Ş etkİlİ ana-baba eĞİtİmİ ÇaliŞtayi” ve Çocuk ......“7-19 yaŞ etkİlİ ana-baba...

T.C.

MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI ÖZEL EĞİTİM REHBERLİK VE DANIŞMA HİZMETLERİ

GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

ÖNCE ÇOCUKLAR PROJESİ KAPSAMINDA GERÇEKLEŞTİRİLEN

“7-19 YAŞ ETKİLİ ANA-BABA EĞİTİMİ ÇALIŞTAYI”

VE

ÇOCUK HAZIRLIK TOPLANTISI

SÜREÇ RAPORU

16-17 ŞUBAT 2006 ANKARA

19-20 ŞUBAT 2006 ABANT

Yayına Hazırlayanlar; Haktan Demircioğlu (Özel Eğitim Rehberlik

Ve Danışma Hizmetleri Genel Müdürlüğü)

Işıl Demirakın(UNICEF)

Nevhan V. Yüce(Xperteyes)

Teknik Tasarım Haktan Demircioğlu (Özel Eğitim Rehberlik

Ve Danışma Hizmetleri Genel Müdürlüğü)

Mart 2006, Ankara

ÖNCE ÇOCUKLAR PROJESİ KAPSAMINDA GERÇEKLEŞTİRİLEN

“7-19 YAŞ ETKİLİ ANA-BABA EĞİTİMİ ÇALIŞTAYI”

VE

ÇOCUK HAZIRLIK TOPLANTISI

SÜREÇ RAPORU

16-17 ŞUBAT 2006 ANKARA

19-20 ŞUBAT 2006 ABANT

7-19 Yaş Etkili Anne Baba Eğitimi Çalıştayı Programı 19-20 Şubat 2006 (Abant) 19.02.2006 09.00-09.30 Resmi Açılış

09.30-10.00 Program Tanıtımı/Tanışma

10.00-10.15 Kahve Arası

10.15-11.00 Sunum “Durum Saptaması”

11.00-12.30 Sunum “Ankara Odak Çalışmaları ve rehberlikportali.com”

12.30-13.30 Yemek Arası

13.30-14.00 Atölye Gruplarının Oluşturulması

14.00-15.30 I. Atölye Çalışması


15.45-16.30 I. Atölye Çalışmasının Sunumu

16.30-17.30 Sunum “Kişilik Gelişimi”

17.30-18.00 Günün Genel Değerlendirmesi

20.02.2006 09.00-09.30 Isınma ve Günün Programı

09.30-10.15 Sunum “Temel İhtiyaçlar ve Kabul İletileri”


10.30-11.45 II. Atölye Çalışması “Olması Gerekenlerin Saptanması” 11.45-12.30 II. Atölye Çalışmasının Sunumları

12.30-13.30 Yemek Arası

13.30-15.00 III. Atölye Çalışması “Temel Mesajlar ve Sektörel Planlar”


15.15-16.00 III. Atölye Çalışmasının Sunumları “Panayır Posterleri” 16.30-17.00 Günün Genel Değerlendirmesi ve Kapanış

“7-19 YAŞ ETKİLİ ANA-BABA EĞİTİMİ ÇALIŞTAYI” 16-17/19-20 ŞUBAT 2006

İÇİNDEKİLER

Sayfa

Süreç Hakkında 6

Giriş

• “Türkiye’de Çocuklar için İyi Yönetişim, Koruma ve Adalete Doğru” Projesi

• Raporun amacı

7

7

9

Çocuklar ile Hazırlık Toplantısı

• Toplantının amacı

• Toplantı hakkında

• Çıkarılan dersler ve öneriler

10

10

11

20

Etkili Anne Baba Eğitimi Çalıştayı

• Toplantı amacı

• Toplantı hakkında

• Kurumların yaklaşımları

21

21

23

30

Sonuç 33

• Genel değerlendirme, beklentiler ve öneriler 33

Ekler 34 EK 1: Katılımcı Listesi

EK 2: Kontrat

EK 3: “Ergenlerin Sorunları ve Çözüm Önerileri” Sunumu

EK 4: “Ailelerin Yaşadığı Sorunlar” Sunumu

EK 5: “Ankara Odak Çalışmaları” Sunumu

EK 6: “Kişilik Gelişimi” Sunumu

EK 7: “Temel İhtiyaçlar ve Kabul İletileri” Sunumu

EK 8: rehberlikportali.com Online Araştırma Sonuçları” Sunumu

EK 9: “Yetişkinlerin Belirlediği 7–19 Yaş Çocuğu Olan Ailelere Verilmesi Gereken Bilgi Ve Beceriler” Listesi

EK 10: Panayır Çalışması Posterleri

EK 11: Sektörel Eylem Planları


Süreç Hakkında

Bu rapor, 19–20 Şubat 2006’da Abant, Bolu’da yapılan (7–19 yaş) Etkili

Ana-Baba Eğitimi Programı Çalıştayı ile bu toplantıya hazırlık niteliğinde

çocukların katıldığı 16–17 Şubat 2006 tarihinde yapılan Ankara toplantısının bir

özetini içermektedir.

Ankara’da yapılan hazırlık toplantısında farklı ailelere ve olanaklara sahip

olan çocuklar yaş gruplarına bölünerek ergenlik sorunları ve bu konuda

önerdikleri çözümler hakkında tartışma fırsatı elde etmiştir. Bu toplantının

çıktıları Abant’taki Benim Ailem Çalıştayında farklı kurumlardan gelen

katılımcılarla paylaşılmıştır. Yapılan çalışmada kurum temsilcilerinin sorunlara

hem kurum bakış açısı hem de yetişkin olarak bakış açıları ile yaklaşmaları

istenmiştir.

Toplantı başarı ile tamamlanmış, kurumlar programda yer alma isteklerini

belirtmiştir. Ancak bu tür bir katkının kendi kurumlarında tekrar görüşülerek

karara bağlanması gerektiğinden kesin bir eylem planı ortaya çıkarılmamıştır.

Ek 11’de verilmekte olan Sektörel Eylem Planları hem paylaşım panayırı

çalışmasından hem de kurumlarla görüşülerek, sonradan hazırlanmıştır.


GİRİŞ

“Türkiye’de Çocuklar için İyi Yönetişim,

Koruma ve Adalete Doğru” Projesi

2002 yılında Birleşmiş Milletler Çocuk Özel Oturumu öncesinde

düzenlenen “Çocuklar için Evet Deyin” kampanyası kapsamında 16 milyon

imza toplayarak Türkiye çocuklara verdiği önemi göstermiştir. Kampanya

sırasında, Türkiye ayrıca çocuklar konusunda çalışmaların yapılması

gereken öncelikli alanlar olarak eğitim, eşit haklara erişim ve yoksullukla

savaş belirlenmiştir.

Bu doğrultuda Jandarma Genel Komutanlığı’nın koordinasyonunda,

UNICEF’in teknik desteği ve AB’nin finansal desteği ile gerçekleştirilmesine

karar verilen “Türkiye’de Çocuklar için İyi Yönetişim, Koruma ve Adalete

Doğru” Projesi geliştirilmiştir. “Önce Çocuklar” adıyla da anılan proje

Ağustos 2005’te başlamış olup 27 aylık bir sürede tamamlanacaktır.

Projede, İçişleri Bakanlığı, Adalet Bakanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı,

Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Genel Müdürlüğü, Türkiye

Barolar Birliği, Devlet İstatistik Enstitüsü, Avrupa Komisyonu, UNICEF, Sivil

Toplum Kuruluşları, çocuklar, anneler ve babalar yer alacaktır.

“Önce Çocuklar” projesinde dört temel bileşen bulunmaktadır:

• Sosyal hizmetler, çocuk ceza adaleti, eğitim vb. alanlarda sektörler

arası araştırmalar.

• MEB liderliğinde eğitim sisteminin dışında kalan çocuklara ikinci bir

fırsat tanıyan telafi eğitimi programı.

• Çocuk ceza adaleti sisteminin güçlendirilmesi için Adalet Bakanlığı ve

Türkiye Barolar Birliği eli ile yürütülen çalışmalar.


• Çocuk ve ailelerin güçlendirilmesi için MEB bünyesindeki Genel

Müdürlüklerce yürütülen çalışmalar: (0-6 yaş) Benim Ailem Programı’nın

yaygınlaştırılması(7-19 yaş) Etkili Ana-Baba Eğitimi Programı’nın

geliştirilmesi ve uygulanması, Akran Eğitimi.

Bu kapsamlı projenin başarısı için olmazsa olmazlardan biri olarak, karar

vericiler, çocuklar, sivil toplum ve ebeveynlerin projenin başlangıç

aşamasından itibaren sürece dahil olmaları gerektiği düşüncesi ile, projenin

alt-bileşenlerinden (7-19 yaş) Etkili Ana-Baba Eğitimi Programı çerçevesinde

söz konusu tüm tarafların programın geliştirilmesinden uygulamasına kadar

tüm evrelerde yer alması için bir dizi toplantı ve etkinlik düzenlenmesi

kararlaştırılmıştır.


RAPORUN AMACI

Bu raporda Önce Çocuklar Projesi kapsamında yer alan (7-19 yaş)

Etkili Ana-Baba Eğitimi Programı çerçevesinde yapılan hazırlık toplantısı

ve (7-19 yaş) Etkili Ana-Baba Eğitimi Programı Çalıştayı’ndaki katkılar ve

tartışmaların bir özeti sunulmaktadır.

Ankara’da yapılan Hazırlık Toplantısı’nda program açısından

hizmetlerin alıcısı olarak nitelendirilebilecek kesim, çocuk grubu ve yetişkin

grubu (anne, baba ve çocukların gelişiminden sorumlu diğer kişiler) olarak

ikiye ayrılmıştır.

(7-19 yaş) Etkili Ana-Baba Eğitimi Programı’nın erken aşamalarında

bulunulduğundan söz konusu toplantılara katılan tarafların katkıları

programın ihtiyaçlara uygun bir biçimde şekillendirilmesi açısından büyük

önem taşımaktadır.


Çocuklar ile Hazırlık Toplantısı

Toplantının amacı

(7-19 yaş) Etkili Ana-Baba Eğitimi Programı Çalıştayı Hazırlık Toplantısı’nın

7-19 yaş arası çocuk katılımı farklı kesimlerden gelen çocuklarla 16-17 Şubat

2006 tarihinde Ankara, Midi Otel’de yapılmıştır.

Toplantının amaçları:

• (7-19 yaş) Etkili Ana-Baba Eğitimi Programı çerçevesinde tasarlanacak

yaşam becerileri ve anne-baba eğitimleri konusunda çocuk ve ergenlerin

görüşlerini almak, ele alınması gereken konular hakkında ihtiyaçların

belirlenmesini sağlamak;

• Çocukları 1-3 Mart 2006 tarihinde yapılacak olan (10-19 yaş arası)

Adolesan Konferansı hakkında bilgilendirmek ve toplantıya katılmak isteyen

gönüllüleri belirlemek;

• Çocukları çocuk hakları hakkında bilgilendirmek olarak özetlenebilir.

Yukarıda belirtilen konularda görüş alınması için farklı kurum ve

bölgelerden gelen çocuklar davet edilmiştir. Gruptaki çocukların farklı yaşlarda

olmalarının yanı sıra aralarında çalışan çocuklar, temel eğitime ve orta öğretime

devam eden çocuklar, temel eğitimi bitirmiş ve okula devam etmeyen çocuklar,

engelli çocuklar, ıslahevinden ve yetiştirme yurdundan çocuklar olması, değişik

kesimlerin görüşlerine yer verilmesini sağlanmıştır.

