงกาย และความสามารถดานรางกาย ของผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลง

ไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ ซงเปนการสงเสรมการรบรความเจบปวย

เกยวกบโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน และการออกกาลงกาย ใหกบผปวยผานกระบวนการ

เรยนรทเกดจากการปรบเปลยนการรบรทไมเหมาะสมเกยวกบการเจบปวยดวยโรคกลามเนอหวใจ

ตายเฉยบพลนและการออกกาลงกาย โดยทาการศกษาในผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน

หลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ โดยผปวยตองไมไดรบการรกษาดวยการ

15

ถางขยายหลอดเลอดหวใจชนดปฐมภม (primary percutaneous coronary intervention) และมารบ

บรการ ณ หอผปวยอายรกรรม และหออภบาลผปวยหนกโรคหวใจและหลอดเลอดในโรงพยาบาล

ตตยภม 2 แหงในภาคใต ตงแตเดอนมนาคม ถง เดอนกนยายน พ.ศ. 2558

ความสาคญของการวจย

การศกษาวจยน เปนประโยชนตอพยาบาลในการปฏบตกจกรรมการพยาบาล เพอ

สงเสรมการรบรความเจบปวยและพฤตกรรมการออกกาลงกาย ของผปวยโรคกลามเนอหวใจตาย

เฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ เพอใหผปวยมความสามารถดาน

รางกายทเพมขนและลดปจจยเสยงตาง ๆ ททาใหกลบเปนซา

16

บทท 2

วรรณคดทเกยวของ

การศกษาวจยในครงนเปนการศกษา ผลของโปรแกรมสงเสรมการรบรความ

เจบปวยทเนนการออกกาลงกาย ตอพฤตกรรมการออกกาลงกายและความสามารถดานรางกาย ของ

ผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ

ผวจยไดรวบรวมเอกสารและงานวจยทเกยวของ โดยมเนอหาครอบคลมในหวขอดงตอไปน

1. โรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน (acute myocardial infarction)

1.1 ความหมายของโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน

1.2 พยาธสภาพของโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน

1.3 ปจจยเสยงตอการเกดโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน

1.4 อาการและอาการแสดงของโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน

1.5 การรกษาผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน

1.5.1 การรกษาดวยยา

1.5.2 การรกษาดวยหตถการถางขยายหลอดเลอดหวใจ

1.5.3 การรกษาดวยการผาตดทาทางเบยงหลอดเลอดหวใจ

1.6 การปองกนการกลบมาเปนซาของโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน

(secondary prevention)

1.6.1 ปจจยเสยงททาใหกลบมาเปนซาของโรคกลามเนอหวใจ

ตายเฉยบพลน

1.6.2 การฟนฟสภาพหวใจในผปวยหลงเกดโรคกลามเนอหวใจ

ตายเฉยบพลน

2. พฤตกรรมการออกกาลงกายสาหรบผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน

หลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ

2.1 คาจากดความของการออกกาลงกาย สาหรบผปวยกลามเนอหวใจตาย

เฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ

2.2 สรรวทยาการออกกาลงกายในผปวยกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน

17

2.3 ประโยชนของการออกกาลงกายในผปวยโรคกลามเนอหวใจตาย

เฉยบพลน

2.4 การประเมนผปวยกอนการออกกาลงกายในการฟนฟสภาพหวใจ

2.5 หลกการออกกาลงกายในผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน

2.5.1 การออกกาลงกายในระยะท 1 (ระยะผปวยใน)

2.5.2 การออกกาลงกายในระยะท 2 (ระยะผปวยนอก)

2.5.3 การออกกาลงกายในระยะท 3 (ระยะตอเนอง)

2.5.4 การออกกาลงกายในระยะท 4 (ระยะตอเนองทบาน)

2.6 พฤตกรรมการออกกาลงกายของผปวยโรคกลามเนอหวใจตาย

เฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ

2.7 ปจจยทมผลตอพฤตกรรมการออกกาลงกาย ของผปวยโรคกลามเนอ

หวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ

2.8 การประเมนพฤตกรรมการออกกาลงกายของผปวยโรคกลามเนอ

หวใจตายเฉยบพลน

3. ผลลพธของการออกกาลงกายในผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลง

ไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ

3.1 ความสามารถดานรางกายของผปวยโรคกลามเนอหวใจตาย

เฉยบพลน

3.2 ปจจยทมผลตอความสามารถดานรางกายของผปวยโรคกลามเนอ

หวใจตายเฉยบพลน

3.3 การประเมนความสามารถดานรางกายของผปวยโรคกลามเนอหวใจ

ตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ

4. แนวคดเกยวกบการรบรความเจบปวย ของผปวยโรคกลามเนอหวใจตาย

เฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ

4.1 แนวคดการรบรความเจบปวย

4.2 แนวคดการใชการรบรความเจบปวยเปนพนฐานในการใหสขศกษา

แกผปวย (The representational approach to patient education)

4.3 การรบรการเจบปวยของผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน

4.4 การประเมนการรบรความเจบปวย

18

5. แนวทางสงเสรมพฤตกรรมการออกกาลงกาย และความสามารถดานรางกาย

ของผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ

โรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน

ความหมายของโรคกลามเนอหวใจเนอหวใจตายเฉยบพลน

โรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน เปนโรคทเกดจากหลอดเลอดแดงโคโรนารท

เลยงกลามเนอหวใจตบหรอตน สวนใหญเกดจากคราบไขมน และเนอเยอทสะสมอยทชนผนงของ

หลอดเลอดมผลใหเยอบผนงหลอดเลอดหวใจในตาแหนงนนมการหนาตวขน ผปวยจะมอาการและ

อาการแสดงเมอหลอดเลอดหวใจมการตบตนมากกวา 50 เปอรเซนต สามารถแบงกลมอาการทาง

คลนกได 2 กลม ดงน ภาวะเจบเคนหนาอกแบบคงท (stable angina) และภาวะหวใจขาดเลอด

เฉยบพลน (acute coronary syndrome) สาหรบการศกษาครงนจะเนนผปวยในกลมภาวะหวใจขาด

เลอดเฉยบพลนซงภาวะน หมายถง ก ลมอาการของโรคหวใจขาดเลอดอยางเฉยบพลน

ประกอบดวย อาการทสาคญ คออาการเจบแนนหนาอกอยางรนแรงและเฉยบพลน หรออาการเจบ

หนาอกขณะพก (rest angina) อาการเปนนานมากกวา 20 นาท หรอ อาการเจบแนนหนาอกทเกด

ขนมาใหม หรอรนแรงกวาเดม จาแนกเปน 2 ชนด ดงน (สานกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต,

2551)

1. กลมอาการภาวะหวใจขาดเลอดแบบไมมสวนของเอสทยกสง (non ST

elevation acute coronary syndrome) เปนภาวะหวใจขาดเลอดเฉยบพลนชนดไมพบสวนของเอสท

ยกสง มกพบลกษณะคลนไฟฟาหวใจเปนแบบทมสวนของเอสทลดตาลง (ST segment depress)

และ/หรอมคลนทหวกลบ (T wave inversion) รวมดวย หากผปวยมอาการนานกวา 30 นาท อาจเกด

ภาวะกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนชนดไมมสวนของเอสทยกสง (non ST elevation myocardial

infarction [NSTEMI]) หรอถาหากเกดอาการไมรนแรงอาจเกดเพยงภาวะเจบหนาอกแบบไมคงท

(unstable angina) โดยความรนแรงของโรคจะขนอยการฉกขาดของคราบไขมนททาใหมการตบ

ของหลอดเลอดหวใจ โดยหากพบวา มการตายของกลามเนอหวใจ จะสามารถตรวจพบคาเอนไซม

โทรโปนน (troponin) ในเลอด ซงจะเรยกวา ภาวะหวใจขาดเลอดแบบไมมสวนของเอสทยกสง แต

หากตรวจไมพบโทรโปนนในเลอดกจะเปนกลมอาการเจบหนาอกแบบไมคงท โดยคาโทรโปนน

จะใชเวลา 2 ถง 4 ชวโมงหลงเกดภาวะหวใจขาดเลอดแบบไมมสวนของเอสทยกสง จงจะตรวจพบ

ได (ประดษฐ, 2555)

19

2. กลมอาการกลามเนอหวใจขาดเลอดแบบมสวนของเอสทยกสง (ST elevation

acute coronary syndrome) เปนภาวะหวใจขาดเลอดเฉยบพลนทพบความผดปกตของคลนไฟฟา

หวใจมลกษณะสวนของเอสทยกสง (ST segment elevation) อยางนอย 2 leads ตดตอกน หรอเกด

ภาวะความผดปกตของการนากระแสไฟฟาทเกดจากเสนนาไฟฟาภายในกลามเนอหวใจดานซายถก

ปดกน (left bundle branch block [LBBB]) เกดขนมาใหม ซงเกดจากการอดตนของหลอดเลอด

หวใจอยางเฉยบพลน หากผปวยไมไดรบการเปดเสนเลอดทอดตนในเวลาทรวดเรวจะเกดเปนภาวะ

กลามเนอหวใจตายเฉยบพลนชนดทมสวนของเอสทยกสง (ST elevation myocardial infarction

[STEMI])

พยาธสภาพของโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน

โรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนเปนโรคทเกดจากหลอดเลอดหวใจมการเสอม

และตบแขง พยาธสภาพของโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนแบงเปน 3 ขนตอนทเกดอยาง

ตอเนองดงน (เสาวนย, 2553)

ระยะท 1 มการสะสมของคราบไขมนสเหลอง (fatty streak) ซงประกอบดวย

แมคโครฟารก (macrophage) และเซลลของกลามเนอเรยบ (smooth muscle cell) กอตวสะสมอยใน

ผนงชนในของหลอดเลอด คราบไขมนมนนจะไมขดขวางการไหลเวยนของเลอดทาใหไมแสดง

อาการ ซงการสะสมเกดขนไดตงแตเดกจนถงผใหญ แตจะไมแสดงอาการจนกวาจะเขาสว ย

กลางคนขนไป จากความผดปกตดงกลาวทาใหเกดการหนาตว และแขงตวของผนงหลอดเลอด

(atherosclerotic) (วจตราและพวงผกา, 2553)

ระยะท 2 คราบไขมนชนดไฟบรส (fibrous plague) ซงเปนขนตอนการกอตวของ

คราบไขมนทเพมมากขนอยางตอเนอง กลายเปนคราบไขมน (plague) ทมลกษณะเปนปนไขมนส

เหลองเทาพอกตดเยอบผนงชนในของหลอดเลอด คราบไขมนชนดนประกอบดวย คอลลาเจน

(collagen) และเซลลกลามเนอเรยบ ซงจะมการกระตนใหหลงสารตางๆ เชน ไฟบรน (fibrin) ไฟบร

โนเจน (fibrinogen) อลบมน (albumin) เมดเลอดขาว (white blood cell) แคลเซยม (calcium) และ

ลโปโปรตน (lipoprotein)

ระยะท 3 การปรแตกของคราบไขมน (ruptured plague) เปนการปรแตกของ คราบ

ไขมนกระตนใหเกลดเลอด กระตนตวรบไกลโคโปรตน ทบ/ทรเอ (glycoprotein IIb/IIIa receptor)

จะไปจบกบไฟบรโนเจน ซงจะทาใหเกดการเกาะกลมกนเปนรางแหของเกลดเลอด และจะ

กลายเปนลมเลอดขนาดใหญในทสด ทาใหเกดการอดตนของหลอดเลอด ความรนแรงของอาการ

20

ขนอยกบขนาดของลมเลอดทอดตน ซงในภาวะปกตรางกายจะมกลไกธรรมชาตในการจดการ

ควบคมภาวะเลอดออกทเปนลมเลอดโดยทาใหเกดการสลายของไฟบรโนเจน (fibrinolysis) ทาให

ลมเลอดทอดตนนนสลายไปเอง แตในกรณทเกดการอดตนอยางสมบรณ จะทาใหเกดภาวะ

กลามเนอหวใจตายเฉยบพลน และอาจเสยชวตอยางกะทนหน

ซงการปรแตกของคราบไขมน นนยงไมทราบแนนอนแตเชอวาอาจเกดจากการ

เพมขนของความดนโลหต และการไหลเวยนเลอดในหลอดเลอดแดงโคโรนาร โดยมปจจยท

เกยวของดงน

1. การเสอมของหลอดเลอดแดงโคโรนารจากปจจยเสยงตาง ๆ เชน ความดน

โลหตสง เบาหวาน

2. ลกษณะของคราบไขมนทงายตอการปรแตก คอ คราบไขมนวอลเนอเรเบล

(vulnerable plague) ไดแก คราบไขมนทมสวนของเนอเยอผงพดบาง (fibrous cap) และคลมดวย

กอนไขมนปรมาณมาก ปจจยทมสวนกระตนใหเกดการปรแตกของคราบไขมน มดงน

2.1 การหดตวอยางรนแรงของหลอดเลอดแดงโคโรนาร เชน ความโกรธ

หงดหงด การสบบหร

2.2 แรงดงตอคราบไขมนโดยตรง คอการเพมแรงในระบบไหลเวยนท

เพมขน เชน ความดนโลหตสง การไอ การเบงถาย

2.3 การระคายเคองจากสารเคมในบหร

2.4 การอกเสบการเกดการตดเชอททาใหเกดการอกเสบในผนงชนในของ

หลอดเลอดหวใจ

อาการและอาการแสดง อาการเจบแนนหนาอกดานซายเปนอาการแสดงทพบได

บอย อาการเจบแนนหนาอกชนดแองไจนา (angina pectoris) เปนอาการเจบหนาอกทจาเพาะตอ

โรค โดยจะมอาการเจบแบบแนน ๆ หนก ๆ เหมอนมของหนกทบบรเวณอกซาย อาจมอาการแนน

อดอดรสกหายใจไมออก พบอาการเจบราว (refer pain) ไปยงบรเวณแขนซายดานใน ราวขนกราม

หรอลาคอได อาการเจบหนาอกมกเปนขณะพกหรอออกแรงเพยงเลกนอย และเปนอยนานมากกวา

15-20 นาท ในรายทมประวตโรคหลอดเลอดหวใจตบมากอน อาจพบลกษณะอาการเจบแนน

หนาอกทมความรนแรง และความถมากขนกวาปกต ผปวยอาจมอาการอน ๆ รวมดวย เชน

อาการเหนอย หายใจไมเตมปอด นอนราบไมไดจากภาวะหวใจลมเหลว อาจพบวามอาการใจสนหว

ใจเตนผดปกตจากภาวะหวใจเตนผดจงหวะ ในรายทมอาการรนแรงจะตรวจพบภาวะชอกรวมดวย

(เกรยงไกร, 2555)

21

ปจจยเสยงตอการเกดโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน

โรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน เปนกลมโรคทเกดจากการมพยาธสภาพทหลอด

เลอดแดงโคโรนาร (coronary arteries) มการตบแขง ซงการตบแขงนนมสาเหตมาจากมการสะสม

ของคราบไขมนในผนงชนในของหลอดเลอดแดงโคโรนาร โดยพบวามปจจยเสยงหลายประการท

ชวยสงเสรมการเกดคราบไขมนสะสมในผนงหลอดเลอดแดงโคโรนาร และทาใหเกดการตบแขง

ของหลอดเลอด แบงไดเปน 2 ประเภท ไดแก ปจจยทสามารถเปลยนแปลงได และปจจยทไม

สามารถเปลยนแปลงได (ปรชา, 2551; เสาวนย, 2550; Ueshima et al., 2014; World Health

Organization, 2010)

1. ปจจยทสามารถเปลยนแปลงได

1.1 ความดนโลหตสง เกดจากการบบตวของหวใจทาใหเกดแรงกระแทก

ตอผนงของหลอดเลอด คาความดนโลหตจะประกอบดวย ความดนโลหตขณะหวใจบบตว และ คา

ความดนโลหตขณะหวใจคลายตว โดยคาความดนโลหตขณะหวใจบบตว เรยกวา ความดนโลหต

ซสโตลก (systolic blood pressure) คอ แรงตานทานในหลอดเลอดขณะทหวใจบบตว และ คาความ

ดนโลหตขณะหวใจคลายตว เรยกวาความดนโลหตไดแอสโตลก (diastolic blood pressure) คอ แรง

ตานทานในหลอดเลอดขณะหวใจคลายตว ซงคาความดนโลหตทถอวาผปวยมความดนโลหตสง

คอ คาความดนซสโตลกทมากกวาหรอเทากบ 140 มม.ปรอท และคาความดนไดแอสโตลกท

มากกวาหรอเทากบ 90 มม.ปรอท โดยทคาความดนโลหตในแตละขณะ และชวงเวลาจะแตกตางกน

ขนอยกบทาทาง ความเครยด การออกกาลงกาย และการนอนหลบ ความดนโลหตสงเกดจากการม

คราบไขมนมาจบทผนงดานในของหลอดเลอด เมอไขมนรวมตวมากขนจนเปนแผนและคอย ๆ

สะสมพอกตวหนาขน จนกระทงหลอดเลอดเกดการตบแขงในทสด (เสาวนย, 2552) ความดน

โลหตทสงมผลกระทบโดยตรงตอหลอดเลอดหวใจ เพมความเครยดใหกบผนงกลามเนอหวใจหอง

ลาง และเพมความตองการการใชออกซเจนของกลามเนอหวใจ กลามเนอหวใจทหนาตวขนจาก

ความดนโลหตทสงขนยงเปนอกหนงปจจยเสยงของการเสยชวตดวยโรคหลอดเลอดหวใจ ผปวยท

มความดนโลหตสงเสยงตอการเกดโรคหลอดเลอดหวใจถง 3 เทา และเพมอตราการเสยชวตถง

2 เทาของทก 20 มม.ปรอท ของคาความดนโลหตขณะหวใจบบตว หรอทก 10 มม.ปรอท ของคา

ความดนโลหตขณะหวใจคลายตว (ปรชา, 2551)

1.2 ไขมนในเลอดสง ภาวะไขมนในเลอดสง โดยเฉพาะไขมนชนดความ

หนาแนนตา (low density lipoprotein [LDL - C]) มความสมพนธกบการเกดภาวะหลอดเลอดแดง

ตบแขง ซงจะนาไปสการเกดภาวะกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนในทสด โดยระดบไขมนในเลอด

22

ชนดความหนาแนนตาอยางเ ดยวก เ พยงพอทจะทาใหเกดภาวะหลอดเลอดแดงตบแขง

อนเนองมาจากไขมนชนดความหนาแนนตา เปนตวการหลกทกอใหเกดการอกเสบของหลอดเลอด

(proinflammatory agent) โดยไขมนชนดความหนาแนนตาจะเกยวของกบทกขนตอนในการเกด

ภาวะน ซงเรมตงแตทาให เยอบผนงหลอดเลอดผดปกต การเกดคราบไขมน (plague) ไปจนกระทง

เกดการฉกขาดของคราบไขมน และมกอนเลอดอดตนในหลอดเลอด โดยพบวาผปวยจานวน 1 ใน

3 ทเปนโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดมภาวะไขมนในเลอดสง (World Health Organization, 2010)

ในบคคลทวไปควรควบคมระดบไขมนในเลอดชนดความหนาแนนตาใหตากวา 100 มก./ดล

นอกจากนยงพบวา การมระดบไขมนชนดความหนาแนนสง (high – density –

lipoprotein [HDL - C]) ทมระดบตาในกระแสเลอดจะทาใหเสยงตอการเกดโรคหวใจขาดเลอด

ในทางตรงขามกนหากระดบไขมนในเลอดชนดความหนาแนนสง มปรมาณมากจะชวยปองกนการ

เกดโรคหวใจขาดเลอดได โดยไขมนในเลอดชนดความหนาแนนสงมบทบาทสาคญในการปองกน

ไมใหเกดการตบแขงของหลอดเลอดแดง โดยผานกลไกหลายประการ คอ การนาคอเลสเตอรอล

(cholesterol) กลบไปทาลาย (reverse cholesterol transport) การยบยงกระบวนการออกซเดชนของ

ไขมนชนดความหนาแนนตา ยบยงการเกาะกลมของเกลดเลอด กระตนใหเยอบหลอดเลอดผลต

ไนตรกออกไซด (nitric oxide) ทาใหเลอดซมเขาสกลามเนอหวใจดขน และยบยงการทาลายเยอบ

หลอดเลอด บคคลทวไปสามารถเพมระดบไขมนในเลอดชนดความหนาแนนสง ใหเพมไดจากการ

งดการสบบหร การออกกาลงกายทสมาเสมอ การลดนาหนก โดยระดบไขมนในเลอดชนดความ

หนาแนนสงทมากกวา 45 มก./ดล จะมสวนชวยลด และปองกนการเกดโรคหลอดเลอดแดงตบแขง

ได (ปรชา, 2551)

1.3 การสบบหร เปนปจจยเสยงสาคญททาใหเกดโรคกลามเนอหวใจตาย

เฉยบพลน แตการสบบหรเปนปจจยทสามารถปองกนไดงายทสด โดยพบวา ผทสบบหรมโอกาส

เสยชวตจากโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนมากเปน 2 เทา เมอเทยบกบผทไมไดสบบหร การสบ

บหรวนละ 1 – 4 มวน มโอกาสเกดภาวะกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนทรนแรงเพมขนถง 2 เทา

และเพมความเสยงตอการเสยชวตจากโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนถง 2.74 เทาในเพศชาย และ

2.94 เทาในเพศหญง (Bjartveit & Tverdal, 2005) และยงพบอกวาถาหากสบบหรวนละ 25 มวน

หรอมากกวานน จะมโอกาสเสยงตอการเปนโรคเพมขนถง 5 เทา (Willett et al., 1987) และจาก

การศกษายงพบวา ผทไมเคยสบบหรแตไดรบควนบหรทางออมมความเสยงตอการเกดโรค

กลามเนอหวใจตายเฉยบพลนไดเชนกน (He et al., 1999)

1.4 เบาหวาน ทาใหเกดภาวะหลอดเลอดแดงแขง เปนผลจากการทางาน

ผดปกตของทงเยอบหลอดเลอด และกลามเนอเรยบ ทาใหเมดเลอดขาวเกาะตดกบเยอบหลอดเลอด

มากขน ซงเปนจดเรมตนของภาวะหลอดเลอดแดงแขง นอกจากนยงสงผลตอกระบวนการ

23

เผาผลาญไขมนทผดปกต ผปวยทเปนโรคเบาหวานมความเลยงตอการเกดโรคกลามเนอหวใจตาย

เฉยบเพมขน พบวา ผปวยทเสยชวตดวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนรอยละ 60 เปน

โรคเบาหวานรวมดวย และยงพบอกวาผปวยเสยงตอการเกดโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนเพม

มากขนเปน 2-3 เทา ในผปวยเบาหวานชนดท 1 หรอเบาหวานชนดท 2 และความเสยงจะเพมมาก

ขนในเพศหญง นอกจากนยงพบวา ผปวยโรคเบาหวานยงมการพยากรณของโรคตาหลงจากการเกด

โรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน (World Health Organization, 2010)

1.5 การขาดการออกกาลงกาย หรอการออกกาลงกายไมเพยงพอ คอ การ

ออกกาลงกายทมความหนกระดบปานกลางนอยกวา 5 ครงตอสปดาห แตละครงนอยกวา 30 นาท

หรอเปนการออกกาลงกายทมระดบความหนกสงสดนอยกวา 3 ครงตอสปดาห แตละครงนอยกวา

20 นาท และยงพบวา การขาดการออกกาลงกายยงเปนปจจยเสยง 1 ใน 4 ปจจยสาคญททาใหผปวย

เสยชวตดวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน ผปวยทขาดการออกกาลงกายเสยงตอการเสยชวต ถง

รอยละ 20 – 30 ของสาเหตการเสยชวตทงหมด เมอเปรยบเทยบผทออกกาลงกายทมระดบความ

หนกปานกลางสมาเสมออยางนอย 30 นาท ทกวนของสปดาห (most day of the week) (World

Health Organization, 2010)

1.6 ความอวน มความสาคญเปนอยางมากททาใหเกดโรคกลามเนอหวใจ

ตายเฉยบพลนทสมพนธกบปจจยเสยงตาง ๆ เชน ความดนโลหตสง เบาหวานชนดท 2 ทดอตอ

อนซลน และระดบไขมนในเลอด (World Health Organization, 2010) และยงพบวา ผทมภาวะอวน

จะมการกลบมาเปนโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนซามากกวาปกตเกอบ 2 เทา (เสาวนย, 2552)

1.7 การรบประทานยาคมกาเนด โดยเฉพาะยาคมกาเนดชนดรบประทาน

ทมผลทาใหเกดภาวะหลอดเลอดแขงตวเรวกวาปกตเพมความดนโลหตทาใหหลอดเลอดหวใจ

แขงตว ผหญงทมอายมากกวา 40 ปทใชยาคมกาเนดชนดรบประทานจะมความเสยงตอการเกด

กลามเนอหวใจตายเฉยบพลนมากถง 4 – 20 เทา เมอเทยบกบผทไมไดรบประทานยาดงกลาว

(เสาวนย, 2552)

1.8 ความเครยด ความเครยดทางดานอารมณเปนสาเหตกระตนใหรางกาย

ขบนอรอพเนปฟรน (nor epinephrine) และอพเนปฟรน (epinephrine) ซงมผลตอกระบวนการเผา

ผลาญไขมน (lipid metabolism) ทาใหระดบไขมนในเลอดสงขน (เสาวนย, 2552)

2. ปจจยทไมสามารถเปลยนแปลงได

2.1 อาย และ เพศ อายทมากขนมผลตอการเปลยนแปลงดานสรรวทยา

ของสวนตาง ๆ ของรางกายทเสอมลง รวมทงการเสอมลงของการทางานของระบบหวใจและหลอด

เลอด เปนผลใหอายทมากขนยงเพมความเสยงตอการเกดโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน ในเพศ

หญงอตราการเกดโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนจะสมพนธกบฮอรโมนเอสโตเจน (estrogens)

24

ผหญงวยกอนหมดประจาเดอนจะมความเสยงตาตอการเกดโรคของหลอดเลอดหวใจ สวนผหญงท

หมดประจาเดอนเรว (นอยกวา 40 ป) จะเสยงมากขนเมอเทยบกบผหญงทหมดประจาเดอน

ตามปกตหรอหมดชา และยงพบวา ผหญงทมความบกพรองของฮอรโมนเอสโตรเจนตงแตอายยง

นอยมความเสยงตอการเกดโรคของหลอดเลอดหวใจเพมจากปกตถง 7 เทา โดยทฮอรโมนเอสโตร

เจน มสวนชวยในกระบวนการเผาผลาญไขมน กระบวนการอกเสบ ระบบการแขงตวของเลอด และ

จะยงมผลโดยตรงกบการขยายตวของหลอดเลอด โดยการกระตนผานตวรบแอลฟา และเบตา (α

and β receptors) ทผนงหลอดเลอด (Maas & Appelman, 2010)

สวนในเพศชายจะมความเสยงตอการเกดโรคกลามเนอหวใจตายมากกวาเพศหญง

วยกอนหมดประจาเดอน แตเมอผหญงวยหมดประจาเดอนแลวพบวา มความเสยงตอการเกดโรค

กลามเนอหวใจตายเฉยบพลนเทากบผชาย (World Health Organization, 2010) ขอมลจากสานก

ระบาดวทยา กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข (2554) พบวา จานวนผปวยดวยโรคกลามเนอ

หวใจตายเฉยบพลนรายใหมจาแนกตามเพศชายจานวน 10,880 ราย และเพศหญงจานวน 10,902

ราย คดเปนอตราสวนเพศชายตอเพศหญง 1:1 และถาจาแนกตามกลมอาย กลมอายทพบมากทสด

คอ 60 ปขนไป รองลงมา คอ กลมอาย 50 – 59 ป

2.2 กรรมพนธ ผทมประวตบคคลในครอบครวทมสายเลอดเดยวกนเปน

โรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน จะมความเสยงตอการเกดโรคไดมากกวาผทไมมประวตคนใน

ครอบครวเปนโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนโดยพบวา ผชายทมประวตคนในครอบครวทม

สายเลอดเดยวกนเปนโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนจะมความเสยงมากขนเมออาย 55 ป สวน

ผหญงจะเสยงมากขนเมออาย 65 ป

อาการและอาการแสดงของโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน

จากพยาธสภาพของโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนทมการตบตนของหลอด

เลอดทนาเลอดไปเลยงหวใจ เปนผลทาใหกลามเนอหวใจในสวนทเสนเลอดหวใจทมการตบตน

ขาดเลอดไปเลยง และหากไมไดรบการแกไขกลามเนอหวใจในสวนนนกจะตายในทสด ผปวย

สวนใหญจะมอาการแสดง เมอมการตบของหลอดเลอดหวใจมากกวาหรอเทากบรอยละ 50 ของ

หลอดเลอดเสนนน (สานกพฒนาวชาการแพทย กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข, 2547) โดย

อาการทพบไดแก (เกรยงไกร และบญจง, 2551; เสาวนย, 2552)

1. อาการเจบหนาอกทสมพนธกบโรคกลามเนอหวใจขาดเลอด อาการทพบบอย

คอ อาการเจบแนนหนาอกดานซาย ซงจะมลกษณะเจบแบบแนน ๆ หนก ๆ เหมอนมของหนก

25

กระทบบรเวณอกซาย อาจมอาการแนนอดอดรสกหายใจไมออก และอาจพบอาการเจบราว (refer

pain) บรเวณแขนซายดานใน ราวขนกรามหรอลาคอ อาการเจบแนนหนาอกมกเปนขณะพก หรอ

ออกแรงเพยงเลกนอยและเปนอยนานมากกวา 15 – 20 นาท และในรายทเคยมประวตเปนโรค

กลามเนอหวใจตายเฉยบพลนมากอนจะมลกษณะอาการเจบหนาอกทรนแรง และมความถมากขน

กวาเดม

2. อาการเหงอแตก ใจสน คลนไสอาเจยน รสกเหมอนอาหารไมยอย อาจจะ

เปนลม หรอ หมดสต

3. อาการของภาวะหวใจลมเหลว โดยอาจมอาการหอบเหนอย หายใจไมเตมปอด

นอนราบไมได

การรกษาผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน

โรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนเปนภาวะทเปนภยคกคามตอชวต หากไมไดรบ

การดแลและรกษาอยางเหมาะสม โดยการรกษาโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนนนจะใชหลกการ

3 ด (3 -D) (ดารส, 2555) ดงน

. การเตรยมการใหการดแลผปวยทนททผปวยมากถงโรงพยาบาล (Door)

2. ตองสงสยวาเปนกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนชนดเอสทยกสง (ST – elevation

myocardial infarction) เมอผปวยมอาการเจบแนนหนาอก แพทยคนแรกทพบเหนผปวยตองตรวจ

และแปลผลคลนไฟฟาหวใจภายใน 5 – 10 นาท (Data)

3. การตดสนใจสงการรกษาทนท ไดแก การใหยาแอสไพรน (Aspirin) ขนาด 325

มก. โดยการเคยวและกลนทนท หรออาจใหยาคอลพโดเจล (clopidogrel) 300 – 600 มก.รวมดวย

และเลอกวธการทจะทาใหเลอดไหลไปเลยงกลามเนอหวใจ (reperfusion) ทนท (Decision)

การรกษาโดยการทาใหเลอดไหลกลบไปเลยงกลามเนอหวใจนน ขนอยก บขด

ความสามารถของโรงพยาบาล การรกษาจะไดผลดมากหากระยะเวลาตงแตเจบแนนหนาอกจน

ไดรบการรกษา (total ischemic time) นอยกวา 2 ชวโมง การรกษาจะลาชาไมไดเพราะเงอนไขของ

เวลาตงแตเจบหนาอกจนไดรบการรกษาไมควรเกน 12 ชม.ตามคาแนะของสมาคมแพทยโรคหวใจ

แหงสหรฐอเมรกา (คณภาพของหลกฐานระดบ A) (O’Gara et al., 2013) เพราะหากใหการ

ชวยเหลอลาชากวาน จะไมสามารถชวยใหกลามเนอหวใจกลบสภาพเดมไดไมทงหมด โดยทวไป

แนวทางการรกษาแบงไดเปน 3 แนวทาง ดงน

26

1. การรกษาดวยยา (pharmacologic therapy)

2. การรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ (percutaneous coronary

intervention [PCI])

3. การรกษาดวยการทาทางเบยงหลอดเลอดหวใจ (coronary artery bypass graft

[CABG])

การรกษาดวยยา (pharmacologic therapy)

การรกษาดวยยามวตถประสงคเพอ เปดหลอดเลอดทอดตน และเพมการไหลเวยน

ของเลอดไปเลยงกลามเนอหวใจ ยาทใชรกษา ไดแก

1. ยาละลายลมเลอด (fibrinolytic therapy) การใหยาละลายลมเลอดตองใหทนทท

วนจฉยได โดยทระยะเวลาตงแตเรมเกดอาการเจบแนนหนาอกจนกระทงไดรบยาไมเกน 6 ชวโมง

(ดารส, 2555) และนอกจากนยงมคาแนะจากสมาคมแพทยโรคหวใจแหงสหรฐอเมรกา (O’Gara,

2013) ควรใหยาละลายลมเลอดในผปวยทไดรบการวนจฉยวาเปนโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน

แบบเอสทยกสง ทไมมขอหามใชยาดงกลาว ทเรมมอาการเจบหนาอกจนไดรบการรกษาไมเกน 12

ชวโมง และใหในผปวยทคาดวาจะไมสามารถใหการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจแบบ

ปฐมภมไดภายในเวลา 2 ชวโมง หลงไดรบยาตานการเกาะกลมของเกลดเลอดครงแรก ซงยาละลาย

ลมเลอดทมใชกนอยในประเทศไทยมคณสมบตทแตกตางกนแบงได ดงน (ดารส, 2555)

1.1 เทเนคเทบเพลส (Tenecteplase [TNK – tPA]) ซงเปนยากลมทสช

พลาสมโนเจน แอคตเวเตอร (tissue plasminogen activator) ตวใหมทมประสทธภาพสง ใชไดผลด

ในการละลายลมเลอดไดภายในเวลา 90 นาท สามารถผสมกบสารละลายแลวฉดเขาทางหลอดเลอด

ดาไดโดยตรง ขนาดยาทใช ไดแก 0.5 มลลกรมตอนาหนกตว 1 กโลกรม โดยทวไปจะใหขนาด 30

– 50 มลลกรม ซงจะขนอยกบนาหนกตว ขอดของยาชนดน ไดแก สามารถบรหารยาทหองฉกเฉน

ไดเลย ทาใหผปวยไดรบการรกษาทรวดเรว แตขอเสยของยานคอ ราคายาทคอนขางแพงกวายา

ละลายลมเลอดตวอนๆ

1.2 เรคคอมบแนน ทสช แอคตเวเตอร (Recombinant tissue plasminogen

activator [rt – PA]) ซงเปนยาทถกสงเคราะหขน การบรหารยาโดยการผสมแลวฉดเขาทางหลอด

เลอดดาทนท 15 มลลกรม ในสารละลายจาเพาะใหทางหลอดเลอดดาในขนาด 0.75 มลลกรมตอ

กโลกรม (หรอไมเกน 50 มลลกรม) นาน 30 นาท ตามดวยขนาดยา 35 มลลกรม นาน 60 นาท

ตามลาดบ รวมแลวไมเกน 100 มลลกรม และตองลดขนาดลงหากนาหนกตวนอยกวา 50 กโลกรม

27

1.3 สเตรปโตไคเนส (streptokinase) เปนยาทสงเคราะหจากยากลม

เพนซลลน (penicillium species) ซงออกฤทธไมจาเพาะกบลมเลอด (systemic fibrinogenolysis)

ขนาดทใชไดแก 1.5 ลานยนตผสมในสารละลายใหทางหลอดเลอดดานาน 60 นาท ยานอาจทาให

เกดความดนโลหตตา (hypotension) ซงสามารถแกไขไดดวยการหยดยาชวขณะ และใหผปวยนอน

ในลกษณะหวตายกเทาใหสงขน (บญจงและสรพนธ, 2552) หรออาจเกดการแพยาชนดรนแรงได

(anaphylaxis) ถาเคยมประวตแพยากลมเพนนซลลนมากอน หรอเคยไดรบการรกษาดวยยา สเตรป

โตไคเนส มากอนหนาน เนองจากยาอาจทาใหเกดแอนตบอด (antibodies) ทาใหประสทธภาพของ

ยาลดลงไดและอาจเกดอาการแพได

การใหยาละลายลมเลอดนนสามารถทาไดโดยงาย ในทกโรงพยาบาล แต

จ าเปนตองใชอยางระมดระวงเนองจาก อาจเกดภาวะแทรกซอนจากการไดรบยาได โดย

ภาวะแทรกซอนทสาคญคอ การมเลอดออกในสมอง (hemorrhagic stroke) โดยเฉพาะในชวงวน

แรกของการรกษา พบอบตการณการเกดทรอยละ 0.9 ถง รอยละ 1 โดยมปจจยสงเสรม ไดแก ผปวย

สงอาย นาหนกตวนอย ประวตโรคทางหลอดเลอดสมอง (cerebrovascular disease) และความดน

โลหตสง โดยพบเลอดออกมากทสดในบรเวณทมการทาหตถการ (บญจงและสรพนธ, 2552) ใน

การใชยาละลายลมเลอดในแตละครงจงควรมการพจารณาขอหามในการใชยา ดงน (West Coast

District Health Board, 2011)

ขอหามในการใชยาละลายลมเลอด

1. มเลอดออกในสมอง หรอมเลอดออกในสมองโดยไมทราบสาเหต

2. มเนองอกในสมอง ไขสนหลง หรอมความปกตของหลอดเลอดแดง

และหลอดเลอดดาทผดรป

3. เปนโรคสมองขาดเลอดภายใน 6 เดอนทผานมา

4. ผาตดทางระบบประสาทภายใน 6 เดอนทผานมา

5. เคยไดรบการเจาะไขสนหลงในระดบเอวมาไมนาน (Recent lumbar

puncture)

6. สงสยวาอาจเกดจากการฉกเซาะของหลอดเลอดเอออรตา (aortic

dissection)

7. มภาวะเลอดออกงาย

8. มการกระทบกระเทอนทศรษะ หรอการบาดเจบบรเวณใบหนาภายใน

3 เดอนทผานมา

9. ความดนโลหตสงทไมสามารถควบคมได (ความดนโลหตขณะหวใจ

บบตวมากกวา 180 มม.ปรอท หรอความดนโลหตขณะหวใจคลายตวมากกวา 110 มม.ปรอท)

28

10. มเลอดออกในรางกายภายใน 6 สปดาหจากการผาตดใหญ หรอ

ประสบอบตเหต หรอเลอดออกภายใน 6 สปดาห

ขอควรระวงในการใชยาละลายลมเลอด

1. มการฟนหายจากการบาดเจบของระบบหายใจนอยกวา 3 สปดาห

2. เจาะหลอดเลอดในตาแหนงทไมสามารถกดทบหลอดเลอดได

3. ตงครรภ

4. มแผลในกระเพาะอาหาร

5. เปนโรคตบทรนแรง

6. เบาหวานขนจอประสาทตา

7. มการใชยาตานการแขงตวของเลอด (anticoagulant) และมคา INR

มากกวา 2 เทา และมความเสยงสงมากทจะเกดเลอดออกงายหยดยาก

นอกจากการพจารณาขอหาม และขอควรระวงในการใชยาละลายลมเลอดใน

ผ ปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนแลวควรมการตดตามดแลผ ปวย เพอประเมน

ภาวะแทรกซอนทอาจจะเกดจากการไดรบยา และตดตามประเมนประสทธภาพในการรกษาดวยยา

ละลายลมเลอด คอ (บญยงและสรพนธ, 2552)

อนดบแรกตอง ประเมนและเฝาสงเกตอาการเจบแนนหนาอก อาการเหนอยของ

ผปวยและอาการทวไป ตลอดจนตดตามสญญาณชพ และคลนไฟฟาหวใจอยางใกลชด หลงผปวย

ไดรบยาละลายลมเลอด ตองมการตดตามประเมนคลนไฟฟาหวใจ 12 leads ในทก ๆ 30 นาท

ภายในชวงเวลา 90 – 120 นาท หลงไดรบยาละลายลมเลอด เพอประเมนผลการเปดหลอดเลอด

หวใจ หากผปวยมอาการเจบหนาอกลดลง และคลนไฟฟาหวใจแสดงใหเหนวาสวนของเอสท

(ST – segment) ลดลงอยางนอยรอยละ 50 ภายในชวงเวลา 90 – 120 นาท หลงจากทเรมใหยาละลาย

ลมเลอด ซงอาจจะบงชไดวานาจะมการเปดของหลอดเลอดหวใจ และควรมการสงตอผปวยเพอรบ

การรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจในสถานพยาบาลทมความพรอมโดยเรวทสดหาก

อาการเจบหนาอกไมดขน และมสญญาณของการเปดหลอดเลอดภายในชวงเวลา 90 – 120 นาท

หลงเรมใหยาละลายลมเลอด

2. ยาตานการเกาะกลมของเกลดเลอด (antiplatelet agent) ตองใหยาแอสไพรน

(aspirin) รบประทานโดยการเคยวและกลนทนทขนาด 160 – 325 มลลกรม และใหตอใน

ขนาด 300 มลลกรม ใน 1 เดอนแรกตามดวยขนาด 80 – 160 มลลกรม ทกวนตลอดชวต สวนยาอก

ตว คอ โคลพโดเกล (clopidogrel) ซงเปนผลผลตของทโนโพรดน (thienopyridine prodrug) ยาน

เมอเปลยนแปลงในรางกายเปนรปทสามารถทางานได (active metabolites) จะยบยงเกลดเลอดผาน

ทางอะดโนซนไดฟอสเฟส (adenosine diphosphate) ยาชนดนจะมความรนแรงมากกวา แอสไพรน

29

แตจะออนกวา ยาไกลโคโปรตน ทบ/ทรเอ อนฮบเตอร (glycoprotein IIb/IIIa inhibitor) เมอใช

รวมกบยาละลายลมเลอดใหขนาด 300 มลลกรม รบประทานทนท แลวตามดวยขนาด 75 มลลกรม

ตอวน นาน 30 วน (ดารส, 2555)

สาหรบคาแนะนาจากสมาคมแพทยโรคหวใจแหงสหรฐอเมรกา (O’Gara, 2013)

ควรใหแอสไพรน (ขนาด 160 – 325 มลลกรม) และโคพโดเกล (ขนาด 300 มลลกรมในผปวยทอาย

นอยกวาหรอเทากบ 75 ป และใหขนาด 75 มลลกรม สาหรบผปวยทอายมากกวา 75 ป และควรให

รวมกบผปวยทไดรบยาละลายลมเลอด (คณภาพของหลกฐานระดบ IA) และนอกจากนควรใหยา

แอสไพรนไปตลอดชวต (คณภาพของหลกฐานระดบ IA) และใหยาโคพโดเกลขนาด 75 มลลกรม

ตอวน ตลอดไปอยางนอย 14 วน (คณภาพของหลกฐานระดบ IA) หรอใหไปจนครบ 1 ป ในผปวย

โรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนทไดรบการรกษาดวยยาละลายลมเลอด (คณภาพของหลกฐาน

ระดบ IC)

3. ยาตานการแขงตวของเกลดเลอด (anticoagulation) ไดแก ยาแฮปพารน โซเดยม

(unfractionated heparin) ควรใหรวมกบยาละลายลมเลอด ไมควรใชเปนยาเดยว ๆ ในการรกษา

ผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน วธการบรหารยาโดยการฉดยาขนาด 4000 ยนต เขาทาง

หลอดเลอดดาทนท เมอเรมใหยาเรคคอมบแนน ทสช แอคตเวเตอร (rt – PA) หรอยาเทเนคเทบ

เพลส (TNK – tPA) หรออาจจะใหหลงไดรบยาสเตรปโตไคเนสหมดแลว 24 ชวโมง รวมกบการให

ยาทางหลอดเลอดดาอยางชา ๆ ในขนาด 12 ยนตตอกโลกรมตอชวโมง นาน 24 – 48 ชวโมง และ

ควรตรวจหาคาเวลาททาใหเลอดเกดลมเลอดใชเวลานานเทาใด (partial thromboplastin time [PTT])

ทก 6 ชวโมง เพอปรบขนาดยาใหคาเวลาททาใหเลอดเกดลมเลอด (PTT) อยท 2.0 – 2.5 เทาของคา

ปกต

ยาอกชนดทใช คอ แฮปพารนขนาดโมเลกลตา (low molecular weight heparin)

เชน ยาอนอปซาพารน (enoxaparin) โดยใหในขนาด 1 มลลกรมตอกโลกรม ฉดเขาใตผวหนง

ทก 12 ชวโมง นาน 24 – 48 ชวโมง และควรลดขนาดยาเหลอ 0.75 มลลกรมตอกโลกรม ถาผปวย

อาย 75 ป หรอฉดเพยงวนละ 1 ครง ถาผปวยมคาของเสยจากการทางานของไตผดปกต (creatinin

clearance) จากการคานวณ (สตร Cokcroft – Gault formular) ตากวา 30 มลลลตรตอนาท

การรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ (percutaneous coronary intervention [PCI])

โรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน เปนโรคทเกดจากการมพยาธสภาพของหลอด

เลอดแดงทนาเลอดไปเลยงหวใจมการตบตน จากการมลมเลอดอดตนสงผลใหกลามเนอหวใจสวน

30

ทรบเลอดจากหลอดเลอดดงกลาวเกดการขาดเลอด และในทสดกลามเนอหวใจในสวนนนกจะตาย

ถงแมวาการรกษาดวยยาละลายลมเลอดจะสามารถลดอตราการตายจากภาวะกลามเนอหวใจตาย

เฉยบพลนได แตจากการศกษาถงผลของยาละลายลมเลอดตอการสลายลมเลอดในหลอดเลอดหวใจ

โดยดจากการฉดส (coronary angiogram) พบวา มผปวยเพยงรอยละ 50 ถง รอยละ 70 เทานนทรอย

อดตนของหลอดเลอดหวใจสามารถเปดออกไดดวยฤทธยา นอกจากนยงพบวา การใชยาละลายลม

เลอด ไมมผลในการรกษารอยโรคเดมทมการตบตนของหลอดเลอดหวใจ ซงจะสงผลใหกลบมาม

การอดตนของหลอดเลอดหวใจซาไดสงมาก (เกรยงไกรและวรช, 2555)

จากการศกษาพบวา การทาหตถการดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจมประโยชน

และเปนทยอมรบมากขนในการรกษาผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน จากการศกษาของ

คเลย, เบารา, และกรเนส (Keeley, Boura, & Grines, 2003) ซงศกษาจากงานวจยจานวน 23 เรอง ใน

ผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนจานวน 7,737 ราย ทไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอด

เลอดหวใจ และไดรบการรกษาดวยยาละลายลมเลอด พบวา การรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอด

หวใจใหผลดกวาการรกษาดวยยาละลายลมเลอด โดยทการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ

มอตราการเสยชวตเพยง รอยละ 7 เมอเปรยบเทยบกบการรกษาดวยยาละลายลมเลอดทมอตราการ

เสยชวตถง รอยละ 9 ของการรกษาดวยยาละลายลมเลอด มอตราการกลบมาตายซาของกลามเนอ

หวใจเพยง รอยละ 3 เมอเปรยบเทยบกบการไดรกษาดวยยาละลายลมเลอดทมอตราการกลบมาเปน

ซาถง รอยละ 7 นอกจากนจากศกษาของซมและคณะ (Sim et al., 2012) พบวา ผปวยทไดรบการ

รกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ มอตราการเสยชวตลดลง (รอยละ 3.1 เทยบกบ รอยละ

10.1) มอบตการณการเสยชวตดวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนนอยกวา (รอยละ 3.8 เทยบกบ

รอยละ 11.0) และ 12 เดอนหลงการรกษาผปวยไมปรากฏอาการเจบหนาอก เมอเทยบกบกลมท

ไดรบการรกษาดวยยาเพยงอยางเดยว

ถงแมวาการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ จะสงผลดกวาการรกษาดวย

ยาละลายลมเลอด แตยงพบวา ไมสามารถใหการรกษาผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนดวย

การถางขยายหลอดเลอดหวใจแบบปฐมภมไดทกราย อาจเนองมาจากปจจยหลายประการทงดาน

ความพรอมของโรงพยาบาลในการทาหตถการขยายหลอดเลอดหวใจ การขนสงผปวยและการรบร

ของผปวยตอการเกดโรค จากขอมลการขนทะเบยนของผปวยพบวา มผปวยประมาณรอยละ 7

เทานนทไดรบการถางขยายหลอดเลอดหวใจภายในเวลา 2 ชวโมงหลงเกดอาการ และประมาณ

รอยละ 30 รายทไดรบการรกษาภายใน 3 ชวโมง (เกรยงไกรและวรช, 2555) ผปวยบางรายจง

จาเปนตองไดรบการรกษาดวยยาละลายลมเลอดกอนทจะสงตอผปวย เพอรบการรกษาดวยการถาง

ขยายหลอดเลอดหวใจ ซงการทาหตถการถางขยายหลอดเลอดหวใจหลงไดรบยาละลายลมเลอด

แบงเปน 4 ประเภทไดแก

31

1. การถางขยายหลอดเลอดหวใจในผปวยทไดรบการรกษาดวยยาละลายลมเลอด

แลวไมสามารถเปดขยายหลอดเลอดหวใจไดสาเรจ (unsuccessful fibrinolysis) โดยหากทาไดภาย

12 ชวโมง หลงไดรบยาละลายลมเลอด (rescue PCI) ซงสามารถวนจฉยไดจากการทผปวยยงคงม

อาการเจบแนนหนาอก ตรวจประเมนคลนไฟฟาหวใจแลวยงพบวา สวนของเอสทยงยกสง (ST

elevation) หลงจากไดรบยาละลายลมเลอดไปแลว 45 – 60 นาท (Silber et al., 2005)

ขอดของการถางขยายหลอดเลอดดวยวธน คอ สามารถลดอตราการเสยชวต และ

ผลรวมอตราการเสยชวต หรอการกลบมาตายซาของกลามเนอหวใจ โดยเฉพาะกลมทมภาวะชอกท

มสาเหตมาจากหวใจ (cardiogenic shock) ผทมอายนอยกวา 75 ป หรอมภาวะหวใจลมเหลว หรอม

การขาดเลอดของกลามเนอหวใจหองลาง และมภาวะหวใจเตนผดจงหวะ ควรทจะไดรบการรกษา

ดวยวธน (เกรยงไกรและวรช, 2555)

2. การถางขยายหลอดเลอดหวใจทมการวางแผนไวลวงหนาแลวภายในเวลา 90 –

120 นาทหลงไดรบยาละลายลมเลอด (Wijns et al., 2010) โดยไมรอดผลของยาละลายลมเลอดวา

สามารถเปดขยายหลอดเลอดหวใจไดสาเรจหรอไม (facilitated PCI or immediate PCI) (เกรยงไกร

และวรช, 2555)

3. การถางขยายหลอดเลอดในผปวยทไดรบยาละลายลมเลอดมาแลว ยงพบวา

สวนของเอสทจะลดลงนอยกวาครงหนง และผปวยยงคงมอาการเจบหนาอกอย ควรสงตอผปวยไป

ทาหตถการถางขยายหลอดเลอดหวใจ (delayed routine PCI) เนองจากการใหยาละลายลมเลอดซา

จะไมเกดประโยชน ในผปวยทประสบความสาเรจ คอผปวยทไดรบถางขยายหลอดเลอดหลงไดรบ

ยาละลายลมเลอดภายใน 12 ชวโมง ผปวยทไมมอาการเจบหนาอกและการไหลเวยนเลอดคงท

ภายในเวลา 12 – 24 ชวโมง หรออาจจะภายใน 60 ชวโมง ยงคงจะไดรบประโยชนจากการถางขยาย

หลอดเลอดหวใจ แตในผปวยทไมมอาการเจบหนาอกหลงไดรบยาละลายลมเลอดไปแลว 3 – 24

วน การรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจอาจจะไมไดรบประโยชน (Wijns et al., 2010)

4. การขยายหลอดเลอดหวใจ ในผปวยทไมมโอกาสไดรบการรกษาดวยการถาง

ขยายหลอดเลอดหวใจในระยะเฉยบพลน แมวาผปวยจะไดรบยาละลายลมเลอดหรอไมกตาม หรอ

หลงผปวยไดรบการรกษาดวยยาละลายลมเลอด 2- 3 วน ทยงคงมรอยโรคตบตนอย (delayed PCI)

และสามารถลดการขาดเลอดของกลามเนอหวใจได (เกรยงไกรและวรช, 2555)

การรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ เปนหตถการตกแตงหลอดเลอดหวใจ

โดยผานทางผวหนงเขาสหลอดเลอดหวใจ โดยการเจาะหลอดเลอดผานทางผวหนงแลวสอดสาย

สวนชนดพเศษเขาไปในหลอดเลอดหวใจ เพอขยายหรอถางขยายหลอดเลอดหวใจทตบ และอาจจะ

ตองมวธการเพอคงสภาพรเปดของหลอดเลอดหวใจใหกวางขน หรอคายนไมใหรเปดของหลอด

เลอดหดกลบมาปดใหม (เสาวนย, 2552) ตามคาแนะนาของสมาคมแพทยโรคหวใจแหง

32

สหรฐอเมรกา (O’ Gara et al., 2013) การรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจใหมประสทธภาพ

นนควรทาภายในเวลาไมเกน 12 ชวโมง หลงเกดอาการเจบแนนหนาอก นอกจากนยงพบวา การ

รกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจแบบปฐมภม (primary PCI) หากทาในชวงเวลาตงแตผปวย

เรมมอาการเจบแนนหนาอกถงเวลาทไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอด (symptom – to –

balloon time) นอยกวา 2 ชวโมง จะมขนาดของกลามเนอหวใจทตาย (infract size) ในขนาดเลก

ทสด ในขณะทชวงเวลาตงแตผปวยมอาการถงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ

นานกวา 3 ชวโมง จะมขนาดการตายของกลามเนอหวใจทใหญ ตามมาตรฐานนนนนกาหนดระยะ

ของการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ โดยนบระยะเวลาตงแตผปวยมาถงโรงพยาบาลจน

ไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจตองไมเกน 90 นาท ถาเกนกวานจะถอวามความ

ลาชาในการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ

สาหรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดในประเทศไทย แนวทางการรกษา

จะเปนไปตามคาแนะนาของสมาคมแพทยโรคหวใจแหงประเทศไทย (สรพนธ, 2557) ในการรกษา

โรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนในระยะเฉยบพลน ซงการรกษาจะขนอยกบบรบทของแตละ

โรงพยาบาลดวยวาโรงพยาบาลนน ๆ มความพรอมในการใหการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอด

หวใจหรอไม โดยหากวนจฉยไดวาผปวยมภาวะกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนชนดสวนของเอสท

ยกสง หากผปวยมอาการเจบแนนหนาอกไมเกน 12 ชวโมง แนะนาใหสงตอผปวยไปรบการรกษา

ดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจชนดปฐมภม (primary PCI) โดยตองดาเนนการสงตอผปวยให

เสรจสนภายใน 90 นาท หลงจากผปวยมาถงโรงพยาบาล และหากคดวาไมสามารถเตรยมทม

สาหรบถางขยายหลอดเลอดหวใจภายในเวลา 90 นาท หลงจากผปวยมาถงโรงพยาบาลได ให

พจารณาใหการกษาดวยยาละลายลมเลอดเปนลาดบแรก สาหรบผปวยโรคกลามเนอหวใจตาย

เฉยบพลนชนดไมมสวนของเอสทยกสง ทนททวนจวามภาวะน ผปวยจะไดรบการรกษาเบองตน

ดวยยาตานเกลดเลอด ยาตานการแขงตวของเลอด และยาบรรเทาอาการเจบหนาอก จนกระทงผปวย

อาการดขน 3 ถง 5 วน และควรสงตอผปวยเพอทาการตรวจพเศษ เชน การตรวจสมรรถหวใจ หรอ

การฉดส เพอดรอยโรคของหลอดเลอด และควรสงตอผปวยทมความเสยงไปรบการรกษาดวยการ

ถางขยายหลอดเลอดหวใจตอไป

สาหรบโรงพยาบาลทผวจยทาการเกบขอมล เปนโรงพยาบาลระดบตตยภมทม

ความพรอมในการใหการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจชนดปฐม (primary PCI) หาก

ผปวยเขาเกณฑในการรกษา และทมมความพรอมในขณะนน โดยในผปวยทไดรบการรกษาดวย

การถางขยายหลอดเลอดหวใจชนดปฐมภม หลงไดรบการถางขยายหลอดเลอดหวใจจะพกรกษาใน

โรงพยาบาล เพอตดตามอาการและการเปลยนของคลนไฟฟาหวใจประมาณ 3 ถง 5 วน จงจะ

จาหนายออก สาหรบผปวยทแพทยนดมาทาการฉดส (coronary angiography) และพบวา มรอยโรค

33

ทสามารถถางขยายหลอดเลอดหวใจได แพทยจะพจารณาถางขยายหลอดเลอดหวใจซงสวนใหญจะ

ใชขดลวดคายน (stent) หลงไดรบการรกษาผปวยจะพกรกตวทโรงพยาบาลเพยง 1 คน และหากไม

มภาวะแทรกซอนผปวยสามารถกลบบานได

ตาแหนงในการใสสายสวนหวใจ และการดแล

ในปจจบนการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจเปนหตถการทสามารถเปด

ขยายหลอดเลอดไดอยางรวดเรว และชวยลดอตราการกลบมาตายซาของกลามเนอหวใจ และชวย

ลดอตราการเสยชวต ซงทาไดโดยการใสสายสวนชนดพเศษผานทางผวหนงไปทางหลอดเลอดแดง

ใหญทสามารถเชอมตอถงหลอดเลอดของหวใจได โดยตาแหนงทนยมใสสายสวนผานทางผวหนง

ม 2 ตาแหนงดงน (เสาวนย, 2552)

1. การถางขยายหลอดเลอดหวใจผานหลอดเลอดทขาหนบ (femoral artery)

โดยทวไปนนภายหลงการฉดสหลอดเลอดหวใจสาเรจ แพทยจะทาการดงสายตรวจและทอนาออก

จากหลอดเลอดแลวกดตรงตาแหนงทแทงบรเวณขาหนบ เพอใหเลอดหยดไหลเปนเวลาประมาณ

10 – 15 นาท ผปวยจงตองนอนราบอยกบเตยง หามขยบและงอขาขางทแทงหลอดเลอด โดยอาจใช

หมอนทรายกดทบตรงตาแหนงนนเอาไวตออก 2 ชวโมง และหลงจากนนผปวยยงไมสามารถขยบ

งอขา ลกนง หรอเดนไดจนกวาจะพน 4 – 6 ชวโมง หลงเสรจสนการตรวจ สวนในผปวยทไดรบ

การถางขยายหลอดเลอดหวใจและใสขดสวดคายน ซงผปวยจาเปนตองไดรบยาบางชนด เพอ

ปองกนไมใหเกดลมเลอดอดตนเสนเลอดในขณะททาการรกษา ยาดงกลาวนนจะทาใหเลอดออก

งายหยดยาก โดยเฉพาะเลอดทออกจากบาดแผลทแทงเขม เพราะฉะนนภายหลงทผปวยไดรบการ

ถางขยายหลอดเลอดหวใจผานหลอดเลอดทขาหนบ จงจาเปนตองคาทอนาไวในหลอดเลอดตออก

ประมาณ 4 ชวโมง เพอรอใหยาทใชในขณะทาหตถการหมดฤทธกอนจงสามารถเอาทอนาออกได

และกดแผลตออกสกระยะ สวนใหญผปวยตองนอนอยกบเตยงประมาณ 8 – 12 ชวโมงภายหลงการ

ถางขยายหลอดเลอดหวใจสาเรจ

2. การถางขยายหลอดเลอดหวใจผานหลอดเลอดแดงบรเวณขอมอ (radial artery)

โดยหลอดเลอดแดงทนยมใชคอ หลอดเลอดทสามารถคลาชพจรใกลกบขอมอทางดานนวหวแมมอ

(radial artery) ซงแพทยผชานาญสามารถสอดสายสวนไปจนถงหลอดเลอดของหวใจ เพอทาการ

ฉดสหรอถางขยายหลอดเลอดหวใจไดเชนเดยวกบหลอดเลอดทบรเวณขาหนบ เนองจากหลอด

เลอดทขอมอมขนาดเลกและอยตน ทาใหแพทยสามารถดงสายสวนและทอนาออกจากหลอดเลอด

ไดทนทภายหลงเสรจสนการฉดส หรอแมแตภายหลงการถางขยายหลอดเลอดหวใจโดยการใชกอน

กอซปดบรเวณแผลทแทงเขมไวเทานน ผปวยสามารถลกเดนและทากจวตรไดตามปกต เพยงแตไม

34

ควรพบหรองอขอมอทใชตรวจเปนเวลาประมาณ 6 – 8 ชวโมง นอกจากนยงพบวา การใชหลอด

เลอดทขอมอมโอกาสเกดอนตรายตอหลอดเลอด หรอพบปญหาการเสยเลอดไดนอยกวาหลอด

เลอดบรเวณขาหนบมาก สวนขอจากดสาหรบการใชหลอดเลอดบรเวณขอมอในการฉดส หรอการ

ถางขยายหลอดเลอดหวใจนน คอหลอดเลอดมขนาดเลก ซงอาจเปนขอจากดในการใสอปกรณหรอ

สายสวนบางชนดทมขนาดใหญ ผปวยทมปญหาของหลอดเลอดบรเวณขอมอ และผปวยทเคยผาตด

ทาเสนเลอดบรเวณแขนสาหรบฟอกไต

การเตรยมผปวยในการทาหตถการถางขยายหลอดเลอดหวใจ

การรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจจาเปนตองมการเตรยมพรอมผปวย

ทงดานรางกาย จตใจ และการปฏบตตวตาง ๆ เพอใหผปวยสามารถปฏบตตวไดอยางถกตอง และ

ปองกนภาวะแทรกซอนตาง ๆ ทอาจจะเกดขน ซงในการดแลผปวยสามารถแบงไดเปน 3 ระยะ

(สมาคมแพทยโรคหวใจแหงประเทศไทยในพระบรมราชปถมภ, 2554) ดงน

การเตรยมผปวยกอนการตรวจ

1. ควรใหยาลดระดบความวตกกงวลแกผปวย

2. ผปวยทมประวตแพสารทบแสง หรอแพอาหารทะเลอยางรนแรง ควร

ไดรบยาสเตยรอยด (steroid) และยาแกภมแพ (antihistamine) อยางนอย 24 ชวโมง และควรใช สาร

ทบรงสชนดนอนไอออนก (non – ionic)

3. ผปวยทมภาวะไตวายเรอรงจาเปนตองไดรบการดแล ดงน

3.1 การใหสารนาอยางเพยงพอ

3.2 ใชสารทบรงสปรมาณนอยทสด และควรใชสารทบรงสชนด

นอนไอออนก

3.2 ควรใช อะซตลซสเตอน (acetylcysteine) กอนการสวนหวใจ

พบวา สามารถลดอบตการณการเกดภาวะเปนพษตอไตได (nephrotoxicity)

4. ผปวยเบาหวานควรไดรบการดแล ดงน

4.1 ควรลดปรมาณอนซลนในกรณทอดอาหารกอนการทา

หตถการ

4.2 ผปวยทรบยาเมทโฟมน (metformin) และมไตวายเลกนอย

นน แมวาจะมรายงานไมมากนกวาจะเกดภาวะเลอดเปนกรด แตมคาแนะนาใหงดยาในวนทรบการ

ตรวจจนกวาคาของเสยในรางกาย (creatinine) จะปกตซงสวนใหญจะประมาณ 48 ชวโมง หลงทา

หตถการ

35

5. ผปวยทไดรบยาตานเกลดเลอด และยาตานการแขงตวของเลอด

5.1 ผปวยทไดรบยาตานเกลดเลอดไมจาเปนตองหยดยา

5.2 ผปวยทไดรบยาวารฟารน (warfarin) ควรเลอนการทา

หตถการไปกอนจนกวาคาไอเอนอาร (International Normalized Ratio [INR]) นอยกวา 1.8

5.3 ผปวยทไดรบยาวารฟารน และจาเปนตองทาหตถการให

ตรวจคาไอเอนอาร (INR) ถามากกวา 1.8 เทา อาจใหวตามนเค หรอพลาสมา (fresh frozen plasma)

กอนการทาหตถการ

5.4 ผปวยทไดรบยาแฮปพารน (heparin) ไมจาเปนตองหยดยา

กอนการทาหตถการ

5.5 คาระยะเวลาทเลอดกลายเปนลมเลอด (active clotting time

[ACT]) ทเหมาะสม ดงน

5.5.1 ขณะทาหตถการควรมคาระยะเวลาทเลอดกลาย

เปนลมเลอด (ACT) ไมตากวา 300 วนาท

5.5.2 ถาหากไดรบยากลมไกลโคโปรตน ทบ/ทรเอ อนฮ

บเตอร (glycoprotein IIb/IIIa inhibitors) ควรมคาระยะเวลาทเลอดกลายเปนลมเลอด (ACT) ไมตา

กวา 200 – 250 วนาท

5.5.3 ควรนาสายสวนออกจากรางกายถาคาระยะเวลาท

เลอดกลายเปนลมเลอด (ACT) นอยกวา 175 วนาท

ขณะทาการตรวจ

1. ตองใชเทคนคปราศจากเชอ รวมทงการสวมหมวก หนากาก และเครอง

ปองกนรงสทอาจจะกระทบตาได

2. การสวนหวใจ

2.1 การตรวจวดความดนโลหตในหวใจหองลางซายมความจา

เปนลดลงในปจจบน เนองจากสามารถดจากการตรวจคลนสะทอนหวใจ (echocardiography) ได

2.2 การตรวจโดยการกระตน (provocative test) ทมขอบงช ดงน

2.2.1 การใหสารนาในปรมาณมากอยางรวดเรว เพอ

ตรวจการไหลเวยนเลอดในกรณทเยอหมหวใจไมขยาย (constrictive pericarditis) หรอโรค

กลามเนอหวใจจากดการขยายตว (restrictive cardiomyopathy)

2.2.2 การใหยาลดแรงตานทานของหลอดเลอดขณะ

หวใจบบตว (afterload) เพอตรวจ maximal intraventricular gradient ในโรคกลามเนอหวใจโต

(hypertrophic cardiomyopathy) การตบของหลอดเลอดเอออรตา (aortic stenosis) ทมปรมาณเลอด

36

ทออกจากหวใจนอย (low output) และมคาระดบของการเปลยนแปลงความดนทหลอดเลอด

เอออรตา (pressure gradient) ปกตหรอใกลปกต

2.2.3 การใชยากระตนการหด หรอคลายตวของหลอด

เลอดโคโรนาร (มกใชรวมกบการวดคาแรงดนตาง ๆ ในหลอดเลอด)

