. '\.·

·: _,-

' 1 • . \ i'

ı ·

. '· ı.. .~ "'

: ' .

' 1 1'

... '

' o

.. '

1 t

ı ı 1 >

j

~ 1 . ~

- l o. o •

1

""-1 •

i ' 1 . ' ' ' ' ~ -' '

i

(

' 1 ı

1 o

T. C. GENEUiURMAY BAŞI{ANLIÖI ASKERI 1\IAHKEMESt

ANKA l~ A

Sayı : 96·1-27 Esas : 964-6

Karar : 964-36 30 Nisan 1964:

• •• •• GEREKÇELI · BU KUM

, "'~ . ~ .· ... ... . .. ''

..-: .. , .: . ·.

"~ ·. . ,,

. .' ..

•.'

. .. . : '. ~ ... '

··, ,

... · • <i;'<of'l; \' .,...ı

o: ,::;~~:,;J:: o'

/

·; .... : . . ~ ..

ı

.•

:. . ~ •. • ' > •• o o '<. : ~ .. ~\ \ ., ı \ > ( o • • • -'.ı

' o \ • ,· • • •

o ; j ... o • • .-

\ . 0--~

www.

arsiv

akur

d.or

g

-.--ı. . .

J '

.•

'{

..

:.~~ .., A o '-'o

G&NELKURiv!AY BAŞKt'i.NL!GI ASKERİ MAHKEMESi ANKAR.A

SAY! 964~7

964/6

964/)6

)O/Nisan / 1964

GEREKÇELİ HÜKÜH

Tlirk Milleti ... dına Ya:rg:ı.lama. yapıp hüküm verıneye yetkili Genelkurmay Başkı:ı.nlığ:ı. Askeri ... ::.hkamesi, 353 baJlll Askeri Mahk~ııi~:>l.tır Kuı-ulugll ve Yargılama Usulü Kanu,p.unun a nci maddesi gareıP;ince ~

BAŞKAN Mu..Albc:ı.y Rı!'at Kc.rakurt ( 936 - 14 )

.. DoHakil'ıli Hakim Albay Kemal Eran ( 940 - 5 )

üy., :..

Baki t5naı (946-Mu...:C2 ) . Ha.kiın Bnb • •

dan müteşbkkil ve Iddia rııakaı:nız:.da A:ıkt:tri Hvoliakil1l Bnbo Zski GÜNGÖa va zabıtta Başkatip Rem­zi ZitİM ha;:ı..::- olduklan halde~ Devlat topraklarıru.n teın~wını veya bir kısmını yabancı 'bir devletin hnkirni:'4ati alhnı:ı. koymı1ğa veya Devlatin İstiklalini tankise veya bi.rl1ğini bozınağa veya Devletin tliikimiya~i alt:ı.nda bulunan topraklardan bir kısmını Devlet idaresinden ayırına­ğa ma tüi' bir f'l!li işletrı&k suçundan sanıklar:

1- ŞE'IWF;T TURAN,Hakkl. orlu 1.))6 Senasinde doğm.a, Gerolişün Hasankef rıahiyesinde nufusa ,kay­i tli, E'ifli ,Altı çocuklupAnkara lç:cobod Süngübay ır ı 5okak.Arıyak Apar tumanı No: 1/14 mukim,' Eınakli L<:Naz.J.m Kd.Bnbo (946-14)

2- NACİ YUTIAY ,Fikret of,lu 119Jl Do~umlu, Tuzlucanın Tendürlik köyünde n~ıfusa kayitli,A~a­ra.-Kurtuluş Misu.fi.r t.oktı.k Gürses Apartumara Daire 5 de mukim,Evli~Çocuksuz,TJ.p Doktoru.

3- ALİ Y.ARAHAN,Şahmuz oflu,l)35 Doğumlu,SivfJr&k Hamidiye mahallesi nufusunda kayitli, Ankn.t·cl.-Dikmtın yupl iwopara.t!ii 60 nc:ı. aoiceık 7/8 noda mukim, Evli, İki çocuklu, Ankara Barosunda Avukat.

4- KOÇO ELBİSTAN,Koço oğlu,l931 Doeuaılu,Kırıkhan !ntepe nabiyesi nufusunda kayitli,K:ı.rık­han kurtulu§ rıınhalle.::ıi Mara§al Çakmak sokak No: 23 de ınukim 1 F.:vli 1 Çocuksuz,Kırıkhan Belediye tabi bi.,

5- YAVUZ ÇAHLIBEL,Sabri orlu,l9J4 Dorul'ıllu 1Doğubayazıt Abdügör mahallesi nufusunda kayit­li,Ayni yerde mukim,YdoTfJ~hi~li Topçu Aateğmani (16)696).

6- l-fi~HHET ALİ DİNLER,Hacı oelu,19)7 Doğumlu,Cizre nutusunda kayitli,Hukuk Fakültesinde öğrenci.

7- YUSUF KAÇ.AR,Abdullah oğlu,l9)5 Do('umlu,Tunc~li-Na:zimiye kazası Civarik köyü nufusunda kay i tl i vt. ırıt:ıkir.ı, Be kar~ İnşaat Teknikeı- okulunda öeranci.

8- ZİYA §EnEFHANOCLU,Sait oğlu,l))O Doğ~u,Diyarbakır-Fat1hpa§a mahallesi Hançapek sok­ak P4 Nuınaractc.. rıufusa ka.}'itl1,İatanbul-Em1rgan1 Şirkat geçidi Sokak No: 7 de ınukim,evli,Be§ çocuklu,İstanbul Barosunda kayitli Avukat.

9- MEDET YÖŞ (SERHAT),İı:ıa oğlu,l9)4 Doğuınlu,Iğd::ı.r-karaağaç mahallesi nufusunda kayitli, ve mukim,İstanbul Huk~k Ftı.kliltasi öğrandf>i. ,

10- HASAN AKKUŞ,Mehmat !l.e§it oğlu 1 1928 Dcewnlu,Urfanın Kamberiya mahallesillde r.ufusa' kay­itli,Halen·İstanbul-Fatih Yu~uf Ziya paşa ~okak 29 noda Akku§ Apartuman:ı.nd~ mukim,Bekar,Tacir

ll- ÖRFİ AKKOYUNLU,Ramnzan oP.lu,l)JZ Doğumlu,Pötürge Güneruşağı köyü nufusunda kayitli, İstanbul-Laleli 18 Sekbı:ı.nlı..ı.r sokak 2.3 No.Kat 2 da ınukim,Bekar,Tacir. .

12- SELİM KILIÇOCLU,Halil oğlu,l)39 Dof.umlu,Vartonun Başkent köyü n~fusunda kayitli,İstan­bul-Kcı.sımpaşa çayda.nlJ.l< sokak No: 9 da mukim,Evli,Dört çocuklu,Prs.Kd.Uste(~men (954-B~)sicil sayılı halen Taksim Askerlik Şube MülbakJ.. -

lJ- ŞIBABITTİN SEPTİOÖLU,Sait of.lu,l9J) Doğumlu,Pa.lunun Kaaııniye mahallesi nufusunda ksyit­li ve ırıukim, Evli, Uç çocuklu.

14- SAİT ELÇİ,Züfer oğlu,lJ41 Do?umlu,Bingölün Zeynep k~yü nufusunda kayitli,Bingöl-B~hçe­li evler ırıa.ballesi No: 6 du mı.:icim,Se.:bas.t lvluhasebeoi,Evli,Uç çocuklu.

15- SAİT KIRMIZITOPRAK,Abbus oğlu,l9J5 Ooğuaılu,Tuncali-Naıimiye kazası Civalik Köyli nı.ıfu­sunda kı...vi tli, İ::ıta.nbul İş ct sigort:üar:ı. Has tanesinda Stajyar Doktor ,Bakar.

16- YAŞAR KAYA, Formun o~lu,l9J8 Do('uııılu,Iğdır karaaraç mahallesi No :46 da nufı.ı.su kayitli

_. ....

va mukim,İstunbu: Iktisut fukUltestnda ö~renci. · 17- FAİK .. SA~~~~~ Abdullah o('~l;.,:.> ~~ Do(YumluİCıenç-~ya köyü ~~ıi'ı7~urı~ı:ı. kay~·~li,Elazı€;-Akpunar r ...

mahulle:>i Sd::.ulü sokak No~ 7 oa uı;:ı .:m,Bekar, stanbı.u Tıp fakultr~.:ı~. of.rencis!. f ~ .·-··--..._ ~ /

... , .,~,~~'01 ,. .·--r----.. . ---·· ;.. • ··------'--- ,, . -· ·- ·-. ·------·· ~ ... - ,_.,.. .. ~ ,.., ···-~- .......... . ~~ ...

www.

arsiv

akur

d.or

g

,-

Sa..hii'e 2

18- HAYDAR AKSU)·1""hf\:.z oı!,lu.,l9J8 Do{tumlu~El.aZl.ğ-K:ı.ğı Çormo nahiyesi 55 noda nufuı:ıa kayitli~ Istar.'rıül~·Bah:J.rkby Tuş br. n cadcı:..::.i No g J7 d~ muki.n~Sta.jyar Avukat gEekar.

19-· ZIYA ACARp SJ.1eyır.an o[fi.u~l9J6 Do~urıı::.u~Kiılp kazası m. n Kaleililya köyü nui'u::ıunda kay i tli Vtı mı.::ı:duı, !::ıtl!rıbul H..1h:u'k Fakülte:ü o~rancisi.

20- FADIL EUDAK~Behram oP.lı.::.~l9Jl Doğ·ıımlu~Diyarbukır Azizcaırd. mahallesi Tikğrel sokak No~ 1 de n:.ı.fu::.a kayitli~Diy<:.rbakJ..I.~ Havacılar ıcoıcparatii'i karadeniz Apartmaru. Kat 2 No~ 4 de mukim~ bakar ~İ::.t:ı.nbal Hukuk Fclldıltesi Öfl"e.nc1ai.

21- HALIL DEl,.IREL~Me:rüıım c>ğlu~l9J2 Doğumlu~İslahiyenin ağalar obas:ı köyünde nufusa kayitlit İslahiye P:ı.nurbaA:ı. m::ı.h.:ülesinda nıukimı,Orm!ln Mühendisi~Terhisli Yd.Topçu Aatağmen (16.3697).

22- NECATI SIYAHKANvSait oğlu,l9J8 Doeumlu,Siverek Dağbaşı nahiyeai aşağı karahan köyü nu­fusunaa kayitliı,Siverek Hasar.çtılebi mahallesi Koçbaba sokağında mukirn,Bekar »İstanbul Hukuk Fak­ültesi öğrencisi.

2.3- EFHEH DOIAK~ naırı:l öiğar Ab<iu.rrahma.n~Mahm&t oğlu~l3JO Doğumlu~Lice Başhan köyü nufusunda kayitli»DiyarbakAr Fatihpaşa mahallesi Oöuncu sokak No~ 8 de mukim~EvlipAltı çocuklutDiya.rbak~r­da mlinteşi~ !ıa~i Yurt Gaztes1 sahibi~Sabıkas~z.

24- MUSA ANTER,~~ Anter oğlu~l920 Doğuaılu,Nusaybir..in Zivink köyü nufusunda kayitli,İstanbul­Suadiye Eın!.n ali paşa caddesi No~ 10 da nıukiın,~~Evli,~~Uç çocuklu,~~Zürra ve İleri Yurt Qıztesi Muhar­riri~lstac.bul Hukuk Fakü'i.tesi öf.rancisl.

25- CAN!P YILDIRIM,~~ O;;ıt:i~ırı şahtı.p olfh.:..»lJ41 Doğumlu,D1yarbakırın Deftardar mahallesi nufusunda kayitl!,~~Diyarbaklr Trustik Pulas arkası Ulca.y Apartma~ Kat 2 da mukim,Evli»Bir çocuklu,~~Diyar­bak::ı.r Barosurw. kayitli Avukat.

26- MEH}~ BILGIN,~~Huseyin ~ğlu~l3J8 Dcf,ümlu.~~Diyarbakırın Ablak mahallesi K~ra.cami sokak Ne: ? da kayitl!,Hdlen AnkıH'u Içcebes~ Yuzfun Soi~uk Nog26/2 de mukiın~Eıııekli Bnb.Halen t1caretle meşgul.

2?- ESAT CEHİLOCLU ,~~Mustafa oğlu~lJ~u J):ığumlu~Diyarbakır Hocaahmet mahallesinde nufuaa. kay i tli Diyarb.;ı.hr lisö cuddesi I§:ı.'K Apa.!"tma.n:ı.ndd ınuldr.l,~~Yiıksek Ziraat Müherıdisi»Evli,İki çocuklu.

28- FERİT BİLEN,~~Abdulmecit oğlu.~~lJ20 Doğuml~,Diya.rbak~r Çöpyan mahallesi Nog .38 de nufusa kayitlip!st<:.nbul Nisıuntıl§l Vali kor.a~ Cadöesi Nosl07 kat 4 da Hasan Varol Apartmanında mukim,~~Evli, Uç çcc-.~klapTacil"o . -

29~ MUSTAFA NURI DİREKÇ!C!L»Eylip oğlu,1327 Doğ'l!trılll~Dly:ırbü.kır Cabminebi mahallesi Sw.kar ao.kak No:lJ6 aa nı.:.!'usa kayit:ivİr.tanb'!.ll Atatiirk Bulva:rı 128/1 numc.ı..rad.a mukim,Evli iki çocukluııDahiliy-e MlitohU5~l3l Doktor~

.30- FEVZI AVŞAR~ Slirmel!.. cğlı:.pl9.34 DoğuınlutArdahanın Hoçuvan Hasköy nufusunda mukayyet ve mu­kim1Bekar,Stajy~r Do~tor •

. :n- NıtZMI BALKJtŞ, '!'ahir oğlu,~~l9JJ DoğuttılutLiott kazasının Mura.diye mahallesinde nufuaa. kayi tl1 ve mu.klmıı t~ıt:-:.nbcl Ül'~i vars1o;a.:ı1 Orınan i'akül taa!nda öğrenci.

)2- IiÜSEY'lN OCUZ ÜÇOKıı M~hm-:ıt Re.tia.\:. oğlu,l9J4 Doğu!l!lu,~~Diyarbakırııın kadı cami mahallesi çaka:ı~k Sokak No~ 5 da m:.fu;;a kayit11 ·'la rıı~kimııBako.r,~~İ:3tnabul Univarsitesi Tıp fakültesi Diş hekimliği ok­ulunda öğrı:;l;...:'!!.

JJ- MEHMET NAZIM ÇİGDEMııAbd~gaf~ oğluııl.315 Doğumlu,~~Ankara Yenidoğan Cemalbey sokak Noı96 da nuf"u.;u. kayit:!.! v~ ,r.t..:..kiiilpYagllboya ·J·e badanapl,~vliııYadi çocukluııCühil.

34- FEVZI KltHTAL~ Balaocluııl93J Docı.ı.ınluıı Van Cı:ı.nik nahiytı.:ı:;. Aneı.vank köyü nufusunda kay i tli Ankara b<;;.hç-eı~i avla1."' 60 Ml aok:ı.k 16/J do ıııuidın,Evli,!ki çocuklu,Terbisli Yd.P.Astğm.(51/l?J097) sicil sayllı •

.35- MEHMET AYDEMIR,Şahirı. oğlu,19)7 DolumluııS1·ıerokin Gülabibay mahallesi iztnir sokak nufusun­da kay i tl i ve muk!a:ıvBc.ka::- P !&t.~r .. tıul Tıp Fukül tesirıdo öğ-renci •

.36- EMİN KOTAN~ Ahmdt oelugl.315 Doğu.ınlu,Ml:lg Sufla rnahu.lleai nufusunda kayitli ve mukim,Elekt1-r1k 1-'uha.:d.bi.

J?- ÖKKEŞ KARADAÖ 1 B~Kta.9 of.lu,l926 Doğ~mluııMar&~-Pazaroık kazası Tilkiler köyli nufusunda kayit­li,Pa~arcık ziyarat mahalleainde oturur,Evli,Altl çoaUkluııOkur yazar,İş~i •

.38- MUHS!N ŞEVATA,A11 of~.u,l929 Doğurtılu,'t-1alatj•.:ı. 1zzet1ycı mahallesi Ozbek ~okak No:l da Nui'uaa kay i tli ve ınuıdm,Evl:!. ,Dört çocuklu» Okur yazar ,Hu. y~n taeiri •

.39- TURGUT AKIN,Haşim oğlu,l9)0 Doğurruu,Etg~nin!n Aziziya me.hallaai nufusunda kayitli ve mukirn be kar ~Ankara Hukuk fa kül te si öğrencisi.

40- SITKI ELB!STANııKoço oğl~tl9.35 DoğQID}uııHas~ kazasının Güvenx nahiyeai nufusunda kayitli 1 Has sa kazı:ı.s1 Aktope na h iyasi r1de mukiın, Be ka!" ~Ankara Hukuk Fa kül te ai Oğrencisi o

41- ŞERAFE1'TIN ELÇİııMuh~in oğla~l9.38 Doğ~cl~,~~Cizranin Miral1 mahallesi nufusunda kayitl1 ve mukim,Ankarcı. Hı1kuk Fa kül te ai öğrenci&!.

42- MUSTAFA R..ırr·1ANU~Sait oi";luııl9J8 Doeuiiuu~Batilıa.nın R.anıan ınahalleıai No~44 de nufusa kayitli va mukim,Evli~Çocukı:ıuz,Anka.ra Hııkuk Fakültesi öğrencisi.

4.3- MEHMET ÖZER~ Şükrü oğlu,l9.35 Doğumlu,Siverakin Gülabibey mahallesi Vanlı sokak No: 4/A da nufuaa kayitli va mukinı,Ankara Tlp fakültesi öğrencisiıı

44- FEYZULIAH DEMIRTAŞıı Şevki o[tluvl9J6 Doğumlu,Palunun Taşlak köyU nufusunda kayi_tli ve mukim bektı.r ,~~Ankara. Hukuk Fa kül tes1 oğrenciai. .

45- CEZM! BALKAŞ ıı Tahir oğlu,l9:34 Doğuaılu»Licenin Muradiye mahallesi nufusunda ka.yitli va mukim bekar,İstanbul Orman Fakülteai öğrencisi.

46- HALİS YOKUŞI Beyaz oğlu,l9J6 Doğumll.l~Kara 9 ın karabaç köyU nufusunda kay~tli,Kars Orta kapı mahallesi Gazi Ahmet Muhtar paşa caddesi Noıl58 de mukirn»Bekar,~~İatanbul Teknik Urıvirsitesi öğrenci­s i.

47- !SNET BALKıt Ş,~~ Tahir oğlu~l9.35 DoğuınlııııL!cenin Muradiye mahallesi nufusunda kayitli ve ınukiınpBekarp!stunbııl 'hp fakültesi öğr&nciı:ıio

48- SA!T B!NGÖL? Mbhmet oğl~.~~l9)4 Dof.uml~.~~B!r.gölUş Şaban köyü nufusunda kayitli ve mukim !stan­bul Üniversitas!. İktiaa.t fa.kültes! öi~rı:-nc:.si.

49- HASAN ULUS~Ha.lef oğlu~l320 Doğuınlu~Erzurı:cıun Tekınan ka~ası Çevirme , ·;yü nufuaunda kayitli İstunbul Kasımpaşa curıı!ikebir çaydanlık sokak Nog 8 de mukim,Tahmil ve tahliji'f;s ir·"' erile iştig~l _........__,

'-ed_e_:?Cuhil,t;v::...i~Dor-"t. ·socuklu~ c:a:_ -~"··:~ .~ .t.A "'A=2::" ~ / .,

"" /

www.

arsiv

akur

d.or

g

-1 SDhifo J

50- NURETTIN YILMAZ 9 İh.::.an oğiu»l9)6 Dof'imlu~ Cizrı:r Tor mc:ı.ha.llesi nufusunda kay i tli ve mukiın evli~ Bi:- çoc:ukh:.:. 9 H~;ımk Hezunu.

51- FET~LLAH KAK!OGLU~ Mehmet orlu~l9)6 Doğumlu»Iğdır ka~aaı söğütlU mahallesi No:45 de kayitli~Iı:.tanbul Sit.e tuleba y~rdunda otur~:ı.rliYd.Sübay adayı Oı1ratmen»Halen Adana-Karı:ı.isali ka­zası Kar5a~t~ nahıy~~i ilk ok~unda öğretmen.

Hakla~ır~a Ankara Garnizon komutanlığı Adli Amirliği tarafından düzenl&nan 8/Kasım/1960 Tarih ve 960/18 Esas~960/l0 Karar say:ı.l:ı. son tabkikat:ı.n aç1.lması kararı ve ayni tarihli ve say-l.lı Iddiar.ıame.:.i gereğinc-a açı:ı..ı:n hukuku amaı.~ davası neticesinde; ·

Genelkurır,ay Başkanlığı Adli A~irliğin:!.n 17/Ekim/196) gün Vtı 96)/668 Sayl.$963/1)8 Esas sayı­lı iddianame~ila aç:ı.lan hukuku aınına davas:ı. sonunda~ Sanıklarda n Mehmet Bilgin ve Fetullah Ka­k:!.cğlu hakkında, Tefrik kararı ile Gen~lk~may Başkanlığl. Askeri Mabkemesi~n 964/6 Esas sayı­lı d~sya~ı ila birleştirilme~! kararl. verilerek ~uç va açık kimlikleri yaz~lı sanıkların ve MLidafila.ri Avukat Tu.r'ban Ayate.»Av.O:ıman Bayaal.PAv.Seniha Serbat ve Av.Durak Caridin kısmen . Yi·~hlarıruia ve bil' k::ı.~mıru.nda g:ı:.yaplarnlda Genelkurmay Başlııa.nlığı askeri mahkemesioda yapJ.laı:ı yargılamalar::ı. sonunda;

Taraflarca irad ve ikame adilen delillerin tetkik ve mUnakaşası netiçesinde' Mahkemece ha-sıl olan vicdan:::. kur.aa. ta day::ı.m.lara!c aşağıdaki ge.rekçeli hükme varıldı. ~ct nüşüNÜt.oü g •.