Toplantı sırasında ayrıca çocukların Önce Çocuklar Projesi için hazırlanan

materyaller konusunda görüşleri alınmış ve üç ayda bir yayınlanan UNICEF

Türkiye bülteni “Evet Deyin”de yayınlanacak bir söyleşi için çocukların yeni

müfredat değişiklikleri hakkında düşünceleri öğrenilmiştir.


Toplantı hakkında

Toplantının ilk gününe çoğunluğu 14–18 yaş grubundan çocuklar

katılmıştır. İkinci gün toplantıya yaşları 8–14 arasında değişen çocuklar

katılmış, paralel oturumda ise ilk gün gelenler arasından gönüllüler proje

çerçevesinde yapılacak toplantılarda yapacakları sunumlar üzerine çalışmıştır.

Her iki grup için de aynı etkinlik programı uygulanmıştır. Bu çerçevede

çocukların öncelikle Çocuk Haklarına Dair Sözleşme’de yer alan hakları

konusunda ne kadar bilgileri olduğu öğrenilmeye çalışılmıştır. Çocuklar bu

konuda fazla bilgilendirme yapılmadığını, Çocuk Hakları’nın yalnızca

Vatandaşlık Bilgisi kitabının sonunda bir liste olarak yer aldığını, 23 Nisan

Çocuk Bayramı kutlamalarında ele alındığını ve Sosyal Bilgiler ile İnsan

Hakları derslerinde kısaca işlendiğini belirtmiştir.

Farklı eğitim kurumlarından gelen çocukların bilgi düzeylerinin aynı

olmaması, çocuk haklarının müfredatta yer almasına rağmen her yerde aynı

önem verilerek işlenmediğini göstermektedir. Bu konudaki bilgi açığının

kapatılması için gruplarla çocuk hakları üzerinde tartışmalar yapılmış,

çocuklardan çocuk haklarını yaşama, gelişme, katılım ve korunma

kategorilerine göre gruplamaları istenmiştir. Bu sayede verilen bilgiler

pekiştirilmiştir. Çocuklar Çocuk Hakları’nın dünya genelinde ve Türkiye’de

uygulanmadığı alanlara örnek olarak bir liste hazırlamıştır:

• Savaş (Çocukların oyuncakla oynamak yerine silahla oynaması),

• Bazı çocukların özellikle de kız çocuklarının okula gönderilmemesi,

• Çocukların erken yaşta evlendirilmesi,

• 8. sınıftan sonra çocukların evde oturtulması ya da çalıştırılması,

• Kaliteli yaşam standartlarının bulunmaması,

• Afrika gibi kıtalarda aşı olmaması, açlık çekilmesi,

• Ayrımcılık yapılması.


Toplantının ilk gününe katılan ve çoğunluğu 14-18 yaş arasında olan

çocuklara sorular sorularak yaşam becerileri ve aile eğitimlerine ilişkin görüşleri

alınmıştır. Toplantının bu kısmında önce grup çalışması ile sunumlar

hazırlanmış ardından tekrar bir araya gelinerek sunum ve tartışmalar yapılmıştır.

Aşağıda tartışılan konular ve çocukların verdikleri yanıtların bir özeti

bulunmaktadır.


Yetişkinlerle konuştuklarınız ve konuşamadıklarınız neler?

Konuştukları Konuşamadıkları

• Bazı sıkıntılar

• Selamlaşma, hal-hatır sorma

• Futbol

• Dersler

• Günlük olaylar (işyeri ve okul

hayatı)

• Arkadaşlıklar

• Duygusal ilişkiler (bazen)

• Her şey (az sayıda çocuk

söylemiştir)

• Cinsellik (kişiye göre

değişmekte)

• Dersler (Ör. düşük notlar ve

ders çalışmayı istememe

durumu)

• Duygusal ilişkiler

• Bazı sıkıntılar

• Hiçbir şey


1. Ergenlik döneminde yaşanan sorunlar var mı? Varsa bu sorunlar nelerdir?

• Ergenlik ve çekingenlikten kaynaklanan iletişim sorunları,

• Kuşak farkı,

• Davranışların farklılığı,

• İçe kapanıklık,

• Arkadaşlarımızla sosyal ve kültürel farklılıklar,

• Cinsel taciz (sözle taciz, ensest, fiziksel taciz)

• Düşüncelere saygı gösterilmemesi,

• Okuldaki bazı kuralların çok katı olması (kılık-kıyafet),

• Engellilerin karşılaştıkları sorunlara çözüm bulunmaması (asansör, taşıt

sorunu, acıyarak bakma),

• İşyerinde sorunlar (Çıraklara saygısızlık, sigortasız çalıştırma).


2. Sorunlarınız nasıl çözülebilir?

• Konuşarak,

• İçine kapanıklık için psikolojik destek alarak,

• Baskı yapılmayarak,

• Düzeyli ilişkiler kurarak,

• Arkadaşlarımızla konuşarak,

• Dinleyerek,

• Uzmanlara danışarak,

• Aileleri eğiterek

• Yetişkinlerin kendilerini bizlerin yerine koymasıyla.

3. Bu sorunların çözümü için anne-babalarına ya da sizden sorumlu büyüklerinize hangi becerilerin ne gibi yollarla kazandırılması gerekir?

Bilgi ve beceriler: iletişim, dinleme, anlama, çocuk hakları, ergenlik ve

çocuk psikolojisi hakkında bilgi.

Bu bilgileri alabilecekleri kaynaklar

• Uzmanlar

• Öğretmenler

• Toplantılar, seminerler, kitaplar ve televizyon

• Eğitimler

• Çocuklar


Prof. Dr. Hilal Özcebe tarafından yapılan, adolesan konferansı hakkındaki

bilgilendirme oturumunda ergenlik belirtileri, ihtiyaçları ve sorunları da tartışıldı.

Sorunlara çözüm olarak çocuklar tarafından öne sürülen psikolog ve doktorlara

danışma olanağı konusu Sağlık Bakanlığı tarafından başlatılan çalışmalar

konusuna bağlandı ve kurulacak olan “Adolesan Danışmanlık ve Hizmet

Merkezleri” hakkında bilgi verildi. Sağlık kuruluşları ve gençlik arasında iletişimi

iyileştirmek amacıyla yapılabilecekleri tartışmak için 1-3 Mart 2006 tarihlerinde

çeşitli uluslararası ve ulusal kurum ve kuruluşların işbirliğinde düzenlenecek olan

toplantının içeriği çocuklarla paylaşıldı. Toplantının içeriğinde gençlerin sağlık

hizmeti kullanırken karşılaştıkları engeller, gençlerin gereksinim duyduğu eğitim

materyalleri, akran eğitimi ve gençlerle çalışan kuruluşların nasıl işbirliği

yapacağının tartışılacağı anlatıldı. Çocuklar toplantıya davet edildi. Çocuklar

toplantının iyi bir girişim olduğunu ancak bazı endişeleri olduğunu belirttiler. Bu

endişeler aşağıda sıralanmaktadır:

• Çocuklar dinlenmeyebilir.

• Dinlenseler dahi, ciddiye alınmayabilirler.

• Yapılacaklar konusunda kurumlar ve katılımcılar arasında anlaşmazlıklar

çıkabilir.

8–14 yaş grubunun katıldığı ikinci gün oturumlarında birinci güne benzer bir

program uygulandı. Grubun çalışma kuralları belirlendi ve çocuk hakları

tartışıldı. Yapılan grup çalışmasında çocukların günlük hayatlarında

karşılaştıkları sorunlar ve çözüm yolları tartışıldı. Aşağıda grup çalışması

sonuçlarının bir özeti yer almaktadır.


1. Günlük hayatınızda ne gibi zorluklarla karşılaşıyorsunuz?

• Geçimsizlik ve şiddet (arkadaşlarımızdan ve büyüklerden dayak, haraç

verme, hırsızlık),

• İftira, ikna edememe ve güvensizlik,

• Bağımlılıklar (uyuşturucu, sigara)

• Bilinçsizlikten kaynaklanan utanma,

• Anne ve baba arasındaki sorunlardan etkilenme,

• Anne, baba ve yetişkinlere kendimizi ifade edememe,

• Haklarımızın bilinmemesi ve ciddiye alınmaması,

• Adalet, eşitlik ve saygının olmaması,

• Eğitimsizlik ve cahillik,

• Engellilerin karşılaştığı zorluklar,

• Hoşgörüsüzlük ve ayrımcılık,

• Erken yaşta evlilik ve okuldan alınma.

• Okul çevresindeki insanların üzerimizdeki olumsuz etkileri.

• Öğretmen eksikliği.


2. Bu sorunlar hakkında hangi çözüm yollarını önerirsiniz?

• Arkadaşlarımızla kaba kuvvet kullanmadan konuşarak sorunları çözmek,

• Kişilere sorumluluk vererek bilinçlendirilmelerinin sağlanması,

• Ailelerin uyarılarak çocukların bilinçlendirilmesinin sağlanması,

• Sokak çocuklarının devlet korumasına alınması,

• Öğretmenlerin ayrımcılık yapmaması,

• Öğretmen atamalarının yapılması,

• Ailelerin ve büyüklerin çocuklara şiddet uygulamaması,

• Kurumların çocuklara destek vermesi,

• Çocuklara kötü alışkanlıklara karşı bilgilendirilmesi ve bilinçlendirilmesi.


Her iki grupla da logo çalışması yapıldı. Toplantıda yapılan görsel

materyal ve logo değerlendirmesinde çocuklar materyallerde kullanılan

renkleri genel olarak beğendiler, ancak fotoğrafların karanlık göründüğünü

belirttiler. Bu konuda çocukların görüşleri raporun ekinde yer almaktadır.

Ekteki listede çocukların ifadelerine değiştirilmeden yer verilmiştir.

Kullanılabilecek sloganlar hakkında çocukların önerileri aşağıdadır:

• “Büyüyorum”

• “Ergenlik Çağını Seviyorum”

• “Gençlik Çağına Adım Atıyorum”

• “Gelişiyorum”

• “Gençliğe İlk Adım”

• “Bizi anlayın”

Çocuklar toplantıda hem kendileri hem de yetişkinler için eğitim ve

bilinçlendirmenin önemini özellikle vurguladılar. Bu çalışmaların okullar, kitle

iletişim araçları ve eğitim toplantıları yolu ile yapılabileceğini ve akran eğitimi

ile çocukların yetişkin eğitiminde görev almasını yararlı bulduklarını

açıkladılar. Ayrıca bu çalışmayı çok yararlı bulduklarını ve benzerlerine ileride

de katılmak istediklerini belirttiler.

“Cinselliği hocalarımla konuşamadığımda en

yakın arkadaşımla konuşuyorum.”

Katılımcı Erkek, 16 yaş


Öğrenilen dersler ve öneriler

Hazırlık toplantısı, proje kapsamında planlanacak etkinliklerin daha verimli

olması için yapılabilecekler konusunda deneyim kazanılmasını sağladı. Bu

doğrultuda, aşağıdaki konuların dikkate alınması yararlı olabilir.