2.2.4 การใหยาขยายหลอดเลอดทปอด (pulmonary

vasodilators) ในผปวยทมแรงดนเลอดแดงในปอดสง

3. ควรใชเทคนคทถกตอง เชน การฉดสารทบรงสในปรมาณทมากพอ

การถายภาพในมมทตางกนหลายทา เปนตน

ภายหลงการตรวจ

การกดหามเลอดดวยวธตาง ๆ อยางเหมาะสม

1. กดดวยมอ

2. กดดวยเครองมอกดหามเลอด

3. ใชอปกรณตดจากภายนอก (percutaneous closure device) เชน

collagen plug suture device

4. ควรเกบสถตการเกดกอนเลอด (hematoma) และหลอดเลอด

แดงโปงพองเทยม (pseudo aneurysm) จากการใชอปกรณตาง ๆ

5. ควรบนทกขอมลตาง ๆ และเกบรกษาภาพถายตาง ๆ อยาง

นอย 7 ป

วธการถางขยายหลอดเลอดหวใจ

วธการถางขยายหลอดเลอดหวใจผานทางผวหนงเขาสหลอดเลอดแดงของหวใจ

เพอถางขยายหลอดเลอดทตบแคบนนสามารถทาไดหลายวธ (เสาวนย, 2552) ดงน

1. การขยายหลอดเลอดหวใจดวยบอลลน การรกษาโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบ

พลน ผานไปยงหลอดเลอดหวใจทตบ มขนตอนในเบองตนเหมอนกบการฉดสหลอดเลอดหวใจ

เพยงแตใชสายนา (guiding catheter) ทมขนาดเสนผานศนยกลางดานในใหญกวาสายตรวจทใชใน

การฉดส (diagnostic catheter) เมอปลายสายนาอยในหลอดเลอดหวใจแลว แพทยจะทาการสอด

เสนลวดขนาดเลกกวาเสนผมผานสายนา เขาไปจนปลายเสนลวดผานเลยจดทมการอดตนของเสน

เลอดหวใจ หลงจากนนแพทยจะใชเสนลวดเปนแกนชวยนาสายชนดพเศษทมบอลลนตดอยตรง

สวนปลาย ใชภาพเอกซเรยทเหนบนจอชวยในการวางตาแหนงบอลลนใหตรงกบจดทมการตบแคบ

ของหลอดเลอดหวใจ แลวใชแรงดนทาใหบอลลนถางขยายออก แรงดนของบอลลนจะผลกดนรอย

37

ตบแคบของหวใจใหขยายออก เพอใหเลอดไหลเวยนไปเลยงกลามเนอหวใจใหสะดวก หลงจากนน

จงดงบอลลนออกจากตวผปวยจงเปนการเสรจสน บางครงอาจจาเปนตองใชบอลลนมากกวาหนง

ลก

2. การถางขยายหลอดเลอดหวใจดวยขดลวด (stent) นน เมอแพทยพจารณาเหนวา

รอยตบยงขยายไดไมกวางพอ หรอเพอลดการตบซาของหลอดเลอดหวใจ แพทยจะทาการนาสาย

สวนทมขดลวดอยทปลายสายสวนใสเขาไปยงบรเวณทเคยตบ และขยายขดลวดใหขดลวดกาง

ออกไปสมผสและยดตดกบผนงหลอดเลอด เมอไดผลเปนทนาพอใจสายสวนทงหมดจะถกนาออก

นอกรางกาย เหลอเพยงทอเลกๆ ทเปนทางเขาของสายตาง ๆ ซงจะถกดงออกเมอยาปองกนการ

แขงตวของเลอดหมดฤทธลง หลงจากนนแพทยจะกดแผลอยนานประมาณ 10 -15 นาท และผปวย

ตองนอนราบไมงอขาในกรณทาทตนขาเปนเวลาอยางนอย 4 – 6 ชวโมง หากไมมภาวะแทรกซอน

ใด ๆ ผปวยสามารถกลบบานได

ขดลวดทใชในการถางขยายหลอดเลอดหวใจนนจะมลกษณะเปนตาขาย ทาจาก

โลหะ ประกอบดวย นตนอล (nitinol), สเตรนเลส สตล (stainless steel) และโคบาท โครเมยม

(cobalt chromium) ซงจะมลกษณะคลายสปรงและมความยดหยน วางในเสนเลอดแดงอาเตอร

(artery) โดยวางขดลวดอยบนบอลลนในลกษณะแฟบ เมอใสบอลลนเขาไปในหลอดเลอด และ

ขยายบอลลนแลวขดลวดจะขยายออก และดนตวเขาไปในผนงหลอดเลอดดานในของหลอดเลอด

หวใจ ซงจะทาใหหลอดเลอดแดงหวใจขยายคงตว หลงจากนนบอลลนจะแฟบลง และจะดง

บอลลนออกขณะทขดลวดยงฝงตว และถางขยายหลอดเลอดอยในหลอดเลอดหวใจ ปจจบนขดลวด

ทนามาใชมดวยกน 2 ชนด คอ

1. ขดลวดแบบแบร – แมนทอล (Bare – Metal Stent) เปนขดลวดทไมไดมการ

เคลอบยาเอาไว เพอแกไขปญหาการตบซาทนทจากการเกดแรงหดตวของหลอดเลอด (elastic

recoil) แตยงพบวา เกดปญหาการตบซาในบรเวณขดลวดนนไดอก (instent restenosis) ในเวลา

ตอมา

2. ขดลวดแบบเคลอบยา (Drug – eluting Stent) เปนขดลวดทมลกษณะเคลอบ

ดวยยา โดยใชสารโพลเมอร (polymer) เปนตวกาหนดขนาด และระยะเวลาในการแทรกซมของยา

จากขดลวดเขาสบรเวณทมการบาดเจบของผนงหลอดเลอด ซงยาทใชเคลอบอยมทงทเปน

ไซโตทอกซน (cytotoxin drug) เชน ยาอะตโนมยซน ด (actinomycin D), เพคลทาเซล (paclitaxel)

หรอเปนไซโตสเตตก (cytostatic drug) เชน เดกซาเมทาโซน (dexamethasone), ซโรลมส

(sirolimus) เพอใหยาเหลานไปยบยงกระบวนการแบงตว (proliferative) ของเซลลกลามเนอเรยบ

(smooth muscle cell) และของเหลวภายนอกเซลล (extracellular matrix) ซงจะทาใหเกดการตบซา

ภายในขดลวด โดยขดลวดชนดเคลอบยาทมใชอยในปจจบนม ดงน

38

2.1 ขดลวดทเคลอบดวยยาซโรลมส (sirolimus drug – eluting stent)

จดเปนขดลวดกลมแรกทมการเคลอบยาไว โดยยาทใชเคลอบคอ ซโรลมส ซงยาจะถกปลอยออกท

ละนอยในการชวยปองกนการเกดการขยายตวของเนอเยอ เปนยาทใชในการปองกนการเกดการ

ปฏเสธของการเปลยนถายอวยวะ ยบยงการเจรญของเซลล โดยการยบยงการผลตดเอนเอ (DNA) ยา

ตวนจะถกปลอยออกจนหมดภายในเวลา 30 วน หลงจากมการใสขดลวดชนดนแลว

2.2 ขดลวดทเคลอบดวยยาเพคลทาเซล (paclitaxel – eluting stent [PES])

เปนขดลวดทเคลอบดวย ยาเพคลทาเซล ซงเปนยายบยงการแบงตวของเซลล (anti-proliferative

compounds) เดมเปนยาทใชยบยงการเจรญเตบโตของเนองอก และการแบงตวของเซลล

2.3 ขดลวดทเคลอบดวย ยาโซทาโรลมส (zotarolimus – eluting stent) ซง

เปนยาทเปนอนพนธของยาซโรลมส

3. การใชหวกรอเพชร (rotational atherectomy) หวกรอเพชรเปนอปกรณทใชกรอ

แผนไขมนทแขง ซงบอลลนไมสามารถขยายได สวนของหวทใชกรอมลกษณะเปนรปวงร โดย

สวนปลายของหวกรอจะมกากเพชรฝงอยทาใหสามารถกรอตดแผนไขมน โดยจะใชในการ

รกษาการอดตนของหลอดเลอดหวใจทคราบไขมนและหนปนเกาะตวหนาแนนมาก หรอมรอยตบ

ยาว และไมสามารถขยายหลอดเลอดดวยบอลลนไดในเบองตน หรอเสนเลอดมขนาดเลก โดยจะตด

คราบไขมน หรอหนปนออกเปนเศษเลกๆขนาดไมเกน 10 ไมครอน หวกรอดงกลาวจะหมนดวย

ความเรวรอบประมาณ 140,000 ถง 200,000 รอบตอนาท สงทอดตนจะถกสลายออกเปนอนภาคเลก

ๆ ซงมขนาดเลกมากพอทจะไหลเวยนในระบบหลอดเลอดอยางปลอดภยกอนทจะถกกาจดออกจาก

รางกาย อยางไรกตามอาจเกดภาวะแทรกซอน เนองจากอนภาคขนาดเลก (micro embolization) เกด

การอดตนทาใหไมสามารถไหลเวยนได ทาใหมการขาดเลอด หรอยงคงมการไหลเวยนอยแต

ไหลเวยนชา

4. การตรวจโดยใชคลนความถสง (intravascular ultrasound) เพอดโครงสรางของ

หลอดเลอด และชวยในการประเมนพยาธสภาพของผนงหลอดเลอดหวใจโคโรนาร กอนและ/ หรอ

หลงการทาหตถการขยายหลอดเลอดหวใจ

การรกษาดวยการผาตดทาทางเบยงหลอดเลอดหวใจ (coronary artery bypass graft

[CABG])

การผาตดทาทางเบยงหลอดเลอดหวใจ เปนวธการรกษาโรคกลามเนอหวใจตาย

เฉยบพลนอกวธหนง นอกเหนอจากการรกษาดวยยา และการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอด

39

หวใจ โดยการรกษาดวยการผาตดทาทางเบยงหลอดเลอดหวใจเปนการรกษาทมประสทธภาพ

สามารถรกษาอาการเจบหนาอกไดด และหวงผลการรกษาในระยะยาว สามารถลดอตราการ

เสยชวตกะทนหนจากโรคหวใจ และผปวยมชวตทยนยาวขน การรกษาดวยการทาทางเบยงหลอด

เลอดหวใจ ปจจบนจะเปนการผาตดโดยใชเครองปอดหวใจเทยม (on - pump CABG) และแบบไม

ใชเครองปอดหวใจเทยม (off – pump CABG) โดยมขอบงชในการผาตดทาทางเบยงหลอดเลอดใน

ผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนชนดยกสง ดงน (ปณณฤกษ และพนธศกด, 2551)

1. มการขาดเลอดมากขน และไมตอบสนองตอการรกษาดวยยาอยางเตมท

2. เกดภาวะแทรกซอนจากโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน มการขาดเลอดของ

ผนงกนหวใจหองลาง มความผดปกตของลนหวใจทกนระหวางหองบนซายและหองลางซาย

(mitral valve insufficiency)

3. ภาวะชอกทมสาเหตจากหวใจ

4. มภาวะหวใจหองลางซายผดปกตทคกคามถงชวต

การปองกนการกลบเปนซาของโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน (secondary prevention)

การปองกนการกลบเปนซาของโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน หมายถง การทา

ไมใหเกดการกลบเปนซาของโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน โดยการใหคาแนะนาจากบคคลากร

ทางการแพทยและการดแลตวเองของผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน โดยมวตถประสงค

คอ ปองกนการเกดซาของโรคหลอดเลอดหวใจ ทงนเพอสขภาพทดของผปวย และลดคาใชจายทจะ

เกดขนจากการเจบปวยดวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน (ปยะมตรและสกจ, 2551) โดยการ

ปองกนการกลบเปนซาของโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน ประกอบดวย การรกษาดวยยา ซง

สวนใหญจะเนนทการควบคมปจจยเสยง และการปรบเปลยนพฤตกรรมเสยง ไดแก การควบคม

นาหนก การออกกาลงกาย การเลกสบบหร และการควบคมอาหาร (Hall & Lorenc, 2010) โดยม

รายละเอยด ดงน

1. การรบประทานยา จากปจจยเสยงตาง ๆ ทาใหผปวยโรคกลามเนอหวใจตาย

เฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ มโอกาสกลบมาเปนโรคกลามเนอ

หวใจตายซา การรบประทานยาเปนสวนหนงทชวยควบคมและลดปจจยเสยงเหลานนโดยยาทใชใน

การควบคมปจจยเสยงตามคาแนะนาในการปองกนขนทตยภมของสมาคมแพทยโรคหวใจแหง

สหรฐอเมรกา (Smith et al., 2011) ดงน

40

1.1 ยาตานการเกาะกลมของเกลดเลอด แอสไพรน (aspirin) เปนยาตาน

การแขงตวของเกลดเลอด ทสามารถลดการเกดโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนซาได (Hall &

Lorenc, 2010) ขนาดทใชในการรกษาตอเนองคอ การใหแอสไพรนในผปวยทไมมขอหามในการ

ใชโดยใหในขนาด 81 – 182 มลลกรมทกวนตลอดชวต (คณภาพของหลกฐาน IA) สาหรบผปวยมม

ขอหามในการใชยาแอสไพรน เชน มอาการแพ แนะนาใหใชยาคอลพโดเกล (clopidogrel) 75

มลลกรมทกวน (คณภาพของหลกฐาน IB) นอกจากนยงแนะนาใหใชกลมยบยงตวรบ พทวาย

ทเวนท (P2Y12 receptor antagonist) รวมกบใหยาแอสไพรนในผปวยโรคกลามเนอหวใจขาดเลอด

และผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ

ดวยขดลวดประเภทตาง ๆ เชน ขดลวดชนดแบร – เมททอล (bare – metal stent) หรอขดลวดเคลอบ

ดวยยา (drug – eluting stent) โดยเลอกใชยาตวใดตวหนงคอ คอลพโดเกล (clopidogrel) 75

มลลกรมทกวน พาซเกล (prasugrel) 10 มลลกรมทกวน หรอทกาเกลเลอ (ticagrelor) 90 มลลกรม 2

ครงตอวน ควรใหอยางนอย 12 เดอน (คณภาพของหลกฐาน IA)

1.2 ยาลดความดนโลหตสงและการควบคมความดนโลหต ความดน

โลหตทสง ถอวาเปนปจจยเสยงอยางหนงททาใหเกดโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน โดยผปวยท

มความดนโลหตสงมากกวาหรอเทากบ 140/90 มลลเมตรปรอท ควรไดรบการรกษาควบคมความ

ดนโลหต โดยยาทเลอกใชคอ กลมปดกนเบตา (beta - blocker) ซงพบวา ยากลมนจะชวยลดการเกด

โรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนซา (recurrent myocardial infarction) ลดอตราการตายอยาง

กะทนหนจากโรคหวใจ (sudden cadiac death) และลดอตราการเสยชวตจากโรคของหลอดเลอด

หวใจ (Hall & Lorenc, 2010) และหรอใหยากลมยบยงแองจโอเทนวน คอนเวรตตง เอนไซม

(Angiotensin Converting Enzyme inhibitors) รวมกบการปรบเปลยนพฤตกรรม ไดแก การควบคม

นาหนก การออกกาลงกาย การลดปรมาณแอลกอฮอล การลดอาหารทมโซเดยม เนนเพมการ

รบประทานผกผลไมสด และลดผลตภณฑอาหารทมไขมนสง (Smith et al., 2011)

1.3 ยาลดไขมนในเลอดและการควบคมไขมน ไขมนในเลอดทสง

โดยเฉพาะไขมนทมความหนาแนนตา (low density lipoprotein cholesterol [LDL – C]) เปนปจจย

สาคญททาใหหลอดเลอดแดงแขงและมการตบตนเกดขน ในผปวยโรคกลามเนอหวใจตาย

เฉยบพลนควรไดรบการรบยาละลายไขมนในเลอด โดยยาทเลอกใชเปนลาดบแรกคอ ยาสเตตน

(statin) โดยพบวา ยาสเตตนสามรถลดการกลบมาเปนโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนซาได

ลดสาเหตของการเสยชวตทงหมดในผปวยโรคหลอดเลอดหวใจ (Hall & Lorenc, 2010) และยง

พบวา ยาสเตตนสามารถลดระดบโคเลสเตอรอล ไขมนชนดความหนาแนนตาไดประมาณรอยละ

20 – 60 และชวยเพมไขมนชนดความหนาแนนสง (High density lipoprotein cholesterol [HDL –

41

C]) ไดถงรอยละ 5 – 10 และลดระดบไตรกลเซอไรด (triglyceride) ไดประมาณรอยละ 10 -20

(ปยะมตรและสกจ, 2551)

โดยเปาหมายในการควบคมระดบไขมนในเลอดคอ ใหระดบไขมนชนดความ

หนาแนนตาลดลงใหเหลอตากวา 100 มลลกรมตอเดซลตร สาหรบผปวยทเปนกลมเสยงสงมากควร

ลดระดบไขมนชนดความหนาแนนตาใหเหลอตากวา 70 มลลกรมตอเดซลตร รวมกบการ

ปรบเปลยนพฤตกรรม โดยเนนทการออกกาลงกายทกวนเปนประจา การควบคมนาหนก รวมถง

การปรบการบรโภคอาหาร โดยการลดการรบประทานอาหารทมไขมนอมตวสง (saturated fats)

นอยกวารอยละ 7 ของปรมาณแคลอรทงหมด ลดการบรโภคกรดไขมนทรานส (trans fatty acid)

นอยกวารอยละ 1 ของปรมาณแคลอรทงหมด และโคเลสเตอรอลนอยกวา 200 มลลกรมตอวน และ

แนะนาใหผปวยทกรายรบประทานอาหารทมกรดไขมนโอเมกา ทร (omega – 3 fatty acid) ซงพบ

ไดในปลา หรอนามนปลาแบบแคปซล (1 กรมตอวน) ซงจะชวยลดปจจยเสยงตอการเกดโรคหลอด

เลอดหวใจ

1.4 ยารกษาควบคมระดบนาตาลในเลอด และการควบคมระดบนาตาลใน

เลอด โดยระดบนาตาลในเลอดทสงมผลทาใหหลอดเลอดขาดความยดหยน ผปวยทมระดบนาตาล

ในเลอดสง จงมความเสยงตอการเปนโรคหลอดเลอดหวใจโดยเฉพาะผปวยเบาหวานชนดท 2

ผปวยจงจาเปนตองควบคมระดบนาตาลในเลอดโดยการปรบพฤตกรรม ซงประกอบดวย การ

ออกกาลงกายอยางสมาเสมอ การควบคมนาหนก การควบคมความดนโลหต และการควบคมไขมน

ในเลอด สวนยาทใชลดระดบนาตาลในเลอดยาทใชเปนลาดบแรกคอ เมทฟอรมน (metformin)

เปาหมายในการควบคมระดบนาตาลในเลอดคอ ใหมระดบนาตาลทสะสมในเลอด (HbA1c) นอย

กวาหรอเทากบ 7 เปอรเซนต (Smith et al., 2011)

2. การออกกาลงกาย ผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษา

ดวยวธการตาง ๆ และไมมขอหามในการออกกาลงกายควรออกกาลงกายอยางนอยครงละ 30 นาท

7 วนตอสปดาห หรออยางนอยสด 5 วนตอสปดาห รปแบบของการออกกาลงกายเปนการ

ออกกาลงกายแบบแอโรบค (aerobic exercise) ทมความแรงระดบปานกลาง (moderate - intensity)

ประเมนโดยใชระดบคะแนนความเหนอยของบอรก (Borg’s scale) ท 11 – 13 คะแนน อตราการ

เตนของชพจรเพมไมเกน 20 - 30 ครงตอนาท ตวอยางเชน การเดนเรว การปนจกยาน

3. การควบคมนาหนก ความอวนเปนอกปจจยหนงททาใหผปวยเสยงตอการเกด

โรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนซา ดงนนผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการ

รกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจทกรายทนาหนกเกนจงควรทจะควบคมนาหนกใหอยใน

เกณฑมาตรฐาน โดยเปาหมายของการควบคมนาหนกตามคาแนะนาของสมาคมแพทยโรคหวใจ

แหงสหรฐอเมรกา (Smith et al., 2011) คอ การมคาดชนมวลกาย (body mass index) อยระหวาง

42

18.5 – 24.9 กโลกรมตอสวนสงเปนเมตรยกกาลงสอง เสนรอบเอวในผหญงนอยกวา 35 นว หรอ

นอยกวา 89 เซนตเมตร และในผชายนอยกวา 40 นว หรอนอยกวา 120 เซนตเมตร รวมกบการ

ปรบเปลยนพฤตกรรมโดยการออกกาลงกาย และการควบคมปรมาณพลงงานทไดรบจากอาหาร

อยางเหมาะสม

4. การเลกสบบหร สามารถลดอตราการเสยชวตได 1 ใน 3 ของผปวยดวยโรค

กลามเนอหวใจตายเฉยบพลน หรอหลงจากผาตดเกยวกบระบบหวใจ ผปวยโรคกลามเนอหวใจตาย

เฉยบพลนทเคยสบบหร จงควรไดรบการประเมนเกยวกบการสบบหร และใหคาแนะนาในการเลก

บหรทกครงทมาพบแพทย และควรพจารณาใหการบาบดรกษาผปวยดวยยาอดสบบหร และสงตอ

ผปวยเขาโปรแกรมการเลกสบบหร และนอกจากนผปวยควรไดรบคาแนะนาในการหลกเลยง

สงแวดลอมทตองสมผสกบบหรหรอควนบหร เชน ทบาน ททางาน หรอในทสาธารณะตาง ๆ โดย

มเปาหมาย คอ ผปวยตองเลกสบบหรได และไมอยในสงแวดลอมทตองสมผสกบควนบหร

(Smith et al., 2011)

5. การไดรบวคซนปองกนโรคไขหวดใหญ ตามคานะนาของสมาคมแพทย

โรคหวใจแหงสหรฐอเมรกา (Smith et al., 2011) แนะนาใหผปวยโรคหลอดเลอดหวใจควรไดรบ

วคซนปองกนโรคไขหวดใหญ (influenza vaccine)

6. ภาวะซมเศรา ผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน หรอผปวยทไดรบการ

รกษาดวยการผาตดทาทางเบยงหลอดเลอดหวใจ ควรไดรบการประเมนภาวะซมเศรา สาหรบผปวย

ทมภาวะซมเศราควรไดรบการดแลเปนรายกรณ โดยอาศยความรวมมอจากทมดแลผปวยรวมกบ

แพทยเฉพาะทางในการดแลภาวะซมเศราของผปวย

7. การฟนฟสภาพหวใจ มประโยชนตอผปวยโรคหลอดเลอดหวใจหลายประการ

โดยเฉพาะลดอตราการเสยชวต และความพการจากโรคหลอดเลอดหวใจโดยโปรแกรมการฟนฟ

สภาพหวใจประกอบไปดวย (1) การประเมนทางการแพทย (2) การใหคาแนะนาในการออกกาลง

กาย (3) การใหความรและการใหคาปรกษา และ(4) การปรบเปลยนพฤตกรรมการดารงชวต

(วศาล, ) ตามคาแนะนาของสมาคมแพทยโรคหวใจแหงสหรฐอเมรกา (Smith et al., 2011)

แนะนาใหผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอด

หวใจ และหลงการผาตดทาทางเบยงหลอดเลอดหวใจ ควรไดรบการสงตอเขารวมโปรแกรมการ

ฟนฟสภาพหวใจ ซงครอบคลมตงแตผปวยอยในโรงพยาบาล กอนการจาหนายออกจาก

โรงพยาบาล ในระยะผปวยนอก และนอกจากนควรมการตรวจตดตามเปนระยะ

43

ปจจยเสยงททาใหกลบมาเปนซาของโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน

การรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจเปนการรกษาทมประสทธภาพ ชวย

ใหเปดขยายหลอดเลอดทตบตนไดอยางมประสทธ ทาใหเลอดทมออกซเจนไหลไปเลยงกลามเนอ

หวใจไดอยางรวดเรว แตอยางไรกตาม พบวา มผปวยมการกลบมาเกดโรคกลามเนอหวใจตาย

เฉยบพลนซา (recurrent myocardial infarction) หลายแสนรายตอป (American Heart Association,

2013) โดยพบวา 6 เดอนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจผปวยกลบมอาการ

เจบหนาอกขนอกครง (Abbate, Biondi – Zoccai, Agostoni, Lipinski, & Vetrovec, 2007) และ

พบวา ผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนมการกลบเปนซามากทสดคอ ภายใน 3 ป หลงการ

เกดโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน (Jokhadar, Jacobsen, Reeder, Weston, & Roger, 2003) โดย

มปจจยตาง ๆ ททาใหเกดโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนซา ดงน

1. ปจจยทเกดจากรอยโรค โดยพบวา ผปวยจะมอาการเจบหนาอกเกดขนหลง

ไดรบการถางขยายหลอดเลอดหวใจไปแลวประมาณ 1 ถง 6 เดอน ซงพบวาสาเหตททาใหเกดการ

กลบมาเจบหนาอกซานนเกดจาก มการตบซาภายในขดลวด (in – stent restenosis) ซงเกดจากการ

ถางขยายหลอดเลอดไมสมบรณ หรอรอยโรคมขนาดใหญ มความผดปกตของหลอดเลอดหวใจ ม

การหดรดตวของหลอดเลอดหวใจ และมการหดตวของหลอดเลอดรอบ ๆ ขดลวด (Abbate et al.,

2007)

2. ปจจยทเกยวของกบตวบคคล ปจจยทเปลยนแปลงไดและปจจยทเปลยนแปลง

ไมได ดงน

2.1 ปจจยทเปลยนแปลงไมได ซงมรายละเอยดดงน

2.1.1 อาย พบวา ผสงอายทมากอาย 75 ปขนไป มโอกาสเกดโรค

กลามเนอหวใจตายเฉยบพลนซาเพมขนถงรอยละ 24 และเสยงมากกวาคนทอายนอยถง 1.24 เทา

(Jokhadar et al., 2004)

2.1.2 เพศ พบวา เพศหญงมโอกาสเสยงเพมขนถงรอยละ 16 ทจะ

กลบมาเกดการตบซาของโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน และมโอกาสเสยงมากกวาเพศชายถง

1.16 เทา (Jokhadar et al., 2004)

2.2 ปจจยทสามารถเปลยนแปลงได ซงมรายละเอยด ดงน

2.2.1 การมโรครวม ไดแก โรคความดนโลหตสง โรคเบาหวาน

ไขมนเลอดสง ทาใหมความเลยงตอการเกดโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนเพมมากขน

(Jokhadar et al., 2004) ซงพบวา ผทมความดนโลหตสง (มากกวาหรอเทากบ 140/90 มม.ปรอท)

44

มความเสยงตอการเกดโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนซา 1.55 เทา ผทมระดบไขมนในเลอด

สง (ไตรกลเซอไรด มากกวาหรอเทากบ 220 มลลกรมตอเดซลตร ไขมนมนในเลอดชนดความ

หนาแนนตา (LDL-C) มากกวาหรอเทากบ 140 มลลกรมตอเดซลตร ไขมนมนในเลอดชนดความ

หนาแนนสง (HDL-C) นอยกวาหรอเทากบ 35 มลลกรมตอเดซลตร) จะมความเลยงตอการเกดโรค

กลามเนอหวใจตายเฉยบพลนซาถง 2.19 เทา (Saito, Shiriki, Oka, Kajiyama, & Takamura., et al.,

2002) และยงพบวา ผทเปนโรคเบาหวานประมาณรอยละ 50 เสยชวตจากโรคหลอดเลอดหวใจ โดย

ระดบนาตาลในเลอดทสงทาใหเกดการเสอมของหลอดเลอดขนาดเลก เชน หลอดเลอดทไปเลยงตา

หลอดเลอดฝอยทไต และหลอดเลอดขนาดใหญ เชน หลอดเลอดหวใจ หลอดเลอดสมอง

โดยเฉพาะหากเกดการเสอมของหลอดเลอดหวใจ จะทาใหเกดกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนใน

ทสด (สานกงานโรคไมตดตอ กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข, 2553)

2.2.2 ความเครยด ซงความเครยดมความสมพนธตอการเกดโรค

กลามเนอหวใจตายเฉยบพลน (สานกงานโรคไมตดตอ กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข,

2553) พบวา ผทมความเครยดมความเสยงตอการเกดโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนสงกวาคน

ปกตถง 3 เทา โดยลกษณะของความเครยดทพบสวนใหญ คอ ความเครยดจากการทางาน

ความเครยดจากการใชชวตประจา เครยดในหนาทการงาน บคลกทปรบตวเขากบสงคมและคนรอบ

ขางไดยาก รวมถงปจจยเสยงทางดานจตใจและสงคมทเกยวของซงแบงได 5 ดาน คอ (1) สภาพ

ทางดานจตใจทมความโศกเศราเรองรงตดตอกนเปนเวลานาน (2) ภาวะเกบกดทางอารมณ

(3) ความรสกไมเปนมตร (4) ขาดการเชอมสมพนธ และแรงสนบสนนจากครอบครวและสงคม

และ (5) ความรวาตนเองมปมดอย ฐานะทางดานเศรษฐกจและสงคม

2.2.3 นาหนกเกนและความอวน เนองจากภาวะอวนจะเพมความ

เสยงตอการเกดโรคเบาหวาน ความดนโลหตสง ไขมนในเลอดทผดปกต ซงปจจยเหลานจะทาให

เพมความเสยงตอการเกดโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนซา พบวา ภาวะนาหนกเกนจะเพมความ

เสยงตอการเกดโรคความดนโลหตสงซงเปนปจจยททาใหเกดโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนซา

ถง 2 – 6 เทา และเพมความเสยงตอการเกดโรคเบาหวานรอยละ 80 ของผปวยเบาหวานประเภทท 2

คอ ผทมนาหนกเกน (สานกงานโรคไมตดตอ กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข, 2553)

2.2.4 การสบบหร หมายรวมถง ผทสบบหรเปนประจา ผทไมเคย

สบบหรแตไดรบควนบหร ผทบรโภคยาสบแบบไมมควนชนดตาง ๆ อาทเชน ยาฉน ยาเสน รวมทง

ผทสบบหรมานานแลวเพงเลก และเพงเลกสบไมนานโดยพบวา สารพษจากควนสงผลใหเกดการ

เปลยนแปลงของหลอดเลอดทวรางกาย โดยการเกดคราบเกาะอยภายในหลอดเลอด ทาใหขนาด

ของหลอดเลอดคอย ๆ เลกลง จนกระทงตบและตนในทสด และยงพบวา การสบบหรจะชวยเพม

ปจจยเสยงตาง ๆ ของการเกดโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนซา ไมวาจะเปนความดนโลหตสง

45

ไขมนในเลอดสง และโรคเบาหวานโดยพบวา ผทสบบหรเกน 20 มวนตอวนขนไป มโอกาสเสยง

ตอการเกดโรคมากขน ในกลมคนทสบบหรมโอกาสเกดโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนมากกวา

กลมคนทไมสบถง 2.4 เทา และในผทสบบหรรวมกบมโรคความดนโลหตสง ไขมนในเลอดสงม

ความเสยงตอการเกดโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนถง 8 เทา และยงพบวา 1 ใน 4 หรอประมาณ

รอยละ 25 ของผทเสยชวตจากโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนเปนผลมาจากการสบบหร

(สานกงานโรคไมตดตอ กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข, 2553)

2.2.5 การไมออกกาลงกาย พบวา การไมออกกาลงกายเปน

สาเหตของการเกดโรคหวใจและหลอดเลอดถงรองละ 22-23 และพบวา การไมออกกาลงกายหรอม

กจกรรมทางกายไมเพยงพอ ทาใหเกดโรคหวใจและหลอดเลอดเพมขน 1.5 เทา เนองจากการไม

ออกกาลงกายจะนาไปสการเกดปจจยเสยงตอการเกดโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน รวมถง

ปจจยททาใหกลบเปนซามากขน ซงการออกกาลงกายทเพยงพอสามารถเปรยบไดกบการ

รบประทานยาปองกนโรคไมตดตอ (สานกงานโรคไมตดตอ กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข

, 2553)

การฟนฟสภาพหวใจในผปวยหลงเกดโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน

ผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยาย

หลอดเลอดหวใจ จาเปนตองไดรบการฟนฟสภาพหวใจ เพอชวยฟนฟสภาพการทางานของหวใจ

รางกาย (physiological) จตใจ (psychological) ชวยลดอตราการเสยชวตจากโรคหวใจ ชวยในการ

ลด และควบคมปจจยเสยงทอาจทาใหกลบมาเปนโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน ทงนเพอให

ผปวยสามารถกลบไปใชชวตอยในสงคมไดอยางมความสขในระดบทเหมาะสมของแตละบคคล

(ดจใจ, 2554; อรนทยา, 2546) โดยองคประกอบของการฟนฟสภาพหวใจ ตามแนวทางของสมาคม

แพทยโรคหวใจแหงสหรฐอเมรกา (Balady et al., 2007) ดงน (1) การประเมนทางการแพทย

(2) การใหคาปรกษาดานการบรโภคอาหารและการควบคมนาหนก (3) การควบคมปจจยเสยง

ไดแก ความดนโลหตสง ไขมนในเลอดสง และเบาหวาน (4) คาแนะนาในการเลกสบบหร (5) การ

จดการดานอารมณ และ (6) การทากจกรรมและการออกกาลงกาย ซงมรายละเอยด ดงน

1. การประเมนทางการแพทย ประกอบดวย การประเมนประวตการไดรบยาของ

ผปวยทงยาทไดรบมากอนหนาน และยาทเกยวของกบโรคหลอดเลอดหวใจทไดรบในปจจบน

หตถการและการผาตดเกยวกบโรคหวใจและหลอดเลอด ประวตโรครวมทผปวยเปน อาการและ

46

อาการแสดงของโรคหลอดเลอดหวใจของผปวย ปจจยเสยงของการเกดโรคหลอดเลอดหวใจท

ผปวยเปนมากอนหนาน รวมถงการประเมนปจจยทเปนอปสรรคตอการเรยนรของผปวย

การตรวจรางกาย โดยการตรวจคลนไฟฟาหวใจ การทางานของระบบหายใจและ

ไหลเวยนโลหต ดงน อตราการเตนของหวใจ ความดนโลหต การฟงเสยงปอดและหวใจ การ

ประเมนอาการบวม ประเมนการทางานของระบบประสาท และการรบรของผปวย

การพยาบาล ควรใหขอมลแกผปวยในเรองของวธการจดการและควบคมปจจย

เสยง การมาตรวจรกษาตามนด และการประสานงานไปยงโรงพยาบาลใกลบานในการดแลผปวยท

ตอเนอง

2. การใหคาปรกษาดานโภชนาการและการควบคมนาหนก โดยการประเมน

ปรมาณพลงงานจากอาหารทงหมด รวมทงประเมนปรมาณไขมนอมตว ไขมนทรานซ (trans fat)

คอเลสเตอรอล โซเดยม และสารอาหารอน ๆ ทผปวยควรไดรบในแตละวน กาหนดเปาหมาย

ปรมาณอาหารทควรบรโภคใหเหมาะสมกบนาหนกตว หรอโรครวมทผปวยเปนอย เชน อาหาร

สาหรบผปวยความดนโลหตสง เบาหวาน หวใจลมเหลว โรคไต หรอโรครวมอน ๆ รวมทงประเมน

พฤตกรรมการรบประทานอาหารของผปวย ถงความถในการบรโภคอาหารประเภทตาง ๆ เชน ผก

ผลไม ธญพช เนอปลา เนอสตว และแอลกอฮอล

การพยาบาล โดยการกาหนดปรมาณอาหารทควรบรโภคทเฉพาะเจาะจงกบผปวย

โดยมเปาหมายในการจากดปรมาณอาหารทมไขมน และคอเลสเตอรอล แนะนาการปรบเปลยนวถ

ชวต โดยวางแผนกาหนดปรมาณอาหารทเหมาะสมกบผปวยแตละคน โดยคานงถงความเหมาะสม

ของนาหนกตว และโรครวมทผปวยเปนอย นอกจากนควรใหญาตและครอบครวของผปวยเขามาม

สวนรวมในการใหการดแลผปวย

ดานการควบคมนาหนก ใหผปวยชงนาหนกตว วดสวนสงแลวนามาคานวณหาคา

ดชนมวลกาย (body mass index [BMI])

การพยาบาล สาหรบผปวยทมดชนมวลกายมากกวา 25 กโลกรมตอเมตร2 หรอ

รอบเอวมากกวา 40 นวในผชาย และมากกวา 35 นวในผหญง ใหการพยาบาลโดยการกาหนด

เปาหมายในการลดนาหนกทงระยะสนและระยะยาวเปนรายบคคลและปจจยเสยงทผปวยมอย เชน

ลดนาหนกตวลงรอยละ 5 ถง 10 หรอประมาณ 1 ถง 2 ปอนดตอสปดาห (0.45 – 0.90 กโลกรมตอ

สปดาห) ในระยะเวลา 6 เดอน โดยการควบคมอาหารและพลงงานทไดรบจากอาหารโดยม

เปาหมายการลดพลงงานทไดจากอาหารลง 500 ถง 1000 กโลแคลอรตอวน และเพมการ

รบประทานผกทมกากใยสง รวมกบการออกกาลงกายดวยการเดนเรว 60 ถง 90 นาทตอวน

3. การควบคมปจจยเสยง ไดแก ความดนโลหตสง ไขมนในเลอดสง และเบาหวาน

47

3.1 ความดนโลหต ประเมนโดยการวดความดนโลหตขณะพกในทานง

โดยทาการประเมนมากกกวาหรอเทากบ 2 ครง โดยทาการวดจากแขนทง 2 ขาง ในการประเมน

ภาวะความดนโลหตตาจากการเปลยนทา ไมแนะนาใหประเมนหลงจากการปรบเปลยนยาลดความ

ดนโลหต

การพยาบาลและการควบคมความดนโลหต คาความดนโลหตขณะหวใจ

บบตวอยระหวาง 120 – 139 มม.ปรอท และคาความดนโลหตขณะหวใจคลายตวอยระหวาง

80 – 89 มม.ปรอท ใหการพยาบาลโดยการแนะนาการปรบเปลยนพฤตกรรม ทเนนการเพมกจกรรม

ทางกาย การออกกาลงกาย การควบคมนาหนก จากดปรมาณโซเดยม เพมการรบประทานปลา ผก

ผลไมสด และผลตภณฑอาหารทมไขมนตา งดการดมแอลกอฮอล และเลกสบบหร และใหการ

รกษาดวยยาลดความดนโลหตในผปวยทมโรคไต หวใจลมเหลว หรอเบาหวาน ถาความดนโลหต

ขณะหวใจบบตวมากกวาหรอเทากบ 130 มม.ปรอท และความดนโลหตขณะหวใจคลายตวมากกวา

หรอเทากบ 80 มม.ปรอท หลงจากทไดปรบเปลยนพฤตกรรมแลว

คาความดนโลหตขณะหวใจบบตวมากกวา 140 มม.ปรอท และคาความ

ดนโลหตขณะหวใจคลายตวมากกวา 90 มม.ปรอท แนะนาใหปรบเปลยนพฤตกรรม รวมกบการ

รบประทานยาลดความดนโลหต โดยเปาหมายการรกษาควบคมในระยะสน ผปวยสามารถปรบ

พฤตกรรมได ในผปวยทเรมมความดนโลหตสงในระยะแรกเปาหมายการควบคมความดนโลหต

คอ คาความดนโลหตขณะหวใจบบตวนอยกวา 140 มม.ปรอท และคาความดนโลหตขณะหวใจ

คลายตวนอยกวา 90 มม.ปรอท สาหรบผปวยทมความดนโลหตรวมกบ เบาหวาน หวใจลมเหลว

หรอโรคไตเรอรง เปาหมายการควบคมคอ คาความดนโลหตขณะหวใจบบตวนอยกวา 130 มม.

ปรอท และคาความดนโลหตขณะหวใจคลายตวนอยกวา 80 มม.ปรอท

3.2 การจดการและควบคมระดบไขมนในเลอด โดยการประเมนระดบ

คอเลสเตอรอล (cholesterol) ไขมนในเลอดชนดความหนาแนนสง (high – density lipoprotein

[HDL-C]) ไขมนในเลอดชนดความหนาแนนตา (low - density lipoprotein [LDL-C]) และไตรกล

เซอไรด (triglycerides) ตอนเชาหลงอดอาหาร ในผปวยทมความผดปกตของระดบไขมนในเลอด

ใหประเมนประวตการรบประทานอาหาร และยาชนดใดบางทอาจจะมผลตอระดบไขมนในเลอด

ทาการประเมนตดตามระดบไขมนซาในสปดาหท 4 – 6 หลงออกจากโรงพยาบาล และ 2 เดอน

หลงการจาหนาย สาหรบการตดตามผปวยทไดรบยาลดระดบไขมนในเลอด นอกจากนควรมการ

ตรวจคาการทางานของไต และการทางานของตบในผปวยทไดรบยาลดระดบไขมนในเลอดดวย

การพยาบาลโดยการแนะนาการรบประทานอาหาร รวมกบการปรบ

เปลยนวถชวต เชน แนะนาการรบประทานอาหารทมกากใย (fiber) อาหารสง การรบประทาน

อาหารทมกรดไขมนโอเมกา ทร (omega – 3 fatty acid) และการควบคมนาหนก เพมขนาดของการ

48

รกษาดวยยาในผปวยทมระดบไขมนในเลอดชนดความหนาแนนตามากกวา 100 มลลกรมตอ

เดซลตร และพจารณาใหยาในผปวยทมระดบไขมนชนดความหนาแนนตามากกวา 70 มลลกรมตอ

เดซลตร โดยในระยะแรกในการจดการกบระดบไขมนในเลอดคอ ลดระดบไขมนชนดความ

หนาแนนตาใหนอยกวา 100 มลลกรมตอเดซลตร (เปาหมายคอ ลดระดบไขมนชนดความหนาแนน

ตาใหนอยกวา 70 มลลกรมตอเดซลตร)

3.3 การจดการและควบคมเบาหวาน โดยการประเมนจากแฟมประวต

เพอยนยนวาผปวยมโรคเบาหวานหรอไม ในผปวยททราบวามประวตเปนโรคเบาหวานใหซก

ประวตโรคตาง ๆ ทสมพนธกบการเกดโรคเบาหวาน เชน โรคหลอดเลอดหวใจ ปญหาเกยวกบตา

ไต เทา และความผดปกตระบบประสาทสวนปลาย ประเมนอาการและอาการแสดงของภาวะระดบ

นาตาลในเลอดสงและตา ประเมนระดบนาตาลในเลอด

การพยาบาล ใหความรแกผปวยในการประเมนอาการและอาการแสดง

ของระดบนาตาลในเลอดสงหรอตา ใหคาแนะนาในการใชอนซลน (insulin) โดยหลกเลยงการ

ออกกาลงกายในขณะทยาอนซลนออกฤทธสงสด แนะนาการฉดยาบรเวณหนาทอง ไมฉดท

กลามเนอ ประเมนระดบนาตาลในเลอดหลงการออกกาลงกาย ถาระดบนาตาลในเลอดนอยกวา 100

มลลกรมตอเดซลตร ใหรบประทานคารโบไฮเดรต 15 กรม ประเมนระดบนาตาลในเลอด หลงจาก

ไดรบคารโบไฮเดรต 15 นาท รกษาระดบนาตาลในเลอดใหมากกวา 100 มลลกรมตอเดซลตร ถา

ระดบนาตาลในเลอดมากกวา 300 มลลกรมตอเดซลตร และผปวยรสกตวด ไมมภาวะขาดนา คโตน

ในปสสาวะเปนลบ ควรพจารณาสงตอแพทยเพอทาการรกษาตอไป และหลงการ ออกกาลงกาย

24 – 48 ชวโมง ควรเฝาระวงการเกดภาวะระดบนาตาลในเลอดตาได สาหรบเปาหมายในการดแล

ระยะสน คอการประสานงานรวมกบแพทย และแพทยเฉพาะทางดานตอมไรทอในการดแลอาการ

และอาการแสดง การบรหารจดการยา รวมถงใหผปวยสามารถจดการดแลตนเองไดอยางเหมาะสม

สวนเปาหมายระยะยาว คอควบคมระดบนาตาลในเลอดหลงอดอาหาร (fasting blood glucose) ให

อยระหวาง 90 – 130 มลลกรมตอเดซลตร และระดบนาตาลในเลอดสะสม (HbA1c) นอยกวา 7

เปอรเซนต

3.4 การงดสบบหร โดยการซกถามจากผปวยถงประวตการสบบหร

จานวนการสบ (กมวนตอวน) และระยะเวลาในการสบ (จานวนปทสบ)

การพยาบาล ถาผปวยยงไมพรอมทจะเลกบหรใหสรางแรงจงใจในการ

เลกบหรโดยใชเทคนค 5 อาร (5 Rs) ประกอบดวย (1) กจกรรมสรางแรงจงใจในการเลกบหร

(Relevance) (2) การใหขอมลเกยวกบความเสยง (Risks) (3) การบอกขอดทจะไดรบจากการเลก

บหร (Rewards) (4) การคนหาอปสรรค หรอปญหาในการเลกบหร (Roadblocks) (5) การ

เสรมสรางแรงจงใจซา ๆ ในการเลกบหร (Repetition) และเมอมความพรอมทจะเลกบหรจรง ควร

49

ใชเทคนค 5 เอ (5 As) ในการสงเสรมใหผปวยเลกบหร ประกอบดวย (1) ถามผปวยถงพฤตกรรม

การสบบหร (Ask) (2) การใหคาแนะนาถงอนตรายจากการสบบหร และความเสยงของการเกดโรค

หลอดเลอดหวใจจากการสบบหร (Advise) (3) การประเมนวาผปวยนนตดบหรเพราะความเคยชน

หรอตดบหรจรง ๆ เพอพจารณาใหการรกษาวาจะรกษาดวยการเสรมพลงอานาจ และแรงจงใจ หรอ

จะรกษาดวยยาในคลนกเลกบหร (Assess) (4) การเลอกวธในการชวยเหลอผปวยใหเหมาะสม วา

ผปวยรายใดควรใหการบาบดรกษาดวยการเสรมสรางพลงอานาจรวมกบการสรางแรงจงใจ หรอจะ

ใหการรกษาดวยยา และ (5) การจดการและการตดตามผลการเลกบหรของผปวย นอกจากนควรให

ครอบครวและสงคมเขามามสวนรวมในการใหการดแลผปวยดวย โดยเปาหมายระยะสนในการ

ดแล คอผปวยมความพรอมและความตงใจ และแสดงออกถงความตงใจในการเลกบหร สวน

เปาหมายระยะยาวนนผปวยตองเลกบหรอยางเดดขาดภายในระยะเวลา 12 เดอน และไมกลบมาสบ

บหรอก

3.5 การจดการดานอารมณ โดยการประเมนระดบความเครยด ความวตก

กงวล ซมเศราความกลว สมพนธภาพในครอบครวและสงคม ปญหาการมเพศสมพนธ การปรบตว

และการใชสารเสพตด เชน แอลกอฮอล ประเมนโดยใชการสมภาษณ หรอเครองมอทไดมาตรฐาน

การพยาบาล โดยการใหความร และคาปรกษาเปนรายบคคล หรอเปน

กลมเลก ๆ เกยวกบโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน และการจดการความเครยด โดยนาครอบครว

เขามามสวนรวมในการดแล และมการสงตอผปวยใหไดรบการดแลรกษาทตอเนองในโรงพยาบาล

ใกลบาน เปาหมายในการดแลผปวย คอผปวยมภาวะทางอารมณทดขน ไมมอาการและอาการแสดง

ของภาวะเครยด วตกกงวล และซมเศรา ไมแยกตวออกกจากสงคม และไมตองพงพาการใชยารกษา

นอกจากน ผปวยควรมทกษะในการจดการความเครยดทเหมาะสม

3.6 การมกจกรรมทางกายและการออกกาลงกาย โดยการประเมน

พฤตกรรมการออกกาลงกายของผปวยกอนหนาน โดยประเมนเกยวกบ ประเภทของการออกกาลง

กาย ความหนกของการออกกาลงกาย ระยะเวลาของการออกกาลงกาย และความถของการ

ออกกาลงกาย รวมถงรปแบบกจกรรมททาในแตละวน และประเมนความพรอมในการปรบเปลยน

พฤตกรรม รวมถงความพรอมในการออกกาลงกาย

การพยาบาล โดยการใหคาแนะนาในการออกกาลงกายทเหมาะสมแก

ผปวย โดยมเปาหมายใหผปวยออกกาลงกายในระดบปานกลางใหได 30 – 60 นาทตอวน ปฏบตให

ไดอยางตอเนอง 5 ว นตอสปดาห โดยในการออกกาลงกายนนจะประกอบดวย หลกการ

ออกกาลงกายดงน คอ (1) ชนดของการออกกาลงกาย (2) ความหนกของการออกกาลงกาย

(3) ระยะเวลาของการอกกาลงกาย และ (4) ความถในการออกกาลงกาย โดยมหลกการปฏบต ดงน

50

การออกกาลงกายแบบแอโรบก สปดาหละ 3 – 5 วน ความหนก

ของการออกกาลงกาย 50 – 80 เปอรเซนตของอตราการเตนสงสดของหวใจ ชนดของการ

ออกกาลงกายเปน การเดนเรว การวงเหยาะ ๆ การปนจกรยาน ระยะเวลาในการออกกาลงกาย

20 – 60 นาท

การออกกาลงกายแบบมแรงตาน สปดาหละ 2 – 3 ครง โดยม

ความแรงของการออกกาลงกาย ใหเรมจากการยกนาหนก 1 กโลกรมกอน และเพมขนจากนาหนก

เดมทยกไดมากทสดในครงทแลว (ประวชช, 2553) โดยทาครงละ 10 – 15 ครง ทา 2 – 3 รอบ โดย

การออกกาลงกายทงสวนของแขนและขาสลบกน

สาหรบการออกกาลงกายในแตละครงจะประกอบดวย การออกกาลงกาย

แบบเคลอนไหวขอตาง ๆ การออกกาลงกายแบบยดคลายกลามเนอ ซงจะประกอบดวย 3 ระยะ ดงน

คอ ระยะอบอนรางกาย ระยะออกกาลงกาย และระยะผอนคลายกลามเนอ

สาหรบเปาหมายในการออกกาลงกาย คอ ผปวยมความรความเขาใจถง

วธการออกกาลงกายทปลอดภย รวมถงอาการและอาการแสดงทควรหยดการออกกาลงกาย

ความสามารถในการทางานของระบบหายใจและหวใจเพมขน ความแขงแรงและความยดหยนของ

กลามเนอเพมขน สามารถลดปจจยเสยงตอการเกดโรคหลอดเลอดหวใจ และอตราการเสยชวต

การออกกาลงกายสาหรบผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถาง

ขยายหลอดเลอดหวใจ

คาจากดความของการออกกาลงกายสาหรบผปวยกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบ

การรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอด

จรพร (2550) การออกกาลงกายสาหรบผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน

หลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ หมายถง การปฏบตทมการเคลอนไหว

รางกายตามแบบแผนทตงไว โดยการออกกาลงกายสาหรบผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน

ประกอบดวย 3 ระยะ คอ ระยะอบอนรางกายประมาณ 5 นาท ระยะออกกาลงกายประมาณ

20 นาท และระยะผอนคลายประมาณ 5 นาท รวมระยะเวลาทงสนประมาณ 30 นาท และเพม

ระยะเวลาในการออกกาลงกายขนทละนอยจนไดระยะเวลา 20 นาท สปดาหละ 3 ครง ระดบความ

หนกของการออกกาลงกายปานกลาง ซงอาจวดจากอตราการเตนของหวใจคอ รอยละ 40-60 ของ

51

อตราการเตนของหวใจสงสด หรอสามารถประเมนจากคะแนนความรสกเหนอยของบอรก (Borg’s

REP-scale) ท 12-13 คะแนน

พรทพย (2550) การออกกาลงกายสาหรบผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน

หลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ หมายถง การกระทา หรอการปฏบตกจกรรม

ทมการเคลอนไหวรางกายสวนตาง ๆ ของรางกาย ในระดบความหนกปานกลาง ประเมนโดยคา

ระดบคะแนนความเหนอยของบอรก อยท 12-13 คะแนน ใชระยะเวลาในการออกกาลงกาย

อยางนอย 30 นาทตอครง โดยแตละครงประกอบดวย การอบอนรางกายประมาณ 5 นาท การ

ออกกาลงกายประมาณ 20 นาท และการผอนคลายกลามเนอประมาณ 5 นาท ปฏบตสปดาหละ

3 ครง ลกษณะการปฏบตตองเปนแบบกาวหนา รวมทงปฏบตตามขอปฏบตในการออกกาลงกาย

สาหรบผปวยโรคหลอดเลอดหวใจ

การออกกาลงกายสาหรบผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการ

รกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ หมายถง การกระทาหรอการปฏบตทมการเคลอนไหวสวน

ตาง ๆ ของรางกายตามแบบแผนทตงไว โดยทการออกกาลงกายแตละครงจะแบงเปน 3 ระยะ คอ

ระยะอบอนรางกายประมาณ 5 นาท ระยะออกกาลงกายประมาณ 20 นาท และระยะผอนคลาย

กลามเนอประมาณ 5 นาท รวมระยะเวลาในการปฏบตแตละครงประมาณ 30 นาท ปฏบตสปดาห

ละ 3 ครง การออกกาลงกายทเหมาะสม คอ ระดบความหนกหรอความแรงในการออกกาลงกาย

ระดบปานกลาง โดยประเมนจากคาระดบคะแนนความเหนอยของบอรก 12-13 คะแนน หรอ

ประเมนจากการวดอตราการเตนของหวใจ คอ รอยละ 40-60 ของอตราการเตนของหวใจสงสด

และจะตองมความกาวหนาของการออกกาลงกาย รวมทงปฏบตตามหลกการออกกาลงกายสาหรบ

ผปวยโรคหลอดเลอดหวใจ

สรรวทยาของการออกกาลงกายในผปวยกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน

สรรวทยาของการออกกาลงกาย เปนการตอบสนองของหวใจในขณะการ

ออกกาลงกาย และผลการออกกาลงกายแบบแอโรบก ซงตองมความเขาใจกบคา 2 คา (ภาควชาเวช

ศาสตรฟนฟ มหาวทยาลยเชยงใหม, 2554) ดงน คอ

1. ปรมาณการใชออกซเจนของรางกาย (total oxygen consumption [VO2]) ซง

สวนใหญเปนกลามเนอลาย

2. ปรมาณการใชออกซเจนของกลามเนอหวใจ (Maximum oxygen consumption

[VO2 max])

52

ความสามารถในการใชออกซเจน (Aerobic capacity) หมายถง ขดจากดของงานท

ไดในแตละคน ซงดไดจากปรมาณการใชออกซเจนของกลามเนอหวใจ (VO2 max) โดยถานาคา

ปรมาณการใชออกซเจนของกลามเนอหวใจ (VO2) มาแสดงเปนกราฟคกบปรมาณงาน (workload)

จะไดความสมพนธเปนเสนตรงตามปรมาณการใชออกซเจนของรางกายทเพมขนจนเปนเสนราบ

ชวงสน ๆ ทตอนปลายซงบงบอกถงจดทปรมาณการใชออกซเจนของรางกายไมสามารถเพมขนได

อกถงแมจะเพมปรมาณงาน ซงกคอคาปรมาณการใชออกซเจนของกลามเนอหวใจ หรอคา

ความสามารถในการใชออกซเจน (aerobic capacity) ของแตละคน

จาก Fick equation พบวา ปรมาณการใชออกซเจน เทากบ ปรมาตรเลอดทออกจาก

หวใจใน 1 นาท (CO) คณดวย ความแตกตางระหวางปรมาณการใชออกซเจนในเลอดแดงและใน

เลอดดา (A-V O2 diff)

หรอเทากบ ผลคณระหวาง อตราการเตนของหวใจ (HR) กบ ปรมาณเลอดทหวใจ

บบตว 1 ครง (SV) คณดวย ความแตกตางระหวางปรมาณการใชออกซเจนในเลอดแดงและในเลอด

ดา

จะเหนวาปรมาตรเลอดทออกจากหวใจใน 1 นาท (cardiac output [CO]) จะเปนตว

แปรหลกของปรมาณการใชออกซเจนของรางกาย ในขณะทปรมาตรเลอดทออกจากหวใจใน 1

นาท นนมตวแปรทกาหนดคอ อตราการเตนของหวใจ (heart rate [HR]) และ ปรมาตรเลอดทหวใจ

บบตว 1 ครง (stroke volume [SV]) ปรมาณการใชออกซเจนของรางกายจะมหนวยเปน มลลลตรตอ

นาหนกตว 1 กโลกรมตอนาท นอกจากนยงนยมวดเปนจานวนเทาของการใชออกซเจนในขณะพก

มหนวยเปน Metabolic Equivalent (METs) โดย 1 METs เทากบปรมาณการใชออกซเจนขณะพก

ซงเทากบ 3.5 มลลลตรตอนาหนกตว 1 กโลกรมตอนาท ผชายปกตมสมรรถภาพสงสดประมาณ 12

METs ผหญงประมาณ 10 METs ความสามารถในการใชออกซเจนจะมากทสดในชวงอาย 15 –20

ป หลงจากนนจะลดลงประมาณรอยละ 1 ตอป ดงนนคนอายมากจะมคาปรมาณการใชออกซเจน

ของกลามเนอหวใจประมาณ 2 ใน 3 ของคนวยหนม

ปรมาตรเลอดทออกจากหวใจใน 1 นาท จะเพมตามปรมาณงานทเพมขน โดย

ในชวงออกกาลงกายระยะแรก ปรมาตรเลอดทออกจากหวใจใน 1 นาท จะเพมจากปรมาตรเลอดท

หวใจบบตว 1 ครง ทเพมขนตามกฎของ Frank-Starling ขณะทในชวงทายของการออกกาลงกาย

ปรมาตรเลอดทออกจากหวใจใน 1 นาท จะเพมขนจากจงหวะการเตนของหวใจทเพมขนเปนหลก

เมอนาคาปรมาตรเลอดทออกจากหวใจใน 1 นาท มาเขยนเปนกราฟคกบปรมาณการใชออกซเจน

ของรางกายจะพบวา มความสมพนธกนเปนเสนตรงจนถงชวงหนง และจะมความชนลดลงเลกนอย

ซงแสดงถงการลดลงของการเตนของหวใจทเพมขนจากการทมการเลอนของ oxyhemoglobin

53

dissociation curve จากอณหภมความเปนกรด และคารบอนไดออกไซดในกลามเนอททางาน

เพมขน

อตราการเตนของหวใจ จะมความสมพนธเปนเสนตรงเมอนามาเขยนกราฟ กบ

ปรมาณการใชออกซเจนของรางกาย หรอตววดภาระงานทางกาย (physical work) และอตราการเตน

ของหวใจ จะถกจากดโดยอายรวม อตราการเตนของหวใจสงสดจะลดลงตามอาย ในทางปฏบตจะ

คานวณอตราการเตนของหวใจสงสด จาก 220 – อาย

ปรมาตรเลอดทหวใจบบตว 1 ครง เปนตวแสดงปรมาณเลอดทถกสบฉดออกไป

ในการเตนของหวใจแตละครง โดยขณะออกกาลงในทายน ปรมาตรเลอดทหวใจบบตว 1 ครงจะ

เพมขน ในแนวเสนโคงจนจนกระทงเปนเสนราบแนวนอนทประมาณ 40 เปอรเซนต ของปรมาณ

การใชออกซเจนของกลามเนอหวใจ ในขณะททานอนปรมาตรเลอดทหวใจบบตว 1 ครง จะเกอบ

มากทสดตงแตชวงเรมออกกาลงกาย ตวแปรหลกของปรมาตรเลอดทหวใจบบตว 1 ครง คอ

ปรมาณเลอดทไหลเขาหวใจในชวงทหวใจคลายตว (diastolic filling volume) ซงแปรผกผนกบ

อตราการเตนของหวใจ

ปรมาณออกซเจนทหวใจใชจรง (Myocardial oxygen consumption [MVO2]) โดย

ปรมาณออกซเจนทหวใจใชจรง จะมความสมพนธเปนเสนตรงเมอนามาเขยนกราฟคกบปรมาณ

การใชออกซเจนของรางกาย หรอปรมาณงาน (workload) อน ๆ และมขดจากดท anginal threshold

ซงเปนจดทความตองการออกซเจนของกลามเนอหวใจมากกวาระบบหลอดเลอดแดงหวใจจะสงมา

ใหได ซงเมอถงจดนผปวยจะมอาการเจบแนนหนาอก มการเปลยนแปลงของคลนไฟฟาหวใจท

แสดงวา มการขาดเลอดหรอหวใจเตนผดจงหวะ นอกจากนพบวา ปรมาณออกซเจนทหวใจใชจรงม

ความสมพนธเปนเสนตรงกบปรมาณการใชออกซเจนของรางกาย ซงสามารถอธบายไดวา

สมรรถภาพการทางานของหวใจในขณะทากจกรรมตาง ๆ สามารถเทยบไดจากคาปรมาณ

ออกซเจนทหวใจใชจรงของกจกรรมนนๆ

ปรมาณออกซเจนทหวใจใชจรงสามารถวดไดโดยตรงจากการสวนหวใจ (cardiac

catheterization) แตกไมไดเปนทนยมกนมากในทางปฏบต เนองจากพบวา อตราการเตนของหวใจ

และความโลหตขณะทหวใจบบตว (systolic blood pressure [SBP]) มความสมพนธกบ ปรมาณ

ออกซเจนทหวใจใชจรง

จากสมการ ปรมาณออกซเจนทหวใจใชจรง (MVO2) เทากบ 0.14 คณดวย อตรา

การเตนของหวใจ (HR) คณดวย ความดนโลหตขณะหวใจบบตว (SBP) ลบดวย 6.3 (r = 0.92)

เราจงใชการวดปรมาณการใชออกซเจนของกลามเนอหวใจ (rate pressure product

[RPP]) แทนซงคานวณจาก อตราการเตนของหวใจ คณดวย ความดนโลหตขณะหวใจบบตว

ในขณะทเปรยบเทยบการทากจกรรมโดยใชแขน และขา พบวา กจกรรมททาโดยใชแขนจะมคา

54

ปรมาณออกซเจนทหวใจใชจรงมากกวากจกรรมททาโดยใชขา ทระดบปรมาณการใชออกซเจน

ของรางกายทเทากน เนองจากการใชแขนทางานมการเพมปรมาตรเลอดทหวใจบบตว 1 ครง มการ

เพมนอยกวา จากการทมเลอดดาไหลกลบจากขาทไมไดออกกาลงกายนอยกวา จงตองมการเพม

อตราการเตนของหวใจเพอใหได ปรมาตรเลอดทออกจากหวใจใน 1 นาท ทเพยงพอตอการทา

กจกรรม จากสมการปรมาตรเลอดทออกจากหวใจใน 1 นาท เทากบ ปรมาตรเลอดทหวใจบบตว 1

ครง คณดวย อตราการเตนของหวใจ

สวนกจกรรมททาภายใตความเครยดอาท เชน หลงสบบหร หลงจากรบประทาน

อาหาร หรอในสภาพอากาศทเยน คาปรมาณออกซเจนทหวใจใชจรงจะมากกวาระดบปรมาณการ

ใชออกซเจนของรางกายเมอเทยบกบในภาวะปกต

กจกรรมททาในทานอนจะมคาปรมาณออกซเจนทหวใจใชจรงมากกวาในทายนท

ระดบความแรงของการทากจกรรมตา และนอยกวาทายนทระดบความแรงของการทากจกรรมสง

กจกรรมททาแบบไอโซเมตรก (isometric) คอ กจกรรมทมการเกรงกลามเนอโดย

ทไมมการเคลอนไหวของขอ ความยาวของกลามเนอไมเปลยนแปลงแตความตงตว (tension) ของ

กลามเนอจะเพมขน กมปรมาณออกซเจนทหวใจใชจรง สงกวากจกรรมทมลกษณะคลายคลงกนท

ไมไดเปนการออกกาลงกายแบบไอโซเมตรก ทระดบปรมาณการใชออกซเจนของกลามเนอหวใจท

เทากน เนองจากการออกกาลงกายแบบไอโซเมตรก จะทาใหมการกดทบหลอดเลอดในกลามเนอท

มการออกกาลงกาย เพมแรงตานทานสวนปลาย ทาใหความดนโลหตเพมขน จากขณะพกได

มากกวาการออกกาลงกายแบบไอโซโทนก (isotonic)

ประโยชนของการออกกาลงกายในผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน

การออกกาลงกายสาหรบผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการ

รกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ เปนสวนสาคญอยางยงในการชวยฟนฟสภาพหวใจ โดยได

มการศกษาถงประโยชนของการออกกาลงกายในผปวยกลมโรคหวใจและหลอดเลอดโดยแบงเปน

ดานตาง ๆ จากการศกษาแบบวเคราะหอภมานของเทเลอรและคณะ (Taylor et al., 2004) โดยการ

รวบรวมงานวจยทมการสมกลมตวอยางจานวน 48 งานวจย จานวน 8,940 ราย โดยจากการรวบรวม

งานวจยเปนการศกษาในผปวยโรคกลามเนอหวใจตายอยางเดยว จานวน 32 เรอง คดเปนรอยละ 67

พบวา การออกกาลงกายมประโยชนตอผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน ดงน

ประโยชนทางดานการรกษาพบวา การออกกาลงกายมความสมพนธกบการลด

อตราการเสยชวตจากทกสาเหต อยางมนยสาคญทางสถต (OR = 0.80; 95% CI: 0.68 – 0.93) และ

55

ลดอตราการเสยชวตทมสาเหตมาจากโรคหวใจ (OR = 0.74; 95% CI: 0.61 – 0.96) นอกจากนยงม

การศกษา พบวา ผทเขารวมโปรแกรมการฟนฟสภาพหวใจซงการออกกาลงกายเปนองคประกอบ

หนงนน สามารถชวยลดอตราการเกดโรคกาเรบซา นอยกวา เมอเปรยบเทยบกบกลมทไมไดเขารวม

โปรแกรมการฟนฟสภาพหวใจ (รอยละ11.9 กบ รอยละ32.2, RR: 0.71, 95% CI: 0.60 – 0.91, p =

.008) และลดอตราการเขารกษาตวในโรงพยาบาลนอยกวา (รอยละ18.6 กบ รอยละ 46, RR: 0.69,

95% CI: 0.55 – 0.93, p < .001) (Belardinelli, Paolini, Cianci, Piva, Georgiou, & Purcaro, 2001)

ประโยชนดานการลดปจจยเลยงตอการเกดโรคหลอดเลอดหวใจพบวา การ

ออกกาลงกายซงเปนสวนหนงของการฟนฟสภาพหวใจ มความสมพนธกบการลดลงของระดบ

คอเลสเตอรอล และระดบไตรกลเซอไรด ความดนโลหตขณะทหวใจบบตวลดลงประมาณ

3.2 มม.ปรอท (95% CI -5.4 - -0.9) แตไมพบ ความแตกตางของการลดลงของความดนโลหตขณะท

หวใจคลายตว

ประโยชนดานจตสงคม และคณภาพชวต จากการศกษาของเทเลอรและคณะ

(Taylor et al., 2004) ศกษาจาก 12 งานวจยพบวา การออกกาลงกายในการฟนฟสภาพหวใจ ม

ความสมพนธกบคณภาพชวตทดขน นอกจากนการศกษาของโยฮนเนต, โดเฮอต, บนด, และ

ยอลฟาน (Yohannes, Doherty, Bundy, & Yalfani, 2010) ซงเปนการศกษาแบบไปขางหนาของ

โปรแกรมการฟนฟสภาพหวใจ และมการตดตามวดผลซาในอก 12 เดอน ดาเนนการวจยโดยศกษา

ใน 6 สปดาห แบบผปวยนอกจานวน 147 คน ทมาเขารวมโปรแกรมการฟนฟสภาพหวใจ และวด

คณภาพชวตของผปวยโรคหวใจ แบบประเมนความเครยดในโรงพยาบาล และแบบวดความ

ซมเศรา (HADs) ทพนฐาน 6 สปดาห และ 12 เดอน ผลการวจย พบวา คณภาพชวตของผปวยโรค

หลอดเลอดหวใจ เพมขนจากพนฐาน 4.15 คะแนน เปน 5.40 คะแนน ใน 6 สปดาห ความวตกกงวล

ลดลงจากพนฐาน 7.87 คะแนน เปน 5.71 คะแนน ใน 6 สปดาห และภาวะซมเศราลดลงจากพนฐาน

7.35 คะแนน เปน 5.51 คะแนน ใน 6 สปดาห อยางมนยสาคญทางสถต (p < 05) สวนคณภาพชวต

ความวตกกงวล และภาวะซมเศรา ใน 12 เดอน จะลดลงเลกนอยจาก 6 สปดาห แตกยงมากกวา

พนฐานเดม

การประเมนผปวยกอนการออกกาลงกายในการฟนฟสภาพหวใจ

การออกกาลงกายถอวาเปนองคประกอบหนงในกระบวนการฟนฟสภาพหวใจ

โดยในผปวยโรคกลามเนอหวใจตายหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ ควรเรม

ออกกาลงกายหลงจากการไดรบการถางขยายหลอดเลอดหวใจ ในวนถดไปหลงไดรบการขยาย

56

หลอดเลอดหวใจ หรอเมอผปวยมอาการทางคลนกคงทโดยเรมจากการออกกาลงกายแบบเบา ๆ

(Piepoli et al., 2009) (ระดบความนาเชอถอของหลกฐาน 1A) รวมกบพจารณาขอหามในการ

ออกกาลงกาย (สถาบนเวชศาสตรผสงอาย กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข, 2551) ของผปวย

โรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน ดงน

1. มอาการเจบหนาอกแบบไมคงท

2. มภาวะหวใจวายทควบคมไมได

3. มลนหวใจตบขนปานกลางถงรนแรง

4. ความดนโลหตขณะหวใจบบตวในขณะพก มากกวา 200 มม.ปรอท หรอ

มความดนโลหตขณะหวใจคลายตวขณะพก มากกวา 100 มม.ปรอท

5. ความดนโลหตขณะหวใจบบตวลดลง มากกวา 20 มม.ปรอท เมอเปลยนจากทา

นงเปนทายน

6. คลนไฟฟาหวใจแสดงสวนของเอสทมการเปลยนแปลง (ST displacement)

มากกวา 3 มลลเมตร ขณะพก

7. มภาวะหวใจเตนเรว หรอ เตนชาทควบคมไมได

8. เอเตรยม หรอ เวนตรเคล เตนผดจงหวะทควบคมไมได

9. คลนไฟฟาหวใจแสดง Third degree A-V block

10. ไขหรอมภาวะเจบปวยเฉยบพลน

11. เปนโรคเบาหวานทควบคมไมได

12. มปญหาทางกระดกและขอทเปนอปสรรคในการออกกาลงกาย

การออกกาลงกายในผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน หลงไดรบการรกษา

ดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ นอกจากการพจารณาขอหามในการออกกาลงกายของผปวยแลว

การแยกประเภทของผปวยตามความเสยงในขณะทมการออกกาลงกาย เพอใหผดแลสามารถ

ควบคมตดตามดแลอาการไดอยางเหมาะสม โดยมการแยกประเภทของผปวยตามกลมเสยง ดงน

(ประวชช, 2553)

1. ผปวยทมความเสยงในระดบตา

1.1 หวใจหองลางซายทางานปกต เชน ประสทธภาพการบบตวของหวใจ

หองลางซาย มากกวา 0.5

1.2 ไมมอาการแสดงของภาวะหวใจขาดเลอดทงในขณะพกหรอขณะ

ออกกาลงกาย เชน อาการเจบหนาอก หรอการเปลยนแปลงของคลนไฟฟาหวใจ (ST displacement)

1.3 มอาการและอาการแสดงของหวใจเตนผดปกตในขณะพก หรอขณะ

ออกกาลงกาย

57

1.4 ไมมภาวะแทรกซอนภายหลงการเกดโรคกลามเนอหวใจตาย หรอภาย

หลงการรกษาทงการผาตด และการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ

1.5 มสมรรถภาพการทางานของรางกายมากกวา 6 METs โดยประเมน

จากผลการทดสอบโดยการออกกาลงกาย (exercise stress test)

1.6 มการตอบสนองของระบบไหลเวยนเลอดอยในเกณฑปกตขณะ

ออกกาลงกาย และหลงออกกาลงกาย (อรนทยา, 2546)

1.7 ไมมภาวะซมเศรา

2. ผปวยทมความเสยงในระดบปานกลาง

2.1 มการทางานของหวใจหองลางซายบกพรองเลกนอยถงปานกลาง คอ

มคาประสทธภาพการบบตวของหวใจหองลางซาย อยระหวาง 0.31 ถง 0.49

2.2 มสมรรถภาพการทางานของรางกายนอยกวา 5-6 METs โดยประเมน

จากผลการทดสอบโดยการออกกาลงกาย

2.3 ไมสามารถควบคมการออกกาลงกายดวยตนเองไดอยางปลอดภย

2.4 มภาวะหวใจขาดเลอดขณะออกกาลงกายโดยมการลดลงของสวนของ

เอสท 1-2 มลลเมตร หรอภาวะหวใจขาดเลอดทกลบคนได จากการศกษาโดยใชคลนเสยงสะทอน

หวใจ หรอการตรวจ กมมนตภาพรงส

3. ผปวยทมความเสยงในระดบสง

3.1 มการทางานของหวใจหองลางซายบกพรองเปนอยางมาก คอ มคา

ประสทธภาพการบบตวของหวใจหองลางซาย นอยกวา 0.3

3.2 จงหวะการเตนของหวใจผดปกต และจงหวะการเตนของหวใจผด

ปกตมากขนในขณะทออกกาลงกาย

3.3 มการลดลงของคาความดนโลหตขณะหวใจบบตว มากกวา 15 มม.

