Υπόθεση franks - Η τελική αγόρευση του clarence darrow

Η τελική αγόρευση του C. Darrow στην «Υπόθεση Franks» 1

«Υπόθεση Franks» Πολιτεία του Illinois εναντίον

Leopold & Loeb

Η τελική αγόρευση του Clarence Darrow

Μετάφραση - Επιμέλεια: Ζάχος Τούφας

toufas.blogspot.com

2 Η τελική αγόρευση του C. Darrow στην «Υπόθεση Franks»

Εισαγωγή

Την Τετάρτη, 21 Μάη του 1924 ο 19χρονος Nathan Leopold και ο 18χρονος Richard Loeb, γόνοι πλούσιων οικογενειών, άριστοι μαθητές και φερέλπιδες επιστήμονες, απαγάγουν και δολοφονούν βάναυσα τον 14χρονο Bobby Franks. Για να κάνουν μάλιστα την αναγνώριση του θύματος αδύνατη, περιλούζουν το πτώμα του αγοριού με υδροχλωρικό οξύ και το πετάνε σε έναν αγωγό στο δάσος. Μετά, επικοινωνούν με την οικογένεια του θύματος και της ζητούν λύτρα για να τους επιστρέψουν –υποτίθεται ζωντανό- τον μικρό Bobby.

Το έγκλημά των Leopold και Loeb δεν ήταν ένα τυχαίο συμβάν. Το είχαν σκεφτεί καλά και το είχαν προετοιμάσει –όχι στις λεπτομέρειές του, αλλά στο ότι θα το πραγματοποιούσαν: Θεωρούσαν ότι στο πρόσωπό τους ενσαρκωνόταν ο Νιτσεϊκός Υπεράνθρωπος και ότι –ως ανώτερα όντα- μπορούσαν να πραγματοποιήσουν το «τέλειο έγκλημα». Όμως, από κάποιες απροσεξίες τους τελικά πιάστηκαν. Και ομολόγησαν τα πάντα με την παραμικρή λεπτομέρεια.

Στη δίκη, την υπεράσπισή τους ανέλαβε ο Clarence Darrow. Κρίνοντας ότι δεν είχε κανένα νόημα να αντιπαρατεθεί με την κατηγορούσα αρχή για το αν οι πελάτες του ήσαν οι δράστες του στυγερού εκείνου εγκλήματος ή όχι, ειδικά ενώπιον 12 ενόρκων, παραδέχτηκε την ενοχή των πελατών του. Έτσι η δίκη συνεχίστηκε ενώπιον μόνο του Δικαστή, και μετατράπηκε σε πεδίο μάχης για το αν θα έπρεπε να εφαρμοστεί η ανωτάτη των ποινών, η εκτέλεση, ή η ισόβια κάθειρξη.

Εδώ θα διαβάσετε την τελική αγόρευση του συνηγόρου υπεράσπισης, Clarence Darrow, που κράτησε σχεδόν 12 ώρες και δόθηκε σε τρεις μέρες, από τις 22 έως τις 24 Απρίλη 1924. Ένα δριμύ κατηγορώ στην θανατική ποινή1.

Η ποινή που τελικά επιβλήθηκε στους Leopold και Loeb ήταν ισόβια συν 99 χρόνια κάθειρξη για τον καθένα. Ο Loeb δολοφονήθηκε το 1936 από ένα συγκρατούμενό του, που τον μαχαίρωσε 50 φορές στις ντουζιέρες της φυλακής, επειδή –όπως ισχυρίστηκε- ο Loeb τον ήθελε για... γιουσουφάκι του. Ο Leopold αποφυλακίστηκε το 1958 και πέθανε από καρδιακή προσβολή το 1971.

1 Για την ιστορία, η θανατική ποινή στην Πολιτεία του Illinois θα καταργηθεί την 1η Ιούλη του 2011. Το σχετικό νόμο υπέγραψε στις 9 Μάρτη ο Κυβερνήτης Pat Quinn (Δημοκρατικός), τέσσερις μέρες πριν την επέτειο θανάτου του Clarence Darrow (13 Μάρτη), μέρα στην οποία πραγματοποιείται κάθε χρόνο συγκέντρωση στο Σικάγο των υπέρμαχων της κατάργησης της θανατικής ποινής. Η θανατική ποινή παραμένει σε ισχύ σε 34 άλλες Πολιτείες των ΗΠΑ.


Τα ντοκουμέντα της δίκης (στην αγγλική γλώσσα) βρίσκονται εδώ:

http://darrow.law.umn.edu/trials.php?tid=1

Ένα από τα βιβλία που γράφτηκαν γι’ αυτήν την υπόθεση, το «Compulsion», μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο το 1959 από τον Richard Fleischer, με τον Orson Welles να παίζει το ρόλο του συνηγόρου υπεράσπισης.

Παρόλο που τα πρόσωπα ήσαν διαφοροποιημένα (π.χ. ο Clarence Darrow είχε μετατραπεί σε Jonathan Wilk), ο Leopold, που μόλις είχε αποφυλακιστεί, προσπάθησε να μπλοκάρει την διανομή και προβολή της, χωρίς να τα καταφέρει.

Η σκηνή της τελικής αγόρευσης του Wilk – Darrow, η οποία είναι περίληψη της πραγματικής αγόρευσης του Darrow, είναι η μεγαλύτερη σε διάρκεια σκηνή αγόρευσης στο αμερικανικό σινεμά.

Η πρώτη κινηματογραφική μεταφορά της υπόθεσης αυτής της δίκης ήταν η «Θηλειά» (Rope) (1948), του Alfred Hitchcock, η πρώτη του έγχρωμη ταινία, βασισμένη σε θεατρικό, στην οποία ο σκηνοθέτης επικεντρώνει στα κίνητρα –ή μάλλον στην απώλεια κινήτρων των δύο φονιάδων. Επίσης είναι ένα κατηγορώ στο φασισμό (μη ξεχνάς ότι είμαστε δυο τρία χρόνια μετά τη λήξη του Πολέμου) και τις αντιλήψεις περί ανώτερων φυλών.

Η τελευταία μεταφορά είναι το «Swoon» (2002), όπου οι πρωταγωνιστές εκείνης της υπόθεσης αναφέρονται με τα πραγματικά τους ονόματα. Αυτή η κινηματογραφική μεταφορά εστιάζει όχι τόσο στα κίνητρα των δραστών και την απαξία της πράξης τους, όσο στο ομοφυλοφιλικό στοιχείο της σχέσης τους (θα βρεις παρά κάτω μπόλικους υπαινιγμούς από τον Darrow για την «περίεργη» φύση της σχέσης τα τους) και την εβραϊκή τους καταγωγή, ζητήματα που τους τοποθετούσαν στο περιθώριο της κοινωνίας τους.

Στο εξώφυλλο: O Darrow ανάμεσα στους Leopold (αριστερά) και Loeb (δεξιά).

Διευκρίνιση: Οι παρακάτω σελίδες είναι μια προσπάθεια μετάφρασης των γνήσιων πρακτικών της δίκης. Σε αρκετά σημεία, επειδή ακριβώς πρόκειται για καταγραφή προφορικής ομιλίας, ο λόγος είναι δύστροπος, ενώ γίνονται και ακατανόητες για τον αναγνώστη αναφορές, πχ σε όρους της αμερικανικής ποινικής δικονομίας. Επίσης σε αρκετά σημεία γίνονται αναφορές σε ζητήματα που είναι άγνωστα στον αναγνώστη, τα οποία όμως διευκρινίζονται στην πορεία της αγόρευσης.

Προσπάθησα –όσο μπορούσα- να αμβλύνω αυτές τις δυστροπίες, είτε στη μετάφραση είτε με διευκρινιστικές υποσημειώσεις, αλλά παρακαλώ για την κατανόησή σας για όσα έμειναν αδιόρθωτα.


Η αγόρευση

1η μέρα

Έχουν περάσει σχεδόν τρεις μήνες από τότε που άρχισα να συνειδητοποιώ την τεράστια ευθύνη που βαρύνει εμένα και τους συνεργάτες μου σε αυτήν την υπόθεση. Δεν ντρέπομαι να ομολογήσω ότι αυτοί οι τρεις μήνες πέρασαν γεμάτοι αμηχανία και άγχος, μπελάδες που πολύ εύκολα θα τους ξεφορτωνόμουν, αν δεν αισθανόμουν υποχρεωμένος σε κάποια μέλη της οικογένειας του ενός κατηγορούμενου.

Είναι μια ευθύνη, σχεδόν αβάσταχτη για τον καθένα. Όμως εμείς οι δικηγόροι δεν έχουμε πολλές επιλογές, όχι περισσότερες από το Δικαστήριο.

Κύριε Πρόεδρε, το άγχος μας γι’ αυτήν την υπόθεση δεν οφείλεται στα στοιχεία που συνδέονται με αυτό το ατυχέστατο περιστατικό, αλλά στο ότι αυτά δεν έχουν γίνει ευρέως γνωστά με το σωστό τρόπο. Οφείλεται στο γεγονός ότι οι εφημερίδες όλης της χώρας αφιερώνουν σε αυτήν την δίκη τόσο χώρο όσο δεν έχουν αφιερώσει ποτέ σε καμία άλλη δίκη στο παρελθόν. Το γεγονός ότι κάθε μέρα με τη μέρα οι κάτοικοι του Σικάγο τροφοδοτούνται με κάθε είδους ιστορία σχετικά με την υπόθεση, σε τέτοιο βαθμό που πλέον όλοι έχουν διαμορφώσει άποψη, πολύ πριν αρχίσει ετούτη εδώ η δίκη.

Και όταν η κοινή γνώμη ενδιαφέρεται για μια υπόθεση και απαιτεί μια τιμωρία, ανεξάρτητα από το ποια είναι η παράβαση, μικρή ή μεγάλη, η τιμωρία μπορεί να είναι μόνο μια: ο θάνατος.

Ακόμα και όταν η υπόθεση δεν έχει να κάνει με την αφαίρεση ή όχι μιας ανθρώπινης ζωής. Όταν ακούς τη κοινή γνώμη να εκφράζεται σαν έναν άνθρωπος, το μόνο που σκέφτονται είναι να σκοτώσουν κάποιον.


Έχουμε υποστεί αυτήν ακριβώς την πίεση εδώ και τρεις μήνες. Κάναμε ό, τι μπορούσαμε για να κερδίσουμε τουλάχιστον την εμπιστοσύνη της κοινής γνώμης, που στην πραγματικά καθορίζει τα πράγματα, σοφά ή όχι σοφά.

Διαδόθηκε ότι θα ξοδευτούν εκατομμύρια δολάρια σε αυτήν την υπόθση. Ακραίες και τρελές ιστορίες δημοσιεύθηκαν και έγιναν πιστευτές, λες και ήσαν δεδομένα. Ειπώθηκε ότι θα γινόταν μια τεράστια προσπάθεια για να σωθούν οι ζωές αυτών εδώ των παιδιών, με τη διάθεση τεράστιων χρηματικών ποσών, τόσων λεφτών που οι οικογένειες των παιδιών ούτε έχουν δεν πρόκειται να αποκτήσουν ποτέ τους.

Είχαμε ανακοινώσει ότι δεν επρόκειτο να διατεθούν τόσα πολλά χρήματα, όχι μόνο για εμάς, τους δικηγόρους, αλλά ούτε και για τους ψυχιάτρους ούτε για κανέναν άλλο λόγο. Την υπόσχεση αυτή που δώσαμε στον κόσμο την τηρήσαμε με ευλάβεια. Οι ψυχίατροι, όπως αποδεικνύεται και από τα πρακτικά, πληρώθηκαν με την απλή αποζημίωση, που θα πληρώνονταν αν κατέθεταν για χάρη της Πολιτείας. Εμείς οι δικηγόροι συμφωνήσαμε η αμοιβή μας να καθοριστεί από το Δικηγορικό Σύλλογο του Σικάγο. Αν αποτύχουμε ως υπεράσπιση, δεν θα έχουμε αποτύχει λόγω της έλλειψης χρημάτων. Θα έχουμε αποτύχει λόγω των χρημάτων. Το μεγαλύτερο εμπόδιο που έχουμε συναντήσει σε αυτήν μας την προσπάθεια είναι τα λεφτά. Ορισμένες φορές η φτώχια είναι ευλογία – αυτή είναι μια από αυτές τις περιπτώσεις.

Ο πλούτος δυσκολεύει την υπεράσπιση

Επιμένω, κύριε πρόεδρε, ότι αν αυτή ήταν η υπόθεση δύο άλλων ανήλικων2 αγοριών, χωρίς να εξετάζουμε την περιουσιακή κατάσταση των οικογενειών τους, τότε είμαι σίγουρος ότι δεν θα υπήρχε ούτε ένας εισαγγελέας που δεν θα συναινούσε σε μια παραδοχή ενοχής και δεν θα πρότεινε ισόβια κάθειρξη3.

Ούτε ένας. Ούτε κάποιος δικηγόρος θα μπορούσε να απαιτήσει κάτι παραπάνω, ούτε κανένας εισαγγελέας θα μπορούσε να δικαιολογήσει μια τέτοια απαίτηση.

2 Ο Darrow επιμένει σε αυτήν του την αγόρευση αρκετές φορές στην ηλικία των κατηγορουμένων (19 και 18 ετών), επειδή εκείνη την περίοδο στην Πολιτεία του Illinois ενήλικες θεωρούνταν όσοι ήσαν άνω των 21 ετών. (Σ.τ.Μ.) 3 Συνήθως, για να αποφεύγονται οι μακριές και ακριβές διαδικασίες ενώπιον ενόρκων, ειδικά όταν τα αποδεικτικά στοιχεία είναι εναντίον τους, οι συνήγοροι υπεράσπισης παραδέχονται στην αρχή της δίκης την ενοχή των πελατών τους και απαιτούν από το Δικαστήριο να επιβάλλει μειωμένη ποινή, για να επιβραβεύσει την ειλικρίνεια των κατηγορουμένων. Σε αυτές τις περιπτώσεις οι Εισαγγελικές Αρχές συναινούν σε αυτά τα αιτήματα των κατηγορουμένων, και έτσι επιτυγχάνεται ένας συμβιβασμός, χωρίς να συνεχιστεί η διαδικασία, όχι μόνο ενώπιον ενόρκων, αλλά ούτε και ενώπιον του Δικαστή. Εδώ, όμως, η κατηγορούσα αρχή επέμενε στην πρότασή της να καταδικαστούν στην ανωτάτη των ποινών οι κατηγορούμενοι, παρόλο που παραδέχθηκαν την ενοχή τους. (Σ.τ.Μ.)


Θα μπορούσαμε να έρθουμε ενώπιόν Σας χωρίς στοιχεία, χωρίς αντίθετους ισχυρισμούς, χωρίς τίποτα, και Εσείς να μας επιβάλλατε την ίδια ποινή που θα επέβαλε ο οποιοσδήποτε Δικαστής του Σικάγο σε οποιοδήποτε αγόρι του Σικάγο. Και χωρίς να αντιπαρατεθούμε με την Πολιτεία.

Και να, στεκόμαστε εδώ, με τις ζωές αυτών των δύο αγοριών σε κίνδυνο, με την κοινή γνώμη ξεσηκωμένη. Για ποιο λόγο; Επειδή, δυστυχώς, οι γονείς αυτών των παιδιών έχουν λεφτά. Για κανένα άλλο λόγο.

Σας είπα και στο ξεκίνημα της δίκης, κύριε Πρόεδρε, ότι στην Πολιτεία μας δεν έχει υπάρξει ούτε μια δίκη ατόμου κάτω των 21 ετών που παραδέχθηκε την ενοχή του που να επιβλήθηκε η θανατική ποινή. Θα αυξήσω την ηλικία και θα σας πω ότι δεν υπάρχει ούτε μια υπόθεση στην οποία άτομο μέχρι 28 η 30 ετών που παραδέχθηκε την ενοχή του να καταδικάστηκε σε θάνατο. Και θεωρώ ότι μπορώ να πω με ασφάλεια ότι, παρόλο που δεν έχω εξετάσει όλα τα στοιχεία, καθόσον δεν μπορούσα, είμαι σίγουρος ότι ούτε στην Πολιτεία του Illinois δεν έχει υπάρξει καμιά τέτοια καταδίκη.

Κι όμως, το Δικαστήριό Σας πιέζεται, ακόμα και απειλείται, ότι πρέπει να κρεμάσει αυτά τα δύο αγόρια, κόντρα στα μέχρι τώρα δεδικασμένα, κόντρα σε ό, τι έχουν κάνει όλοι οι Δικαστές που έχουν δικάσει μέχρι τώρα στην Πολιτεία μας.

Γιατί; Πείτε μου, ποιο δημόσιο συμφέρον θα εξυπηρετούσε κάτι τέτοιο; Γιατί είναι αναγκασμένος ο εισαγγελέας να ζητάει κάτι το οποίο δεν έχει ζητήσει ποτέ κανένας παλιότερα; Γιατί πρέπει ένας Δικαστής να πιέζεται από κάθε ισχυρισμό και επιχείρημα, είτε μετριοπαθές είτε ακραίο, να κρεμάσει δύο αγόρια, κόντρα στα δεδικασμένα του Illinois, και αντίθετα στην πρόοδο των τελευταίων πενήντα, ή τουλάχιστον εικοσιπέντε χρόνων;

Μόνο το Μεσαίωνα κρεμούσαν παιδιά

Δίπλα μου στέκονται δικηγόροι, που μας διάβασαν υποθέσεις από τα χρόνια του Μεσαίωνα, όταν οι δικαστές εκτιμούσαν ότι αν ένας άνθρωπος είχε έστω και λίγη λογική ή αν μόλις βγει από την κούνια του, τότε θα μπορούσε να καταδικαστεί στην κρεμάλα, επειδή μπορούσε να ξεχωρίσει την διαφορά ανάμεσα στο καλό και το κακό. Αγόρια 18, 17, 16 και 14 χρονών – Ο αδερφός μου, ο Marshall δεν έκανε ολοκληρωμένη δουλιά. Πρέπει να ξαναδιαβάσει τον αγαπημένο του Blackstone4.

4 Thomas Marshall: Βοηθός Εισαγγελέα στην υπόθεση Franks. Έκανε την πρώτη τελική αγόρευση εκ μέρους της κατηγορούσας αρχής. (Σ.τ.Μ.) Sir Willialm Blackstone (1728 – 1780): Άγγλος δικαστής και πολιτικός (με το κόμμα των Torys), ο οποίος είχε συγγράψει το τετράτομο έργο «Σχόλια πάνω στους Νόμους της Αγγλίας» (Commentary On The Laws Of England) (Σ.τ.Μ.)


Τις τελευταίες έξι βδομάδες δεν άκουγα τίποτα άλλο πέρα από κραυγές για αίμα. Σαν να έβγαινε μέσα από το γραφείο του εισαγγελέα, δεν μύριζα τίποτα άλλο πέρα από την ανάσα του μίσους.

Άκουσα να επικαλούνται νομικά προηγούμενα, τα οποία θα ήσαν ντροπιαστικά ακόμα και για φυλές βαρβάρων. Είδα ένα Δικαστήριο να παρακινείται σε βαθμό απειλής να κρεμάσει δυο αγόρια, αντίθετα από τις κατακτήσεις της επιστήμης, της φιλοσοφίας, κόντρα σε κάθε έννοια ανθρωπισμού και προοδευτικής σκέψης. Γιατί ο φίλος μου ο κύριος Marshall, που ξέθαψε από τα σκοτάδια του παρελθόντος όλα αυτά τα νομικά προηγούμενα, που θα έκαναν και τον πιο άγριο να κοκκινίζει από ντροπή, δεν μας διάβασε και αυτό από τον Blackstone;

«Άτομα κάτω των 14 ετών, παρόλο που είναι παιδιά ακόμα, μπορούν να κριθούν ότι είναι ανίκανα για καταλογισμό. Όμως αν το Δικαστήριο και οι ένορκοι πειστούν ότι όχι μόνο είχαν δόλο για το έγκλημα, αλλά μπορούσαν και να ξεχωρίσουν το καλό από το κακό, τότε μπορούν να καταδικαστούν ακόμα και σε θάνατο.»

Γι’ αυτό τα λόγο ένα κορίτσι 13 ετών καταδικάστηκε να καεί στην πυρά, επειδή σκότωσε την κυρία της. Θεέ μου! Τι ευχαρίστηση θα αισθανόταν ο Δρ. Krohn! Η ευχαρίστησή του αν άναβε αυτός τη φωτιά δεν θα συγκρινόταν με τίποτα με αυτό που ένιωθε όταν αποπειράθηκε στα μουλωχτά να δολοφονήσει αυτά εδώ τα παιδιά. Ένα κορίτσι δεκατριών ετών κάηκε στην πυρά, επειδή κατά πάσα πιθανότητα δεν είπε «Παρακαλώ» στην κυρία της, όπως μας παραδίδει ο αγαπητός μου Blackstone. Και ένα άλλο αγόρι 10 ετών, καθώς και ένα 9 ετών, που σκότωσαν τον σύντροφό της, καταδικάστηκαν σε θάνατο, με το 10χρονο αγόρι τελικά να απαγχονίζεται. Για ποιο λόγο; Επειδή μπορούσε να ξεχωρίσει τη διαφορά ανάμεσα στο σωστό και το λάθος: Του το είχαν μάθει στο Κατηχητικό Σχολείο. Δεν έχει σημασία η ηλικία. Επειδή ο κύριος Savage ισχυρίζεται ότι δεν έχει καμία σημασία η ηλικία και ότι αν αυτό εδώ το Δικαστήριο έκανε ό, τι κάνει κάθε Δικαστήριο του Illinois και αρνηθεί να καταδικάσει σε θάνατο αυτά τα δυο παιδιά, τότε δεν πρόκειται να ξανακρεμαστεί κανείς στην Πολιτεία μας. Πραγματικά, δεν μπορώ να σκεφτώ κάτι χειρότερο από αυτό.

Όσο αυτό το απεχθές εργαλείο χρησιμοποιείται σαν παιχνίδι, χωρίς περίσκεψη, αναζητώντας να φουντώσει τη μανία των μαζών με τη σκέψη ότι ένα παιδί πρέπει να κρεμαστεί ή ότι ολόκληρος ο πολιτισμός πρέπει να κρεμαστεί, τόσο πρέπει να αγωνιζόμαστε να το ξεφορτωθούμε, και μάλιστα να το ξεφορτωθούμε όλοι μαζί, για να προστατέψουμε την ανθρώπινη ζωή.

Ο Blackstone, τον οποίο ο φίλος μου Marshall μας διάβασε σελίδα τη σελίδα, λες και ζούσε σε μια φωτισμένη περίοδο, λες και έχουν οι απόψεις του καμία σχέση με το έτος 1924, λες και είχε καμία σχέση με το Σικάγο ή με τις δίκες ανηλίκων και την ευαισθησία που αυτές απαιτούν για την προστασία των


παιδιών, χρησιμοποιείται σε αυτήν εδώ τη δίκη για να παρακινήσει το Δικαστή να κάνει ό, τι δεν έχει ξανακάνει ποτέ.

Τώρα, κύριε Πρόεδρε, με αυτό το θέμα θα ασχοληθώ επισταμένως αργότερα. Το έπιασα τώρα ακροθιγώς, επειδή άκουσα τον κύριο Savage –αλήθεια, τον διαλέξατε λόγω του ονόματός5 του, των ικανοτήτων του ή των γνώσεών του;- επειδή, λοιπόν, ο κύριος Savage σε μια άγρια όπως μόνο αυτός γνωρίζει να δίνει αγόρευσή του, είπε στο Δικαστήριό Σας ότι παραδεχτήκαμε την ενοχή μας επειδή φοβόμασταν να κάνουμε αλλιώς. Κύριε Πρόεδρε, αυτό είναι σωστό. Θα ήθελα να αναφερθώ σε κάτι άλλο προηγουμένως και μετά θα αναλύσω και αυτό το ζήτημα, στο σημείο εκείνο που θεωρώ ότι ταιριάζει να το αναλύσω.

Δεν επιθυμώ την απαλλαγή των παιδιών

Δεν είναι σωστό αυτό που εικάζεται, ότι δηλαδή θα υπερασπιζόμουν αυτά τα παιδιά και θα επιζητούσα την αθώωσή τους από τους ενόρκους, αν πραγματικά πίστευα ότι θα μπορούσα να τα καταφέρω. Δεν πρόκειται να έκανα τίποτα τέτοιο. Πιστεύουμε ότι ενώπιόν Σας αυτό το έχουμε ξεκαθαρίσει. Πιστεύουμε ότι το έχουμε ξεκαθαρίσει και στην κοινή γνώμη. Ή τουλάχιστον, προσπαθήσαμε να το ξεκαθαρίσουμε, και το προσπαθήσαμε κάτω από εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες.

Το είπαμε ξεκάθαρα, τόσο στη κοινή γνώμη, όσο και σε αυτό το Δικαστήριο, ότι ούτε οι γονείς, ούτε οι φίλοι, ούτε οι δικηγόροι θέλουμε την απαλλαγή αυτών των παιδιών. Όλοι ξέρουμε –και ειδικά αυτοί που τα έχουν ζήσει από κοντά- ότι αυτά τα παιδιά δυστυχώς είναι όπως είναι, και ότι θα πρέπει να απομονωθούν άπαξ και δια παντός από την κοινωνία. Το παραδεχτήκαμε αυτό. Και το εννοούσαμε. Αυτό που ζητάμε από το Δικαστήριό Σας είναι να σώσει τις ζωές τους, δηλαδή να κάνει το λιγότερο και το περισσότερο που μπορεί.

Παραδεχτήκαμε την ενοχή μας ενώπιόν Σας, κύριε Πρόεδρε επειδή φοβόμασταν να επικαλεστούμε τα αίτια που μας έσπρωξαν σε αυτήν την πράξη ενώπιον των ενόρκων. Δεν υπήρχε η παραμικρή περίπτωση να αρνηθώ ούτε σε Εσάς ούτε στην κοινωνία τον σοβαρό κίνδυνο που διατρέχαμε από αυτούς τους δύο, ούτε το πόσο προβληματισμένοι ήμασταν πριν επιλέξουμε αυτήν την ασυνήθιστη υπερασπιστική γραμμή. Μπορώ να Σας εξηγήσω το γιατί. Έχω διαπιστώσει ότι τα χρόνια και οι εμπειρίες του ανθρώπου μαλακώνουν τα συναισθήματά του και τον κάνουν να δείχνει περισσότερη κατανόηση στο συνάνθρωπό του. Όταν ο φίλος μου ο Savage φτάσει στην ηλικία μου6 ή στη δικιά σας ηλικία, κύριε Πρόεδρε, θα διαβάσει την αγόρευση

5 Savage στα αγγλικά σημαίνει άγριος, βάρβαρος. (Σ.τ.Μ.) 6 Ο Darrow ήταν 67 χρονών όταν διεξαγόταν η δίκη. (Σ.τ.Μ.)


που απηύθυνε στο Δικαστήριό Σας και θα αισθανθεί τρόμο. Έχω καταλάβει ότι όσο μεγαλώνει ο άνθρωπος, γίνεται λιγότερο επικριτικός. Δεν είναι τόσο σίγουρος για κάποια πράγματα. Είναι διατεθειμένος να κάνει κάποιες παραχωρήσεις υπέρ του συνανθρώπου του. Είμαι σίγουρος ότι ένας Δικαστής έχει περισσότερη εμπειρία και μπορεί να κρίνει καλύτερα και με μεγαλύτερη κατανόηση κάποια υπόθεση από τους ενόρκους.

Αυτό βέβαια, μπορεί να μην είναι απόλυτα δίκαιο για το Δικαστήριο. Γνωρίζω καλά ότι συνέβαλα στο να φορτωθείτε στους ώμους σας ένα σοβαρό βάρος. Παρόλο που θεωρώ ότι είστε ένας καλός μου φίλος, παραδέχομαι ότι η πράξη μου δεν είναι πράξη φιλίας.

Την ποινή να την καθορίσει ο Δικαστής και όχι οι Ένορκοι

Ξέρω πάρα πολύ καλά ότι όταν η ευθύνη μοιράζεται στα δώδεκα, είναι πολύ εύκολο να πεις «ας πάει στο διάολο». Αλλά, κύριε Πρόεδρε, αν είναι κρεμαστούν αυτά τα παιδιά, θα το αποφασίσετε εσείς. Δεν μπορεί να μοιραστείτε την ευθύνη με κανέναν άλλον. Πρέπει να το κάνετε εσείς. Δεν πρόκειται να απολογηθείτε για ποιο λόγο έχετε αποκτήσει αυτήν την αρμοδιότητα. Η τυχόν καταδίκη τους θα είναι η δικιά σας ηθελημένη, ψύχραιμη και προμελετημένη πράξη, χωρίς να υπάρχει η παραμικρή δυνατότητα να μετατοπιστεί σε άλλον η ευθύνη.

Το επιλέξαμε, κύριε Πρόεδρε. Δεν ήταν ευγενικό για το πρόσωπό Σας. Σας γνωρίζω πολλά χρόνια. Όχι προσωπικά. Δεν θα μπορούσα να πω ούτε καν να μαντέψω ποια θα ήταν η συμπεριφορά σας, βασισμένος στις εμπειρίες μου από εσάς, αλλά ξέρω καλά κάτι. Ξέρω, κύριε Πρόεδρε, ότι σε όλην την ιστορία της Πολιτείας του Σικάγο έχουν απαγχονιστεί ενενήντα άτυχα πλάσματα. Δεν έχουμε να επιδείξουμε τίποτα άλλο στον τομέα του πολιτισμού πέρα από αυτούς τους ενενήντα κρεμασμένους, και αν αυτούς τους ενενήντα δεν τους κάνουμε ενενήντα δύο, τότε θα πρέπει να το κλείσουμε το μαγαζί. Στην ιστορία του Σικάγο έχουν απαγχονιστεί ενενήντα άνθρωποι και μόνο τρεις από αυτούς είχαν παραδεχτεί την ενοχή τους. Ένας στους τριάντα.

Ξέρω ότι τα τελευταία δέκα χρόνια στην Πολιτεία του Σικάγο έχουν κατηγορηθεί για φόνο τριακόσιοι πενήντα άνθρωποι και έχουν παραδεχτεί την ενοχή τους. Τριακόσιοι πενήντα άνθρωποι έχουν παραδεχτεί την ενοχή τους στην Πολιτεία του Σικάγο και από αυτούς απαγχονίστηκε μόνο ένας. Και η τιμή για αυτήν την μοναδική καταδίκη ανήκει στον καλό μου φίλο, που εκπροσωπεί την Πολιτεία σε αυτήν εδώ τη δίκη. Όμως το θύμα του, αυτός που καταδικάστηκε, ήταν σαράντα χρονών.

Η εξοχότητά Σας δεν πρόκειται ποτέ να μου συγχωρήσει το ότι ξεφόρτωσα την ευθύνη της τελικής απόφασης πάνω Σας, αλλά γνωρίζετε ότι θα ήμουν ανειλικρινής απέναντι στους πελάτες μου αν δεν είχα αποφασίσει να


δοκιμάσω την τύχη μου ενώπιόν Σας, αντί να δοκιμαστώ μπροστά σε δώδεκα δηλητηριασμένους συμπολίτες μας. Έπραξα ό, τι έπραξα γνωρίζοντας ότι θα ήταν ανήκουστο οποιοδήποτε δικαστήριο να καταδικάσει σε θάνατο υπό αυτές τις συνθήκες αυτά τα παιδιά. Και όσον αφορά αυτό το ζήτημα, ο κύριος Savage έχει δίκιο. Ελπίζω να μην έκανα κάποιο λάθος, κύριε Πρόεδρε. Θα ευχόμουν, βέβαια και η κατηγορούσα αρχή να είχε αντιμετωπίσει την υπόθεση με την ίδια μετριοπάθεια που την αντιμετωπίσαμε εμείς.

Αυτές τις μέρες, που άκουσα πέντε και έξι φορές την περιγραφή της τραγωδίας, σε μια προσπάθεια να σας πείσουν ότι η άσχημη πνευματική κατάσταση κάποιου δεν μπορεί να βελτιωθεί με κανέναν τρόπο, ή ότι ούτε η ορμή των τρυφερών χρόνων μπορεί να μετριαστεί, μου φαίνεται λοιπόν ότι είναι πολύ κατώτερο των αντιπροσώπων αυτής της περήφανης Πολιτείας να προσπαθούν να αφυπνίσουν πάθη θαμμένα σε ένα σκοτεινό, βάναυσο και αιματηρό παρελθόν, προκειμένου να επηρεάσουν το Δικαστήριό σας και να σας κατευθύνουν να αποφασίσετε το θάνατο αυτών εδώ των παιδιών.

Ανελέητη η κατηγορούσα αρχή

Κύριε Πρόεδρε, πρέπει να σχολιάσω τους ισχυρισμούς και τους συλλογισμούς που αναπτύχθηκαν προηγουμένως ενώπιόν Σας. Μπορώ να σας διαβάσω σ’ ένα λεπτό στην αγόρευση του φίλου μου του Marshall, το σημείο που αναφέρει τον Blackstone και να σας επισημάνω τι παρέλειψε να αναφέρει. Αλλά την υπόλοιπη αγόρευσή του, όπως και την αγόρευση του Savage, μπορώ να Σας τις συνοψίσω στα εξής: Η πράξη που δικάζουμε ήταν απάνθρωπη, ποταπή, προμελετημένη, σατανική, απαγορευμένη, κακοήθης –αυτό ακούγεται σαν καρκίνος-, δειλή, αδίστακτη.

Αυτά άκουσα αυτές τις τρεις μέρες εναντίον αυτών των δύο εφήβων, δύο παιδιών, που δεν μπορούσαν να υπογράψουν ένα γραμμάτιο ή να προβούν σε μια δικαιοπραξία. Αυτά ακούω τρεις μέρες τώρα.

Δειλοί; Δεν ξέρω. Αφήστε με να σας πω τι θεωρώ ότι είναι δειλία, για να δούμε αν οι πράξεις τους ήσαν πράξεις δειλίας ή όχι. Εδώ έχουμε τον Dickie Loeb –η κατηγορούσα αρχή ενίστατο όποτε κάποιος τον αποκαλούσε Dickie, λες και θα ήταν πιο εύκολο να τον κρεμάσουμε αν γραφτεί στα πρακτικά ότι τον λένε Richard. Οπότε ας τον αποκαλέσουμε κι εμείς Richard Loeb. Δεκαοχτώ χρονών τη στιγμή του συμβάντος. Εδώ είναι και ο Nathan Leopold Jr, δεκαεννιά χρονών. Εδώ είναι και οι τρεις αστυνομικοί που τους φυλάνε. Περιμένουν να οδηγηθούν έξω, να τους πάνε στη φυλακή πέρα από την γέφυρα και να τους κρεμάσουν. Χωρίς να υπάρχει η παραμικρή ελπίδα να ξεφύγουν. Με τα χέρια τους δεμένα με χειροπέδες. Η παραμικρή ευκαιρία. Πιασμένοι σαν τον αρουραίο στην ποντικοπαγίδα. Όταν ένας δικηγόρος πάει μπροστά τους, κουνάει μέσα στο πρόσωπό τους με μανία την γροθιά του και


τους αποκαλεί με τη συνηθισμένη του ευγλωττία «δειλούς», ε, αυτό δεν μου φαίνεται και για μια ιδιαίτερα γενναία πράξη, ούτε κάτι ταιριαστό για έναν εισαγγελέα ή τον βοηθό του. Οι κατηγορούμενοι, δεν έχουν καταδικαστεί ακόμα και διατηρούν κάποια δικαιώματα, σεβαστά από όλους.

Αδίστακτοι; Τι να Σας πω, κύριε Πρόεδρε; Θα αναφερθώ σε λίγο σ’ αυτό, για το αν η πράξη τους ήταν αδίστακτη ή όχι. Αδίστακτη; Γιατί; Επειδή σχεδίασαν και οργάνωσαν το έγκλημα; Ναι. Όμως, εδώ έχουμε τους αυτοαποκαλούμενους εκπρόσωπους της Δικαιοσύνης που με όλη την εξουσία που τους δίνει η Πολιτεία, με όλη την επιρροή που μπορούν να ασκούν στον Τύπο προσπαθώντας να φανατίσουν την κοινή γνώμη και να την παρασύρουν σε μια φρενίτιδα μίσους με τις πράξεις τους, εδώ και μήνες σχεδιάζουν και οργανώνουν και επεξεργάζονται στοιχεία για να αφαιρέσουν τη ζωή αυτών των δύο αγοριών. Μπορείτε να τους δέσετε τα μάτια, να τους βάλετε πάνω σε μια καταπακτή, να τους περάσετε στο λαιμό μια θηλιά και να τους κρεμάσετε: Αυτή η πράξη θα είναι σίγουρα πολύ πιο προμελετημένη και αδίστακτη, είτε είναι νομιμοποιημένη είτε όχι, από ό, τι έκαναν αυτά τα παιδιά ή θα μπορούσαν να έχουν κάνει. Αδίστακτοι! Ας δώσει η Πολιτεία το καλό παράδειγμα στην καλοσύνη, την περίσκεψη και την ευγένεια πριν οι εκπρόσωποί της αποκαλέσουν τους πελάτες μου αδίστακτους δολοφόνους.

Θλιβερή και ατυχής ανθρωποκτονία

Κάτι άλλο, κύριε Πρόεδρε. Άκουσα να αποκαλούν αυτό το έγκλημα με διαφορετικούς χαρακτηρισμούς. Μια εξαιρετικά θλιβερή και ατυχής ανθρωποκτονία, όπως την αποκαλώ εγώ. Μια αδίστακτη δολοφονία, όπως την λέει η κατηγορούσα αρχή. Εγώ τη χαρακτηρίζω σαν μια εξαιρετικά θλιβερή ανθρωποκτονία επειδή υπερασπίζομαι τους δράστες της. Αυτοί την αποκαλούν αδίστακτη δολοφονία, γιατί θέλουν να τους πάρουν το κεφάλι. Διαλέξτε μόνος σας.

Άκουσα πολλές αναλύσεις της υπόθεσης και άκουσα τους δικηγόρους της αντίθετης πλευράς να λένε ότι ήταν ο πιο αδίστακτος φόνος που γνώρισε ποτέ ο πολιτισμένος κόσμος. Δεν ξέρω τι θεωρούν ότι περιλαμβάνεται στον «πολιτισμένο κόσμο». Υποθέτω ότι εννοούν το Illinois. Παρόλο που μιλάνε λες και δεν αναφέρονται σε αυτό. Ας υποθέσουμε, όμως, το Illinois. Η πολιτεία, λοιπόν, ισχυρίζεται ότι αυτός ο φόνος είναι ο πιο αδίστακτος που συνέβη.

Κύριε Πρόεδρε, ασκώ το επάγγελμα του δικηγόρου για πολύ περισσότερο καιρό απ’ όσο θα έπρεπε, σχεδόν για σαρανταπέντε ή σαρανταέξι χρόνια, και σ’ αυτό το διάστημα έχω συμμετάσχει σε αρκετές ποινικές δίκες, πάντα από την πλευρά της υπεράσπισης.


Αυτό δε σημαίνει ότι είμαι καλύτερος. Αν σημαίνει κάτι αυτό, ίσως σημαίνει ότι είμαι πιο λεπτολόγος από τον άλλο τύπο. Δε σημαίνει ούτε ότι είμαι καλύτερος ούτε ότι είμαι χειρότερος από τον άλλον. Σημαίνει ό, τι σημαίνει. Δεν μπορώ να κάνω κάτι για να το αλλάξω. Είμαι σαν τον άλλον φίλο. Δεν θέλω να αλλάξω κάτι. Δεν μου έχει τύχει, λοιπόν, να δικάσω μια υπόθεση, όπου ο εισαγγελέας να μην ισχυριστεί ότι είναι το πιο αδίστακτο, ασυγχώρητο, προμελετημένο έγκλημα που έχει συμβεί ποτέ.

Αν ήταν δολοφονία, τότε δεν είχε ξανασυμβεί ποτέ τέτοια δολοφονία. Αν ήταν ληστεία, τότε δεν είχε ξανασυμβεί τέτοια ληστεία. Αν ήταν συνωμοσία, τότε δεν είχε συμβεί ποτέ ξανά τέτοια συνωμοσία από τότε που πέρασε στη λήθη το Star Chamber7. Αν ήταν κλοπή, τότε δεν είχε ξανασυμβεί ποτέ τέτοια κλοπή.

Και λέγοντας όλα αυτά είμαι εξαιρετικά μετριοπαθής! Όλα τα εγκλήματα που υπερασπίστηκα, ήσαν τα χειρότερα! Γιατί; Μα, αυξάνει το πρεστίζ του εισαγγελέα όταν ασχολείται με μια σπουδαία υπόθεση. Αυτό είναι το ένα. Θα πουν «Δίκασα την πιο αδίστακτη –δεν ήταν η πιο αδίστακτη;- δολοφονία και κατάφερα να καταδικαστούν οι κατηγορούμενοι και πλέον αυτοί είναι νεκροί» ή «Δίκασα την πιο σπουδαία υπόθεση παραχάραξης και την κέρδισα. Δεν έχω κάνει κάτι σπουδαιότερο στην καριέρα μου». Τα ίδια λένε και οι δικηγόροι, ξέρετε.

Βεβαία υπάρχει και κάτι άλλο, κύριε Πρόεδρε. Συνήθως δικάζω ενώπιον Ενόρκων και αυτοί οι χαρακτηρισμοί είναι ιδανικοί να ακούγονται μπροστά στους ενόρκους: Αιματηρός, αδίστακτος, κατάπτυστος, δειλός, ποταπός –Η λιτανεία των δικηγόρων του γραφείου της εισαγγελίας ταιριάζει στους ενόρκους. Οι δώδεκα ένορκοι, όντας καλοί και νομοταγείς άνθρωποι, θεωρούν υποχρέωσή τους, μνημείο στην αρετή τους, να ακολουθήσουν τη λιτανεία των δικηγόρων της εισαγγελίας.

Υποθέτω ότι αυτή η λιτανεία μπορεί ίσως να επηρεάζει και τους Δικαστές, στις δίκες χωρίς ενόρκους. Δεν ξέρω. Όπως και να ‘χει, με αυτές τις πιθανότητες πρέπει να παίξουμε. Όταν κάνουμε ό, τι καλύτερο μπορούμε για να σώσουμε ζωές και υπολήψεις, αυτά είναι τα ρίσκα που πρέπει να πάρουμε. Εδώ λοιπόν, οι πελάτες μας δήλωσαν ένοχοι, ένοχοι της πιο αδίστακτης δολοφονίας που συνέβη ποτέ στον κόσμο. Και πώς να τολμήσει ένας δικαστής να αρνηθεί να κρεμάσει αυτούς τους δυο δειλούς κακούργους, που διέπραξαν την πιο αδίστακτη δολοφονία του κόσμου;

7 Ειδικό Δικαστήριο που δημιουργήθηκε στην Αγγλία τον 14ο αιώνα και λειτούργησε μέχρι τον 17ο. Ήταν παροιμιώδης η σκληρότητά του και οι αντιδεοντολογικοί μέθοδοι που χρησιμοποιούσε για να αποσπά απολογίες, ενώ μετά την διακοπή της λειτουργίας του, ο όρος χρησιμοποιείται για να χαρακτηρίσει ένα πολύ αυστηρό δικαιοδοτικό σώμα ή όργανο. Όπως αναφέρει και το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ σε απόφασή του του 1975, «Το Star Chamber για αιώνες συμβόλιζε την ασέβεια προς τα βασικά ατομικά δικαιώματα.» (Σ.τ.Μ.)


Ήταν μια αδίστακτη δολοφονία;

Να ένα ζήτημα στο οποίο αξίζει να σταθούμε. Θα ήθελα να σας επιστήσω την προσοχή, κύριε Πρόεδρε, στο ζήτημα της «αδίστακτης δολοφονίας». Ήταν τέτοια; Ήταν η πιο στυγερή δολοφονία που συνέβη ποτέ στο Illinois; Ήταν η πιο ποταπή πράξη που καταγράφηκε ποτέ στα χρονικά του εγκλήματος; Όχι. Επιμένω, κύριε Πρόεδρε, ότι από όποια πλευρά και αν εξετάσετε το ζήτημα, ήταν ένα από τα λιγότερο ποταπά ή στυγερά εγκλήματα που έχω συναντήσει στην καριέρα μου.

Ας δούμε πώς το μετράμε. Λένε ότι ήταν μια στυγερή δολοφονία, η χειρότερη που συνέβη ποτέ. Εγώ τους απαντάω ότι έχω συναντήσει ελάχιστους φόνους που να είναι τόσο απαλλαγμένοι από αυτά τα χαρακτηριστικά που του προσδίδουν όσο αυτός.

Ας δούμε λοιπόν πώς το μετράμε. Βασικά, θα έπρεπε να υπάρχει κάποιος κανόνας, κάποιο μέτρο, για να μετράμε αν ένας φόνος ήταν απλά στυγνός ή εξαιρετικά στυγνός. Βέβαια, κύριε Πρόεδρε, Σας ξεκαθαρίζω από την αρχή ότι σιχαίνομαι τους σκοτωμούς, όπως και αν έχουν γίνει. Είτε πυροβολείς τον άλλον και τον πετυχαίνεις στην καρδιά, είτε του κόβεις το κεφάλι με ένα τσεκούρι είτε τον χτυπάς με ένα σκαρπέλο, είτε του δένεις ένα κόμπο γύρω από το λαιμό. Το σιχαίνομαι. Πάντα το σιχαινόμουν. Πάντα θα το σιχαίνομαι.

Όμως, υπάρχουν βαθμίδες, και θα ήθελα να μου επιτρέψετε να ορίσω τους δικούς μου κανόνες, αφού πρέπει να εκτιμήσω το πόσο στυγνό ήταν ένα έγκλημα. Το κριτήριο, λοιπόν, με το οποίο εκτιμώ ότι πρέπει να μετράμε τα εγκλήματα είναι το πόσο υπέφερε το θύμα. Προφανώς η Πολιτεία θα διαφωνήσει μαζί μου σ’ αυτόν τον κανόνα. Θα ισχυρίζονται ότι το πιο στυγνό έγκλημα είναι αυτό που τραβάει περισσότερο την προσοχή του Τύπου. Μ’ αυτό το κριτήριο, βέβαια, με έχουν εκμηδενίσει από την αρχή. Αλλά εγώ επιμένω: η πρώτη παράμετρος που πρέπει να υπολογίσουμε είναι το πόσο υπέφερε το θύμα, πόσος ήταν ο πόνος του. Ο κακομοίρης ο Bobby Franks δεν υπέφερε σχεδόν καθόλου. Χωρίς αυτό να δικαιολογεί το φόνο του.

Αν μπορούσαμε να τον ξαναφέρουμε στη ζωή με το κρέμασμα αυτών των δυο αγοριών, θα έλεγα να τους αφήσετε να ζήσουν, και πιστεύω ότι το ίδιο θα έλεγαν και οι γονείς τους. Όμως, «το δάχτυλο που κινείται γράφει, κι αφού γράψει πάει παραπέρα. Ούτε όλος σου ο πόνος ούτε το πνεύμα δεν μπορεί να το γυρίσει πίσω, να σβήσει μισή γραμμή ή να αλλάξει μια λέξη8».

8 Τετράστιχο (ρουμπάι) του Πέρση ποιητή, μαθηματικού και αστρονόμου Ομάρ Καγιάμ. Ο Darrow λάτρευε τον Καγιάμ και μνημονεύει αρκετά συχνά (βλ. και πιο κάτω) Ρουμπαγιάτ του. Επίσης ο Darrow είχε συγγράψει το 1899 και ένα δοκίμιο για τον Καγιάμ και τα Ρουμπαγιάτ του, με τον τίτλο «Περσικό Μαργαριτάρι» (Persian Pearl). Τα Ρουμπαγιάτ του Καγιάμ εκδόθηκαν για πρώτη φορά στα αγγλικά στα 1859 από τον άγγλο ποιητή Edward Fitzgerald και προκάλεσαν πάταγο. Μια πολύ ενδιαφέρουσα μυθιστορηματική βιογραφία του Ομάρ Καγιάμ, αλλά και χρονικό της ανακάλυψης των Ρουμπαγιάτ του από τη Δύση, είναι το βιβλίο «Σαμαρκάνδη» του Λιβανέζου συγγραφέα Αμίν Μααλούφ (Σ.τ.Μ.)


Ο Ρόμπερτ Φρανκς είναι νεκρός, και δεν μπορούμε να το αλλάξουμε αυτό. Όλα τελειώσαν μέσα σε δεκαπέντε λεπτά από τη στιγμή που τον έβαλαν στο αυτοκίνητο, και κατά πάσα πιθανότητα σε καμία στιγμή δεν του πέρασε από το μυαλό τι θα πάθαινε.

Αυτό όμως δεν δικαιολογεί την πράξη τους. Δεν πρόκειται ποτέ να προσπαθήσω να τους δικαιολογήσω. Το λυπάμαι το κακόμοιρο το αγόρι. Λυπάμαι τους γονείς του. Όμως, πάει. Βέβαια δεν μπορώ να πω με τη σιγουριά που το έλεγε ο κύριος Savage ότι αν μεγάλωνε θα γινόταν ένας σπουδαίος άνθρωπος. Στα 14 του, δεν ξέρω αν και ο ίδιος μπορούσε να φανταστεί τι θα γινόταν όταν θα μεγάλωνε. Ο Savage φαντάζομαι ότι έχει την ικανότητα να διαβάζει τα μυαλά των ανθρώπων και μπορεί να λέει με σιγουριά ότι ήξερε τι θα γινόταν ο Bobby Franks. Βέβαια έχει και μια φαντασίωση: το κρέμασμα. Αν κρίνουμε τις σκέψεις και τις πράξεις των ανθρώπων με γνώμονα τη σκληράδα απέναντι στα θύματα, δεν μπορούμε να φανταστούμε κάτι πιο σκληρό.

Τι άλλο θα μπορούσε να στιγματίσει την πράξη αυτών των παιδιών, για να την κάνει να ξεχωρίσει σαν το πιο αποτρόπαιο έγκλημα; Το σημαντικότερο για μένα είναι το θύμα, το οποίο δεν πρέπει να υποφέρει, και αμέσως μετά τοποθετώ τη συμπεριφορά αυτών που σκότωσαν. Αυτοί τι έκαναν; Πώς συμπεριφέρθηκαν; Η κατηγορούσα αρχή θα ισχυριστεί ότι η πράξη του ήταν εξαιρετικά σκληρή επειδή το θύμα ήταν ένα αγόρι. Ναι, αλλά και οι πελάτες μου είναι παιδιά, και αν το να σκοτώσεις παιδί κάνει το έγκλημά σου πολύ σοβαρό, το ότι αυτοί που σκοτώσαν ήταν και αυτοί παιδιά θα πρέπει να αφαιρεί σκληράδα από την πράξη τους.

Ποιο στοιχείο της συμπεριφοράς τους υπέδειξε ότι η καρδιά τους ήταν διεστραμμένη, άρρωστη και εγκαταλελειμμένη, παραπάνω από την καρδιά του καθένα μας; Κύριε Πρόεδρο, είναι απλά ηλίθιο. Όποιος έχει τη στοιχειώδη ικανότητα να σκέφτεται, καταλαβαίνει το σκοπό της εισαγγελίας. Οι συνήγοροι της κατηγορούσας αρχής το ξέρουν καλά, ότι με βάση τους κανόνες που ισχύουν σε όλα τα Δικαστήρια, δεν έχουν το παραμικρό δικαίωμα να απαιτούν από το Δικαστήριό Σας να αφαιρέσει αυτές τις δύο ζωές. Κι όμως, επιμένουν να ακολουθούν αυτήν την τακτική, χαρακτηρίζοντας αυτήν την πράξη σαν το πιο αποτρόπαιο έγκλημα που συνέβη ποτέ.