• Ergenlerle ilgili çalışmalarda dikkate alınan 7–19 yaş aralığı, çocukların

gelişimsel açıdan farklı özellikler göstermesi nedeniyle çok geniş

kalmaktadır. Bunun birbirine daha yakın alt yaş gruplarına bölünmesi

yapılacak çalışmaların dinamiği açısından daha yararlı olacaktır.

• Çocuklarla yapılan eğitimlerde kullanılan dile özellikle dikkat edilmeli;

potansiyel, performans benzeri yabancı kökenli sözcükler ve tıbbi terimler

kullanıldığında bunların anlamları açıklanmalıdır.

• Çocuklar hazırlanan materyaller ve planlanan çalışmalar konusunda

düşüncelerinin alınmasından mutluluk duydular, ancak her fırsatta

bunların uygulamaya konulup konulmayacağını ve devamında yer alıp

alamayacaklarını merak ettiklerini belirttiler. Çalışmalara etkileri hakkında

bilgilendirilmeleri kendileri için yapılanlara güven duymalarını

sağlayacaktır.

• Farklı kurumlardan ve ailelerden gelen çocukların bir arada olması ve

kendi yaş gruplarından farklı bakış açılarına tanık olmalarının önyargıları

kırma açısından yararlıdır.

• Toplantı mekânları özellikle engelli çocukların durumlarına uygun

düzenlenmeli ve etkinlikler engelli çocukların katılımına uygun biçimde

planlanmalıdır. Bu nedenle planlama aşamasında çocukların engellerine

ilişkin bilgi toplanmalıdır.


(7–19 yaş) Etkili Ana-Baba Eğitimi Programı Çalıştayı

Toplantının amacı

(7-19 yaş) Etkili Ana-Baba Eğitimi Programı Çalıştayı, çocuklar hakkında

sorumluluk taşıyan kamu ve sivil kurum ve kuruluşların temsilcileri,

milletvekilleri, aileler ve çocukların katılımı ile 19-20 Şubat 2006 tarihleri

arasında Bolu, Abant’ta yapılmıştır.

Toplantıya katılan kuruluşlar TBMM (Sağlık, Aile, Çalışma ve Sosyal İşler

Komisyonu), MEB (Özel Eğitim, Rehberlik ve Danışma Hizmetleri Genel

Müdürlüğü, Ortaöğretim Genel Müdürlüğü, Çıraklık ve Yaygın Eğitim Genel

Müdürlüğü, Personel Genel Müdürlüğü, İlköğretim Genel Müdürlüğü, İdari ve

Mali İşler Dairesi Başkanlığı), İçişleri Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik

Bakanlığı (Çalışma Genel Müdürlüğü, Çalışan Çocuklar Bölüm Başkanlığı),

Başbakanlık Aile ve

Sosyal Araştırmalar

Genel Müdürlüğü,

Başbakanlık Sosyal

Hizmetler ve Çocuk

Esirgeme Kurumu Genel

Müdürlüğü, Başbakanlık

Gençlik ve Spor Genel

Müdürlüğü, TRT Genel

Müdürlüğü, Jandarma

Genel Komutanlığı, Kızılay Genel Müdürlüğü, Adalet Bakanlığı (Ceza ve

Tevkifevleri Genel Müdürlüğü), TOÇEV, WILLOWS FOUNDATION, Sağlık

Bakanlığı , Ankara Üniversitesi, Gazi Üniversitesi, Youth For Habitat

Association, ve UNICEF’tir.


Toplantının temel amacı, Önce Çocuklar Projesi kapsamında planlanan (7-

19 yaş) Etkili Ana-Baba Eğitimi Programının hazırlanması ve uygulanması için

kurumlar arası işbirliğinin gerçekleştirilmesidir. Adolesanlarla ebeveyn ve

yetişkinler arasındaki iletişimin iyileştirilmesi için çizilecek yol haritasında

kurumların, sürecin başından itibaren çalışmalara dahil olması, projenin

sahiplenilmesini sağlayacaktır. Bu çerçevede kurumların birbirini tanıması, proje

hakkında bilgilenmesi, yapabilecekleri konusunda birbirlerini bilgilendirmeleri ve

aşağıdaki sorulara ortak yanıtlar vermeleri beklenmiştir;

• Yetişkin (anne, baba, kurum temsilcisi ve diğer) olarak çocuklarla

ilişkimizi nasıl algılamaktayız?

• Ebeveynler ve yetişkinler günlük yaşamda çocuklar (ergenlerle) ile ne

gibi sorunlar yaşamaktadır? Bu konuda neler yapılabilir?

• Ergen bakış açısını sürece nasıl dâhil edebiliriz?

• Çocukların yüksek yararını gözetme konusunda sorumluluklarımız

nelerdir?


Toplantı hakkında

Genel Müdür Dr. Ruhi Kılıç (MEB, Özel Eğitim, Rehberlik ve Danışma

Hizmetleri Genel Müdürlüğü), Lila Pieters (UNICEF) ve Müsteşar yardımcısı

Cumaali Demirtaş (MEB) tarafından yapılan açılış konuşmalarının ardından, iki

günlük toplantıya genel tanışma ile başlanmıştır. Toplantıdan yüksek verim

alınabilmesi için yetişkin eğitimlerinde sık sık kullanılan oyun, grup çalışması,

ısınma, alıştırma, beyin fırtınası gibi teknikler toplantı boyunca kullanılmıştır.

Tanışma ve çalışma kurallarıyla toplantıdan beklentilerin tartışılmasının

ardından Danışma Kurulu üyeleri Prof. Dr. Füsun Akkoyun, Doç. Dr. Fidan

Korkut ve Doç. Dr. Kültegin Ögel programın bakış açısını açıklamışlar ve

önlemenin en önemli tedbirlerden biri olduğunu belirtmişlerdir.

İlk günün sabah oturumunda hazırlık toplantılarına da katılmış olan

ebeveyn ve çocuklar önceki çalışmalardaki bulgularına dair sunumlar yaparak

katkıda bulunmuşlardır. Ayrıca Erçin Kimmet ebeveyn ve yetişkinlerle yapılan

hazırlık toplantısında ailelerin yaşadığı sorunlarla ilgili listeyi katılımcılarla

paylaşmıştır. Önceden yapılan çalışmalardan biri olan “Aile Odak Grup

Görüşmeleri ve rehberlikportali.com online anket çalışmaları1”nı Necati Bilgiç

sunmuştur. Mardin Aile Toplantısı sonuçları da bu oturumda Sumru Kutlu

tarafından anlatılmıştır.

1 www.rehberlikportali.com, 18.250 mail üyesi ve 13.000’e yakın kulüp üyesi bulunan bir rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri web portalıdır. Üyeleri arasında eğitim yöneticileri, psikolojik danışmanlar, öğretmenler, aileler, öğrenciler ve daha birçok meslek mensubu bulunmaktadır. Günlük ziyaretci sayısı 7000 civarındadır. Web sitesinde yayınlanan çevrim-içi ankete katılım yolu ile anne-babalar ile çocukların eğitim gereksinimleri üzerine kapsamlı bir araştırma yapılmıştır. Araştırma sonuçları Ek 8’de sunulmuştur.


İki gün boyunca grup çalışmalarının verimini artırmak için sabah ve öğle

oturumlarının başında toplantının eğitim programını geliştiren XpertEyes ekibi

üyeleri tarafından kuramsal sunumlar yapılmıştır. İlk olarak çocuğun

gelişmesinde çocuğu etkileyen faktörler, çocuk merkezli yaklaşımı savunan

Bronferbrunnner’in EKOSİSTEM kuramı ile açıklandı. Kişilik gelişimi,

transaksiyonel analiz kuramına (Eric Berne) dayandırılarak insan ilişkilerinde

temel ihtiyaçlar ve karşıdaki kişinin varlığını ya da yaptıklarını fark ettiğimizi

gösteren her tür eylem olan “kabul iletileri” uzman ekibin sunumlarında ele aldığı

diğer konular oldu. Eğitimciler 1990’lardan bu yana Türkiye’de ailelere yönelik

programların çoğunluğunun Thomas Gordon’un iletişim kuramlarına

dayandırıldığını, ancak bu programların geliştirilmesinde ergenlerin

anlaşılmasının önemli olması nedeni ile yukarıda bahsedilen kuramların yararlı

olacağını düşündüklerini belirttiler.

Kuramsal sunumlar katılımcılar tarafından ilgi ile takip edildi. Bu da yine

özellikle bu alanda çalışan kurum personelinin bilgilendirilme konusunda ne

kadar istekli olduğunun bir göstergesi oldu.

Toplantıda amaç kısmında sorulan sorular ışığında iki grup çalışması

yapıldı. İlk grup çalışmasında farklı kurumlardan gelen kişilerin birbirlerini daha

iyi tanıması için karma gruplar

yapıldı. Bunun bir nedeni de ilk

grup çalışmasında katılımcıların

sorulara yalnız kurum kimlikleri

ile değil, aynı zamanda anne-

baba ya da yetişkin olarak da

yanıt vermelerinin istenmesiydi.

İkinci grup çalışmasında ise

hizmet alanlarına göre bir ya da

birden fazla kurumun temsil edildiği gruplar oluşturuldu. Bu çalışmada STK

temsilcileri, akademisyenler, anne-babalar ve çocuklar tüm gruplara eşit olarak

dağıldılar.


1. Grup Çalışması “Ebeveyn ve Çocuk/Ergen Arasında Yaşanan Zorluklar”

Bu grup çalışmasında sorulara verilen yanıtlar özet olarak aşağıda yer

almaktadır.

Soru 1: Bir çocuğun hayatında anne babanın rolü/leri nedir?

• Model olma,

• Temel ihtiyaçların sağlanması (koruma, bakım, barınma, eğitim vb.),

• Yönlendirme,

• Kültürün kazandırılması (adet, değerler),

• Bilgi kaynağı olma,

• Özgüven ve sorumluluk bilinci kazandırma,

• Değer yargılarını aktarma.

Soru 2: 7 yaş sonrasında bu rollerde neler değişiyor?

• Anne-baba yerine yakın çevrenin ve popüler kültürdeki figürlerin model

alınması,

• Ailenin çocuktan beklentilerinin değişmesi (okulda başarı, çalışma,

kendinden küçük kardeşlerinin sorumluluğunu alma vb)

• Kendi başına daha fazla yetme, evden ayrı geçen zamanın artması ve

bağımsızlaşma,

• Kötü alışkanlıkların tehdidi.

• Gençlik merkezlerimizde gençlere psikolojik destek verilememesi

(psikolog, psikiyatr gibi uzmanların illerde az olması).


Soru 3: 7 yaşından büyük çocuk ve ergenler ile ebeveynler arasında yaşanan

zorluklar nelerdir?

• Ailenin durumuna göre (kırsal-kentsel, yoksul-varsıl vb.) değerlendirmeler

farklılık gösterecektir.

• Çatışma (ancak bu olağan ve gereklidir)

Soru 4: Kurumların rolleri nelerdir?

Bu soruya verilen yanıtlar daha geniş haliyle kurumsal yaklaşımlar kısmında ele

alınmaktadır.

Grup Çalışması “Kurumsal öncelikler”

Aile eğitiminde çıkan sorunlar listesindeki maddeler arasından 10 öncelikli sorun

alanının seçilmesi.


I.Grup (MEB)

Öncelikler;

Çocuğu tanımak ve gelişim özelliklerini bilinmesi.

Etkin iletişim becerilerinin kazandırılması.

