iuia; ksÍcik...iuia; ksÍcik 1 2 019 jifr® m

20
iuia; ksÍCIK 1 2 019 jifr® m<uq Nd.fha °" mdial= bre †k is≥ jQ m%ydrj, n,mEu o we;=Ωj" uQ,sl jYfhka foaYShj mek ke.=K wNsfhda. uOHfha" Y%S ,xld wdr®:ßlh ukao.dó jr®Okhla jdr®;d lf<ah' ta wkqj" 2019 jifr® m<uq Nd.fha ° wdr®:slh ishhg 2'6 l my< jr®Ok fõ.hla jdr®;d l< w;r" 2018 jr®Ifha wkqrEm ld,m˙Éf√ofha ° wdr®:sl jr®Ok fõ.h ishhg 3'9 la úh' wdr®:slfha ukao.dó jr®Okhg iu.dój 2019 m<uq Nd.h ;=< ° ú/lshd wkqmd;slh o by< .sfhah' iemhqï wxYfha u;= jQ ;;a;aj fya;=fjka j˙ka jr úp,khka mej;sh o" jr®Ifha fï olajd ld,h ;=< WoaOukh wfmalaIs; mrdih ;=< wLKavj mej;=◊' md˙fNda.sl ñ, or®Ylh ;=< ksjdi l=,S i|yd hï ld,iSudjlg jrla is≥ l< .e<mSu fya;=fjka uQ,sl WoaOukh 2019 jifr® ckjd˙ udifha ° jeä jqjo" tys n,mEu 2020 ckjd˙ udih jk úg myj hkq we;' Y%S ,xld uy nexl=j kuHYS,S WoaOuk b,lallrKh fj; läkñka fhduq fjñka isák w;r" WoaOukh ueo ;ks w.hl uÜgfï ia:dhSj mj;ajd .ekSfï wruq◊ka" jeä†hqKq l< uqo,a m%;sm;a;s rduqjla hgf;a" b†˙ ±laula iys;j uqo,a m%;sm;a;sh wLKavj l%shd;aul lrk ,°' ukdj md,kh jQ WoaOukh iy WoaOuk wfmalaId uOHfha" ukao.dó wdr®:ßl jr®Okh" uqo,a yd Kh jr®Okfha wLKav my< hEu iy f.da,Sh jYfhka uqo,a m%;sm;a;sh ,sys,aùu i,ld n,ñka" 2019 jifr® ° Y%S ,xld uy nexl=j ,sys,a uqo,a m%;sm;a;s ia:djrhla lrd fhduq úh' flfia jqjo" b†˙fha ° is≥ ls¯ug kshñ; jegqma by< ±óu fya;=fjka uqo,a m%;sm;a;sh i|yd jk b†˙ udr®f.damfoaY ms<sn|j ie,ls,su;a úh hq;=h' uqo,a m%;sm;a;sh ,sys,alrKh yuqfõ jqjo" kdñl yd uQr®; fj<|fmd< fmd,S wkqmd;sl by< uÜgul mej;Su fya;=fjka uqo,a m%;sm;a;s l%shdudr®. iïfm%aIKh läkï ls¯u i|yd uQ,H wdh;kj, ;ekam;= fmd,S wkqmd;sl u; Wm˙u iSud mekùug Y%S ,xld uy nexl=jg is≥ úh' ;ekam;= fmd,S wkqmd;sl iy wruqo,a ms˙jeh wvqùu;a iu`." uy nexl=j úiska n,m;%,dNS nexl=j, ;ekam;= fmd,S wkqmd;sl u; mkjd ;snQ Wm˙u iSud iema;eïnr® udifha ° bj;a l< w;r" wdr®:ßl l%shdldrlï jr®Okh ls¯u i|yd Kh wkqmd;sl u; Wm˙u iSud mkjk ,°' fï w;r" mdial= bre †k is≥ jQ m%ydrj,ska miqj ixpdrl wxYh miqnEulg ,laùu yuqfõ úfoaYSh wxYh lïmkj,g Tfrd;a;= °fï yelshdj ms<sìUq flfrñka Yla;su;a úh' wdkhk úhou my< hEu iy wmkhk wd∞hu by< hEu fya;=fjka 2019 jifr® m<uq udi wg ;=< ° fj<| ys`.h 2018 jifr® wkqrEm ld,m˙Éf√oh iu`. iei£fï ° ie,lsh hq;= f,i wvq úh' fj<| ys`.h wvq ùu iy fiajd .sKqu fj; jQ by< ,eîï jifr® m<uq ldr®;=fõ° cx.u .sKqfï w;s˙la;hla jdr®;d ls¯ug Wmld¯ jqjo" jifr® fojk ldr®;=fõ ° ixpdrl bmehSï ie,lsh hq;= f,i wvq ùu iy úfoaY fiajd kshqla;slhkaf.a fm%aIK ukao.dó ùu fya;=fjka jifr® m<uq Nd.fha ° cx.u .sKqfï iq`M ys`.hla jdr®;d úh' fï w;r" m%Odk jYfhka cd;Hka;r iaffj¯;aj ne∫ïlr ksl=;a ls¯u fya;=fjka uQ,H .sKqu Yla;su;a úh' fuu m%jK;d yuqfõ o< ks, ixÑ; 2018 jir wjidkfha mej;s t'c' fvd,r® ì,shk 6'9 isg 2019 jifr® iema;eïnr® wjidkh jk úg t'c' fvd,r® ì,shk 7'6 olajd by< .sh w;r jifr® fï olajd ld,h ;=< ° Y%S ,xld remsh, t'c' fvd,rhg idfmalaIj w;sm%udKh ù we;' rdcH uQ,H wxYh ie,l+ úg" rdcH uQ,H tald.%;dj mj;ajdf.k hEu i|yd rcfha wLKav m%h;ak yuqfõ jqjo" m%Odk rdcH uQ,H or®Yl u.ska ms<sìUq jk m˙† rcfha whjeh lghq;= 2019 jifr® m<uq udi y; ;=< ° ≥r®j, úh' fm!oa.,sl jdyk wdkhkh iSud ls¯u i|yd mkjkq ,enQ m%;sm;a;s ls%hdudr®.j, n,mEu" mdial= bre †k is≥ jQ m%ydrj,ska miq wdr®:sl ls%hdldrlïj, is≥ jQ my< hEu iy 2019 whjeh u.ska m%ldYhg m;a lrk ,o we;eï wd∞hï fhdackd ls%hd;aul ls¯fï ° is≥ jQ m%udoh fya;=fjka fuu ld,h ;=< ° rcfha wd∞hu wvq úh' tfia jqjo" kj foaYSh wd∞hï mk; ls%hd;aul ls¯u fya;=fjka wd∞hï n≥ /ials¯fuys jr®Okhla fmkakqï flrs◊' rdcH wd∞hfï my< hEu iy rdcH úhoï by< hEu iu. 2019 jifr® m<uq udi y; ;=< ° iuia; whjeh ys`.h weia;fïka;=.; o'foa'ks'fhys m%;sY;hla f,i 2018 jifr® wkqrEm ld,m˙Éf√ofha ° jdr®;d l< ishhg 3'2 isg ishhg 4'4 olajd ms˙ySulg ,la jQ w;r" rcfha ksr®-b;=reï ms<sìUq flfrk jr®;k .sKqfï ys`.h mqΩ,a úh' rdcH wd∞hu iy fmd,S fkdjk úhoï w;r mr;rh oelafjk m%d:ñl fYaIh" 2017 iy 2018 jirj, ° jdr®;d l< w;s˙la; ;;a;ajh fjkia lrñka 2019 jifr® m<uq udi y; ;=< ° ys`.hla jdr®;d lf<ah' fï w;r" uQ,H wxYh Yla;su;aj mej;s w;r" ≥Ialr;djhg m;a uqo,a iud.ï lsysmhl .egÆ ksrdlrKh ls¯ug ;SrKd;aul l%shdudr®. .kakd ,°' cd;Hka;r uQ,H wruqof,a ^cd'uQ' wruqo,& úia;Sr®K Kh myiqlu u`.ska iydh jk rcfha jHQyd;aul m%;sixialrK jevigyk wLKavj ls%hd;aul jQ w;r tys yh jk iudf,dapkh idr®:lj ksud ls¯u;a iu`. tu myiqlfuys y;a jk jd˙lh 2019 fkdjeïnr® udih uq,° ,efnkq we;ehs wfmalaId flfr®' wdr®:slfha fláld,Sk fukau ue†ld,Sk b†˙ ±lau" ue;sjrK ld,fha ° yd bka miqj mj;ajdf.k hkq ,nk m%;sm;a;s úkh wkqj fndfyda ≥rg ;SrKh jkq we;'

Upload: others

Post on 30-May-2020

6 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: iuia; ksÍCIK...iuia; ksÍCIK 1 2 019 jifr® m

iuia; ksÍCIK

12 019 jifr® m<uq Nd.fha °" mdial= bre †k is≥ jQ m%ydrj, n,mEu o we;=Ωj" uQ,sl jYfhka foaYShj

mek ke.=K wNsfhda. uOHfha" Y%S ,xld wdr®:ßlh ukao.dó jr®Okhla jdr®;d lf<ah' ta wkqj" 2019 jifr® m<uq Nd.fha ° wdr®:slh ishhg 2'6 l my< jr®Ok fõ.hla jdr®;d l< w;r" 2018 jr®Ifha wkqrEm ld,m˙Éf√ofha °

wdr®:sl jr®Ok fõ.h ishhg 3'9 la úh' wdr®:slfha ukao.dó jr®Okhg iu.dój 2019 m<uq Nd.h ;=< ° ú/lshd wkqmd;slh o by< .sfhah' iemhqï wxYfha u;= jQ ;;a;aj fya;=fjka j˙ka jr úp,khka mej;sh o" jr®Ifha fï olajd ld,h ;=< WoaOukh wfmalaIs; mrdih ;=< wLKavj mej;=◊' md˙fNda.sl ñ, or®Ylh ;=< ksjdi l=,S i|yd hï ld,iSudjlg jrla is≥ l< .e<mSu fya;=fjka uQ,sl WoaOukh 2019 jifr® ckjd˙ udifha ° jeä jqjo" tys n,mEu 2020 ckjd˙ udih jk úg myj hkq we;' Y%S ,xld uy nexl=j kuHYS,S WoaOuk b,lallrKh fj; läkñka fhduq fjñka isák w;r" WoaOukh ueo ;ks w.hl uÜgfï ia:dhSj mj;ajd .ekSfï wruq◊ka" jeä†hqKq l< uqo,a m%;sm;a;s rduqjla hgf;a" b†˙ ±laula iys;j uqo,a m%;sm;a;sh wLKavj l%shd;aul lrk ,°' ukdj md,kh jQ WoaOukh iy WoaOuk wfmalaId uOHfha" ukao.dó wdr®:ßl jr®Okh" uqo,a yd Kh jr®Okfha wLKav my< hEu iy f.da,Sh jYfhka uqo,a m%;sm;a;sh ,sys,aùu i,ld n,ñka" 2019 jifr® ° Y%S ,xld uy nexl=j ,sys,a uqo,a m%;sm;a;s ia:djrhla lrd fhduq úh' flfia jqjo" b†˙fha ° is≥ ls¯ug kshñ; jegqma by< ±óu fya;=fjka uqo,a m%;sm;a;sh i|yd jk b†˙ udr®f.damfoaY ms<sn|j ie,ls,su;a úh hq;=h' uqo,a m%;sm;a;sh ,sys,alrKh yuqfõ jqjo" kdñl yd uQr®; fj<|fmd< fmd,S wkqmd;sl by< uÜgul mej;Su fya;=fjka uqo,a m%;sm;a;s l%shdudr®. iïfm%aIKh läkï ls¯u i|yd uQ,H wdh;kj, ;ekam;= fmd,S wkqmd;sl u; Wm˙u iSud mekùug Y%S ,xld uy nexl=jg is≥ úh' ;ekam;= fmd,S wkqmd;sl iy wruqo,a ms˙jeh wvqùu;a iu`." uy nexl=j úiska n,m;%,dNS nexl=j, ;ekam;= fmd,S wkqmd;sl u; mkjd ;snQ Wm˙u iSud iema;eïnr® udifha ° bj;a l< w;r" wdr®:ßl l%shdldrlï jr®Okh ls¯u i|yd Kh wkqmd;sl u; Wm˙u iSud mkjk ,°' fï w;r" mdial= bre †k is≥ jQ m%ydrj,ska miqj ixpdrl wxYh miqnEulg ,laùu yuqfõ úfoaYSh wxYh lïmkj,g Tfrd;a;= °fï yelshdj ms<sìUq flfrñka Yla;su;a úh' wdkhk úhou my< hEu iy wmkhk wd∞hu by< hEu fya;=fjka 2019 jifr® m<uq udi wg ;=< ° fj<| ys`.h 2018 jifr® wkqrEm ld,m˙Éf√oh iu`. iei£fï ° ie,lsh hq;== f,i wvq úh' fj<| ys`.h wvq ùu iy fiajd .sKqu fj; jQ by< ,eîï jifr® m<uq ldr®;=fõ° cx.u .sKqfï w;s˙la;hla jdr®;d ls¯ug Wmld¯ jqjo" jifr® fojk ldr®;=fõ ° ixpdrl bmehSï ie,lsh hq;= f,i wvq ùu iy úfoaY fiajd kshqla;slhkaf.a fm%aIK ukao.dó ùu fya;=fjka jifr® m<uq Nd.fha ° cx.u .sKqfï iq`M ys`.hla jdr®;d úh' fï w;r" m%Odk jYfhka cd;Hka;r iaffj¯;aj ne∫ïlr ksl=;a ls¯u fya;=fjka uQ,H .sKqu Yla;su;a úh' fuu m%jK;d yuqfõ o< ks, ixÑ; 2018 jir wjidkfha mej;s t'c' fvd,r® ì,shk 6'9 isg 2019 jifr® iema;eïnr® wjidkh jk úg t'c' fvd,r® ì,shk 7'6 olajd by< .sh w;r jifr® fï olajd ld,h ;=< ° Y%S ,xld remsh, t'c' fvd,rhg idfmalaIj w;sm%udKh ù we;' rdcH uQ,H wxYh ie,l+ úg" rdcH uQ,H tald.%;dj mj;ajdf.k hEu i|yd rcfha wLKav m%h;ak yuqfõ jqjo" m%Odk rdcH uQ,H or®Yl u.ska ms<sìUq jk m˙† rcfha whjeh lghq;= 2019 jifr® m<uq udi y; ;=< ° ≥r®j, úh' fm!oa.,sl jdyk wdkhkh iSud ls¯u i|yd mkjkq ,enQ m%;sm;a;s ls%hdudr®.j, n,mEu" mdial= bre †k is≥ jQ m%ydrj,ska miq wdr®:sl ls%hdldrlïj, is≥ jQ my< hEu iy 2019 whjeh u.ska m%ldYhg m;a lrk ,o we;eï wd∞hï fhdackd ls%hd;aul ls¯fï ° is≥ jQ m%udoh fya;=fjka fuu ld,h ;=< ° rcfha wd∞hu wvq úh' tfia jqjo" kj foaYSh wd∞hï mk; ls%hd;aul ls¯u fya;=fjka wd∞hï n≥ /ials¯fuys jr®Okhla fmkakqï flrs◊' rdcH wd∞hfï my< hEu iy rdcH úhoï by< hEu iu. 2019 jifr® m<uq udi y; ;=< ° iuia; whjeh ys`.h weia;fïka;=.; o'foa'ks'fhys m%;sY;hla f,i 2018 jifr® wkqrEm ld,m˙Éf√ofha ° jdr®;d l< ishhg 3'2 isg ishhg 4'4 olajd ms˙ySulg ,la jQ w;r" rcfha ksr®-b;=reï ms<sìUq flfrk jr®;k .sKqfï ys`.h mqΩ,a úh' rdcH wd∞hu iy fmd,S fkdjk úhoï w;r mr;rh oelafjk m%d:ñl fYaIh" 2017 iy 2018 jirj, ° jdr®;d l< w;s˙la; ;;a;ajh fjkia lrñka 2019 jifr® m<uq udi y; ;=< ° ys`.hla jdr®;d lf<ah' fï w;r" uQ,H wxYh Yla;su;aj mej;s w;r" ≥Ialr;djhg m;a uqo,a iud.ï lsysmhl .egÆ ksrdlrKh ls¯ug ;SrKd;aul l%shdudr®. .kakd ,°' cd;Hka;r uQ,H wruqof,a ^cd'uQ' wruqo,& úia;Sr®K Kh myiqlu u`.ska iydh jk rcfha jHQyd;aul m%;sixialrK jevigyk wLKavj ls%hd;aul jQ w;r tys yh jk iudf,dapkh idr®:lj ksud ls¯u;a iu`. tu myiqlfuys y;a jk jd˙lh 2019 fkdjeïnr® udih uq,° ,efnkq we;ehs wfmalaId flfr®' wdr®:slfha fláld,Sk fukau ue†ld,Sk b†˙ ±lau" ue;sjrK ld,fha ° yd bka miqj mj;ajdf.k hkq ,nk m%;sm;a;s úkh wkqj fndfyda ≥rg ;SrKh jkq we;'

Page 2: iuia; ksÍCIK...iuia; ksÍCIK 1 2 019 jifr® m

Y%S ,xld uy nexl=j uE;ld,Sk wdr®:ßl m%jK;d( 2019 iqúfYaI is≥ùï iy 2020 wfmalaIdjka

1

2

1'1 rEm igyk

2019 jif¾ YS%% ,xld wd¾Ólh ixlaIsma;hla f,i

fiajd úhqla;s wkqmd;slh2019 m<uq Nd.h

4.8%

c, ú≥,s16.6%

øj bkaOk

28.4%

øj bkaOk39.0%

c, ú≥,s28.1%

idïm%∞hsl fkdjkmqkr®ckkSh m%Nj 10.8%

iïm%∞hsl fkdjkmqkr®ckkSh m%Nj* 7.7%

.,a w`.=re36.6%

.,aw`.=re

32.6%

2018

2019

ú≥,sn, W;amdokh (ckjd˙ - cQQ,s)