ปรอท ขณะออกกาลงกาย หรอไมเพมขนถงแมวาจะมการเพมระดบของการออกกาลงกาย

3.4 ผปวยทเคยมประวตหวใจหยดเตน

3.5 ผปวยโรคหลอดเลอดหวใจทมภาวะแทรกซอน เชน หวใจเตนผด

ปกต

3.6 มภาวะหวใจขาดเลอดในขณะออกกาลงกายอยางรนแรง คอ มการ

ลดลงของสวนของเอสท (ST - segment) มากกวา 2 มลลเมตร

การประเมนผปวยตามกลมเลยงในการออกกาลงกาย นนมประโยชนในการจด

โปรแกรมการออกกาลงกายสาหรบผปวย เพอใหบคลากรทางการแพทยสามารถตดตามและเฝา

ระวง (degree of supervision) หากเกดอาการผดปกตขณะการออกกาลงกาย ดงน (ประวชช, 2553)

58

1. คาแนะนา หรอโปรแกรมการออกกาลงกายทบาน สามารถทาไดในกลมผปวยท

มความเสยงตา หลงไดรบคาแนะนาจากบคคลากรทางการแพทยแลวผปวยสามารถออกกาลงกายได

เองทบาน และนดมาตดตามอาการและการรกษาแบบผปวยนอก

2. การออกกาลงกายทตองมบคคลากรทางการแพทยควบคมซงอาจม หรอไมมการ

ควบคมตดตามคลนไฟฟาหวใจรวมอยดวย

2.1 การออกกาลงกายโดยไมมการตดตามคลนไฟฟาหวใจ เปนการ

ควบคมตดตามทสาคญขณะทผปวยกาลงออกกาลงกาย โดยการประเมนอาการและอาการแสดงของ

ผปวย การวดชพจร การวดความดนโลหตขณะการออกกาลงกาย รวมทงการประเมนความรสก

เหนอย และพจารณาการหยดการออกกาลงกายเมอมขอบงช

2.2 การออกกาลงกายทมการควบคมตดตามคลนไฟฟาหวใจอาจทาไดใน

หลายลกษณะคอ การวดคลนไฟฟาหวใจแบบตอเนองตลอดโปรแกรมการออกกาลงกาย และ การ

ตรวจวดคลนไฟฟาหวใจเปนระยะ ๆ ในขณะทผปวยมาออกกาลงกายโดยใชเครองมอตาง ๆ

อยางไรกตาม ยงไมขอสรปทแนนอนถงประโยชนในการควบคมตดตาม

คลนไฟฟาหวใจขณะออกกาลงกาย ถงแมวาจะมการใชในกลมผปวยทมความเสยง ดงนนสงทด

ทสดคอ การประเมนความพรอมในการออกกาลงกายของผปวยโดยพจารณาจากขอมลทไดกลาวไว

แลวขางตน และในระหวางการออกกาลงกายควรมการตดตามประเมนอาการและอาการแสดงของ

ผปวยถงขอบงชในการหยดออกกาลงกาย ดงน (ประวชช, 2553)

1. ผปวยมอาการเมอยลามาก

2. เครองตดตามดแลผปวยไมทางานตามปกต

3. ผปวยมอาการเวยนศรษะ มนงง เซ ซด เขยว เหนอยหอบ คลนไส อาเจยน

4. เรมมอาการเจบหนาอก

5. พบคลนไฟฟาหวใจม supraventricular tachycardia ทมอาการผดปกต

6. มการเบยงเบนของเอสท (ST displacement) มากกวา 3 มลลเมตร (ยกขน หรอ

ตาลง)

7. คลนไฟฟาหวใจพบวาหวใจหองลางเตนเรวผดปกต (ventricular tachycardia)

8. มความผดปกตของการนากระแสไฟฟาทเกดจากไฟฟาภายในกลามเนอหวใจ

ดานซายถกปดกน (left bundle branch block) ทเกดจากการออกกาลงกาย

9. เรมม second หรอ third degree A-V block

10. เวนตรเคลเตนกอนจงหวะในลกษณะทม คลนอารอยบนคลนท (R on T

PVCs)

59

11. เวนตรเคลเตนกอนจงหวะทมจดกาเนดไฟฟาตางกนมากกวา 1 จด (multifocal

PVCs 30% of the complexes)

12. อตราการเตนของหวใจลดตาลงมากวา 10 ครงตอนาท หลงการออกกาลงกาย

13. ความดนโลหตเพมมากขน (ความดนขณะหวใจบบตว มากกวา 220 มม.ปรอท

หรอความดนโลหตขณะหวใจคลายตว มากกวา 110 มม.ปรอท)

14. หลงการออกกาลงกาย ความดนโลหตขณะหวใจบบตวลดลง มากกวา 20 มม.

ปรอท

หลกการออกกาลงกายในผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน

การออกกาลงกายถอเปนองคประกอบหนงของการฟนฟสภาพหวใจซงเปน

กระบวนการรกษาทตอเนอง และมวตถประสงคหลกชดเจนในแตละระยะของการฟนฟสภาพหวใจ

โดยผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยวธการตาง ๆ ทกราย โดยไม

ตองคานงถง อาย ควรไดรบโปรแกรมการฟนฟสภาพหวใจ ซงมการออกกาลงกายเปน

องคประกอบ (Cooper et al., 2007) (ระดบกบความนาเชอถอของหลกฐาน A) โดยการออกกาลง

กายนนสามารถแบงเปนระยะตามกระบวนการฟนฟสภาพหวใจได ดงน (ประวชช, 2553)

การออกกาลงกายในระยะท 1 คอ ระยะผปวยอยในโรงพยาบาล

วตถประสงค

1. เพอปองกนภาวะแทรกซอนจากการนอนตดเตยงนาน

2. เพอชวยใหผปวยสามารถทากจวตรประจาวนไดอยางปลอดภย

3. เพอชวยใหผปวยเกดความมนใจในการปฏบตตน และลดความเครยดท

อาจเกดขน

4. เพอใหผปวยมความรความเขาใจ และสามารถทจะปฏบตตวไดอยาง

ถกตอง หลงจากทจาหนายออกจากโรงพยาบาล รวมทงสามารถควบคมปจจยเสยงตอการเกดโรค

หลอดเลอดหวใจซา

วธการดาเนนการ

โปรแกรมการออกกาลงกาย สาหรบการฟนฟสภาพหวใจในระยะท 1

ประกอบไปดวย ขนตอนตาง ๆ โดยเรมจากระยะทมการใชระดบออกซเจน (METs) ตา ๆ จนถงขน

60

ทใชระดบออกซเจนสงขน การใหโปรแกรมการออกกาลงกาย จะดาเนนการอยางตอเนอง จะชา

หรอเรวขนกบอาการและสภาพของผปวย แตละขนตอนของโปรแกรมการฟนฟสภาพหวใจ

ประกอบดวย การฝกกจวตรประจาวนตาง ๆ การออกกาลงกาย การใหความรและคาแนะนาเกยวกบ

โรคและการปฏบตตว (ซงเนอหาสาระจะเนนทการออกกาลงกาย) การออกกาลงกายระยะท 1 ของ

โปรแกรมการฟนฟสภาพหวใจ เปนระยะทผปวยอยโรงพยาบาล การออกกาลงกายในระยะน

ประกอบดวย (ประวชช, 2553)

ชนดของการออกกาลงกาย (mode)

การออกกาลงกายในระยะท 1 จะใชการออกกาลงกายแบบการ

เคลอนไหวขอตาง ๆ (callisthenic exercise) และการออกกาลงกายแบบแอโรบกโดยการเดนเปน

หลก

ความหนกของการออกกาลงกาย (intensity)

ผปวยหลงเกดกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน ควรใหผปวยออกกาลงกาย

โดยมชพจรขณะออกกาลงกายเพมขนมากกวาชพจรขณะพกไมเกน 20 ครงตอนาท ในผปวยท

ไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ และชพจรขณะออกกาลงกายเพมขนมากกวาชพ

จรขณะพกไมเกน 30 ครงตอนาท ในผปวยทไดรบการผาตดทาทางเบยงหลอดเลอดหวใจ

ระยะเวลาในการออกกาลงกาย (duration)

การออกกาลงกายแตละครงใชเวลา 5 – 10 นาท ในระยะแรกและคอย ๆ

เพมขนจนได 20 – 30 นาท

ความถของการออกกาลงกาย (frequency)

โดยการฝกออกกาลงกายวนละ 2 ครง ทงนขนอยกบสภาพความพรอม

ของผปวยแตละคน โดยเปาหมายของการฟนฟสภาพหวใจในระยะท 1 คอ ใหผปวยสามารถ

ประกอบกจวตรประจาวน และสามารถทากจกรรม หรอออกกาลงกายในระดบทมการใชออกซเจน

5 METs

61

ตาราง 1

ตารางแสดงตวอยางการออกกาลงกาย และกจกรรมตางๆ ในการฟนฟสภาพหวใจในผ ปวย

กลามเนอหวใจตายเฉยบพลน (ประวชช, 2553)

ระดบของกจกรรม

และ สถานท

ลกษณะของการออกกาลงกาย ลกษณะของการทากจกรรม

พกผอนบนเตยงจนกวาอาการทางคลนกจะคงท (แนวทางเวชปฏบตการจดกจกรรมทางกายสาหรบ

ผสงอายกบโรคหวใจ, 2549)

ขนท 1 ใน CCU หรอ

ICU

ระดบของกจกรรม

นอยกวา 2 METs

- เรมขยบขอ แขน ขา ตามรปท 1-3

(ดงแสดงในภาคผนวก ก)

- การฝกการหายใจ

- นงหอยขา 15 นาท เชา เยน

- ชวยเหลอตนเองบางอยาง

เชน การรบประทานอาหารเอง

ขนท 2 ใน CCU หรอ

ICU

ระดบของกจกรรม

นอยกวา 2 METs

- ขยบขอ แขน และ ขา เพมมากขน

- ออกกาลงกายตามรปท 1-5 ทาละ 5

ครง

- นงเกาอ 15-30 นาท วนละ 2-

3 ครง

- ชวยเหลอตนเองบนเตยงได

ขนท 3 ในหอผปวยใน

ระดบของกจกรรม

นอยกวา 2 METs

- ออกกาลงกายโดยการเดน 15 เมตร

ไป และ กลบ

- ออกกาลงกายตามรป 1-6 ทาละ 5-10

ครง ปฏบต เชา และ เยน

- นงเกาอไดบอยขน

- เรมเดนในบรเวณหอผปวยได

ขนท 4 ในหอผปวยใน

ระดบของกจกรรม

นอยกวา 3 METs

- ออกกาลงกายโดยการเดน 24 เมตร

ไป และ กลบ

- ออกกาลงกายตามรปท 1-7 ทาละ 5-

10 ปฏบต เชา และ เยน

ขนท 5 ในหอผปวยใน

ระดบของกจกรรม

นอยกวา 3 METs

- ออกกาลงกายตามรปท 1-7 ทาละ 5-

10 ปฏบต เชา และ เยน

- ขนลงบนได 2-3 ขนบนไดได

- เดนออกกาลงกายไดเปนระยะทาง

90 เมตร เชา และ เยน

62

ตาราง 1 (ตอ)

ระดบของกจกรรม

และ สถานท

ลกษณะของการออกกาลงกาย ลกษณะของการทากจกรรม

ขนท 6 ในหอผปวยใน

ระดบของกจกรรม

นอยกวา 5 METs

- ออกกาลงกายโดยการเดนเปน

ระยะทาง 150 เมตร เชา และ เยน

- เดนลงบนได 1 ชน และ ขากลบ กลบ

ดวยการขนลฟท

- ออกกาลงกายตามรป 1-8 ทาละ 5-10

ครง ทาเชา และ เยน

- สามารถอาบนาไดดวยตนเอง

โดยมคนคอยดแล

- สามารถชวยเหลอตนเองได

เกอบทกอยาง เชน การเดน

การออกกาลงกายในระยะท 2 คอ ระยะผปวยนอก

การออกกาลงกายในระยะท 2 คอ ระยะทผปวยออกจากโรงพยาบาลในชวงแรก

ซงในระยะนใชเวลาในการฝกประมาณ 8 - 12 สปดาห อาจเปนการออกกาลงกายทบานหรอการเขา

รวมโปรแกรมการออกกาลงกายทโรงพยาบาล รวมทงผปวยทไดรบการรกษา และจาเปนตองไดรบ

การฟนฟสภาพหวใจ และคาแนะนาเรองปจจยเสยง เพอใหผลการออกกาลงกายในการฟนฟสภาพ

หวใจบรรลตามเปาหมาย โดยในระยะนผปวยอาจจะตองการ การควบคมตดตามอยางใกลชด

โดยเฉพาะอยางยงผปวยทเขารวมโปรแกรมการออกกาลงกาย โดยในระยะนจะมการทดสอบ

สมรรถภาพหวใจโดยการเดนบนสายพาน หรอปนจกรยาน (exercise stress test) เพอประเมน

ความสามารถในการออกกาลงกาย

วตถประสงค

1. เพอเพมสมรรถภาพทางรางกาย จตใจ และอารมณของผปวยใหดขน

โดยการใหโปรแกรมการออกกาลงกายทเหมาะสม

2. เพอเพมความสามารถในการทากจวตรประจาวน

3. เพอใหผปวยสามารถฟนสภาพรางกายทดโดยเรว ซงจะเปนการทาให

ผปวยสามารถกลบไปทางานไดเรวยงขน

4. เพอใหผปวยเขาใจในกระบวนการฟนฟสภาพหวใจ

5. เพอใหสมาชกในครอบครวทราบถงบทบาทในการรวมกนดแลฟนฟ

สภาพผปวย

63

วธการออกกาลงกาย

การออกกาลงกายในระยะท 2 เปนโปรแกรมทมการควบคมตดตาม

(monitoring) ผปวยอยางใกลชดไดแก ประเมนอตราการเตนของหวใจและความดนโลหต กอนและ

หลงการออกกาลงกาย ขณะทออกกาลงกายดวยเครองอปกรณออกกาลงกายทกประเภทอยางนอย

ประเภทละ 1 ครง และหากสามารถตรวจวดคลนไฟฟาหวใจขณะทออกกาลงกายดวยเครองสง

สญญาณคลนไฟฟาหวใจได (EKG telemetry) ควรจะตดตามควบคมจนกวาผปวยจะมอาการคงท

โดยเฉพาะผปวยทมความเสยงสง

รปแบบของการออกกาลงกาย (mode)

การออกกาลงกายแบบแอโรบก (aerobic exercise) เชน การเดนบนลวง

การปนจกรยานแบบทตงอยกบท ปนมอหมนทตงอยกบท เปนตน สาหรบการออกกาลงกายทใช

แขน หรอทตองมการเคลอนไหวของทรวงอก จะเรมไดภายหลง 4 - 6 สปดาห สาหรบผปวยหลง

การเกดกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน หรอผปวยทไดรบการถางขยายหลอดเลอดหวใจ และ

ภายหลง 8 สปดาห สาหรบผปวยทผาตดทาทางเบยงหลอดเลอดหวใจ

การออกกาลงกายแบบมแรงตาน (resistance training exercise) เชน การ

ยกนาหนกดวยลกตม (dumbbell) จะเรมไดหากผปวยมขอบงชในการออกกาลงกายแบบมแรงตาน

(ดงจะกลาวในสวนของการออกกาลงแบบมแรงตานตอไป)

ความหนกของการออกกาลงกาย (intensity)

ในการออกกาลงกายแบบแอโรบก ในกรณทไมมผลการตรวจความทนใน

การออกกาลงกาย (exercise stress test) หรออยระหวางการรอผลการตรวจ ใหยดหลกการในการ

ปฏบตดงน

ประเมนจากอตราการเตนของหวใจ ในระยะแรกของการออกกาลงกาย

ใหใชอตราการเตนของหวใจในขณะพกบวกเพมขนไป 20-30 ครงตอนาท เชน ถาในผปวยมอตรา

การเตนของหวใจในขณะพกวนนนเทากบ 70 ครงตอนาท อตราการเตนของหวใจ ทใชในการ

ออกกาลงกายวนนนตองไมเกน 70 + 30 เทากบ 100 ครงตอนาท

ในชวงหลงจากนนหากสามารถเพมความหนกของการออกกาลงกายใน

ผปวยได โดยใชสตรการคานวณความหนกในการออกกาลงกายโดย ใชสตรของ Kaevonen method

ไดดงน (อตราการเตนของหวใจสงสดทไดจากการคาดคะเน ลบดวย อตราการเตนของหวใจขณะ

พก) คณดวย 0.4 ถง 0.85 บวกดวย อตราการเตนของหวใจขณะพก

โดยอตราการเตนของหวใจสงสดทไดจากการคาดคะเน คานวณจาก 220

– อาย (ป) และประเมนจากระดบคะแนนความเหนอย (rating of perceived exertion scale) ของ

บอรก (Borg’s scale) (ดงแสดงในภาคผนวก ข) โดยในระยะนใหมระดบคะแนนความเหนอยอยท

64

ระดบ 11-13 คะแนน สวนในกรณทผปวยมผลการทดสอบสมรรถภาพหวใจ ใชการคานวณความ

หนกในการออกกาลงกายโดยใชสตร Kaevonen method ไดดงน (อตราการเตนของหวใจสงสดท

ไดจากผลการทดสอบสมรรถภาพหวใจ ลบดวย อตราการเตนของหวใจขณะพก) คณดวย 0.4 ถง

0.85 บวกดวย อตราการเตนของหวใจขณะพก

ระยะเวลาในการออกกาลงกาย (duration)

การออกกาลงกายแตละครง ผปวยควรใชเวลาทงสนแตละครงไมเกน 60

นาท ประกอบไปดวย การออกกาลงกายแบบยดคลายเอนและกลามเนอ (stretching) การอบอน

รางกายประมาณ 10 นาท ตามดวย การออกกาลงกายแบบแอโรบก และ/หรอ การออกกาลงกาย

แบบมแรงตาน 30 – 45 นาท สดทายเปนการออกกาลงกายแบบการผอนคลายกลามเนอ และการยด

คลายเอนและกลามเนอ 10 นาท

ความถในการออกกาลงกาย (frequency)

ในการออกกาลงกายแบบแอโรบก ควรออกกาลงกายอยางนอย 3 - 5 ครง

ตอสปดาห และผปวยทกรายควรไดรบคาแนะนา และการสนบสนนใหมการออกกาลงกายทบาน

ทกวน หากไมไดมาออกกาลงกายทโรงพยาบาล

โดยสามารถคานวณปรมาณการออกกาลงกาย (exercise volume) ในการ

ออกกาลงกายแบบแอโรบก ขนอยกบความหนกของการออกกาลงกาย (intensity) ระยะเวลาในการ

ออกกาลงกาย (duration) และความถของการออกกาลงกาย (frequency)

ดงนน ปรมาณของการออกกาลงกาย เทากบ [คาพลงงานทใชในการทา

กจกรรม ( METs of activity) คณดวย 3.5 คณดวย นาหนกตว (กโลกรม)] หารดวย 200

การปรบเพมการออกกาลงกาย (rate of progression)

ในการปรบเพมการออกกาลงกาย (แนวทางเวชปฏบตการจดกจกรรมทาง

กายสาหรบผสงอายกบโรคหวใจ, 2549) ควรปรบเพมชวงระยะเวลาในการออกกาลงกาย ใหได

นาน 20 – 30 นาท หากไมมอาการผดปกต กอนการปรบความแรงในการออกกาลงกาย ซงไมควร

ปรบเพมความแรงในการออกกาลงกายเกนสปดาหละ 1 METs ในกรณทผปวยไมสามารถทจะ

ออกกาลงอยางตอเนองไดนาน หรอมขอจากดในการทไมสามารถออกกาลงกายไดอยางตอเนอง

ผปวยสามารถออกกาลงกายโดยแบงเปนชวงระยะเวลาสน ๆ สลบกบชวงพก เชน การเดนชา ๆ 3-5

นาท พก 3-5 นาท แลวเดนตออก 2-3 รอบ แลวจงคอย ๆ ปรบระยะเวลาในการเดนใหเพมขนใน

แตละชวงใหนานขนเรอย ๆ จนผปวยสามารถเดนไดอยางตอเนอง 10 – 15 นาท กอนการปรบเพม

ความแรงในการออกกาลงกาย

65

การออกกาลงกายในระยะท 3 คอ ระยะการออกกาลงกายตอเนอง

การออกกาลงกายในระยะท 3 เปนระยะทผปวยไดผานการออกกาลงกายในระยะ

ท 2 แลว และมขอบงชวาสามารถเขาสระยะท 3 ได ซงเปนระยะทตอเนองทไมจาเปนตองมการ

ควบคมตดตามอยางใกลชดเหมอนกบในระยะท 2 ผปวยอาจจะมาเขารวมโปรแกรมการฟนฟสภาพ

หวใจทโรงพยาบาลนอยลง

วตถประสงค

เพอใหผปวยสามารถออกกาลงกายไดอยางปลอดภย และออกกาลงกาย

ไดอยางตอเนองทบาน

วธการออกกาลงกาย

กอนการเขาสระยะท 3 ของการออกกาลงกาย พยาบาลควรประเมนไดวา

ผปวยคนใดทมความพรอมทจะออกกาลงกาย และสามารถออกกาลงกายไดดวยตนเองอยาง

ปลอดภย โดยมขอบงชในการออกกาลงกายโดยไมตองเฝาตดตาม ดงน (สถาบนเวชศาสตรผสงอาย

, 2549)

1. ไมมอาการ หรออาการแสดงทผดปกต ขณะทออกกาลงกาย

2. มการตอบสนองของระบบหวใจ และหลอดเลอดตอการออกกาลง

กายทเปนปกต เชน ความดนโลหต และอตราการเตนของหวใจเพมขนอยางเหมาะสม ตามการเพม

ความแรงของการออกกาลงกาย

3. คลนไฟฟาหวใจขณะออกกาลงกายสงสดอยในเกณฑปกต คอ สวน

ของเอสทลดตาลง (ST segment depression) นอยกวา 1 มลลเมตร คลนไฟฟาหวใจปกตหรอคงท

สมาเสมอ

4. อตราการเตนของหวใจ และความดนโลหตขณะพกอยในเกณฑปกต

5. ผานการเขารวมการออกกาลงกายในโปรแกรมการฟนฟสภาพหวใจใน

ระยะท 2 แลวอยางนอย 6 ครง

6. การออกกาลงกายในระยะท 2 สามารถทาไดมากกวาหรอเทากบ 5

METs

7. ผปวยมความเขาใจ และสามารถออกกาลงกายตามโปรแกรมการ

ออกกาลงกายไดอยางเหมาะสม และสามารถจบและประเมนชพจรตวเองไดอยางแมนยา

การออกกาลงกายในระยะท 3 เปนการออกกาลงกายแบบมแรงตานเพมขน จาก

การออกกาลงกายแบบแอโรบก โดยในระยะท 3 ของการออกกาลงกายจะเนนการใหคาแนะนาการ

66

ออกกาลงกายแบบมแรงตาน ในการออกกาลงกายแบบมแรงตานในผปวยโรคกลามเนอหวใจตาย

เฉยบพลนหลงไดรบการถางขยายหลอดเลอดมขอหาม ดงน (ประวชช, 2553)

1. การตอบสนองตอระบบหวใจ และหลอดเลอดตอการออกกาลงกาย

ผดปกต

2. ผลการตรวจความทนในการออกกาลงกาย (exercise stress test) มคา

ischemic response

3. ผปวยทมสภาวะ ดงตอไปน

3.1 ผปวยทมภาวะหวใจลมเหลวทไมสามารถควบคมได

3.2 ผปวยทมโรคของลนหวใจอยางรนแรง

3.3 ผปวยทมภาวะความดนโลหตสงทไมสามารถควบคมได

(ความดนซสโตลก มากกวา 160 มม.ปรอท ความดนไดแอสโตลก มากกวา 100 มม. ปรอท)

3.4 ผปวยทมภาวะหวใจเตนผดจงหวะทไมสามารถควบคมได

3.5 ขดจากดของงานททาไดในแตละคน (aerobic capacity) นอย

กวา 5 METs

3.6 การทางานของหวใจหองลางซายผดปกต (LVEF < 0.35)

มการศกษาถงประโยชนของการออกกาลงกายแบบมแรงตานในผปวยโรคหวใจ

และหลอดเลอดเพมขน การออกกาลงกายแบบมแรงตานนอกจากการชวยเพมขนาด และความ

แขงแรงของกลามเนอ อกทงมผลดโดยตรงกบหวใจในเรองการชวยควบคมปจจยเสยงในการเกด

โรคหลอดเลอดหวใจโดยการออกกาลงกายแบบมแรงตาน นนเปนสวนหนงของการฟนฟสภาพ

หวใจ โดยแนะนาใหมการออกกาลงกายแบบมแรงตานรวมกบการออกกาลงกายแบบแอโรบก

โดยมหลกการออกกาลงกาย ดงน (ปยะนช, 2551)

1. ภายหลงการเกดกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน และไดรบการรกษาดวยการถาง

ขยายหลอดเลอดหวใจ 4 สปดาห

2. ผปวยตองไดรบคาแนะนาการออกกาลงกายแบบมแรงตาน และอยภายใตการ

ควบคมของบคลากรทางการแพทย จนกวาจะแนใจวาผปวยสามารถออกกาลงกายไดอยางถกตอง

เหมาะสม

3. การออกกาลงกายแบบมแรงตานตองเรมในระยะท 2 โดยการวดการตอบสนอง

ของอตราการเตนของหวใจ และความดนโลหตอยางใกลชดในชวงแรก ในกรณทผปวยอยในระยะ

ท 3 และตองการเรมการออกกาลงกายแบบมแรงตาน ใหใชหลกการการออกกาลงกายแบบมแรง

ตาน ซงจะกลาวตอไป

67

4. การออกกาลงกายแบบมแรงตาน ควรใชแรงในการออกกาลงกายนอยกวา การ

ออกกาลงกายแบบแอโรบก (ประเมนโดยการวดอตราการเตนของหวใจ และ/หรอระดบคะแนน

ความเหนอย)

5. ผปวยตองสามารถจบชพจรของตนเองไดอยางถกตอง กอนการเรมออกกาลง

กายแบบมแรงตาน

6. กอนการออกกาลงกายแบบมแรงตานผปวยตองสามารถออกกาลงกายแบบ

แอโรบกไดแลว

7. การเรมออกกาลงกายแบบมแรงตานนนควรเรมออกกาลงกายจากกลามเนอมด

ใหญกอน

8. ขณะออกกาลงกายใหหายใจออกเมอกลามเนอหดรดตว และหายใจเขาเมอ

กลามเนอคลายตว เชน เมอออกกาลงกายกลามเนอไบเซบ (biceps) ใหหายใจออกเมองอขอศอก

และหายใจเขาเมอเหยยดขอศอก

9. ไมกาตมนาหนก (dumbbell) แนนจนเกนไป

10. ระหวางการออกกาลงกายแตละชดใหหยดพกประมาณ 1 นาท

11. ผปวยตองจบชพจรของตนเองกอนและหลง การออกกาลงกายแบบมแรงตาน

ทกครง

สาหรบการออกกาลงกายแบบมแรงตาน ในผปวยโรคกลามเนอหวใจตาย

เฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจมวธการ ดงตอไปน (ประวชช,

2553)

รปแบบการออกกาลงกายแบบมแรงตาน (mode)

รปแบบของการออกกาลงกายแบบมแรงตานสามารถแยกประเภทได

หลายแบบ เชน ตมนาหนก (dumbbell) หรอเครองออกกาลงกายแบบยกนาหนก (weight station)

และยางยด เปนตน สวนชนดของการออกกาลงกายแบบมแรงตาน เปนการออกกาลงกายแบบมแรง

ตานในขณะทกลามเนอหดตวสนลง (concentric exercise) หรอการออกกาลงกายแบบมแรงตาน

ขณะทกลามเนอยดยาวขน (eccentric exercise)

ความหนกในการออกกาลงกาย (intensity)

1. สาหรบระยะท 2 ของการออกกาลงกาย ใหเรมการออกกาลงกายแบบม

แรงตานทนาหนก 1 กโลกรม หรอนาหนกนอยทสด

2. สาหรบในระยะท 3 ของการออกกาลงกาย สามารถเรมจากนาหนกเดม

ทสามารถทาไดจากในระยะท 2 หรอใชนาหนกทมากทสดทผปวยสามารถยกได 1 ครง

(1 repetition maximum) หรอ 90 เปอรเซนต ของนาหนกทมากทสดของกลามเนอในการ

68

ออกกาลงกายแบบมแรงตานโดยครบพสยการเคลอนไหวของขอได 2 ครง โดยใหผปวยทดลอง ยก

นาหนกจากนาหนกนอย ๆ และเพมขนเรอย ๆ จนไดนาหนกทผปวยสามารถยกได 2 - 3 ครง

หลงจากนนคานวณหานาหนก 30 – 50 เปอรเซนต ของนาหนกทมากทสดทผปวยสามารถยกได 1

ครง 1 (repetition maximum)

3. ระดบคะแนนความเหนอย นอยกวา 13 คะแนน หรอนอยกวาการ

ออกกาลงกายแบบแอโรบก

ระยะเวลาในการออกกาลงกาย (duration)

ออกกาลงกายชดละ 12 - 15 ครง ทา 2 ชด สปดาห 2 - 3 ครง

การปรบเพมการออกกาลงกาย (progression)

สามารถปรบเพมนาหนก เมอผปวยสามารถยกนาหนกไดเทาเดม 12 - 15

ครง ไดอยางสบายและปลอดภยอยางนอย 2 ชด โดยการเพมนาหนกนนไมเกน 3 กโลกรม โดยท

นาหนกทเพมขนใหมนนผปวยตองสามารถยกไดตดตอกน 12 - 15 ครง 1 ชด ไดอยางสบาย

สาหรบขอบงชในการสนสดการออกกาลงกายในระท 3 ซงผปวยจะเขาสระท 4

ของการออกกาลงกาย ผปวยสามารถออกกาลงกายไดดวยตนเองทบาน ดงน (ประวชช, 2553)

1. ผปวยเขารวมโปรแกรมการออกกาลงกายในระยะท 3 เปนเวลา 3 - 6 เดอน และ

ไดรบการวนจฉยจากแพทยแลววา ผปวยสามารถออกกาลงกายในระยะตอไปได

2. สามารถออกกาลงกายไดอยางนอย 8 METs และไมมอาการผดปกต เชน ไมม

อาการแสดงของการเจบหนาอก เมอออกกาลงกายในความแรงระดบปานกลาง

3. สามารถออกกาลงกายดวยตนเองทบานอยางปลอดภย และมความรความเขาใจ

ในการปรบเปลยนพฤตกรรมในการดารงชวต

การออกกาลงกายในระยะท 4 คอ ระยะการออกกาลงกายทบานอยางตอเนอง

ในระยะท 4 ของการฟนฟสภาพหวใจนน ผปวยสามารถออกกาลงกายเองทบาน

ไดอยางปลอดภยสวนใหญจะเปนผปวยทมความเสยงตา โดยการออกกาลงกายในระยะนเนนการ

ใหค าแนะนาในการออกกาลงกายทตอเนองทบาน โดยมหลกการคดเลอกผ ปวยในการ

ออกกาลงกาย (สถาบนเวชศาสตรผสงอาย, 2549) ดงน

1. ผปวยไมมขอหามในการออกกาลงกาย (ดขอหามในการออกกาลงกายทกลาว

แลวขางตน)

69

2. ผปวยทสามารถออกกาลงกายทบานไดควรเปนผปวยทมความเสยงตา หรอปาน

กลาง (ดในการแบงระดบความเสยงของผปวย)

3. สามารถตดตามประเมนการตอบสนองของระบบหวใจและหลอดเลอดตามท

บคคลากรทางการแพทยแนะนาได เชน การสงเกตอาการผดปกตขณะออกกาลงกาย และการวด

อตราการเตนของหวใจไดดวยตนเอง

การออกกาลงกายในระยะท 4 สวนใหญเปนการออกกาลงกายดวยตนเองทบาน

ผปวยจงจาเปนตองไดรบคาแนะนาเกยวกบหลกการในการออกกาลงกายทเหมาะสม เพอความ

ปลอดภยในการออกกาลงกาย และไดรบประโยชนจากการออกกาลงกายอยางเตมท โดยมหลกการ

การออกกาลงกาย ดงน

รปแบบของการออกกาลงกาย (mode)

ในระยะนผปวยสามารถออกกาลงกายไดในรปแบบตาง ๆ ไดตามความ

ชอบของผปวย ซงจะมสวนทาใหผปวยสามารถออกกาลงกายไดอยางสมาเสมอขน ทงนตองขน

อยก บความเหมาะสมสาหรบผปวยแตละราย เนองจากผปวยบางรายอาจไมเหมาะสมกบการ

ออกกาลงกายบางประเภท เชน ผปวยทมอาการปวดเขา ควรออกกาลงกายแบบปนจกรยานอยกบท

มากกวาการเดนซงมวธการ ดงน

1. ชวงการอบอนรางกายกอนการออกกาลงกาย โดยการทาทากายบรหารแบบทม

การเคลอนไหวขอตาง ๆ (calisthenics exercise) ชา ๆ อยางตอเนองโดยพยายามหลกเลยงการเกรง

คางไว โดยทาทาละ 10 ครง ระยะนใชเวลาประมาณ 10 นาท

2. ชวงเวลาในการออกกาลงกายโดยเนนการออกกาลงกายแบบแอโรบก รวมกบ

การออกกาลงกายแบบมแรงตาน โดยใชเวลาทงประมาณ 20-40 นาท

3. เปนชวงการผอนคลายกลามเนอหลงจากการออกกาลงกาย (cool down) โดย

เปนการผอนคลายกลามเนอ เพอปองกนการบาดเจบทเกดขนจากการออกกาลงกาย ซงควรทา

ในชวงการอบอนรางกาย และชวงของการผอนคลายกลามเนอ โดยเรมทกลามเนอมดใหญกอน

ระยะนใชเวลาประมาณ 10 นาท

ความหนกของการออกกาลงกาย (intensity)

ในผปวยโรคกลามเนอหวใจตายหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยาย

หลอดเลอดหวใจ การออกกาลงกายดวยตนเองเปนการออกกาลงกายทมความแรงในระดบตาถง

ปานกลาง โดยอาจใชอตราการเตนของหวใจขณะพกบวกเพมไมเกน 20 ครงตอนาท ในกรณท

ผปวยรบประทานยาทมผลลดอตราการเตนของหวใจ เชน ยาชนดปดกนตวรบเบตา (Beta block)

ใหลดเหลอ 15 ครงตอนาท

70

ความถของการออกกาลงกาย (frequency)

ในการออกกาลงกายควรปฏบตสปดาหละ 3-5 ครง

พฤตกรรมการออกกาลงกายของผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการ

รกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ

จากทไดกลาวถงในหวขอ การออกกาลงกายสาหรบผปวยโรคกลามเนอหวใจตาย

เฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ ซงจะตองมความแตกตางจากการ

ทากจวตรประจาวนทวไป และตองเปนกจกรรมททาอยางเปนแบบแผน และมความตอเนอง การท

ผปวยจะมพฤตกรรมการออกกาลงกายทเหมาะสมไดนน จะตองยดหลกตามองคประกอบของการ

ออกกาลงกาย สาหรบผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการถางขยายหลอดเลอด

หวใจ (ประวชช, 2553; สถาบนเวชศาสตรผสงอาย กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข, 2551)

ดงน

1. รปแบบของการออกกาลงกาย ซงเนนการออกกาลงกายแบบแอโรบก รวมกบ

การออกกาลงกายแบบมแรงตาน การออกกาลงกายแบบยดคลายกลามเนอ และการออกกาลงกาย

แบบมการเคลอนไหวขอตาง ๆ โดยในการวจยครงนจะเนนการออกกาลงกายแบบแอโรบกดวยการ

เดน รวมกบการออกกาลงแบบยดคลายกลามเนอ และการเคลอนไหวขอตาง ๆ ซงจะรวมอยในการ

ออกกาลงกายในระยะอบอนรางกาย และระยะผอนคลายกลามเนอ

2. ความหนกของการออกกาลงกาย ซงความหนกของการออกกาลงกายท

เหมาะสม สาหรบผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยาย

หลอดเลอดหวใจคอ ความหนกระดบปานกลาง ซงประเมนจากชพจรหลงออกกาลงกายไมควร

เพมขนมากกวา 20 ครงตอนาท จากชพจรขณะพก ในผปวยหลงไดรบการรกษาดวยหตถการถาง

ขยายหลอดเลอดหวใจ รวมกบการประเมนคะแนนระดบความเหนอยของบอรก (Borg’s scale)

ท – 13 คะแนน

3. ระยะเวลาในการออกกาลงกาย ทเหมาะสมสาหรบผปวยโรคกลามเนอหวใจตาย

เฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ โดยมเปาหมายท 30 – 45 นาทตอ

ครง สาหรบการเดนออกกาลงกาย ซงรวมระยะอบอนรางกาย และระยะผอนคลายกลามเนอ 5 – 10

นาท

4. ความถของการออกกาลงกาย สาหรบผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน

หลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ เพอใหเกดประโยชนในการฟนฟสภาพ

71

หวใจ เพมความสามารถในการทางานของรางกาย และชวยลดปจจยเสยงตาง ๆ ททาใหเกดโรค

กลามเนอหวใจตายเฉยบพลนซา ผปวยควรออกกาลงกายอยางสมาเสมอและตอเนองกน 3 – 5 วน

ตอสปดาห

นอกจากนผปวยควรมความรความเขาใจทถกตองถงหลกการปฏบต เพอความ

ปลอดภยสาหรบผปวยไดแก ขอบงชอาการและอาการแสดงทบงบอกวาควรหยดออกกาลงกาย และ

การประเมนชพจรทขอมอดวยตนเองกอน และหลงการออกกาลงกาย รวมกบความรในการประเมน

ระดบคะแนนความเหนอยของบอรก (Borg’s scale) โดยระดบคะแนนความเหนอยของบอรก จะม

การแสดงระดบความเหนอยเปนตวเลข โดยมตวเลขตงแต 6 ถง 20 คะแนน อธบายความเหนอยใน

ระดบตาง ๆ ดงน (ประวชช, 2553)

6 คะแนน หมายถง ไมรสกอะไร

7 – 8 คะแนน หมายถง รสกสบาย

9 - 10 คะแนน หมายถง ไมเหนอย

11 – 12 คะแนน หมายถง เรมรสกเหนอย

13 คะแนน หมายถง คอนขางเหนอย

15 – 16 คะแนน หมายถง เหนอย

17 – 18 คะแนน หมายถง เหนอยมาก

19 – 20 คะแนน หมายถง เหนอยมากทสด (หอบ)

โดยระดบคะแนนความเหนอยทเหมาะสมสาหรบผปวยโรคกลามเนอหวใจตาย

เฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ คอ หลงออกกาลงกายผปวยควรม

ระดบคะแนนความเหนอยอยในชวง 11 ถง 13 คะแนน คอ เรมรสกเหนอย หรอ คอนขางเหนอย แต

ยงสามารถพดคยโตตอบกบคนอน ๆ ไดในขณะออกกาลงกาย

หากผปวยสามารถปฏบตไดตามหลกการออกกาลงกายดงกลาว แสดงวาผปวยม

พฤตกรรมการออกกาลงกายทเหมาะสม แตจากการทบทวนวรรณกรรมพบวา ผปวยโรคกลามเนอ

หวใจตายเฉยบพลน มกมอาการหอบเหนอย แนนหนาอกซงอาการมกจะสมพนธกบการออกแรง

หรอการออกกาลงกาย และมประสทธภาพการทางานของหวใจลดลง (สานกงานหลกประกน

สขภาพแหงชาต., 2551) หลงการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอด ถงแมวาผปวยจะรสกสขสบาย

ขนจากอาการเจบหนาอกทหายไป แตยงพบวา ผปวยมพฤตกรรมการออกกาลงกายไมเหมาะสม

จากการศกษาของบราวนและคณะ (Brown et al., 2009) พบวา ผปวยโรคกลามเนอหวใจตาย

เฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ มการเขารวมการออกกาลงกายใน

โปรแกรมการฟนฟสภาพหวใจเพยงรอยละ 44 นอกจากนยงพบวา ผปวยทปวยเปนโรคกลามเนอ

หวใจตายครงแรกมความกลว และหลกเลยงการออกกาลงกายโดยผปวยจะมความวตกกงวลจาก

72

ประสบการณการเกดอาการของโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนทเกยวของกบอาการหอบเหนอย

ผปวยกลววาเมอออกแรงแลวจะมอาการเจบแนนหนาอก ถาอมยาแลวไมหาย กลวไปโรงพยาบาล

ไมทนและอาจทาใหเสยชวตได (พรทนา, 2552; Ahlund , Back & Sernert, 2013) และยงพบวา

ผปวยไมทราบเกยวกบความจาเปนของการออกกาลงกาย ไมรวาการออกกาลงกายมประโยชน

อยางไรสาหรบโรคหวใจและหลอดเลอด ผปวยมความเชอวาการทากจวตรประจาวนเพยงอยาง

เดยวกเพยงพอแลว และบางรายเขาใจวาการทากจวตรประจาวนคอ การออกกาลงกาย นอกจากนยง

มความเชอวาตนเองสามารถควบคมอาการของโรคไดโดยการรบประทานยาเพยงอยางเดยว และ

การตรวจตามนดบอย ๆ (Cooper, Weinman, Hankins, Jackson, & Horne, 2007)

ปจจยทมผลตอพฤตกรรมการออกกาลงกายของผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน

หลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ

จากการทบทวนวรรณกรรมทผานมาพบวา มปจจยหลายประการทงปจจยทเปน

อปสรรค และปจจยทชวยสงเสรมพฤตกรรมการออกกาลงกายของผปวยโรคกลามเนอหวใจตาย

เฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจสามารถแบงได ดงน

1. ปจจยทเกยวของกบคณลกษณะสวนบคคล

1.1 อาย พบวา อายทมากขนตามจานวนป มผลตอการไมปฏบตการ

ออกกาลงกายของผปวยโรคหวใจกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน และโรคหวใจอน ๆ โดยเฉพาะใน

เพศชาย พบวา อายทเพมขนตามจานวนปมผลตอความไมสมาเสมอในการออกกาลงกาย (Angelis,

Bunker, & Schoo, 2008; Brown et al., 2009; Dolansky, Stepanczuk, Charvat, & Moore, 2010;

Santaularia, & Jaarsma, 2013) เนองจากเมออายมากขนผปวยจะมภาวะซมเศราเพมสงขน ขาด

แรงจงใจ มการรบรสมรรถนะแหงตนลดลง รวมกบการมโรครวมทมากขนและมความสามารถใน

การทากจกรรมลดลง ทาใหผปวยทมอายมากขนมพฤตกรรมการออกกาลงกายทลดลงตามมาดวย

1.2 เพศ พบวา เพศหญงมภาระงานการดแลครอบครว และมงานประจาท

ตองทาหลายอยางมความเครยด และความเหนอยลามความสมพนธกบการมพฤตกรรมการออก

กาลงกาย และการเขารวมโปรแกรมการฟนฟสภาพหวใจทไมสมาเสมอ (Angelis, Bunker, &

Schoo, 2008; Brown et al., 2009; Santaularia, & Jaarsma, 2013) นอกจากนยงพบวา เพศหญงทม

คาดชนมวลกายสงจะมความสมพนธกบการเพมขนของการเขารวมการออกกาลงกายในโปรแกรม

การฟนฟสภาพหวใจ (Dunlay et al., 2009) สวนปจจยทสามารถทานายการเขารวมโปรแกรมการ

ฟนฟสภาพหวใจไดแก ผหญงทสบบหรสามารถทานายการเขารวมโปรแกรมการฟนฟสภาพหวใจ

73

ลดลงประมาณ 4 ครงจาก 32 ครง ผหญงทมการหยารางสามารถทานายการเขารวมโปรแกรมการ

ฟนฟสภาพหวใจทลดลงประมาณ 6 ครงจาก 32 ครง (Beckie & Beckstead, 2011) เนองจากผหญงท

มการหยารางมกจะมอารมณซมเศราซงสงผลใหผปวยกลมนมพฤตกรรมการออกกาลงกายนอยลง

นอกจากนเพศยงเปนตวแปรทมผลตอการเขารวมการออกกาลงกายในโปรแกรม

การฟนฟสภาพหวใจ พบวา หากสามารถจดโปรแกรมการฟนฟสภาพหวใจใหเหมาะสมตามเพศได

นน จะทาใหผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนไดเขารวมโปรแกรมการออกกาลงกาย

สมาเสมอขน (Beckie & Beckstead, 2011)

สวนเพศชาย พบวา มความสมพนธกบการออกจากโปรแกรมการฟนฟสภาพ

หวใจกอนกาหนดเนองจาก ตองมหนาททางเศรษฐกจ ตองทางานหารายไดเขาครอบครว และ

รวมถงเพศชายทมภาวะซมเศรา (Dolansky, Stepanczuk, Charvat, & Moore, 2010; Sarrafzadegan,

Rabiei, Shirani, Kabir, Mohammadifard, & Roohafza, 2007) ซงสอดคลองกบการศกษาของดนเลย

และคณะ (Dunlay et al., 2009) ทพบวาเพศชายทเปนเบาหวาน และมคาดชนมวลกาย (BMI) ทสงม

ความสมพนธกบการลดลงของการเขารวมการออกกาลงกายในโปรแกรมการฟนฟสภาพหวใจ

เนองจากปญหาดงกลาวทาใหมขอจากดดานความสามารถในการออกกาลงกายของผปวย

1.3 ความแตกตางทางเชอชาต พบวา ผปวยทมความแตกตางกนทางดานเชอชาตม

ผลตอความไมสมาเสมอในการออกกาลงกาย และการเขารวมโปรแกรมการฟนฟสภาพหวใจ

รวมทงการรบรเกยวกบการออกกาลงกายทแตกตางกน (Santaularia & Jaarsma, 2013) พบวา ชาว

อาหรบมการรบรอปสรรคเกยวกบการออกกาลงกายมากกวาชาวยว และมการรบรประโยชนของ

การออกกาลงกายตากวาชาวยว แตอยางไรกตาม การคดรเกยวกบการเจบปวยกไมสามารถอธบาย

ชองวางระหวางผปวยชาวอาหรบและชาวยวได ในเรองของพฤตกรรมสขภาพ มมมองทางดาน

วฒนธรรม และอารมณ (Reges, Leibowitz, Khaskia, Mosseri, & Kark, 2013) เนองจาก ชาวอาหรบ

โดยเฉพาะผหญงจะมอานาจในการตดสนใจ และความรคดเกยวกบสขภาพนอยกวาชาวยว และ

พบวา คนผวขาวมการเขารวมการออกกาลงกายในโปรแกรมการการฟนฟสภาพหวใจมากกวาชน

ชาตอน เชอชาตสเปนมการเขารวมโปรแกรมการฟนฟสภาพหวใจนอยกวาชาวอเมรกน (Brown et

al., 2009) และสอดคลองกบการศกษาทพบวา ผหญงผวขาวมความตอเนองของการออกกาลงกาย

ในโปรแกรมการฟนฟสภาพหวใจมากกวาผหญงชนชาตอน (Dolansky, Stepanczuk, Charvat, &

Moore, 2010) อาจจะเนองจาก การศกษาในชนกลมนยงมจากดโดยเฉพาะในกลมแอฟรกนอเมรกน

1.4 ระดบการศกษา พบวา ระดบการศกษาทตามผลตอความไมสมาเสมอในการ

เขารวมโปรแกรมการออกกาลงกาย (Santaularia & Jaarsma, 2013) นอกจากนพบวา ระดบ

การศกษาสงทมความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมการออกกาลงกายของผปวยโรคกลามเนอ

หวใจตายเฉยบพลน (r = .308, p < .001) คอ ผปวยทมการศกษาสงจะมพฤตกรรมการออกกาลงกาย

74

ทเพมมากขนเนองจาก ผปวยมความรความเขาใจเกยวกบการเจบปวยและประโยชนของการ

ออกกาลงกายมากขน (พงษพนต, 2551; Dunlay et al., 2009)

2. ปจจยทเกยวของกบการพฤตกรรมการออกกาลงกายของผปวยโรคกลามเนอ

หวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการขยายหลอดเลอดหวใจ ดงน

2.1 การรบรการเจบปวย ผปวยทกลวการเกดโรคหวใจกาเรบขนมาใหม

ขณะการออกกาลงกาย กลวการรกษา และผปวยทมความวตกกงวลเกยวกบการรกษา รสกวาการ

ออกกาลงกายเหนอย และเจบปวด ขาดความสนใจในการออกกาลงกาย และขาดประสบการณใน

การออกกาลงกายและเลนกฬา ซงหากผปวยมการรบรเหลานจะมความสมพนธกบการไม

ออกกาลงกาย และความไมสมาเสมอในการเขารวมโปรแกรมการฟนฟสภาพหวใจ (Santaularia &

Jaarsma, 2013)

นอกจากนยงพบวา ผปวยทเปนโรคกลามเนอหวใจตายครงแรกทมความกลว จะ

หลกเลยงการออกกาลงกาย เนองจากเพงผานเหตการณฉกเฉนทางโรคหวใจ แต 4 เดอนหลงทเขา

รวมโปรแกรมการฟนฟสภาพหวใจแลวระดบความกลวลดลง (Ahlund, Back, & Sernert, 2013) จง

จาเปนตองไดรบคาแนะนาในการมกจกรรมทางกายทเหมาะสม

2.2 การรบรประโยชนของการออกกาลงกาย มความสมพนธทางบวก

ตอพฤตกรรมการออกกาลงกายของผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน (r = .63, p < .01)

(พงษพนต, 2551) กลาวคอ หากผปวยมการรบรประโยชนของการออกกาลงกายทสงขน พฤตกรรม

การออกกาลงกายกจะสงขนเชนกน และยงสามารถทานายการเขารวมโปรแกรมการฟนฟสภาพ

หวใจ (OR = 1.56, 95% CI: 1.12-2.16) ของผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน (Reges,

Vilchinsky, Leibowitz, Khaskia, Mosseri, & Kark, 2013)โดยผปวยทรบรประโยชนในการออก

กาลงกายสามารถทานายการเขารวมการออกกาลงกายในโปรแกรมการฟนฟสภาพหวใจไดถง 1.56

เทา ของผปวยทขาดการรบรประโยชนของการออกกาลงกาย ในทางกลบกนการรบรประโยชนของ

การออกกาลงกายในระดบตา มผลตอการออกกาลงกาย และการเขารวมโปรแกรมการออกกาลง

กายทไมสมาเสมอ (Santaularia & Jaarsma, 2013) คอ ผปวยทมการรบรประโยชนของการออก

กาลงกายระดบตาจะมความสมพนธกบพฤตกรรมการออกกาลงกายในระดบตาดวย

2.3 การรบรอปสรรคของการออกกาลงกาย มความสมพนธทางลบ

กบพฤตกรรมการออกกาลงกายของผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน (r = -.21, p < .05)

(พงษพนต, 2551) กลาวคอ ผปวยทมการรบรเกยวกบอปสรรคของการออกกาลงกายอยในระดบสง

จะสมพนธกบการมพฤตกรรมการออกกาลงกายทตา

2.4 การรบรความสามารถของตนในการออกกาลงกาย มความสมพนธ

ทางบวกกบพฤตกรรมการออกกาลงกายของผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน (r = .74,

75

p < .001) (พงษพนต, 2551) คอ ผปวยทมการรบรสมรรถนะแหงตนสงจะมพฤตกรรมการ

ออกกาลงกายทเพมมากขนดวย นอกจากนการรบรสมรรถนะแหงตนในการออกกาลงกาย สามารถ

ทานายการเขารวมการออกกาลงกายทตอเนอง (Wald = 8.00, Hazard Ratio = 0.98, p = 0.01) ของ

ผปวยเพศชายไดดวย หากมการใหขอมลเกยวกบวธการเอาชนะอปสรรคในการออกกาลงกายจะทา

ใหผปวยชายออกกาลงกายมากขน (Dolansky, Stepanczuk, Charvat, & Moore, 2010) นอกจากนยง

พบวา การรบรสมรรถนะแหงตนตามผลตอการไมปฏบตพฤตกรรมการออกกาลงกายของผปวย

โรคหลอดเลอดหวใจ (Santaularia & Jaarsma, 2013)

3. ปจจยทางดานสงคมและเศรษฐกจ

3.1 ปจจยทเกยวของกบภาระงาน ไดแก การมงมนแตการทางาน มองวา

การออกกาลงกายเปนการรบกวนการทางาน การตองรบผดชอบดแลครอบครว การตองรบผดชอบ

ตอภาระงาน การมฐานะทางเศรษฐกจตา กลาวคอ ผปวยทมภาระหนาททตองรบผดชอบมากจะมอง

วาการออกกาลงกายทาใหวถชวตของตนเองเปลยนแปลง ซงปจจยเหลานมผลทาใหผปวยไมออก

กาลงกาย และออกกาลงกายไมสมาเสมอ (Santaularia & Jaarsma, 2013)

3.2 ปจจยทเกยวของกบการสนบสนนทางสงคม และครอบครว

(Santaularia & Jaarsma, 2013) ดงนคอ การทผปวยมการสนบสนนจากเพอน และจากสงคมทดจะ

ทาใหผปวยมความมงมนทจะมพฤตกรรมการออกกาลงกาย และมความมงมนทจะเขารวม

โปรแกรมการฟนฟสภาพหวใจ ในอกดานหนงการไดรบการสนบสนนจากสงคม และการมสวน

รวมทางสงคมนอย รวมถงการไมไดรบการสนบสนนจากครอบครว การทครอบครวมการหยาราง

หรอแยกทางกนจะสงผลกระทบตอความสามารถในการเขารวมกจกรรมทางสงคมของผปวย และม

ผลตอการเขารวมการออกกาลงกายนอยลงดวยเชนกน

นอกจากนยงพบวา การขาดการสนบสนนทางสงคมในเรองการอานวยความ

สะดวกในการออกกาลงกายซงเปนองคประกอบหนงของการฟนฟสภาพหวใจ มผลตอพฤตกรรม

การออกกาลงกาย และการเขารวมโปรแกรมการการฟนฟสภาพหวใจ อาทเชน ความยากลาบากใน

การเดนทาง สถานทออกกาลงกายอยหางไกล ในทองถนทมศนยการฟนฟสภาพหวใจนอยซงเปน

อปสรรคสาหรบการออกกาลงกาย ทาใหผปวยไมออกกาลงกายหรอออกกาลงกายไมสมาเสมอ

(Angelis, Bunker, & Schoo, 2008; Santaularia, & Jaarsma, 2013)

4. ปจจยดานระบบบรการสขภาพ

4.1 ปจจยดานการสงตอผปวย และการใหขอมลผปวยเกยวกบการ

ออกกาลงกายในโปรแกรมการฟนฟสภาพหวใจพบวา การขาดการอานวยความสะดวกของ

บคลากรทางการแพทยทเกยวของในการสงตอผปวยเขารวมโปรแกรมการฟนฟสภาพหวใจ และ

ขาดการใหขอมลเกยวกบประโยชนของการออกกาลงกายตอการฟนฟสภาพหวใจ ซงผลทาให

76

ผปวยขาดความสมาเสมอในการเขารวมการออกกาลงกายในโปรแกรมการฟนฟสภาพหวใจ

(Angelis, Bunker, & Schoo, 2008; Santaularia & Jaarsma, 2013)

4.2 ปจจยทเกยวของกบระบบการจดการของโปรแกรมการฟนฟสภาพ

หวใจพบวา การขาดสงอานวยความสะดวกในการออกกาลงกายใหกบผปวย มปญหาดานการ

เดนทางเนองจาก ศนยการฟนฟสภาพหวใจในทองถนมนอย ความไมเพยงพอของจานวนโปรแกรม

การฟนฟสภาพหวใจ เปนอปสรรคในการออกกาลงกาย และความไมสมาเสมอของการเขารวม

โปรแกรมการฟนฟสภาพหวใจ (Santaularia & Jaarsma, 2013)

4.3 ปจจยดานการตดตอประสานจากเจาหนาท การตดตอทดและการ

สนบสนนจากบคลากรทางการแพทย เปนปจจยสาคญในการสงเสรมการออกกาลงกายของผปวย

และความสมาเสมอในการออกกาลงกาย นอกจากนยงพบวา ความตองการในการออกกาลงกายใน

สงแวดลอมทปลอดภย ของผปวยมความสมพนธกบการออกกาลงกายทเพมขนและการเขารวม

โปรแกรมการฟนฟสภาพหวใจทสมาเสมอ (Angelis, Bunker, & Schoo, 2008)

5. ปจจยทสมพนธกบสขภาพและปจจยเสยงของผปวย

5.1 ปจจยทเกยวของกบโรคหลอดเลอดหวใจ พบวา ผปวยทเปนโรค

หลอดเลอดหวใจทมความเสยงตาสามารถทานายการเขารวมการออกกาลงกายในโปรแกรมการ

ฟนฟสภาพหวใจเพมขน (AOR 1.573, p < .008) (Sarrafzadegan, Rabiei, Shirani, Kabir,

Mohammadifard, & Roohafza, 2007) ทงน อาจจะเกยวกบการรบรของบคลากรทางการแพทย วา

ในผปวยทมความเสยงสง หรอผปวยทมโรครวมมาก จะมการสงตอผปวยเขารวมโปรแกรมการ

ฟนฟสภาพหวใจซงมการออกกาลงกายเปนองคประกอบหนงนอยลงดวย

นอกจากนย งพบวา ผ ปวยทเปนโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนแบบ

Unspecified MI และผปวยทมภาวะกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนแบบไมมสวนเอสทยกสง

(NSTEMI) มการเขารวมโปรแกรมการฟนฟสภาพหวใจ ซงมการออกกาลงกายเปนองคประกอบ

หนง นอยกวาผปวยทมภาวะกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนแบบมสวนของเอสทยกสง (STEMI)

(Brown et al., 2009) เนองจาก ผปวยทมภาวะกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนแบบมสวนของเอสทยก

สง มการรบรประโยชนของการเขารวมโปรแกรมการฟนฟสภาพหวใจ ซงมการออกกาลงกายเปน

องศประกอบ มากกวาผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนแบบไมมสวนของเอสทยกสง และ

Unspecified MI นอกจากนบคลากรทางการแพทยยงใหความตระหนกถงประโยชนของการเขารวม

โปรแกรมการฟนฟสภาพหวใจในผปวยกลมนมากกวา

สวนปจจยทสามารถทานายการเขารวมโปรแกรมการฟนฟสภาพหวใจ พบวา

ปจจยทสามารถทานายการเขารวมทลดลงของโปรแกรมการฟนฟสภาพหวใจ ซงการออกกาลงกาย

เปนหนงในนน ไดแก อาการเจบหนาอกแบบไมคงท เคยเปนโรคกลามเนอหวใจตายมากอน

77

โรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนแบบไมมสวนของเอสทยกสง สวนปจจยทสามารถทานายการเขา

รวมโปรแกรมการฟนฟสภาพหวใจ พบวา ผปวยทไดรบการผาตดทาทางเบยงหลอดเลอดหวใจ

สามารถทานายการเขารวมโปรแกรมการฟนฟสภาพหวใจไดมากทสดถง 3 เทา โดยสามารถทานาย

การเขารวมโปรแกรมการฟนฟสภาพหวใจไดมากกวา ผปวยทไดรบการถางขยายหลอดเลอดหวใจ

ซงสามารถทานายการเขารวมไดเพยง 1.67 เทา (Brown et al., 2009) ในทานองเดยวกน เนองจาก

บคลากรทางการแพทยเหนและตระหนกถงประโยชนของการเขารวมการฟนฟสภาพหวใจในผปวย

ทผาตดทาทางเบยงหลอดเลอดหวใจมากกวาผปวยทรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจจงม

การสงตอผปวยเขาโปรแกรมการฟนฟสภาพหวใจมากกวา

5.2 ปจจยดานดชนมวลกาย พบวา ผทมดชนมวลกายตาสามารถทานาย

การเขารวมการออกกาลงกายในโปรแกรมการฟนฟสภาพหวใจไดอยางสมบรณ ขณะทผปวยทม

ดชนมวลกายสงความอวนและปรมาณไขมนในรางกายมาก มผลทาใหผปวยโรคหลอดเลอดหวใจ

ออกกาลงกายและเขารวมการออกกาลงกายในโปรแกรมการฟนฟสภาพไมสมาเสมอ (Brown et al.,

2009; Santaularia, & Jaarsma, 2013; Sarrafzadegan, Rabiei, Shirani, Kabir, Mohammadifard, &

Roohafza, 2007)

5.3 การสบบหร พบวา ผปวยโรคหลอดเลอดหวใจทไมสบบหร สามารถ

ทานายการเขารวมการออกกาลงกายในโปรแกรมการฟนฟสภาพหวใจไดอยางสมบรณ สวนผปวย

ทสบบหรมการออกกาลงกายและเขารวมโปรแกรมการฟนฟสภาพหวใจไมสมาเสมอ (Santaularia

& Jaarsma, 2013; Sarrafzadegan, Rabiei, Shirani, Kabir, Mohammadifard, & Roohafza, 2007) แต

ในทางกลบกน พบวา ผปวยทสบบหรสามารถทานายการการเขารวมโปรแกรมการฟนฟสภาพ

หวใจซงการออกกาลงกายเปนองคประกอบหนงไดถง 1.10 เทา (Brown et al., 2009)

5.4 ดานอารมณและความเครยด พบวา ความวตกกงวล ความเครยดและ

ภาวะซมเศรา มผลตอการการออกกาลงกาย และการเขารวมโปรแกรมการฟนฟสภาพหวใจทไม

สมาเสมอ (Angelis, Bunker, & Schoo, 2008; Santaularia & Jaarsma, 2013)