Anne ve babalara çocuğa yaklaşımda tutarlılık becerisi kazandırılması.

Öz güven kazandırma.

Çocuk hakları konusunda ailelerin bilgilendirilmesi.

Danışmanlık hizmetlerinden yararlanma bilgisinin verilmesi

Üreme sağlığı hakkında bilgilendirme.

Cinsellik eğitimi.

Risk grubundaki çocuklara yaklaşımın bilinmesi.

Çalışan çocukların durumu.

Madde kullanan çocukların durumu.

Engelli çocukların durumu.

Çocuğun karar alma süreçlerine

katılması.


II.Grup (SHÇEK, Adalet Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, ASAGEM, Jandarma) Öncelikler;

Aile tanımı, tipleri ve işlevleri hakkında bilgilendirme (boşanma / tek ebeveyn /

evlatlık vb.).

Şiddet hakkında bilgilendirme (şiddetin türleri, dereceleri, yasal haklar, başvuru

yerleri, şiddetin nedenleri vb.).

Okul başarısı (ders çalışma alışkanlıklarının kazandırılması, kitap okuma

alışkanlığı, okul-aile ilişkisinin geliştirilmesi, sınav kaygısı).

Dış dünya duyarlılığının geliştirilmesi (tüketim alışkanlıkları, tüketim bilinci,

medya okur- yazarlığı)

Yaş ve gelişim özelliklerine yönelik sorumluluk bilincinin artırılması.

İhmal ve istismar /dezavantajlı gruplara yönelik duyarlılık kazandırma.

Kurum bakımında yer alan çocuklar hakkında duyarlılık.

Kardeş kıskançlığı ve kardeşler arası ilişkiler hakkında bilgilendirme.

Uyum sorunları ve davranış bozukluğu (alt ıslatma, tırnak yeme, gece korkuları,

vb.)

Sosyal etkinliklerine yönlendirme.

Gerekli toplum kaynaklarının kullanılması.

Danışmanlık ve bilgi alabilecekleri yerler hakkında bilgilenme.


III.Grup (Yerel Gündem 21, WILLOWS, TOÇEV, Kızılay, UNICEF, TRT)

Öncelikler;

Eğitim modüllerinin yerel çevrenin sosyolojik, kültürel ve ekonomik

özelliklerine dikkat edilerek hazırlanması.

Anne baba ve bakıcıların öğrenmeye hazır olması.

Çocuğun gelişim özellikleri hakkında bilgi verilmesi (yaş grupları bazında:7-10,

10-13, 13-19

Zihinsel, sosyal, fiziksel, duygusal ve cinsel özellikler).

Ailelerin toplumsal katılımlarını sağlamak.

Çocukları ile ilgili sorunlarını çözmek için ailelerin bilgilendirilmesi.

Çocukların toplumsal katılımlarını sağlamak

Çocukların bedenleri, düşünceleri, ihtiyaç ve talepleri konusunda katılım ve

karar verme hakkının olması.

Toplantıda ayrıca MEB adına proje koordinasyonunu üstlenen Özel

Eğitim, Rehberlik ve Danışma Hizmetleri Genel Müdürlüğü, UNICEF ve 0-6

yaş Benim Ailem Programı’nı hazırlayan XpertEyes ekibi temsilcileri,

“Türkiye’de Çocuklar için İyi Yönetişim, Koruma ve Adalete Doğru” projesi ve

Benim Ailem Program’ı hakkında bilgi verdi. Projenin başlangıç tarihi olan

Ağustos 2005’ten itibaren 27 aylık süre içinde yapılanlar ve yağılması

planlananlar anlatıldı. Projenin bahsedilen taraflardan çok katılımcıların temsil

ettiği kurumların projesi olduğu ve bu nedenle sürece katılmalarının ve

işbirliklerinin çok önemli olduğu vurgulandı.


Kurumların Yaklaşımları

Raporun bu kısmında kurumların çalışma gruplarında ve toplantı sonundaki

“kurum tanıtım panayırı” etkinliğinde 7-19 Yaş Benim Ailem Programı’na

yapabilecekleri katkılar, toplantı hakkındaki görüşleri ve amaçları hakkında özet

bilgi yer almaktadır. Kurumlar işbirliğinde bulunmak istediklerini belirtmiş, ancak

bu konuda niyetlerinin kesin bir taahhüt olarak algılanmaması gerektiğini ve

kesin sonucun toplantı bittikten sonra burada edindikleri bilgileri kurumlarındaki

üst düzey yetkililer ile görüştükten sonra belirleneceğini söylemiştir (Kurum

yaklaşımları son sunumda izlenen sıra ile verilmektedir).

Jandarma Ankara Çocuk Merkezi: Jandarma Teşkilatı 6 ilde 7 Çocuk

Merkezi (İstanbul’da 2 tane) ve diğer illerde Çocuk Sorumluları ile yetki alanında

çocuklara yardım eli uzatmaktadır. Bu çerçevede çocukların korumaya alınması,

okula yazdırılması ve ailelerinin bilinçlendirilmesini sağlamaya çalışmaktadır. Bu

toplantı sonrasında görevli personelin mobil eğitim yolu ile eğitilmesi

planlanmıştır.

Aile ve Sosyal Araştırmalar Genel Müdürlüğü: Aile ve sosyal araştırma

görevi olan kurum 1982 yılından bu yana diğer kurumlarla işbirliği içinde anne-

baba okulu projeleri yürütmektedir. Bu proje tarafları ile de bu eğitimlerde

kullandıkları materyalleri paylaşmayı ve aile profili çıkarma benzeri konularda

bilimsel çalışma, veri toplama ve analizi yolu ile projeyi desteklemeyi

istemektedirler.

Çocuk ve ailelerin mesajı: Her şey eğitimle başlar diyerek, bu çalışmayı

lokomotifin UNICEF olduğu bir trene benzeterek bu resmettiler.


Willows Foundation: 1992 yılından beri kadınların güçlendirilmesi için

(üreme sağlığı, kız çocuklarının okutulması vb. konularda) çalışan vakıf saha

çalışmalarında ve veri toplamada projeye destek verebileceklerini belirttiler.

Adalet Bakanlığı Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü: Çocuk ceza

adaleti sisteminin güçlenmesi için projeler yürüten Genel Müdürlük çocukların

toplumdan uzaklaştırılmadan topluma entegre edilmelerini sağlayacak

çalışmaları desteklediklerini belirtti.

Sağlık Bakanlığı Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Genel

Müdürlüğü: Toplantıdaki tartışmalar doğrultusunda önceden sadece adolesan

odaklı olan çalışmalarında artık aileleri de katacaklarını belirttiler. Eğitim

konusunda da destek vermek istemekteler.

Kızılay Genel Müdürlüğü: Toplum Merkezleri, Gençlik Kampları, Anne-

baba Okulu, Ergen Anneleri Kulübü vb. programları ile gençlere ulaştıklarını

ve işbirliğine açık olduklarını belirtti.

Sosyal Hizmetler Çocuk Esirgeme Kurumu Genel Müdürlüğü: Kendini

Türkiye’nin en büyük ailesi olarak tanımlayan kurum proje kapsamında

yapmayı düşündüklerini şu şekilde sıraladı:

• Eğiticilerin eğitimine uygun kişilerin gönderilmesi,

• 7-19 yaş grubu eğitim paketinin hazırlanmasına katkı,

• Koruyucu ve önleyici hizmetlere önem verilmesini sağlamak,

• Eğitimin 7-12 yaş grubu çocuk yuvaları ile 13-18 yaş grubu yetiştirme

yurtlarında çalışan personele verilmesini sağlamak.


Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü: 81 ilde gençlikmerkezlerive kampları ile

13-24 yaş arası gençlere hizmet veren kurum işbirliğine hazır olduklarını ifade

etti.

Yerel Gündem 21: Yerel gençlik merkezleri, yerel kültür evleri, belediye ve

valiliklerle yurt çapında yaygın bir ağı olan platform TRT, Kızılay ve diğer

kurumlarla işbirliği içinde UNICEF ile bir proje yapmak için hazırlıklara 1 Mart

tarihinden itibaren başlayacaklarını belirtti. Özellikle akran eğitimi alanında

uzman olduklarını söylediler.

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Çalışan Çocuklar Bölümü:

Türkiye’nin 138 ve 182 sayılı ILO sözleşmelerini imzalamasıyla başlatılan

ILO/IPEC Zamana Bağlı Politika Eylem Çerçevesi’nde çocuk işçiliğinin en kötü

biçimlerinin ortadan kaldırılması ile ilgili çalışmalarda yer almak istiyorlar

TRT Genel Müdürlüğü: Sektörler arası işbirliği konulu spotlar hazırlamaya

ve yayınlamaya hazır olduklarını belirttiler.

MEB İlköğretim Genel Müdürlüğü: 7-14yaş grubuna sunulan eğitimin

iyileştirilmesi için 26 proje yürüten Genel Müdürlük, okulların çocuklara eğitim

verilen saatler dışında da açık tutularak aileler için eğitim danışmanlığı vermeye

hazır olduklarını belirtti.

MEB Çıraklık ve Yaygın Eğitim Genel Müdürlüğü: 0-6 Yaş Benim Ailem

Programı, 5-6 Yaş AÇEP ve Baba Destek Programı projelerini yürüten Genel

Müdürlük hedeflerinin destekleyici bir çevre yaratmak olduğunu belirtti.


Sonuç

Genel değerlendirme, beklentiler ve öneriler

Gerek Hazırlık Toplantısı’nda gerekse Benim Ailem Çalıştayı’nda ortaya

konan önemli öneriler önceki kısımlarda verildiğinden burada tekrar

edilmeyecektir. Ancak Kesin bir eylem planı çıkmamış olsa da “Türkiye’de

Çocuklar için İyi Yönetişim, Koruma ve Adalete Doğru” Projesi (çocuklar,

anne-babalar ve çocuklarla ilgili alanlarda çalışan kurum personeli) gerekse

hizmet sunucuların bir araya gelerek sürece dahil olması çok önemli bir

adımdır.

Bu noktan itibaren çalışmaların sürekliliğini sağlayacak düzenlemelerin

yapılması büyük önem taşımaktadır. Bu, hem çocuklar hem de yetişkinler

tarafından önemsenmektedir. Programın henüz başlangıcında olunması

nedeniyle toplantılar sonucunda kesin kararlar yerine gelecekte yapılacaklara

dair beklentiler ve öneriler ön plana çıkmıştır. Her iki toplantı içinde geçerli bu

öneri ve beklentiler şu şekildedir:

• Toplantılarda tartışılanların uygulamaya yansıdığının görülmesi;

• Oluşturulan grupların (özellikle yetişkin toplantısında) üyeleri

değişmeksizin zaman zaman bir araya gelerek çalışmalara devam

etmesi;

• Program çalışmalarının ilerleyişi hakkında bilgilendirilme;

• Kurumların onaylarının alınmasının ardından koordinatör organ

tarafından hazırlanan programa uygun eylem planlarının geliştirilmesi

ve uygulanması;

• En önemlisi ise bu çabalar sayesinde Türkiye’de 7–19 yaş arasındaki

ergenler ile anne-babaları ve ilgili kurumların Çocuk Haklarına Dair

Sözleşme uyarınca desteklenmesi ve Türkiye’nin bu alana yatırım

yapan az sayıda ülkeden biri haline gelerek örnek olmasıdır.