IDDIA VE ESAS ~\KKINDA MUTALAAg ı: Eillekli Lv.Bnb.Şevket TURAN.PSanık Şevkat Turan Türkiye hudutları içinde müatakil bir kürt

Devleti k~ulması ve gerek Irak ve ge.rek3e İranda mevcut Kürtlerin birleşmesi yolunda esaslı bi: şekilde faaliyet gösteren şahıslardan biridi.r.Şöyleki~

a) Sanığırl evine 1956 Senesinde ma .. ;·:'.:c.;ı Şe;nsaidin oğlu Şeyh Ali Rıza Frat~ın ve diğer bazı kürt~ülük faaliyetinde bulunan şahıslurr. gı:~ldigi görülmܧ ve bu andan i tibaren faaliyetleri göz altlna allnarak takip ed1lmiştir.Nitek!o Sanık Ali ~ıza FratPın evine geldiğini ikrar etmiş­tir.Milli Eu,niyet turarından sanığın ~ebacideki ikamet~bının üat katındaki dairade alınan ter­tibat sonunda hü.rtçülük faaliytıtleri ile ilgili bütün konuşmalar teyp vas:ı.tasile tesbit olunmuş­tur.Aşağıda arz edilecegi veçhile bu konuşmal~ sanıklar aleyhine maddi birer delil mahiyetin­dedirlo~oHer ne kadar Sanık Şevket Turan taypteki sesi~ kandina ait olmadığını.Piddia edildiği şekilda k~nuşma. yapma.d:ı0ır·:ı.~Bunl~rJ.o. bi~. ter:ip ola.b:n.eceğüıi ileri sürmüş iseda; li:hlivuku.f Ar.ka.t'll Raayoaı.o. P-d.Ş teknıaytıni Hanınat G\.uba§ l/7 /1961 Tarihli raporu ile duruşma :nras:ı.rıdaki 1z­ahat:ı.nda. (Duruşrr,a. do5yas::.. LSatüfe. 56vDtli'U§c.ıa z.abtı 162.) Tay~)tbLi seslerin normal şartlar a.l­tındg,· tei>bit .adilGlt:Lrı&ı:.i~M:k~ofcnun uzak bulunmas:ı..ııÇo~uk ve Radyo seslerinin karı§ması sebebile çok 2ayıf cld~~~n~~söılori güçlliklG anlaşıldığl~ııSeslerin kime ait bulundugunun kat~i şekilde &öyl6~a~~Yt~ceir~ anc~~»saaini~ ton~.Psür~at~~Şivesir~a ~Uşa.habatlerin görülaüğünü~Ayrıca §iirli ba.nd:ı:.r. :ii<:ind yüzÜ{;dı:>ki tcücfon konusma.;;l\:".dc.. tüc:ıfonu açan çahs:ı.n (Alev efendim ben ylizbaşl­Eirıba.şı şavkt:t ) d:.:.ye tanltt:ı.gılı:ı. açl.klam:ı:.ç":..:.r.Sa.m.kla:ın sorularına cevabenao~S~s bar~larıruia. r;.a.nlıclar:ı.n ;:.d5lcr-1nl ba§ka şab:ıı.slı:ı.!'a tı:.kli t attirildiğini yani montaj yap::.ı.ldığım. göstereır. da­lailc. rastlanaı:uad::ı.itH•:l..ııBI.HHlr~ çok zor oldııgu~"..U elimltılerden sonraki seelerden makineyi idare edan b:..c:" şe:.. bs::. rı bulund ll!? .lnu anladlğl n:ı.. söyl.:ımiş t~r o

Görülüyor.' ld. Eilü·k!.:r!.ııTı::;p bandlarlndu.ki ae::ıin ı:ıanık Şevket TuranDa ait oldugunu kaViye­te yak:ın bir §t::ıkild::ı ifade etuıi§tir.Ka:idlki san1ğ:ın evinde bulur.ıan yaZllarııSeyahahndaki faali­yetle!:'! bu tarzdı::ı. ko:ı.ü.§IJ.a yapabilececirı.i gô.3teırmektedir.Şimdi muhtelif tarihlerde teyple tesbit edilldn korıuşmcı.ltı.ra O.önalimo

8/Şubat/::ı.957 Turibinde Ai>~er Avsar ilc. vaki konu§masJ.ndakig (Bu memlekette en bUyük kötli­lUğU yapan Mustafa Kemaldir.Bu adam Erzurum Kongeresine gönderildigi zaman. onu yeminle kongreye aldllar.F~tün Uilidelerimize.PPrer.siplerimizo sadakatla riayet gösterecegine dair yemin etti ve kongreye ~rdi.Kongreye girdigi zaman kemerinde ae:maycsi olarak bUtün serveti 50 Alt~ndı.Bir • hafta sor..:ra kendisini öll:imdtın k.ırtararJ].arı teaı.izled1ııl923 Senesinde Cumhuriyet ilan edildi. Cumhuriyet ilan edilmeden bir kaç gUn evvel ker.disine Bursadan bir teklif gel~i.İngilizler 25. Milyon,Rusla.r JO.Hilycn e::eıı. 9 an 55.Milyon Dltln veriyo.rlar»Hilafeti lağğet.Pİslam dinini ko"künden kald1r~Laik umdeler koy va Medeni kanunu kab~ et diyorlarııOnuo üzerine 55.Milyon Altını alyor • ve ist~neni ya?lyor;Ecer nilafeti lağveıtmeseydi bütün isl&miy~: ~l:~ne bağlılık göstermesi . la.zımdı.Bu takd~rda ke:ıdiei Reisi Cumhur olamıya.caktl.Kendi ihtirasl için bu kadar din ·adamlar­ını feda ett!.ve bu y0la gitti~Bu adam bu parayı almı~ ve bilafeti lağvetmiştir.Bu adam bu gün­kü dur~a görö h~üm veriyor 9 55.Milyon altın se:~ayesi olan bir Pezevenk bu gün Bursada ve muh­telif yerlerdö çiftliklere sahiptir. Geçenlerdı:ı bli!~<:ı müzakerelarinde mUnakaşa oldu»Bu l:ade.r ge­ni~ 5erv.;;ti nereden 'o~ldu.Fill ı;;şeko~lu eşek»Ya HUkuıuetin parasını çalml§tır.Veyahutta ner&den aldl.6l.nl. isbat eder.Bur..:ı..~r Ruslc:..r ve İng1lizlerdotl aldJ.ğı paralı:ı.rdır.Bu pezevenk öldükten sonra Atatürk kar.uou çıklyor bir in~a.n şahsiyet sahibi olsayd:ı.,Y~nunuo himayesine sığınmazdl~Zira ka­nun umumidi~.Ş~hsa ~it kanun ç1kmaz fena bir ineana zorla iyi demek için bu kanunu ÇJ.karmı§lar­dır.Bu mcm:eketir. ağzına slç~n bu pezevenktir.)Sözlerini hicapla ve üzUntü ile tekrarlıyoruz. Memleketimizi memleicet yapar. inkilaplar yaratan ve bizleri Carp medeniy~tine ulaştı~ınaca çalı­şanjEu yolda er. büyü~ tehlikelere giren bütün dli~a milletleri takdir!e andığı ve dahi kabul ettigi MUSTAFA ~~L ATATÜRK~e bu tar2a sözler &arfetmeai aanl.k Şevket Turan'ın ne derece teh­likeli bir şuhl.s oldug~r.u göstermektedir.Ayni t.arihli konuşmaaının sonundaki (Yalınız bizim en büyük kt.Lbuhatımlz bir birirrıiz1 tanımamaktlr .lılesela ben diyorum ki Kürdliın»Klirdüo vatanı olmaz bu gün buradaylaı. yar1n garptepÖbürgün Ardahanda,Doba obürsUgün EdirnedeyimooooHangi aşiretten­siniz diye aual ~orulı..rda. tsenin içindaki !zd!r~p benim içimdekinin aynldır.Aşil"et ayırtn:lk ni­fak sCJkmaktır.) şeklindeki konugmas::ı. kendi aru::ı.arlnda birlik olmak arzusunu belirtmektedir. (Şahci Delil Dosya5: No~ 4o)

8/Mı:ırt/1957 T.:ı.rihl! A.:.kar Avg~r,Abö.ullab isimli şabıalarla vaki konuflrr,asında:Sanık şevket ~ Turanrl~ btırf ı:>ttigi §U sözler onun niyetinin kesin belirtileridir.(Ben k~~~üm desem kanımda

'"-... bozukluk yok~Tlirküm d~~em kummda ye. yah·LJilik.gYa Erır.enilikfYtlhutta eanebilik ç· ·.:ıcak»Muhakktı.k ~,__!~. ~öY.~e»~_i;·~ o:Kc:'p~.:·~~ .. ~~:~~:;ti~,r.u:şJ.~a.n :O~rL:~. cal~r e~~nde ı:.t·:::{.ı.er_ ~,:::.~n ya/ .··---.,.

·-...... .

www.

arsiv

akur

d.or

g

Sahi1'e 4

amma başkası tarafından zarar görünce mücadele ederiz,Yani ektik biçecegimiz zaman elimizden al­dılar. İşte benim üzüldlif:üm nokta budur .Biz eşeklik yapmışız bizde insanız ,Bizde dinimizi severiz bizde olupta bize hizmet etmeyenlere,Bize faydalı olmayanlara içleniyorum.l920 senesinden 1926 -ya kadar katliuma başladllar,E[:er Kürt Hilleti milliyetini kayıp edecek durumda olsaydı kaybe­derdi.Bu tazyike rağmen Kürtler kendilerini kayıp etmediler.30-40 seneden beri dayandılar.Bir ~ Türt nasıl kürt olmazsa bir kürtte Türk olamaz,Doğu Emniyet,Milli Emniyet bilmem ne emniyet hiç birşey yapamaz.Türkiyede 9.ıülyon,İranda 4.Milyon,Cem'an 14-15 Milyon Kürt var) demiştir.

Bu sözleri ile sanık Türklüğü hakir gördliğünü,Küı·tlük davasının tam olgunlaştırıldığı sıra­da bastırıldığını,Kendilerinden olupta hizmet etmeyenıere kızdığını,Kürtlerin 30-40 senedir ben­likler!ni kayıp etmediklerini,Türkiye,Irak ve İranda 15 Milyon Kürt bulundugunu,Bunların er geç istiklallerine kavuşacaklarını açıklamıştır.(Şahsi deliller dosyası No:3.)

15/Haziran/1957 Tarihinde Tbp.Bnb.Sabih Battalgazi ile konuşmasındai (Bizim davamız üç es­asta mütalaa ediliyor,Bir kısmı memleket içindeki Blitlinlliğe,Memleket selametine dokunmamak şar­tiyle memleket içinde yayılmayı ve buralarda nufuz sahibi olmayı,Bir kısmı ise harici tesirler. altında kalarak memleketi keşmekeş içinde bırakmayı,Bir kısmı ise hariçle iş görmeyi istemekte­dir.Burada B.'Hilyon Kürt var,Bu B.Milyon kürt dejenere olmadan başkasının eline geçmeden vahde­ti temin lazımdır.Münevver zlimreyi artırmak ve bunlar~ aşılamaK lazımdır.)demiş ve Sabih Battal­gazinin Irakta,İranda bizim kafamızda olanlar varmı,onlarla muhabere edebiliyormuyuz.Sorusuna cevaben,Mubabereıni,İrtibat var,Onlarla şimdi,Iraktakiler Kominist,Suriyedekiler Kominiat olmak­la beraber onlarla anlaşabiliyoruz.diye söylemiştir.

Görülüyorki Sanık Şevket T~an Kü~~:erin iktidarı ele almaları gerektiğini ve bununda rolin­evver zlimreye bu fikri aşılamak,Iran ve Iraktaki Kürtlerle irtibat kurmak suretiyle sağlanabi-lecoğini dlişünmliştlir.(Şahsi dosya No: 9.) .

27 /Ekim/1959 Taribinde Abdurrabman~He.ydc:.r ~f.artal ve Şahabatti n arasındaki konuşma sırasul­da sanık Şevket Turan'ın sözleri KürtlUk davasının tahak~~unda takip edilecek yolları göster-mesi bakımından önemlidir. ~.:?·~ :

Şahıslar Kürtçülük davasının tahakkuku için evvel \"ftil"de bir lidere ihtiyaç duyduklarını, Seyitlerle,Şeyhlerin bu davaya mani olmağa çal~~acakları~ ~9nuşmuşlar. ve şababettin (Ali Rıza efendi,Selahattin Efendi,Şevket ağ~bey,Sen ve ben Melih ve1a 100 kişi daha Türkiyede mevcut 14. Milyon kürdü ikna.ya kandırmay~ imkanımız varını ,Pek ala mademki.bizim 14 Milyon klirdü 100 kişi veya 200 Kişi ikna etmeğe iıtık!m bulamazkan bir selahattin ~-efendi veya bir Ali Rıza efendi ,Bir eşref ,Bir Haydar bilmem kimi yola getirmeaile bu işe bal!e'dilmiş olamaz,Ali Rıza,Hasan,veya Hü­seyin bu davaya kasten ihanet ettigi zaman alnı n ortasına ~kurşunu yerse öbürü ister istemez sükut 'edecek yola gelmese bile ses çıkaramayacak ••••• Bu gün hangisi bu dava için Beş lira feda edebiliyor)demiş Şevket Turan ise (!~te Mehmet bey namıoa hesap açtırdık) cevabını vermiştir. ~Şahsi delil Dosyası No: 5)

Sanık Şevket Turanın 23-24/EŞlul/1957 Gecesi evir~eki toplantıda misafirlere okudugu,Kürt­çlilük davası isimli şiiri ile baştan sona kadar kürtlerin yurdumuzda daima istismar.edildikle­rini,Kendilerine e§it hak tanınmadığını,Yarı aç,Yarı tck bırakıldıklarını,Daima erkandan dayak yediklerini,Evlatlarının Koç boğazlanırcasına kanlarına girild1gini 1 temamen hakikatlar bilafına dile getirmeye çalışmıştır. ,

2~ .Klirtçlilük davasının halli ve mlistakil Bir kürt devletinin kurulması maksadile yapılacak neşriyat ve her türlü faaliyet için sarf edilmek,Bu gaye ugrunda hapishanelere düşenlere yardım etmek maksadile sanık Şevket Turan'ın teşviki neticesi Yzb.Mehmet .Bilgin adına Ankara Ziraat Bankasında 85616 Numaralı hesap açılmıştır.~ · Sanıkların düşüncelerine göre t2planacak bu paralardan şirket kurulacak ve bu şirket nak-

liyat,Cima gibi satış işlerile iştigal edecek,Bir tarafdan da,Hakiki gayesi olan Kürtçülük fa­aliyeti devam ettirilecektir.

Sanık Şevket Turan her ne kadar müdafaasında: Midesi delinerak bir üniversitelinin öldliğli­nü,Bu gibi lizücü hadiselerin tekerrür etmemesi,Fakir talebelere yardım edilmesi maksadile Mehmet Bilgin adına hesap açıldıgını iddia etmiş iseder Aşağıda belirtecegimiz hususlar bu iddanın varit olmadıpını gösterecektir.

a) Sanık Şevket Turan'ın Şahabettin Septioğluna yazdıgı mektupta,Ziraat Bankasında Yzb. V-ehmet Bilgin adına hesap açıldığını,Beş liradan 5000 Liraya kadAr ~'fi.rdım yapılabileceğini,Bi­riken paranın matlup olan yere barcanacağını,Yakın dostlara ve kendilerinden sayılanlara bu hesabın açık oldugunu,Atalet ve IDiekinliğin fayda vermiyecegini bu şekildeki hareketin nisbeten kendilerine muvaffakiyat getirecegini,Şahabettin Septioğlunun şahsi deliller dosyası No:l)

b) Sanık Mehmet Bilginin Şababettin Septioğluna yazdıgı mektupta,Bir çok kimselerin israrı üzerine hesap açıldığını,Faaliyetin iyi oldugunu,Maksadın Gaztelerdekinin ayni bulundugunu,Ne kadar s ür 1 atie miktar yükselir se çabucak yol alına.bilecegini ifade etmesi (Şa.habettin Septioğlu­nun şahsi delil dosyası No:2.)

c) Örfi Akkoyunlu,Sait Elçi va Abdurrahman Efem Dolak arasında İstanbuldaki Meserret ote­li konuşmasında paranın ne maksatla toplandığının açıklanması (Teyple tesbit edilen konuşmaya ait raporun 57 nci Sahifesi)

d) 27/10/1959 Tarihinde Sanık Şevket Turan'ın evindeki toplantıda cereyan eden konuşmalar­daki sözleri (Şevket Turan Şahsi delil Dosyası No:5 ) Bankadaki hesabın gayelerinin tahakkuku için açıldığını belirtmektedir.

3- Sanık Şevket Turan 1959 Yılı Agustos,Eylul ayları içinde gaziye çıkmış ve Hardin,Diyar­bakır ve Siirt Bölgelerini gezmiştir.28/Agustos/1959 günü ~atmanda.Osman Gök'ün dükkanında Nezir Bayram ile yaptıgı konuşmada Kürtçülük mevzuna Amerika ve Iran Hükumetlerinin duymakta olduk- ·· ları alakadan ve İranda daha yakın bir zamanda Kürt baklarının tanınacagından bahsettikten son­ra sözü memleketimizdeki fa.aliyetleri~n esaslarına getirerek (İki esas üzerinde çalışıyoruz 1

biri Ziraat .Oankasındtı. bir ba:3ap uçmaıılıdcıd.üda bir :{ooparatif kurlll9. ziruat bankd:nndtı. be:.;3.bl c.J.~tü:,Hepi.niz uidtı.t v~recugiz,HClrkez kendi kudretine göre aidat verirse top.Lanan para ile hapis-buneye düşenlere yurdım edecapiz.!Bu w~_:~yı ~oğaltma.k için hırslzlık bile yapa:~ag:ı~ ~ş ve 1

'r' :> ........-.• -:v--....v'?'~<f ;>;'·· ~-· ~ Al:;r:::s __ ~ r·-l 1

-

www.

arsiv

akur

d.or

g

. ~. .

·~ \

sözlerin~ dr::.r"··ıı~.;ı oC) k:,,_\' l/u;.>tuftı uzöi.rc:ı·K~!. en k::ı.ycrıetli do~~toı:lurımızdand::ı.r o İstanbU:..:iL: :)t!.l!"Ur, şarktan gGlen o.CiL.Lı.:.~ı!':...:nız::ı. cnun V!is:...tasils ted.:.ıv·:. .::ttiririz.I:>tanbulda birde Avul:at Ziy~i ~er-3f­Hano[?lu vr:ı~ odı:ı. çek i'i.wl:iiro)diyG-"~ek b·.ı iki şuhs::ı.r.d.:.ı.~Ktirt~lilii'k faaliyetinde bulundugunu belirt­ırıişt:!.r.Nazir Ea.}'r.:J.mln bi!' ::;orusune .:::eva.ben Al:rıunya.~du~}lünibte Hülga Kürdistan Cumhür PaşltanJ. Kad:ı. Hubır.eci.in oi';lı:: Al:. Gaı.i ismi nd;:; bir <ırkad.:ı.~:..mız va!.' ,D::ı.ş u.zmleketlerdek!. işle.riır.izi JÜ.riitaıdğe memurdur.Ay!'ıC!ı 1'-~üninte 5Q..-60 kişi toplı:..ru.p hı:ıy~at halinda çalışınaktadırlar.Al! Gazi ile muhabe­ratlmızl H:ı:mar.::..rı vezi.::- köylindar! Hac:ı. Hüseyinin Münihte tahsildti bulun!ln oğlu vusıtasile y.;..p·.ı.yo­rı.A.z.) deuıiş V8 ;;,özl8dle ki.L':'tçliltik faaliyetinin yallnız memlek3t içinda kal.naclıği:u ,Haricede al atJ.ldlı5lnl ve A:J..i C'.üz:.ye teuıs~l.:::. s:.fat::. verild:!.gir.i belirtırıi§ faaliyetlerini sistBmli bir şek­ilde yiirütüldü/tlinil &nla tınış t:l!' o (Nez::..r Bl;lyl'.::ı.mın raporları ~Dur :ışına suı:ı.~ındo.ki beyan:ı. ~Du.ruşına zub­tı llJ-:as)

4-~ahit H:.ıstı.;.fa Akmc..n~::..n :-apor ve beıy::mla.nna göre san:;.~ Şevket Turar. Kürtçülük guyelerl­nin t.:ıhakkilkunu sarlam:ı.k maksadila köyleri dtılaşınJ.ştır.{Dilruşma. zabtı 116-117)

5- Bütün :;.anıklar gibi Şevket Ture.r. da gu.yelorinin tahakkukuna yarıyacak dı~ neşriyatı t.a­kip etıııiş,Ayt'lca küz-t~a §i::..!'lar yuzars.k bunlc:ı.r:ı. her vasile ile okumuş~Çoğaltara.k da{Y:ı.tınıştır. Bu cümleden olarak Savket Turan' ın avinda yap::.lan aramada ele geçen:

a) İmdat s.o.s: Öldü.rtin~Ünlü Kdvim,B.::ı.Jkuş ve isimsiz şii.rlerinde 1-lustukil kürdistan devle­ti kurulması yoiundc. buzl. ikaı. v.:: telkinda bulunmu;:;tur.Şlirlerd(1 dikkate değer baz:ı. bölümleri zikratmek te fa,yda. g()., .. l.ıy D.ı."'...L.<:.o

E"~lıks;,z, ~iir<i2i. 1\a.lk:.n cı::ıhalat uykusundan hü.l'be ba.z:-..rlanıt:ı biz böyle duyruU§\lZ bu hab­eri,Ricu e~;ıoruz biı.: bu vatanı tutal:::.uı~Rica ediyoruz bu yürdil tı.A.talım~Ey Millet K •••• Kalkın Uykudan~~üyli'~< Küçük ırıalınız:ı. vı:::-ir.»Tc.p tayyara alln»Hürriyet için çarpışıp ölelim.

Oldürün ı=ıiir•incia: Kıllku.ı Ot ta şa::.~k::. n harbirıs ıı Vatan için kan dökün, Görüldü Kalenin ışığı, Çok yoşa .. Çok yaşa,

llnlli Kavim Şiirinde~ Ey usil ınl:.:...l<ıt~Kahruını:ı.n Klirt~Ey doğuluların çocugu,Ey Kıhcl keskin, Onlar kurgu gibi»KinlLrı:ı.z:ı. emdi:!.erBEy beybet.li arslan,Devletin oğlu okuyun,Bin sene geri ka.ldlk uykuda~Hepiniz buşın~zı kald~rın~ uykırln~E; r~md.::ı.r kavim~Zincirleri parçalayın.

p<iı:;ajlarl s:..inlE;:ı.n duvalu.i:':J.n::;, no da::-e.:::a benimsediglnir.ı ve faaliyat gösterdiğinin bariz birer delilidirle~o

b) Na".iı:ı We.ek uıec,r.ıua.sınırı 8/Hazil~an/1959 Tarihli yaı:;~ s::ı.nda yayınlanan ve l2 nusha olarak sam.f?:ın ti§yıüo:ı u.ra5:ı.nda ele. goçan i:r,ay:.p U§iretler,K:.z::.j.bançer~Kürtler k1aıdir başl:..klı yaz:ı.da Kürtlerin turih!,P,ı glinldi du.;·ur.ıları,~nd1le::-inu yap:.l:an hüksızllklardan bahsedilmekte ve Mustu­fa Barzani övülıııı:ıkt~d!r. Şa.hdi clı:ıl:!.ller doayuı:ı~~.nda.