5.5 โรคประจาตวและภาวะสขภาพ พบวา ผปวยโรคหลอดเลอดหวใจท

เปนโรคเบาหวานมผลตอการออกกาลงกาย และการเขารวมโปรแกรมการฟนฟสภาพหวใจทไม

สมาเสมอ (Dunlay et al., 2009; Santaularia & Jaarsma, 2013) นอกจากนยงพบวา การมโรครวม

สามารถทานายการเขารวมการออกกาลงกายในโปรแกรมการฟนฟสภาพหวใจทลดลงไดแก โรค

ไขมนในเลอดสง โรคความดนโลหตสง โรคถงลมปอดอดกนเรอรง โรคของหลอดเลอดแดงสวน

ปลาย โรคไตเรอรง และโรคหลอดเลอดสมอง (Brown et al., 2009) เนองจากการมโรครวมหลาย

โรคอาจจะเปนขอจากดในการออกกาลงกายของผปวย

78

5.6 ดานความสามารถในการทาหนาทพบวา ผปวยทมความสามารถใน

การทาหนาทลดลง และมความสามารถในการออกกาลงกายตา มผลตอการออกกาลงกายและการ

เขารวมโปรแกรมการฟนฟสภาพหวใจทไมสมาเสมอ (Santaularia & Jaarsma, 2013)

การประเมนพฤตกรรมการออกกาลงกายของผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน หลง

ไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ

การประเมนพฤตกรรมการออกกาลงกายเปนการประเมนกจกรรมทางกาย ซง

สามารถประเมนไดหลาย ๆ วธขนอยกบแนวคดและความหมายของการออกกาลงกาย โดยการ

ประเมนพฤตกรรมการออกกาลงกายนนแบงเปน 2 ประเภท ดงน (สมโภชน, 2543)

1. วธการประเมนโดยตรง (method of behavioral assessment) ซงประกอบดวย 4

ประเภทใหญคอ (1) การสงเกตพฤตกรรม (observation) เปนวธการทไดรบการยอมรบมากทสด แต

พบวา มขอเสยคอ ผถกสงเกตอาจจะรสกตววาถกสงเกต (2) การสงเกตและบนทกพฤตกรรมตนเอง

(self-monitoring) ซงสวนใหญจะใชในกรณทไมสามารถสงเกตและบนทกดวยบคคลอนได

มขอเสยคอ ในการบนทกพฤตกรรมบางอยางทมการกระทาจนเคยชนอาจเกดความลาเอยงในการ

บนทก (3) การวดผลทเกดขนของพฤตกรรม (measurement of product) มขอดคอไมรบกวนการ

แสดงออกของบคคล มความแมนยา และเชอถอได แตการอางองผลทไดไปสพฤตกรรมนนจะตอง

ทาดวยความรอบคอบ และ (4) การวดทางสรระ (physiological measures) เพอดการเปลยนแปลง

ของสรระของบคคล อนเปนผลมาจากการปฏบตพฤตกรรมนน

2. วธการประเมนทางออม (indirect method of behavioral assessment) ซง

ประกอบดวย 3 ประเภทคอ (1) การสมภาษณ (interview) เปนวธการประเมนทางออมทมความ

สาคญอยางมากในการประเมนพฤตกรรม เพราะจะทาใหไดขอมลเบองตนทจะนาไปกาหนด

พฤตกรรมเปาหมาย เพอกาหนดขอบเขตในการรวบรวมขอมล และใชในการดาเนนการปรบ

พฤตกรรมตอไป (2) การรวบรวมขอมลจากบคคลอน (information from other people) ใชในกรณท

ไมสามารถรวบรวมขอมลจากผทตองการเกบขอมลไดโดยตรง จงจาเปนทตองไดรบความชวยเหลอ

จากบคคลทมความสาคญกบผทตองการเกบขอมล และ (3) การรายงานตนเอง (self-report) วธการ

นมกไมไดรบการยอมรบ เนองจากปญหาดานความตรง ความเทยง และความแมนยาของเครองมอ

ทใชในการประเมนตนเอง

จากการทบทวนวรรณกรรมทผานมาพบวา การประเมนพฤตกรรมออกกาลงกาย

ในผปวยทมโรคเรอรง รวมทงผปวยทมปญหาโรคหวใจและหลอดเลอดนยมใชการสมภาษณเปน

79

สวนใหญ สาหรบการประเมนพฤตกรรมการออกกาลงกายในผปวยโรคกลามเนอหวใจตาย

เฉยบพลน จากการทบทวนวรรณกรรมพบวา มการศกษาของคณจรพร (2550) ซงทาการศกษาถง

ผลของโปรแกรมสงเสรมสมรรถนะแหงตน และการสนบสนนทางสงคมตอพฤตกรรมการ

ออกกาลงกายในผสงอายโรคหลอดเลอดหวใจ โดยไดสรางแบบสมภาษณพฤตกรรมการ

ออกกาลงกายของผสงอายโรคหลอดเลอดหวใจ จากการทบทวนวรรณกรรมทเกยวของตาม

หลกการออกกาลงกาย ไดแก ชนดของการออกกาลงกาย ความหนกเบา ความถ และระยะเวลาใน

การออกกาลงกาย รวมทงขอควรปฏบตตาง ๆ ในการออกกาลงกาย ประกอบดวย ขอคาถามจานวน

13 ขอ ลกษณะคาตอบเปนแบบมาตราสวนประมาณคา 3 ระดบ คะแนนสง หมายถง พฤตกรรมการ

ออกกาลงกายอยในระดบสง คะแนนตา หมายถงพฤตกรรมการออกกาลงกายอยในระดบตา

ไดตรวจสอบความตรงเชงเนอหาจากผทรงคณวฒจานวน 5 ทาน ไดคาดชนความตรงตามเนอหา

(content validity index [CVI]) เทากบ .85 และตรวจสอบความเทยงของเครองมอจากการนามา

ทดลองใชกบกลมตวอยางทมลกษณะใกลเคยงกบกลมตวอยางจรง จานวน 15 ราย แลวนามา

คานวณหาคาสมประสทธอลฟาของครอนบาค (Cronbach’s alpha coefficient) ไดเทากบ .94

นอกจากนยงมการศกษาของพรทนา (2552) เรอง ผลของโปรแกรมสงเสรมการ

รบรสมรรถนะแหงตน ตอพฤตกรรมการออกกาลงกายของผปวยโรคหลอดเลอดหวใจ ซงดดแปลง

มากจากแบบวดพฤตกรรมการออกกาลงกายของปานจต (2547) ทประกอบดวย ขอคาถามทงสน 14

ขอ ลกษณะคาตอบเปนแบบมาตราสวนประมาณคา 4 ระดบ คะแนนสง หมายถง ผปวยมพฤตกรรม

การออกกาลงกายมาก คะแนนตา หมายถง ผปวยมพฤตกรรมการออกกาลงกายนอย ไดทาการ

ตรวจสอบความตรงตามเนอหา จากผทรงคณวฒจานวน 5 ทาน ไดคาดชนความตรงตามเนอหา

(CVI) เทากบ .93 และหาความเชอมนของเครองมอ โดยนาไปทดลองใชกบผปวยทมลกษณะ

ใกลเคยงกบกลมตวอยางจรงจานวน 30 ราย และนามาคานวณหาคาสมประสทธอลฟาของ

ครอนบาค (Cronbach’s alpha coefficient) ไดเทากบ .87

ในการศกษาครงน ผวจยไดเลอกใชแบบสมภาษณพฤตกรรมการออกกาลงกาย

ของจรพร (2550) มาใชในการประเมนพฤตกรรมการออกกาลงกายของผปวยโรคกลามเนอหวใจ

ตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ กอน และหลงการเขารวม

โปรแกรมสงเสรมการรบรการเจบปวยทเนนการออกกาลงกาย เนองจากเปนแบบประเมนทสราง

ขนจากการทบทวนวรรณกรรมตามหลกการออกกาลงกาย สาหรบผปวยโรคหลอดเลอดหวใจ โดย

มคาความตรง และความเทยงสง ซงแบบสมภาษณนไดมการนามาใชในผปวยโรคกลามเนอหวใจ

ตายเฉยบพลนทไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ ซงมลกษณะคลายคลงกบกลม

ตวอยางทจะทาการศกษาโดยในการศกษาครงนผวจยไดทาการดดแปลงแบบสมภาษณพฤตกรรม

การออกกาลงกายของจรพร (2550) โดยปรบเพมขอคาถาม เพอใหครอบคลมองคประกอบของการ

80

ออกกาลงกายในสวนของความถในการออกกาลงกาย และการประเมนชพจรกอน และหลงการ

ออกกาลงกาย โดยการปรบเพมขอคาถามจานวน 3 ขอ คอ ขอท 4 14 และ 15 รวมขอคาถามทงสน

16 ขอ ซงลกษณะของคาตอบเปนแบบมาตราสวนประมาณคา 3 ระดบ คะแนนสง หมายถง

พฤตกรรมการออกกาลงกายอยในระดบสง คะแนนตา หมายถง พฤตกรรมการออกกาลงกายอยใน

ระดบตา โดยแบงเกณฑการใหคะแนนเปน 3 ระดบเชนกน คอ สง กลาง และตา

ผลลพธของการออกกาลงกายเกยวกบความสามารถดานรางกาย ของผปวยโรคกลามเนอหวใจตาย

เฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ

ผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยาย

หลอดเลอดหวใจ จาเปนตองไดรบการฟนฟสภาพหวใจซงการออกกาลงกายเปนองคประกอบหนง

ทมความสาคญและเปนประโยชนตอผปวยหลายประการ จากการศกษาของเทยเลอรและคณะ

(Taylor et al., 2004) พบวา การออกกาลงกายชวยลดอตราการเสยชวตจากทกสาเหตไดประมาณ

0.8 เทา และลดอตราการเสยชวตจากโรคหวใจไดประมาณ 0.74 เทา นอกจากน ยงชวยลดระดบของ

โคเลสเตอรอล (cholesterol) ระดบไตรกลเซอรได (triglyceride) และยงชวยลดระดบความดน

โลหตขณะหวใจบบตว (systolic blood pressure) แตไมมความแตกตางในการลดระดบของความ

ดนโลหตขณะหวใจคลายตว (diastolic blood pressure) อยางมนยสาคญทางสถต (p = .05)

จากทไดกลาวมาแลวจะเหนวาการออกกาลงกายมประโยชนตอผปวยในหลายดาน

แตในสวนนจะเนนประโยชนของการออกกาลงกายตอความสามารถดานรางกาย ของผปวยโรค

กลามเนอหวใจตายเฉยบพลน จากอาการและอาการแสดงของผปวยโรคกลามเนอหวใจตาย

เฉยบพลน ผปวยมกมอาการหอบเหนอย หรอเจบแนนหนาอก สงผลใหความสามารถในการทางาน

ของรางกายลดลง จากการศกษาผลของโปรแกรมการฟนฟสภาพหวใจตอความสามารถในการทา

หนาทของรางกาย และความดนขณะหวใจหองลางซายบบตวในผปวยโรคกลามเนอหวใจตาย

เฉยบพลนหลงไดรบหตถการ (Golabchi, Basati, Kargarfard, & Sadeghi, 2012) โดยในโปรแกรม

การฟนฟสภาพหวใจมทงหมด 24 ครง ใชเวลา 8 สปดาห โดยในแตละครงจะใชเวลา 60 – 90 นาท

ซงจะประกอบดวย การออกกาลงกาย โดยเรมจากการอบอนรางกายประมาณ 10 นาท ตอดวยการ

ออกกาลงกายแบบแอโรบก 20 – 40 นาท และจบดวยการผอนคลายกลามเนออก 10 นาท โดยม

ความแรงของการออกกาลงกายซงคานวณจากรอยละ 60 – 85 ของอตราการเตนของหวใจสงสด

พบวา หลงการเขารวมโปรแกรมผปวยกลมทดลองมความสามารถในการทางานของรางกายเพมขน

อตราการเตนของหวใจสงสด (maximum heart rate) เพมขน นอกจากนอตราการเตนของหวใจขณะ

81

พกลดลง จากกอนการเขารวมโปรแกรม อยางมนยสาคญทางสถต (p < .001) และเมอเทยบกบกลม

ควบคม พบวา ทงความสามารถในการทางานของรางกาย อตราการเตนของหวใจสงสด และอตรา

การเตนของหวใจขณะพก แตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถต (p < .001)

ความสามารถดานรางกายของผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน

สดคะนง (2555) ความสามารถดานรางกายของผปวยโรคกลามเนอหวใจตาย

เฉยบพลน หมายถง ความสามารถในการทากจกรรมตาง ๆ ของผปวยโรคกลามเนอหวใจตาย

เฉยบพลนทสามารถปฏบตได โดยวดจากประสทธภาพในการใชออกซเจนสงสดของรางกาย

(maximum ventilatory oxygen uptake [VO2 max]) ซงเปนการตอบสนองของระบบไหลเวยนโลหต

ระบบหายใจและกลามเนอตอการทากจกรรม

นฤมล (2551) ความสามารถดานรางกาย ของผปวยโรคกลามเนอหวใจตาย

เฉยบพลน หมายถง ประสทธภาพการทากจกรรมตาง ๆ ของผปวยโรคกลามเนอหวใจตาย

เฉยบพลน ซงแสดงถงความสามารถในการทางานของระบบไหลเวยนโลหต และปอด ในการ

ขนสงนาออกซเจนไปเลยงสวนตาง ๆ ของรางกาย และความสามารถของรางกายในการใช

ออกซเจน

เบญจวรรณ (2548) ความสามารถดานรางกาย ของผปวยโรคกลามเนอหวใจตาย

เฉยบพลน หมายถง การทากจกรรมตาง ๆ ของผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนทแตละ

บคคลสามารถทาได ซงเปนการแสดงถงความสามารถของรางกายในการนาออกซเจนเขาสปอด

และระบบไหลเวยนโลหต เพอทจะนาไปใชในการทางานของกลามเนอและอวยวะตาง ๆ

สรปความสามารถในการทาหนาทของรางกาย หมายถง ความสามารถในการทา

กจกรรมตาง ๆ ของผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน ซงเปนการตอบสนองของระบบหวใจ

และปอด ในการขนสงนาเอาออกซเจนไปเลยงกลามเนอ และอวยวะตาง ๆ ของรางกาย รวมถง

ความสามารถของรางกายในการใชออกซเจน โดยวดจากประสทธภาพในการใชออกซเจนสงสด

ของรางกาย (VO2 max)

ปจจยทมผลตอความสามารถดานรางกายของผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน

เมอพจารณาถงปจจยทมผลตอความสามารถดานรางกายของผปวยโรคกลามเนอ

หวใจตายเฉยบพลน พบวา มปจจยทเกยวของและมผลกระทบตอความสามารถดานรางกาย ดงน

82

. อาย พบวา ในวยสงอายสมรรถภาพ ความแขงแรงและความทนทานของการทา

กจกรรมจะลดลงตามอาย โดยมการลดลงของจานวน และขนาดของเสนใยกลามเนอ และกาลงใน

การหดรดตวของกลามเนอ ทาใหความสามารถดานรางกายลดลง (จนตนา, 2550) ในทางกลบกน

อายทนอยจะมความสมพนธกบความสามารถดานรางกายทเพมหลงการเขารวมโปรแกรมการฟนฟ

สภาพหวใจมากกวา ทงนเนองจากอายทนอยยอมมสมรรถภาพการทางานของรางกายทสมบรณ

แขงแรงกวา และยงมโรคทเปนปจจยเสยงตาง ๆ นอยกวาผสงอาย (McKee, Kerine, Fitzgrald,

Spain, & Morrison, 2013)

2. เพศ เนองจากเพศหญงมนาหนกตวเฉลยนอย รวมถงมวลและขนาดของกลาม

เนอนอยกวาเพศชาย ทาใหความแขงแรงของกลามเนอนอยกวา นอกจากนปรมาณเลอดทบบตว

ออกจากหวใจในแตละครง และปรมาณอโมโกลบนทมนอยกวา ทาใหความสามารถในการใช

ออกซเจนสงสดของรางกายนอยกวาเพศชาย ซงทาใหความสามารถดานรางกายของเพศหญงนอย

กวาเพศชาย (วศาล, 2546)

3. ระยะเวลาในการวนจฉยโรค พบวา ความสามารถดานรางกาย มความสมพนธ

กบการเกดโรค โดยในโรคหลอดเลอดหวใจมการเปลยนของหลอดเลอดและการอดตนของหลอด

เลอด ยงมระยะเวลานาน จะทาใหมการสะสมของคราบไขมนเพมมากขนเรอย ๆ สงผลใหปรมาณ

เลอดไปเลยงกลามเนอหวใจลดลง เพมขนาดการตายของกลามเนอหวใจมากขน ดงนน ระยะเวลา

ในการวนจฉยโรคจงมผลตอตอความสามารถดานรางกายของผปวย (เบญจวรรณ, 2548)

4. การรบรภาวะสขภาพ เปนการประเมนการรบรเกยวกบสขภาพโดยรวมของ

ผปวย ซงเปนการบงบอกถงภาวะสขภาพทงดานรางกายและจตใจ (บศรา, ผองพรรณ, และ

วลาวรรณ, 2554) โดยหากผปวยมความคดดานลบตอภาวะสขภาพยอมสงผลตอสภาพจตใจและ

ความสามารถในการดแลตนเองทนอยลง ในทางกลบกนหากผปวยมความคดดานบวกเกยวกบ

สขภาพของตนทาใหผปวยสนใจและเอาใจใสในการดแลสขภาพซงสงผลตอความสามารถในการ

ดแลตนเองทเพมขน

การประเมนความสามารถดานรางกาย ของผ ปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลง

ไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ

การประเมนความสามารถดานรางกายของผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน

หลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ สามารถทาไดหลายวธ ดงน (สถาบนเวช

ศาสตรผสงอาย กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข, 2551; ปยะนช, 2551; ฉตรฉนก, 2555)

83

1. การประเมนโดยใชระดบความรสกเหนอยของผปวย (the patient’s feeling) ซง

สามารถประเมนไดจากคะแนนความรสกเหนอย (Rating of Perceived Exertion scales [REP

scales]) หรอเรยกวา บอรก สเกล (Borg’s scales) โดยสรางขนเพอกาหนดระดบความเหนอยซง

แสดงเปนตวเลขบอกระดบความเหนอย จาก 6 คะแนน ถง 20 คะแนน เปนการบอกความรสก

เหนอยโดยรวมของทกระบบในรางกายขณะการออกกาลงกาย ในคนปกตนนมการประมาณอตรา

การเตนของหวใจขณะออกกาลงกายซงประมาณ 10 เทา ของระดบคะแนนความเหนอย ดงน

อตราการเตนของหวใจขณะออกกาลงกาย เทากบ 10 คณดวย คาระดบคะแนน

ความเหนอย

ระดบคะแนนความรสกเหนอยท 11 – 13 คะแนน (เรมเหนอย) จะมคาใกลเคยงกบ

คา 60 เปอรเซนต ของอตราการเตนของหวใจสงสด และถาระดบคะแนนความรสกเหนอยอยท 15

คะแนน (เหนอย) จะมคาใกลเคยงกบ 85 เปอรเซนต ของอตราการเตนของหวใจสงสด (ปยะนช,

2551; ฉตรฉนก, 2555)

2. การประเมนความสามารถดานรางกายจากการทากจกรรม (functional status)

ซงสามารถประเมนไดหลายวธดงน (สถาบนเวชศาสตรผสงอาย กรมการแพทย กระทรวง

สาธารณสข, 2551)

2.1 การประเมนโดยการเดนบนพนราบ 6 นาท (six minute walk test [6

MWT]) เพอ ประเมนวาผปวยสามารถเดนไดระยะทางมากทสดเทาใด ภายในเวลาทกาหนด คอ 6

นาท การประเมนดวยวธการนสามารถทาไดงาย โดยมขอบงชในการประมาณความสามารถในการ

เดนบนพนราบ 6 นาท ดงน

2.1.1 ผปวยทไดรบการผาตด โดยเฉพาะการผาตดเกยวกบปอด

และหวใจ

2.1.2 ผปวยโรคปอด

2.1.3 กลมผปวยโรคหวใจลมเหลว

2.1.4 กลมผสงอาย

วธการประเมนความสามารถในการเดนบนพนราบ 6 นาท

การเตรยมการประเมนความสามารถในการเดนบนพนราบ 6 นาท

1. การเตรยมอปกรณ และสถานท โดยอปกรณทตองใช มดงน

นาฬกาจบเวลา และสายวด สวนสถานทควรเปนบรเวณในตกทโลง และมพนราบเปนทางตรง ควร

ใชเกาอสองตวในการวางจดหวทาย โดยวดระยะหางระหวางเกาอประมาณ 8 เมตร

2. การเตรยมตวผปวย ผควรปวยใสเสอผาและรองเทาทสขบาย

ถาปกตแลวผปวยใชไมเทาในขณะททาการประเมนความสามารถในการเดนบนพนราบ 6 นาท ก

84

สามารถใหผปวยใชไมเทาได ผ ปวยสามารถรบประทานยาทกอยางไดตามปกต สามารถ

รบประทานอาหารกอนได แตผปวยไมควรออกกาลงกายอยางหกโหมมากอนภายในเวลา 2 ชวโมง

กอนทาการประเมนความสามารถในการเดนบนพนราบ 6 นาท

3. วธการสอนผปวย อธบายผปวยถงขนตอนในการประเมนโดย

ใหผปวยเดนเรวไปมาระหวางเกาอ 2 ตว ภายในระยะเวลา 6 นาท โดยใหผปวยพยายามเดนใหได

ระยะทางมากทสดเทาทสามารถเดนได แตไมใหวง ถาหากเหนอยสามารถหยดพกหรอนงพกได

โดยจะมเจาหนาทอยกบผปวยตลอดเวลา และจะคอยแจงเวลาใหผปวยทราบเปนระยะ แตในขณะท

เดนอยผปวยไมควรพดเพราะจะทาใหเดนไดนอยลง ถาผปวยมอาการไมสขสบายควรแจงให

เจาหนาททราบทนท โดยในการประเมนความสามรถในการเดนบนพนราบ 6 นาท ตองการให

ผปวยเดนใหไดระยะมากทสดภายในเวลา 6 นาท เรมการประเมนโดยใหผปวยเดนหลงจากทเรมจบ

เวลา และพดใหกาลงใจผปวยในทกๆ 1 นาท ถาผปวยมอาการเหนอยใหผปวยนงพก โดยผปวย

สามารถลกเดนตอไดเมอผปวยพรอม และเจาหนาทควรใหผปวยหยดเดนเมอมอาการผดปกต

ดงตอไปน เชน อาการเจบแนนหนาอก เดนเซเหมอนจะหกลม สบสน ปวดนอง หนาซดหรอเขยว

หนามด มอาการเหนอยมาก เหงอแตก เปนตน

4. เมอสนสดการประเมนความสามารถในการเดนบนพนราบ 6

นาท ใหผปวยหยดเดนเมอเวลาครบ 6 นาท จดบนทกทพนวา ผปวยหยดเดนทจดใดบาง วด

ระยะทางทงหมดทผปวยสามารถเดนได ตวอยางเชน หากเมอวางเกาอ 2 ตวหางกน 8 เมตร ภายใน

ระยะเวลา 6 นาท ผปวยสามารถเดนรอบเกาอ 2 ตวไดทงหมด 50 รอบ เพราะฉะนนระยะทางท

ผปวยเดนไดทงหมดคอ 50 คณดวย 8 เทากบ 400 เมตร

5. การประเมนผล หากผปวยเดนไดระยะทางนอยกวา 320 เมตร

หรอไมสามารถเดนไดครบ 6 นาท ถอวาผปวยอยในกลมเสยง ควรเฝาระวงในขณะออกกาลงกาย

และพจารณาสงพบแพทยเพอคนหาสาเหต

2.2 การเดนยาเทา 2 นาท (2 – min step) โดยมวตถประสงคเพอ ประเมน

ความอดทน หรอสมรรถภาพของระบบหวใจ ปอด และหลอดเลอดของรางกาย ซงเปนอกทางเลอก

หนงแทนการประเมนความสามารถในการเดนบนพนราบ 6 นาท โดยเฉพาะในกรณทมทจากด

หรอสภาพอากาศไมเอออานวย โดยมขอบงชในการประเมนเหมอนการประเมนความสามารถใน

การเดนบนพนราบ 6 นาท

วธการประเมน วดจานวนครงทผปวยสามารถยกเขาขนลงไดอยาง

สมบรณภายในเวลา 2 นาท โดยการยกเขาใหสงถงจดกงกลางระหวางลกสะบา กบขอบบนสดของ

กระดกสะโพก โดยนบจากเขาขวาทยกไดถงจดทกาหนด

85

ผปวยกลมเลยง เดนยาเทายกเขาไดนอยกวา 65 ครง ภายในเวลา 2 นาท

ทงในเพศหญงและเพศชาย

2.3 ทดสอบดวยการลกเดน 8 ฟต (8 – foot up- and - go) โดยม

วตถประสงค เพอประเมนความคลองแคลว และการทรงตวขณะเคลอนไหว ซงสาคญตอการทา

กจกรรมทตองการความเรว ซงจากการศกษาพบวา มความนาเชอถอคอนขางสง (สถาบนเวชศาสตร

ผสงอาย กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข, 2551)

การประเมนดวยการลกเดน 8 ฟต โดยประเมนจากระยะทางทใชในการลกขนจาก

เกาอแลวเดนตอไปอก 8 ฟต หรอเปนระยะทาง 2.44 เมตร แลวเดนกลบมานงยงเกาอดงเดม

ผปวยกลมเสยง ผปวยทงเพศชายและเพศหญง หากผปวยใชระยะเวลาในการเดน

ทงหมดมากกวา 9 วนาท ถอวาผปวยรายนนอยในกลมเสยง

3. การประเมนความสามารถในการทางานของรางกายโดยใชแบบประเมน ซงเปน

การประเมนความสามารถในการทางานของรางกายทางออม โดยการใชแบบสอบถามในการเกบ

รวบรวมขอมลความสามารถในการทากจกรรมตาง ๆ ของบคคล เพอใหไดมาซงผลของ

ประสทธภาพการใชออกซเจนสงสดของรางกาย (ปรวรรณ, 2552) ซงมดวยกนหลายรปแบบ

3.1 แบบประเมนความสามารถในการทากจกรรมของดก (The Duke

Activity Status Index (DASI)) เปนแบบประเมนความสามารถในการทาหนาทของรางกาย ทสราง

และพฒนาขนโดยเฮลทกและคณะ (Hlatky et al., 1989) ประกอบไปดวย ขอคาถาม 12 ขอ

ครอบคลมการทากจวตรประจาวนตาง ๆ รวมทงการเคลอนไหวรางกาย การทางานบาน การม

เพศสมพนธ และการทางานอดเรก โดยในแบบประเมนจะมคาการใชพลงงานในการทากจกรรม

ตาง ๆ (metabolic equivalent [METs]) อยระหวาง 1.75 – 8.00 METs โดยคาถามขอแรกจะเรมจาก

คาการใชพลงงานในการทากจกรรมนอยทสดคอ 1.75 METs จนถงขอสดทายทมคาการใชพลงงาน

ในการทากจกรรมมากทสดคอ 8.00 METs

นอกจากน เฮลทกและคณะ ยงไดศกษาความสมพนธระหวางระดบความสามารถ

ในการทากจกรรมกบการใชออกซเจนของรางกายทไดจากการทดสอบการออกกาลงกายกบแบบ

ประเมนความสามารถในการทากจกรรมของดก พบวา แบบประเมนความสามารถในการทา

กจกรรมของดก มความสมพนธระดบปานกลางกบปรมาณการใชออกซเจนสงสดของรางกาย

(r = 0.58) (peak oxygen uptake) อยางมนยสาคญทางสถต (p < .0001)

3.2 แบบประเมนความสามารถในการทากจกรรม (the Veterans Specific

Activity Questionnaire [VSAQ]) เปนแบบประเมนทถกสรางขนเพอ ประเมนความสามารถในการ

ทาหนาทของรางกายโดย เมเยอร, ด, เฮอรเบรท, รบสส, และฟรอสเซอร (Myers, Do, Herbert,

Ribisl, & Froelicher, 1994) สรางและพฒนาใหเหมาะสมกบผปวยโรคหวใจและหลอดเลอด

86

สาหรบการออกกาลงกาย และการทากจกรรมตาง ๆ ซงประกอบดวย ขอคาถามจานวน 13 ขอ ซงม

คาระดบการใชพลงงานในการทากจกรรม (METs) อยระหวาง 1 ถง 13 METs โดยขอคาถามแรกจะ

มคาระดบการใชพลงงานในการทากจกรรมตาสดคอ 1 METs และขอคาถามสดทายมคาระดบการ

ใชพลงงานในการทากจกรรมสงสดคอ 13 METs การประเมนจะสนสดลงเทากบระดบกจกรรมท

ผปวยสามารถทาไดในขอนน แสดงวา มจานวนระดบการใชพลงงานในการทากจกรรมเทากบขอ

นน

นอกจากนยงมการศกษาของเรนคน, บรตตา, มอรตน, และฮง (Rankin, Britta,

Morton, & Hung, 1996) ไดศกษาหาความสมพนธระหวางเครองมอทใชประเมนความสามารถดาน

รางกาย (DASI หรอ Duke Activity Status Index, SAQ หรอSpecific Activity Questionnaire, SAS

หรอ Specific Activity Scale class และ VSAQ หรอ Veterans Specific Activity Questionnaire ) กบ

ความสามารถในการใชออกซเจนสงสดของรางกาย พบวา แบบประเมนความสามารถในการทา

กจกรรม SAS มความสมพนธทางบวกในระดบตากบความสามารถในการใชออกซเจนสงสดของ

รางกาย (r = 0.35, p = .001) และตาทสดเมอเทยบกบทกแบบประเมน โดยแบบประเมน

ความสามารถในการทากจกรรม SAQ มความสมพนธทางบวกในระดบสงกบความสามารถในการ

ใชออกซเจนสงสดของรางกาย (r = 0.71, p = .001) และสงกวาแบบประเมนทกแบบประเมน

ดงกลาว เมอเปรยบเทยบระหวางแบบประเมนความสามารถในการทากจกรรม DASI กบ VSAQ

พบวา แบบประเมน VSAQ มความสมพนธทางบวกในระดบปานกลางกบความสามารถในการใช

ออกซเจนสงสดของรางกาย (r = 0.66, p = .001) สงกวาแบบประเมน DASI (r = 0.62, p = .001)

สาหรบการศกษาในครงน ผวจยจะเลอกใชแบบประเมนความสามารถในการทา

กจกรรม(the Veterans Specific Activity Questionnaire [VSAQ]) มาใชในการประเมนความ

สามารถดานรางกาย ของผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถาง

ขยายหลอดเลอดหวใจ กอนและหลงการเขารวมโปรแกรมสงเสรมการรบรบรความเจบปวยทเนน

การออกกาลงกาย เนองจากเปนแบบประเมนทไดรบความนยมในการนามาใชประเมน

ความสามารถในการทาหนาทของรางกายในผปวยกลมโรคหวใจและหลอดเลอด (นฤมล, 2551;

เบญจวรรณ, 2548; พมพใจ, 2547; สดคะนง, 2555) นอกจากน ยงมการศกษาทแสดงใหเหนวาแบบ

ประเมนความสามารถในการทากจกรรม VSAQ มความสมพนธทางบวกในระดบปานกลางกบ

ความสามารถในการใชออกซเจนสงสดของรางกาย ซงสงกวาแบบประเมน SAS และ DASI เมอ

เปรยบเทยบกบแบบประเมน SAQ พบวา แบบประเมน VSAQ (r = 0.66, p = .001) มความสมพนธ

ทางบวกในระดบทตากวาแบบประเมนความสามารถในการทากจกรรม SAQ (r = 0.71, p = .001)

แตเนองจากแบบประเมน SAQ ประกอบดวย ขอคาถามทมคาระดบการใชพลงงานสงสดในการทา

กจกรรม (METs) เพยงแค 9 METs และการแบงชวงระดบพลงงานในการทากจกรรมในแตละ

87

ระดบไมเทากน ซงอาจมผลในการเปรยบเทยบความแตกตางระหวางบคคล ซงคาความสามารถใน

การใชออกซเจนทไดจากการใชแบบประเมนอาจจะไมใชความแตกตางในระดบทแทจรง (พมพใจ,

2547) แตแบบประเมนความสามารถในการทาหนาทของรางกาย VSAQ มการแบงระดบการใช

พลงงานในการทากจกรรม (METs) ในแตละขอหางเทากนคอ ความแตกตางของระดบพลงงาน

แตละขอหางกน 1 METs นอกจากนแบบประเมนยงครอบคลมในเรองการทากจวตรประจาวน การ

เคลอนไหวรางกาย การทางานบาน งานอดเรก และการออกกาลงกาย

แนวคดเกยวกบการรบรความเจบปวยของผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการ

รกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ

แนวคดการรบรความเจบปวย

แนวคดการจดการดวยตนเอง (self – regulatory model) สรางโดยลเวนทาลและ

คณะ (Leventhal, & Cameron, 1987; Leventhal et al., 1997) เปนแนวคดทศกษาถงการรบรความ

เจบปวย และการตอบสนองตอการเจบปวย โดยทการรบรความเจบปวยจะทาใหบคคลเกดความ

เขาใจถงภาวะทคกคามสขภาพ และตดสนใจเกยวกบการมพฤตกรรมสขภาพตามการรบรทเกดขน

โดยการรบรเกยวกบสขภาพของบคคลนนเปนโครงสรางทเปนรปแบบ และโครงสรางดงกลาว ม

พนฐานมาจากประสบการณกอนมการเจบปวย ขอมลทไดจากสงคม และสงแวดลอม โดยแนวคด

การจดการตนเองมดวยกน 3 ระยะคอ ระยะท 1 เปนระยะของการใหความหมาย หรอการแปลผลสง

ทเกดขน (cognitive representations of illness) ระยะท 2 เปนระยะของการตอบสนองตอการ

เจบปวย หรอการวางแผนในการทากจกรรมตาง ๆ (coping response) และระยะท 3 เปนการ

ประเมนความสาเรจของบคคลในการตอบสนองตอการเจบปวย (appraisal) โดยมรายละเอยด ดงน

ระยะท 1 ระยะของการใหความหมายหรอการรบรสงทเกดขน ซงมองคประกอบ

5 องคประกอบของการรบรการเจบปวย ดงนคอ

1. การรบรอาการและอาการแสดงทเกยวของกบความเจบปวย (identity)

เปนการรบรถงอาการ อาการแสดงทเกดขน และรบรวาอาการทเกดขนนนเกยวของกบความ

เจบปวยทตนเองเปนอย

2. การรบรสาเหตของความเจบปวย (causes) เปนการรบรถงสาเหตของ

ความเจบปวยวามาจากสาเหตใดเชน กรรมพนธ เชอโรค เปนตน

88

3. การรบรชวงเวลาของความเจบปวย (time - line) เปนการรบรชวงเวลา

ของความเจบปวยดวยโรคทเปนอย วามชวงเวลาการดาเนนของโรคยาวนานเพยงใด

4. การรบรผลกระทบของการเจบปวย (consequences) เปนการรบรถง

ผลกระทบความรนแรงของความเจบปวย หรอผลลพธทเกดขนจากความเจบปวย

5. การรบรการรกษาและควบคมความเจบปวย (cure and controllability)

เปนการรบรของบคคลเกยวกบการรกษา และการควบคมความเจบปวยทเกดขนวาโรคทเปนอย

สามารถรกษา หรอควบคมโรคไดหรอไมมากนอยเพยงใด

ระยะท 2 ระยะการตอบสนองตอการเจบปวย เปนตดสนใจของบคคลในการเลอก

วธ หรอการกระทา การแสดงพฤตกรรมของบคคล เพอตอบสนองตอการเจบปวยหรอจดการ

เกยวกบความเจบปวยทเกดขน

ระยะท 3 การประเมนความสาเรจของบคคลหรอการประเมนผลลพธของการ

ตอบสนองตอความเจบปวย วาผลทเกดขนนนประสบความสาเรจหรอลมเหลว หากประสบ

ความสาเรจบคคลจะมการปฏบตตามแผนตอไป แตหากวาผลทเกดขนไมประสบความสาเรจ บคคล

จะกลบไปยงระยะท 1 ใหม และทบทวนคนหาปญหาใหม

แนวคดการใชการรบรความเจบปวยเปนพนฐานในการใหสขศกษาแกผปวย

(The representational approach to patient education)

การศกษาในครงนไดใชกรอบแนวคด การใชการรบรความเจบปวยเปนพนฐานใน

การใหสขศกษาแกผปวย (The Representational Approach to Patient Education) พฒนาขนในครง

แรกโดย โดโนเวนและวอรด (Donovan & Ward, 2001) ในป 2001 โดยมวตถประสงค เพออธบาย

แนวคดทฤษฎเกยวกบการใชการรบรความเจบปวยเปนพนฐานในการใหสขศกษาแกผปวย และ

แนวทางการพยาบาล เพอปรบการรบรความเจบปวยในการจดการความปวด ผานทาง 2 แนวคด

ทฤษฎหลก โดยแนวคดทฤษฎแรก คอ แนวคดการจดการตนเอง (common sense model of self -

regulation) ของลเวนทาล (Leventhal) ในสวนของการรบรความเจบปวย ซงมองคประกอบ 5

องคประกอบ ดงน (1) การรบรอาการและอาการแสดงทเกยวของกบความเจบปวย (2) การรบร

สาเหตทเกยวของกบความเจบปวย (3) การรบรระยะเวลาทเกยวของกบความเจบปวย (4) การรบร

ผลกระทบทเกยวของกบความเจบปวย และ (5) การรบรการรกษาและควบคมความเจบปวย รวมกบ

แนวคดทฤษฎทสอง คอ แนวคดการปรบเปลยนกระบวนการคด (conceptual change model) ซง

เปนแนวคดทเกยวกบกระบวนการเรยนรของฮวตน (Hewson, 1992) โดยผาน 5 กระบวนการ ดงน

89

ขนตอนท 1 การประเมนการรบรความเจบปวยของผปวยตามแนวคดการรบร

ความเจบปวย 5 องคประกอบ ไดแก การรบรอาการและอาการแสดงทเกยวของกบความเจบปวย

การรบรสาเหตทเกยวของกบความเจบปวย การรบรระยะเวลาทเกยวของกบความเจบปวย การรบร

ผลกระทบทเกยวของกบความเจบปวย และการรบรการรกษาและควบคมความเจบปวย

ขนตอนท 2 การระบการรบรทไมเหมาะสมของผปวย

ขนตอนท 3 การสรางเงอนไขสาหรบการเปลยนแปลงการรบรของผปวย

ขนตอนท 4 การใหขอมลใหมทดแทน เปนการใหขอมลใหมเกยวกบความเจบ

ปวยทถกตอง เพอใหผปวยมพฤตกรรมการดแลตนเองทถกตองเหมาะสมตามการรบรทเกดขน

ขนตอนสดทายขนตอนท 5 การสรป เปนการกระตนใหผปวยไดพดถงประโยชน

อนเปนผลสบเนองมาจาก การทผปวยมการรบรเกยวกบการเจบปวยทถกตอง

ตอมาในป 2007 โดโนเวนและคณะ (Donovan et al., 2007) ไดพฒนารปแบบการ

ใหความรแกผปวยบนพนฐานการรบรความเจบปวย เพอทจะสามารถใชเปนแนวทางการพยาบาล

ในการปรบการรบรความเจบปวยทไมเหมาะแกผปวย โดยยงคงใชสองแนวคดทฤษฎหลกเปน

แนวทางในการใหความรแกผปวย คอ แนวคดการจดการตนเอง และแนวคดการปรบเปลยน

กระบวนการคด โดยเพมแนวทางในการใหการพยาบาลเปน 7 ขนตอน โดยเพมในขนตอนท 6 และ

7 ดงน

ขนตอนท 6 การกาหนดเปาหมายและการวางแผน เปนการวางแผนรวมกบผปวย

ในการหาวธการดแลสขภาพ หรอจดการกบปญหาทเกดขนอยางเหมาะสม และรวมกนกาหนด

เปาหมายในการปฏบต

ขนตอนท 7 การตดตามและการทบทวนเปาหมาย เปนการตดตามทบทวนเปา

หมาย ผลของการปฏบตในการดแลสขภาพ ปญหาอปสรรคทเกด และวางแผนหาทางแกไขรวมกน

ในการศกษาครงนไดใชกรอบแนวคด การใชการรบรความเจบปวยเปนพนฐานใน

การใหสขศกษาแกผปวยของโดโนเวนและคณะ (Donovan et al ., 2007) ซงประกอบดวย แนว

ทางการใหการพยาบาล 7 ขนตอน เนองจากการสงเสรมการมพฤตกรรมการออกกาลงกายในผปวย

โรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน มหลกการในการปฏบต เพอความเหมาะสมกบภาวะการเจบปวย

ซงจาเปนตองมความตอเนองในการปฏบต และตองมการเพมความแรงในการออกกาลงกายอยาง

เหมาะสม จงเปนตองมการตดตาม และทบทวนเปาหมายของการปฏบตเปนระยะ เพอแนะนา

วธการปรบเพมการออกกาลงกาย และสอบถามปญหาอปสรรคทเกดพรอมทงหาแนวทางแกไข

รวมกบผปวย

90

การรบรความเจบปวยของผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน

ปจจบนโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน เปนสาเหตของการเสยชวตหลกของ

โรคไมตดตอเรอรง 1 ใน 5 โรคหลก (สานกงานระบาดวทยา กรมควบคมโรค กระทรวง

สาธารณสข, 2556) และนอกจากน ขอมลจากองคการอนามยโลกป 2553 พบวา มผปวยเสยชวตจาก

โรคหลอดเลอดหวใจมจานวนมากถง 7.2 ลานคน หรอคดเปนรอยละ 12.2 ของสาเหตการเสยชวต

ทงหมด (เกรยงไกร, 2555) สาหรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจใหมประสทธภาพ

นนควรทาภายในเวลาไมเกน 12 ชวโมง หลงเกดอาการเจบแนนหนาอก (O’ Gara et al., 2013) และ

หลงการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ ผปวยทกรายจาเปนตองไดรบการฟนฟสภาพ

หวใจซงการออกกาลงกายเปนองคประกอบหนงทมความสาคญในการฟนฟสภาพหวใจ และเพม

ความสามารถในการทางานของรางกาย (Smith et al., 2011) การรบรความเจบปวย และการ

ตอบสนองตอความเจบปวยทเหมาะสม จะชวยใหผปวยมพฤตกรรมการดแลตนเองไดอยางถกตอง

และเหมาะสม ซงชวยลดอตราการเสยชวต และสามารถกลบไปปฏบตกจวตรประจาไดตามปกต

โดยองคประกอบของการรบรความเจบปวยม 5 องคประกอบ ดงน

1. การรบรอาการและอาการแสดงของการเจบปวยดวยโรคกลามเนอหวใจตาย

เฉยบพลน พบวา ผปวยรบรวาอาการและอาการแสดงทเกดขนนนเกยวของกบโรคกลามเนอหวใจ

ตายเฉยบพลนถงรอยละ 65.6 โดยผปวยจะรบรวาอาการเจบแนนหนาอกเปนอาการแสดงท

เกยวของกบโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนมากทสดถง รอยละ 95.6 (เปน, 2550) นอกจากน ยงม

การศกษาของกลวรรณ (2554) พบวา ผปวยรบรวาอาการเจบแนนหนาอกเปนอาการแสดงท

เกยวของกบโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนมากทสดเชนกนถง รอยละ 83 และพบวา มผปวย

มากกวาครงหนงรบรวาอาการแสดงเดนอน ๆ ทเกยวของกบโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน คอ

อาการใจสนถง รอยละ 58.9 อาการหวใจเตนผดจงหวะ รอยละ 57.8 อาการเจบราวไปทไหล แขน

หรอกราม รอยละ 53.3 อาการหายใจลาบาก รอยละ 52.2 และเหงอออกตวเยน รอยละ 51.1 (เปน,

2550)

2. การรบรสาเหตของการเจบปวยดวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน พบวา

ผปวยรบรวาสาเหตของการเกดโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนมาจากหลายสาเหต โดยรบรวา

สาเหตทมาจากภาวะจตใจ เชน ความเครยดมากทสด รองลงมาคอ การดแลตนเอง ไดแก การ

รบประทานอาหาร และการไมไดรบการรกษาทดพอในอดตทผานมา (กลวรรณ, 2554; เปน, 2550)

3. การรบรชวงเวลาของการเจบปวยดวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน พบวา

ผปวยรบรวาชวงเวลาของการเกดโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนเปนชวงเวลาทนาน โดยผปวย

91

สวนใหญเคยมอาการของโรคมากอน ซงเปนผปวยทเคยมอาการของโรคมาแลวมากกวา 2 ครงถง

รอยละ 45.6 จงทาใหผปวยรบรวาโรคนนาจะเปนอยนาน (เปน, 2550) นอกจากน การเขารบการ

รกษาบอยครง การตองตรวจตดตามอาการเปนระยะ และการรบประทานยาเปนประจา ทาใหผปวย

เขาใจวาโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนนาจะเปนถาวรมากกวาเปนเพยงชวคราว (กลวรรณ,

2554) นอกจากนยงพบวา ผปวยบางรายกอนการไดรบการถางขยายหลอดเลอดหวใจมความเขาใจ

วาโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนเปนโรคทเปนเพยงชวคราว เนองจากสามารถรกษาไดดวยการ

ถางขยายหลอดเลอดหวใจ และการรบรทไมเหมาะสมดงกลาวมผลตอการเขารวมการฟนฟสภาพ

หวใจ และการมพฤตกรรมดแลตนเอง แตประมาณหลงจาก 6 – 8 เดอนผานไปผปวยรบรวาโรค

กลามเนอหวใจตายเฉยบพลนเปนโรคทเรอรง (Astin & Jones, 2006)

4. การรบรผลกระทบทเกดจากการเจบปวยดวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน

พบวา ผปวยรบรวาโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนมผลกระทบทรนแรง เปนภาวะทคกคามตอ

ชวต และอาจทาใหเสยชวตได หากอาการเปนรนแรงจนตองเขารบการรกษาตวในโรงพยาบาล และ

ตองพกฟนดแลตวเองตอทบาน ไมสามารถทางาน หรอทาหนาทของตนได มผลกระทบตอการ

ทางาน และเศรษฐกจ (กลวรรณ, 2554; เปน, 2550)

5. การรบรการรกษา และการควบคมการเจบปวยดวยโรคกลามเนอหวใจตาย

เฉยบพลน พบวา ผปวยรบรวาโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน เปนโรคทสามารถรกษาและ

ควบคมได เนองจากผปวยรบรวาระยะเวลาของการเจบปวยเปนระยะเวลานาน ตลอดจนผปวย

ไดรบขอมลเกยวกบโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนวาสามารถรกษาได (กลวรรณ, 2554) จาก

การศกษาของเปน (2550) ยงพบวา ผปวยรบรวามหลายอยางทสามารถรกษาและควบคมอาการของ

โรคได เชน การปรบเปลยนพฤตกรรม และการรบประทานยาอยางตอเนอง นอกจากนยงพบวา

ผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนทรบรวาโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน เปนโรคท

สามารถรกษาและควบคมไดจะทาใหผปวยสนใจ และตงใจเขารวมการฟนฟสภาพหวใจมากขน

(French, Cooper, & Weinman, 2006)

การประเมนการรบรความเจบปวย

เครองมอทใชในการประเมนการรบรความเจบปวย โดยใชแบบสอบถามการรบร

ความเจบปวย (Illness Perception Questionnaire [IPQ]) ทสรางโดยเวนแมน, แพทร, มอส –

มอรรส, และฮอรน (Weinman, Petrie, Moss-Morris, & Horne, 1996) นอกจากน ไดมการสราง

แบบสอบถามการรบรความเจบปวยฉบบยอ (The Brief Illness Perception Questionnaire [B-IPQ])

92

ทสรางโดย บอรดเบนท, พทร, เมน, และเวนแมน (Broadbent, Petrie, main, & Weinman, 2006)

โดยแบบประเมนทง 2 มรายละเอยดดงน

1. แบบสอบถามการรบรความเจบปวย (Illness Perception Questionnaire [IPQ])

ทสรางโดยเวนแมนและคณะ (Weinman et al., 1996) เปนแบบประเมนทสรางจาก แนวคดการ

จดการตนเอง (self – regulatory model) ของลเวนทาล ซงครอบคลมองคประกอบทง 5

องคประกอบของการรบรความเจบปวย ประกอบดวย การรบรอาการและอาการแสดงทเกยวของ

กบความเจบปวยจานวน 12 ขอ ในสวนนผวจยสามารถเพมขอคาถามเกยวกบอาการและอาการ

แสดงทจาเพาะตอความเจบปวยทตองการศกษาได (Weinman et al., 1996) สามารถทาการวดได

โดยสอบถามจากประสบการณการเจบปวยในครงนวาทานมอาการเหลานหรอไม และทานคดวา

อาการเหลานเกยวของกบการเกดโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหรอไม โดยมระดบการให

คะแนน 4 ระดบดวยกน เรมตงแต อาการเปนตลอดเวลา อาการเปนบอย ๆ อาการเปนบางครง และ

ไมเคยเกดอาการนนขนเลย ในสวนของ 4 องคประกอบ ทเหลอของการรบรความเจบปวยมการคละ

รวมกน และมระดบการใหคะแนนเปน 5 ระดบ ดงน เหนดวยอยางยง เหนดวย ไมแนใจ ไมเหน

ดวย และไมเหนดวยอยางยง ในสวนของการรบรระยะเวลาของความเจบปวย การรบรผลกระทบ

ของการเจบปวย และการรบรการรกษาและควบคมโรคในบางขอคาถามจะมการกลบคะแนนเพอ

ความเหมาะสม จากนนนาคะแนนรวมทไดมาหารดวยจานวนขอของแตละองคประกอบ ในสวน

ของสาเหตของโรคไมเหมาะสมทจะนามารวมกนทกขอ เนองจากแตละขอจะสะทอนถงการรบรท

เฉพาะเจาะจง ซงผวจยอาจจะนาไปวเคราะหเปนรายขอ

การหาความเทยงของแบบสอบถาม โดยการหาความสอดคลองภายในซงใชวธ

การวดซา (test – retest reliability) ไดคาสมประสทธสหสมพนธ (Correlation coefficient) ดงน คอ

การรบรอาการทเกยวของกบความเจบปวยไดคาความเทยง .82 การรบรระยะเวลาของความเจบปวย

ไดคาความเทยง .73 การรบรผลกระทบของความเจบปวยไดคาความเทยง .82 และการรบรการ

รกษาและการควบคมความเจบปวยไดคาความเทยง .73

2. แบบสอบถามการรบรความเจบปวยฉบบยอ (The Brief Illness Perception

Questionnaire [B-IPQ]) ทสรางโดยบอรดเบนทและคณะ (Broadbent et al., 2006) สรางขนจาก

แนวคดการจดการตนเองของลเวนทาล (Leventhal et al., 1984) ทครอบคลมองคประกอบทง 5

องคประกอบ ของแนวคดการรบรความเจบปวย และเพมเตมในสวนของการตอบสนองทางอารมณ

ประกอบดวยขอคาถามจานวน 9 ขอ ประกอบดวย สวนทเปนการรบรเกยวกบความเจบปวย 6 ขอ

การตอบสนองทางอารมณจานวน 2 ขอ และคาถามปลายเปดเกยวกบสาเหตของการเจบปวยจานวน

1 ขอ ในสวนของการประเมนการรบรความเจบปวย ลกษณะคาตอบเปนแบบมาตราสวนประมาณ

คาเชงเสนตรง (continuous linear scale) คะแนนตงแต 0 – 10 คะแนน เปนขอความอธบายทม

93

ลกษณะตรงขามกน มขอคาถามทงสนจานวน 6 ขอ ประกอบดวย ขอคาถามเชงลบจานวน 3 ขอ

ไดแก ขอท 3,4 และ 7 ซงจะมการกลบคะแนนตรงขามกน ขอคาถามเชงบวกจานวน 3 ขอ ไดแก 1,

2 และ 5 สวนของการตอบสนองทางอารมณ ลกษณะของคาตอบเปนแบบมาตราสวนประมาณคา

เชงเสนตรง (continuous linear scale) คะแนนตงแต 0 – 10 คะแนน เปนขอความอธบายทมลกษณะ

ตรงขามกน มขอคาถามทงสนจานวน 2 ขอ คอ ขอคาถามท 6 และ 8

ในการศกษาวจยในครงนผวจยเลอกใชแบบประเมนการรบรความเจบปวยฉบบยอ

(The Brief Illness Perception Questionnaire) ซงไดรบการแปลเปนภาษาไทย โดยพมพา (2554)

และมการนามาใชในการประเมนการรบรความเจบปวย ของผปวยโรคกลามเนอหวใจตาย

เฉยบพลน และมการตรวจสอบความเทยงของเครองมอโดยวธการหาความสอดคลองภายใน

(internal consistency reliability) ไดคาสมประสทธแอลฟาของครอนบาค (cronbrach’s alpha

coefficient) เทากบ .69 แบบสอบถามนยงมจานวนขอคาถามทนอยกวา แบบสอบถามการรบรความ

เจบปวย (Illness Perception Questionnaire) แตครอบคลมทง 5 องคประกอบของการรบรความ

เจบปวย นอกจากน ยงมการเพมเตมในสวนของการตอบสนองทางอารมณ และคาถามปลายเปด ทา

ใหสามารถประเมนการรบรของผปวยไดอยางครอบคลมครบถวน และไดขอมลในเชงลก

แนวทางสงเสรมพฤตกรรมการออกกาลงกาย และความสามารถดานรางกาย ของผ ปวยโรค

กลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ

จากการทบทวนวรรณกรรมทผานมา พบวา การออกกาลงกายเปนสงทสาคญ

สาหรบผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน ทงในดานการปองกนระดบปฐมภม (primary

prevention) คอ การปองกนการเกดโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน อกทงยงชวยปองกนในระดบ

ทตยภม (secondary prevention) คอ การปองกนการกลบเปนซาของโรคกลามเนอหวใจตาย

เฉยบพลน (recurrent myocardial infarction) (Smith et al., 2011) โดยเฉพาะผปวยโรคกลามเนอ

หวใจตายเฉยบพลนทกลบเปนซาโอกาสในการเสยชวต จากการเตนของหวใจผดจงหวะ หวใจหอง

ลางทางานผดปกต และมภาวะหวใจลมเหลวเพมมากขน การออกกาลงกายจงเปนสวนสาคญในการ

ชวยลดปจจยตาง ๆ ททาใหผปวยมโอกาสกลบมาเกดโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนซา แตยง

พบวา ผปวยมทศนคต และพฤตกรรมการออกกาลงกายไมเหมาะสม โดยสวนหนงมความเขาใจวา

การทากจวตรประจาวน คอ การออกกาลงกาย และยงไมทราบถงหลกการออกกาลงกายทถกตอง

ตามหลกการฟนฟสภาพหวใจ

94

จากการศกษาทผาน พบวา มการนาแนวคดการรบรสมรรถนะแหงตน (self -

efficacy) มาเปนแนวทางในการสงเสรมพฤตกรรมการออกกาลงกาย และพฤตกรรมการดแล

สขภาพของผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน (จรพร, 2550; พรทนา, 2552) โดยมรายละเอยด

ดงน การศกษาของจรพร (2550) เปนการศกษาถงผลของโปรแกรมสงเสรมสมรรถนะแหงตน

รวมกบการใหการสนบสนนทางสงคมตอพฤตกรรมการออกกาลงกาย และการศกษาของพรทนา

(2552) เปนการศกษาถงผลของโปรแกรมการรบรสมรรถนะแหงตนตอพฤตกรรมการออกกาลงกาย

โดยกลมประชากรทศกษาของทง 2 การศกษาเปนผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน โดย

การศกษาของจรพร เปนการศกษาในกลมผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนทไดรบการทา

หตถการ ซงประกอบดวย การทาหตถการถางขยายหลอดเลอดหวใจ และการผาตดทาทางเบยง

หลอดเลอดหวใจ สวนในการศกษาของพรทนา เปนการศกษาในผปวยโรคกลามเนอหวใจตาย

เฉยบพลนทไดรบการรกษาดวยยาเพยงอยางเดยว โดยการดาเนนการศกษาไดใชแนวคดการรบร

สมรรถนะแหงตนของแบนดรา (Bandura, 1997) มาเปนแนวทางในการสงเสรมการมพฤตกรรม

การออกกาลงกาย (จรพร, 2550; พรทนา, 2552) รวมกบการทบทวนวรรณกรรม (จรพร, 2550) และ

นาแนวทางการออกกาลงกายของสมาคมแพทยโรคหวใจแหงสหรฐอเมรกา (American Heart

Association) และแนวทางของวทยาลยเวชศาสตรการกฬาแหงสหรฐอเมรกา (American College of

Sports Medicine) มาเปนแนวทางในการออกกาลงกายของผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน

(พรทนา, 2552) สาหรบแนวทางในการใหการพยาบาลดาเนนการตามแนวคดการรบรสมรรถนะ

แหงตนซงประกอบดวย 4 ขนตอน (จรพร, 2550; พรทนา, 2552) ดงน

1. ประสบการณทเคยทาสาเรจดวยตนเองในอดต (enactive mastery experience)

เปนการใหผปวยไดเดนออกกาลงกาย ดวยวธการเดนออกกาลงกายตามโปรแกรมทพฒนาขน

(จรพร, 2550) และนอกจากน ยงเปนการทบทวนหลกการออกกาลงกายทง 3 ระยะ การจบชพจร

การประเมนระดบความเหนอย และการใหผปวยไดฝกทบทวนการออกกาลงกาย (พรทนา, 2552)

2. การไดเหนตวแบบ หรอประสบการณความสาเรจของผอน (vicarious

experience หรอ modeling) เปนการใหผปวยไดเหนตวแบบของผปวยโรคกลามเนอหวใจตาย

เฉยบพลน ทประสบความสาเรจในการออกกาลงกายโดยการนาเสนอผานสอวดทศน (จรพร, 2550)

รวมกบใชแบบอยางทเปนผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนทสามารถออกกาลงกายได

ประสบความสาเรจเปนผสาธตวธการออกกาลงกายดวยตนเอง (พรทนา, 2552)

3. การชกจงดวยคาพด (verbal persuasion) โดยการพดชกจงในขณะทกลมตวอยาง

มพฤตกรรมการออกกาลงกาย (จรพร, 2550) นอกจากน ยงแนะนาใหความร และพดชกจงใหผปวย

เกดความเชอมนวาสามารถออกกาลงกายไดประสบความสาเรจ รวมทงการแนะนาเกยวกบหลกการ

95

ออกกาลงกาย ซงประกอบดวย ขอปฏบตในการออกกาลงกาย หลกการในการ ออกกาลงกาย และ

การออกกาลงกายซงแบงเปน 3 ระยะ (พรทนา, 2552) ดงน

1. ระยะอบอนรางกายประกอบดวย ทาบรหารจานวน 7 ทาใชเวลา

ประมาณ 5 – 10 นาท

2. ระยะของการออกกาลงกายแบบแอโรบก ซงในระยะนจะออกกาลง

กายตามความหนกทเหมาะสม สาหรบผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน โดยระดบความ

หนกทเหมาะสม ประเมนจากชพจรเปาหมายโดยหลงการออกกาลงกายเพมขนรอยละ 50 – 70 ของ

อตราการเตนของหวใจสงสด ซงคานวณไดดงน อตราการเตนของหวใจสงสง เทากบ (220 – (อาย

เปนป)) คณดวย รอยละ 50 – 70 โดยแบงเปนดงน

2.1 สปดาหท 1 ออกกาลงกายโดยใชความหนก รอยละ 50 ของ

อตราการเตนของหวใจสงสด ระยะเวลาในการออกกาลงกาย 20 นาท

2.2 สปดาหท 2 ออกกาลงกายโดยใชความหนก รอยละ 60 ของ

อตราการเตนของหวใจสงสด ระยะเวลาในการออกกาลงกาย 25 นาท

2.3 สปดาหท 3 เปนตนไป ออกกาลงกายโดยใชความหนก

รอยละ 70 ของอตราการเตนของหวใจสงสด ระยะเวลาในการออกกาลงกาย 30 นาท

3. ระยะผอนคลายกลามเนอใชทาเดยวกนกบทาในการอบอนรางกาย ซง

ประกอบดวย ทาการออกกาลงกาย 7 ทา ใชเวลาประมาณ 5 – 10 นาท

4. สภาวะดานรางกายและอารมณ (physiological and affective status)

โดยการเตรยมความพรอมดานรางกาย และอารมณของผปวยทงกอน และขณะการออกกาลงกาย

โดยการประเมนทางดานรางกายนนประกอบดวย การประเมนสญญาณชพ การประเมนระดบความ

เหนอย และการทบทวนหลกการออกกาลงกาย (จรพร, 2550; พรทนา, 2552)

ดานระยะเวลาในการเขารวมการออกกาลงกายในแตละครงใชเวลาประมาณ

45 – 60 นาท โดยการศกษาของจรพร (2550) ใชเวลาในการดาเนนการศกษาทงสนเปนระยะเวลา 6

สปดาห และมการประเมนผลการทดลองในสปดาห 6 ซงพบวา ผปวยมพฤตกรรมการออกกาลง

กายไมเปลยนแปลงจากกอนการเขารวมโปรแกรมจงตอระยะเวลาของโปรแกรมไปอก 4 สปดาห

โดยเนอหาในการดาเนนโปรแกรมเปนไปในรปแบบเดยวกนกบสปดาหท 1 – 4 สวนในการศกษา

ของพรทนา (2552) มระยะเวลาในการดาเนนโปรแกรม 8 สปดาห โดยสปดาหท 1 – 3 เปนการฝก

ออกกาลงกายภายใตการดแลของผวจย สวนสปดาหท 3 เปนตนไป ผปวยจะฝกออกกาลงกายดวย

ตนเองทบาน โดยผวจยจะโทรศพทตดตามทกอาทตย และจะมการประเมนเมนผลการเขารวม

โปรแกรมในสปดาหท 8

96

ผลการวจย พบวา หลงการเขารวมโปรแกรมการสงเสรมสมรรถนะแหงตนในการ

ออกกาลงกาย ผปวยกลมทดลองมคะแนนเฉลยพฤตกรรมการออกกาลงกายเพมขน ดงน การศกษา

ของจรพร (2550) พบวา หลงการเขารวมโปรแกรมสงเสรมสมรรถนะแหงตน และการสนบสนน

ทางสงคม ผปวยกลมทดลองมคะแนนเฉลยพฤตกรรมการออกกาลงกายเพมขน และพบวา หลงการ

ทดลองคะแนนเฉลยพฤตกรรมการออกกาลงกายในกลมทดลอง สงกวากลมควบคมอยางม

นยสาคญทางสถต (p < .001) และการศกษาของพรทนา (2552) พบวา หลงการเขารวมโปรแกรม

สงเสรมสมรรถนะแหงตน ผปวยกลมทดลองมคะแนนเฉลยพฤตกรรมการออกกาลงกายเพมขน

และพบวา หลงการทดลองคะแนนเฉลยพฤตกรรมการออกกาลงกายในกลมทดลอง สงกวากลม

ควบคมอยางมนยสาคญทางสถต (p < .001)

นอกจากน ยงพบการศกษาถงการนาแนวคดการรบรสมรรถนะแหงตนมาเปน

แนวทางในการสงเสรมพฤตกรรมการดแลตนเองของผปวยโรคหลอดเลอดหวใจ ซงการออกกาลง

กายเปนสวนหนงของพฤตกรรมการดแลตนเอง จากการศกษาของอาภรณ (2551) โดยการใหกลม

ตวอยางเขารวมโปรแกรมการฟนฟสภาพหวใจตามแนวคดการรบรสมรรถนะแหงตน ผลการศกษา

พบวา ในกลมทดลองระยะกอนไดรบการถางขยายหลอดเลอดหวใจ มคะแนนเฉลยการมกจกรรม

ทางกายและการออกกาลงกายอยในระดบปานกลาง ระยะหลงการจาหนายออกจากโรงพยาบาล 2

สปดาห พบวา คะแนนเฉลยการมกจกรรมทางกาย และการออกกาลงกายอยในระดบด และระยะ

หลงการจาหนายออกจากโรงพยาบาล 1 เดอน พบวา คะแนนเฉลยการมกจกรรมทางกาย และการ

ออกกาลงกายอยในระดบดเชนกน และเมอเปรยบเทยบระหวางกลมทดลองและกลมควบคม พบวา

คะแนนเฉลยพฤตกรรมการดแลตนเองโดยรวมของกลมทดลอง สงกวากลมควบคมทระยะ 2

สปดาห (p < .001) และระยะ 1 เดอน (p < .001) หลงการจาหนายออกจากโรงพยาบาล

ภทรสร (2556) ศกษาผลของโปรแกรมสงเสรมการรบรสมรรถนะแหงตนทบรณา

การแรงสนบสนนของครอบครว ตอพฤตกรรมปองกนโรคหวใจกาเรบซา ในผปวยโรคกลามเนอ

หวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ โดยการออกกาลงกาย

เปนสวนหนงของพฤตกรรมปองกนการกลบมากาเรบซาของโรคหวใจ โดยผลการศกษา พบวา ใน

กลมทดลองคะแนนพฤตกรรมการออกกาลงกายในสปดาหท 1 อยในระดบปานกลาง และใน

สปดาหท 2, 3 และ 4 พบวา คะแนนพฤตกรรมการออกกาลงกายอยในระดบสง เมอเปรยบเทยบ

ระหวางกลมทดลองและกลมควบคม พบวา คะแนนเฉลยพฤตกรรมปองกนโรคหวใจกาเรบซาของ

ผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ กลม

ทดลอง สงกวากลมควบคมอยางมนยสาคญทางสถต (p < .05)

จากการทบทวนวรรณกรรมทผานมา ยงไมพบการศกษาทนาแนวคดการรบรความ

เจบปวย มาเปนแนวทางในการสงเสรมการรบรความเจบปวย และสงเสรมพฤตกรรมการ

97

ออกกาลงกาย ของผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยาย

หลอดเลอดหวใจ อยางไรกตาม พบวา การรบรความเจบปวยมความสมพนธทางบวกในระดบสง

กบพฤตกรรมการฟนฟสภาพหวใจ หลงจาหนายซงการออกกาลงกายเปนองคประกอบหนงในนน

อยางมนยสาคญทางสถต (p < .01) (กลวรรณ, 2554) และจากการศกษาของการศกษาของเฟรน,

คเปอร, และวนแมน (French, Cooper, & Weinma, 2006) พบวา การรบรความเจบปวยสามารถ

ทานายการเขารวมการฟนฟสภาพหวใจซงการออกกาลงกายเปนองคประกอบหนงของการฟนฟ

สภาพหวใจ ในผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนได ดงน การรบรอาการทเกยวกบโรค

(r = .12, p < .05) การรบรเกยวกบการรกษาและการควบคมอาการ (r = .11, p < .05) และการรบร