EK 1: Katılımcı Listesi

ADI - SOYADI

KURUMU GÖREVİ E-POSTA

Cumaali Demirtaş

MEB Müsteşar Yrd.

Ruhi Kılıç MEB Genel Müdür [email protected]

Hikmet Orman MEB Gn. Md. Yrd. [email protected]

Yunus Ünlü MEB Daire Bşk. Yrd.

Bergin Levent MEB Şube Md. [email protected]

Celal Tiftik MEB Şube Müdürü [email protected]

Nazan Cerrah MEB Psikolog [email protected]

Haktan Demircioğlu

MEB Uzm. Psi. Dan. [email protected]

Necati Bilgiç MEB Uzm. Psi. Dan. [email protected]

Aslan Karaşahin

MEB

İbrahim Aktaş MEB [email protected]

Hasan Gencer MEB

Bekir Pala MEB [email protected]

Şahika Ünlü Aküzüm

MEB Proje Sorumlusu

[email protected]

Yaşar Koçak MEB Şube Md. [email protected]

Nilgün Eski Ad. Bak. Sosyal Hizm. Uzmanı

[email protected]

Rahime Beder Şen

ASAGEM Uzman [email protected]

Fatma Özdoğan

ASAGEM Uzman [email protected]

Mete Kaan Namal

Çal.Sos. Güv.Bak.

Memur [email protected]

İbrahim Akın Çal.Sos. Güv.Bak.

Memur [email protected]

İbrahim Boy GSGM Şube Md. [email protected]

Mehmet Coşkun

J. Gn. K.lığı Çocuk Merkezi Amiri

Seher Tezeren Kızılay İdari Asistan [email protected]

Mehtap İbiş Sağlık Bakanlığı

Yüksek Hemşire

[email protected]


ADI - SOYADI


Füsun Alpay SHCEK Aile Hizmetleri Şube müdürü

[email protected]

Ahmet Okur

SHÇEK GHD. Bşk. Şb. Md.

[email protected]

Emin Eraslan SHCEK Çocuk Hizm. Şube Md.

[email protected]

Hurican Çufadar

SHÇEK SHU [email protected]

Füsun Akkoyun

Dan. Kur. Üye [email protected]

Fidan Korkut H.Ü. Dan. Kur. Üye [email protected]

Kültegin Ögel Yeniden Dan. Kur. Üye [email protected]

Necdet demircan

TRT Çocuk ve Genç Prog. Md

[email protected]

Tülay Parmaksız

TRT Yapımcı [email protected]

Lila Pieters UNICEF Program Coordinator

[email protected]

Sumru Kutlu UNICEF Sn. Proj. Asis. [email protected]

Mine Süngün UNICEF Proje Sorumlusu

[email protected]

Feyza Ulubatlı UNICEF Proje Asistanı [email protected]

Rana Mullan UNICEF Fotoğraf

Işıl Demiralan UNICEF Raportör [email protected]

Ayşegül Bahçıvan

Lexican Interpreter

Çevirmen

Bilge Has LExican Interpreter

Çevirmen

Türker Metin Onur

Trabzon Gençlik M.

Yürüt Krl Üyesi

Sezai Hazır HABITAT ve YG 21

Başkan [email protected]

Mehmet Sarıca

Adana Gençlik Merkezi

Yürütme Kurulu üyesi

[email protected]

Dilek Meriç Willows Foundation

Özel Eğitim Koordinatörü

[email protected]

Yaşar Özbay Gazi Üniv. PDR Blm Bşk. [email protected]

ADI - SOYADI


Füsun Alpay SHCEK Aile Hizmetleri Şube müdürü

[email protected]

Ahmet Okur

SHÇEK GHD. Bşk. Şb. Md.

[email protected]

Emin Eraslan SHCEK Çocuk Hizm. Şube Md.

[email protected]

Hurican Çufadar

SHÇEK SHU [email protected]

Füsun Akkoyun

Dan. Kur. Üye [email protected]

Fidan Korkut H.Ü. Dan. Kur. Üye [email protected]

Kültegin Ögel Yeniden Dan. Kur. Üye [email protected]

Necdet demircan

TRT Çocuk ve Genç Prog. Md

[email protected]

Tülay Parmaksız

TRT Yapımcı [email protected]

Lila Pieters UNICEF Program Coordinator

[email protected]

Sumru Kutlu UNICEF Sn. Proj. Asis. [email protected]

Mine Süngün UNICEF Proje Sorumlusu

[email protected]

Feyza Ulubatlı UNICEF Proje Asistanı [email protected]

Rana Mullan UNICEF Fotoğraf

Işıl Demiralan UNICEF Raportör [email protected]

Ayşegül Bahçıvan

Lexican Interpreter

Çevirmen

Bilge Has LExican Interpreter

Çevirmen

Türker Metin Onur

Trabzon Gençlik M.

Yürüt Krl Üyesi

Sezai Hazır HABITAT ve YG 21

Başkan [email protected]

Mehmet Sarıca

Adana Gençlik Merkezi

Yürütme Kurulu üyesi

[email protected]

Dilek Meriç Willows Foundation

Özel Eğitim Koordinatörü

[email protected]

Yaşar Özbay Gazi Üniv. PDR Blm Bşk. [email protected]


ADI - SOYADI


Nihal Ahioğlu Ank. Üniv. Arş. Gör. [email protected]. edu.tr

Ali Rıza Özlü TOÇEV TOÇEV Danısmanı

[email protected]

Nevhan V. Yüce

Xperteys [email protected]

M. Kadir Akbulut

Xperteys [email protected]

Fatma Zengin Xperteys [email protected]

Erçin Kimmet Xperteys

Fatma Esen Aile

Cabbar Esen Aile

Özkan Esen Aile

Gülten Karadaş

Aile Müdür(özel)

Dilek Esan Öğrenci Doğan Çağlar End. Meslek

Lisesi

Canser Karadaş

öğrenci [email protected]


EK 2: Kontrat

KONTRAT

BU İKİ GÜNDEN BEKLEDİKLERİM

• 7–19 yaş çocuklara program hazırlarken koruma altındaki ve kurumda yaşayan

çocukların ihtiyaçları göz önüne alınsın

• Çalışan çocuklar ve çalışan çocuk olma riski olan çocuklar göz önüne alınsın

• Somut uygulanabilir öneriler çıksın

• Adalet bakanlığı gözetiminde bulunan çocuk ve ailelerine somut öneriler ve sorunlar

çıktısı

• Koruyucu aile rolünü üslenen ailelere yönelik çıktılar olsun

• Sokak çocukları da gözetilmeli

• Kurumların hangi işbirliğini ve nasıl yapacağını konuşalım

• Aile ve ergenlerin birbirlerini destekleyecekleri bir şey çıksın

• Terör, madde bağımlılığı ve bulaşıcı hastalıklar konusunda dikkate alınsın

• Daha önceki programlar birbirini desteklemeli tamamlamalı ve yetişkin eğitimi

tekniklerini kullanalım

• Aileleri de destekleyici, geliştirici çıktılar alalım

• Sektörel sorumlulukları netleştirelim

• Göç sonucu kente gelen çocukların adaptasyonu ve suça teşvikin önlenmesi

• Örgün ya da yaygın eğitimin devamlılığını nasıl sağlarız sistem dışına çıkanları tekrar

içe almak için gereken önlemeler

• Cinsiyet eşitliği duyarlılığı

• Beklentilerin beklenti olarak kalmaması

• Anne babanın istihdamı ya da ekonomisi için neler yapılabilir politikası üzerine

tartışalım

• Ergen gruplarıyla uğraşan uzmanların çalışanların desteklenmesi


NELER YAPACAĞIM

• Gruba aktif katılım

• Geçmiş deneyimleri paylaşacağız

• Kurumsal kapasite ve sorumlulukları buraya taşıyacağız

• Özenle saygılı dinleyeceğiz

• Odak kayarsa hatırlatacağım

• Gençlik networku olarak rol almak ve belirlemek istiyoruz

• Burada edindiklerimi kuruma geri taşıyacağım

• Öğretmenleri bu programdan bilgilendirilmesi ve hizmet içi eğitimlere alınmasını

sağlayacağım

NE ENGELLER ve KURALLAR

• Devamsızlık

• Cep telefonları

• İkili konuşmalar gruplaşmalar

• Grup disiplinsizliği ve görüşlere saygısızlık

• Saatlere uyulmaması / zaman planına uyulacak

• Giyimler rahat olacak

• Gizlilik önemli olsun…burada konuşulan burada kalsın


EK 3: “Ergenlerin Sorunları ve Çözüm Önerileri” Sunumu “Sizin de zamanında ailelerinizle yaşadığınız sorunlar vardır. Biz

ergenlerin de şu anda yasadığımız bir takım sorunlar var. Şimdi size

bunlardan bahsetmek istiyoruz”

YAŞADIĞIMIZ SORUNLAR

Arkadaşlarım hakkında konuşamıyorum. Özellikle sevgililerim...

Baskı yapmalarından çok büyük sıkıntı duyuyorum.

Farklı düşüncelerden ve görevlerden dolayı yapılan tartışmalar beni çok sıkıyor.

Cinselliği konuşamıyorum.

Cinsel taciz olayları(laf söz) bir takım hareketler...

Düşüncelerime saygı duymuyorlar.

Okullardaki bazı kuralların çok sıkı olması kıyafet ve benzeri şeyler...

İş yerindeki sorunlar ve çıraklara yapılan saygısızlık vb. Engelliler için;

Asansör

Taşıt

Acıyarak bakma

Kaldırım

Vb. Sorunlar

Çalışmak istemediğim zaman bunu aileme veya yanımda bulunan yetişkinlere söylemekten

çekiniyorum.

Arkadaşlar arasındaki dayak, haraç

YAŞADIĞIMIZ SORUNLARIN ÇÖZÜMÜ

Karşımızdakiyle konuşarak,

Karşımızdakini dinleyerek,

Etrafımdaki güvendiğim arkadaş ve büyüklerime danışarak,

Olay yerinden uzaklaşmaya çalışırım.

Karşımdaki aile büyüğü veya yetişkin empati yaparak beni daha iyi anlıyor.

Karşımızdakini alttan alıp sorunlarımızı çözmeye çalışıyoruz.

Sorunlarımı çözemiyorum.


İHTİYACIMIZ OLAN BİLGİ VE BECERİLER

Biz yaşadığımız sorunların çözümü için kimi beceri ve bilgilere ihtiyacımız duyuyoruz. Bu bilgi ve

becerileri şu şekilde sıralayabiliriz;

İkna gücü, kendini ifade edebilme yeteneği,

İletişim gücü, empati kurabilme becerisi, anlayışlı olmak, hoşgörülü olmak, sabırlı olmak, kararlı

olmak ve söyleyeceğimiz şeyi önceden düşünerek söylemek.

Cinselliğe ilişkin bilgilendirme

Bu bilgi ve becerileri sorunlarımızı çözerken kullanırsak pek çok sorunun üstesinden gelebiliriz.

BİLGİ VE BECERİ KAZANMA YOLLARI

İçine kapanıklık için psikolojik destek

Baskının olmaması

Seviyeli ilişkiler görüşleri saygıyla karşılama

Uzmanlarla konuşmak ve onlara danışmak

Okul kararlarıyla ilgili anket düzenlemek

Yetkililerin öğrencilere daha yakın ve sıcak davranması öğrencileri dinleyip gerçekten çözüm

araması.