-6- Sun:.k E.ı.ync.:.ı. muhtelif toplant::ı.lardu du bulunmuş Vb konu~crıukarrJ. iıitir.uic atıniştir.Nitt:ıkiın 4/Ekitll/1959 gUr.li 7.iy .... §erafhanoğlurıun evine gidarak kürtçUllik davasının duruırı.ı ve ne. gibi fc.ır.tli­yet rc::ıtur!.ltı~og!. va pı::.ra t.::.planına:n :novzu.nd.J.h.i konu~ıııud!i. haz.::.r bulunmuştur.Hlıl!:.c!l yukurda arz ettieimiz dd'lült:::..~ m~•va.;:.ehı..ıslr.d.:J Şı.7vket Turu.n':ın Yubo.nc:ı devltitlal'in mlizaharliti !lo Devleıtir. Bir­lif'ir.i Eo~ır.uf,u v"' Dc:vlet!r. Huıdmiycti e::.lt:.rıo..::.ı. bulunı:.rı tcpruklard.ın bir klsm1n1 dovlet iduru:J1n­den u.y:ı..rrr.u{ra matı.:;.f fiil i:,;lt:<:iiE,i n·.:!tice&ir.o vt.r'l.lmı§t:ır.

2- Sar.:ık Dr.N..\CI K1JTLAYz ı:..) Yc..vu~ Çaır.llbt:::;.' in ;;;.s.nlk Naci Kt:.';~.;,.y.:· ;·ıit'•lt:ı.,n ;yaıd:ığı 5/12/1959 tı:.ıril~ll ırıektubunde..ki

(Köylülerin ecld:!.kle.n kahvelar e ugruyo.c'um.Mli(itl:.i..in ı'ıertebe kendileri ile haşır neşi.r oluyorum. Şimdi daha ç.ok anlılrııl§' bulı.ınuyo::-uın ki !::.tanb:.ılda otur·ı.ıp fikir bo3yan etmekla bizzat halkln OE..ı.bz:ı':" nı yokl&m.;;.k,Onu.t~la tGiııas etcne~»ar:J.::ıında darrlıır kadar furk sliiziyor:;;ırı.Daha başka §ek11 ve usulde · çal:ı.şır.ak gerekivor.5··l0 Sene evvelisiM nuz!l!'an vu.ziyetler dlihu iyidir.Bunu.n kifayetsizliğinide idrak ediyoruırı.)s0zle:i va di~ar sanlk'i!.trl~;~. mektuplaşt::.g:.ı.r.J. boli.rtceı:ıi sanık Naci Kutlaylnda bu f&aliyötlere kutıldlplnl b~lirtmekteJir.

b) Avrupa kürt talebcıler bi.rli~inh• 23-26/Tamırıoz/19;9 tarihinde Viyanadı:ı. akdettiği 4 ncü kongresinde karti!'laŞtlr:.lan va beynelı'ıilel kcminzmin bariz §'lkilde tesiri görtilen ka.ra.rıların:ı. çoP,al t::.gı eşyal~;~.rı e::.rasırıdc... bulun.:ı.~ı kclrbon ku(:ltL.ı.n ndan ~rG....:ı ~llm.:ı.s- tır.

AvrL<pı:. kurt tu::.ebele!" bir:l.ip;ir.ln korıgerEısir.deki b:.:. kt.U".;....-la:ı:-da Eardat paktı ith~rrı ~dilmiş, Irak Kcııııini.;.t pu.rtisi dl25toklemııi~ ~Tiırkiy~; I:ı.·an ve Suriyade.~i kürtlerin birlo§ere:k istiklıillc:::!.­ne kavu~mııs1. t~şvik ı::r1:.1ruiş ayrıc::.. Sovyet Rt:.sya. ve Irak Hi:ku.~c~::;:;:::!.. Kürt davasını desteklediğin­den övlilmUştli.L'.

c) ~Kürt~Lili.ik fauliyat:.er·i va klirücrcl rrıui1t.::u•iyot v0rilıned için Amerikan .siy.::ı.::::ctinin ba­tasın.:1E..n l::ı:.hsüden Nevyork Dış haberler Biiz·ost:.m:n 6/0cak/1959 Tarihli bir yazlfil san:ığın o~yc.lan meyanınd.tı. bul.unn.ı.A.şt~·o

d) Bütün hunl<.<ı:.:.. iluv.:tec~ ı;unl!.:.n kü;;.t::.nı bt:lirten ker.C11 el yaz:ı.:n ilo k:ü.:tılı:' nld:;.ğı şiir­larda tııelfcuttu.r.

Rir 'l,,;r,d'J~ Pu"·· :..fl:, ~.ı. tn.:;ıyeırı şi 1rdnrl:i ~Rengin ::ıi,Yahııuş dıye ı:ıen1r.~Boyrn.Hl<... ip goçirip idam ediyo~~ıc..rpRe~·gi dt'J('il kc.ıdeı·i se:ına benzoyEır.pEft:ınclil~ri ilo üCi.Vtışe.n fakir hıılklar vur,C•rtc.. doeuda sen Afrikada,Sen Amerikada ve Orta dotuau~

C.:;'!.ı.;.:ı:l.r1U~mJ.J.ü b'irr.li ~!iri ndf> ~ Ser.in ei bi olm<J.yl çok,Hemde ne kudl;l:- çeık b:crdiır.~ Aınerik;,lılar Tur.çtun lıL..rriyc:ıt ubide.::ıi yaparkcn,Son ceztiyirin ya§ıyan abidesi 1 Sf3n :!.n;;.::nlleın 1 Ay:ı.­b:ı. n :ı. y i..ize Vı:.turı a;:,il ·:::omilı:ı v

.. ci.iinleleri :;,[ımf,:ı.n }dirtlorir. hlirriyeLlorıne sahip olnıı:ıdığ:ı.n:ı. b0lirtrr.cy:::ı ç.:-.::..::ı.;;t:ı.e:ı.nı ve istiklullurirıt:: ~::..·,rt;;~uı,ıl1..ı..t'l!"ı.:!. istedieini gosttirnıekted:!.r.

c.;)Niğde F~lict ·;cıkili Asıır.. Eı"&r!~ir. bir cinerge.si üzerir.e kendisine VG Diyarbakır c.H.P.İl İdarto ki.ll':::ll:.r~a İstar.b:.:C:. Ylık;;;ek tah::ıildaki Kür-t e.=nçleri isırıi ı:ıltındu çekilen tel~ı;r:::.f suretleri sunı[r:n e:zy~l.:ı.c::. .:ıru;;;ı;-ıau b:..lunr.ıu~t,.:.ı.·.Dunlı:.ır s.:ın:.ı.{?:ın ayni guyd için çall§an di~er iır!wd::.ıçl!:.ırl. ile ' tt.:ıına;Jta old(lg..ın~n dcliliu~rler·.

ı'} AvrL:p.::.:. I\i.<rt t.:j,ltıb.) ı::-:ımiyr::ti 1-:onc~rt:.::.er:l..rıe ·Kut::ı.lu.n kli."tçüllik f'ı:ı&liyutlcrü..!e \";u1.urwn Komirıüt <,;Jli•:ı.li Hü;::.i:.Y in. Ad:J.t'Üzel»in 2~, 1/1959 Tı:.ır1hl1 N~;~.ci Kutleyu yc..zdl.e:.. ,noktupt.Eı.,Aleyhinjo bir d~] il rr.uhiyc:.:ti t}}<~c'ı'!..:-. Y.[ınw. t.ıoıne:a r ,ı ddliller nun:./"ın Türkiye budutlurı :1\~irıri 1 mü::ıtakil bir

~· .. .1

kurt rl.~vl.:;ti lwrdm .... s~~ \'fo; boy:ieca devj ·t:"~n Pirli(Tini ho~mı..f:a ·,o tı.akirııiyeti uh.:.rıl<lki t..trN"aklar-- ~. ı ,.._ ~ ~ .. -- r-··'

i t

,_...r-· ..... ' ""'

www.

arsiv

akur

d.or

g

' . ,,

d"" n bir kısrr.ı nı ay:!. rıt;d>ı 1:ı2. ~-·~·t' funliyet te bulundugunu göstermektedir.

J- Sur.1k Avnk.ıt ;,ıJ: l\i',.fJ\f-iAN~ a) Ş.:1bit l:'Lld.::' Aı-.;ı.;:;':ırı 5/0c~k/1958 TarHıli Raporu ve duruşma sırcısındd.Ki y8u.inli bEıyanın­

don C:rrsıüloicine göre~ 5/0c:..k/1958 günü sa.ot 1645 SuarJ.nda :seınık Ali Karahan'ın yı.-ız.J.l'",unı.:ısir..d~ Ali Kuriihun,Ycço Elbista::,Ya'l.···..:z Çamlıbel :;.rasında geçen kcınuşm.:.da san:ık Ali Kur&ban kürtçülük davasının nasıl tabai::k;;.k ade:bQacagıl.ni anlatmışt:ı.r.Sanık Türkiyenin gidişinin fena c.ldugunu, Nasıl olsa bir gün r..ıarça:.anacağı,Klirtlerin varlığının ve kürt ınilliyetçiliğinin göze batacak de­recede ilerlemiş bi.:J.undugl.:tnı:. büyük kitlele.ı:•ı:ı kabul ettirildiğin:t,Fakat bununlu yetinaıenin imkan­sız oldugunı.:,Bütün alinya mill&tleri'ne duyurmak ve isbeı.t etmek ge.bektiği,Parçaler.an Türkiye üze­rin.:ie Irak va İran kü::-tleride bit-leşip bir kürt devleti kurulacağı bu yoldaki iç ve dış faaliyet­ler ,Ahmet G:i.rı.inin klirt lvl.illiyetçiliŞ'tini batta~dünyadaki milliyetçilik cer~anlarılll.n babası oldu­ğu orx.n ctrafl nda toplanmak .. gerekti gl ke:z:E<:. ayni şahsın dedi ei gibi devleti olmayı:ın bir milletin kıymetinden b;::bsetuıör.~rl imk&r,sız o~ttugu,Pu. gayeye varubilmek için aralarında büyük bir tes.s.n~dün bulunrrıt.tsı rerektiei,Gylek:!. kürt gençloeiinin klirt kızları ile evlenırıelerinin icap ettigi,Bu gün­kü şarkın her yerinde ve bilhassa hakkuride horkesin kürt devletinden çekinmeden bahsettiği yol­und&ki beyanlc:.rı ve faaliyetlerini geni·ş;açık .ve şüpheden uzak bir ş.ikilde ifade etmektedir.

Sanık her ne k~dur be . .<. beyunları i<:ubl41 etıneırıekte isede, Konuşma sırasıoc:f[a buzJ.r bulunan Kcçcı ElbLıtan kcnı.ı~inil::ır:ı.~. b::.;yU..'lt bi.r klsmrı:ı kabul ve itiraf etmiştirSine Koç'o Elbistan,ln if­adesine göz.oe sanlk Al.i L.:üban her zaıw=.ı.n kürt ırıilliyetçiliği fikrini,Kürt gençlerinin yüksek tahsil yapıp millet vekili»Bakan olmala:l ve iktidarları ele gaçirmelerini,Benliklerini kayıp etmemelerini» Kürt haklarının ko:unırıas:ı. gerekt:i,gi fikir ve düşüncesinin telkin edecek şekilde konuşmuştur. .

b) Şahit Haşim Akın ifadesinde~ TcH:m!c.en 1957 senesi içinde Ali Karaham tesadüfen gör­düğünü v"' karpiç lokantaınnda beraber .Y<3ıtrır;i' yediklarini ve bu esnada Ali Karabanın Ali Rıza Frat ile bir kürt cemiyeti kuracaklarından babsettigini bildirmiştir.

c) Sanırın eşyaları arasında bulunan ~ffiLLEBOZO tarafından yazılan şiirin (Klirdiatanın Kol kanadın klrdılur~Rıza Şahin göriirı belasJ. ölsün) cümleleri sanığın kastlnı belirtmektedir.

d) Licali Serdlişt Frat»ln san1ğa hit~ban yazdığı 10/11/1950 tarihli mektubundaki (Düşün­ce ve ernellerin birleştigi baP:larla ba?,llyu.) cümleai a::.ı-:1/!~uı. kürtçlilük faaliyetininileri galeın-lerinden oldug.ımı gö;;ıtermektedir. ...

Böylece sanık Ali Karahan'ında Devletin Birliğini bozmağa ve hakimiyeti altındaki toprak­lardan bir klsınlnl ay:ı.rmağa nıatuf faaliyette bulundugu neticesine varılmıştır.

K-4- Sanık KOÇO ELBİSTAN ~

a) Şahit Emin Aras.?nı. 5/0cak/1958 Tarihli Raporu ve duru;?ma sıras:ındaki yeminli beyarı­ınd..ırı anla§lldl~Hıc.ı. göre aan.ı.k Ko-so ElbistaoııKiiı'tçlilük faaliyetini ve mlistakil bir kürt devleti kurmak ~olurıduki gayrotir1i bildigi uvu.kut Ali Karahnn»ın yuzıhane:ıine gitmig ve on..ı.n sözlerini tasvipkaı.· tlil':zda kor.ı.lf~muş tur.

b) Avuk:::.ıt Ziya Şeroi'hanoğlunurı Ankara Guzi Orman çiftliğindaki (Kürtler arasında tesa­nüt olmadı»Haklanm.n korunrlllis::.~Kendi dilleri ile neşriyat yapılmasıJ)Hiç olmazsa Türk Devletinin federal ıflavlet balir.a gelmesi~Kürdıstanı~ b:.ı devletleı-den biri&i olma.:n) mevzuunda. yaptığı kon­uşmada hazır bulunmuş ve Avukat Edip Alt:ı.rıkaruyı:ı. çekilen telgrafı imzalamJ.ştJ.r.

c) Viyunar1u tertiplerttm Av!"ııpa klit• ~ talabtıler cemiyetinin 4 ncli Kongre kararları eşya­ları arasında ele eeçıniştir.Nalumduı·· 1<:.1. L·:t kr.o:·:·n~l<l.I'.:lf.l Bağdat Paktı itham *ıdilmiş~Irak kom1nist partisi desteklenmi~ kürtlar birle§mE:,'/e dllvc.·r.;:!."<! ı:;dilıni§ Rusya ve Irak hükumetleri kli.rt davasını destekledikleri cihetla öğüıınüştli.r.

a) Bütlin klirtler~n lider olarak kutiul ettikleri Molla Mustafa Barzaninin verdiği (Ye­eenim ko9oya seıvrilerimle) cünuesini taşıyan bir fotoğraf sanığın e§ynlarl meyunlnda bulunmu§tur.

e) Sanıihn gayelerinin tahakkuku için para topladığJ. iizerinde bulunan listeden öğre­nilmiştir.

Görülüyorki sanık Koço Elbistan da müsatukil kür~ devleti kurma yolunda bilfiil faali­yet eöstermiştir.

5- Sanık YAVUZ ÇKMLIBEL~ a) Şiibit Öme.r Aras~ın •5/0cuk/1958 Tarihli raporu ve duruşma sırasındaki yeminli beya­

nına göro sanık Yavuz Çamlıbel Ali Kara.han?ın ,Yazıhanesindeki toplantıda~Konuşmada tıuzır bulun~ muş Vfi korıu~nıli'ütru tusvipkı:z. mabiyett.;; işti.ı.·..;.k etmiı:,tir.

bj Samk Yovllz. Çônıl:::.baPin Ziya Şartıfhunoğluna yazdığı 10/5/1959 Tarihli ırıoktubunduki (•rah~·dn R.ürlyo::.:lrıdc.ı. Ili;;.:ı.n Nuriyı dinleıcii:CtK.u!'cı.kösed€1 Dr. ve di(?.eır arıwclaşlurı görürı.::a~. iıır.:cburi duruk yuptırrı.l'.csoh: h..ı.lk are:.s.l.::d:::..du mu.lzzunı inkişat' gösterrrıiş~Şinıdi iki zümrenin fiil!. çul'ınşma­sı istidadınJ. gösteriyor.Tutak hanisesi gibi •••••• Musa agbeyin tevkif haberını okuy~nca çok üzül­düm •••• Buna yazaca.pınız mektupları Avukat Turgut Artaçelile yollaraanız daha iyi olur.) gibi kısımları ihtiva etmiş olması sanı~ın bu davaya inanmış ve katılmış oldugunu~her gittigi yerde dava ile alukalı temuslar yapt1ğını~Dış neşriyatı takip ettigini göstermektedir.

1' •.

\ 'l

1

,'

1

c) Yine sanıf:ın 28/Temınoz/1959 Tarihinda Ziya Şerefhanoğluna yazdığJ. ır,ektul?taki (Sev­indirici haberlerle dolu mektubunuzu aldım •••• Bilhassa garp yelinden esip gelen Rüzgar içimizi daha çok ferahluttı.Onların oradan olgunlaştırJ.p t&vına getirdiklerini bizde burada ikmul etmek-le meşgulüz.İstanbuldun yeni gelen daha önce gelipte köye gittikleri için görüşemedigim arkadaş- ' larla Cumartesi günü topluca görliştük~Ade~a bir gövde gösterisinde bulunduk,Pazar günü gençler ! toplandı.battı hareketimizi teshit etmek gayesile halk ile temas için kademeli bir tarzda görüş- 1

meyi daha uy €"lln bulduk .Humdolaun avukat;larıınız,Doktorlarımız,Aydın köylü kardeşlerimiz ve agbey-lerimiz var.Ilk urı~du halk ile temas için onları vuzifali kıldık.Daha sonra onlar vasıtusile 1

...... bizde onlara nufuz o timere ve onlarla kaynnşmaea karar verdik. İleri Yurt Gaı: Asinin 17 .Davndan ) beraetine çok memnun olduk .Onun için abone kaydedilmesi meselesi ile ugraşmaktay" ·~ .• Bizimle bera- '\

'-.. ·, bor olan büyüklerin el:l.t~ı ,ırien öperim. L~eri sLınığın kürt-~üllik faaliyeti ilc. c..lakalJ..-.Q..larak ~-· . ..,ı """'- . .. ., A - . • ---., ( "\ /_ .

' _/

www.

arsiv

akur

d.or

g

::;anıt'e .,

muhtelif şahıslarla buberleştigini ve kendisinin bilfiil davanın tahakkuku için çalıştıgını gös­teı.•mektedir.

d) Yine sam. ğın Halil Demirel' e yazdığı 16/9/1959 Ttı.rihli mektubundaki (Naci a!?:beyim gö­rülen lüz.um üzerine Boluya tayinit1i daha öner:: l)ir kaç kaynaktan öğrenmiştim.Bu gibi hadiseler emin olki irademi çelikleştiriyor. Fı:.§ ka tlir'Li.i hareket etmelerini beklemek biraz safdillik olur. Mali şartlar tahakkuk ettidlirse bizim ve onun için daha hayırll olacağından eminim.)sözleri kendisinin davalarına sarlt>"t-:ntını belirtmektedir.

e) Sanığın Dr.Nuci Kutlay'ü y~zdıgı 2/10/1959 Tarihli mektubundaki cümleleride ca~bidik­kattir.Bu mektupta sanık a.ı.·kadaşlannın hiç birisinden mektup alamadığını,Merakla bekledigini, Nacinin görülen llizurr. t.:zeıd.ne tayinine lizlildliğünli,Çlinkü karakösede kalmış olsaydı hayırlı olaca­gını, Bu tayinin ker..cii..13d t~e kn:c§ı takınılan tavuları gösterdigini,Kendi bölgesinde sözü geçen ve tesirli olan kü.ı.·t m::;,tı·/·..rt=ıı.•lerinin birer birer menfa hayatına gönderilmek istendigini,Bu gibi hareketlerin bir biriı,,~ }·:ıklaştıracagını Ankaradaki teaanlit,Birlik hareketlerine memnun oldugu­nu,Rekabet ve kıskucı,;l:..;.>ıL1 yükselmelerine mani olmamasını yazmaktadır.Bu sözlerde gayet sarih ve kat'i şekilde san~fın kastının tezahürleridir.

f) Keza sanığ:ı.n Ziya Şerefhanoğluna yazdıgı bir mektuptaki (Kurulta~ münasebeti ile Anka­raya gelen kıymetli vatandaşlarla tanışınam benim için büyük bir kazanç •••• )ifadelerine havi me­ktupta mahiyeti itibarilc sanığın faıiliyetini göstermektedir .Ne kadar sanık sorgusunda C. H .P.li oldugunu ve bu durumunu gizlemek r.!.:ıbı.:ırl.ilr:ı b:iyJe yazdığını ileri,.sü.rmüş isede,C.H.P.Genel sakre-i terliğinin 3/8/1961 tarih ve 5375 Sayıh .Y"':::;;ı.larile C.H.P.Tı;ışkilatında Yavuz ÇamlıbePin kayit­li olmadığı bildirilmiştir.Kanaatıınızcu movcut deliller sanık Yavuz Çamlıbel'in müstakil bir Kürt Devleti kurmak yolunda faaliyet gösterdiginin kesin olarak belirtmektedir.

6- Sanık MEHHET ALİ DİNLER: a) Sanık 13/Eylul/1959 Tarihinde Gazi orman çiftlirinde tertip edilen toplantıya iRtirak

etmiş ve Avukat Edip Altınkaraya keşidesi kararlaştırılan telgraf metin sure~ini Diyarbu!-:.:rdun getirmiş ve okumuştur.Ayrıca Konuşmada bu telgrafın çekilmesinin ileri Yurt aztesi .Aleyhine aç­ılan dava dolayıaile mahkeme üzerine büyük tesir bırakacagını anlatmıştır.

b) Sanırın eşyaları arasında ele gegen Nevyork Dış Haberler Bürosunun yayınladıgı 6/0cak/ 1959 Tarihli yazı sanığın Dış neşriyatıda takip ettigini göstermesi bakımından mühimdir.Zira bu yazıda. Sovyet Rusyanın Orta do[':uda tatbik ettigi Uzak görltşlü siyasetinin semerelerini almak üz­ere olrt~gunu 30 Senenanberi destekledigi Kürt Milliyetçilif,inin tu gün kuvvet buldugu Bdf.dat paktının çöktüğü mağrur ve müslüman olan Kürt Milletinin İran,Irak 1 Türkiyo,Suriye ve Rusya Tar­afı ndan paylaşıldı rı nı Kürdistan de non memleket te kürtlerin 4000 Seneden beri i kurnet ettiklerini 1920 senesinde SEVR Muhadesinde müstakil bir Kürdistan devleti kurulmasının kararlaştırıldığını va fakat bunun tatbik edilmediği bahsedilmekte ve sonunda çok şayani teessüftürki Batı devlet­leri bu güne ka.rl.ar Kürt meselesine eheınmiyet vermemişlerdir.Onlurın İstiklal ve Hürriyet talep­lerini ihmal etmişlerdir.Şimdi bu büyük ihmalin cezasını çekmekterlirler.diye ilave edilmektedir.

c) Sa.nır,ın eşyaları arasında bulunan Cizre'nin Bucak ve köylerinin Kürtçe ve Türkçe adla­rını rösteren liste kendisinin n].yotini belirtınesi bakımından önemlidir.

d) Eqyalurı urasında bulunun ve kendi ya.zdıgı sabit olan dertli bülbül isimli ya~ı ve Derdim isimli şiir sunırın }~sUui bt;ılirtmesi bakımından önem taşımaktadır.Zira Derdim isimli ~iirdeki (Millet Kurtulacak 1 Ür.ıit 'l'ı-:.r:nch, Ey Hürriyet kalksın artık~Bu zülmet, Türklin kalplerine ya['dır meL'hamet,)cümleleri saruhutı:::n S<Jn:i.ıhn iırıa.n ve azınini göstermektedir.