ผลกระทบทเกยวกบโรค (r = .08, p < .05) และจากการศกษาของวอลกเกอร (Walker, 2008) ซง

เปนการศกษาความสมพนธระหวางการรบรสมรรถนะแหงตน และการรบรความเจบปวยของ

ผปวยหลงเกดภาวะฉกเฉนตาง ๆ ของระบบหวใจและไหลเวยน พบวา การสงเสรมการรบร

สมรรถนะแหงตน และการรบรความเจบปวยจะชวยในผปวยสามารถดแลจดการตนเองดานการ

รบประทานอาหาร และการออกกาลงกายได แตในชวงแรกของการฟนฟสภาพหวใจควรสงเสรม

การรบรความเจบปวยทเหมาะสมใหแกผปวยกอน ซงหากผปวยมการรบรถงการเจบปวยดวยโรค

กลามเนอหวใจตายเฉยบพลนทเหมาะสม และมการรบรทถกตองเกยวกบการออกกาลงกายจะทาให

ผปวยมพฤตกรรมการออกกาลงกายทถกตองเหมาะสมและมความตอเนอง ผลทไดตามมาจากการ

ออกกาลงกายทตอเนอง คอความสามารถดานรางกายทเพมขน

สรปการทบทวนวรรณกรรม

ปจจบนโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน ยงคงเปนสาเหตของการเสยชวตอนดบ

ตน ๆ ของโรคไมตดตอเรอรง การรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ เปนการรกษาทพบบอย

สามารถเปดขยายหลอดเลอดหวใจไดอยางมประสทธภาพ จงทาใหเลอดทมออกซเจนไหลไปเลยง

กลามเนอหวใจไดอยางรวดเรว ซงจะชวยลดอตราการเสยชวต และลดอตราการกลบมาตบซาของ

โรคหลอดเลอดหวใจ ระยะเวลาในการพกรกษาตวในโรงพยาบาลสน ผปวยสามารถกลบไปใช

ชวตประจาวนไดตามปกตภายใตความสามารถของแตละบคคลไดอยางเรวขน แตอยางไรกตาม

ผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ ทก

ราย ควรไดรบการฟนฟสภาพหวใจ เพอลดและควบคมปจจยเสยงตาง ๆ ททาใหเกดโรคกลามเนอ

หวใจตายเฉยบพลนซา การออกกาลงกายเปนองคประกอบหนงของกระบวนการฟนฟสภาพหวใจ

ทสามารถควบคมและลดปจจยเสยงตาง ๆ เชน นาหนก เบาหวาน ความดนโลหตสง ลดอตราการ

98

เกดโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนซา ลดอตราการเสยชวต และชวยเพมความสามารถดาน

รางกาย ของผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน แตยงพบวา ผปวยยงมการรบรเกยวกบการ

ออกกาลงกาย และมพฤตกรรมการออกกาลงกายไมเหมาะสม โดยผปวยยงไมทราบเกยวกบ

ประโยชนของการออกกาลงกายตอโรคหวใจและหลอดเลอด คดวาการรบประทานยาอยางเดยวก

เพยงพอแลวในการควบคมโรค และความเขาใจวาการออกกาลงกาย คอ การทากจวตรประจาวน

นอกจากน ผปวยยงไมทราบถงหลกการออกกาลงกายทถกตองเหมาะสม สาหรบผปวยโรค

กลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ

จากการทบทวนวรรณกรรมทผานมา พบวา มการนาแนวคดการรบรสมรรถนะ

แหงตน มาเปนแนวทางในการสงเสรมการมพฤตกรรมการออกกาลงกาย ผลการศกษาพบวา ผปวย

มพฤตกรรมการออกกาลงกายและพฤตกรรมการดแลตนเองเพมขน แตการศกษาดงกลาวยงไมไดม

การศกษาเฉพาะในผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยาย

หลอดเลอดหวใจ และยงไมมการศกษาผลของการออกกาลงกายตอความสามารถดานรางกายของ

ผปวยในกลมน จากการศกษายงพบวา มอกหนงปจจยทมความสมพนธทางบวก และสามารถ

ทานายการมพฤตกรรมการออกกาลงกาย ของผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน นนคอ การ

รบรความเจบปวย ซงหากผปวยมการรบรความเจบปวยทเหมาะสม จะทาใหผปวยมพฤตกรรมการ

ออกกาลงกายเพมขน และจากการทบวรรณกรรม พบวา ทงการรบรสมรรถนะแหงตน และการรบร

ความเจบปวย สามารถสงเสรมใหผปวยจดการตนเองดานการรบประทานอาหาร และการ

ออกกาลงกายได แตในระยะแรกของการฟนฟสภาพหวใจ ควรสงเสรมการรบรความเจบปวยท

เหมาะสมใหแกผปวยกอนการสงเสรมการรบรสมรรถนะแหงตน ดงนน ผวจยจงสนใจศกษาถง ผล

ของโปรแกรมสงเสรมการรบรความเจบปวยทเนนการออกกาลงกาย โดยใช 2 แนวคด หลกมาเปน

แนวทางในการดาเนนการวจยในครงน คอ แนวคดการใชการรบรความเจบปวยเปนพนฐานในการ

ใหสขศกษาแกผปวยของโดโนเวนและคณะ รวมกบแนวคดทสอง คอ แนวคดการออกกาลงกาย

ของชมรมเวชศาสตรฟนฟหวใจ ผานกระบวนการทงสน 7 ขนตอน โดยมระยะเวลาในการ

ดาเนนการทดลอง สปดาห เมอผปวยผานกระบวนการตาง ๆ จะสงผลใหผปวยมการรบรความ

เจบปวยเกยวกบโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน และการออกกาลงกายทเหมาะสม ผลทตามมา

คอ ผปวยมพฤตกรรมการออกกาลงกายทเหมาะสม และมความสามารถดานรางกายทเพมขน อกทง

ยงชวยลดปจจยเสยงตาง ๆ ททาใหกลบเปนซา และนอกจากน ยงใชเปนแนวทางการพยาบาล เพอ

สงเสรมพฤตกรรมการออกกาลงกาย ของผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการ

รกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจตอไป

99

บทท 3

วธดาเนนการวจย

การศกษาครงนเปนการวจยกงทดลอง (quasi experimental research) ชนดศกษา

สองกลม โดยวดผลกอน และหลงการทดลองแบบมกลมควบคม (two – group, pretest – posttest

design) โดยมวตถประสงค เพอศกษาผลของโปรแกรมสงเสรมการรบรความเจบปวยทเนนการ

ออกกาลงกาย ตอพฤตกรรมการออกกาลงกายและความสามารถดานรางกายของผปวยโรค

กลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ

ประชากรและกลมตวอยาง

ประชากร คอ ผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการ

ถางขยายหลอดเลอดหวใจ

กลมตวอยาง คอ ผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวย

การถางขยายหลอดเลอดหวใจทเขารบการรกษา ณ หอผปวยอายรกรรม และหออภบาลผปวยหนก

โรคหวใจและหลอดเลอด (coronary care unit [CCU]) ของโรงพยาบาลตตยภม 2 แหงในภาคใต

กาหนดขนาดของกลมตวอยาง โดยแบงเปนกลมควบคมและกลมทดลอง กลมละ 20 ราย รวม

ทงสนจานวน 40 ราย ซงผวจยไดคดเลอกกลมตวอยางแบบเฉพาะเจาะจง (purposive sampling)

คณสมบตของกลมตวอยางทคดเขาศกษา (inclusions criteria)

1. อาย 20 – 80 ป

2. ไดรบการวนจฉยจากแพทยวาเปนโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน และนดมา

รบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ โดยมรอยโรคของหลอดเลอดหวใจตบ 1 ถง 2 เสน

และผปวยไมมอาการผดปกต เชน อาการเจบแนนหนาอก หรอ หวใจเตนผดจงหวะหลงนาสายสวน

หลอดเลอดแดง (arterial sheath) ออก 8 ชวโมง

100

3. ไมมขอหามในการออกกาลงกาย ไดแก

3.1 อาการเจบหนาอกแบบไมคงท

3.2 ภาวะหวใจวายทควบคมไมได เชน บวม อาการหอบเหนอย อตราการ

หายใจขณะพกมากกวา ครงตอนาท นอนราบไมได หรอมระดบสมรรถภาพการทางานของ

หวใจ (functional classification in patient with heart disease) มากกวาระดบ 2 ขนไป

3.3 ไมมโรคของระบบหวใจและหลอดเลอดอนรวมดวย เชน ลนหวใจตบ

หรอ ลนหวใจรว

3.4 ไมมพยาธสภาพของหลอดเลอดหวใจตบทง 3 เสน (triple vessel

disease)

3.5 ไมมพยาธสภาพของขวหลอดเลอดแดงหลกทมาเลยงหวใจ (left main

coronary artery)

3.5 ความดนโลหตขณะหวใจบบตวในขณะพกมากกวา 180 มม.ปรอท

หรอมความดนโลหตขณะหวใจคลายตวในขณะพกมากกวา 110 มม.ปรอท

3.6 ความดนโลหตขณะหวใจบบตวลดลงมากกวา 20 มม.ปรอท เมอ

เปลยนจากทานงเปนทายน

3.7 ภาวะหวใจเตนผดจงหวะทไมสามารถควบคม ไดแก อตราการเตน

ของหวใจขณะพกมากกวา 120 ครงตอนาท หรอนอยกวา 50 ครงตอนาท และอตราการเตนของ

หวใจไมสมาเสมอ

3.8 ไมมปญหาทางกระดกและขอทเปนอปสรรคในการออกกาลงกาย

4. สตรตองไมอยในระยะตงครรภ

5. มสตสมปชญญะสมบรณ สามารถพดคยตดตอสอสารไดเขาใจ

6. สามารถตดตอสอสารทางโทรศพทได

7. ผปวยยนดและเตมใจ ออกกาลงกายดวยการเดน มสถานท และสงอานวยความ

สะดวกในการเดนพรอม

8. ผปวยยนดเขารวมในการศกษาวจยในครงน

เกณฑในการคดออก (exclusion criteria)

เกณฑในการคดออกจากการเปนกลมตวอยาง ดงน

101

1. มอาการเจบหนาอกเกดขนขณะออกกาลงกาย นงพก 15 – 20 นาท แลว

อาการไมดขน

2. เกดการเจบปวยดวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนซา ระหวางการ

เขารวมการวจย และจาเปนตองไดรบการรกษาตวในโรงพยาบาล

3. มอาการและอาการแสดงทอาจเปนอนตราย ไดแก อาการเจบหนาอกท

เกดขนระหวางการออกกาลงกาย นงพก – นาท แลวอาการไมดขน เกดการเจบปวยดวยโรค

กลามเนอหวใจตายเฉยบพลนซาระหวางการเขารวมการวจย มอาการของโรคทเปนรวมกาเรบ เชน

โรคเกาตทมการอกเสบของขอ ปวดขอ โรคไตวายเรอรงทมอตราการกรองของไต (GFR) นอยกวา

60 มล./นาท/ 1.73 ตารางเมตร ไมสามารถควบคมระดบนาตาลในเลอดใหคงทได คอ มภาวะนาตาล

ในเลอดตากวา 70 มล. / ดล. หรอ ภาวะนาตาลในเลอดสงกวา 250 มล./ ดล. และความดนโลหตสง

มากกวา 180/110 มม.ปรอท ทไมสามารถควบคมได หรอมความดนโลหตตากวา 90/60 มม.ปรอท

4. กลมตวอยางไมสามารถปฏบตตวไดตามขอกาหนดของการเขารวมการ

วจย

จากการศกษาในครงน กลมตวอยางไมมอาการและอาการแสดงผดปกตทอาจเปน

อนตราย และสามารถปฏบตตวไดตามคาแนะนาของผวจย จงไมมกลมตวอยางตามเกณฑการคด

ออก

กาหนดขนาดของกลมตวอยาง

การศกษาครงนไดกาหนดขนาดกลมตวอยางโดยการคานวณจากโปรแกรม

สาเรจรป (G power version 3.0.10) ซงเปนโปรแกรมทสรางขนจากสตรของโคเฮน (Cohen) ซง

ผานการตรวจสอบและรบรองคณภาพ สามารถคานวณกลมตวอยางไดอยางถกตอง (นงลกษณ,

2555) โดยการศกษาครงน ไดกาหนดคาอานาจการทดสอบ (power) ท .80 ระดบนยสาคญท .05

และคาขนาดอทธพล (effect size) ซงไดจากการคานวณจากงานวจยทมลกษณะคลายคลงกนของ

เบญจวรรณ (2548) คานวณไดคาขนาดอทธพล เทากบ 0.85 (ภาคผนวก ค) ซงเมอคานวณขนาด

กลมตวอยางจะไดกลมตวอยางกลมละ 18 ราย แตเนองจากเปนการศกษาในบรบททแตกตางกน

และโปรแกรมทใชแตกตางกน ผวจยจงปรบเพมขนาดกลมตวอยางเปนกลมละ 20 โดยจดใหกลม

ตวอยาง 20 รายแรก ทมคณสมบตตามเกณฑคดเขาเปนกลมควบคม และ 20 รายตอมาเปนทดลอง

102

รวมกลมตวอยางทงสน จานวน 40 ราย จากนนทาการเกบรวบรวมขอมลในกลมควบคมใหเสรจสน

กอน จากนนจงดาเนนการเกบรวบรวมขอมลในกลมทดลองเปนลาดบตอไป

การคดเลอกตวอยางเขากลมทดลองและกลมควบคม

ผวจยดาเนนการคดเลอกกลมตวอยาง ตามคณสมบตทกาหนดไวในเกณฑการคด

เขา ไดกลมตวอยางจานวน 40 ราย ผวจยทาการเลอกกลมตวอยางเขากลมควบคม และกลมทดลอง

โดยจดใหกลมตวอยาง 20 รายแรกเปนกลมควบคม และกลมตวอยาง 20 รายตอมาเปนกลมทดลอง

ทงนเพอปองกนการแลกเปลยนขอมลระหวางกลมตวอยางทง 2 กลม

สถานทในการศกษา

การศกษาวจยครงนผวจ ยทาการศกษา ณ หอผปวยอายรกรรม และหออภบาล

ผปวยหนกโรคหวใจและหลอดเลอด ของโรงพยาบาลตตยภม 2 แหงในภาคใต ซงมรายละเอยด

ดงน

1. โรงพยาบาลหาดใหญ เรมเปดใหบรการการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอด

หวใจ เมอเดอนกมภาพนธ 2557 มผปวยมารบบรการโดยรวมนบตงแต 11 ก.พ. 2557 – 30 ม.ย.

2557 ทงสนจานวน 170 ราย ซงผปวยตงแตเรมพกรกษาตวในโรงพยาบาล จนกระทงหลงไดรบการ

รกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจหากไมมภาวะแทรกซอนใชเวลาพกรกษาตวรวมกนทงสน

ประมาณ 1 - 2 วน โดยผปวยจะไดรบการซกประวต ตรวจรางกาย และใหขอมลในเรองการดแล

ตนเองหลงไดรบการถางขยายหลอดเลอดหวใจ และมการนดตดตามอาการของผปวย 2 สปดาห

หลงออกจากโรงพยาบาลทกราย

2. โรงพยาบาลสราษฎรธาน มผปวยมารบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอด

หวใจ เฉลยวนละ 5 ราย โดยผปวยตงแตเรมพกรกษาดวยในโรงพยาบาลจนกระทงหลงไดรบการ

รกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจหากไมมภาวะแทรกซอน ใชเวลาพกรกษาตวรวมกนทงสน

ประมาณ 1 วน โดยผปวยจะไดรบการซกประวต ตรวจรางกาย และใหขอมลเกยวกบการดแล

ตนเองหลงไดรบการถางขยายหลอดเลอดหวใจ และมการนดตดตามอาการของผปวยในสปดาหท 4

หรอ 6 หลงออกจากโรงพยาบาล และบางรายแพทยจะสงผปวยกลบไปรกษาตวตอยงโรงพยาบาล

ตามสทธของผปวย ทงนขนอยกบสภาวะของโรคและดลยพนจของแพทยเจาของไข

103

เครองมอทใชในการวจย

เครองมอทใชในงานวจยในครงนประกอบดวย เครองมอทใชในการดาเนนการ

วจย และเครองมอทใชในการเกบรวมรวมขอมล ดงรายละเอยดดงตอไปน

เครองมอทใชในการดาเนนการวจย

1. โปรแกรมสงเสรมการรบรความเจบปวยทเนนการออกกาลงกาย ซงผวจยได

สรางขนจาก 2 แนวคดหลก โดยแนวคดแรกคอ แนวคดการใชการรบรความเจบปวยเปนพนฐาน

การใหสขศกษาแกผปวย (The representational approach to patient education) ของโดโนเวนและ

คณะ (Donovan et al., 2007) และแนวคดทสอง คอ แนวคดการออกกาลงกายของชมรมเวชศาสตร

ฟนฟหวใจ (ประวชช, 2553) มาเปนแนวทางในการดาเนนการวจยในครงน

โดยแนวคดการใชการรบรความเจบปวยเปนพนฐานในการใหสขศกษาแกผปวย

ของโดโนเวนและคณะ (Donovan et al., 2007) นนพฒนามาจาก 2 แนวคดหลก โดยแนวคดแรก คอ

แนวคดการรบรความเจบปวย (illness representation) ของลเวนทาลและคณะ (Leventhal &

Cameron, 1987; Leventhal et al., 1997) ซงครอบคลมองคประกอบทง 5 องคประกอบของการรบร

ความเจบปวย รวมกบแนวคดทสองคอ แนวคดการปรบเปลยนกระบวนการคด (conceptual change

model) ซงเปนแนวคดเกยวกบกระบวนการเรยนรของฮวตน (Hewson, 1992) ไดอธบายวาการ

เรยนรเปนกระบวนการทไดมาซงความรทเปนพนฐานของความเขาใจ และการใหความหมายของ

ขอมลทไดรบมาใหมหรอสถานการณทเกดขนซงประกอบดวย 7 ขนตอน

แนวคดทสองทนามาสรางเปนโปรแกรมสงเสรมการรบรความเจบปวยทเนนการ

ออกกาลงกาย คอ แนวคดการออกกาลงกายของชมรมเวชศาสตรฟนฟหวใจ (ประวชช, 2553) มา

เปนแนวทางในการแนะนาการออกกาลงกายทเหมาะสมสาหรบผปวยโรคกลามเนอหวใจตาย

เฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ ซงมองคประกอบของการ

ออกกาลงกายดงน (1) ชนดของการออกกาลงกาย (2) ความหนกของการออกกาลงกาย (3) ระยะ

เวลาในการออกกาลงกาย และ (4) ความถของการออกกาลงกาย รวมถงขอควรปฏบตตาง ๆ ในการ

ออกกาลงกาย

104

จากทงสองแนวคดดงกลาว สามารถนามาสรางเปนโปรแกรมสงเสรมการรบร

ความเจบปวยทเนนการออกกาลงกาย เพอสงเสรมการรบรความเจบปวยเกยวกบโรคกลามเนอ

หวใจตายเฉยบพลน และการออกกาลงกายทถกตองเหมาะสม ประกอบดวย ขนตอน

1. ประเมนการรบรความเจบปวยของผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน

ประกอบดวย 5 ดาน ดงน

1.1 การรบรอาการและอาการแสดงทเกยวของกบการเจบปวยดวยโรค

กลามเนอหวใจตายเฉยบพลน คอ การประเมนการรบรของผปวยเกยวกบอาการและอาการแสดงท

เกยวของกบการเกดโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน

1.2 การรบรสาเหตของการเจบปวยดวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน

คอ การประเมนการรบรของผปวยในสวนทเกยวของกบสาเหตของโรคกลามเนอหวใจตาย

เฉยบพลน ปจจยเสยงททาใหกลบเปนซาของโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนทมความสมพนธกบ

ภาวะสขภาพของผปวย

1.3 การรบรระยะเวลาของการเจบปวยดวยโรคกลามเนอหวใจตาย

เฉยบพลน คอ การประเมนการรบรของผปวยเกยวกบระยะเวลาการดาเนนของโรคกลามเนอหวใจ

ตายเฉยบพลน

1.4 การรบรผลกระทบของการเจบปวยดวยโรคกลามเนอหวใจตาย

เฉยบพลน คอ การประเมนการรบรของผปวยเกยวกบผลกระทบของการเจบปวยดวยโรคกลามเนอ

หวใจตายเฉยบพลน และหลงการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ โดยเฉพาะในสวนของ

ผลกระทบทมตอพฤตกรรมการออกกาลงกาย และความสามารถดานรางกาย

1.5. การรบรการรกษาและการควบคมการเจบปวยดวยโรคกลามเนอ

หวใจตายเฉยบพลน คอ การประเมนการรบรของผปวยเกยวกบการรกษาและการควบคมการ

เจบปวย ถงการรบรของผปวยวาโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนเปนโรคทสามารถรกษาได

หรอไม และมวธการใดบางทสามารถชวยปองกนไมใหเกดโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนซาได

ซงเนนทการรบรเกยวกบประโยชนของการออกกาลงกาย

โดยผวจยประเมนการรบรความเจบปวย โดยใชแบบสอบถามการรบรความ

เจบปวย ซงประกอบดวย 2 สวน ดงน

สวนท 1 ขอคาถามปลายเปด 6 ขอ ทครอบคลมการรบรความเจบปวย 5 ดาน

รายละเอยด ดงน

105

ขอคาถามท 1 ทานคดวาอาการแสดงใดบางทเกยวของกบการเกดโรค

กลามเนอหวใจขาดเลอดเฉยบพลน หรออาการแสดงใดบางททานคดวาเปนอาการกาเรบซาของโรค

กลามเนอหวใจขาดเลอดเฉยบพลน

ขอคาถามท 2 ทานคดวาสาเหตของการเกดโรคกลามเนอหวใจขาดเลอด

เฉยบพลนในครงนเกดจากสาเหตใด และทานคดวาทานมโอกาสเกดโรคกลามเนอหวใจขาดเลอด

เฉยบพลนซาหรอไม อยางไร

ขอคาถามท 3 ทานคดวาโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดเฉยบพลนสามารถ

รกษาหายขาดในครงเดยว หรอจาเปนตองไดรบการรกษาอยางตอเนอง เพราะเหตใด

ขอคาถามท 4 ทานคดวาการเจบปวยดวยโรคกลามเนอหวใจขาดเลอด

เฉยบพลน สงผลกระทบตอการทากจวตรประจาวนและการออกกาลงกายของทานหรอไม อยางไร

ขอคาถามท 5 ทานคดวาวธการปองกนการกลบมาเปนซาของโรค

กลามเนอหวใจขาดเลอดเฉยบพลน มวธการใดบางอยางไร

ขอคาถามท 6 ทานคดวาการออกกาลงกายสามารถชวยปองกนการเกด

โรคกลามเนอหวใจขาดเลอดเฉยบพลนซา ไดหรอไมอยางไร

สวนท 2 แบบสอบถามการรบรความเจบปวยฉบบยอ (The Brief Illness

Perception Questionnaire [B-IPQ]) ของบอรดเบนทและคณะ (Broadbent et al., 2006) ทไดรบการ

แปลเปนภาษาไทยโดยพมพา (2554) ซงผวจยไดดดแปลงขอคาถาม เพอความเหมาะสมกบบรบท

ของผปวยยงขน ใชประเมนกอนและหลงการเขารวมโปรแกรมสงเสรมการรบรความเจบปวยทเนน

การออกกาลงกาย ประกอบดวย ขอคาถามจานวนทงสน 8 ขอ แบงเปนสวนของการรบรความ

เจบปวยจานวน 6 ขอ และการตอบสนองทางอารมณจานวน ขอ โดยการศกษาครงนผวจยไดใช

เฉพาะในสวนของการประเมนการรบรความเจบปวย ดงน

การรบรความเจบปวย (illness representation)

การรบรผลกระทบทเกดจากการเจบปวย ขอท

การรบรระยะเวลาทเกยวของกบการเจบปวย ขอท

การควบคมสวนบคคล ขอท

การควบคมการรกษา ขอท

การรบรอาการทเกยวของกบการเกดโรค ขอท

การประเมนการความเขาใจเกยวกบโรค ขอท

106

ลกษณะของคาตอบเปนแบบมาตราสวนประมาณคาเชงเสนตรง

(continuous linear scale) คะแนนตงแต – คะแนน มขอคาถามทงสนจานวน ขอ เปนขอ

คาถามเชงลบ ขอคอ ขอท และ จะมการกลบคะแนนเปนดานตรงขาม คะแนนรวมทเปนได

อยในชวง – คะแนน คะแนนรวมตา หมายถง การรบรความเจบปวยไมรนแรง คะแนนรวมสง

หมายถง การรบรความเจบปวยรนแรง

ผวจ ยใชขอมลจากการประเมนการรบรความเจบปวย เพอประโยชนในการให

โปรแกรมในขนตอนตอ ๆ ไป

2. รวมกนระบการรบรทไมเหมาะสม เกยวกบโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน

จากการประเมนการรบรความเจบปวยทง 5 องคประกอบ ทาใหผวจยสามารถระบการรบรเกยวกบ

ความเจบปวยดวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน และการออกกาลงกายทไมเหมาะสมของผปวย

3. สรางเงอนไขสาหรบการเปลยนแปลงการรบรทไมเหมาะสมของผปวย เปนการ

กระตนใหผปวยไดคดวามความคด หรอการรบรใดบางทควรมการเปลยนแปลง และถาไมเกดการ

เปลยนแปลงจะเกดผลอยางไรขนกบตนเอง

4. ใหขอมลใหมทดแทนการรบรทไมเหมาะสม เกยวกบการเจบปวยดวยโรค

กลามเนอหวใจตายเฉยบพลน และการออกกาลงกาย เปนการอธบายและใหขอมลใหม เพอให

ผปวยเกดการรบรทถกตองเหมาะสมทงในสวนของการรบรความเจบปวยดวยโรคกลามเนอหวใจ

ตายเฉยบพลนทง 5 องคประกอบ และการรบรเกยวกบการออกกาลงกายทเหมาะสมสาหรบผปวย

โรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ ตาม

แนวคดการออกกาลงกายของชมรมเวชศาสตรฟนฟหวใจ (ประวชช, 2553) ซงมองคประกอบ ดงน

(1) ชนดของการออกกาลงกายซงเนนการออกกาลงกายแบบแอโรบก (2) ความหนกในการ

ออกกาลงกาย (3) ระยะเวลาในการออกกาลงกาย และ (4) ความถในการออกกาลงกาย รวมถงขอ

ปฏบตตาง ๆ ในการออกกาลงกาย ทงนหากผปวยมการรบรความเจบปวยดวยโรคกลามเนอหวใจ

ตายเฉยบพลน และการออกกาลงกายทถกตองเหมาะสมแลวจะนาไปสการมพฤตกรรมการ

ออกกาลงกาย และผลลพธดานความสามารถดานรางกายของผปวยทเพมขน ซงในกระบวนการให

ขอมลใหมแกผปวยนน ประกอบดวย เครองมอ 3 อยาง สาหรบชวยใหผปวยเกดการรบร และเขาใจ

ในเนอหาสาระของขอมลใหมไดงายขน ดงน

4.1 แผนการสงเสรมการรบรความเจบปวยและการออกกาลงกาย สาหรบ

ผวจย เพอใชเปนแนวทางในการใหความรและใหคาแนะนา สาหรบผปวยโรคกลามเนอหวใจตาย

เฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ ซงครอบคลมองคประกอบทง 5

107

องคประกอบ ของแนวคดการรบรการความเจบปวย ดงน (1) อาการและอาการแสดงทเกยวของกบ

การเจบปวยดวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน (2) สาเหตทเกยวของกบการเจบปวยดวยโรค

กลามเนอหวใจตายเฉยบพลน (3) ระยะเวลาของการเจบปวยดวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน

(4) ผลกระทบของการเจบปวยดวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน และ (5) การรกษาและการ

ควบคมการเจบปวยดวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน รวมกบคาแนะนาในการออกกาลงกาย

สาหรบผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอด

หวใจ โดยยดหลกตามแนวคดการออกกาลงกายของชมรมเวชศาสตรฟนฟหวใจ (ประวชช, 2553)

ซงมองคประกอบดงน (1) ชนดของการออกกาลงกายซงเนนการออกกาลงกายแบบแอโรบกดวย

การเดน รวมกบการออกกาลงกายแบบยดคลายกลามเนอ และการออกกาลงกายแบบบรหารขอ

ตาง ๆ (2) ความหนกของการออกกาลงกาย โดยการสอนใหผปวยจบชพจรดวยตนเองทขอมอ และ

สอนการประเมนระดบคะแนนความเหนอยของบอรก (Borg’s scale) (3) ระยะเวลาของการ

ออกกาลงกาย 30 – 45 แบงเปน 3 ระยะ คอ ระยะอบอนรางกาย ระยะออกกาลงกาย และระยะผอน

คลายกลามเนอ (ดงภาคผนวก ก) และ (4) ความถของการออกกาลงกาย 3 – 5 วนตอสปดาห รวมทง

ขอควรปฏบตในการออกกาลงกาย

4.2 คมอการออกกาลงกายสาหรบผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน

หลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ ซงผวจ ยไดสรางขนจากการทบทวน

วรรณกรรม ตามแนวคดการออกกาลงกายของชมรมเวชศาสตรฟนฟหวใจ (ประวชช, 2553) โดยม

เนอหาสอดคลองกบแผนการสอน ประกอบดวย (1) ชนดของการออกกาลงกายซงจะเนนการ

ออกกาลงกายแบบแอโรบกดวยการเดนเปนหลก รวมกบการออกกาลงกายแบบยดคลายกลามเนอ

และการออกกาลงกายแบบบรหารขอตาง ๆ (2) ความหนกของการออกกาลงกายโดยประเมนจาก

คะแนนระดบความเหนอย (Borg’s scale) ท 11 – 13 คะแนน และอตราการเตนของชพจรหลง

ออกกาลงกายเพมขนจากขณะพกไมเกน 30 ครงตอนาท (3) ระยะเวลาในการออกกาลงกายซงใช

เวลาประมาณ 30 – 45 นาท โดยแบงเปน 3 ระยะดงน คอ ระยะอบอนรางกายใชเวลาประมาณ 5 –

10 นาท ระยะออกกาลงกายใชระยะเวลาประมาณ 20 – 30 นาท และระยะผอนคลายกลามเนอใช

เวลาประมาณ 5 – 10 นาท ซงในแตละระยะของการออกกาลงกายจะมทาทางประกอบทกทา

นอกจากนในคมอการออกกาลงกายจะมคาแนะนาในการออกกาลงกาย ขอควร

ปฏบตตาง ๆ ในการออกกาลงกายสาหรบผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการ

รกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ ซงคมอนไดแจกใหกลมทดลองและกลมควบคม คนละ 1

ฉบบ

108

4.3 วดทศน แนะนา และสาธตการออกกาลงกายสาหรบผปวยโรค

กลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ ทผวจยจดทา

ขนตามแนวทางการออกกาลงกายของชมรมเวชศาสตรฟนฟหวใจ (ประวชช, 2553) โดยเนอหาใน

สอวดทศนจะสอดคลองกบเนอหาในคมอการออกกาลงกาย สาหรบผปวยโรคกลามเนอหวใจตาย

เฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ ซงประกอบดวย ประโยชนของ

การออกกาลงกาย แนวทางปฏบตในการเดนออกกาลงกาย หลกการออกกาลงกายสาหรบผปวย ซง

ประกอบดวย (1) ประเภทของการออกกาลงกายซงเปนการออกกาลงกายดวยการเดน (2) ความ

หนกของการออกกาลงกาย ประเมนจากชพจรทเตนเพมขนจากขณะพกประมาณไมเกน 30 ครงตอ

นาท รวมกบการประเมนระดบคะแนนความเหนอยของบอรกท 11 – 13 คะแนน (3) ระยะเวลาใน

การออกกาลงกาย 30 – 45 นาท และ (4) ความถในการออกกาลงกาย 3 – 5 ครงตอสปดาห โดยใน

สอวดทศนจะมทาทางประกอบการออกกาลงกายทกทา โดยสอวดทศนน ผวจยไมไดใหกบกลม

ตวอยางนากลบบาน

5. รวมกนสรป เปนการกระตนใหผปวยสะทอนถงประโยชนทไดรบซงเปนผลสบ

เนองมาจาก การทผปวยมการรบรทถกตองเหมาะสมเกยวกบการเจบปวยดวยโรคกลามเนอหวใจ

ตายเฉยบพลน การรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ และการออกกาลงกาย พรอมทง

สนบสนนใหผปวยคงไวซงการรบรการเจบปวยทเหมาะสม และการมพฤตกรรมการออกกาลงกาย

ทตอเนอง ซงผลทไดตามมานนคอ ความสามารถดานรางกายของผปวยทเพมขน

6. รวมกนกาหนดเปาหมายและการวางแผน เปนการวางเปาหมายรวมกบผปวยใน

การออกกาลงกายอยางตอเนองทบาน โดยรวมกนกาหนดเปาหมาย และวางแผนในการออกกาลง

กายแตละสปดาห โดยการใหผปวยวางแผนการออกกาลงกายในแตละสปดาห วาสามารถ

ออกกาลงกายในวนใด และชวงเวลาใดไดบาง ซงการออกกาลงกายทเหมาะสม คอ อยางนอย 3 วน

ตอสปดาห และรวมกนกาหนดเปาหมายในการออกกาลงกายในแตละสปดาห ดงน ระยะเวลา และ

ระยะทางเดนในการออกกาลงกาย ความหนกในการออกกาลงกาย รวมถงการกาหนดเปาหมาย

รวมกบผปวยในการเพมความสามารถดานรางกายในแตละสปดาห

7. ตดตามและการทบทวนเปาหมาย เปนการตดตามการออกกาลงกายของผปวย

อยางตอเนองขณะอยบาน โดยผวจยโทรตดตามผปวยทางโทรศพทสปดาหละ 1 ครง เพอตด

พฤตกรรมการออกกาลงกายตลอด 1 สปดาหทผานมา ปญหาและอปสรรคในการออกกาลงกาย

พรอมทงวธการแกไขปญหาของผปวย รวมถงอาการผดปกตตาง ๆ ทเกดขน และแนะนาการปรบ

เพมการออกกาลงกายใหกบผปวยทสามารถออกกาลงกายไดบรรลตามเปาหมาย นอกจากนยงเปด

109

โอกาสใหผปวยไดซกถามในประเดนตาง ๆ ทผปวยสงสย และมการนดพบกบผปวยในขณะทมา

ตรวจตามนด 1 ครง เพอตดตามการออกกาลงกาย ทบทวนหลกการออกกาลงกาย พดคยซกถามถง

การออกกาลงกายทผานมา ปญหาอปสรรคทเกดขนและแนวทางแกไข พรอมทงเปนกาลงใจให

ผปวยออกกาลงกายอยางตอเนอง

ผปวยจะไดรบสมดบนทกการออกกาลงกาย สาหรบผปวยโรคกลามเนอหวใจตาย

เฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ คนละ 1 เลม เพอใชในการบนทก

การออกกาลงกาย และความสามารถดานรางกายของตนเองในแตละสปดาห โดยมรายละเอยด ดงน

7.1 สมดบนทกการออกกาลงกายสาหรบผปวยโรคกลามเนอหวใจตาย

เฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ เพอเปนการตดตามการ

ออกกาลงกาย และประเมนปญหาอปสรรคในการออกกาลงกาย พรอมทงประเมนผลการปฏบตใน

แตละสปดาห โดยเนอหาประกอบดวย การบนทกเปาหมายในการออกกาลงกายในแตละสปดาห

ชนดของการออกกาลงกาย ชพจรกอนและหลงการออกกาลงกาย ระยะเวลาในการออกกาลงกาย

ระดบคะแนนความเหนอย และอาการผดปกตกอน ระหวางการออกกาลงกาย และหลงการ

ออกกาลงกาย รวมทงปญหาอปสรรคในการออกกาลงกาย และวธการแกไข นอกจากน ยงมสวน

ของการบนทกความสามารถดานรางกาย และการออกกาลงกาย ทเพมขนในแตละสปดาห อกดวย

ซงกระบวนการเหลานจะสงเสรมใหผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลง

ไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ มพฤตกรรมการออกกาลงกายทเหมาะสม ซงใช

ระยะเวลาในการเขารวมโปรแกรม 6 สปดาห โดยเรมตงแตวนแรก หลงจากผปวยไดรบหตถการ

ถางขยายหลอดเลอดหวใจ 8 ชวโมง ซงผวจยใชระยะเวลาในการใหขอมลประมาณ 30-45 นาท และ

หลงจากทผปวยจาหนายออกจากโรงพยาบาลจะมการตดตามผปวยทางโทรศพท เพอประเมนผล

การออกกาลงกาย ปญหาและอปสรรคในการออกกาลงกาย รวมทงหาแนวทางในการแกไขปญหา

สปดาหละ 1 ครง ใชระยะเวลาประมาณ 10 - 15 นาทตอครง และนดเจอกลมตวอยางขณะมาตรวจ

ตามแพทยนด 1 ครง ใชเวลาประมาณ 15 – 20 นาท

เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล ประกอบดวย

1. แบบสอบถามขอมลทวไป และแบบประเมนขอมลการเจบปวยของผปวยโรค

กลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยถางขยายหลอดเลอดหวใจ ประกอบดวย 2

สวน ดงน

110

1.1 แบบสอบถามขอมลทวไป ประกอบดวย ขอมลเกยวกบเพศ อาย

ศาสนา ระดบการศกษา สถานภาพสมรส อาชพ ประวตการออกกาลงกายทผานมา โดยเกบจากแฟม

ประวต และการสมภาษณจากผปวย (ภาคผนวก ช)

1.2 แบบประเมนขอมลการเจบปวยของผปวย ซงผวจยเปนผทเกบขอมล

ดวยตนเองจากเวชระเบยน ประกอบดวย นาหนก สวนสง ดชนมวลกาย ประวตโรคประจาตว

ยาทรบประทานเปนประจา ผลการตรวจรางกายแรกรบกอนการทาหตถการขยายหลอดเลอดหวใจ

และผลการสวนหวใจ โดยเกบขอมลจากแฟมประวตการรกษา และจากการสมภาษณผปวย

(ภาคผนวก ช)

2. แบบสมภาษณพฤตกรรมการออกกาลงกาย ของผปวยโรคกลามเนอหวใจตาย

เฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ เปนเครองมอทใชประเมนกอน

และหลง การเขารวมโปรแกรมสงเสรมการรบรความเจบปวยทเนนการออกกาลงกาย ซงผวจยได

ดดแปลงมาจากแบบสมภาษณพฤตกรรมการออกกาลงกายของผสงอายโรคหลอดเลอดหวใจของ

จรพร (2550) ซงทาการศกษาเรอง ผลของโปรแกรมการสงเสรมสมรรถนะแหงตน และการ

สนบสนนทางสงคมตอพฤตกรรมการออกกาลงกายในผสงอายโรคหลอดเลอดหวใจ ซงสรางมา

จากการทบทวนวรรณกรรม มการตรวจสอบความตรง และไดหาคาดชนความตรงตามเนอหา

(content validity index) เทากบ .85 และความเทยงของเครองมอเทากบ .94 ซงมขอคาถามทงสน

จานวน 13 ขอ โดยผวจยไดดดแปลงเพมขอคาถาม เพอใหครอบคลมและสอดคลองกบแนวคดการ

ออกกาลงกายของชมรมเวชศาสตรฟนฟหวใจ (ประวชช, 2553) โดยครอบคลมองคประกอบของ

การออกกาลงกาย ดงน (1) ชนดของการออกกาลงกาย (2) ความหนกของการออกกาลงกาย

(3) ระยะเวลาของการออกกาลงกาย และ (4) ความถของการออกกาลงกาย รวมทงขอควรปฏบต

ตาง ๆ ในการออกกาลงกาย ประกอบดวย ขอคาถามทงสนจานวน 16 ขอ โดยมขอคาถามทางบวก

จานวน 15 ขอ และขอคาถามทางลบจานวน 1 ขอ คอขอท 4 ซงมการกลบคะแนนเปนดานตรงขาม

ลกษณะคาถามเปนมาตราสวนประมาณคา 3 ระดบ โดยมเกณฑการใหคะแนน

ดงน

ปฏบตเปนประจา หมายถง ปฏบตสมาเสมอ 3 ครงขนไปใน 1 สปดาห

ใหคะแนนเทากบ 3 คะแนน

ปฏบตนาน ๆ ครง หมายถง ปฏบตไมสมาเสมอ หรอ 1 ครง ใน 1

สปดาห ใหคะแนนเทากบ 2 คะแนน

111

ไมปฏบต หมายถง ไมปฏบตกจกรรม หรอไมออกกาลงกาย

ใหคะแนนเทากบ 1 คะแนน

คาคะแนนรวมทเปนไปไดอยในชวงระหวาง 16 – 48 คะแนน คะแนนรวมสง

หมายถง มพฤตกรรมการออกกาลงกายอยในระดบสง คะแนนรวมตา หมายถง มพฤตกรรมการ

ออกกาลงกายอยในระดบตา

นอกจากนไดมการแบงคะแนนพฤตกรรมการออกกาลงกายเปน 3 ระดบ โดยใช

การจดคะแนนแบบหาอนตรภาคชน และแปลผลคะแนนเฉลยพฤตกรรมการออกกาลงกายโดยนา

คะแนนสงสด ลบ ดวยคะแนนตาสด แลวหารดวยจานวนชนทตองการซงกคอ 3 ชน (ชศร, 2544)

คะแนนสงสด – คะแนนตาสด

จานวนชวง

คะแนน 16.00 – 26.67 หมายถง มพฤตกรรมการออกกาลงกายในระดบ

ตา

คะแนน 26.68 - 37.35 หมายถง มพฤตกรรมการออกกาลงกายใน

ระดบปานกลาง

คะแนน 37.36 - 48.00 หมายถง มพฤตกรรมการออกกาลงกายใน

ระดบสง

3. แบบประเมนระดบคะแนนความเหนอยของบอรก (Borg’s scale – rate of

perceived exertion [RPE]) สรางและพฒนาโดยบอรก (Borg, 1998 as cited in Utter, Kang, &

Roberson, 2007) ใชในการประเมนระดบคะแนนความเหนอยของผปวยโรคกลามเนอหวใจตาย

เฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ กอนและหลงการเขารวม

โปรแกรมสงเสรมการรบรความเจบปวยทเนนการออกกาลงกาย และสาหรบผปวยใชในการ

ประเมนตนเองขณะอยทบาน กอนและหลงออกกาลงกายทกครง เพอชวยในการประเมนวาผปวย

ออกกาลงกายในระดบทเหมาะสมหรอไม โดยระดบคะแนนความเหนอยของบอรก มลกษณะแบบ

มาตราสวนประมาณคาเชงเสนตรง (continuous linear scale) คะแนนตงแต 6 – 20 คะแนน โดยแบง

ระดบความเหนอย ดงน

6 – 7 คะแนน หมายถง ไมรสกเหนอย รสกสบาย

8 – 9 คะแนน หมายถง ไมเหนอย

10 – 11 คะแนน หมายถง เรมรสกเหนอย

112

12 – 13 คะแนน หมายถง คอนขางเหนอย

14 – 15 คะแนน หมายถง เหนอย

16 – 17 คะแนน หมายถง เหนอยมาก

18 – 20 คะแนน หมายถง เหนอยมากทสด

โดยระดบคะแนนความเหนอยทเหมาะสมในการออกกาลงกาย คอ 11 – 13

คะแนน (ประวชช, 2553) การแปลผลคะแนนระดบความหนกในการออกกาลงกายจากจากคะแนน

ระดบความเหนอยของบอรก โดยแบงเปน 3 ระดบ ดงน

6 – 10 คะแนน หมายถง ความหนกในการออกกาลงกาย ระดบเบา

11 – 13 คะแนน หมายถง ความหนกในการออกกาลงกาย ระดบ

เหมาะสม

14 – 20 คะแนน หมายถง ความหนกในการออกกาลงกาย ระดบหนก

4. แบบประเมนความสามารถดานรางกายของผปวยโรคกลามเนอหวใจตาย

เฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ ผวจ ยไดใชแบบประเมน

ความสามารถดานรางกาย (The Veterans Specific Activity Questionnaire [VSAQ]) ทมการแปล

และเรยบเรยงเปนภาษาไทยโดยพมพใจ (2547) ซงเปนแบบประเมนความสามารถในการทางาน

ของรางกายทใชในผปวยทมภาวะหวใจลมเหลว และไดมการนามาใชในการประเมนความสามารถ

ดานรางกายของผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน (นฤมล, 2551; เบญจวรรณ, 2548;

สดคะนง, 2555) โดยแบบประเมนครอบคลมในเรองของการทากจวตรประจาวน การเคลอนไหว

รางกาย การทางานบาน งานอดเรก และประเภทของการออกกาลงกาย เปนการเปรยบเทยบการใช

ปรมาณออกซเจนตอความสามารถในการทากจกรรมในรปแบบตาง ๆ ของพลงงานทใชในการทา

กจกรรม มหนวยเปน METs (metabolic equivalent) และมคาพลงงานทใชในการทากจกรรม

(METs) อยระหวาง 1 ถง 13 ซงประกอบดวย ขอคาถามจานวน 13 ขอ โดยเรมจากคาถามทมจานวน

พลงงานทใชในการทากจกรรม (METs) เทากบ 1 METs และเพมขนเรอย ๆ จนถงขอสดทายทม

จานวนพลงงานทใชในการทากจกรรม (METs) มากทสดเทากบ 13 METs หากผปวยสามารถ

ปฏบตกจกรรมใดกจกรรมหนงในขอนนได แสดงวามคาพลงงานทใชในการทากจกรรม (METs)

เทากบขอนน คาถามจะสนสดลงเมอผปวยไมสามารถปฏบตกจกรรมใดกจกรรมหนงในขอคาถาม

ถดไปได โดยมเกณฑการใหคะแนน ดงตาราง 2

113

ตาราง 2

ตารางแสดงความสามารถดานรางกายของผ ปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน เทยบกบ

พลงงานทใชในการทากจกรรม มหนวยเปน METs

กจกรรม คาพลงงาน (METs)

ผปวยสามารถรบประทานอาหาร แตงตวไดเอง และนงทางานทโตะ

ได

1METs

ผปวยสามารถอาบนาเอง เดนซอของ ทากบขาว หรอเดนลงบนได 8

ขนได

2 METs

ผปวยสามารถเดนชา ๆ บนพนทางราบระยะทาง 1-2 ชวงตก ทางาน

รอบ ๆ บาน เชน ดดฝ น กวาดบาน หวของชา หวกบขาว

3 METs

ผปวยสามารถทางานบานเบา ๆ เชน กวาดบาน ถอนหญาหรอตด

หญาดวยเครองตดหญาทไมตองใช แรงเขน ทาสบาน หรอทางาน

ไมเบา ๆ

METs

ผปวยสามารถเดนดวยความเรว 4 ไมลตอชวโมง (6 กโลเมตรตอ

ชวโมง) ลางรถยนต เตนราในงาน สงคม

5 METs

ผปวยสามารถตดหญาทสนามดวยเครองตดหญาทตองใชแรงเขน

เลนกอลฟ 9 หลมและแบกไมตกอลฟดวยตนเอง ยกของหนก 8

กโลกรมขนบนได 8 ขน ทางานทตองใชแรงมาก

6 METs

ผปวยสามารถทางานนอกบานทหนก ๆ เชน ขดดนทาสวน ยกของ

หนก 10 กโลกรมขนบนได 8 ขน ถอของหนกประมาณ 25 กโลกรม

เดนขนภเขา เลนเทนนส (แบบเดยว)

7 METs

ถอของหนกประมาณ 29.5 – 38.5 กโลกรม เคลอนยายเฟอรนเจอร

ชนใหญ วงเหยาะ ๆ บนพนราบ ขนบนไดเรว ๆ

8 METs

ผปวยสามารถปนจกรยานดวยความเรวระดบปานกลาง กระโดด

เชอกชา ๆ หรอเลอยไมได

9 METs

ผปวยสามารถวงดวยความเรว 6 ไมลตอชวโมง (10 กโลเมตรตอ

ชวโมง) ปนจกรยานขนภเขา วายนา

10 METs

114

ตาราง 2 (ตอ)

กจกรรม คาพลงงาน (METs)

ผปวยสามารถถอสมภาระทหนก เชน เดก ฟน ขน 2 ชวงขนบนได

ปนจกรยานอยางวองไว และตอเนองเลนบาสเกตบอลเตมสนาม

11 METs

ผปวยสามารถวงเรว และตอเนองในสนามทราบดวยความเรว 1 ไมล

(1.5 กโลเมตร) ภายใน 8 นาท

12 METs

ผปวยสามารถทากจกรรมประเภทแขงขน รวมทงมการกระโดดเปน

ชวง ๆ แขงพายเรอกรรเชยง วงแขง

13 METs

การตรวจสอบคณภาพของเครองมอ

ความตรงตามเนอหา (content validity)

เครองมอทใชในงานวจยครงนไดแก (1) โปรแกรมสงเสรมการรบรความเจบปวย

ทเนนการออกกาลงกาย (2) แบบสอบถามการรบรความเจบปวยในสวนของคาถามปลายเปด และ

(3) แบบสมภาษณพฤตกรรมการออกกาลงกายของผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลง

ไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ เครองมอวจยไดรบการตรวจสอบความตรงเชง

เนอหาโดยผทรงคณวฒจานวน 3 ทาน ซงประกอบดวย แพทยผเชยวชาญเกยวกบโรคกลามเนอ

หวใจตายเฉยบพลนจานวน 1 ทาน อาจารยพยาบาลผเชยวชาญดานการดแลผปวยโรคกลามเนอ

หวใจตายเฉยบพลนจานวน 1 ทาน และอาจารยพยาบาลผเชยวชาญดานการดแลผปวยโรคเรอรง

จานวน 1 ทาน แลวนามาหาคาดชนความตรงเชงเนอหา (Content Validity Index: CVI) ของ

แบบสอบถามการรบรความเจบปวยฉบบยอ และแบบสมภาษณพฤตกรรมการออกกาลงกายโดย

คานวณหาคาความตรงเชงเนอหาของเครองมอทงชด (S-CVI) ซงไดเทากบ 1.00 สาหรบ

โปรแกรมสงเสรมการรบรความเจบปวยทเนนการออกกาลงกายไดผานการตรวจสอบความตรง

เชงเนอหาจากผทรงคณวฒ และผวจยไดปรบปรงแกไขตามคาแนะนาของผทรงคณวฒเปนท

เรยบรอยแลวกอนนาไปใชปฏบตจรง

115

ความเทยงของเครองมอ (reliability)

แบบสอบถามการรบรความเจบปวยฉบบยอ และแบบประเมนความสามารถดาน

รางกาย ของผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอด

เลอดหวใจ ทาการทดสอบความเทยงโดยการหาความคงท (stability reliability)โดยวธการวดซา

(test-retest method) ซงผวจยไดนาแบบสอบถามการรบรความเจบปวยฉบบยอ และแบบประเมน

ความสามารถดานรางกาย ของผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการ

ถางขยายหลอดเลอดหวใจ ไปทดลองใชกบผปวยทมลกษณะคลายคลงกบกลมตวอยางทศกษา

จานวน 20 ราย ตอบแบบสอบถาม 2 ครงในระยะเวลาหางกน 1 วน นาขอมลทวดไดในครงท 1 และ

ครงท 2 มาวเคราะหหาคาสมประสทธสหสมพนธ (Correlation coefficient หรอ r) ไดคาเทากบ .95

และ .80 ตามลาดบ

แบบสมภาษณพฤตกรรมการออกกาลงกาย ของผปวยโรคกลามเนอหวใจตาย

เฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ ทไดผานการตรวจสอบความตรง

เชงเนอหาแลว ผวจยไดนาแบบสมภาษณพฤตกรรมการออกกาลงกายไปหาความเทยงกบผปวยทม

ลกษณะคลายคลงกบกลมตวอยางทศกษา จานวน 20 ราย แลวนามาหาคาความสอดคลองภายใน

(internal consistency reliability) โดยการหาคาสมประสทธแอลฟาของครอนบาค (Cronbach's

alpha coefficient) ไดเทากบ .92

การศกษานารอง

ผวจยทาการศกษานารอง เพอตรวจสอบความเปนไปไดของโปรแกรมสงเสรมการ

รบรความเจบปวยทเนนการออกกาลงกาย และเครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล โดยผวจย

ดาเนนการทดลอง และเกบขอมลในผปวยทมลกษณะเหมอนกลมตวอยางจรงจานวน 3 ราย ทม

คณสมบตตามเกณฑทกาหนด โดยจดใหโปรแกรมเตมรปแบบใหเสรจสนในระยะเวลา 1 สปดาห

มการตดตามทางโทรศพท 1 ครง แลวจงประเมนผลโปรแกรม และในระหวางททาการศกษา ผวจย

บนทกปญหา อปสรรคทเกดขน แลวนามาปรบปรงแกไขโปรแกรม และแบบสอบถามใหมความ

เหมาะสมมากขนกอนทาการศกษาจรง

โดยผลจากการศกษานารองไมพบปญหาในสวนของโปรแกรม และเครองมอทใช

ในโปรแกรม แตอยางใด

116

การพทกษสทธกลมตวอยาง

ผวจยดาเนนการขออนญาตเกบรวบรวมขอมล จากคณะกรรมการจรยธรรมการทา

วจยในมนษยของแตละโรงพยาบาล ประกอบดวย โรงพยาบาลหาดใหญ และโรงพยาบาลสราษฎร

ธาน และไดผานการอนญาตจากคณะกรรมการจรยธรรมทง 2 โรงพยาบาล กอนการดาเนนการเกบ

ขอมลจรง

กอนดาเนนการเกบขอมล ผวจยชแจงการพทกษสทธใหแกกลมตวอยางทราบโดย

เรมจากขนตอนการแนะนาตนเอง บอกชองานวจยพรอมชแจงวตถประสงค ขนตอนการเกบ

รวบรวมขอมล ระยะเวลาในการดาเนนการวจย และการรกษาความลบในการบนทกขอมล โดยไมม

การระบชอของกลมตวอยาง โดยเปนการใชรหสแทนชอผปวย พรอมทงชแจงใหทราบถง

ประโยชนและภาวะแทรกซอนทอาจเกด ซงงานวจยครงนเปนงานวจยกงทดลอง และผวจยได

คดเลอกกลมตวอยางตามคณสมบตทเหมาะสม ซงผวจยคาดวาโปรแกรมการออกกาลงกายจะไมทา

ใหกลมตวอยางไดรบอนตรายรายแรง แตหากเกดภาวะแทรกซอนอนเปนผลสบเนองมาจากการเขา

รวมการวจย ผวจยจะใหการดแลรกษาพยาบาลในเบองตน และหากเกนความสามารถของผวจยใน

การใหการดแลรกษาในเบองตนได ผวจยจะสงกลมตวอยางใหไดรบการดแลรกษาจากพยาบาล

และแพทยตอไป โดยกลมตวอยางมสทธทจะเขารวมหรอปฏเสธการเขารวมเปนกลมตวอยาง ซง

การปฏเสธดงกลาวไมมผลตอการรกษา หรอการไดรบบรการทางการพยาบาล และขอมลของกลม

ตวอยางจะถกเกบเปนความลบ ในขณะดาเนนการวจยกลมตวอยางสามารถยกเลก หรอถอนตวออก

จากงานวจยไดทกเมอตามตองการโดยไมมผลกระทบตอการรกษา และการดแลเมอเขารบการรกษา

ตวในโรงพยาบาล หากกลมตวอยางมขอสงสยเกยวกบการวจย และปญหาอปสรรคตาง ๆ ทเกดจาก

การเขารวมการวจย กลมตวอยางสามารถตดตอสอบถามผวจยไดโดยตรงตลอด 24 ชวโมง

สาหรบกลมควบคมไดรบการพทกษสทธเชนเดยวกบกลมทดลอง และไดรบ

โปรแกรมสงเสรมการรบรความเจบปวยทเนนการออกกาลงกาย ภายหลงการดาเนนการวจยเสรจ

สน หากกลมตวอยางมความตองการ (ภาคผนวก ง)

117

การดาเนนการทดลอง

การวจยครงนเปนงานวจยกงทดลอง เพอศกษาผลของโปรแกรมสงเสรมการรบร

ความเจบปวยทเนนการออกกาลงกาย ตอพฤตกรรมการออกกาลงกายและความสามารถดานรางกาย

ของผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ

โดยการดาเนนงานแบงเปน 3 ขนตอน คอ ขนตอนการเตรยมการทดลอง ขนตอนการดาเนนการ

ทดลอง และขนตอนการประเมนผลการทดลอง โดยมรายละเอยดขนตอน ดงน

1. ขนตอนการเตรยมการทดลอง

1.1 การเตรยมผวจย ผวจ ยเตรยมการดานความรโดยการทบทวน

วรรณกรรม และงานวจยทเกยวของกบการรบรความเจบปวย แนวคดการปรบเปลยนกระบวนการ

คด และหลกการออกกาลงกาย สาหรบผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษา

ดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ เรยนรเทคนคการสรางสมพนธภาพ การใหความร และการให

แนะนาแกผปวย พรอมทงเตรยมความพรอมในการฝกการฟนฟสภาพหวใจใหกบผปวย โดยม

นกกายภาพบาบดเปนผใหความร และคอยแนะนาการฝกปฏบต และเตรยมในสวนของเครองมอท

ใชในโปรแกรมการสงเสรมการรบรความเจบปวยทเนนการออกกาลงกาย ดงน

1.1.1 สรางคมอการออกกาลงกายสาหรบผปวยโรคกลามเนอ

หวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจทใชในการทดลอง

1.1.2 จดทาแผนการสงเสรมการรบรความเจบปวยและการ

ออกกาลงกาย สาหรบผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยาย

หลอดเลอดหวใจทใชในกลมทดลอง โดยสรางขนจากการทบทวนวรรณกรรมทเกยวของ ซงม

เนอหาครอบคลมองคประกอบทง 5 ดานของการรบรความเจบปวย และการออกกาลงกายท

เหมาะสมสาหรบผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยาย

หลอดเลอดหวใจ โดยครอบคลมองคประกอบของการออกกาลงกายตามแนวคดการออกกาลงกาย

ของชมรมเวชศาสตรฟนฟหวใจ (ประวชช, 2553)

1.1.3 สมดบนทกการออกกาลงกาย สาหรบผปวยโรคกลามเนอ

หวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ ทใชในกลมทดลอง เพอ

ตดตามการออกกาลงกายของผปวย โดยเนอหาประกอบดวย วนท เวลาในการออกกาลงกาย ชนด

ของการออกกาลงกาย ระยะเวลาทใชในการออกกาลงกาย ชพจรกอนและหลงการออกกาลงกาย

118

ระดบคะแนนความเหนอย อาการผดปกตทเกดขน และปญหาอปสรรค และวธการแกไข และสวน

ของการบนทกความสามารถดานรางกาย

1.1.4 จดทาสอวดทศนการออกกาลงกายสาหรบผปวยโรค

กลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ

1.2 เตรยมผชวยผวจยจานวน 2 ทาน โดยผวจยไดจดทาคมอสาหรบผชวย

วจย เพอความเขาใจทถกตองตรงกน และสามารถใชเปนแนวทางในการชวยเหลอผวจยในการเกบ

รวบรวมขอมล โดยกาหนดคณสมบตของผชวยวจย คอ เปนพยาบาลวชาชพประสบการณการ

ทางานไมนอยกวา 1 ป โดยทผชวยวจยไมทราบวากลมตวอยางรายใดอยในกลมควบคม หรอกลม

ทดลอง โดยผวจยชแจงรายละเอยดเกยวกบวตถประสงคของการศกษาวจยในครงน และอธบาย

รายละเอยดของแบบสอบถาม ซงประกอบดวย แบบสอบถามขอมลทวไปของผปวย แบบประเมน

ขอมลดานการเจบปวย แบบสอบถามการรบรความเจบปวย แบบสมภาษณพฤตกรรมการออกกาลง

กาย และแบบประเมนความสามารถดานรางกาย สาหรบการประเมนความสามารถดานรางกายนน

ผชวยวจยทง 2 ทาน บนทกความสามารถดานรางกายทไดจากการบอกเลาของผปวย และมอบหมาย

ใหผชวยวจย 1 ทาน เปนผลงบนทกในแบบประเมนความสามารถดานรางกาย (The Veterans

Specific Activity Questionnaire [VSAQ]) ทงน เพอปองกนความคลาดเคลอนทอาจเกดขนจาก

ประเมนผลความสามารถดานรางกายของผชวยวจยทง 2 ราย

โดยผวจยอธบายถงวธการลงบนทกขอมล และความหมายของขอคาถามแตละขอ

รวมทงเปดโอกาสใหผชวยวจยซกถามในประเดนทสงสยเกยวกบการเกบรวบรวมขอมลในครงน

พรอมทงชแจงการพทกษสทธของกลมตวอยาง จากนนผวจยทาการฝกผชวยวจยในการเกบ

รวบรวมขอมลจากกลมตวอยางภายใตคาแนะนาและการดแลของผวจย จนมนใจวาผชวยวจยม

ความเขาใจเกยวกบวธการเกบรวมรวมขอมล และการลงบนทกในแบบสอบถามไดถกตอง และ

ผชวยวจยเปนคนตรวจสอบความถกตอง และความครบถวนของการเกบรวบรวมขอมลกอนสงคน

ผวจย โดยในทกขนตอนของการดาเนนโปรแกรมสงเสรมการรบรความเจบปวยทเนนการออก

กาลงกาย ผชวยวจยไมไดมสวนรวมในการใหโปรแกรมแกกลมตวอยาง และผวจยเองกไมมสวน

รวมในการเกบขอมลเชนกน

1.3 เมอผานการพจารณาอนมตการทาวจย ผวจยนาหนงสอขออนญาตเขา

เกบขอมลจากคณบดคณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร เสนอตอผอานวยการ

โรงพยาบาลหาดใหญ และโรงพยาบาลสราษฎรธาน เพอขอความรวมมอในการเกบรวบรวมขอมล

119

1.4 ผวจยเขาพบแพทยเจาของไข เพอขออนญาตเกบรวบรวมขอมลใน

ผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ โดย

การชแจงวตถประสงคในการทาวจย เกณฑในการคดเลอกกลมตวอยางในการออกกาลงกาย

กจกรรมตาง ๆ ในโปรแกรมสงเสรมการรบรความเจบปวยทเนนการออกกาลงกาย และขอ

คาแนะนาในการอนญาตใหผปวยสามารถออกกาลงกายไดดวยตนเองทบาน

1.5 เมอไดรบอนญาตใหดาเนนการเกบรวบรวมขอมล ผวจ ยเขาพบ

หวหนาหอผปวยอายรกรรม และหออภบาลผปวยหนกโรคหวใจและหลอดเลอด ของทง 2

โรงพยาบาล เพอชแจงวตถประสงคและขอความรวมมอในการเกบรวบรวมขอมล

1.6 พยาบาลประจาหอผปวยอายรกรรม และหออภบาลผปวยหนก

โรคหวใจและหลอดเลอด เปนผระบรายชอผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการ

รกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ ตามคณสมบตทกาหนด โดยผวจยดาเนนการคดเลอกกลม

ตวอยางเขากลมทดลองและกลมควบคมโดยใหกลมตวอยาง 20 รายแรกเปนกลมควบคม และ 20

รายตอมาเปนกลมทดลอง ทงน เพอปองกนการแพรของสงทดลองระหวางกลมควบคม และกลม

ทดลอง

1.7 ขอความรวมมอเขารวมการวจย โดยการแนะนาตนเองแกเจาหนาท

ปฏบตการประจาหอผปวยอายรกรรม หออภบาลผปวยหนกโรคหวใจและหลอดเลอด และขอความ

รวมมอจากพยาบาลประจาการทอยประจาหอผปวยดงกลาว ทาการสารวจ และระบรายชอผปวย

โรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจทม

คณสมบตตามเกณฑทผวจยกาหนด และสอบถามความสมครใจในการเขารวมการวจย ตอมา

พยาบาลประจาการหอผปวย แนะนาผวจยกบกลมตวอยาง เพอแนะนาตวและสรางสมพนธภาพ

ชแจงวตถประสงคของการทาวจย ขนตอนการรวบรวมขอมล พรอมทงชแจงใหทราบถงการพทกษ

สทธของกลมตวอยาง โดยกลมตวอยางมสทธทจะตอบรบ หรอปฏเสธการเขารวมการวจยในครงน

รวมถงสทธในถอนตวออกจากการวจยไดทกเมอโดยไมมผลกระทบตอการรกษาพยาบาลทไดรบ

และใหกลมตวอยางทตดสนใจเขารวมโครงการวจย ลงลายมอชอในแบบฟอรมการพทกษสทธกลม

ตวอยาง

2. ขนดาเนนการทดลอง

2.1 การดาเนนการในกลมควบคม (เรมตงแตเดอน 15 มนาคม 2558 ถง 13

มถนายน 2558) ผวจยคดเลอกกลมตวอยางทมคณสมบตตามเกณฑในการเลอกกลมตวอยางทผวจย

กาหนด ซงมการเกบรวบรวมขอมล 2 ครง ดงน

120

วนท 1 (ครงท 1 หลงจากผปวยไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอด

เลอดหวใจ และเขารบการรกษา ณ หอผปวยอายรกรรม และหออภบาลผปวยหนกโรคหวใจและ

หลอดเลอด)

โดยหลงจากผปวยไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอด

หวใจ และนาสายสวนหลอดเลอดแดง (arterial sheath) ออกแลว 8 ชวโมง และผปวยไมมอาการ

ผดปกต ผวจยเขาพบกลมตวอยาง เพอแนะนาตว อธบายรายละเอยดการเขารวมวจย การพทกษสทธ

พรอมทงใหกลมตวอยางลงนามยนยอมเขารวมการวจย และทาการประเมนความพรอมของกลม

ตวอยางกอนการออกกาลงกาย จากนนผชวยวจยเขาพบกลมตวอยางแนะนาตว สรางสมพนธภาพ

และใหกลมตวอยางตอบแบบสอบถามการรบรความเจบปวย แบบสมภาษณพฤตกรรมการ

ออกกาลงกาย และแบบประเมนความสามารถดานรางกาย (pre - test)

สปดาหท 6 (ครงท 2 ในขณะอยบาน)

ผชวยวจยโทรศพทตดตอกบกลมตวอยางในสปดาหท 6 ซงเปน

สปดาหสดทายของการเขารวมการวจยซงใชเวลาประมาณ 10 - 15 นาท เพอเกบรวมรวมขอมลจาก

แบบสอบถามการรบรความเจบปวย แบบสมภาษณพฤตกรรมการออกกาลงกาย และแบบประเมน

ความสามารถดานรางกาย หลงจากการนนผวจยโทรแจงสนสดการเกบขอมล พรอมทงสอบถามขอ

สงสย และสอบถามความตองการความชวยเหลอ พรอมทงใหความรเกยวกบการเจบปวยดวยโรค

กลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ และการ

ออกกาลงกายทเหมาะสมสาหรบผปวยตามแนวทางของชมรมเวชศาสตรฟนฟหวใจแหงประเทศ

ไทย (ประวชช, 2553) หลงเสรจสนการวจย

2.2 การดาเนนการในกลมทดลอง (เรมตงแต 16 มถนายน 2558 ถง 25

กนยายน 2558)

วนท 1 (ครงท 1 หลงจากผปวยไดรบการรกษาดวยการถางขยาย

หลอดเลอดหวใจ และนาสายสวนหลอดเลอดแดง (arterial sheath) ออกแลว ชวโมง ขณะเขารบ

การรกษาตว ณ หอผปวยอายรกรรม และหออภบาลผปวยหนกโรคหวใจและหลอดเลอด)