Eğitim (biz verelim)

AİLELER/YETİŞKİNLERLE YAŞANAN SORUNLAR

Eğitimsizliklerinden beni anlamıyorlar

Ergenliğin getirdiği sorunları bilmiyorlar

Dinlemiyorlar

Umursamıyorlar

Sorunlarımı açmaktan utanıyorum

İşleri bizden daha mı önemli?

Çocukları yokmuş gibi davranıyorlar

Kardeşimiz olunca onu seviyorlar

Şiddet, küfür, dayak


YETİŞKİNLER NE YAPARLARSA BİZE YARDIMCI OLABİLİRLER?

Eğitim almalılar

Sıkıntıları paylaşmayı bilmeliler

Haklarımızı öğrenmeliler

Empati kurmayı bilsinler

İyi örnek olmalılar (kötü alışkanlıkları bırakmalılar)

Çocuk Psikolojisini öğrensinler

Annelik, babalık görevlerini yerine getirmeliler

Arkadaş gibi davranmalılar

Sevecen ve daha yakın davranmalılar

Bize güvenmeyi öğrenmeliler

Ergenlere ilişkin bilgi almalılar

Şiddet kullanmamalılar


EK 4: “Ailelerin Yaşadığı Sorunlar” Sunumu EBEVEYLER;

YAŞADIĞIMIZ ZORLUKLAR

• Okul ve aile sisteminden kaynaklanan

• Aile içi ilişkilerden kaynaklanan

• Yaşanılan ortamdan kaynaklanan

• Sosyo-ekonomik yapıdan kaynaklanan

• Gelişim ve disiplin sorunlarından kaynaklanan

• Basın ve yayından kaynaklanan

BUNLARI BİLELİM

• Öncelikle çocuklarımızı tanıyalım

• Gelişim dönemlerinin özelliklerini bilelim

• Çocukların yaş özelliklerini bilelim

• Normal gelişimde meydan gelen sapmaları bilelim

• Çocukların yanlış davranışlarını tekrar etmemesini sağlamak için yapılacakları bilelim

• Çocuğun yeteneğini ortaya çıkartmak için yapılacakları bilelim

• Çocuğun enerjisini faydalı yönde sarf etmesi için neler yapabileceğimiz bilelim

• Çocuk haklarını bilelim

• Çocukların okulunu ve çevresini iyi tanıyalım

• Bulunulan çevreye ait özellikleri bilelim

• Engelli çocuklara nasıl davranılacağını ve uygun ortam hazırlamayı bilelim

• Anne babanın tutarsız davranışlarının çocuğa olan zararlarını bilelim

• Özel çocuklara ilişkin bilgi sahibi olalım ( engelli, özel bakıma ihtiyaç duyan, hiperaktif,

dikkat eksikliği olan, zeki çocuklar)

• Çocuklara yaklaşmanın yollarını bilelim

• Cinsel eğitimi bilelim

• Üreme sağlığı konusunu bilelim


• Uyuşturucu madde bağımlılığını ve madde kullanımının etkilerini bilelim

• Kriz (travma) durumlarında yapılması gerekenleri bilelim

• Danışmanlık hizmetleri için yerel kaynakları nasıl kullanılacağını bilelim( nasıl, nerede,

ne tür)

• Kurumların (okul) ve ailelerin sorumluluklarının sınırlarını bilelim

• Çalışan çocuk ve çocuk işçiliği hakkında bilgi sahibi olalım

• Çalışan çocuğun fiziksel ve ruhsal açıdan göreceği zararları bilelim

• Öğretmenler çalışan çocukların aileye nasıl kazandırılacağını ve kazandırıldığında

aileye olan etkisini bilsin ki; ikna edebilsin

• Kontrol altında olma şartı ile çocuğun doğruya ulaşması için yanlışa ses çıkartmamayı

bilelim

• Çocukla zaman geçirmeyi bilmek

• Hedef seçmeyi bilmek

• Bu becerileri kazanalım

• Ailede çocuğunda bir birey olarak kabul etme,

• Alınacak kararlarda çocuğun da fikrini alabilmek ve gerektiğinde kabul görmesini

sağlayabilme

• Çocuğa evin bireyi olduğunu hissettirebilmek

• Empati kurabilme

• Çocuğa kendini ifade edebilme (ben dili kullanabilme)

• Çocuğa sorumluluk verebilme

• Anne baba arasında yaşanacak tartışmaları çocuğa yansıtmama

• Çocuğa daha fazla zaman ayırabilme,

• Çocuğa karşı olan sevgiyi açıkça gösterebilme,

• Çocuğa kendisini sevdiğini hissettirmek


BU BECERİLERİ KAZANALIM

• Etkili iletişim becerileri ( Dinleme, sabır, kendini ifade etme)

• Sorun çözme becerisi

• Çocuğun güvenini kazanma

• Çocuğa özgüven kazandırabilme

• Çocuğa güven duygusu kazandırma

• Gözlem becerisi

• Anne babanın çocuğa yaklaşımda tutarlılığı sağlayabilmesine yönelik beceriler

• Hataları karşısında çocuğa fırsat verme

• Öfke kontrolü

• Çevresiyle ortak yaşamı öğretebilme

• Çevresindeki insanlarla paylaşmayı öğretebilme

• Evet ve hayır kavramlarını öğretebilme

• Doğru arkadaş seçmesi için yönlendirebilme

• Yaşına göre sorumluluk verebilme, alabilme

• Zamanı etkili ve verimli kullanma

• Sosyal etkinliklere yönlendirme / yeteneklerin ortaya çıkarabilme

• Çocuğu kültür sanat alanında geliştirme

• Fiziksel sağlığa yönelik duyarlılık geliştirme

• Evde bir otoritenin olduğu hissettirebilme

• Kendisi ile barışık olabilme

• Toplum kurallarına uymayı öğretebilme

• Ödül ve cezayı yerinde verebilme ve çocuğun bilmesini sağlama

• Kabiliyet ve yetenekleri doğrultusunda yönlendirebilme

• Sorunları çevresindeki kişilerle paylaşabilme

• Çocuğa karar verme yeteneğini kazandırma

• Cinsel eğitimin yaşına uygun zamanda verebilme


• Kurum bakımında olan çocuklara ilişkin olumlu tutum geliştirme becerisi ( meslek

elemanları da düşünülerek )

• Öncelikle anne baba ve eğitimci olarak

• İyi bir model olmalı

• Öğrenmeye istekli olmalı ( okuma alışkanlığı, yeni bilgiye açık olması)

• Sosyal bir yaşantı içinde yer almalı

• Sabit fikirli olmayıp, yeni fikirler açık olmalıyız

KİM

• Okul/Kurum/Aile İşbirliği İle

• Öğretmenler

• Psikolojik Danışman

• Psikolog

• Sosyal Hizmet Uzmanı

• Çocuk gelişim uzmanı

NEREDE

• Okullarda

• Tiyatro, sinema salonlarında

• Basın yayın organları aracılığıyla

• Sosyal Hizmetlere bağlı kurumlar

• Adalet bakanlığına bağlı kurumlar

• Belediyelere ait merkezler

• Vakıf ve diğer STK’larda

• Rehberlik ve Araştırma Merkezleri

NASIL

• Okullarda Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetleri Servislerinin eşgüdümünde

• Semine Programları, konferanslar, paneller, yaşanmış gerçek olaylar ( sık sık

tekrarlanmalı)


• Seminerler

• Eğitim durumlarına göre sınıflama

• Bulunulan çevreye özel hazırlanmış program

ÇOCUKLAR

ÇOCUKLARIMIZDA ŞU BECERİLER OLSA

• Kendine güven duygusunu geliştirme

• Kendilerini ifade edebilme

• Evet ve hayır diyebilme

• Kendi ile barışık olabilme

• Öfkeyi kontrol edebilme (dürtü kontrolü)

• Yeteneklerini farkına varma (meslek ve hobi seçimi)

• Gerçekten sevdiği ve istediği işe sahip olabilme

• Sorumluluk alabilme

• Hatasını anlayıp özür dileyebilme, özür dilediği davranışı tekrar etmeme

• Uyuşturucu maddelerin zararlı olduğunu bilme ve bu bilgiyi kullanma konusunda istekli

olma

• Kendisine zarar verecek kişilerden uzak durma (arkadaş seçimi)

• Bireysel farklılıkları kabul etme

• Önce kendisine sonra başkasına saygı duyma

• Kritik ve zorlu yaşam olayları karşısında baş etme becerilerini geliştirebilme

• Kendine bakabilme ve kendini koruma becerisi

• Doğru ve yanlışı ayırt edebilme

• Düşündüğü şeyleri açıklayabilme, uygulayabilme

• İnsiyatif sahibi olma

• Kendi ayakları üzerinde durabilme

• Başka arkadaşlarından etkilenmeme

• Paylaşmayı öğrenme


• Hoşgörülü ve duyarlı olma

• Saygılı olma

• Doğru hedefler seçme, kendi hedeflerini kendi seçme

• Sosyal aktivitelere katılma

• Engellerini kabul etme, diğer çocuklarla eşit görebilme, kendini farklı alanlarda

geliştirebilme

• Örf adet ve gelenekleri bilme, bu becerileri kazanma (sosyal davranış becerisine

sahip olma)

• Kendi haklarını bilme ve kullanabilme

• Duygularını (acı, sevgi, hırs, üzüntü) açıklayabilme

• Ekonomik durumunun farkında olma, zorlamama

• Kendi sosyo-ekonomik konumunu bilip, ona göre harcama bilinci kazanması

• Zor duygularla baş etme

• Sağlıklı flört ilişkisinde bulunabilme

• Çevresine saygılı, ülkeyi seven, manevi değerleri koruyabilen

• Bir problemle karşılaştığı zaman öncelikle ailesine ve o konuyla ilgili kişilere

danışabilme

• Düşünsel açıdan sosyal bir grup içinde kendini ifade edebilme

• Pasif değil, aktif ve atılgan (problem çözücü, girişken) bir kişiliğe sahip olma

• Sevgi ifadelerini tanıyabilmeli, özellikle ailesi ve yakınları tarafından sevildiğini

anlayabilme

• Yeteneğine göre yaşadığı çevrede kendini geliştirebilme

• Doğaya karşı duyarlı olabilme

• Yaratıcı düşünme becerisi

• Düşünme yeteneği geliştirebilsin

• Yaşın gerektirdiği sorumlulukları alma

• Kendine güvenen, özgüvenin gelişmiş olması gerekir (Karşılaştığı güçlüklerle kendi

başa çıkabilmeli)


• Kendini rahat ifade edebilme, hakkını savunabilme

• Genel kültüre ve çevredeki olgulara duyarlı olma

• İnsan haklarına saygılı ve güzel ahlaklı olma

• Hayatla barışık, hümanizması gelişmiş zorluklardan yılmayan, mücadeleci olmalı

• Bütün insanları sevsin

• Kişiliği oturmuş, sağlam kişilikli olsun

• Sağlıksız ilişki ve davranışlarda bulunmama (Madde bağımlığı, sağlıksız cinsel yaşam

vs.)