Τι έκαναν, λοιπόν, αυτά τα παιδιά, όσον αφορά το δεύτερο κριτήριο που θέσαμε για να εκτιμήσουμε πόσο σκληρό είναι ένα έγκλημα; Ο κύριος Marshall, που μας διάβασε ένα κατεβατό από υποθέσεις φόνων, είπε: «Αυτές οι υποθέσεις δε συγκρίνονται με τη δικιά σας. Η δικιά σας είναι χειρότερη.» Γιατί χειρότερη; Τι περιελάμβαναν εκείνες οι υποθέσεις;

Οι περισσότερες από τις υποθέσεις που επικαλέστηκε ήσαν υποθέσεις ληστειών, όπου κάποιος πήγαινε με την απειλή όπλου να πάρει τα λεφτά κάποιου άλλου και τον σκότωνε. Άλλες υποθέσεις ήσαν υποθέσεις μίσους και


εκδίκησης. Άλλες ήσαν υποθέσεις εξαιρετικών εγκλημάτων, που τις πιο πολλές φορές συνδέονταν με χρήματα. Κάποιος σκοτώνει κάποιον για να κερδίσει κάποια λεφτά, ή σκοτώνει κάποιον που μισεί. Αυτή όμως η υπόθεση, τι υπόθεση είναι;

Μια παράλογη, χωρίς κίνητρο πράξη

Αυτή η πράξη των αγοριών ήταν παράλογη, αχρείαστη, άσκοπη και χωρίς κίνητρο. Αφήστε με να σας το αποδείξω. Δεν υπήρχε ούτε ίχνος μίσους, ούτε στίγμα μοχθηρίας, ούτε η παραμικρή ευκαιρία να δειχθούν σκληροί, πέρα από την πράξη του φόνου, και ο θάνατος από μόνος του είναι πολύ σκληρός.

Δεν υπήρχε η παραμικρή σκοπιμότητα, η παραμικρή αιτιολογία, το παραμικρό κίνητρο. Παρ’ όλ’ αυτά, ήταν το στυγερότερο έγκλημα που διαπράχθηκε ποτέ. Για να δούμε, έχω δίκιο;

Επιμένω να το αμφισβητώ αυτό με τόσες λεπτομέρειες, και είμαι απόλυτα σίγουρος ότι δεν υπάρχει η παραμικρή περίπτωση ένα Δικαστήριο να διστάσει ενώπιον των στοιχείων αυτής της δίκης. Προσπαθώ να το αποδείξω με κάθε απλότητα και ειλικρίνεια, χωρίς καμία προσπάθεια να εξωραΐσω καταστάσεις ή να ρητορεύσω. Προσπαθώ απλά να θέσω ενώπιόν Σας τα στοιχεία της υπόθεσης ακριβώς ως έχουν και τίποτα άλλο.

Τι λέει η Πολιτεία για αυτά; Για να αποδείξει ότι όντως αυτό ήταν το πιο στυγνό έγκλημα που διαπράχθηκε, πρέπει πρώτα πρώτα να βρουν ένα κίνητρο. Και ποιο λένε ότι ήταν το κίνητρο;

Κύριε Πρόεδρε, δεν υπάρχει τίποτα πιο ηλίθιο, πιο ανώφελο όσο το κίνητρο που επικαλούνται οι κατήγοροι σε αυτήν εδώ την υπόθεση. Ό, τι πιο ηλίθιο έχω ακούσει. Τι μας είπε ο Tom Marshall; Τι μας είπε ο Joe Savage; Είπαν: «Το κίνητρο ήταν 10.000 δολάρια».

Τα αγόρια δεν είχαν ανάγκη τα χρήματα

Τα δύο αυτά αγόρια, τα οποία δεν είχαν ανάγκη ούτε σεντ, γόνοι πλούσιων οικογενειών, σκότωσαν αυτό το μικρό ανυπεράσπιστο αγόρι για να πάρουν 10.000 δολάρια. Να σας υπενθυμίσω την εναρκτήρια αγόρευση του Δικαστή Crowe, όταν ακούσαμε για πρώτη φορά τις όλες τις λεπτομέρειες της υπόθεσης, μετά την παραδοχή της ενοχής μας, η οποία δημοσιεύτηκε και στις εφημερίδες.

Είπε ότι αυτοί εδώ οι νεαροί ήσαν μανιώδεις τζογαδόροι, και ότι χρειάζονταν χρήματα για να πληρώσουν χρέη τους από τον τζόγο. Τώρα, κύριε Πρόεδρε, είπε ότι η πράξη τους ήταν αποτρόπαιη και ότι έγινε για να βρουν χρήματα να


πληρώσουν χρέη τους από τον τζόγο. Τι απέδειξε; Κάλεσε ένα μάρτυρα, έναν και μοναδικό, ο οποίος είχε παίξει μπριτζ και με τους δύο, στο κολλέγιο, ο οποίος κατέθεσε ότι έπαιξαν για 5 σεντς τον πόντο. Κύριε Πρόεδρε, είμαι σίγουρος ότι καταλαβαίνετε πολύ καλύτερα από εμένα για τι παιχνίδι μιλάμε. Αν μιλούσαμε για πόκερ, θα το αντιλαμβανόμουν πολύ καλύτερα, μιας και δεν ξέρω πολλά για το μπριτζ. Τι άλλο απέδειξε; Είπε ότι σε εκείνο το παιχνίδι ο ένας τους έχασε 90 δολάρια από τον άλλον. Έπαιζαν ο ένας εναντίον του άλλου, και ο ένας τους έχασε 90 δολάρια! Ενενήντα! Τα λεφτά που είχαν δώσει στην μπάνκα ήσαν τα ίδια και δεν υπάρχει ούτε ένα ίχνος άλλου στοιχείου που να συνηγορεί στον ισχυρισμό του κυρίου Crowe, ο οποίος πρότεινε την θανατική τους καταδίκη.

Κύριε Πρόεδρε, ασήμαντο, έτσι; Θα ήταν πραγματικά ασήμαντο, αλλά εδώ έχουμε να κάνουμε με ανθρώπινες ζωές. Και έχουμε να κάνουμε και με κάτι παραπάνω από αυτές. Έχουμε να κάνουμε με την καταστροφή δύο οικογενειών. Έχουμε να κάνουμε με ένα στίγμα που θα τεθεί πάνω στην υπόληψη δύο σπιτιών, που δεν το αξίζουν καθόλου, για το τίποτα. Και το καλύτερο σενάριο που κατάφεραν οι κατήγοροι να επινοήσουν, ήταν ότι κάποτε έπαιξαν ένα παιχνίδι μπριτζ, έχασε ο ένας 90 δολάρια από τον άλλον και γι’ αυτό το λόγο πήγαν και σκότωσαν. Και όλα αυτά σε μια χρονική περίοδο ενός ή δύο χρόνων. Τι να προσδοκούσα αν εκ μέρους της υπεράσπισης κατέφευγα σε ένα σενάριο σαν και αυτό; Είναι δυνατόν να απαιτούσα να δείξετε την παραμικρή εμπιστοσύνη σε αυτά που θα ισχυριζόμουν; Κύριε Πρόεδρε, καταλαβαίνεται ότι είναι παράλογος κάθε τέτοιος ισχυρισμός. Τα αποδεικτικά στοιχεία που παρείχαν δεν έχουν την παραμικρή αξία. Ο ισχυρισμός τους δεν περιέχει ούτε ίχνος αλήθειας, και ο κύριος Crowe αισθάνθηκε σαν τον αστυνομικό εκείνο που ήλθε εδώ και ψευδόρκησε συνειδητά, όπως θα σας αποδείξω αργότερα, εκείνος που είπε ότι όταν ανέκρινε τον Nathan Leopold του είπε ότι το κοινό δεν ήταν ικανοποιημένο από το κίνητρό τους.

Αναρωτιέμαι αν το κοινό είναι ικανοποιημένο με το κίνητρό τους. Αν υπάρχει έστω και ένας στο Σικάγο, που δεδομένων των στοιχείων, αφού τα έλαβε υπόψη του, θα πίστευε το κίνητρο που τους αποδίδεται. Εκτός κι αν πρόκειται για κάποιον ηλίθιο. Αυτό είναι το μόνο που έχω να πω γι’ αυτόν. Ότι πρόκειται απλά και ξάστερα για έναν ηλίθιο.

Αφήστε με να σταθώ λίγο σ’ αυτό. Ποια ήσαν αυτά τα παιδιά; Πώς συνέβη το κακό; Κάποια συγκεκριμένη μέρα σκοτώσαν τον κακόμοιρο Robert Franks. Δεν θα ασχοληθώ με τα paraphernalia, το γράμμα για τα λύτρα, την απαγωγή, επειδή θα τα αναλύσω αργότερα, με κάποιες άλλες αφορμές. Αυτό που έχει σημασία τώρα είναι ότι τον σκότωσαν.


Ρίσκαραν τη ζωή τους για 5.000 δολάρια;

Αυτά τα δυο αγόρια... Υποτίθεται ότι θα έπαιρναν 10.000 δολάρια. Αν έπιανε το «κόλπο», θα κέρδιζαν ο καθένας τους 5.000 δολάρια. Κανείς τους δεν θα έπαιρνε παραπάνω, ενώ και οι δυο τους ρίσκαραν τη ζωή τους σ’ αυτή τη δουλειά. Γι’ αυτό, οι πελάτες μου ρίσκαραν τη ζωή τους για 5.000 δολάρια, αν θελήσουμε να πιστέψουμε ότι γι’ αυτό έκαναν ό, τι έκαναν, που δεν το έκαναν γι’ αυτό.

Τα χρειάζονταν τα λεφτά; Γιατί άραγε, εκείνη την περίοδο, λίγους μήνες νωρίτερα, ο Dickie Loeb είχε στην τράπεζα έναν λογαριασμό 3.000 δολαρίων; Κύριε Πρόεδρε, δεν είχα σκοπό να αναφερθώ σε αυτό το ζήτημα, εκτός από τώρα, που εξαιτίας αυτής της αχαρακτήριστης ηλιθιότητας σας ζητούν να σκοτώσετε αυτά τα δύο αγόρια.

Εκείνη την περίοδο, λοιπόν, ο Richard Loeb είχε 3.000 δολάρια στον λογαριασμό του στην τράπεζα. Επίσης είχε και τρία ομόλογα Liberty, εκ των οποίων το ένα ήταν ληξιπρόθεσμο, ενώ οι τόκοι και των τριών δεν είχαν συλλεχθεί εδώ και τρία χρόνια. Επαναλαμβάνω: δεν είχαν εισπράξει ούτε δεκάρα από τους τόκους, και τα κουπόνια των τόκων ήσαν αχρησιμοποίητα για τρία χρόνια. Παρ’ όλα αυτά, η κατηγορούσα αρχή απαιτεί να κρεμαστούν, βάσει της θεωρίας ότι διέπραξαν αυτόν τον φόνο επειδή χρειάζονταν χρήματα. Για χρήματα.

Επιπλέον, φέραμε ενώπιόν Σας και την ιδιαιτέρα γραμματέα του πατέρα του Loeb, η οποία ορκίστηκε ότι όποτε της το ζητούσε, ο Loeb είχε ό, τι επιταγή ήθελε, χωρίς να χρειάζεται η συγκατάθεση του πατέρα του. Είχε σαφείς οδηγίες να του δίνει μια επιταγή οποτεδήποτε της τη ζητούσε, και ότι του είχε στείλει μία το Φλεβάρη, την οποία την είχε χάσει πριν την εξαργυρώσει. Του έδωσε άλλη μία τον Μάρτη. Κύριε Πρόεδρε, πόσο καιρό θα μπορούσε να σταθεί η υπεράσπιση αν προέβαλε έναν τέτοιο ισχυρισμό; Δεν χρειάζονται πολλά για να πέσεις σε ένα χαμό, όπου ο κόσμος θα ουρλιάζει, η σκηνή θα είναι στημένη και νεαροί δικηγόροι με στεντόρεια φωνή θα υπερασπίζονται την ιερότητα του Νόμου, δηλαδή θα ζητούν να πεθάνουν άνθρωποι. Υπό τέτοιες περιστάσεις, η απαίτηση για απαγχονισμό των ενόρκων έρχεται μόνη της.

Και ο Leopold; Ο Leopold έπαιρνε ένα τακτικό χρηματικό βοήθημα, 125 δολάρια το μήνα. Είχε δικό του αυτοκίνητο. Δεν πλήρωνε τίποτα για στέγαση και ρουχισμό. Είχε λεφτά όποτε τα ήθελε, ενώ είχε κανονίσει να πάει και στην Ευρώπη. Είχε αγοράσει το εισιτήριό του, και θα έφευγε την περίοδο που συνελήφθη, κύριε Πρόεδρε.

Είχε περάσει τις εισαγωγικές εξετάσεις για την Νομική Σχολή του Harvard και ετοιμαζόταν να κάνει ένα σύντομο ταξίδι στην Ευρώπη, πριν πάει να γραφτεί


στο χειμερινό εξάμηνο. Τα εισιτήριά του τα είχε αγοράσει ο πατέρας του, ο οποίος θα του έδινε και 3.000 δολάρια για το ταξίδι.

Κύριε Πρόεδρε, ορισμένες φορές οι ένορκοι κάνουν λάθη, όπως και οι Δικαστές. Αν το Δικαστήριό Σας θεμελιώσει το κίνητρο αυτής της υπόθεσης πάνω στα στοιχεία που σας παρουσίασε η κατηγορούσα αρχή, τότε, κύριε Πρόεδρε, επιμένω ότι η ανθρώπινη ελευθερία δεν είναι ασφαλής, η ανθρώπινη ζωή δεν είναι ασφαλής. Κίνητρα και κίνητρα θα μπορούσαν να θεμελιωθούν πάνω σε κάθε είδους αποδεικτικά στοιχεία.

Κύριε Πρόεδρε, οι οικογένειες αυτών των παιδιών είναι πλούσιες. Πάρα πολύ πλούσιες. Τα αγόρια αυτά ανατράφηκαν μέσα στη χλιδή, δεν τους είχαν αρνηθεί ποτέ τίποτα. Καμιά τους επιθυμία δεν είχε μείνει ανικανοποίητη. Δεν είχαν χρέη. Δεν είχαν ανάγκη χρήματα. Καθόλου. Παρ’ όλ’ αυτά, δολοφόνησαν ένα παιδί. Ένα παιδί με το οποίο δεν είχαν καμία διαφορά, χωρίς κανένα λόγο, μόνο και μόνο για να πάρουν 5.000 δολάρια ο καθένας. Πολύ καλά. Πολύ καλά, κύριε Πρόεδρε. Αν το πιστέψει το Δικαστήριό Σας, αν το πιστέψει ο οποιοσδήποτε, εγώ δεν μπορώ να κάνω τίποτα.

Τα αγόρια είναι πνευματικά διαταραγμένα

Εκεί στηρίζεται αυτή η υπόθεση. Δε θα στεκόταν λεπτό χωρίς κίνητρο. Χωρίς κίνητρο, θα ήταν μια αδικαιολόγητη πράξη δυο ανώριμων και άρρωστων αγοριών. Αυτό που πραγματικά είναι. Μια αδικαιολόγητη πράξη δυο αγοριών, που τριγυρνούσαν στα σκοτάδια και κινούνταν από κάποιο συναίσθημα, το οποίο εμείς ακόμα δεν είμαστε σε θέση να το κατανοήσουμε ολοκληρωμένα.

Θα σταθώ λίγο σε αυτό. Τι άλλο ισχυρίζονται οι κατήγοροι; Θα ήθελα να Σας πω, κύριε Πρόεδρε, ότι αν αποκλείσετε κάθε μαρτυρία, ειδικού ή άλλου, και αν προσπαθήσετε να καταλήξετε στην απόφασή Σας εξετάζοντας μόνο τα υλικά αποδεικτικά στοιχεία, τότε δεν υπάρχει άλλο συμπέρασμα που να καταλήξετε, πέρα από το ότι αυτά τα αγόρια είναι πνευματικά διαταραγμένα.

Δεν μπορώ να πιστέψω, κύριε Πρόεδρε ότι υπάρχει έστω και ένας που να γνωρίζει αυτήν την υπόθεση, είτε καλά είτε να την έχει απλά ακουστά, και να μη συμφωνεί στο ότι η μόνη θεωρία που ταιριάζει είναι αυτή της πνευματικής διαταραχής αυτών των δύο αγοριών.

Η φωνή του όχλου

Θα ήθελα να το αναλύσω αυτό. Πρώτα, όμως, θα σταθώ σε κάτι άλλο. Ο κύριος Marshall ισχυρίστηκε ενώπιόν Σας ότι δεν είναι να δυνατόν να μας κάνετε αυτό το θεϊκό δώρο, να χαρίσετε τη ζωή σ’ αυτά τα δύο αγόρια. Ότι είναι παράνομο κάτι τέτοιο. Ότι η ποινή για φόνο είναι θάνατος. Και ότι το


Δικαστήριο αυτό, το οποίο σύμφωνα με τον μύθο των δικηγόρων και των Δικαστών, ξεχνά ότι στην πραγματικότητα είναι ένας ζωντανός οργανισμός και μετατρέπεται σε Δικαστήριο χωρίς παλμό κι αισθήματα, που απονεκρώνει όλα εκείνα τα αισθήματα που συνιστούν τον άνθρωπο. Ότι το Δικαστήριο, σαν μια ανθρώπινη μηχανή, πρέπει να τους κρεμάσει, επειδή σκότωσαν κάποιον.

Για να δούμε. Δεν χρειάζεται να ζητήσω έλεος από αυτό το Δικαστήριο, παρόλο που είμαι πρόθυμος να το κάνω, γι’ αυτούς τους πελάτες μου, ούτε και για κανέναν άλλο, ούτε καν για τον εαυτό μου. Βέβαια, δεν ξέρω κανέναν που να μην χρειάστηκε να το κάνει. Όμως, δεν ζητάω έλεος για αυτά τα δυο αγόρια. Μπορείτε να είστε όσο αυστηρός θέλετε, κύριε Πρόεδρε, στην εφαρμογή του Νόμου και παρόλα αυτά να μην κρεμάσετε αυτά τα δυο αγόρια. Αν τα κρεμάσετε, θα το κάνετε για έναν μόνο λόγο: Γιατί πίσω από το Νόμο, πίσω από τη Δικαιοσύνη, πίσω από τα ανθρώπινα ένστικτα και αισθήματα, ακούγεται η βραχνή φωνή του όχλου, που λέει «κρεμάστε τους!».

Αυξανόμενες οι αντιδράσεις εναντίον της θανατικής ποινής

Δεν χρειάζεται να ικετέψω για τίποτα. Ποιος είναι ο νόμος του Illinois; Αν κάποιος βρεθεί ένοχος φόνου πρώτου βαθμού ενώπιον ενόρκων ή εάν παραδεχτεί την ενοχή του ενώπιον Δικαστή, τότε οι ένορκοι ή ο Δικαστής μπορούν να αποφασίσουν κάτι ανάμεσα σε αυτά τα τρία: είτε να κρεμάσουν τον ένοχο, είτε να του επιβάλλον ισόβια κάθειρξη είτε να του επιβάλλουν κάθειρξη άνω των δεκατεσσάρων ετών. Γιατί τα προβλέπει αυτά ο νόμος;

Μήπως αυτή η διάταξη του νόμου υπακούει στην άποψη που λέει ότι το Δικαστήριο πρέπει να διαπιστώνει ακόμα και το πιο απίθανο σενάριο και ότι πρέπει απαραιτήτως να κρίνει το μέγεθος της ενοχής και του δόλου; Κάθε άλλο. Μπορεί και να μην έχει τη δυνατότητα να διαπιστώσει όλα αυτά τα πράγματα. Το Δικαστήριο μπορεί να ενεργεί βάσει ενός, πολλών ή ακόμα και κανενός λόγου. Οι ένορκοι μπορούν να αποφασίζουν να επιβληθεί όποια ποινή θεωρούν αυτοί ότι ταιριάζει. Γιατί ψηφίστηκε αυτός ο νόμος; Αναμφισβήτητα, επειδή οι νομοθέτες αναγνωρίζουν τις αυξανόμενες αντιδράσεις όλων σχεδόν των προοδευτικών μυαλών της Αμερικής ενάντια στην θανατική ποινή. Αναμφισβήτητα, λόγω της ολοένα και μεγαλύτερης απροθυμίας των αμερικανικών δικαστηρίων να αφαιρούν ανθρώπινες ζωές, έκριναν ότι θα ήταν σωστό να αφήσουν το Δικαστή να κάνει ό, τι αυτό θεωρεί σωστό απέναντι σε κάποιον που παραδέχτηκε την ενοχή του, όπως επίσης και τους ενόρκους να αποφασίσουν ό, τι θέλουν αν κρίνουν κάποιον ένοχο, και συνακόλουθα να εφαρμόσουν όποια ποινή θεωρήσουν αυτοί ότι ταιριάζει στην περίσταση.


Χωρίς να είστε υποχρεωμένος να δώσετε σε κανέναν λογαριασμό, χωρίς να σας δεσμεύει κανένα απολύτως αποδεικτικό στοιχείο, κύριε Πρόεδρε θα πρέπει να επιλέξετε κάτι. Και αυτή σας η επιλογή μπορεί να είναι ίδια ή διαφορετική από μια άλλη, ό, τι και να σας λέει ο κύριος Blackstone. Είναι δικό σας προνόμιο, μπορείτε να το ασκήσετε και εγώ δε χρειάζεται να σας πω το οτιδήποτε για να σας αναγκάσω να το κάνετε, πέρα από το να σας υπενθυμίσω το τι ακριβώς λέει ο νόμος. Βέβαια, δεν είναι μόνο αυτό το ζήτημα σε αυτήν την υπόθεση.

Επιδιώξαμε να αναλύσουμε ενώπιόν Σας για ποιο λόγο δεν πρέπει να κρεμαστούν αυτά τα δύο αγόρια. Επιδιώξαμε να αναλύσουμε ενώπιόν Σας και να σας πείσουμε ότι αυτά τα αγόρια είναι πνευματικά διαταραγμένα, και ότι ήσαν και τα δύο σε μια τρυφερή ηλικία όταν διέπρατταν το έγκλημα.

Πριν αναλύσω και άλλο αυτά τα ζητήματα, οφείλω να πω δυο λόγια ακόμη για το θέμα του κινήτρου. Αν δεν υπήρχε κίνητρο για την πράξη τους, αν η πράξη τους αυτή ήταν αδικαιολόγητη, οφειλόμενη στην ανωριμότητά τους, τότε θα πρέπει να αφαιρεθεί από αυτήν την υπόθεση το στοιχείο του δόλου και για τους δύο.

Καμιά αισχρότητα από τους κατηγορούμενους

Αν εξαιρέσεις το ότι αφαιρέθηκε η ζωή του παιδιού, που από μόνη της είναι μια εξαιρετικά σκληρή πράξη, δεν υπέστη κανένα άλλο βασανιστήριο. Ούτε οι κατηγορούμενοι είχαν δόλο ή πρόθεση να του κάνουν κάποιο άλλο κακό, επειδή ακριβώς η πράξη τους δεν είχε κίνητρο. Ήταν μια πράξη που δεν παρακινήθηκε ούτε από αισθήματα μίσους ούτε από εκδικητική μανία. Διεπράχθη παντελώς αδικαιολόγητα από δυο ανώριμα αγόρια.

Κύριε Πρόεδρε, προχωρήσαμε πέρα από αυτό. Προσπαθήσαμε να σας δείξουμε -θεωρούμε με επιτυχία- την πνευματική κατάσταση αυτών των δυο αγοριών. Δεν είναι εύκολο, βέβαια, το να κατανοήσεις πλήρως το μυαλό του άλλου. Οι ειδικοί που καλέσαμε ενώπιόν Σας, κατέθεσαν ότι είναι αδύνατο διαπιστωθεί επακριβώς το κατάσταση στην οποία βρίσκεται το πνεύμα κάποιου. Το πώς ακριβώς λειτουργεί.

Θα αναφερθώ αργότερα, κύριε Πρόεδρε, στο σκοπό του να ζητήσουν λύτρα, κάτι που έχει ξεκαθαριστεί νομίζω ήδη από τις μαρτυρικές καταθέσεις. Απλά, προσπαθώ να αποδείξω ακόμα πιο ξεκάθαρα το ότι τα χρήματα δεν είχαν καμιά απολύτως σχέση με την πράξη των αγοριών. Η απουσία κάθε χρησιμότητας μιας τέτοιας πράξης, το μεγάλο ρίσκο που πάρθηκε με την πραγματοποίησή της, η αναισθησία της, όλα αυτά αποδεικνύουν ότι τα λύτρα δεν είχαν καμία σχέση με το έγκλημα αυτό καθαυτό, και ότι η πραγματική δικαιολογία για αυτό ήταν ο λόγος που επικαλέστηκαν τα ίδια τα παιδιά.


Ήμουν έτοιμος να πω ότι δεν χρειάζεται να είσαι ειδικός, δεν χρειάζεται τίποτα άλλο πέρα από την απαρίθμηση σκέτων των γεγονότων και μια απλή εξέτασή τους, για να πειστεί ο καθένας ότι το έγκλημα αυτό ήταν μια πράξη δυο άρρωστων μυαλών.

Η κλοπή της γραφομηχανής ήταν άσχετη με το έγκλημα

Η Πολιτεία, στη συνηθισμένη της προσπάθεια να μεγεθύνει, να διαστρεβλώσει καταστάσεις και να πιέσει με κάθε τρόπο τους κατηγορούμενους, περιέγραψαν το έγκλημα έχοντας σαν αφετηρία τη κλοπή της γραφομηχανής από το Ann Arbor9. Αυτός ο ισχυρισμός ταιριάζει γάντι με τον ισχυρισμό ότι το έγκλημα έγινε για να καρπωθούν τα δέκα χιλιάρικα. Με ποια στοιχεία όμως τον αποδεικνύουν; Η κλοπή της γραφομηχανής από το Ann Arbor δεν είχε καμία σχέση με την κατηγορία για την οποία δικάζονται τώρα. Την παραμικρή σχέση. Τα αποδεικτικά στοιχεία που παρουσιάστηκαν σε αυτή τη δίκη δείχνουν ότι πήγαν στο Ann Arbor την δωδέκατη μέρα του Νοέμβρη του 1923. Αν θυμάμαι καλά, το έγκλημα διεπράχθη την εικοστή πρώτη μέρα του Μάη του 1924. Πήγαν στο Ann Arbor μια νύχτα, μετά από έναν αγώνα φούτμπολ στο Ann Arbor. Οδηγούσαν νύχτα. Κανείς δεν γνώριζε ότι πήγαιναν εκεί και κανείς δεν ήξερε ότι βρίσκονταν εκεί. Κατάλαβαν ότι κάποιος βρισκόταν εκεί πέρα, επειδή το επόμενο πρωί διαπίστωσαν ότι τους έλειπαν κάποια πράγματα. Αυτοί οι δύο πήγαν εκεί και –όπως αποδεικνύουν τα στοιχεία της δίκης- είχαν σα μοναδικό τους σκοπό να κλέψουν κάτι από την εστία της αδελφότητας. Το γιατί το έκαναν αυτό, θα το αναλύσω αργότερα.

Ανάμεσα στα αντικείμενα που πήραν βρισκόταν και η γραφομηχανή που χρησιμοποιήθηκε για να γράψουν τα γράμματα των λύτρων. Και να! Η Πολιτεία με τη γόνιμή της φαντασία μας λέει: «Αχά! Αυτά τα παιδιά, που τα είχαν όλα σχεδιασμένα στην εντέλεια, που –όπως σας απέδειξε και ο δρ. Krohn- επέδειξαν πολλές γνώσεις, ιδιαίτερα δραστήριο πνεύμα, συνέπεια στις πράξεις τους, αυτά τα παιδιά δεν υπάρχει περίπτωση να μην είναι έχουν σώας τας φρένας. Ένα τρίχρονο παιδάκι δεν θα μπορούσε να έχει σχεδιάσει σε τέτοιο βαθμό μια τέτοια πράξη.»

Αυτοί λοιπόν οι προνοητικοί άνθρωποι πρόβλεψαν ότι σε τέσσερις μήνες θα χρειαζόταν να γράψουν ένα γράμμα για λύτρα και ότι θα σκότωναν ένα αγόρι. Δεν γνώριζαν ακόμα το τι, το ποιόν, το πού, το πώς, το πότε. Απλά ότι για να ζητήσουν λύτρα θα έπρεπε να βρουν μια γραφομηχανή για να γράψουν το γράμμα, και για να μην τους πάρουν χαμπάρι, πήγαν στο Ann Arbor και έκλεψαν μια. Σχεδόν έξι μήνες –τόσο δεν ήταν;- πριν το περιστατικό. Για να δούμε, λοιπόν. 9 Ann Arbor: Πόλη της Πολιτείας του Michigan, όπου βρίσκεται η έδρα του Πανεπιστημίου του Michigan. Απέχει 390 χιλιόμετρα από το Σικάγο. (Σ.τ.Μ.)


Κάπου στα πρακτικά έχει καταγραφεί μια δήλωση τους, ότι στην επιστροφή από το Ann Arbor ξεκίνησαν να συζητούν για το τέλειο έγκλημα, το πώς θα το διέπρατταν, κάτι που τριγυρνούσε στο μυαλό τους για μήνες. Όταν επέστρεφαν σπίτι τους.

Η γραφομηχανή δεν είχε καμία σχέση με το έγκλημα, αλλά αργότερα, για να δείξουν ότι ήσαν προνοητικοί και ότι μπορούσαν να σχεδιάζουν τέλεια τις κινήσεις τους, πήγαν μέχρι το Ann Arbor μέσα στη νύχτα και την έκλεψαν, αντί να αγοράσουν μια άλλη ή να κλέψουν μια από εδώ ή να δανειστούν μια από εδώ ή να χρησιμοποιήσουν μια δικιά τους, ή να βγάλουν αγγελία ζητώντας μια ή τέλος πάντων, να εξασφαλίσουν μια γραφομηχανή με κάποιον από τους χιλιάδες ασφαλείς τρόπους που μπορείς να προμηθευτείς μια γραφομηχανή στο Σικάγο.

Φυσικά, κάτι τέτοιο μας φαίνεται αδύνατο, αλλά ας δούμε τα αποδεικτικά στοιχεία. Έφεραν μια γραφομηχανή από το Ann Arbor και σε αυτή την γραφομηχανή έγραψαν τα λεγόμενα γράμματα για τα λύτρα. Αφού σκότωσαν το αγόρι πέταξαν τη γραφομηχανή σε μια λιμνούλα και τσαλάκωσαν τα γράμματα. Γιατί τα τσαλάκωσαν; Φαντάζομαι ότι όλοι καταλαβαίνουμε το γιατί. Επειδή όποιος είναι εξοικειωμένος με τις γραφομηχανές γνωρίζει ότι μπορείς να ξεχωρίσεις το γράψιμο οποιασδήποτε γραφομηχανής. Θα υπάρχουν ατέλειες στα τυπογραφικά στοιχεία, ξεχωριστά στίγματα. Τα αγόρια κατά πάσα πιθανότητα τα γνώριζαν όλα αυτά. Αλλά προσέξτε κάτι: Ο Leopold είχε αυτή τη γραφομηχανή στο σπίτι του για έξι μήνες. Σύμφωνα με την κατάθεση της καμαριέρας, τα γράμματα για τα λύτρα τα είχε γράψει σε αυτήν. Σύμφωνα με τις καταθέσεις των καθηγητών του, σε αυτήν την γραφομηχανή είχε γράψει και εργασίες του, και μπόλικες μάλιστα. Και αυτές οι εργασίες είναι στη διάθεσή Σας.

Τις πήρε και ο Εισαγγελέας. Ακόμα και αν δεν έβρισκαν την γραφομηχανή, θα μπορούσαν να ταυτοποιήσουν τα γράμματα για τα λύτρα με τις εργασίες. Το μόνο που χρειαζόταν ήταν να αποδειχθεί ότι τα γράμματα για τα λύτρα, οι εργασίες και οι άλλες επιστολές, όλα ήσαν γραμμένα από την ίδια γραφομηχανή. Κανένας δεν προσπάθησε να κρύψει κάποιο από αυτά τα στοιχεία όλους αυτούς τους μήνες. Όλοι οι συμφοιτητές τους ήξεραν για τη γραφομηχανή, η καμαριέρα το ήξερε, όλοι στο σπίτι το γνώριζαν. Στην γραφομηχανή έγραψαν γράμματα που τα έστειλαν σε άλλους, ενώ έγραψαν και τις εργασίες τους σε αυτήν, τις εργασίες που κάποιοι τις βαθμολόγησαν.

Τι μπορεί να είναι ισχυρότερο από αυτό το στοιχείο; Προσπαθούσαν να αποκρύψουν τίποτα; Πήγαν μέσα στη νύχτα μέχρι το Ann Arbor για να πάρουν τη γραφομηχανή, μαζί με κάποια άλλα πράγματα, μόνο και μόνο για να μπορούν να αργότερα κάποιοι να ανιχνεύσουν τις κινήσεις τους ή πήγαν να την πάρουν μαζί με ό, τι άλλο πήραν από εκείνη την εστία χωρίς να έχουν ιδέα για το τι θα συμβεί έξι μήνες αργότερα;


Καμία προσπάθεια να συγκαλύψουν τα ίχνη τους

Οι κατήγοροι, στην προσπάθειά τους να «δέσουν» τον ισχυρισμό τους περί της εξαιρετικής διανοητικής κατάστασης αυτών των αγοριών, ισχυρίζονται ότι είχαν προσχεδιάσει την κλοπή από το Ann Arbor και ότι όταν ήσαν έτοιμοι να προβούν στην πράξη για την οποία δικάζονται τώρα πήγαν και πήραν ένα σκοινί, από ένα μαγαζί δυο δρόμους από το σπίτι τους. Ότι μετά πήγαν στην απέναντι γωνία και αγόρασαν οξύ. Μετά πετάχτηκαν λίγο παραπέρα και πήραν μια ταινία. Μετά έκλεισαν ένα δωμάτιο στο ξενοδοχείο, έφυγαν και πήγαν σε ένα άλλο ξενοδοχείο και εκεί έκλεισαν ένα άλλο δωμάτιο. Και ο Dickie Loeb ξέχασε τη βαλίτσα του στο δωμάτιο εκείνο. Και τι είχε εκείνη η βαλίτσα; Μα, κάποια βιβλία, δανεισμένα με την κάρτα του από την Πανεπιστημιακή Βιβλιοθήκη. Ο Dick Loeb πήγε στο δωμάτιο, πήρε μια βαλίτσα, η οποία είχε μέσα την κάρτα του και μερικά βιβλία από τη βιβλιοθήκη, τα άφησε δυο μέρες στο δωμάτιο, μέχρι που ο ξενοδόχος άδειασε το δωμάτιο και πήρε τη βαλίτσα και τα βιβλία. Μετά πήγε σε ένα άλλο ξενοδοχείο και έκλεισε ένα άλλο δωμάτιο. Γιατί να μην έστελνε και την κάρτα του μαζί με τα γράμματα για λύτρα, άραγε;

Μετά πήγαν και νοίκιασαν ένα αυτοκίνητο. Όλα τα παραπάνω, διεξήχθησαν με τον πιο τσαπατσούλικο τρόπο, χωρίς καμία περίσκεψη, χωρίς σχέδιο. Σας ομολογώ, κύριε Πρόεδρε, κανείς δεν επρόκειτο να επιδείξει τέτοια συμπεριφορά αν δεν είχε πειραγμένο μυαλό και μικρή ηλικία.

Τα αγόρια δεν στέκονταν καλά στα μυαλά τους

Ας δούμε και κάτι άλλο. Τα αγόρια στέκονταν καλά στα μυαλά τους; Για να δούμε. Έχουμε δυο παιδιά με αξιόλογη νοημοσύνη, το ένα 18 και το άλλο 19 χρονών. Το μέλλον τους προδιαγραφόταν λαμπρότατο. Ο ένας φοιτητής στο Σικάγο, ο άλλος στο Ann Arbor. Ο ένας είχε πετύχει στις εισαγωγικές εξετάσεις της Νομικής Σχολής του Χάρβαρντ και ετοιμαζόταν να ταξιδέψει στην Ευρώπη. Ο άλλος είχε περάσει στο Ann Arbor όντας ο πιο νεαρός στο έτος του, με μπόλικα χρήματα στην Τράπεζα. Δυο αγόρια που δεν ήξεραν τι πάει να πει να έχεις ανάγκη το ένα δολάριο, αγόρια που μπορούσαν ανά πάσα στιγμή να αποκτήσουν ό, τι μπορεί να αποκτήσει ένα αγόρι στην ηλικία τους, αγόρια από ξεχωριστές και αξιόλογες οικογένειες, από οικογένειες πλούσιες και παράγοντες της τοπικής κοινωνίας. Αγόρια με όλο τον κόσμο στα πόδια τους. Και τα πέταξαν όλα στα σκουπίδια, για το τίποτα!

Σε πολυσύχναστο δρόμο φώναξαν στη συντροφιά τους ένα μικρό αγόρι και το σκότωσαν. Για το τίποτα. Θυσίασαν ό, τι αξίζει στη ζωή του ανθρώπου, για χάρη ενός τρελού καπρίτσιου δυο ανώριμων αγοριών. Κύριε Πρόεδρε, έχετε υπάρξει αγόρι. Το ίδιο και εγώ, και είμαι περήφανος που έχω υπάρξει αγόρι. Και κάναμε και οι δυο μας παρέα και με άλλους συνομήλικούς μας. Ο


καλύτερος τρόπος για να κατανοήσουμε κάποιον, είναι να προσπαθήσουμε να μπούμε στη θέση του.

Δεν μπορούσαν να σκεφτούν λογικά

Μπορείτε να φανταστείτε ένα αγόρι, που ήταν στα σωστά του, που είχε τις λαμπρότερες προοπτικές για τη ζωή του, που μπορούσε να αποκτήσει ό, τι επιθυμούσε, χωρίς την παραμικρή αιτιολογία, να δελεάζει έναν μικρό μαθητή και να τον οδηγεί στο θάνατό του, και μετά να παίρνει θέση στη σκιά της αγχόνης; Δεν με νοιάζει τι μπορεί να ισχυριστεί ο δρ. Krohn. Μπορεί να πει ό, τι θέλει. Είναι υποχρεωμένος να πει ό, τι θέλει, εκτός από την αλήθεια, γιατί δεν είναι ικανός να την πει. Δεν υπάρχει κανένας λογικά σκεπτόμενος άνθρωπος που να μπορεί να κατανοήσει τι είναι πιθανό να θεωρεί σωστό ένα τέτοιο αγόρι και τι όχι.

Δεν με νοιάζει πόσο τρελό είναι αυτό το αγόρι, αν είναι τρελός με την νομική ή με την ιατρική έννοια. Αυτό που ξέρω ότι τα αγόρια αυτά δεν σκέφτονταν λογικά. Ότι δεν μπορούσαν, δεν είχαν τη δυνατότητα, να σκεφτούν λογικά. Διέπραξαν την πιο ηλίθια, την πιο απρόκλητη, την πιο αναίτια πράξη που θα μπορούσαν να προκαλέσουν οποιαδήποτε δυο αγόρια. Και με αυτήν τους πράξη τοποθέτησαν μονάχοι τους τους εαυτούς τους κάτω από το σκοινί της αγχόνης.

Ακόμα και αν όλοι οι γιατροί του κόσμου κατέθεταν ενώπιόν Σας, δεν θα μπορούσε ούτε ένας τους να πείσει έστω και έναν λογικό και εχέφρονα άνθρωπο ότι τα αγόρια αυτά ήσαν στα καλά τους. Η πράξη τους ήταν πράξη ηθελημένη, διεπόταν από λογική ή οδηγούνταν σε αυτήν από κάποια απροσδιόριστη δύναμη, σαν αυτή που ανέφεραν στο Δικαστήριό Σας ο δρ. White, ο δρ Glueck και ο δρ. Healy;

Μόνο δυο θεωρίες υπάρχουν. Η μια λέει ότι στην πράξη τους οδήγησε το άρρωστο μυαλό τους. Η άλλη είναι η παλιά θεωρία, ότι καταλήφθηκαν από δαιμόνια, και ο καλός μου φίλος Marshall θα μπορούσε να σας διαβάσει πολλά βιβλία πάνω σε αυτό το ζήτημα. Όμως, αυτήν την θεωρία την έχουμε απορρίψει από καιρό εδώ στο Illinois.

Σκότωσαν για την εμπειρία

Δεν μπορώ καν να διανοηθώ ότι ήσαν λογικοί και ότι σκέφτονταν σωστά. Να σας επιστήσω την προσοχή, κύριε Πρόεδρε, και σε ένα άλλο σημείο. Γιατί σκότωσαν τον μικρούλη Bobby Franks; Όχι για τα λεφτά. Όχι από κάποια έχθρα. Όχι επειδή τον μισούσαν. Τον σκότωσαν για τον ίδιο λόγο που κάποιος σκοτώνει μια αράχνη ή μια μύγα: για την εμπειρία. Τον σκότωσαν επειδή


είναι έτσι φτιαγμένοι. Επειδή κάπου, σε κάποιο σημείο της αέναης διαδικασίας που έχει σαν αποτέλεσμα την διαμόρφωση του χαρακτήρα και της προσωπικότητας του αγοριού ή του άντρα, κάτι ξέφυγε. Έτσι, αυττα άτυχα παλικάρια στέκονται τώρα εδώ, μισημένα, περιφρονημένα, περιθωριοποιημένα, με όλη την κοινότητα να απαιτεί το αίμα τους.

Αξίζει να τους κατηγορούμε γι’ αυτό; Δεν υπάρχει ούτε ένας σ’ ολόκληρη τη γη που να μπορεί να επικαλεστεί ένα σωστό λόγο, ένα σωστό επιχείρημα για να τους κατηγορούμε επειδή είναι έτσι φτιαγμένοι. Συνέβη αυτό το φριχτό περιστατικό. Η λύση δεν είναι το μίσος, αλλά η καλοσύνη, η φροντίδα, η μελέτη.

Μητέρες τριών παιδιών

Άκουσα κάποιους να αναφέρονται στις μητέρες. Ο κύριος Savage κάνει ό, τι κάνει για τις μητέρες, ο κύριος Crowe το μόνο που σκέπτεται είναι οι μανάδες, ενώ κι εγώ νοιάζομαι γι’ αυτές. Ο κύριος Savage, με την απειρία των νιάτων του, λέει ότι αν τους κρεμάσουμε αυτούς τους δύο, δεν θα ξανασυμβεί κανένα φονικό. Θεέ μου! Ο κόσμος ανέκαθεν ήταν ένα σφαγείο, από την αρχή του μέχρι σήμερα, και οι σκοτωμοί συνεχίζουν και θα συνεχίζουν, θα συνεχίζουν για πάντα. Γιατί να μην διαβάσει λίγο παραπάνω, γιατί να μην μελετήσει κάτι παραπάνω, γιατί να μην βάλει το μυαλό του να σκεφτεί, αντί να επιζητεί με μανία τον θάνατό τους;

Σκοτώστε τους! Ο θάνατός τους άραγε θα αποτρέψει άλλα, ανώριμα αγόρια ή άλλους, μοχθηρούς άντρες ή γυναίκες; Όχι! Το μόνο που θα καταφέρναμε θα ήταν να δελεάσουμε και άλλα άρρωστα στο μυαλό άτομα να κάνουν το ίδιο. Ξέρω καλά πόσο εύκολο είναι να επικαλείσαι τις μητέρες όταν ετοιμάζεσαι να κάνεις κάτι απάνθρωπο, όπως είναι πολύ εύκολο κάποιοι να μιλούν για πατριωτισμό όταν θέλουν να πετύχουν κάποιον άλλο σκοπό. Τα ξέρω καλά όλ’ αυτά.

Όμως, νοιάζομαι κι εγώ για τις μανάδες. Ξέρω καλά ότι κάθε μητέρα θα μπορούσε να ήταν στη θέση της μάνας του μικρού Bobby Franks, που έφυγε απ’ το σπίτι του, πήγε στο σχολείο του, που του αφαίρεσαν τη ζωή και δεν ξαναγύρισε στην μάνα του. Όμως γνωρίζω ότι κάθε μητέρα θα μπορούσε να είναι και στη θέση των μανάδων του Richard Loeb και του Nathan Leopold. Πολύ εύκολα.

Το πρόβλημα βέβαια, είναι το εξής: Αν κάποια μάνα ήταν στη θέση της μάνας του Nathan Leopold ή του Richard Loeb, θα έπρεπε πρώτα πρώτα να αναρωτηθεί: «Γιατί είναι έτσι το παιδί μου; Πώς έγινε έτσι; Από πού κληρονόμησε αυτό το κουσούρι; Πόσο ασφαλείς είμαστε από το δηλητήριο που κατέστρεψε τη ζωή τους; Μήπως ήμουν εγώ ο φορέας του κακού που οδηγεί το παιδί μου στο θάνατο;»


Κάθε μητέρα θα μπορούσε να είναι στη θέση των μανάδων του θύματος ή των κατηγορούμενων. Όμως τώρα, τα θύματα είναι αυτοί οι δύο. Μου έρχεται στο μυαλό ένα ποίημα, που νομίζω ότι είναι ο μονόλογος ενός αγοριού που πρόκειται να κρεμαστεί, ένας μονόλογος που θα μπορούσαν να σκέφτονται και αυτοί εδώ οι δύο.

Το ποίημα πάει ως εξής:

«Τη νύχτα που ο πατέρας μου μ’ απόκτησε, Δεν είχε το νου του σε εμένα.

Δε θέλησε να κουραστεί, να με καθοδηγήσει για να μη γίνω

αυτός ο γιος που βλέπετε.

Τη μέρα που με γέννησε η μάνα μου ήταν χαζή και χαρούμενη.

Για όλο το πόνο που της προκάλεσα, που γέννησε ένα παλικάρι

αυτό το παλικάρι που γέννησε.

Ο πατέρας μου κι η μάνα μου κάπου στα σκοτάδια κρύβονται.

Ο κλητήρας δεν μπόρεσε να τους βρει. Κι έτσι, να ‘μαι μόνος μου εδώ

να πρέπει ψηλά να κρεμαστώ.

Ω, κανείς ας μη θυμάται πια αυτή τη ψυχή, που ο Θεός την ξέχασε.

Φέρτε γρήγορα το δήμιο, περάστε μου τη θηλιά

κι εγώ θα σαπίσω.

Κι έτσι το παιχνίδι τέλειωσε, αυτό που δεν έπρεπε να είχε αρχίσει.

Ο πατέρας μου και η μάνα μου είχαν έναν πιθανό γιο.

Εγώ δεν είχα ομως κανέναν.»10

Δεν θεραπεύονται οι αρρώστιες της κοινωνίας με τις εκτελέσεις

Κανείς δεν ξέρει ποια θα είναι η τύχη των παιδιών που αποκτά ή αυτών που πρόκειται να αποκτήσει. Μάλιστα, η τύχη είναι το τελευταίο πράγμα που τον 10 «The Culprit» (Ο Ένοχος), του άγγλου ποιητή Α. Ε. Houseman (1859-1936). Συγγνώμη, αναγνώστα μου, για την άθλια μετάφραση, αλλά πέρα από την ανικανότητά μου να μεταφράσω ποίηση, αυτό που έχει σημασία είναι το περιεχόμενο του ποιήματος και το τι ήθελε να δείξει με αυτό ο Darrow... (Σ.τ.Μ.)


απασχολεί. Αυτός εδώ ο κουρασμένος, γέρικος κόσμος συνεχίζει, με γεννήσεις, με ζωές, με θανάτους. Στα τυφλά, από την αρχή μέχρι το τέλος.

Δεν ξέρω τι ήταν αυτό που ώθησε τα αγόρια αυτά σ’ αυτήν την τρελή πράξη, αλλά ξέρω ότι υπάρχει κάποιος λόγος που κάναν ό, τι κάναν. Ξέρω ότι δεν φύτρωσε μόνη της στο μυαλό τους η βούληση γι’ αυτήν την πράξη. Γνωρίζω ότι μπορεί να ευθύνεται ένας από τους άπειρους λόγους ή αιτίες, που μπορούμε να βρούμε γυρνώντας στο παρελθόν, ως την αρχή της ύπαρξής τους. Της ύπαρξης αυτής, που σας ζητούν να διακόψετε, με μίσος, με μανία και άδικα, επειδή κάποιος ή κάτι στο παρελθόν προκάλεσε κάτι σε αυτούς, που τους έβλαψε.

Λυπάμαι όχι μόνο τις μανάδες τους, αλλά και τους πατεράδες τους. Κι αυτό επειδή οι πατεράδες αυτοί έδωσαν τα πάντα για να τους εκπαιδεύσουν, να τους προστατέψουν, να δημιουργήσουν μια περιουσία ικανή για τα αγόρια αυτά που αγαπούνε. Λυπάμαι τις μητέρες τους, που τα ακολουθούν στα σκοτάδια του θανάτου, που τα θρέφουν και τα φροντίζουν, που ρισκάρουν τη ζωή τους για χάρη τους, που τα αντικρίζουν με τρυφερότητα και στοργή και που τα ακολουθούν είτε στην τιμή είτε στην ατίμωση, αυτά τα παιδιά που αγαπούνε.

Είναι αβοήθητοι. Όλοι είμαστε αβοήθητοι. Όμως όταν οικτίρετε τον πατέρα και τη μητέρα του άτυχου Bobby Franks, τι έχετε να πείτε για τους πατεράδες και της μανάδες αυτών εδώ των δυο άτυχων παιδιών; Τι έχετε να πείτε για τα ίδια τα παιδιά; Τι έχετε να πείτε για τους πατεράδες και τις μανάδες όλων των αγοριών και των κοριτσιών που βαδίζουν φοβισμένα στο σκοτεινό κι επικίνδυνο λαβύρινθο της ζωής, από την κούνια ως τον τάφο;

Η Δικαιοσύνη απαιτεί για έλεος

Πιστεύετε ότι μπορείτε να θεραπεύσετε το κακό που έγινε με το να κρεμάσετε αυτούς τους δύο; Πιστεύετε ότι μπορείτε να διαγράψετε τα μίση και τις έριδες του κόσμου, μόνο και μόνο επειδή τους κρεμάσατε; Το μόνο που κάνετε είναι να επιδεικνύετε την άγνοιά σας και το μίσος σας, όταν ισχυρίζεστε κάτι τέτοιο. Κάποιες φορές, αν επιδείξετε αγάπη και κατανόηση, μπορεί να καταφέρετε να θεραπεύσετε το μίσος. Όμως αν στο μίσος απαντήσετε με μίσος, τότε το μόνο που θα καταφέρετε είναι να ρίξετε λάδι στη φωτιά.

Τι πιστεύει ο φίλος μου ο κατήγορος για τη Δικαιοσύνη; Λέει στην Έδρα, την οποία ισχυρίζεται ότι σέβεται –και τον πιστεύω, κύριε Πρόεδρε- σας λέει, σε εσάς που στέκεστε υπομονετικά και μας ακούτε, κρατώντας στα χέρια σας τις ζωές αυτών των δυο αγοριών, «Δείξτε τους το έλεος που έδειξαν αυτοί στον Bobby Franks».


Αυτός είναι ο Νόμος; Αυτή είναι η Δικαιοσύνη; Αυτό πρέπει να κάνει ένα Δικαστήριο; Αυτή είναι η δουλιά του Εισαγγελέα; Για όνομα του Θεού, αν η Πολιτεία στην οποία ζω δεν μπορεί να είναι πιο ευγενική, πιο ανθρώπινη, πιο μετρημένη, πιο ευσπλαχνική, πιο έξυπνη από την τρελή πράξη αυτών των δύο τρελών αγοριών, τότε πραγματικά λυπάμαι που έζησα τόσο πολύ.

Αισθάνομαι λύπη για αυτούς τους πατεράδες και αυτές τις μανάδες. Η μητέρα που κοιτά τα μάτια του μωρού της δεν μπορεί να μην αναρωτηθεί ποια θα είναι άραγε η τύχη αυτού του παιδιού, αν θα έχει το δρόμο του στρωμένο με ροδοπέταλα ή αν θα βρει το θάνατο στην αγχόνη.

Το μόνο όμως που μπορεί να κάνει είναι να το αναθρέψει με φροντίδα, να το τυλίγει με στοργή, να αντιμετωπίζει τη ζωή με θάρρος, ελπίδα και εμπιστοσύνη και να αφήσει όλα τα υπόλοιπα στη μοίρα.

Κύριε Πρόεδρε, μπορούμε να διακόψουμε εδώ για σήμερα;

ΕΔΡΑ: Θα διακόψουμε για αύριο το πρωί, στις 10.