กจกรรมท 1 ผวจ ยคดเลอกกลมตวอยางทไมมขอหามในการ

ออกกาลงกาย โดยขอคาแนะนาจากแพทยหรอพยาบาลผเชยวชาญดานการดแลผปวยโรคหวใจ

จากนนผวจยเขาพบกลมตวอยาง เพอสรางสมพนธภาพคนหาขอมล และปญหาของกลมตวอยาง

จากการซกถามและการสงเกต ผวจ ยทาการตรวจรางกายของกลมตวอยาง และลงบนทกใน

แบบฟอรมการประเมนความพรอมในการออกกาลงกาย เพอเปนการยนยนอกครงวาผปวยไมมขอ

121

หามในการออกกาลงกาย ประกอบดวย การประเมนสญญาณชพ และการประเมนขอหามในการ

ออกกาลงกายตาง ๆ จากนนผชวยวจยเขาพบตวอยาง เพอแนะนาตว และใหกลมตวอยางตอบ

แบบสอบถามการรบรความเจบปวย แบบสมภาษณพฤตกรรมการออกกาลงกาย และแบบประเมน

ความสามารถดานรางกาย ของผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการ

ถางขยายหลอดเลอดหวใจ (pre - test) เมอผชวยวจยเกบรวบรวมขอมลครบถวนสมบรณแลว

จากนน ผวจยเรมขนตอนการปฏบตกจกรรมขางเตยงผปวยโดยใชระยะเวลาในการดาเนนกจกรรม

30 - 45 นาท ดงน

กจกรรมท 2 ประเมนการรบรความเจบปวยทง 5 องคประกอบ

ไดแก

1. การรบรอาการและอาการแสดงทเกยวของกบการเจบปวยโรค

กลามเนอหวใจตายเฉยบพลน ผวจยสอบถามผปวยเกยวกบการรบรถงอาการและอาการแสดงท

เกดขน ตามความเขาใจและการรบรของผปวยวาอาการใดบางทเกยวของกบการเกดโรคกลามเนอ

หวใจตายเฉยบพลน โดยการใหผปวยไดเลาถงประสบการณการเกดอาการแสดงทผปวยรบรวาเปน

อาการแสดงของโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนททาใหตดสนในมารบการรกษา และอาการ

แสดงททาใหผปวยไมแนใจหรอลงเลใจวาเปนอาการแสดงทเกยวของกบการเกดโรคกลามเนอ

หวใจตายเฉยบพลนหรอไม และใหขอมลทถกตองเกยวกบอาการและอาการแสดงของโรค

กลามเนอหวใจตายเฉยบพลนทอาจเกดขนซา เพอใหผปวยมความรความเขาใจมากขนในการสงเกต

ตนเอง และหาวธการจดการทเหมาะสม

2. การรบรเกยวกบสาเหตของการเจบปวยดวยโรคกลามเนอ

หวใจตายเฉยบพลน ผวจ ยสงเสรมใหผปวยพดถงความเขาใจของผปวยเกยวกบสาเหตททาให

ตนเองเจบปวยดวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนในครงน และกระตนใหผปวยไดคดถง

พฤตกรรมและการดแลตนเองทผานวา พฤตกรรมใด หรอปจจยใดบางททาใหเกดโรคกลามเนอ

หวใจตายเฉยบพลน รวมทงใหขอมลเกยวกบปจจยเสยงทอาจทาใหกลบมาเปนซา พรอมทงให

ขอมลทถกตองแกผปวยเกยวกบสาเหตททาใหเกดโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนตามปจจยเลยง

ตาง ๆ ทงปจจยทเปลยนแปลงได และปจจยทเปลยนแปลงไมได โดยอธบายเชอมโยงกบปจจยเสยง

ทอาจเปนสาเหตใหผปวยเกดการเจบปวยดวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนในครงน โดยชให

ผปวยเหนวาการขาดการออกกาลงกายทสมาเสมอ เปนสาเหตปจจยหนงททาใหเกดโรคกลามเนอ

หวใจตายเฉยบพลน ในทางกลบกนหากผปวยออกกาลงกายอยางสมาเสมอจะทาใหชวยลดปจจย

เสยงททาใหเกดโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนซาได

122

3. การรบรระยะเวลาของการเจบปวยดวยโรคกลามเนอหวใจตาย

เฉยบพลน ผวจยสงเสรมใหผปวยพดถงความเขาใจของตนเองเกยวกบระยะเวลาของการเจบปวย

ดวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน วาโรคนเปนโรคเรอรงจาเปนตองไดรบการรกษาอยาง

ตอเนอง หรอรบรวาโรคนไดรบการรกษาแลวโรคหรอการเจบปวยจะหายขาดไมกลบมาเปนซาอก

เพราะการรบรระยะเวลาของการเจบปวยทถกตองมผลตอพฤตกรรมการดแลตนเอง เมอผปวยรบร

วาโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนเปนโรคเรอรง จาเปนตองมการดแลตนเองอยางตอเนอง และ

การออกกาลงกายเปนวธการหนงในการดแลตนเอง เพอลดปจจยเสยงตาง ๆ ททาใหเกดโรค

กลามเนอหวใจตายเฉยบพลนซา และยงชวยเพมความสามารถดานรางกายของผปวย จะทาใหผปวย

มพฤตกรรมการออกกาลงกายอยางตอเนองตามมา

4. การรบรผลกระทบของการเจบปวยดวยโรคกลามเนอหวใจ

ตายเฉยบพลน ผวจยสงเสรมใหผปวยพดถงความเขาใจของตนเกยวกบความรนแรง และผลกระทบ

จากการเจบปวยดวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน ทมผลตอความสามารถในการทากจกรรม

ตาง ๆ โดยเฉพาะการออกกาลงกาย ซงในสวนนไดเนนการใหขอมลทถกตองเกยวกบผลกระทบท

อาจเกดขนจากการเจบปวยดวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน พรอมใหความมนใจวาผปวย

สามารถกลบมาทากจวตรประจาวนไดตามความสามารถของผปวยแตละราย และการออกกาลงกาย

ทถกตองเปนอกวธหนงทจะชวยเพมความสามารถดานรางกาย พรอมทงใหความมนใจวาผปวย

สามารถออกกาลงกายไดโดยไมมผลกระทบตอการทางานของหวใจ

5. การรบรการรกษาและการควบคมโรคกลามเนอหวใจตาย

เฉยบพลนไมใหกลบเปนซา ผวจยสงเสรมใหผปวยไดพดถงความเขาใจของตนเองเกยวกบการ

รกษาและควบคมโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน เมอผปวยรบรวาโรคกลามเนอหวใจตาย

เฉยบพลนเปนโรคทสามารถรกษาและควบคมอาการของโรคไมใหกลบเปนซา หรอมอาการกาเรบ

ได จะทาใหผปวยมความสนใจในการหาวธการในการดแลตนเอง พรอมทงใหขอมลทถกตอง

เกยวกบการรกษาโดยเนนการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ การรบประทานยาทตอง

รบประทานไปตลอดชวต และอธบายใหผปวยเขาใจถงปจจยเสยงทอาจทาใหมผปวยมโอกาส

กลบมาเกดโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนซา ผปวยจงจาเปนตองดแลตนเองอยางตอเนอง โดย

การลดปจจยเลยงตาง ๆ โดยการออกกาลงกายเปนวธหนงทชวยลดปจจยเลยงของการเกดโรค

กลามเนอหวใจตายเฉยบพลน

กจกรรมท 3 การระบความเขาใจทไมเหมาะสม ของกลมตวอยาง

เกยวกบการเจบปวยดวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน และการออกกาลงกาย โดยผวจยไดนา

123

ขอมลจากการประเมนการรบรความเจบปวย จากกจกรรมท 2 มาเปนขอมลในการระบการรบรทไม

เหมาะสมของกลมตวอยาง รวมกบการสงเสรมใหกลมตวอยางไดคด และอธบายเกยวกบการ

เจบปวยดวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนตามความเขาใจของผปวย โดยอธบายถง

ประสบการณการออกกาลงกาย และความเขาใจเกยวกบการออกกาลงกายทสมพนธกบโรค

กลามเนอหวใจตายเฉยบพลน

กจกรรมท 4 การสรางเงอนไขสาหรบการเปลยนแปลงการรบร

ความเจบปวยทไมเหมาะสม ผวจ ยสงเสรมใหผปวยไดวเคราะหเกยวกบปญหาสขภาพ และการ

ออกกาลงกายทสมพนธกบการรบรของผปวย โดยกระตนใหผปวยคดวามพฤตกรรมใด หรอ

ความคดใดบางทควรเปลยนแปลง และหากไมเปลยนแปลงจะเกดผลกระทบใดบาง โดยกระตนให

ผปวยคดเชอมโยงระหวางการรบรทไมเหมาะสมเกยวกบการเจบปวยและการออกกาลงกาย ถง

ผลกระทบทอาจจะเกดขนจากการทผปวยไมดแลตนเอง และการมพฤตกรรมการออกกาลงกายไม

เหมาะสม

กจกรรม 5 การใหขอมลใหมเพอใหเกดการรบรทเหมาะสม

ผวจ ยใหขอมลทถกตองแกผปวยเกยวกบการเจบปวยดวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนท

ครอบคลมทง 5 องคประกอบของการรบรความเจบปวย ไดแก การรบรอาการและอาการแสดงท

เกยวของกบการเจบปวย การรบรสาเหตของการเจบปวย การรบรระยะเวลาของการเจบปวย การ

รบรผลกระทบของการเจบปวย และการรบรการรกษาและควบคมการเจบปวย รวมทงหลกการออก

กาลงกายสาหรบผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยาย

หลอดเลอดหวใจ พรอมทงแจกคมอการออกกาลงกายตามหลกการออกกาลงกายของชมรมเวช

ศาสตรฟนฟหวใจ (ประวชช, 2553) ซงประกอบดวย ประโยชนของการออกกาลงกายในผปวยโรค

กลามเนอหวใจตายเฉยบ ขอบงชในการออกกาลงกาย ขอหามในการออกกาลงกาย ขอควรปฏบต

ในการออกกาลงกาย รวมทงหลกการออกกาลงกายสาหรบผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน

ซงประกอบดวย ชนดของการออกกาลงกาย ความหนกของการออกกาลงกาย ระยะเวลาในการ

ออกกาลงกาย และความถในการออกกาลงกาย โดยมกจกรรมการสอนแกกลมตวอยาง ดงน

1. การจบชพจรกอนและหลงการออกกาลงกาย โดยการสอน

วธการจบชพจรดวยตนเองทขอมอ หลกการนบจงหวะการเตนของชพจร บอกอตราการเตนของ

ชพจรปกต และอตราการเตนของชพจรทควรเปน สาหรบผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน

หลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ กอนและหลงการออกกาลงกาย

124

พรอมทงแนะนาวธการประเมนระดบความเหนอยของบอรก (Borg’s scale) ทเหมาะสมในการ

ออกกาลงกาย

2. แนะนาหลกการออกกาลงกายสาหรบผปวยดวยโรคกลามเนอ

หวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ ดงน

2.1 ประเภทของการออกกาลงกายเปนการออกกาลงกาย

แบบแอโรบกดวยการเดน รวมกบการออกกาลงกายแบบยดคลายกลามเนอและการออกกาลงกาย

แบบบรหารขอตาง ๆ เนองจากการออกกาลงกายดวยการเดนเปนการออกกาลงกายทปลอดภย

สาหรบผปวยโรคหวใจ (สมเกยรต, 2548) และเปนการออกกาลงกายทสามารถควบคมไดงาย

2.2 ความแรงหรอความหนกของการออกกาลงกาย

ในชวงแรกหลงจากผปวยออกจากโรงพยาบาล ควรเปนการออกกาลงกายในระดบเบา ถง

ปานกลาง เพอใหรางกายปรบสภาพ และปองกนภาวะแทรกซอน โดยการออกกาลงกายใหมระดบ

คะแนนความเหนอย (Borg’s scale) ทประมาณ 11 – 13 คะแนน หรอประเมนจากอตราการเตนของ

หวใจขณะพกเพมขนไมเกน 20 - 30 ครงตอนาท

2.3 ระยะเวลาในการออกกาลงกายซงใชเวลาประมาณ

30 – 45 นาท โดยการออกกาลงกายในแตละครงแบงเปน 3 ระยะ คอ ระยะอบอนรางกายประมาณ

5 – 10 นาท ระยะออกกาลงกาย 20 – 30 นาท และระยะผอนคลายกลามเนอ 5 - 10 นาท

2.4 ความถในการออกกาลงกาย ควรออกกาลงกายใหได

3 – 5 วนตอสปดาห

โดยการใหกลมตวอยางรบชมสอวดทศนการออกกาลงกาย สาหรบผปวยโรค

กลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ และผวจย

รวมกบกลมตวอยางฝกการเคลอนไหวรางกายสวนตาง ๆ เพอเปนการใหความมนใจแกผปวยใน

การกลบไปออกกาลงกายทบาน และคนหาอปสรรคทอาจเกดขนระหวางการฝกบรหารรางกายและ

รวมกนหาทางแกไข

กจกรรมท 6 สรปถงประโยชนจากการไดรบขอมลใหม ผวจยกระตนให

ผปวยไดสะทอนถงประโยชนทไดรบอนเปนผลสบเนองมาจาก การทผปวยมการรบรทถกตอง

เหมาะสมเกยวกบการเจบปวยดวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน และการออกกาลงกายพรอม

ทงสนบสนนใหผ ปวยคงไวซงการรบรทถกตองเหมาะสมเกยวกบการเจบปวย และการ

ออกกาลงกายทเหมาะสมอยางตอเนองหลงการจาหนาย

125

กจกรรมท 7 วางแผนรวมกบผ ปวย เกยวกบการมพฤตกรรมการ

ออกกาลงกาย และความสามารถในการทางานของรางกายทเพมขนในแตละสปดาห โดยการ

วางเปาหมายการออกกาลงกาย และความสามารถดานรางกายทเพมขนในแตละสปดาหอยางชดเจน

โดยการจดบนทกการออกกาลงกายในแตละสปดาหตามเปาหมายทผปวยไดวางไว ในสมดบนทก

การออกกาลงกายทผวจยสรางขน และไดมอบใหผปวยเพอจดบนทกการออกกาลงกายในแตละ

สปดาห โดยในการจดบนทกการออกกาลงกาย ประกอบดวย ว นท/ครงท ประเภทของการ

ออกกาลงกาย ระยะเวลาในการออกกาลงกาย ชพจรกอนและหลงการออกกาลงกาย ระดบความ

เหนอยจากการออกกาลงกาย อาการผดปกตทเกดขนระหวางการออกกาลงกาย ปญหาอปสรรคและ

แนวทางแกไข

กจกรรมท 8 การตดตามและการทบทวนเปาหมาย โดยผวจยมการ

โทรศพทตดตามผปวยสปดาหละ 1 ครง ครงละประมาณ 10 – 15 นาท และมการนดพบกบผปวย

ขณะทผปวยมาตรวจตามแพทยนด 1 ครง ซงใชเวลาประมาณ 15 – 20 นาท ทงนการมาตรวจตาม

แพทยนดในแตละโรงพยาบาลจะแตกตางกนขนอยก บแพทยเจาของไข ซงสวนใหญจะนดท

สปดาหท 2 4 และ 6 หลงจาหนาย โดยผวจยจะสอบถามอาการผดปกตทเกดขน ประเมนความ

พรอมของผปวยทงดานรางกาย จตใจ ทบทวนหลกการออกกาลงกาย พรอมทงใหคาแนะนาในการ

ออกกาลงกายใหผปวย โดยมรายละเอยด ดงน

หลงออกจากโรงพยาบาล สปดาหท 1 (ขณะอยบาน) กลม

ตวอยางเตรยมความพรอมของตนเองกอนเรมออกกาลงกาย โดยการสงเกตอาการผดปกตทเกดขน

เชน อาการเจบแนนหนาอก หอบเหนอย ใจสน และจาเลอดบรเวณขาขางททาหตถการ พรอมทง

ทบทวนหลกการออกกาลงกายทถกตองจากคมอการออกกาลงกาย และผวจยโทรตดตามกลม

ตวอยาง 1 ครง (ใชเวลา 10 – 15 นาท) เพอสอบถามเกยวกบอาการผดปกตตาง ๆ ทเกดขน และ

ประเมนความพรอมของกลมตวอยางในการออกกาลงกาย และทบทวนหลกการออกกาลงกาย

หลงออกจากโรงพยาบาล สปดาหท 2 (ขณะมาตรวจตามแพทย

นด หรอขณะอยบานใชเวลา 15 – 20 นาท) ผวจยสอบถามเกยวกบอาการผดปกตทเกดขนตลอด

ระยะเวลา 1 สปดาหหลงออกจากโรงพยาบาล และสงเสรมใหผปวยเหนถงประโยชนของการ

ออกกาลงกาย และใหมความเขาใจทถกตองเกยวกบการโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนและการ

ออกกาลงกาย ซงหากผปวยมพฤตกรรมการออกกาลงกายทถกตองและสมาเสมอจะสงผลดตอการ

ปองกนการกลบเปนซา ชวยลดปจจยเสยง และชวยเพมความสามารถดานรางกาย พรอมทบทวน

หลกการออกกาลงกาย และแนะนาใหกลมตวอยางเรมเดนออกกาลงกายในสปดาหน ดงน

126

. ประเภทของการออกกาลงกายเปนการออกกาลงกาย

แบบแอโรบกดวยการเดน รวมกบการออกกาลงกายแบบยดคลายเนอ และการออกกาลงกายแบบ

บรหารขอตาง ๆ

2. ความแรงของการออกกาลงกาย ประเมนจากอตรา

การเตนของชพจรขณะพกเพมขน 5 - 10 ครงตอนาท รวมกบการประเมนระดบความเหนอยโดยใช

ระดบความเหนอยทประมาณ 10 – 11 คะแนน

3. ระยะเวลาในการออกกาลงกาย 10 - 15 นาท ระยะทาง

ในการเดนประมาณ 500 ถง 800 เมตร หรอเมอกลมตวอยางรสกเหนอย โดยการออกกาลงกายจะ

แบงเปน 3 ระยะคอระยะอบอนรางกาย ประมาณ 5 นาท ระยะออกกาลงกายประมาณ 10 – 15 นาท

และระยะผอนคลายกลามเนอประมาณ 5 นาท

4. ปฏบตสมาเสมอตดตอกนอยางนอย 3 – 5 วนตอ

สปดาห

หลงออกจากโรงพยาบาล สปดาหท 3 (ขณะอยบานใชเวลา

ประมาณ 10 – 15 นาท) ผวจยตดตามผปวยทางโทรศพท เพอสอบถามเกยวกบอาการของโรค และ

การออกกาลงกายในตลอดระยะเวลา 1 สปดาหทผานมา วาบรรลตามเปาหมายทรวมกนตงไว

หรอไม พรอมทงสอบถามเกยวกบความคดเหนและความรสกของกลมตวอยางตอการออกกาลงกาย

ปญหา อปสรรคทเกดขน พรอมทงแนวหาทางแกไข และเนนยาใหผปวยเหนถงความสาคญของการ

ออกกาลงกายตอโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน พรอมทงกาหนดเปาหมายใหมรวมกน โดย

ผวจยจะแนะนาการปรบเพมการออกกาลงกาย ดงน

1. ประเภทของการออกกาลงกายเปนการออกกาลงกาย

แบบแอโรบกดวยการเดน รวมกบการออกกาลงกายแบบยดคลายเนอ และการออกกาลงกายแบบ

บรหารขอตาง ๆ

2. ความแรงของการออกกาลงกาย ประเมนจากอตรา

การเตนของชพจรขณะพกเพมขน 10 - 15 ครงตอนาท รวมกบการประเมนระดบความเหนอยโดย

ใชระดบความเหนอยทประมาณ 11 – 12 คะแนน

3. ระยะเวลาในการออกกาลงกาย 20 - 25 นาท ระยะทาง

ในการเดนประมาณ 1.1 ถง 1.3 กโลเมตร หรอเมอกลมตวอยางรสกเหนอย โดยการออกกาลงกาย

แบงเปน 3 ระยะ คอ ระยะอบอนรางกายประมาณ 5 นาท ระยะออกกาลงกายประมาณ 20 – 25 นาท

และระยะผอนคลายกลามเนอประมาณ 5 นาท

127

4. ปฏบตสมาเสมอตดตอกนอยางนอย 3 – 5 วนตอ

สปดาห

หลงออกจากโรงพยาบาล สปดาหท 4 (ขณะมาตรวจตามแพทย

นด หรอ ขณะอยบานใชเวลาประมาณ 15 – 20 นาท) ผวจยสอบถามเกยวกบอาการของโรค และการ

ออกกาลงกายทผานมาวาบรรลตามเปาหมายทรวมกนตงไวหรอไม พรอมทงสอบถามปญหา

อปสรรคทเกดขน และแนวทางแกไข รวมถงสอบถามเกยวกบความคดเหนและความรสกของกลม

ตวอยางตอการออกกาลงกาย เนนยาใหกลมตวอยางเหนความสาคญของการออกกาลงกายตอโรค

กลามเนอหวใจตายเฉยบพลน ทบทวนหลกการออกกาลงกาย และกาหนดเปาหมายใหมในการ

ออกกาลงกายรวม โดยผวจยจะแนะนาการปรบเพมการออกกาลงกาย ดงน

1. ประเภทของการออกกาลงกายเปนการออกกาลงกาย

แบบแอโรบกดวยการเดน รวมกบการออกกาลงกายแบบยดคลายกลามเนอ และการออกกาลงกาย

แบบบรหารขอตาง ๆ

2. ความแรงของการออกกาลงกายประเมนจากอตราการ

การเตนของชพจรขณะพกเพมขน 15 – 20 ครงตอนาท รวมกบการประเมนระดบคะแนนความ

เหนอยทประมาณ 12 – 13 คะแนน

3. ระยะเวลาในการออกกาลงกาย 30 นาท ระยะทางใน

การเดนออกกาลงกาย 1.6 กโลเมตร หรอเมอกลมตวอยางรสกเหนอย โดยแบงการออกกาลงกาย

เปน 3 ระยะ คอ ระยะอบอนรางกายประมาณ 5 นาท ระยะออกกาลงกาย 30 นาท และระยะผอน

คลายกลามเนอประมาณ 5 นาท

4. ปฏบตสมาเสมอตอเนองกนอยางนอย 3 – 5 วนตอ

สปดาห

หลงออกจากโรงพยาบาล สปดาหท 5 (ขณะอยบานใชเวลา

ประมาณ 10 – 15 นาท) ผวจยตดตามผปวยทางโทรศพท เพอสอบถามเกยวกบอาการของโรค และ

การออกกาลงกายในชวงตลอดระยะเวลา 1 สปดาหทผานมา วาบรรลตามเปาหมายทรวมกนตงไว

หรอไม พรอมทงสอบถามปญหา อปสรรค และรวมกนหาแนวทางแกไข รวมถงสอบถามเกยวกบ

ความคดเหนและความรสกของกลมตวอยางตอการออกกาลงกาย และเนนยาใหกลมตวอยางเหน

ความสาคญของการออกกาลงกายตอโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน และกาหนดเปาหมายใหม

รวมกน โดยผวจยจะแนะนาการปรบเพมการออกกาลงกาย ดงน

128

1. ประเภทของการออกกาลงกายเปนการออกกาลงกาย

แบบแอโรบกดวยการเดน รวมกบการออกกาลงกายแบบยดคลายกลามเนอ และการออกกาลงกาย

แบบบรหารขอตาง ๆ

2. ความแรงของการออกกาลงกายประเมนจากอตราการ

การเตนของชพจรขณะพกเพมขน 15 – 20 ครงตอนาท รวมกบการประเมนระดบคะแนนความ

เหนอยทประมาณ 12 – 13 คะแนน

3. ระยะเวลาในการออกกาลงกาย 25 - 30 นาท ระยะ

ทางในการเดนออกกาลงกาย 2.0 ถง 2.4 กโลเมตร หรอเมอกลมตวอยางรสกเหนอย โดยแบงการ

ออกกาลงกายเปน 3 ระยะ คอ ระยะอบอนรางกายประมาณ 5 นาท ระยะออกกาลงกาย 25 - 30 นาท

และระยะผอนคลายกลามเนอประมาณ 5 นาท

4. ปฏบตสมาเสมอตอเนองอยางนอย 3 – 5 วนตอ

สปดาห และปฏบตเชนนตลอดระเวลา 1 สปดาหทเหลอ

หลงออกจากโรงพยาบาล สปดาหท 6 (ขณะมาตรวจตามแพทย

นด หรอ ขณะอยบาน) ประกอบดวย 2 กจกรรม ดงน

กจกรรมท 1 (ใชเวลาประมาณ 10 – 15 นาท) การ

ประเมนผลของโปรแกรมสงเสรมการรบรความเจบปวยทเนนการออกกาลงกาย โดยผชวยวจย

โทรศพทสอบถามผปวย เพอประเมนผลหลงการเขารวมโปรแกรมโดยการเกบรวบรวมขอมลจาก

แบบสอบถามการรบรความเจบเจบปวย แบบสมภาษณพฤตกรรมการออกกาลงกาย และแบบ

ประเมนความสามารถดานรางกาย ของผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษา

ดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ

กจกรรมท 2 (ใชเวลาประมาณ 10 – 15 นาท) ผวจ ย

สอบถามเกยวกบการรบรความเจบปวยทง 5 องคประกอบ พฤตกรรมการออกกาลงกาย และ

ความสามารถในการทางานของรางกายของผปวยตลอด 6 สปดาหทผานมา สอบถามปญหา

อปสรรคทเกดขน รวมทงวธการแกไขปญหา พรอมทงสรปผลการออกกาลงกายของกลมตวอยาง

เปรยบเทยบกบเปาหมายทตงไว และแจงผลการประเมนใหกลมตวอยางรบทราบ พรอมทงเปด

โอกาสใหกลมตวอยางไดซกถามขอสงสย และรวมกนสะทอนความคดเกยวกบการออกกาลงกาย

และเนนยาใหผปวยเหนถงประโยชนของการออกกาลงกายตอโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนถง

ผลในระยะยาวทจะเกดขน หากผปวยสามารถออกกาลงกายไดอยางตอเนอง พรอมทงสนบสนน

129

และใหกาลงใจใหกลมตวอยางคงไวซงพฤตกรรมการออกกาลงกายตอไป พรอมแจงสนสดการ

ทดลองและกลาวขอบคณ

กจกรรมสาหรบกลมตวอยาง

หลงออกจากโรงพยาบาล สปดาหท 2 – 6 (ขณะอยบาน)

กลมตวอยางทบทวนหลกการออกกาลงกาย และฝกปฏบตการ

ออกกาลงกายตามคาแนะนาของผวจย พรอมจดบนทกการออกกาลงกาย และความสามารถดาน

รางกายในแตละสปดาห และรวมกนสะทอนคดเกยวกบการเจบปวยดวยโรคกลามเนอหวใจตาย

เฉยบพลนและการออกกาลงกาย

การวเคราะหขอมล

ผวจยนาขอมลทไดจากการเกบรวบรวมขอมลมาวเคราะหทางสถตโดยใชสถตเชง

พรรณนาและสถตอางอง พรอมทงประมวลผลขอมลทางสถตดวยโปรแกรมสาเรจรป

1. ขอมลสวนบคคลของกลมตวอยางนามาวเคราะหโดยการใชการแจกแจกความถ

รอยละ คาเฉลย และสวนเบยงมาตรฐาน

2. วเคราะหความแตกตางของขอมลสวนบคคล และขอมลเกยวกบการเจบปวย

ระหวางกลมทดลอง และกลมควบคมโดยใชสถตไคสแควร (Chi-square) สาหรบขอมลทอยใน

มาตราวดนามบญญต และเรยงลาดบ (ordinal scale) ไดแก เพศ อาย ศาสนา ระดบการศกษา

สถานภาพสมรส อาชพ ประวตการออกกาลงกาย ประวตโรคประจาตว ยาทรบประทานเปนประจา

การไดรบขอมลเกยวกบการเจบปวย และประวตการเจบปวยของบคคลในครอบครว

กอนการใชสถตไคสแควรทดสอบความแตกตางของขอมล คาความถทคาดหวง

ในแตละชนหรอแตละระดบ ตองมคามากหรอเทากบ 5 สวนขอมลทมความถทคาดหวงในแตละชน

นอยกวา 5 ผวจยไดเปลยนมาใช สถตคอนตนวต คอรเรคชน (Continuity correction) และในกรณท

เซลลมากกวาสองคณสองเซลล ผวจยไดใชสถตไลนลฮด เรโช (Likelihood Ratio)

3. วเคราะหเปรยบเทยบคะแนนเฉลยพฤตกรรมการออกกาลงกาย และ

ความสามารถในการทางานของรางกาย ของผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการ

รกษาดวยการถางขายหลอดเลอดหวใจกอนและหลงการเขารวมโปรแกรมฯ ระหวางกลมทดลอง

130

กบกลมควบคม โดยใชสถตโดยใชสถตทดสอบคาเฉลยของประชากร 2 กลมอสระตอกน

(independent t - test)

4. วเคราะหเปรยบเทยบคะแนนเฉลย พฤตกรรมการออกกาลงกาย และ

ความสามารถดานรางกาย ของผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการ

ถางขายหลอดเลอดหวใจกอนและหลงการเขารวมโปรแกรมฯ ภายในกลมทดลองและกลมควบคม

โดยใชสถตทดสอบคาเฉลยประชากรสองกลมสมพนธกน (Paired t-test)

โดยกอนทาการวเคราะหขอมล ผวจยไดทาการทดสอบขอตกลงเบองตนของการ

ใชสถต ดงน

1. มาตราวดระดบของขอมลอยในระดบอนตรภาค หรออตราสวนขนไป

2. การกระจายของขอมลเปนโคงปกตสามารถทดสอบได ดงน

2.1 ทดสอบการกระจายของขอมลวาเปนโคงปกตหรอไม โดยทาการ

ทดสอบทงในกลมทดลองและกลมควบคม โดยการทดสอบ Shapiro – Wilk test ซงแบงเปนกอน

และหลงการทดลอง ดงน

กอนการทดลอง ในกลมควบคมทไดรบการพยาบาลตามปกต พบวา คา

p values ของคะแนนการรบรความเจบปวย คะแนนพฤตกรรมการออกกาลงกาย และคะแนน

ความสามารถดานรางกาย เทากบ .12, .28, และ.05 ตามลาดบ และในกลมทดลองทไดรบการ

พยาบาลตามปกตรวมกบโปรแกรมสงเสรมการรบรความเจบปวยทเนนการออกกาลงกาย พบวา

คา p values เทากบ .58, .13, และ .12 ตามลาดบ ซงคา p > .05 แสดงวา ขอมลมการกระจายเปนโคง

ปกต

หลงการทดลอง ในกลมควบคมทไดรบการพยาบาลตามปกต พบวา คา

p values ของคะแนนการรบรความเจบปวย คะแนนพฤตกรรมการออกกาลงกาย และคะแนน

ความสามารถดานรางกาย เทากบ .50, .04, และ.01 ตามลาดบ และในกลมทดลองทไดรบการ

พยาบาลตามปกตรวมกบโปรแกรมสงเสรมการรบรความเจบปวยทเนนการออกกาลงกาย พบวา คา

p values เทากบ .85, .00, และ .26 ตามลาดบ ซงคา p > . แสดงวา ขอมลมการกระจายเปนโคง

ปกต

2.2 ทดสอบการกระจายของขอมลวาเปนโคงปกตหรอไม โดยการหาจาก

คา skewness / SE ในกลมควบคมและกลมทดลอง ถาคาทไดอยในชวง ± 3 แสดงวา การกระจาย

ของขอมลเปนโคงปกต โดยแบงเปนกอนและหลงการทดลอง ดงน

131

กอนการทดลอง ในกลมควบคมทไดรบการพยาบาลตามปกต

พบวา คา skewness / SE ของคะแนนการรบรความเจบปวย คะแนนพฤตกรรมการออกกาลงกาย

และคะแนนความสามารถดานรางกาย เทากบ -.549, -.811, และ .750 ตามลาดบ สวนในกลม

ทดลองทไดรบการพยาบาลตามปกตรวมกบโปรแกรมสงเสรมการรบรความเจบปวยทเนนการ

ออกกาลงกาย พบวา คา skewness / SE ของคะแนนการรบรความเจบปวย คะแนนพฤตกรรมการ

ออกกาลงกาย และคะแนนความสามารถดานรางกาย เทากบ -1.78, -1.38, และ 1.56 ตามลาดบ ซง

พบวา คาทไดทงหมดอยในชวง ± 3 แสดงวา การกระจายของขอมลเปนโคงปกต

หลงการทดลอง ในกลมควบคมทไดรบการพยาบาลตามปกต

พบวา คา skewness / SE ของคะแนนการรบรความเจบปวย คะแนนพฤตกรรมการออกกาลงกาย

และคะแนนความสามารถดานรางกาย เทากบ 1.16, .90, และ 1.56 ตามลาดบ สวนในกลมทดลองท

ไดรบการพยาบาลตามปกตรวมกบโปรแกรมสงเสรมการรบรความเจบปวยทเนนการออกกาลงกาย

พบวา คา skewness / SE ของคะแนนการรบรความเจบปวย คะแนนพฤตกรรมการออกกาลงกาย

และคะแนนความสามารถดานรางกาย เทากบ .65, -1.17, และ 1.08 ตามลาดบ ซงพบวา คาทได

ทงหมดอยในชวง ± แสดงวา การกระจายของขอมลเปนโคงปกต

3. ทดสอบความเปนเอกพนธความแปรปรวนภายในกลม (homogeneity of

variance) ของขอมลทงกลมควบคม และกลมทดลอง โดยใชสถตเลวน (Levene's test) โดยคา

p values ตองมากกวา .05 จงแสดงวาความแปรปรวนภายในกลมของของคะแนนเฉลยการรบร

ความเจบปวยเจบปวย พฤตกรรมการออกกาลงกาย และความสามารถดานรางกาย ของผปวยโรค

กลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขายหลอดเลอดหวใจ มความ

แปรปรวนของชดขอมลททดสอบไมแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถต โดยสามารถแบงเปน

กอนและหลงการทดลองดงน

กอนการทดลองทดสอบความเปนเอกพนธความแปรปรวนภายในกลม

ของคะแนนการรบรความเจบปวย พฤตกรรมการออกกาลงกาย และความสามารถดานรางกาย ของ

ทง 2 กลม โดยใชสถตเลวน (Levene's test) พบวา คา F = 1.86, .19, และ 2.46 ตามลาดบ และคา

p values เทากบ .18, .66, และ .12 ตามลาดบ ดงนน ความแปรปรวนภายในกลมของคะแนนการ

รบรความเจบปวย พฤตกรรมการออกกาลงกาย และความสามารถดานรางกาย แตละกลมไมมความ

แตกตางอยางมนยสาคญทางสถต

หลงการทดลองทดสอบทดสอบความเปนเอกพนธความแปรปรวน

ภายในกลม ของคะแนนการรบรความเจบปวย พฤตกรรมการออกกาลงกาย และความสามารถดาน

132

รางกาย ของทง 2 กลม โดยใชสถตเลวน (Levene's test) พบวา คา F = .22, 2.08, และ .11 ตามลาดบ

และคา p values เทากบ .64, .16, และ .75 ตามลาดบ ดงนน ความแปรปรวนภายในกลมของคะแนน

การรบรความเจบปวย พฤตกรรมการออกกาลงกาย และความสามารถดานรางกาย แตละกลมไมม

ความแตกตางอยางมนยสาคญทางสถต

133

โปรแกรมสงเสรมการรบรความเจบปวยทเนนการออกกาลงกาย ตอพฤตกรรมการออกกาลงกายและความสามารถดานรางกายของ

ผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ จานวน 40 ราย

กลมทดลองจานวน 20 ราย

วนท 1 (ใชเวลา 30 – 45 นาท) ผวจยสรางสมพนธภาพ ชแจงขอมลเกยวกบการวจย การพทกษสทธกลมตวอยาง และใหเซนตใบ

ยนยอม จากนนผชวยวจยใหกลมตวอยางตอบแบบสอบถาม pre – test

กจกรรมท 1 ผวจยทาการแบบประเมนความพรอมในการออกกาลงกาย ของผปวย และลงบนทก

กจกรรมท 2 ผวจยประเมนการรบรการเจบปวยดวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน และการออกกาลงกาย ทง

5 องคประกอบ

กจกรรมท 3 ผวจยระบความเขาใจทไมเหมาะสมเกยวกบการเจบปวยดวยดวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน

และการออกกาลงกาย

กจกรรมท 4 ผวจยรวมกบผปวยในการสรางเงอนไขสาหรบการเปลยนแปลงการรบรทไมเหมาะสม

กจกรรมท 5 ผวจยใหขอมลใหมทดแทนการรบรทไมเหมาะสม ประกอบดวย ขอมลเกยวกบการเจบปวยดวยโรค

กลามเนอหวใจตายเฉยบพลน และการออกกาลงกายตามแนวคดการออกกาลงกายของชมรมเวชศาสตรฟนฟหวใจ (ประวชช,

2553) โดยใหกลมตวอยางชมสอวดทศน เนอหาประกอบดวย

1. การสอนการประเมนชพจรกอนหลงการออกกาลงกาย และการประเมนระดบคะแนนความ

เหนอยของบอรก (Borg’s scale) ดวยตนเอง พรอมทงใหกลมตวอยางสาธตยอนกลบ

2. แนะนาหลกการออกกาลงกาย ดงน (1) การออกกาลงกายดวยการเดน (2) ความหนกโดยใช

อตราการเตนของชพจรขณะพกเพมขนหลงจากการออกกาลงกายไมเกน 30 ครงตอนาท คะแนนระดบความเหนอยอยในชวง 11

– 13 คะแนน (3) ระยะเวลา 30 -45 นาท โดยแบงเปน 3 ระยะ คอ อบอนรางกาย 5 นาท ออกกาลงกาย 20 – 30 นาท และผอน

คลายกลามเนอ 5 นาท (4) ความถปฏบตตอเนองกน 3-5 วนตอสปดาห

กจกรรมท 6 ผวจยรวมกบผปวยสรปประโยชนจากการทไดรบขอมลใหม

กจกรรมท 7 ผวจยรวมกบผปวยวางแผนในการตดตามเปาหมายของการออกกาลงกาย และความสามารถดาน

รางกาย และใหผปวยจดบนทกลงสมด

โดยผวจยจะมอบคมอและสมดบนทกการออกกาลงกายใหกลมตวอยาง คนละ 1 ฉบบ

สปดาหท 1, 2, 3, 5, และ 6 ในขณะทอยบาน และ ขณะมาตรวจตามแพทยนด

กจกรรมท 8 การตดตามและการทบทวนเปาหมาย โดยผวจยตดตามผปวยทางโทรศพทสปดาหละ 1 ครง และ

ขณะผปวยมาตรวจตามแพทยนด 1 ครง

หลงออกจาก รพ. สปดาหท 1 ขณะอยบาน กลมตวอยางสงเกตอาการผดปกต และทบทวนหลกการออกกาลงกายเพอเตรยม

ความพรอมกอนออกกาลงกาย

หลงออกจาก รพ. สปดาหท 2 ขณะอยบาน หรอขณะมาตรวจตามแพทยนด ใชเวลา 20 – 15 นาท ผวจยสอบถามอาการ ทบทวน

หลกการออกกาลงกาย และแนะนาใหเรมการออกกงกาย ดงน หลงจากการออกกาลงกายชพจรเตนเพมขนไมเกน 5 – 10 ครงตอ

นาท คะแนนความเหนอยอยในชวง 10 – 11 คะแนน ระยะเวลา 10 -15 นาท ระยะทางเดน 500 – 800 เมตร หรอเมอผปวยรสก

เหนอย โดยแบงเปน 3 ระยะเชนเดม และปฏบตตอเนองกน 3-5 วนตอสปดาห

หลงออกจาก รพ. สปดาหท 3 ขณะอยบาน ใชเวลา 10 – 15 นาท ผวจยตดตามทางโทรศพท สอบถามเกยวกบอาการ และการ

ออกกาลงกาย และแนะนาการปรบเพมการออกกาลงกาย ดงน หลงจากการออกกาลงกายชพจรเตนเพมขนไมเกน 10 – 15 ครง

ตอนาท คะแนนความเหนอย 11 – 12 คะแนน ระยะเวลา 20 -25 นาท ระยะทางในการเดนประมาณ 1.1 – 1.3 กโลเมตร โดย

แบงเปน 3 ระยะเชนเดม หรอเมอผปวยรสกเหนอย และปฏบตตอเนองกน 3-5 วนตอสปดาห

หลงออกจาก รพ. สปดาหท 4 ขณะอยบาน หรอมาตรวจตามแพทยนด ใชเวลา 15 – 20 นาท ผวจยสอบถามเกยวกบอาการ และ

การออกกาลงกาย และแนะนาการปรบเพมการออกกาลงกาย ดงน หลงจากการออกกาลงกายชพจรเตนเพมขนไมเกน 15 – 20

ครงตอนาท ระดบคะแนนความเหนอย 12 – 13 คะแนน ระยะเวลา 30 นาท ระยะทางประมาณ 1.6 กโลเมตร โดยแบงเปน 3

ระยะเชนเดม หรอเมอผปวยรสกเหนอย และปฏบตตอเนองกน 3-5 ครงตอสปดาห

หลงออกจาก รพ. สปดาหท 5 ขณะอยบาน ใชเวลา 10-15 นาท ผวจยสอบถามเกยวกบอาการ และการออกกาลงกาย พรอม

แนะนาการปรบเพมการออกกาลงกาย ดงน หลงจากการออกกาลงกายชพจรเตนเพมขนไมเกน 15 – 20 ครงตอนาท ระดบ

คะแนนความเหนอย 12 – 13 คะแนน ระยะเวลา 30 นาท ระยะทางประมาณ 2.0 – 2.4 กโลเมตร โดยแบงเปน 3 ระยะเชนเดม

หรอเมอผปวยรสกเหนอย ปฏบตตอเนองกน 3-5 ครงตอสปดาห และทาเชนนอก 1 สปดาห

หลงออกจาก รพ. สปดาหท 6 ขณะอยบาน หรอมาตรวจตามแพทยนด ประกอบดวย 2 กจกรรม ดงน

กจกรรมท 1 การประเมนผลของโปรแกรม (post - test)โดยผชวยวจยเปนผเกบรวบรวมขอมลจากแบบสอบถาม

กจกรรมท 2 ผวจยสอบถามเกยวกบการรบรความเจบปวยและการออกกาลงกายทง 5 ประกอบ ปญหา อปสรรค

และแนวทางแกไข เนนยาใหกลมตวอยางเหนความสาคญของการออกกาลงกายตอโรค และสนบสนนใหคงไวซงพฤตกรรมการ

ออกกาลงกาย พรอมทงกลาวสนสดการเขารวมการวจย และกลาวขอบคณ

กจกรรมสาหรบกลมตวอยาง (หลงออกจาก รพ. สปดาหท 2 – 6 ขณะอยบาน)

กลมตวอยางทบทวนหลกการออกกาลงกาย และออกกาลงกายตามคาแนะนาของผวจย และรวมกนสะทอนคด

เกยวกบการเจบปวยดวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน และการออกกาลงกาย

กลมควบคม จานวน 20 ราย

วนท 1 (ครงท 1 ใชเวลา 10 -15 นาท)

กจกรรมท 1

ผว จ ยสรางสมพ นธภาพ ชแจง

ขอมลเกยวกบการวจย การพท กษสทธ

กลมตวอยาง และใหเซนตยนยอม จากนน

ผ ชวย วจ ยใ หก ลม ตวอย างตอ บแบ บ

สอบถาม (pre – test)

สปดาหท 6 (ครงท 2)

กจกรรมท 1 (ใชเวลา 10 -15 นาท)

ผชวยวจยโทรตดตอกลมตวอยาง

เพอเกบรวบรวมขอมล (post – test)

กจกรรมท 2 (ใชเวลา 10 -15 นาท)

ผวจยแจงสนสดการเกบรวมรวม

ขอมล สอบถามขอสงสย และสอบถาม

ความตองการการชวยเหลอ พรอมทงให

ความ ร เก ยวกบการเจบปวยดวยโรค

กลามเนอหวใจตายเฉยบพลน และการ

ออกกาลงกาย สาหรบผปวยโรคกลามเนอ

หวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษา

ดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ

ภาพ 2. ขนตอนในการดาเนนการทดลอง

ทดลอง

การพยาบาลตามปกต การพยาบาลตามปกต

134

บทท 4

ผลการวจยและการอภปรายผล

การวจยครงนเปนการวจยกงทดลอง (quasi experiment research) แบบสองกลม

วดผลกอนและหลงการทดลอง (two group pretest – posttest design) โดยมวตถประสงค เพอศกษา

ผลของโปรแกรมสงเสรมการรบรความเจบปวยทเนนการออกกาลงกาย ตอพฤตกรรมการ

ออกกาลงกาย และความสามารถดานรางกาย ของผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลง

ไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ ทเขารบการรกษาตว ณ หอผปวยอายรกรรม และ

หออภบาลผปวยหนกโรคหวใจและหลอดเลอด ของโรงพยาบาลตตยภม 2 แหงในภาคใต ตงแต

เดอนมนาคม ถง เดอนกนยายน พ.ศ. 2558 จานวน 40 ราย โดยแบงเปนกลมควบคมทไดรบการ

พยาบาลตามปกต จานวน 20 ราย และกลมทดลองทไดรบการพยาบาลตามปกตรวมกบโปรแกรม

สงเสรมการรบรความเจบปวยทเนนการออกกาลงกาย จานวน 20 ราย โดยจดใหผปวย 20 รายแรก

เปนกลมควบคม และ 20 รายตอมาเปนกลมทดลอง ระยะเวลาในการเขารวมโปรแกรม 6 สปดาห

ซงผลการวเคราะหขอมลไดนาเสนอดงน

สวนท 1 ขอมลคณลกษณะสวนบคคลและขอมลการเจบปวย

สวนท 2 ผลการทดสอบสมมตฐาน ไดแก

2.1 คะแนนเฉลยพฤตกรรมการออกกาลงกาย และความสามารถดาน

รางกายของผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอด

เลอดหวใจภายหลงการทดลอง ของกลมทดลองทเขารวมโปรแกรมสงเสรมการรบรความเจบปวยท

เนนการออกกาลงกาย สงกวา กลมควบคมทไดรบการพยาบาลตามปกต

2.2 คะแนนเฉลยพฤตกรรมการออกกาลงกาย และความสามารถดาน

รางกายของผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอด

เลอดหวใจ กลมทดลองหลงการเขารวมโปรแกรมสงเสรมการรบรความเจบปวยทเนนการ

ออกกาลงกาย สงกวา กอนการเขารวมโปรแกรมสงเสรมการรบรความเจบปวยทเนนการ

ออกกาลงกาย

135

สวนท 1 ขอมลคณลกษณะสวนบคคลและขอมลการเจบปวย

ขอมลคณลกษณะสวนบคคล

การศกษาครงนมกลมตวอยาง คอ ผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลง

ไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ จานวน 40 ราย โดยแบงเปนกลมควบคม และ

ทดลองกลมละ 20 ราย ผวจยทาการวเคราะหความแตกตางของขอมลคณลกษณะสวนบคคล และ

ขอมลการเจบปวยของกลมตวอยาง โดยใชสถตไคสแควร กาหนดระดบนยสาคญทางสถตท .05

โดยมรายละเอยดดงตอไปน

การศกษาครงน มกลมตวอยางจากโรงพยาบาลหาดใหญ จานวน 18 ราย แบงเปน

กลมควบคม 11 ราย และกลมทดลอง 7 ราย กลมตวอยางจากโรงพยาบาลสราษฎรธาน จานวน 22

ราย แบงเปนกลมควบคม 9 ราย และกลมทดลอง 13 ราย โดยกลมตวอยางโดยรวมสวนใหญเปน

เพศชาย รอยละ 75.2 มอายอยในชวง 41 – 60 ป รอยละ 62.5 โดยมอายเฉลย 55.12 (SD ± 10.74)

นบถอศาสนาพทธเปนสวนใหญ รอยละ 85 จบการศกษาระดบชนประถมศกษามากทสด รอยละ

47.5 และสวนใหญเคยออกกาลงกายมาแลวในอดต รอยละ 72.5 โดยในกลมควบคม พบวา กลม

ตวอยางสวนใหญเปนเพศชาย รอยละ 80 อายระหวาง 41 – 60 ปมากทสด รอยละ 60 โดยมอายเฉลย

56.35 (SD ± 12.24) สวนใหญนบถอศาสนาพทธ รอยละ 90 จบการศกษาระดบประถมศกษา

มากทสด รอยละ 55 และสวนใหญเคยออกกาลงกายมาแลวในอดต รอยละ 70 สวนในกลมทดลอง

พบวา กลมตวอยางสวนใหญเปนเพศชาย รอยละ 65 อายระหวาง 41 – 60 ป มากทสดรอยละ 65

โดยมอายเฉลย 53.90 (SD ± 9.15) นบถอศาสนาพทธเปนสวนใหญ รอยละ 80 จบการศกษาระดบ

ปรญญาตรมากทสด รอยละ 40 และสวนใหญเคยออกกาลงกายมาแลวในอดต รอยละ 75

เมอวเคราะหความแตกตางของขอมลคณลกษณะสวนบคคล ของกลมควบคมท

ไดรบการพยาบาลตามปกต และกลมทดลองทไดรบการพยาบาลตามปกตรวมกบโปรแกรมสงเสรม

การรบรความเจบปวยทเนนการออกกาลงกาย โดยใชสถตไคสแคว (Chi – Square) สถตคอนตนวต

คอเรคชน (Continuity correction) และสถตไลนลฮด (Likelihood Ratio) พบวา กลมตวอยางทง 2

กลมไมมความแตกตางกนดานคณลกษณะสวนบคคลอยางมนยสาคญทางสถต (p > .05) ยกเวน

ดานการศกษาและการประกอบอาชพ ดงตาราง 3

136

ตาราง 3

จานวน รอยละ และเปรยบเทยบความแตกตางของคณลกษณะสวนบคคล ของกลมควบคมทไดรบ

การพยาบาลตามปกต และกลมทดลองทไดรบการพยาบาลตามปกตรวมกบโปรแกรมสงเสรมการ

รบรความเจบปวยทเนนการออกกาลงกาย (N = 40)

ขอมลทวไป

กลมควบคม

(n = 20)

กลมทดลอง

(n = 20)

Statistics

values

p values

จานวน รอยละ จานวน รอยละ

โรงพยาบาล

หาดใหญ

สราษฎรธาน

11

9

55

45

7

13

35

65

0.40a .53

เพศ

ชาย

หญง

16

4

80

20

13

7

65

35

1.12a .29

อาย (ป) M = 56.35 , SD = 12.24 M = 53.90 , SD = 9.15 0.15c .93

20 – 40

41 – 60

61 – 80

3

12

5

15

60

25

3

13

4

15

65

20

ศาสนา

พทธ

อสลาม

18

2

90

10

16

4

80

20

1.96b .66

ระดบการศกษา

ไมไดศกษา

ประถมศกษา

มธยมศกษาตอนตน

มธยมศกษาตอนปลาย

ปรญญาตร

อน ๆ

2

11

5

2

0

0

10

55

25

10

0

0

0

8

1

2

8

1

0

20

5

10

40

5

18.64c .00*

137

ตาราง 3 (ตอ)

ขอมลทวไป

กลมควบคม

(n = 20)

กลมทดลอง

(n = 20)

Statistics

values

p values

จานวน รอยละ จานวน รอยละ

สถานะภาพสมรส

สถานภาพโสด

สถานภาพค

สถานภาพหมาย/หยา

1

18

1

5

90

5

1

18

1

5

90

5

0.00c 1.00

อาชพ

ขาราชการ/รฐวสาหกจ

ธรกจสวนตว

รบจาง/ลกจาง

แมบาน/พอบาน

เกษตรกรรม

อาชพอน ๆ

1

1

6

5

4

3

5

5

30

25

20

15

6

4

1

2

6

1

30

20

5

10

30

5

12.63c .03*

การออกกาลงกายในอดต

ไมเคยออกกาลงกาย

เคยออกกาลงกาย

6

14

30

70

5

15

25

75

1.13a .22

หมายเหต a = Pearson Chi – Square, b = Continuity correction, c = Likelihood Ratio

* p < .05

ขอมลการเจบปวย

ผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนทเขารวมการศกษาในครงน เปนผปวยทม

พยาธสภาพทหลอดเลอดหวใจ 1 หรอ 2 เสน (single or double vessel disease) และไดรบการรกษา

ดวยการถางขยายหลอดลเลอดหวใจ โดยกลมตวอยางมประวตการเจบปวยทผานมา ดงน

กลมตวอยางโดยรวมสวนใหญมคาดชนมวลกายอยระหวาง 23.00 – 24.99 กก./ม.2

คอ มภาวะนาหนกเกนตามเกณฑขององคการอนามยโลก (World Health Organization, 2000)

รอยละ 35 มโรคประจาตวมากกวา 1 โรค รอยละ 62.5 มยารบประทานมากกวา 1 ชนด คดเปน

138

รอยละ 90 และกลมตวอยางสวนใหญมพยาธสภาพทหลอดเลอดหวใจเพยง 1 เสน มากทสดคดเปน

รอยละ 52.5 โดยในกลมควบคมมคาดชนมวลกายอยระหวาง 23.00 – 24.99 กก./ม.2 (ภาวะนาหนก

เกนตามเกณฑขององคการอนามยโลก) และ 25.00 – 29.99 กก./ม.2 (อวนระดบ 1 ตามเกณฑของ

องคการอนามยโลก) มากทสด รอยละ 30 เทากน สวนใหญมโรคประจาตวมากกวา 1 โรค รอยละ

65 มยาทรบประทานเปนประจามากกวา 1 ชนด คดเปนรอยละ 85 และผปวยมากกวาครงคดเปน

รอยละ 55 มพยาธสภาพทหลอดเลอดหวใจเพยง 1 เสน สวนในกลมทดลอง พบวา ผปวยสวนใหญ

มคาดชนมวลกายอยระหวาง . – . กก./ม.2 (ภาวะนาหนกเกนตามเกณฑขององคการ

อนามยโลก) มากทสดคดเปนรอยละ 40 สวนใหญมโรคประจาตวมากกวา 1 โรค รอยละ 60 มยาท

ตองรบประทานเปนประจาคดเปนรอยละ 95 และมพยาธสภาพทหลอดเลอดหวใจ 1 และ 2 เสน

รอยละ 50 เทากน ดงตาราง 4

เมอเปรยบเทยบความแตกตางของขอมลการเจบปวยระหวางกลมควบคมทไดรบ

การพยาบาลตามปกต และกลมทดลองทไดรบการพยาบาลตามปกตรวมกบโปรแกรมสงเสรมการ

รบรความเจบปวยทเนนการออกกาลงกาย เมอวเคราะหดวยดวย สถตไคสแคว (Chi – Square) สถต

คอนตนวต คอรเรคชน (Continuity correction) และสถตไลนลฮด (Likelihood Ratio) พบวา กลม

ตวอยางทง 2 กลม ไมมความแตกตางกนของขอมลดานการเจบปวยอยางมนยสาคญทางสถต

(p > .05) ดงตาราง 4

ตาราง 4

จานวน รอยละ และเปรยบเทยบความแตกตางของขอมลการเจบปวย ของกลมควบคมทไดรบการ

พยาบาลตามปกต และกลมทดลองทไดรบการพยาบาลตามปกตรวมกบโปรแกรมสงเสรมการรบร

ความเจบปวยทเนนการออกกาลงกาย (N = 40)

ขอมลการเจบปวย

กลมควบคม

(n = 20)

กลมทดลอง

(n = 20)

Statistics

values

p values

จานวน รอยละ จานวน รอยละ

ภาวะโภชนาการ

นาหนกตากวาเกณฑ

นาหนกปกต

อวนระดบ 1

อวนระดบ 2

2

4

6

6

10

20

30

30

0

6

8

4

0

30

40

20

3.87c .43

139

ตาราง 4 (ตอ)

ขอมลการเจบปวย

กลมควบคม

(n = 20)

กลมทดลอง

(n = 20)

Statistics

values

p values

จานวน รอยละ จานวน รอยละ

อวนระดบ 3 2 10 2 10

พยาธภาพทหลอดเลอด

1 เสน (single vessel)

2 เสน (double vessel)

11

9

55

45

10

10

50

50

0.10a .75

โรคประจาตว

ไมม

ม*

ไขมนในเลอดสง

เบาหวาน

ความดนโลหตสง

ไตเรอรง

ไทรอยด

โรคอนๆ

7

13

6

4

12

0

0

0

35

65

30

20

60

0

0

0

8

12

5

8

7

0

0

2

40

60

25

40

35

0

0

10

0.11a .74

ยาทรบประทานประจา

ไมม

ม*

ยาตานเกลดเลอด

ปองกนการแขงตวขอ

เลอด

ลดระดบไขมนในเลอด

ขยายหลอดเลอด

ลดปรมาณเลอดกอน –

หลงหวใจบบตว

ยาตานแคลเซยม

3

17

13

0

14

5

16

3

15

85

65

0

70

25

80

15

1

19

19

1

18

8

17

0

5

95

95

5

90

40

85

0

0.28b .60

140

ตาราง 4 (ตอ)

ขอมลการเจบปวย

กลมควบคม

(n = 20)

กลมทดลอง

(n = 20)

Statistics

values

p values

จานวน รอยละ จานวน รอยละ

การไดรบขอมล

ไมไดรบ

ไดรบ*

จากแพทย

จากพยาบาล

จากญาต/เพอน

จากผปวยทานอน

ศกษาดวยตนเอง

ประวตการเจบปวย

ไมม

ม

บดา/ญาตฝายบดา

มารดา/ญาตฝายมารดา

5

15

6

11

2

0

5

19

1

0

1

25

75

30

55

10

0

25

95

5

0

5

6

14

10

12

1

0

3

16

4

2

2

30

70

50

60

5

0

15

80

20

10

10

0.13a

0.91b

.72

.34

หมายเหต a = Pearson Chi – Square, b = Continuity correction, c = Likelihood Ratio

*ตอบไดมากกวา 1 ขอ

สวนท 2 ผลการทดสอบสมมตฐานการวจย

2.1 สมมตฐาน คะแนนเฉลยพฤตกรรมการออกกาลงกาย และความสามารถดานรางกาย

ของผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ

กลมทเขารวมโปรแกรมสงเสรมการรบรความเจบปวยทเนนการออกกาลงกาย สงกวา กลมควบคม

ทไดรบการพยาบาลตามปกต

141

เปรยบเทยบความแตกตางของคะแนนเฉลยพฤตกรรมการออกกาลงกาย ของผปวยโรค

กลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ ระหวางกลม

ควบคมและกลมทดลอง กอนและหลงการทดลอง

คะแนนเฉลยพฤตกรรมการออกกาลงกายกอนการทดลองโดยรวม เทากบ 25.65

(SD ± 8.85) คอ กลมตวอยางสวนใหญมพฤตกรรมการออกกาลงกายระดบตา หลงการทดลอง

คะแนนเฉลยพฤตกรรมการออกกาลงกาย 34.62 (SD ± 11.54) คอ มพฤตกรรมการออกกาลงกายอย

ในระดบสง โดยกลมควบคมมคะแนนเฉลยพฤตกรรมการออกกาลงกายกอนการทดลอง เทากบ

26.25 (SD ± 9.36) นนคอ มพฤตกรรมการออกกาลงกายอยในระดบตา หลงการทดลองคะแนน

เฉลยพฤตกรรมการออกกาลงกาย เทากบ 27.30 (SD ± 10.29) นนคอ มพฤตกรรมการออกกาลงกาย

อยในระดบตา สวนกลมทดลองคะแนนเฉลยพฤตกรรมการออกกาลงกายกอนการทดลอง เทากบ

25.05 (SD ± 8.52) นนคอ มพฤตกรรมการออกกาลงกายอยในระดบตา หลงการทดลองคะแนน

เฉลยพฤตกรรมการออกกาลงกาย เทากบ 41.95 (SD ± 7.41) นนคอ มพฤตกรรมการออกกาลงกาย

ระดบสง

เมอเปรยบเทยบความแตกตางของคะแนนเฉลยพฤตกรรมการออกกาลงกายของ

ผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ

ระหวางกลมควบคมและกลมทดลอง กอนและหลงการทดลอง โดยทาการวเคราะหขอมลดวยการ

ใชสถตทอสระ (independent t – test) ผลการวเคราะหเปรยบเทยบความแตกตางของคะแนนเฉลย

พฤตกรรมการออกกาลงกาย ของผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวย

การถางขยายหลอดเลอดหวใจ ระหวางกลมควบคมทไดรบการพยาบาลตามปกต กบกลมทดลองท

ไดรบการพยาบาลตามปกตรวมกบโปรแกรมสงเสรมการรบรความเจบปวยทเนนการออกกาลงกาย

กอนการทดลอง พบวา คะแนนเฉลยพฤตกรรมการออกกาลงกายของทง 2 กลมไมแตกตางกน

(p > .05) สวนหลงการทดลอง พบวา คะแนนเฉลยพฤตกรรมการออกกาลงกายของทง 2 กลม

แตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถต โดยหลงการทดลอง พบวา คะแนนเฉลยพฤตกรรมการ

ออกกาลงกายของกลมทดลองสงกวากลมควบคม (p < .05) ดงตาราง 5

142

ตาราง 5

เปรยบเทยบความแตกตางคะแนนเฉลยพฤตกรรมการออกกาลงกาย ของผปวยโรคกลามเนอหวใจ

ตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ ระหวางกลมควบคมและกลม

ทดลอง กอนและหลงการทดลองดวยสถตทอสระ (independent t - test) (N = 40)

พฤตกรรมการ

ออกกาลงกาย

กลมทดลอง

(n = 20)

กลมควบคม

(n = 20)

t

p value

M SD M SD

กอนทดลอง

หลงทดลอง

25.05

41.95

8.52

7.41

26.25

27.30

9.36

10.29

0.42

-5.17

.66

.00*

*p < .05

เปรยบเทยบความแตกตางของคะแนนเฉลยความสามารถดานรางกาย (VSAQ) ของผปวย

โรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ ระหวาง

กลมควบคมและกลมทดลอง กอนและหลงการทดลอง

คะแนนเฉลยความสามารถดานรางกาย กอนการทดลองโดยรวม เทากบ 4.55

METs (SD ± 1.89) โดยกลมตวอยางสวนใหญมความสามารถดานรางกาย กอนการทดลองอยท

3 METs มากทสด คดเปนรอยละ 25 หลงการทดลองความสามารถดานรางกายโดยรวม เทากบ

5.6 METs (SD ± 1.83) โดยกลมตวอยางสวนใหญมความสามารถดานรางกาย หลงการทดลองอยท

4 METs มากทสด คดเปนรอยละ 27.5โดยกลมควบคมมคะแนนเฉลยความสามารถดานรางกาย

กอนการทดลองเทากบ 4.25 METs (SD ± 1.14) หลงการทดลองเทากบ 5.40 METs (SD ± 1.76)

สวนในกลมทดลองมคะแนนเฉลยความสามารถดานรางกายกอนการทดลอง เทากบ .85 METs

(SD ± 2.28) และหลงการทดลอง เทากบ 5.80 METs (SD ± 1.94)

เมอวเคราะหความแตกตางของคะแนนเฉลยความสามารถดานรางกาย ดวยสถต

ทอสระ (independent t – test) ผลการวเคราะหเปรยบเทยบความแตกตางของคะแนนเฉลย

ความสามารถดานรางกาย ของผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการ

ถางขยายหลอดเลอดหวใจ ระหวางกลมควบคมทไดรบการพยาบาลตามปกต กบกลมทดลองท

ไดรบการพยาบาลตามปกตรวมกบโปรแกรมสงเสรมการรบรความเจบปวยทเนนการออกกาลงกาย

143

ทงกอนและหลงการทดลอง พบวา คะแนนเฉลยความสามารถดานรางกายของกลมทดลองและกลม

ควบคมไมแตกตางกน (p > . ) ดงตาราง 6

ตาราง 6

เปรยบเทยบความแตกตางคะแนนเฉลยความสามารถดานรางกาย ของผปวยโรคกลามเนอหวใจตาย

เฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ ระหวางกลมควบคมและกลม

ทดลอง กอนและหลงการทดลองดวยสถตทอสระ (independent t - test) (N = 40)

ความสามารถดาน

รางกาย

กลมทดลอง

(n = 20)

กลมควบคม

(n = 20)

t

p value

M SD M SD

กอนทดลอง

หลงทดลอง

4.85

5.80

2.28

1.94

4.25

5.40

1.41

1.76

-1.00

-0.68

.32

.50

2.2 สมมตฐาน คะแนนเฉลยพฤตกรรมการออกกาลงกาย และความสามารถดานรางกาย

ของผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ

หลงการเขารวมโปรแกรมสงเสรมการรบรความเจบปวยทเนนการออกกาลงกาย สงกวา กอนการ

เขารวมโปรแกรมสงเสรมการรบรความเจบปวยทเนนการออกกาลงกาย

เปรยบเทยบความแตกตางของคะแนนเฉลยพฤตกรรมการออกกาลงกายของผปวยโรค

กลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ กอนและหลง

การทดลอง ในกลมควบคมและกลมทดลอง

ผลการวเคราะหเปรยบเทยบความแตกตาง ของคะแนนเฉลยพฤตกรรมการ

ออกกาลงกาย ของผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยาย

หลอดเลอดหวใจกอนและหลงการทดลอง ในกลมควบคมทไดรบการพยาบาลตามปกต พบวา

คะแนนเฉลยพฤตกรรมการออกกาลงกายกอนและหลงการทดลองไมแตกตางกน (p > .05) ในกลม

ทดลองทไดรบการพยาบาลตามปกตรวมกบโปรแกรมสงเสรมการรบรความเจบปวยทเนนการ

ออกกาลงกาย พบวา คะแนนเฉลยพฤตกรรมการออกกาลงกายกอนและหลงการทดลองแตกตางกน

144

อยางมนยสาคญทางสถต (p < .05) โดยหลงการเขารวมโปรแกรมสงเสรมการรบรความเจบปวยท

เนนการออกกาลงกาย คะแนนเฉลยพฤตกรรมการออกกาลงกายสงกวากอนการเขารวมโปรแกรม

ดงตาราง 7

ตาราง 7

เปรยบเทยบความแตกตางคะแนนเฉลยพฤตกรรมการออกกาลงกาย ของผปวยโรคกลามเนอหวใจ

ตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ กอนและหลงการทดลอง ดวย

สถตทค (paired t - test) (N = 40)

พฤตกรรมการ

ออกกาลงกาย

กอนทดลอง

(n = 20)

หลงทดลอง

(n = 20)

t

p value

M SD M SD

กลมทดลอง

กลมควบคม

25.05

26.25

8.52

9.36

41.95

27.30

7.41

10.29

-7.94

-0.52

.00*

.61

*p < .05

เปรยบเทยบความแตกตางของคะแนนเฉลยความสามารถดานรางกาย ของผ ปวยโรค

กลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ กอนและหลง

การทดลอง ในกลมควบคมและกลมทดลอง

ผลการวเคราะหเปรยบเทยบความแตกตาง ของคะแนนเฉลยความสามารถดาน

รางกาย ของผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอด

เลอดหวใจ กอนและหลงการทดลอง ในกลมควบคมทไดรบการพยาบาลตามปกต พบวา คะแนน

เฉลยความสามารถดานรางกายกอนและหลงการทดลองแตกตางกนอยางนยสาคญทางสถต

(p < .05) เชนเดยวกบกลมทดลองทไดรบการพยาบาลตามปกตรวมกบโปรแกรมสงเสรมการรบร

ความเจบปวยทเนนการออกกาลงกาย พบวา คะแนนเฉลยความสามารถดานรางกายกอนและหลง

การทดลองแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถต (p < .05) โดยหลงการเขารวมโปรแกรมสงเสรม