Lksc f;,a ñ, ixfYdaOk ^,x'L'kS'ix'& - (re./,Sgr) - 2019

fmg%%,a 92 fmg%%,a 95 iq≥ ãi,a iqms˙ ãi,a N+ñf;,a

lDIslr®udka;" ëjr iy jk j.dj

2018 20195.1% 5.5%

5.6% 1.0%

2019fiajd

20185.5% 4.1%

4.8% 1.6%

2018 20191.7% 3.0%

2.8% 1.4%

o< w.h tl;= ls¯ugodhl;ajh* 63%

o< w.h tl;= ls¯ugodhl;ajh* 30%

o< w.h tl;= ls¯ugodhl;ajh* 7%lr®udka;

ck

'

fm

n'

udr

wfm

%a'

ueh

s

cqk

s

cQ,

s

wf.

da'

iem

a'

Tl

a'

118

126

134 136131

99103 104

70

134132123

129132

135138 138 137136147

152

159164

159163

161

* msheis u; iQr®h n,Yla;s ckkh yer

mdial= b˙∞ m%ydr ksid fiajd wxYhg jQ n,mEu

2019 m<uq Nd.fha ° m%jdyk wxYh ukao.dó úh

udr®.ia: u.S lsf,daógr (5.9)%

≥ï˙h u.S lsf,daógr (4.4)%

≥ï˙h NdKav lsf,daógr (3.6)%

isú,a .=jka fiajh uqΩ .=jka u.Ska ixLHdj (19.0)% uqΩ NdKav yeisrùu (8.0)%

2019m<uq ldr®;=jia:djr ñ, hgf;a j¾Okh

2019fojk ldr®;=j

ldr®;=j

ldr®;=j

m<uq

ldr®;=j m<uq

ldr®;=j m<uq

fojk

ldr®;=j fojk

ldr®;=j fojk

f;d. iy is,a,r fj<πu

m%jdyk

kjd;eka" wdydr mdk

1.3%4.4%

(1.5)%1.8%

(9.9)%4.5%

3.4 %7.2 %

3.7 4.0 4.3 4.55.0

3.83.3

5.0

1.2

2.42.9

3.6 3.5

2.1 2.2

3.4

WoaOukh ^jdr®Isl ,laIHuh"]&

fld'md'ñ'o cd'md'ñ'o

4%

6%

ck'-19 fmn'-19 udr®'-19 wfma%'-19 uehs-19 cqks-19 cQ,s-19 wf.da'-19 iema'-19

WoaOukh wvq uÜgul mej;Su

uqo,a iuia;hkaf.a wvq jr®Okh

fm!oa.,sl wxYh i|yd imhk ,oKh jr®Okfhys my< hEu

mqΩ,a uqo,a iemhqfuys jr®Okh^jdr®Isl ,laIHuh&

2018(wjidkfha)

13.0%

2018(wjidkfha)

15.9%

2019(wf.da')

7.2%

2019(wf.da')7.7%

fm!oa.,sl wxYh i|yd ,nd≥ka Kh ^jdr®Isl ,laIHuh&

2018(wjidkfha)40.7%

2019(wf.da')16.8%

2018(wjidkfha)

16.0%

2019(wf.da')

21.1%

rdcH ixia:d i|yd ,nd≥ka Kh^jdr®Isl ,laIHuh&

rchg ,nd≥ka Y=oaO Kh^jdr®Isl ,laIHuh&

uOHia: uqo,am%;sm;a;sh

2018 fkdjeïnr® 14

jHjia:dms; ixÑ;wkqmd;h

m%;sY;dxl 1'5 ^2019 fkdje' 16 isg ls%hd;aul jk m˙†&

ks';e'm'w' mokï wxl 75

iy ks'K'm'w' mokï

wxl 50

2019 udr®;= 01

jHjia:dms; ixÑ;wkqmd;h

m%;sY;dxl 1'0

±ä uqo,a m%;sm;a;sia:djrh wjika ùu

uy nexl= 60 lg

wêl m%%udKhla úiska

m%;sm;a;s fmd,S wkqmd;sl

wvq lrk ,° ^2019 iema;eïnr® 30 jk úg&

f.da,Sh wdr®:ßl ls%hdld˙;ajh ukao.dó ùu uOHfha fndfyda wdr®:ßlhka jvd;a ,sys,a uqo,a m%;sm;a;s ia:djrhlg wj;Sr®K fjñka mj;S

2020 jk úg kuHYS,S WoaOuk b,lallrKh fj; fhduqùu i|yd lghq;= ls¯u

úYd, iy wLKavøjYS,;d ys`.hla

,sys,a uqo,am%;sm;a;sh

ks';e'm'w' iy ks'K'm'w'mokï wxl 50

ks'K'm'w' mokï wxl 25

2019 uehs 31

ks';e'm'w' iy ks'K'm'w' mokï wxl 50

2019 wf.daia;= 23

• ;ekam;= fmd,S wkqmd;slj,my< hEug iu.dój ishÆ Kh fmd,S wkqmd;slj, my< hEula wfmalaId lrhs

2018 wfma%,a 04

2019 jifr® oS

YS% ,xld uy nexl=j

,sys,a uqo,a m%;sm;a;s

ia:djrhlg fhduq úh

• uqo,a m%;sm;a;s iïfm%aIKh jeä †hqKq ls¯u i|yd ;j≥rg;a mshjr - fj<|fmd< ;ekam;= fmd,S wkqmd;sl u; Wm˙u iSud mekùu ^2019 wfm%a' 26 isg iema' 24 olajd ls%hd;aul jk m˙†&

- fj<|fmd< Kh fmd,S wkqmd;sl u; Wm˙u iSud mekùu ^2019 iema' 24 isg ls%hd;aul jk m˙†&

úNj uÜgug jvdwvq wdr®:ßl jr®Okh

by< uÜgfïmj;sk kdñl iy

uQr®; fmd,S wkqmd;sl

*2019 jifr® m<uq Nd.h

Page 3: iuia; ksÍCIK...iuia; ksÍCIK 1 2 019 jifr® m

iuia; ks¯laIK

11

3

ixpdrl fiajdm˙.Kl fiajd

m%jdykfiajd kshqla;slhkaf.a fm%aIK

3.3

1.3

0.5

1.9fiajd wmkhkiy oaú;Shslwdodhu^2019 m<uq Nd.h&

t'c'fvd'ì,shk

t'c'fvd'ì,shk

t'c'fvd'ì,shk

t'c'fvd'ì,shk

iuia; wmkhk t'c'fvd' ñ,shk 8"031 | iuia; wdkhk t'c'fvd' ñ,shk 12"886 f.jqï ;=,kh" 2019 m<uq Nd.h

rdcH iq/l=ïm;a t'c' fvd,r®

ñ,shk 96 ^Y=oaO&cd'uQ' wruqof,a úia;Sr®K Kh myiqlu hgf;a yh jk jd˙lht'c' fvd,r® ñ,shk 164

Rcq wdfhdack t'c' fvd,r® ñ,shk 501

iaffj¯;aj ne∫ïlrksl=;=j t'c' fvd,r®ñ,shk 4"400

uQ,H .sKqufj; jQ ,eîï

cx.u .sKqfï fYaIh

t'c' fvd,r®ñ,shk 225 l iq`M ys`.hla

o< ks, ixÑ;

t'c' fvd,r® ì,shk 7'6

NdKAv wdkhksl udi 4'6

md˙fNda.slNdKav

wka;r® NdKav

- 27% jr®Okh19% ∞hl;ajh

-12% jr®Okh57% ∞hl;ajh

wdfhdack NdKav

-7% jr®Okh

ldr®ñl

4% jr®Okh79% ∞hl;ajh

lDIsldr®ñl

-3% jr®Okh21% ∞hl;ajh

Lksc øjH

-4% jr®Okh

wmkhk

wdkhk

0.3% ∞hl;ajh 23% ∞hl;ajh

2019 ckjd˙ - wf.daia;=

244

116 144 109167

252

3863

244

ixLHdj^oyia&

ixpdrl meñ”ï ^2019&

ck' fmn' udr®' wfma%' uehs cqks cQ,s wf.da' iema'

182.9ck' 1

181.6Tla' 31

174.4wfm%a' 22

j˙ka jr jQ úp,khka yuqfõ jqjoremsh, Yla;su;a úh

re'/t'c'fvd'

2019 iema;eïnr® wjidkfha °

úfoaYSh

6,193

foaYSh

6,4532019

cQ,s

úfoaYSh

5,960

foaYSh

6,0182018

wjidkfhA°^;djld,sl&

úfoaYSh

re' ì,shk 112.7 (16%)foaYSh

re' ì,shk 571.4 (84%)

re' ì,shk684.1

whjeh ys`.huQ,Hkh ls¯u

whjeh ys`.ho'foa'ks'fhys

m%;sY;hla f,i

4.4%

wdkhk n≥ 5%

jrdh yd .=jka f;dgqm<ixjr®Ok noao 6%

n≥ fkdjk wd∞hu 8%

fjk;a n≥ 14%

wd∞hï n≥ 18%

ksIamdok n≥ 22%

tl;= l< w.h u; n≥ 26%o'foa'ks'fhys

m%;sY;hla f,i6.7%

iuDoaê 1%

fmdfydr iykdOdr 1%

úY%du jegqma 7%

fjk;a 13%

m%d.aOk yd Y=oaO Kh °ï 22%

jegqma yd fõ;k 23%

fmd,S f.ùï 33%

idfmalaIjby< úhoï

wfmalaIs; m%udKhgjvd wvq wd∞hu

o'foa'ks'fhysm%;sY;hla f,i

11.1% uOHu rcfha Kh

^re' ì,shk&

2019 jifr® ckjd˙ - cQ,sld,m˙Éf√oh ;=<Kh fiajdlrKhrdcH wd∞hfuka ishhg 139'1 la úh

2019 jifr® ckjd˙ - cQ,s ld,m˙Éf√oh ;=< rcfha wd∞hï /ia ls¯u wvq jQ w;r" úhoï ydY=oaO Kh °ï jeä úh

-4.4

m%Odk rdcHuQ,H fYaI

(o'foa'ks'fhys % f,i)ck-cQ,s 2019

ck-cQ,s 2018

2019 b,lalh

cx.u.sKqfïfYaIh

iuia; whjehfYaIh

m%d:ñlfYaIh

1.0

0.0

(1.0)

(4.0)

(5.0)

1.00.0

(1.0)

(2.0)(3.0)

1.51.0

0.5

0.0

(1.0)

2.0

rdcH uQ,Htald.%;dl%shdj,sh

mqkrdjr®;kúhoï

;dr®lSlrKhls¯u

n≥ tl;= ls¯fï wdh;k iajhxl%Sh

lrKh

rdcH uQQ,Húksúonj

by< kexùu

n≥ wkql+,;djjeä†hqKq ls¯u

rch i;=jdKsc

jHjidhhkaj,ldr®hidOkhby< kexùu

n≥ mokumq`M,a ls¯u

ck

'-19

fm

n'-19

udr

'®-19

wfm

%a'-19

ueh

s-19

cqk

s-19

cQ,

s-19

wf.

da'-19

iem

a'-19

Tl

a'-19

Page 4: iuia; ksÍCIK...iuia; ksÍCIK 1 2 019 jifr® m

Y%S ,xld uy nexl=j uE;ld,Sk wdr®:ßl m%jK;d( 2019 iqúfYaI is≥ùï iy 2020 wfmalaIdjka

1

4

wdxYsl j¾Okhka

uQ¾; wxYh iy WoaOukh

y ckf,aLk yd ixLHdf,aLk fomdr®;fïka;=fõ

;djld,sl weia;fïka;=j,g wkqj" 2019 jifr®

m<uq Nd.fha ° YS% ,xld wdr®:slh 2018 jifr®

wkqrEm ld,m˙Éf√ofha ° jdr®;d l< ishhg

3'9 l jr®Okhg idfmalaIj ishhg 2'6 l my<

jr®Okhla jdr®;d lf<ah' f;,a iys; M, fNda.

j.dj ^fmd,a" ;eô,s yd Ths,a mdï ksIamdokh&" ù

iy i;a;aj ksIamdok hk Wm wxYj, ksIamdokh

by< hEu fya;=fjka lDIslr®udka;h" jk j.dj yd

ëjr lr®udka;h wdY%s; lghq;=" 2019 jifr® m<uq

Nd.fha ° fmr jifr® wkqrEm ld,m˙Éf√ofha °

jdr®;d l< ishhg 5'3 l jr®Okhg idfmalaIj" ishhg

3'2 l uOHia: jr®Okhla jdr®;d lf<ah' fï w;r"

miq.sh jifr® isg lr®udka; wxYfha lghq;=j,

jdr®;d jQ ukao.dó jr®Okh" 2018 jifr® wkqrEm

ld,m˙Éf√ofha ° jdr®;d l< ishhg 2'2 l

jr®Okhg idfmalaIj 2019 jifr® m<uq Nd.h

;=< ° o ishhg 2'3 l jr®Okhla jdr®;d lrñka

wLKavj mej;=◊' b†ls¯ï lr®udka;h iy

m;,a yd le”ï lr®udka;h hk Wm wxYj,

jr®Okh ldr®ñl wxYfha lghq;=j, jr®Okhg

uQ,sl jYfhka fya;= úh' ;jo" 2019 jifr® m<uq

Nd.fha ° fiajd wxYfha lghq;=" miq.sh jifr®

wkqrEm ld,m˙Éf√oh ;=< jdr®;d jQ ishhg 5'1 l

jr®Okhg idfmalaIj ishhg 2'8 l ukao.dó

jr®Okhla jdr®;d lf<ah' mdial= bre †k is≥ jQ

m%ydr fya;=fjka" 2019 jifr® fojk ldr®;=fõ °

fukau jifr® m<uq Nd.fha oS o wdr®:slfha iuia;

jr®Okh my; fy<ñka" úfYaIfhka kjd;eka

iemhSu" wdydr mdk iemhSfï fiajd" .nvd

myiqlï iemhSu we;=Ω u.Ska yd NdKav m%jdyk

fiajd iy f;d. yd is,a,r fj<| lghq;= hkd°

ixpdrl lr®udka;h wdY%s; fiajd ls%hdldrlï

wys;lr f,i n,mEug ,la úh'

y 2019 jifr® m<uq Nd.fha ° fiajd úhqla;s

wkqmd;slh 2018 jifr® m<uq Nd.fha ° jdr®;d jQ

ishhg 4'5 g idfmalaIj ishhg 4'8 olajd by<

.sfhah' 2019 jifr® m<uq Nd.fha ° mqreI yd ia;%S

fiajd úhqla;s wkqmd;sl" ms<sfj<ska ishhg 3'4 la

yd ishhg 7'2 la úh' wjqre≥ 20-29 jhia ldKavfha

fiajd úhqla;s wkqmd;slh ishhg 14'8 la jeks

by< uÜgul mej;s◊' ;jo" i,ld n,k ,o

ld,m˙Éf√oh ;=< ° w'fmd'i' Wiia fm< yd Bg

by< wOHdmksl iq≥iqlï iys; ldka;djka w;r

fiajd úhqla;sh o ishhg 12'3 l w.hla jdr®;d

lrñka ;j≥rg;a by< uÜgul mej;s◊' fï w;r"

2019 jifr® m<uq Nd.fha ° Y%u n,ld iyNd.S;aj

wkqmd;slh fmr jifr® wkqrEm ld,m˙Éf√ofha °

jdr®;d jQ ishhg 51'5 isg ishhg 52'6 la olajd

by< .sfhah' mqreI yd ia;%S Y%u n,ld iyNd.S;aj

wkqmd;sl" ms<sfj<ska ishhg 73'4 la yd ishhg 34'8 la

úh' 2019 jifr® m<uq Nd.fha ° iuia; fiajd

kshqla; ck.ykfhka ishhg 28'3 la lr®udka;

wxYfha o ishhg 47'3 la fiajd wxYfha o /lshdj,

kshq;= úh' fuu jifr® m<uq Nd.fha ° lDIsldr®ñl

wxYfha kshq;= Y%u n,ldh fmr jifr® wkqrEm

ld,m˙Éf√oh ;=< ° jQ ishhg 25'5 isg ishhg

24'5 olajd my< .sfhah'

y 2019 jifr® m<uq udi kjh ;=< ° iemhqï wxYfha

mej;s hym;a m%jK;d iy ukao.dó b,aÆï ;;a;aj

hgf;a WoaOukh fndfyda ≥rg wfmalaIs; mrdih

;=< mej;=Kq w;r m%%Odk jYfhka md˙fNda.sl ñ,

or®Ylfha ksjdi l=,S i|yd hï ld,iSudjlg jrla

is≥ lrk .e<mSu fya;=fjka 2019 ckjd˙ udifha

isg uQ,sl WoaOukh by< hEula fmkakqï lrk ,°'

ñ, iQ;% mdol lr .;a foaYSh bkaOk ñ, .Kka

we;=Ω md,s; ñ, .Kka by< ±óu" ksjdi i|yd

l=,S by< hEu" ;Sren≥ ixfYdaOk fukau 2018

ishhg

1'2 rEm igyk

ld¾;=uh uQ¾; o'foa'ks' j¾Okh ^jd¾Isl ,laIHuh&

lDIsldr®ñl NdKav yd fiajd u; n≥-iykdOdr

uQ,h( ckf,aLk yd ixLHdf,aLk fomdr®;fïka;=j

lr®udka; fiajd o'foa'ks'

-2

0

2

4

6

8

1 l

dr®;=j

- 16

2 l

dr®;=j

- 16

3 l

dr®;=j

- 16

4 l

dr®;=j

- 16

1 l

dr®;=j

- 17

2 l

dr®;=j

- 17

3 l

dr®;=j

- 17

4 l

dr®;=j

- 17

1 l

dr®;=j

- 18

2 l

dr®;=j

- 18

3 l

dr®;=j

- 18

4 l

dr®;=j

- 18

1 l

dr®;=j

- 19

2 l

dr®;=j

- 19

Page 5: iuia; ksÍCIK...iuia; ksÍCIK 1 2 019 jifr® m

iuia; ks¯laIK

11

5

ishhg

uQ,h( ckf,aLk yd ixLHdf,aLk fomdr®;fïka;=j

jifr® w. Nd.fha ° remsh, ;shqKq f,i wjm%udKh

ùfï miqld,Sk n,mEu fya;=fjka 2019 jifr®

uehs udih olajd u;=msg WoaOukh hï;dla ≥rlg

by< .sfhah' bka wk;=rej" wdydr ñ, .Kka

wvq uÜgul mej;Su fya;=fjka u;=msg WoaOukh

my< uÜgul mej;=K o 2019 jifr® iema;eïnr®

udifha ° kej; wdydr ñ, .Kka by< hEu

fya;=fjka WoaOukh jeä úh' ta wkqj" fld<U

md˙fNda.sl ñ, or®Ylh ^fld'md'ñ'o'" 2013100&

iy cd;sl md˙fNda.sl ñ, or®Ylh ^cd'md'ñ'o'"