2η μέρα

Κύριε Πρόεδρε, χτες το βράδυ αναφερόμουν στο προφανέστερο στοιχείο της υπόθεσης: Στο ότι δεν υπάρχει άνθρωπος που θα μπορούσε να κάνει αυτό που έκαναν αυτά τα δυο αγόρια, παρά μόνο αν ήταν άρρωστος στο μυαλό. Δεν θα τολμήσω να αναφερθώ σε κάθε στάδιο της πράξης τους. Θα μας έπαιρνε πάρα πολλή ώρα. Θέλω όμως να σας επιστήσω την προσοχή σε κάποιες άλλες πράξεις αυτών των παιδιών, πράξεις που πλαισιώνουν αυτήν την τρομερή και παράξενη ανθρωποκτονία, οι οποίες αποδεικνύουν πέραν κάθε αμφιβολίας ότι δεν υπήρχε ούτε ίχνος λογικής στη συμπεριφορά τους. Αναφέρθηκα στο ότι έκλεισαν με το όνομά τους δωμάτιο σε ξενοδοχείο, χωρίς να υπάρχει τρόπος να κρυφτούν. Αναφέρθηκα σε εκείνα τα περίεργα γράμματα που εστάλησαν αφότου είχε πεθάνει το αγόρι. Τώρα θα ήθελα να αναφερθώ στις ενέργειές τους εκείνο το απόγευμα. Χωρίς καμιά αιτιολογία, χωρίς το παραμικρό κίνητρο, χωρίς να κινούνται ούτε από την επιδίωξη χρηματικού κέρδους, ούτε από πάθος ή μίσος. Χωρίς να τους παρακινεί τίποτα, πέρα από τις απροσδιόριστες περιπλανήσεις του μυαλού ενός παιδιού.

Περιγραφή του εγκλήματος

Πήραν ένα αυτοκίνητο και περίπου στις 4 η ώρα ή λίγο αργότερα, άρχισαν να ψάχνουν για κάποιον. Δεν έψαχναν κάποιον συγκεκριμένο. Απλά ήθελαν να βρουν κάποιον για να τον σκοτώσουν. Για το τίποτα. Πήγαν μέχρι το σχολείο του Harvard. Εκεί βρισκόταν ο μικρός αδελφός του Dick, έπαιζε στο προαύλιο. Πήγε εκεί πέρα, ο ίδιος, μέρα μεσημέρι, γνωστός σε όλους. Εκεί είχε πάει κι ο ίδιος σχολείο. Εκεί λοιπόν, άρχισε να ψάχνει ανάμεσα στους μαθητές.

Κύριε Πρόεδρε, έχετε ζήσει αρκετά χρόνια μέσα σε αυτές εδώ τις αίθουσες. Έχετε ξαναδικάσει υποθέσεις φόνων. Έχετε συναντήσει ποτέ κάποια παρόμοια υπόθεση; Έχετε διαβάσει σε κάποιο βιβλίο για κάποια παρόμοια;


Έχουν ξανασυναντήσει κάτι παρόμοιο όλοι οι δικαστές και οι δικηγόροι του κόσμου; Κανένας, ποτέ. Υπό κανονικές συνθήκες, δεν θα υπήρχε ούτε μια περίπτωση να αμφισβητηθεί η πνευματική κατάσταση αυτών των δυο αγοριών. Όμως, μόνο και μόνο λόγω του ότι οι γονείς τους έχουν μεγάλη περιουσία, δεν ασχολείται κανείς με αυτήν.

Πρώτα διαλέγουν ένα αγοράκι, ονόματι Levinson και τον ακολουθούν, ή μάλλον, τον ακολουθεί ο Dick. Σκληρή ιστορία. Σοκαριστική. Ένα αγόρι αποφασισμένο να σκοτώσει, που δεν το νοιάζει πού θα πάει ή σε ποιόν θα επιτεθεί, αλλά το να σκοτώσει. Και να, βρίσκει ένα αγοράκι. Όμως οι συνθήκες δεν είναι καλές, οπότε δεν μπορεί να τον πιάσει.

Όσο φέρνω στο μυαλό μου την εικόνα του Dick να έχει πάρει εκείνο το αγοράκι από πίσω, θυμάμαι τον δρ. Krohn: Για δεκαέξι χρόνια μπαινοβγαίνει στα Δικαστήρια, κυνηγώντας τα θύματά του, χωρίς να τον νοιάζει ούτε το όνομά τους, ούτε το φύλλο τους, η ηλικία ή το περιβάλλον τους. Αλλά αυτός έχει ένα κίνητρο γι’ αυτό του το κυνήγι: Το κίνητρό του είναι τα λεφτά, όπως θα σας αποδείξω αργότερα. Η πράξη ενός τρελού παιδιού είναι εξοργιστική, το ίδιο εξοργιστική είναι όμως και η ηθελημένη συμπεριφορά ενός ενήλικα, που βγάζει τα προς το ζην κυνηγώντας ανθρώπινο αίμα.

Ο Dick, λοιπόν, παράτησε εκείνο το υποψήφιο θύμα. Τότε βλέπουν το μικρό Franks να περπατάει στο δρόμο. Ο Dick και ο Nathan βρίσκονται στο αμάξι και όταν βλέπουν το αγοράκι, το φωνάζουν να μπει στο αμάξι. Η ώρα έχει πάει πέντε το απόγευμα, σε μια πυκνοκατοικημένη γειτονιά, όπου ζούνε οι φίλοι των αγοριών και οι οικογένειές τους. Είναι γνωστοί σε όλους, αυτοκίνητα κινούνται πάνω στον δρόμο, και αυτοί φωνάζουν το αγοράκι να μπει στο αυτοκίνητο. Για το τίποτα. Αν ετίθετο θέμα εκδίκησης, εντάξει. Αν ετίθετο θέμα μίσους, όταν κανείς δεν νοιάζεται για το τι θα του συμβεί μετά και το μόνο που τον νοιάζει είναι να πετύχει το σκοπό του, πάλι εντάξει. Αλλά χωρίς κίνητρο και χωρίς κανένα λόγο, πήραν το παιδάκι εκείνο ακριβώς μπροστά στα σπίτια τους, κάτω από τη μύτη των γειτόνων τους. Οδήγησαν για λίγο σε έναν πολυσύχναστο δρόμο, όπου μπορούσε να τους δει ο οποιοσδήποτε, με μάτια να είναι πιθανόν να τους παρακολουθούν από κάθε παράθυρο καθώς περνούσαν, σε ένα μέρος όπου όλοι γνωρίζονταν μεταξύ τους.

Τον χτύπησαν στο κεφάλι με ένα σκαρπέλο και τον σκότωσαν, και συνέχισαν ατάραχοι, πηγαίνοντας με το αυτοκίνητο μισό τετράγωνο μακριά από το σπίτι του Loeb, άλλο μισό τετράγωνο μακριά από το σπίτι του Franks, δίπλα σε κάθε γείτονα που γνωρίζανε, στη λεωφόρο, κάτω από το φως του ήλιου.

Και υπάρχουν ακόμα άνθρωποι που ισχυρίζονται ότι τα παιδιά έχουν σώας τας φρένας και, όπως το έθεσε ο δρ. Krohn, τις πράξεις τους τις καθοδήγησε η λογική, οι πράξεις τους ήσαν πράξεις λογικών ανθρώπων.


Τα παιδιά θα έπρεπε να είχαν τύχει ιατρικής παρακολούθησης

Το επαναλαμβάνω: Όποια τρέλα, ή μίσος ή μανία και να κουβαλάει κάποιος, δεν υπάρχει ούτε ένας λογικός άνθρωπος που να πιστεύει ότι η συμπεριφορά τους ήταν συμπεριφορά υγιών ανθρώπων. Δεν υπάρχει καμιά άλλη εξήγηση. Και αν δεν ήσαν πλούσιοι και εκκεντρικοί και διάσημοι, θα είχαν σταλεί απ’ ευθείας σε ψυχιατρική κλινική για εξετάσεις και νοσηλεία, αντί να απαιτείται από το Δικαστήριό Σας να πάρει το κεφάλι αυτών των ανεύθυνων παλικαριών.

Βάζουν το αγόρι να κάτσει στο πίσω κάθισμα, τον τυλίγουν με μια κουβέρτα, τον χτυπάνε και η νεκροφόρα πλέον συνεχίζει την πορεία της. Δεν έχω ξανακούσει να κυκλοφορεί έτσι αυτοκίνητο που κουβαλάει κάποιον νεκρό και να το οδηγούν λογικοί άνθρωποι. Δεν νομίζω να έχει ακούσει ποτέ κάτι τέτοιο κανένας από όλους όσους βρίσκονται σε αυτήν την αίθουσα.

Οδήγησαν το αμάξι για είκοσι μίλια. Πρώτα μέσα από πολυσύχναστους δρόμους, όπου όλοι γνώριζαν τα αγόρια και τις οικογένειές τους, εδώ και χρόνια, μέχρι που έφτασαν στο Midway. Εκεί μπήκαν στον πιο πολυσύχναστο δρόμο της νότιας πλευράς της πόλης –εκτός ίσως από το Loop-, όπου τα αυτοκίνητα προχωρούν σχεδόν σημειωτόν. Ευθεία κάτω στο Midway, μέσα από το Πάρκο Jackson. Οδηγούσε ο Nathan Leopold. Ο Dickie Loeb καθόταν στο πίσω κάθισμα, μαζί με το νεκρό αγόρι. Αν έστω και το παραμικρό πήγαινε στραβά, ένα ατύχημα, ένα περίεργο βλέμμα, ένα σταμάτημα για υπερβολική ταχύτητα, θα καταστρέφονταν τα πάντα.

Προχωράνε στο Midway, μέσα από το πάρκο, απαντώντας εκατοντάδες αυτοκίνητα, μπροστά σε χιλιάδες μάτια, κουβαλώντας μαζί τους το νεκρό αγοράκι. Γιατί; Για το τίποτα. Η μόνη συμπεριφορά που μπορεί να συγκριθεί με τη δικιά τους είναι του Τρελού, στο Βασιλιά Ληρ. Κι όμως, υπάρχουν γιατροί που ορκίζονται ότι αυτές οι πράξεις ήσαν πράξεις λογικών ανθρώπων. Μάλλον ξέρουν καλύτερα.

Μέσα από έναν πολυσύχναστο δρόμο φτάνουν στο Νότιο Σικάγο. Και μετά για τρία μίλια ακολουθούν την πιο μακριά διαδρομή για να περάσουν μέσα από την πόλη. Γεμάτη με μαγαζιά, με τα αυτοκίνητα να στριμώχνονται στους δρόμους, με χιλιάδες μάτια να κοιτάνε παντού. Το ένα αγόρι οδηγούσε και το άλλο στο πίσω κάθισμα κρατούσε το πτώμα του κακόμοιρου Bobby Franks, με το αίμα του να κυλάει και να μουσκεύει το αυτοκίνητο. Και μου λένε ότι αυτό ήταν λογική! Μου λένε ότι τα μυαλά αυτών των αγοριών δεν είναι πειραγμένα. Δεν χρειάζεστε ειδικούς. Δεν χρειάζεστε ακτινογραφίες. Δε χρειάζεστε ενδοκρινολόγους. Η συμπεριφορά τους αποδεικνύει ξεκάθαρα το τι συμβαίνει και το ότι το Δικαστήριό Σας έχει ενώπιόν του δυο νεαρούς που πρέπει να εξεταστούν σε μια ψυχιατρική κλινική και να νοσηλευτούν με φροντίδα και προσοχή.


Δεν υπάρχει αντίστοιχο έγκλημα

Έφυγαν από το Νότιο Σικάγο και παίρνουν το δρόμο για το Hammond. Η κατάσταση, ίδια: εκατοντάδες αυτοκίνητα. Αν συνέβαινε το παραμικρό ατύχημα, θα γκρεμίζονταν τα πάντα. Σταματούν σε ένα παράδρομο, αφήνουν τον μικρό Bobby Franks μέσα στα αίματα στο αυτοκίνητο και τρώνε κάτι. Κύριε Πρόεδρε, δε χρειάζεται να πιστεύουμε στα θαύματα. Αν μιλούσαμε για οποιαδήποτε άλλη υπόθεση, δεν θα υπήρχε ο παραμικρός δισταγμός. Επαναλαμβάνω, ξαναψάξτε τα αρχεία όλων των εγκλημάτων. Δεν πρόκειται να βρείτε αντίστοιχό του.

Τέτοια συμπεριφορά πάει κόντρα σε κάθε κίνητρο, σε κάθε πράξη, σε κάθε ακολουθία πράξεων θα ακολουθούσε ένα λογικό άτομο καθώς διαπράττει ένα έγκλημα. Δεν έχουν κάνει ούτε μια λογική πράξη, από την αρχή ως το τέλος. Δεν υπήρχε ούτε μια νορμάλ πράξη, από τη σύλληψη αυτού του τρομερού εγκλήματος μέσα σε ένα άρρωστο μυαλό μέχρι σήμερα, όπου τους βλέπετε εδώ, να κάθονται και να περιμένουν την καταστροφή τους. Κι όμως, κάποιοι λένε ότι είχαν σχεδιάσει τα πάντα. Τι πάει να πει αυτό;

Ένας μανιακός μπορεί να σχεδιάσει, το ίδιο και ένας ηλίθιος. Ακόμα και ένα ζώο μπορεί να σχεδιάσει κάτι. Οποιοδήποτε μυαλό λειτουργεί στοιχειωδώς, μπορεί να σχεδιάσει. Όμως τα σχέδιά του αυτά είναι τα άρρωστα σχέδια ενός άρρωστου μυαλού. Πρέπει να το αναλύσω κι άλλο; Χρειάζεται κανείς να ρίξει πέρα από μια ματιά σε όλα αυτά για να το καταλάβει; Υπάρχει κανείς, με στοιχειώδη νοημοσύνη, σεβασμό στην ανθρώπινη ζωή και ελάχιστη καρδιά που να μην καταλαβαίνει ποια ακριβώς είναι η κατάσταση;

Κι όμως, κύριε Πρόεδρε, λόγω της παραξενιάς του εγκλήματος, των πρωτοφανών χαρακτηριστικών του και της δημοσιότητας που πήρε, είμαστε αναγκασμένοι να παλέψουμε. Για ποιο λόγο; Είμαστε αναγκασμένοι να ισχυριστούμε και να πείσουμε το Δικαστήριό Σας ότι δυο αγόρια, 18 και 19 χρονών πρέπει να ζήσουν το υπόλοιπο της ζωής τους στην μοναξιά και τη σιωπή, στην ατίμωση και στο περιθώριο, να περάσουν όλη τους την υπόλοιπη ζωή στο κρατητήριο. Να ζητήσουμε από το Δικαστήριό Σας και τον Εισαγγελέα να δείξουν έλεος και να αφήσουν αυτά τα δυο αγόρια να κλειστούν σε μια φυλακή ως το θάνατό τους. Πότε πότε αναρωτιέμαι μήπως βλέπω έναν εφιάλτη. Είναι δυνατόν, στο πρώτο τέταρτο του εικοστού αιώνα να επέστρεψαν στις καρδιές των ανθρώπων το μίσος και τα άγρια ένστικτα και η δίψα για αίμα που καταλάμβανε τους πρωτόγονους και τους αγρίους!

Η ισόβια κάθειρξη είναι επαρκής ποινή

Τι θέλουν; Πείτε μου, το να περάσουν την υπόλοιπη ζωή τους πίσω από τα σίδερα αυτά τα δυο αγόρια, αυτό δεν φτάνει για να τιμωρηθούν γι’ αυτή τη


τρελή τους πράξη; Υπάρχει κάποιος σοβαρός λόγος που το κοινό περί δικαίου αίσθημα θα ικανοποιηθεί καλύτερα αν κρεμαστούν;

Δεν μπορώ να το καταλάβω, κύριε Πρόεδρε. Δεν μπορώ να διανοηθώ ότι στα πέρατα της γης θα ταξιδέψουν τέτοια νέα, ότι οι άνθρωποι τα γύρισαν, ότι τους υπέταξαν πρωτόγονα ένστικτα, ότι η ευφυΐα εξαφανίστηκε και ότι οι άνθρωποι πλέον κινούνται από συναισθήματα πάθους και μίσους, που θα έπρεπε εδώ και αιώνες να ήσαν νεκρά.

Η επιβολή της θανατικής ποινής σοκάρει πιο πολύ από το έγκλημα

Ο καλός μου Savage σας περιέγραψε πολύ παραστατικά το πώς άφησαν το νεκρό αγοράκι στον αγωγό. Δεν υπάρχει περίπτωση κάποιος να περιγράψει ένα σκοτωμό και να μην προκαλέσει σοκ στο ακροατήριό του. Είναι σοκαριστικό. Είναι σοκαριστικό, επειδή αγαπάμε τη ζωή και ενστικτωδώς τραβιόμαστε μακριά από τον θάνατο. Είναι σοκαριστικό, αν ο θάνατος επέλθει σε ένα σπίτι, αν συμβεί σε ένα νοσοκομείο. Είναι σοκαριστικό όπου και αν συμβεί ο θάνατος, όπως και αν αυτός επέλθει, και ίσως μάλιστα το σοκ να είναι το ίδιο ό, τι κι αν συμβεί.

Όμως εδώ έχουμε την εικόνα ενός νεκρού παιδιού, που δεν αισθάνεται πλέον τίποτα, που δεν μπορεί να νιώσει τίποτα χειρότερο, να τοποθετείται σε έναν αγωγό, αφού του έβγαλαν τα ρούχα, για να εξαφανιστούν τα αποδεικτικά στοιχεία. Και αυτό μας το προβάλουν σαν έναν λόγο για να κρεμαστούν οι κατηγορούμενοι.

Κύριε Πρόεδρε, εμένα αυτά που σας περιέγραψα δεν με συγκλονίζουν όσο η εικόνα του χτυπήματος του μικρούλη Robert Franks με το σκαρπέλο. Το αγόρι ήταν νεκρό.

Θα μπορούσα να πω κάτι και για τους θανάτους που, για πραγματικά μυστήριους λόγους, η Πολιτεία επιθυμεί να προσθέσει σε αυτήν την υπόθεση. Για ποιο λόγο ζητούν κάτι τέτοιο; Δεν ξέρω. Για να υπερασπιστούν το νόμο; Ω, όχι. Ο νόμος μπορεί να ικανοποιηθεί ακόμα και αν δεν σκοτωθεί κανένας άλλος. Μπορεί τα λεπτά αισθήματα του Εισαγγελέα να θίχτηκαν ανεπανόρθωτα από το ότι αυτό το αγόρι αφέθηκε νεκρό σε έναν αγωγό, αλλά, κύριε Πρόεδρε, μπορώ να φέρω στο μυαλό μου άλλη μια σκηνή, που μπροστά της αυτό που σόκαρε την Πολιτεία ωχριά.

Μπορώ να σκεφτώ, κύριε Πρόεδρε, μόνο να σκεφτώ, το εξής: Αυτά τα δυο αγόρια, το ένα 18 και το άλλο 19 χρονών, ανεύθυνα, αδύναμα, άρρωστα, κλεισμένα σε ένα κελί, να μετρούν τις μέρες και τις ώρες και τα λεπτά μέχρι να οδηγηθούν στην κρεμάλα.


Τι ένδοξη μέρα για το Σικάγο! Δεν θα ήταν ένας θρίαμβος του Εισαγγελέα; Δεν θα ήταν ένας θρίαμβος της Δικαιοσύνης αυτού του τόπου; Δεν θα ήταν μια θαυμαστή αντανάκλαση της χριστιανικής αγάπης, της καλοσύνης και της φιλανθρωπίας;

Μπορώ να τους φανταστώ να ξυπνάνε χαράματα, να ντύνονται τα ρούχα που τους έδωσε η Πολιτεία, να οδηγούνται στο ικρίωμα, να τους δένουν τα πόδια, να τους περνούν στο κεφάλι μια μαύρη κουκούλα, να οδηγούνται στην καταπακτή και κάποιος κάπου να τραβά ένα ελατήριο. Να ανοίγει η καταπακτή και αυτοί να πέφτουν στο κενό, μέχρι να τεντωθεί το σκοινί που ήταν περασμένο σφιχτά στο λαιμό τους. Σίγουρα, έτσι θα εξιλεώνονταν για το ότι πέταξαν τον μικρό Franks στον αγωγό, αφότου τον είχαν σκοτώσει. Κάτι τέτοιο θα γέμιζε τους πάντες με άπλετη ικανοποίηση. Και μάλιστα, η ικανοποίηση θα ήταν ακόμα μεγαλύτερη, επειδή όλα θα γίνονταν στο όνομα της Δικαιοσύνης.

Με τη Σοφία και το Έλεος

Είμαι πάντοτε καχύποπτος μπροστά στη λεγόμενη «δικαιολογημένη αγανάκτηση». Δεν υπάρχει τίποτα σκληρότερο από αυτήν. Να ακούς νεαρούς ανθρώπους να επικαλούνται με φλογερή φωνή τη Δικαιοσύνη! Θα έπρεπε να χαμογελάω, αλλά ανησυχώ. Ποιος ξέρει ποια είναι η Δικαιοσύνη; Ξέρει μήπως ο κύριος Savage; Ο κύριος Crowe; Μήπως ξέρω εγώ; Μήπως Εσείς, κύριε Πρόεδρε; Υπάρχει τρόπος να την μάθουμε με σιγουριά, με τη βοήθεια πιθανώς κάποιου μηχανήματος; Μπορεί άραγε κάποιος να με μετρήσει και να εκτιμήσει τι αξίζω; Μπορείτε μήπως εσείς, κύριε Πρόεδρε; Ας είμαστε ειλικρινείς. Μπορείτε κύριε Πρόεδρε να εκτιμήσετε τι αξίζει να μου συμβεί και να το πείτε δυνατά; Μπορείτε, κύριε Πρόεδρε να εκτιμήσετε τι αξίζουν αυτοί εδώ οι δυο νεαροί και να μας το ανακοινώσετε;

Στην προσπάθεια αυτή πρέπει να ληφθούν υπόψη άπειρα δεδομένα, τόσα που είναι αδύνατο να τα κατανοήσει πλήρως ένας άνθρωπος. Αν υπήρχε όντως αυτό που αποκαλούμε Δικαιοσύνη, τότε θα μπορούσε να αποδοθεί μόνο από κάποιον που γνωρίζει τις μύχιες σκέψεις του κρινόμενου ατόμου. Μάλιστα. Από κάποιον που να γνωρίζει όχι μόνο τον πατέρα και την μητέρα, αλλά και τους παππούδες του και όλους όσους πέρασαν από αυτό τον κόσμο πριν από αυτόν. Κάποιον που να γνωρίζει την προέλευση κάθε ψυχής, που να μπορούσε να κατανοήσει το πώς λειτουργεί και το πώς διαμορφώθηκε ο χαρακτήρας του κατηγορούμενου. Που να μπορεί να ξεχωρίζει το πώς οι πράξεις του επηρεάζονται και από ποια συναισθήματα. Θέλει κι άλλα, όμως. Θέλει να μπορείς να εκτιμάς οτιδήποτε μπορεί να επηρεάσει τον καθένα, τις πολιτισμικές και τις κοινωνικές συνθήκες μέσα στις οποίες ανατράφηκε σαν παιδί. Κύριε Πρόεδρε, αν μπορείτε να κάνετε όλα τα παραπάνω, αν


πραγματικά μπορείτε να τα κάνετε, τότε είστε ένας πραγματικός σοφός. Και τη Σοφία τη συνοδεύει το Έλεος.

Κανένας δεν μπορεί, όσο σοφός και να είναι, όση κατανόηση και να μπορεί να δείχνει, όση εμπιστοσύνη και να έχει στον εαυτό του και τη ζωή του, όποιος και να είναι, όσο καλά και να κατέχει το πώς λειτουργούν οι αόρατες και αιώνιες εκείνες δυνάμεις που κινούν τον άνθρωπο, όσο και να έχει προσπαθήσει και να έχει αποτύχει –και όλοι μας προσπαθήσαμε και αποτύχαμε- δεν υπάρχει κανένας που να μπορεί να διακρίνει το τι είναι δικαιοσύνη, είτε για τον εαυτό του είτε για κάποιον άλλον. Όσο και να το προσπαθούμε και όσο υπεύθυνα και προσεκτικά να εξετάζουμε το ζήτημα, τόσο περισσότερο καταλήγουμε στο ότι είναι μονόδρομος το να δείξουμε έλεος.

Και μάλιστα αυτό που ζητούμε δεν είναι ούτε καν έλεος! Δεν το χωράει το μυαλό μου, ότι Σας ικετεύω κύριε Πρόεδρε να δείξετε έλεος σε αυτά τα δυο αγόρια, ζητώντας Σας να τους καταδικάσετε σε ισόβια κάθειρξη! Ισόβια! Ποια ανθρώπινη καρδιά δεν θα ένιωθε ικανοποίηση από κάτι τέτοιο; Ποιος ξέρει τόσο καλά τη δικιά του ζωή, τόσο καλά που να νιώθει εντάξει με τον εαυτό του ζητώντας αυστηρότερη ποινή;

Η θανατική καταδίκη ανήκει στο παρελθόν

Όποια κραυγή ακούγεται να ζητάει κι άλλα, προέρχεται από ύαινες! Βγαίνει από στόματα προϊστορικών ερπετών. Έχει ρίζες στην εποχή των άγριων τεράτων από τα οποία προήλθαμε. Δεν είναι ανθρώπινη. Δεν έχει καμία σχέση με τα συναισθήματα που, ας ελπίσουμε, όλο και αναπτύσσονται περισσότερο μέσα μας –αν και ορισμένες από τις σκηνές που αντικρίζω, με κάνουν να αμφιβάλλω γι’ αυτό. Δεν έχει λοιπόν καμία σχέση με τα συναισθήματα ευσπλαχνίας και συμπόνιας και αλληλοκατανόησης που θεωρώ ότι σιγά σιγά συνέβαλαν στο να ανυψωθεί ο άνθρωπος. Τέτοιες κραυγές δεν έχουν καμία σχέση με τα πιο ευγενή ένστικτα του ανθρώπου, αυτά που διαμορφώνονται και τελειοποιούνται σιγά σιγά. Με την βαθύτερη γνώση του κόσμου, που κατακτιέται με κόπο και που αφομοιώνεται ακόμα πιο δύσκολα. Δεν έχουν καμία σχέση με τίποτα από αυτά που κάνουν τον άνθρωπο τόσο ξεχωριστό. Δεν έχουν καμία σχέση με ό, τι μας κάνει να νιώθουμε αισιοδοξία για το μέλλον και σιγουριά για ένα δίκαιο παρόν.

Κι όμως, είμαι αναγκασμένος να ζητήσω έλεος για χάρη αυτών των αγοριών, ένα έλεος που σημαίνει ότι θα είναι αναγκασμένα να περάσουν την υπόλοιπη ζωή τους στη φυλακή, χρόνο με το χρόνο, μήνα με το μήνα, μέρα με τη μέρα, χωρίς να αντικρίζουν τίποτα άλλο πέρα από εχθρικούς δεσμοφύλακες και πέτρινους τοίχους. Δεν θα έπρεπε να είναι δύσκολο να αποδοθεί τόσο λίγο έλεος από οποιοδήποτε δικαστήριο, το έτος 1924.


Τα αγόρια παράτησαν το πτώμα βαθιά στον αγωγό και επέστρεψαν. Πρώτα τηλεφώνησαν. Τηλεφώνησαν στο σπίτι τους, ότι θα αργούσαν για το δείπνο. Ο κύριος Krohn μας είπε ότι αυτή ήταν αναμφισβήτητα μια συνειδητή πράξη, μια πράξη που ο Leopold τη σκέφτηκε καλά, το να ειδοποιήσει την οικογένειά του ότι θα αργούσε για το δείπνο, άρα ο Leopold ήταν σε θέση να σκέφτεται και να δρα λογικά. Όμως αυτό το αγόρι, που από συνήθειο τηλεφωνούσε στο σπίτι του όποτε ήταν να αργήσει για δείπνο, ατό το αγόρι δεν είχε διστάσει ούτε στιγμή, δεν είχε ούτε μια δεύτερη σκέψη ούτε μια ανατριχίλα όταν αφαιρούσε τη ζωή του δύσμοιρου Bobby Franks για το τίποτα, και, πιστέψτε με, ούτε και τώρα έχει. Το τηλεφώνημα το έκανε επειδή ήταν συνήθειά του. Αυτό είναι όλο. Αλλά ενώπιον του θανάτου, ενώπιον ενός απάνθρωπου θανάτου, δεν δίστασε στιγμή, δεν μετάνιωσε για τίποτα. Θα το αναλύσω λίγο ακόμα αυτό, κύριε Πρόεδρε.

Επέστρεψαν. Έφαγαν βραδινό. Πάρκαραν το γεμάτο αίματα αυτοκίνητό τους μπροστά στο σπίτι του Leopold. Ίσα που το σκούπισαν λίγο και το άφησαν παρκαρισμένο μπροστά από το σπίτι.

Το άφησαν εκεί πέρα όλο το βράδυ –μπορούσαν να το δουν οι πάντες. Μπορούσαν να υποψιαστούν κάτι οι πάντες. Την επόμενη μέρα πήραν το αυτοκίνητο στον αχυρώνα και το έπλυναν. Και μετά ο κακομοίρης ο Dickie Loeb –δεν θα έπρεπε να τον αποκαλώ Dickie, ούτε να τον λέω κακομοίρη, γιατί έτσι θα σας προκαλούσα αισθήματα συμπόνιας για αυτόν, και κανείς δεν έχει δικαίωμα να επιζητά συμπόνια σ’ αυτόν τον κόσμο. Μπορεί να ζητά δικαιοσύνη, ό, τι κι αν είναι αυτή –και μόνο ο Εισαγγελέας ξέρει τι είναι πραγματικά δικαιοσύνη. Όμως η συμπόνια δεν έχει καμιά θέση σ’ αυτή τη δίκη.

Ο Loeb βοηθά τους δημοσιογράφους να μαζέψουν στοιχεία

Και τότε, λοιπόν, μια μέρα περίπου μετά, βρίσκουμε τον Dick Loeb με εφημερίδες στις τσέπες του, εφημερίδες που έγραφαν για την τραγωδία του Franks. Τον βλέπουμε να συζητά την υπόθεση με τους φίλους του στο κλαμπ, με δημοσιογράφους. Και από την εμπειρία μου, το τελευταίο άτομο με το οποίο θα έκανε παρέα ένας συνειδητός εγκληματίας θα ήταν ένας δημοσιογράφος. Κανονικά θα έπρεπε να τους αποφεύγει, περισσότερο ακόμα και από τους αστυνομικούς, γιατί οι δημοσιογράφοι είναι εξυπνότεροι και πιο αδίστακτοι.

Κι όμως, βρίσκει ένα δημοσιογράφο και του λέει ότι διάβασε πολλά αστυνομικά μυθιστορήματα και ότι ήξερε ακριβώς τι είχε συμβεί και ότι αυτός που είχε τηλεφωνήσει μάλλον το είχε κάνει από την εξηκοστή τρίτη οδό και ότι ο μόνος τρόπος για να τον βρουν θα ήταν να κατέβουν μέχρι την εξηκοστή τρίτη οδό και να ρωτήσουν σε όλα τα φαρμακεία και ότι θα πήγαινε και αυτός


μαζί του. Και έτσι ο Dick Loeb τους οδηγεί γύρω γύρω από το φαρμακείο απ’ όπου έγινε πραγματικά το τηλεφώνημα, και το συζητάει και παίρνει τις εφημερίδες μαζί του, και γενικά, διασκεδάζει αφάνταστα.

Κι όμως! είναι απόλυτα προσανατολισμένος, όπως μας είπε ο δρ. Krohn. Απόλυτα προσανατολισμένος. Μα, υπάρχει καμιά αμφιβολία για την κατάσταση του μυαλού του; Γιατί τα έκανε όλα αυτά; Του άρεσε να ακούει να κουβεντιάζουν το έγκλημα. Είχε κάνει κάτι για το οποίο δεν μπορούσε να περηφανευθεί ευθέως, αλλά ήθελε να ακούει να το συζητούν οι άλλοι, και τριγυρνούσε γύρω τους, βοηθώντας τους να βρουν από πού εστάλη εκείνο το τηλεφωνικό μήνυμα. Κύριε Πρόεδρε, έχετε εμπειρία από εγκληματίες. Δεν μπορώ να καταλάβω τι πραγματικά συμβαίνει, αλλά είμαι σίγουρος ότι αναμφισβήτητα κάτι παραπάνω από εμένα καταλαβαίνετε εσείς, χωρίς να χρειάζεται να συμβουλευθείτε τον Εισαγγελέα. Έχετε εμπειρία από εγκληματίες, και ξέρετε πώς συμπεριφέρονται.

Έχετε ξανακούσει ποτέ για καμιά παρόμοια συμπεριφορά; Είναι δυνατόν ο δράστης ενός τέτοιου εγκλήματος, ο συνειδητός δράστης, που ξέρει τι κάνει, που για κάποιο λόγο διέπραξε ένα έγκλημα, να μην προσπαθεί να απομακρυνθεί όσο γίνεται περισσότερο από το έγκλημά του; Έτσι δεν είναι; Πάει στους δημοσιογράφους για να τους βοηθήσει να βρουν τα ίχνη του; Δεν υπάρχει το παραμικρό συμβάν σε αυτή την υπόθεση που να μην είναι πράξη άρρωστων μυαλών. Ούτε ένα συμβάν. Μας μιλούν για κάποιο σχέδιο. Ναι, είναι το σχέδιο της αρρώστιας. Το σχέδιο της ανωριμότητας. Το σχέδιο της ηλιθιότητας. Το σχέδιο της ανευθυνότητας, από τη στιγμή που συνελλήφθη στα άρρωστα μυαλά τους μέχρι την τελευταία πράξη αυτής της τραγωδίας. Παρ’ όλ’ αυτά είμαστε αναγκασμένοι να το αναλύουμε, την ώρα που είναι προφανές σε όλους, σε όλους όσους έχουν μια στοιχειώδη έγνοια για την αλήθεια, το τι έχει πραγματικά συμβεί. Κι όμως, πρέπει να κρεμαστούν, επειδή αυτήν την υπόθεση τη συζητά όλος ο κόσμος και επειδή οι γονείς τους έχουν λεφτά.

Η παραδοχή της ενοχής σημαίνει ελαφρύτερη ποινή

Ζητάω πολλά σε αυτήν την υπόθεση; Για να δούμε. Τι συνηθίζεται να ζητάς όταν παραδέχεσαι την ενοχή σου; Ο Εισαγγελέας; Δεν σου προσφέρει κάτι για να παραδεχτείς την ενοχή σου; Πόσες φορές, κύριε Πρόεδρε, έχετε δει τον Εισαγγελέα να μπαίνει στο Δικαστήριό Σας με κάποιον, ο οποίος έχει κατηγορηθεί για ένοπλη ληστεία -κάτι που σημαίνει δέκα χρόνια έως ισόβια- και όταν αυτός ο κάποιος παραδέχεται την ενοχή του, ο Εισαγγελέας να ζητάει να μετατραπεί το κατηγορητήριο σε απλή ληστεία, έγκλημα που τιμωρείται με φυλάκιση τριών έως είκοσι ετών, με αποτέλεσμα ο κατηγορούμενος τελικά να αποφυλακίζεται στα τρία χρόνια; Πόσες φορές;


Πόσες φορές ο ίδιος ο Εισαγγελέας έχει ζητήσει ελαφρύτερη ποινή για υποθέσεις φόνων; Όχι μόνο για νεαρούς δράστες, αλλά και για μεγαλύτερους. Πόσες φορές, όχι μόνο σε αυτό Δικαστήριο, μα σε όλα, έχουν ζητήσει την ελαφρότερη ποινή; Κύριε Πρόεδρε, το ξέρετε πολύ καλά. Να σας το πω κι εγώ: είμαι σίγουρος ότι τρεις στις τέσσερις φορές, ή μάλλον, σε υποθέσεις φόνων ενενήντα εννιά στις εκατό περιπτώσεις ή ακόμα πιο πολύ, εννιακόσιες ενενήντα οχτώ στις χίλιες περιπτώσεις αυτό έκαναν.

Πόσες φορές σας ζήτησαν, κύριε Πρόεδρε, να αλλάξετε μια κατηγορία από ένοπλη ληστεία σε κάτι ελαφρύτερο μετά την παραδοχή της ενοχής από τον κατηγορούμενο –είτε αγόρι είτε άντρα- και πόσες φορές το αποδεχτήκατε;

Πόσες φορές έχουν κάνει αντίστοιχα πράγματα και οι άλλοι Δικαστές; Συνέχεια αυτό κάνουν. Και θα συνεχιστεί αυτή η πρακτική, όσο η δικαιοσύνη αποδίδεται με επιείκεια. Πόσες φορές, ενώ η αρχική κατηγορία ήταν ένοπλη ληστεία και κλοπή, το κατηγορητήριο μετατρέπεται σε απλή κλοπή, μετά την παραδοχή της ενοχής του κατηγορουμένου, με αποτέλεσμα αυτός να περπατάει ελεύθερος μετά από κανα χρόνο φυλακή; Πόσες φορές ο δράστης τέτοιων πράξεων γλιτώνει με το πολύ ένα χρόνο στη ψειρού; Πάρα πολλές φορές, ειδικά όταν οι δράστες είναι νεαροί και ανώριμοι. Πάρα πολλές φορές, επειδή είναι αγόρια και η εφηβεία έχει τρομερές ευθύνες και επειδή σαν νέοι πρέπει να τους αναγνωριστούν κάποια ελαφρυντικά. Και όταν έχεις να κάνεις με υγιείς και λογικούς νέους ανθρώπους, η πρώτη προτεραιότητα πρέπει να είναι η προστασία τους σε αυτήν την ευαίσθητη ηλικία. Αυτή είναι η πρώτη προτεραιότητα, και στην καρδιά μας και στο μυαλό μας.

Πόσες φορές ο βιασμός έχει μετατραπεί σε επίθεση και ο κατηγορούμενος τιμωρήθηκε όχι με κάθειρξη, αλλά με απλή φυλάκιση το πολύ ενός χρόνου; Και, πόσες φορές αυτή η επιείκεια προήλθε από το γραφείο του Εισαγγελέα; Δεν το κριτικάρω. Θα έπρεπε να δοθεί αυτή η επιείκεια, και αυτά που Σας λέω, κύριε Πρόεδρε, τα γνωρίζετε πολύ καλά. Κι όμως, για κάποιο λόγο, σε αυτήν εδώ την υπόθεση δυο ανώριμων και άρρωστων στο μυαλό αγοριών –καθαρά και ξάστερα- το μόνο που αναγνωρίζουν σαν δικαιοσύνη οι συνήγοροι της κατηγορούσας αρχής είναι το να χυθεί και η τελευταία σταγόνα του αίματός τους. Γιατί; Μου είναι απίστευτα εύκολο να διατυπώσω αυτό ερώτημα, ενώ μου είναι τρομερά δύσκολο να το απαντήσω. Γιατί; Είναι ανήκουστο, χωρίς προηγούμενο σε αυτό το Δικαστήριο, απαράδεκτο για πολιτισμένους ανθρώπους. Δυστυχώς όμως, το Δικαστήριο αυτό πρέπει να κάνει την αρχή, αλλιώς ο πολιτισμός θα καταρρεύσει.

Δεν έχω αμφιβολία ότι ο πολιτισμός μας θα επιβιώσει, αν αποφασίσετε να τους κρεμάσετε, κύριε Πρόεδρε. Αλλά θα έχει υποστεί ένα τρομερό πλήγμα, ένα πάρα πολύ ισχυρό πλήγμα. Κύριε Πρόεδρε, δεν μπορούμε να γυρίσουμε προς τα πίσω, στον μακρύ δρόμο της ζωής μας. Εσείς με μια τέτοια απόφαση θα προδίδατε το σκοπό της προστασίας της νεολαίας και των εφήβων. Θα γυρίζατε την πλάτη σας στην φροντίδα των παιδιών. Θα επιστρέφατε σε κείνα


τα βάρβαρα χρόνια, που φαίνεται να τα λατρεύει τόσο πολύ ο φίλος μου ο Marshall, όταν οδηγούσαν στην πυρά δεκατριάχρονα παιδιά. Τι φοβερό χτύπημα θα δέχονταν όλα αυτά που καταφέραμε στην πόλη του Σικάγο τα τελευταία είκοσι χρόνια, αναφορικά με την φροντίδα και την προστασία της νεολαίας.

Και για ποιο λόγο; Επειδή το κουβεντιάζει ο κόσμος. Για κανέναν άλλο λόγο. Απλά και μόνο επειδή το κουβεντιάζει ο κόσμος. Αν αποφασίσετε να τους κρεμάστε, αυτό δε σημαίνει ότι θα έχετε πειστεί για τη σκοπιμότητα αυτής της απόφασης. Θα σημαίνει ότι στον τόπο μας, όπου οι κουβέντες είναι εύκολες και οι εφημερίδες είναι μπόλικες, όπου και ο πιο ανώριμος μπορεί να πει τη γνώμη του και να απαιτήσει να γίνει πράξη, ότι το Δικαστήριο δεν είναι ικανό να ξεφύγει από την πίεση της κοινής γνώμης.

Ήρθα μόνος σε αυτό το δικαστήριο. Με τους κατηγορούμενους καταδικασμένους, μιας και κάναν όλα αυτά που κατηγορούνται ότι έχουν κάνει σε αυτήν την υπόθεση. Ήρθα κλείνοντας απ’ έξω τον υπόλοιπο κόσμο, όπως σε όλες μου τις υποθέσεις. Ήρθα και σας είπα ότι τα παιδιά αυτά δεν αξίζουν τέτοια τιμωρία. Ότι θεωρώ ότι είναι ανώριμα και ανεύθυνα και είμαι πρόθυμος να παραδεχτώ την ενοχή μας και ότι σας ζητώ να τα καταδικάσετε σε ισόβια κάθειρξη. Πόσο ακόμα θα διστάσετε; Πόσο ακόμα να διαμαρτύρονται οι συνήγοροι της κατηγορούσας αρχής; Ήδη έχουν φωνάξει αρκετά. Σας το λένε ξεκάθαρα, ότι το Δικαστήριό Σας πρέπει να δώσει το παράδειγμα.

Έχει επιδειχθεί επιείκεια σε άλλες υποθέσεις

Να σας αναφέρω κάποιες άλλες υποθέσεις. Πόσες φορές ένας κατηγορούμενος για διάρρηξη και κλοπή δεν έχει καταδικαστεί μόνο για κλοπή, μετά από πρόταση του εισαγγελέα, λόγω της νεαρής του ηλικίας ή κάποιας άλλης αιτιολογίας; Και καταδικάζεται λοιπόν σε ένα μόνο χρόνο φυλάκιση, όχι παραπάνω. Να ρωτήσω κάτι ακόμα. Πόσες φορές, κύριε Πρόεδρε, έχουν έρθει κατηγορούμενοι ενώπιόν σας –και δεν αναφέρομαι μόνο στο δικό Σας Δικαστήριο, αλλά σε όλα τα Ποινικά Δικαστήρια της χώρας- έχουν έρθει, λοιπόν, κατηγορούμενοι για διαρρήξεις και κλοπές και τους δόθηκε αναστολή, αφέθηκαν ελεύθεροι με αναστολή, τους είπατε να φύγουν και να μην ξαναμαρτήσουν, τους δώσατε μια ακόμα ευκαιρία; Η απάντηση είναι ότι αυτό συμβαίνει σε όλες σχεδόν τις υποθέσεις ανηλίκων, εκτός από όταν έχουμε σοβαρά κλιμακούμενη εγκληματική συμπεριφορά.

Μπορείτε να αποδώσετε δικαιοσύνη χωρίς επιείκεια; Μπορείτε έστω να την προσεγγίσετε τη δικαιοσύνη χωρίς επιείκεια; Μπορεί άραγε το Δικαστήριό Σας ή οποιοδήποτε άλλο Δικαστήριο, να αποδώσει δικαιοσύνη αν έχει συνειδητά κάνει πέτρα τη καρδιά του και έχει κλείσει τα αυτιά του σε όλα τα


ανθρώπινα ένστικτα και συναισθήματα; Χωρίς αυτά τα συναισθήματα, τι θα συνέβαινε άραγε στον άνθρωπο; Χωρίς αυτά, αν οι άνθρωποι έκριναν τους συνανθρώπους τους ψυχρά, χωρίς να λαμβάνουν υπόψη τους τις ζωές τους, χωρίς να λαμβάνουν υπόψη όλα όσα γνωρίζουν για την ανθρώπινη ζωή, χωρίς κατανόηση, για πόσο καιρό θα παραμέναμε πραγματικοί άνθρωποι;

Χρειάστηκε πάρα πολύ καιρός για να φτάσουμε στο επίπεδο που είμαστε σήμερα. Αν η δικαιοσύνη αποδιδόταν χωρίς κανένα συναίσθημα, χωρίς συμπόνια, χωρίς ανθρωπιά και ευγένεια, τότε καλό θα ήταν να ξεκινήσουμε αμέσως το μακρύ και αργό μας ταξίδι πίσω στη ζούγκλα, το παλιό μας σπίτι.

Πόσες φορές άραγε η κατηγορία της απόπειρας ληστείας ή φόνου έχει μετατραπεί σε απλή επίθεση; Πόσες φορές ένα κακούργημα έχει υποβιβαστεί σε πλημμέλημα, για να έχει στη ζωή του μια δεύτερη ευκαιρία ένας άντρας ή ένα αγόρι; Και τι ζητάμε εμείς; Ζητάμε να μας δώσετε την ευκαιρία να περάσουμε το υπόλοιπο της ζωής μας κλεισμένοι πίσω από πέτρινους τοίχους! Όλη μας τη ζωή! Μου είναι πολύ δύσκολο να το αποδεχτώ, αλλά αυτή είναι η επιείκεια που ζητάμε από το Δικαστήριό Σας, την οποία κανονικά δεν θα έπρεπε να τη ζητούσαμε, την οποία πιστεύουμε ότι δικαιούμαστε από το Δικαστήριό Σας, την οποία πιστεύουμε ότι στο τέλος θα την απολαύσουμε.

Μόνο ένας που παραδέχτηκε την ενοχή του καταδικάστηκε σε θάνατο στο Illinois

Είναι κάτι καινούριο, αυτό που Σας ζητάμε; Σας λέω λοιπόν ότι –και αν ο Εισαγγελέας το αρνηθεί, θα ήθελα να το κάνει φέρνοντας και τα αντίστοιχα στοιχεία, αν μπορέσει να τα βρει- Σας λέω λοιπόν ότι σε τρεις από τις τέσσερις υποθέσεις, όλων των ειδών, έχει επιδειχθεί επιείκεια. Στην Πολιτεία μας είχαμε τα τελευταία δέκα χρόνια τριακόσιες σαράντα υποθέσεις ανθρωποκτονιών, όπου ο κατηγορούμενος παραδέχθηκε την ενοχή του. Σε τριακόσιες σαράντα υποθέσεις ανθρωποκτονιών όπου οι κατηγορούμενοι παραδέχθηκαν την ενοχή τους, είχαμε μόνο μια θανατική καταδίκη, και αυτή ενός άντρα σαράντα χρονών. Και οι κατήγοροι επιμένουν ότι είμαστε προκλητικοί όταν ζητάμε την επιείκειά Σας!

Δεν τη ζητάμε. Θα ήμασταν ικανοποιημένοι από την Δικαιοσύνη υπό αυτές τις προϋποθέσεις: αν το Δικαστήριο γνωρίζει τι εστί τελικά Δικαιοσύνη, ή αν ο οποιοσδήποτε γνωρίζει τι πάει να πει Δικαιοσύνη, αν έστω και ένας μπορέσει να δει μέσα στα μυαλά αυτών των δυο αγοριών και μας πει τι θα ήταν δίκαιο για αυτούς. Αυτό θα μας ικανοποιούσε. Κανένας όμως δεν μπορεί να αποδώσει δικαιοσύνη, όχι αν δεν χρησιμοποιήσει τη φαντασία του, την ευγένειά του, την κατανόησή του. Έχω εμπιστοσύνη στο Δικαστήριό Σας ότι θα προσεγγίσετε αυτήν υπόθεση σωστά, και με καθαρή συνείδηση, με την δίκαιη κρίση Σας και με θάρρος θα σώσετε τις ζωές αυτών εδώ των αγοριών.


Ο πλούτος και το περίεργο έγκλημα τράβηξαν το ενδιαφέρον

Να σταθώ σε κάτι, κύριε Πρόεδρε. Ανέφερα τα σημαντικότερα σημεία αυτής της τραγωδίας. Αυτή η τραγωδία δεν απέκτησε τόση δημοσιότητα λόγω της βιαιότητάς της. Καθόλου. Για ποιο λόγο λοιπόν συγκίνησε τόσο τον κόσμο; Θεωρώ ότι υπάρχουν μόνο δυο λόγοι, ή τουλάχιστον μόνο αυτούς μπορώ εγώ να διακρίνω.

Πρώτον, λόγω του τεράστιου πλούτου και της υπόληψης των οικογενειών των αγοριών. Όχι μόνο της οικογένειας του Loeb και του Leopold, αλλά και αυτού του Franks ακόμα. Το δεύτερο στοιχείο ήταν το ότι το έγκλημα ήταν περίεργο, πρωτοφανές και χωρίς κίνητρο. Αυτό φούντωσε το ενδιαφέρον του κόσμου.

Είναι αρκετοί αυτοί που λένε ότι πρέπει να τους κρεμάσουμε. Μπορεί να είμαι εντελώς λάθος, αλλά θεωρώ ότι το να δίνεις στο κόσμο αίμα είναι σαν να τους σερβίρεις βραδινό. Μόλις φάνε, πάνε για ύπνο. Προς το παρόν νιώθουν κάτι, αλλά στην πορεία θα το μετανιώσουν πικρά. Είμαι σίγουρος ότι αν αυτά τα δυο αγόρια καταδικαστούν σε θάνατο και κρεμαστούν, εκείνη τη μέρα η οργή θα ξεθυμάνει, θα καταλαγιάσει ο κουρνιαχτός και τον τόπο και τους κατοίκους του, όλους, ακόμα και τους ανθρωπιστές και τους πιο αξιόλογους, θα τους σκεπάσει ένα βαθύ σκοτάδι. Αξίζει τον κόπο κάτι τέτοιο; Η εκτέλεσή τους θα βοηθήσει τα υπόλοιπα αγόρια του τόπου μας;

Μαγεύτηκα από την αγόρευση του κυρίου Savage. Όχι, δεν το λέω κοροϊδευτικά. Είναι νέος και ενθουσιώδης. Αλλά έχει άραγε διαβάσει τίποτα; Έχει κάτσει να προβληματιστεί για τίποτα; Υπάρχει κανένας φοιτητής κάποιας φυσικής επιστήμης που να διάβασε εγκληματολογία ή φιλοσοφία; Υπάρχει κανείς, με μια στοιχειώδη αυτογνωσία, που να μιλάει με τέτοια σιγουριά όπως αυτός; Ειδικά τώρα, που το θέμα μας είναι το Έγκλημα και η Τιμωρία!

Μπορεί να μην ξέρω όσα άλλοι, αλλά τουλάχιστον προσπάθησα να μάθω, και μπορώ να πω ότι είμαι αρκετά εξοικειωμένος με το μεγαλύτερο μέρος αυτών που έχουν γραφτεί για το ζήτημα τα τελευταία εκατό χρόνια. Όσο πιο πολύ μελετούν το ζήτημα αυτό οι άνθρωποι, τόσο πιο πολύ αμφισβητούν την αποτελεσματικότητα των αυστηρών ποινών. Κι όμως, ο κύριος Savage ισχυρίζεται ότι αν κρεμαστούν αυτά τα αγόρια, τότε κανείς δεν θα ακολουθήσει ποτέ το παράδειγμά τους! Ο κύριος Savage είναι εξαιρετικά αισιόδοξος. Ισχυρίζεται ότι αν κρεμαστούν, δεν θα ξαναεμφανιστούν εγκληματίες σαν αυτά τα αγόρια.

Οι δημόσιες εκτελέσεις την Αγγλία ήταν πανηγύρια του εγκλήματος

Θα μπορούσα να σκιαγραφήσω την εξέλιξη του σωφρονισμού ξεκινώντας από τους πρωτόγονους, που πονούσαν κάτι επειδή αυτού τους είχε πονέσει. Η


τιμωρία των αγρίων. Αν κάποιος τραυματιζόταν από μια φυλή, τότε θα έπρεπε να τραυματιστεί κάποιος άλλος από την αντίπαλη φυλή. Δεν έχει σημασία ποιος θα τιμωρείτο. Μπορούσε να είναι ο οποιοσδήποτε, έπρεπε όμως να υπάρχει ένας τραυματισμός. Το ίδιο και αν είχαμε σκοτωμό στη μια φυλή. Και έκτοτε η ιστορία προχώρησε. Έκτοτε ο σωφρονισμός και οι ποινές εξελίχθηκαν. Περάσαμε στις πυρές, στους βρασμούς11, στους διαμελισμούς και στους τετραμελισμούς12, στους απαγχονισμούς των καταδίκων στα σταυροδρόμια της Αγγλίας, για παραδειγματισμό.