ÇOCUKLARIMIZ ŞU BİLGİLERE SAHİP OLSA

• Kuralların düzeni sağlamak için konduğunu

• Zamanı doğru değerlendirebilmeyi ( ders çalışma, boş zaman, internet )

• Kendi gelişim dönemini

• Cinsel gelişimini ( yaşına uygun bilgi sahibi olmalı)

• Merhaba, iyi akşamlar, günaydın demeyi

KİM

• Anne - Baba

• Aile

• Eğitimci

• Öğretmen

• Psikolojik Danışmanlar

• Psikologlar

• Kurumlardaki uzman kişiler


NEREDE

• Aile

• Okul

• Çevre

• Rehberlik ve Araştırma Merkezleri

• Halk Eğitim Merkezleri

• Rehabilitasyon merkezleri

NASIL

• Aileler destek alarak bu desteği çocuğa yansıtabilirler

• Okul ve çevredeki diğer imkânlarla

• Öğretmenler rutin ders dışı programlar hazırlayarak

• Eğitim programları içerisinde

• Medya

• Basın yayın kuruluşlarında uzmanlarla çalışarak

• İnternet

• Yerel yönetimler tarafından beceri kursları


EK 5:“Ankara Odak Çalışmaları” Sunumu


Ek 6: “Kişilik Gelişimi” Sunumu


EK 7: “Temel İhtiyaçlar ve Kabul İletileri” Sunumu


EK 8: “rehberlikportali.com Online Araştırma Sonuçları” Sunumu

rehberlikportali.com

ONLINE ANKET SONUÇLARI ÖZETİ

rehberlikportali.com web sitesinde online olarak yayınlanan anketi yanıtlayan 185 kişi ele

alındığında değerlendirmelerin kısa bir özeti aşağıda verilmiştir.

102 bay, 83 bayan anketi yanıtlamıştır.

Meslek dağılımları; 121 psikolojik danışman, 21 branş öğretmeni, 8 yönetici, 7 sınıf öğretmeni,

28 diğer meslek mensupları.

Etkili Aile Eğitiminde ele alınması gerektiğini belirttikleri konular ve dağılımları ise şöyledir;

İLETİŞİM (83)

Kendini ifade etme

Duygularını doğru ifade etme

Aile içi iletişim

Ebeveyn arasında iletişim

Ailenin gençle iletişimi

Çatışma durumlarında iletişim

Öfke kontrolü

Empati

GELİŞİM PSİKOLOJİSİ

Ergenlik dönemi özellikleri 67

Gelişim dönemine bağlı olarak ebeveynlerin davranışları nasıl farklılaşmalı 22

İyi anne baba olmanın özellikleri ve değişen sorunlar karşısındaki tutumlar 6


ÇOCUK YETİŞTİRME (48)

Çocuğun yaşam becerilerini destekleyen, özgür iradesi ile karar verebilen, çözüm üretebilen,

ona güvenen ve özgüveninin gelişmesini destekleyen, sevgisini ve ilgisini esirgemeyen, birey

olarak saygı duyan ve kabul eden, karakter eğitimini destekleyen, aile içi demokratik ortamın

sağlayabilen, birlikte geçirilen zamanı verimli kullanabilen ve bu ortamları yaratabilen aile.

Verimli ders çalışmayı destekleme ve kitap okuma alışkanlığı kazandırma 20 (başarıda ailenin

etkisi vurgulanmalı, hem eğitim sistemi hem de sınav sistemi ve dersler tanıtılmalıdır)

Çocuğunu ilgi, yetenek ve mesleki anlamda iyi tanıyan/doğru yönlendiren aile 13

Sorumluluk verebilen aile 13

Kültürel değerlerini, milli ve ailevi değerlerini aktarabilme 10

Sosyalleşmesini ve arkadaşlık ilişkilerini olumlu yönde destekleyen aile 9

Sınav stratejisinin geliştirilmesi 8

Ahlak gelişimi konusunda bilgilendirme 8

Toplumsal cinsiyet özelliklerine göre farklı davranmama ve yaş düzeyine göre uygun cinsel

bilgilerin verilmesi 7

Disiplinin nasıl sağlanabileceği ile ilgili açıklamalı bilgiler 5

Aile içi şiddet ve etkileri 4

Gelişen teknoloji ve bilgisayar hakkında bilgilendirme 4

Dini konularda çocuğu ile konuşabilme 3

Ergenlere hedef belirleme 2

Ailenin yardım alabileceği kurumları bilmesi 2

Boş zaman etkinlikleri 2

Evlilik 1

EBEVEYN PSİKOLOJİSİ (23)

Ana-baba tutumları

Kuşaklar arası çatışmalar ve çözüm yollarının öğretilmesi 7

Ana-babalar arasında tutumların dengeli olması/aşırı abartılı olmaması 7

Öğretmen öğrenci veli işbirliğinin çocuğun gelişimindeki önemi 4

Çatışma durumunda anne baba olmanın özellikleri 6


RUH SAĞLIĞI

Sorunu belirleme, okul fobisi, dikkat eksikliği gibi sorunları dikkate alma,

davranış bozuklukları 13

Zararlı alışkanlıklar 2

Sağlık bilincinin kazandırılması 2

AİLE EĞİTİMİNDE KULLANILMASI ÖNERİLEN YÖNTEMLER

Teorik bilgiden ziyade drama, canlandırma gibi uygulamaların kullanılması

Gerekiyorsa aile ve gencin bir arada olduğu ortamların sağlanması

Küçük oturumların düzenlenmesi


EK 9:”Yetişkinlerin belirlediği 7-19 yaş çocuğu olan ailelerle verilmesi gereken bilgi ve beceriler listesi”

Anne babanın öğrenmeye istekli olması ( okuma alışkanlığı, yeni bilgiye açık olması)

Anne baba sosyalleşebilsin

Empati kurma

Çocuğa ben dili ile yaklaşma

Kontrol altında olma şartı ile çocuğun doğruya ulaşması için yanlışa ses çıkartmamayı

bilmesi

Çocuğa sorumluluk verilmesi

Anne baba arasında yaşanacak tartışmaların çocuğa yansıtılmaması

Anne babanın çocuğa daha fazla zaman ayırması

Anne babanın çocuğa karşı olan sevgisini açıkça göstermesi, selamlaşma gibi ritüelleri

göstermesi.

Ailede çocuğunda bir birey olarak kabul edilmesi, alınacak kararlarda çocuğunda söz

sahibi olması ve gerektiğinde kabul görmesi

Öncelikle çocuklarımız tanıyalım

Gelişim dönemlerinin özelliklerini bilmeli

Çocukların yaş özelliklerini bilmek

Çocukların yanlış davranışlarını tekrar etmemesini sağlamak için yapılacakları bilmek

Hataları karşısında çocuğa fırsat vermek

Çocukla zaman geçirmeyi bilmek

Çocuğun yeteneğini ortaya çıkartmak için yapılacakları bilmek

Çocuğun enerjisini faydalı yönde sarf etmesi için neleri bilmesi gerektiğini bilmek

Çocukların okulu ve çevresini iyi bilmek

Engelli çocuklara nasıl davranılacağını ve uygun ortam hazırlamayı bilmek

Anne babanın tutarsız davranışlarının çocuğa olan zararlarını bilmek

Etkili iletişim becerilerini kazanmak ( Dinleme, sabır, kendini ifade etme)

Söz hakkı verme, Ona evin bireyi olduğunu hissettirmek


Aile içi kararlarda onunda fikrini alabilmek

Sorun çözme becerisi kazanmak

Çocuğun güvenini kazanmak

Gözlem becerisine sahip olmak

Üreme sağlığı

Cinsel eğitim

Buluna çevreye ait özellikleri bilmek

Kurum bakımında olan çocuklara ilişkin olumlu tutum geliştirme becerisi (meslek elemanları

da düşünülerek )

Uyuşturucu madde bağımlılığı

Madde kullanımının etkileri

Anne babanın çocuğa yaklaşımda tutarlılığının sağlanmasına yönelik beceriler

Anne babanın kriz (travma) durumlarında yapması gerekenleri bilmesi

Zamanın etkili ve verimli kullanımı

Sosyal etkinliklere yönlendirme / yeteneklerin ortaya çıkarılması

Anne babanın danışmanlık hizmetlerine yönelik bilgilendirme ( nasıl, nerede, ne tür)

Danışmanlık hizmetleri için yerel kaynakları nasıl kullanacağının bilinmesi

Kurumların (okul) ve ailelerin sorumluluk sınırlarının bilinmesi

Özel çocuklara ilişkin bilgilendirme (engelli, özel bakıma ihtiyaç duyan, hiperaktivite, dikkat

eksikliği, zeki çocuklar)

Normal gelişimde meydan gelen sapmalara şüpheci yaklaşım

Her türlü tanı ve tedavide +, - şüphecilik

Fiziksel sağlığa yönelik duyarlılık geliştirme

Öfke kontrolü

Kendini ifade edebilmeli

Çocuğa özgüven kazandırabilmeli

Çevresiyle ortak yaşamı öğretebilmeli

Çevresindeki insanlarla paylaşmayı öğretebilmeli


Evet ve hayır kavramlarını bilmeli

Çocuklara yaklaşmayı bilmeli

İyi bir model olmalı

Sosyal bir yaşantısı olmalı

Doğru arkadaş seçmesi için yönlendirebilmeli

Yaşına göre sorumluluk vermek, almak

Hedef seçmeyi bilmeli

Sabit fikirli olmamalı yeni fikirler açık olmalı

Evde bir otoritenin olduğu hissettirilmeli

Onun bir birey olduğu hissettirilmeli

Kendisi ile barışık olmayı bilmeli

Toplum kurallarına uymayı öğretmeli

Ödül ve cezanın yerinde verilmesi ve çocuğun bilmesi

Kabiliyet ve yetenekleri doğrultusunda yönlendirmek

Çocuğa güven duygusu kazandırmak

Sorunları çevresindeki kişilerle paylaşmayı bilmek

Kendi karar verme yeteneğini kazandırmak

Çocuğa kendisini sevdiğini hissettirmek

Cinsel eğitimin yaşına uygun zamanda verilmesi

Çocuğu kültür sanat alanında geliştirmek

Çocuğa kendi ile baş başa ayırabileceği bir zaman yaratmak

Evde ve okulda çözülemeyen sorunlarda psikolojik danışmanlardan yararlanmak.

Çalışan çocuk ve çocuk işçiliği hakkında bilgi verilmesi

Aile çalışan çocuğun fiziksel ve ruhsal açıdan göreceği zararları bilmeli

Çocuk çalıştırmakla ilgili yasal yaptırımlar aileye anlatılmalı

Öğretmenler çalışan çocukların aileye nasıl kazandırılacağını ve kazandırıldığında aileye

olan etkisini bilmeli

Çocuk hakları konusunda aileler bilgilendirilmeli


EK 10: Panayır Çalışması Posterleri

“7-19 YAŞ ETKİLİ A

NA

-BABA

EĞİTİMİ ÇA

LIŞTAYI” 16-17/19-20 ŞUBA

T 2006

EK 11: Sektörel Eylem Planları

Hangi Sektör Ne Yapacak

MEB

ÇIRAKLIK VE YAYGIN EĞİTİM


1.Çok Sektörlü uygulanan 0-6 yaş “Benim Ailem” Eğitim programının 7-19 için de

zemin oluşturması ve programlar arası uyumun sağlanması

2.Eğiticilere yönelik Hizmet içi Eğitim etkinliklerinde; her iki programın tanıtılması

ve her iki program uygulayıcılarının diğer programları da uygulayabilme becerisi

kazanmalarına yardımcı olma.