2013100& hk or®Yl folu u; mokï jQQ

jdr®Isl ,laIHuh u;=msg WoaOukh 2019 jifr®

iema;eïnr® udifha ° ishhg 5'0 olajd by<

.sfhah' fï w;r" m%%Odk jYfhka ksjdi l=,S

i|yd hï ld,iSudjlg jrla is≥lrk .e<mSu

fya;=fjka 2019 ckjd˙ udifha ° by< .sh

uQ,sl WoaOukh bka miqj fndfyda≥rg ue† ;ks

w.hl uÜgfï mej;=◊' ta wkqj" fld'md'ñ'o'

yd cd'md'ñ'o' hk or®Yl folu u; mokï jQ

jdr®Isl ,laIHuh uQ,sl WoaOukh 2019 jifr®

iema;eïnr® udifha ° ishhg 5'6 la úh' tlajrla

muKla is≥ jQ fuu ixfYdaOkfha n,mEu 2019

jir mqrd mj;skq we;ehs wfmalaId lrk w;r" th

2020 ckjd˙ udifha ° myj hkq we;' 2019 jifr®

b;s˙ ld,iSudfõ ° wdydr ñ, .Kka by< hEu

ksid WoaOukh ishhg 4-6 w;r jk wfmalaIs;

mrdifha by< iSudjg wdikakfha mj;skq we;'

uOHld,fha ° ld,Skj .kq ,nk uqo,a m%;sm;a;s

ls%hdudr®. yd ukdj md,kh jQ WoaOuk wfmalaId

fya;=fjka WoaOukh wfmalaIs; mrdih ;=<

mj;ajd .ekSug yels fj;ehs wfmalaId flfr®'

úfoaYSh wxYh

y 2018 jifr® fojk Nd.fha mej;s ie,lsh hq;=

úp,khka iukh ùu;a iu. 2019 jifr® °

YS% ,xldfõ úfoaYSh wxYh Yla;su;a úh' fj<|

ys`.h ie,lsh hq;= f,i wvq ùu iy fiajd .sKqu

fj; jQ by< ,eîï fya;=fjka 2019 jifr® m<uq

ldr®;=fõ ° úfoaYSh cx.u .sKqfuys w;s˙la;hla

jdr®;d úh' flfia jqjo" mdial= bre †k is≥ jQ

m%ydrj,ska miqj ixpdrl bmehSï ie,lsh hq;=

f,i wvq ùu" 2019 jifr® fojk ldr®;=fõ °

cx.u .sKqu fj; wys;lr f,i n,mEfõh' tys

m%;sM,hla f,i" 2019 jifr® fojk ldr®;=fõ °

fj<| ys`.h wLKavj wvq jqjo cx.u .sKqfï

ys`.hla jdr®;d úh' fuu m%jK;d fya;=fjka cx.u

.sKqu 2018 jifr® m<uq Nd.h ;=< ° jdr®;d jQ

t'c' fvd,r® ñ,shk 1"609 l ys`.hg idfmalaIj

2019 jifr® m<uq Nd.h ;=< ° t'c' fvd,r® ñ,shk

225 l iqΩ ys`.hla jdr®;d lf<ah'

y 2019 jifr® m<uq udi wg ;=< ° fj<| .sKqfï

ys`.h lemS fmfkk f,i wvq úh' fï i|yd

wdkhk úhou ie,lsh hq;= f,i wvq ùu iy

wmkhk wd∞hu uOHia: f,i by< hEu fya;=

úh' 2019 jifr® m<uq udi wg ;=< ° wmkhk

wd∞hu fmr jifr® wkqrEm ld,m˙Éf√ohg

idfmalaIj t'c' fvd,r® ñ,shk 8"031 olajd ishhg

2'4 lska jr®Okh jQ w;r" wdkhk úhou t'c'

fvd,r® ñ,shk 12"886 olajd ishhg 14'6 lska my;

jegq◊' hqfrdamd ix.uh u.ska ,ndfok úfYaI

1'3 rEm igyk

u;=msg iy uq,sl WoaOukfha yeisÍu ^jd¾Isl ,laIHuh&

fld'md'ñ'o' u; mokï jQu;=msg WoaOukh

fld'md'ñ'o' u; mokï jQuQ,sl WoaOukh

cd'md'ñ'o' u; mokï jQ u;=msg WoaOukh

t'c

' fvd,

r® ì

,shk

wmkhk wdkhk fj<| fYaIh cx.u .sKqfï fYaIh

1'4 rEm igyk

fj<| fYaIh iy cx.u .sKqfï fYaIh

0

2

4

6

8

10

ck

-17

udr

®-17

ueh

s-17

cQQ,s-1

7

iem

a-17

fk

dje-

17

ck

-18

udr

®-18

ueh

s-18

cQQ,s-1

8

iem

a-18

fk

dje-

18

ck

-19

udr

®-19

ueh

s-19

cQQ,s-1

9

iem

a-19

cd'md'ñ'o' u; mokï jQuQ,sl WoaOukh

uQ,h( YS%% ,xld uy nexl=j

-15

-10

-5

0

5

10

15

20

25

2015 2016 2017 2018 2018

ck-cQQks

2019

ck-cQQks

Page 6: iuia; ksÍCIK...iuia; ksÍCIK 1 2 019 jifr® m

Y%S ,xld uy nexl=j uE;ld,Sk wdr®:ßl m%jK;d( 2019 iqúfYaI is≥ùï iy 2020 wfmalaIdjka

1

6

fj<| jrKhka ms<sn| fmd≥ l%uh ^„'tia'mS'

ma,ia& kej; ,nd .ekSfï hym;a n,mEu" ys;lr

úfoaY fj<| m%;sm;a;s yd wdh;ksl iydh jeä

†hqKq ùu fukau wefu˙ld tlai;a ckmoh yd

Ökh w;r mj;sk fj<| wr®nqoh u.ska úfoaY

fj<πu i|yd we;s jQ hï fj<| ú;ekaùïys

n,mEu o i,ld n,kq ,nk ld, m˙Éf√ofha °

wmkhk wd∞hu by< hEu i|yd WmldrS úh'

fuu ld,m˙Éf√oh ;=< wmkhk wd∞hu by<

hEu i|yd ldr®ñl wmkhk jr®Okh ùu m%Odk

jYfhka fya;= jQ w;r lDIsldr®ñl iy Lkscuh

wmkhk wd∞hu my; jegq◊' fï w;r" r;%ka

wdkhkh" fm!oa.,sl Ndú;h i|yd .kq ,nk

fudagr® r: iy we;eï w;HjYH fkdjk

NdKav wêl f,i wdkhkh ls¯u wffOr®hj;a

ls¯u i|yd .kq ,enQQ m%;sm;a;suh ls%hdudr®.

fya;=fjka 2019 jifr® m<uq udi wg ;=< °

wdkhk úhou wvq úh' fuys m%;sM,hla f,i"

2019 jifr® m<uq udi wg ;=< ° fj<| ys`.h

2018 jifr® wkqrEm ld,m˙Éf√ofha ° jdr®;d jQ

t'c' fvd,r® ñ,shk 7"240 g idfmalaIj t'c'

fvd,r® ñ,shk 4"854 la olajd t'c' fvd,r® ñ,shk

2"386 lska wvq úh'

y mdial= bre †k is≥ jQ m%ydrj,skaa ixpdrl

lr®udka;h yd iïnkaO wxY fj; we;s jQ

n,mEu fya;=fjka 2019 jifr® m<uq Nd.fha °

cx.u .sKqu fj; jQ wfkl=;a ,eîï uOHia:j

mej;=◊' wfma%,a w. Nd.fha isg ixpdrl bmehSï

ukao.dó ùu;a iu. fiajd .sKqfï w;s˙la;h

ie,lsh hq;= f,i wvq úh' fojk ldr®;=fõ ° m%jdyk

fiajd wxYh o ie,lsh hq;= f,i n,mEug ,laúh'

flfia jqjo" jifr® m<uq Nd.fha ° m˙.Kl fiajd

wLKavj lemS fmfkk jr®Okhla jdr®;d lf<ah'

,dNdxY ish rg fj; wdmiq f.khEu iy Rcq

wdfhdack jHjidhhkays bmehSï m%;swdfhdackh

ls¯u ;=<ska m%d:ñl wd∞hï .sKqfï ys`.h mqΩ,a úh'

jifr® m<uq Nd.h ;=< ° fiajd kshqla;slhkaf.a

fma%IK o wvq uÜgul mej;=◊' ta wkqj" cx.u

.sKqfï ys`.h fmr jifr® m<uq Nd.fha ° jdr®;d jQ

t'c' fvd,r® ñ,shk 1"609 g idfmalaIj 2019

jifr® m<uq Nd.fha ° t'c' fvd,r® ñ,shk

225 la úh'

y 2019 jifr® m<uq Nd.h ;=< ° wLKavj úfoaY

úksuh ,eîï fya;=fjka uQ,H .sKqu Yla;su;a

úh' 2019 jifr® udr®;= iy cqks udij, ° t'c'

fvd,r® ì,shk 4'4 l cd;Hka;r iaffj¯;aj

ne∫ïlr ksl=;a ls¯u uQ,H .sKqfuys m%Odk

,eîu jQ w;r" tu jifr® m<uq Nd.h ;=< ° t'c'

fvd,r® ì,shk 1'5 l jákdlñka hq;= l,amsreKq

cd;Hka;r iaffj¯;aj ne∫ïlr wdmiq f.jk ,°'

flfia jqjo" 2019 jifr® m<uq Nd.fha ° uQ,H

.sKqu fj; jQ wfkl=;a ,eîï fndfyduhla

uOHia:j mej;=◊' 2018 jifr® m<uq Nd.h ;=< °

yïnkaf;dg jrdh i|yd †.=ld,Sk n≥ moku u;

,o wdfhdack we;=<;a t'c' fvd,r® ì,shk 1'4 l

úfoaYSh Rcq wdfhdack ,eîï yd iei£fï °

2019 jifr® m<uq Nd.fha °" úfoaYSh Kh o

we;=<;a úfoaYSh Rcq wdfhdack t'c' fvd,r®

ñ,shk 501 la úh' 2019 jifr® m<uq Nd.h ;=< °

ysñlï fldgia f,i jQ úúO wdfhdackj,

Y=oaO ,eîu iqΩ w.hla jdr®;d l< w;r"

NdKavd.dr ì,am;a yd NdKavd.dr ne∫ïlr

fj; jQ úfoaYSh wdfhdack Y=oaO f.ùula jdr®;d

lf<ah' 2019 jifr® m<uq Nd.fha ° rch" ;ekam;=

Ndr.kakd wdh;k" fm!oa.,sl wxYh iy rch

i;= jd◊c jHjidhhka úiska úfoaYSh Kh Y=oaO

wdmiq f.ùula jdr®;d lrk ,°' flfia jqjo"

cd'uQ' wruqof,a úia;Sr®K Kh myiqlfuys yhjk

jd˙lh ,eîu;a iu. YS% ,xld uy nexl=fõ uQ,H

j.lSï by< .sfhah' ,xld Lksc f;,a kS;s.;

ixia:dfõ fkdmshjd b;s˙j we;s fj<| Kh by<

hEu m%Odk jYfhka fya;=fldgf.k fm!oa.,sl

wxYfha fj<| Kh iqΩ jYfhka jeä úh'

Yla;su;a uQ,H .sKqu iy cx.u .sKqfuys ys`.h

wvq ùu" 2019 jifr® m<uq udi kjh ;=< ° f.jqï

;=,kfha iuia; fYaIh jr®Okh ùug fya;= úh'

y uQ,H .sKqu fj; jQ by< ,eîï fya;=fjka 2019

iema;eïnr® ui wjidkh jk úg ° o< ks, ixÑ;

by< .sfhah' o< ks, ixÑ; 2018 jir wjidkfha °

mej;s t'c' fvd,r® ì,shk 6'9 isg 2019 jifr®

iema;eïnr® ui wjidkh jk úg t'c' fvd,r®

ì,shk 7'6 olajd jeä úh' cd;Hka;r iaffj¯;aj

ne∫ïlr ksl=;= ;=<ska ,o ,eîï" YS% ,xld uy

nexl=j úiska foaYSh fj<|fmdf<ka úfoaY úksuh

ñ,° .ekSu iy cd'uQ' wruqof,a úia;Sr®K Kh

Page 7: iuia; ksÍCIK...iuia; ksÍCIK 1 2 019 jifr® m

iuia; ks¯laIK

11

7

myiqlfuys yhjk jd˙lh ,eîu" fï i|yd

m%Odk jYfhka fya;= úh' 2019 iema;eïnr® ui

wjidkfha ° mej;s o< ks, ixÑ; m%udKh udi

4'6 l wdkhk uQ,Hkh ls¯u i|yd m%udKj;a

úh' fï w;r" o< ks, ixÑ; iy jd◊c nexl=j,

úfoaYSh j;alïj,ska iukaú; uqΩ cd;Hka;r

ixÑ; m%udKh o 2019 wf.daia;= ui wjidkh

jk úg t'c' fvd,r® ì,shk 11'3 olajd jeä úh'

fuh wdkhksl udi 6'8 la uQ,Hkh ls¯u i|yd

m%udKj;a úh'

y 2018 jifr® ° úksuh wkqmd;slh ie,lsh hq;=

f,i wjm%udKh ùfuka miqj" 2019 jifr® fï

olajd ld,h ;=< ° ie,lsh hq;= ia:djrNdjhla

fmkakqï lrk ,°' fj<| ys`.fha ie,lsh hq;=

wvqùula iy uQ,H m%jdy jeäùu fya;=fjka mdial=

bre †k is≥ jQ m%ydrj,g fmr ld,h ;=< °

úksuh wkqmd;slh ishhg 4'6 lska w;sm%udKh

úh' mdial= bre †k is≥ jQ m%ydrh;a iu`.u

fukau wf.daia;= ui fojk Nd.fha ° f.da,Sh

fjf<|fmdf<ys we;s jQ wúksYaÑ;;d by< hEu

fya;=fjka rdcH iq/l=ïm;a fj<|fmd< fj;ska

we;eï úfoaYSh wdfhdack bj;a lr .ekSu ksid

remsh, w;sm%udKh ùfï jdish ;rula wvd,

lrñka úksuh wkqmd;slh u; hï mSvkhla we;s

úh' flfia jqjo" bka miqj foaYSh úfoaY úksuh

fj<|fmd< ;=< øjYS,;d ;;a;ajhka jr®Okh ùu"

úksuh wkqmd;slh ia:djrj mej;Sug Wmld¯

úh' tys m%;sM,hla f,i 2019 jifr® Tlaf;danr®

wjidkfha ° YS% ,xld remsh, ishhg 0'6 lska

w;sm%udKh úh' fï w;r" jir ;=< ys;lr

fj<|fmd< ;;a;ajhka mj;sk wjia:dj, ° úfoaY

úksuh fj<|fmd< fj;ska Y=oaO moku u; úfoaY

úksuh ñ, ° .ekSug YS% ,xld uy nexl=jg yels úh'

wfkl=;a úfoaY jHjydr uqo,aj, yeis¯u ms<sìUq

flfrñka 2019 Tlaf;danr® ui wjidkh jk úg

YS% ,xld remsh, bka†hdkq remsh,g idfmalaIj

ishhg 3'5 lska iy hQfrdaj,g idfmalaIj ishhg

3'1 lska w;sm%udKh jQ w;r iagr®,ska mjqug

idfmalaIj ishhg 1'2 lska iy cmka fhkaj,g

idfmalaIj ishhg 1'0 lska wjm%udKh úh'

m%Odk uqo,a jr®. fndfyduhlg tfrysj YS% ,xld

remshf,ys is≥ jQ kdñl w;sm%udKh iy wfkl=;a

jHjydr uqo,aj, úksuh wkqmd;sl yeis¯u ms<sìUq

flfrñka 2019 iema;eïnr® ui wjidkh olajd jQ

ld,h ;=< ° uqo,a jr®. 5 lska ie≥ï,;a mei iy

uqo,a jr®. 24 lska ie≥ï,;a mei u; mokï jQ

kdñl iy uQr®; iM, úksuh wkqmd;sl or®Yl

oaú;ajhu by< .sfhah' fï w;r" uqo,a jr®. 5 lska

ie≥ï,;a mei iy uqo,a jr®. 24 lska ie≥ï,;a

mei u; mokï jQ uQr®; iM, úksuh wkqmd;sl

or®Yl ms<sfj<ska ishhg 3'65 iy ishhg 3'25

lska jeä úh' flfia jqjo" rfgys fj<| ;r`.

ld¯;ajhg iydh fjñka uQr®; iM, úksuh

wkqmd;sl or®Yl mokï jr®Ifha uÜgug jvd

my< uÜgul mej;=◊'

rdcH uQ,H wxYh

y we;eï wd∞hï fhdackd ls%hd;aul ls¯fï °

m%udohla is≥ jqjo" 2019 jifr® fï olajd

ld,m˙Éf√oh ;=< ° rch úiska uQ,slju rdcH

uQ,H tald.%;dj wruqKq fldgf.k ls%hdudr®.