Bu itiburla Sanık ~!ehmet Ali Dinleritlde lAüstakil hir kürt devleti kurulması yolunda fa&.­liyette btilundugu onlaşılmı~tır.

'· 7- Sanık YUSUJ' KAÇAR: a) Sanık 13/Eylul/1959 Taı•ihindeki Ankara Ca1..1 orman çiftli@:inde yapılun toplantıya iş­

tir<:ı.k etmiş ve avukat Ed:i.p Altınkara'ya çekilen telg.ı:afı imza.lamıştır.Hatıra defterinin 78 nci suhifesinde Kürtlük şerefine konuştukla.rını,94 ncü sahifesine Diyarbakırlı Kürt arkadaşım Cev­deti röı.·düm.Bu gün 14 de Orman Çiftlif.inde Şerefhift1oğlu .. ve Akkuş ile İleri Yurt gaztesinde çıkan Yürtçe yazı ınukeadile toplandık.ve Konuştuk,İleri Yurt Caztesine bir tel yazdık,Şimdi Kürtçe ya:n yazmuk ?.c.munı de(rilrlir.diye Kürtçe hutıratJ.nı yazmıştır.

b) Nazimiyc Nufus memuru hemşerisino yazdıgı mektı;ptaki (ti?..li'lmeme sebep şudur.Bizler ez­elden l::eri kırılmaya,Sürülmeye ve çeşit çeşit kötü sıfatla.rla itbam edilmiş bir.nesiliz.İşte Eizlerin artık bu kötü sıfat ve esaret zincirinden kurtulabilmemiz için tek silahımız okumak ve yurı n1 n büyücü olun küçüklerimizade mümkün mert e be okumaları için kolaylık su)' la maktır •••• Gaye­mizin müştereklif'i veçhile böyle iki evladı kaybedip c,iolayısile bir yuvaya ver:i.lrııerrıizi saf':lamak sizler için bir vazife addedilir.Cümleleri sanığın niyetini açıklamaktadır.

c) DArsimli Ali Gültekin imzalı ve sanık Yusuf Kaçar'a yazılan 24/6/1959 Tarihli mektup da ayrıca üzerinde durulmaya değer,Bakınız mektuptaki (Sırrımı fısıldıyayım,aman kimseye söyleme sürpiiz yaparız.Henüz hemşerimlede konuşamadım,Şimdiiik bir dersim haritasını çizmekle meşgulüm bu haritayı Küçük çapta bir duvar halıılı üzerine işletecegim orada. artırmayc.. koyacagız,Hatta ba~ka bir harita düşündüm,Malum harita. bilirsin fakat sonradan vazgeçtim ne olur ne olmaz.Fakat muhakkak duvet eainiz,Çünkü halıyı ve yazısı müstesna müşterek yapaca.gız.) cümleleri sanıkların kötü niyetlerinin bir belirtisidir .Fikriırıizce tu sanığ'ında mevcut delillere göre müstı:ı.kil bir kürdisttı.n devleti kurulması yolunda faaliyet göstnrdiei tebellur etiıiiştir.

8- SAt,fiK ZİYA ŞEREFHANOCLU: a) Sanık Ziya Şerefhanoflu Türkiye Cu~huriyeti hudutl&.rı içinde Müstakil bir kürt oevleti

kurulması yolunda. sistemli bir şekilde çalışan ve adeta bir lider durumunda olan şahıslurdan birisidir.Zira. İranda isyan eden ve mabu1uttu kürt devleti kurun ilizi Vuhumrnedin orlu Hor:arn Ali Gc:ı.zi ile Kerkük Dc;'>·umlu Kürt soyundan Vt'l ;lvrupa Kürt cemiyetlerinin kongrelerine i~til'dk e.:len nw. :lrl.i :vardımlc..rdu bulunan Iraklı Mühendis Reşit Arif ve Türkiyede ayni gaye için ftıaliyet gcis­teren ve te~kilatl1nun kimsAlP;rle temusa reçmesi onlarla toplantılar tertip etmel0:i Avrupa KL;;rt tD1rıbA ccrniy-:-~ti Puşkanı Jsmet [Arif Vanlı,Kamuran Bo;dirh.1n ve ::U{:or bir çol< şuhısların e:s- ./ P.r1r>l'inin ı::ıı::v>ı1Hrı :-ıı•;-ı.-.ınr'l:-ı ;.ı., O<>l"m<><>i. ,:ı"_..._,,.,,.;.,,.-_., t<ılr~n ~··1..,..,...,~~ ,.,.,,._,~-~--~.;.., _ _._-..:ı-- •.

www.

arsiv

akur

d.or

g

Sahifeı 8

y . .: :ı:; <'l t i:::.r.t. t, c.···,..:_ t; : ,,:;. '· d el .?t:ızısile giı.li Kürdistan Hilı·riyet ı:.urtisi nizaııın<:..mesini i-cal­~.:;;:! ü 1rr~:.:-l h~r-,L n bc,r i 7 'li? kı:. V i delilleridir.Şimdi bu delilleri yegen yegan gözlerinizin önüne

.:.) s~rıı~ln c~::Lılan arusında ele geçen 25/12/1958 Teıribli Ali H.Ct:ı.zi imzcsınl taşıycı.n rı>GLtup .( Şaıısj c!e1il (:icsya&ı No: 4) . ,.

?.Sır::. numaralı ayni şahsın tarihsiz mektubu,9,sı·ra numaralı mektup,;;:ıanıf'ın Avrupa Kliı't LiL·c ,L.i' ~:orır:resine i~tiruk eden ve sabık tv:ahabc:ıt Küı·distan Cumhur Başkanı }luhammet lUzinin o~lu. ilc: u.::.l'.~r :_,.·o ettigini ve zaın~n zaiıian ondan rralurr.at aldı~ını göstermektedir.l6 Sıra numaradaki fo­to~rGft~ hu ~ususu teyit etmektedir.

b) Irak İınar nazareti Truzim Dairesi meclisi idare azası ve Bapdatta Irak inşaat Kollek­tiı' ~i:·k&ti sahibi olan Mühendis .Reşit Arif İsiırıli şahıs ile 12/Arallk/1959 'l'arihinde İstanbul P~rcp~1a~ otelinde sanık Ziya Şerefh~noğlu,Faik Savaş,Ali Yaşar,Pabtiyar oğlu ile bir görüşme ya­pılrr_ı~tır.·ru.:ı.mele,Mubabere bir nurnarall dosyasının 172 Sıra numarasında mevcut Emniyet Baş Müfett­işlif'ioitı yazılarından öğrenildigina göre Reşit Arif Kerkük do~umludur.Kürt soyundandır.Türkçe, Kürtçe,Ar~ı~a ve İngilizceye vakıftır.l959 Yılında muhtelif avrupa memleketleri~i gezmiş Avrupa­da.ki klir·t grupları ile temaslarda bulunmuş ,Avruı:a kürt talebe cemiyet i Eaşkanı Isınet Şerif Vanll ve t-:c.~rLul.'.:o.n Eedirhan'ın tavsiyeleri üzerine Moskovaya giderek Kürdoloji profesörleri ile konuşmuş v.:: 23·-26/Temmoz/1959 Tarihinrle Viyanada yapılan 4 ncü Kürt talebe ~ongeresine i§tirak etmiştir. Ayi·ıca Avruparlu 'tulundugu sırada kürt liderleri ile temas ve avrupa kürt tal:ebe cemi;etıerine de pa.~~c. ycı·c~ırıanda bulunmuş Irak'a dönerken 6/Arallk/1959 tarihinde· İstanbul'a ugramıetır.

İşte Kürtçülük faaliyetlerile tanınan Reşit Arif ile Sanık Ziya Şerefhanoğlu ve arkadaş­lı:.rJ. konu:;ırr.uşlardır.Bu konuşma sırasında Reşit Arif Nareli olduklarını,Memleketlerinde Kürtçe ko­nu;mh:p lwnuşu1madıgını, İstanbulda kürtçülü~ü benimsemiş kaç kişi bulundugunu sormuştur .Aldı gı c>\li.l.fl llz&rine Reşit Arif ( Çocuklar sakın korkmayın aize hiç ama hiç birşey yapamazlar.Çünkü bu diinyu ,~;Jpındu bir duvu halini aldı.BütUn r'!ünya bu dava ile ueraşıyor demiştir. Sözlerine devam dc.ın H.::;: it Arif ( Eizimde sizler fibi ateşli gençlere ihtiyacımız var bu davayı bitit•ecek sizler­;:ıi rıi:l., ÇtinUi bi?. ihtiyarladık, Düşmana kurşun atacak takadımız kulmadı .Dava sizin davonızdır .Ne kad­.:ır· i_,:ı..tuk hitirirseniz o kadar çubuk muvaffak olursunuz,Bon Irakta iki Kürt cemiyetinin başkanıyırrı Oi~<..d..ı. ·iun~ h:.vvetliyiz, Gece gündüz bu dava için upraşıyoruz. )Demiş ve ayrıca Şarktuki halkın si1-ı~bh c.1~tfı r·lırc;ıdıf:ını sormuştur.bu konuşmayı Şahit Yasin Gültaş 12 Numaralı raporu ve duruf:rr..a sı­r~~ı~~~ki b~yunı ile teyit eylemiştir.

c) S.:ınık ayni gaye ile çalışan di{rer sanıklarla birlikte müteaddit ta.rihlerde toplanmış -.. : l•,ıy_.,-L;rinin nasıl tuhakkuk edecegi,Çalışma metotları hakkında konuşmu§tur.~-imdi bu konuşm.tilur­dc.n l~~Jturını nakledeceeiz.

21/l-1ayis/1959 günü Ahmet t~u§lU ile Sanığın yaptıpı konuşmada sanık yubancı devletlerin .\'ii!'l';.:ı.u-.:ı ve rJ[.( rtı. temini yollarından bahsetmişti. Rusyanı n, Irak' ın para verebileceklerini ancak daha .;;.,,.\tel ~;,;rırJilcrinin birşeyler yapmalarının lazım geldiğini asasen davanın kütsiyetine binaen ne J"-'~.::~·! ::::-:;o. y:.ıpsınl&.r mubah olabilecegini ve bilhassa talebelerio Ga.ngaster olarak yetiştirilmesi yoll:..:.:·:ı.rı.ı.n bulunması luzım geldiğini çocukların fi~ren çulışmalarJ.nı ,Maşa olarak adam çallştıra­ti1r::~·ls.ı:-ini söylemi§tir.(Ahmet l4uşlunun 21/5/1959 :Larihli raporu ve duruşma sırasındaki beyanJ.)

5/Afustos/1959 Tarihinde Ahmet l-1uşlu Ziya ~erefhanoğlu ve Selim J.\.ıllçoğlu arasında Ker­ki.:f< cl.:...yl<..n ve Stevensonun Türkiyeyi ziyareti mevzunda bir konuşma yapılıruş ve bu konuşma sırasın •til S::...r.:ı.k Ziya ~~refhanoğlu Amerika bizim davamJ.zı destekliyor bu gün için ne diyeyim yarın Büyük d.::vl.:ötl<.:L' YE..n.i Uç Büyükler yuvarlak masaya otururlarsa muhakkak bizim masele görüşülür Amerika h~~: b·~r z...ı.mr.n Rusun Payki halinde bir kürdistan olsuım istemez.Rusyada israr edemez bu vaziyette c.ı:.:.s i .... ı. i ·1 dr kürdistan dof'musı ingilizlerinde işine yarar .. demiş tir. (Ahmet Muş lu nun 5/Ağustos/1959 t. ..... citıli rc:.ı,c.ru ve reyanı) 15/J.f.'ustos/1959 Tarihinde Emirganda Ahmet Muşlu ve Remzi Canyürek ara­:-:n.tJdtı f•<Jçen konuşma sırasında sanık Ziya ~erefhanoğlu (3-5 Vekil,SQ-100 ~ebus ile bu .. dava halle­di.l<,,:,uz.?n R.umeli saltanatı artık sona ermelidir.Ruslar son günlerde çok muazzam silahlur yuptılar SH.lry .... ,:w.rı h;yaz sarayı bombalayabilirler.Punun içinde Amerika,Rusya ile anlaşmak mecburiyetinde 1;;:ıJ.dı. E~V-tiE:Q Ayzenhover' in durumuda zayıfladı.Amerikada vukua gelecek bir deV, işiklik Türkiyeye .'.f2l"chr:,ı ir.ll~dnsız hale petirecektir.Pu takdirde Türkiyede bir hareket yapılabilir.)Demiştir.

Ziy~ Şerefhanof-lu bu konuşması ile Ra~ı ve duğu Bloklarının birer temsilcisi ve Lideri dlH·~a·,ün··fu ol<.:n Rusya ve Amerika arasındaki silah .vurı~masındu Rusyanın ileri gitmiş olmasını ve 1-ıu b,llin r.:·:ticr;,,le Türkiyenin görmekte oldugu yardımlardan mahrum bır.::.kacal:J.nJ. ifade etmekle llus­J.-:.:~·-... cL:; :>drrıputisini ve ayni zu;nonda Kürtçült.:k davasının Rusyanın dl§ siyasetinde göstereceği nıı.ıvo.ı.ri':.ıki;yet ile mütenasip olarak yUrUtebilecef,ini ve nihayet memlokette bir hareket yapılması f j k..- i L:~e.dı:ıda durdul!unu göstermiştir.

25/A?ustos/1959 Tarihinde Yaşar kaya,Fevzi Avşar,Medet Yöş,Sait Kırmızıtoprak ve Sanık ..ır ... s.ı.ı:::Lı vu.H konuşrııaaax Türbol seyabut acentesinde Sait Kırmızıtoprak'ın teksir ettirdiği klirt­l~!d.:.;- Hrili yı:ızıların vaki ihbar üzerine polis tarafından yakalanması görU~Ulmüş ve sanık Şeref­b ... rı:::f''lu ~\ırk illerinden gelecek kUrt talebolario kendilerine bu(~lanması gayosile bir Büro ihdası­rn te};lit' ot.rniştir.Sanık ayni toph.ntıda Arap,Ermeni,Yahudi ne olursa olsun bu. kimselere da.valıar­lLı~lZl .:ı.rıla.tın.Eunlar va.sıtasile Kürtlük ve isteklerimizin harice a-ksettirilınesini saf?layın,Her Y ::ı:J -- 'kürtçe konu~mull fakat yeni gelenlere hemen kürtlük siyasetinden tatısadip ürkütmemeli demiş­ti..·. (Y<.ı.sin G~ilteşın Raporu ve beyanı.)

. .4/Eylul/1959 eünü Sanık Ziya Şerefbanoelu Ahmet Muşlu ile Emirgıinda yaı:tıgı bir konuşma-J,.:.: lllert Yurt Ltıztosinde çıkan Hımıl isimli şiirden dolayı Musa Anter'e ve ayrıca Ahmet 1-luşlu­d~,n .r\tir..:..cı.;.ld Antikolomial birlip·in Avrupadaki kürt talebe cemiyeti Başkanı İsmet f:.crif -(fanll ile y.ı.ı-t:ı.f::. ı,1;.ilE.ı.hıta ait Rumca Broşörün tercümesini yapmasını istemiştir.)5/Eylul/1959- günü Sanık bu Brc-5'i:irl,;. Ab!ı1et Huşluya vermiştir.Sanık Ziya Şerefhanoflu 11/Eylul/1959 günü Sanık Hasan Lürfli Akkuş ile birlikt6 Ankaraya gelmiştir. ·

. .ı~/Eyllll./1959 günü Ankara G.-dzi orman Çiftlif,inde bir toplantı tertiplemiş ve kürtçülük, f·ü ~iv::.~ın~ıe ~ulu?.ı1n 25 e ~ak: n şahsın bu ~oplantıya iş tirnkini saf.:lamıştır. Toplantıdaki konuşma­sı;-ıi.'I:J ('ıL~rJ.::lı::rın kurtleri sındırmek için ikı yol takip ettiklerini,Evvela Kürtlerin arasına nifak :;.o.:r.rc.L .. } ..... r~ . .::lurnak iste·Hklerini,Sonra Kürtlere Panliklerini unutturmağa çall§tıl:l. ınnı,Bu hure­k•.: L l•:re cııM.i olrnuk için bir {'tizte çıkı:ı r<!ruk kürtçülüf'ün müdafaa edilmesi lüzuırıunı.ı, Umumi Y"'""ı erde

-- .. - - - 'T,. =- .~ ;;--<:. /

./ ..

www.

arsiv

akur

d.or

g

küı·tça lcohusulmasını tavsiye etmiş 1 Radyoda Kürtçe neşriyat yupllmasJ. için devanıh olareı.k imzı:..lı imzasJ.z yazıl~cak mektuplarla Başvekil ve Radyo evi Vüdürlliğline baş vurulması gerektiğini anlat­mış ve nihayet iktidarın Kürtler tarafından ele alınmasınJ.,Bu sebeplere binaen devlet ricaline karşı düşmanlık ... duyduklan nı kürtlerin 500 sene Kürtleri istismar ettiklerini kürtçe tedrisa tın yupılınasını Hükuıııatin kendilerinden korktugunu,Eu tehlikeyi g~rdükleri için başlarını kuma sokan deve kuşu pibi bartıket ettiklerini ifade etmiş ve Amerika ve Ing~ltere arasında görüş birliği oldugunu Kürt devletinin kurulmasını tasvip ettiklerini,Almanya,Ingiltere,Fransa ve Mısırda bu­lunan kürt teşekküllerinden zaman zaman kürtlükle ilrili broşörler aldıklarını ve lüzumu halin-de bunlara para görıdermesini söylemiştir. ·

Bütün ... bunlara ilav~ten sanık ve diP,er arkadaşları arasında vaki konuşmalarda kürtçülük davasının ihtilul,Durboi Hükumet veya iktisadi kalkınma yollarından hangisi ile başarılabilece­ği 24/9/1959 tarihinde konu§ulmuştur.(Yasin Gültaş Raporu No:? )

ç) Sunıfln eşyaları urusındu bulunan muhtelif men§eli yazı ve eserler onun faaliyeti ve niyet i bakımı naan önem tı:ı.şırnaktudır.

23/?/1959 ile 26/?/1959 tarihinda Viyanada toplanan Avrupadaki kürt talebe birliğinin 4 ncü yıllık Konreresi kararlarını muhtevi iki sahifeden ibaret Almanca,AslJ. ve ~ürkçe tercümesi sanıpJ.n eşyaları urasJ.nda bulunmuştur.Şahsi delil dosya no: 10

Avrupa Kürt 'l'alebe birliği Başkanı İsmet Şerif Vanlı ile 1/Temmoz/1959 1'arihinde Ati­nada yapJ.lan bir mülakatJ. muhtevi Broşür yine sanJ.ğJ.n eşyalarJ. arasJ.nda ele geçmiştir.Bu mülakat­ta İsrrıet Şerif Vanlı Kürtlerin tarihi üzerinde durmuş mücadel~lerini anlatmış ve bu mücadelehin alan devam ettigini Kürt halkJ.na hürriyet temin etmek için çalıştJ.klarını istiklallerini elde ettikleri takdirde Irak,Türkiye,İran Kürtlerinin birleştirileceğini anlatmJ.ŞtJ.r.(Şahsi Delil dosya No:ll)

Keza Sanırrın eşyaları arasında münihte toplanan Kürt Kongeresinde Birleşmiş Milletlere sunulmak üzere hazırlanan beyanname ele geçmiştir.(Şahsi Delil dosyası No:l3)

İranda Kürt Milli meselesinin veçheleri başlJ.ğınJ. taşıyan 1? Sahifelik bir yazı yine eşyaları ar~sında bulunmuştur.

Kamuran BedirQan tarafından kaleme alınan altı sahifalik Kürt meselesi başlıklı yazı ele geçmiştir.ve yine Kamuran Bedirhanın La kuvestion Kurda isimli bir braşör sanJ.ğJ.n eşyaları arasında bulunmuştur.Bu eserde kürtlerin tarihçesi,Mücadelelari ve gayeleri anlatılmaktadJ.r. (Şahsi Delil dosyası No~ 34)

El Yazısı ile yazJ.lmış bir Cumhuriyetin doru§u isimli yazıda Irak Cumhuriyeti övülmliş­tür.Kürtlcr vo Dii.rıya basını başlırını taşıyan 9 sahifaden ibaret kürtlerin tarihi,Mücadeleleri ve rayelerini anlatan t1iL' yt.ızı keza sanırın eşyaları ara~JJ.nd1;1 ola geçmiştir.

Yukarda zikrodil.:ın ve sarııi7ın f)qy:..Ll.urı ..ıı•asındu ele g•Jçtigi söylenon va kürtçülük da­vasının tahakkukuna hizmat edecek olan noşriyatı s;..ınırın tcpladıgı torcüme ettigi V'Jya ettirdi­€'! ve bunları kendi yaz:ı. makinesi ila çoğultarak diğor sanJ.kl.:ıra dai?::.ttJ.gl muamıüı:ı 1 Muhabere dos­yasının 142 sırasında mev.::ut ehlivukuf raporundan anlaşJ.lmJ.ştı.r •

.Ayncu sanıeın bLl davaya ne derece inandıeJ.nı ve faaliyet gösterdiğini belirten kendi el yuusı ile ı,~le!lle u.lıh;h Y.iirdi;:;tan HL.irriyet purti nizamnamesi göstermekt~di.r. (Şahsi delil dosyası Ne: 18)

' Du Nizeı.nın:.ıınüda p.:a· t.i rne:cki;zinin gizli oldugunLln belirtilmesi azalı~tı kabul için Özel ş~rtl~rın uranmasl,Azulurln T~rklerle ~rkada~lık yupmamalarının,Kürtlerin hiç bir çekilde Türk­lı:ırle evlennıenır:lerinin ileri ::ıürülırıesi ayrıc<.1 25 nci ma.d<.lo::ıin:la kardeş tabir edilen üyenin Kası­rnın kardegl ve o(ı:lu,2? nci rnaddade B~rzaninin yeceni ol~ugunun zikredilmesi calibi dikkattir.

Yukard::L :.r:ı;.-Jdilı:.n ve d<.~.h.:ı bir .;ok zikrıiıne imkan görülmeyen baleolar sanü: Ziya Şeref­hu.rıcı(~lunun TL.iri<:i:1e Cuınhuriydi lhıdutlarl içitıde Mü3takil bir Kürdistan Devleti Kurmak yolund1i esaslı bir şekilde f;.ı.~liyet pöstordiginin kesin dalilidir.