การรบรความเจบปวยทเนนการออกกาลงกาย คะแนนเฉลยความสามารถดานรางกาย สงกวา

กอนการเขารวมโปรแกรม ดงตาราง 8

145

ตาราง 8

เปรยบเทยบความแตกตางคะแนนเฉลยความสามารถดานรางกาย ของผปวยโรคกลามเนอหวใจตาย

เฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ กอนและหลงการทดลอง ดวย

สถตทค (paired t - test) (N = 40)

ความสามารถดานรางกาย

กอนทดลอง

(n = 20)

หลงทดลอง

(n = 20)

t

p value

M SD M SD

กลมทดลอง

กลมควบคม

4.85

4.25

2.28

1.41

5.80

5.40

1.94

1.76

-2.65

-2.98

.02*

.01*

*p < .05

การอภปรายผลการวจย

การศกษาครงนเปนการศกษาพฤตกรรมการออกกาลงกาย และความสามารถดาน

รางกายในผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอด

หวใจ ซงผวจยไดทาการศกษาผลของโปรแกรมสงเสรมการรบรความเจบปวยทเนนการออกกาลง

กาย โดยเปรยบเทยบระหวางกลมควบคมทไดรบการพยาบาลตามปกต และกลมทดลองทไดรบการ

พยาบาลตามปกตรวมกบโปรแกรมสงเสรมการรบรความเจบปวยทเนนการออกกาลงกาย โดยม

กลมตวอยางทงสน จานวน 40 ราย ระยะเวลาในการเขารวมศกษาวจย 6 สปดาห ซงไดนาเสนอผล

การอภปรายดงน

สวนท 1 ขอมลคณลกษณะสวนบคคลและขอมลการเจบปวย

ขอมลคณลกษณะสวนบคคล

กลมตวอยางในการศกษาครงนสวนใหญเปนเพศชาย (รอยละ 72.5) โดยมอายอย

ในชวง 41 – 60 ปมากทสด สอดคลองกบการศกษาของกลวรรณ (2554) พมพาและคณะ (2554)

สดคะนง (2555) และ สญพชา (2552) ทพบวา ผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนสวนใหญ

146

เปนเพศชายมากกวาเพศหญง โดยในเพศชายจะมการใชชวตทมความเสยงตอการเกดโรคหวใจ

มากกวาเพศหญง เชน การสบบหร โรคอวนและการดแลตนเองเมอเกดการเจบปวย โดยอายทมาก

ขนทาใหเกดความเสอมของอวยวะตาง ๆ ของรางกายรวมถงการเสอมของหลอดเลอดหวใจ โดย

หลอดเลอดหวใจจะมลกษณะแขง ไมยดหยนเกดการเสอมสภาพ มการเคลอนตวของเมดเลอดขาว

ไขมน และหนปนไปสะสมอยตามผนงของหลอดเลอด สงทเกดขนตามมาก คอ ทาใหเลอดไหลไป

เลยงอวยวะตาง ๆ ไดนอยลงซงรวมถงกลามเนอหวใจดวย (สถาบนเวชศาสตรผสงอาย กรมการ

แพทย กระทรวงสาธารณสข, 2549) โดยกลมตวอยางสวนใหญนบถอศาสนาพทธ (รอยละ 85) และ

มสถานภาพค (รอยละ 90) สอดคลองกบบรบทของประเทศไทยทเปนเมองพทธ โดยคนไทยสวน

ใหญนยมอยก นแบบครอบครวใหญคอยชวยเหลอดแลยามแกชรา ซงสวนใหญประกอบอาชพ

เกษตรกรรม (รอยละ 25) และจบการศกษาชนประถมศกษา (รอยละ 47.5) ซงสอดคลองกบ

การศกษาของนฤมล (2551) และ สญพชา (2552) ทพบวา ผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน

สวนใหญประกอบอาชพเกษตรกรรม และจบการศกษาชนประถมศกษา

จากการศกษาในครงน พบวา กลมตวอยางทง 2 กลม มการประกอบอาชพและ

การศกษาทแตกตางกน ซงระดบการศกษาทแตกตางกนมผลตอการรบรความเจบปวย จาก

การศกษา พบวา การมระดบการศกษาทสงนนมผลตอการรบรความเขาใจเกยวกบการเจบปวย

(Wahl et al., 2013) แตการศกษาดงกลาวเปนการศกษาในโรคสะเกดเงน ซงอาจมบรบททแตกตาง

กนกบโรคหวใจและหลอดเลอด อยางกตามผลการศกษาในครงน แสดงใหเหนวา อาชพและ

การศกษาทแตกตางกน ไมมผลตอการรบรความเจบปวยทแตกตางกนระหวางกลมควบคมและกลม

ทดลอง (ภาคผนวก ซ) ซงไมวาผปวยจะจบการศกษา หรอ ประกอบอาชพอะไรกตาม จะรบรวาการ

เจบปวยดวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนมผลกระทบทรนแรงตอการใชชวตประจา และม

ระยะเวลาของการเจบปวยนาน จากการทผปวยรบรวาตองกนยาตอเนองตลอดชวต และการทตอง

มาตรวจตามแพทยนดอยางสมาเสมอ อกทง ผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนทเขารวม

การศกษาในครงน ไดผานชวงภาวะวกฤตของโรค และไดรบคาแนะนาเกยวกบโรค และการดแล

ตวเองจากบคลากรทางการแพทยเปนประจา ทาใหผปวยเกดการเรยนร และเขาใจเกยวกบโรคท

เปนอยมากขน นอกจากนการศกษาของสดใจ (2549) พบวา อาชพทแตกตางกนไมมผลตอ

พฤตกรรมการดแลสขภาพของผปวยโรคหลอดเลอดหวใจตบหลงขยายหลอดเลอด โดยอธบายได

วาปจจบนไมวาอาชพใดกตามสามารถเขาถงขาวสารในการดแลสขภาพไดสะดวกยงขน และจาก

การศกษาของแอนนและปวณา (2554) พบวา ระดบการศกษาไมมความสมพนธกบพฤตกรรมการด

ตนเองของผปวยโรคเบาหวาน ซงเปนโรคเรอรงเชนเดยวกบโรคหลอดเลอดหวใจ ทงนเนองจาก

147

ผปวยโรคเรอรงทกรายมระยะเวลาการดาเนนของโรคนาน และจาเปนตองมาตรวจตามนดท

โรงพยาบาลอยางสมาเสมอทาใหผปวยไดรบการแนะนาเกยวกบสขภาพอยางตอเนองทาใหผปวย

เขาใจเกยวกบวธการดแลสขตนเองมากขน

ขอมลการเจบปวย

ผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนสวนใหญมพยาธสภาพทหลอดเลอดหวใจ

เพยง 1 เสน (single vessel disease) ซงสอดคลองกบการศกษาของสญพชา (2552) พบวา ผปวยโรค

กลามเนอหวใจตายเฉยบพลนสวนใหญมพยาธสภาพทหลอดเลอดหวใจเพยง 1 เสน โดยใน

การศกษาครงน ไดคดเลอกกลมตวอยางทมพยาธสภาพของหลอดเลอดหวใจเพยง 1 – 2 เสน

รวมกบปจจยดานอน ๆ ซงจดวาเปนผปวยทมความเสยงตาและไมมขอหามในการออกกาลงกาย

(ฉตรฉนก, 2555; ประวชช, 2553) โดยกลมตวอยางสวนใหญมคาดชนมวลกาย 23.00 - 24.99

กก./ม.2 คอ มภาวะนาหนกเกนมากทสด (รอยละ 35) ซงสอดคลองกบการศกษาของเบญจวรรณ

(2548) ทพบวา ผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนสวนใหญมภาวะนาหนกเกน กลมตวอยาง

สวนใหญมโรคประจาตวมากกวา 1 โรค (รอยละ 62.5) และมยาทตองรบประทานรวมกนมากกวา 1

ชนด ซงสอดคลองกบการศกษาของจรพร (2550) นฤมล (2551) เบญจวรรณ (2548) และพมพใจ

(2547) ทพบวา ผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนสวนใหญมโรคประจาตวมากกวา 1 โรค

และตองรบประทานยารวมกนมากกวา 1 ชนด ทงน เนองจากผปวยโรคกลามเนอหวใจตาย

เฉยบพลนสวนใหญจะมภาวะนาหนกเกน และมโรครวมหลายโรค ไดแก โรคเบาหวาน ความดน

โลหต และไขมนในเลอดสง (นตยาและหทยชนก, 2558) ซงถอวาเปนปจจยเสยงตอการเกดโรค

ของหลอดเลอดหวใจ ซงผลจากการมปจจยเสยงดงกลาวทาใหเกดความเสอมของเซลลบาง ๆ ชน

เดยว (endothelium) ทผนงดานในของหลอดเลอดแดงซงมผว เรยบเปนมน เพอไมใหมสง

แปลกปลอมมาเกาะ และยงผลตสารตาง ๆ ทมผลทาใหหลอดลเลอดขยาย ตานการอกเสบ และ

ปองกนการจบกลมของเมดเลอด ดวยปจจยเสยงตาง ๆ ดงทกลาวมาทาใหเกดการเสอมของเซลล

บาง ๆ ชนเดยว ทาใหเซลลบวมและทางานบกพรองไขมนสามารถเขาไปสะสมทผนงชนใตของ

หลอดเลอดได การสะสมทมากขนเรอย ๆ ทาใหเกดการอกเสบของผนงหลอดเลอดทเกดขนอยาง

ตอเนองและเรอรง จนทาใหผนงของหลอดเลอดหนาและแขงในทสด (เลศลกษณและกมปนาท,

2557) และจากการทผปวยมโรครวมหลายโรคจงทาใหผปวยจาเปนตองรบประทานยามากกวา

1 ชนด ซงเปนไปตามแนวปฏบตในการดและผปวยโรคหวใจขาดเลอด (สรพนธ, 2557) ทงเพอ

148

ควบคมอาการของโรคทเปนรวม และปองกนการกลบมาเปนซาของโรคกลามเนอหวใจตาย

เฉยบพลน

สวนท 2 ผลการทดสอบสมมตฐานการวจย

สมมตฐานท 1 คะแนนเฉลยพฤตกรรมการออกกาลงกาย และความสามารถดานรางกาย

ของผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ

กลมทไดรบโปรแกรมสงเสรมการรบรความเจบปวยทเนนการออกกาลงกาย สงกวากลมทไดรบการ

พยาบาลตามปกต

เปรยบเทยบคะแนนเฉลยพฤตกรรมการออกกาลงกาย และความสามารถดาน

รางกายของผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงการทดลอง ระหวางกลมควบคมทไดรบ

การพยาบาลตามปกต และกลมทดลองทไดรบการพยาบาลตามปกตรวมกบโปรแกรมสงเสรมการ

รบรความเจบปวยทเนนการออกกาลงกาย พบวา มความแตกตางกนของคะแนนเฉลยพฤตกรรมการ

ออกกาลงกายอยางมนยสาคญทางสถต (p < .05) ซงสนบสนนสมมตฐานทวา ผปวยโรคกลามเนอ

หวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจทเขารวมโปรแกรม

สงเสรมการรบรความเจบปวยทเนนการออกกาลงกาย มพฤตกรรมการออกกาลงกาย สงกวา ผปวย

ทไดรบการพยาบาลตามปกต สาหรบความสามารถดานรางกายหลงการทดลอง พบวา ไมมความ

แตกตางกนของคะแนนเฉลยความสามารถดานรางกายระหวางกลมควบคมและกลมทดลองอยางม

นยสาคญทางสถต (p > . ) ซงไมเปนไปตามสมมตฐานทตงไว สามารถอธบายได ดงน

เมอพจารณาคะแนนเฉลยพฤตกรรมการออกกาลงกายของกลมตวอยางทง 2 กลม

พบวา กอนการทดลองกลมตวอยางทง 2 กลม มคะแนนเฉลยพฤตกรรมการออกกาลงกายไม

แตกตางกน (p > .05) โดยทง 2 กลมมคะแนนพฤตกรรมการออกกาลงกายอยในระดบตา ซง

สอดคลองกบการศกษาของพรทนา (2552) และอภนนท (2550) ซงพบวา ผปวยโรคกลามเนอหวใจ

ตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ มพฤตกรรมการออกกาลงกาย

อยในระดบตา ทงน เนองจากผปวยบางรายเขาใจผดวาเมอเจบปวยดวยโรคหวใจไมควรทางานหนก

หรอออกกาลงกาย (วยะการ, 2552) นอกจากน ผปวยสวนใหญเปนผสงอายจงทาใหมขอจากดใน

การออกกาลงกายรวมถงไมทราบขอปฏบตในการออกกาลงกาย (สญพชา, 2552)

149

เมอเปรยบเทยบคะแนนเฉลยความสามารถดานรางกาย หลงการทดลองของทง

2 กลม พบวา ไมมความแตกตางกนของคะแนนเฉลยความสามารถดานรางกาย ระหวางกลม

ควบคมทไดรบการพยาบาลตามปกต และกลมทดลองทไดรบการพยาบาลตามปกตรวมกบ

โปรแกรมสงเสรมการรบรความเจบปวยทเนนการออกกาลงกาย (p > .05) ซงสอดคลองกบ

การศกษาของพชราพร (2544) ทพบวา หลงเขารวมโปรแกรมการฟนฟสภาพหวใจในระยะผปวย

ใน คะแนนความสามารถดานรางกายระหวางกลมควบคมและกลมทดลองไมแตกตางกน ทงน

เนองจากการออกกาลงกายในระยะแรกเรมกาหนดความหนกของการออกกาลงกายไมมากนก โดย

การออกกาลงกายเนนใหมการบรหารและเคลอนไหวขอตาง ๆ ทงนเพอใหรางกายปรบสภาพและ

ปองกนภาวะแทรกซอนจากบรเวณแผลทสวนหวใจ เมอความหนกของการออกกาลงกายไมมากพอ

ทาใหยงไมเกดผลตอระบบหวใจและหลอดเลอด การทางานของระบบหวใจและหลอดเลอดยง

เปลยนแปลงไปไมมากนก ทงอตราการเตนของหวใจ ปรมาณเลอดทหวใจบบตวในแตละครง

ปรมาณเลอดทออกจากหวใจใน 1 นาท ยงเพมขนไมมาก ซงปจจยเหลานมผลตอปรมาณการใช

ออกซเจนสงสดของรางกาย (ภาควชาเวชศาสตรฟนฟ คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม,

2554) จงทาใหประสทธภาพการใชออกซเจนสงสดของรางกายเพมขนไมมาก ซงประสทธภาพการ

ใชออกซเจนสงสดของรางกาย คอ ปรมาณออกซเจนทรางกายใชในการทากจกรรม จงเปนตวแสดง

ประสทธภาพหรอความสามารถดานรางกาย และทงนอาจเปนเพราะการศกษาในครงนมระยะเวลา

ในการศกษาสนเพยงแค 6 สปดาห หลงไดรบการถางขยายหลอดเลอดหวใจ ทาใหยงไมเหนความ

แตกตางของความสามารถดานรางกายระหวาง 2 กลมทชดเจน ซงความสามารถดานรางกายทเปน

ผลจากการออกกาลงกายจะเหนการเปลยนแปลงหลงจากออกกาลงกายอยางสมาเสมอเปน

ระยะเวลา 6 - 8 สปดาหเปนตนไป (ภทราวธ, 2551)

การสงเสรมการรบรความเจบปวยโดยเนนทการออกกาลงกาย เปนการสงเสรมให

ผปวยมการรบรทเหมาะสมเกยวกบการเจบปวยดวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน ซงการรบร

นนนามาซงการตดสนใจเกยวกบพฤตกรรมสขภาพ โดยอยบนพนฐาน 5 องคประกอบของการรบร

ความเจบปวย (Leventhal et al., 1997) ซงหากผปวยมการรบรทเหมาะสมเกยวกบการเจบปวยดวย

โรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนแลว สงผลใหผปวยตดสนใจเลอกวธการดแลสขภาพตามการรบร

ทเกดขน โดยผปวยทมการรบรความเจบปวยทรนแรงจะมตอบสนองทางอารมณดานลบ ซงมผลตอ

สภาพจตใจ การเขารวมการฟนฟสภาพหวใจ และความสามารถดานรางกาย มากกวากลมทมการ

รบรความเจบปวยทรนแรงนอยกวา (Parminder, 2015)

150

สาหรบการศกษาครงนผวจ ยไดสงเสรมการรบรความเจบปวยเกยวกบโรค

กลามเนอหวใจตายเฉยบพลนและการออกกาลงกาย เพอใหผปวยมการรบรทเหมาะสมและสามารถ

ตดสนใจเลอกวธการปฏบตตนไดอยางถกตองเหมาะสม ผานทางแนวคดการใชการรบรความ

เจบปวยเปนพนฐานในการใหสขศกษาแกผปวย (The representational approach to patient

education) ของโดโนเวนและคณะ (Donovan et al., 2007) รวมกบแนวคดการออกกาลงกายของ

ชมรมเวชศาสตรฟนฟหวใจ (ประวชช, 2553) โดยกอนการเขารวมโปรแกรมสงเสรมการรบรความ

เจบปวยทเนนการออกกาลงกาย ผวจ ยทาการประเมนความพรอมของกลมตวอยางกอนการ

ออกกาลงกาย จากนนผวจยทาการประเมนการรบรความเจบปวยเกยวกบโรคกลามเนอหวใจตาย

เฉยบพลนและการออกกาลงกาย ตามองคประกอบของการรบรความเจบปวย 5 องคประกอบ ไดแก

(1) การรบรอาการทเกยวของกบการเจบปวย เพอประเมนวากลมตวอยางรบรวาตนเองมอาการของ

โรครนแรงหรอไม และมอาการใดบางทคดวาเปนอาการของโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน (2)

การรบรสาเหตของการเกดความเจบปวย เพอประเมนวากลมตวอยางคดวาการเจบปวยครงนเกด

จากสาเหตและมวธจดการกบสาเหตนนอยางไร (3) การรบรระยะเวลาของความเจบปวย เปนการ

ประเมนวากลมตวอยางรบรชวงระยะเวลาของการเกดโรคเปนอยางไร ซงมสวนในการตดสนใจใน

การดแลตวเองระยะยาว (4) การรบรผลกระทบของความเจบปวย เปนการประเมนวากลมตวอยาง

รบรวาโรคนมผลกระทบตอการใชชวตรนแรงหรอไม และประเมนผลกระทบจากโรคกลามเนอ

หวใจตายเฉยบพลนตอการออกกาลงกายของกลมตวอยาง (5) การรบรการรกษาและการควบคม

โรค โดยการประเมนวากลมตวอยางคดวาโรคนสามารถรกษาไดหรอไม มวธการใดบางทสามารถ

ควบคมไมใหโรคนกลบเปนซา และประเมนการรบรวาการออกกาลงกายสามารถชวยปองกนการ

กลบเปนซาของโรคไดหรอไม เมอไดขอมลครบถวนผวจยทาการสรปวเคราะหวามการรบรใดบาง

ทกลมตวอยางยงมการรบรไมเหมาะสม จากนนผวจยใหขอมลทถกตองเกยวกบโรคกลามเนอหวใจ

ตายเฉยบพลนและการออกกาลงกาย โดยในสวนของการออกกาลงกายผวจยไดนาหลกการ

ออกกาลงกายของของชมรมเวชศาสตรฟนฟหวใจ (ประวชช, 2553) มาเปนแนวทางในการจด

โปรแกรมการออกกาลงกาย โดยผวจยแนะนาหลกการออกกาลงกาย และใหกลมตวอยางรบชม

วดทศนแนะนาการออกกาลงกาย พรอมทงมอบคมอและสมดบนทกการออกกาลงกาย อกทงมการ

สาธตยอนกลบการประเมนชพจรทขอมอดวยตนเอง จนผวจยมนใจวากลมตวอยางสามารถปฏบต

ไดอยางถกตอง โดยหลงจากจาหนายออกจากโรงพยาบาลผวจยจะโทรศพทตดตามสปดาหละ 1

ครง เพอตดตามและรวมกนวางเปาหมายในการออกกาลงกาย พรอมทงใหกลมตวอยางไดซกถาม

ขอสงสย และจะมการนดพบกลมตวอยาง 1 ครงขณะมาตรวจตามแพทยนดทโรงพยาบาล เพอ

151

สอบถามการออกกาลงกาย ทบทวนหลกการออกกาลงกาย และตดตามการบนทกการออกกาลงกาย

พรอมทงใหกาลงใจผปวยในการออกกาลงกายอยางตอเนอง

ผลการศกษาครงน พบวา ผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการ

รกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ กลมทเขารวมโปรแกรมสงเสรมการรบรความเจบปวยท

เนนการออกกาลงกาย มการรบรความรนแรงของการเจบปวยดวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน

นอยลง และมความเขาใจเกยวกบการออกกาลงกายมากขน สงผลใหกลมตวอยางมพฤตกรรมการ

ออกกาลงกายเพมขน ซงสอดคลองกบการศกษาของบอรดเบน (Broadbent et al., 2009) ซงเปน

การศกษาพฒนารปแบบการใชการรบรความเจบปวยในผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน

โดยเปนการทดลองแบบสม (randomized control trial) พบวา กลมทดลองหลงเขารวมโปรแกรมม

แนวโนมการเขารวมการฟนฟสภาพหวใจและการออกกาลงกายมากขน

ดงนน ผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถาง

ขยายหลอดเลอดหวใจทไดรบการพยาบาลตามปกตรวมกบโปรแกรมสงเสรมการรบรความเจบปวย

ทเนนการออกกาลงกาย จงมคะแนนพฤตกรรมการออกกาลงกายเพมขน นนแสดงใหเหนวา ผปวย

ทมการรบรทเหมาะสมเกยวกบความเจบปวยดวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน และสามารถม

พฤตกรรมการออกกาลงกายทถกตองเหมาะสมอยางความตอเนอง

สมมตฐานท 2 คะแนนเฉลยพฤตกรรมการออกกาลงกาย และความสามารถดานรางกาย

ของผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ

ในกลมทดลองหลงเขารวมโปรแกรมสงเสรมการรบรความเจบปวยทเนนการออกกาลงกาย สงกวา

กอนเขารวมโปรแกรม

เปรยบเทยบคะแนนเฉลยพฤตกรรมการออกกาลงกาย และความสามารถดาน

รางกาย ของผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอด

เลอดหวใจ ในกลมทดลองหลงเขารวมโปรแกรมสงเสรมการรบรความเจบปวยทเนนการ

ออกกาลงกาย สงกวา กอนเขารวมโปรแกรมอยางมนยสาคญทางสถต (p < .05) ซงเปนไปตาม

สมมตฐานทตงไว สามารถอธบายไดดงน

เมอเปรยบเทยบคะแนนเฉลยพฤตกรรมการออกกาลงกาย ในกลมทดลองกอนการ

เขารวมโปรแกรมสงเสรมการรบรความเจบปวยทเนนการออกกาลงกาย พบวา พฤตกรรมการ

ออกกาลงกายอยในระดบตา และไดเพมขนเปนระดบสงภายใน 6 สปดาหหลงการเขารวม

152

โปรแกรม ซงคะแนนพฤตกรรมการออกกาลงกายทเพมขนสามารถอธบายไดวา ผปวยโรค

กลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ ทไดรบ

โปรแกรมสงเสรมการรบรความเจบปวยทเนนการออกกาลงกาย ทผวจยไดจดทาขนตามแนวคด

ของโดโนเวนและคณะ (Donovan et al., 2007) ซงเปนการใชการรบรความเจบปวยตามแนวคดการ

จดการตนเองของลเวนทาลและคณะ (Leventhal & Cameron, 1987; Leventhal et al., 1997) มาเปน

พนฐานในการใหสขศกษาแกผปวย รวมกบแนวคดการปรบเปลยนกระบวนการคด (conceptual

change model) ของฮวสน (Hewson, 1992) เพอสงเสรมการรบรความเจบปวยของผปวยให

เหมาะสม เมอผปวยมการรบรความเจบปวยทเหมาะสมเกยวกบการเจบปวยดวยโรคกลามเนอหวใจ

ตายเฉยบพลนและการออกกาลงกาย ทาใหผปวยตดสนใจเลอกวธการดแลสขภาพตามการรบรท

เกดขนตาม 5 องคประกอบของการรบรความเจบปวย (Leventhal et al., 1997) ซงผปวยทมการรบร

วาโรคหวใจเปนโรคทมอาการและผลกระทบรนแรงมความสมพนธกบการกลบไปทางาน การทา

กจกรรม รวมถงการเขารวมโปรแกรมการฟนฟสภาพหวใจทนอยลง ดงนนการสงเสรมใหผปวยม

การรบรความเจบทถกตองตงแตระยะแรก จะทาใหผปวยมพฤตกรรมการฟนฟสภาพหวใจท

เหมาะสม (Petrie, Weinman, Sharpe, & Buckley, 1996) รวมถงการออกกาลงกายทถกตอง

เหมาะสมและตอเนองดวย

ผลการศกษาครงนสอดคลองกบศกษาทผานมาซง พบวา ผปวยทไดรบโปรแกรม

สงเสรมการรบรความเจบปวย ทาใหผปวยมการรบรทเหมาะสมเกยวกบโรคทเปนอย และสามารถ

ตดสนใจเลอกวธการดแลสขภาพของตนเองไดอยางเหมาะสมตามการรบรทเกดขน จากการศกษา

ของบอรดเบนและคณะ (Broadbent et al., 2009) พบวา ผปวยในกลมทดลองหลงจากไดรบ

โปรแกรมสงเสรมการรบรการเจบปวยและการฟนฟสภาพหวใจ มจานวนครงของการออกกาลง

กายเพมขนตงแตแรกเรมเขารบการรกษาตวในโรงพยาบาลจนถง 6 เดอนของการตดตาม และ

สอดคลองกบการศกษาของแบลรและคณะ (Blair et al., 2014) ทพบวา ผปวยทมการรบรความ

เจบปวยทรนแรง และรบรวาไมสามารถเปลยนแกไขสาเหตของการเจบปวยได มการเขารวมการ

ฟนฟสภาพหวใจนอยกวากลมทรบรความเจบปวยทไมรนแรง ทงน เมอผปวยมการรบรทถกตอง

เหมาะสมเกยวกบโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน โดยเฉพาะอยางยงเมอผปวยรบรวาโรค

กลามเนอหวใจตายเฉยบพลนเปนโรคทสามารถควบคมไดดวยตนเอง (personal control)ไมใหกลบ

เปนซา ทาใหผปวยแสวงหาแนวทางในการดแลตนเอง และเมอผปวยรบรวาการออกกาลงกายม

ประโยชนในการชวยควบคมปจจยเสยงททาใหกลบเปนซา และยงชวยเพมความสามารถดาน

รางกาย ทาใหผปวยตดสนในมพฤตกรรมการออกกาลงกายตามมา ในทางกลบกนหากผปวยรบรวา

153

โรคนไมสามารถควบคมไดดวยตนจะมความสมพนธกบการเขารวมการฟนฟสภาพหวใจนอยลง

ดวย (Tolmie, 2008) โดยโปรแกรมสงเสรมการรบรความเจบปวยทเนนการออกกาลงกาย ชวย

สงเสรมใหผปวยมการรบรทถกตองเกยวกบโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน และการออกกาลง

กาย ทาใหผปวยสามารถตดสนใจเลอกวธการดแลตนเองไดอยางเหมาะสม นนคอ ผปวยม

พฤตกรรมการออกกาลงกายทเพมขนอยางเหมาะสม

ดานความสามารถดานรางกาย พบวา กลมควบคมและกลมทดลอง หลงการ

ทดลองมคะแนนความสามารถดานรางกายเพมขนอยางมนยสาคญทางสถต (p < .05) แตอยางไร

กตาม พบวา ในกลมทดลองมคะแนนเฉลยความสามารถดานรางกายเพมมากกวากลมควบคม (5.80

METs เทยบกบ 5.40 METs) ซงสามารถอธบายไดวา การฟนฟสภาพหวใจในระยะแรกจะเปนการ

ออกกาลงกายทมระดบความหนกไมมาก ทงนเพอเตรยมความพรอมสการออกกาลงกายในระยะ

ตอไป ซงในระยะแรกจะเนนการเคลอนไหวรางกายและการบรหารขอตาง ๆ ซงการออกกาลงกาย

ในลกษณะนมความหนกไมเพยงพอทจะทาใหเกดการเปลยนความสามารถดานรางกายอยางเหนได

ชดเจน (พชราพร, 2557) นอกจากน การรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจดวยขดลวดคายน

นน เปนการขยายหลอดเลอดทอดตนโดยการนาขดลวด (stent) มาถางขยายบรเวณทมการอดตนทา

ใหเลอดไหลสามารถไหลไปเลยงกลามเนอหวใจไดอยางรวดเรว ประสทธภาพการทางานของ

กลามเนอหวใจจงดขนดวยตามลาดบ โดยพบวา ผปวยหลงขยายหลอดเลอดหวใจอาการเจบหนาอก

จะดขน ระดบความรนแรงของอาการจะนอยลง ทาใหผปวยสามารถทากจกรรมตาง ๆ ไดมากขน

สงผลใหความสามารถดานรางกายเพมขนดวย (นตยา ชนกพร และจรรยา, 2556)

อยางไรกตามโปรแกรมสงเสรมการรบรความเจบปวยทเนนการออกกาลงกาย

สามารถทาใหผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอด

เลอดหวใจ มการรบรทเหมาะสมเกยวกบการเจบปวยและการออกกาลงกาย สงผลทาใหผปวยม

พฤตกรรมการออกกาลงกายเพมมากขน และหากผปวยสามารถออกกาลงกายไดอยางตอเนองใน

ระยะตอไป ซงจะมการเพมความหนกของการออกกาลงกายขนเรอย ๆ ตามความสามารถในการ

ตอบสนองของระบบหวใจและหลอดเลอดของแตละบคคล จะสงผลทาใหความสามารถดาน

รางกายเพมขนตามมา

154

บทท 5

สรปผลการวจยและขอเสนอแนะ

สรปผลการวจย

การศกษาวจยครงนเปนการวจยแบบกงทดลอง (quasi – experimental research)

มวตถประสงค เพอศกษาผลของโปรแกรมสงเสรมการรบรความเจบปวยทเนนการออกกาลงกาย

ตอพฤตกรรมการออกกาลงกายและความสามารถดานรางกาย ของผปวยโรคกลามเนอหวใจตาย

เฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ คดเลอกกลมตวอยางตาม

คณสมบตทกาหนดไว จานวน 40 รายโดยผวจยจดใหกลมตวอยาง 20 รายแรกเปนกลมควบคม และ

20 รายตอมาเปนกลมทดลอง และทาการเกบขอมลในกลมควบคมใหเสรจสนกอน จากนนจงเกบ

รวบรวมขอมลในกลมทดลอง โดยมระยะเวลาในการเขารวมการวจยทงสน 6 สปดาห

เครองมอทใชในการศกษาครงนประกอบดวย 2 สวน คอ (1) โปรแกรมสงเสรม

การรบรความเจบปวยทเนนการออกกาลงกาย ซงประกอบดวย แผนการสงเสรมการรบรความ

เจบปวยและการออกกาลงกายสาหรบผวจย คมอการออกกาลงกาย สมดบนทกการออกกาลงกาย

และสอวดทศนการออกกาลงกายสาหรบผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการ

รกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ (2) เครองมอทใชในการเกบรวมรวมขอมล ประกอบดวย

แบบสอบถามขอมลทวไปและขอมลการเจบปวย แบบสอบถามการรบรความเจบปวย แบบ

สมภาษณพฤตกรรมการออกกาลงกาย และแบบประเมนความสามารถดานรางกาย ของผปวยโรค

กลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ โดยเครองมอ

ผานการตรวจสอบความตรงเชงเนอหาจากผทรงคณวฒจานวน 3 ทาน ซงประกอบดวย แพทย

ผเชยวชาญเกยวกบโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน อาจารยพยาบาลผเชยวชาญในการดแลผปวย

โรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน และอาจารยพยาบาลผเชยวชาญดานการดแลผปวยโรคเรอรง ได

คาความความตรงเชงเนอหาของเครองมอทงชด (S-CVI) เทากบ 1 และนาขอเสนอทไดมาปรบปรง

เครองมอ แลวนาแบบสอบถามการรบรความเจบปวย แบบประเมนความสามารถดานรางกาย มาหา

คาความเทยงดวยวธการวดซา (test – retest method) ไดคาสมประสทธสหสมพนธ (Correlation

coefficient) เทากบ .95 และ .80 ตามลาดบ สวนแบบสมภาษณพฤตกรรมการออกกาลงกายนามาหา

คาความเทยงโดยการหาคาสมประสทธแอลฟาของครอนบาค (Cronbach’s alpha coefficient) ได

เทากบ .92

155

ผวจ ยนาขอมลทไดมาวเคราะห โดยการคานวณหาคาเฉลย รอยละ คาสวน

เบยงเบนมาตรฐานสาหรบขอมลคณลกษณะสวนบคคล และขอมลการเจบปวย และวเคราะห

เปรยบเทยบคะแนนเฉลยพฤตกรรมการออกกาลงกาย และความสามารถดานรางกาย ระหวางกลม

ควบคมทไดรบการพยาบาลตามปกต และกลมทดลองทไดรบการพยาบาลตามปกตรวมกบ

โปรแกรมสงเสรมการรบรความเจบปวยทเนนการออกกาลงกาย กอนและหลงการทดลองดวยสถต

ทอสระ (independent t-test) และวเคราะหเปรยบเทยบคะแนนเฉลยพฤตกรรมการออกกาลงกาย

และความสามารถดานรางกาย ภายในกลมของกลมควบคมทไดรบการพยาบาลตามปกต และกลม

ทดลองทไดรบการพยาบาลตามปกตรวมกบโปรแกรมสงเสรมการรบรความเจบปวยทเนนการ

ออกกาลงกาย กอนและหลงการทดลองดวยสถตทค (paired t-test)

ผลการวจยพบวา

. คะแนนเฉลยพฤตกรรมการออกกาลงกาย ของผปวยโรคกลามเนอหวใจตาย

เฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ กลมทดลองทไดรบการพยาบาล

ตามปกตรวมโปรแกรมสงเสรมการรบรความเจบปวยทเนนการออกกาลงกาย ภายหลงการเขารวม

โปรแกรม สงกวา กลมควบคมทไดรบการพยาบาลตามปกตอยางมนยสาคญทางสถต (p < .05)

สวนดานความสามารถดานรางกาย พบวา คะแนนเฉลยความสามารถดานรางกายระหวางกลม

ทดลองและกลมควบคมไมแตกตางกน (p > . 05)

2. คะแนนเฉลยพฤตกรรมการออกกาลงกาย และความสามารถดานรางกาย ของ

ผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ

ในกลมทดลองหลงการเขารวมโปรแกรมสงเสรมการรบรความเจบปวยทเนนการออกกาลงกาย

สงกวา กอนไดรบโปรแกรมอยางมนยสาคญทางสถต (p < .05)

จดแขงของการวจย

. การศกษาครงนมการประเมนการรบรความเจบปวย ของผปวยโรคกลามเนอ

หวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจรวมกน 2 วธ คอ การใช

คาถามปลายเปดรวมกบการใชแบบสอบถาม ทาใหสามารถประเมนและทาความเขาใจกบการรบร

ของผปวยไดถกตองยงขน

156

2. การวจยครงนเปนการวจยกงทดลอง เพอศกษาผลของโปรแกรมสงเสรมการ

รบรความเจบปวยทเนนการออกกาลงกาย ซงในบรบทของประเทศไทยยงพบไดนอยมาก

การศกษาในสวนนจงชวยสนบสนนองคความรในสวนของการรบรความเจบปวย และพฤตกรรม

การออกกาลงกายใหชดเจนยงขน

3. การศกษาในครงน เปนการศกษาในผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน

หลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ ซงยงมการศกษาในผปวยกลมนนอย

การศกษาครงน จงสามารถใชเปนแนวทางในการสงเสรมพฤตกรรมการออกกาลงกาย เพอชวยลด

ปจจยเสยงในการกลบเปนซา และชวยเพมความสามรถดานรางกาย

ขอจากดการวจย

การศกษาวจยในครงน ผวจยไมสามารถตดตามประเมนผลในสวนของกระบวน

ในโปรแกรมไดอยางครบถวน ทาใหขาดขอมลในสวนนมาอธบายรายละเอยดตาง ๆ ในโปรแกรม

และการสรปผลการวจย

ขอเสนอแนะ

ดานการวจย

1. ในการศกษาครงนมระยะเวลาในการเขารวมโปรแกรมสงเสรมการรบรความ

เจบปวยทเนนการออกกาลงกายเพยงแค 6 สปดาห สงผลใหความสามารถดานรางกายเปลยนแปลง

ยงไมชดเจน การศกษาครงตอไปควรเพมระยะเวลาในการเขารวมโปรแกรมการออกกาลงกายอยาง

นอย 8 สปดาห และควรมการตดตามเยยมบาน

2. สาหรบการประเมนความสามารถดานรางกาย ควรปรบปรงกจกรรมตาง ๆ ให

สอดคลองกบบรบทของคนไทย และควรมการประเมนความสามารถดานรางกายดวยวธอนรวม

ดวย

3. การศกษาครงตอไป ควรมการตดตาม และประเมนผลในสวนของกระบวนใน

โปรแกรม ทงในสวนระยะทางในการเดน ความหนก ระยะเวลา และความถในการออกกาลงกาย

4. ควรมการศกษาในสวนของการรบรเกยวกบการออกกาลงกาย

157

ดานการปฏบตการพยาบาล

. ควรนาโปรแกรมสงเสรมการรบรความเจบปวยทเนนการออกกาลงกาย ไปใช

เปนแนวทางในปรบความเขาใจทถกตองเกยวกบโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนและการ

ออกกาลงกาย และใชเปนแนวทางในการสงเสรมพฤตกรรมการออกกาลงกาย ของผปวยโรค

กลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ

2. ควรมการสงเสรมใหทมสหวชาชพและญาตผปวย เขามามสวนรวมในการ

สงเสรมการรบรความเจบปวยและการออกกาลงกาย ของผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน

หลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจอยางตอเนอง

ดานการบรหารการพยาบาล

ควรมนโยบายใหนาโปรแกรมสงเสรมการ รบรความเจบปวยทเนนการ

ออกกาลงกาย ไปใชเปนแนวทางในการสงเสรมพฤตกรรมการออกกาลงกาย ในผปวยโรคกลามเนอ

หวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจทกรายทไมมขอมหาม

ในการออกกาลงกาย

158

เอกสารอางอง

กลวรรณ ทองมาก. (2554). การรบรการเจบปวย การไดรบขอมลและพฤตกรรมการฟนฟสภาพ

หวใจในผปวยโรคหลอดเลอดหวใจโดโรนารหลงจาหนาย. วทยานพนธพยาบาลศาสตร

มหาบณฑต สาขาการพยาบาลผใหญ มหาวทยาลยสงขลานครนทร.

เกรยงไกร เฮงรศม. (2555). สถานการณผปวยกลามเนอหวใจขาดเลอดหรอตายชนดทม ST

Elevation ในประเทศไทย. ในเกรยงไกร เฮงรศม และกนกพร แจมสมบรณ

(บรรณาธการ). มาตรฐานการรกษาผปวยกลามเนอหวใจขาดเลอดเฉยบพลน.

กรงเทพมหานคร: สถาบนโรคทรวงอก กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข.

เกรยงไกร เฮงรศม และบญจง แซจง. (2555). การวนจฉยกลามเนอหวใจตายชนดเอสทยก

(ST segment elevation myocardial infarction). ในเกรยงไกร เฮงรศม และ กนกพร

แจมสมบรณ (บรรณาธการ). มาตรฐานการรกษาผปวยกลาเนอหวใจขาดเลอดเฉยบพลน.

กรงเทพมหานคร: สถาบนโรคทรวงอก กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข.

เกรยงไกร เฮงรศม และวรช เคหสขเจรญ. (2555). การรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอด.

ในเกรยงไกร เฮงรศม และกนกพร แจมสมบรณ (บรรณาธการ). มาตรฐานการรกษาผปวย

กลาเนอหวใจขาดเลอดเฉยบพลน. กรงเทพมหานคร: สถาบนโรคทรวงอก กรมการแพทย

กระทรวงสาธารณสข.

จนตนา จรญเต. (2550). ผลของโปรแกรมฟนฟสมรรถภาพหวใจตอความสามารถในการทาหนาท

ของรางกายในผปวยโรคหลอดเลอดหวใจโคนาร โรงพยาบาลนครพงค จงหวดเชยงใหม.

วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาการพยาบาลผสงอาย มหาวทยาลยเชยงใหม.

จรพร แอชตน. (2550). ผลของโปรแกรมการสงเสรมสมรรถนะแหงตนและการสนบสนนทาง

สงคมตอพฤตกรรมการออกกาลงกายในผสงอายโรคหลอดเลอดหวใจ. วทยานพนธ

พยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาการพยาบาลผสงอาย มหาวทยาลยเชยงใหม.

ฉตรฉนก รงรตนมณมาศ. (2555). การฟนฟสภาพผปวยโรคหลอดเลอดหวใจ. ในเกรยงไกร

เฮงรศม และกนกพร แจมสมบรณ (บรรณาธการ). มาตรฐานการรกษาผปวยกลาเนอ

หวใจขาดเลอดเฉยบพลน. กรงเทพมหานคร: สถาบนโรคทรวงอก กรมการแพทย

กระทรวงสาธารณสข.

159

ชศร วงศรตนะ. (2544). การวดการกระจาย. เทคนคการใชสถตเพอการวจย. (พมพครงท 8).

กรงเทพ: เทพเนรมตการพมพ.

ดจใจ ชยวานชศร. (2554). การฟนฟหวใจ. เวชศาสตรฟนฟหวใจ, 21(2), 37-42.

ดารส ตรสกลโกศล. (2555). Acute ST elevate myocardial infarction. ในประดษฐ ปญจวณน,

รงโรจน กฤตยพงษ, และเรวตร พนธกงทองคา (บรรณาธการ). ภาวะฉกเฉนระบบหวใจ

และหลอดเลอด. กรงเทพมหานคร: ภาพพมพ.

นงลกษณ วรชชย. (2555). การกาหนดขนาดตวอยางในการทดสอบสมมตฐาน. เอกสาร

ประกอบการบรรยาย เรอง “วธการทถกตองและทนสมยในการกาหนดขนาดกลมตวอยาง”

ในโครงการ Research Zone, กรงเทพ, สานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต

นฤมล สบบง. (2551). ผลของการออกกาลงกายแบบฟอนเจง มช.ตอความสามารถในการทาหนาท

ของรางกายในผสงอายโรคหลอดเลอดหวใจ. วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต

สาขาการพยาบาลผสงอาย มหาวทยาลยเชยงใหม.

นตญา ฤทธเพชร, ชนกพร จตปญญา, และจรรยา ฉมหลวง. (2556). ความสมพนธระหวางกลม

อาการ การตดการตนเอง คานยมดานสขภาพ ความเขมแขงในการมองโลก และคณภาพ

ชวตดานสขภาพของผปวยโรคหลอดเลอดหวใจตบทไดรบการขยายหลอดเลอดหวใจ.

วารสารมหาวทยาลยนราธวาสราชนครนทร, 5(1), 16-34.

นตยา พนธเวทย และหทยชนก. (2558). ประเดนสารรณรงควนหวใจโลก ป พ.ศ. 2558. สานกงาน

โรคไมตดตอ กรมควบคมโรค. จากเวบไซต http://thaincd.com/information-statistic/non-

communicable-disease-data.php.

บญจง แซจง และสรพนธ สทธสข. (2555). การรกษาดวยยาละลายลมเลอด การใหยาละลายลม

เลอด (Thrombolytic Therapy) ในภาวะ STEMI. ในเกรยงไกร เฮงรศม และกนกพร

แจมสมบรณ (บรรณาธการ). มาตรฐานการรกษาผปวยกลาเนอหวใจขาดเลอดเฉยบพลน.

กรงเทพมหานคร: สถาบนโรคทรวงอก กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข.

บญใจ ศรสถตนรากร. (2550). ระเบยบวธการวจยทางพยาบาลศาสตร. (พมพครงท 4). กรงเทพ:

ยแอนด อนเตอร มเดย.

บศรา ศรคาเวยง, ผองพรรณนา อรณแสง และวลาวรรณ พนธพฤกษ. (2554). ปจจยทมผลตอ

ความสามารถในการทาหนาทของผสงอายทเขารบการรกษาในโรงพยาบาล. วารสาร

พยาบาลและสขภาพ, 34(2), 42-51.

160

เบญจวรรณ ศรไพบลย. (2548). ผลของการออกกาลงกายแบบไทจ ชกงตอความสามารถในการทา

หนาทของรางกายในผสงอายโรคหลอดเลอดหวใจ. วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหา

บณฑต สาขาการพยาบาลผสงอาย มหาวทยาลยเชยงใหม.

ปรวรรณ วทยวรานกล. (2552). ผลของโปรแกรมสงเสรมการรบรสมรรถนะแหงตนและความ

คาดหวงในผลลพธของการออกกาลงกายตอความสามารถในการทาหนาทของผทมภาวะ

หวใจลมเหลว. วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการพยาบาลศาสตร

มหาวทยาลยจฬาลงกรณ.

ประดษฐ ปญจวณน (2555). Unstable angina/acute non – ST elevation myocardial infarction. ใน

ประดษฐ ปญจวณน, รงโรจน กฤตยพงษ, และเรวตร พนธกงทองคา (บรรณาธการ). ภาวะ

ฉกเฉนระบบหวใจ และหลอดเลอด. กรงเทพมหานคร: ภาพพมพ.

ประวชช ตนประเสรฐ. (2553). แนวทางการฟนฟสภาพหวใจในผปวยโรคหวใจ. สมาคมแพทย

โรคหวใจแหงประเทศไทยในพระบรมราชปถมภ. จากเวบไซต www.thaiheart.org/

images/column_1291454908/RehabGuideline.pdf . ปานจต นามพลกรง. (2547). ปจจยทสมพนธกบพฤตกรรมการออกกาลงกายของผปวยโรคหลอด

เลอดหวใจ. วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาการวชาพยาบาลศาสตร

มหาวทยาลยจฬาลงกรณ.

ปรชา เออโรจนองกร. (2551). ปจจยเสยงของโรคหวใจขาดเลอด.ในระพพล กญชร ณ อยธยา

(บรรณาธการ). เวชศาสตรฟนฟหวใจ เลมท 2. (พมพครงท 1). กรงเทพ: How Can Do

Company Limited.

ปณณฤกษ ทองเจรญ และพนธศกด ลกษณะบญสง. (2551). Coronary Artery Bypass Grafting

(CABG). สมาคมแพทยโรคหวใจแหงประเทศไทยในพระบรมราชปถมภ. จากเวบไซต

www.thaiheart.org/.../Coronary%20Artery%20Bypass% 20Grafting.pdf.

ปยะนช รกพาณชย. (2551). การออกกาลงกายแบบมแรงตานสาหรบผปวยโรคหวใจ. ในระพพล

กญชร ณ อยธยา (บรรณธการ). เวชศาสตรฟนฟหวใจ เลม 2 (พมพครงท 1).

กรงเทพมหานคร: How can do company limited.

ปยะมตร ศรธรา และสกจ แยมวงษ. (2551). การปองกนโรคหวใจขาดเลอด. ในระพพล กญชร ณ

อยธยา (บรรณาธการ). เวชศาสตรฟนฟหวใจ เลมท 2. (พมพครงท 1). กรงเทพ: How Can

Do Company Limited.

161

เปน รกเกด. (2550). การรบรการเจบปวยกบการตอบสนองตอการเจบปวยในผปวยโรคกลามเนอ

หวใจตายเฉยบพลน. วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาการพยาบาลผใหญ

มหาวทยาลยสงขลานครนทร.

พรทนา พฤกษธรางกร. (2552). ผลของโปรแกรมสงเสรมการรบรสมรรถนะแหงตนตอพฤตกรรม

การออกกาลงกายของผปวยโรคหลอดเลอดหวใจ. วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหา

บณฑต สาขาการพยาบาลผใหญ จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

พงษพนต ไชยวฒ. (2551). ปจจยทสมพนธกบพฤตกรรมการออกกาลงกายของผปวยโรคกลามเนอ

หวใจตาย. วารสารวทยาศาสตรสขภาพ, 2(2), 17-26.

พรทพย ราชภณฑ. (2550). ผลของโปรแกรมการสงเสรมสมรรถนะแหงตนและการสนบสนนทาง

สงคมตอพฤตกรรมการออกกาลงกายของผสงอายทมภาวะหวใจวาย. วทยานพนธ

พยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาการพยาบาลผสงอาย มหาวทยาลยเชยงใหม.

พมพา เทพวลย, ดวงรตน วฒนกจไกรเลศ, คะนงนจ พงศดาวรกมล และฉตรกนก ทมวภาต.

(2554). การรบรความเจบปวย และการตอบสนองทางอารมณ และประสบการณการเขา

รบการกษาในโรงพยาบาลในการทานายการตดสนใจมารบการรกษาของผปวยกลม

อาการกลามเนอหวใจขาดเลอดเฉยบพลน. วารสารพยาบาลศาสตร, 29(2), 111-119.

พมพใจ ฉนจะโปะ. (2547). ผลของโปรแกรมการเดนออกกาลงกายตอความสามารถในการทา

หนาทของรางกายในผปวยทมภาวะหวใจลมเหลว. วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต

สาขาการพยาบาลผใหญ มหาวทยาลยเชยงใหม.

พชราพร เถาวพนธ. (2544). ผลของโปรแกรมการฟนฟสภาพหวใจตอความสามารถในการทา

หนาทของรางกายและความเครยดในผปวยโรคกลามเนอหวใจตาย. วทยานพนธพยาบาล

ศาสตรมหาบณฑต สาขาการพยาบาลอายรศาสตรและศลยศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม.

ภทรสร พจมานพงศ. (2556). ผลของโปรแกรมสงเสรมสมรรถนะแหงตนทบรณาการแรง

สนบสนนทางสงคมของครอบครวตอพฤตกรรมปองกนการกาเรบซาในผปวยโรค

กลามเนอหวใจตายเฉยบพลบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอด

หวใจ. วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาการพยาบาลผใหญ มหาวทยาลย

สงขลานครนทร.

162

ภทราวธ อนทรกาแหง. (2551). วธการกาหนดความหนกเบาของการออกกาลงกายแบบแอโรบกใน

ผปวยโรคหลอดเลอดหวใจ.ในระพพล กญชร ณ อยธยา (บรรณาธการ). เวชศาสตรฟนฟ

หวใจ เลมท . (พมพครงท ). กรงเทพ: How Can Do Company Limited.

ภาควชาเวชศาสตรฟนฟมหาวทยาลยเชยงใหม. (2554). Cardiac rehabilitation. จากเวบไซต

www.med.cmu.ac.th/dept/rehab/2010/Images/sports/Cardiac.pdf.

เลศลกษณ เชาวทว และกมปนาท วรกล. (2557). พยาธกาเนดและภาวะแทรกซอน. ในกมปนาท

วรกล และจตต โฆษตชวฒน. (บรรณาธการ). 7R การลดอตราตายในโรคหลอดเลอดหวใจ

อดตน. (พมพครงท 1). นนทบร: ศรนคร ดไซน พรนตง.

วจตร กลมภ และพวกผกา กรทอง. (2553). ภาวะวกฤตเกยวกบหวใจและหลอดเลอด. ในวจตร

กลมภ (บรรณาธการ). การพยาบาลผปวยวกฤตแบบองครวม. (หนา 189-238).

กรงเทพมหานคร: สามญนตบคคล สหประชาพาณชย.

วยะการ แสงหวชาง. (2552). ผลของโปรแกรมการฟนฟสมรรถภาพหวใจตอพฤตกรรมสงเสรม

สขภาพของผสงอายโรคหลอดเลอดหวใจหลงใสโครงตาขายในหลอดเลอดหวใจ.

วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาพยาบาลศาสตร จฬาลงกรณ

มหาวทยาลย.

วศาล คนธารตนกล. (2546). สรรวทยาพนฐานสาหรบกระบวนการฟนฟสภาพหวใจ. ใน วศาล

คนธารตนกล และระพพล กญชร ณ อยธยา (บรรณาธการ). เวชศาสตรฟนฟหวใจ.

กรงเทพ: ชมรมฟนฟหวใจ สมาคมแพทยโรคหวใจแหงประเทศไทยในพระราชปถมภ.

วศาล คนธารตนกล. (2551). กรอบแนวคดใหมของการฟนฟสภาพผปวยโรคหวใจ. ในระพพล

กญชร ณ อยธยา (บรรณาธการ). เวชศาสตรฟนฟหวใจ เลมท 2. (พมพครงท 1). กรงเทพ:

How Can Do Company Limited.

สมเกยรต แสงวฒนาโรจน. (2548). การเดนเพอสขภาพ: โรคหวใจและหลอดเลอด. ภาควชาการ

พยาบาลอายรศาสตร คณะแพทยศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย: เครอขายวจยสขภาพ.

สมโภชน เอยมสภาษต. (2543). ทฤษฎและเทคนคการปรบพฤตกรรม. (พมพครงท 4).

กรงเทพมหานคร: จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

สถาบนเวชศาสตรผสงอาย กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข. (2549). แนวทางเวชปฏบตหารจด

กจกรรมทางกาย (Physical Activity) สาหรบผสงอายโรคหวใจ (พมพครงท 1). กรงเทพ:

ชมชนสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทยจากด

163

สถาบนเวชศาสตรผสงอาย กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข. (2551). แนวทางเวชปฏบตการ

ฟนฟสภาพผสงอายโรคหวใจและหลอดเลอด (พมพครงท 1). กรงเทพมหานคร: ซจ ทล

จากด.

สมาคมแพทยโรคหวใจแหงประเทศไทยในพระบรมราชปถมภ. (2554). แนวทางเวชปฏบต

สาหรบหตถการรกษาโรคหลอดเลอดโคโรนารยผานสายสวน (Percutaneous Coronary

Intervention). จากเวบไซต http://www.thaiheart.org/images/column_1291454908/PCI

Guidline.pdf.

สดคะนง ดารานษร. (2555). ผลของโปรแกรมการดแลระยะเปลยนผานตอพฤตกรรมสขภาพ

และความสามารถในการทาหนาทของรางกายของผปวยกลมอาการโรคหลอดเลอดหวใจ

เฉยบพลน. วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาการพยาบาลผใหญ

มหาวทยาลยเชยงใหม.

สดใจ บรณพฤกษา. (2549). พฤตกรรมปองกนการตบซาของหลอดเลอดหวใจตบหลงการรกษา

ดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ. ปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาสขศกษา

มหาวทยาลยศรนครนวโรฒ.

สจตรา เทยนสวสด. (2550). ดชนความตรงเชงเนอหา: ขอวพากษและขอเสนอแนะวธการคานวณ.

พยาบาลสาร, 34(4), 1-9.

สรพนธ สทธสข. (2557). แนวทางเวชปฏบตในการดแลผปวยโรคหวใจขาดเลอดในประเทศไทย

ฉบบปรบปรง ป 2557. (พมพครงท 2). กรงเทพ: สมาคมแพทยโรคหวใจแหงประเทศไทย

ในพระราชปถมภ.

เสาวนย เนาวพาณช. (2552). คมอปฏบตการพยาบาลการดแลผปวยกลมภาวะกลามเนอหวใจขาด

เลอดเฉยบพลนทไดรบการถางขยายหลอดเลอดหวใจ. งานการพยาบาลอายรศาสตรและ

จตเวชศาสตร ฝายการพยาบาลโรงพยาบาลศรราช.

สานกงานกองทนสนบสนน และสงเสรมสขภาพ ( 6). การสารวจสถานการณการมกจกรรมทาง

กายของประเทศไทย. จากเวบไซต http://www.thaihealth.or.th/healthcontent/stat.

สานกงานโรคไมตดตอ กรมควบคมโรค. (2557). จานวนและอตราตายดวยโรคหวใจขาดเลอด ป

พ.ศ. 2550-2557 อตราตอแสนประชากร. จากเวบไซต http://thaincd. com/information-

statistic/non-communicable-disease-data.php.

สานกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต. (2551). แนวทางเวชปฏบตในการดแลผปวยโรคหวใจขาด

เลอดในประเทศไทย (พมพครงท 1). กรงเทพ: สานกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต.

164

สานกพฒนาวชาการแพทย กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข. (2547). แนวทางปฏบตการ

วนจฉยและรกษาโรคหวใจขาดเลอดเฉยบพลน. (พมพครงท 1). ชมชนสหกรณการเกษตร

แหงประเทศไทย.

สานกระบาดวทยา กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข. (2556). รายงานการเฝาระวงโรคไม

ตดตอเรอรง ป พ.ศ. 2554, 44(10), 145-152.

สญพชา ศรภรมย. (2552). ปจจยทมผลตอพฤตกรรมการออกกาลงกาย ของผปวยโรคหลอดเลอด

หวใจหลงภายหลงการขยายหลอดเลอดหวใจ. ปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต

สาขาวชาการพยาบาลผใหญ มหาวทยาลยขอนแกน.

อภนนท ชวงษ. (2550). การรบรการพยาบาลฟนฟสภาพหวใจ ความรการดแลสขภาพและ

พฤตกรรมฟนฟสมรรถภาพหวใจของผปวยโรคหลอดเลอดหวใจ โรงพยาบาลโพธาราม

จงหวดราชบร. วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาการพยาบาลผใหญขนสง

มหาวทยาลยครสเตยน.

อรนทยา พรหมนกล. (2546). การฟนฟสภาพสมรรถภาพหวใจ. ในอภชาต สคนธสรรพ

และศรณย ควรประเสรฐ (บรรณาธการ). Coronary artery disease: new guidelines (หนา

267-289), เชยงใหม: ไอแอมออเกไนเซอร.

อาภรณ ศาสตรสมย. (2551). ผลของการใชโปรแกรมฟนฟสมรรถภาพหวใจ ตามแนวคด

การสงเสรมการรบรสมรรถนะแหงตน ตอพฤตกรรมการดแลตนเองของผปวยทไดรบการ

ถางขยายหลอดเลอดหวใจ. วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาการพยาบาล

ผใหญ มหาวทยาลยเซนตหลยส.

แอนด จระพงษสวรรณ และปวณา แสวงผล. (2554). ปจจยทมความสมพนธกบพฤตกรรมการดแล

ตนเองของผปวยเบาหวาน โรงพยาบาลลาดหลมแกว อาเภอลาดหลมแกว จงหวดปทมธาน.

วารสารสาธารณสขและการพฒนา, 9(2), 130 – 142.

Abbate, A., Giuseppe, G. L., Agostoni, P., Lipinski, M. J., & Vetrovec, G. W. (2007). Recurrent

angina after coronary revascularization: A clinical challenge. European Heart Journal,

28, 1057 – 1065.

Ahlund, K., Back, M., & Sernert, N. (2013). Fear avoidance beliefs and cardiac rehabilitation in

patients with first time myocardial infarction. Foundation of Rehabilitation

Information, 45, 1028–1033.

165

American Heart Association. (2014). Heart Disease and Stroke Statistics—2014 Update.

Retrieved from http://circ.ahajournals.org/content/127/1/ e6. full?sid=8bdbb0ee-e 753-

4c2f-b94a-bc6320b73740.

Angelis, D. C., Bunker, S., & Schoo, A. (2008). Exploring the barriers and enablers to attendance

at rural cardiac rehabilitation programs. National Rural Health Alliance, 16, 137-142.

Astis, F., & Jones, K. (2006). Changes in patients’ illness representations before and after

elective percutaneous transluminal coronary angioplasty. Issues in Cardiovascular

Nursing, 35, 293 – 300.

Balady, G. J., Williams, M. A., Ades, P. A., Bittner, V., Comoss, P., Foody, J. M.,… Southard, D.

(2007). Core components of cardiac rehabilitation/secondary prevention programs: 2007

update. Circulation Journal of the American Heart Association, 115, 2675-2682.

Bandura, A. (1977). Self-efficacy: Toward a unifying theory of behavioral change. Psychological

Review, 84, 191-215.

Beckie, M. T., & Beckstead, W. J. (2010). Predicting cardiac rehabilitation attendance in a

gendertailored randomized clinical trial. Journal Cardiopulmonary Rehabilitation,

30(3), 147-156.

Belardinelli, R., Paolini, I., Cianci, G., Piva, R.., Georgiou, D., & Purcaro, A. (2001). Exercise

training intervention after coronary angioplasty: The ETICA trial. Journal of the

American College of Cardiology, 37(7), 1892-1900.

Bjartiveit, K., & Tverdal, A. (2005). Health consequences of smoking 1–4 cigarettes per day.

British Medical Journal, 14, 315-320.

Blair, J., Angus, N. J., Lauder, W., Atherton, I., Evans, J., & Leslie, S. J. (2014). The influence of

non-modifiable illness perception on attendance at cardiac rehabilitation. European

Journal of Cardiovascular Nursing, 13(1), 55-62.

Broadbent, E., Petrie, K. J., Main J., & Weinman, J. (2006). The brief illness perception

questionnaire. Journal of Psychosomatic Research, 60, 631– 637.

Broadbent, E., Ellis, C. J., Thomas, J., Gamble, G., & Pretrie, K. J. (2009). Further development

of an illness perception intervention for myocardial infarction patients: A randomized

controlled trial. Journal of Psychosomatic Research, 67, 17-23.

166

Brown, T. M., Hernandez, A. F., Bittner, V., Cannon, C. P., Ellrodt, G., Liang, L., … Fonarow,

G. C. (2009). Predictors of cardiac rehabilitation referral in coronary artery disease

patients. Journal of the American College of Cardiology, 54(6), 515-521.

Cleary, K. K., LaPier, K. T., & Beadle, C. (2011). Exercise adherence issues, behavior change

readiness, and self-motivation in hospitalized patients with coronary heart disease.

Journal of Acute Care Physical Therapy, 2(2), 55-63.

Contractor, A. S. (2011). Cardiac rehabilitation after myocardial infarction. Journal of the

Association of Physicians of India, 19, 51-55.

Cooper, A., Skinner, J., Nherera, L., Feder, G., Ritchie, G., Kathoria, M., … White, A. (2007).

Post myocardial infarction secondary prevention in primary and secondary care for

patients following a myocardial infarction full guideline final version. National

Collaborating Centre for Primary Care. Retrieved from www.nice.org.uk/nicemedia/

pdf/CG48FullGuideline.

Dolansky, M. A., Stepanczuk, B., Charvat, J. M., Moore, S. M. (2010). Women’s and men’s

exercise adherence after a cardiac event does age make a difference?. Research in

Gerontological Nursing, 3(1), 30-38.

Dunlay, S. M., Witt, B. J., Allison, T. G., Hayes, S. N., Weston, S. A., Koepsell, E., & Roger,

V. L. (2009). Barriers to participation in cardiac rehabilitation. American Heart Journal,

159(5), 852-859.

Donovan, S. H., & Ward, E. S. (2001). A representational approach to patient education. Journal

of Nursing Scholarship, 33(3), 211 – 216.

Donovan, S. H., Ward, E. S., Song, K. M., Heidrich, M. S., Gunnarsdottir, S. H., & Phillips, M.

C. (2007). An Update on the representational approach to patient education. Journal of

Nursing Scholarship, 39(3), 259-265.

French. D. P., Cooper. A., & Weinman. J. (2006). Illness perceptions predict attendance at

cardiac rehabilitation following acute myocardial infarction: A systematic review with

meta-analysis. Journal of Psychosomatic Research, 61, 757– 767.

167

Golabchi, A., Basati, F., Kargarfard, M., & Sadeghi, M. (2012). Can cardiac rehabilitation

programs improve functional capacity and left ventricular diastolic function in patients

with mechanical reperfusion after ST elevation myocardial infarction?: A double-blind

clinical trial. Advanced research Yields in Atherosclerosis Journal, 8(3), 125-129.

Hall, S. L., & Lorenc, T. (2010). Secondary prevention of coronary artery disease. American

Family Physician, 81(3), 289-296.

He, J., Vupputuri, S., Allen, S., Allen, K., Prerost, M, R., Hughes, J., & Whelton, P. K. (1999).

Passive smoking and the risk of coronary heart disease — A meta-analysis of

epidemiologic studies. The New England Journal of Medicine, 340, 920-926.

Heran, B. S., Chen, J. MH., Ebrahim, S., Moxham, T., Oldridge, N., Rees, K., … Taylor, R. S.

(2011). Exercise-based cardiac rehabilitation for coronary heart disease. The Cochrane

Collaboration. published by John Wiley & Sons, Ltd.

Hewson. P. W. (1992). Conceptual change in science teaching and teacher education. University

of Wisconsin-Madison: United States of America.

Hlatky, M. A., Boineau, R. E., Higginbotham, M. B., Lee, K. L., Mark, D. B., Califf, R.

M., … Pryor, D. B. (1989). A brief self-administered questionnaire to determine

functional capacity (The Duke Activity Status Index). The American Journal of

Cardiology, 64(10), 651–654.

Jokhadar, M., Jacobsen, S. J., Reeder, G. S., Weston, S. A., & Roger, V. L. (2003). Sudden death

and recurrent ischemic events after myocardial infarction in the community. American

Journal of Epidemiology, 159, 11.

Kargarfard.M., Rouzbehani. R., & Basati. F. (2010). Effects of exercise rehabilitation on blood

pressure of patients after myocardial infarction. International Journal of Preventive

Medicine, 1(2). 124-130.

Keeley, E. C., Boura, J. A., & Grines, C. L. (2003). Primary angioplasty versus intravenous

thrombolytic therapy for acute myocardial infarction: A quantitative review of 23

randomized trials. The Lancet Medical Journal, 361, 13-20.

Leventhal, H., & Cameron, L. (1987). Behavioral theories and the problem of compliance.

Patient Education and Counseling, 10, 117-138.

168

Leventhal. H., Benyamini. Y., Brownlee. S., Diefenbach. M., Leventhal. A. E., Patrick-Miller. L.,

& Robitaille. C. (1997). Illness representations: Theoretical foundations. Perceptions of

Health and Illness, 189, 19-45.

Maas, A.H.E.M., & Appelman, Y.E.A. (2010). Gender differences in coronary heart disease.

Netherlands Heart Journal, 18(12), 598–603.

McCorry, K. N., Corrigan, M., Tully, A. M., Dempster, M., Downey, B., & Cupples, E. M.

(2008). Perception of exercise among people who have not attended cardiac

rehabilitation following myocardial infarction. Journal Health Psychology, 14(7),

924-32. Retrieved from http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19786519.

McKee, G., Kerins, M., Fitzgerald, G., Spain, M., & Morrison, K. (2013). Factors that influence

obesity, functional capacity, anxiety and depression outcomes following a Phase III

cardiac rehabilitation programme. Journal of Clinical Nursing, 22, 2758-2767.

Myer, J., Do, D., Herbert, W., & Froelicher V. F. (1994). A nomogram capacity from a specific

activity questionnaire to predict exercise and clinical data. The American Journal

of Cardiology, 73(8), 591-596.