Φτάσαμε στον προηγούμενο αιώνα, όπου σχεδόν 200 εγκλήματα τιμωρούνταν με θάνατο, με κάθε μέθοδο εκτέλεσης. Όχι μόνο δια απαγχονισμού –παραήταν ανθρωπιστική μέθοδος- αλλά και στην πυρά, δια βρασμού, με διαμελισμό, με βασανιστήρια. Μπορείτε να διαβάσετε ιστορίες για απαγχονισμούς σε ψηλούς λόφους, με τους κατοίκους όλων των γύρω περιοχών να μαζεύονται τριγύρω για να κάνουν χάζι, για να μπορούν όλοι να θαυμάσουν την τόση καλοσύνη.

Κρεμάλα για έναν πορτοφολά – κι όμως! Την ώρα της εκτέλεσης, δεκάδες συνάδελφοί του ξαλάφρωναν τις τσέπες αυτών που παρακολουθούσαν το θέαμα. Απαγχονισμός για φόνο –κι όμως! πόσοι δολοφονούνταν πηγαίνοντας στον τόπο της εκτέλεσης ή επιστρέφοντας στα σπίτια τους μετά το θέαμα! Κρεμάλα για λαθροθηρία, κρεμάλα για το ένα, κρεμάλα για το άλλο, δημόσιοι απαγχονισμοί, απανθρωπιά και βασανιστήρια στις φυλακές, γνωστά σε όλους, ολοφάνερα, όλα. Ξύπνημα μές στη νύχτα, μεταφορά σε ένα ψηλό σημείο και εκτέλεση, ενώπιον όλων, έτσι, για να παραδειγματίζονται και να το χωνεύουν όλοι καλά, ότι η τιμωρία για τις αμαρτίες τους είναι μόνο ο θάνατος.

Τα εγκλήματα μειώνονταν όταν μεταρρυθμίζονταν οι ποινές

Τι συνέβη μετά; Διάβασα τη βιογραφία του Λόρδου Shaftesburry, ενός σπουδαίου άγγλου ευγενή, που είχε κάνει στόχο ζωής την μεταρρύθμιση του ποινικού Κώδικα. Διάβασα για τις αργές, επίπονες και πολύχρονες προσπάθειές του για να αντιμετωπίζονται οι κατηγορούμενοι πιο ανθρώπινα.

Γνωρίζω τι λέει η ιστορία, ξέρω τι σημαίνει και ξέρω τι μπορεί να προκύψει από αυτήν. Ξέρω ότι κάθε προς τα εμπρός συνάντησε όχι μόνο την αντίδραση, αλλά και την αποδοχή από κατήγορους και ορισμένες φορές και Δικαστές. Διάβασα ότι όταν το λαθραίο κυνήγι και οι κλοπές ευτελούς αξίας

11 Μέθοδος εκτέλεσης. Ο κατάδικος έμπαινε σε ένα τεράστιο κιούπι , γεμάτο νερό, λάδι ή ακόμα και μολύβι και έβραζε. Εφαρμόσθηκε στην Αγγλία τον 16ο αιώνα (για φόνους με δηλητήριο), στην Ιαπωνία, την Ινδία και αλλού. (Σ.τ.Μ.) 12 Μέθοδος εκτέλεσης. Ο κατάδικος διαμελιζόταν (συνήθως σε τέσσερα κομμάτια) είτε με σπαθί, είτε από το τράβηγμα τεσσάρων αλόγων, στα οποία ήταν δεμένα τα τέσσερά του άκρα. Στην Αγγλία εφαρμοζόταν σε εγκλήματα εσχάτης προδοσίας, ενώ καταργήθηκε στα 1870 (Σ.τ.Μ.)


τιμωρούνταν με θάνατο, οι ένορκοι αρνούνταν να καταδικάσουν. Τους φαινόταν εξαιρετικά απάνθρωπο να υπακούσουν στο νόμο, το ίδιοι και οι Δικαστές.

Γνωρίζω ότι όταν η μανία για το κυνήγι των μαγισσών απλωνόταν στην Ευρώπη, με εκατομμύρια θύματα, υπήρχαν δικαστές που διαμόρφωναν έτσι τις υποθέσεις, ώστε να μην μπορεί να δικάζεται στο Δικαστήριό τους το «έγκλημα» της μαγείας. Επίσης ξέρω ότι στην Αμερική σταμάτησαν αυτές οι διώξεις, γιατί δεν γινόταν κανένα σώμα ενόρκων να καταδικάσει κανέναν για μαγεία.

Ξέρω ότι κάθε βήμα μπροστά στις σχέσεις ανθρώπου – εγκλήματος προήλθε από τα πιο ευγενή συναισθήματα απέναντι στο συνάνθρωπο. Προήλθε από τα βάθη της συμπόνιας, που παρά το τι μαθαίνουμε στα συνέδριά και στις σχολές μας, ακόμα γεμίζει τα στήθη των ανθρώπων. Χωρίς αυτά τα συναισθήματα, δεν θα υπήρχε πλέον ζωή στο γέρικό μας πλανήτη. Σταδιακά οι νόμοι άλλαζαν, μεταρρυθμίζονταν, και οι άνθρωποι κοιτούσαν το παρελθόν με φρίκη, έκλειναν τα μάτια με αποτροπιασμό μπροστά στους απαγχονισμούς και τις εκτελέσεις.

Τι κατάλαβαν στην Αγγλία; Ότι καθώς ξεφορτώνονταν αυτές τις βάρβαρες διατάξεις, τα εγκλήματα μειώνονταν αντί να αυξάνονται, και ότι όσο εξανθρώπιζαν τους ποινικούς τους νόμους, τόσο είχαν λιγότερα εγκλήματα αντί για περισσότερα. Δεν υπερβάλλω κύριε Πρόεδρε, όταν σας λέω ότι δεν πρόκειται να βρείτε ούτε ένα βιβλίο γραμμένο από μελετητή του δικαίου –θα συμπεριλάβω όλα τα έργα του παρελθόντος πάνω στην εγκληματολογία- που να μην καταλήγει στο ίδιο συμπέρασμα: ότι όσο ελαττώνουμε την αυστηρότητα της ποινικής μας νομοθεσίας, τόσο μειώνουμε την εγκληματικότητα.

Ας ρίξουμε μια ματιά στην ψυχολογία του ανθρώπου. Είναι εύκολο, κύριε Πρόεδρε, ο καθένας μπορεί να το καταλάβει, απλά και μόνο αν ρίξει μια ματιά στον εαυτό του. Αυτή η παράξενη τραγωδία συνέβη στις εικοσιμία του Μάη. Την έμαθε ολόκληρος ο κόσμος. Πόσοι άραγε προσπάθησαν να την μιμηθούν από τότε μέχρι σήμερα; Πόσες απαγωγές έγιναν; Πόσα απειλητικά γράμματα στάλθηκαν από άγουρα αγοράκια και ανισόρροπους άντρες; Πόσοι προσπάθησαν να επαναλάβουν, ξανά και ξανά αυτό το έγκλημα, μόνο και μόνο επειδή η γνώση του τους πείραξε το μυαλό; Εγώ πάντως, μπορώ να σας απαριθμήσω αρκετά περιστατικά όπου φόνοι που οι δράστες τους τιμωρήθηκαν με απαγχονισμό, επαναλήφθηκαν σχεδόν ολόιδιοι ξανά και ξανά, μόνο και μόνο λόγω της δημοσιότητας που πήραν από τις εφημερίδες και τα άλλα μέσα. Ας έρθουμε τώρα στη δικιά μας υπόθεση. Για να δούμε αν μπορούμε να μαντέψουμε τι θα ακολουθήσει. Μόνο που αυτά που θα σας πω δεν είναι μόνο μαντεψιά.


Η εκτέλεσή τους θα έχει αρνητική επιρροή σε εκατομμύρια ανθρώπους

Αν αυτά τα δυο αγόρια πεθάνουν στην αγχόνη, κάτι που δεν μπορώ καν να διανοηθώ, αν λοιπόν, πεθάνουν στην αγχόνη, οι λεπτομέρειες όχι μόνο της εκτέλεσής τους, αλλά και του ίδιου του εγκλήματός τους θα εξαπλωθούν σε όλο τον κόσμο. Όλες οι εφημερίδες της χώρας θα έχουν αναλυτικές περιγραφές. Όλες οι εφημερίδες του Σικάγο θα αναλύουν διεξοδικά ακόμα τις μικρότερες λεπτομέρειες. Το έγκλημα αυτό θα φτάσει σε κάθε σπίτι, σε κάθε οικογένεια.

Η γνώση του εγκλήματος αυτού θα κάνει τους ανθρώπους καλύτερους ή χειρότερους; Τι επίπτωση θα είχε στην ευφυΐα τους, όση ευφυΐα κι αν έχουν; Θα επικαλεστώ τα συναισθήματα των ανθρώπων, όσων τουλάχιστον έχουν τέτοια συναισθήματα –θα μαλάκωνε ή θα σκλήραινε την καρδιά των ανθρώπων, για να μιλήσω με όρους όχι επιστημονικούς, αλλά θρησκευτικούς. Θα τη σκλήραινε την καρδιά τους ή θα τη μαλάκωνε; Εξαιτίας αυτού του περιστατικού, πόσοι θα γίνονταν πιο άγριοι και πόσοι θα ηρεμούσαν; Πόσοι άραγε θα διαβάσουν με απόλαυση τις λεπτομέρειες; Δεν είναι δυνατόν να παρακολουθείς τις συμφορές των άλλων, χωρίς να επηρεάζεσαι κι εσύ από αυτές, προς το καλύτερο ή προς το χειρότερο. Σίγουρα, αυτοί που απολαμβάνουν να τις παρακολουθούν επηρεάζονται προς το χειρότερο.

Τι επιπτώσεις θα έχει στα εκατομμύρια των ατόμων που θα διαβάσουν για την υπόθεση αυτή και την κρεμάλα; Θα τους κάνει πιο ευαίσθητους; Πιο διαχυτικούς; Πιο ευφάνταστους; Θα τους βοηθούσε άραγε το ότι Εσείς, κύριε Πρόεδρε, υποκύψατε στις πιέσεις της κατηγορούσας αρχής; Τι επιπτώσεις θα έχει άραγε μια τέτοια απόφασή Σας στο μυαλό των εκατομμυρίων παιδιών, που θα καταβροχθίζουν τις λεπτομέρειες του φονικού με τον ίδιο τρόπο που ο Dickie Loeb απολάμβανε τα αστυνομικά μυθιστορήματα; Θα τα βελτίωνε ή θα τα χειροτέρευε;

Η ερώτηση είναι ρητορική. Απαντιέται αμέσως, μέσα απ’ την καρδιά μας. Σας ξαναρωτάω, λοιπόν, τι επιπτώσεις θα είχε στα παιδιά που μέλλονται να γεννηθούν; Πώς θα επηρέαζε την ψυχολογία των μελλοντικών μπαμπάδων και μαμάδων;

Δεν νομίζω να διαφωνείτε στο ότι η βία γεννά περισσότερη βία. Το μίσος προκαλεί μίσος. Αν υπήρχε τρόπος να εξαφανίσουμε –που μάλλον δεν υπάρχει-, να μαλακώσουμε αυτήν την ανθρώπινη καρδιά, που είναι πλέον πλήρως διαμορφωμένη, αν υπάρχει κανένας τρόπος για να σκοτώσουμε το κακό και το μίσος που τη γεμίζουν, δεν πρέπει να επιδείξουμε ακόμα περισσότερο κακό και σκληρότητα. Τα μόνα μέσα για να τη γιατρέψουμε είναι η αγάπη, η ευσπλαχνία και η κατανόηση.


Πόσες φορές πρέπει να το επαναλαμβάνουμε αυτό στους ανθρώπους; Κοιτάξτε την Ιστορία. Δεν υπάρχει ούτε ένας αξιόλογος άνθρωπος, ούτε ένας από αυτούς που τους προβάλουμε σαν παραδείγματα προς μίμηση, που να μην προέταξε αυτή τη διδαχή. Ούτε ένας φιλόσοφος, ούτε ένας θρησκευτικός ηγέτης. Δεν υπάρχει ούτε μια πίστη που να μην το προβάλει. Κι όμως, βρισκόμαστε μέσα σε μια χριστιανική κοινότητα – ή έστω έτσι θέλει να αυτοαποκαλείται και να περηφανεύεται- που απαιτεί να στηθούν κρεμάλες! Μια χριστιανική κοινότητα!

Ζητάω επιείκεια, για να σωθούν οι ζωές άλλων

Θα ήθελα να ρωτήσω το Δικαστήριό Σας, αν τρέφει καμιά αμφιβολία για το αν αυτά τα αγόρια θα ήσαν ασφαλή στα χέρια του ιδρυτή της χριστιανικής θρησκείας. Είναι βλασφημία έστω και να το ισχυριστεί κανείς το αντίθετο. Κανείς δεν το πιστεύει, ούτε καν το σκέφτεται. Κι όμως, ορίστε, εδώ στέκονται αυτοί, που θέλουν να τα κρεμάσουν αυτά τα δυο αγόρια εξαιτίας μιας παρόρμησης της ηλικίας τους, χωρίς καν να διανοούνται ότι κάνουν κάτι κακό.

Κύριε Πρόεδρε, νομίζω ότι πρέπει να σας ζητήσω συγγνώμη που επιμένω σε αυτό το ζήτημα τόσο πολύ. Δεν το κάνω επειδή αμφιβάλλω για αυτό το Δικαστήριο. Δεν το κάνω επειδή μου διαφεύγει κάτι για τα ανθρώπινα συναισθήματα και την ανθρώπινη καρδιά. Δεν το κάνω επειδή μου λείπουν γνώσεις για τη λογική, την ιστορία, τη φιλοσοφία, τη θρησκεία, τα νομικά προηγούμενα. Δεν το κάνω γι’ αυτό.

Έχω αποκτήσει εμμονές εναντίον αυτού του βαθιού συναισθήματος μίσους και οργής, που έχει πάρει κι έχει σηκώσει την πόλη και τη χώρα μας ολάκερη. Το έχω αντιμετωπίσει, το έχω πολεμήσει, κόντεψα σχεδόν να τρελαθώ εξαιτίας του. Ώρες ώρες αναρωτιέμαι αν αυτή η θύελλα έχει ξεριζώσει κάθε ευγενικό συναίσθημα από τις καρδιές των ανθρώπων.

Δεν ζητάω επιείκεια τόσο για αυτά εδώ τα παιδιά, όσο για όλα εκείνα που θα γεννηθούν στο μέλλον, που ενδεχομένως δεν θα μπορέσουν να βρουν καλούς συνηγόρους για να τα υπερασπιστούν, που θα τα φάει το μαύρο σκοτάδι, αβοήθητα. Αυτά συλλογίζομαι, και για χάρη αυτών ικετεύω το Δικαστήριό Σας να μην επιστρέψει στο βάρβαρο και απάνθρωπο παρελθόν.

Κύριε Πρόεδρε, ποια είναι αυτά τα δυο αγόρια; Ο Leopold με το αναμφίβολα εξαιρετικό μυαλό, ο Loeb με την ασυνήθιστη νοημοσύνη. Και οι δυο τους, σαν τα φυτά στο θερμοκήπιο, διψούσαν για όλο και περισσότερες γνώσεις.

Ο Δρ. Krohn κατέθεσε ότι ήσαν ευφυείς. Παρά το έγκλημά τους, αυτό είναι αλήθεια. Είναι ασυνήθιστα ευφυή παιδιά. Αλλά ο άνθρωπος δεν είναι μόνο ο


εγκέφαλός του. Μάλιστα, όπως δυστυχώς κατέθεσαν ο δρ. Church και ο δρ. Slinger, η εξυπνάδα δεν είναι το πρωτεύον στην ανθρώπινη συμπεριφορά.

Κανείς δεν το αμφισβητεί αυτό. Αυτά που μας κάνουν να ζούμε, να παίζουμε ή να δουλεύουμε, που μας οδηγούν στα μονοπάτια της ζωής, είναι οι αισθήσεις. Είναι τα ένστικτα. Μάλιστα, η ευφυΐα εμφανίστηκε πολύ αργοπορημένα στην ιστορία της εξέλιξης του ανθρώπου. Πριν εμφανιστεί αυτή, αυτό που κρατούσε τον άνθρωπο στη ζωή ήσαν οι αισθήσεις του. Οι πράξεις μας προέρχονται από αισθήσεις και κανείς δεν είναι ισορροπημένος χωρίς αυτές. Η ευφυΐα δεν μετράει τόσο.

Διανοητικά ανισόρροποι

Να επιστήσω την προσοχή του Δικαστηρίου Σας σε δυο – τρεις υποθέσεις. Πριν τέσσερα πέντε χρόνια ο κόσμος συγκλονίστηκε από την ιστορία ενός 11χρονου, του νεότερου απόφοιτου του Harvard, που είχε μελετήσει ό, τι υπήρχε για να μελετηθεί και το είχε κατανοήσει, του οποίου ο πατέρας ήταν γιατρός. Ένα φρικιό. Πήγε στο Harvard σε πολύ μικρότερη ηλικία από οποιονδήποτε άλλον. Ήταν ικανός να συζητήσει με τους μεγαλύτερους επιστήμονες για όλα τα φιλοσοφικά κι επιστημονικά ζητήματα. Κανείς δεν ξέρει πώς τα κατάφερνε. Όλοι έλεγαν ότι μέλλον του προδιαγραφόταν λαμπρό. Δεν θα ήθελα να αναφέρω το όνομά του, ούτε χρειάζεται να το κάνω.

Αυτόν τον νεαρό τον συνάντησα πριν ένα ή δυο χρόνια. Έψαχνε να βρει δουλιά, με οποιοδήποτε μεροκάματο, ακόμα και με 15 δολάρια τη βδομάδα. Η φλόγα που έκαιγε μέσα του, είχε σβήσει. Ήταν ένα τέρας, χωρίς τίποτα άλλο πέρα από το εξαιρετικό του μυαλό, που δεν ήταν δυνατό να τον καταλάβει κανείς. Ήταν ένα φρικιό. Δεν είχε υπάρξει ποτέ αγόρι. Δεν πρόκειται ποτέ να γίνει άντρας.

Πριν μερικά χρόνια στο Harvard εμφανίστηκε κι άλλο ένα παιδί σαν το προηγούμενο, ανισόρροπο, ανυπόφορο, μια μηχανή ευφυΐας. Μέγα το μυστήριο της ζωής.

Όλοι μας έχουμε διαβάσει για τον Τυφλό Τομ, έναν διανοητικά καθυστερημένο, αλλά εξαιρετικό μουσικό. Δεν μπόρεσε ποτέ να σπουδάσει μουσική, δεν ήταν δυνατόν να την καταλάβει, δεν ήξερε τίποτα για τη μουσική. Κι όμως, αν βρισκόταν πάνω από ένα πιάνο, μάγευε όλους όσους τον άκουγαν και τους έκανε να αναρωτιούνται πώς τα κατάφερνε.

Κανείς δεν ξέρει πώς συμβαίνουν όλα αυτά. Η ευφυΐα παίζει πολύ μικρό ρόλο στη ζωή του ανθρώπου. Ο άνθρωπος έχει νεύρα, μύες, καρδιά, αίμα, πνευμόνια και όλα αυτά αποτελούν τον οργανισμό του. Σε αυτόν τον οργανισμό ο εγκέφαλος είναι το λιγότερο αναπτυγμένο όργανο του ανθρώπου


Χωρίς τις αισθήσεις, η ζωή του ανθρώπου είναι ένα τίποτα. Τι συμβαίνει, λοιπόν με αυτά εδώ τα παιδιά; Επιμένω ότι είναι ξεκάθαρο. Οι σπουδές και η εκπαίδευση έχουν επιπτώσεις όχι μόνο στην ευφυΐα, αλλά και στις αισθήσεις. Όταν γεννιόμαστε, δεν έχουμε ιδέα για το τι είναι σωστό και τι λάθος, το μυαλό μας είναι πηλός, έτοιμος να πλαστεί, έτοιμος να πάρει μορφή. Το ψέμα, η κλοπή, ο φόνος δεν είναι λάθος. Δε σημαίνουν τίποτα. Σταδιακά οι γονείς και οι δάσκαλοί μας μας μαθαίνουν διάφορα πράγματα, μας διδάσκουν συνήθειες, μας δείχνουν τι είναι επιτρεπτό να κάνουμε και τι όχι, μας διδάσκουν τι πάει να πει «δικό μου» και «δικό του». Κανένας δεν τα ξέρει όλα αυτά τη στιγμή που έρχεται στο κόσμο. Δεν έχει ιδέα τι πάει να πει ιδιοκτησία. Τα μαθαίνει όλα στην πορεία. Όταν γεννιόμαστε, είμαστε σαν το ζώο, που όταν θέλει κάτι το κυνηγάει και το αρπάζει και το σκοτώνει, λειτουργώντας απλά και μόνο από ένστικτο, χωρίς εκπαίδευση.

Τα παιδιά μαθαίνουν σταδιακά και εμείς τους διαμορφώνουμε συνήθειες. Αυτές οι συνήθειες έχουν το σκοπό να είναι τόσο ισχυρές που να μπορούν να αναχαιτίσουν συμπεριφορές όταν μπαίνουν στο παιχνίδι οι αισθήσεις και τα ένστικτα, και συγκρούονται με τις υποχρεώσεις της κοινωνικής ζωής. Ο Δρ. Singer και ο Δρ Church, και οι δυο τους, κατέθεσαν ακριβώς αυτά που λέω τώρα.

Τα αισθήματα επηρεάζουν τη συμπεριφορά13

Το νεογέννητο παιδί δεν ξέρει τίποτα, ούτε για τον εαυτό του, ούτε για το σωστό και το λάθος. Η εκπαίδευση είναι αυτή που του διαμορφώνει συνήθειες, του γεννά ιδέες και αντιλήψεις, για να είναι σε θέση να κατανοήσει τα διάφορα ένστικτά του, όταν αυτά φουσκώνουν και απειλούν να το καταπιούν, τόσο αυτό όσο και τους γύρω του. Αν το ένστικτο είναι ισχυρό και

13 Με δικηγορίστικο και κάπως χοντροκομμένο τρόπο ο Darrow αναλύει σε αυτό το σημείο της αγόρευσής του την ψυχοδυναμική θεωρία όσον αφορά τη συστηματική μελέτη και γνώση των ψυχικών δυνάμεων και των κινήτρων που επηρεάζουν την ανθρώπινη συμπεριφορά. Τη θεωρία αυτή τη θεμελίωσε ο Sigmund Freud. Τα βασικά της στοιχεία είναι τα εξής: Στην ανθρώπινη συμπεριφορά παίζουν σημαντικό ρόλο τα ασυνείδητα κίνητρα (αυτά που ο Darrow εδώ αναφέρει σαν «ένστικτα» - instincts), αλλα και τα συναισθήματα. Περαιτέρω, η ψυχοδυναμική θεωρία θεωρεί ότι η συμπεριφορά του ατόμου καθορίζεται από τα βιώματα του παρελθόντος, τη γενετική ιδιοσυστασία και την τρέχουσα πραγματικότητα. Για την ιστορία, υπάρχει η φήμη ότι ο Darrow ανεπιτυχώς προσπάθησε να φέρει τον ίδιο το Freud, ο οποίος εκείνη την περίοδο ήταν σχεδόν συνομίληκος του Darrow, 68 ετών, για να εξετάσει τους δυο κατηγορούμενους. Όπως και να ‘χει, η σπουδαιότητα αυτής της υπερασπιστικής γραμμής του Darrow για την ψυχολογία είναι άλλο: Μέχρι τότε οι θεωρίες του Freud ήσαν γνωστές σε ένα μικρό μόνο κύκλο ανθρώπων, επιστημόνων και διανοουμένων. Με τη δίκη αυτή όμως, όπου το κάθε τι καταγραφόταν από τους δημοσιογράφους, δημοσιευόταν σε πανεθνική κλίμακα και διαβαζόταν από εκατομμύρια ανθρώπους, η επανειλημμένη επίκληση από τον Darrow και από τους εμπειρογνώμονες ψυχιάτρους (ολοι πλην του δρ. Krohn ήσαν υποστηρικτές της φροϋδικής θεωρίας), των απόψεων του Freud όσον αφορά τα κίνητρα που καθορίζουν την ανθρώπινη συμπεριφορά, τις έκαναν -και αυτές και τον εμπνευστή τους- πασίγνωστες στις μάζες. Παράλληλα, σε αυτή τη δίκη έχουμε και την πρώτη εμφάνιση της «εγκληματολογικής ψυχολογίας» (forensic psychology). (Σ.τ.Μ.)


η συνήθεια αδύναμη, η συνήθεια υποκύπτει. Σας το είπαν κι οι δυο επιφανείς επιστήμονες. Δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία γι’ αυτό. Υπάρχει πολύ μεγάλη σχέση ανάμεσα στην ισχύ της συνήθειας και στην ισχύ των ενστίκτων για τη συμπεριφορά των ανθρώπων.

Ο ρόλος της εκπαίδευσης είναι να περάσει βαθιά στο μυαλό του ανθρώπου τις συνήθειες, με τέτοιο τρόπο ώστε τα ένστικτα και οι ανάγκες που αυτά γεννάνε να αντικατασταθούν από τις ανάγκες που υπαγορεύουν οι συνήθειες. Ας δούμε τώρα τι συμβαίνει.

Ας υποθέσουμε ότι κάποιος βλέπει ένα χαρτονόμισμα των χιλίων δολαρίων, ενώ τριγύρω δεν υπάρχει κανείς άλλος. Θα νιώσει την παρόρμηση να το πάρει. Αν δεν το πάρει, αυτό θα συμβεί επειδή τα ένστικτά του υποτάχθηκαν στις συνήθειες και την εκπαίδευσή του. Αν όμως το πάρει, αυτό σημαίνει ότι τα ένστικτά του είναι πιο δυνατά. Γι’ αυτό οι άνθρωποι δεν διαπράττουν αυτό που αποκαλούμε έγκλημα. Γι’ αυτό, και λόγω των επιφυλάξεών τους.

Η εκπαίδευση έχει σκοπό το να διαμορφώσει στο άτομο τέτοιες συνήθειες, έτσι ώστε μια συγκεκριμένη συμπεριφορά να μπορεί να σε σταματήσει, να σε προστατέψει. Για να γίνει όμως αυτό είναι απαραίτητα τα συναισθήματα. Χωρίς αυτά δεν είναι δυνατόν να αποφύγεις αυτό που δεν πρέπει να κάνεις. Κάποιοι γεννιούνται χωρίς τη συναισθηματική φύση ή σχεδόν χωρίς αυτήν. Και σε αυτήν την υπόθεση; Νομίζω ότι είναι ξεκάθαρο το τι συμβαίνει σε αυτήν την υπόθεση, κύριε Πρόεδρε. Η Πολιτεία κάλεσε ενώπιόν Σας τρεις ειδικούς επιστήμονες και τον Δρ. Krohn (γέλια στο ακροατήριο). Τρεις ψυχιάτρους και τον Δρ. Krohn. Δυο από αυτούς, ο Δρ. Patrick και ο Δρ. Church, είναι αναμφισβήτητα πολύ ικανοί άνθρωποι. Τον ένα τους μάλιστα, τον Δρ. Church, τον γνωρίζω για σχεδόν σαράντα χρόνια και τον εκτιμώ απεριόριστα.

Την Κυριακή, 1 Ιουνίου, πριν μπορέσουν να τους δουν οι δικοί τους ή ο συνήγορός τους, η Πολιτεία έφερε αυτούς τους ψυχιάτρους για να εξετάσουν τα δυο αγόρια. Θα ασχοληθώ αναλυτικότερα με αυτό το ζήτημα αργότερα. Τώρα θα σταθώ στα εξής. Τον χαρακτήρα της εξέτασης θα τον αναλύσω και αυτόν αργότερα. Ο Δρ. Patrick, όμως, είπε αυτό: «Το μοναδικό αφύσικο πράγμα που διαπίστωσα ήταν ότι δεν είχαν ούτε μια συναισθηματική αντίδραση.» Το ίδιο είπε και ο Δρ. Church. Και αυτοί είναι οι ψυχίατροι που έφερε η κατηγορούσα αρχή, όχι οι δικοί μας.

Τα αγόρια δεν είχαν συναισθηματικές αντιδράσεις

Τα αγόρια επαναλάμβαναν τη φριχτή τους ιστορία χωρίς να σαλεύει μυς στο πρόσωπό τους, χωρίς το παραμικρό συναίσθημα. Δεν έδειχναν συναισθηματικές αντιδράσεις. Γιατί; Δεν μπορώ να ξέρω. Πώς μπορώ να το ξέρω;


Γνωρίζω τι είναι αυτό που προκαλεί τα συναισθήματα και τις αισθήσεις. Γεννιούνται από τα νεύρα, τους μύες, τους ενδοκρινείς αδένες. Ξέρω ότι είναι ό, τι πιο σημαντικό στη ζωή. Και ξέρω ότι ορισμένοι αυτό το σύστημα δεν το έχουν αναπτυγμένο. Γνωρίζω ότι χωρίς τα συναισθήματα δεν μπορεί να ζήσει κανείς. Δεν μπορεί να ενταχθεί στην κοινωνία. Ξέρω ότι δεν αισθάνονται αυτά που αισθάνεστε Εσείς κι εγώ, ότι δεν μπορούν να αισθανθούν τα ηθικά σοκ που προκαλούνται σε μορφωμένους ανθρώπους με ένα λογικά ανεπτυγμένο συναισθηματικό κόσμο. Το ξέρω καλά, όπως το ξέρει καλά και όποιος άλλος έχει μελετήσει το αντικείμενο.

Αξίζει να κατηγορούμε τον Dickie Loeb, επειδή οι άπειρες δυνάμεις που συνδυάστηκαν για να τον διαμορφώσουν -αυτές οι άπειρες δυνάμεις που επιδρούσαν στην ύπαρξή του πολύ πριν ακόμα αυτός γεννηθεί- επειδή λοιπόν από το συνδυασμό όλων αυτών, το αγόρι γεννήθηκε χωρίς συναισθήματα; Αν ναι, τότε θα πρέπει να ξαναορίσουμε το τι σημαίνει δικαιοσύνη.

Είναι σωστό να κατηγορείται για κάτι που δεν είχε ποτέ; Ευθύνεται αυτός για το ότι ο οργανισμός του είναι ατελής; Ποιόν πρέπει να κατηγορήσουμε; Δεν ξέρω. Στη ζωή μου δεν ασχολιόμουν τόσο με το να αποδίδω κατηγορίες, όσο με το να προσπαθώ να απαλλάσσω από τον κόσμο από αυτές. Δεν είμαι αρκετά σοφός για να ξέρω το πού πρέπει να αποδοθούν. Το μόνο που ξέρω είναι ότι στο παρελθόν κάτι συνέβη και τα συναισθήματά του εξαφανίστηκαν. Μπορεί να φταίνε τα νεύρα του, να είναι ελαττωματικά. Μπορεί να φταίει μια ελαττωματική καρδιά ή ένα συκώτι. Μπορεί να είναι ελαττωματικοί οι ενδοκρινείς του αδένες. Αυτό που ξέρω με σιγουριά είναι ότι τίποτα δε συμβαίνει χωρίς αιτία.

Ξέρω, κύριε Πρόεδρε, ότι αν Εσείς, που κάθεστε εδώ μέσα, σε αυτό το Δικαστήριο, είχατε άπειρες γνώσεις, θα το καταλαβαίνατε αμέσως, χωρίς καν να δείτε από κοντά τον Dickie Loeb.

Ρώτησα τον Δρ. Church και τον Δρ. Singer αν –εάν βέβαια ήσαν αρκετά σοφοί για να το γνωρίζουν- αν μπορούσαν να βρουν αυτοί την αιτία που έκανε αυτά τα παιδιά έτσι, και οι δυο τους είπαν ότι ναι, μπορούσαν. Ξέρω λοιπόν ότι ο Loeb και ο άλλος είναι όπως είναι, χωρίς να φταίνε οι ίδιοι γι’ αυτό.

Παλιές και νεότερες θεωρίες για την ευθύνη

Υπάρχουν τουλάχιστον δύο θεωρίες αναφορικά με την ευθύνη. Μπορεί να υπάρχουν κι άλλες. Υπάρχει η παλιά θεωρία, που λέει ότι αν κάποιος κάνει κάτι, το κάνει ηθελημένα, με σκοπό, και κακοήθεια, επειδή θεωρεί ότι είναι σωστό να το κάνει. Αυτή η θεωρία μας έρχεται από τότε που οι εγκληματικές συμπεριφορές των ανθρώπων αποδίδονταν στην κατοχή τους από δαιμόνια. Και έτσι τα αρχαία διατάγματα έλεγαν ότι οι αυτοί που κατέχονταν από δαιμόνια έκαναν αυτό κι αυτό κι αυτό.


Γιατί όμως έμπαιναν μέσα στον άνθρωπο τα δαιμόνια; Τα καλούσε ο ίδιος; Μπορούσε να τα αποφύγει, να τα διώξει μόνος του; Δεν υπάρχουν πλέον πολλοί πολιτισμένοι άνθρωποι που να πιστεύουν αυτές τις θεωρίες πια. Η επιστήμη και ο ανθρωπισμός πήραν τα ηνία, διανοούμενοι και ευφυείς άνθρωποι ανέλαβαν δράση, με αποτέλεσμα να γνωρίζουμε σήμερα ότι ο κάθε άνθρωπος είναι ένα σύνολο στοιχείων που έρχονται από το παρελθόν του, κληρονομικά, αλλά και στοιχείων που προέρχονται από το περιβάλλον του. Έτσι είναι φτιαγμένος. Είναι το αποτέλεσμα όλων αυτών που επέδρασαν πάνω του. Κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες, άγχους ή έντασης, Εσείς θα αντιδράσετε με τον ένα τρόπο, εγώ με έναν άλλο και ο κακομοίρης ο Dickie Loeb με κάποιον άλλο. Αυτό το είπε και ο Church και ο Singer και είναι αλήθεια.

Ας δούμε ένα φυσιολογικό αγόρι, κύριε Πρόεδρε. Πιστεύετε ότι θα φώναζε ένα άλλο αγόρι μέσα στ’ αμάξι, θα το χτυπούσε στο κεφάλι και θα το σκότωνε χωρίς να έχει κανέναν απολύτως λόγο; Γιατί δεν αναρωτιέστε καλύτερα αν είναι δυνατόν αύριο να ανατείλει ο ήλιος τα μεσάνυχτα; Δεν είναι φυσιολογικό κάτι τέτοιο. Κάτι πήγε στραβά. Γι’ αυτό κύριε Πρόεδρε, σας εκλιπαρώ, να μη στείλετε στον τάφο αυτά τα δυο παιδιά, παρά τη φριχτή τους πράξη.

Αυτό που σας λέω θεωρώ ότι βασίζεται στην ατέρμονη σοφία και οικονομία της φύσης. Όποιος θεωρεί ότι, επειδή αυτά τα παιδιά είναι όπως είναι, πρέπει να τα κρεμάσετε, τότε είναι βάναυσος και απάνθρωπος και νοσταλγός της εποχής των πρωτόγονων.

Δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία γύρω από τα αποδεικτικά στοιχεία της υποθέσεως, κύριε Πρόεδρε. Ο δρ. Church και ο δρ. Patrick κατέθεσαν και οι δυο τους ότι αυτά τα παιδιά δεν έδειχναν αυτό το έγκλημα να τους έχει επηρεάσει συναισθηματικά. Όλοι οι ψυχίατροι, και της κατηγορούσας αρχής και της υπεράσπισης, κατέθεσαν ενώπιόν Σας ακριβώς αυτά τα πράγματα. Δεν νομίζω να αμφιβάλλει κανείς για το αν το Δικαστήριό Σας γνωρίζει ότι τα συναισθήματα είναι αυτά που καθοδηγούν τον άνθρωπο στη ζωή. Γνωρίζει ότι ένας άνθρωπος χωρίς ευφυΐα μπορεί να ενταχθεί στην κοινωνία και να επιβιώσει, αλλά όχι κάποιος χωρίς συναισθήματα.

Όταν φτιάχτηκε ο εγκέφαλος του ανθρώπου, δεν φτιάχτηκε αρκετά μεγάλος για να πονά, επειδή τα συναισθήματα μπορούν να κρατούν ακόμα τα ηνία. Ο άνθρωπος τρώει, πίνει, εργάζεται και διασκεδάζει, κοιμάται, όπως ακριβώς προστάζουν τα ένστικτά του. Η ευφυΐα χρησιμεύει μόνο για να επιτηρεί και να διαιτητεύει πάνω στα συναισθήματα, και τις περισσότερες φορές τα κάνει μαντάρα. Τότε ο άνθρωπος βασίζεται ξανά στα ένστικτά του για να τα βγάλει πέρα.


Οι ψυχίατροι συμφώνησαν ότι τα αγόρια είναι προβληματικά

Αυτά τα αγόρια –δε με νοιάζει αν θεωρούνται διάνοιες. Αυτό απλά κάνει τα πράγματα χειρότερα- είναι προβληματικά. Ένας ένας οι ψυχίατροι που τα εξέτασαν, το κατέθεσαν εδώ, ενώπιόν Σας. Ο μόνος που δεν το παραδέχτηκε αυτό ήταν ο δρ. Krohn. Όσο στέκομαι σε αυτό το ζήτημα, για να μην ξεχάσω αυτόν τον διακεκριμένο ιατρό, θα ήθελα να αναφέρω ένα δυο πραγματάκια. Κατ’ αρχάς, όλοι οι ψυχίατροι που κάλεσε η Πολιτεία, ήρθαν και άκουσαν τα παιδιά να τους λένε το πώς διέπραξαν αυτό το έγκλημα. Μόνο αυτό άκουσαν από αυτά τα παιδιά. Τίποτα άλλο.

Ο συνεργάτης μου, ο κύριος Bachrach, μπορεί να μην αντιλήφθηκε τον πραγματικό σκοπό του Δικαστή Crowe όταν αυτός καλούσε αυτούς τους ψυχιάτρους. Επειδή γνωρίζω αρκετό καιρό το Δικαστή, μπορώ να καταλάβω ότι οι βλέψεις του ήσαν άλλες. Φαντάζομαι ότι σκέφτηκε ως εξής: Μπορεί να κατάλαβε ότι αυτά τα παιδιά ήσαν παράφρονες, μπορεί να ήταν απόλυτα σίγουρος ότι τα παιδιά είχαν άρρωστα μυαλά, και μπορεί να υποψιάστηκε ότι θα εμφανιζόταν κάποιος κακοήθης δικηγόρος, που θα τα υπερασπιζόταν επικαλούμενος αυτήν τους την παραφροσύνη. Έχω καθόλου δίκιο;

CROWE: Καλά το πάτε.

DARROW: Πολύ καλά. Ήμουν σίγουρος. Κάποιος λοιπόν, μπορεί να ερχόταν και να ισχυριζόταν ότι αυτά τα αγόρια είναι παράφρονες –αυτό ακριβώς που κάναμε εμείς. Γι’ αυτό, ο κύριος Crowe θέλησε να τον προλάβει, και να καλέσει πρώτος ψυχιάτρους. Φαντάζομαι ότι έχω δίκιο, έτσι δεν είναι Walter (απευθυνόμενος στο συνεργάτη του, Walter Bachrach); Όπως και να ‘χει, δεν βιάζομαι να κρίνω εκ των προτέρων, τον Bob (ενν. τον Robert Crowe). Τέλος πάντων, μπορεί να θεώρησε ότι δεν θα αναλάμβανε την υπεράσπιση των παιδιών κάποιος τόσο ευσυνείδητος όπως εγώ, ο οποίος θα ισχυριζόταν ότι τα παιδιά είναι παράφρονες και θα πήγαινε να καλέσει ψυχιάτρους. Δεν μ’ αρέσει αυτή η λέξη, αλλά δεν πειράζει.

Κύριε Πρόεδρε, γνωρίζετε το Σικάγο τόσο καλά όσο κι εγώ, και δεν έχω πρόβλημα να παραδεχτώ εδώ και τώρα ότι οι καλύτεροι ψυχίατροι της πόλης μας είναι ο δρ. Church και ο δρ. Patrick. Μπορεί να υπάρχουν και καλύτεροι, αλλά εμείς οι δικηγόροι δεν τους γνωρίζουμε. Θα το πάω παραπέρα. Αν ο φίλος μου ο Crowe δεν τους είχε καλέσει πρώτος, τότε θα προσπαθούσα να τους καλέσω εγώ. Οπωσδήποτε. Είπα, θα προσπαθούσα, όχι θα τους καλούσα. Δεν είμαι σίγουρος αν θα τα κατάφερνα να τους έπειθα, αλλά υποπτεύομαι ότι μάλλον θα τους έπειθα τελικά. Και αυτό το λέω χωρίς να ρίχνω την παραμικρή σκιά πάνω στην υπόληψή τους, γιατί τους εκτιμώ πάρα πολύ, πέραν του ότι τρέφω και βαθιά φιλία με τον δρ. Church. Επίσης, εκτιμώ απεριόριστα και τον δρ. Singer. Και σταματώ εδώ.


Μπορεί και να μην τους πείθαμε, και γι’ αυτό ο κύριος Crowe απεδείχθη σοφότατος και του αξίζουν πολλά συγχαρητήρια για τον σχεδιασμό, την έρευνα και τη διεξοδικότητα με την οποία αυτός και το επιτελείου του ασχολήθηκαν με αυτό το τρομερό έγκλημα. Δεν κάνω πλάκα. Πραγματικά του αξίζουν συγχαρητήρια. Εργάστηκε έξυπνα και ταχύτατα. Δεν θα σταθώ στο αν κάποιες στιγμές φλέρταρε με την αντισυνταγματικότητα. Αν όντως κάποιες από τις πράξεις του ήσαν αντισυνταγματικές, δεν είναι ούτε ο πρώτος κατήγορος που κάνει κάτι τέτοιο, και ούτε θα είναι ο τελευταίος. Πάρα πολλοί άνθρωποι σε αυτόν τον κόσμο πιστεύουν ότι ο σκοπός αγιάζει τα μέσα. Και αυτό το πιστεύω κι εγώ. Και γι’ αυτό και δεν έχω υπάρξει ποτέ μου συνήγορος της κατηγορούσας αρχής, επειδή είναι πιθανόν με κάποιες μου ενέργειες να βλάψω ανεπανόρθωτα κάποιον πολίτη. Αντιθέτως, ό, τι και να κάνω εις βάρος του κράτους, είμαι σίγουρος ότι αυτό θα επιβιώσει!

Οι ψυχίατροι της Πολιτείας δεν είχαν την ευκαιρία να εξετάσουν σωστά τους κατηγορούμενους

Την Κυριακή το απόγευμα, πριν προλάβουμε εμείς, ο κύριος Crowe κάλεσε αυτούς τους δυο ψυχιάτρους, τον Church και τον Patrick, καθώς και τον δρ. Krohn, και τους έβαλε να καθίσουν σε ένα δωμάτιο με τα παιδιά και να ακούσουν την ιστορία τους. Αυτό είναι όλο.

Κύριε Πρόεδρε, δεν διεξήγαγαν την αρμόζουσα για την περίσταση εξέταση. Αυτό που έκαναν ήταν ένα είδος ανάκρισης, τίποτα άλλο. Δεν είχε την παραμικρή σχέση ή ομοιότητα με μια εξέταση για το αν αυτά τα δυο αγόρια ήσαν παράφρονες. Ήταν μια απλή ανάκριση. Της κακιάς ώρας, αλλά ανάκριση.

Και τι έγινε μετά; Τι είπε ο Patrick; Είπε ότι, όχι, δεν είχαν την ευκαιρία να κάνουν μια σωστή εξέταση. Τι είπε ο Church; Έχω διαβάσει στο βιβλίο του για το τι θεωρεί απαραίτητο για να πραγματοποιηθεί μια εξέταση, ενώ και ο ίδιος είπε ότι, όχι, δεν ήταν εξέταση αυτό που έκαναν. Τι είπε ο Krohn; Όλα ήταν τέλεια, οι συνθήκες ήσαν ιδανικές για μια εξέταση, ήταν η καλύτερη εξέταση που είχε γίνει ποτέ, γιατί φανερώθηκαν ενώπιόν τους γυμνοί.

BACHRACH: Ότι η ψυχή τους φανερώθηκε μπροστά τους γυμνή.

DARROW: Ναι, ναι. Ο Krohn δεν είναι ψυχίατρος. Είναι ρήτορας. Είπε ότι η ψυχή τους τους φανερώθηκε ολόγυμνη. Τι να πω; Αν είχαμε τη δυνατότητα να δούμε και την ψυχή του Krohn γυμνή, σίγουρα δεν θα βλέπαμε τίποτα το εντυπωσιακό.

Ο Patrick, όμως, και ο Church είπαν ότι οι συνθήκες δεν ήσαν κατάλληλες για μια κανονική ιατρική εξέταση, και ότι ποτέ δεν θα διεξήγαγαν μια εξέταση υπό τέτοιες συνθήκες. Κι όμως, ο Krohn καταθέτει ακριβώς τα αντίθετα,


αυτός, που έχει να ασκήσει την ιατρική εδώ και δεκαέξι χρόνια, που όλο αυτό το διάστημα εκμεταλλεύεται την ιατρική του άδεια για να κυνηγάει κόσμο μέσα στα δικαστήρια, στα αστικά και στα ποινικά, και να πηγαινοέρχεται από εδώ και από εκεί, πουλώντας τις υπηρεσίες του, πάντα πρόθυμος ακόμα και να ψευδορκήσει.

Σας είπε, κύριε Πρόεδρε, τι έκανε. Κι όμως, δεν υπάρχει ούτε ένα παιδί που να μην τον ξέρει, ούτε ένας δικαστή, ούτε ένας δικηγόρος, ούτε ένας γιατρός. Είμαι πρόθυμος να ποντάρω τις ζωές αυτών των δυο αγοριών στο ότι και το δικό Σας Δικαστήριο ξέρει το ποιόν του. Θα ποντάρω και τη δικιά μου τη ζωή σ’ αυτό.

Τι άλλο Σας είπε, στο οποίο τον διέψευσαν οι άλλοι επιστήμονες; Και οι δυο τους Σας είπαν ότι αυτά τα παιδιά δεν έδειξαν το παραμικρό συναίσθημα. Ο Krohn είπε το αντίθετο. Είπε, μάλιστα, ότι ο ένας τους λιποθύμησε. Μα, ήσαν στα χέρια του εισαγγελέα για έξι ώρες. Και πριν τον εισαγγελέα ήσαν στα χέρια αστυνομικών, δικηγόρων, ντετέκτιβ, στενογράφων, ερευνητών και δημοσιογράφων για εξήντα ώρες. Ε, ο ένας τους λιποθύμησε.

Γελοιοποίηση του ψυχιάτρου της Πολιτείας

Οι μόνοι που δεν έχουν ίχνος ενστίκτου και συναισθήματος είναι οι νεκροί. Δεν μπορείς να ζήσεις χωρίς να ανασαίνεις, κάτι που δίνει ενέργεια για να λειτουργεί η καρδιά, και χωρίς συναισθήματα, αισθήσεις και αντιδράσεις. Ο Krohn λέει «Μα, ο Loeb είχε συναισθήματα. Ήταν ευγενικός. Μου ζήτησε συγνώμη, σηκώθηκε από την καρέκλα του.» Μέχρι και ο δρ. Krohn ξέρει ότι αυτά δεν φτάνουν. Φαντάζομαι ότι η Εξοχότητά Σας όταν μπαίνει σε ένα ασανσέρ όπου μέσα βρίσκεται ήδη μια κυρία, τότε βγάζετε το καπέλο Σας. Εγώ δεν το βγάζω. Το έβγαζα, αλλά πλέον το απεχθάνομαι να το βγάζω. Αυτό όμως που κάνετε εσείς το κάνετε ενστικτωδώς ή επειδή το έχετε συνηθίσει; Μπορεί να λέτε από συνήθεια «Παρακαλώ» και «Ευχαριστώ». Τα συναισθήματα δεν έχουν καμία σχέση με αυτές τις συμπεριφορές.

Ο κύριος Leopold έχει καλούς τρόπους. Το ίδιο και ο κύριος Loeb. Και αυτούς τους καλούς τους τρόπους τους δίδαξαν και στα παιδιά τους. Ο Loeb μεγάλωσε μέσα σε αυτήν την καθώς πρέπει συμπεριφορά. Αυτό δε σημαίνει ότι έχει και συναισθήματα. Σημαίνει ότι είναι εκπαιδευμένος να είναι ευγενικός. Αυτό είναι όλο. Και ο κύριος Krohn αυτό το ξέρει. Ο Krohn είπε εξιστόρησε τη συνεδρία με τους κατηγορούμενους με τα διπλάσια λόγια από αυτά που είπαν οι κύριοι που κάθονται εκεί πέρα και τον ακούγανε. Και πώς τα είπε αυτά τα λόγια! Πώς τα είπε!

Όταν κατέθετε, μου ήρθαν στο μυαλό αναμνήσεις από όταν ήμουν παιδί, πάρα πολλά χρόνια πριν, όταν τρώγαμε καρπούζι. Όταν ήμασταν μικρά παιδιά, παίρναμε φέτες καρπουζιού και τις τρώγαμε, γεμίζοντας όλο μας το


πρόσωπο με τα ζουμιά του. Ήμασταν οι πιο ευτυχισμένοι άνθρωποι του κόσμου όταν τρώγαμε καρπούζι. Και όταν άκουσα τον δρ. Krohn να καταθέτει, να ρουφάει με απόλαυση το αίμα αυτών των δυο αγοριών, έβλεπα το στόμα του να πασαλείβεται με απόλαυση, σαν να έτρωγε καρπούζι, ενώ η έκφρασή του ήταν η έκφραση της ευτυχίας που έπαιρναν τα πρόσωπα τα δικά μου και των φίλων μου όταν τρώγαμε μικροί καρπούζι.

Μπορώ να φανταστώ έναν ψυχίατρο, έναν πραγματικό ψυχίατρο, που γνωρίζει το πώς λειτουργεί ο άνθρωπος, που ξέρει τη ζωή και τους μηχανισμούς της, που κατανοεί τις δυσκολίες της νεολαίας, που κατέχει το άγχος και τις αγωνίες της εφηβείας, που έχει γνώση του φανταστικού κόσμου που υψώνεται γύρω από τη ζωή ενός αγοριού. Μπορώ λοιπόν να φανταστώ, έναν ψυχίατρο που ειλικρινά μπορεί να θεωρήσει ότι με βάση το απόλυτο γράμμα του νόμου τα παιδιά ήσαν εχέφρονες και ότι μπορούσαν να ξεχωρίσουν το σωστό από το λάθος.

Όμως αυτός ο ψυχίατρος πρώτα πρώτα είναι γιατρός και οι γιατροί έχουν την ανώτερη και σπουδαιότερη αποστολή όλων: να σώζουν ζωές και να ανακουφίζουν τους πόνους των ανθρώπων. Να σώζουν τις ζωές χωρίς να το εξετάζουν, να προλαμβάνουν τους πόνους, ανεξάρτητα από το ποιόν αυτοί πάνε να τυραννήσουν. Αυτή δεν είναι όντως η σπουδαιότερη αποστολή; Αν λοιπόν ήταν πιστός σε αυτήν του την αποστολή, δεν μπορώ να καταλάβω πώς νιώθει ικανοποίηση να τρέχει να καταθέτει στα δικαστήρια και να εκφράζει απόψεις που μπορεί να καταδικάσουν έναν συνάνθρωπό του.

Κι αν το έκανε αυτό ένας σωστός γιατρός, θα το έκανε διστακτικά, προσεκτικά, με μετριοπάθεια και δέος. Με προσοχή, μην έκανε έστω και το παραμικρό παραπάνω κακό από όσο ήταν υποχρεωμένος, από τα αισθήματα αγάπης για τη ζωή και επιείκειας που πρέπει να τον διακρίνουν. Όπως και να ‘χει, δεν μπορώ να φανταστώ έναν πραγματικό γιατρό, που νοιάζεται για τη ζωή ή που έχει οποιαδήποτε άλλη προτεραιότητα στη ζωή του πέρα από τα χρήματα, να λάμπει από ευχαρίστηση καθώς καταθέτει, όπως έλαμπε ενώπιόν Σας ο δρ. Krohn.

Κύριε Πρόεδρε, είναι δυνατόν να διακόψουμε τώρα; Φοβάμαι ότι δεν προλαβαίνω να ολοκληρώσω και νομίζω ότι θα διακόψετε έτσι κι αλλιώς στις 12, έτσι δεν είναι;

ΕΔΡΑ: Διακόπτουμε τώρα. Η αγόρευση θα συνεχιστεί στις 10:30 το πρωί της Δευτέρας.