9- S<.~.nık NEDST "f.ÖŞ (SERHAT) a) 21/6/1959 J.tırihind~ Y.::ısin Giilta§ ile yaptığı konuşmada (Bu sene çalı§rnı:ÜttrJ.mız epey

başc1.ı;ılı geçiyor, iş lar kendilif-indan doğru gidiyor, Irandıl ı!izli Çlkan bir Kiii1tça gaz te vardı. Şah Ingiltereye eitti geldi.Şirrıdi Serb,:ıstçe ç:..kıyor,Bizde Ileri Yurt L.i.aztesi neşredilmektedir. k aptı tma k istediler, ~padunıadılar ~Husa Agbey git gida dahu fazla yazmaya bı.ı.şladı.Evvela bir kaç kelime kürtçe yl.ı.zdı sor.:ta yükseltti.Şimdi bir sütün dolusu Kürtc:e y::ı.ZJ.yor.Baknhm bizde bir mec­mua çıkarmayı düşünüyoruz.Amrrıa para bulurnıyoruz,Hayat Mecmuası gibi güzel bir mecmua çıkaralım ondan sonı·a s.::: n f'Ö!' prop.:>[~anckıyı nusıl oluyor: •• : diye konuşmuş tur. (Yasin Gül taş i'uporu ve beya­nı No: 2.)

b) S.::.n·ı.f1ın a~y<:.l.:ı.rJ. arasıodun lvlüstakbel Kürdistan devletinin küçük bir buyrağJ.. ele geç­miştir.Sanık her ne kadar sori:_"usunda bunu l"ahmut paşadan aldıitını ileri sürmüş isede~Ankara Em­niyet Baş l-!Llfetti~lir~inin 27/Nü,un/1963 gün va 96909 saylll yazJ.larındu Medetı YÖŞ'Un eşyıüarı meyanında buluno.n filarıı.:ırıın Kürtçülüğü propoğanda maksadile muhtelif memleketlerde inkişuf etmek­te olan dergi ve Broşör~erda görülen kırm1zı,Beyaz ve yeşil renklerden müteşekkil KUrt nayrağJ.n­l n ay ni oldugu yu lı nız bazı mo~rnualurdu ve bu arada Pariste Kclmuran Bedirhan tarafı ndan yayı ola­nan Centre D'Etütes kurde~ isimli bültendeki kürt bayragJ.nda beyaz kısmının ortasıoda sarı rengk­te bir Güneş rengi bulundu~ bildirilmiştir.Bu itibarla sanığJ.n müdafaasl kavli mücerrotte kttl­mıştır.

c) Yine ~anıfın e~yuları arasında Asım Eren'e çekilen telgraf ve Irak Cumhuriyeti büyük elçilif':i Rültani bulunmuştur.

Kubdatımı~ca bu sanırında kendi çapır~a gayelarinin tahakkuku için çalışmıştır. ç) Kürtler arasında bir dayunı;,ımu ve kürtçülük davasında bir .yahdet saelamuk malcsadile

yeni gelmi~ şarklı gençlerin kendilerine ve kürtçülük faaliyetlerine barlunması, Bütün fualiyet lerin birelden ylirütülmt.si anıacı ile üniversitede bir büro kurulmuş ve sanık tarufından idare edilmi§ tir.

d) Ali Y;;ı,;:.Ar isimli şahıs tıirufından sanJ.ğa gönderilen 2?/10/1958 Tarihli mektupta yaz tatilin:1e Do(ru ve GL.iney doru anadoluda gezdim,ve tunıştıgım muhterem urkudaşlar fıakklnr:la bilgi vnrdim donrnf;si vr~ ::,yrıca 22/1/1959 'l'nrihli Hüsoy;i.n Aıhgüzol turafından sunıjl:"~ y.-..:n.lan_ırı<:ıktupta

~ ~ , , ..., ...,...,_- ___ ,........._ .r--... r :;p ...., ___, • • {) \.-

www.

arsiv

akur

d.or

g

.. Sahife 10

Kürtçe olurak heni biç mercı.k etmeyin,Yeterki size birşey olmasın cümlesi dikkate del?,ar. e) ıvıusa Anter tarufın:ian s:ınığa gC:nd~?rilen mektupta klirtçülük davasının propoc~nnu.sır.:ı.

yapacak olan l.KEZEPCYrAMYA ad3..:. bir gaz tenin çıkarılacar:. b:: ·1::.ri lmekte ve ayrı ca bu propo(-:r:ı.ncla.

faaliyetini halAn if::ı. etmektc olan ileri Yurt gaztesinin 1 .-.,Jişmesi canlanması içinde abone kayai­nin yı:ıpıldı[:':ı bildirilmekte ve sanırın eşyaları ara:3ında çıkan 9 isim listesi bunu teyit etmekte­dir.

f) Sanıf!ın eşyaları arasındabulunun kürtçe şiirler onun hakiki gayesini gösterlı1ektedir böylece sı.inık MP.det Yö§ (SerhutJında) müstakil bir kürt devleti kurulması yolunda f.:wliyette bu­lundugu neticesino varılmı§tır.

ila-lO- Sanık Hasan lütfi AKKU§:

a) Sanık 13/Eylul/1959 Tarihinda 1\nkara Cı-izi orman çiftliği toplantı sı .tertipliyenler arasındadı~.Nitekim bu toplantıda konuşma yapmış Emin Batunun bütün bu hareketlerin gençliği ko­minzmin kacaGına atmasından endişe ediyorum,Bu hususu teemmül ediyormu tarzındaki sorusuna cev~­ben~ Kominzim ve :.:.osyalizirrıden korkulmuması bunla.rın arıl.a);ıldıeı kadar korkunç şeyler olınudı.gı yo­lt.i.nda izahlarda bulunmuş ve kc.minstlerin kürtçülük duvasl.na hizmet edebileceklerini söylerrıi§tiro ( Feyzullah Demirtaş,Koço Elbistan,Yusuf Kaçar,Cevdat AdabacJ.n ifadeleri) . b) Sanıvın eşyahrı urasında bulunan ve kendi el yuzısile yazdıgJ. anlaşılan (Muamele-

Mubabare dosy..ısı sayfa 121 deki ehlivukuf RGlporu.) 20 Yıllık bir sessizlik cümlesi ile başlayan yuzıda devamla 20 Yıllık bir sessizlik,

20 Yıllık bir sl.ı.kut •••• Buna bir nebze kımıldıyabilan Suriye,Irak,!ran Kürdistanlı kardeşlerimiz­le inanmış gibi idiler. Öyle ya onlara sesiırıizi duyuramJ.yorduk,Suriyede Milli şairlerimi~ destan­lar yazfır.Ufak defek Mşriyat yap.::ı.rken Barzani mücadele eden Mahabat da genç ve kahraman klirt cumhuriyeti kurulurken Türkiye Kürdistanı adeta kı§ QYkusunda idi •••• Daha 194? den Tahran sarayln­da besl,;jnmiş aygırlar ,Şarki Kü~distanı Si~:n-:ır ve genç,Kahraman,Mahabat cumhuriyetinde bin ümidim­ize daha kıyıhrken Ankara ve Istanbul Ur.iversitelerirı.de okuyan Kürt gençleri bu satırların ~aza­rı ile birlikte 8-10 bin kişilik bir gönüllli ordu::3u ile Muhab~tll arkadaşlarımıza yardJ.m imka'O­ları ru hareretli bir tarzda. münaka!iJa ediyorlardJ. •••• İstanbul Universi tesinde n b!r grup ark:::.daş 1950 de Dicle kaynağı mecmuı.ısı ile cesaretli Polemikleri ile Llga.l Mlicadele imkanlarını zcırluyor­lardıu ... Milli Liderimiz göz bebef.imiz Barzaninin muzaffer yurda dönüşü sadece Kürdistaru n o tarafında degil bu tarafıodada Bayram se.mimiyeti yaratt:ı.g ••• 1950 ııe Dicle kaynağında kalemlerini bileye.nler bu sefer kliı•distanın göz bebeğinde Diyarbakırda. karargab kurdular.İleri Yurt Bir sı:ı.hi­felik inıkansız.lık yü~ündan kötü dizilmiş kötü basılmış büyük bir cesaretle Kürt talep ve hissiya­tım dile getiriyoroKürto ••• Kiirt halkın:ırı tesanüdli ilk anda 28 Kürt Avukatın davalarını fuhriyerı deiuhta atıneleri ve yani yeni mürucaatlurın yapılması cesaretlerinin ve limitlerinin blisblitUn ar~ tır dı .Ddnrnı2.kte vo yuzı nı n sonurldd yapmuk i stec'liklerimizi ş öylece sıralıbailiriz başlığı altı nda:

Bu gün ~adece bir miktar münevver arasında mevcut olan tesanüt ve birlif.i bütün kürdis­tana tcı~ınil e tma k, Teşkilatı halka ezciinıle köylüye intikal ettirmek, İstanbul 1Ankara ve Diya.rbakJ.t'­da büyük ç:apt.:ı ncşr-iyCJ.t müu~acseleri meydana gatirmek,Kiirtçe neşriyutı zorlamdk,Kürt dili ve Folk_ lorü ara~t:rın::.li.!t'l yupmı:ık,Movcut siyasi partilere müossir olmak,Bu partilerin bu gün;;ı kadar Kür­disto.nda yuruttıgı ilı:;isizli(ra rnllni olırıal~,Büylik l•li"J.lct mec~ı.isine Kürt mebuslurı ooçtirmek,Koaif bir siy.l:Ji fu.ıliy.;:t:l.a Ankara bükuınetinr1ont bazı hak·ıarırnıZJ. istirdat etmek,Irak,İrun,Suriyeli Kürt kardeşlerimizl~ s:.k1 b~r koordinasyon kurn~k,Zikredilmektadiro Görülüyorki yukardaki cümle­lerdt:ı ;>::.nır:ı.n t':ikri ı:.ç:.kca unla~ılrnuktad:roAyrıca. bu yazının tahlilini yapmaea llizum yoktur.

C) Yine su.nı[ı:ın eşyularl ura.sındu kendi el yaz:ı.sile yazdıgJ. emir Kumuran Redirhan tur­ufıt~an kaleme al~nan kürtlerin turihi,MÜcbdelelari ve yar~ok istediklerini belirten bir yuzı ele fer;mi~tü .o nu lde yukdrdaki ne li ller oıuvacehesinde bu sunıf.:wda müstakil bir klirdi.stan devle­ti kurw•k yolunda. i~;-:;n::ıll bir şekildo f~>:.ı.liyet eösterdiei ve da•1ularını benimsedigi siibut:.ı. etmiş­

tir.

ll·· Sunık ÖRFİ AKKOYUNLU: Pu sunıfında kürtçülük davus~nın tahakkukuna çulışan,Muhtelif toplantı ve konuşmalar­

da h<,?.ır bulunc::ın,HrılU yard:ı.rrı yapan ve Istanhul Maserrct otelinde 2?/Ekıiım/1959 Tarihinde teyple te~1bit e:-li1erı konu~nı:i:::ıında .sı..rib olaral{ k..ıstını l'0lirten ı:;ı.ıhıslı.ı.rdan birisidir.

u) Ü?.erinde yapılan aramuda Nevyotık Times Dış buber1er ~e:-':isinin 6/0cak/1959 T:.ırihli bir rıı<:ıl-.c.lesirı~n lwpy::ı. odilmiş nushusı hulunmu:;:tur.Hnlumdur ki bu yu:u Kürt mücadelesinde ve Tür­kiye,Irc..k ve Iro.nı.Lıl:i 1\(iı··~.lercfen buhsetme\{todir.

b) Diyurbi..ıkırdi"1 kürtçülük duvı.ı::nnın no~ ren prıppof.andaslnl yapan ve bidayette. bir kaç kelima kürtçe:: lmll~•rıdı::.l halde bilahare bir sütün dolus~ kürtçe makale ve fıkrolar ne§redan ile­ri Yurt Gcızt.;ısi sahibi Efem Dolak 1a daha büyük ve mütekamil bir f'i..Ztd çıkarabilmesini temin mak­sadila madc1i .~ardım v<:.ıadinrle bulunmuştur. Bu mak sa tla Ferit Bilen nezdi nne de te~ebbüs'3 f8Çrrıiştir.

c) lstanhulrla Eingöl talebe yurdunun açılışında h.:ızır bulunmuş yuprnlş olıiueu konuşniUd.d Yurda Kiirt tulebel1~rinin allnmasını istGmiştiruBilabure Yurt i.darecilcri ile aralurındii unlaşınaz­lık çı"kmu::.ı üzr::rine: Fc.ıik S~vuş,Mustufa Nuri Direkçicil,Sait Elç~ ve Abdurrahman Efenı delakla bir toplantı tert~plP.mi~lE:r ve .v~llnı.zca Şarklı tı:.lebelerin alınmasını karar vermişlerdir.

d) Istanbul l-1eserret otelinde 27 /EY.irrı/1959 da Su. it Elçi,Abdurrahmun Efem Dol::ı.k ile yap­tır:ı konu~nıuda önemlidir. Eu konuı;ıması nda su nı k kürtcüliik fualiyetin:1e bulunanlar:.. n durur.ılcı.rl r.ıı anla~makta ~yni faye için çallşan,_;;;ah~s~ar urasında'")ırı:ınlık ve çekişmelerin C:OGlnemesi için tetbır tuvsıye etm•.3kte, Gençlere kurtçuluk duvı:tsının aşılanması nı istemektedir.

firrı~li b~ komı~malürd;:ı.n bazı pa.:3ajlar naklelielim. (Sanık Ori'i Akkoyunlu-Ziya bende öyle bir kanaat hırnktı ki Kürt davı:ıs1nı istism<ll' udip

menfaatını sa~luyacuktır •••• Eiz mU~terek bir davanın adamıyız.Bir birimizi seveceriz,Bir birimiz için öleceP:iz,Amma sen Faşistsin ben kominht evvela bir faşist devlet kuralım bunu ku.rrr.ıık için önce canımı bile,mı ... lım:. hile f'<3da enr:ıcegim.Faşist devleti kurdukmu ne olursa Çlkac[;.:f:m ortu.ya Kürdistan için ~u aistem lnzımdır.O zaman Klirt hakimleri idam kararını vers:.: 1 Yakalasın va ben sehh~·da yaşasın sosyalist kürdist:.:ı.n diye ba)7lrucı:ı.gırıı)'l'rıyp konuşması sayfa ll.

Amer~kalıl~~ TUrkiy0~e kulı1ıkç& Amorika,T~rkiye bir birine dayundıkç~ K~rdistanın dava-q~..:ı~ ı.o~:~~ı- .. , .. ,.._,_,ıct._.. -~-- ., -''·· ·· - • ·"'· .ı '-· ·" · ' ..... • • "" • ·- ~-·

1 i ....

www.

arsiv

akur

d.or

g

Sahife ll

hallclacaktlr •••• Biz Sovyetlerle dost olm~ya mecburuz,Bizim sovyetlerin parasına ihtiyacımız vordır.Kültürüne,silahıoada icabında ihtiyacımız vardır.Bunları ne kadar kuvvetlendirirsek bi­zim davamız da o nisbetle pelişir.ve sonra I<ürt gençlerine sosyalist kültürü aşılamağa mecburuz onun mücadele kudreti artsın o pilılisten,Hapishaneden korkmasın~O Hücreden,Sebbadan Korkmasın ki can siperhane bir mücadele idebilsin.O kültürü vermek mecburiyetindeyiz,Kuvvet kudret oradadır. Teyp konuşması Sahife 12.) ·

Efendim ben diyorumki halka inelim,Halka inmenin çareleri münevver gençleri yetiştirip tahrik edip halkın arasına saldıracagJ.z.Halk uynıadü.ça arkamızda olmadıkça biz bir bok yiyeme­yiz.Son sözü o söyliiyecekti.r.Dizim vazifemiz onları hazırlamaktır. (Teyp Konuşması Sayfa 22 )

Görülüyorki bu ve buna benzer bir çok konuşmalar sanığın hakiki gayesini faaliyetini kesin bir şekilrle belirtm~ktedir .• Sanı~ın sorgusunda bu konuşmayı aynen kabul etmekle beraber o anda sarhoşluk sanile bu sözleri sarf ettirini ileri sürmüş isede ehlivukuf Profösör Faruk Eren dosyada mevcut rapcrunda bu hususu temamen cerh etmektedir.Konuşmulardaki fikri insicamın bunu gösterdigini bunu l:elirtmektedir.Kaldı ki ihtiyari sarboşlukta cezai ehliyet tamdır.demek­tedir.~Duruşma dosyası No: 2 Sahife ??)

O halde bu sanıihnda müstakil bir kürdistan devleti kurmuk yolunda maddi yardım yaptl­rı sübuta ermiştir.

12- Sanık SELİM KILIÇOCLU~ a) 23/Nuyis/1959 rünli Ahmet Muşlu ve Nazmi Balkaş ile yaptıgı konuşma sırasında (Bun­

dan bir müddot evvol büyüklerimizla yuptırımız bir toplantıda Irak'a bir veyu bir kaç kiçi gön­derilı:ırek Mollu l~ustufa ile temuıw po~1lmes1 ve Moll~ Mustafanın yapacugı yurdımları bu şuh:.ıın vArecei?,i atireolore rönderilmosi kurarlı:ı~tırıldı.Bu vazifeyi teklif edenlerden hiç biriltiı.bul etmedi.Een kabule mecbur kuldım.Ama ne yaZlkki çocuklarım boynumu bükliyor. gidipte dönmodigim takdirde onları rehine olarak alıkoyurlar~Onlurıda götürmeğe mecbur kalacağım ve bir daha dön­miyecegim, Eylul ayında iznim var ,Fuka t ben daha evvel gitmek istiyorum) demi9 tir. (Ahmet Muışlu­nun 2 numaralı raporu ve duruşma sırasındaki beyanı duruşma zabtı sayfa 132.)

b) 5/Af.ustos/1959 günü Ziya ~erefhanoğlunun yazıhanesinde yaptıgı konuşmada sanık-Bu gün izin lwğıd~mı aldım.45 elin izinliyim,Muş 1 a gidecegim size bir ha vadi s vereyim.Amerikanın Demokrat Başkanı Stewenaon bazı meseleler için buraya geliyor, sonra Diyarbakıra gidecek, Gelişi petrol kumpanyası ile ilgilidir.Diyorlar amma onun geli~i bizim içindir ••••• Bizimkilere nasıl acele olurak baher ulaştırabilecagimizi dlişünelim.Telgraf,Telefon yapabiliriz.Ancak bizimkile­ri yanına sokmazlar,Bir Buket verme b~hanesile ingilizce~Sizinle görüşmek istiyoruz d8seler o zaman kabul eder.Euketin içinede pusula koyabilir.)demiştir.(Şahit Ahmet Nuşlunun 5.Nolu Raporu ve 'duru~ma ~ı,..~sındaki beyanı sahife 134)

c) 4 Ekim 1959 taribinde 1959 tarihinde Ziya ~eref Hanoğlu'nun evinde yapılan toplan­tıya katıl~ştır. Mahiyeti iti~riyle Kürtçülük faaliyeti ve bu faaliyetlerin düzenlenmesi ile ilgili olan toplantıda tasvipkar mahiyette konuşmuş davalurınln nasıl olsa guyeye ulaşacağını işaretle Refik Hilmi'nin Türkiyeden çıkarılmasına merak etmeyin değmez, gelen de en azı onun kadar kiymetli olacaktır. demiştir. ..

Refik Hilwi ve onun KürtçülUk faaliyeti hakkında taktirkar ifade ve Refik Hilmi'nin verdif.i çaya iştiraki ve bu ş~hıala sami~ bir şekilde çektitilen fotuğraf kendisinin düşUn­cosini göstermektedir. (Ahmet Muşlunun ll numaralı raporu ve durU§mu sırasındaki beyanı du~ ruşnıa zabtı sahife 132)

- d) 19 Ekim 1959 glinli Hasan Ulus'un evinde yapılan toplaniıda sanıki {Herşeyin yeni baştan gözden geçirilmesi l&zım.Bu planl~r~n tadilini Şevket beyle Biz son seyuhatımız sonun­da ~porlarımızla diğer arka~aşlarımıza izah ettik.Şevket'de Diyarbakır~Van,Bitlis,Muş,Bin­go1.,Egzu um,Urfa,ı.rardin,Hakkari herp a:ılni fikirda,Halbuki bugün için plan hazırlaya9- arka­daşlarımızın bir k~smı dağıtıldı.Veya dağılmak üzeredir.Mademki bu kadar açıkladıl biraz daha açıklıyalım.Pı&n iki yönlü çizilmişti.Birisi dışarı ile irtibatı birisi doğrudan doğr~a yal­nız Türkiye ile ilgili idi.Biz bir yolu tercih ederken bazıları diğer yolu tercih etmekte, . .. ben şımdilik plan hazırlayanların kim olduklarını açıklıyamam.Ancak şunu arzedeyim ki onlar-la bir yol üzerinde tamamen mutabık kalabilirsak herkes bulunduğu veya yaptığı işe göre bun­ları tanıyacak,şayet ar.J.aşaınazsak onlar gidect.3k.Ve kimse bilmeyecek).Demiştir.{Ahmet Muş'lunun 19 Ekim 1959 tarihli ll numaralı raporun ve duru~ına ı:ıırasındald beyanı duruşma fzaptı 132) Bu sözler sanığın dif.er şahısların bilmedikleri huausları da bildiğini ve davalarının tahakku­ku için ga~ret sarfettiğini gôstermektedir. •. d) Hanık ayrıca yukardaki toplantılardan huşka Ziya Şeref Hanoğlu'nun yazıhanesinde

,Juhtelif konu§malara katılmı~tır.Cayelerinin tabakkuku için lüzumlu paranın temini zımnında Mehmet Bilgin adina ziraat Bankasında açılan hesaba pıra toplamı§tır.Netice olarak sanığın mlistakil bir KUrt Devleti Kurmak yolunda faaliyet gösterdiği anlaşılmı~tır.