O’Gara, P. T., Kushner, F. G., Ascheim, D. D., Casey, D. E., Chung, M. K., Lemos,

J. A.,…Zhao, D. X. (2013). 2013 ACCF/AHA Guideline for the management of ST-

elevation myocardial infarction: A report of the American College of Cardiology

Foundation/American Heart Association task force on practice guidelines. Circulation

Journal of the American Heart Association, 127, e362-e425.

Parminder, F. K., Tara, A. J., & Lawrence, B. R. (2015). Illness perceptions and adherence to

exercise therapy in cardiac rehabilitation participants. Rehabilitation Psychology, 60(2),

179-186.

Petrie, K. J., Weinman, J., Sharpe, N., & Buckley, J. (1996). Role of patients’ view of their illness

in predicting return to work and functioning after myocardial infarction: Longitudinal

study. British Medical Journal, 312, 91-94.

Piepoli, M. F., Corra, U., Benzer, W., Wehrens, B. B., Dendale, P., Gaita, D.,… Schmid, J. P.

(2010). Secondary prevention through cardiac rehabilitation: physical activity counseling

and exercise training. European Heart Journal, 31, 1967-1976.

169

Polit, D. F., & Beck, C. T. (2012). Nursing research: Generating and assessing evidence for

nursing practice (9th ed.). Philadelphia, PA: Lippincott Williams & Wilkins.

Rankin, S. L., Britta, T. G., Morton, A. R., & Hung, J. (1996). A Specific activity questionnaire

to measure the functional capacity of cardiac patients. The American Journal of

Cardiology, 77, 1220-1223.

Reges, O., Vilchinsky, N., Leibowitz, M., Khaskia, A., Mosseri, M., & Kark, J. D. (2013). Illness

cognition as a predictor of exercise habits and participation in cardiac prevention and

rehabilitation programs after acute coronary syndrome. Biomed Central Public Health.

Retrieved from http://www.biomedcentral.com/1471-2458/13/956.

Santaularia, N., & Jaarsma, T. (2013). Motivational factors for exercise in cardiac patients? A

literature review. European Journal of Preventive Medicine, 1(1), 1-19.

Sarrafzadegan, N., Rabiei, K., Shirani, S., Kabir, A., Mohammadifard, N., & Roohafza, H.

(2007). Drop-out predictors in cardiac rehabilitation programmes and the impact of sex

differences among coronary heart disease patients in an Iranian sample: A cohort study.

Clinical Rehabilitation, 21, 352-372.

Smith, S. C., Benjamin, E. J., Bonow, R. O., Braun, L. T., Creager, M. A., Franklin, B. A.,…

Taubert, K. A. (2011). Secondary prevention and risk reduction therapy for patients

with coronary and other atherosclerotic vascular disease: 2011 update: A guideline from

the American Heart Association and American College of Cardiology Foundation. The

American Journal of Cardiology, 124, 1-16.

Silber, S., Albertsson, P., Aviles, F. F., Camici, P. G., Colombo, A., Hamm, C.,…Wijns, W.

(2005). Guidelines for percutaneous coronary intervention the task force for

percutaneous coronary interventions of the European society of cardiology. European

Heart Journal, 26, 804-847.

Sim, D. S., Jeong, M. H., Ahn, Y., Kim, Y. J., Chae, S. C., Hong, T. J.,…Park, S. J. (2012).

Benefit of percutaneous coronary intervention in early latecomers with acute ST-segment

elevation myocardial infarction. The American Journal of Cardiology, 110, 1275-1281.

doi:10.1016/j.amjcard.2012.06.0284c2f-b94a-bc6320b73740.

170

Taylor, R. S., Brown, A., Ebrahim, S., Jolliffe, J., Noorani, H., Rees, K., … Oldridge, N. (2004).

Exercise-based rehabilitation for patients with coronary heart disease: Systematic review

and meta-analysis of randomized controlled trials. American Journal Medicine, 116, 682-

692.

Tolmie, E. P., Lindsay, G. M., Kelly, T., Tolson, D., Baxter, S., & Belcher, P. R. (2008). Are

older patients’ cardiac rehabilitation needs being met?. Journal of Clinical Nursing, 18,

1878-1888.

Yohannes, A. M., Doherty, P., Bundy, C., & Yalfani, A. (2010). The long-term benefits of

cardiac rehabilitation on depression, anxiety, physical activity and quality of life. Journal

of Clinical Nursing, 19, 2806-2813.

Ueshima, H., Sekikawa, A., Miura, K., Turin, T. C., Takashima, N., Kita, Y.,…Okamura, T.

(2008). Cardiovascular disease and risk factors in Asia: A selected review. Circulation

Journal of the American Heart Association, 118, 2702-2709.

Utter, A.C., Kang, J., & Roberson, R. J. (2007). Perceived exertion. American. Michigan: United

States of America.

Wahl, A. K., Robinson, H. S., Langeland, E., Larsen, M. H., Krogstad, A., & Moun, T. (2013).

Clinical characteristics associated with illness perception in psoriasis. Acta Dermato -

Venereologica, 94(3), 271-275.

Walker, M. L., (2004). Relationship between illness representation and self - efficacy. Journal of

Advanced Nursing, 48(3), 216–225.

West Coast District Health Board. (2011). Fibrinolysis and management of STEMI guidelines.

Central Otago Health Services, (page 1-8).

Weinman, J., Petrie, K., & Moss-Morris, R. (1996). The illness perception questionnaire: A new

method for assessing the cognitive representation of illness. Psychology and Health, 11,

431-441.

Willett, W. C., Green, A., Stampfer, M. J., Speizer, F. E., Golditz, G. A., Rosner,

B.,…Hennekens. (1987). Relative and absolute excess risks of coronary heart disease

among women who smoke cigarettes. The New England Journal of Medicine, 317, 1303-

1309.

171

Wijns, W., Kolh, P., Danchin, N., Mario, C. D., Falk, V., Folliguet, T.,…Garg, S. (2010).

Guidelines on myocardial revascularization. European Heart Journal, 31, 2501-2555.

World Health Organization. (2000). The Asia – Pacific perspective: Redefining obesity and its

treatment. International Association for the Study of Obesity.

World Health Organization. (2010). Cardiovascular disease risk factors. World Heart Federation.

Retrieved form http://www.world-heart-federtion.org/press/face-sheet/Cardiovascular-

disease-risk-factor.

172

ภาคผนวก

173

ภาคผนวก ก

ตวอยางภาพแสดงทาทใชในการอบอนรางและผอนคลายกลามเนอ

รปท1 นงตวตรง เทาทงสองขางวางลงบนพน หมนขอเทาเปนวงกลมขางละ

10 ครงสลบกบ ทงขางซายและขางขวา

รปท2 นงตวตรง และกระดกปลายเทา และยกซนเทา ขนลงสลบกน 10

ครง

รปท3 นงตวตรง มอเทาสะเอว หมนคอไปทางดานซายและดานขาว ทา

สลบกน 10 ครง

174

รปท 4 นงตวตรง มอทงสองขางจบขอบเกาอ ฝาเทาทงสองขางวางลง

บนพน ยกขาขางซายและขางขวาใหขนานกบพน ทาสลบกนขางละ 10

ครง

รปท 5 นงตวตรง มอทงสองขางจบบรเวณหวไหล จากนนหมนแขน

ไปขางหนา 10 ครง และขางหลง 10 ครง ทาสลบกน

รปท 6 นงตวตรง ฝาเทาทงสองขางวางลงบนพน จากนนยกแขนทง 2

ขางขนเหนอศรษะ และวางลงขางลาตว ทาสลบกน 10 ครง

175

รปท 7 นงตวตรง กมหนา มอทงสองขางจบขางเกาอ เทาทง ขาง วาง

ลงบนพน จากนนงอเขาพรอมยกขาขน พยายามใหหวเขาชดอก ใหมาก

ทสดเทาททาได ทาคางไวประมาณ 5 วนาท ทาทง 2 ขางสลบกน

รปท 8 ยนตวตรง ยกขาขางหนงและงอเขาขน จากนนใชมอดานตรงขาม

จบจบพยงคางไว 5 วนาท ทาทง 2 สลบกน

รปท 9 ยนตวตรง ยกมอทง 2 ขางขนเหนอศรษะ เอยงลาตวสวนบนไป

ดานซายและขวาสลบกน 10 ครง

ภาพ 3. ตวอยางโปรแกรมและการปรบเพมการออกกาลงกายสาหรบผปวย. จาก “แนวทางการฟนฟ

สภาพหวใจในผปวยโรคหวใจ” โดย ประวชช ตนประเสรฐ, 2553, สมาคมแพทยโรคหวใจแหง

ประเทศไทยในพระบรมราชปถมภ

176

ภาคผนวก ข

ตารางแสดงคาคะแนนระดบความเหนอยของบอรก (Borg’s scale)

ระดบคะแนน ความรสกเหนอย

6 ไมรสกอะไรเลย

7 รสกสบายออกแรงเบามาก

8

9 ไมรสกเหนอย

10

11 เรมรสกเหนอย

12

13 คอนขางเหนอย

14

15

เหนอย

16

17

18

19 เหนอยมาก

20 เหนอยมากทสด

หมายเหต. แหลงทมาจาก Perceived Exertion (p. 1), by Utter, A. C., Kang, J., and Robertson, R. J,

2007, Michigan: United States of America.

177

ภาคผนวก ค

การกาหนดคา effect size โดยการใชสตรคานวณคา effect size ของโคเฮน (Cohen as

cited in Polit & Beck, 2012) ดงน

ES = X1 – X2

pooled SD

pooled SD = ( SD21 + SD2

2 ) 2

ES คอ ขนาดอทธพล

X1 คอ คาเฉลยของกลมทดลอง

X2 คอ คาเฉลยของกลมควบคม

SD1 คอ คาสวนเบยงเบนมาตรฐานของกลมทดลอง

SD2 คอ คาสวนเบยงเบนมาตรฐานของกลมควบคม

หาคา effect size โดยใชคาเฉลย และคาสวนเบยงเบนมาตรฐานจากงานวจยทใกลเคยงทสด

กบงานวจยในการศกษาครงน คอ ผลของการออกกาลงกายแบบไทจ ชกงตอความสามารถในการ

ทาหนาทของรางกายในผสงอายโรคหลอดเลอดหวใจของเบญจวรรณ (2548) โดยใชคาเฉลยและคา

สวนเบยงเบนมาตรฐานของคะแนนความสามารถดานรางกายจากการประเมนดวยแบบประเมน

VSAQ คานวณโดย

จากผลการศกษาไดคา X1 = 7.93 X2 = 7.29

SD1 = 0.46 SD2 = 0.96

แทนคาในสตร pooled SD = ( SD21 + SD2

2 ) 2

178

= (0.46 + 0.96 )/2

= (0.21 + 0.92)/2

= √0.57

= 0.75

ES = X1 - X2

pooled SD

= 7.93 – 7.29

0.75

= 0.85

เมอคานวณขนาดกลมตวอยางดวยโปรแกรมสาเรจรปโดยใชคาขนาดอทธพล 0.85

จะไดกลมตวอยางกลมละ 18 ราย และเนองจากเปนการศกษาในบรบททแตกตางกน อกทง

โปรแกรมทใชแตกตางกน ผวจยจงปรบเพมขนาดกลมตวอยางเปนกลมละ 20 ราย รวมกลมตวอยาง

ทงสน จานวน 40 ราย

179

ภาคผนวก ง

เอกสารชแจงผเขารวมการวจย

(Participant Information Sheet)

ชอโครงการวจย ผลของโปรแกรมสงการรบรความเจบปวยทเนนการออกกาลงกาย ตอพฤตกรรม

การออกกาลงกายและความสามารถดานรางกาย ของผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลง

ไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ

ชอผวจย นางสาวตาณกา หลานวงค นกศกษาหลกสตรพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาการ

พยาบาลผใหญ (ภาคพเศษ) มหาวทยาลยสงขลานครนทร

สถานทวจย โรงพยาบาลหาดใหญ และโรงพยาบาลสราษฏรธาน

กอนททานจะลงนามในหนงสอแสดงเจตนายนยอมรวมวจย ทานควรไดรบทราบวา

- โครงการนเปนโครงการวจย ไมใช การรกษาตามปกต

- ทาน ไมจาเปนจะตองเขารวมในโครงการวจยน และสามารถถอนตวออกจากโครงการได

ทกเมอ โดยจะไมมผลกระทบตอคณภาพการบรการหรอการรกษาพยาบาลททานพงไดรบ

ตามสทธ

- ในเอกสารนอาจมขอความททานอานแลวยงไมเขาใจ โปรดสอบถามหวหนาโครงการวจย

หรอผแทนใหชวยอธบายจนกวาจะเขาใจด

- นกวจยผขอความยนยอมตองให ขอมลและเวลาทเพยงพอ ในการตดสนใจอยางอสระ

กอนททานจะเขารวมโครงการวจย ทานอาจจะขอเอกสารนกลบไปอานทบานเพอ

ปรกษาหารอกบญาตพนอง เพอนสนท แพทยประจาตวของทาน หรอแพทยทานอน เพอ

ชวยในการตดสนใจเขารวมการวจย

180

ขอมลเกยวกบโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน

โรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนเปนโรคทเกดจากการตบแขงของหลอดเลอด

ทมาเลยงกลามเนอหวใจ ทาใหกลามเนอหวใจในสวนนนขาดเลอด หากอาการเปนรนแรงขน

กลามเนอหวใจในสวนนนจะตายในทสด ดานการรกษา พบวา การรกษาดวยการถางขยายหลอด

เลอดหวใจเปนการรกษาทมประสทธภาพ สามารถเปดขยายหลอดเลอดหวใจไดในเวลาอนรวดเรว

แตอยางไรกตามยงพบวา ผปวยยงมโอกาสกลบเปนซา จากการทผปวยมปจจยเสยงตาง ๆ จาก

การศกษา พบวา การออกกาลงกายมความจาเปนสาหรบผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน

หลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจในการฟนฟสภาพหวใจ ชวยเพม

ความสามารถดานรางกาย และลดปจจยเสยงตาง ๆ ททาใหเกดโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนซา

แตยงพบวา ผปวยยงมพฤตกรรมและการรบรเกยวกบการออกกาลงกายไมเหมาะสม โดยการรบร

การเจบปวยเปนปจจยหนงทสามารถสงเสรมใหผปวยมพฤตกรรมการออกกาลงกายอยางตอเนอง

และเหมาะสม ผวจยจงสนใจศกษาถง ผลของโปรแกรมสงเสรมการรบรความเจบปวยทเนนการ

ออกกาลงกาย ทมผลตอการมพฤตกรรมการออกกาลงกาย ของผปวยโรคกลามเนอหวใจตาย

เฉยบพลนหลงไดรบการกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ ซงหากผปวยมพฤตกรรมการออก

กาลงกายทเหมาะสมอยางตอเนอง จะสงผลใหความสามารถดานรางกายของผปวยเพมขน อกทงยง

ชวยลดปจจยเสยงททาใหกลบเปนซา

เหตใดทานจงไดรบเชญใหเขารวมโครงการวจยน

ทานไดรบเชญใหเขารวมโครงการวจยน เพราะ ทานเปนบคคลทมคณสมบตท

เหมาะสมในการเขารวมการวจย โดยการวจยครงนไดจดทาขนเพอ ใชเปนแนวทางการพยาบาลใน

การสงเสรมพฤตกรรมการออกกาลงกายในผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน หลงไดรบการ

รกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ ทมความแตกตางจากการใหการพยาบาลตามปกต คอ

การศกษาครงนจะมงเนนใหทานมการรบรทถกตองเกยวกบการเจบปวยดวยโรคกลามเนอหวใจตาย

เฉยบพลนและการออกกาลงกาย และมตดตามทางโทรศพทอยางตอเนองเปนระยะเวลา 6 สปดาห

โดยจะมผเขารวมการวจยนทงสนประมาณ 40 คน ระยะเวลาทจะทาการวจยทงสนจานวน 7 เดอน

181

ขอมลจากการทาวจยจะนาไปใชประโยชนอยางไร

1. ประโยชนจากการวจยครงน ผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบ

การรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ มพฤตกรรมการออกกาลงกายทถกตองเหมาะสม ซง

ผลจากการออกกาลงกายทถกตองเหมาะสมจะทาใหผปวยมความสามารถดานรางกายเพมขน

ตามมา

2. ผลจากการศกษาวจยครงน สามารถนามาเปนแนวทางในการใหการพยาบาล

เพอสงเสรมพฤตกรรมการออกกาลงกายของผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการ

รกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจรายอน ๆ ตอไป

ขนตอนการปฏบตตวหากทานเขารวมโครงการวจย

การวจยครงนเปนการวจยกงทดลอง กลมตวอยางคอ ผปวยโรคกลามเนอหวใจ

ตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ ทมารบบรการรกษา ณ

โรงพยาบาลตตยภม 2 แหงในภาคใต คอ โรงพยาบาลหาดใหญ และโรงพยาบาลสราษฎรธาน โดย

มจานวนกลมตวอยางทงสน 40 ราย ระยะเวลาในการดาเนนการวจย 6 สปดาห โดยผวจยจะเขาพบ

กลมตวอยางครงแรกขณะอยโรงพยาบาล เพอชแจงวตถประสงค อธบายรายละเอยดของการเขา

รวมการวจย

โดยในการเขารวมโปรแกรมสงเสรมการรบรความเจบปวยทเนนการออกกาลง

กาย ทานจะไดรบการดแลจากผวจยและทานจะตองปฏบตตว ดงน

ขณะอยโรงพยาบาล (ใชเวลา 30 – 45 นาท) ผวจยจะเขาพบทาน เพอประเมนการ

รบรความเจบปวยดวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนและการออกกาลงกาย สอนการประเมนชพ

จรและระดบคะแนนความรสกเหนอยของบอรก แนะนาวธการออกกาลงกายโดยใหทานรบชมสอ

วดทศน และผวจยจะมอบคมอและสมดบนทกการออกกาลงกายใหกบทาน เพอใชในการทบทวน

หลกการออกกาลงกายและจดบนทกการอออกกาลงกาย จากนนทานจะไดฝกการออกกาลงกาย

รวมกบผวจย

182

สปดาหท 1 หลงออกจากโรงพยาบาล (ขณะอยบาน) ทานเตรยมความพรอมของ

ตนเองทงดานรางกาย จตใจ และสงเกตอาการผดปกตทเกดขนหลงออกจากโรงพยาบาล เชน อาการ

เจบแนนหนาอก หอบเหนอยใจสน และจาเลอดบรเวณทบรเวณขาหนบ และผวจยจะโทรศพท

ตดตาม (ใชเวลา 10 – 15 นาท) เพอสอบถามเกยวกบอาการตาง ๆ หลงจากออกจากโรงพยาบาล

และทบทวนหลกการออกกาลงกาย

สปดาหท 2 หลงออกจากโรงพยาบาล (ขณะอยบาน หรอ ขณะมาตรวจตามแพทย

นด ใชเวลา 10 – 15 นาท) ผวจยจะตดตามทางโทรศพท หรอ นดเจอทานขณะมาตรวจตามแพทย

นด เพอสอบถามเกยวกบอาการตาง ๆ ทเกดขนตลอด 1 สปดาหทผานมมา และทบทวนหลกการ

ออกกาลงกาย พรอมทงแนะนาใหทานเรมออกกาลงกาย โดยแนะนาหลกการออกกาลงกายท

ถกตองใหกบทาน และขณะอยบานทานควรปฏบตการเดนออกกาลงกายดวยตนเองทบานตาม

คาแนะนาของผวจย

สปดาหท 3 4 5 และ6 หลงออกจากโรงพยาบาล (ขณะอยบาน หรอ ขณะมาตรวจ

ตามแพทยนด ใชเวลา 10 – 15 นาท) ผวจยจะตดตามโทรศพทสปดาหละ 1 ครงหรอ นดเจอทาน

ขณะมาตรวจตามแพทยนด เพอสอบถามเกยวกบอาการตาง ๆ และการออกกาลงกาย พรอมทง

แนะนาการปรบเพมการออกกาลงกาย โดยขณะอยบานทานควรปฏบตการเดนออกกาลงกายดวย

ตนเองทบานตามคาแนะนาของผวจย

สาหรบการเกบรวบรวมขอมลจากแบบสมภาษณและแบบประเมนจะทาการเกบ

รวบรวม 2 ครง โดยผชวยวจย ครงแรก คอ วนท 1 กอนการเขารวมการวจย และครงสดทาย คอ

สปดาหท 6 หลงสนสดการเขารวมการวจย

ประโยชนททานอาจจะไดรบจากการเขารวม

1. ทานอาจจะไดรบหรอไมไดรบประโยชนโดยตรงจากการเขารวมวจยน แตผล

การศกษาทไดจะถกนาไปพฒนาแนวทางการพยาบาลเพอ สงเสรมพฤตกรรมการออกกาลงกายใน

ผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนตอไป

2. ทานอาจจะมความสามารถดานรางกายทเพมขน ซงเปนผลมาจากการออกกาลง

กายทถกตองและสมาเสมอ

183

3. ทานจะไดรบความภาคภมใจในการเสยสละเวลาอนมคา ในการเขารวม

โครงการวจย ซงผลการวจยทไดจะนามาพฒนาและใชในผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน

รายอน ๆ ตอไป

ความเสยงและความไมสะดวกสบายทอาจจะเกดจากการเขารวมโครงการ และวธการปองกน/แกไข

ทผวจยเตรยมไวหากมเหตการณดงกลาวเกดขน

การวจยครงนเปนการวจยแบบกงทดลอง ซงผวจยคาดวาจะไมมความเสยงใด ๆ

เกดขนกบทานทงสน และระหวางการเขารวมการวจย หากเกดอาการผดปกตขน เชน ใจสน หอบ

เหนอย เจบแนนหนาอก ผวจยจะใหการดแลในเบองตน และหากเกนความสามารถของผวจยในการ

ดแลเบองตนแลว ผวจยจะทาการสงตอใหพยาบาลและแพทยใหการดแลรกษาในลาดบตอไป

ขอมลสวนตวของทานจะถกเกบและนาไปใชอยางไร

ขอมลของทานจะไมปรากฏชอในงานวจย ผวจยจะเกบขอมลของทานไวเปน

ความลบ และการนาเสนอหรอการอภปรายผลขอมลในงานวจย จะนาเสนอในภาพรวมของกลม

ผเขารวมการวจยทงหมด เพอประโยชนในการศกษาวจยเทานน

ทานมสทธถอนตวจากโครงการหรอไม และมขนตอนอยางไร

การเขารวมโครงการวจย เรอง “ผลของโปรแกรมสงเสรมการรบรความเจบปวยท

เนนการออกกาลงกาย ตอพฤตกรรมการออกกาลงกาย และความสามารถดานรางกาย ของผปวย

โรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ” เปนไป

ดวยความสมครใจของทาน ทานสามารถทจะตดสนใจทจะขอถอนตวออกจากการเขารวม

โครงการวจยได แมวาจะมการตดสนใจเขารวมโครงการหรอไดทาการเกบขอมลไป

โดยทานสามารถแจงความประสงคของทานตอผวจยตามทอยทใหไว และลงนาม

ยนยนการถอนตวจากโครงการ การขอถอนตวออกจากการเขารวมโครงการวจยดงกลาว ทาน

184

สามารถกระทาไดทกเมอ และไมวาดวยเหตผลอนใดกตาม การถอนตวจากการวจยจะไมสงผล

กระทบตอการรบบรการและการดแลรกษาททานจะไดรบ และในขณะททานตอบแบบสอบถาม

(หรอใหสมภาษณ) หากทานรสกไมสบายใจทจะตอบคาถามบางขอ ทานสามารถขามขอคาถามนน

ไปได หรออาจจะหยดการทาแบบสอบถาม (หรอสมภาษณ) ไดทกเมอ

คาใชจายในการเขารวมโครงการวจยมอะไรบาง

ในการเขารวมโครงการวจยในครงน ทานจะไมมการเสยคาใชจายแตอยางใด

จะเกดอะไรขน หากทานไดรบอนตรายทเกยวของกบการรวมในโครงการวจย

การวจยครงนเปนการวจยกงทดลอง ซงผวจยคดวาจะไมเกดอนตรายรายแรงใด

ขนกบทาน หากเกดอาการผดปกต เชน หอยเหนอย ใจสน เจบแนนหนาอก ซงอาจเกดจากการท

ทานออกกาลงกายหนกเกนไป ใหทานหยดพกการออกกาลงกาย และปฏบตตามคาแนะนาในคมอ

การออกกาลงกายทผวจยไดใหไว หากอาการไมดขนใหทานรบไปพบแพทย และโทรแจงผวจ ย

ทนท

หากทานไมเขารวมโครงการวจยน ทานมทางเลอกอนอยางไรบาง

หากทานไมเขารวมโครงวจยในครงนทานจะไดรบการดแลตามปกตททานจะ

ไดรบจากโรงพยาบาล ซงจะประกอบดวย การดแลตนเองขณะอยในโรงพยาบาล การรบประทาน

ยา การปรบเปลยนพฤตกรรมการบรโภค การทากจกรรมเปนตน

หากทานมขอของใจเกยวกบขนตอนของการวจยหรอเกดผลขางเคยงทไมพง

ประสงคจากการวจยกบตวขาพเจา ทานสามารถตดตอกบ นางสาวตาณกา หลานวงค ไดท หอพก

นกศกษาพยาบาล คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร 237 ม. 3 ต. คอหงส

อ. หาดใหญ จ. สงขลา 90112 หมายเลขโทรศพท 0828267120 ไดตลอด 24 ชวโมง

185

อาสาสมครโปรดใหความสาคญ

- ทานจะไดรบเอกสารชแจงและหนงสอแสดงเจตนายนยอมทมขอความเดยวกนกบท

นกวจยเกบไว 1 ชด ทานควรเกบไวกบตวเพอเปนหลกฐานและอานเมอมขอสงสย

- สวนทายหนงสอแสดงเจตนายนยอมเขารวมโครงการ จะตองม 1) ลายมอชอของทาน 2)

ลายมอชอนกวจยทใหคาอธบายเกยวกบโครงการ และ3) วนททลงนาม ซงทานตองเปนผ

ลงวนทดวยตนเอง

186

ภาคผนวก จ

เอกสารอนญาตเกบขอมล

187

188

ภาคผนวก ฉ

แบบประเมนความพรอมกอนออกกาลงกาย

ID……………………….

วนท...................................

แบบฟอรมการประเมนความพรอมของผปวยกอนการออกกาลงกาย

สวนท 1: แบบประเมนความพรอมของผปวยกอนการออกกาลงกาย

คาชแจง: แบบประเมนตอไปนเปนอาการและอาการแสดงทบงบอกวาผปวยสามารถออกกาลงกาย

ไดโดยไมมขอหามในการออกกาลงกาย ซงผปวยจะตองผานการประเมนทกขอ จงจะแสดงวาผปวย

ไมมขอหามในการอออกกาลงกาย ซงผวจยจะเปนผทาการประเมนดวยตนเอง

1. สญญาณชพ

อณหภมรางกาย………….. ...................................................... (35.5 – 37. 5 องศา

เซลเซยส)

อตราการเตนของหวใจขณะพก ............................................... (ไมเกน 120 ครงตอ

นาท)

อตราการหายใจ ....................................................................... (ไมเกน 30 ครงตอนาท)

ความดนโลหต ................................................... มม.ปรอท (SBP ในขณพกไมเกน 200

มม.ปรอท หรอ DBP ในขณะพกไมเกน 100 มม.ปรอท)

189

2. คาความอมตวของออกซเจน (Oxygen saturation) ……………………….. เปอรเซนต

3. อาการและอาการแสดงอน

ไมมอาการเจบแนนหนาอก ใจสน หลงนาสายสวนหลอดเลอดแดง ออกแลว 8 ชวโมง

ไมมภาวะหวใจเตนผดปกตทควบคมไมได

ไมมพยาธสภาพของหลอดเลอดหวใจตบทง 3 เสน

ไมมพยาธสภาพทหลอดลเลอด Left main coronary artery

ไมมภาวะเจบแนนหนาอกหลงจากการนา arterial sheath ออกเปนเวลาอยางนอย

8 ชวโมง

ไมมภาวะหวใจวายทไมสามารถควบคมได

ไมมภาวะลนใจตบขนปานกลางถงรนแรง

ไมมอาการและอาการแสดงของโรครวมทรนแรง เชน โรคเบาหวานทไมสามารรถ

ควบคมได

ไมมปญหาทางกระดกและขอทเปนอปสรรคในการออกกาลงกาย

*ผลCAG……………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………

ลงชอ ........................................................................ (ผประเมน)

190

ภาคผนวก ช

แบบบนทกการเกบรวมรวมขอมล

วนทเกบรวบรวมขอมล………………………

ID…………………….………………………

สวนท 1 แบบสอบถามขอมลสวนบคคลของผปวยโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดเฉยบพลนหลง

ไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ

คาชแจง แบบสอบถามนประกอบดวยขอคาถามจานวน 9 ขอ โปรดตอบคาถามตอไปนโดยเตม

คาตอบและ/หรอทาเครองหมาย / ลงในชอง [ ] ตามความเปนจรง

1. เพศ [ ] ชาย [ ] หญง

2. อาย ..........................ป

3. ศาสนา [ ] พทธ [ ] อสลาม

[ ] ครสต [ ] อนๆ

4. ระดบการศกษา [ ] ไมไดศกษา [ ] ประถมศกษา

[ ] มธยมศกษาตอนตน [ ] มธยมศกษาตอนปลาย

[ ] ปรญญาตร [ ] อนๆระบ

5. สถานภาพสมรส [ ] โสด [ ] ค

[ ] หมาย/หยา

6. อาชพ [ ] ขาราชการ/รฐวสาหกจ [ ] ธรกจสวนตว

[ ] รบจาง/ลกจาง [ ] แมบาน/พอบาน

[ ] เกษตรกรรม [ ] อนๆระบ

191

7. รายไดเฉลยตอเดอน [ ] ไมมรายได

[ ] มเฉลยเดอนละ......................บาท

8. ประวตการออกกาลงกายในอดต

[ ] ไมเคยออกกาลงกาย

[ ] เคยออกกาลงกาย ระบ...

ชนด/ประเภทของการออกกาลงกาย...............................

ระยะเวลาในการออกกาลงกาย.................................นาท

จานวนครงของการออกกาลงกาย...................ตอสปดาห

9. สทธในการรกษาพยาบาล.............................................................................................................

สวนท 2 แบบประเมนขอมลเกยวกบการเจบปวย

คาชแจง แบบประเมนนประกอบดวยขอคาถามจานวน 10 ขอ ซงผชวยวจยเปนผกรอกขอมลจาก

แฟมประวตและ/หรอเครองหมาย / ลงในชอง [ ] ตามความเปนจรง

1. นาหนก ......................................กโลกรม

2. สวนสง .....................................เซนตเมตร

3. ดชนพนผวกาย .....................................กโลกรมตอเมตรยกกาลงสอง

4. รอบเอว .....................................ซม.

(เกณฑ คอ รอบเอวไมควรเกน สวนสงหารดวยสอง)

5. ประวตโรคประจาตว

[ ] ไมมโรคประจาตว

[ ] มโรคประจาตว

[ ] โรคไขมนในเลอดสง ยาทรบประทาน ระบ..........................

ระยะททราบวาเจบปวย......ป

[ ] โรคเบาหวาน ยาทรบประทาน ระบ..........................

ระยะททราบวาเจบปวย......ป

[ ] โรคความดนโลหตสง ยาทรบประทาน ระบ..........................

ระยะททราบวาเจบปวย......ป

192

[ ] โรคไตเรอรง ยาทรบประทาน ระบ..........................

ระยะททราบวาเจบปวย......ป

[ ] โรคไทรอยด ยาทรบประทาน ระบ..........................

ระยะททราบวาเจบปวย......ป

[ ] โรคอนๆระบ........................... ยาทรบประทาน ระบ..........................

ระยะททราบวาเจบปวย......ป

6. ยาทรบประทานเปนประจา

[ ] ไมม

[ ] ม

[ ] ยาตานเกลดเลอด ระบ......................................................................................

[ ] ยาปองกนการแขงตวของเลอด ระบ.................................................................

[ ] ยาลดระดบไขมนในเลอด ระบ.........................................................................

[ ] ยาขยายหลอดเลอด ระบ...................................................................................

[ ] ยาลดปรมาณเลอดกอนหลงหวใจบบตว ระบ..................................................

[ ] ยาตานแคลเซยม ระบ.......................................................................................

6.1 ความสมาเสมอในการรบประทานยา

ยาทรบประทานเปนประจา (ไมเคยลมรบประทาน) ..............................................

ยาทลมรบประทานบอย คอยา...........................ความถในการลม.......ครง/สปดาห

7. การไดรบขอมลในเกยวกบการเจบปวย และการออกกาลงกายสาหรบผปวยโรคกลามเนอหวใจ

ขาดเลอดเฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ

[ ] ไมไดรบขอมล

[ ] ไดรบขอมลในเรอง................................................................

จากแหลงขอมล (ตอบไดมากวา 1 ขอ) [ ] แพทย [ ] พยาบาล

[ ] ญาต/เพอน [ ] ผปวยทานอน

[ ] ศกษาดวยตนเองจากสอตางๆ เชน แผนพบ ขอมล

ทางอนเตอรเนต วารสาร หนงสอ โทรทศน วทย เปนตน

8. ประวตบคคลในครอบครวเจบปวยทเจบปวยดวยโรคหวใจและหลอดเลอด

[ ] ไมม

[ ] ม

193

[ ] บดา หรอญาตทางฝายบดา...............................................................................

การรกษา ระบ..................................................................................................

[ ] มารดา หรอญาตทางฝายมารดา........................................................................

การรกษา ระบ..................................................................................................

9. ผลการตรวจรางกายแรกรบกอนการทาหตถการถางขยายหลอดเลอดหวใจ

วนท...................................................................................................

ชพจร..............................ครงตอนาท อตราการหายใจ..........................ครงตอนาท

อณหภมรางกาย................................องศาเซลเซยส

ความดนโลหต....................................มม.ปรอท (ผปวยโรคกลามเนอหวใจขาดเลอด

เฉยบพลนควรควบคมระดบความดนโลหตใหตากวา 140/90 มม.ปรอท)

10. ผลการตรวจทางหองปฏบตการ ระหวางเขารบการรกษาตวในโรงพยาบาล จากการเจบปวยดวย

โรคกลามเนอหวใจขาดเลอดเฉยบพลน กอนหรอหลงการทาหตถการถางขยายหลอดเลอดหวใจ

วนท ...............................................

Cholesterol (0-200 mg %)………………………mg% (เปาหมายนอยกวา 200 mg %)

Triglyceride (0-150 mg %)……………………...mg% (เปาหมายนอยกวา 200 mg %)

LDL-G (0-100 mg %)………………………..….mg% (เปาหมายนอยกวา 100 mg %)

HDL-C (40-59 mg %)……………………….….mg% (เปาหมายมากกวา 40 mg %)

194

การประเมนการรบรความเจบปวยของผปวยโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดเฉยบพลนหลงไดรบการ

รกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ

สวนท 3 แบบสอบถามการรบรความเจบปวยของผปวยโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดเฉยบพลนหลง

ไดรบการรกษาดวยถางขยายหลอดเลอดหวใจ

คาชแจง: จงตอบคาถามตอไปนตามความเขาใจ และการรบรตามความเปนจรงของทาน

1. ทานคดวาอาการแสดงใดบางทเกยวของกบการเกดโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดเฉยบพลน หรอ

อาการแสดงใดบางททานคดวาเปนอาการกาเรบซาของโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดเฉยบพลน

………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………

2. ทานคดวาสาเหตของการเกดโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดเฉยบพลนในครงนเกดจากสาเหตใด

และทานคดวาทานมโอกาสเกดโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดเฉยบพลนซาหรอไม อยางไร

………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………

3. ทานคดวาโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดเฉยบพลนสามารถรกษาหายขาดในครงเดยวหรอ

จาเปนตองไดรบการรกษาอยางตอเนอง เพราะเหตใด

………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………

195

……………………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………………………

4. ทานคดวาการเจบปวยดวยโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดเฉยบพลนสงผลกระทบตอการทากจวตร

ประจาวนและการออกกาลงกายของทานหรอไม อยางไร

………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………

5. ทานคดวาวธการปองกนการกลบมาเปนซาของโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดเฉยบพลน มวธการ

ใดบาง อยางไร

………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………

6. ทานคดวาการออกกาลงกายสามารถชวยปองกนการเกดโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดเฉยบพลน

ซาไดหรอไม อยางไร

………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………

196

สวนท 4 แบบสอบถามการประเมนการรบรความเจบปวยฉบบยอ

คาชแจง: กรณา (วงกลม) ลอมรอบตวเลขทแสดงถงความคดเหนของทาน

ตวอยางท เชน: ผปวยรายหนงบอกวา การเจบปวยดวยโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดเฉยบพลนสง

ผลกระทบตอการทากจวตรประจาวนของเคามาก โดยเฉพาะกจกรรมทตองใชแรงมาก ๆ และการ

ออกกาลงกาย เพราะกลววาจะเหนอยทาใหไมกลาออกแรงทาอะไรเลย

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

ไมมผลกระทบ มผลกระทบตอการดาเนนชวตมากทสด

1. โรคกลามเนอหวใจขาดเลอดเฉยบพลนของทานมผลกระทบตอการดาเนนชวตของทานมากนอย

เพยงใด

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

ไมมผลกระทบ มผลกระทบตอการดาเนนชวตมากทสด

2. ทานคดวาโรคหลอดเลอดหวใจตบแขง ททานเปนอยมระยะเวลานานเทาไร

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

เปนเวลาสนๆ เปนอยไมหายไป

197

3. ทานสามารถควบคมโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดเฉยบพลนทเกดขนกบตวทานไดดวยตนเอง

มากนอยเพยงใด

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

ไมสามารถควบคมไดเลย สามารถควบคมไดทงหมด

4. ทานคดวาการรกษาททานไดรบสามารถชวยบรรเทาอาการของโรคกลามเนอหวใจขาดเลอด

เฉยบพลนของทานไดมากนอยเพยงใด

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

ไมสามารถชวยไดเลย ชวยไดมากทสด

5. ทานมอาการอนเนองมาจากโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดเฉยบพลนของทานมากนอยเพยงใด

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

ไมมอาการใดๆเลย มอาการรนแรงมากทสด

198

6. ทานกงวลเกยวกบการเจบปวยโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดเฉยบพลนของทานมากนอยเพยงใด

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

ไมกงวลเลย กงวลมากทสด

7. ทานมความเขาใจเกยวกบโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดเฉยบพลนของทานดมากนอยเพยงใด

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

ไมเขาใจเลย เขาใจชดเจนดมาก

8. การเจบปวยดวยโรคกลามเนอหวใจขาดเลอดเฉยบพลนมผลตออารมณของทานมากนอยเพยงใด

(เชน มนทาใหทานโกรธ กลว ไมสบายใจ หรอซมเศรา หรอไม)

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

ไมมผลตออารมณเลย มผลตออารมณมากทสด

199

สวนท 5 แบบสมภาษณพฤตกรรมการออกกาลงกายของผ ปวยโรคกลามเนอหวใจขาดเลอด

เฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ

คาชแจง: ขอคาถามตอไปน เปนการสมภาษณพฤตกรรมการออกกาลงกายของผปวยโรคกลามเนอ

หวใจขาดเลอดเฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ

โดยผตอบใสเครองหมายถก (/) ลงในชองดานขวามอทตรงกบความคดเหนของทานใหมากทสด

โดยมเกณฑในการตอบคาถามดงน

ปฏบตเปนประจา หมายถง ปฏบตเปนประจา 3 ครงขนไปใน 1 สปดาห

ปฏบตนาน ๆ ครง หมายถง ปฏบตไมสมาเสมอ หรอ 1-2 ครงใน 1 สปดาห

ไมปฏบต หมายถง ไมปฏบตกจกรรม หรอ ไมออกกาลงกายเลย

ขอความ

การปฏบตกจกรรม

ปฏบตเปนประจา ปฏบตไม

สมาเสมอ

ไมปฏบต

กจกรรม

1. กอนการออกกาลงกายดวยการเดน

ทานมการยดคลายกลามเนอ และการ

บรหารขอตาง ๆ

2. ทานสามารถเดนออกกาลงกายได

ตอเนองเปนระยะเวลา 30 นาทตอครง

3. ทานประเมนความพรอมของตนเอง

กอนออกกาลงกายทกครง เชน ไมม

อาการปวดเมอย ออนเพลย ไมมไข

ไมมใจสน ไมมเจบหนาอก เปนตน

4. ทานไมกลาออกกาลงกายเพราะกลว

วาจะเหนอย หรอ มอาการเจบหนาอก

ขณะออกกาลงกาย

200

ขอความ

การปฏบตกจกรรม

ปฏบตเปนประจา ปฏบตไม

สมาเสมอ

ไมปฏบต

กจกรรม

5. ทานสวมเสอผา และรองเทา

เหมาะสม เมอออกกาลงกาย เชน เสอ

ยด กางเกงวอรม หรอกางเกงทสวมใส

งาย และรองเทาผาใบ

6. ทานงดออกกาลงกายภายหลง

รบประทานอาหารทนท

7. ทานออกกาลงกายจนมความรสก

เหนอย หรอรสกมเหงอออก

8. ทานออกกาลงกายอยางตอเนองตาม

เปาหมายทไดกาหนดไว

9. ทานมการอบอนรางกายกอนการเดน

ออกกาลงกาย เปนเวลาอยางนอย 5

นาท

10. ทานมการผอนคลายกลามเนอ

หลงจากการเดนออกกาลงกายเปนเวลา

อยางนอย 5 นาท

11. ในระหวางการออกกาลงกาย ทาน

สงเกตอาการผดปกตของรางกาย เชน

เหนอยมาก หนามด ใจสน เจบแนน

หนาอก

12. ระหวางการออกกาลงกาย ถาหาก

ทานมอาการผดปกตของรางกาย เชน

เหนอยมาก หนามด ใจสน เจบแนน

หนาอก ทานไดหยดพกออกกาลงกาย

ทนท และขอความชวยเหลอ ถาอาการ

ยงคงอย

201

ขอความ

การปฏบตกจกรรม

ปฏบตเปนประจา ปฏบตไม

สมาเสมอ

ไมปฏบต

กจกรรม

13. ภายหลงจากการออกกาลงกายทาน

ไดนงพกและดมนาหรอนาผลไมเพยง

เลกนอยกอนการทากจกรรมอน

14. ทานออกกาลงกายไดตดตอกน

อยางนอย 3 – 5 วนตอสปดาห

15. ทานจบชพจร ดวยตนเองทกครง

กอนและหลงการเดนออกกาลงกาย

16. ทานประเมนระดบคะแนนความ

เหนอยทกครงกอนและหลงการเดน

ออกกาลงกาย

202

สวนท 6 แบบประเมนระดบคะแนนความเหนอยของบอรก (Borg’s scale)

คาชแจง: ขอคาถามตอไปน เปนแบบประเมนระดบคะแนนความเหนอยของผปวยโรคกลามเนอ

หวใจขาดเลอดเฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ

โดยผตอบใสเครองหมายถก (/) ลงในชองดานซายมอทตรงกบความรสกของทานใหมากทสด

ระดบความรสกเหนอยของทาน ระดบคะแนน ความรสกเหนอย

6 ไมรสกอะไรเลย

7 รสกสบายออกแรงเบามาก

8

9 ไมรสกเหนอย

10

11 เรมรสกเหนอย

12

13 คอนขางเหนอย

14

15

เหนอย

16

17

18

19 เหนอยมาก

20 เหนอยมากทสด

203

สวนท 7 แบบประเมนความสามารถในการทาหนาทของรางกาย (The Veterans Specific Activity

Questionnaires [VSAQ])

คาชแจง: คาถามตอไปนเปนแบบประเมนความสามารถดานรางกาย ของผปวยโรคกลามเนอหวใจ

ขาดเลอดเฉยบพลน หลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ

โดยผตอบเรมประเมนตงแตขอคาถามท 1 เรยงลาดบไปเรอย ๆ ถาทานสามารถปฏบตกจกรรมใด

กจกรรมหนงในขอนนได แสดงวามคาพลงงานทใชในการทากจกรรม (METs) เทากบ จานวน

METs ในขอนน ๆ การถามจะสนสดเมอ ทานไมสามารถทากจกรรมไดในขอคาถามตอไปได ซง

ความสามารถดานรางกายทดทสดของทานจะเทากบจานวน METs ททานสมารถทาไดมากทสด

ทานสามารถทากจกรรมตางๆได โดยมอาการผดปกตเพยงเลกนอย

หรอไมมอาการผดปกต เชน หายใจถ เจบแนนหนาอก ออนลาขณะท

มกจกรรมตาง ๆ ดงตอไปน

พลงงานทใชทากจกรรมม

หนวยเปน MET

รบประทานอาหาร

แตงตวไดเอง

นงทางานทโตะทางาน

1

อาบนาเอง

เดนซอของในหางสรรพสนคาหรอตลาด

ทากบขาว

เดนลงบนได 8 ขน

2

เดนชาๆ บนทางราบระยะทาง - ชวงตก

ทางานรอบๆบาน เชน ดดฝ น กวาดพน

หวของชา

หวกบขาว

ปนจกรยานดวยความเรว 3 ไมลตอชวโมง (4.8 กโลเมตรตอชวโมง)

ทางานรอบบานๆเชน กวาดใบไม

ถอนหญาหรอตดหญาดวยเครองตดหญาทไมตองใชแรงเขน

ทาสหรอทางานเบา ๆ

204

ทานสามารถทากจกรรมตางๆได โดยมอาการผดปกตเพยงเลกนอย

หรอไมมอาการผดปกต เชน หายใจถ เจบแนนหนาอก ออนลาขณะท

มกจกรรมตาง ๆ ดงตอไปน

พลงงานทใชทากจกรรมม

หนวยเปน MET

เดนดวยความเรว ไมลตอชวโมง ( กโลเมตรตอชวโมง)

ลางรถยนต

เตนราในงานสงคม

เดนลงบนไดถอของหนก ประมาณ 11-22 กโลกรม

5

ตดหญาทสนามดวยเครองตดหญาทตองใชแรงเขน

เลนกอลฟ หลมและแบกไมกอลฟดวยตวเอง

ยกของหนก กโลกรมขนบนได ขน

ทางานไมทตองใชแรงมาก

ทางานนอกบานทหนกๆ เชน ทาสวน ขดดน

ยกของหนก กโลกรมขนบนได ขน

ถอของหนกประมาณ กโลกรม

เดนขนภเขา เลนเทนนส (แบบเดยว)

ถอของหนกประมาณ . - . กโลกรม

เคลอนยายเฟอรนเจอรชนใหญ ๆ

วงเหยาะๆ บนพนราบ

ขนบนไดเรว ๆ

ปนจกรยานดวยความเรวระดบปานกลาง

กระโดดเชอกชา ๆ

เลอยไม

วงดวยความเรว ไมลตอชวโมง ( กโลเมตรตอชวโมง)

ปนจกรยานขนภเขา

วายนา

ถอสมภาระทหนก เชน เดก ฟน ขน ชวงขนบนได

ปนจกรยานอยางวองไวและตอเนอง

เลนบาสเกตบอลเตมสนาม

205

ทานสามารถทากจกรรมตางๆได โดยมอาการผดปกตเพยงเลกนอย

หรอไมมอาการผดปกต เชน หายใจถ เจบแนนหนาอก ออนลาขณะท

มกจกรรมตาง ๆ ดงตอไปน

พลงงานทใชทากจกรรมม

หนวยเปน MET

วงเรวและตอเนองในทราบ ความเรว ไมล ( .5 กโลเมตร) ใน นาท

ทากจกรรมประเภทแขงขน รวมทงมการกระโดดเปนชวง ๆ

แขงพายเรอกรรเชยง

วงแขง

แขงพายเรอกรรเชยง

13

206

ภาคผนวก ซ

การรบรความเจบปวยของผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน

หลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดลเลอดหวใจ

สวนของการรบรความเจบปวยของผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลง

ไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ แบงเปน 2 สวน ไดแก สวนของขอมลเชง

คณภาพไดจากคาถามปลายเปด และสวนของขอมลเชงปรมาณไดจากแบบสอบถามการรบรความ

เจบปวยฉบบยอ (Brief Illness perception Questionnaire [BIPQ]) ดงน

สวนท 1 การรบรความเจบปวยและการออกกาลงกาย ในสวนของขอมลเชงคณภาพ

การศกษาครงนไดศกษาการรบรความเจบปวยและการออกกาลงกายของผปวย

โรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ ตาม

แนวคดการรบรความเจบปวย (illness representation) ของลเวนทาลและคณะ (Leventhal &

Cameron, 1987; Leventhal et al., 1997) ประกอบดวย 5 องคประกอบ ไดแก การรบรอาการท

เกยวของ สาเหต ระยะเวลา ผลกระทบ และการรกษาหรอควบคมการเจบปวย วเคราะหขอมลโดย

ใชวธการวเคราะหเชงเนอหา (content analysis) โดยมวธดงน

1. อานขอความทไดจากการตอบแบบสมภาษณการรบรความเจบปวยของผปวย

โรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนทงหมด เพอนาไปวเคราะหสาระสาคญ

2. จดหมวดหมของขอความแตละประเภทเขาดวยกน ตความหมาย คาอธบาย และ

แปลความหมายของขอมล

3. จดกลมคาหรอขอความทไดจากกลมตวอยาง โดยดกลมคา หรอขอความทม

ลกษณะคลายคลงกน และนามาวเคราะหเนอหาตความใหสอดคลองกบลกษณะขอมลเดมทมอย

และขอความใหมทไดจากการอานแบบสมภาษณการรบรความเจบปวยของผปวยโรคกลามเนอ

หวใจตายเฉยบพลนทงหมด พรอมทงอานทาความเขาใจกบขอมลทงหมดอกครง เพอตรวจสอบ

ความถกตองครบถวนสมบรณ

207

4. อานทบทวน และวเคราะหขอมล เพอสรางขอสรปใหไดขอเทจจรงบนพนฐาน

ของขอมลทได เพออธบายความหมายของการรบรความเจบปวยของผปวยโรคกลามเนอหวใจตาย

เฉยบพลน

ผลการศกษา

ผลจากการเกบรวบรวบขอมลจากแบบสอบถามการรบรความเจบปวยในสวนของ

คาถามปลายปลายเปด จากกลมตวอยางทงสน 40 ราย เมอนามาวเคราะหเชงเนอหา สามารถอธบาย

การรบรความเจบปวยเกยวกบโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนและการออกกาลงกาย ตามแนวคด

การรบรความเจบปวย โดยแบงเปน 5 องคประกอบ ดงน

. การรบรอาการและอาการแสดงของโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน โดย

กลมตวอยางสวนใหญจะรบรวา อาการเจบแนนหนาอกเปนอาการหลกของโรคกลามเนอหวใจตาย

เฉยบพลน และมอาการอน ๆ ทเกดขนรวมกนทพบไดบอย เชน อาการเจบราวไปทแขน ใจสน

หายใจไมออก เหงอแตก ดงตวอยาง “เจบแนนหนาอก หายใจไมออก เจบราวไปทแขนทง 2 ขาง

ราวไปทคอ ไหล เหงอแตก ใจสน ปลายมอปลายเทาเยน” กลมตวอยางบางรายไมทราบวาอาการท

เกดขนเปนอาการของโรคหวใจ ดงตวอยาง “ไมรเหมอนกน เพราะอาการเหมอนกรดไหลยอน มน

จะรสกแนนหนาอก เหมอนชางเหยยบ ราวไปแขนทง 2 ขาง ปวดไปทหนาทกราม” มกลมตวอยาง

บางรายทราบในทนทวาตนเปนโรคหวใจจากศกษาดวยตนเองมากอนลวงหนา ดงตวอยาง “เจบตรง

กลางหนาอก เจบมาทคางทง 2 ขาง รเลยวาเปนโรคหวใจ เพราะเคยอานจากแผนพบท รพ.” และ

บางรายไมไดแสดงอาการเจบแนนหนาอกซงเปนอาการหลกของโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน

ทจดเจน ดงตวอยาง “เหนอยทาอะไรนดหนอยกเหนอย นอนอยกเหนอย ตองลกนงอาการถงดขน ม

แนนหนาอกบางแตไมมาก”

1.2 การรบรสาเหตของการเกดโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน โดยกลมตวอยาง

ทมโรคประจาตวเปนโรคเบาหวาน ความดน หรอไขมนในเลอดสงสวนใหญจะรบรวา โรคเหลาน

เปนสาเหตของการเกดโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน ดงตวอยาง “เปนเพราะเบาหวาน ชอบกน

ของมน ๆ เคม ๆ” สวนกลมตวอยางทไมทราบวาตวเองมโรคประจาตว สวนใหญจะรบรวาสาเหต

ของเกดโรค มาจากพฤตกรรมสขภาพตาง ๆ เชน อาหารการกน และการทางานหนก ดงตวอยาง

“นาจะเปนเพราะบหร เพราะเมอกอนสบบหรจดมาก วนละ 3 ซอง เปนความดนโลหตแตไมเคย

รบประทานยา เพราะตอนนนคดวารางกายแขงแรง” สาหรบกลมตวอยางทมญาตพนองเคยเจบปวย

208

ดวยโรคหวใจจะรบรวาการเจบปวยครงนมสาเหตมาจากกรรมพนธ ดงตวอยาง “กรรมพนธ เพราะ

แมเปน นองชายกเปนและใสขดลวดดวย และอาจจะเปนเพราะชอบกนของมน ๆ” และมกลม

ตวอยางบางรายไมทราบเลยวาการเจบปวยครงนเกดจากสาเหตอะไร ดงตวอยาง “ไมทราบ

เหมอนกน เพงเปนเลยไมแนใจ”

1.3 ระยะเวลาของการเจบปวยดวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลน กลมตวอยาง

สวนใหญรบรวาโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนเปนโรคเรอรงตองใชระยะเวลาในการรกษาตว

นาน จากการทตองมาพบแพทยตามนด และการรบรวาตองกนยาอยางตอเนอง ดงตวอยาง

“จาเปนตองรกษาตอเนอง เพราะหลงจากสวนหวใจตองกนยาตอเนอง และพบแพทย” มบางรายท

รบรวาหลงขยายหลอดเลอดหวใจแลวจะหายขาด ดงตวอยาง “คดวาหายขาด ถาไดรบการใส

บอลลนครบทกเสน” กลมตวอยางบางรายรบรวาโรคกลามเนอหวใจตายเปนโรคทมระยะเวลาเปน

นานและเปนอยไมหายขาดจากการทตนเองกลบมาเปนซา ดงตวอยาง “ไมหายขาด เพราะโรคนเคย

เปนมาแลวเมอ 2 ปทแลว มนรสกแนน ๆ แตไมมาก แลวสกพกกหายไป หลงจากนนประมาณ 1 ป

มนมาเปนตอแลวเปนหนกวาเดม” กลมตวอยางบางรายไมทราบวาโรคนจะเปนอยนานหรอไมทงน

ขนอยกบผรกษา ดงตวอยาง “แลวแตหมอนะ วาจะรกษานานแคไหน แตสวนตวคดวา รกษาแลว

นาจะหาย” และกลมตวอยางบางรายทรบรวาโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนเปนโรคทตองใช

เวลาในการรกษาตวนาน จากการทผปวยรบรวาหวใจเปนอวยวะทสาคญทสดของรางกายการรกษา

จงทาไดยากและใชระยะเวลารกษาตวนาน ดงตวอยาง “คดวาเปนนาน เพราะ หวใจตองใชเวลานาน

ในการรกษา รกษายาก เพราะเปนอวยวะทสาคญสด”

1.4 การรบรผลกระทบของโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนตอการใช

ชวตประจาวน และการออกกาลงกาย กลมตวอยางทเปนหวหนาครอบครวสวนใหญจะรบรวาโรค

นมผลกระทบตอการทางานมาก ดงตวอยาง “มนกระทบตอการใชชวตประจาวนมาก เพราะทา

อะไรกเหนอย ทาใหเสยโอกาสในการทางาน” แตสาหรบกลมตวอยางบางรายทไมไดมหนาทหา

เลยงครอบครวจะรบรผลกระทบทเกดจากโรคนไมมาก ดงตวอยาง “ไมกระทบ เพราะปกตไม

ทางานอยแลว” บางรายรบรวาการรกษาสามารถชวยบรรเทาอาการของโรคไดและทาใหสามารถ

กลบไปทางานไดตามปกต จะรบรผลกระทบทเกดจากโรคนไมมากนก ดงตวอยาง “คดวาไมสงผล

กระทบ เพราะรกษาแลวกเหมอนคนปกต ทางานได” สาหรบการออกกาลงกายกลมตวอยางบางราย

จะไมกลาออกกาลงกายเพราะกลวชอก กลวเหนอย ดงตวอยาง “โรคหวใจมนสงผลกระทบทาให

เราไมกลาออกกาลงกาย ไมกลาทาอะไร กลวอาการมนจะกาเรบขนมาอก” แตบางรายไมกลวทจะ

ออกกาลงกาย เพราะทราบวาการออกกาลงกายมประโยชนจากคาแนะนาของบคคลากรทาง

การแพทย ดงตวอยาง “ไมกลวทจะออกกาลงกาย เพราะหมอบอกออกกาลงกายไดบางแลว แตกม

209

บางครงกลวจะเหนอย” และอกหนงราย “ไมกลวทจะออกกาลงกาย เพราะรวาการออกกาลงกายม

ประโยชน เหนอยกหยด พกยาอมใตลนไปตลอด”

1.5 การรบรการรกษาและการควบคมโรค ในสวนนจะเนนทการปองกนการกลบ

เปนซา และประโยชนของการออกกาลงกายตอโรคหวใจ ซงกลมตวอยางสวนใหญจะรบรวา การ

ปองกนไมใหโรคหวใจกลบมาเปนซา คอ การรบประทานยา การควบคมอาหาร ดงตวอยาง “กนยา

ตามทหมอสง เลกบหร ลดการรบรบประทานอาหารหวาน มน เคม” สาหรบการรบรประโยชนของ

การออกกาลงกาย กลมตวอยางสวนใหญทราบถงประโยชนของการออกกาลงกายตอโรคหวใจ ดง

ตวอยาง “ชวยไดมากเลย ทาใหรางกายแขงแรง หลอดเลอดจะสบฉดด” บางรายรบรวาการออก

กาลงกายมประโยชนกบโรคหวใจจากการเหนแบบอยางของคนทเคยเปนมากอน ดงตวอยาง “กม

สวนชวย เพราะเหนคนขางบานเปนโรคหวใจออกกาลงกายตอนนแขงแรงด” และบางรายรบรวา

การออกกาลงกายมประโยชนและรบรวางานทตนเองทาอยเปนประจาเปนการออกกาลงกาย ดง

ตวอยาง “คดวาชวยไดแตไมมเวลาหรอก เพราะทกวนนทางานกรดอยางกยงกวาออกกาลงกายแลว”

สวนท 2 การรบรความเจบปวยในสวนของเชงปรมาณ

การรบรความเจบปวยของผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวย

การถางขยายหลอดเลอดหวใจ ประเมนโดยใชแบบสอบถามการรบรความเจบปวยฉบบยอ (Brief

Illness perception Questionnaire [BIPQ]) ประกอบดวย ขอคาถามทงสนจานวน 8 ขอ โดยใน

การศกษาครงนผวจยไดเลอกใชเฉพาะในสวนของการประเมนการรบรความเจบปวยซงมขอคาถาม

ทงหมดจานวน 6 ขอ ไดแก ขอท 1, 2, 3, 4, 5, และ 7 แปลผลคะแนนการรบรความเจบปวยโดยใช

การจดคะแนนแบบการหาอนตรภาคชน โดยนาคะแนนสงสด ลบ ดวยคะแนนตาสด แลวหารดวย

จานวนชนทตองการซงกคอ ชน (ชศร, )

คะแนนสงสด – คะแนนตาสด

จานวนชวง

คะแนน 0 – 20.00 หมายถง การรบรความเจบปวยรนแรงนอย

คะแนน 20.01 – 40.01 หมายถง การรบรความเจบปวยรนแรง

ปานกลาง

210

คะแนน 40.02 – 60.00 หมายถง การรบรความเจบปวยรนแรง

ผลการศกษา

การศกษาครงนมกลมตวอยางทงสน จานวน 20 ราย แบงเปนกลมควบคมและกลม

ทดลองกลมละ 20 ราย ผลการศกษา พบวา คะแนนเฉลยการรบรความเจบปวยกอนการทดลอง

โดยรวม เทากบ 44.63 (SD ± 7.23) คอ ผปวยสวนใหญมการรบรความเจบปวยในระดบรนแรง หลง

การทดลอง เทากบ 42.63 (SD ± 5.82) คอ ผปวยสวนใหญมการรบรความเจบปวยระดบรนแรง โดย

กลมควบคมมคะแนนเฉลยการรบรความเจบปวยกอนการทดลอง เทากบ 43.25 (SD ± 6.54) นนคอ

มการรบรความเจบปวยอยในระดบรนแรง หลงการทดลองคะแนนเฉลยการรบรความเจบปวย

เทากบ 42.85 (SD ± 6.45) นนคอ มการรบรความเจบปวยในระดบรนแรงเชนกน สวนในกลม

ทดลองกอนการทดลอง คะแนนเฉลยการรความเจบปวย เทากบ 46.00 (SD ± 7.79) นนคอ มการ

รบรความเจบปวยในระดบรนแรง หลงการทดลองคะแนนเฉลยการรบรความเจบปวย เทากบ 42.40

(SD ± 5.27) นนคอ มการรบรความเจบปวยในระดบรนแรง โดยสามารถอธบายเปนรายดานไดดง

ตาราง ซ1

ตาราง ซ1

คะแนนการรบรความเจบปวย ของผปวยโรคกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวย

การถางขยายหลอดเลอดหวใจ ของกลมควบคมทไดรบการพยาบาลตามปกต และกลมทดลองท

ไดรบการพยาบาลตามปกตรวมกบโปรแกรมสงเสรมการรบรความเจบปวยทเนนการออกกาลงกาย

โดยรวมและรายดาน กอนและหลงการทดลอง ( N = 40)

การรบรความเจบปวย

กลมควบคม (n = 20) กลมทดลอง (n = 20)

กอน หลง กอน หลง

M SD M SD M SD M SD

การรบรผลกระทบ

การรบรระยะเวลา

การควบคมดวยตนเอง

การรบรการรกษา

การรบรอาการ

6.40

7.00

6.80

9.75

7.50

3.58

3.71

3.71

.55

3.18

5.30

8.20

7.85

9.70

4.20

3.16

2.71

2.30

.80

3.11

6.70

7.15

7.70

9.90

6.80

3.26

3.22

2.68

.45

2.69

2.75

9.00

9.25

9.95

1.75

2.96

2.45

1.37

0.22

3.81

211

ตาราง ซ1 (ตอ)

การรบรความเจบปวย

กลมควบคม (n = 20) กลมทดลอง (n = 20)

กอน หลง กอน หลง

M SD M SD M SD M SD

ความเขาใจเกยวกบโรค 5.80 2.67 7.60 1.88 7.75 1.00 9.70 0.66

รวม 43.25 6.54 42.85 6.45 46.00 7.79 42.85 5.27

เปรยบเทยบความแตกตางของคะแนนเฉลยการรบรความเจบปวย ของผปวยโรคกลามเนอ

หวใจตายเฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ ระหวางกลมควบคม

และกลมทดลอง กอนและหลงการทดลอง

โดยทาการทดสอบขอตกลงเบองตนกอนวเคราะห คะแนนการรบรความเจบปวย

ของกลมควบคมทไดรบการพยาบาลตามปกต และกลมทดลองทไดรบการพยาบาลตามปกตรวมกบ

โปรแกรมสงเสรมการรบรความเจบปวยทเนนการออกกาลงกาย พบวา คะแนนการรบรความ

เจบปวยทง 2 กลม มการกระจายของขอมลเปนเปนโคงปกต และทดสอบความแตกตางของความ

แปรปรวนระหวางคะแนนการรบรความเจบปวยของทง 2 กลม (homogeneity of variance) โดยใช

สถตเลวน (Levene’s test) พบวา เปนไปตามขอตกลงเบองตน

เมอทดสอบความแตกตางของคะแนนเฉลยการรบรความเจบปวย ระหวางกลม

ควบคมทไดรบการพยาบาลตามปกต และกลมทดลองทไดรบการพยาบาลตามปกตรวมกบ

โปรแกรมสงเสรมการรบรความเจบปวยทเนนการออกกาลงกาย ในระยะกอนการทดลอง พบวา ใน

ระยะกอนการทดลองคะแนนเฉลยการรบรความเจบปวย ระหวางกลมควบคมและกลมทดลองไมม

ความแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถต (p > .05) และในระยะหลงการทดลอง พบวา คะแนน

เฉลยการรบรความเจบปวยระหวางกลมควบคมและกลมทดลองไมแตกตาง (p > . ) ดงตาราง ซ2

212

ตาราง ซ2

เปรยบเทยบความแตกตางของคะแนนเฉลยการรบรความเจบปวย ของผปวยโรคกลามเนอหวใจตาย

เฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ ระหวางกลมควบคมและกลม

ทดลอง กอนและหลงการทดลองดวยสถตทอสระ (independent t - test) (N = 40)

การรบรความเจบปวย

กลมทดลอง

(n = 20)

กลมควบคม

(n = 20)

t

p value

M SD M SD

กอนทดลอง

หลงทดลอง

46.00

42.40

7.79

5.27

43.25

42.85

6.54

6.45

-1.21

0.24

.23

.81

เมอเปรยบเปรยบความแตกตางของคะแนนเฉลยการรบรความเจบปวย ของกลม

ควบคมทไดรบการพยาบาลตามปกต และกลมทดลองทไดรบการพยาบาลตามปกตรวมกบ

โปรแกรมสงเสรมการรบรความเจบปวยทเนนการออกกาลงกาย กอนและหลงการการทดลองดวย

สถตทค (paired t - test) ในกลมควบคม พบวา คะแนนเฉลยการรบรความเจบปวยกอนและหลงการ

ทดลองไมแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถต (p > .05) สวนในกลมทดลอง พบวา คะแนนการ

รบรความเจบปวยกอนและหลงการทดลองแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถต (p < .05) ดงตาราง

ซ3

ตาราง ซ3

เปรยบเทยบความแตกตางของคะแนนเฉลยการรบรความเจบปวย ของผปวยโรคกลามเนอหวใจตาย

เฉยบพลนหลงไดรบการรกษาดวยการถางขยายหลอดเลอดหวใจ ทดลองกอนและหลงการทดลอง

ดวยสถตทค (paired t - test) (N = 40)

การรบรความเจบปวย

กอนทดลอง

(n = 20)

หลงทดลอง

(n = 20)

t

p value

M SD M SD

กลมทดลอง

กลมควบคม

46.00

43.25

7.79

6.54

42.40

42.85

5.27

6.45

3.24

-0.53

.00*

.60

*p < .05

213

ประวตผเขยน

ชอสกล นางสาวตาณกา หลานวงค

รหสประจาตวนกศกษา 5610421019

วฒการศกษา

วฒ ชอสถาบน ปทสาเรจการศกษา

พยาบาลศาสตรบณฑต มหาวทยาลยสงขลานครนทร 2556

ทนการศกษา

ทนอาจารย คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร

ทนอ ดห นน กา รวจย เ พ อว ทยา นพ นธ ป งบป ระ มา ณ 2558 บณฑ ตว ทย าลย

มหาวทยาลยสงขลานครนทร

ตาแหนงและสถานททางาน

พยาบาลวชาชพ คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร