ปรัชญาอัตถิภาวนิยม existentialism
DESCRIPTION
บทที่ 1 ความรู้ทั่วไปของปรัชญาอัตถิภาวนิยม ขอบข่ายเนื้อหา 1.ประวัติปรัชญาตะวันตกโดยสังเขป 2.ความหมายและลักษณะของปรัชญาอัตถิภาวะ 3.ขบวนการอัตถิภาวะ 4.การส่งเสริมเสรีภาพบุคคลของปรัชญาTRANSCRIPT
2
“หนงความคดอนสมควรแกเวลา อาจยงใหญกวากองทพอนเกรยงไกร”
-Victor Marie Hugo (1802 - 1885)-
บทท ๑ ความรทวไปของปรชญาอตถภาวนยม
• ขอบขายเนอหา
๑) ประวตปรชญาตะวนตกโดยสงเขป
๒) ความหมายและลกษณะ ของปรชญาอตถภาวะ
๓) ขบวนการอตถภาวะ
๔) การสงเสรมเสรภาพบคคลของปรชญา
3
4
5
Philosophy is…..
the art of wondering.
How to live? What is truth? What is the
ultimate value of life?
10
ตนไมลมในปาลก ไมมคน ไมมสตว ..ทานคดวาจะมเสยงลมมย?
Philosophy
Beliefs
Assumptions
Values
Who?
What?
When?
Why?
How?
Mental Health Warning!
How do you see the world?
Philosophy is:
a set of assumptions
which may be true or false
which we hold
consciously or subconsciously
about the world around us
• Ancients
Earth, Air, Fire, Water
• Socrates (470-399BC)
Asked questions
• Plato (427-327BC)
Theory of ideas
• Aristotle (384-322BC)
Logic, Physics
Traditionalism
Who am I?
Where did the
world come
from?
What is it
made of?
Plato and Socrates
Crisis in Physics
• There is no ‘objective’
observer
Existentialism
• Criticism of positivism,
rationalism, empiricism
Critical Theory
• Mind and culture
influence knowledge
Postmodernism
Werner
Heisenberg (1901-1976)
Albert Einstein (1875-1955)
Soren
Kierkegaard (1813-1855)
Friedrich
Nietzsche (1800-1899)
16
เราจะศกษาปรชญาไปเพออะไรกน?
นอกจากการไดร ปรชญามประโยชนอะไรบาง ?
17
So… do we just agree to
disagree with others who hold
different philosophies to our own?
ANDREW WYETH
Christina’s World (1948)
A complex philosophy
emphasizing the
absurdity of reality
and the human
responsibility to make
choices and accept
consequences!
Why do I exist? Why am I here?
What is my
purpose in life?
What is my
essence?
EXISTENTIALISM
Existence
Essence
Freedom to
Choose
Responsibility
?
? ?
?
EXISTENTIALISM
Existence
Essence
Freedom to
Choose
Responsibility
From the Latin words…
ex (out)
stare
(to stand)
Exsistere
(to stand out) ความมอย
อตถ (เปนยย)
ภาวะ (สภาพ)
What is EXISTENCE?
To appear To arise
To become To be ยตถภาวะ
What is ESSENCE?
Meaning Purpose
What it is Nature สารตถะ
อตถภาวะของเสอคออะไร?
สารตถะของเสอคออะไร?
คดวาเพลโตจะใหความส าคญ กบอะไรมากกวากน?
30
เมอมคนไมเหนดวยกบสงทเราท า ถกปฏเสธนดหมาย ถกปฏเสธค าขอรอง หรอถกปฏเสธรก เรารสกอยางไร? เหมอนเสยเซลฟใชไหม? หรอ เหมอนดไรศกดศรหรอเปลา? หรอ รสกวาตวเองไมมคาไปเลย ใชไหม?
31
ค าวา ด ารงอย จงหมายถง การมอยจรงของตวตน ณ แหงหนใด ในทามกลางผคน หรอ คนอน หรอสงคม
ลกษณะทวไปของปรชญาอตถภาวนยม
• เปนปรชญาของยคหลงสมยนยม (Post-Modernism)
• เปนทาทของความคดทมปฏกรยาตอปรชญาระบบ มากกวาจะเปนระบบปรชญาทสรางขนใหม
• เปนปรชญาทเนนการอธบายมนษยโดยเนน “การด ารงอยของมนษย” (human existence) ในการอธบายมนษยแทนทจะเปน “สารตถะ” (essence) ดงทไดมมาในประวตศาสตรปรชญาตะวนตกกอนหนา อยางปรชญากรกและปรชญายคกลาง
32
ลกษณะทวไปของปรชญาอตถภาวนยม
• เชอวาการคนหาสารตถะ ท าใหผคดออกหางจากความเปนจรง ความเปนจรงทแทกคออตถภาวะของแตละคน
• มทาทปฏเสธปรชญาระบบทมงแสวงหาความจรง เกยวกบชวต โลก และจกรวาลแตอยางเดยว
• ไมมสารตถะทตายตวส าหรบการสรางแบบแผนในชวตมนษย
33
34
หอคอยงาชางคออะไร?
ลกษณะทวไปของปรชญาอตถภาวนยม
• มเนอหาเกยวของกบประสบการณในชวตประจ าวนของคนทวไปมากกวาเรองอน
• ใหความส าคญแกปจเจกภาพมากกวาสากลภาพ ใหความส าคญตอเสรภาพมากกวา ระเบยบกฎเกณฑ
• เนนการสรางสรรคมากกวาอนรกษระเบยบแบบแผน
• ใชความรสกมากกวาเหตผล และใหความส าคญแกความรเชงอตนย
• เปนแนวมนษยนยม เพราะไมพงพาพระเจาและศาสนาในการตอบค าถามตางๆ
35
GEORGIA O’KEEFFE
Sky Above White Clouds I (1962)
Human existence cannot be captured by
reason or objectivity –– it must include
passion, emotion and the subjective.
Each of us is responsible for
everything and to every
human being. –Simone de Beauvoir
ลกษณะทวไปของปรชญาอตถภาวนยม
• สงท เนนมากคอ ในเมอเรามเสรภาพในการเลอกแลว สงทตองตามมาดวยเสมอคอ ความรบผดชอบ เราตองรบผดชอบในการกระท าทกอยางทตวเราเองท า และตองไมโทษคนอนหรอสงภายนอกเสมอในทกๆ เรองทเกดขนกบเรา
37
• “เดกาสต" .. กลาวสจวาทะ เปนถอยค าอมตะอนโดดเดน ...
“ฉนคด ดงนนฉนจงเปน" ฉนจงเหนเชนน ฉะนฉะนน ...
• “ณองปอลชารต" ผตนต าหรบคด “เอกซสตเตนเชยลลสต" ไมผดผน ... หลกแหงสทธเสรภาพเทาเทยมกน ยงคงความเปน “ฉน" ไมผนแปร ...
38 เนาวรตน พงษไพบลย
จดมงหมายของปรชญา
• ปรชญาทแทจรงจะตองเปนระบบความคดทชวยใหแตละคนศกษาเขาใจตวเอง รปญหาตวเองและแกไขปญหาของตวเอง
39
40
หนาทของปรชญา
• กระตนใหผคนคดวา เขามปญหาอะไร แลวแสวงหาแนวทางแกไขปญหาของเขาเอง รวาสถานการณนเราจะแกไขปญหาชวตอยางไร
41
แนวคดพนฐาน
ความเปนปจเจกชนนนไมสามารถ น าความคดหรอเหตผลใดๆ มาอธบายได 1.
มนษยคอฐานในการศกษาปรชญา 2.
ปจเจกชนมเสรภาพในการเลอกและตดสนใจดวยตนเองมใชใหคนสวนใหญเปนผก าหนดตามวถสงคม
3.
50
การมชวตทแทจรงเนนหนกอยกบการเลอกทเปนอสระและผลพวงของความรบผดชอบทตามมา
4.
51
ความทกขของมนษยคอความกลวทเกดจากความรสกแปลกแยกจากอตถภาวะของตนเองกบโลกภายนอก
5.
52
ความตายท าใหมนษยหมดโอกาสทจะเลอกก าหนดชวตของตวเอง 6.
แนวคดอตถภาวะเกดขนไดอยางไร ?
53
ทาทอตถภาวะ (Existential attitude) • เกดจากความไมพอใจสงคม จงเลอกด าเนนชวตตามทตนเอง
ตองการ
54
โสเครตส (470-399 B.C.) เปนนกปรชญาตะวนตกคนแรก ทใหความสนใจในอตถภาวะ ของมนษย มากกวาการแสวงหาความจรงจากโลกภายนอก
55
ปรชญาของโสคราตส
• โสคราตส ไดปฏเสธปรชญาธรรมชาต เพราะความรเรองปฐมธาตของโลก หรอจกรวาลมประโยชนนอยมาก ความรเรองนไมชวยใหมนษยด าเนนชวตไดถกตองมากขน ความรทนกปรชญาแสวงหาควรเปนความรเกยวกบมนษยและหนาทของมนษย เพราะมนษยสามารถน าความรเหลานไปปรบปรงชวตใหดขน
พระเยซครสต กมทาทปฏเสธมากอน ทรงปฏเสธหลกค าสอนของคนรวมสมยของพระองคทวา ความดของมนษยอยทการถอตามบทบญญตของโมเสส พระเยซครสตทรงชกชวนใหมนษย แตละคนเผชญหนากบพระเจาเปนสวนตวและตะหนกดวยตนเองวา พระเจาตองการใหตนท าอะไร และตดสนใจท าสงนนดวยตนเอง
ในสมยตอมานกบญออกสตน ( 893-973) นกปรชญาครสตศาสนาในสมยกลาง ไดตงค าถามอนเกดจากความสงสย ในขอบเขตบางอยางเกยวกบความลกลบของมนษย ทไมสามารถน าวธการทางปรชญามาหาค าตอบได ความเคลอนไหวของแนวคด อตถภาวะนนเดนชดมากขน
57
58
ในสมยของปาสคาล (1623-1662) ซงเปนนกปรชญารวมสมยกบ เดคารตส กลาวคอ ในขณะท เดคารตสสนใจมนษยในเรองสารตถะ(Essence)แตไมสนใจเรองการมอยของมนษย(Existence) ผดกบปาสคาลทใหความสนใจมนษยในแงของการด ารงอยของมนษย อยางไรกตาม เรากไมเรยกนกปรชญาทเปนนกคดยคแรกๆเหลานวา เปนนกอตถภาวนยม
ขบวนการการอตถภาวะนยม (Existential Movement)
59
• Kierkegaard Nietzsche Husserl Jaspers Heidegger Sartre de Beauvoir Buber Camus Merleau Ponty Foucault
• ขบวนการอตถภาวนยมเรมมขนจรงจงในศตวรรษท19
• เกดขนจากส านกในความลมสลายของวฒนธรรมทางจตใจในประเทศยโรป
• เกดความไมสมดลขนระหวางความกาวหนาของความรทางวทยาศาสตรกบความไรสมรรถภาพของมนษยในการแกปญหาชวต
• ความจรงทางวทยาศาสตรนนเปนสงไรความหมาย ดงนนความสมพนธระหวางมนษยกบวตถเปนสงทไมมคณคา
• ลกษณะรปแบบของชวตในสงคมสมยใหมท าใหมนษยรสกคบของใจ และขดแยงกบความเปนปจเจกชน
60
61
• บดาของอตถภาวนยมสมยใหมกคอเกยรเกอการด
• เปนคนแรกทเสนอใหใชประสบการณสวนตวส าหรบสรางความคดปรชญาขน
• ปรชญาจงเปนเรองสวนบคคล แตละคนมปรชญาของตนเองโดยเฉพาะ
62
Sӧren Kierkegaard (1813-1855)
63
Sӧren Kierkegaard (1813-1855)
• ปฏเสธวามความจรงทเปนระบบ ทสามารถใชอธบายทกเหตการณดวยกฎเกณฑเดยว
• ปฏเสธปรชญาของเฮเกล ผซงเสนอปรชญาเกยวกบความเปนจรงทเปนระบบของสรรพสง
KIERKEGAARD
In the early 1800’s, philosophy was dominated by the work of idealists like Hegel, whose thought postulated grand theories that explained how thought, societies and nations changed and
evolved over time.
i.e. Hegel’s Thesis + Antithesis = Synthesis
Important Announcement:
OBJECTIVE TRUTH
Comes from Externals
(Things Beyond Us)
SUBJECTIVE TRUTH
Comes from Within Us
KIERKEGAARD
This may have been great for explaining the inception of a nation, ideology or economic system, but it reduces the individual to a mere faceless cog in the workings of the universe.