3η μέρα

Το πνεύμα αναλύεται με βάση τη συμπεριφορά

Κύριε Πρόεδρε, είχαμε μείνει στο τι μου δείχνει η διάπραξη αυτής της πράξης για το πνεύμα των κατηγορουμένων. Χωρίς να σχολιάσω τον πρότερο βίο ή την εκπαίδευση των αγοριών, χωρίς να επικαλεστώ τις μαρτυρίες ειδικών, προσπάθησα να κάνω εκθέσω με απλό τρόπο τους ισχυρισμούς μας για την υπόθεση, και πιστεύω, όπως το έχω ξαναπεί, ότι δεν υπάρχει κανείς που, έχοντας εξετάσει με προσοχή τα δεδομένα, να καταλήξει σε κάποιο άλλο συμπέρασμα, πέρα από το ότι για αυτήν την τρομερή πράξη υπεύθυνα είναι δυο άρρωστα μυαλά. Για να δούμε, κατά πόσο ευθυνόμαστε εμείς, κύριε Πρόεδρε.

Μέχρι τώρα, ορίσαμε το πότε θεωρείται κάποιος λογικός ή παράφρων, ανάλογα με τη συμπεριφορά του. Η τάδε ακολουθία πράξεων υποδηλώνει αρρώστια, ενώ η δείνα υποδηλώνει υγεία. Δεν έχουμε ακόμα καταφέρει να διεισδύσουμε ικανοποιητικά στο μυαλό του ανθρώπου για να δούμε πώς ακριβώς λειτουργεί, πώς είναι τα συστήματα του οργανισμού μας, πού μπορεί κάτι να πηγαίνει στραβά. Η επιστήμη το προσπαθεί, αλλά μέχρι τώρα έχουμε λίγα αποτελέσματα. Γι’ αυτό είμαστε αναγκασμένοι να καταφεύγουμε σχεδόν αποκλειστικά στην εξέταση των συμπεριφορών για να κατανοήσουμε την κατάσταση στην οποία είναι το πνεύμα των ανθρώπων.

Βέβαια, ο όρος «πνεύμα» είναι κάτι απατηλό. Κανείς δεν γνωρίζει αν όντως υπάρχει. Δεν μπορούμε να το εντοπίσουμε, όπως μπορούμε να πιάσουμε στα χέρια μας τον εγκέφαλο. Δεν έχουμε ακόμα ξεκάθαρο το ποια είναι η σχέση του με τον εγκέφαλο και το νευρικό σύστημα. Αν προσπαθήσουμε να το ορίσουμε, θα το ορίσουμε σαν την δραστηριότητα εκείνη του ανθρώπινου οργανισμού που έχει σχέση με τον εγκέφαλο.

Όταν διαπιστώνουμε από μια συμπεριφορά ότι έχουμε να κάνουμε με ένα άρρωστο πνεύμα, όπως είναι φυσικό, προσπαθούμε να μαντέψουμε το πώς


αυτό το πνεύμα αρρώστησε. Ψάχνουμε, λοιπόν τη γενεσιουργό αιτία της ασθένειας. Μπορεί να τη βρούμε. Μπορεί και όχι, επειδή το άγνωστο είναι άπειρο, πολύ μεγαλύτερο από το γνωστό, τόσο για το μυαλό μας, όσο και για όλα τα άλλα πράγματα.

Πάντα έτσι ήσαν τα πράγματα, από την εποχή που θεωρούσαν ότι οι παράφρονες ήσαν δαιμονισμένοι, όπως και οι εγκληματίες. Από την εποχή που σοφοί άντρες απέδιδαν κάθε τι το μυστηριώδες και το ανεξήγητο στα δαιμόνια. Δεν έχει περάσει πολύς καιρός από τότε που θεωρούσαν ότι οι άνθρωποι αρρώσταιναν επειδή τους καταλάμβαναν δαιμόνια, από όταν η μόνη λύση για να θεραπευτούν οι άρρωστοι ήταν το να βγουν από το σώμα τους τα δαιμόνια.

Από τότε έχουμε προχωρήσει αρκετά. Πλέον κατανοούμε ότι πρέπει να υπάρχει κάποια σχέση ανάμεσα στα έργα του σώματος με τη λειτουργία του πνεύματος. Κατανοούμε περισσότερα όσον αφορά τη φύση του ανθρώπινου σώματος και την υλική βάση της ζωής. Κατανοούμε περισσότερα για τους περίπλοκους μηχανισμούς του σώματος, που μπορεί αν έχουν ακόμα και την παραμικρή δυσλειτουργία να προκαλέσουν εξαιρετικά δυσάρεστες συνέπειες στην ανθρώπινη συμπεριφορά.

Τα αγόρια είχαν μπροστά τους μια πολλά υποσχόμενη καριέρα

Προσπάθησα να μελετήσω τις ζωές τους, τις ζωές αυτών των δυο δυστυχισμένων αγοριών. Τρεις μήνες νωρίτερα, αν ρωτούσατε τους φίλους τους και τους φίλους των οικογενειών τους για το ποιος είχε μπροστά του το πιο πολλά υποσχόμενο μέλλον, κατά πάσα πιθανότητα θα σας πρότειναν αυτά τα δυο αγόρια. Είχαν ευκολίες, ευκαιρίες, διανοητικές δυνατότητες, πλούτο. Ήταν σίγουρο ότι θα πετύχαιναν τα πάντα. Μέσα σε μια μέρα, με μια τρελή πράξη, γκρεμίστηκαν όλα. Πλέον, το καλύτερο που μπορούμε να ευχηθούμε να τύχει σε αυτά τα παιδιά είναι να συνεχίσουν να ζουν, μέσα στη σιωπή και τον πόνο. Πώς συνέβη κάτι τέτοιο; Ας δούμε πρώτα τον Dickie Loeb. Δεν μπορώ να ξέρω τι ακριβώς συνέβη. Προσπάθησα να καταλάβω. Ξέρω ότι κάτι, ή ο συνδυασμός κάποιων περισσότερων πραγμάτων, είναι υπεύθυνα γι’ αυτήν του την τρελή πράξη. Ξέρω ότι η φύση δεν έχει «ατυχήματα». Ξέρω τη σχέση αιτίας – αιτιατού. Ξέρω ότι αν ήμουν αρκετά σοφός και γνώριζα περισσότερα πράγματα γι’ αυτήν την υπόθεση, θα σας υποδείκνυα χωρίς δισταγμό τα αίτια αυτών των συμπεριφορών. Θα κάνω ό, τι καλύτερο μπορώ, αλλά σε μεγάλο βαθμό, ό, τι σας πω είναι εικασίες.

Τα παιδιά, φυσικά, γεννιούνται χωρίς γνώσεις. Αυτές αποτυπώνονται στο μυαλό του καθώς μεγαλώνει. Ο Dickie Loeb ήταν ένα παιδί με πλούτο και ευκαιρίες. Το Δικαστήριό Σας, όπως και όλα τα Δικαστήρια του κόσμου έχουν επανειλημμένα κληθεί να αποδώσουν δικαιοσύνη σε υποθέσεις παιδιών που


δεν είχαν καμία ευκαιρία στη ζωή τους να κάνουν κάτι. Έχετε κληθεί να αποφασίσετε για φτωχούς, που για σπίτι τους είχαν το δρόμο, χωρίς εκπαίδευση, χωρίς ευκαιρίες. Και αποφασίσατε. Και αποφασίσατε δίκαια.

Όμως, κύριε Πρόεδρε, ορισμένες φορές είναι πραγματική ατυχία να είσαι παιδί ενός πλούσιου, παρά παιδί φτωχού. Έχει και ο πλούτος τα στραβά του. Το να δοθούν τόσα πολλά, τόσες ευκαιρίες σε ένα παιδί, μπορεί να έχει και τα στραβά του. Το μόνο που σας ζητώ, κύριε Πρόεδρε, είναι να κρίνετε και τα παιδιά των πλούσιων όπως ακριβώς και τα παιδιά των φτωχών. Μπορώ να σας δείξω τι πήγε στραβά; Νομίζω ότι μπορώ.

Ο Loeb είχε αυστηρή παιδαγωγό

Έχουμε λοιπόν ένα αγόρι, σε μια τρυφερή ηλικία, να αφήνεται στα χέρια μιας παιδαγωγού αυστηρής, αυταρχικής, δυναμικής, με μεγάλο άγχος για το μέλλον του. Τον ανάγκαζε να διαβάζει συνέχεια βιβλία, τον είχε σα φυτό σε θερμοκήπιο. Δεν του επέτρεπε απολαύσεις, αυτές που έπρεπε να γνωρίζει ένα μικρό αγόρι, αναγκάζοντάς το να καταφεύγει σε ψέματα και ζαβολιές για να της ξεφεύγει. Δεν τα βάζω με την γκουβερνάντα. Θα σας πρότεινα, κύριε Πρόεδρε, μια μέρα να δείτε μια φωτογραφία της. Εξηγούνται πολλά: Δυναμική. Δεν ανεχόταν καμιά παρεμβολή στο έργο της. Το λάτρευε το αγόρι και φιλοδοξούσε να φτάσει όσο πιο ψηλά μπορούσε. Δεν υπήρχαν περιθώρια για διαλλείματα. Όταν τελείωνε το ένα βιβλίο έπρεπε να πιάσει το επόμενο. Δεν τον άφηνε να χαρεί αυτά που πρέπει να χαίρονται τα αγόρια αυτής της ηλικίας. Και τι συνέβη;

Τι να συνέβαινε, κύριε Πρόεδρε; Τίποτα παράξενο ή ασυνήθιστο. Αυτή η γκουβερνάντα βρισκόταν μαζί του όλη την ώρα, εκτός από όταν της ξέφευγε τις νύχτες, από τα τέσσερά του ως τα δεκατέσσερά του. Είναι εξαιρετικά διαφωτιστική η επιστολή της, όσον αφορά στη συμπεριφορά της. Τα λέει όλα πολύ καθαρά. Περιγράφει ακριβώς τη σχέση της με το αγόρι αυτό. Αυτό, κάνει σχέδια και δολοπλοκεί, όπως όλα τα αγοράκια αυτής της ηλικίας, για να ξεφύγει από την επιτήρησή της. Αυτή, του δίνει να διαβάσει τα καλύτερα βιβλία, αυτά που τα παιδιά αντιπαθούν. Και κείνο, όταν δεν τον πρόσεχε, διάβαζε αστυνομικές ιστορίες που τις λάτρευε, τη μία πάνω στην άλλη. Όλα αυτά είναι αποδεδειγμένα. Ποιο ήταν, λοιπόν το αποτέλεσμα; Τα βιβλία που απολάμβανε να διαβάζει, όλα τους, το κάθε ένα ξεχωριστά, περιέγραφε την ιστορία κάποιου εγκλήματος.

Την περασμένη χρονιά, αν δεν κάνω λάθος, ψηφίστηκε στην Πολιτεία μας ένας νόμος, που απαγορεύει στους ανήλικους να διαβάζουν βιβλία με ιστορίες εγκλημάτων. Γιατί; Ο λόγος είναι μόνο ένας: Οι νομοθέτες, μέσα στη σοφία τους, εκτίμησαν ότι το διάβασμα τέτοιων ιστοριών μπορεί να προκαλούσε στα αγόρια την διάθεση να αναπαράγουν αυτά που διάβαζαν στη ζωή.


Λάτρευε τις αστυνομικές ιστορίες

Οι νομοθέτες αυτής της Πολιτείας είχαν την άποψη ότι πρέπει να απαγορευτεί στα αγόρια να διαβάζουν τέτοια βιβλία. Αυτός όμως τα διάβαζε, κάθε μέρα. Δε σταματούσε ποτέ. Όταν σπούδαζε στο Κολλέγιο στο Ann Arbor, συνέχιζε να τα διαβάζει. Όταν ήταν τελειόφοιτος, τα διάβαζε ακόμα, σχεδόν αποκλειστικά. Δεν υπάρχει δικαιολογία γι’ αυτή του τη συμπεριφορά. Από νωρίς εξέφρασε το ενδιαφέρον του στο να μπλέκεται με το έγκλημα, σαν ντετέκτιβ. Σαν μικρό παιδί, φανταζόταν τον εαυτό του να κρύβεται πίσω από τις σκιές των άλλων ανθρώπων καθώς περπατούσε στο δρόμο. Καθώς μεγάλωνε, φανταζόταν ότι ήταν ο αρχηγός μιας συμμορίας κακοποιών, που τους κουμαντάριζε στους δρόμους της πόλης. Ας δούμε το πώς διαμορφώθηκαν μέσα του αυτές οι ιδέες. Αν και μου φαίνεται ότι είναι ξεκάθαρο, σαν τη μέρα, που ακολουθεί τη νύχτα.

Κάθε αστυνομική ιστορία είναι η ιστορία ενός ντετέκτιβ, που κάνει ό, τι καλύτερο μπορεί, που παίρνει από πίσω ένα άτυχο άτομο, μέχρι που αυτό το άτομο καταλήγει στη φυλακή ή στην αγχόνη. Όλοι οι ντετέκτιβ περηφανεύονται για το πόσο έξυπνοι είναι, και επιδεικνύουν το πού ακριβώς έκανε λάθη ο αντίπαλός τους. Αυτό το αγόρι, από πολύ μικρή ηλικία, συνέλαβε την ιδέα ότι θα μπορούσε να διαπραχθεί το τέλειο έγκλημα, τόσο τέλειο, που δεν θα μπορούσε να το διαλευκάνει κανείς. Ότι θα βρισκόταν κάποιος που θα έβαζε όλους τους ντετέκτιβ στη θέση τους, ο τέλειος εγκληματίας. Ενδιαφέρθηκε για την υπόθεση του Charley Ross14, για την απαγωγή του. Τέτοια πράγματα τον ενδιέφεραν. Στο παιδικό του το μυαλό σκεφτόταν ότι θα μπορούσε όντως ένα έγκλημα να σχεδιαστεί τόσο προσεχτικά, που δεν θα μπορούσε να το εντοπίσει κανείς. Αποφάσισε λοιπόν να σχεδιάσει ένα τέλειο έγκλημα.

Θα μου επιτρέψετε μια μικρή παρεκτροπή εδώ πέρα, επειδή ο φίλος μου ο Savage ισχυρίστηκε ότι διαπράχθησαν δύο εγκλήματα, μια απαγωγή και ένας φόνος. Αυτό είναι! Το Δικαστήριο πρέπει να τους κρεμάσει δυο φορές, μια φορά για κάθε έγκλημα. Διαπράχθηκαν παραπάνω από δύο εγκλήματα. Σε κάθε έγκλημα που επισύρει τη θανατική ποινή διαπράττονται παραπάνω από δύο εγκλήματα. Απόπειρα για είσπραξη λύτρων. Συνέργεια του καθένα σε κάθε πράξη του άλλου. Παράνομη οπλοφορία. Θα μπορούσα να αναφέρω

14 Η πρώτη υπόθεση απαγωγής για λύτρα που γνώρισε πλατιά δημοσιότητα στις ΗΠΑ. Την 1η Ιούλη 1874 απήχθη ο 4χρονος Charley Ross. Ο πατέρας του σύντομα έλαβε σημειώματα όπου ο απαγωγέας του ζητούσε 20.000 δολάρια (τεράστιο ποσό για την εποχή) για να του επιστρέψει τον μικρούλη Charley, προειδοποιώντας τον να μην ζητήσει τη βοήθεια της αστυνομίας. Ο πατέρας, μην έχοντας τόσα λεφτά, κατέφυγε στην αστυνομία και η υπόθεσή του σιγά σιγά έγινε πασίγνωστη. Δημοσιεύτηκε στις εφημερίδες, γράφτηκαν τραγούδια που ζητούσαν την επιστροφή του μικρούλη στην οικογένειά του, ομάδες οπλισμένων αγανακτισμένων πολιτών προχώρησαν σε πογκρόμ εναντίον εικαζόμενων απαγωγέων. Τελικά ο μικρούλης, τον οποίο η οικογένειά του συνέχισε να τον ψάχνει για πάνω από 50 χρόνια, δεν βρέθηκε ποτέ, ούτε ζωντανός, ούτε νεκρός. (Σ.τ.Μ.)


πολλά ακόμα αν ήθελα, αλλά όλα τους απορροφώνται από το ένα, το απόλυτο έγκλημα, και ο κατήγορος το ξέρει πολύ καλά αυτό.

Είναι καινούρια αυτή η πρακτική της κατηγορούσας αρχής; Μα, κύριε Πρόεδρε, κάθε μέρα, σε κάθε δικαστήριο τα ίδια βλέπουμε. Σε κάθε σημαντικό έγκλημα ο εισαγγελέας μπορεί να κάθεται να φουσκώνει το κατηγορητήριο, μέχρι να του τελειώσει το απόθεμα του χαρτιού πάνω στο οποίο το γράφει!

Ας πάρουμε το παράδειγμα ενός εμπρησμού κάποιου κτιρίου για ασφαλιστικούς λόγους. Υπάρχει το έγκλημα του εμπρησμού. Υπάρχει το έγκλημα της απάτης της ασφαλιστικής εταιρίας. Αν υπάρχουν συνεργοί, έχουμε και τη συμμετοχή τη δικιά τους στο έγκλημα, και στον εμπρησμό και στην απάτη. Και μπορώ να αναφέρω και άλλα, και όλα τους απορροφώνται από ένα έγκλημα. Άλλο: διάρρηξη και κλοπή. Δύο εγκλήματα, με μια πράξη. Δεν είναι κάτι καινούριο. Το ίδιο και εδώ. Το έγκλημα είναι μόνο ένα. Μπορεί να έκαναν έξι ή και παραπάνω παράνομες πράξεις, αλλά το έγκλημά τους είναι μόνο ένα. Όπως όλα τα σημαντικά εγκλήματα.

Ήθελε να διαπράξει το τέλειο έγκλημα

Για να δούμε τώρα. Ήθελε ένα ολοκληρωμένο έγκλημα. O Dickie Loeb το δούλευε στο μυαλό του, το εξέταζε από εδώ, το μελετούσε από εκεί, μια μια την κάθε πράξη. Το σχέδιο αναπτυσσόταν αργά. Δεν έφταιγε ο Dickie Loeb για την καθυστέρηση. Το σχέδιο μεγάλωνε όπως μεγάλωνε και αυτός. Αναπτυσσόταν από αυτά που τροφοδοτούσαν και το πνεύμα του. Αναπτυσσόταν από την έλλειψη της κατάλληλης εκπαίδευσης, μέχρι που τον κατέλαβε. Το πίστεψε ότι μπορούσε να νικήσει την αστυνομία. Το πίστεψε, ότι μπορούσε να σχεδιάσει το τέλειο έγκλημα. Το σκεφτόταν και το κουβέντιαζε για χρόνια. Το κουβέντιαζε όταν ήταν μικρό παιδί. Την είχε επεξεργαστεί καλά στο μυαλό του, αυτήν την αδικαιολόγητή του πράξη. Το σχέδιό του για το τέλειο έγκλημα, που έπρεπε να περιλαμβάνει απαγωγή, να περιλαμβάνει λύτρα, που έπρεπε στο τέλος, για να είναι πραγματικά τέλειο, να εισπραχθούν και τα λύτρα αυτά.

Όταν πρωτοπαρουσίασε αυτήν την υπόθεση ενώπιόν Σας η Πολιτεία, ισχυρίστηκε σωστά ότι το έγκλημα αυτό διαπράχθηκε λόγω του ενθουσιασμού των κατηγορουμένων, επειδή ήθελαν να αποκτήσουν αυτήν την εμπειρία. Στη συνέχεια, άλλαξαν τακτική, και κόλλησαν σε αυτόν τον απαράδεκτο, ηλίθιο ισχυρισμό, ότι το έκαναν για να βγάλουν λεφτά. Όλα τα στοιχεία της υπόθεσης αποδεικνύουν ότι τα λεφτά δεν είχαν καμία ουσιαστική σχέση με το έγκλημα, πέρα από το ότι ήταν κομμάτι του «τέλειου εγκλήματος», όπως το είχαν στο μυαλό τους. Για να διαπράξουν το τέλειο έγκλημα έπρεπε να απαγάγουν κάποιον, κάποιον του οποίου η απαγωγή θα τους απέφερε και


χρήματα. Αυτό ήταν όλο. Κύριε Πρόεδρε, αυτές είναι οι δυο θεωρίες που υπάρχουν για την ερμηνεία αυτής της υπόθεσης, και υπό το βάρος των στοιχείων, σας δηλώνω ότι δεν πρέπει να υπάρχει ούτε μια αμφιβολία για το βάσιμο και αληθές των ισχυρισμών μας.

Αυτή η φαντασίωση λοιπόν θέριεψε μέσα στο μυαλό του Dickie Loeb, σχεδόν πριν ακόμα μάθει να διαβάζει. Την εμφάνισε από μικρό παιδί, ακριβώς όπως κάποιοι εμφανίζουν κλεπτομανία, όπως αναγνωρίζει και το Δικαστήριό Σας. Προσπάθησε διάφορα πράγματα, τα πιο πολλά παιδιάστικα, χαζά, ασήμαντα. Η χαζομάρα του τον οδήγησε στην εντελώς ανώφελη πράξη, να πάει στο Ann Arbor και να κλέψει κάτι από την εστία μιας αδελφότητας, της αδελφότητας στην οποία ανήκε και αυτός.

Και τότε γεννήθηκε στο μυαλό του το σχέδιο για αυτό το συγκεκριμένο έγκλημα. Ο φόνος ήταν απλά ένα κομμάτι του. Τίποτα περισσότερο. Το έγκλημα συμπεριελάμβανε και απαγωγή και είσπραξη λύτρων. Επίσης συμπεριελάμβανε και έναν φόνο. Αυτό το παιδιάστικο σχέδιο σχηματιζόταν μέσα στα εφηβικά τους μυαλά. Και το δούλευαν στο μυαλό τους για σχεδόν έξι μήνες. Τι σχεδίαζαν; Κάθε τους σκέψη ήταν σκέψη μικρού παιδιού, για πράξεις που θα μπορούσαν να τις είχαν σκεφτεί είτε για μέρες είτε μόλις σε λίγα λεπτά. Σχεδίαζαν το ένα, μετά τους ερχόταν στο μυαλό κάτι άλλο, άλλαζαν μια λεπτομέρεια, μετά διαφοροποιούσαν μια άλλη. Περίεργες ενέργειες δυο άρρωστων μυαλών.

Ο κατήγορος μας λοιδορεί που επικαλούμαστε φαντασιώσεις και παραισθήσεις. Τη μια στιγμή μας λοιδορούν, την άλλη μας επιβεβαιώνουν. Ας δούμε κάτι, κύριε Πρόεδρε. Έχετε υπάρξει παιδί. Και όσο για τον εαυτό μου, κι εγώ με θυμάμαι παιδί. Όσο μεγάλα προνόμια κι αν έχει η νεότητα, δεν παύει να κρύβει και τρομερούς μπελάδες. Θυμάμαι μια παλιά προσευχή: «Ας μεγαλώσουμε σε ηλικία, αλλά στην καρδιά ας παραμείνουμε παιδιά.» Η παιδική καρδιά, με τα πανίσχυρα συναισθήματά της, με την άφθονη ζωηράδα, με την απόλυτη ασέβεια στις συνέπειες. Όταν ζούσαμε τη στιγμή, μόνο για τη στιγμή, ανεύθυνα, ελεύθερα.

Ο νόμος τα γνωρίζει όλα αυτά και αναγνωρίζει τις ιδιαιτερότητες της παιδικής ηλικίας εδώ και πάρα πολλά χρόνια. Εμείς τι γνωρίζουμε για την παιδική ηλικία; Το μυαλό των παιδιών είναι το σπίτι των ονείρων, των κάστρων, των φαντασιώσεων, των παραισθήσεων, των ψευδαισθήσεων. Μάλιστα, δεν είναι δυνατό να υπάρξει παιδική ηλικία χωρίς ψευδαισθήσεις, επειδή οι ψευδαισθήσεις είναι πάντοτε πολύ πιο συναρπαστικές από τα πραγματικά γεγονότα. Οι ψευδαισθήσεις, τα όνειρα και οι αυταπάτες είναι νύχι κρέας με την παιδική ηλικία. Το ξέρετε και το ξέρω.

Η παιδική ηλικία είναι από μόνη της ένα όνειρο, μια ψευδαίσθηση. Το τι δείχνουν αυτά τα όνειρα δεν εξαρτάται από το παιδί που ονειρεύεται, αλλά από αυτά που το περιτριγυρίζουν.


Αν ονειρευόμουν κακοποιούς θα ήθελα να είχα γίνει κακοποιός. Αν ονειρευόμουν αστυνομικούς, μπορεί να ήθελα να γίνω αστυνομικός. Ίσως ήμουν τυχερός, που δεν είχα λεφτά. Βέβαια, η κρατούσα άποψη είναι ότι όσοι δεν έχουν λεφτά είναι άτυχοι.

Στη συγκεκριμένη υπόθεση, η τρομερή δυστυχία ήταν αυτά ακριβώς τα λεφτά. Το ότι είχαν λεφτά. Αυτά κατέστρεψαν τις ζωές τους. Αυτά τους προκάλεσαν αυτές τις παραισθήσεις. Αυτά προκάλεσαν αυτήν την τρελή πράξη. Και αν τους καταδικάσετε σε θάνατο, κύριε Πρόεδρε, αυτό θα οφείλεται μόνο και μόνο στο ότι είναι γιοι πλουσίων. Δεν είναι προφανές ότι, αν είχαν μεγαλώσει σε κάποια φτωχογειτονιά και δεν είχαν λεφτά, με τα αποδεικτικά στοιχεία που έχουν παρουσιαστεί ενώπιόν Σας, δεν θα υπήρχε ούτε ένας που να επιζητούσε τον απαγχονισμό τους;

Ο πλούτος, ο πολύς ο πλούτος, είναι μια πραγματική πηγή δυστυχίας, σε κάθε σταθμό της ζωής. Όταν ακούω ηλίθιους ανθρώπους, όταν διαβάζω κακόβουλα δημοσιεύματα για δήθεν υπέρογκες αμοιβές της υπεράσπισης σε αυτήν την υπόθεση, μου έρχεται να ξεράσω. Το ότι φαίνεται σαν να μην υπάρχει τίποτα άλλο στη ζωή, σαν να μην υπάρχει άνθρωπος που να μην έχει τα χρήματα σα πρώτη του προτεραιότητα, σαν να χρησιμοποιούνται τα ανθρώπινα ένστικτα, η καλοσύνη, η συμπόνια, η φιλανθρωπία και η λογική μόνο για να αποκτήσουν κάποιοι φράγκα, όλα αυτά αποδεικνύουν το πόσο βαθιά έχει διαβρώσει το χρήμα τις καρδιές των ανθρώπων.

Ας επιστρέψουμε στον Dickie Loeb. Όταν ήταν παιδί. Τα βιβλία που διάβαζε τη μέρα δεν είχαν καμία σχέση με τα βιβλία που διάβαζε τη νύχτα. Όλων μας η διαμόρφωση του χαρακτήρα επηρεάζεται από αυτά που μας περιβάλλουν. Αυτοί που διαβάζουν, δέχονται πολύ ισχυρή επίδραση στη διαμόρφωσή τους από τα βιβλία, ίσως την ισχυρότερη.

Εγώ προσωπικά ξέρω για τον εαυτό μου ότι ανάμεσα σε άλλα πράγματα που επέδρασαν στη διαμόρφωση του χαρακτήρα μου, σημαντικό όλο έπαιξαν και τα βιβλία. Όλων μας οι ζωές έχουν επηρεαστεί και από τα βιβλία που έχουμε διαβάσει. Η γκουβερνάντα, αυστηρή, ζηλιάρα, υπερπροστατευτική, του παρείχε το πρωί ένα είδος μόνο βιβλίων. Κι αυτός τη νύχτα, στα μουλωχτά, διάβαζε τα άλλα.

Γιατί να ευθύνεται ο Dickie Loeb για τα κουσούρια που κληρονόμησε περισσότερο από όσο ευθυνόμαστε όλοι οι υπόλοιποι για τα δικά μας; Σ’ αυτήν την ηλικία δεν έχουμε μόνο ένα αγόρι –ω, κύριε Πρόεδρε, μακάρι να ‘ξερα πότε θα σταματήσω να ασχολούμαι με αυτό το τόσο σημαντικό για μένα ζήτημα - δεν έχουμε μόνο ένα αγόρι, γεμάτο όνειρα και φαντασιώσεις, που ζει σε έναν εικονικό κόσμο. Το παρασέρνει η εφηβεία, με ό, τι αυτή κουβαλάει μαζί της. Τι μπορεί να κάνει αυτό το αγόρι;


Και τα δυο παιδιά, κύριε πρόεδρε είναι στην εφηβεία. Και τα δυο αυτά αγόρια, είναι στην ηλικία που όλοι οι ψυχίατροι, και των δύο πλευρών, σας κατέθεσαν ότι είναι η πιο δύσκολη περίοδος στη ζωή ενός ανθρώπου. Όταν το κάλεσμα του φύλλου τους, τους είναι κάτι καινούριο και μυστηριώδες. Και τα δυο αυτά παιδιά ήσαν στην ηλικία που προσπαθούσαν να προσαρμόσουν τις νεαρές τους ζωές στους ρυθμούς της κοινωνίας, επηρεαζόμενα από τα ισχυρότερα συναισθήματα και πάθη. Αυτά τα αγόρια μεγάλωσαν σε μια κοινωνία που άλλα αγόρια τρελαίνονται, που διαπράττονταν εγκλήματα. Προσθέσετε λοιπόν και το τι συνέβαινε στην κοινωνία σε όλες τις άλλες ιδιοτροπίες της ηλικίας. Θα τους χρεώσετε λοιπόν και αυτήν την ευθύνη, έτσι ώστε να επισύρει εκτέλεση; Θα φορέσετε στο Σικάγο αυτό το πένθιμο κουστούμι; Θα επιτρέψετε στον κοσμάκη να ξεδιψάσει με αίμα; Αίμα που θα στιγματίσει την καρδιά κάθε άντρα, γυναίκας και παιδιού; Αίμα, του οποίου την ιστορία θα διηγούνται για χρόνια μετά τα άψυχα ντουβάρια του Σικάγου;

Για όνομα του Θεού! Έχουμε τρελαθεί τελείως; Με ευθύνη απέναντι στην Ιστορία, κόντρα στα διδάγματα όλων των φιλοσόφων, των θρησκειών και των προφητών του κόσμου, γιατί πάμε να κάνουμε αυτά που κάναν οι βάρβαροι πρόγονοί μας, μόλις κατεβήκαν από τα δέντρα και βγήκαν απ’ τις σπηλιές;

Από την ηλικία των 15 έως τα 20 ή τα 21 του, το παιδί σηκώνει τα βάρη της εφηβείας, της ήβης, των πρώτων σεξουαλικών ορμών. Τα κορίτσια κλειδώνονται στα σπίτια και επιτηρούνται αυστηρά. Τα αγόρια, χωρίς καθοδήγηση, αφήνονται, να τα βγάλουν πέρα μόνα τους. Μπορεί να οδηγηθούν σε υπερβολές. Σε αρρωστημένες καταστάσεις. Μπορεί να ακόμα και να ξεπεράσουν τα όρια της ανωμαλίας. Ποιον πρέπει να κατηγορήσουμε; Ποιος φταίει; Ο Dickie Loeb;

Κύριε Πρόεδρε, πραγματικά ντρέπομαι να μιλάω γι’ αυτό το θέμα. Δεν μπορώ να καταλάβω αν είμαστε στον δέκατο ένατο ή στον εικοστό αιώνα. Αν είναι δυνατόν, να εξακολουθούν κάποιοι να ισχυρίζονται ότι εξ’ αιτίας αυτών που έκανε η φύση, η ζωή, η εκπαίδευση, πρέπει να αφαιρεθούν οι ζωές αυτών των αγοριών.

Οι γονείς ήσαν καλοί άνθρωποι, αλλά αδιαφορούσαν για την ανατροφή του παιδιού τους

Η υπόθεση αυτή δεν κρύβει κανένα σπουδαίο μυστήριο, κύριε Πρόεδρε. Δεν υπάρχει κανένα σκοτεινό σημείο. Μπορεί να Σας φαίνεται σαν να κατηγορώ τους γονείς. Αυτούς τους γονείς που ήσαν καλοί, και ευγενικοί και είχαν την έγνοια να αναθρέψουν σωστά τα παιδιά τους. Κι όμως, και σας το λέω με πάσα σοβαρότητα, οι γονείς του Dickie Loeb φέρουν μεγαλύτερη ευθύνη από αυτόν για ό, τι συνέβη. Παρόλο που κάθε παιδί θα ζήλευε τέτοιους γονείς.


Κύριε Πρόεδρε, δεν υπάρχει τίποτα πιο εύκολο στον κόσμο από το να γίνει κάποιος γονιός. Μιλούμε για τις δυσκολίες της μητρότητας, την ώρα που κάθε γυναίκα μπορεί να γίνει μάνα. Για τις ευθύνες πατρότητα, την ώρα που κάθε άντρας μπορεί να γίνει πατέρας. Είναι κάτι που το φέρνει εις πέρας η φύση. Είναι εύκολο από τη φύση να γίνει κάποιος γονιός. Ελάχιστοι όμως είναι τόσο σώφρονες και διορατικοί, που να μπορούν να κατανοήσουν τη ψυχή ενός αγοριού. Ελάχιστοι. Όταν σκέφτομαι την ευκολία με την οποία η φύση δημιουργεί γονείς για να κατοικήσουν τη γη, με την οποία τους γεννά και τους σκοτώνει, μου είναι αδύνατο να αποδώσω σε κάποιον ευθύνες με την ίδια ευκολία και ενθουσιασμό που το κάνουν οι νεαροί συνήγοροι της κατηγορούσας αρχή. Ξέρω τι συμβαίνει.

Ξέρω επίσης δεν υπάρχει καλύτερος πολίτης από τον πατέρα αυτού του αγοριού σ’ ολόκληρο το Σικάγο. Ούτε υπάρχει καλύτερη γυναίκα από την μητέρα του. Όμως ενώπιον του Δικαστηρίου Σας θα είμαι απόλυτα ειλικρινής, ακόμα και αν τους βλάψω.

Ποιος νομίζετε ότι διαμόρφωσε τη ζωή του Dickie Loeb; Δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία γι’ αυτό. Από πού προήλθαν όλα; Ένα παιδί. Ήταν σκέτη κακία αυτή που τους ώθησε σε αυτήν την πράξη; Ένα αγόρι πέντε ή έξι ή επτά ετών, θα κατηγορείτο για κάτι τέτοιο; Τι γέννησε όλα αυτά τα συναισθήματα στην ψυχή του; Του τα προκάλεσε ό, τι προκαλεί και σε όλους μας σκέψεις και ιδέες. Αυτά τα βιβλία έγιναν κομμάτι των ονείρων του και της ζωής του. Καθώς μεγάλωνε, τα οράματα μετατράπηκαν σε παραισθήσεις. Βγήκε στο δρόμο και μέσα στη φαντασία του κατηύθυνε τους φανταστικούς του συνεργούς για να διαπράξουν το τέλειο έγκλημα. Δεν είναι ξεκάθαρο;

Η νεολαία πράττει στα τυφλά

Ας υποθέσουμε το εξής κύριε Πρόεδρε. Ας υποθέσουμε ότι αυτό το αγόρι δεν το είχαμε φέρει εδώ μέσα, υποψήφιο για κρεμάλα, αλλά ότι το είχαμε εισάγει σε μια ψυχιατρική κλινική, για να το εξετάσουν γιατροί. Ποια θα ήταν η διάγνωση αυτών των γιατρών; Ποια θα ήταν η διάγνωσή τους; Ένα μόνο πράγμα θα μπορούσαν να μας έλεγαν: Θα απέδιδαν τα πάντα στην ανατροφή και στο μεγάλωμά του.

Όμως, ούτε αυτό φτάνει, κύριε Πρόεδρε. Η εφηβεία είναι πολύ δύσκολη. Το μόνο πλεονέκτημα της νεότητας είναι η ανεμελιά και η απερισκεψία. Και το ότι ό, τι κάνουν τα παιδιά, το κάνουν στα τυφλά, χωρίς να έχουν επίγνωση των συνεπειών του.

Βρείτε μου έστω και έναν που να μην έχει διαπράξει έστω και μια παράνομη πράξη όταν ήταν νέος. Ας είμαστε ειλικρινείς με τους εαυτούς μας. Ας δούμε βαθιά μέσα μας. Πόσοι δικηγόροι, βουλευτές, δικαστές, ακόμα και εισαγγελείς, δεν έκαναν κάτι παράνομο όταν ήσαν νέοι; Και το ότι δεν


πιάστηκαν ή το ότι η πράξη τους ήταν ασήμαντη οφειλόταν μόνο στην καλή τους τύχη, έτσι;

Ας είμαστε ειλικρινείς, κύριε Πρόεδρε. Θα προσπαθούσα, πριν δέσω έναν κόμπο στο λαιμό ενός αγοριού, να ανακαλέσω στη μνήμη μου τα συναισθήματα που ένιωθα όταν ήμουν κι εγώ νέος. Θα προσπαθούσα να θυμηθώ πώς μου φαινόταν ο κόσμος όταν ήμουν παιδί. Θα προσπαθούσα να θυμηθώ πόσο ισχυρά και έντονα ήταν τα ένστικτα που με παρακινούσαν στη ζωή. Θα προσπαθούσα να θυμηθώ πόσο αδύναμος και ανήμπορος ήμουν σαν νέος, όταν πάλευα να δαμάσω τα παιδικά μου συναισθήματα. Όποιος τα θυμάται όλα αυτά τα πράγματα, τα θυμάται ειλικρινά, όποιος υποβάλει στον εαυτό του τα σωστά ερωτήματα, όταν προσπαθεί να ξεκλειδώσει την πόρτα που θεωρεί τριπλοκλειδωμένη και ξαναφέρνει στην επιφάνεια τον εαυτό του όπως ήταν όταν ήταν παιδί, μόνο αυτός μπορεί να κατανοήσει ένα παιδί.

Κύριε Πρόεδρε, η εφηβεία, όμως, έχει κι άλλους μπελάδες. Η Φύση είναι ισχυρή και ανελέητη. Λειτουργεί με τους δικούς της μυστηριώδεις τρόπους και όλοι μας είμαστε τα θύματά της. Δεν φταίμε εμείς γι’ αυτό. Η Φύση παίρνει την υπόθεση στα χέρια της και εμείς παίζουμε τους ρόλους που μας έχει προκαθορίσει. Όπως λέει κι ο Ομάρ Καγιάμ, είμαστε μόνο

«Ανίκανα πιόνια στο παιχνίδι που παίζει Στο ταμπλό του σκακιού της νύχτας και της μέρας Εδώ κι εκεί κινείται, και απειλεί και τρώει Και έναν έναν, μας επιστρέφει στο κουτί.»

Σε τι έφταιγε αυτό το παιδί; Δεν ήταν ο πατέρας του. Δεν ήταν η μητέρα του. Δεν ήταν αυτός οι παππούδες του. Ό, τι είναι, του παραδόθηκε. Δεν διάλεξε μόνος του να περιτριγυρίζεται από γκουβερνάντες και πλούτη. Δεν έφτιαξε μόνος του τον εαυτό του. Παρ’ όλ’ αυτά, θέλετε να τον κάνετε να πληρώσει.

Στο παρελθόν δίκαζαν και τα ζώα

Μέχρι τις αρχές του προηγούμενου αιώνα στην Αγγλία, οι δικαστές μπορούσαν να συγκαλούν Δικαστήρια και να ορίζουν ενόρκους για να δικάσουν ένα άλογο, ένα σκυλί, ένα γουρούνι για κάποιο έγκλημα. Στην βιβλιοθήκη μου έχω μια ιστορία για Δικαστές και ενόρκους, για δικηγόρους, που δίκασαν και καταδίκασαν μια ηλικιωμένη γουρούνα, επειδή ξάπλωσε πάνω στα δέκα της γουρουνάκια και τα σκότωσε. Και την ράβδισαν. Τι θέλω να πω; Ότι κάποτε δικάζανε και ζώα.

Ξέρω ότι σε αυτό το παιδί συνέβη κάτι από τα δύο: Ή το τρομερό αυτό έγκλημα του κληρονομήθηκε, μέσα στον οργανισμό του15 ή ότι οδηγήθηκε 15 Προφανώς εδώ ο Darrow πετάει μπηχτή για τη σχολή εκείνη των εγκληματολόγων που υποστηρίζει ότι η εγκληματική φύση κληρονομείται. Να θυμίσω τον ιταλό ανθρωπολόγο –


στην διάπραξή του λόγω της ανατροφής του και της εκπαίδευσης που έλαβε αφότου γεννήθηκε. Χρειάζεται να αποδείξω το τι από τα δύο ισχύει;

Ο κύριος Crowe είπε σε κάποιο σημείο της δίκης, όταν κάποιος μάρτυρας ανέφερε τον πλούτο του παιδιού, ότι «κατά πάσα πιθανότητα έφταιγε αυτός». Μπορεί τώρα ο κύριος Crowe να μην το θυμάται. Είναι παράλογο τη σήμερον ημέρα κάποιος δικαστής ή δικηγόρος να θεωρεί ότι ένα παιδί ευθύνεται για τη συμπεριφορά του ή το πώς ανατρέφεται.

Με κάποιο τρόπο το παιδί διαμόρφωσε μέσα του τη βούληση να διαπράξει αυτό το έγκλημα. Δεν ξέρω αν ευθύνεται γι’ αυτό η κληρονομικότητα. Δεν υπάρχει κανείς που να είναι τέλειος και απόλυτα καλός. Όλα πάνω μας, το χρώμα των μαλλιών ή των ματιών μας, η σωματοδομή μας, η ευφυΐα μας, όλα μας μπορούμε να τα εντοπίσουμε με απόλυτη βεβαιότητα κάπου αλλού, στις προηγούμενες γενιές. Αν είχαμε πλήρη γενεαλογικά στοιχεία, μπορούμε να εντοπίσουμε τα κληρονομούμενα στοιχεία τόσο σε έναν αγόρι όσο και σε ένα σκυλί, ένα άλογο ή μια αγελάδα.

Ευθύνονται οι πρόγονοι και το περιβάλλον

Δε γνωρίζω από ποιόν ακριβώς μακρινό πρόγονο προήλθε ο σπόρος που τον διέφθειρε και δεν ξέρω μέσα από πόσους πρόγονούς του πέρασε ο σπόρος αυτός πριν καταλήξει στον Dickie Loeb. Το μόνο που γνωρίζω, είναι ότι κάτι τέτοιο ισχύει και ότι δεν υπάρχει ούτε ένας βιολόγος σ’ ολόκληρο τον κόσμο που να ισχυριστεί ότι κάνω λάθος. Αν δεν ισχύει κάτι τέτοιο, αν ήταν φυσιολογικός, αν τον καταλάβαιναν, αν τον ανάτρεφαν όπως έπρεπε, τότε τίποτα από όλα αυτά δε θα συνέβαινε. Είναι δυνατόν κάποιοι να μην παρεκτραπούν, αλλά κύριε Πρόεδρε, γνωρίζουμε πολύ καλά κι εσείς κι εγώ ότι κάθε σχολείο και κάθε εκκλησία είναι από μόνα τους αποδεικτικά στοιχεία για την ύπαρξης της παιδικής παραβατικότητας. Αλλιώς γιατί να τα χτίζαμε; Κάθε τι που κάνουμε υποτίθεται ότι το κάνουμε για να προστατέψουμε την κοινωνία, αλλιώς γιατί να το κάνουμε; Κάθε προσπάθεια να διδάξουμε το οτιδήποτε, είναι απόδειξη του ότι υπάρχουν παραβατικές συμπεριφορές. Αλλιώς θα παραδεχόμασταν ότι ό, τι κάνουμε, είναι ανώφελο.

Πιστεύω ότι αν αυτό εδώ το αγόρι το είχαν καταλάβει και του είχαν παράσχει την κατάλληλη γι’ αυτό εκπαίδευση –η εκπαίδευση που του παρείχαν μπορεί για κάποιον άλλο να ήταν η ιδανική-, αν τον εκπαίδευαν όπως θα ταίριαζε σε αυτόν, δεν θα βρισκόταν σήμερα σε αυτό το Δικαστήριο, με τη θηλιά να κρέμεται πάνω από το κεφάλι του.

εγκληματολόγο Cesare Lobroso, που υποστήριζε ότι μπορούσε από το σχήμα του κρανίου του ανθρώπου να καταλάβει αν είναι εγκληματίας ή όχι… (Σ.τ.Μ.)


Αν μπορούμε να διαγνώσουμε την ευθύνη κάποιου για τη συμπεριφορά του, αυτήν θα την αποδίδαμε σε αυτούς που βρίσκονται γύρω από αυτόν. Σε έναν ή περισσότερους από τους άπειρους προγόνους του ή στο περιβάλλον του, ή και στα δύο.

Κύριε Πρόεδρε, Σας ξορκίζω. Σύμφωνα με όλες τις θεμελιώδεις αρχές της φυσικής δικαιοσύνης, της συνείδησης του Δικαίου και του Νόμου, δεν είναι δυνατόν να θεωρηθεί υπεύθυνος για τις πράξεις κάποιου άλλου.

Και αν μου επιτρέπετε να το επαναλάβω, το ξαναλέω: δεν επιρρίπτω ευθύνες στους γονείς του, τους οποίους εκτιμώ απεριόριστα, και οι οποίοι αναμφισβήτητα έκαναν ό, τι μπορούσαν. Μπορεί να τα κατάφερναν καλύτερα αν δεν είχαν καθόλου λεφτά. Δεν το γνωρίζω αυτό. Ο πολύς ο πλούτος καταντά να είναι κατάρα γι’ αυτόν που τον έχει.

Το παιδί αυτό πήγε σχολείο. Το μυαλό του δούλευε. Τα συναισθήματά του όμως ήσαν νεκρά. Μπορούσε να μελετήσει βιβλία, αλλά προτιμούσε να διαβάζει αστυνομικές ιστορίες. Και δεν υπήρξε ούτε μια στιγμή, όταν μεγάλωσε λίγο, που να μην επηρεάζονται οι κινήσεις και οι πράξεις του όχι από τη βούλησή του, αλλά από τις φανταστικές ιστορίες που διάβαζε. Ούτε μια στιγμή.

Οι κατήγοροι κοροϊδεύουν τον δόκτορα White, τον πιο ικανό και κατά τη γνώμη μου τον κορυφαίο ψυχίατρο της εποχής μας, που σας ανέφερε τα εξής: Ότι το αγόρι αυτό πολύ συχνά γύρναγε νοερά στην εποχή που έπαιζε με αρκουδάκια, και όχι σπάνια όταν απευθυνόταν σε κάποιον, μπορεί να του έλεγε «Ξέρεις, Αρκούδε…». Κύριε Πρόεδρε, δεν υπάρχει κάτι πιο κοινότυπο, είτε πρόκειται για παιδιά είτε για μεγάλους ανθρώπους: Ένα σύνολο πραγμάτων, συναισθημάτων, σκέψεων, αισθημάτων, καταλαμβάνουν το μυαλό και πιάνουμε τον εαυτό μας να τα ανασύρει ξανά και ξανά.

Κι εγώ ο ίδιος, πολλές φορές συλλαμβάνω τον εαυτό μου να επαναλαμβάνω φράσεις από τα μικρά μου χρόνια, ούτε καν τα εφηβικά. Με έχω συλλάβει σε στιγμές που έχω αντίληψη του τι σκέφτομαι. Αυτό όμως δε σημαίνει τίποτα. Μπορούμε να ονειρευόμαστε, να οραματιζόμαστε ό, τι θέλουμε. Να χτίζουμε στο μυαλό μας όλα τα κάστρα του κόσμου. Αυτά όμως τα κάστρα της νιότης γκρεμίζονται όταν τελειώνει και η νιότη που τα έχτισε. Αν παραμένουν στη θέση τους, στην πορεία του χρόνου, όταν τα αγόρια έχουν πιο σοβαρά πράγματα να σκέφτονται, τότε έχουμε να κάνουμε με ένα άρρωστο μυαλό.

«Όταν ήμουν παιδί, σκεφτόμουν σαν παιδί, μιλούσα σαν παιδί, κατανοούσα τον κόσμο σαν παιδί. Πλέον έχω αφήσει πίσω μου τα παιδιαρίσματα», είπε ο ψαλμωδός πριν είκοσι αιώνες16. Όταν οι καταστάσεις της παιδικής ηλικίας

16 Παύλου, Προς Κορινθίους Α΄ Επιστολή, 13:11 «ὅτε ἤμην νήπιος, ὡς νήπιος ἐλάλουν, ὡς νήπιος ἐφρόνουν, ὡς νήπιος ἐλογιζόμην· ὅτε δὲ γέγονα ἀνήρ, κατήργηκα τὰ τοῦ νηπίου.» (Σ.τ.Μ.)


παραμένουν όπως είχαν, όταν παραμένουν οι φαντασιώσεις της νεότητας και το αγόρι παρόλο που μεγαλώνει παραμένει παιδί, τόσο στα συναισθήματα όσο και στις παραισθήσεις , τότε μπορούμε να εκτιμήσουμε ότι αυτά τα όνειρα και αυτές οι παραισθήσεις είναι υπεύθυνες γι’ αυτή τη συμπεριφορά. Σε αυτό το έγκλημα δεν υπήρχε ούτε μια πράξη που να μην είναι η πράξη ενός παιδιού, ενός παιδιού που απολάμβανε το ξεκίνημα της ζωής, που συγκινιόταν από αυτά που συγκινούν ένα παιδί, που τη συμπεριφορά του τη καθόριζαν οι ανεξέλεγκτες παρορμήσεις, αυτές που η διαπαιδαγώγηση που έλαβε δεν μπορούσε να τις περιορίσει, που κινείτο από τα όνειρα και τις ψευδαισθήσεις που στοιχειώνουν το μυαλό ενός παιδιού.

Σας ξαναλέω, κύριε Πρόεδρε, θα έχετε ξεπεράσει κάθε επιτρεπτό όριο βαναυσότητας, αδικίας, λάθους και βαρβαρικής συμπεριφοράς αν επιβάλλετε την εσχάτη των ποινών σε αυτό εδώ το αγόρι. Κύριε Πρόεδρε, θα ήθελα να επαναλάβω, ότι μπορούμε να κατηγορήσουμε τους γονείς, τους παππούδες και τους δασκάλους.

Η επιστήμη όμως δεν ενδιαφέρεται τόσο στο να απονείμει κατηγορίες, όσο στο να ανακαλύψει τις αιτίες των πραγμάτων. Μπορεί κάποια στιγμή η εκπαίδευση να βασίζεται περισσότερο στην επιστήμη. Ίσως κάποτε να προσπαθούμε να γνωρίσουμε σε βάθος το κάθε παιδί πριν προσπαθήσουμε να το εκπαιδεύσουμε. Μπορεί κάποτε να προσπαθούμε να βρούμε τι και πώς του ταιριάζει, αντί να τα βάζουμε όλα τα παιδιά να παρακολουθούν τα ίδια ακριβώς μαθήματα, ανεξάρτητα από τα ιδιαίτερά τους χαρακτηριστικά.

Αυτό το αγόρι είχε ανάγκη περισσότερο «σπίτι», περισσότερη αγάπη, περισσότερη στοργή, περισσότερη επιμέλεια. Είχε ανάγκη να του αφυπνίσουν τα συναισθήματα. Είχε ανάγκη δυο χέρια να τον κρατάνε γερά και να τον οδηγούν σε αυτόν τον δύσκολο δρόμο που πορεύεται η εφηβεία. Αν τα είχε όλα αυτά, τότε δεν θα ήταν σήμερα εδώ.

Ο Leopold είχε αξιόλογο μυαλό, αλλά καθόλου συναισθήματα

Τώρα, κύριε Πρόεδρε, θα ήθελα να ασχοληθώ με τον δεύτερο κατηγορούμενο, τον Babe17. Ο Babe είναι λίγο μεγαλύτερος από τον Dickie και έχει εξαιρετικό μυαλό –όλοι το παραδέχονται αυτό- πολύ πιο ώριμο από την ηλικία του. Όσον αφορά το μυαλό του, αλλά και άλλα πράγματα πάνω του, είναι κάτι σαν φρικιό. Είναι ένα αγόρι χωρίς συναισθήματα, μανιακός με την φιλοσοφία, μανιακός με την μάθηση, πολυάσχολος, σε κάθε στιγμή της ζωής του. Τελείωσε πολύ γρήγορα το σχολείο, πήγε πολύ νωρίς στο κολλέγιο. Μπορούσε να μάθει τα πάντα πολύ πιο γρήγορα σχεδόν από οποιονδήποτε άλλον. Όμως,

17 Babe: «Μωράκι». Συνηθισμένο παρωνύμιο της εποχής. Να θυμίσω τον πιο διάσημο παίχτη του baseball, τον George Herman Ruth, που όλοι τον ήξεραν σαν “Babe” Ruth (1895 – 1948). (Σ.τ.Μ.)


δεν είχε καθόλου συναίσθημα στη ζωή του, όπως σας δήλωσαν ήδη όλοι οι ψυχολόγοι που κλήθηκαν να τον αξιολογήσουν εκτός από τον Δρα Krohn. Είναι μισό αγόρι. Ένα σκέτο πνεύμα. Μια μηχανή διανόησης, που προχωράει χωρίς ισορροπία, χωρίς τιμονιέρη, ψάχνοντας να εξηγήσει τα πάντα στη ζωή μόνο με το μυαλό. Προσπαθούσε να δώσει λύση σε κάθε φιλοσοφικό ερώτημα χρησιμοποιώντας μόνο το νου.

Όπως ήταν φυσικό, η οικογένειά του δεν μπορούσε να τον καταλάβει. Ελάχιστοι άνθρωποι μπορούσαν. Η μητέρα του πέθανε όταν ήταν μικρός. Είχε στη διάθεσή του πάρα πολλά λεφτά. Ό, τι ζητούσε, του το δίνανε, και με το παραπάνω. Και τα δυο αυτά παιδιά είχαν άφθονα χρήματα. Και οι δυο τους είχαν αυτοκίνητα. Και οι δυο τους μεγάλωσαν μέσα στη χλιδή. Μέσα σε ένα τέτοιο περιβάλλον μεγάλωσαν.

Ο Babe ασχολήθηκε με τη φιλοσοφία. Τον αποκαλώ Babe όχι για να σας επηρεάσω, κύριε Πρόεδρε, αλλά επειδή όλοι τον φωνάζουν έτσι. Φαντάζομαι ότι αυτό το παρατσούκλι του κόλλησε επειδή ήταν ο μικρότερος στην οικογένειά του. Αν θέλετε, ας τον φωνάζουμε Άντρα. Ο κύριος Crowe θεωρεί ότι είναι πιο εύκολο να κρεμάσουμε έναν άντρα παρά ένα παιδί, οπότε από δω και πέρα λέω να τον αποκαλώ Άντρα.

Επηρεάστηκε από την Νιτσεϊκή Φιλοσοφία

Έτσι, λοιπόν, μεγάλωσε. Λάτρεψε την φιλοσοφία του Νίτσε. Κύριε Πρόεδρε, έχω διαβάσει σχεδόν ό, τι έχει γράψει ο Νίτσε. Ήταν ένας άνθρωπος με εξαιρετικό πνεύμα. Ο πιο πρωτότυπος φιλόσοφος του περασμένου αιώνα. Ένας άνθρωπος που άφησε το πιο βαθύ στίγμα στη φιλοσοφία από οποιονδήποτε άλλο τα τελευταία εκατό χρόνια, είτε σωστό είτε λάθος. Για πάρτη του έχουν γραφτεί περισσότερα βιβλία από όλα όσα έχουν γραφτεί για όλους τους φιλόσοφους των τελευταίων εκατό χρόνων μαζί. Γι’ αυτόν μιλάνε οι περισσότεροι καθηγητές πανεπιστημίων. Με τον τρόπο του, έχει αγγίξει τόσους ανθρώπους, παρόλο που εξακολουθούμε να τον κατατάσσουμε στους πιο δυσπρόσιτους φιλόσοφους.

Η φιλοσοφία του διαφέρει από όλες τις άλλες, τουλάχιστον τις πιο πρόσφατες. Θεωρούσε ότι κάποια στιγμή θα γεννηθεί ένας Υπεράνθρωπος, ότι όλοι οι άνθρωποι υπάρχουν για χάρη του Υπεράνθρωπου, ο οποίος κάποια στιγμή θα εμφανιζόταν, ενώ συχνά έφερνε τον εαυτό του σε αντιπαράθεση με αυτόν τον Υπεράνθρωπο.

Έγραψε ένα βιβλίο, που το λένε «Πέρα από το Καλό και το Κακό» στο οποίο ασκούσε κριτική σε όλες τις αντιλήψεις περί ηθικής, έτσι όπως τις αντιλαμβανόμαστε, ενώ παράλληλα ισχυριζόταν ότι ο ευφυής άνθρωπος βρίσκεται πέρα από το καλό και το κακό, ότι οι νόμοι περί καλού και οι νόμοι περί κακού δεν μπορούν να βρουν εφαρμογή σε όποιον προσέγγιζε τον


Υπεράνθρωπο. Έγραψε για τη θέληση για εξουσία. Έγραψε συνολικά δέκα – δεκαπέντε φιλοσοφικά έργα.

Ο Nathan Leopold δεν είναι ο μοναδικός που διάβασε Νίτσε. Ίσως όμως να είναι ο μοναδικός που επηρεάστηκε μ’ αυτόν το συγκεκριμένο τρόπο από τον Νίτσε. Κι αν αυτό δεν είναι η απόλυτη αλήθεια, είναι τουλάχιστον πάρα πολύ πιθανό.

Έχω επισημάνει ορισμένα αποσπάσματα από τον Νίτσε, χαρακτηριστικά του τι διάβαζε και τον επηρέαζαν. Αυτά τα αποσπάσματα είναι σύντομα και διαλεγμένα σχεδόν στη τύχη. Το ζήτημα δεν είναι πώς θα επηρέαζαν Εσάς. Δεν είναι ούτε το πώς θα επηρέαζαν εμένα. Το ζήτημα είναι πώς επηρέασαν το χωρίς προηγούμενες παραστάσεις, ονειροπόλο και ευαίσθητο πνεύμα ενός αγοριού.

Στην ηλικία των δεκαέξι, δεκαεπτά, δεκαοκτώ ετών, όταν όλα τα φυσιολογικά αγόρια παίζουν baseball ή δουλεύουν στους αγρούς, ή κάνουν όποια εργασία μπορούμε να φανταστούμε, αυτό το αγόρι διάβαζε Νίτσε, κάτι που δεν θα έπρεπε να είχε πέσει στα χέρια του, όχι τουλάχιστον τόσο νωρίς. Κι όμως, ο Νίτσε τον κατέλαβε, και να ορισμένες από τις ιδέες που έμαθε:

«Γιατί να είστε τόσο μαλακοί, αδελφοί μου; Γιατί να είστε τόσο μαλακοί, να μην προβάλετε καμία αντίσταση, να είστε τόσο ενδοτικοί; Γιατί υπάρχει τόση άρνηση και παραίτηση στην καρδιά σας; Γιατί υπάρχει τόσο λίγη πίστη στο βλέμμα σας; Όλοι οι δημιουργοί είναι σκληροί, και θα ‘πρεπε να σας φαινόταν σαν ευλογία το να πιέζετε εδώ και χιλιετίες με τα χέρια σας το κερί. Αυτό είναι το νέο καθήκον που σας θέτω, αδελφοί μου. Να σκληρύνετε!18»

«Αν σας καταλαμβάνουν ηθικές αναστολές, αυτό σημαίνει ότι δεν έχετε ισχυρό πνεύμα. Πρέπει να αντικαταστήσουμε την ηθική με την βούληση να επιτύχουμε το σκοπό μας και κατά συνέπεια να αποδεχτούμε τα μέσα με τα οποία θα τον επιτύχουμε. Ένας σπουδαίος άνθρωπος, ένας άνθρωπος στον οποίο η φύση έχει επενδύσει, τον οποίο η φύσει έχει δημιουργήσει με μαεστρία, είναι πιο ψυχρός πιο σκληρός, λιγότερο επιφυλακτικός και περισσότερο ελεύθερος από το φόβο της κοινής γνώμης. Δεν κατέχει τις αρετές που κάνουν κάποιον σεβαστό, ούτε κατέχει τίποτα από αυτά που το κοπάδι θεωρεί σαν αρετές.19»

Μια περιφρονητική, μηδενιστική αντιμετώπιση όλων εκείνων που οι νέοι μαθαίνουν ότι έχουν αξία στη ζωή. Ένα συνταίριασμα νέων αξιών, άσχετες από αυτές που προβάλλονται στα νεαρά παιδιά. Ένα φιλοσοφικό όνειρο, που

18 Από το «Τάδε Έφη Ζαρατούστρα». 19 Από το «Πέρα από το Καλό και το Κακό»


περιλαμβάνει λίγη ή περισσότερη αλήθεια, το οποίο όμως δεν πρόκειται να εφαρμοστεί στην πραγματική ζωή από κανέναν. Αλλού λέει:

«Η ηθική της κυρίαρχης τάξης είναι ενοχλητική για τα γούστα του σήμερα, επειδή διέπεται από την βασική αρχή ότι κανένας δεν έχει καμία υποχρέωση απέναντι σε κανέναν, πέρα από τους ομοίους του. Ότι μπορεί να κάνει στους κατώτερούς του και στους ξένους ό, τι θέλει.20»

Με άλλα λόγια, κανένας άνθρωπος δεν έχει υποχρεώσεις. Μπορεί να κάνει ό, τι θέλει στον καθένα, σε κάθε άνθρωπο, σε κάθε παιδί, σε όλη την κοινωνία. Ο Υπεράνθρωπος, μια επινόηση του Νίτσε, η οποία όμως διαπερνά κάθε κολέγιο και κάθε πανεπιστήμιο στον πολιτισμένο κόσμο. Να τι λέει ο πρύτανης ενός Πανεπιστημίου:

Πίστευαν ότι ήταν Υπεράνθρωποι

«Παρόλο που δεν έχει υπάρξει κανένας τέλειος Υπεράνθρωπος στην ανθρώπινη ιστορία, τα στερεότυπα του Νίτσε μπορούμε να τα εντοπίσουμε σε παγκόσμιες προσωπικότητες, όπως του Αλεξάνδρου, του Ναπολέοντα, σε αρνητικές φιγούρες, όπως στον Βοργία, στον Ζίγκφριντ του Βάγκνερ και τον Μπραντ του Ίψεν, αλλά και σε κοσμοπολίτες διανοούμενους, όπως στον Γκαίτε και τον Σταντάλ. Αυτοί ήσαν οι Θεοί στο Πάνθεον του Νίτσε.

Τις αρετές του Υπεράνθρωπου μέσα τους δεν τις εντοπίζουμε στην ευφυΐα τους, αλλά στο πώς αυτοί είναι αποδεσμευμένοι από τις ενοχές.

Ειλικρινά, θεωρούσαν τον εαυτό τους υπεράνω του νόμου. Ό, τι σκέφτονταν ήταν σωστό, όχι επειδή το κύρωνε κάποιος νόμος, αλλά επειδή το έκαναν πράξη. Έτσι και ο Υπεράνθρωπος: θα είναι ο ίδιος Νόμος. Οτιδήποτε θα κάνει θα πηγάζει από την θέληση και την άφθονη δύναμη που θα βρίσκεται μέσα του.»21

Κύριε πρόεδρε, θα μπορούσα να σας διάβαζα για μια βδομάδα Νίτσε, όλα τα αποσπάσματά του που αναφέρονται στα ίδια ζητήματα. Οι κατήγοροι ισχυρίστηκαν ότι μόνο και μόνο επειδή κάποιος πιστεύει στον φόνο αυτό δεν τον δικαιολογεί. Σωστά. Όμως αυτό ισχύει για υποθέσεις όπως αυτές των αναρχικών, όπου μια ομάδα ανθρώπων ειλικρινά πιστεύουν στην επανάσταση και γνωρίζει τις συνέπειες των πράξεών της και τον παράνομο χαρακτήρα τους. Αυτοί μπορούν να θεωρηθούν υπεύθυνοι για φόνο. 20 Από το «Πέρα από το Καλό και το Κακό» 21 Στην ταινία «Θηλειά» (1948) του Χίτσκοκ βλέπουμε μια συζήτηση πάνω σε αυτό το θέμα, της σχέσης Υπεράνθρωπου - Νόμου, με αναφορές στον Νίτσε. Οι απόψεις όμως του Νίτσε φαίνεται να απορρίπτονται κατηγορηματικά, από μια και μόνη φράση ενός από τους χαρακτήρες της ταινίας: «Και οι Ναζί πίστευαν τις θεωρίες του Νίτσε». (Σ.τ.Μ.)


Φυσικά, τα βιβλία είναι γεμάτα από θέσεις για το γεγονός ότι αν κάποιος πιστεύει ότι πρέπει να διαπράξει ένα έγκλημα, αυτό δεν τον δικαιολογεί. Δεν είναι τέτοια αυτή η υπόθεση, και η κατηγορούσα το γνωρίζει πολύ καλά αυτό. Εδώ έχουμε ένα αγόρι 16, 17 χρονών, που παθιάζεται με αυτά τα δόγματα. Δεν τα αμφισβητεί κανείς αυτά τα γεγονότα. Το κατέθεσαν και οι μάρτυρές τους. Όποιον και να φέρετε εδώ σαν μάρτυρα και αυτός τα ίδια θα καταθέσει. Δεν τα αντιμετώπιζε φιλοσοφικά αυτά τα δόγματα. Τα είχε εντάξει στη ζωή του. Πίστευε στον Υπεράνθρωπο. Αυτός και ο Dickie Loeb ήσαν οι Υπεράνθρωποι. Μπορεί να είχαν υπάρξει κι άλλοι, όμως ήσαν και αυτοί οι δυο, αυτά τα δυο φιλαράκια. Οι συνήθεις επιταγές της κοινωνίας δεν τους δεσμεύανε.

Πολλοί από εμάς τις έχουμε διαβάσει αυτές τις θεωρίες, αλλά ξέρουμε ότι δεν πρόκειται να εφαρμοστούν στην πραγματική ζωή. Αυτός όμως το πίστευε. Έγιναν κομμάτι της ύπαρξής του. Ήταν η φιλοσοφία του. Ζούσε εφαρμόζοντάς την. Θεώρησε ότι εφαρμοζόταν απόλυτα σε αυτόν. Και αυτό, το ότι πίστευε ότι την ενσάρκωνε, είτε προκάλεσε, είτε προκλήθηκε από ένα άρρωστο μυαλό.

Οι θρησκευτικές εμμονές μετριάζουν την επιβαλλόμενη ποινή

Επιτρέψτε μου να σας επισημάνω ορισμένα στοιχεία σε σχέση με τα προηγούμενα. Κατ’ αρχάς, μια υπόθεση από την Νέα Υόρκη, όπου κάποιον ονόματι Freeman απέκτησε περίεργες εμμονές με θρησκευτικά ζητήματα. Διάβασε την ιστορία του Ισαάκ και του Αβραάμ, και ένιωσε ένα κάλεσμα, ότι έπρεπε να θυσιάσει το γιό του. Έστησε ένα βωμό στο σαλόνι του. Έπεισε και τη γυναίκα του. Πήρε το μωράκι του, το απόθεσε στο βωμό και του έκοψε το λαρύγγι. Γιατί; Γιατί είχε εμμονές. Ήταν λογικός; Ήταν υγιής; μήπως το μυαλό του ήταν άρρωστο; Μπορούσε να θεωρηθεί υπεύθυνος; Ούτε στο ελάχιστο. Και απαλλάχθηκε, επειδή ήταν θύμα μιας παραίσθησης.

Οι άντρες είμαστε αυτό που μας κάνουν τα πιστεύω μας. Το ίδιο και τα αγόρια. Να, ένα αγόρι που μέρα και νύχτα, όλο το χρόνο, ασχολιόταν με τον Υπεράνθρωπο, χωρίς να έχει καμία υποχρέωση σε κανέναν, κάνοντας ό, τι τον ευχαριστούσε, πιστεύοντας σε κάτι με τον ίδιο τρόπο που άλλοι πιστεύουν σε μια θρησκεία ή μια φιλοσοφική θεωρία.

Θυμάστε ότι ρώτησα τον Δρα Church γι’ αυτές τις υποθέσεις εμμονών με τη θρησκεία, και είπε: «Ναι, είναι πάρα πολλοί αυτοί που καταλήγουν σε ψυχιατρικά ιδρύματα σαν τιμωρία για πράξεις που έκαναν επειδή πήραν στα σοβαρά αυτά που διδάσκουν οι θρησκείες και που τα έκαναν πράξη». Πάρα πολλοί. Ρώτησα τον Δρ. Church, τον οποίο επαναλαμβάνω ότι θεωρώ ειλικρινή και ευφυή άνθρωπο, τον ρώτησα αν παρόμοιες συμπεριφορές θα μπορούσαν να προέλθουν και από φιλοσοφικές θεωρίες και είπε ότι το θεωρούσε εξαιρετικά πιθανό. Και τον ρώτησα για τον Νίτσε. Είπε ότι κάτι


ήξερε για τον Νίτσε, κάτι για τις ευθύνες που είχε για τον Πόλεμο, που μάλλον δεν είχε καμιά. Είπε ότι ήξερε κάποια πράγματα για τις θεωρίες του. Τον ρώτησα αν ήξερε τι απέγινε ο Νίτσε, και μου είπε ότι τα τελευταία του δεκαπέντε χρόνια είχε χάσει τα λογικά του. Ότι οι ίδιες του οι θεωρίες ήσαν σχεδόν παράλογες και αυτές.

Δεν είχαν να κερδίσουν τίποτα από το έγκλημα

Και να! Έχουμε έναν άνθρωπο σοφό, αν όχι σοφό, τουλάχιστον πανέξυπνο, που σκεπτόταν πολύ, που είχε κάνει μεγάλη εντύπωση στον κόσμο. Τον ξέρει και ο πρωτοετής της φιλοσοφία. Οι ίδιες του οι θεωρίες τον αποτρέλαναν. Και να, ένα μικρό αγόρι, ένας έφηβος, που ερεθίζεται από ό, τι ερεθίζει όλα τα παιδιά, παίρνει την φιλοσοφία αυτή και την καταπίνει, την πιστεύει στην κυριολεξία της, ζει τη ζωή του πάνω σε αυτήν. Την κάνει κομμάτι της ζωής του. Την κάνει ζωή του. Έχετε καμιά εντύπωση ότι υπό διαφορετικές συνθήκες θα έκανε κάτι τόσο τρελό όσο αυτή η πράξη;

Από τι πάλευε να ξεφύγει; Ένα αγόρι με ένα υπέροχο σπιτικό, με αυτοκίνητο, απόφοιτος κολλεγίου, που θα πήγαινε στην Ευρώπη και μετά θα φοιτούσε στη Νομική Σχολή του Χάρβαρντ, ένα από τα πιο έξυπνα αγόρια της γενιάς του, ένα αγόρι με τις καλύτερες προοπτικές… κι όμως, πάει και διαπράττει αυτό το περίεργο, διεστραμμένο, τρελό έγκλημα, που ήξερε ότι μπορούσε να τον οδηγήσει είτε στην αγχόνη είτε στη φυλακή μέχρι να πεθάνει από γηρατειά.

Το έκανε. Παθιάστηκε με μια ιδέα, ενδεχομένως σε κάποιο βαθμό επηρεάστηκε από διαστροφές που δεν έχουν αναπτυχθεί δημόσια, διαστροφές που ήσαν παρούσες σε κάθε στάδιο του εγκλήματος. Όλα αυτά είναι σημάδια ενός παρανοϊκού μυαλού. Όλα αυτά αποδεικνύουν ότι η αυτή η πράξη διαπράχθηκε από ένα άρρωστο μυαλό.

Απορεί κανείς για το τι είναι πιθανό να τα προκάλεσε όλα αυτά; Μα, τι άλλο θα μπορούσε να ευθύνεται; Τι άλλο;

Τι θα μπορούσε να ωθήσει ένα νεαρό αγόρι, πολλά υποσχόμενο, με πλούτη και κοινωνικό πρεστίζ, ιδιοφυές, πανέξυπνο, με υποτροφίες, με όλα τα αγαθά στα πόδια του, να τα πετάξει όλα μακριά και να ανέβει στην αγχόνη ή να κλειστεί σε ένα κελί για το υπόλοιπο της ζωής του; Είναι πολύ χαζό να συνεχίσουμε να το κουβεντιάζουμε.

Μπορείτε να φανταστείτε ένα άτομο με σώας τας φρένας να κάνει τίποτα τέτοιο; Μπορείτε να διανοηθείτε κάποιον που να μην έχει σαλεμένο μυαλό να διαπράττει κάτι τέτοιο; Μπορείτε να εντάξετε αυτήν την πράξη σε κάποια μορφή κανονικότητας; Κι όμως, κύριε Πρόεδρε, σας ζητείται να κρεμάσετε ένα αγόρι αυτής της ηλικίας, παράφρον, με εμμονές και οράματα, με μια φιλοσοφική αντίληψη που του κατέστρεψε τη ζωή. Ένα αγόρι, για το οποίο δεν υπάρχει η παραμικρή αμφιβολία όσον αφορά το τι προκάλεσε αυτήν του την κατάρρευση. Η παραμικρή αμφιβολία.


Είπα προηγουμένως ότι όσον αφορά στον Loeb, αν πρέπει να κατηγορήσουμε κάποιον για τη συμπεριφορά του, αυτόν τον κάποιον θα πρέπει να τον αναζητήσουμε στους προγόνους του παιδιού. Κύριε Πρόεδρε, πολλά πράγματα συμβαίνουν τριγύρω μας χωρίς να μπορούμε να τα χρεώσουμε σε κανέναν. Επιπλέον, θεωρώ ότι εγώ προσωπικά είμαι παντελώς ακατάλληλος για να αποδίδω ευθύνες. Αν έπρεπε να αποδώσω σε κάποιον άλλον ευθύνες για αυτή τη συγκεκριμένη πράξη, θα αναρωτιόμουν γιατί αυτός ο κάποιος την διέπραξε. Και ξέρω ότι αν είχα τη δυνατότητα να το καταλάβω, θα κέρδιζα μερικούς επιπλέον πόντους στην προσπάθειά μου για την ανακάλυψη της αλήθειας.

Όλα στη ζωή είναι άρρηκτα συνδεδεμένα μεταξύ τους

Κύριε Πρόεδρε, πιστεύω ότι όλα τα άτομα στο σύμπαν είναι συνδεδεμένα μεταξύ τους. Πιστεύω ότι δεν είναι δυνατόν να πέσει ένα βότσαλο στη θάλασσα χωρίς να επηρεάσει την κατάσταση κάθε σταγόνας νερού σε όλη τη γη. Γνωρίζω ότι κάθε ζωή είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με κάθε άλλη ζωή. Γνωρίζω ότι κάθε τι, συνειδητό και ασυνείδητο, δρα και αντιδρά σε κάθε ζωντανό οργανισμό, χωρίς να ευθύνεται κάποιος συγκεκριμένος γι’ αυτήν την αλληλεπίδραση. Γνωρίζω ότι η ζωή είναι μια αλληλουχία άπειρων στιγμών, οι οποίες πότε έχουν το ένα αποτέλεσμα και πότε κάποιο άλλο.

Δεν μπορώ να προκαταλάβω τα πράγματα. Δεν έχω την απέραντη σοφία που απαιτείται για να κατανοήσω απόλυτα όλες αυτές τις αλληλεπιδράσεις, ούτε υπάρχει κανένας άνθρωπος τόσο σοφός. Όμως ξέρω καλά ότι αν πίσω από το πώς λειτουργούν τα πράγματα βρίσκεται μια άλλη δύναμη, μόνο αυτή μπορεί να τα γνωρίζει αυτά τα ζητήματα, ενώ αν δεν υπάρχει μια τέτοια δύναμη, τότε όλα είναι ζήτημα τύχης, κάτι στο οποίο ένας άνθρωπος μόνος του δεν μπορεί να παρέμβει.

Γιατί να είναι συνδεδεμένη η ζωή αυτού εδώ του αγοριού με αυτήν του Φρειδερίκου Νίτσε, που πέθανε παράφρων πριν 30 χρόνια στη Γερμανία; Δεν ξέρω. Ξέρω όμως ότι είναι συνδεδεμένη. Ξέρω ότι οι λέξεις όποιου διάβασα με έχουν σε κάποιο βαθμό επηρεάσει. Ξέρω ότι όποια ζωή έχω αγγίξει, με έχει επηρεάσει, όπως την έχω επηρεάσει και εγώ. Ξέρω επίσης ότι δεν έχω τη δυνατότητα να ξετυλίξω αυτές τις άπειρες αλληλεπιδράσεις και να πω ότι αυτό είναι δικό σου, αυτό δικό μου. Ότι εγώ είμαι υπεύθυνος για τόσα, ενώ εσύ για τόσα.

Ξέρω, ω, το ξέρω καλά, ότι μέσα στο άπειρο σύμπαν όλα έχουν τη θέση τους και ότι ακόμα και το παραμικρό είναι κομμάτι του συνόλου. Μπορείτε να αφήσετε να ξεσπάσει όλη η οργή για τη μοίρα, την τύχη, τη ζωή και την αιωνιότητα πάνω σε ένα 19χρονο αγόρι; Αν ναι, τότε η δικαιοσύνη δεν είναι πια δικαιοσύνη και το έλεος είναι μια απάτη.


Μπορώ να πω κι άλλα για τον Nathan Leopold, για το πώς ήρθε σε επαφή με αυτή τη φιλοσοφία. Στο κολέγιο; Δεν την επινόησε, κύριε Πρόεδρε. Δεν έγραψε αυτός αυτά τα βιβλία - και θα τολμήσω να πω ότι υπάρχουν τουλάχιστον 50.000 βιβλία πάνω στο Νίτσε και τη φιλοσοφία του. Δεν τα έχω μετρήσει, αλλά τολμώ να μαντέψω ότι πάνω κάτω τόσα βιβλία υπάρχουν γι’ αυτόν στις βιβλιοθήκες όλου του κόσμου.

Η φιλοσοφία του Νίτσε έχει τεράστια επίδραση

Κανείς άλλος φιλόσοφος δεν έχει προκαλέσει τις συζητήσεις που προκάλεσε ο Νίτσε. Δεν υπάρχει ούτε ένα πανεπιστήμιο σ’ ολόκληρο τον κόσμο, του οποίου οι καθηγητές να μην γνωρίζουν τον Νίτσε. Ούτε ένα. Δεν υπάρχει ούτε ένας διανοούμενος που να τον συγκινεί και να αγαπάει τη φιλοσοφία που να μην γνωρίζει τις θεωρίες του Νίτσε. Άλλοι τις ενστερνίζονται, άλλοι όχι. Άλλοι τις προσεγγίζουν όπως εγώ, σαν μια ακόμα θεωρία, ένα όραμα, μια ιδέα, με καλά και κακά στοιχεία, αλλά χωρίς άμεση εφαρμογή στην πραγματική ζωή. Άλλοι την παίρνουν στα σοβαρά. Είναι πιθανόν ορισμένα πανεπιστήμια να μην την διδάσκουν, ίσως επειδή δεν διδάσκουν καθόλου φιλοσοφία. Όμως όλα παρέχουν στους φοιτητές τους τα βιβλία των αυθεντιών και τους δίνουν συμβουλές πώς να τα προσεγγίσουν και να τα συζητάνε.

Δεν υπάρχει ούτε ένα αξιόλογο πανεπιστήμιο στον κόσμο, του οποίου οι καθηγητές να μην συζητούν με τους φοιτητές τους για τον Νίτσε, ή που να μην έχει στις βιβλιοθήκες του βιβλία του. Σας εγγυώμαι ότι αν αυτή τη στιγμή πάμε στο Πανεπιστήμιο του Σικάγο, στην μεγάλη του βιβλιοθήκη, θα βρούμε τουλάχιστον χίλιους τίτλους πάνω στον Νίτσε. Και είμαι σίγουρος ότι είμαι πολύ επιεικής σε αυτήν μου την εκτίμηση.

Αν επιμένουμε να κατηγορούμε το αγόρι γι’ αυτό το έγκλημα, πώς άραγε προσέγγισε αυτή τη φιλοσοφία; Γιατί να ευθύνεται κάποιος προσωπικά αν πήρε τη Νιτσεϊκή φιλοσοφία στα σοβαρά και την ενέταξε πλήρως στη ζωή του; Και δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία ότι στη συγκεκριμένη υπόθεση έγινε ακριβώς αυτό το πράγμα. Ποιος ευθύνεται γι’ αυτό; Πιο πολύ ευθύνεται το Πανεπιστήμιο, παρά αυτός. Πιο πολύ ευθύνονται οι διανοούμενοι όλου του κόσμου, παρά αυτός. Οι εκδότες –και τα βιβλία του Νίτσε εκδίδονταν από τον Macmillan, έναν από τους μεγαλύτερους εκδότες του κόσμου- παρά αυτός.

Κύριε Πρόεδρε, είναι άδικο να κρεμάσουμε ένα 19χρονο εξαιτίας της φιλοσοφίας που διδασκόταν στο πανεπιστήμιο. Δεν ανταποκρίνεται σε κανένα περί δικαίου αίσθημα το να αποδώσουμε σε αυτόν τις ευθύνες για τις διδασκαλίες 25 ετών.

Βέβαια, δεν θέλω να παρεξηγηθώ γι’ αυτά που λέω. Ακόμα και αν θέλω απεγνωσμένα να σώσω τους πελάτες μου, δεν θέλω να φλομώσω με ψέματα το Δικαστήριο και να ισχυριστώ ενώπιόν Σας κάτι το οποίο δεν το πιστεύω


ειλικρινά. Δεν θεωρώ ότι ευθύνονται τα πανεπιστήμια για το έγκλημα αυτό. Δεν θεωρώ ότι θα πρέπει να τους αποδοθούν κατηγορίες. Αυτό που πιστεύω είναι ότι είναι πολύ αχανή και ότι θα έπρεπε να στρέφουν περισσότερο, ει δυνατόν, την προσοχή τους στις ιδιαιτερότητες του κάθε ατόμου.

Δεν είναι δυνατόν όμως να καταστρέψεις τη σκέψη επειδή όντως κάποια μυαλά μπορεί να εκτροχιαστούν εξ αιτίας της. Είναι καθήκον του πανεπιστημίου, έτσι όπως το αντιλαμβάνομαι εγώ, να είναι οι μεγάλες αποθήκες της σοφίας και να δίνουν τη δυνατότητα στους φοιτητές τους να μαθαίνουν και να επιλέγουν. Ξέρω καλά ότι για να μπορεί να γίνεται κάτι τέτοιο, πολλοί έχασαν τη ζωή τους. Δεν μπορούμε να το αναιρέσουμε αυτό.

Η πρόοδος έχει σημαδευτεί από ολέθρους

Κάθε ιδέα που άλλαξε τον κόσμο, είχε και τις συνέπειές της. Κάθε νέο θρησκευτικό δόγμα είχε τα θύματά του. Κάθε νέα φιλοσοφία προκάλεσε συμφορές και θανάτους. Κάθε νέο μηχάνημα πετσόκοψε ανθρώπους στα πλαίσια της λειτουργίας του προς εξυπηρέτηση των αναγκών του κόσμου. Δεν μπορούν να χτιστούν νέου σιδηρόδρομοι χωρίς να καταστραφούν ανθρώπινες ζωές. Δεν μπορούν να υψωθούν νέα κτίρια χωρίς να γκρεμιστούν εργάτες στο έδαφος και να σκοτωθούν. Δεν υπάρχει μεγάλο κίνημα που να μην έχει πληρώσει το φόρο που του αναλογεί σε ζωές και θανάτους. Δεν υπάρχει μεγάλο ιδεώδες που να μην προκαλεί τόσο καλό όσο και κακό, και δεν είναι δυνατόν να το σταματήσουμε, επειδή ενδεχομένως μπορεί να αποδειχθεί επιζήμιο.

Αυτό είναι υπεύθυνο για την τρελή πράξη αυτού του αγοριού. Πραγματικά, δεν έχω ιδέα για το πώς ακριβώς θα μπορούσε να διαπράξει αυτό το έγκλημα ή να συμμετείχε στην διάπραξή του, αν δεν είχε πάρει τόσο σοβαρά την φιλοσοφία του αυτή. Αυτή τη φιλοσοφία που αρμόζει σε μεγαλύτερους, και την οποία δεν είναι δυνατόν κάποιος να την πάρει στα σοβαρά και να προσπαθήσει να την εφαρμόσει στη ζωή και να ζήση. Πραγματικά δεν είναι δυνατό κάτι τέτοιο.

Όπως καταλαβαίνετε, κύριε Πρόεδρε, δεν προσπαθώ να φορτώσω αυτήν την πράξη στον τάδε ή στο δείνα, ούτε στην τάδε οργάνωση ή στη δείνα. Προσπαθώ να εντοπίσω τις αιτίες του. Προσπαθώ να τις εντοπίσω με κάθε ειλικρίνεια. Προσπαθώ να τις εντοπίσω με τα λίγα φώτα που διαθέτω. Προσπαθώ να πω στο Δικαστήριό σας ότι αυτά τα αγόρια δεν είναι υπεύθυνα γι’ αυτήν την πράξη, αλλά ότι η πράξη τους ήταν αποτέλεσμα αυτού και του άλλου, εκείνου και του παράλλου. Ζητώ από το Δικαστήριό Σας να μην εξαντλήσετε πάνω τους την αυστηρότητά Σας για κάτι για το οποίο δεν ευθύνονται.


Υπάρχει και ένα άλλο σημείο αυτής της υπόθεσης, κύριε Πρόεδρε, που είναι το σημαντικότερο. Έχετε τις επιστολές; (απευθυνόμενος στον Benjamin Bachranch) Υπάρχει η ζωή, έτσι;. Το ξέρω ότι θα πεθάνω. Δεν ξέρω το πότε. Δεν ξέρω το πώς. Δεν ξέρω το πού. Και δεν θέλω να ξέρω. Ξέρω ότι θα έρθει. Ξέρω ότι το πότε θα έρθει και πώς επηρεάζεται από άπειρους παράγοντες. Ζω από μόνος μου; Εγώ με δημιούργησα; Εγώ ελέγχω τη μοίρα μου; Μπορώ να καθορίσω το πώς θα πεθάνω –εκτός από την περίπτωση της αυτοκτονίας; Όχι, δεν μπορώ. Και αυτό γιατί η θέληση για ζωή είναι πάρα πολύ δυνατή. Ξέρω ότι η ζωή μου επηρεάζεται από άπειρους παράγοντες.

Πάρτε για παράδειγμα το λαγό, που τρέχει μέσα στο δάσος, και πετυχαίνει μια αλεπού σε ένα συγκεκριμένο φράχτη. Αν ο λαγός δεν είχε αρχίσει το τρέξιμο τη στιγμή που το ξεκίνησε, δεν θα συναντούσε την αλεπού και ενδεχομένως θα ζούσε περισσότερο. Αν η αλεπού είχε ξεκινήσει το κυνήγι αργότερα ή νωρίτερα, δεν θα πετύχαινε το λαγό και η μοίρα της θα ήταν διαφορετική.

Ο θάνατός μου εξαρτάται από πολλούς παράγοντες. Μπορεί να οφείλεται σε ένα μικρόβιο. Σε ένα πιστόλι. Στην παρακμή των οργάνων μου και όλων των συστημάτων που με κρατάνε στη ζωή. Στον καρκίνο. Μπορεί να οφείλεται στο οτιδήποτε. Το αν θα είμαι στο μέρος εκείνο όπου θα αναπνεύσω το μικρόβιο είναι ένα τυχαίο συμβάν, γραμμένο στο σφραγισμένο βιβλίο της μοίρας, το οποίο κανένας άνθρωπος δεν μπορεί να ανοίξει.

Γιατί, λοιπόν, αυτά τα παιδιά έκαναν ό, τι έκαναν; Τις έχετε τις επιστολές;

BACHRACH: Όχι, δεν τις έχω.

DARROW: Κύριε Πρόεδρε, θα περάσω σε ένα άλλο ζήτημα και θα επιστρέψω στην ανάγνωση των επιστολών αργότερα.

Χρειάστηκαν δύο μυαλά για διαπραχθεί αυτό το περίεργο έγκλημα

Αυτά τα δυο αγόρια δεν θα ήταν δυνατόν να διαπράξουν αυτή την πράξη από μόνα τους, αν δεν ένωναν τις δυνάμεις τους. Δεν ήταν πράξη ενός. Ήταν πράξη δύο. Ήταν αποτέλεσμα των σχεδιασμών τους, της εμπιστοσύνης, της πίστης του ενός στον άλλον, της πεποίθησής τους ότι ήσαν οι Υπεράνθρωποι. Αλλιώς δεν θα το διέπρατταν. Δεν επρόκειτο να συμβεί διαφορετικά.

Έτυχε να συναντηθούν οι γονείς τους. Μια σχεδόν αλχημική αντίδραση συνέβη, για να ενδιαφερθούν ο ένας για τον άλλο, με απώτερο αποτέλεσμα ο κακομοίρης ο Bobby Franks να βρεθεί νεκρός στον αγωγό. Ούτε ο ένας ούτε ο άλλος θα μπορούσε μονάχος του να κάνει μια τέτοια πράξη.

Θα ήθελα να επιστήσω την προσοχή Σας, κύριε Πρόεδρε, στις δυο αυτές επιστολές, οι οποίες –στο δικό μου το μυαλό- ξεδιαλύνουν απόλυτα την


υπόθεση. Όχι μόνο ξεδιαλύνουν το τι συνέβαινε στα μυαλά αυτών των παιδιών, αλλά και ρίχνουν φως στην τραγική τους μοίρα.

Κύριε Πρόεδρε, πραγματικά λυπάμαι για τον κακόμοιρο τον Bobby Franks, και πιστεύω ότι όσοι με ξέρουν καταλαβαίνουν ότι αυτό δεν το λέω απλά για να το πω. Λυπάμαι για τον πενθούντα πατέρα και την πενθούσα μητέρα, και θα ήθελα να ήξερα τι θα έκαναν αυτοί αν είχαν στα χέρια τους αυτά τα δυο άτυχα παλικάρια που δικάζονται σήμερα εδώ πέρα. Κάτι ξέρω γι’ αυτούς, για τις ζωές τους, τις φιλανθρωπίες τους, τις ιδέες τους, και δεν νομίζω να υπάρχει κάποιος εδώ μέσα που να τους συμπονά περισσότερο από εμένα.

Στις 21 του Μάη ο μικρούλης Bobby Franks ξεγυμνώθηκε και πετάχτηκε σε έναν αγωγό, κοντά στον δρόμο για την Indiana. Ξέρω ότι αυτό ήταν αποτέλεσμα της τρελής πράξης δυο τρελών αγοριών. Ο κύριος Savage μας είπε ότι ο Franks, αν ζούσε, θα γινόταν ένας σπουδαίος άντρας και ότι θα πετύχαινε πολλά. Θα ήθελα, πριν τη διακοπή για το μεσημεριανό γεύμα, να μείνετε με αυτή τη σκέψη, κύριε Πρόεδρε.

Ο θάνατος του Bobby Franks ήταν μια πράξη της μοίρας.

Δεν ξέρω τι θα γινόταν ο Bobby Franks αν μεγάλωνε. Δεν γνωρίζω τους νόμους που καθορίζουν το πώς μεγαλώνουν οι άνθρωποι. Ορισμένες φορές, κύριε Πρόεδρε, ο δρόμος αγοριών με λαμπρές προοπτικές κόβεται απότομα και νωρίς. Ενδεχομένως, κάποια να σκοτώνονται και να πετιούνται σε αγωγούς. Κάποια άλλα μπορεί να οδηγούνται σε καταπακτές και να απαγχονίζονται. Κάποια άλλα να πεθαίνουν από διφθερίτιδα. Ο θάνατος, κατά ένα περίεργο τρόπο, δε δίνει σημασία στην ηλικία, το φύλο ή τις προοπτικές πλουτισμού κάποιου. Δεν δίνει καμία σημασία στην ευφυΐα. Έρχεται και ίσως, ίσως –μόνο ίσως μπορώ να πω, γιατί δεν έχω προσπαθήσει ποτέ μου να αποκαλύψω τα μυστήρια της μοίρας και γι’ αυτό δεν μπορώ να είμαι σίγουρος. Μπορώ μόνο να πω ίσως- ίσως το αγόρι που πέθανε στα 14 του να είχε ήδη καταφέρει στη ζωή του όσα θα κατάφερνε και αν έφτανε στα 70. Ίσως ένα μωρό που πέθανε μωρό να είχε κάνει ό, τι ήταν γραφτό να κάνει στη ζωή του ακόμα και αν ζούσε παραπάνω.

Ίσως, κάπου ανάμεσα στη μοίρα και τη τύχη να ήταν γραμμένο ότι θα έπρεπε να ζούσε περισσότερο. Τι θέλω να πω. Θέλω να πω ότι ο θάνατος του κακόμοιρου αυτού μικρούλη, του Bobby Franks, δεν θα έπρεπε να χαθεί στην ματαιότητα. Θα σήμαινε τίποτα αν για χάρη αυτού του θανάτου αυτά τα δυο παιδιά οδηγούνταν στην αγχόνη, πέθαιναν με ένα σχοινί τυλιγμένο γύρω από το λαιμό τους, αφήνοντας ένα μαύρο στίγμα στην υπόληψη των οικογενειών τους; Αυτό θα αποδείκνυε ότι η ζωή και ο θάνατος του Bobby Franks είχαν έναν απώτερο σκοπό; Όχι, κύριε Πρόεδρε. Ο τραγικός και λυπηρός θάνατος αυτού του παιδιού πρέπει να εξυπηρετήσει έναν ανώτερο σκοπό. Θα πρέπει


να είναι μια αφύπνιση στους πατεράδες και τις μητέρες, μια αφύπνιση στους δασκάλους, στους ιεροκήρυκες, εν γένει σε όλη την κοινωνία. Θα πρέπει να τους αφυπνίσει όλους αυτούς, να εκτιμήσουν τα παιδιά τους, να προσπαθήσουν να κατανοήσουν τα συναισθήματα που τα διακατέχουν, να καταλάβουν τις ιδέες που γεμίζουν το μυαλό τους, να τα διδάξουν πώς θα αποφεύγουν τις κακοτοπιές της ζωής.

Οι εκατομμύρια μητέρες, οι εκατομμύρια πατεράδες, τα εκατομμύρια αδέρφια που έχουν διαβάσει γι’ αυτήν την υπόθεση, θα πρέπει από το θάνατο του Bobby Franks να διδαχθούν ένα πράγμα: Να πλησιάσουν και να ρωτήσουν τα παιδιά τους, τις οικογένειές τους, τους αδελφούς και τις αδελφές τους, να ψάξουν να δουν τι κρύβουν μέσα τους, τι μπορούν να αποφύγουν, για να αποτραπούν μελλοντικές τραγωδίες, όπως αυτή. Και η κοινωνία πρέπει να αναλάβει τις ευθύνες της γι’ αυτήν την υπόθεση. Να κάνει την παιδική ηλικία να περνά πιο εύκολα και με μεγαλύτερη ασφάλεια, να κάνει κάτι για να θεραπεύσει την βιαιότητα, το μίσος, τα δυστυχήματα και τα πείσματα της ζωής.

Αν μου επιτρέπει το Δικαστήριό Σας, έχω ήδη ασχοληθεί αναλυτικά με το κάθε ένα από αυτά τα παιδιά ξεχωριστά. Το ότι συναντήθηκαν, τους έφερε ακόμα πιο κοντά στην καταστροφή τους. Κύριε Πρόεδρε, είσαστε εν γνώσει των λεπτομερειών των συναναστροφών τους.

Είχαν μια περίεργη, πρωτοφανή σχέση. Ο Leopold με την πίστη του στην ιδέα του Υπεράνθρωπου, επανειλημμένα ισχυριζόταν ότι κατά τη γνώμη του, ο Loeb ήταν ο ιδανικός Υπεράνθρωπος. Η συμπεριφορά του απέναντί του ήταν συμπεριφορά που αρμόζει μόνο σε μια βαθιά και αφοσιωμένη φιλία ή σε μια ερωτική σχέση22. Αν δεν συνδέονταν με αυτόν τον τρόπο αυτοί οι δύο, τότε, κατά πάσα πιθανότητα, τίποτα από αυτά δε θα συνέβαινε.

Δεν είναι απαραίτητο, κύριε Πρόεδρε, να βασιστούμε αποκλειστικά και μόνο σε προφορικούς ισχυρισμούς, για να αποδείξουμε την κατάσταση στην οποία βρισκόταν το μυαλό αυτών των αγοριών, και τις συνέπειες αυτής της περίεργης και μοιραίας σχέσης τους. Όλα αυτά αποδεικνύονται από μόνα τους σε μια επιστολή, την οποία εισήγαγε σαν αποδεικτικό στοιχείο η ίδια η Πολιτεία. Δεν χρειάζεται να έχει κάποιος στοιχειωδώς ευφυής άνθρωπος όλη την ιστορία υπόψη του. Αρκεί η γνώση ενός μόνο μέρους της, για να συνειδητοποιήσει το είδος της σχέσης αυτών των δύο και το πώς έπαιζαν ο

22 Κάτι τέτοια υπονοούμενα πετούσε ο Darrow, με αποτέλεσμα οι συγγραφείς και οι σκηνοθέτες των έργων “Θηλειά” (πιο συγκεκαλυμμένα) και “Swoon” (εντελώς χύμα) να αναπαράγουν την (κατά πάσα πιθανότητα βάσιμη και αληθινή) άποψη περί ομοφυλοφιλικής σχέσης ανάμεσα στους Leopold και Loeb. Δες και το πώς πέθανε ο Loeb στη φυλακή: Μαχαιρώθηκε από κάποιον που «αντέδρασε» όταν ο Loeb του ζήτησε να γίνει το «γιουσουφάκι» του. Κατά πάσα πιθανότητα το κίνητρο της δολοφονίας του Loeb ήταν τα χρήματα και όχι η απόπειρα βιασμού, αλλά αυτή η ερμηνεία έγινε πιστευτή λόγω της γενικότερης συμπεριφοράς του Loeb μέσα στη φυλακή. (Σ.τ.Μ.)


ένας με τον άλλον, για να έχουμε σαν αποτέλεσμα την πτώση τους και το σμπαράλιασμά τους.

Η επιστολή σκιαγραφεί ένα άρρωστο μυαλό

Θα ήθελα να ξαναδιαβάσω την επιστολή αυτή, άλλη μια φορά. Μια επιστολή που εισήχθη σαν αποδεικτικό στοιχείο από την Πολιτεία. Είναι μια επιστολή με ημερομηνία 9 Οκτώβρη -ένας μήνας και τρεις ημέρες πριν το ταξιδάκι τους στο Ann Arbor. Θα ήθελα να αναλογιστεί το Δικαστήριό Σας αν αυτή η επιστολή είναι τίποτα άλλο πέρα από δημιούργημα ενός άρρωστου μυαλού. Επίσης, αν αποδεικνύει την ύπαρξη μιας σχέσης, μιας σχέσης που αποδεικνύεται με αυτόν τρόπο ως υπεύθυνη γι’ αυτήν την τρομερή ανθρωποκτονία.

Είναι μια επιστολή από τον Leopold προς τον Loeb. Μα, ζούσαν πολύ κοντά ο ένας στον άλλον! Τους χώριζαν ελάχιστα οικοδομικά τετράγωνα! Βλέπονταν κάθε μέρα! Κι όμως, ο Leopold έγραψε στον Loeb αυτό το γράμμα!

-Ο κύριος Darrow άρχισε να αναγιγνώσκει την επιστολή με την ονομασία «Αγαπητέ Dick», όπως αυτή ήταν μεταγεγραμμένη στο αρχείο. Παρέλειψε ένα μέρος της που δεν είχε μεταγραφεί.-

CROWE: Κύριε Darrow, θα προτιμούσα να δίνατε στο Δικαστήριο την ευκαιρία να εξετάσει το ακριβές ύφος της επιστολής.

DARROW: Εννοείτε το σημείο που παρέλειψα;

CROWE: Ακριβώς, το σημείο που παραλείψατε, για αντιληφθούμε όλοι ακριβώς περί τίνος πρόκειται.

ΕΔΡΑ: Θα διαβάσω εγώ το πρωτότυπο.

CROWE: Θα ήθελα να το διαβάσετε τώρα, διότι θα διαφωτίσει όλο το ζήτημα.

ΕΔΡΑ: Πολύ καλά, θα το διαβάσω.

DARROW: Κύριε Πρόεδρε, είμαι σίγουρος ότι θυμάστε τις λίγες λέξεις που παρέλειψα. Αλλά καλό θα ήταν να την ξαναδιαβάσετε όλη την επιστολή.

ΕΔΡΑ: Βεβαίως.

Η Έδρα διαβάζει ολόκληρη την επιστολή, η οποία έχει ως εξής:

9 Οκτωβρίου 1923

Αγαπητέ Dick


Των σχέσεών μας όντων ως έχουν, θεωρώ δεδομένο ότι δεν χρειάζεται να δικαιολογηθώ για το ότι σου γράφω την παρούσα. Από τη στιγμή που η επιστολή αυτή θα προκύψει μακροσκελής, θα σου εκθέσω στην αρχή συνοπτικά τα θέματα τα οποία θίγει, μιας και δεν θέλω να σε φέρω σε δύσκολη θέση, αναγκάζοντάς σε να την διαβάσεις ολόκληρη για να καταλάβεις σε τι ακριβώς αφορά, ειδικά αν δεν σε απασχολούν τα ζητήματα τα οποία θίγω με αυτήν.

Πρώτον. Επισυνάπτω το έγγραφο που σου ανέφερα σήμερα, το οποίο θα εξηγήσω αργότερα. Δεύτερον. Θα σου αναφέρω ένα δεδομένο, που προέκυψε μετά τη συζήτησή μας. Και τρίτον, θα σου εκθέσω γραπτώς τη γνώμη μου όσον αφορά τις σχέσεις μας, έχοντας σκοπό να αποφύγω μελλοντικές παρεξηγήσεις και ελπίζοντας (παρόλο που το θεωρώ μάλλον μάταιο) ότι θα ξεκαθαριστεί αυτό το ζήτημα μεταξύ μας, παρόλο που μάλλον έχουμε ήδη παρεξηγήσει ο ένας τον άλλον.

Όσον αφορά το πρώτο ζήτημα, το απόγευμα ήθελα -και εξακολουθώ να θέλω- να σε διαβεβαιώσω ότι σε αυτό το ζήτημα βρισκόμαστε στην ίδια ακριβώς νομική θέση. Δηλαδή και εγώ διέπραξα σκοπίμως το ίδιο αδίκημα για το οποίο είσαι ένοχος κι εσύ. Η μοναδική διαφορά ανάμεσά μας έγκειται στο ότι αν στην δικιά σου περίπτωση τα δεδομένα φανούν δυσκολότερα να αποδειχθούν απ’ ό, τι στην δικιά μου περίπτωση, τότε θα πρέπει να αρνηθώ τα πάντα. Το εσώκλειστο έγγραφο θα πρέπει να σου παρέχει αρκετή ασφάλεια αν τυχόν εγώ αλλάξω γνώμη και παραδεχτώ τα στοιχεία, αν τυχόν προκύψει τέτοιο ζήτημα, μιας και θα είναι επαρκές ενώπιον οποιουδήποτε Δικαστηρίου να αποδείξει το τι είναι αλήθεια και τι όχι.

Όσον αφορά το δεύτερο ζήτημα. Ακολουθώντας την προτροπή σου, τηλεφώνησα ευθύς αμέσως στον Dick Rubel και, διαβάζοντας από ένα χαρτί που είχα προετοιμάσει προηγουμένως (για να είμαι σίγουρος ότι θα πω ακριβώς αυτά που έπρεπε), τον ρώτησα:

“Dick, όταν βρεθήκαμε χτες, σου ανέφερα ότι ο Dick (Loeb) μου είχε πει αυτά που σου είπα τότε ή σου είπα ότι αυτά που κουβεντιάσαμε ήταν αποκλειστικά και μόνο οι δικές μου απόψεις όσον αφορά το πώς συνέβησαν τα πράγματα;”

Μάλιστα, τον ρώτησα δύο φορές το ίδιο πράγμα, για να σιγουρευτώ ότι με κατανόησε πλήρως, και τις δυο φορές μου απάντησε το ίδιο ακριβώς (που το σημείωνα, καθώς μου μιλούσε) και κατάλαβα έτσι ότι με κατανόησε.

Μου απάντησε:

“Όχι, δεν μου είπες ότι ο Dick σου είχε πει αυτά τα πράγματα. Μου είπες ότι ήταν οι δικές σου απόψεις όσον αφορά την αλήθεια.”