13-sanık ŞAHABETTİN SEPI'İoGLU : . a.) 19 Ekim 1959 Günü İstanbul'da Hasan Ulus'un ,.,vinde .lthmet Huşlu1Selim Kılıçoğlu,

Şevket Turan ile birlikte yapııuş oldukları toplantıda Ş~vket Turan'ın her şey konuşul\.ıyor, bir türlü fiiliyıta döklileıniyor sözline karşılık sanık - Benim tabammlilüm kalmadı bir zaman sonra Bingb1.e gidip oradan başlıyacağım demiş ve bu sözleri .ile işlerin sürüncemda kaldığını 1 gayelerinin tahakkuk etmediğini açıklamıştır.

b) Mehmet Eilgi~ tarafından Sanık Şa~abetti~. s .... eptioğlu•na yazılan 30 ~ustos 1959 tarihli mektupta ayrıca üzerinde durulmağa deger.Zira cu mektup sanıkların gayelerinin ta­bakkuku için toplanan paradan bahsetmektedir.Mektupta aynen:(Verdiğin malumat için ne kadar teşekkür etsem azdır •••• şüphesizki en çok muhtaç olduğumuz şey samimi ve karşılık bekleme­den çalışmaktır.Bunu yapan en makbul olandır.}üktarı az dahi olsa böyle kimselerin mevcudi­yetini duymak memnuniyetbahştır. Mülahazat hanesini açık bırakmak şartiyle buradaki faali­yetler fena değil,bir çok kimslerin ısrarı ile namıma bir hesap numarası as~ldı.}~ksat ga­zetedekinin aynidir.Nekadar sür'atle miktt?;r ylikselirse o kadar çabuk yol alabile .;eğiz.Bu hususta faaliyet sana raci olsa ~~I;lfi!'B!J:i İstanbul için Me:l.!.~~y Erzuruın'a. Şevke~ ise

www.

arsiv

akur

d.or

g

1'

•" . •'

Di.v.::..:c'ba.ku»a. g!tti:.ar.Vah,;;ı.ettiı. Diya.:ba.k:ıı.r,ElazJ.ğ vtı Köy seyahat:ı.r"daın dönc.li t.peyl c::..u:,·c:c •••• B ürıka n~n•::ı.rü::..:ı. iç!:: faali.yat:. ı.1tı:.u.::1 bc-{.ı.!.ın.!.:t. için müınklin olduğu k9.dtı.r ger.i~tir.!c,;.:r;. eJım yer:urö m6l~tup Yi.J.7.lyo:..Nu~o. o ok-1uvc.i'i'.::ı.kiyotl~r diluri:.rı) .Ayni mahiyette yir .. e su.rıık Ş~ba.tettiın SepticR:i.t:hı.ü Şavkcıt TU!'an t.-uNafıncia.n ya.:ı:ı.lan 27-7-1959 tarihli mektupt9. aynon( DUn gece Meh­met B eylcrla Na::.ım Af.abe:;ıle:.:-6 gl trrıiş tik.Yeniden i';..:i kar&r :ı.ldl.k .1- Mehmet Bey tbtrılru.ı. Ziraat Barıka:.n.nda bir hesap dÇtl.n.yorı...~.ve rn.:.marayl ehli iınaın dosj&lara bildireceği:z:,herkecin gücünün yettiği kadür 5 l~rt:.dıirı 5000 liraya kadar rr.üruvett~ e.ndaze olınaz r.ie verirlerse versinlar o pa­ra o hesap r~·.ımar.;..:n.nda birikô~cl.: ve ir"clelhacc;ı uıatlı.::p c,lan yere harcanaca.:t::.Bu bi.:- tebarrudU!'. 2- Eu ~:ı.k bi:: ~irket ol~c<>k har hi~seda~ 100 lir~dan aşağ~ ol~mak kayd2 i~e bir crtak~~k te­sisine gidileC':::ık bı.:r .. ı::ıi::. :tı.kıh C.c:;.t:a::..:\ bila:!.r&ceğiz. Bu ~ki ta§ebbüsiin ca.r:ı. hesap nucua.rc.la.ru.:ı. inşallah bi:d:.:.:;cı;.;ğlm.At.tı.lı::t v~ miski::'"ılik fuyda vormoz.Eı' meydanıdır bu.Kar..dini bizden sayan­lar azami hisse ile b:!.ze katllırlar.)(Sanlğa ait §tlhsi deliller dosyaa~ Nc:l ~No: 2)

Ifc\l.dele:.d sarı:ı.~1n davar..J.n tahc:.kk~u. !.çin bilfiil çall.ştığıru.,yu.p~la.n ve yap~laca.k işler­dan hb.barda.~~ cld:ueunu~!stc.r~bcldu para toplar;~ vazifesinir.ı. kendie;ine "&itactıa verildiğinin birer dEılilld.:döirle..:.."' 0 Zt.ı.nr.:l.mızc:;. tu sı:r.l.ğın da. müsta.kil Kl:.rt Dı:}vleti kurmak gayeai~le fiilen çc:.l:ı.ş­lnı§ tır.

14- Sar~~ SAİT ELÇ!. b) 27/30 Ekim 1959 ti<.:!.l:ir.da !stur.bul Meserret otelinde örti Akkoyunlu,Abdunrahınan

Efheır. Dclak ila vaki kcnuşıı:...:..lan aıt'u;;.::ı.r.da. .:ıaru.k Ktirtçüllik davaaırı.a bilfiil katıldığını söz­leri ile be:!.irtıui§tir.Şcjleid : (.oeP.ir cillatin kurtulı:.şunun mücadeleısini yıipıyoruz»Bir mil­letin kurtulu§ ır.licadela.:ıi yupb.!''Kt>i!'.ı. o:=.\:.t.ı. şartlar~ neyi icabettiriyorsa o millet hangi yel-dan kurta.rlllJ:ıc.r:ıa o yolddr. yl;:dinlil' »~llet kı..:.rtanh.r.Biz bir araya geldikten aor.ra o ze.man millete da.ya.r..aca.eu»dliınya.da. b'.lr.un içir. iki cioktrin "~Q::ı.:dıt·.Bir!si bu,birisi şu :ıen hangi.sir.ıi istiycr~ar. ı:artile:ır balirAö demok.N.ti~ "'·~.: r.<>.y~t kuracağız.Ben kuracağJ.m bir sosyalist p;ı.rti sen kuta.caksln n:;.::.ycrı.ali.st bir parti uc:r-·a ırd.l:.iyetçi pc...rt:!.. müc:ldela edeceğiz milletin rayi-ne eunacağız hangisi muzaffôr ol~sa milletin doktrini kendiliğinden meydar~ ç~kacak)(T~yple tesbit edilen konuşma.la.:ı-ı .s.::..hifcı 10). o. Vallabi §iıru:Ulik ~msrika ~iyasati bak1mında.n bizi des­teklı;,maz vt. da.iır.a ertmak istôl',ker.disin!n elirJ.n w.ltlnc.:.ı. tıi.r llU:ln.ia devlat va.rdır"Dail:fıj:l da. onu elden ç:J.ka.rmak isterrıiyec.aktiX'o (Te;yple tc:..s:bit edile:: kom;ı~•mü. &ayfa .37} Bu sözler ve bunla.r~o dış~nda gereık Ö::fi Akt=c.yur.J.u~r;ı:.r. ve ge!"ekae Abdu.rrdııı...!~; E.fh"ım Dolak~ır .. r.ıüste.'kil Bir kürt Devle­ti kurulrn.a..:3~ ycluc.df.ki faaliyet ve ~ö~leri.'Lirl t::ı.gvipkar bi!' şekilde kcnu§nıt.:.~ tur •

b) !stanbul' da Bingel teı.lebe yı:rdı.:.r~-.:..r_ bil' kJ.sJ.t:.. 1959 ~e.~ir.! r.Jt:'i ::o.·;ı.:..~.§:ı. sı.ra.5ın:ia Sait Bihgo~'lli isirrui bi~ §ahsın (At~§ ına§u ol~ Kürt pa§a olmuz diye bir eöz sa.rfet~esi üzarine Örfi Akkoyurılı.:. Ccf·/d.böa :{Hayır karda§im !ler! nin pa.§ası da a.ğa6:ıı. ~ clt.ı.es.k,unJ.z bur..a emin ' olır.alJ.sJ.r~z. Evet 'ni:- za.aw..:ılt.r bize ıreli§i gliı:el mı.::amale edildi bir çok hak:elzlıkla.l.• g~;: c~.l'e göre k~ibı.u t:ıdild.~ ya h<llec\ de cy:.a-ii: :!.~to;, ;,iz yeUgin t.ıea. da clac:lk&:ı.r..ız pv§a d;;:.) e.özlerine cavabc:-ı ?.~rık S;;: it E:.~i ( H~:ı.f.i'kutstı ~i!" çr..k l:.:.k:!.arlml.: hakl~ hak&l2: g=..ı::J=!ôdil.iycr ,siz b~.:~a.::ı.. oldukçtı. Orfi Ağc.bc-.y:!..ım. döci.gi gibi bU:~".:ı.dr..nnız.: ar;:.a .:t:ı.iır.a &klını~ ayaşo~da~tu~luc:W. çEÜl§aNk si:zi bı;.kl;;,yeır• .:.:u' Aj~o~d.:ı. o::..ı:ıu.ır:ı.Om: s~.r:ini:z:i köyür.Lizti &uk:ı.ıı ı.:;r.utm.tı.yı~) deilı!§tir.Bu oC:ı,:eıri ile. sanık gençl.:,l't:ı RtL.~t.. ıcldt:.kla:ıH .. ı berJ.!.klerir.ı.i kay1p etmemelet'irJ. telldn etıni§ tir. (Ye..ein Gl.il­taş'a e.i:O 1-l:.-1959 tar!hl:!.. 9 ::-ıu.rrı.:1rcil.J. ~6.pCl')

c) 28-11-:!..959 Gühli Ya~in Glilt!iy ilcı yapt~&ı kor"U§mil s~t''"-Eı~nda. örfi A'kkoyı.:.nlu Şeref" Han­oğlu,arılaşın:ı.zlı{r~r..s. tc~uıas etl'll§»kendila:-irı.a Kürt dE.vae~oa bağh ~ahıs l~zım olduğunu,kominiet olmurı~n k:ürtçiillı.k 1-;!r. bir ~r"geıl t~gk!l etm~yeceğini~kü.rt duvletirdı:ı kc..rulO"ı.elt;l 1ç1r. ~ı;tl.::ı.kd. bir devletin yu.röır(iH..::. 1htiyai dı.::yW.dı.:.€~ur!u,bu devlet:ir.. koüliniat VfJYEJ. ;;ıo~ytüist olcrı.t>.ı:ır.da f(:.rk görüıem:!.yecağir..i belirtiır..!~ sözlerieıeı Q..;ıvacl.~ •••• bir kcırre ok yaydan lJ.ktJ. onu a.;;'tlk kimse dW'duramaz.Durc.ktd Ona yolccluğa ka.t:ı.lac~klardır.diyc; 11:ve etırı.i~ti.r.,Y.s.ı;ıin Glilta~'e. ait 28-11-1959 tarin 1: hu~arall. repc~)

d) 24 ~lül 1959 GUnli yaşar kaya»Ziya Şeref Har~ğlu ve Ya~in Gültaş a:a.~ında.k v~ki konuşma <Hır.i.slnaa. Zi;;-.:ı. Şe!"eı' Hc..r.oelı.:. eam.k Sait EJ.ç.P~e do::1eırek : Sc;yle bakal1m bu i§teı ınuva..f­i'ak clınak iç~n r.e Y<'":;::.ıı::.ll,na..:.ll biıo yel ti:.tm.c.ıı,ibtilal ~.i,Ja.rbcl HlikÜrııet wi yo:iü'>c:A. iktiı;tı.dl bak1rııdc..n k.::ı.:.'f.:.rıına yc.:!.u.rı.a ır..l g!.tırıeli saı.::~.U!l':ı. kar~ı..l::.k ::s.rur.: t.yne.:ı. (Ağab.;,y ve.llahi bu çok uzun masele yu~nJ.'i; şu \iEJ.: ıd b:!.·ıd<'l ilk ·oo~';;.:.i. ~ı. bc,:ıdlik Ocl'I.Vci.~lf•l k:ı.::..5.:-.r.:=..lu1~ht1r kc:s ba:l liı:!ec ola­cui?;ıııı d:!.y o:ı.• :.ı.ııur.~ cr tac.ia. kiı1ı.se yck.P.iriJi bagare.bile~cği ni bilsem onurı kul köle.::d. olurua:.... Bi­zim kuvv&timiı.. zt.ı.yJ..;.·,ır~k bi.c". deı.rletten J'iit'u~cu g:.:::.:~sel~ c :fama:n hiç bir şeye lüzı.:.m yok dea:ıi§tir.) (Ye.dn Gültc.~~<:ı. ait, 24 Eyllf.:.. 19;9 te..ribli 7 r.Ui1Jll"alı rapcr)

e) EJY'>l<i!':.. t.rs..ı;n.deı. elo gc:çt>ın "U; çoc~ltl:ır.:ı.:ı nlishul;'!l'l clduğu :inlaş::ılt<L1 Kli..ı..~t tarihi., mlica.delt.lt>:."i i.;.t~....,k ·:u:ı ga.yelö.rir.ı.! bcli::-tc~ıilr<"nPdr.ı. Kiirt Mil:;,l Me::.Gl.:>.:ıinirı v.;ıçht:.la.ripNaı:.::> Wtı&k gaz et.:, si ı~ o y.:ı.y ::.ı.lcit.iı.l~ h:i>.yıp c.ı.;;irntlı;;.:;:- 1 .1c:. z.:ı:.: h::ı.~~çt..:~· » Klir"tle.r kimdir.Ayrup.:.d.:.ki Kl:rt t.sılı;:;bt- bir;}: lif'inin 4 r..c.ii y:ı.ll:.'k t=r:.nbl~c,:..i,y.:.ı:::.ı.lc:..:..~l .:.:.ırııf,Hı di~r.'.r &ar..J.kl.::ı.!"l!l turaa;'jta oldu[i.ur.u r.i..:ı gc:.t.::ı.rcc.i~tir •

... i') K.::rkit: (ıl";::.e:.r:uıci.:.!.r. !oır:.[.r .. :ı. Niğ,dcı MilltJtv~idli Aslııı &.•t::ın~in Mocli::Jo ver.rıis- oldı.ıeu ik­ti.:.t:ı.dl1 KUl tlıl"..;ı:: \:'(J Sı...:::y<:..l mu.kubelı:;;yi lıilr.ıi::.il ;yapı:J.p ynpılrıcJ.y~cael busu.::H.lOO.'~ki takriri t:zerir'ıe bu nı.:. fl:.:-se. t. a:)iluı:. ~.:ı.,;:ı.k .ıJt::ııın &.;;rı.~.:;, çektif:i t.:ı::ı.grafta •• o o i ıı..san bı:.ı.klarJ.nl. n ht.:kÜi.l i'erı:-ı::t bı.:J.duğu şu gtir.la!:'de K~rt:::.e-.·1 l;nbc. t>..1,:ıuıt:.zoP.unu. klii'lU ri:ufana. koy deiUi§ti::.

g) S&.r.::.(r:w 1,~;-,d:!. al ;yazısilt:: ya~d::.e:. st.ı.t.it olan 17/10/1959 'l'arihli sayın P.a(kan ve msıc­lis üyt::1e!'i rliyb b:ışlayen yt..zıs:ı.nda ( Zı..vall:ı. hdrıler eınniyE:tirı polis ~~aklar::. n!:Lsil olsu kti.rt holk Currıhnriyatini Kll!'E.::agı:t. Korkrrıoy::.n ::ıiz köpekl,~.re bu. ~t.:.ıı!huriyeti az zamanda az relişırıiş bir milld o:ur.:,k urtcıya >k: .. rc.::aı:ız, nar türlü nuh: ve rtfah ve sadete nail olan bu asii ınilleÜ bü­tün v&~ll~l il6 fôzl~rinizin 6ntinde gbsterec0eiz 1 Sizler bu millet!n Türemi~ bir takım scysuzlar1 :::ınız .• Işlni·z zl.ictiniız n1t::. yüz senedir aciil bir hükümi:ıt kurl:lmaın::..~ olan ve aı<.ı~üuma kar§l hc.yva.r.­ca. silo.h tutut~ Ed:'erd.ilerinı~e y.~akl::.k ve deılkıwu.kluk ettiniz.Yaşasın J::Urt bllkl 1 .X.u~o::ıı;;ın nc.rnus­lu Kürdi.:.tan b.ük curr.rıuriydi, l\.ah~olsun ~Hük dli§mar•lbrı) denmektedir.Bu sözltıi.· san:::.('ln hv.kiki kastının ve niyı:::t::.r.lrı ce"l.inil.eridiı: .Yine ::.un:ı.~·1n el yazıs::. ilo kalome ald1 :~ .s2..bit olan (Mua­ıııE:lG ;l'-1t1h:.>hr~r"" d n:.;. Lt : [.L ~·ı't ~-21) Ame!'ikB. P1.r:..:~.:ik Dev) etleri Istanbul Konso~.:..aluf;una fÖOderdigi :p;ın/1959 'lc:ırihii mt:"i-.tuptu ( ••••• 0rtn durı·~eı .lr:t::1t'ikun:.rı ınenfr.ıatlannu uyeun h.ıi;.' .. i bir müttefik zinde,~u·ıısV..::.rı,.Nc..nıu:::ıhı 17 tvıilyonLü;: 'ri~.'.n (nrta do['ut'Lı mt:ıvcu t Kürt ~ıcıvısı) dev:etinin ~ ·- .... .,.. -- . ....,...... ..__. -

www.

arsiv

akur

d.or

g

kurulınasıncia r.ıündeıniç olc\ugu biz münevv&r l<:ürt cenç:l.if'i ve kürt balkl urtık biliy.:>ruz ve iman ediyoruz. )Cürr:le1er:. mlinakn~u edilıneyı::cek derecede sanığın f~aliyetini ve go.yelerini rciste;rrııek tt;­dir.

b) Sanık biitürı tunlar~ı ilaveten ~iirler yc.zın.:.k suretiylede fikrini ;içıklamıo3tlr.İşte Fv.yrar:.mız yefil san başllp:nı tu~ı,ran şiir~eki (Arzum daima yükselmem,Bayrağım yeşil san:. o

30 Sene seninle ne~elendi~Af,rl,Zeylan~T~ndürek.Senin yüzünden toprak oldu Türk ordusu Dersim, Sascn,Pijder senin iç:i.n kan dökmüş~ Genç ihtiyar her kürt sana şarkı söylerııişhr ciim.lt=ılcr kızla­rın vEıt&n nuşı ba:;ılıf'ını taşıyan şiirde (Giizel kardeşler eelin ey [ençle.r,Yurt için"Je ölünıe gi­delim.Ei"-er siz pelmezseniz biz kızlar yürürüz.Yeter l.::ölelik biz hürriyet isteriz.Ç;;ıbuk birleşin. gençler birlikte yürüyeliın,Hürriyet için ölüme gidelim •••••• )Cümleleri,Yurt başlığını taşıyaq ~iirdeld (Ey yu.rtsuzların .vurdu ••••• Nerde cizredek:.. 'Merrıo vezin,Nerdosin si Abmedin Yurdu: .Hep İstanbul Türklerin köyü olmuş>Sensin kürdün klrınlzl karu) sözleri sanıf"ln müstakil bir kürt devleti kurnlması yolundaki ı:ı.zrnini kAsinlikl6 'belirtmekte(! ir.

15- Su nı k Stü t Y.r.t~:I?.ITr}RJ~K:

a) Maksat ve n.ahiyeti cıuru:;ıınada n...:zu.ren dinlenilGrı ~.:,r.it A.:ı:..uı Z.rsn'~n 'h.··:.'[d,·.;,_r:. ~J..~ı ..ırıı .. "1:..ı .. :ı.s· (· .. :.ı. i·,,'. i .. :·.·c.:.~·-.. ··!': ;..•:'!--.-:.~-;:.; verilerı aual takriri üzerine mezkur Hi:L:.et vE~i~.:.lin8 '·h:4 l(: . .,_ t··-..ı. ·r·nf·· 'n~· 1 'C'·rıL"'''- .,. ~ ~::: -- -: ~ 1 r... l ' u ...... J.. ... .cl !'. •-' ı h~ '" --· • ...

b) Sanık Kürt ~~illiyetçiliğinin kaynai';ı ve yeni Irak Hükumeti başlı('lnı taşlyan .vuzıyı teksir etmesi için Turhal Bü:co.:ıundaki klz arkadaş1na vermiş fakat bu ye.'l.l kopyal.:ırl ihbar lize­rine yukalanmı~t:ı.r.Böyleıce ~v.lrı.l~ln 'fürkiyo dı~l Kürtçülük 1'aaliyetl'3rini ve bilhtıssa 1>1üstakil kürt dovleti kurulması gayelarinin öncülüğünii ,yapan Iruktaki faaliyetleri yakından takip atti­~ini ve Türkiyedo kürtçülük faaliyetinde bulunan arkadaşlarına dış memleket faaliyeti hukklndu bilgi vermeee çnlı~tıgı görülmüştür.

c) 25/Arustoo/1959 günü Ziya ŞaNfbunoi3lunun yazıh.9.nesinde yapılan toplantıya iştirak etmiş va bu toplantıda üniversiteye dorc:d.:ın yeni golen gençlere kürtçülük aşılanmasına onların kendilerine sıkı sıkıya barlanmaslOl» ve yati§tirilmelerini bu maksatla Büro kurulmasını diğer snnıkl&r gi.bi iatemiş ve kara.rlaştırmıştır.Stı.nığın diğer sanıklar gibi sorgusurıda Şarktan gelen talebelerin fakül tı:ıye kay~ t, Yerloşıne mevzularındaki rrıܧküllerini karşılamak istediklerini ile­ri aürınliş i~wde htunbul Universitesindon colen cevabı yaz::.da böyle bir büro kurulnıadıgı açık­lanmıştır.

d) Sanıeın atJyaları ara:unda bulun~ n kendi el yaz:..sile yazdı gı sevgili Hü~;~eyin Ba§ll­ğını taşıyan 27/7/1959 Taritıli moktuptaki (Saru:ı göndermem icab eden büroşürler var,Posta ile başka çare yok· pönderecef.irrı.Elazığ ve Tuncelinda kaliteli kimsalere verirsin.Stajln bitinct:ı köye urra bu urada Elazlğ)Tunceli ve Nazimiyeyede bazı Turistik temaslar yap ••••• Ankurudaki temaslardan biç b~hsatmiyorsun,Bizim Yuouflar nusıldı.Kaçar na diyor.Dersim enztesinin muharrir­leri no fikirde idi) turzındD.ki cümleleri sanı['.ın gayelerinin tahakuku maksadile muhtelif kitap ve Büro~ür ne~rtx?tı takip edip gönderdi~ini gö3termokted1r.

g) Sanırın eşyaları ara~ındaAbulur~n Irak Cumhuriyeti Büyük elçil1r,i Bülteni Başlıklı Büro ş ür mohiyeti 1 tiburila Irak Ihtilal hükumetinin kuruluşu, Kürtlere ta nı nan haklar, Kürt ve arupl9rın pelBcekloJ.•i hakkında gün1;ı bilgi vermektedir .Bütün sanıklan n gayelerinin tı::h!lkkuku­na hizrrı8t edeco~i dii:ıünlilen bu büroşür okunmuş ve okutturulmaca çu.llş:ılmıştır.

h) SH.nığın al yazıs:..nı muhtavl tı:ıkvim daftorindo yaz:ılı şiirlerdo kendisinin gayesi­ni r,öst:jrmrısi bakımından önom ta§ımaktadır.Bu çiirlerinda son:..k şöyle demektedir.Ölüme yemin başllkh ~iirindo (Yeminimiz ölüındli.!' .Senin Yolunda 1 Ke.t'enim Gömlef'imdir ~Ferman s üz hadiyemdir. Dünyada iyilerde ölrııü§ tür. ~alışma olmazsa k:ınıLrıız yodi fru t tır ,Daima Kür·uistJ n diyo inlor •••• AnnGm süt yarine bizi k~rilu omzirmi~tir.Gelin kQrdd~ler yurt eitti.) Buşlıksız şiirinde (KUrdi­stLnlD ~ts~ sr.rdı on~n için yüreK feryut ediyor.) ~usajlur:. ve Abdlllkerim Ba~lıkll §iir sanı­rın k:::.ı;,tın:ı. dü.;ıUncı::lı:ırini ortaya koymaktad:.r.O halde bu sunıkda müstakil kürt devleti kurı.:ılmas:ı yolı.ınd<t faaliyet eöstnrmiş ve davalarını beniaısGrrı!.ş sanıklardan birisidir.