“Hey! Look at me!”
67
Grew up after WW2 in war torn Netherlands
Terror of Cold War period especially Suez crisis and nuclear threat
What happens when life is hard?
Migrant mother in USA depression 1936
Nazi occupation of Paris
Buchenwald
Auschwitz
Bia
fra 1
96
7
• ถาการใชเหตผลแลวมนษยจะมสนตแตสงครามโลกครงท ๑ และ ๒ กลบชใหเหนวาเหตผลเปนเครองมอของการแสวงหาอ านาจไปแลว หาใชเครองมอของการสรางสนตภาพแตอยางใดไม ท าใหมนษยขาดความศรทธาในการใชปญญาแสวงหาความร
75
เราใชเหตผลเพอสรางสนต หรอแสวงหาอ านาจกนแน?
Survival is an issue
77
Frederick Nietzsche (1844-1900)
นกอตถภาวนยมคนตอมาคอ นทซเช เขาเปนนกปรชญาทมชอเสยงอยางมากในปจจบน และมอทธพลไมเพยงกบตอนกอตถภาวนยมเทานน แตรวมไปถงนกประพนธและศลปนในรนตอมาดวย โดยเขาตงสมมตฐาน จากความกาวหนาทางวทยาศาสตรและการศกษาประวตศาสตรทางตะวนตกวา มนษยไมมศกยภาพทจะสามารถเขาใจถงอตรภาพ (Transcendence)ได ซงน ามาถงประโยคทส าคญของเขาทวา “God is Dead” ซงหมายถง พระผเปนเจาตายไปเสยแลว และคณคาทางจรยธรรมใดๆ ทขนอยกบพระผเปนเจาไมมอยในโลกอกตอไป
NIETZSCHE
Nietzsche predicted that gradually, belief in
religion and philosophy would diminish, moving civilization towards a day where people would have no “belief” in anything. Nietzsche called
this “belief in nothing”
NIHILISM
NIETZSCHE
Nietzsche proclaimed the dawning of this era of nihilism and atheism with his famous statement:
“God is Dead.”
NIETZSCHE
Man is Free
(without God – really free)
This will further unleash the individual’s
WILL TO POWER
that drives the ascent of civilization.
This would free the strong-willed to lord over the weak-minded.
Karl Jaspers (1883–1969)
จากงานของเกยรเกอการด และการคนพบงานเขยนของนทซเช ไดกอใหเกดประโยชนตอแนวคด ของนกปรชญาเยอรมน ชวงสมยสงครามโลกครงท1 ไดแก คารล แจสเปอร ซงเปนทงนกจตวทยาและนกปรชญาดวย โดยแจสเปอรเปนคนแรกทน าค าวา “ปรชญาชวตการด ารงอย ” (Philosophy of existence) มาใชในงานของเขา 81
82
Martin Heidegger 1889-1976
มารตน ไฮเดกเกอร ซงไดรบอทธพลจากเกยรเกอการด เขาเรยกกระบวนการความคดนวา “ ปรชญาชวต” (Philosophy of life) โดยเขาไดเขยนงานทยงใหญชอ Being and Time (1927) ซงเปนการวเคราะหเกยวกบการด ารงอยของชวตมนษย โดยมจดมงหมายทจะบรรยายถงชวต จากจดยนทวามนษยเปนสงทมอยในโลก (being-in-the-world)โดยไฮเดกเกอรไดน าเอาวธการทางปรากฏวทยา (Phenomenology) ของเอดมนด ฮสโซล (1859-1938) มาใชในการวเคราะหทฤษฎของเขา
83
Jean Paul Sartre 1905-1980 • ซาตรเปนชาวฝรงเศส และเปน
นกปรชญาอตถภาวนยมทมชอเสยงมากทสด
• ซาตรไมใหความส าคญตอปญหาอภปรชญา
• เปนผทใหชอ Existentialism ซงกอนหนานน ปรชญานเปนเพยง Movement หรอขบวนการหนงทมคนคดคลายๆกน
โดยเขากลาววา แนวความคดทพวกอตถภาวนยมมรวมกนกคอ “ชวตการด ารงอย ยอมตองมหรอเกดขนมากอนสารตถะ”(Existence percedes Essence) ซงนกวจารณมความเหนวา การทนกอตถภาวนยมมจดยนรวมกนตอแนวคดน ถอไดวาเปนแกนทส าคญทสด เพราะเปนการจ าแนกปรชญาอตถภาวนยมใหแตกตางจากปรชญาอนอยางชดเจน
84
Existence percedes Essence
SARTRE
“Existence Precedes Essence”
Therefore, according to Sartre, we have an existence, but no essence (a “nature” or purpose
for which we were designed).