Στη συνέχεια, αρνήθηκε το ότι σου είπε μεταγενέστερα ότι εγώ του ανέφερα ότι δήθεν αυτοί σταχυολόγησαν διάφορα από συζητήσεις μαζί σου, κι εγώ του είπα ότι όντως, είχε δίκιο, ότι εσύ ποτέ δεν μου είχες πει τίποτα. Ακολούθως, του είπα ότι όλα αυτά ήταν απλά μια πρότασή σου όσον αφορά το πώς να διευθετηθεί ένα ζήτημα στο οποίο δεν ήταν με κανέναν τρόπο εμπλεκόμενος, και ότι ούτε εσύ ούτε εγώ δεν είμαστε θυμωμένοι με τη στάση που κράτησε (Υπαινίχθην και τη δικιά σου συγκατάθεση σε αυτό).

Επομένως αποδεικνύεται έτσι ότι έσφαλλες νωρίτερα σήμερα, όταν όχι μόνο υπονόησες, αλλά ισχυρίστηκες κι όλας ότι δεν μπορείς να μου έχεις εμπιστοσύνη, και απαίτησες τη συγγνώμη μου, την οποία εγώ θα σου υπέβαλα μόνο αν δεν αποδεικνυόταν το τι ακριβώς έγινε.

Τώρα, όσον αφορά το τρίτο, τελευταίο και μεγαλύτερης σημασίας ζήτημα. Όταν ήρθες στο σπίτι μου το απόγευμα είχα σκοπό είτε να διακόψω τη φιλία σου μαζί μου, είτε να προσπαθήσω να σε σκοτώσω, εκτός κι αν μου εξηγούσες τους λόγους που σε οδήγησαν να συμπεριφερθείς με αυτόν τον τρόπο εχθές.

Τελικά μου εξήγησες, κι έτσι το ερώτημα που τέθηκε ήταν το αν εγώ θα έπρεπε να εξακολουθήσω να συμπεριφέρομαι όπως προηγουμένως, αν επέμενες να θεωρείς ότι ανά πάσα στιγμή μπορώ να σε προδώσω, είτε έργω (κάτι που θα ίσχυε αν ο Dick δεν επιβεβαίωνε αυτό που σου είπα), είτε διανοία.

Βέβαια, κατανοώ, αν και δεν είμαι απόλυτα σίγουρος, ότι δεν με θεωρείς πρόθυμο να σε προδώσω, ούτε με θεωρούσες ποτέ, αλλά εκτιμούσες ως λανθασμένες τις κινήσεις μου και επιζητούσες μια τέτοια δήλωση αναγνώρισης του λάθους μου εκ μέρους μου. Αυτήν την δήλωση αρνήθηκα με κάθε τρόπο να την κάνω, εκτός κι αν τελικά με έπειθες για την ορθότητα των απόψεών σου.

Παρ’ όλ’ αυτά, το ζήτημα της σχέσης μας θεωρώ ότι πρέπει να βρίσκεται στα δικά σου χέρια για να αποφασίσεις σχετικά (εκτός κι αν όλα τα παραπάνω είναι εσφαλμένα), στο μέτρο που πληροίς την πρώτη και τη δεύτερη προϋπόθεση υπό τις οποίες συμφώνησα να απέχω από το να αποπειραθώ να σε σκοτώσω είτε να διακόψω τη φιλία μας. Ως εκ τούτου, δεν έχω πραγματικά κανένα λόγο για να μη συνεχίσω να σε θεωρώ φίλο μου, και όσο το επιτρέπουν οι συνθήκες, θα επιθυμούσα να συνεχιστούν οι επαφές μας όπως προηγουμένως.

Από δω και πέρα, το ζήτημα είσαι εσύ. Απαιτείς να κάνω κάτι, δηλαδή να παραδεχτώ ότι έδρασα εσφαλμένα. Αυτό αρνούμαι να το κάνω. Είναι πλέον στο χέρι σου να καθορίσεις την ποινή γι’ αυτήν μου την άρνηση –την αφήνω στη διακριτική σου ευχέρεια, είτε να διακόψεις τη


φιλία σου μαζί μου, είτε να μου επιβάλεις μια σωματική τιμωρία ή ό, τι άλλο θέλεις, είτε να συνεχίσεις να μου συμπεριφέρεσαι όπως προηγουμένως.

Η απόφαση είναι δικιά σου. Αυτή είναι η άποψή μου, όσον αφορά στα σωστά και τα εσφαλμένα αυτής της υπόθεσης.

Τώρα, τίθεται ένα πρακτικό ζήτημα. Θεωρώ ότι είναι αναμενόμενο εκ μέρους μου, και πραγματικά έτσι θα συνεχίσω να συμπεριφέρομαι, όπως προηγουμένως, αντιμετωπίζοντάς σε ακριβώς όπως και προηγουμένως, μέχρι να πληροφορηθώ, είτε με ρητή σου δήλωση είτε να το συνάγω από την εν γένει συμπεριφορά σου, το τι ακριβώς αποφάσισες αναφορικά με τις σχέσεις μας. Αυτό θα κάνω.

Και μια συμβουλή. Δεν θα ήθελα να σε επηρεάσω είτε προς τη μια είτε προς την άλλη κατεύθυνση, αλλά θα ήθελα να σε προειδοποιήσω ότι από τη στιγμή που θα θεωρήσεις πρέπον να διακόψεις τη φιλία μας, θα πρέπει να διασφαλίσουμε με εξαιρετική προσοχή τα συμφέροντά μας. Η λαϊκή ρήση «Μια πτώση από (δυσανάγνωστο)», είναι βεβαίως ευρύτατα διαδεδομένη και επιπλέον είναι και εξαιρετικά ανεπιθύμητη για την περίπτωσή μας. Όμως περιγράφει γλαφυρότατα τον οχληρό και αναπόφευκτο δεσμό που μας συνδέει.

Επομένως, κατά την ταπεινή μου άποψη, είναι σκόπιμο, παρά την δεδομένη διάσπαση των σχέσεών μας, να συνεχίσουμε τις προς τα έξω οικειότητες, όπως το να ανταλλάσσουμε χαιρετισμούς όταν συναντιόμαστε στο δρόμο ή να φαινόμαστε ότι τουλάχιστον διατηρούμε κάποιες τυπικές και όχι εχθρικές σχέσεις. Θεωρώ ότι μια τέτοια συμπεριφορά είναι απαραίτητη όταν βρισκόμαστε ενώπιον άλλων.

Dick, θα ήθελα να σου ζητήσω και κάτι, κάτι που ενδεχομένως να μην το δικαιούμαι, αλλά που τολμώ να το ζητήσω για χάρη αυτών που περάσαμε μαζί. Αν δεν σου είναι δυσάρεστο, μήπως θα μπορούσες να με ενημερώσεις για την απάντησή σου (πριν φύγω αύριο) για το τελευταίο ζήτημα; Παρόλο που δεν έχω το δικαίωμα να στο ζητώ, θα με εξυπηρετούσε πάρα πολύ, για να ηρεμήσει το μυαλό μου τις επόμενες μέρες, κάτι που το έχω εξαιρετική ανάγκη. Μπορείς να μου τηλεφωνήσεις στο σπίτι πριν τις 12 το μεσημέρι και να αφήσεις ένα μήνυμα που να λέει «Ο Dick λέει ναι», αν θα ήθελες οι σχέσεις μας να συνεχίσουν ως έχουν, είτε «Ο Dick λέει όχι», αν θα ήθελες να διακοπούν οι σχέσεις μας.

Δεν χρειάζεται να προσθέσω ότι όποια και αν είναι η απόφασή σου, δεν πρόκειται να έχει καμιά απολύτως επίπτωση στην πλήρη μου εχεμύθεια όσον αφορά στα γεγονότα του παρελθόντος και ότι πραγματικά


λυπάμαι για όλη αυτήν την ιστορία περισσότερο απ’ όσο μπορώ να το εκφράσω με λόγια.

Ελπίζω να μην σε παίδεψα, αναγκάζοντάς σε να διαβάσεις αυτήν μου την επιστολή,

Ο δικός σου (προς το παρόν), όπως και πάντα

Μπέιμπ»

DARROW: Η έδρα τις θυμάται αυτές τις λέξεις, λοιπόν, που παρέλειψα. Τώρα, θα μου επιτρέψετε να προκαταβάλω το εξής: Από όποια σκοπιά και αν εξετάσετε την υπόθεση, είτε λάβετε υπόψη σας κύριε Πρόεδρε όλα τα στοιχεία που παρουσιάστηκαν ενώπιόν Σας, είτε παραλείψετε ορισμένα, δεν είναι δυνατόν να μην αποδεχθείτε τη θεωρία των διεστραμμένων μυαλών. Αυτήν την θεωρία ενισχύει και το παρόν περίεργο έγγραφο, το οποίο αναφέρθηκε από τον Leopold στην παραπάνω επιστολή:

«Εγώ, ο Nathan F. Leopold ο νεώτερος, χωρίς να βρίσκομαι υπό κανέναν καταναγκασμό και με ελεύθερη τη διάνοια, ισχυρίζομαι και δηλώνω το εξής: Στις 9 Οκτωβρίου 1923 εγώ, για προσωπικούς μου λόγους, κλείδωσα την πόρτα του δωματίου στο οποίο βρισκόμουν με κάποιον Richard A. Loeb, έχοντας σα σκοπό να εμποδίσω την μοναδική του δίοδο για έξοδο. Επίσης δηλώνω ότι ακολούθως του επεσήμανα την πρόθεσή μου να ασκήσω, αν χρειαστεί, σωματική βία εναντίον του ανωτέρω ατόμου, του Richard A. Loeb, έτσι ώστε να τον εμποδίσω να εξέλθει του δωματίου αυτού.»

Όποιο στοιχείο και να ψάξουμε, κύριε Πρόεδρε, σε αυτήν την υπόθεση, είτε από αυτά που είναι δημόσια είτε από αυτά που λάβατε υπόψη σας ιδιωτικώς, δεν μπορεί να μας βοηθήσει να κατανοήσουμε το πραγματικό νόημα αυτών των εγγράφων. Όχι αν πιστεύουμε ότι έχουμε να κάνουμε με δυο φυσιολογικά άτομα. Κανένα στοιχείο δεν πρόκειται να μας βοηθήσει, αν τα προσεγγίζουμε έτσι, να ρίξουμε περισσότερο φως στο χαρακτήρα των δυο παιδιών και τη σχέση τους, στο τι συνέβαινε μέσα στο μυαλό τους.

Θα ήθελα να σας επιστήσω την προσοχή σε ένα απόσπασμα μιας άλλης επιστολής του Μπέιμπ, αν μου επιτρέπεται να τον αποκαλώ Μπέιμπ μέχρι να πεθάνει. Η επιστολή αυτή είχε γραφτεί από τον Leopold πάνω στο Twentieth Century Train23, την επόμενη της μέρας που είχε γραφτεί η προηγούμενη επιστολή. Εκεί ο Leopold λέει:

23 Σιδηροδρομική γραμμή που ένωνε την Νέα Υόρκη με το Σικάγο. Εθεωρείτο για αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα ως η πιο διάσημη σιδηροδρομική γραμμή του κόσμου, ανταγωνιζόμενη τη φήμη του Υπερσιβηρικού και το Orient Express. Ο Χίτσκοκ τη «χρησιμοποίησε» σαν ντεκόρ των ταινιών του «Ο Άγνωστος του Εξπρές» (Strangers On A Train) και «Στη σκιά τεσσάρων γιγάντων» (North By Northwest) (Σ.τ.Μ.)


«Όσον αφορά την αντιπαράθεσή μας, δεν υπάρχει κάτι άλλο να πούμε.»

Το ξέρω, έχει αναγνωστεί ολόκληρη η επιστολή, αλλά είμαι σίγουρος ότι θα την ξαναδιαβάσετε, κύριε Πρόεδρε.

«Θα ήθελα, όμως, να προσθέσω κάτι ακόμα, προσπαθώντας να σου εξηγήσω με σεβασμό προς το πρόσωπό σου, το σύστημα της νιτσεϊκής φιλοσοφίας που έχω στο μυαλό μου.»

Δεν έχουμε ανάγκη μάρτυρες24, δε χρειαζόμαστε τους συμμαθητές του, τους συμφοιτητές του, τους καθηγητές τους, δε χρειαζόμαστε κανέναν για να μας πει το πώς αυτός αντιλαμβανόταν την νιτσεϊκή φιλοσοφία. Είναι όλα εδώ, σε αυτήν εδώ την επιστολή.

«Θα έχεις ήδη συνειδητοποιήσει το γιατί ένα μικρό λαθάκι εκ μέρους σου πρέπει να αντιμετωπιστεί σαν έγκλημα, ενώ αν το διέπραττε κάποιος άλλος θα θεωρείτο αμελητέο.

Δυο είναι οι λόγοι γι’ αυτό. Στην πορεία διαμόρφωσής του, ο υπεράνθρωπος, έχοντας σαν δεδομένη την έμφυτη ανωτερότητά του από τους υπόλοιπους ανθρώπους, πρέπει να εξαιρείται από τους συνηθισμένους νόμους που κυβερνούν τους απλούς ανθρώπους.

Δεν λογοδοτεί για ό, τι κάνει σε κανέναν, ακόμα και αν οι άλλοι πρέπει να λογοδοτούν, εκτός και μόνο για το μοναδικό παράπτωμα που μπορεί να διαπράξει: το να υποπέσει σε κάποιο σφάλμα.»

Αν αυτές είναι εκφράσεις λογικού ανθρώπου, κύριε Πρόεδρε, τότε όλος ο υπόλοιπος κόσμος είναι για τα σίδερα!

«Προφανώς το να επιβάλλεις έναν κώδικα συμπεριφοράς σε άτομα ή κοινωνικές ομάδες, είναι άδικο και κατακριτέο. Γι’ αυτό και ο υπεράνθρωπος όποτε προβαίνει σε εσφαλμένη κρίση διαπράττει και ένα παράπτωμα, παρόλο που το σφάλμα της κρίσης είναι κάτι συγχωρητέο στους άλλους. Βέβαια, θα μπορούσες να ισχυριστείς ότι έχεις διαπράξει και παλιότερα λάθη, τα οποία όμως εγώ δεν τα αντιμετώπισα σαν παραπτώματα. Έχεις δίκιο.

Για παράδειγμα, κάποιο βράδυ εξέφρασες την άποψη –και επέμενες σε αυτήν- ότι ο Μάρκος Αυρήλιος Αντωνίνος ήταν στην ουσία ο πατέρας του στωικισμού. Με αυτή σου τη συμπεριφορά διέπραξες ένα έγκλημα. Όμως το έγκλημά σου ήταν ήσσονος σημασίας και επέλεξα να στο συγχωρήσω.

24 «Τι χρείαν έχομεν μαρτύρων, κύριε Πρόεδρε», όπως βροντοφώναζε ο Λάμπρος Κωνσταντάρας στην αρχή της ταινία «Ο Φαφλατάς», όπου υποδυόταν έναν –τι άλλο;- φαφλατά δικηγόρο, επιδεικνύοντας την ασχημόφατσα του κατηγορούμενου-πελάτη του. (Σ.τ.Μ.)


Τότε, αλλά και σε αρκετές άλλες περιπτώσεις, επέλεξα να σου συγχωρήσω τα εγκλήματα που διέπραττες όταν προέβαινες σε εσφαλμένες κρίσεις, με αποτέλεσμα να έχουμε όλα αυτά τα αποτελέσματα.

Δεν ήθελα ούτε και θέλω να σε καταδικάσω γι’ αυτά τα παραπτώματα, όμως θεωρώ ότι έχω το δικαίωμα να αξιοποιήσω τις τυχόν συνέπειες των δικών σου σφαλμάτων και εγκλημάτων προς όφελός μου. Αυτό είναι το μοναδικό πράγμα που έκανα, επομένως μπορείς να διαπιστώσεις την αξία του να είσαι πιο προσεκτικός.»

Σας φαίνεται σαν ένα γράμμα ενός φυσιολογικού δεκαοχτάχρονου ή ενός άρρωστου μυαλού;

Το μόνο παράπτωμα που αναγνώριζαν ήταν τα λάθη τους

Συνηθίζουν τα παιδιά να στέλνουν τέτοιες επιστολές το ένα στο άλλο; Οι σκέψεις που αποτυπώνονται σε αυτήν είναι σκέψεις συνηθισμένων αγοριών; Μήπως στην πραγματικότητα αυτά τα γράμματα τα έχει γράψει κάποιος που έχοντας καταληφθεί από μια φιλοσοφική αντίληψη, θεωρεί ότι ο κόσμος έχει υποχρέωση να αποδέχεται το έγκλημα, αν αυτό διαπράττεται από έναν υπεράνθρωπο, που πιστεύει ότι το μοναδικό έγκλημα για το οποίο θα μπορούσε να κατηγορηθεί ένας υπεράνθρωπος θα ήταν τα λάθη του; Τα πίστευε. Ήταν ανώριμος. Ήταν έρμαιο αυτών των αντιλήψεων.

Ήταν αναπόφευκτο, από αυτή την περίεργη σύνδεση, για την οποία το Δικαστήριό Σας ξέρει πλέον σχεδόν τα πάντα, να γεννηθεί κάτι εξίσου περίεργο. Από την επαφή αυτών των δύο και από τα άρρωστα μυαλά τους, γεννήθηκε αυτό το τρομερό έγκλημα.

Επιμένουν να μου λένε ότι ήταν πράξεις φυσιολογικών αγοριών, αγοριών που αισθάνονται και σκέφτονται όπως αρμόζει σε αγόρια της ηλικίας τους, που έχουν τις ιδέες και τα συναισθήματα και τη φυσιολογική ζωή που έχουν τα αγόρια αυτής της ηλικίας! Τίποτα από όσα λένε δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα! Γι’ αυτή τη πράξη ευθύνεται αυτή η περίεργη, αλλόκοτη, αφύσικη αρρώστια που έχει θεριέψει μέσα τους.

Κύριε Πρόεδρε, δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία. Σας τονίζω ότι αυτό δεν αποδεικνύεται μόνο από τα δυο αυτά παιδιά. Αποδεικνύεται από τα γραφτά τους, από κάθε τους πράξη. Αποδεικνύεται από τις παρέες τους, που και αυτοί κατέθεσαν παρόμοιες ιστορίες. Όλοι τους κατέθεσαν ότι ούτε ο ένας ούτε ο άλλος φέρουν την ευθύνη για τη συμπεριφορά τους.

Ο Maremont, που τον κάλεσε πρώτον η Πολιτεία, ένας από τους μεγαλύτερους σε ηλικία της παρέας, για παράδειγμα κατέθεσε ότι ο Leopold


σε καμιά περίπτωση δεν εξέφερε κρίση για τίποτα. Συζητούσαν για τον υπεράνθρωπο. Ανέλυε τη φιλοσοφία του. Ήταν μια θρησκεία γι’ αυτόν. Αλλά για άλλα ζητήματα, για θέματα της καθημερινότητας και της ζωής, δεν είχε καμία άποψη.

Ο Loeb εθεωρείτο παιδάκι στο Κολλέγιο

Αναπτύχθηκε διανοητικά, χωρίς όμως να ικανοποιείται συναισθηματικά. Αναπτύχθηκε σε όλους εκείνους τους τομείς που είναι αχρείαστοι σε ένα αγόρι, που δεν θα έπρεπε να τους είχε αναπτύξει ακόμα σε εκείνη την ηλικία. Ταυτόχρονα, ήταν απολύτως κενός από υγιή συναισθήματα, από τα υγιή ένστικτα της πρακτικής ζωής, που είναι απαραίτητα σε ένα παιδί.

Καλέσαμε πάνω από δέκα ή δώδεκα από τους φίλους τους και όλοι έλεγαν τα ίδια. Να, ο Dickie Loeb, που οι συμφοιτητές του στο κολέγιο δεν του συμπεριφέρονταν σαν ίσο τους και τον σνόμπαραν, λόγω της παιδιάστικης συμπεριφοράς του και της έλλειψης κριτικής σκέψης του. Δεν τα έχει αρνηθεί κανείς όλ’ αυτά, κι όμως, να! ο Εισαγγελέας στέκεται στην κατάθεση ενός κοριτσιού, μια κατάθεση σχεδόν ασήμαντη. Την κατάθεση της δεσποινίδος Nathan.

Τι έκανε ο εισαγγελέας στην περίπτωσή της; Πριν καν μπορέσουμε να έρθουμε σε επαφή με τους κατηγορούμενους, οι κατηγορούμενοι οδηγήθηκαν ενώπιον του Συμβουλίου των Ενόρκων25, το οποίο αποφάσισε να εκδοθούν εντάλματα, έτσι ώστε ο εισαγγελέας να καλέσει άμεσα αγόρια και κορίτσια, φίλους των κατηγορούμενων. Χωρίς καν να έχει αρχίσει καλά καλά η διαδικασία της ανάκρισης των ίδιων των κατηγορουμένων!

Χωρίς οι κατηγορούμενοι να έχουν δει τους δικούς τους, χωρίς να μπορέσουν να συμβουλευτούν κανένα. Οι φίλοι τους ανακρίθηκαν στο γραφείο του Εισαγγελέα και ρωτήθηκαν αν κάποιος από αυτούς είχε παρατηρήσει τίποτα περίεργο ή παράλογο εκ μέρους των αγοριών. Και αρκετοί από αυτούς είπαν όχι. Δεν είχε προειδοποιηθεί κανείς τους, κανείς δεν ήταν δυνατόν να προλάβει να σκεφτεί από πριν κάτι, κανείς δεν μπορούσε να καταλάβει το σκοπό αυτής της ανάκρισης, κανείς τους δεν προλάβαινε να θυμηθεί το σύνολο της ζωής των φίλων τους. Τριγυρισμένοι από δικηγόρους,

25 Συμβούλιο Ενόρκων (Grand Jury): Στο αγγλοσαξωνικό δίκαιο οι ένορκοι έχουν αρμοδιότητες και στην προδικασία, δηλαδή στη διαδικασία πριν την εκδίκαση της υπόθεσης. Η υπόθεση παραπέμπεται στο Συμβούλιο αυτό, το οποίο αποφασίζει για το αν υπάρχει όντως λόγος για να προχωρήσει η υπόθεση σε δίκη ή όχι. Στο ελληνικό δίκαιο το αντίστοιχο είναι τα Δικαστικά Συμβούλια (αποτελούνται από δικαστες και όχι από ενόρκους), που μετά από παραγγελία του Εισαγγελέα εξετάζουν αν συντρέχει λόγος για να προχωρήσει η ποινική δίωξη, και αποφασίζουν με βουλεύματα, είτε παραπεμπτικά (οπότε προχωράει η δίωξη), είτε απαλλακτικά, οπότε και η δίωξη παύει. Ο θεσμός του Grand Jury επιβιώνει πλέον μόνο στις ΗΠΑ. (Σ.τ.Μ.)


αστυνομικούς, αξιωματικούς. Κι όμως, η εισαγγελία εξακολουθεί να θέλει να δέσει αυτά τα νέα παιδιά από αυτές τις διαδικασίες.

Η δεσποινίς Nathan έχει καταγραφεί ότι δήλωσε ότι δεν τους θυμάται να αντιμετωπίζουν προβλήματα στο μυαλό. Όμως, αυτή ισχυρίζεται ότι αρνούνταν να καταγράψουν ό, τι τους έλεγε, δίνοντας τις σχετικές οδηγίες σε αυτόν που κρατούσε τα πρακτικά. Ισχυρίζεται ότι την κουβάλησαν εκεί πέρα χωρίς προειδοποίηση, όντας κρεβατωμένη από κάποια αδιαθεσία. Δεν είχε καθόλου χρόνο να σκεφτεί. Αργότερα, κατέθεσε στο Δικαστήριό Σας για τη σχέση της με τον κατηγορούμενο και για την περίεργη, αλλοπρόσαλλη, παιδιάστικη συμπεριφορά του.

Μια μόνο μάρτυρας, μια νεαρή κοπέλα, μόνο μια! Εκκλήθη εδώ μέσα να καταθέσει, μια από αυτούς που εξετάστηκαν από τον εισαγγελέα την μέρα που οι κατηγορούμενοι ομολόγησαν, όταν ανέβηκε να καταθέσει σαν μάρτυρας και την ρωτήσαμε, μας είπε ουσιαστικά τα ίδια πράγματα. Ότι δεν προλάβαινε καν να σκεφτεί εκείνη τη μέρα, ότι δεν είχε τη δυνατότητα να αξιολογήσει υπό τέτοια πίεση τη συμπεριφορά των δυο αγοριών. Εκείνη τη μέρα την ρωτούσαν επίμονα και βιαστικά, ενώ όταν εκκλήθη εδώ από εμάς, έχοντας την ευκαιρία να αναλογιστεί και να σκεφτεί καλύτερα κάποια πράγματα, είπε στο Δικαστήριό Σας αυτά που κατέθεσαν και όλοι οι υπόλοιποι σε αυτήν την υπόθεση. Για τη συμπεριφορά αυτών των παιδιών ανάμεσα στις παρέες τους, ότι ήσαν ανεύθυνοι, ότι δεν εξέφραζαν καμία κρίση, ότι συμπεριφέρονταν παιδιάστικα, ότι οι ενέργειές τους ήσαν περίεργες, ότι πίστευαν πράγματα ανήκουστα για αγόρια. Όλα αυτά είναι αναμφισβήτητα.

Και τι άλλο έκανε η άλλη πλευρά; Διέρρευσαν ότι είχαν καλέσει μια πληθώρα μαρτύρων. Κάλεσαν τρεις. Έναν καθηγητή, με τον οποίον έπιασαν κουβεντούλα για τις νομικές σπουδές των αγοριών και δυο άλλους, που όταν τους εξετάσαμε συνηγόρησαν σε ό, τι ισχυριζόμαστε. Όλους τους άλλους μάρτυρές τους τους έδιωξαν. Έτσι λοιπόν, η υπόθεσή τους έμεινε αστήρικτη.

Και οι δυο πλευρές κάλεσαν ψυχιάτρους, και θα ήθελα λίγο να σταθώ σε αυτό. Δε θα σας απασχολήσω πάρα πολύ με το ζήτημα των ψυχιάτρων.

Τα γεγονότα είναι ξεκάθαρα. Όταν ομολόγησαν αυτά τα αγόρια, το απόγευμα της Κυριακής, πριν προλάβουν να συμβουλευτούν τους δικηγόρους τους ή να δουν τους δικούς τους, ο κύριος Crowe κάλεσε τέσσερις άντρες. Κάλεσε τον δρ. Patrick, ο οποίος είναι ψυχίατρος. Τον δρ. Church, ψυχίατρο. Τον δρ. Krohn, ο οποίος είναι επαγγελματίας μάρτυρας, εμπειρογνώμων. Και τέλος, τον δρ. Singer, που είναι αρκετά καλός. Δεν τον κατηγορώ για κάτι, αλλά δεν νομίζω ότι μπορούμε να τον κατατάξουμε στο ίδιο επίπεδο με τον δρ. Patrick και τον δρ. Church.


Σας ξαναείπα, κύριε Πρόεδρε, ότι κατά τη γνώμη μου, ο εισαγγελέας κάλεσε τους δυο ικανότερους επιστήμονες του Σικάγο, γνωστούς σε όλη την κοινωνία. Και σας είπα ότι αν δεν τους καλούσε ο κύριος Crowe, τότε σίγουρα θα προσπαθούσα να τους φέρω ενώπιόν Σας εγώ. Θα προσπαθούσα, και θεωρώ ότι θα τους έπειθα να έρχονταν.

Οι ψυχίατροι που κάλεσε η Πολιτεία, θα μπορούσαν να καταθέσουν και υπέρ της υπεράσπισης

Ακούσατε την κατάθεση του δρ. Church. Ο δρ. Church, παρόλο που είναι ψυχίατρος, είναι ένας ντόμπρος άνθρωπος. Κατά την διάρκεια της εξέτασής του από εμάς, συνηγόρησε σε ό, τι ισχυρίστηκα και εγώ. Συνηγόρησε για την ανυπαρξία της συναισθηματικής ζωής αυτών των αγοριών. Συνηγόρησε για την εξαιρετική της σημασία. Συνηγόρησε για την σπουδαιότητα που έχουν τα πιστεύω στην ανθρώπινη συμπεριφορά.

Ο ίδιος είπε ότι αν είχε τη δυνατότητα για μια πλήρη και ενδελεχή εξέταση, ενδεχομένως θα ανακάλυπτε το τι κρύβεται πίσω από αυτόν τον αλλόκοτο φόνο. Κάθε έναν ισχυρισμό μας, ό, τι είχαμε προβάλει γι’ αυτήν την υπόθεση, το στήριξε και ο δρ. Church.

Τα ίδια έκανε και ο δρ. Singer. Η μόνη διαφορά ανάμεσα στις δυο αυτές καταθέσεις ήταν ότι χρειάστηκε μόνο μια ερώτησή μου στον δρ. Church για να παραδεχτεί το βάσιμο των ισχυρισμών μου, ενώ για τον δρ. Singer χρειάστηκαν καμιά ντουζίνα. Ενίστατο, προέβαλλε αντιρρήσεις, υπέκφευγε, προσπαθούσε να ξεφύγει. Δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία γι’ αυτό, κύριε Πρόεδρε. Τον ακούσατε, με τ’ αυτιά Σας. Προσπάθησε με κάθε δυνατό τρόπο να αποφύγει την παραδοχή της αλήθειας, και όταν επί τέλους έφτασε στο σημείο όπου δεν μπορούσε να κάνει τίποτα άλλο, παραδέχτηκε ακριβώς ό, τι κατέθεσε προηγουμένως και ο δρ. Church. Το κάθε τι. Τη σπουδαιότητα των συναισθημάτων. Την επίδρασή τους στην ανθρώπινη συμπεριφορά. Τον κυρίαρχο ρόλο τους στην ανθρώπινη συμπεριφορά. Πράγματα που τα γνωρίζει όποιος έχει κάποιες στοιχειώδεις γνώσεις ψυχολογίας, αλλά και του πώς λειτουργεί το ανθρώπινο σώμα. Όλοι τα ξέρουν αυτά!

Αμφιβάλλει κανείς, κύριε Πρόεδρε, για το αν αυτοί οι μάρτυρες, οι δόκτορες Church και Singer, αλλά ακόμα ακόμα και ο δρ. Patrick, θα κατέθεταν ακριβώς τα ίδια, αν τους είχαμε καλέσει εμείς πρώτοι και όχι η κατηγορούσα αρχή;

Τι είχε γίνει όμως; Τι δυνατότητες είχαν; Ήταν προφανέστατο ότι δεν είχαν πολλά περιθώρια. Ο Church, ο Patrick και ο Krohn οδηγήθηκαν σε ένα δωμάτιο με αυτά τα δυο αγόρια, οι οποίοι βρίσκονταν στα χέρια της εισαγγελίας για πάνω από δυο μέρες, για εξήντα ώρες. Περιτριγυρισμένοι από αστυφύλακες, περιτριγυρισμένοι από φρουρούς και αστυνόμους και


δικηγόρους της εισαγγελίας. Από δώδεκα ή δεκαπέντε άτομα. Και κάτω από αυτές τις συνθήκες, είπαν την ιστορία τους.

Προφανώς και τους είχαν συμπεριφερθεί ευγενικά. Ξέρω καλά ότι ο φίλος μου, ο εισαγγελέας Crowe, τους συμπεριφέρθηκε με αξιοπρέπεια, γιατί είδα μπόλικες φωτογραφίες του με αυτά τα παιδιά. Τραβηγμένες σε διαφορετικές στιγμές, με διαφορετικές πόζες. Όταν τις πρωταντίκρισα, θεώρησα ότι όντως, ο Crowe συμπεριφέρθηκε με αξιοπρέπεια απέναντι στα παιδιά. Τώρα όμως τείνω να πιστέψω ότι οι φωτογραφίες του μαζί τους ήσαν σαν τις φωτογραφίες που βγάζει ένας δικηγόρους ή κάποιος άλλος αστός που πάει για ψάρεμα στην εξοχή, και βγαίνει φωτογραφία με την ψαριά του, ή σαν αυτές που βγάζει κάποιος που πάει για κυνήγι και βγαίνει φωτογραφία με το νεκρό θήραμά του. Αυτά τα παιδιά ήσαν η λεία του.

Πολύ καλά. Τους δημιούργησαν την εντύπωση ότι αυτοί οι άνθρωποι ήσαν φίλοι τους. Και οδήγησαν και τους ψυχίατρους εκεί πέρα, μέσα σ’ όλο αυτό το μπούγιο. Και τι έγινε; Τα παιδιά είπαν την ιστορία τους και αυτό ήταν όλο. Βέβαια, ο δρ. Krohn θυμήθηκε διάφορα πράγματα που δεν συνέβησαν ποτέ στην πραγματικότητα –όχι ότι μας εκπλήσσει κάτι τέτοιο. Κάθε άλλο! Παράλληλα, ξέχασε αρκετά ακόμα πράγματα που όντως συνέβησαν -αναμενόμενο κι αυτό.

Οι άλλοι, όμως, οι αξιόπιστοι και καλοπροαίρετοι μάρτυρες, κατέθεσαν ότι δεν ειπώθηκε ούτε μια λέξη επιπλέον από τα δυο παιδιά, εκτός από μια σύντομη κουβεντούλα που έκαναν για τα πουλιά και τη σχέση τους με την ιστορία που μόλις είχαν καταθέσει στον Εισαγγελέα.

Από αυτό και μόνο, τόσο ο δρ. Patrick, όσο και ο δρ. Church ανέφεραν ότι τα δυο παιδιά δεν έδειξαν τις αντιδράσεις που θα αναμενόταν από φυσιολογικούς ανθρώπους και συμπέραναν ότι και μόνη η διάπραξη του εγκλήματος αυτού ήταν μια ξεκάθαρη ένδειξη ότι αυτά τα παιδιά δεν στέκονταν στα καλά τους.

Και οι δυο κατέθεσαν ότι οι συνθήκες που επικρατούσαν εκείνη τη στιγμή έκαναν τη διεξαγωγή μιας σωστής εξέτασης αδύνατη. Και οι δυο κατέθεσαν ότι, σύμφωνα με τα βιβλία τους, χρειάζονταν κι άλλα στοιχεία για να καταλήξουν σε ακριβή διάγνωση. Κατέθεσαν επίσης ότι εκείνη τη δεδομένη στιγμή δεν διέγνωσαν σημάδια παραφροσύνης.

Οι ψυχίατροι της Πολιτείας διαφώνησαν

Κύριε Πρόεδρε. Δεν υπάρχει ούτε ένας ειδικός, ούτε ένας ψυχίατρος, που να είχε την ευκαιρία να εξετάσει σωστά αυτά τα παιδιά και να κατέθεσε ότι στέκονταν καλά στα μυαλά τους. Ούτε ένας. Και το ότι και ο δρ Singer, που δεν τα είχε ξαναδεί αυτά τα παιδιά πέρα από αυτή τη δίκη κι εκείνη τη μέρα


που -παραβιάζοντας τα συνταγματικά τους δικαιώματα- τα κουβάλησαν στο γραφείο του Εισαγγελέα Crowe, αφότου τα είχαν παραδώσει στον δεσμοφύλακα, έφτασε στο ίδιο συμπέρασμα είναι αξιοθαύμαστο. Εκείνη τη μέρα τα παιδιά ρωτήθηκαν αρκετές ερωτήσεις, αλλά επέμεναν να δηλώνουν ότι αρνούνταν να τις απαντήσουν, επιφυλασσόμενοι των δικαιωμάτων τους, σύμφωνα με τη συμβουλή του συνηγόρου τους. Κι όμως, αυτές οι ελάχιστες συναντήσεις ήσαν αρκετές το Singer.

Κύριε Πρόεδρε. Αν αυτά τα παιδιά είχαν επισκεφτεί το γραφείο οποιουδήποτε από αυτούς τους διακεκριμένους επιστήμονες, αν τους είχαν πάει εκεί πέρα οι γονείς τους ή ακόμα κι αν είχαν πάει από μόνοι τους, και οι γιατροί τους είχαν εξετάσει με την δέουσα επιμέλεια για να δουν αν πήγαινε κάτι στραβά στα μυαλά τους, πώς ακριβώς θα διεξαγόταν αυτή η εξέταση; Θα τους ρωτούσαν για το παρελθόν τους. Θα τους άκουγαν με την προσοχή που ακούει ένας στοργικός πατέρας το τέκνο του. Το ξέρετε αυτό. Όλοι οι γιατροί το ξέρουν. Αλλιώς, δεν θα τους ήταν δυνατόν να βρουν τίποτα. Σε αυτό συμφωνούν και αυτοί που ήρθαν εδώ να καταθέσουν καλοπροαίρετα. Αντίθετα, ο δρ. Krohn είναι πρόθυμος να ξανακαταθέσει ότι η εξέταση πραγματοποιήθηκε κάτω από τις καλύτερες συνθήκες, την ώρα που οι συνάδελφοί του λένε ακριβώς το αντίθετο.

Κύριε Πρόεδρε, δεν πρέπει να αφαιρείται κανενός ανθρώπου η ζωή, η ελευθερία ή η ιδιοκτησία εξ αφορμής τέτοιων εξετάσεων. Δεν ήταν εξέταση. Ήταν μια προσπάθεια να βρεθούν μάρτυρες, ανεξαρτήτως των άλλων αποδεικτικών στοιχείων, που θα μπορούσαν να έρθουν εδώ πέρα και να καταθέσουν ό, τι μπορεί να αφαιρέσει τη ζωή αυτών των αγοριών.

Έπαινος για τον Δρ. White

Φαντάζομαι ότι στο κλείσιμό του, ο Εισαγγελέας Crowe θα σταθεί στο ότι οι μάρτυρές μας είναι κυρίως ξένοι. Όντως. Και ευθύνεται αυτός γι’ αυτό. Δεν τον κατακρίνω. Απλά τονίζω την ευθύνη του. Υπάρχουν κι άλλοι ψυχίατροι στο Σικάγο, και στα πρακτικά της δίκης θα δείτε ότι τους καλέσαμε σχεδόν όλους να εξετάσουν αυτά τα παιδιά. Θέλαμε όμως τους καλύτερους. Τους πήραμε; Κύριε Πρόεδρε, γνωρίζετε ότι η ειλικρίνεια και οι ικανότητες κάποιου ανθρώπου δεν καθορίζονται από το μέρος που ζει.

Καλέσαμε εκείνον που είναι καλύτερος όλων, ή τουλάχιστον που είναι σίγουρα καλύτερος από όλους όσους κάλεσε η αντίπαλη πλευρά. Καλέσαμε τον δρ. White. Ποιος είναι αυτός; Για χρόνια ήταν προϊστάμενος του Κρατικού Ιδρύματος για Ψυχικές Ασθένειες, στην Ουάσινγκτον. Πρόκειται για έναν επιστήμονα που έχει γράψει πιο πολλά βιβλία, που έχει δώσει περισσότερες διαλέξεις και που έχει περισσότερες τιμητικές διακρίσεις, που ξέρει το θέμα καλύτερα από όλους τους υπόλοιπους ψυχίατρους μαζί.


Πρόκειται για κάποιον που δεν ήρθε ως εδώ απλά και μόνο για τα χρήματα, μιας και πήρε όσα ακριβώς έδινε σαν αποζημίωση και η άλλη πλευρά στους εμπειρογνώμονες που κάλεσε να καταθέσουν για λογαριασμό της. Κάποιος που ξέρει καλά το αντικείμενό του, και του οποίου οι ικανότητες και η ειλικρίνεια είμαι σίγουρος ότι έχουν ήδη εντυπωσιάσει αυτό το Δικαστήριο.

Δεν είναι δυνατόν, κύριε Πρόεδρε, να θεωρήσετε τον δρ. White αναξιόπιστο, απλά και μόνο επειδή δεν είναι κάτοικος Σικάγο. Δεν υπάρχει καλύτερος επιστήμονας σ’ ολόκληρη τη χώρα. Δεν υπάρχει άνθρωπος σ’ ολόκληρη τη χώρα με περισσότερες περγαμηνές από αυτόν, και η ευφυΐα και οι ικανότητές του φάνηκαν ξεκάθαρα όταν κατέθετε γι’ αυτή την υπόθεση.

Ποιόν άλλον καλέσαμε; Είναι ανάγκη να πω το παραμικρό για τον δρ. Healy; Αμφισβητεί κανείς εδώ πέρα την ακεραιότητά του; Πρόκειται για κάποιον που δεν εμφανίζεται σε Δικαστήριο για κανένα λόγο, εκτός κι αν του το ζητήσει το ίδιο το Δικαστήριο. Κύριε Πρόεδρε, έχετε επαφές με το Τοπικό Δικαστήριο του Σικάγο26. Ξέρετε καλά ότι ο δρ. Healy ήταν ο πρώτος που συνεργάστηκε με το Δικαστήριο αυτό, έτσι ώστε να παρέχεται μέριμνα για νέους με ψυχικές ασθένειες ή για νέους που χρειάζονται γενικά φροντίδα. Δεν υπάρχει πιο σχετικός άνθρωπος από αυτόν σ’ ολόκληρο το Σικάγο. Δεν υπάρχει κάποιος που να έχει ασχοληθεί περισσότερο από αυτόν με τα προβλήματα της εφηβείας. Δεν υπάρχει άλλος που να έχει διαβάσει, να έχει γράψει ή να έχει ασχοληθεί με τα παιδιά περισσότερο από αυτόν.

Δεν ξέρει κανένας τον έφηβο όσο ο δρ. Healy. Ξεκίνησε τις έρευνές του και την πρακτική του εδώ, στο Σικάγο. Δραστηριοποιήθηκε πάρα πολύ σε αυτά τα ζητήματα εδώ στο Σικάγο, μέχρι που έγινε διευθυντής του Ιδρύματος Baker στη Βοστόνη, όπου και μετακόμισε και παρέχει πλέον τις υπηρεσίες του εκεί πέρα. Όποιος σπουδάζει την εφηβεία, έχει γνώση του έργου του. Η φήμη του έχει εξαπλωθεί σε όλες τις Η.Π.Α. Συγκρίνετε τη φήμη τη δικιά του με τη φήμη του δρ. Krohn. Συγκρίνετέ την με την φήμη οποιουδήποτε άλλου μάρτυρα σε αυτήν την υπόθεση. Δεν υπάρχει κάποιος που να είναι πιο διάσημος από αυτόν.

Ο δρ. Glueck, ο οποίος για χρόνια ήταν ψυχίατρος στο Sing Sing27, έχοντας διασυνδέσεις με όλα τα ιδρύματα της Πολιτείας της Νέας Υόρκης. Ένας επιστήμονες με αξιολογότατα επιτεύγματα, που εντυπωσιάζει τους πάντες με την ευρυμάθειά του και την ποιότητά του. Δύσκολα θα βρείτε καλύτερον από αυτόν.

26 Τοπικό Δικαστήριο (Municipal Court): Θεσμός του Αμερικανικού Δικαίου. Πρωτοβάθμιο Δικαστήριο, με περιορισμένη τοπική αρμοδιότητα, η οποία περιορίζεται από τα όρια του Δήμου στον οποίο λειτουργεί. Πέρα από δικαιοδοτική αρμοδιότητα, συνεργάζεται με τις αρχές των Δήμων σε ζητήματα κοινωνικού ενδιαφέροντος. (Σ.τ.Μ.) 27 Σωφρονιστικό Ίδρυμα Sing Sing: Μια από τις μεγαλύτερες (και η τρίτη αρχαιότερη) φυλακές των ΗΠΑ, που βρίσκεται 50 χλμ από την Νέα Υόρκη, στις όχθες του ποταμού Hudson. (Σ.τ.Μ.)


Και τέλος, ο δρ. Hulbert, ένας νέος άνθρωπος, που πέρασε δεκαεννιά μέρες εξετάζοντας τα αγόρια αυτά, μαζί με έναν διακεκριμένο γιατρό από τη Βοστόνη, καταγράφοντας όλο αυτό το διάστημα κάθε λεπτομέρεια της ζωής τους, κάθε στοιχείο της ψυχοσύνθεσής τους.

Στους ψυχιάτρους αυτούς δόθηκε η ευκαιρία να εξετάσουν τους κατηγορούμενους όσο ήθελαν, μακριά από την παρουσία δικηγόρων και αστυνομικών, με τέτοιο τρόπο ώστε να μπορούν να συλλέξουν όλα τα στοιχεία που ήθελαν. Όλοι τους κατέθεσαν στο Δικαστήριό Σας την ίδια ιστορία, την ίδια θλιβερή, αξιολύπητη ιστορία των μυαλών αυτών των δυο παλικαριών.

Θα ήθελα να προσθέσω, κύριε Πρόεδρε, ότι δεν χωρεί πλέον κανένα θέμα σύγκρισης των δυο αυτών ομάδων ψυχιάτρων, όσον αφορά στην αξία τους, στην κατανόηση από αυτών της ψυχοσύνθεσης των κατηγορούμενων. Δεν μπορεί κανείς να αμφισβητήσει το ότι οι δόκτορες White, Glueck, Julbert και Healy είχαν απόλυτη επίγνωση του τι κατέθεταν, μιας και είχαν την δυνατότητα να το ανακαλύψουν ανεμπόδιστα. Είτε ήρθαν εδώ και είπαν συνειδητά ψέματα στο Δικαστήριό σας, είτε οι καταθέσεις τους είναι πέρα για πέρα αληθινές. Από την άλλη μεριά, ούτε ένας από αυτούς που κάλεσε εδώ η κατηγορούσα αρχή, δεν είχε τη δυνατότητα να σχηματίσει ξεκάθαρη άποψη για τα γεγονότα. Οι γιατροί που κάλεσε η εισαγγελία εκλήθησαν με τον ίδιο τρόπο που θέλουν να καλέσουν μεθαύριο τον δήμιο: «Εδώ είναι τα αγόρια. Κάνε το καθήκον σου.» Αυτό και μόνο.

Οι κανόνες της ανθρωπιάς απαιτούν έλεος

Ας προχωρήσουμε σε κάτι άλλο, κύριε Πρόεδρε. Θεωρώ ότι όλα τα στοιχεία αυτής της αλλόκοτης υπόθεσης, όλες οι καταθέσεις των ψυχιάτρων, όλα αυτά που ακούσατε και είδατε, όλοι οι φίλοι και γνωστοί που εκλήθησαν να διαφωτίσουν το Δικαστήριό Σας- όλα αυτά, θεωρώ ότι αποδεικνύουν ότι αυτή η τρομερή πράξη ήταν πράξη ανώριμων και άρρωστων μυαλών, ήταν μια πράξη παιδιών. Δεν είναι δυνατόν να την εξηγήσει κανείς με κάποιον άλλο τρόπο. Δεν είναι δυνατόν να φανταστεί κανείς να γίνεται κάτι τέτοιο υπό διαφορετικές συνθήκες.

Και σας επαναλαμβάνω αυτό, κύριε Πρόεδρε. Οι στοιχειώδεις κανόνες της ανθρωπιάς, οι νόμοι της Δικαιοσύνης, τα αισθήματα Δικαίου, οι αρχές της ευσπλαχνίας, του ελέους και της συμπόνιας, απαιτούν να σκύψετε πάνω από αυτά τα δυο παιδιά με τον τρόπο που αρμόζει στην κατάσταση των μυαλών τους και όχι με την εκδικητική ορμή που σας ζητά η Πολιτεία.

Θα ήθελα να σταθώ και σε ένα ακόμα ζήτημα, το οποίο πιστεύω ότι το Δικαστήριό Σας πρέπει να το λάβει σοβαρά υπόψη του, και το οποίο το θεωρώ καταλυτικής σημασίας σε αυτή τη δίκη. Αυτό το ζήτημα είναι η ηλικία αυτών


των αγοριών, πέρα από όλα τ’ άλλα. Θα ήθελα να σταθώ αναλυτικότερα σε αυτό σε σχέση με αυτά που ανέφερα προηγουμένως.

Σας επαναλαμβάνω ότι δεν είναι δυνατόν να αποφασίσει κάποιο δικαστήριο τον απαγχονισμό αυτών των παιδιών, αν θεωρεί ότι παρακολουθεί τις εξελίξεις και αποδέχεται τις σύγχρονες αντιλήψεις για την αντιμετώπιση των νέων. Αν δίνει σημασία στην νομολογιακή παράδοση αυτής της χώρας. Αν αναγνωρίζει τη σημασία των ενστίκτων που καθορίζουν τις ανθρώπινες συμπεριφορές.

Ο απαγχονισμός είναι μια αρχαία προκατάληψη

Έχω στα χέρια μου μια λίστα των εκτελέσεων που έλαβαν χώρα στην Κομητεία Cook, από το 1840, δηλαδή την πρώτη, έως σήμερα. Ενενήντα άτυχοι άνθρωποι χάθηκαν στα πλαίσια της προσπάθειας να σταματήσουν οι φόνοι στο Σικάγο. Κι όμως, οι φόνοι συνεχίζονται. Ενενήντα άτομα έχασαν τη ζωή τους στην κρεμάλα, λόγω της αρχαίας προκατάληψης, ότι αν κρεμάσεις έναν άνθρωπο, θα εμποδίσεις έναν άλλον από το να διαπράξει ένα έγκλημα. Την λέω αρχαία προκατάληψη και το εννοώ, και παράλληλα κατακρίνω όποιον εγκληματολόγο, όποιον επιστήμονα, όποιον μελετητή του νόμου την υποστηρίζει.

Κι όμως, συνεχίζουμε να την ακολουθούμε, λες και η ανθρώπινη συμπεριφορά δεν επηρεάστηκε και δεν διαμορφώθηκε από τους ίδιους νόμους που επηρέασαν και όλα τα πράγματα γύρω μας, λες και δεν υπήρχε κάποια αιτία για τέτοιου είδους συμπεριφορές. Συνεχίζουμε να λέμε «Κρεμάστε τους, και θα σταματήσει». Υπήρξε ποτέ κάποιο έγκλημα χωρίς αιτία; Παρ’ όλ’ αυτά, όλες οι ποινές μας βασίζονται στην αντίληψη ότι δεν μας ενδιαφέρει η αιτία των εγκλημάτων και ότι ο μόνος τρόπος για να τα εξαφανίσουμε είναι να επιβάλλουμε σε όλους την καλοσύνη και την υποταγή στον νόμο. Και σ’ αυτό συμφωνούμε κι εμείς, οι δικηγόροι, τρομάρα μας!

Το έγκλημα έχει την αιτία του. Δεν έχουν όλα τα εγκλήματα τις ίδιες αιτίες, αλλά όλα έχουν αιτίες. Και σήμερα υπάρχουν άνθρωποι που επιδιώκουν να τις ανακαλύψουν. Όχι εμείς, οι δικηγόροι. Εμείς ποτέ δεν προσπαθούμε κάτι τέτοιο. Οι επιστήμονες το μελετάνε, οι εγκληματολόγοι το ερευνούνε, οι θρησκειολόγοι –προφανώς- πάντοτε το πίστευαν, αλλά εμείς οι νομικοί, συνεχίζουμε τα ίδια και τα ίδια. Να κρεμάμε, να τιμωρούμε και να θεωρούμε ότι η τρομοκρατία προλαμβάνει το έγκλημα. Πάνω κάτω ό, τι έκαναν παλιότερα και με τις ασθένειες.

Αν κάποιος φωνάξει ένα γιατρό να θεραπεύσει κάποιον με τυφοειδή πυρετό, ο γιατρός θα ψάξει να βρει τι γάλα ή τι νερό ήπιε ο ασθενής, και θα προσπαθήσει να το καθαρίσει, έτσι ώστε όποιος πιει ξανά από αυτό να μην κολλήσει κι αυτός τύφο.


Αν όμως ένας νομικός κληθεί να θεραπεύσει έναν ασθενή με τυφοειδή πυρετό, θα τον στείλει τριάντα μέρες στη φυλακή, και αυτό θα κρίνει ότι αρκεί για να μην κολλήσει κανείς ξανά τύφο. Και αν ο ασθενής καλυτερέψει στις δεκαπέντε μέρες, δεν θα τον απελευθερώσει, γιατί η επιβληθείσα ποινή δεν θα έχει εκτιθεί όλη, ενώ αν η κατάστασή του είναι χειρότερη στις τριάντα μέρες θα τον αφήσει ελεύθερο έτσι κι αλλιώς, μιας και εξέτισε την ποινή του.

Οι απαγχονισμοί γίνονταν για επίδειξη

Κάποτε στην Αγγλία κρεμάγανε παιδιά εφτά χρονών. Δεν τα κρεμούσαν κατ’ ανάγκη σαν τιμωρία, αλλά για παραδειγματισμό. Αν κάποιος διέπραττε ένα οποιοδήποτε έγκλημα, τον κρέμαγαν, είτε από το λαιμό είτε από τα πόδια -δεν έχει σημασία από πού, σημασία έχει ότι τον κρέμαγαν.