.Kkdjla ls%hd;aul lrk ,°' fudagr® jdyk

wdkhkh iSud ls¯u iy me◊ rildrl mdk jr®.

yd ≥ïjeá Ndú;h wffOr®hj;a ls¯u i|yd 2019

udr®;= udifha ° ksIamdok n≥ i|yd ixfYdaOk

lsysmhla is≥ lrk ,°' wka;r®cd;sl ñ, .Kkaj,

fjkiaùïj,g iu.dój Lksc f;,a ksIamdok

iy f;dard.;a NdKav lsysmhla u; jk wdkhk

n≥ ixfYdaOkh l< w;r foaYSh ksIamdolhska

fukau md˙fNda.slhska o iq/lSfï wruq◊ka hq;=j

úfYaI fj<| NdKav noaog j˙kajr fjkialï is≥

lrk ,°' fï w;r" úfoaY .uka n,m;% ksl=;a

ls¯fï .dia;= we;=Ωj fiajd lsysmhla i|yd jk

1'5 rEm igyk

o< ks, ixÑ; iy úksuh wkqmd;slh

t'c

' fvd,

r® ì

,shk

t'c

' fvd,

rhg r

emsh,a

o< ks, ixÑ; úksuh wkqmd;slh ^ol=Kq wlaIh&

170

172

174

176

178

180

182

184

0

2

4

6

8

10

12

ck

-19

fmn

-19

udr

®-19

wfm%%a-1

9

ueh

s-19

mqk

s-19

cQQ,s-1

9

wf.da-

19

iem

a-19

uQ,h( YS%% ,xld uy nexl=j

Page 8: iuia; ksÍCIK...iuia; ksÍCIK 1 2 019 jifr® m

Y%S ,xld uy nexl=j uE;ld,Sk wdr®:ßl m%jK;d( 2019 iqúfYaI is≥ùï iy 2020 wfmalaIdjka

1

8

.dia;= yd wh ls¯ï by< kxjk ,°' n≥ moku

mqΩ,a ls¯u yd n≥ wkql+,;dj by< kexùu ;=<ska

wd∞hï tla/ia ls¯u by< kxjd .ekSfï wruqK

we;sj wd∞hï m˙md,k l<ukdlrK f;dr;=re

moaO;sh yd cd;sl ;ks m%fõY moaO;sh jeks

n≥ m˙md,kh Yla;su;a ls¯u i|yd jQ mshjr

wLKavj ls%hd;aul lrk ,°' fï w;r" mdial=

bre †k is≥ jQ m%ydrj,ska n,mEug ,lajQ ixpdrl

jHdmdrh iïnkaO wxY Yla;su;a ls¯ug we;eï

n≥ wkqmd;sl i|yd ixfYdaOk y∫kajd fok ,°'

YS% ,xld ixpdrl ixjr®Ok wêld˙fha ,shdm†xÑ ù

we;s fydag,a yd ixpdrl fiajd imhkakka i|yd

tl;= l< w.h u; n≥ wkqmd;slh ishhg 15 isg

ishhg 7 olajd wvq ls¯u iy wdrlaIl WmlrK

wdkhkh n≥j,ska ksoyia ls¯u fuhg we;=<;a fõ'

2019 whjeh u.ska fhdackd l< n≥ ksoyia ls¯ï

,nd°u i|yd foaYSh wd∞hï mk;g is≥ l< hq;=

we;eï ixfYdaOk b†˙fha ° ls%hd;aul ls¯ug

wfmalaId flfr®' óg wu;rj" 2019 jir i|yd jk

m%d.aOk úhoï iSud lrk f,ig iy mqkrdjr®;k

úhoï ;dr®lSlrKh ls¯u i|yd úplaIKYS,S

úhoï md,k ls%hdudr®. ls%hd;aul lrk f,ig

uqo,a wud;HdxYh úiska ishÆu wud;HdxY fj;

Wmfoia ,nd fok ,°' iudc-wdr®:ßl há;,

myiqlï ixjr®Okh i|yd mj;akd iSñ; rdcH

uQ,H wjldYhg myiqlï i,iñkaa" rdcH-

fm!oa.,sl yjq,ald¯;ajhka m%jr®Okh ls¯ug o

rch úiska ls%hdudr®. .kakd ,°' fï w;r" m%Odk

iqNidOk jevigyka .Kkdjla hgf;a iqNidOk

f.ùu ms◊i iq≥iqlï,;a wvq wd∞hï,dNS mjq,a

y∫kd .ekSu i|yd jk f;dard .ekSfï l%ufõoh

mdr®,sfïka;=fõ wkque;sh i|yd b†˙m;a lr we;'

2019 cQ,s 01 jk †k isg n,meje;afjk m˙†

rdcH wxYfha jegqma jeä ls¯u iy úY%du jegqmaj,

mj;akd úIu;d ksjer† ls¯u is≥ lrk ,o w;r

úY%du jegqma f.ùï iajhxl%ShlrKh ;=<ska ta yd

iïnkaO fiajd iemhSfï ldr®hlaIu;dj by<

kxjd .ekSug o ls%hdudr®. .kakd ,°' ;jo" uOHu

rcfha whjeh u; jk mSvkh wvq ls¯fï wruqKska

hq;=j rch i;= m%Odk jd◊c jHjidhhkays

uQ,Huh YlH;dj jeä†hqKq ls¯u i|yd ls%hdudr®.

.kakd ,°' fï w;r uE;l° kS;s.; lrk ,o 2018

wxl 8 ork ilS%h j.lSï l<ukdlrK mkf;a

úêúOdk m%%fhdackhg .ekSu i|yd mshjr .kq

,enQ w;r" 2019 - 2023 ld,hg w∞< uOHld,Sk

Kh l<ukdlrK Wmdhudr®.h o 2019 jifr® °

m%ldYhg m;a lrk ,°'

y wdkhk my< hEu" mdial= bre †k is≥ jQ m%ydr

fya;=fjka iuia;hla f,i wdr®:sl lghq;=

ukao.dó ùu iy 2019 whjeh u.ska m%%ldYhg

m;a l< we;eï wd∞hï fhdackd l%shd;aul ls¯u

m%udo ùu fya;=fjka u;= jQ wNsfhda. uOHfha

2019 jifr® m<uq udi y; ;=< ° rdcH uQ,H

ldr®hidOkh ms˙ySug ,la jQ w;r rdcH úhofï

by< hEula jdr®;d úh' n≥ wd∞hu iy n≥ fkdjk

wd∞hu my< hEu fya;=fjka" 2019 jifr® m<uq

udi y; ;=< ° rcfha wd∞hu" weia;fïka;=.;

o'foa'ks'fhys m%;sY;hla f,i 2018 jifr® wkqrEm

ld,m˙Éf√ofha ° jdr®;d jQ ishhg 7'5 isg ishhg

6'7 olajd wvq úh' 2019 jifr® m<uq udi y; ;=< °

kdñl jYfhka" uqΩ wd∞hu remsh,a ì,shk 1"031'9

olajd ishhg 4'4 lska wvq úh' fudagr® jdyk iy

1'7 rEm igyk

m%Odk whjeh fYaI

o'foa'k

s'fhys m

%;sY;hl

a f,i

jr®;k .sKqfï fYaIh m%d:ñl fYaIh iuia; fYaIh

-1.2

-2.3

-0.6 -0.7 -1.2 -1.0

-2.0 -1.5

-2.9

-0.2

0.0 0.6 0.3

-0.8

-5.7

-7.6

-5.3 -5.5 -5.3

-3.2

-4.4

-8.0

-6.0

-4.0

-2.0

0.0

2.0 2014 2015 2016 2017

2018^;djld,sl&

2018ck-cQQ,s

^;djld,sl&

2019ck-cQQ,s

^;djld,sl&

uQ,h( uqo,a wud;HdxYh

1'6 rEm igyk

rdcH wdodhu iy úhou

o'foa'k

s'fhys m

%;sY;hl

a f,i

wd∞hu yd m%odk úhou yd Y=oaO Kh °ï

uQ,h( uqo,a wud;HdxYh

11.6 13.3 14.1 13.7 13.4

7.5 6.7

17.3

20.9 19.5 19.2 18.6

10.7 11.1

0

5

10

15

20

25

2014 2015 2016 2017 2018^;djld,sl&

2018ck-cQQ,s

^;djld,sl&

2019ck-cQQ,s

^;djld,sl&

Page 9: iuia; ksÍCIK...iuia; ksÍCIK 1 2 019 jifr® m

iuia; ks¯laIK

11

9

Lksc f;,a ksIamdok wdkhk u; jk ksIamdok

n≥ u.ska ,o wd∞hu iy foaYSh NdKav yd fiajd

u; jk tl;= l< w.h u; n≥ wd∞hu my<

hEu" wd∞hï tla/ia ls¯fï W!k ldr®hidOkh

i|yd m%Odk jYfhka fya;= úh' flfia jqjo"

fuu ld,m˙Éf√ofha ° wd∞hï n≥" cd;sh

f.dvke.Sfï n≥" wdkhk n≥ iy jrdh yd .=jka

f;dgqm< ixjr®Ok n≥ u.ska ,o wd∞hu kdñl

jYfhka by< .sfhah' i,ld n,k ld,m˙Éf√oh

;=< ° YS% ,xld uy nexl=fõ ,dN mejreï fkdue;s

ùu iy rch i;= jd◊c jHjidhhkaf.a ,dN

yd ,dNdxY mejreï wvqùu n≥ fkdjk wd∞hu

wvq ùug fya;= úh' m%Odk jYfhka mqkrdjr®;k

úhou by< hEu fya;=fjka 2019 jifr®

m<uq udi y; ;=< ° uqΩ úhou yd Y=oaO Kh

°ï" weia;fïka;=.; o'foa'ks'fhys m%;sY;hla

f,i 2018 jifr® wkqrEm ld,m˙Éf√oh

;=< jdr®;d l< ishhg 10'7 yd iei£fï °

ishhg 11'1 olajd jeä úh' fmd,S f.ùï iy

iykdOdr yd mejreïj, by< hEu ms<sìUq

flfrñka mqkrdjr®;k úhou weia;fïka;=.;

o'foa'ks'fhys m%;sY;hla f,i 2018 jifr® wkqrEm

ld,m˙Éf√ofha jdr®;d jQ ishhg 8'4 isg ishhg 8'7

olajd jeä úh' i,ld n,k ld,m˙Éf√oh ;=< °

m%d.aOk úhou yd Y=oaO Kh °ï" weia;fïka;=.;

o'foa'ks'fhys m%;sY;hla f,i ishhg 2'4 olajd

iqΩ jYfhka jeä úh' fuys m%;sM,hla f,i"

2019 jifr® m<uq udi y; ;=< ° whjeh ys`.h"

weia;fïka;=.; o'foa'ks'fhys m%;sY;hla f,i

2018 jifr® wkqrEm ld,m˙Éf√ofha jdr®;d jQ

ishhg 3'2 isg ishhg 4'4 olajd jeä jQ w;r" rcfha

wLKav ksr®-b;=reï ms<sìUq flfrñka jr®;k

.sKqfï ys`.h" weia;fïka;=.; o'foa'ks'fhys

m%;sY;hla f,i ishhg 1'0 isg ishhg 2'0 olajd

jeä úh' i,ld n,k ld,m˙Éf√oh ;=< ° m%d:ñl

fYaIh" weia;fïka;=.; o'foa'ks'fhys m%;sY;hla

f,i 2018 jifr® wkqrEm ld,m˙Éf√ofha mej;s

ishhg 0'3 ^remsh,a ì,shk 47'1& l w;s˙la;hl

isg ishhg 0'8 ^remsh,a ì,shk 122'5& l ys`.hla

olajd ms˙ySug ,la úh'

y 2019 jifr® m<uq udi y; ;=< ° remsh,a ì,shk

684'1 la jQ iuia; whjeh ys`.h m%Odk jYfhka

foaYSh uQ,dY% u.ska uQ,Hkh lrk ,°' fuu

ld,m˙Éf√oh ;=< ° Y=oaO foaYSh uQ,Hkh"

2018 jifr® wkqrEm ld,m˙Éf√ofha jdr®;d jQ

remsh,a ì,shk 187'6 g idfmalaIj remsh,a ì,shk

571'4 la úh' i,ld n,k ld,m˙Éf√oh ;=< °

Y=oaO úfoaYSh uQ,Hkh" 2018 jifr® wkqrEm

ld,m˙Éf√ofha mej;s remsh,a ì,shk 274'1 isg

remsh,a ì,shk 112'7 olajd wvq úh' 2019 cQ,s ui

w. jk úg uOHu rcfha uqΩ Kh m%udKh" 2018

jifr® wjidkhg mej;s remsh,a ì,shk 11"977'5

isg remsh,a ì,shk 12"645'9 olajd remsh,a ì,shk

668'4 lska jeä úh' foaYSh Kh remsh,a ì,shk

6"453'1 olajd remsh,a ì,shk 435'1 lska jeä jQ

w;r" úfoaYSh Kh remsh,a ì,shk 6"192'8 olajd

remsh,a ì,shk 233'2 lska jeä úh' whjeh ys`.h

mqΩ,a ùu fya;=fjka Y=oaO uQ,Hkfhys is≥ jQ jeä

ùu" Kh f;d.h fuf,i ie,lsh hq;= f,i jeä

ùug fya;= úh'

uqo,a wxYh

y mdial= b˙∞ m%ydrfhka ;j≥rg;a n,mEug ,la

jQ wvq wdr®:ßl jr®Okh" YS>%fhka my< hk

fm!oa.,sl wxYhg imhk ,o Kh iy wvq

WoaOuk wfmalaId uOHfha" jvd;a ,sys,a jk

f.da,Sh uqo,a m%;sm;a;s ia:djrhg iu.dój

YS% ,xld uy nexl=j 2019 jifr® ° jvd;a ,sys,a

uqo,a m%;sm;a;s ia:djrhlg fhduq úh' m%Odk

jYfhka úfoaY wxYfhka we;s jk mSvk uOHfha"

uOHia: uqo,a m%;sm;a;s ia:djrhla mj;ajdf.k

hk w;ru" 2018 iema;eïnr® ui ueo Nd.fha

isg foaYSh uqo,a fj<|fmd< ;=< mej;s by< yd

wLKav øjYS,;d ys`.hg úi∫ula f,i YS% ,xld

uy nexl=j 2018 fkdjeïnr® udifha ° iy 2019

udr®;= udifha ° jd◊c nexl=j, remsh,a ;ekam;=

j.lSï i|yd w∞< jHjia:dms; ixÑ; wkqmd;h

m%;sY;dxl 2'50 lska wvq lf<ah' fuu ls%hdudr®.

u.ska foaYSh uqo,a fj<|fmd< øjYS,;dj jr®Okh

jQ w;r" 2019 wfma%,a udifha ueo Nd.fha isg

fj<|fmd< øjYS,;dj w;s˙la; uÜgulg yere◊'

ta wkqj" ys`. øjYS,;dj fya;=fjka m%;sm;a;s fmd,S

wkqmd;sl fld˙fvdafõ by< iSudfjys mej;s

wka;r® nexl= talaIK uqo,a wkqmd;slh" 2019 udr®;=

udifha isg m%;sm;a;s fmd,S wkqmd;sl fld˙fvdafõ

uOH olajd l%ufhka my< hEu wdrïN úh'

ukao.dó wdr®:sl jr®Okh" wvq WoaOuk mSvk

Page 10: iuia; ksÍCIK...iuia; ksÍCIK 1 2 019 jifr® m

Y%S ,xld uy nexl=j uE;ld,Sk wdr®:ßl m%jK;d( 2019 iqúfYaI is≥ùï iy 2020 wfmalaIdjka

1

10

ixLHd igyk 1'1

uE;ld,Sk uqo,a m%;sm;a;s l%shdud¾.

†kh l%shdudr®.h

2014 ckjd˙ 02 m%;sm;a;s fmd,S wkqmd;sl fld˙fvdaj ks;H fmd,S wkqmd;sl fld˙fvdaj f,i kï lrk ,o w;r" uy nexl=fõ m%;sñ,° .ekqï wkqmd;slh iy m%;súl=Kqï wkqmd;slh" ms<sfj<ska ks;H ;ekam;= myiqlï wkqmd;slh iy ks;H Kh myiqlï wkqmd;slh f,i kï lrk ,°'

ks;H Kh myiqlï wkqmd;slh mokï wxl 50 lska 8'00] olajd wvqlrk ,°'

2014 fmnrjd˙ ui 01 jeks †k isg ls%hd;aul jk m˙† ks;H ;ekam;= myiqlu iq/l=ï rys;j is≥ lrk ,°'

2014 iema;eïnr® 23 újg fj<|fmd< lghq;= i|yd iyNd.Sjkakka i|yd jk 6'50] la jQ ks;H ;ekam;= myiqlu †kor®Ys; uilg Wm˙u wjia:d ;=kla olajd iSud lrk ,°' wjia:d ;=k blaujd ks;H ;ekam;= myiqlu Ndú;d lrk újg fj<|fmd< lghq;= i|yd iyNd.Sjkakka yg jdr®Islj 5'00] la jQ úfYaI fmd,S wkqmd;slhla mkjk ,°'

2015 udr®;= 02 5'00] úfYaI ks;H ;ekam;= myiqlï wkqmd;slh bj;a lrk ,°'

2015 wfm%a,a 15 ks;H ;ekam;= myiqlï wkqmd;slh yd ks;H Kh myiqlï wkqmd;slh mokï wxl 50 lska" ms<sfj<ska 6'00] iy 7'50] olajd wvq lrk ,°'

2015 iema;eïnr® 03 fj<|fmd< b,aÆï yd iemhqï ;;a;aj wkqj úksuh wkqmd;sl ;SrKh ùug bv y˙k ,°'

2015 foieïnr® 30 2016 ckjd˙ ui 16 jeks †k isg werfUk ixÑ; ld,m˙Éf√ofha isg ls%hd;aul jk m˙† jHjia:dms; ixÑ; wjYH;dj m%;sY;dxl 1'50 lska 7'50] olajd by< kxjk ,°'

2016 fmnrjd˙ 19 ks;H ;ekam;= myiqlï wkqmd;slh iy ks;H Kh myiqlï wkqmd;slh mokï wxl 50 lska" ms<sfj<ska 6'50] iy 8'00] olajd by< kxjk ,°'

2016 cQ,s 28 ks;H ;ekam;= myiqlï wkqmd;slh iy ks;H Kh myiqlï wkqmd;slh mokï wxl 50 lska" ms<sfj<ska 7'00] iy 8'50] olajd by< kxjk ,°'

2017 udr®;= 24 ks;H ;ekam;= myiqlï wkqmd;slh iy ks;H Kh myiqlï wkqmd;slh mokï wxl 25 lska" ms<sfj<ska 7'25] iy 8'75] olajd by< kxjk ,°'

2018 wfm%a,a 04 ks;H Kh myiqlï wkqmd;slh mokï wxl 25 lska 8'50] olajd wvq lrk ,°' tA wkqj" ks;H fmd,S wkqmd;sl fld˙fvdafõ mrdih mokï wxl 150 isg mokï wxl 125 olajd wvq lrk ,°'

2018 fkdjeïnr® 14 2018 fkdjeïnr® ui 16 jeks †k isg werfUk ixÑ; ld,m˙Éf√ofha isg ls%%hd;aul jk m˙† jHjia:dms; ixÑ; wjYH;dj m%%;sY;dxl 1'50 lska 6'00] olajd wvq lrk ,°' ks;H ;ekam;= myiqlï wkqmd;slh mokï wxl 75 lska" 8'00] olajd iy ks;H Kh myiqlï wkqmd;slh mokï wxl 50 lska" 9'00] olajd by< kxjk ,°' ta wkqj" ks;H fmd,S wkqmd;sl fld˙fvdafõ mrdih mokï wxl 125 isg mokï wxl 100 olajd wvq lrk ,°'