16- Sanık YA§AR. ırAYA : Sanık Ziya Çerefhano~lunun o tarihte ~atibi olan bu sanıkda Ziya ~er0fhunorıunun yaz:.­

hanosin·1e yc.pılrın bütün toplant:~ctra i~tir..,.i·: etmi~ vcı fikirlerini belirtmiştir. a) N.i?td::: ~;nıeıt Veki'l.i As:ı.oı l''!renJin ır.ec"ibe verdigi trıkrir UZfJrine prodlesto maksacUla

ke~ide eı1ilen telcr..ıf:ı. ~ledet Yöş ile birlikte h.::ı~:ı.rlam~ş~İrnz!.lluınış ayni mahiyettcld C.H.P.Nec­lis rrubu bı::;L,;jnlırınu çekiler11 tel{'rafı;;. iwza 1wymuF:tur.

b) Sah:l: vo sukı t .Adnarı Mend~:rase Diy.:ırbı..ıklr F"'-hri homşeriliğinin verilmesi üzerine Diy.=ırbakır Bel.arli.ve P.:ı~~b.nı İnsan Eoçak~a kendi el :;::ızısile yuzdıfl bir mekt~r1tn (Adnan Mende­rese F&hri hcmf{e:l"ilik verilruG~>inin do?ru clnı-..th(ını uhr bir lisanla .3Öyl.ewexto V'3 bir nıı:ımhJlwt nıe;;,,-,Iosi mevzubnbis clurt.on ırıo:nloketin ö~ 8'/lutlur:ı.. tosir saha~.ılndar. tecrit edil:ni~; elhi ·ln.:klc.­ltir söz :whl.bi olmu~tur.dcm.:ıktectir.O s:ı.r·alurdı:. i•drı;.ıt~ lt.r::ndr,;:·e:::1n Aın~.:ırik:.ı.y::; :.:.o}:.hut:ı. n,ı:ıvzııt: .. ı·.is olm~kt::ırhr.Ft:.:hri Hsnıf><,brilik verilms::>inin e:Jas ruy(~~ıinin Türkiyede kürtçül[J~ ve Tü.ı.·k;;ülülc diye bü rr.esclo ol:rıeı.dıf'r:. düı;.ürıcı~~·:.ne dnyundı(::ı.nı zr .. nnotınişlordir.bu gaye ile dif'er s.:ınılcb.r gibi bu sanıld~ Folcdiye Reisine mektup yazmıştır.

r c) Kürtç~lük funliyetlarinin lideri olon va Avrupa K~rt talebo cumiyeti kong:ral~rine i~tiruk edcın ,l1ndd:i. y,:ırc11mlurdn bulunan I-:üher.r1.ü R9şit Arifin Istanbula golişin:la rınunla bü çok Eıt'krdu~'ıu!'ln:l.n ı:,:örüşrrıes:!.ni s:ıfl:::ırnış VfJ pGrı:..,ı[jLıu otelinin kapısına r.eln;iş,Orı:dt< e-cılec:.ık ol­un urkc.ıd.:t~ları. bekli;mi§ bor nı:::dönse biluharı::ı kendisi içeri eirnıekten VilZ[B·~r:ı:iştir.

ç) lhcrin·ie bulunı.ı.n kü1;ük bir deftorin birinci s<~hifesine Kürtçü t~r ~iir yazm1ş va huncb c:.ynt,n (Yendi yurtlı-lrın:ı. cennete ç;:ıvirrni::;lor .Biz lwl:hl: petegin içinde, Y.ürdi::.tsnı kurtarın bu klvraLl;..ı!':3ün) Ci.iınlcıleri ile kastini>Fı:ı::,Eyetini belirtmişt1.r. () halde tu ı:t:inlkt-" bido.yetten i tiheiren Vii;:,tc..Lil bir' kürt dı=ıvleti kurulmo~n yolunda ff.aliyet rö.steren sanıklar ı:.r.s·.:;:ndu yer alr.ınktr,,hr.

www.

arsiv

akur

d.or

g

Sahife 14

b) 25/Af.ustos/1959 günü Avukat Ziya Şerefhanoğlunun yazıhanesinde Fevzi Avşar,Yaşar Kbya, Mehmet Yöş ve Şerefha.nof.lunun toplantısına iştirak etmiş ve bu toplantlda Şarktan polen öeren­cilerin ~uvnya b:ıtılmaları vo l~ürtçül(ik davasım benimsemalerini temin maksadile bir Büro kurli­lması kararla~tırılmı§tır.(Yasin Gültuş P.apor No: 4)

c) 12/11/1959 Günü Bingöl talebe yurdunun açılış. merasiminden sonra Yasin Gültaş ile kon­U§ması sırusında-ark~daşlar arasında bir parçalanma mevcuttur.Hiç kimseye itimat edemiyorum. Vefa talebe yurdundan bir çocuk almışlar, Bu çocuk yüzde yüz Milli Emniyettendir .Halbuki bizim pazarlığımızda kat'iyyen yabancı olmayacaktı ve hep şarklı olacaktı •••• -demiş bu sözlerile ta­leba yurdunun adeta gayelerinin tahakkuku için bir yuva haline getirilmesini arzulamıgtır.

d) .'23/11/1959 günü Yasin Gül taşla vaki kcnuşması sırasında (bizim çocuklarda iş kalmacb. bu idial ölüme dof.ru yol almış,Geçen seneki heyecanı nerde bu seneki nerde,Arada binlerce fark var.Kızılay kapanınca millet karnının derdine düştü,Aç ayı oynarmı,Evvet herkes yiyeceğini çı­karmayı dlişünüyor, Ben şahsen artık hiç birine inancı m kalmadı, Çünkü çocuklara güvenilmiyer.) demiş ve bu sözlerile kendi arc:ılurı ndaki hiziploşmeden ve üoıi tsizliğind.an bahsetmiştir.

e) Di/!.er sanıklar bölümünde de bahsedildigi üzre Irakta kominist faaliyetlerinin li-deri olan ve Avrupa Kürt taleba cemiyeti kongerelerine iştirak eden,Maddi yardımlarda bulunan Kürt asllll. l~ühendis Reşit /.rifin İstanbula gelişinde 12/Aralık/1959 günü Ziya Şerefha.noğ:lu,Ali Ya­ş~r Bahtiyar oelu,Sait Bingölün katıldığı toplantıya Perapalas otelinde iştirak etmiştir.Bu toplantıda Reşit Arifin (Çocuklar sakın korkmayın çekinıneyin size hiç ama hiç birşey yapamaz­lar~Çünkü bu Dünya çapında davo. halini ulmıştır.Bütiin dünya bu dava ile uğra.şıyor)sözü Uzerine sRnık covaben (Bizim imanımız kuvvetlidir,Eu davaya inanmayan,Korkanı zaten aramız~ almıyoruz) dP.miştir.

f) J/Ha.ziran/1959 günü Yasin Gülta" ile vaki konuşmasında sanık Faik Savaş kurulacak devletin kendi kendini idareye leifayati olup olmadıf,ına temas etmiş ve (Dün biriaile münııkaşa ettim.O bana kurulacak devletin kendi knndin1 idare edemiyocegini söyledi.Bende ona bu gün is­tihsalin çoeu bizim elimizele her şey var niçin olmasın dedim) diye nakletmiştir.Blitiin bunlar Yasin Gültaş'ın kendi el yazısile kaleme aldıeı ve duru~ma sırasında teyit eyledigi beyanları ile sabittir.

e) Sanıf.ın babası tarafından gönderilen ve eşyaları arasında ele geçen 9/10/1959 tarih­li mektupta ayrıca dikkate şayandır.Zira mektuptaki (Senin durumun nasıl ise bana yazınız bir başka işe karışma,Evyelcede bu hususta seni ihtar etmi§tim,Niçin dinlemedin,B9n Gençte başka havadieler örrendim,ÖAce hayatını kurtar,Sonra başkasının işine karış.)climleleri sanığın faa­liyetinin babası tarafından da öerenildir,ini göstermektedir. . h) Diyarbakırda kürtçülUk faaliyetlerinin ileri gelenlerinden olan Musa Anter'in tevki-fi Uzerine çekmiş ol~ugu talgrafda (Şarkta ilk biltonu kurmakla dünyaya hürriyet ışıkları saç­tınız. )~iyerek Husa Anteri takviye ettigini ve davalarının mUştarak oldugunu belirtmek istemiş­tir.

j) :!apılan arama esnasında üzerinde bulunan bir şiirde sanığı n kastının belirtilmesi bakımından önem taşımaktadır.Sızı başlıf.ını ta~ıyan bu şiirdeki fikirler mUstakil bir kürt dev­leti kurulması arzusunu zımmen izhar etmektedir.Bu şiirdeki (Milleti sarhoŞ ettıhler.Bilmeyen­ler esir olr1ular,Fakir VEı oefil istismarın yumrugu altında Bin sene oldu yiizsUz,Bayraksız •••• ) Puna benzer cümleler şiirde yer ulmaktadır.Böylece sanık Faik Savaş'ında Türkiye hudutları iç­inde Eüstakil bir kürt devleti kurulması yolunda faaliyet göaterdigi bilfiil çalıştıgı kanaat-ı na varılmıştır.

18- Sanık HAYDAR AKSU: Avukat Ziya Şerefhanoğlunun yanında stajyer ve katip olarak çalışan bu sanık da Şeref

hanorlu ve arkadaşlarının kürtçülük davası mevzuundaki faaliyetlerini yakınan bilmektedir.ve bunlara iştirak ettigi muhakkaktır.

Diyarbukırdcı.ki ileri Yurt paztesinde yayınlanan Husa Anterin kımıl adlı şiir üzerine açılan dava sel>cl'ile çekilen t.elgrafa imza koymuş ve davayı benimsedifini,Diter nr.l{adaşları ile mi.i.nı:.ı.snl-r~ttc: hı.lnnı.ln~unn cc~.;t')rıı·i~ tir.

ı~,vrıceı sanık hakkında eu mühim delilde sanık Medet Yöş'ün eşyuları urasında bulunan ve sanık Haydar /,};sunun ikrarı vo eblivukuf raporu ile sabit oldupu Uzre kendi tarııfından ya­zılrlı~ı anlaşılan ve ~ahsi dosya dolilleri arasında mevcut hulunan yazıda sanık Haydar Aksu Hüsta.kil bir l~ür·t rl•;v1eti L~rulrıt~s::ı. ,Ycluncl::-ı ,'.'uplan çulı:;ımalara bilfiil katıldırını sarahaten açıklamı§tır.Işte ınDktur:tc.ın 'bazı pusı.ıjlar (Bilirsinizki bu elin kürt mHleti,Türk Milletinin zülmli u ltında günt.e [Ün cnn çekişiyor. Bir mi.irJdet sonra ölüm mukadderdir •••• Glin yokturki kürt milletine ölüm olmasın.~ ••• Tiirkler kürtlerin yor yüzünde nam ve ni§anlarının kalınamusını isti­yorlardı,Pu af-ır bir plan idi,ne şekilele ve ne surette olursa olsun Kürt milletinin mevcudiye­tinin kalmaması luzım reliyordu.Eundan dolayı kürt lisanı yasak edildLKürt mektep ve medrese­leri kaldırıldı ••••• Piz biliyoruz ~i bizAvarız.Siz kurtulmak gününe çalış~yorsunuz.kan dumarda durmaz kuy nıyor. IC.::ıynıyor kaynıyor. Istiklal a~kl yüreğimizde yer etmiştir. Ol üm var dönmek yok. ne top ne tüfek ne çıplaklık ne aclık bizi korkutumaz,Er geç ümidimiz vurdır ki bir gün bize fÜneş doracaktır.)Cümleleri münakaşasız sanırın kötü niyetinin belirtileridir.

~-19- Sanık ZİYA ACAR:

Sanık Ziya Acarla kürtçülük fı:.ı.aliyctinne bulunan diper sanık1 arla tr-ıma s tu bulunmuŞ ve mur,telif lwnuı;:ma ve tcplantılarına iştirak ctmi~tir.Ahmet P.uslunun 7-10 ve ll Numaralı rap­crL:ırı nian vn rlurus ma sırası ndald beyanı ndan an1 uşıldıf$;ı na göre davayı benimsemiş tir .Nitekim 26/F.:ylul/1959 p-ünii vaki l<enuşması sırasındaki (Afrbey zaten o tam manasile bize buf',lı dcig-ildir. Onda iki durnar vur ,Btrisi Kürt,Birisi ise Koıninist.Bu aşırı kominiatlik insanın başına bela retirir.Onun için fikrini oldueu gibi davaya ba~laması için Ziya Şerefhano~lu ile biraz urala­rı açıktır.Piz müstakil bir ktirdistan istiyoruz.Aşırı derecede koministeler~ ba~lanırsak pek iyi olmaz. )Demiş ayrıca vaki bir suale karşı Molla l·~ustafa Barzani hepimizin Dünya milletleri h u?. urunda mümossilimizdir .Demek suretiyle devayı benimsedigini gö.:ıtermiş tir.

Ayrıca snnırra ait hı=.t :ı.r~ .... ~[te:;inj~ son sahifesinde yt:zılı ölüme yemin isimli §iirde

www.

arsiv

akur

d.or

g

Sahif'e 15

kendisinin kastını belirtmektedir.İşte bu şiirden bazı pasajlar.(Yurt yolun1a ölüme yemin ettik gömlerim kefenimdir, !usum fermandır •••• ı~~nım~z akt~ frat eibi,Kürdistana hayk~r~n.Eiz esareti iatemeyiz,Yüze gülmekle Goristan~,) cümleleri bunun delilidir. Bu itibarla bu sanlkda kürtçülük faaliyetine iştirak eJ.en direr san~klo.r gibi müs­takil bir kürdistan kurulması yolunda guyret gösteren şah~slarclan birisidir.

20- Sanık FADIL BUDJ~K: Aşarıda arz edecer:imiz deliller bu san~ğında müstakil bir kürdistan devleti kurmas~ faaliyetlere bilfiil katıldıfını isbat etmiştir. a)Sabık ve Sah t Adnan Hendere se Diyarbakır belediyesi tarafından fahri Hemşehrilik payesi verilmesi üzerine bu hareketi protesto etmek gayeaile bir tolgraf kaleme alm~ş ve bunum Nazmi Balkeş vas ı tasile çektirmiş Ur .Eu telgraftaki cümleler kürt olmayan bir kimseye hükumet

başkan~da olsa fahri Hemşehrilik tevcih etmenin kürt menfaatlerine zarar verecegi fikrini ifade etmektedir. b) Ylno sanık bundan önceki san~klar bcilümünde izah edilen Millet vekili Asım ~en'e bir sual takriri üzerine çekilen talgrafa imza koymuş ayrıca kürtçülük propoğandas~nda bulunan ve ileri Yurt Gaztesindeki bir şiirinden dolayı t9vkit edilen Musa Antere bir telgraf çekmiş bu tel~rafın.jı:q (Şarkı n şerefli evladı seninle iftihar ediyoruz) demek suretiyle kürtçülük dava­

sındaki niyetini ve bu yolda çalı~anlara karşı minnet ve şükranları ifade eyleMiştir. c) 27/Temmoz/1959 Tarihinde Diyarbakırda Mu~a anter ve di~er b~zl şahıslarla otur­dugu sırada. kürtçülük davası va faaliyeti hakkında konuşulmuş ve sanık konuşmasında davanın milli bir dava oldugunu buna i§tirak edenin her§eyi hatta ölümü bile göze alacag.ını,Civar köy­lerde ve kasabalarda bu devaya inanmış Milyonlarca insanın bulundugunu halkın,Göçebalerin bile

Diyarbakır havallsinde bir kürt devleti kurulacagını söylediklerini açıklamı~tır.Bu sırada Edip Af.reyin ho1Hy.-:ı;:;iciiye kitap dagıtılmı§tır.(Yasin Gülta~'ın raporu) • d) Yine sanık tarafından Cemil yıldırıma yazılan J/10/1959 Tarihli mektupta,Örfi Akkoyunlu ile Ziya şerı:-ıfhanof::lu arasınduki klr~ınhğın sathi ve dar bir sahaya nıünhasır oldugu­nu arkada~larına bu kırgınlıeın yayılıp davalarına zarar getirmiyecegini izah etmi~ ve kürtçü­lük davasının eorçaklO§meoi yolundaki fauliyetlerinden olmak Üzere çıkaracakları gazte üzerinden İstanbuldaki arakada§ların~n imtihanları bitince bir karara varacaklarını bildirmiştir• e) Şahit. Pilro Öc'alın ifadesine göre sanık Fadıl Budakda daima konu§malar~nda kürt oldugunu,Ailesinin Türk ailelerine hiç bir zaman kötülük etmemesine ra~men Diyarbakırdan iki kere uzaklaştırıld~pını söylamiştir.Ayrıca sanık ile Haydar Aksu konuşmaları sırasında haydar aksunun Fadll Pudak'a (l"udıl sen istanbulu çok seviyorsun,Seni .İstanbul elçisi yaparız)dedigi ve ~aki sual üzerine ayni şahsın (Canım kuracagımız kürt devletinin Türkiye elçisi olacak) ce­va~ını verdigi anlaşılm1st1r.

Pu durum nıuvtıcehesinde Sanık l'adll Fudak 1 ında kürtçülük davasını benimseyen ve müs­takil bir kürt devleti kurulması yolunda ki şahıslardan biri oldueu sübuta ermiştir.

21- Sanık HALİL DEVİREL: Sanık halil Demirel de kürtçülük davasını benimseyen Türklere karşı a~za alınmayacak

derece~e aFır sözler sarfeden faillorden birisidir. a) Ziya ~erefhanc;'·luna yazdıgı ;26/7/1959 Tarihli mektubunda aynen (Kıymetli ınektubu­nuza büyük bir sevinç içinda kc.vu~tum.Büyük heyecan ve zevkle okudum. Yakında daha heyecanll haberler lütfedecerinizi yazıyorsunuz,Pu beni §imdiden büyük bir heyecan ve sabırsızlıra kaptır­

dı.Purada aşapı yukarı her gün Haci a[';bey ve merkezimiz hastEılarından olanlarla g~zip tozuycruz rı•s~c:.ll<.ıb ~~·Ar..s;lerimiz istedigimizdenda iyi ,Fakat miktarca arzu edilen kadar değil. Ileri Yurdun ~ §ekli yazılar gündon güne boşa gider şekilde burada elden ele gezen kimsenin başkası ile paylaş­mak istemed!gi ziy net eşyası orada çalışan kab.raman kardeşlerimize ,agbeylerimize daha ruha t çalışma imkan~nı sarlamak hepimizin borcu herkesin benimda ayni fikirde oldugum kanaatındayım. af.bey bu namussuzlar bizlere nedense düçnıan oldular .Şimdi daha iyi anladım.Ben şimdiye kadar onları hürriyetimizi elden almış düşmanlar olarak görüycrdum.Fakat şimdi ise bizleri zerre kadar sevmeyen ve her türlü kötülür,ü düşünecek kadar soysuz olduklar~nı gördüm.Hayret ediyorum,Dünya yüzünde bu kadt.r alçak bu kadar şerefsiz millet olurmu,Eenim bildigim bir yeni müstemleke ola­rak kullanan bir milletin müstcmleke milletine karşı bir dü§manl~ğı yoktur.Hatta menfaatı icabı yakınlık gösterenler ve onları kullananlar hiç bir zaman tahklr etmek hatta kendilerini sevdir­ıneve çal1şırlar.Ancuk müstemleke olan millet onlar~ sevmez.Her fırsatta onlara kötülük etmeğe çcıh~~rlur. direri ise bunu af eder .Runlur bize düşman, Bunlar bizi sevmeyen sanki biz onları n hürriyetlerini elinden alan biz onların vatanında delaşan her türlü hakaret onlardan gelir.sen kendini müılafna etmeye kalksan vah vatan haini,Vah ·bis kürt vah,Vatan bölücü diyo yine itham edilen sen olursun.Bunların ne mal olduklarını biliyordum.Halitalarının bu kadar inceliklerini burada bi.r kaç gün daha iyi anladım. Bir kaç ~ün için Kürt oldugumu bilmediler .Fir kaç gün için­de içlerinde yabanc~ olmadıeına inunacD.k klirtleri koministrıi etmediler ,Rus ajanımı etmediler, Bütün kürtleri namussuz,Hırsız, Vatan hainimi etmediler .Bu namussuzların bizler hakklnda bilgi ve düsüncelerini anlamak için kürt oldueumu onlara ihsas ettirmeğe çalıştım.Ama tahammül edernedim Adili(Tin,Alçakhrında bir derecesi var,Aman allahım aman,Onlara kürt oldugumu hepsinin anas~nı avru.dını kalaybyer ak söylemeye başladım.Şimdi tam tersine döndüler ,Af,bey kürtler sevimli insan­lar ,Hert insanlar .Tabii orosbu çocukları bunları benim ,yanımda söyleyip bir arada iken bildik­lerine devam ediyorlur.Fen onları ~illiyetçilik hususunda dejenere olmuş zannediyordum,Meğer nldanmı~ım.Bir birlerini it gibi tutuyorlar.Bunlardan dejenere olan,Ahlak ve insanlık elindeki imkanl1:1r bu kadar bu kadar bcıya{!lCa kullanan bir millet daha olacagın~ zannetmiyorum.Şimdi bi­zim n~ komik bir hayc.t yaşudırımızı anlıyorum.Yaşanmaz bu insalru arasında,Yaşanınoz bu orosbu çocukları arusındu,Puna karşı biz ne ~up1yoruz.Hiç uma hiç ancak ve ancak günde birimiz sadece hürriyete kavuşmnmızı düşünüyoruz •••• ) Görülüyor1ri bu mektup mı:ı.hiyGti ve :rıuh l:r;ıv.:ı8ı itibarile sanırın kürtçülük davasının lideri durumunda olan Ziya Şerefhanoğlu ile muhuberede bulugdugunu Hürriyetlerine kavuşmak arzusunda cldurunu,~1üstakil bir kürt devleti kurulmasını candan arzu ettirini açıkca helirtmektedir. < JZ __ ) *" ~J 1 ~- ~ -

www.

arsiv

akur

d.or

g

b) Sanık Yavuz -Çamlıbel tı:ı.rı;.fındnn yazılan 16/9/1959 'I'arihli mektup mübderec&tı du sanıfın Halil Demireli kUrtçUllik fnüliyetlerindeki rolü ve azimle çalıştıfını belirtmektedir.

c) Sanıtın uranı~;~ esnasında eşyası meyhnında ele eeçen bir uıunzaranın üzerinde yazılı ( Evlerimizin önü b:.ı(rlık hosturıd1r .Y.anımız Dize helaldır ey kürdistan) elimleleri sunığı n niye­tini pek aln gösterrııektedir.Ayni zurrınndu .Yine eşyaları arasında bulunan baclıksız şiirdeki :;:u cümleler calibi dikkattir.Ey felek~Felek hay zalim felek~Hani Kürdistan,Hanı o nakışll burç­lar, Pe n minnetle olan cenneti sonden is temem,Serbest ve h ür olarak cehennemi tercih ederim • • • • • • Yurdumdur benim gü1,el Kürdistan •••••• Paşımıza kül dökelim,Ya devlet olalım yu ölelim. ya püzelce bir ölüm ya esaset ya matem.Çok yaşa ya~a her vakit ~ürdistan.