3.Fiziki mekân bakımından uygun okulların/ kurumların belirlenmesi; formasyonu

uygun eğiticilerinin programa katılması ve işbirliğinin geliştirilmesi.

4.Programın yaygınlaştırılması ve sürdürülebilirliğinin sorgulanması amacıyla;

programı Ulusal uygulama zeminine yayacak kurum yöneticilerinden oluşan bir

Merkez Uygulama Konseyinin oluşturulması(0-19 yaş grubuna ilişkin bütüncül

uygulama ve denetimi için)

5.Ortak temel mesajların tespiti(0-19) ve ortak dilin kullanımı. Bu mesajların Örgün

ve Yaygın Eğitim programları içinde yer alması

6.Ebeveynlere verilecek eğitimlerde “Yetişkin Eğitimi”nde kullanılan tekniklerin

uygulanması


NA

-BABA

EĞİTİMİ ÇA


T 2006


MEB

İDARİ VE MALİ İŞLER

DAİRESİ BAŞKANLIĞI

7-19 yaş grubu çocuklarına ve bu yaş grubu içerisinde çocuğu olan ailelere yönelik

verilecek eğitim sürecinde Merkez Teşkilatı dairelerinden bu projeye ilişkin olarak

gelecek “Destek ve Lojistik” amaçlı taleplerin karşılanması(Ulaştırma, aydınlatma,

haberleşme, emniyet ve yer temini gibi hizmetleri vermek)

MEB

PERSONEL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

İhtiyaç duyulan personelin temininin sağlanması

MEB

ORTAÖĞRETİM GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

1.Her ilden ikişer öğretmenin bu konularda formatör öğretmen olarak yetiştirilmesi

2.Formatör öğretmenlerin il bazında öğretmenleri bilgilendirmesi

3.Bilgilendirilen öğretmenlerin okul bazında öğrenci ve velileri bilgilendirmesi

ÇALIŞMA VE

SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI

ÇALIŞMA


ÇALIŞAN ÇOCUKLAR BÖLÜMÜ

1.Başta Çocuk işçiliğinin en kötü biçimleri olmak üzere Türkiye’de Çocuk işçiliğinin yok

edilmesi

2.Ailelere, Öğretmenlere, Öğrencilere, Yöneticilere ve Konusu çocuk olan tüm kamu

kurum ve kuruluşları ile STK’ların çalışanlarına çocuk işçiliği hakkında bilgi verilmesi

3.Çocuk işçiliği konusunda kamuoyunun duyarlığının artırılması

4.Hazırlanacak olan programa çocuk işçiliğinin önlenmesi konusunda her türlü katkının

verilmesi


JANDARMA GENEL KOMUTANLIĞI

1.Personelin eğitimi

2.Bölgesel suç oranları dikkate alınarak seminer düzenleme

3.Cinsel istismara maruz kalan çocukların yanı sıra ailelerine de psikolojik destek

sağlama

4.Aileleri erken yaşta evlenme, aile içi şiddet, ihmal ve istismar konularında

bilinçlendirmek

5.”Çocuk Bilgi Bankası”nda kayıtlı çocukların aileleri ile sıkı bir ilişki ve işbirliği

kurma

6.Bu eğitimde edinilen bilgilerin ülke genelindeki Jandarma birimlerinde

yayımlanmasının sağlanması

7.STK’lar ile işbirliği içinde olma

8.Kamu kurum ve kuruluşları ile işbirliği ve koordine


NA

-BABA

EĞİTİMİ ÇA


T 2006


ADALET BAKANLIĞI

CEZA VE TEVKİFEVLERİ GENEL

MÜDÜRLÜĞÜ

1.Çocuk ceza adalet sisteminin güçlendirilmesi

2.Çocuğa yönelik hizmetlerin güçlendirilmesi

3.Yeni yasal düzenlemelerle çocuk haklarının korunması

4.Denetimli serbestlik

5.Çocuğun toplum içinde tutularak suçun tekrarının engellenmesi

6.Kurum idareci ve personelinin kapasitesinin güçlendirilmesi

SAĞLIK BAKANLIĞI

ANA ÇOCUK SAĞLIĞI VE AİLE

PLANLAMASI GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

-7-19 yaş grubu için hazırlanacak aile-çocuk eğitim paketi ve eğitim malzemelerinin

geliştirilmesi çalışmalarına destek olunması.

-Hizmet içi eğitimleri verecek olan eğiticilerin eğitimine destek sağlanması.

-Bakanlığımıza bağlı hizmet vermekte olan Gençlik Danışma Sağlık Hizmet

Birimlerinde görev yapan sağlık personelinin, hazırlanan eğitim paketi ile eğitiminin

sağlanması (Eğitimler için gerekli kaynak sağlanabildiği ölçüde).

-Genel Müdürlüğümüzde ilgili konularda çalışan personel ile,

-Bakanlığımıza bağlı kurumlarda görev yapan kişilerden, ilgili konularda çalışan

personel ile.


NA

-BABA

EĞİTİMİ ÇA


T 2006


SOSYAL HİZMETLER ÇOCUK

ESİRGEME KURUMU


7–19 yaş paket programının hazırlanması sürecinde katkı(Kurumumuzun bakım ve

koruması altında olan ve hizmet alan grupların özellik ve gereksinimlerinin

programda dikkate alınmasını sağlamak üzere)

2.Eğitici eğitimine uygun kişilerin katılımının sağlanması

3.Paket programın öncelikle koruyucu önleyici sosyal hizmetler içerisinde yer

almasını sağlamak

4.Programın 7–12 çocuk yuvaları ile 13–18 yetiştirme yurtlarındaki tüm personele

ulaşması sağlanacaktır.

KIZILAY

1.Gençlik kampları

2.Kültür paylaşımı

3.Ergen anneler kulübü

4.Okuma yazma ve iletişim

5.Güvenli yaşamı öğrenebilmek

6.Çocuktan çocuğa

7.Duyarlılık çalışmaları

8.Anne Baba Okulu

9.Afet Bilgi Eğitimleri


NA

-BABA

EĞİTİMİ ÇA


T 2006


GENÇLİK VE SPOR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

GENÇLİK HİZMETLERİ DAİRESİ

BAŞKANLIĞI

1)81 İlimizdeki 127 Gençlik merkezlerimizde 09–24 yaş grubu çocuk ve gençlerin

okul ve iş hayatı dışında kalan serbest zamanlarını en iyi şekilde değerlendirmek

amacıyla çeşitli aktiviteler verilmektedir. Bu merkezlerde resim, bağlama, heykel,

satranç, tiyatro, halk oyunları vs. gibi etkinlikler sunulmakta zaman zaman madde

bağımlılığı eğitimleri gençlerin iyi bir birey olarak yetişmeleri sorunlarının tespiti için

tartışma ortamları düzenlenmektedir. Bu merkezlerden ortalama 40.000 çocuk ve

genç yararlanmaktadır.

2)Gençlerin ailelerine karşı sorumlulukları, ailelerin çocuklarına karşı

sorumluluklarını çocuk ve gençlere daha iyi anlatılabilmesi açısından il bazında

görev yapan gençlik merkezi liderlerimiz bilgilendirilebilir.


NA

-BABA

EĞİTİMİ ÇA


T 2006


MEB

İLKÖĞRETİM GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

- 28-31 Mart tarihleri arasında I. Şiddet ve Okul: Çocuğa ve Çevresinde Çocuğa

Yönelik Şiddet ve Alınabilecek Tedbirler Sempozyumu yapılacak. Sempozyum

çıktıları olarak

* Sempozyumda sunulan bildirileri ve tartışmaları içeren sempozyum kitabı tüm

uygulayıcılarla paylaşılacaktır.

* Sempozyumda ortaya çıkan araştırma ihtiyacını gidermek üzere bir dizi araştırma

yapılacaktır.

* Çocuk Dostu Okul uygulamasının bir parçası olmak üzere okul yöneticilerine,

müfettişlere, öğretmenlere, ailelere ve öğrencilere yönelik bir eğitim modülü

geliştirerek uygulanacaktır.

- Telafi Eğitimi Programı hazırlanmaktadır.

- Dezavantajlı Çocukların Eğitime Etkin Katılımı kapsamında öğretmen-velilere

(aile eğitimi) yönelik HİE yapılacaktır..


NA

-BABA

EĞİTİMİ ÇA


T 2006


AİLE VE SOSYAL ARAŞTIRMALAR


1. Türkiye Aile Yapısı Araştırması 1968 (Serim Timur) ve 1989 (DPT) yılından

sonra ülke genelinde temsili bir örneklemde gerçekleştirilememiştir. Kurumumuz

2006 yılında söz konusu araştırmayı TÜİK ile işbirliği yapılarak gerçekleştirecektir.

Araştırmadan elde edilen veriler tüm yönleriyle Aile profilimizi, ortaya koyacaktır.

2. Aile Eğitimi (Ana Baba Okulu) Projemiz ailenin sorun çözme kabiliyetinin

geliştirilmesi ve bilgiye ulaşmada zorluk çeken kitlelere ulaşılması amacıyla

bebeklikten yaşamın sonuna dek aileye ilişkin modüllerin yer aldığı bir program

olarak hazırlanmıştır. www.aile.gov.tr adresinde yer alan eğitim programı yurt

içinde ve yurt dışında yaşayan ailelere ve ailelere ulaşacak eğiticilere olarak

uygulanmıştır.

3.Aile politikalarında yükselen değer aile kavramı tüm platformlarda yer

almaktadır/alacaktır.

-Kamu Kurumları, Üniversiteler ve STK’lar (yurtiçi ve yurt dışında)


NA

-BABA

EĞİTİMİ ÇA


T 2006


WILLOWS FOUNDATION

1.0-6 yaş “Benim Ailem” Eğitim programının saha uygulaması tecrübelerinden de

yararlanarak, benzer modelin 7-19 eğitim paketi için de geliştirilmesi,

2.Seçilecek illerde saha ekiplerinin oluşturulması

3.Paketin uygulanması konusunda eğitimden geçirilecek olan saha ekiplerinin,

Willows tarafından geliştirilen model çerçevesinde sahada aile tespit ve ardından

eğitim faaliyetlerini yürütmeleri

4. Geliştirilecek materyaller vasıtasıyla saha taramasında ve aile eğitimlerinde

toplanan projeye ait tüm verilerin derlenmesi, bilgisayar ortamına aktarılması,

analizi ve raporlanması

5. Paket kapsamında gerekli görülürse, ergenler için akran eğitimlerinin yapılması

(Konuyla ilgili olarak Willows’un bir süredir sahada uygulamakta olduğu Üreme

Sağlığı konusunda akran eğitimine dayanan Adolesan Projesi kapsamındaki

model, deneyim ve özellikle yerel anlamda yetişmiş insan kaynağından

yararlanılması)

MEB Özel Eğitim Rehberlik ve Danışma Hizmetleri

Genel Müdürlüğü Milli Eğitim Kampüsü

A Blok Beşevler ANKARA Telefon; 0(312) 213 76 19 / 213 13 56 (faks)

E-Mail; [email protected]

UNICEF Birleşmiş Milletler

Çocuklara Yardım Fonu BM Binası Birlik mah. 2. cad. No: 11

Telefon; 0(312) 454 10 00 www.unicef.org

Ş etkİlİ ana-baba eĞİtİmİ ÇaliŞtayi” ve Çocuk ......“7-19 yaŞ etkİlİ ana-baba...

Documents