2019 fmnrjd˙ 22 2019 udr®;= 01 jeks †k isg werfUk ixÑ; ld,m˙Éf√ofha isg n,meje;afjk m˙† jHjia:dms; ixÑ; wjYH;dj m%%;sY;dxl 1'00 lska 5'00] olajd wvq lrk ,°'

2019 uehs 31 ks;H ;ekam;= myiqlï wkqmd;slh iy ks;H Kh myiqlï wkqmd;slh mokï wxl 50 lska" ms<sfj<ska 7'50] iy 8'50] olajd wvq lrk ,°'

2019 wf.daia;= 23 ks;H ;ekam;= myiqlï wkqmd;slh iy ks;H Kh myiqlï wkqmd;slh mokï wxl 50 lska" ms<sfj<ska 7'00] iy 8'00] olajd wvq lrk ,°'

igyk( YS% ,xld uy nexl=j úiska 2019 wfm%%a,a 26 jeks †k isg ls%%hd;aul jk m˙† n,m;%%,dNS nexl= yd nexl= fkdjk uQQ,H wdh;kj, ;ekam;= WmlrK u; Wm˙u fmd,S wkqmd;sl iSud mkjk ,°' 2019 iema;eïnr® ui 24 jk †k isg n,meje;afjk m˙† YS%% ,xld uy nexl=j úiska n,m;%%,dNS nexl=j, Kh fmd,S wkqmd;sl u; Wm˙u iSud mekjQQ w;r" ;ekam;= fmd,S wkqmd;sl u; mkjd ;snQQ Wm˙u iSud bj;a lrk ,°'

uQ,h( YS%% ,xld uy nexl=j

iy by< fj<|fmd< fmd,S wkqmd;sl uOHfha

fm!oa.,sl wxYhg imhk ,o Kfhys wLKav

my< hEu ie,ls,a,g .ksñka" 2019 uehs udifha

°" m%;sm;a;s fmd,S wkqmd;sl" tkï ks;H ;ekam;=

myiqlï wkqmd;slh (SDFR) iy ks;H Kh

myiqlï wkqmd;slh (SLFR)" ms<sfj<ska ishhg

7'50 iy ishhg 8'50 olajd mokï wxl 50 lska

my< ouñka YS% ,xld uy nexl=j ,sys,a uqo,a

m%;sm;a;s ia:djrhlg wj;Sr®K úh' óg wu;rj"

wdr®:ßlh ;=< mej;s by< uQr®; ;ekam;= wkqmd;sl

iy Kh fmd,S wkqmd;sl fukau" uQ,H moaO;sh

yryd uqo,a m%;sm;a;sh iïfm%aIKh ùu läkï

ls¯fï wjYH;dj ie,ls,a,g .ksñka" ;djld,sl

ls%hdudr®.hla f,i 2019 wfma%,a 26 jeks †k isg

ls%hd;aul jk m˙†" uQ,H wdh;kj, ;ekam;=

fmd,S wkqmd;sl u; Wm˙u iSud mkjk ,°' fuu

ls%hdudr®.j, m%;sM,hla f,i fukau ,sys,a jQ

uqo,a ;;a;ajh iu. fj<|fmd< fmd,S wkqmd;sl"

úfYaIfhkau" fj<|fmd< ;ekam;= wkqmd;sl iy

rcfha iq/l=ïm;a u; M,∞ wkqmd;sl l%ufhka

my<g keUqreùu wdrïN úh' ys;lr WoaOuk

fmr±lau uOHfha" Kh wkqmd;slj, ie,lsh

hq;= my< hEula we;s lrùfï wruqK we;sj" YS%

,xld uy nexl=j 2019 wf.daia;= udifha ° ks;H

;ekam;= myiqlï wkqmd;slh iy ks;H Kh

myiqlï wkqmd;slh" ms<sfj<ska ishhg 7'00 iy

ishhg 8'00 olajd mokï wxl 50 lska ;j≥rg;a

wvq lf<ah' wLKavj mej;s ,sys,a uqo,a m%;sm;a;s

ia:djrh fukau ;ekam;= wkqmd;sl u; iSud

mekùu;a iu. wruqo,a ms˙jeh my< .sh o"

;ekam;= fmd,S wkqmd;slj, olakg ,enqKq my<

hEug iudkqmd;sl my< hEula fj<|fmd<

Kh fmd,S wkqmd;slj, olakg fkd,enq◊'

uqo,a m%;sm;a;s ls%hdudr®.j, n,mEï Kh fmd,S

wkqmd;slu; iïfma%IKh ùfï ° mj;sk wLKav

wksis m%udoh ie,ls,a,g .ksñka" uE;l ° .kq

,enQ m%;sm;a;s ;SrKj, n,mEu fj<|fmd< Kh

wkqmd;sl fj; iïfma%IKh ùfï ldr®hlaIu;dj

by< kexùu i|yd uy nexl=j úiska ;djld,sl

ls%hdudr®.hla f,i 2019 iema;eïnr® ui 24

jeks †k Kh wkqmd;sl u; Wm˙u iSud mekjQ

w;r" n,m;%,dNS nexl= i|yd mekjQ Wm˙u

;ekam;= wkqmd;sl iSud bj;a lrk ,°' YS% ,xld

uy nexl=fõ fuu uqo,a m%;sm;a;s iy kshduk

Page 11: iuia; ksÍCIK...iuia; ksÍCIK 1 2 019 jifr® m

iuia; ks¯laIK

11

11

ls%hdudr®.j,g m%;spd¯j" Kh fmd,S wkqmd;slj,

m%udKj;a my< hEula wfmalaId lrk w;r" ta

;=<ska Kh i|yd b,aÆu l%udkql+,j by< kexùu

yryd wdr®:sl ls%hdldrlï i|yd ∞hl jkq we;'

y ukao.dó wdr®:ßl l%shdldrlï uOHfha fm!oa.,sl

wxYh fj; imhk ,o Kh jr®Okh wLKavj my<

hEu fya;=fjka 2019 jifr® m<uq udi wg ;=< °

mq`M,a uqo,a iemhqfï ^M2b& jr®Okh ukao.dó

úh' ta wkqj" 2018 jir wjidkfha mej;s ishhg

13'0 l jdr®Isl ,laIHuh jr®Okh yd iei£fï °

2019 wf.daia;= udih wjidkh jk úg mq`M,a uqo,a

iemhqfï jdr®Isl ,laIHuh jr®Okh ishhg 7'7

olajd wvq jQ w;r" mq`M,a uqo,a iemhqfï idudkH

jr®Okh 2018 jifr® jQ ishhg 14'7 yd iei£fï °

2019 m<uq udi wg ;=< ° ishhg 9'5 la úh'

2019 jifr® m<uq udi wg ;=<° mq`M,a uqo,a

jr®Okh i|yd nexl= wxYh i;= Y=oaO foaYSh

j;alï m%idrKh fya;= jQ w;r" nexl= wxYh i;=

Y=oaO úfoaYSh j;alï tu ld,h ;=< ° jdr®Isl

,laIHuh moku u; RK jr®Okhla jdr®;d

lf<ah' Y=oaO foaYSh j;alï ie,lSfï °" by<

fj<|fmd< Kh wkqmd;sl" ukao.dó wdr®:ßl

l%shdldrlï iy 2018 jifr® mej;s idr®j wdr®:ßl

wiu;=,s;;d md,kh ls¯u i|yd uy nexl=j iy

rch úiska .kakd ,o uqo,a" rdcH uQ,H yd kshduk

l%shdudr®. hkd†h m%Odk jYfhka fya;=fldg

f.k 2019 jifr® m<uq udi wg ;=< ° fm!oa.,sl

wxYh fj; imhk ,o Kh m%idrKh wLKavj

ukao.dó úh' ta wkqj" 2018 jir wjidkfha

jdr®;d lrk ,o ishhg 15'9 l jr®Okh yd

iei£fï ° fm!oa.,sl wxYh fj; imhk ,o

Kh m%udKfhys jdr®Isl ,laIHuh jr®Okh

2019 wf.daia;= udih wjidkh jk úg ishhg 7'2

olajd ukao.dó úh' fm!oa.,sl wxYh fj; imhk

,o Kh 2018 jifr® m<uq udi wg ;=< ° jdr®;d jQ

remsh,a ì,shk 449'1 l ie,lsh hq;= by< hEu yd

iei£fï° 2019 jifr® m<uq udi wg ;=< ° remsh,a

ì,shk 64'7 lska muKla by< .sfhah' fï w;r"

rcfha iq/l=ïm;aj, wdfhdackh by< hEu yryd

n,m;%,dNS jd◊c nexl= úiska rchg imhk

,o Y=oaO Kh by< hEfï m%;sM,hla f,i nexl=

wxYh fj;ska rch ,nd .;a Y=oaO Kh m%udKh

2019 jifr® m<uq udi wg ;=< ° wLKavj by<

.sfhah' ta wkqj" nexl= wxYh úiska rchg imhk

,o Y=oaO Kh m%udKh 2018 jifr® m<uq udi wg

;=< ° jdr®;d l< remsh,a ì,shk 103'4 l by<

hEug idfmalaIj 2019 jifr® m<uq udi wg ;=< °

remsh,a ì,shk 235'7 lska jeä úh' n,m;%,dNS

jd◊c nexl= úiska rchg imhk ,o Y=oaO Kh

m%udKh 2018 jifr® m<uq udi wg ;=< ° jdr®;d

l< remsh,a ì,shk 82'7 l by< hEug idfmalaIj

2019 jifr® m<uq udi wg ;=< ° remsh,a ì,shk

357'5 lska by< .sfhah' fm!oa.,sl wxYfha Kh

i|yd mj;sk wvq b,aÆu uOHfha" jHjia:dms;

ixÑ; wkqmd;h 2018 fkdjeïnr® iy 2019 udr®;=

udij, wjia:d foll ° m%;sY;dxl 2'50 lska wvq

ls¯u u.ska n,m;%,dNS jd◊c nexl= i|yd w;sfr®l

øjYS,;djla imhk ,°' fuh n,m;%,dNS jd◊c

nexl= úiska rcfha iq/l=ïm;aj, wdfhdackh

1'8 rEm igyk

f;dard.;a fj<|fmd< fmd,S wkqmd;slj, yeisÍu

ishhg

ks;H Kh myiqlï wkqmd;slh

n˙; idudkH ia:djr ;ekam;= wkqmd;slh

udisl n˙; idudkH m%uqL Kh wkqmd;slh

n˙; idudkH Kh wkqmd;slh

ks;H ;ekam;= myiqlï wkqmd;slh

n˙; idudkH ;ekam;= wkqmd;slh

†k 364 NdKavd.dr ì,am;a M,∞ wkqmd;slh

1'9 rEm igyk

jd‚c nexl= úiska fm!oa.,sl wxYh fj; imhk ,o Kh

ishhg

rem

sh,a ì

,shk

Kh m%udKfhys udisl fjkiaùu

Kh m%udKfhys jdr®Isl ,laIHuh jr®Okh ^ol=Kq wlaIh&

4

6

8

10

12

14

16

ck

-15

ueh

s-15

iem

a-15

ck

-16

ueh

s-16

iem

a-16

ck

-17

ueh

s-17

iem

a-17

ck

-18

ueh

s-18

iem

a-18

ck

-19

ueh

s-19

iem

a-19

25.0 21.6

14.7 15.9

7.2

-10

0

10

20

30

40

-50

0

50

100

150

200

ck

-15

cqk

s-15

fk

dje-

15

wfm%%a-1

6

iem

a-16

fmn

-17

cQQ,s-1

7

foi

e-17

ueh

s-18

Tl

a-18

udr

®-18

wf.da-

18

uQ,h( YS%% ,xld uy nexl=j

uQ,h( YS%% ,xld uy nexl=j

Page 12: iuia; ksÍCIK...iuia; ksÍCIK 1 2 019 jifr® m

Y%S ,xld uy nexl=j uE;ld,Sk wdr®:ßl m%jK;d( 2019 iqúfYaI is≥ùï iy 2020 wfmalaIdjka

1

12

ls¯u ie,lsh hq;= f,i by< hEu i|yd fya;= úh'

Y%S ,xld uy nexl=j i;= NdKavd.dr ì,am;a f;d.h

^m%;sñ,° .ekSï yd m%;súl=Kqïys Y=oaO w.h& my<

hEu fya;=fjka Y%S ,xld uy nexl=j úiska rchg

imhk ,o Y=oaO Kh m%udKh 2018 jifr® m<uq

udi wg ;=<° jdr®;d jQ remsh,a ì,shk 20'7 l

by< hEug idfmalaIj 2019 jifr® m<uq udi wg

;=< ° remsh,a ì,shk 121'9 lska ie,lsh hqq;= f,i

my< .sfhah' rch i;= m%Odk jd◊c jHjidhhka

lsysmhla nexl= wxYh fj; ish Kh wdmiq f.ùu

fya;=fjka 2019 jifr® m<uq udi wg ;=< ° rdcH

ixia:dj,g imhk ,o Kh m%udKh wvq úh' ta

wkqj" 2018 jifr® m<uqq udi wg ;=< jdr®;d jQ

remsh,a ì,shk 102'5 l by< hEu iy 2018 jir

;=< jdr®;d jQ remsh,a ì,shk 218'4 l by< hEu

yd iei£fï° nexl= wxYh úiska rch i;= jd◊c

jHjidhhka fj; imhk ,o Kh m%udKh 2019

jifr® m<uq udi wg ;=<° remsh,a ì,shk 8'5 lska

my< .sfhah'

y Y%S ,xld uy nexl=j" jeä†hqKq l< uqo,a m%;sm;a;s

rduqjla hgf;a uqo,a m%;sm;a;sh l%shd;aul lrñka

WoaOukh wfmalaIs; uÜgfï idr®:l f,i

mj;ajdf.k hEug iu;a ù we;s w;r" WoaOukh

ue†ld,Skj ue† ;ks w.hl uÜgfï ia:djrj

mj;ajd .ekSu yd ta u.ska ;sridr wdr®:ßl jr®Ok

udj;la idlaId;a lr .ekSu i|yd Y%S ,xld uy

nexl=fõ m%h;akh Yla;su;a ls¯u yd myiqlï

ie,iSu wfmalaIs; kuHYS,S WoaOuk b,lallrK

rduqj fj; fhduq ùu u.ska wfmalaId flfr®'

kuHYS,S WoaOuk b,lallrK rduqj fj;

myiqfjka fhduq ùu i|yd m%Odk m%;sixialrK

wdh;k.; ls¯fï l%%shdj,sfha ° Y%S ,xld uy nexl=j

ie,lsh hq;= m%.;shla w;a lr f.k we;' Y%S ,xld

uy nexl=fõ md,k lghq;= jr®Okh ls¯u· uy

nexl=fõ iajdëk;ajh Yla;su;a ls¯u iy ;sridr

ñ, ia:dhS;djla ;yjqre ls¯u i|yd uqo,a m%;sm;a;s

rduqjla f,i kuHYS,S WoaOuk b,lallrKh

fj; fhduqùug myiqlï ie,iSu· uQ,H wxYh

kshdukh Yla;su;a ls¯u wruqKq lr .ksñka uy

nexl=lrK kS;s mk;g wjYH ixfYdaOk is≥ ls¯u

i|yd fï jk úg;a flgqïm;a ilia lr we;' óg

wu;rj" Y%S ,xld uy nexl=j m%;sm;a;s l%shdudr®.

.ekSu iy m%;sm;a;s ilia ls¯u b†˙ ±laulska

hq;=j iy o;a; u; mokïj is≥ lrk w;ru" uqo,a

m%;sm;a;s ikaksfõokh ukd úksúoNdjhlska hq;=j

is≥ lrhs' tfiau úksuh wkqmd;slh fj<|fmd<

u; mokïj ;SrKh ùug bv y˙k ,°'

uQ,H wxYh

y uQ,H wxYfha uOHia: jr®Okhla olakg ,enq◊'

≥r®j, wdr®:sl ls%hdldrlï" mdial= bre †k

is≥ jQ m%ydr ksid we;s jQ n,mEu" foaYmd,k

wúksYaaÑ;;d fukau miq.sh jifr® mej;s idr®j

wdr®:sl wiu;=,s;;d i|yd ms<shï fh°ug rch

iy uy nexl=j úiska .kq ,enQ m%;sm;a;s ls%hdudr®."

uQ,H wdh;k i|yd wNsfhda.d;aul jHdmdr

m˙irhla ksr®udKh lrkq ,eîh' nexl= wxYfha

j;alï moku 2018 jifr® w∞< ld,m˙Éf√ohg

idfmalaIj uOHia: jr®Okhla fmkakqï lrk

,°' m%Odk jYfhkau wdfhdack by< hEu j;alï

mokfï jeäùu i|yd ∞hl jQ w;r fuu ld,h

;=< ° Kh i|yd jQ wvq b,aÆu fya;=fldg f.k

Kh iy w;a;sldrï m%udKh my< .sfhah' ixpdrl"

uQ,H fiajd iy b†ls¯ï wxYj,g ,nd ≥ka Kh

m%udKh my< .sh w;r wfkl=;a m%Odk wxY fj;

,nd ≥ka Kh m%udKh by< .sfhah' ;ekam;="

wLKavju nexl= wxYfha m%Odk wruqo,a m%Njh jQ

kuq;a uQ,H wdh;kj, wruqo,a ms˙jeh wvq ls¯u

b,lal lr.ksñka ;ekam;= fmd,S wkqmd;sl u;

Wm˙u iSud mekùu;a iu. j;alï jr®Okh ùug

idfmalaIj ;ekam;= jr®Okfha wvqùula olakg

,enq◊' wl%Sh Kh by< hEu ksid jk wNsfhda.

yuqfõ jqjo nexl= wxYh ndi,a III hgf;a jk by<

m%d.aOk wjYH;djkag wkql+, fjñka wfkl=;a

úplaIK wkqmd; o i;=gq∞hl uÜgul

mj;ajdf.k .sfhah' fudagr® jdyk wdkhkh

iSudls¯ug .kq ,enQ m%;sm;a;s ls%hdudr®."