• อตถภาวะนยมกลายเปนลทธ คนหนมสาวนบพนรสกหลงใหลมนและมกจะนงสนทนากนถงความพลกพลนของชวตมนษย
• มนเปนแรงบนดาลในใหเกดนวนยาย บทละคร และภาพยนตร
• มนเปนปรชญาทผคนน าไปใชในการตดสนใจของแตละคน
86
อทธพลของปรชญาอตถภาวะนยม
Existential Literature Three people to know: Jean-Paul Sartre (1905-80),
Albert Camus (1913-60) and Simone de Beauvoir (1908-86)
88
การสงเสรมเสรภาพบคคลของปรชญา
89
• สงทมสวนจบใจคนศตวรรษท 20 ของปรชญาอตถภาวะนยมกคอการปฏเสธความคดแบบเดม คอ ความเชอมนในความรทเปนระบบ ซงแกปญหาอะไรในสงคมไมได
• แนวคดนกระตนใหคนหนกลบมาเปนตวเอง โดยชใหเหนวาปรชญาทแทจรงคคอ ปรชญาหรอความคดทเกดจากการเลอกทจะเปนดวยตนเอง
• ปรชญาอตถภาวะจงมลกษณะกระตนใหคนตระหนกถงเสรภาพของตนเอง
90
93
94
95
96
97
98
99
ค าถามชวนคด
ปรชญามหลายระบบ ระบบไหนจรงกวากน?
ทาทอตถภาวะนยมเกดกบทกคนหรอไม?
ค าถามชวนคด
ค าถามชวนคด
การด ารงอยอยางแทจรงเปนอยางไร? (Authentic existence)
เอกสารอางองและหนงสออานเพมเตม
(ดร . มล . )นพาดา เทวกล . ปรชญายตถภาวนยม . กร ง เทพมหานคร : ภาควชาปรชญาและศาสนา คณะมนษยศาสตร มหาวทยาลย เกษตรศาสตร , ๒๕๔๙. ( เยกสารประกยบการสยน )
ปานทพ ย ศภนค ร . ป รชญา เ ย ก ซส เ ต น เ ชย ล ลส ต . ก ร ง เ ทพมหานค ร : ส า นก พมพมห า วท ย าลยรามค าแหง , ๒๕๔๓.
ก ร ต บญ เ จย . ป รชญาลท ธยต ถภ า วนยม . ก ร ง เ ทพฯ : บ รษท ส า นกพมพ ไ ทย วฒนาพานช จ า กด , ๒๕๒๒.
พนจ รตนกล . ปรชญาชวตขยงฌยง – ปยล – ซารตร . กร ง เทพฯ : ส านกพมพสามญชน , ๒๕๓๙.
วทย วศทเวทย . ปรชญาท ว ไป มนษย โลก และความหมายขยงชวต . (พมพคร งท ๑๖) . กร ง เทพฯ : ยกษรเจรญทศน , ๒๕๔๓.
สมภ า ร พ ร มท า . ม นษ ยกบ ก า ร แ ส ว ง ห า ค ว า ม จ ร ง แ ล ะ ค ว า มห ม า ย ข ย ง ชว ต . ( พม พค ร ง ท ๒ ) . กร ง เทพฯ : ส านกพมพศยาม , ๒๕๔๕.
H.J . B lackham. S ix Ex is tent ia l is t Th inkers . London : Rout ledge , 1997.
Kur t F . Re inhardt . The Ex is tent ia l is t Revo l t : The Main Themes and Phases o f Ex is tent ia l ism. New York : F reder ick Ungar Pub l ish ing Co.
ตดตามผลงานอนๆ ของเราไดท
www.padvee.com Education for all.