Η κρεμάλα στηνόταν για επίδειξη. Τους κρέμαγαν στους ψηλότερους λόφους, στα σταυροδρόμια, σε κοινή θέα, έτσι ώστε να τους βλέπουν όλοι. Αν έχει κάποια αξία η κρεμάλα, αυτή βρίσκεται στο πού ακριβώς στήνεται, γιατί δεν μπορείς να εμπνεύσεις την καλοσύνη στους ανθρώπους αν δεν τους διδάξεις πρώτα την κρεμάλα. Δεν έχουμε βελτιωθεί καθόλου από εκείνες τις εποχές…

Ίσα ίσα, έχουμε γίνει πιο σιχασιάρηδες, μιας και –απλά- κλείνουμε υποκριτικά τα μάτια στο τι γινόταν εκείνα τα χρόνια. Τους κρέμαγαν στα εφτά τους. Τους ξανακρέμαγαν στα έντεκα και στα δεκατέσσερα. Αν θυμάμαι καλά, ο νόμος που έχουμε στο Illinois ανέβασε το όριο στα δεκαέξι, από τα δεκατέσσερα. Σε κάποιες πολιτείες ανέβασαν το όριο στα είκοσι. Στην πράξη -κι όχι στο νόμο- το ανεβάσαμε κι εμείς. Το ανεβάσαμε λόγω της ανθρωπιάς που επιδεικνύουν τα Δικαστήρια, λόγω της κατανόησης που δείχνουν, λόγω της εξέλιξης της επιστήμης, η οποία –σιγά σιγά- φτάνει και στο νόμο. Και στις ενενήντα περιπτώσεις εκτελέσεων της Πολιτείας μας, από την πρώτη έως και σήμερα, δεν υπάρχει ούτε ένας καταδικασμένος -από αυτούς που είχαν παραδεχτεί την ενοχή τους- που να είναι κάτω των εικοσιτεσσάρων χρονών. Ούτε ένας.

Επιδεικνύει τα στοιχεία των απαγχονισμών στο Illinois

Κύριε Πρόεδρε, καλό θα ήταν να κάνετε το εξής: να ανατρέξετε σε όλα τα προηγούμενα της Πολιτείας του Illinois εδώ και σχεδόν έναν αιώνα. Δεν πρόκειται να βρείτε τίποτα που να δικαιώνει, τίποτα που να δικαιολογεί την εκτέλεση των κατηγορουμένων, γιατί έτσι είναι φτιαγμένοι οι νόμοι της ανθρωπιάς, οι νόμοι που έχουν χαραχτεί βαθιά στις ψυχές των ανθρώπων που σκέφτονται και αισθάνονται. Σε δυο τρεις υποθέσεις μάλιστα που οι ένορκοι καταδίκασαν αγόρια νεαρότερα από αυτά εδώ, οι Δικαστές αρνήθηκαν να απαγγείλουν την ποινή που αποφάσισαν οι ένορκοι.


Κατ’ αρχάς, θα ήθελα να σας επιστήσω την προσοχή, κύριε Πρόεδρε, στις υποθέσεις της Πολιτείας μας, όπου οι κατηγορούμενοι παραδέχθηκαν την ενοχή τους. Τα αρχεία πριν το 1896 δεν αναφέρουν ηλικίες. Μετά από αυτό το σημείο, όπου έχουμε και τις περισσότερες υποθέσεις, σχεδόν τις εξήντα από τις ενενήντα, όλες αναφέρουν τις ηλικίες των καταδικασμένων. Όχι την ηλικία που είχαν όταν κρεμάστηκαν, όπως υπέθεσε ο φίλος μου ο Marshall, αλλά την ηλικία που είχαν όταν διέπραξαν την πράξη για την οποία κατηγορούνταν.

Ο πρώτος απαγχονισμός στο Illinois, ο πρώτος απαγχονισμός κατηγορούμενου που παραδέχτηκε την ενοχή του, έλαβε χώρα στις 15 Μαΐου του 1896, όταν ένας νεαρός, εικοσιτεσσάρων ετών, έγχρωμος, καταδικάστηκε σε θάνατο από τον Δικαστή Baker. Τον ήξερα πολύ καλά τον Δικαστή Baker. Ένας ικανότατος άντρας, εξαιρετικός τύπος, αλλά με χούγια. Δεν ξέρω αν τον θυμάστε. Σε αυτόν όμως χρεώθηκε η πρώτη καταδικαστική απόφαση κατηγορούμενου που παραδέχτηκε την ενοχή του, η πρώτη στο Σικάγο, εννοώ. Τα στοιχεία που έχω δεν προέρχονται από τα επίσημα αρχεία της Πολιτείας, αλλά είναι αρκετά ακριβή. Έχουμε ένα αγόρι έγχρωμο, εικοσιτεσσάρων χρονών. Είτε το ένα στοιχείο είτε το άλλο θα δικαιολογούσαν την επιείκεια του δικαστηρίου, αλλά απ’ ό, τι φαίνεται, μάλλον το χρώμα του δέρματός του επέσπευσε την καταστροφή του.

Ο επόμενος ήταν ο Julius Mannow. Παρά το τι γράφουν τα αρχεία, δεν καταδικάστηκε έχοντας παραδεχθεί την ενοχή του. Θα σας αναφέρω τα ακριβή γεγονότα. Ο Joseph Windreth και ο Julius Mannow δικάστηκαν μαζί το 1896, με την κατηγορία της ληστείας μετά φόνου. Όταν η δίκη έφτανε στο τέλος της, ο Julius Mannow ανακάλεσε την αρχική του δήλωση περί μη ενοχής του. Τον υπερασπιζόταν ο Elliot. Στα πλαίσια μιας υποτιθέμενης συμφωνίας με το Δικαστήριο, όταν τελείωνε η δίκη, παραδέχθηκε την ενοχή του, για να πετύχει ελαφρύτερη ποινή.

Δεν είμαι εδώ για να πάρω θέση αν η τακτική του ήταν σωστή ή λανθασμένη. Ο Δικαστής Horton, που δίκασε εκείνη την υπόθεση, δεν του απήγγειλε επί τόπου την ποινή, αλλά περίμενε την ετυμηγορία των ενόρκων για τον Windreth. Όταν οι ένορκοι τον ανακήρυξαν ένοχο και τον καταδίκασαν σε θάνατο, ο Δικαστής Horton επέβαλε την ίδια ποινή και στο συγκατηγορούμενό του. Αν παραδέχονταν από την αρχή την ενοχή τους και η υπόθεση εισαγόταν σε δίκη χωρίς ενόρκους, μπορεί τα πράγματα να ήσαν διαφορετικά, μπορεί και όχι. Η ουσία, λοιπόν, δεν βρισκόταν στο αν παραδέχτηκαν τελικά την ενοχή τους ή όχι, όντας ο ένας εικοσιοκτώ και ο άλλος τριάντα ετών. Και να σημειώσω ότι ο Δικαστής Horton δεν φημιζόταν για την επιείκειά του, και όλοι όσοι τον θυμούνται ξέρουν ότι λέω αλήθεια.

Ο επόμενος που κρεμάστηκε, έχοντας παραδεχθεί την ενοχή του ήταν ο Daniel McCarthy, εικοσιεννιά ετών, το 1897, από τον Δικαστή Stein. Εντάξει, ο Δικαστής δεν ζει πλέον και θα είμαι πολύ προσεκτικός στο τι θα πω για πεθαμένο άνθρωπο. Θα περιοριστώ λοιπόν στο ότι ούτε αυτός ήξερε τι πάει


να πει έλεος, όχι τουλάχιστον όσο ζούσε. Κατά τ’ άλλα, ήταν ένας καλός νομικός. Αυτά το 1897.

Πέρασαν εικοσιδύο χρόνια, κύριε Πρόεδρε, για να καταδικαστεί κάποιος σε απαγχονισμό έχοντας παραδεχτεί την ενοχή του, εδώ στην Κομητεία Cook. Είκοσι δύο χρόνια αργότερα, στα 1919, ο Thomas Fitzgerald, ένας άντρας γύρω στα σαράντα, βρέθηκε ένοχος για το φόνο ενός μικρού κοριτσιού, έχοντας παραδεχθεί την ενοχή του, έχοντας απέναντί του τον φίλο μου, τον Εισαγγελέα Crowe, και καταδικάστηκε σε θάνατο. Και αυτό ήταν. Έκτοτε μόνο ένας άνθρωπος έχει καταδικαστεί σε θάνατο έχοντας παραδεχτεί την ενοχή του, ο εικοσιτριάχρονος James H. Smith, από τον Δικαστή Kavanagh. Όμως η εκτέλεσή του ανεστάλη, γιατί πήρε χάρη. Αυτά τον Γενάρη του 1923. Θα πω αργότερα το έγκλημα για το οποίο κατηγορείτο28.

Κύριε Πρόεδρε, με ποια δικαιολογία θα μπορούσατε να καταδικάσετε αυτά τα αγόρια σε θάνατο; Θα παραβαίνατε για κάθε νομικό προηγούμενο. Θα εναντιωνόσασταν στην πρόοδο της κοινωνίας. Θα αγνοούσατε όλα τα ανθρώπινα συναισθήματα, από τα οποία ξέρω καλά ότι είναι γεμάτο το Δικαστήριό Σας. Θα πρέπει να είσαστε πάρα πολύ σκληρός για να καταδικάσετε αγόρια δεκαοχτώ και δεκαεννιά ετών, που παρουσιάστηκαν ενώπιόν Σας και Σας ζητούν έλεος. Στη θέση Σας, μπορεί και να τους καταδίκαζα, αν έβρισκα έναν πραγματικά καλό λόγο, που να έχει καποια βάση. Έναν λόγο, όμως, ο οποίος δεν υπάρχει πουθενά σε αυτήν την υπόθεση, εκτός κι αν αναγνωρίσετε σαν τέτοιο την δημοσιότητα, την τεχνητή κοινωνική ένταση και το τυφλό μίσος. Ξέρω καλά όμως ότι δεν αναγνωρίζετε αυτά τα πράγματα ως λόγους.

Όλα τα παραπάνω οφείλονται στη σκληρότητα που θέριεψε στις καρδιές ανθρώπων που μόλις βγήκαν από έναν μεγάλο πόλεμο. Συνηθίσαμε στο αίμα, κύριε Πρόεδρε. Συνηθίσαμε σε αυτό που μέχρι τότε σιχαινόμασταν.

Ο πόλεμος παρέλυσε τις καρδιές των ανθρώπων

Όλο αυτό το αίμα το χύσαμε σε όχθες, σε ποτάμια, λίμνες και ωκεανούς και το ευχαριστηθήκαμε. Το ευλογήσαμε, επιδιώξαμε να το χύσουμε, συμβουλέψαμε κι άλλους να το χύσουν, το μάθαμε στα νέα παιδιά, δώσαμε θάρρος στους μεγαλύτερους για να το χύσουν κι αυτοί, μέχρι που ο όλος ο κόσμος μούλιασε από αυτό. Και όλο αυτό το αίμα άφησε πίσω του λεκέδες. Πάνω σε κάθε ανθρώπινη καρδιά, σε κάθε μυαλό. Μαζί του, σχεδόν στραγγίχτηκαν και όλα τα συναισθήματα ελέους και συμπόνιας. Όλα αυτά τα συναισθήματα που από τη φύση τους φωλιάζουν στην ανθρώπινη καρδιά.

28 Δεν γνωρίζω αν το έκανε εσκεμμένα ή του ξέφυγε, πάντως ο Darrow δεν ξαναναφέρεται σε αυτήν την υπόθεση. (Σ.τ.Μ.)


Θα μπορούσατε να ανατρέξετε σε όλους τους προηγούμενους απαγχονισμούς, και μετά να αφήσετε και εσείς το δικό σας στίγμα, διακοσμώντας την αγχόνη με αυτά τα δυο αγόρια. Θα είστε ο πρώτος στο Σικάγο που θα έχετε κάνει κάτι τέτοιο. Όμως ξέρω ότι δεν θα το κάνετε.

Κύριε Πρόεδρε, θα σας ζητούσα λίγη ακόμα υπομονή, μιας και απόψε θα ολοκληρώσω την αγόρευσή μου. Ξέρω ότι θα έπρεπε να την είχα ολοκληρώσει νωρίτερα. Κι όμως, έχω πάρα πολλά ακόμα που θα ήθελα να πω. Θα σταθώ λίγο ακόμα στους προηγούμενους απαγχονισμούς.

Είχαμε ένα αγόρι δεκαεννιά χρονών, τον Thomas Schultz. Βρέθηκε ένοχος από τους ενόρκους και εκτελέστηκε. Ένα άλλο αγόρι, που αναφέρθηκε και προηγουμένως, ο Nicholas Viani, δεκαοχτώ χρονών, βρέθηκε κι αυτός ένοχος από τους ενόρκους και εκτελέστηκε και αυτός. Δεν υπάρχει άλλος κάτω από την ηλικία των εικοσιενός που να βρέθηκε ένοχος από ενόρκους και να εκτελέστηκε. Να πω κάτι πάνω σ’ αυτό.

Ο Schultz καταδικάστηκε το 1912. Ο Viani το 1920. Κατά τη γνώμη μου δεν έπρεπε να είχαν εκτελεστεί ούτε ο ένας ούτε ο άλλος, κύριε Πρόεδρε, αλλά ξέρετε πολύ καλά τη διαφορά ανάμεσα στην ετυμηγορία των ενόρκων και την παραδοχή της ενοχής από τον ίδιο τον κατηγορούμενο.

Είναι πολύ εύκολο για το σώμα των ενόρκων να μοιράσουν την ευθύνη για μια ετυμηγορία στα δώδεκα. Δεν έχουν ούτε την ηλικία ούτε την εμπειρία για να έχουν ανεπτυγμένα συναισθήματα συμπόνιας, συναισθήματα που μεγαλώνουν από την ηλικία και την εμπειρία.

Είναι πολύ εύκολο για τον εισαγγελέα να επηρεάσει μερικούς ενόρκους. Δεν γνωρίζω ποιοι υπερασπίστηκαν εκείνα τα κακόμοιρα αγόρια, αλλά είμαι σίγουρος ότι δεν επρόκειτο για τους καλύτερους δικηγόρους του Συλλόγου. Αναμφισβήτητα όμως, οι δικηγόροι που είχε αναλάβει την δίωξή τους ήταν ικανότατοι, ενώ όταν ανακοινώθηκε η καταδικαστική απόφαση, το Δικαστήριο θα ισχυρίστηκε ότι είχαν εναποθέσει την μοίρα τους στα χέρια των ενόρκων, και ότι δεν μπορούσαν να κάνουν τίποτα για να αλλάξουν την ετυμηγορία. Τόσο απλά.

Δεν ξέρω, κύριε Πρόεδρε, αν είστε τόσο φιλάνθρωπος και συμπονετικός όσο πιστεύω ότι είστε, τόσο που να παρεμβαίνατε και να τροποποιούσατε την ετυμηγορία των ενόρκων, αν αυτή η δίκη διεξαγόταν ενώπιόν τους, αλλά ξέρω σίγουρα αυτό: Ούτε ένας Δικαστής σε ολόκληρη την Κομητεία του Cook δεν αποφάσισε την εκτέλεση κατηγορούμενου που παραδέχτηκε την ενοχή του και ήταν κάτω των εικοσιτριών χρονών. Και ούτε ένας κάτω των εικοσιτεσσάρων δεν εκτελέστηκε.

Έψαξα την υπόθεση του Viani. Δεν με νοιάζει ποιος τον καταδίκασε και πώς το κατάφερε. Αυτό που με νοιάζει είναι ότι η υπόθεση αυτή είναι ντροπή και αίσχος. Είναι απαράδεκτο να εκτελείται ένα αγόρι δεκαοχτώ ή δεκαεννιά


χρονών στα 1920. Όχι ότι θεωρώ σωστό να εκτελείται οποιοσδήποτε άλλος. Διαφωνώ γενικά με τις εκτελέσεις. Έψαξα την υπόθεση του Viani, επειδή ο καλός μου Marshall έκανε μια αναφορά σ’ αυτήν, λέγοντας ότι ο Viani είχε παραδεχθεί την ενοχή του. Δεν ήταν κατηγορηματικός σε αυτό το σημείο, γιατί είναι ντόμπρος άνθρωπος, και καλά έκανε. Ο Viani δικάστηκε και καταδικάστηκε –δεν θυμάμαι το όνομα του Δικαστή- το 1920.

Λειτούργησαν αρκετά πράγματα εναντίον του. Βρισκόμασταν στα 1920, ακριβώς μετά τον Πόλεμο. Αμέσως μετά τον Πόλεμο συνέβησαν πολλά απίθανα πράγματα, στα οποία θα αναφερθώ αργότερα –όχι πολύ αργότερα, γιατί σκοπεύω να ολοκληρώσω την αγόρευσή μου απόψε. Καταδικάστηκε στα 1920. Υπήρχε μια συμμορία Ιταλών ντεσπεράντο, έτσι αυτοαποκαλούνταν, απ’ όσο ξέρω. Αρχηγός τους ήταν κάποιος Sam Cardinelli, σαράντα χρονών. Και είχαν πλούσιο ενεργητικό.

Το αγόρι αυτό έπρεπε να δικαστεί ξέχωρα από τους άλλους. Αν τον υπερασπιζόμουν εγώ και δεν τα κατάφερνα να δικαστεί ξεχωριστά, δεν πρόκειται να ξαναπατούσα σε Δικαστήριο. Όμως, δεν δικάστηκε ξεχωριστά. Δικάστηκε μαζί με όλους τους άλλους της συμμορίας. Κοίταξα τα πρακτικά της δίκης και είδα ότι ήταν στην χειρότερη κατάσταση από όλους: Δεν είχε δικηγόρο.

Κύριε Πρόεδρε, το αν κάποιος θα καταδικαστεί ή θα απαλλαγεί των κατηγοριών του δεν στηρίζεται αποκλειστικά και μόνο στα στοιχεία ή στους ενόρκους. Έχει μερίδιο ευθύνης και ο δικηγόρος. Και η Πολιτεία πάντοτε είχε και έχει –συνειδητά και ηθελημένα- πολύ καλούς δικηγόρους. Καλούς δικηγόρους μπορούν να έχουν και οι κατηγορούμενοι, αν έχουν αρκετά λεφτά. Και αν δεν έχουν καθόλου λεφτά, δεν έχουν δικηγόρο.

Ο Viani, που δικαζόταν από κοινού με τους άλλους, με επίδικο τη ζωή του, είχε ένα δικηγόρο διορισμένο από το Δικαστήριο. Κατήγορος ήταν ο Ed Raber, αν είμαι καλά πληροφορημένος. Αυτός ο μικρούλης Ιταλός είχε αρκετές πιθανότητες να γλιτώσει, παρόλο που επικεφαλής εκ μέρους της κατηγορούσας αρχής ήταν ένας από τους πιο αμείλικτους νομικούς που έχει γνωρίσει το Σικάγο. Κι όμως, το αγόρι αυτό το υπερασπίστηκε κάποιος του οποίου το όνομα ούτε καν το ξέρω, διορισμένος από το Δικαστήριο.

Ο απαγχονισμός των αγοριών σημαίνει επιστροφή στη Βαρβαρότητα

Κύριε Πρόεδρε. Αν το Δικαστήριό Σας αποφασίσει την εκτέλεση ενός δεκαοχτάχρονου κι ενός δεκαεννιάχρονου αγοριού που έχουν παραδεχθεί την ενοχή τους, παρά τα νομικά προηγούμενα του παρελθόντος, παρά την πρόοδο που έχει επιτευχθεί στην κοινωνία μας και αδιαφορώντας για τα συναισθήματα ανθρωπιάς, που επιβάλλεται να διαποτίζουν την φροντίδα των


νεαρών μελών της κοινωνίας μας, παραβαίνοντας την πολιτική της τοποθέτησης των αγοριών σε αναμορφωτήρια και όχι φυλακές- Αν, κύριε Πρόεδρε, κόντρα σε όλα αυτά, αποφασίσετε να κάνετε τη διαφορά στο Σικάγο και να κρεμάσετε αυτά τα αγόρια, τότε πραγματικά επιστρέφουμε στο παρελθόν, στα χρόνια της πιο στυγνής βαρβαρότητας.

Αν Εσείς, κύριε Πρόεδρε, μπορέσετε να καταδικάσετε ένα αγόρι δεκαοχτώ χρονών, ένας άλλος Δικαστής θα κρεμάσει ένα δεκαεφτάχρονο, ένας άλλος ένα δεκαεξάχρονο, και πάει λέγοντας.

Κάποια μέρα, κάποια μέρα, αν όντως υπάρχει αυτό που λέμε «πρόοδος», αν επιβιώσει και υπερισχύσει το πνεύμα της ανθρωπιάς που φωλιάζει στις καρδιές των ανθρώπων, κάποια μέρα οι άνθρωποι θα κοιτούν την εποχή μας σαν μια εποχή βαρβαρότητας, στην οποία εσκεμμένα γυρνάμε τους δείχτες των ρολογιών προς τα πίσω, που εσκεμμένα εμποδίζουμε την πρόοδο προς την συμπόνια και την αλληλοκατανόηση, πραγματοποιώντας πράξεις ασυγχώρητες. Κι όμως, κύριε Πρόεδρε, σας ζητούν να κρεμάσετε αυτά τα παιδιά.

Σε αυτό το σημείο, θα ήθελα να αναφερθώ σε ένα θέμα που δεν μ’ αρέσει καθόλου να το συζητάω. Προβληματίστηκα αρκετά για αν έπρεπε να το αφήσω ασχολίαστο ή να κάνω μια αναφορά σε αυτό, αλλά τελικά αποφάσισα το δεύτερο: αναφέρομαι στην κατάθεση του αστυνομικού, του Gortland. Ήρθε εδώ, σ’ αυτό το Δικαστήριο και ήταν ο μοναδικός που κατέθεσε ότι ο νεαρός Leopold του είπε ότι θα έπεφτε στα χέρια κάποιο φιλικού δικαστή και θα απαλλασσόταν.

Κύριε Πρόεδρε, αυτό ήταν χτύπημα κάτω απ’ τη μέση. Δεν υπάρχει τίποτα πιο ψευδέστατο από αυτή την κατάθεση, όπως θα Σας το αποδείξω σε δυο λεπτάκια. Ήταν μια κατάθεση γεμάτη αέρα κοπανιστό, κατασκευασμένη έτσι ώστε να δημιουργήσει εντυπώσεις στο Δικαστήριο και να προκαταλάβει καταστάσεις: Αν κάποιο Δικαστήριο αποφάσιζε να σώσει τη ζωή κάποιου, αμέσως θα δημιουργείτο η εντύπωση ότι ο Δικαστής αυτός διάκειτο φιλικά προς τον κατηγορούμενο. Έτσι, αν ο Δικαστής αποφάσιζε να σώσει τη ζωή του κατηγορούμενου, θα είχε να αντιμετωπίσει και την οργή της κοινής γνώμης, που θα τον θεωρούσε προκατειλημμένο.

Κύριε Πρόεδρε, δεν αμφιβάλλω ότι γνωρίζετε πολύ καλά ποια θα πρέπει να είναι η απόφασή Σας και είμαι σίγουρος ότι αυτήν θα ανακοινώσετε στο τέλος. Έχετε πάρει την υπόθεση αυτή και θα την λήξετε με γνώμονα την κρίση και τη συνείδησή σας με τον τρόπο που θεωρείτε σωστό να λήξει. Εγώ μπορεί να συμφωνήσω ή να διαφωνήσω με αυτήν Σας την απόφαση, ή αντίστοιχα να ευχαριστήσετε ή να δυσαρεστήσετε τον κύριο Crowe ή την κοινή γνώμη. Όμως εσείς θα είσαστε ικανοποιημένος και σίγουρος ότι πράξατε αυτό που έπρεπε.


Αμφισβήτηση της κατάθεσης του αστυνομικού

Αν μου επιτρέπετε, λοιπόν, θα σταθώ λίγο στην κατάθεση του Αστυνομικού Gortland. Δεν επικαλούμαι κάτι που δεν έχει καταγραφεί στα πρακτικά. Όλα είναι εκεί. Ορκίστηκε ότι τη νύχτα μετά τη σύλληψη αυτών των αγοριών, ο Nathan Leopold του είπε, καθώς συζητούσαν για την υπόθεση, ότι είναι πιθανόν να τον σώσει ένας φιλικός Δικαστής. Είναι ο μοναδικός που κατέθεσε κάτι τέτοιο εκ μέρους της Πολιτείας, απ’ όσο θυμάμαι. Κάλεσαν τον έναν μάρτυρα μετά τον άλλο για να αποδείξουν κάτι το οποίο το είχαν ήδη παραδεχτεί οι κατηγορούμενοι, τη διάπραξη του εγκλήματος. Τότε, προχώρησαν στο να δημιουργήσουν μια –βρώμικη κατά τη γνώμη μου- καχυποψία. Τον μάρτυρα αυτόν τον εξέτασα κι εγώ.

ΕΡ: Την καταγράψατε κάπου αυτή τη συνομιλία;

ΑΠ: Ναι, νομίζω ότι την κατέγραψα.

ΕΡ: Πού;

ΑΠ: Νομίζω ότι την έχω εδώ.

ΕΡ: Για δείξτε τη μου.

DARROW: Στο χαρτί που μου έδειξε δεν υπήρχε ούτε λέξη, ούτε συλλαβή για τον ισχυρισμό του εκείνο.

ΕΡ: Καταγράψατε τίποτα;

ΑΠ: Ναι.

ΕΡ: Πότε;

ΑΠ: Μια ή δυο μέρες μετά το περιστατικό.

ΕΡ: Δείξτε το μου.

DARROW: Είπε ότι θα έφερνε το χαρτί αργότερα.

ΕΡ: Γράψατε και δεύτερη αναφορά;

ΑΠ: Ναι.

ΕΡ: Τι αναφορά ήταν αυτή;

ΑΠ: Μια αναλυτικότατη αναφορά προς τον Αρχηγό της Αστυνομίας.

ΕΡ: Την έχετε μαζί σας;

ΑΠ: Νομίζω.

ΕΡ: Θα την φέρετε κι αυτήν αργότερα;


ΑΠ: Μάλιστα.

DARROW: Τις έφερε και τις δυο στο Δικαστήριο. Περιείχαν και οι δυο μια λεπτομερέστατη καταγραφή των συνομιλιών του με τους δυο κατηγορούμενους, αλλά ούτε λέξη γι’ αυτό που ορκίστηκε ενώπιόν Σας. Ούτε μια λέξη. Ορκίστηκε ότι τις αναφορές αυτές τις έγραψε λίγες μέρες μετά από τις συνομιλίες που περιγράφει σε αυτές, ότι τις ανέφερε στους ανωτέρους του και στο γραφείο του Εισαγγελέα λίγες μέρες αργότερα. Και τι είπε μετά;

Ήρθε εδώ μέσα, απαντώντας στην ερώτησή μου, ή μάλλον, απαντώντας στην ερώτηση του Εισαγγελέα, και είπε ότι αυτό το περιστατικό το ανέφερε στον Εισαγγελέα μια μέρα πριν την εναρκτήρια αγόρευσή του σε αυτήν εδώ τη δίκη. Έξι βδομάδες μετά το συμβάν, έξι βδομάδες μετά τις αναφορές. Όλον αυτόν τον καιρό στον οποίο ισχυριζόταν ότι το είχε καταγεγραμμένο, δεν υπήρχε ούτε μια λέξη, ούτε μια συλλαβή, τίποτα γι’ αυτό το θέμα.

Τι θα μπορούσε να πει, κύριε Πρόεδρε. Πραγματικά λυπάμαι που στέκομαι σε αυτήν την κατάθεση. Ντρέπομαι που φέρνω σε δύσκολη θέση το Δικαστήριό Σας. Αλλά τι άλλο μπορούσα να κάνω; Θέλω να είμαι σίγουρος ότι αν τελικά αποφασίσετε να κρεμάσετε αυτά τ’ αγόρια, η απόφαση αυτή θα είναι αποκλειστικά προϊόν της δικιάς Σας κρίσης κι εκτίμησης. Μόνο ο Θεός ξέρει πόσο δύσκολο είναι για έναν Δικαστή να κάθεται εκεί που κάθεστε εσείς, με όλα τα βλέμματα του κόσμου καρφωμένα πάνω σας, με την κάψα της κοινής γνώμης γύρω σας. Είναι δύσκολη η θέση σας, και εμείς οι δικηγόροι την κάνουμε ακόμα δυσκολότερη. Σας διαβεβαιώνω ότι ό, τι ανέφερα εδώ προηγουμένως το έκανα με μεγάλη μου λύπη και δεν πρόκειται να πω τίποτα άλλο πάνω σ’ αυτό το θέμα, πέρα από το ότι αυτή η κατάθεση ήταν ένα καταφανέστατο και συνειδητό ψέμα εκ μέρους του αστυνομικού αυτού, κάτι που αποδεικνύεται από μόνο του από τα στοιχεία που μας προσκόμισε.

Ο πόλεμος θεριεύει το έγκλημα

Κύριε Πρόεδρε, αναφέρθηκα και στο ζήτημα του Πολέμου. Πίστευα σε αυτόν τον Πόλεμο. Δεν ξέρω αν ήμουν τρελός ή όχι. Ορισμένες φορές, μου φαίνεται ότι όντως δεν πήγαινα καλά στα μυαλά μου εκείνο το καιρό. Τον ενέκρινα. Με είχε συνεπάρει κι εμένα η γενικευμένη εκείνη φρενίτιδα. Πίεζα τους άντρες να πάνε να πολεμήσουν. Εκ του ασφαλούς, βέβαια, μιας και εγώ ήμουν πολύ μεγάλος για να πάω κι εγώ στο μέτωπο. Ήμουν σαν όλους τους άλλους. Και τι έγινε; Σωστά ή λάθος, δικαιολογημένα ή αδικαιολόγητα –δεν πρόκειται να σταθώ σ’ αυτό σήμερα- ο Πόλεμος εκείνος άλλαξε τον κόσμο.

Για τέσσερα ατελείωτα χρόνια, ο πολιτισμένος κόσμος ενεπλάκη σε ατέλειωτους σκοτωμούς. Χριστιανοί εναντίον χριστιανών, βάρβαροι να συμμαχούν με χριστιανούς για να σκοτώνουν άλλους χριστιανούς. Να σκοτώνονται όλοι. Το δίδασκαν σε κάθε σχολείο, ακόμα και στα κατηχητικά.


Μικρά παιδιά έπαιζαν πόλεμο. Μικρά παιδιά, σκότωναν άλλα παιδιά στα ψέματα στους δρόμους.

Νομίζετε ότι μετά από αυτό ο κόσμος παρέμεινε ίδιος; Πόσος καιρός θα χρειαστεί, Κύριε Πρόεδρε, για να επιστρέψουμε στο επίπεδο ανθρωπιάς που βρισκόμασταν πριν από τον Πόλεμο; Πόσος καιρός θα χρειαστεί για να για να επουλωθούν οι πληγές του μίσους και της αγριότητας στις λαβωμένες καρδιές των συνανθρώπων μας;

Διαβάζαμε για τον θάνατο εκατό χιλιάδων ανθρώπων μέσα σε μια μέρα. Κατά πάσα πιθανότητα τα νούμερα ήταν υπερβολικά, αλλά τι μ’ αυτό; Τα διαβάζαμε και τα απολαμβάναμε. Άλλοι ήσαν αυτοί που σκοτώνονταν. Τρεφόμασταν με σάρκα και ποτιζόμασταν με αίμα. Όλοι, ακόμα και τα μωρά που μπουσούλαγαν ακόμα. Δεν χρειάζεται να σας τα λέω όλ’ αυτά, κύριε Πρόεδρε, γιατί τα γνωρίζετε πολύ καλά. Δεν χρειάζεται να σας αναφέρω πόσα αξιόλογα αγόρια ήρθαν εδώ, στο Δικαστήριο, κατηγορούμενοι για φόνο –άλλοι αθωώθηκαν, άλλοι καταδικάστηκαν- που είχαν υπηρετήσει στον Πόλεμο εκείνο και είχαν μάθει να εκτιμάνε ελάχιστα τη ζωή, πολύ φτηνά. Τα γνωρίζετε όλ’ αυτά και τα γνωρίζω κι εγώ.

Αυτά εδώ τ’ αγόρια μεγάλωσαν μέσα σ’ αυτήν την ατμόσφαιρα. Οι ιστορίες όλων αυτών των θανάτων ακούγονταν στα σπίτια τους, στα μέρη που έπαιζαν, στα σχολεία τους. Βρίσκονταν στις εφημερίδες που διαβάζανε. Μεγάλωσαν μέσα σε αυτήν την γενικευμένη φρενίτιδα. Τι ήταν η ζωή; Τίποτα. Ήταν από τα πιο ευτελή πράγματα στον κόσμο, και τα παιδιά την αγριότητα αυτή την διδάχτηκαν από πολύ νωρίς. Θα χρειαστούν τουλάχιστον πενήντα χρόνια για να εξαφανιστεί όλη αυτή η τρέλα από την ανθρώπινη καρδιά, αν εξαφανιστεί ποτέ.

Αυτό το λέω επειδή έχω μελετήσει κάποια πράγματα. Ξέρω ότι μετά τον Εμφύλιο Πόλεμο, στα 1865, τα εγκλήματα κατά της ανθρώπινης ζωής αυξήθηκαν. Αυξήθηκαν ραγδαία. Δεν μπορεί κανένας να με πείσει ότι δεν έχουν αιτίες τα εγκλήματα. Είναι σίγουρο ότι έχουν αιτίες, όπως όλες οι άλλες ασθένειες και ξέρω ότι το μίσος και η πίκρα που γεννήθηκε με τον Εμφύλιο Πόλεμο αυξήθηκε πρωτόφαντα για την Αμερική.

Ξέρω επίσης ότι την περίοδο μετά τους Ναπολεωνικούς πολέμους εμφανίστηκε μια εποχή εγκλήματος στην Ευρώπη, που παρόμοιά της δεν είχε ξαναγίνει. Το ξέρω ότι το ίδιο πρόβλημα έχει και σήμερα η Ευρώπη. Ξέρω ότι αυτό το πρόβλημα ακολουθεί κάθε πόλεμο. Και ξέρω ότι αυτή η κατάσταση επηρέασε βαθιά και αυτά εδώ τα αγόρια, τόσο που πλέον το αίμα δεν τους φαινόταν το ίδιο όπως παλιά, πριν ολάκερος ο κόσμος βουτηχτεί μέσα σ’ αυτό.

Εναντιώνομαι με πάθος σε όλα τα εγκλήματα και όλα τα λάθη της κοινωνίας που τα προκαλούν. Όλοι μας έχουμε μερίδιο ευθύνης σ’ αυτό. Έχω κι εγώ το δικό μου. Δεν μπορώ να ξέρω, ούτε πρόκειται ποτέ να μάθω ακριβώς πόσες


από τις λέξεις που έχω γράψει κι έχω πει προκάλεσαν μίσος αντί γι’ αγάπη και ευσπλαχνία. Κύριε Πρόεδρε, γνωρίζετε πολύ καλά ότι και εδώ ενώπιόν Σας, τα βίαια εγκλήματα έχουν αυξηθεί ραγδαία μετά τον Πόλεμο. Όχι απαραίτητα από βετεράνους στρατιώτες, αλλά από όλους αυτούς που έμαθαν ότι το αίμα ήταν φθηνό, ότι η ίδια η ζωή ήταν φτηνή και ότι αφού μπορούσε να την αφαιρέσει το κράτος, γιατί να μην την αφαιρεί και κάποιος ατομικά;

Υπάρχουν αιτίες γι’ αυτό το τρελό έγκλημα. Υπάρχουν αιτίες, όπως ανέφερα και προηγουμένως, για ό, τι συμβαίνει στον κόσμο. Μια από αυτές τις αιτίες είναι και ο πόλεμος. Η εκπαίδευση. Τα λεφτά. Όλα αυτά συνασπίστηκαν και συνδυάστηκαν, για να καταστραφούν οι ζωές αυτών εδώ των κακόμοιρων αγοριών.

Κύριε Πρόεδρε, μου φαίνεται ότι δεν πρόκειται ποτέ να ολοκληρώσω αν δεν πω αυτά που πρέπει να πω.

Έχει δικαίωμα το Δικαστήριό Σας να λάβει υπόψη του τίποτα άλλο πέρα από το καλό αυτών εδώ των αγοριών; Ναι. Η Πολιτεία λέει ότι πρέπει να λάβετε υπόψη Σας το καλό της κοινωνίας, κάτι το οποίο είμαι σίγουρος ότι το κάνετε.

Αν το καλό της κοινωνίας πρόκειται να εξυπηρετηθεί και να κερδίσει από την αφαίρεση των ζωών αυτών εδώ των αγοριών, τότε έχει καλώς. Όμως εγώ πιστεύω ότι μόνο κακό θα προκαλέσει. Άραγε, δεν πρέπει να λάβετε υπόψη Σας και τις οικογένειες των δυο κατηγορούμενων;

Πραγματικά λυπάμαι, με όλη μου τη ψυχή, για το πένθος του κυρίου και της κυρίας Franks και της μικρής του αδελφούλας. Γι’ αυτούς τους κομμένους δεσμούς, που δεν πρόκειται να ξανακολλήσουν. Το μόνο που ελπίζω κι εύχομαι είναι από όλη αυτήν την ιστορία να προκύψει κάτι καλό. Σε σχέση όμως με τις οικογένειες των Leopold και Loeb, η οικογένεια Franks είναι σε καλύτερη θέση. Είναι αξιοζήλευτη, και όλος ο κόσμος το ξέρει.

Δεν έχουν πολλά να ελπίζουν στη φυλακή

Δεν ξέρω τι μπορεί να σωθεί από αυτά τα δυο αγόρια. Το σιχαίνομαι που το λέω ενώπιόν τους, αλλά σε τι μπορούν να ελπίζουν; Ώρες ώρες πιστεύω ότι το να τους δέσετε ένα σκοινί γύρω από το λαιμό και να τα κρεμάσετε, κύριε Πρόεδρε, θα είναι πράξη ευσπλαχνίας γι’ αυτά. Όχι όμως κι ευσπλαχνίας για την κοινωνία, τον πολιτισμό και αυτούς που αφήνουν πίσω τους. Δεν ξέρω. Δεν έχει δα και τόση αξία το να ελπίζουν να περάσουν το υπόλοιπο της ζωής τους στην φυλακή, έτσι δεν είναι;

Μπορεί να ελπίζουν ότι όσο περνούν τα χρόνια θα τους δοθεί η ευκαιρία να αποφυλακιστούν. Δεν ξέρω. Θα είμαι ειλικρινής απέναντί Σας. Από τηην αρχή της δίκης προσπαθούσα να είμαι ειλικρινής απέναντί Σας.


Ξέρω καλά ότι αυτά τα παιδιά δεν είναι φτιαγμένα για την ψειρού. Δεν πρόκειται να προσαρμοστούν εύκολα εκεί μέσα, όχι τουλάχιστον πριν φτάσουν τα σαραντα-πέντε ή τα πενήντα. Δεν μπορώ να ξέρω αν θα είναι ακόμα μέσα όταν θα φτάσουν σ’ αυτή την ηλικία. Είμαι όμως σίγουρος γι’ αυτό: Ότι εγώ δεν θα είμαι εδώ για να τους βοηθήσω. Επομένως, για μένα, η υπόθεσή τους τελειώνει εδώ. Δεν πρόκειται να πω στο Δικαστήριό Σας ότι δεν εύχομαι κάποια στιγμή, όταν η ζωή και τα χρόνια αλλάξουν τα σώματά τους, μιας και όντως τα αλλάζουν, και αλλάξουν και τα συναισθήματά τους, όπως όντως τα αλλάζουν, δεν πρόκειται να πω ότι δεν θα είναι ασφαλή. Είμαι ο τελευταίος άνθρωπος στον κόσμο που θα κλείσει την πόρτα της ελπίδας για οποιονδήποτε συνάνθρωπό μου, πόσο μάλλον για τους πελάτες μου.

Τίποτα πέρα από την νύχτα

Σε τι όμως μπορούν να ελπίζουν; Σε τίποτα. Και εδώ μού ‘ρχεται στο νου μια από τις στροφές του Housman29:

«Οι παιχνιδιάρες φλόγες σιγοσβήνουν και τα φώτα τρέμοντας χαμηλώνουν. Ισιώστε τους ώμους και σηκώστε τα μπαγκάζια σας Κι αφήστε τους φίλους σας και φύγετε. Μην φοβάστε τίποτα, παλικάρια, τίποτα δε σας τρομάζει. Μην κοιτάτε ούτε αριστερά ούτε και δεξιά Στον ατέλειωτο το δρόμο που θα κάνετε δεν υπάρχει τίποτα άλλο, πέρα από τη νύχτα.»

Δεν με νοιάζει, κύριε Πρόεδρε, αν η πορεία τους θα ξεκινήσει στην αγχόνη ή όταν κλείσουν πίσω τους οι πύλες της Joliet30. Όπου και να πάνε, γι’ αυτούς δεν υπάρχει τίποτα άλλο πέρα από τη νύχτα, και αυτό νομίζω είναι αρκετό για όλους. Υπάρχουν όμως κι άλλοι. Υπάρχουν αυτές οι δυο οικογένειες, άνθρωποι που έζησαν τίμια, που πλέον θα φέρουν ένα στιγματισμένο όνομα, και αυτοί και οι απόγονοί τους.

Έχουμε εδώ τον πατέρα του Leopold, που το παιδί του ήταν το καμάρι της ζωής του. Τον φρόντιζε, τον έστεργε, δούλευε γι’ αυτόν. Ήταν λαμπρός και επιτυχημένος. Τον σπούδασε και πίστευε ότι τον περίμενε φήμη και διακρίσεις, έτσι όπως έπρεπε να γινόταν. Είναι πολύ δύσκολο για έναν πατέρα να βλέπει τις ελπίδες του να σμπαραλιάζονται, να σωριάζονται στο χώμα. Δεν πρέπει να τον σκεφτούμε; Τ’ αδέρφια του δεν πρέπει να τα σκεφτούμε; Τι καλό θα κάνει στην κοινωνία, πόση περισσότερη ασφάλεια θα της προσφέρει,

29 A.E. Housman (1859-1936): Άγγλος ποιητής. 30 Joliet: πόλη της Πολιτείας του Illinois, 40 χλμ νοτιοδυτικά του Σικάγο. Σε αυτήν την πόλη βρίσκονταν οι μεγαλύτερες φυλακές της Πολιτείας, μέχρι το Φλεβάρη του 2011, όταν και έκλεισαν. Είχαν χρησιμοποιηθεί σαν ντεκόρ στην πρώτη σκηνή των «Blues Brothers», καθώς και στην πρώτη σαιζόν της τηλεοπτικής σειράς «Prison Break» (Σ.τ.Μ.)


στην κοινωνία ή στην ζωή του καθενός μας αν πλέον περάσει από τη μια γενιά στην επόμενη η συνείδηση ότι αυτό το παιδί πέθανε πάνω στην αγχόνη;

Τα ίδια για τον Loeb. Ο έντιμος θείος του και ο αδερφός του, που παρακολούθησαν αυτή τη δίκη λεπτό προς λεπτό, μιας και ο πατέρας του και η μητέρα του ήσαν πολύ άρρωστοι για να αντέξουν αυτό το τρομερό στίγμα, περιμένοντας με αγωνία ένα μήνυμα, ένα μήνυμα που σε εσάς ή εμένα θα φανεί ασήμαντο, αλλά σε αυτούς θα είναι πολύ σημαντικό. Ούτε αυτοί έχουν δικαίωμα να ζητάνε μια επιεική απόφαση; Υπάρχει κάποιος σοβαρός λόγος, κύριε Πρόεδρε, για να συνοδεύει πλέον αυτούς και τους απογόνους τους αυτό το σιχαμένο στίγμα; Πόσα αγόρια και κορίτσια, αγέννητα ακόμα, θα το κουβαλάνε; Δεν φτάνουν τα προβλήματα που έχουν ήδη δημιουργηθεί σε αυτούς τους ανθρώπους; Ένας Θεός ξέρει. Κατά τη γνώμη μου, τα πράγματα είναι αρκετά δύσκολα ως έχουν. Αλλά δεν είναι το ίδιο με το θάνατο στην αγχόνη. Δεν είναι το ίδιο. Και γι’ αυτό, κύριε Πρόεδρε, πέρα απ’ όλα όσα Σας έχω πει μέχρι τώρα, Σας ξαναζητώ να σώσετε αυτές τις έντιμες οικογένειες από μια ντροπή που δεν πρόκειται να τις εγκαταλείψει ποτέ, μια ντροπή από την οποία δεν πρόκειται να προκύψει ποτέ κανένα όφελος.

Θα ήθελα να πω μια ακόμα λέξη και να αφήσω το θέμα πάνω Σας, κάτι που θα έπρεπε να είχα κάνει εδώ και ώρα. Δε φοβόμαστε την κοινή γνώμη. Ούτε φοβόμαστε ότι η πίεσή της μπορεί να επηρεάσει το Δικαστήριο ή τους ενόρκους. Θέσαμε όμως την υπόθεση στα χέρια ενός εκπαιδευμένου Δικαστηρίου, εκτιμώντας ότι θα την εξετάσει πιο ολοκληρωμένα από κάποιους ενόρκους.

Δεν μπορώ να προκαταλάβω το πώς αισθάνονται οι άνθρωποι. Στέκομαι εδώ πέρα εδώ και τρεις μήνες σαν κάποιον που στέκεται στην ακτή προσπαθώντας να συγκρατήσει τα κύματα. Ελπίζω η θάλασσα να ηρεμήσει και ο αέρας να κοπάσει. Νομίζω ότι κάτι τέτοιο γίνεται, αν και δεν θέλω να δώσω λανθασμένη εντύπωση στο Δικαστήριό Σας.

Τον απαγχονισμό θα τον επικροτήσουν αυτοί που δεν σκέπτονται

Το πιο εύκολο –και σίγουρα το πιο δημοφιλές- πράγμα που μπορείτε να κάνετε θα είναι να κρεμάσετε τους πελάτες μου. Το ξέρω. Θα το επικροτήσουν άντρες και γυναίκες που δε σκέπτονται. Θα το επικροτήσουν οι πιο σκληροί και άκαρδοι. Θα είναι πολύ εύκολο σήμερα, αλλά στο Σικάγο και σ’ ολόκληρη τη χώρα, από τη μια άκρη ως την άλλη πληθαίνουν οι πατεράδες και οι μανάδες, οι ανθρωπιστές, οι καλοί και αισιόδοξοι άνθρωποι, που κατανοούν όλο και περισσότερο την κατάσταση και απευθύνουν καίρια ερωτήματα, όχι μόνο γι’ αυτά εδώ τα αγόρια, αλλά και για τα δικά τους παιδιά Όλοι αυτοί αναμφίβολα θα εναντιωθούν στην εκτέλεση αυτών των αγοριών. Θα ζητήσουν να σταματήσει το αιματοκύλισμα και οι άνθρωποι να αρχίσουν επιτέλους να


σέβονται ο ένας τον άλλον. Και όσο περνάν οι μέρες και τα χρόνια αυτοί οι άνθρωποι θα πληθαίνουν κι άλλο και θα επιμένουν ακόμα περισσότερο σε αυτό τους το αίτημα. Όμως κύριε Πρόεδρε, το τι ζητάνε όλοι αυτοί δεν έχει καμιά ισχύ τώρα, εδώ. Το ξέρω.

Ξέρω κύριε Πρόεδρε ότι στέκεστε σ’ ένα σταυροδρόμι. Έχετε να διαλέξετε ανάμεσα στο μέλλον και το παρελθόν. Εγώ σας περιμένω στο μέλλον, εγώ, το μέλλον και όλα αυτά που αντιπροσωπεύουμε. Δεν μιλάμε μόνο για τις ζωές αυτών των άτυχων παλικαριών, αλλά για όλα τα αγόρια και όλα τα κορίτσια. Για όλα τα νεαρά παιδιά, στα πέρατα του κόσμου, για όλους τους μεγάλους. Υπερασπίζομαι τη ζωή, την κατανόηση, την ευσπλαχνία και την καλοσύνη, το άπειρο έλεος που μπορεί να συγχωρεί τους πάντες. Υπερασπίζομαι τους εαυτούς μας, στην προσπάθεια να ξεπεράσουμε τη σκληρότητα με καλοσύνη και το μίσος με την αγάπη. Ξέρω ότι το Μέλλον είναι με το μέρος μου.

Κύριε Πρόεδρε, στέκεστε μπροστά στο σταυροδρόμι, ανάμεσα στο παρελθόν και στο μέλλον. Έχετε τη δυνατότητα να κρεμάσετε αυτά εδώ τα αγόρια. Να τα κρεμάσετε απ’ το λαιμό, μέχρι να ξεψυχήσουν. Αλλά με αυτή Σας την απόφαση, διαλέγετε το δρόμο του Παρελθόντος. Με μια τέτοια απόφαση κάνετε τον κόσμο ακόμα πιο δύσκολο για όλα τα παιδιά που μέλλονται να γεννηθούν. Έχετε την ευκαιρία να τα σώσετε και να διευκολύνετε την κατάσταση για όλα εκείνα τα παιδιά που κινδυνεύουν κάποια στιγμή να καθίσουν εδώ που κάθονται αυτά τα δυο αγόρια. Θα δώσετε ελπίδα, έμπνευση, όραμα σε όλους τους ανθρώπους.

Υπεράσπιση του Μέλλοντος

Υπερασπίζομαι το Μέλλον. Υπερασπίζομαι εκείνη την εποχή που οι καρδιές των ανθρώπων δεν θα εξουσιάζονται από το μίσος και την κακία. Όταν θα συμπεριφερόμαστε με γνώμονα τη λογική, την ορθή κρίση και την κατανόηση, με την πίστη ότι όλες οι ζωές αξίζουν να σώζονται και ότι το έλεος είναι το ανώτερο προσόν του ανθρώπου.

Αισθάνομαι ότι πρέπει να απολογηθώ για το χρόνο που αγορεύω. Μπορεί αυτά που είπα να μην έχουν τη σημασία που τους δίνω εγώ. Δεν πιστεύω όμως να χρειάζεται να πω στο Δικαστήριό Σας ή στον φίλο μου τον κύριο Crowe ότι θα πάλευα με την ίδια θέρμη για την υπόθεση των κατηγορουμένων, είτε αυτοί ήσαν φτωχοί είτε πλούσιοι.

Αν καταφέρω να σώσω τη ζωή αυτών των παιδιών, χωρίς όμως να καταφέρω να συμβάλλω στην πρόοδο της δικαιοσύνης, τότε πραγματικά θα ένιωθα λίγος. Αν πετύχω, τότε η μεγαλύτερή μου προσδοκία, η μεγαλύτερή μου επιβράβευση και αποζημίωση θα είναι να έχω κερδίσει κάτι για τους δεκάδες χιλιάδες νέους, για όλους τους δυστυχείς που βαδίζουν το δρόμο που βαδίζουν κι αυτοί εδώ οι κακόμοιροι. Θα είναι να έχω κάνει κάτι για να βοηθήσω την


υπόθεση της αλληλοκατανόησης των ανθρώπων, για να παντρέψω τη Δικαιοσύνη με το έλεος, για να ξεπεράσουμε το μίσος με την αγάπη.

Διάβασα χτες βράδυ για τη φιλοδοξία εκείνου του παλιού Πέρση ποιητή, του Ομάρ Καγιάμ. Δεν μπορώ να οραματιστώ τίποτε πιο μεγάλο. Θα 'θελα να βρισκόταν στην καρδιά μου και στην καρδιά όλων των ανθρώπων. Δεν θα μπορούσα, λοιπόν, να βρω καλύτερο τρόπο να ολοκληρώσω αυτήν μου την αγόρευση, παρά απαγγέλλοντάς Σας κάποια λόγια του:

«Έτσι θα 'μαι στο Βιβλίο της αγάπης. Δε με νοιάζει γι' άλλο βιβλίο. Σβήστε το όνομά μου, γράφτε το όπως θέλετε. Έτσι, θα 'μαι στο Βιβλίο της αγάπης31»

31 Ο πρώτος στίχος αυτού του ρουμπάι αυτού, «Έτσι θα είμαι στο Βιβλίο της Αγάπης», είναι η πρώτη φράση του θεατρικού μονόλογου «Darrow» των Irving Stone και David Rintels. Στον μονόλογο αυτό έχουν πρωταγωνιστήσει τεράστιοι ηθοποιοί, όπως ο Henry Fonda (1974), o Τίτος Βανδής (1997) και ο Leslie Nielsen (1999). (Σ.τ.Μ.)

Υπόθεση franks - Η τελική αγόρευση του clarence darrow

Documents