ukao.dó wdr®:sl jr®Okh" wNsfhda.d;aul jHdmdr

m˙irh iy 2018 wf.daia;= udifha ° uqo,a

wud;HdxYh úiska ls%hd;aul lrk ,o Kh iyk

jevigyfka miq n,mEu uOHfha n,m;%,dNS

uQ,H iud.ï iy úfYaIs; l,an≥ uQ,HlrK

iud.ï wxYfha ldr®hidOkh ukao.dó úh'

ukao.dó Kh jr®Okh" ,dN∞hS;ajh wvqùu iy

wlS%h Kh by< hEu u.ska fuu wxYfha ≥r®j,

ldr®hidOkh ms<sìUq úh' ;ekam;alrejka wdrlaId

ls¯fï iy uQ,H wxYfha †.=ld,Sk ia:dhS;dj

Page 13: iuia; ksÍCIK...iuia; ksÍCIK 1 2 019 jifr® m

iuia; ks¯laIK

11

13

iy;sl ls¯fï mrudr®:fhka hq;=j YS% ,xld uy

nexl=j úiska ≥r®j, uQ,H ;;a;ajhka iys; iud.ï

h<s Yla;su;a ls¯u i|yd iy we;eï ≥r®j,

iud.ïj, jHdmdr lghq;= iSudls¯u i|yd

wLKavj lghq;= lrk ,°' 2019 jifr® m<uq Nd.h

;=< ° rlaIK wdh;k" m%d:ñl wf,úlrejka"

tall Ndr iy fldgia ;e/õldr iud.ï we;=<;a

wfkl=;a uQ,H wdh;k ñY% ldr®hidOkhla

fmkakqï lrk ,°'

y jifr® m<uq udi kjh ;=<° foaYSh uqo,a fj<|fmdf<ys iuia; remsh,a øjYS,;d ;;a;ajh úp,kh jk uÜgul mej;s w;r fj<|fmdf<a m%udKj;a ;rï øjYS,;djla mj;ajdf.k hEu i|yd uy nexl=j úiska újg fj<|fmd< lghq;= is≥ lrk ,°' øjYS,;d ys`. uÜgula jdr®;d lrñka jir wdrïN jQ w;r kej; ys`.;djhg m;aùug fmr" wfm%a,a udih wjidkfha isg wf.daia;= udifha uq,a ld,h olajd øjYS,;d w;s˙la;hla mej;s◊' 2019 m<uq udi kjh ;=< ° foaYSh úfoaY úksuh wka;r® nexl= fj<|fmdf<a .kqfokq m%udKh by< .sh w;r uy nexl=j foaYSh úfoaY úksuh fj<|fmdf<a Y=oaO .ekqïlrefjl= úh' jifr® fï olajd ld,h ;=< rdcH iq/l=ïm;a u; jQ M,∞jkays ie,lsh hq;= my< hEula olakg ,enq◊' ,sys,a uqo,a m%;sm;a;s ia:djrh iy cd;Hka;r iaffj¯;aj ne∫ïlr ,eîï yryd jQ úfoaY uQ,H m%jdy mej;Su fya;=fjka rcfha iq/l=ïm;a i|yd jQ m%d:ñl fj<|fmd< M,∞ wkqmd;sl my< .sfhah' M,∞ jl%fha fláld,Sk wka;h ie,lsh hq;= f,i my<g ú;eka ùu;a iu`. rdcH iq/l=ïm;a i|yd jQ oaú;shSl fj<|fmd< M,∞ wkqmd;sl o my< .sfhah' fï w;r" jifr® fï olajd ld,h ;=< ° úfoaYSh wdfhdaclhkaf.a wdlr®IKh wvqùu fya;=fjka fldgia fj<|fmd< l%shdld˙;ajh ukao.dój mej;s◊' fï w;r" cd;sl f.ùï moaO;sh wLKavj rfgys wdr®:ßl lghq;= i|yd myiqlï ie,iQ w;r" úfYaIfhkau" ä‚g,a f.ùïj,g w∞<j" cd;sl f.ùï há;, myiqlï †hqKq ls¯u i|yd l%shdudr®. .Kkdjla y∫kajd fok ,°'

cd;Hka;r wd¾Ól jd;djrKh

y f.da,Sh wdr®:ßl jr®Okh †.=ld,Skj ukao.dó ùu

yuqfõ 2019 iy 2020 jirj, jr®Ok mqfrdal:k

my; fy,Su;a iu`. f.da,Sh wdr®:ßlfhys mj;sk

wia:djr;ajh ms<sn|j cd'uQ' wruqo, úiska 2019

Tlaf;danr® udifha ° m%ldYs; f,dal wdr®:ßl

b†˙ ±lau ^World Economic Outlook - WEO&

u.ska wk;=re w`.jk ,°' 2019 jir i|yd

f.da,Sh jr®Ok mqfrdal:kh fmr jdr®;d jQ ^2019

cQ,s& ishhg 3'2 isg 3'0 olajd ;j≥rg;a my;

fy,kq ,enQ w;r th f.da,Sh uQ,H wr®nqofhka

miqj jdr®;d jk wvqu jr®Ok fõ.h fõ' 2020

° f.da,Sh jr®Okh uOHia: uÜgulska by< hkq

we;ehs wfmalaId l<o" th ishhg 3'4 olajd wfm%a,a

udifha ° m%ldYs; f,dal wdr®:ßl b†˙ ±lafuys

i|yka jQ mqfrdal:khg jvd ishhg 0'2 lska my<

ouk ,°' f.da,Sh wdr®:ßlfhys ≥r®j, l%shdld˙;ajh

flfrys by< hk fj<| wr®nqo" N+-foaYmd,ksl

wúksYaÑ;;d" ke.S tk fj<|fmd< wdr®:ßl

lsysmhl mj;sk idr®j wdr®:ßl mSvk iy jhia.;

ck úldYkh yd M,∞hs;d jr®Okh wvqùu hkd°

†hqKq wdr®:ßlhkays mj;akd jHQyd;aul .egÆ u.ska

we;s lrk ndOd n,md we;' fuu wNsfhda.ld¯

jd;djrKh hgf;a" WoaOuk mSvk fkdue;s ùu

fya;=fldg f.k f.da,Sh wdr®:ßl jr®Okh ukao.dój

mj;sk w;r th †hqKq wdr®:ßlhkays uy nexl=j,g

,sys,a uqo,a m%;sm;a;s wkq.ukh ls¯u u.ska wdr®:ßl

jr®Okh i|yd wjYH myiqlï ie,iSu flfrys

n,md we;' tjeks uqo,a m%;sm;a;s iydhka" f.da,Sh

wdr®:ßl jr®Okhg Wmld¯ jkq we;ehs o" tmuKla

fkdj" wefu˙ld tlai;a ckmoh yd Ökh w;r

mj;sk fj<| wr®nqoj, n,mEï iukh lrkq

we;ehs o wfmalaId flfr®'

y úfoaY wxYfha b,aÆu ukao.dó ùu" úfoaY

fj<πfï mj;akd wr®nqo fya;=fjka we;s jQ

nrm;, m%;súmdl" fj<|fmd< wúksYaÑ;;d ksid

wdfhdaclhskaf.a úYajdih yd wdfhdack my< hEu

iy foaY.=Kh wdY%s; kshduk fya;=fjka ksIamdok

wxYhka lemS fmfkk f,i ukao.dó ùu

fya;=fjka †hqKq wdr®:ßlhkays jr®Ok m%jK;djhg

RKd;aul n,mEula we;s jkq we;ehs wfmalaId

flfrk w;r fï wkqj †hqKq wdr®:ßlhka 2019 iy

2020 jirj, ° ishhg 1'7 lska jr®Okh jkq we;ehs

wfmalaId flfr®' 2019 jir i|yd tlai;a ckmo

wdr®:ßlfhys jr®Ok mqfrdal:kh ishhg 2'4 la f,i

by< kexjQ w;r ^2019 jifr® wfm%a,a udifha °

ksl=;a lrk ,o f,dal wdr®:ßl b†˙ ±laug wkqj

Page 14: iuia; ksÍCIK...iuia; ksÍCIK 1 2 019 jifr® m

Y%S ,xld uy nexl=j uE;ld,Sk wdr®:ßl m%jK;d( 2019 iqúfYaI is≥ùï iy 2020 wfmalaIdjka

1

14

ishhg 2'3 isg& 2020 jir i|yd jr®Okh ishhg

2'1 olajd my< hkq we;ehs o ^2019 jifr® wfm%a,a

udifha ° ksl=;a lrk ,o f,dal wdr®:ßl b†˙

±laug wkqj ishhg 1'9 isg& mqfrdal:kh lr

we;' wdr®:ßl jr®Okh by< w.hlg ixfYdaOkh

ls¯u i|yd uE;l° iïu; lr .kakd ,o jir

folla i|yd jQ whjeh fhdackdj,sh iy fµvr,a

ixÑ; nexl=j úiska ,sys,a uqo,a m%;sm;a;shla

wkq.ukh ls¯fuka ,enqKq m%;s,dN fya;= úh'

úfoaY b,aÆfuys jr®Okh my< hEu iy ldr®ñl

ksIamdok ukao.dó ùu fya;=fjka jk wys;lr

n,mEï yuqfõ hqfrda l,dmfha wdr®:ßl jr®Okh

2019 iy 2020 jirj,° ms<sfj<ska ishhg 1'2 la

iy ishhg 1'4 la f,i mqfrdal:kh lr we;'

úfoaY wxYfha b,aÆu wfmalaIs; uÜgug jvd

wvq ùu fya;=fjka 2019 jir i|yd m%xYh iy

cr®uksh hkd° m%Odk idud‚l rgj, wdr®:ßl

jr®Ok mqfrdal:k iq`M jYfhka wvq l< w;r"

b;d,sh iy iamd[a[h jeks wfkl=;a rgj,a o

my< jr®Ok fmr ±laula ms<sìUq lrk ,°' f.da,Sh

wdr®:ßl jr®Ok m%jK;dj ukao.dó jqjo" tlai;a

rdcOdksh hqfrda l,dmfhka bj;a ùu iqugj is≥

jkq we;ehs wfmalaId ls¯u iy rdcH úhoï by<

hEu iïnkaOfhka is≥ l< uE;ld,Sk ksfõok

fya;=fjka tlai;a rdcOdksfhys wdr®:ßl jr®Ok

fmr ±lau iuia;hla f,i fjkia fkdjk w;r

2019 jifr® ° ishhg 1'2 l iy 2020 jifr® °

ishhg 1'4 l jr®Okhla <`.d lr.kq we;ehs

wfmalaId flfr®' 2019 jifr® m<uq Nd.h ;=<°

fm!oa.,sl m˙fNdackh iy rdcH úhoï Yla;su;a

ùu u.ska úfoaYSh wxYfha mj;akd fláld,Sk

≥r®j,;d iukh ùu fya;=fjka" cmdk wdr®:ßlh

2019 jifr® ° ishhg 0'9 lska iy 2020 jifr® °

ishhg 0'5 lska jr®Okh jkq we;ehs mqfrdal:kh

flfr®'

y ke.S tk fj<|fmd< yd ixjr®Okh fjñka mj;sk

wdr®:ßlhka w;r" ke.S tk yd ixjr®Okh fjñka

mj;sk hqfrdamh yer wfkl=;a ishÆu m%Odk

l,dmj, jr®Ok mqfrdal:k 2019 jifr®° ishhg

3'9 la f,i wvq lrk ,o w;r" 2020 ° th ishhg

4'6 la olajd by< kxjd we;' f,dal wdr®:ßlh ke.S

tk yd ixjr®Okh fjñka mj;sk wdishdj u.ska

fufyhjkq ,nk w;r" úfYaIfhkau Ökfha

jr®Okh jHQyd;aul f,i ukao.dó ùfï m%;sM,hla

f,i tu l,dmfha jr®Okh ;rul miqnEulg

,la fjñka mj;S' fj<| wr®nqoj, n,mEu yd Kh

ixÑ; by< hEu iu`. úfoaY b,aÆu ukao.dó ùu

uOHfha jqjo" wdr®:ßl m%jr®Ok m%;sm;a;s fya;=fjka

Ök wdr®:ßlh Yla;su;a jkq we;ehs wfmalaId lrk

w;r" 2019 yd 2020 jirj,° ishhg 6'2 lska yd

ishhg 6'0 lska jr®Okh jkq we;ehs fmr lrk

,o mqfrdal:khg idfmalaIj" 2019 jifr® ° yd

2020 ° ms<sfj<ska" ishhg 6'1 lska iy ishhg 5'8

lska jr®Okh jkq we;ehs fï jk úg mqfrdal:kh

lr we;' 2019 jifr®° bka†hdfõ jr®Okh fmr°

mqfrdal:kh l< ishhg 7'0 isg ishhg 6'1 olajd

ie,lsh hq;= f,i my< hkq we;ehs wfmalaIs;

w;r" B<`. jifr® isg wdr®:ßlfha jr®Okh by<

hkq we;' foaYSh b,aÆu ≥r®j, ùu wdr®:ßlfha

jr®Ok wfmalaIdjkag RKd;aulj n,mEjo"

uE;ld,Sk ,sys,a uqo,a m%;sm;a;sj,ska miqld,Skj

we;sjk n,mEï wdr®:ßl jr®Okhg iydh jkq

we;ehs wfmalaaId flfr®' ke.S tk yd ixjr®Okh

fjñka mj;sk hqfrdamfha jr®Ok mqfrdal:k by<

kexjqjo reishdkq wdr®:ßlfha ukaao.dó ùu iy

;=r®lsfha wdr®:ßl l%%shdldrlïj, jr®Okh iSud

ùu yuqfõ tu l,dmfha jr®Okh fndfyda≥rg

≥r®j, ù we;' m%Odk jYfhkau n%iS,h" fulaisfldaj"

wdr®ckaákdj" Ñ,S rdcH iy fjksishq,dfõ ≥r®j,

wdr®:ßl jr®Ok mqfrdal:kj, m%;sM,hla f,i

2019 jir i|yd ,;ska wefu˙ldfõ jr®Ok

mqfrdal:kh ishhg 0'2 olajd úYd, jYfhka

wvq lr we;' 2019 jr®Ih i|yd ueofmr†. yd

uOHu wdishdkq l,dmh i|yd jr®Ok fõ.h

ishhg 0'9 la jeks wvq w.hla jkq we;ehs

mqfrdal:k lr ;snqK o" 2020 ° th ishhg 2'9 la

olajd by< hkq we;ehs wfmalaId flfr®' fi!†

wrdìh iy brdlfha uE;ld,Sk jr®Ok ±lau"

Lksc f;,a wdY%s; wdr®:ßl l%shdldrlïj,g w∞<

N+-foaYmd,ksl wúksYaÑ;;d u; rπ mj;S'

y †hqKq wdr®:ßlhka mqrd mq`M,aj me;sreKq jHQyd;aul

.egÆj, isg m%Odk ke.S tk fj<|fmd<

wdr®:ßlhkA lsysmhl olakg ,efnk iqúfYaIS

idOl olajd" Woa.;fjñka mj;sk wNsfhda.

lsysmhla fya;=fjka uOHld,Skj f.da,Sh jr®Ok

±lau ≥r®j, uÜgul mj;skq we;ehs fmkS hhs'

Page 15: iuia; ksÍCIK...iuia; ksÍCIK 1 2 019 jifr® m

iuia; ks¯laIK

11

15

f.da,Sh jr®Ok mqfrdal:k u.ska fmkajd fok

m˙† iuia; wjodkï" ≥r®j, wdr®:ßl jr®Okhla

lrd fufyhùu ksid wdr®:ßl jr®Okh my< iy

jvd;a wia:djr uÜgul mj;S' uE;ld,Sk uqo,a

m%;sm;a;s ,sys,a ls¯fï l%shdudr®." fj<|fmd<

wr®nqo iu:hlg m;a ùfï yelshdj iy .súiqï

rys;j tlai;a rdcOdksh hqfrdamd ix.ufhka

bj;a ùu je<lSug we;s bv m%ia:dj uOHfha"

tlai;a ckmofha iy Ökfha jr®Ok fõ.h

ukao.dó jkq we;ehs mqfrdaal:kh lr we;s neúka"

ke.S tk fj<|fmd< wdr®:ßlhka lsysmhl ia:djr

jr®Okh u; f.da,Sh jr®Okh h:d ;;a;ajhg

m;aùu rπ mj;S' fj<| yd iemhqï ∞uhkag

we;sjk ndOd u.ska wdfhdackj,g is≥jk ydksh

;Sj% úh yels w;r" tu.ska ;dlaI◊l ±kqu

.,d hEu" M,∞hS;dj iy ksuejqï jr®Okh jeks

f.da,Sh jákdlï ∞uhkaf.ka ,efnk †.=ld,Sk

m%;s,dN ksfYaOkh flfrñka f.da,Sh iemhqï

∞u úia:dmkh ùug bv we;' fj<| wr®nqo"

rdcH uQ,H m%;sm;a;sj, °r®>ld,Sk jYfhka

mj;sk wúksYaÑ;;d" Kh.e;sNdjh my< hEu

jeks ±kg mj;akd wúksYaÑ;;d b†˙hg;a

mej;Su fukau m%Odk wdr®:ßlhkays wdr®:ßl

jr®Okh úYd, jYfhka ukao.dó ùu wj∞kï

±¯ug olajk leue;a; wys;lr wkaoñka my;

fy,Sug fya;= úh yelsh' foaY.=◊l úmr®hdi

jeks kj yd ke.S tk wNsfhda. fya;=fjka" tu

;;a;ajhkag wkq.;ùug yelshdj ;snqKo" †hqKq

wdr®:ßlhka o we;=`Mj" rgj,a wNHka;rfha wd∞hï

úIu;dj ;Sj% ùug bv we;s w;r tu.ska jr®Ok

wfmalaIdjkag wys;lr f,i n,mEug bv we;'

ck.ykh jhia.; ùfï wys;lr n,mEu"

mqfrdal:kh lrk ,o M,∞hS;djfha hym;a

jr®Okh fya;=fjka wvq ù hEu ksid 2020 ka

b†˙hg †hqKq wdr®:ßlhkays jr®Okh ishhg 1'6 l

muK ia:djr uÜgul mj;skq we;ehs wfmalaId

flfr®' ke.S tk fj<|fmd< iy ixjr®Okh

fjñka mj;sk wdr®:ßlhka i|yd jk uOHld,Sk

mqfrdal:khg wkqj wdr®:ßl jr®Okh ishhg 4'8 g

wdikakfha ia:djr jqj o l,dm iy rgj,a w;r

lemS fmfkk fjkiaalï we;s nj fmkajñka

ke.S tk yd ixjr®Okh fjñka mj;sk wdishdfõ

jr®Okh ishhg 6'0 la jkq we;ehs wfmalaId

flfrk w;r" ,;ska wefu˙ldfõ jr®Okh h<s

h:d ;;a;ajhg m;a jqj;a tu w.h ishhg 3'0 lg

jvd wvq uÜgul mj;skq we;ehs mqfrdaal:kh lr

we;' ke.S tk fj<|fmd< w;r" Ökfha jr®Okh

2024 jk úg l%udkql+,j ishhg 5'5 olajd my;

jefgkq we;ehs wfmalaId lrk w;r" bka†hdkq

wdr®:ßlfha jr®Okh uOHld,Skj ishhg 7'3 l

muK ia:djr by< uÜgul mj;skq we;ehs

mqfrdal:kh lr ;sfí'

y ≥r®j, f.da,Sh wdr®:ßl jr®Ok m%jK;dj iy

my< .sh n,Yla;s ñ, .Kka fya;=fjka †hqKq

yd ke.S tk fj<|fmd<j, iy ixjr®Okh

fjñka mj;sk wdr®:ßlhkaf.a WoaOukld¯ mSvk

wvq fjkq we;ehs wfmalaId flfr®' ta wkqj" †hqKq

wdr®:ßlhkaf.a u;=msg md˙fNda.sl WoaOukh 2018

jifr® mej;s ishhg 2'0 isg 2019 jifr® ishhg

1'5 olajd wvq jkq we;ehs wfmalaId lrk kuq;a"

2020 jifr® ° th ishhg 1'8 olajd by< hkq

we;ehs wfmalaId flfr®' ke.S tk fj<|fmd< iy

ixjr®Okh fjñka mj;sk wdr®:ßl fndfyduhl

u;=msg WoaOukh fuu jifr® ° wvq jkq we;ehs

wfmalaId lrk w;r" fuu rgj,a ishhg 4'7 l

idudkH u;=msg WoaOukhla jdr®;d lrkq

we;ehs mqfrdal:kh flfr®' ≥r®j, b†˙ ±laula

iys; wdr®:ßl l%shdld˙;ajh ksid we;eï †hqKq

wdr®:ßlhkaf.a uQ,sl WoaOukh wfmalaIs; uÜgug

jvd my< .sh w;r" we;eï ke.S tk fj<|fmd<

yd ixjr®Okh fjñka mj;sk wdr®:ßlhkaf.a

uQ,sl WoaOukh w;S;fha mej;s idudkH w.hkag

jvd my< .sfhah' óg wu;rj" fj<| NdKavj,

ñ, .Kka u.ska we;s lrkq ,nk ñ, mSvk

my< f.dia we;' 2019 jifr® uq,a ld,h ;=< °

iemhqï wjysr;d fya;=fjka Lksc f;,a ñ,

ie,lsh hq;= f,i by< .sho" tlai;a ckmofha

by< ksIamdokh iy b,aÆu wvqùu yuqfõ f;,a

ñ, my< .sfhah' Lkscf;,a ner,hl ñ, 2018

jifr® ° t'c' fvd,r® 68'33 isg 2019 jifr® °

t'c' fvd,r® 61'78 olajd wvqjkq we;ehs cd'uQ'

wruqo, mqfrdal:kh lr we;s w;r" 2020 jifr® °

th ;j≥rg;a t'c' fvd,r® 57'94 olajd wvq jkq

we;ehs mqfrdal:kh lr we;'

y m%Odk jYfhka f.da,Sh wdr®:ßl jr®Okh

ukao.dó ùu yd WoaOukh my< hEu fya;=fjka

2019 iema;eïnr® udih wjidk jk úg

Page 16: iuia; ksÍCIK...iuia; ksÍCIK 1 2 019 jifr® m

Y%S ,xld uy nexl=j uE;ld,Sk wdr®:ßl m%jK;d( 2019 iqúfYaI is≥ùï iy 2020 wfmalaIdjka

1

16

miq.sh udi f∞<y ;=< ° f.da,Sh uqo,a m%;sm;a;s

ia:djrh" ±ä ia:djrhl isg ,sys,a ia:djrhla

olajd fjkia ù we;s nj tlai;a ckmoh mokï jQ

úfoaY iïnkaO;d ms<sn| ljqkais,fha úoaj;=ka

úiska iïmdokh lrkq ,nk f.da,Sh uqo,a

m%;sm;a;s wëlaIK rduqj u.ska fmkajd ° we;'

2008 isg m<uq jrg 2019 cQ,s udifha ° ish mokï

fµvr,a wruqo,a wkqmd;slh my< ±ófuka iy

miqj iema;eïnr® udifha ° mokï wxl 25 lska

my< ±ófuka wk;=rej fµvr,a ixÑ; nexl=j

úiska 2019 Tlaf;danr® udifha ° fµvr,a wruqo,a

wkqmd;slfha b,lal mrdih ishhg 1'50 - 1'75 olajd

;j;a mokï wxl 25 lska wvq lrk ,°' tlai;a

ckmo wdr®:ßlfhys uOHia: wdr®:ßl jr®Okhlaa iy

Yla;su;a Y%u fj<|fmd< ;;a;ajhka mej;sh o"

f.da,Sh m%jK;d yuqfõ wdr®:ßl oelaug we;s úh

yels n,mEï iy WoaOukh flfrys we;s mSvkh

wvq ùu ie,ls,a,g f.k fmd,S wkqmd;sl wvq lrk

,°' ;j≥rg;a ;Sj% fjñka mj;sk tlai;a ckmoh

iy Ökh w;r mj;sk fj<| wr®nqoh" f.da,Sh

jr®Okh ukao.dó ùfï fmr ±lau iy tx.,ka;h

hqfrda l,dmfhka bj;aùu iïnkaOfhka ld,h

yd iajNdjh ms<sn| mj;sk wúksYaÑ;Ndjh yuqfõ

tx.,ka; uy nexl=j ish uqo,a m%;sm;a;s ia:djrh

fjkia fkdlrñka fmd,S wkqmd;sl ishhg 0'75

uÜgfïu mj;ajd .kakd ,°' hqfrdamd ix.ufhka

bj;aùfï iajNdjh yd iïnkaO wúksYaÑ;;d

by< hEu ksid b†˙ jirj, ° tlsfklg fjkia

udr®. .Kkdjla mj;sk nj ixd flfrk nj

tx.,ka; nexl=j h<s h<s;a i|yka lrk w;r"

ta wkqj uqo,a m%;sm;a;s m%;spdr mQr®j ksYaph ls¯ula

iys;j iajhxl%Shj is≥ fkdjk w;r th ´kEu

†Ydjla Tiafia is≥ úh yelsh' hqfrdamd uy nexl=j

ish m%;sm;a;s fmd,S wkqmd;sl ishhg -0'50 olajd

mokï wxl 10 lska my< ±uQ w;r" tu.ska we;s

jk ,sys,alrK n,mEu ;j≥rg;a jeä ls¯u

i|yd ish j;alï ñ,° .ekSfï jevigyk kej;

l%shd;aul lrk ,°' úfoaY rgj,ska we;s jk

wj∞ku jeä ùu fya;=fjka ish wdr®:ßlh .egÆ

iy.; ;;a;ajhkaf.ka h:d ;;a;ajhg m;aùu

wvd, ùu ie,ls,a,g f.k 2019 jifr® b†˙

udij,° cmdk uy nexl=jo ish uqo,a m%;sm;a;sh

,sys,a ls¯ug wfmalaId lrhs'

y †hqKq wdr®:ßlj, uy nexl= wkq.ukh lrñka"

wdr®:ßl l%shdldrlï kxjd,Su i|yd ke.S tk

fj<|fmd< wdr®:ßlj, uy nexl= úiska o

,sys,a uqo,a m%;sm;a;s wkq.ukh lrk ,°' wvq

WoaOuk ;;a;ajhka ;=< we;s úh yels wdr®:ßl

ukao.dó;ajh ie,ls,a,g .ksñka wdishdfõ ke.S

tk fj<fmd< wdr®:sl w;˙ka bka†hdkq ixÑ;

nexl=j 2019 jr®Ifha m<uq udi oyh ;=< ° ish

m%;sm;a;s fmd,S wkqmd;slh wLKavj mia j;djla

my; ±uQ w;r tys iuqÉÑ; w.h mokï wxl 135 la

úh' f.da,Sh jr®Okh ≥r®j, ùfï wj∞ku yuqfõ

ukao.dó fjñka mj;sk wdr®:ßl l%shdldrlï by<

rgm%Odk m%;sm;a;s fmd,S

wkqmd;slh2016

wjidkfha°2017

wjidkfha° 2018

wjidkfha°2019 Tla'

wjidkfha°

YS% ,xldj ks;H ;ekam;= myiqlï wkqmd;slh 7.00 7.25 8.00 7.00ks;H Kh myiqlï wkqmd;slh 8.50 8.75 9.00 8.00

ke.S tk wdr®:ßl

bka†hdj m%;sñ,° .ekqï wkqmd;slh 6.25 6.00 6.50 5.15 uef,aishdj tla†k m%;sm;a;s wkqmd;slh 3.00 3.00 3.25 3.00 ;dhs,ka;h tla†k oaúmdr®Yaúl m%;sñ,° .ekqï wkqmd;slh 1.50 1.50 1.75 1.50 Ökh tla wjqre≥ hqjdka Kh°fï wkqmd;slh 4.35 4.35 4.35 4.35 bka≥kSishdj i;a †k m%;súl=Kqï wkqmd;slh 4.75 4.25 6.00 5.00 ms,smSkh tla†k m%;súl=Kqï wkqmd;slh 4.00 3.00 4.75 4.00†hqKq wdr®:ßl

wefu˙ld tlai;a ckmoh fµvr,a wruqo,a wkqmd;slh 0.50-0.75 1.25-1.50 2.25-2.50 1.50-1.75 tlai;a rdcOdksh nexl= wkqmd;slh 0.25 0.50 0.75 0.75 hqfrdamd uy nexl=j m%;suQ,Hk wkqmd;slh 0.00 0.00 0.00 0.00 cmdkh tla†k talaIK wkqmd;slh -0.10 -0.10 -0.10 -0.10 lekvdj tla†k wkqmd;slh 0.50 1.00 1.75 1.75 ´iafÜ%,shdj uqo,a wkqmd;slh 1.50 1.50 1.50 0.75 iaùvkh m%;sñ,° .ekqï wkqmd;slh -0.50 -0.50 -0.25 -0.25

uQ,h( w∞< uy nexl=j, fjí wvú

1'2 ixLHd igyk

f;dard.;a uy nexl=j, m%;sm;a;s fmd,S wkqmd;slj, fjkiaùï ishhg

Page 17: iuia; ksÍCIK...iuia; ksÍCIK 1 2 019 jifr® m

iuia; ks¯laIK

11

17

kexùfï wfmalaIdfjka ms,smSk uy nexl=jo ish

ixÑ; wjYH;d wkqmd;slh my; fy,k w;r

fuu jifr® m<uq udi oyh ;=< ° ish m%;sm;a;s

uqo,a wkqmd;slh ishhg 4'00 olajd ;=ka j;djla

my; fy,k ,°' ≥r®j, fjñka mj;sk wmkhk

ldr®h idOkh ksid wkfmalaIs; f,i ukao.dó jQ

wdr®:ßl jr®Okh fya;=fjka uef,aishdkq uy

nexl=j 2016 jr®Ifha cQ,s udihg miqj m%:u

j;djg 2019 uehs udifha ° ish tla†k m%;sm;a;s

wkqmd;slh m%%;sY;dxl 0'25 lska ishhg 3'00 olajd

my; fy,kq ,eîh' m%Odk jYfhka wmkhk

l%shdld˙;ajh ≥r®j, ùu fya;=fjka bka≥kSishdkq

uy nexl=jo ish fmd,S wkqmd;slh 2019 cQ,s

udifha isg wLKavj udi y;rl ° ishhg 5'00

olajd my; ouk ,°' tlai;a ckmoh yd Ökh

fj<| wr®nqo mj;sk miqìul" Kh ,nd .ekSfï

ms˙jeh wju ls¯fï woyiska hq;=j Ök uyck

nexl=j ish kj tla wjqre≥ m%;sm;a;s wkqmd;slh

jk m%uqL Kh wkqmd;slh 2019 jifr® fï olajd

ld,h ;=< ishhg 4'20 olajd foj;djl° my;

oukq ,eîh' my; nisñka mj;sk foaYSh iy

úfoaYSh b,aÆu yuqfõ wvq wdr®:ßl jr®Okhlg

uqyqK md we;s Ökh ish uqo,a m%;sm;a;sh ;j≥rg;a

,sys,a lrkq we;s njg wfmalaId flfr®' WoaOuk

mSvkh iy Wmfhda.S;d ñ, .Kka by< hEu ksid

we;sjk fláld,Sk n,mEï fya;=fjka ,sys,a uqo,a

m%;sm;a;s ls%hd;aul ls¯fï fmd≥ m%jK;djhg

m%;súreoaOj hñka mdlsia:dkq rdcH nexl=j ish

m%Odk m%;sm;a;s wkqmd;slh ishhg 13'25 f;la

by< kxjk ,°' mdlsia:dkq rdcH nexl=j 2018

jr®Ifha isg fï olajd ld,h w;r;=r wLKavj

wjia:d kjhl° iuqÉÑ; f,i mokï wxl 750

lska ish m%;sm;a;s fmd,S wkqmd;sl by< oud ;sfí'

wfmalaIs; j¾Okhka

y mdial= bre †k is≥ jQ m%ydr u.ska ixpdrl

lr®udka;h iy ta wdY%s; Wm wxYj, jr®Okh

wvd, jqjo" fuu RKd;aul n,mEï fláld,Sk

jkq we;ehs wfmalaId lrk w;r" uOHld,Skj

wdr®:ßlfha jr®Ok fõ.h l%ufhka h:d ;;a;ajhg

m;a jkq we;ehs n,dfmdfrd;a;= fõ' 2018 yd

2017 jirj, °" ms<sfj<ska jdr®;d jQ ishhg

3'2 l iy ishhg 3'4 l ukao.dó jr®Okfhka

wk;=rej" mdial= bre †k is≥ jQ m%ydrj, n,mEu

uOHfha 2019 jifr® ° wdr®:ßlh ishhg 3'0 lska

jr®Okh jkq we;ehs wfmalaIs;h' uE; jirj, °

Y%S ,xldfõ jr®Ok l%shdj,sh ukao.dó ù ;snqK o"

m%udohlska f;drj mq`M,a mokulska iy ukd

iïnkaëlrKhlska hq;= m%;sm;a;s l%shdudr®.

l%shd;aul ls¯fuka wdr®:ßlh h:d ;;a;ajhg

m;a fjkq we;ehs wfmalaId flfr®' h,amek .sh

bvï m%;sm;a;s" ±ä lïlre kS;s iy Y%ñlhka

yd Y%u fj<|fmdf<a wjYH;dj, fkd.e<mSu

jeks Y%u fj<|fmd< iïnkaO .egÆ" uQ,H

myiqlï i|yd m%fõYh m%udKj;a fkdùu"

wmkhk úúOdx.SlrKh wvqùu fukau jHdmdr

mj;ajdf.k hEfï° orkakg jk wêl ms˙jeh"

fõ.j;a wdr®:ßl jr®Okhg ndOl f,i y∫kdf.k

we;' tneúka" ukd iïnkaëlrKhlska hq;=

cd;sl ie,eiaula yryd ;j≥rg;a m%udoùulska

f;drj rcfha m%;sm;a;s m%ldYkj, olajd

we;s wdr®:ßl jr®Ok m%;sm;a;s l%shd;aul ls¯u

w;HjYH fõ' fï w;r" rdcH uQ,H tald.%;djla

we;s ls¯u" kuHYS,S WoaOuk b,lallrKh iy

kuHYS,S úksuh wkqmd;sl jeks idr®j wdr®:ßl

ia:djr;ajhla we;s ls¯u wruqKq lr .;a m%;sm;a;s

u.ska foaYSh fukau úfoaYSh wdfhdaclhkaf.a

úYajdih jeä lrñka wdr®:ßlfha wdfhdack †˙

.kajkq we;ehs wfmalaIs;h' ;jo" fm!oa.,sl

wxYfha o iydh we;sj" úfYaIfhkau udr®. cd,"

ú≥,s ixfoaY cd, iy jrdh yd .=jka f;dgqfmd<

iïnkaO há;, myiqlï ixjr®Okh i|yd rch

úiska wLKavj orkq ,nk m%h;ak u.ska M,∞hS;d

jr®Okhg Wmld¯ jk w;ru" ksIamdok l%shdj,Ska

i|yd wdr®:ßlfha mj;sk ishÆ iïm;a Wmfhda.S

lr .ekSug mokula iemhSfuka by< jr®Okhla

i|yd iydh fokq we;ehs wfmalaId flfr®' uQr®;

fmd,S wkqmd;slj, wfmalaIs; my< jeàu;a

iu`.u" iuia; wdr®:ßl jr®Okh by< kxjñka

iuia; b,aÆu jr®Okh ùu;a ksIamdok Od˙;dj

mq`M,a ùu;aa is≥ jkq we;ehs n,dfmdfrd;a;= fõ'

fï w;r" rch úiska ±kgu;a f,dalfha fiiq

rgj,a iu`. fj<| in|;d Yla;su;a ls¯ug

mshjr f.k we;s kuq;a rfÜ wdr®:ßl jr®Okh h:d

;;a;ajhg m;a ls¯u i|yd fuu mshjr läkñka

l%shd;aul l< hq;=h' fuhg wu;rj" lïmkj,g

Tfrd;a;= °u i|yd rfÜ yelshdj f.dvke.Su

Page 18: iuia; ksÍCIK...iuia; ksÍCIK 1 2 019 jifr® m

Y%S ,xld uy nexl=j uE;ld,Sk wdr®:ßl m%jK;d( 2019 iqúfYaI is≥ùï iy 2020 wfmalaIdjka

1

18

fjkqfjka iajNdúl úm;aj, n,mEu wju ls¯u

yd l<ukdlrKh ls¯u i|yd l,afõ,d we;sj

mshjr .ekSu iy foaY.=◊l úmr®hdi fya;=fjka

ksrka;rfhka u;=jk wdm∞ ;;a;ajhkag wkq.;

ùu w;HjYH fõ' fï w;r" by< jr®Ok fõ.hla

mj;ajd .ekSu i|yd ks,Od¯ wldr®hlaIu;d

iy n,Yla;s iqrlaIs;;dj fkdue;s ùu jeks

wdr®:ßlfha mj;sk wfkl=;a jHQyd;aul .egÆ

úi¢h hq;=h'

y 2019 jifr® ° iy ue†ld,Skj Y%S ,xldfõ úfoaYSh wxYh ;j≥rg;a Yla;su;a jkq we;ehs mqfrdal:kh lr we;' wdkhk úhou wLKavj wvq ùu;a wmkhk wd∞hfï ;sridr jr®Okh;a fya;=fjka 2019 jifr®° fj<| ys`.h wvq jkq we;ehs wfmalaId flfr®' fj<| yjq,alrejka iu`. mj;sk Yla;su;a fj<| iïnkaO;d" ys;lr úfoaY fj<| m%;sm;a;s iu`. Yla;su;a wdh;ksl iydh iy ;r`.ld¯ úksuh wkqmd;slhla mj;ajdf.k hEu fya;=fjka fj<| NdKav wmkhk wd∞hu by< uÜgul mj;skq we;ehs wfmalaIs;h' m%Odk wdr®:ßlhka w;r mj;sk fj<| wr®nqo u.ska Y%S ,xldfõ fj<| l%shdld˙;ajh flfrys iqΩ tfy;a jdis∞hl fj<| ú;ekaùïys n,mEï we;s úh yelsh' flfia jqjo" f.da,Sh fj<|dfuys iy f.da,Sh jr®Okfhys we;s úh yels ukao.dó nfjys miq n,mEu Y%S ,xldfõ wmkhk wd∞hu flfrys wys;lr n,mEula we;s l< yelsh' m%Odk jYfhka wmkhkj, wfmalaIs; jr®Okh iy n≥ ,sys,alrKh iu`. wka;r® NdKav wdkhkh by< hEu fya;=fjka ue†ld,Skj wdkhk l%ufhka by< hkq we;ehs wfmalaId lrk w;r ue†ld,Skj wdr®:ßl l%shdldrlï l%ufhka jr®Okh ùu;a iu`. wdfhdack NdKav wdkhk o by< hkq we;' o'foa'ks'fhys m%;sY;hla f,i fj<| ys`.h ue†ld,Skj l%ufhka my; jefgkq we;ehs wfmalaIs;h' wfmalaIs; uÜgug jvd fõ.fhka h:d ;;a;ajhg m;a fjñka mj;sk ixpdrl lr®udka;h iy f;dr;=re ;dlaIKh" jHdmdr l%shdj,s ndysr uQ,dY% fj; mej¯u iy m%jdyk fiajd jeks wxYj,ska jk ;sridr ,eîï fya;=fjka fiajd .sKqfuys w;s˙la;h ue†ld,Skj Yla;su;a f,i by< hkq we;ehs wfmalaIs;h' úfoaYSh Kh by< hEu ;=<ska fmd,S f.ùï jeä ùu iy ,dNdxY f.ùï by< hEu fya;=fjka 2019 jifr®° iy bka b†˙hg m%d:ñl wd∞hï .sKqfï ys`.h mq`M,a jkq we;ehs wfmalaIs;h' fï w;r" kqmqyqKq ldKav hgf;a is≥jk Y%u ixl%uK wvq ùu"

foaYSh Y%u fj<|fmdf<ys wjia:d by< hEu iy we;eï idïm%∞hsl ixl%uK .ukdka;j, mj;sk wys;lr N+-foaYmd,ksl m%jK;d fya;=fjka úfoaY fiajd kshqla;slhkaf.a fm%AIK ue†ld,Skj uOHia: uÜgul mj;skq we;ehs mqfrdal:kh lr we;' ta wkqj" 2019 jifr® ° cx.u .sKqfï ys`.h wvq jkq we;ehs wfmalaIs; w;r" th ue†ld,Skj ;sridr uÜgul mj;skq we;' rcfha iy fm!oa.,sl wxYh fj; wLKav uQ,H m%jdy ,eîï fya;=fjka f.jqï ;=,kfhys uQ,H .sKqu ue†ld,Skj Yla;su;a jkq we;ehs mqfrdal:kh lr we;' mdial= bre †k is≥ jQ m%ydrj,ska miqj iy foaYmd,ksl wúksYaÑ;;d ksid wdfhdaclhskaf.a úYajdih ;rula ì| jeàu fya;=fjka 2019 jifr®° úfoaYSh Rcq wdfhdackj, my< hEula olakg ,enqKo" m%Odk jYfhka fld<U jrdh k.rh" yïnkaf;dg lr®udka; l,dmh iy rch úiska .kq ,enQ rdcH fm!oa.,sl yjq,ald¯;aj uq,drïNhka hgf;a wfmalaIs; ,eîï iu`. úfoaYSh Rcq wdfhdack ue†ld,Skj kej; by< hkq we;ehs wfmalaId flfr®' ;jo" f.da,Sh uQ,H fj<|fmd<j, M,∞ wkqmd;sl my; jeàu fya;=fjka fld<U fldgia fj<|fmd< iy rdcH iq/l=ïm;a fj<|fmd< fj; jk Y=oaO úfoaYSh wdfhdack o ue†ld,Skj by< hkqq we;ehs wfmalaIs;h' óg wu;rj" cd'uQ' wruqof,ys úia;Sr®K Kh myiqlï jevigyk 2020 jifr® cQks udih olajd °r®> ls¯u o wdfhdaclhskaf.a úYajdih jr®Okh ls¯ug fya;= jkq we;' flfia jqjo" ue†ld,Skj we;s jk úYd, Kh fiajdlrK f.ùï i|yd úfYaIfhkau cd;Hka;r iaffj¯;aj ne∫ïlr" taldnoaO Kh iy úfoaYSh jd◊c Kh jeks iyk∞hS fkdjk l%uj,ska ie,lsh hq;= úfoaYSh uQ,Hkhla wjYH jkq we;' fuu ;;a;ajh hgf;a Y%S ,xld uy nexl=j ue†ld,Skj úfoaYSh ixÑ; ys;lr uÜgul mj;ajdf.k hEug wfmalaId lrk w;r kuHYS,S WoaOuk b,lallrK rduqjg wj;Sr®K ùu u.ska úksuh wkqmd;slh kuHYS,Sj iy ;r.ld¯j mj;ajdf.k hEug

bv i,ikq we;'

y 2019 jifr® ° rdcH uQ,H wxYh wNsfhda.

/ilg uqyqK mEjo" wd∞hu by< kexùu" úhoï

;dr®lSlrKh ls¯u iy Kh l<ukdlrKh

jeä†hqKq ls¯u i|yd jk mshjr l%shd;aul ls¯u;a

iu`. rdcH uQ,H tald.%;d jevigyk b,lal.;

udj;g h<s meñfKkq we;ehs wfmalaIs; w;r"

ta u.ska uOHld,Skj rdcH uQ,H wxYfha iuia;

Page 19: iuia; ksÍCIK...iuia; ksÍCIK 1 2 019 jifr® m

iuia; ks¯laIK

11

19

Yla;su;a nj jeä†hqKq jkq we;' 2018 jifr® ° kj

foaYSh wd∞hï mk; n,d;aul ls¯u ksid rcfha

wd∞hu jeä jQ w;r" n≥ kS;s i|yd wjYH ixfYdaOk

is≥ lrñka n≥ moku mq`M,a ls¯u" n≥ wkql+,;dj

by< kexùu iy n≥ m˙md,kh jeä†hqKq ls¯u

i|yd wjYH m%;sixialrK ld,Skj l%shd;aul

ls¯u;a" wd∞hfï is≥jk wvq ùï j<lajd .ekSu

i|yd mshjr y∫kajd °u;a iu`. rcfha wd∞hu

uOHld,Skj o'foa'ks'fhys m%;sY;hla f,i ishhg

16 l muK uÜgula olajd by< kexfjkq we;ehs

wfmalaIs;h' wfkla w;g" mqkrdjr®;k úhoï

;dr®lSlrKhg w∞< l%shdudr®. iy iqNidOk

jevigyka jvd;a fyd¢ka b,lal.; ls¯ug wjYH

l%shdj,sh M,∞hSj l%shd;aul ls¯u iu`. rch i;=

jdKsc jHjidhkays uQ,H Yla;sh jeä†hqKq ls¯fï

woyiska úfYaIfhkau uyck Wmfhda.s;d fiajd

i|yd ms˙jeh ms<sìUq flfrk ñ, iQ;% y∫kajd

°u u.ska tlS wdh;k i|yd wjYH jHQyd;aul

m%;sixialrK ld,Skj is≥ ls¯u ;=<ska b†˙fha°

rdcH uQ,H u; we;s mSvkh wju ls¯ug yels jkq

we;' fuu mshjr u.ska rcfha úhoï hï ;rulg

wvq jkq we;ehs wfmalaId lrk w;r" 2019 jifr®

w. Nd.fha° iy 2020 ° meje;aùug kshñ;

ue;sjrK iy 2020 yd 2021 jirj, ° rdcH

wxYfha ie,iqï lr we;s jegqma jeäùï rdcH uQ,H

tald.%;d m%h;akhkag wNsfhda.hla jkq we;' ;jo"

rdcH uQ,H tald.%;dj ksis m˙† mj;ajd f.k hEu

i|yd m%d.aOk úhoï m%uqL.; ls¯ug lghq;=

ls¯u fya;=fjka uOHld,Skj wdr®:ßl m%idrKh

ukao.dó úh yelsh' úfYaIfhkau" iSñ; rdcH

uQ,H wjldYh i,ld ne,Sfï° rfÜ há;,

myiqlï wjYH;d imqrd,Su i|yd rdcH fm!oa.,sl

yjq,ald¯;ajh m%jr®Okh ls¯fï wjYH;dj

fuu.ska wjOdrKh flfrhs' fï w;r" Y%S ,xldj

i|yd úfYaIs; Yla;su;a rdcH uQ,H kS;s y∫kajd

°ug mshjr f.k we;s w;r" ta i|yd ±kgu;a

wud;H uKav,fha wkque;sh ,eî we;' fuu

Yla;su;a rdcH uQ,H kS;s 2003 wxl 3 ork rdcH

uQ,H l<ukdlrK ^j.lSï& mkf;a ixfYdaOk

f,iska we;=<;a ls¯u ;=<ska b†˙fha° rdcH uQ,H

úkh jvd;a fyd¢ka ;yjqre flfrkqq we;' fuu

l%shdudr®.j, Wmldrfhka" whjeh ys`.h ±kg

mj;akd uÜgfï isg uOHld,Skj my< yd

;sridr uÜgulg wvq fj;ehs wfmalaId flfr®'

úfYaIfhkau" fuf,i whjeh ys`.h wfmalaIs;

uÜgug <`.d lr .ekSu i|yd m%udKj;a iy

;sridr uÜgul m%d:ñl fYaIfha w;s˙la;hla

iy cx.u .sKqfï w;s˙la;hla mj;ajd f.k

hEu wjYH fõ' rdcH uQ,H tald.%;d l%shdj,sh

wLKavj mj;ajdf.k hEu;a iu`. uOHld,Sk

Kh l<ukdlrK Wmdhudr®.h yd il%Sh j.lSï

l<ukdlrK fufyhqï M,∞hS f,i fhd∞ .ekSu

;=<ska rdcH Kh uOHld,Skj ;sridr uÜgulg

wvq lr .ekSu iy;sl jkq we;'

y kuHYS,S WoaOuk b,lallrKh fj; idr®:lj

fhduq ùu i|yd wjYH fldkafoais wdh;ksl.;

ls¯fï ie,lsh hq;= m%.;shla miq.sh jir lsysmh

;=< Y%S ,xld uy nexl=j w;alr f.k we;s w;r"

ñ, ia:dhS;dj iy;sl ls¯u wruqKq lr .ksñka

fuu idr®:l;ajh ;sridrj mj;ajd .ekSu

flfrys b†˙fha ° wjOdkh fhduq jkq we;'

fuu l%shdj,sfhys w;HjYH mshjrla jYfhka"

uy nexl=fjys hymd,kh jeä†hqKq ls¯u· uy

nexl=fõ iajdëk;ajh Yla;su;a ls¯u yd ;sridr

ñ, ia:dhS;dj iy;sl ls¯u i|yd uqo,a m%;sm;a;s

rduqj f,i kuHYS,S WoaOuk b,lalrKh fj;

fhduq ùug myiqlï ie,iSu· iy uQ,H wxYh

iqm¯laIKh Yla;su;a ls¯fï wruq◊ka kj uy

nexl= kS;s mk;la flgqïm;a ls¯u" wfkl=;a

m%Odk mdr®Yajlrejka iu. woyia yqjudre

lr .ksñka Y%S ,xld uy nexl=j úiska wdrïN

lrk ,°' uy nexl= mk;a flgqïm; i|yd

wud;H uKav,fha wkque;sh ,eî we;s w;r th

kq≥fr® ° u mdr®,sfïka;=j fj; b†˙m;a ls¯ug

wfmalaIs;h' kuHYS,S WoaOuk b,lallrKh

fj; idr®:lj fhduq ùu i|yd rdcH uQ,H

úkh w;HjYH lreKla ùu fya;=fjka iy ukd

uqo,a iy rdcH uQ,H m%;sm;a;s iïnkaëlrKh

fhda‚; ixfYdaOkj, uQ,sl m%uqL;djlaj mej;Su

fya;=fjka rdcH uQ,H tald.%;dj i|yd rcfha

wLKav lemùuo jeo.;a fõ' fuu m%jK;d iu`.

b†˙ ±laulska hq;= uqo,a m%;sm;a;s l%shdudr®. ;=<ska

WoaOukh ue†ld,Skj wfmalaIs; ue† ;ks w.hl

uÜgfï mj;ajd .ekSug iy;sl jkq we;'

y uy nexl=j uE; ld,Skj .kq ,enQ uqo,a iy

kshduk l%shdudr®. u.ska fj<|fmd< Kh fmd,S

wkqmd;sl my< hEu yryd fm!oa.,sl wxYfha

Page 20: iuia; ksÍCIK...iuia; ksÍCIK 1 2 019 jifr® m

Y%S ,xld uy nexl=j uE;ld,Sk wdr®:ßl m%jK;d( 2019 iqúfYaI is≥ùï iy 2020 wfmalaIdjka

1

20

Kh b,aÆu by< hkq we;ehs wfmalaIs; w;r

tu.ska wdr®:ßlhg wjYH jk idkqn, iemhSu

u.ska by< jr®Ok uÜgula lrd fhduq jkq we;'

2018 jir wjidkfha iy 2019 jifr® ° .kq ,enQ

uqo,a m%;sm;a;s l%shdudr®. lsysmhlska miqj jqjo

fj<|fmd< Kh fmd,S wkqmd;sl my< hEu ksis

m˙† is≥ fkdùu fya;=fjka uy nexl=jg fhda.H

kshduk l%shdudr®. wkq.ukh ls¯ug is≥ úh' ta

wkqj" uQ,H wxYfhys wruqo,a ms˙jeh wvq ls¯ug

flá ld,hla i|yd ;ekam;= fmd,S wkqmd;sl

u; Wm˙u iSud y∫kajd fok ,°' Kh m%idrKh

ukao.dó ùu u.ska ms<sìUq jk m˙†" ;ekam;=

fmd,S wkqmd;sl u; Wm˙u iSud mekùfuka miqj

fj<|fmd< Kh fmd,S wkqmd;slj, olakg ,o

ukao.dó m%;spdr fya;=fjka" Kh fmd,S wkqmd;sl

u; Wm˙u iSud mkjñka ue†y;aùula is≥ ls¯ug

uy nexl=jg is≥ úh' Kh fmd,S wkqmd;sl u;

;djld,slj Wm˙u iSud mekùu u.ska wdr®:ßlfha

iuia; fmd,S wkqmd;sl jHqyh úfYaIfhkau Kh

fmd,S wkqmd;sl my< hkq we;ehs wfmalaIs; w;r"

tu.ska Kh i|yd b,aÆu by< f.dia wdr®:ßl

lghq;= m%idrKh jkq we;' tfukau" ±kg

ie,iqï lr we;s ue;sjrK l%shdj,sh wjika

ùfuka miqj foaYmd,k wúksYaÑ;;d l%ufhka my

ùu;a iu`. my< fmd,S wkqmd;sl u.ska jHdmdr

iy jHdmd˙l lghq;= fj; ys;lr jd;djrKhla

we;s flfrkq we;ehs wfmalaId flfr®' ta wkqj

wdr®:ßl lghq;= l%ufhka h:d ;;a;ajhg m;aùu;a

iu`. wvq WoaOuk iy wvq fmd,S wkqmd;sl

m˙irhl ° Khlrejkaf.a Kh mshùfï yelshdj

by< hEu fya;=fjka wl%Sh Kh m%udKfhys my<

hEula wfmalaId l< yelsh' fj<|fmd< fmd,S

wkqmd;slj, tn∫ my< hEula fhda‚; kuHYS,S

WoaOuk b,lallrK rduqj hgf;a wfmalaIs; ;ks

ue† w.hl uÜgfï mj;sk WoaOukh yd wkql+,

jkq we;'

y wdr®:ßlfha jr®Ok m%jK;dj h:d ;;a;ajhg

m;a lr .ekSu i|yd fm!oa.,sl wxYh úiska

fufyhjkq ,nk jr®Okh;a iu`. úplaIKYS,S

yd †.=ld,Sk m%;s,dN we;s lrk jHQyd;aul

m%;sixialrK is≥ ls¯u wjYH fõ' ksIamdok idOl

yd ne∫kq jHQyd;aul .egÆ" m%;sm;a;s l%shd;aul

ls¯fï we;s fkd.e<mSï yd mdr®Yajlrejka w;r

ksis iïnkaëlrKhla fkdue;sùu fukau

jHdmdr lghq;= ls¯fï jd;djrKfha we;s ≥r®j,;d

fya;=fjka wdfhdaclhkaf.a úYajdih my< hEu

rfÜ uE;ld,Sk ukao.dó wdr®:ßl l%shdld˙;ajhg

fya;= ù we;' tneúka" foaYSh yd f.da,Sh wNsfhda.

yuqfõ wdr®:ßlfha Tfrd;a;= °fï yelshdj †hqKq

lrñka rfgys idr®j wdr®:ßl uQ,sldx. jeä†hqKq

ls¯u wruqKq lr.;a" jHQyd;aul m%;sixialrK yd

ukd f,i iïnkaëlrKh jQ m%;sm;a;s b;du;a

wjYH fõ' jr®;udkfha úNj uÜgug jvd

my< uÜgfï jr®Ok udj;l .uka lrkq ,nk

wdr®:ßlh" by< jr®Ok udj;lg m%úIag lrùug

wjYH wdr®:ßlfha wdfhdack m˙irh" M,∞hS;dj"

wmkhk yd wdfhdack jeks wxY by< kexùu

i|yd tjeks m%;sm;a;s m%udohlska f;drj ksis

l,g l%shd;aul ls˙u w;HjYH fõ'