Görülüyorki bu sunıkda mlistakil kürt devleti kurulması yolunda faaliyette bulunmuştur.

22- Sanık NF.CATİ SİYAHKAN ~ a) Sanık hazırlık tahkikatı ifadesinde kürt devleti kurulması yolundaki fnaliyetlere

ka tıldıpı nı samimi olarak açü:lamış tır .lli te kim bu ifadesi nde (Bu faaliyet kalkınma kisvesi altında kürtçülük ve müstakil bir kürdistan kurulmasını istihdaf eden bir mecraya döküldü. Pi lhossa son znmonlarda çekilen telr-roflar bende bu ka na atı uyandırdı. )demiş tir. ·

b) Sanık Medet Yöş{Sorhat)a yazdı~ 18/8/1959 Tarihli mektupta;(Anlattıgım şeylerden cesaret alarak çolısmamızı biraz daha hızlandırdı.:I<'akat bizim siverekte yapacagımız hiç bir şey kalmamıstır.Zira agacın kurdu agocu kafidir.Dükkanda oturdurum müddetçe gelen herkese İstc-.nbuldak:i seninle olan aşklmıZl anlattım.Hepsi beni hakll buluyor) demiş ve 26/Temmoz/959 tarihli ikinci mektubunda; { Her ~ün bütün dostlar bir araya geliyoruz,Bütün dostlar aşk söh­betinde,Allah herkesi sevgilisine kavuştursun,uayet şanslı oldugumuz taraf memleketimizdeaşık olma,ynn yok) tarzı ndaki beyanları sanı [rı n kürtçülük davası yolunda çalış tıgı nı göstermektedir.

c) Sanık J.•ecati Siyahkana dip·er sanık Yavuz Çamlıbel tarafından yazılan ve eşyalan arasında ele geçen 2/8/1959 '.ı.·arihli mektuptaki;( Karde§im istanbul ve Diyarbakırda careyan eden hadiselerin aksülameli mıiı.hi tlerinıi.?.de çok bUyük olmuştur .Yaptı gım temaslarda neticenin memnuniyat verecegi oldurunu bilhassa müşaha1e ettim.Buralarda havalar çok iyi,sizin taraf­lardaki hava daha sıcak ve daha samimidir.Kardeşim burada çok iyi ağbey ve arkadaşlar mevcut onlarla temas halindeyiz.Onla.r vasıtasile halkla temas edip dayaya halka indirmek arzusunda ve hatta karurınoapız.Sizler ne yapıy~rsunuz daha na eibi iyi havadieler var •••• Anlıyan bil­en velhasll butün vatandaşıara hürmet va muhabbetler.)cUmlaleri sanığın dieer sanıklarla te­mas halinde bulundugunu ve onlardan malumat aldı~ını rostermektedir.

d) Ni('de }·'illet vekili Asım eren'e çokilen telerafa imza koymaaıda sanırın diğer ar­kadaşları ile homfikir oldurunu gösterir.Hülasa sanık Necati Siyahkandam mlistakil bir ~Urt decleti kurulması yolunda faaliyet göstermiştir.

23- Sanık APDURIAHt-!AN EFEH DOLAK~ Abdurr~hman efem dolakda müstakil bir kürt devleti kurulması yolunda ileri decerede

faaliyet gösteren ve Diyarbakırda kürtçülük propoğandası yapmak maksadile neşredilen ileri yurt Gaztesini ç1k~ran ve bu gazteyi gayelerine hizmet edecek her tlirlü yazıları ço~altlp da­~ıtan kimselerden birisidir.

Şöyleld ~ a) 6/Teınmoz/1959 [!Ünü Diyarbolprda ileri Yurt Gaztesi idarehanesine giden Yaain Gül­

taş ile konuştuklnn sıradu,KUrtlere Türklerin yaptıkları zülumlorı saymış ve asırlardır köy­lü dc.ı,yının toprc.ırını ekip biçtip,ini efendilerin İstanbul plajlarında koy if' y:·ıptır.ını ::;C.:ylfırd ı:;ı ve sözlnrine devomlu artık .voter)Felek birazda .Yli?.ümüze e:Ulsün demiştir.Eu arada r.oztesinin ı:ahalıya mı:ıl oldueunu~amma gnyeleı•inin para kazanmak olmadırını,icab ec'lerse Don ve gömleğini satacl.ı?ını beyan eylemiştir.Pu konuşma tarzı sanık Abdurrahman Efem dolak'ın müstakil Kürt devleti kurulması yolundaki azmini bariz bir ~ekilde açıklamaktadır.{Yasin Gültaş Ruporu No:3)

b) Sı.:ınık Abdurrahman Ef'em Dolak .. l959 Senesinde !stanbula gelmiş kürtçülük dovusının ileri gelenleri olon Ziya Şerefhanoğlu~Orfi Akkoyunlu gibi şahıslarla muhtelif temaslar yapmış ve ilort Yurt uaztcsini dnba mükemmel bir şekilde çıkarılmasını temin maksadile para yardımı talel:'in-ie hulunmuş ve vuut aluııştır.Sanık abdurrahman efem dolak»Bu temaslarında ileri Yurt f'aztesinde intişı:.r eden Kımıl baı;;lıkll yazı sebebile Ziya Şerefhanof.lunun yazıhanesinde di[Yer sanıklara izahut vermiştiroAyni zamanda bu toplantıda Ziya ~erefhanof.lu tarafından Ahmet Muş­luya tercL;mc ettirilmek üzere Rumca Broşür verilmiştir o6/9/195'1 günü Ahmet Vuşlu,Ziya Acar vo sanık cir ernrlo bulundukları sırada (Benim için allah ve peye-amberdan sonra Hustafa Barzani gelir, Pa~ka kimseyi tanı main, ~ayet liderlik iddiasın:1a bulunan olursa yüzüne 'Turun düşürün biz duvanın kölcsiyiz~Reyiyiz,Daimi olarak en basit kimseleri dahi efendilerimiz olarak kab­ul edemoyiz.D~mi~tir.Pu sözleri ile ~avuyı benimsedir-ini belirtmiştir.

c) İstunbulda bulundugu sırada avrupa kürt talebeler cemiyetinin 4 ncü kongre karar­larını Ziya ~orefhanof,lundun almış hemen hemen bütün sanıkların eşyaları ar&uında bulunan kürtçülük fı.:ıuliyetlerinin milletler arası veçhelerinden,Irak hükumetinin ve General .Abc'l.ul­kerim kasımı n lider olarak kabulü ile mutlak surette desteklenmesi ve orta doU"uc'l.a aıilstakil bir kürdistan kurulmı:ısından bahseden bu yazı ve kararları dagı tmıştır .sanık her ne kadar sorrusundc... bu kararları Ziya §erefheıno(Tlundan almadıfını iddia ediyorsada mezkur yazı kendi eşy:üarı meyı;;.nın?r. bulun'?u~ ve el yazısı i'C,e yazdıfl ~nlaşılmıştır.İstanbuldaki temasları sonunda 5/Eylul/1959 Tarıhınde ileri Yurt uztesine bır tolgrof çekilmesine yol açuııştır.Bu telgrafda 4/9/1959 tarihli yeni sab~h gaztesinin 29/8/1959 tarihli ileri yurt paztesine utfen .vayınludıpı klirtçe şiiri eerek srın'o.t ve gerekse 1lmi bir lis.:ınla terennüm cdişi biz kürt vançlerini oldukça müteho.ssıs etmiştir.denmiştir.

d) }~ehmet ali demir tut'afı ndan sanık Abdurrahman F..fem dolak' a gönderilen 11/Ekim/1959 turihli moktupta üzerioele durulmaya doeer bu mektupta ki ( ••••• Siz büyük şahsiyetlerden ide­ulistlerrlen1eıjbnylcrrlonsiniz ki ) cümlesi sanıf,ın adeta davalarının tahaktukunda lider olarak t:wındıeını pöstcrrnoktedir.Ayni ş.:.ı.hıs moktubund1:1 (A{"beyim amansız metanet .,., mücudelenizin bir :~nme,Co:ıh::ılate kuranllf,a palip ['"Ol'}cef.i ve bir volkan ribi fışkırıp bir p'lineş gibi orta­lıh a.vdınl.:-ıt::.ıcuf'l hülnsa o kimsGsiz to.hirlerimizde l~emo~Haso)diye hitup ettigit :..z masum zutrs.llılnrı tir rnucu:·· l:...r~ ll)JJ,{I'i.-.~ hu?.urlu h::ıyu t1 n,Hed'"'nıvetin sovivrıı:d,.., ~ viikqA1 t.A~;:;-ı ~ .... ~ - ... ,Jf#,.,...~,---·~----.....:

www.

arsiv

akur

d.or

g

Sahife 17

ve bundan dolayı a tıarınızın altı n,Hul tın yalıılızia de(!il,Nu.rla kai nn tın ebedi bah<ısl'19. idaaltst -insai!J. aşıkları diye yazılacarı tabidir.) sözleri sanı{hn kürtçülük faaliyetinde bulundupunu açık­lamaktadır.Mektupta devamla okuldaki bir toplantıda bir arkadaşının kürtçe şarkı söyle~Hpini kendisininde İs.~anhul Kürt Radyosu diye ajans şeklinde ne:;riyat yaptıgını Menedersin A'!let•:i.ka seyahAtini Kürtçe anlattı~ını sonrada Cigerbundan bir gazel oku~urunu yazmakta istikballerini kurtarıp haklı olduklarını davalarına canla başla sarılacarını söylemektedir.Mektup Y.ül olarak Mehmet Ali Demirin Sanık Abdurrahman Efem Dolak'a davalarına inandır-ını föqtermekte ve efem Do-... lak'ın bu (!aye ile çalıştıgını tesbit etmektedir. · • • e) Sanık Efem Dolak sahibi bulundugu ileri Yurt ~ztesinde kendisi ile a.vni gaye etra­fında toplanan ve faaliyetlerde bulunan Husa Anter'e iş vermi~ ve Musa Anter ileri Yur Gaztesin­de Şark ve Garplılık kisvesi altında Kürtçülük prpporandası yapmış ve müstakil bir kürt devleti kurulmas~ yolunda halk şuurunda uyandırma hareketlerinde bulunmaf-a ~alışmıştır.25/t·'ayis/1959 Tarihli Ileri Yurt Gaztesinin nushasında ne biçim ev sahibiyiz köyümüze jandarma gelir bize ba~­ırır hatta döf,er memur f!elmr diksinir,Begenmez maaş alır ama kendi vazifeli değil de mecburi hisseder ne tuhaftır ki bu davetsiz misafirler şeklindeki elimleler onların kötü düşünce ve niyet-lerinin tezahürleridir. · f) Vartoda dava vekili Sabri Sever tarafınnan sanığa yazılan mektuptaki not kendileri­nin niyetlerini belirtmesi bakımından önem taşımaktadır.Burada (Bu arkadaşın paztesi içine imzam­la şunların yazılmasını rica ederim.Sabri bey bu pazte biz 1 mdir.onu yasatmak idealiatıerin müza­heretine baflıdır.Bir çok abone kaydetmenizi bekleriz.)demektedir.İleri Yurt ~ztesinde yuyın­lanmak üzere gönderilen ufuktaki yıldız Meme isimli şiirlerde mahiyetleri itibarile sanıkların gizli faaliyette bulunduklarının birer ifadesidir.Du şiirlerden bazı. pasa.ilar, Bütün varlıklardan parlak,Daima tapılan hak karanlık geceye şafak desem ifade edemem size,Hoş olmaz zikretmek,Gelmedikçe yüz yüze,İster ist~mez,Beklemeliyiz~bu gün yıldızı,asıl iyi Ruhlu şahsiyet sahibi isek erer kurtulmak perek,Kan arrla,yan içimizden ve devrin düşkünler üstün­deki yürekler acısı baskı ile belasından,Dof,acaksın elbet bir daha alev pibi fışkırurak hakkım­sen yıldızım sen,Sana açılmıs. elimiz,Can ne kadar gözel ve serin ve yeşil ve beyaz bulutlarla gölgolenan bahçesinin taze kırmızı gülleri ümidim vurki çıkıvereceksin bulutlar arasından,Çimşek çakar gibi,Silkinip zülum tozlarından,CUmleleri sanıkların hürriyete ve istiklale kavuşma arzu­larını belirtmekte ve yeşil beyaz kırmızı olarak kabul ettikleri bayrag.ın bir eün bulutlar ara­sından şimşek çakar gibi dalp.alanacagını ümit etmişlerdir. g) Sanık Müstakil bir kürt devleti kurmak yolundaki payelerinin tahakkukunu temin mak­sadile Molla Mus~afa Barzani ile bizzat temasa peçmek istemiştir.Bu maksatın Irak Elçiliğinin yardımını talep etmiş muvaffak olumayınca kaçok olarak Irak'a geçmeğe te§ebbüs eylemiştir.Bu husus 7 nci Kolordu Komutanlı~ı Askeri Hahkemesine ait 19/Aralık/1959 rün ve 959/932 Sayılı dos­yalarile sabittir.Görülüyorki sanık Abdurrahman Efem Dolak dış tesir ve yar~ımların faydalı ola­cagına inanmış ve bu şekilde bir harekete tevssül etmiştir. h) Sanığın eşyaları arasında bulunan ve Kürdistan Demokrat partisinin beyannamesi onun gayesini münakaşasız kabul etmekte faaliyetinin bariz bir delili olarak sayılmaktadır.~Tiyanudan gönderilen bu beyannamedeki cümleler calibi dikkattir ve sanı~ın Dış teşkilatlar~ada temasın 'bulundugunu ba~ka bir yönden göstermektedir. · j) Sanık hakkında bütün bunlardan ayrı olarak aleyhinrieki en büyük delillerin biride 27-JO/Ekim/1959 'J."arihinde İstanbul lJeserret otelinde Örfi Akkoyunlu ve Sait Slçi ile yaptıgı konuşmalardır;Teyple tesbit edilen bu konuşmalarında sanık efem dolak noktai na~arını şu şekilde izah etmiştir;Bizi bu hususta tenkit edenler benim hakkımda bile mektup ya~arlar.Bize Yol gös­tersinler desinlerki şu şekilde daha fazla kürtlüğe yardım ediniz.Ben bunlardan başka birşey istemiyorum şimdi ben şize birşey söylüyecegim faaliyetlerimiz hakkında arkada~lar arasında bir teşebbüs vardır.Pirisi Ankarada Ziraat Vankasında 85636 Numaralı hesap açılmıştır.Pu ilk olarak bizi mahkemeye verdikleri zaman teşebbüse peç:i.lmAsile olmuı:ıtur.Nakdi bir ceza olursa yahut hapse düşersek bu dava uprunda muzdarip bir hale düı:ıenlere yardım etmek.için ayda be~ lira olsun,2,5 lira olsun fakat arkadaşlara yazmak hepsini haberdar etmek lazım.Ikinci birşeyde şirket kurmayı dü~ünüyor arkanaşlar,Şirket ku~ma~ hissesi ilkin sno Lira sonra 200 Sonra lOO,Fen dedim 50 Lira olsun çünkü bizim arkadaşların hepsi fakirdir.fimdi bunada bir isim takmak için yani bu sirket ne iş yapacak şirketin şu işi olacak Gıda marldeleri alacak nnkliy~ i~leri yapacak,Tabi bunların hepsini .yaparken tartarkan alırken şöyledir böyledir diye propof,anda yapacak hatta bu arada Ankara,Istanbul ve Diyarbakırda arkada§lar nasıl pörü~lerse bir matbaa açmayıda düşünecekler) sanık bu konuşması ile Kürtçülük davasının yürütülmesi için lüzumlu olan paranın temin edilmekte oldugunu söylemüı tir, ve Beyan tarzı ilede tıpkı Şe·rl<et Turanı n Ankarada evinde yaptı f!ı konuşmn­lardaki fikirlerini aynen benimsemiş oldurunu belirtmiştir.

k) Diyarbakır toplu basın mahkemesinin 19/7/1961 f!Ün ve 61/1 Esas sayılı vazifesizlik kararı ile pönderilen ve sanıklar hakkındaki dava ile birlegtirilen dosyanın tatkikinde Diyarbakır C.SavcllıiTı lJ/l-~a.visZ:l959 gün ve 959/536 Esas,59/217 Karar sayılı i1dianamesinde Diyurbakırda ~ünteşir ileri Yurt aztesi sahibi ve muharriri sanık Abdurrahman Efem dolal< ile yazı işleri ~üdürü Canip Yıldırımı n NiiYde Mebusu Asım Eren tar:)fından Irak' ta cereyan eden bur1iscler dolayı­aile" mukabelei bilmisil mevzuunda ~~illet meclisine verilen önerı..,.eyi bahis konusu ederek çıkar­dıkları ileri yurt paztesinin 13/Nisan/1959 tarihli nushasında J ncü süLunda (-ı.Jemek isti.vorki) ve 4 ve 5 nci nushalarda tevil ihtimalleri 5 nci sütunda Hodrimeydan başlıklı yazılarla 14/4/ 1959 '!'arihli paztede şarkta ne uşak ruhu ne gizli emel var,Pu ne pehriz bu ne lahana turşusu, Asım Eren'in mukabelei bir misil akisleri ve bilmemişim başlıklı yazılarda 16/Nisan/1959 tarih-li ayni gaztede mukabelei bilmisil ba~lıklı yazıda ,18/Nisan/1959 Tarihli nushada şarkılının niyeti gizli derril~Ur, ve pardon başlıklı yazılarda 20/Nisan/1959 tarihli nushada T~rkçülükte yasakmı ba~lıklı yazıda 21/Nisan/1959 tarihli nushada Arnada muharriri ba~ başlıklı Dicle mmzalı 22/Nısan/1959 tarihli nushada 7000 Senelik şiarımız Dicle başlıklı yazıda 23/Fisan/1959 tarihli nushada Remel bas.lıklı DeU.l imza lı yazıda ,25/Nisan/1 959 tarihli nushnda At:. türklin izinneymiş başlıklı Dicle imzalı yazıda,27/Nisan/lq59 tarihli nushada Ki.irtçülilk mev?:unriald n"':;-.riyat men edildi başlıklı yazıda,Irak mülahazası ile ~illi duy~uları zayıflutıcı propofJ-anr1.J. yapıldıgı, , :f1o"i ~Urlil,.,..fi!" •• ..., 1-ınr ·n,~ ... .._...:;:. .... "', v -··- ,,.., --~ __ .. _, __ .. _,_-::ı •.. t... ---, ·"···'· ••

www.

arsiv

akur

d.or

g

\

Sahife 18

cezalandırılması talep olunmuştur. Pu id~ianame her iki sanığın ve ileri Yurt gaztesininde devamlı bir ~ekilde gayele­

rinin tahakkukunu temin maksadile neşriyat yaptıklarını gö$termektedir.Diyarbakır toplu Basın mahkemesince her ne kadar sanıklar hakkında bu isoatlardan dolayı beraet kararı verilmiş isede vaki temyiz üzerine temyiz mahkemesi 4 ncü ceza dairesi 1/12/1959 gün ~e 13681 sayılı ilarola­rı ile beraet hükmiinü sanıkların aleyhine bozmuş mahkemece bu bozma ilamına uyulmuş bilaharede vazifesizlik kararı ile mahkememize tevdii olunmuştur.

Hülasa: Sanık Abdurrahman Efem dolak'ında ileri derecede kürtçülük faaliyetinde bul­undugu müstakil bir kürt devleti kurulması yolunda gayret sarfettifi sübuta ermiştir.

24- Sanık MUSA ANTER: Sanık P:usa Anter müstakil kürt devleti kurulması yolunda azimle çalışan ve büyük bir

rol oynayan kimselerden birisidir.Bu sanık Diyarbakırda münteşir ileri Yurt gaztesinde yayın­ladı~ı bir çok makalelerle geniş halk kitlelerine hitap etmek fırsatını bulmuş ve müstakil bir kürt devleti kurulması yolundaki düşünce ve fikirleri ve hareketleri halk şuurunda yer etmesini temine çalı~mıştır.Sanıklardan avukat Ziya ~erefhanoğlu,Musa Anterin faaliyetlerindeki muvaff­akiyeti sezmiş ve kendisine keşide ettigi 5/Eylul/1959 Tarihli telgrafında bütün masrafları ken­disi ne ait olmak üzere Ce.zi isimli bir gaz te çıkarılması için teşebbiise geçilmesini istemiştir Ayrıca Sanık Abdurrahman Efem Dolak (Benim kürtçülük faaliyetim Musa Anter ile başlar)demek suretiyle bu sanırın göstermiş oldugu faaliyet ve müessiriyeti belirtmiştir.Şimdi Sanık Müs­takil bir kürt devleti kurmak yolundaki faaliyet ve payretleri arz edilecektir.

a) Bütün sanıklar gayelerinin tahakkukunu temin maksadile Amerika Birleşik Devlet­lerinin yardımını saplamayı düşünmüşler ve muhtelif yollar aramaya başlamışlardır.Bu arada Stevensonun Türkiyeye gelişini fırsat bilen sanıklar kendisi ile temas etmek,Konuşmak istemiş­ler ve İstanbulda Ziya ~erefhanof.lunun yuzıhanesindetoplanarak hareket tarzlarını kararlaştır­mışlardır .derhal Dıyarbaklrdan telefonla Musa An ter uranmış kendisi ne tal~.ma t ulaştırılmıştır.

b) Sanık }!usa Anter !EGE ilaç fabrikasının Güney doğu Anadihlu ROPrezantörü olması sebebile Diya~bakır dahil Hakkariye kadar olan bütün bölgeleri gazmak ve buralarda faaliyet göstermek imkanını kolaylıkla bulmuştur.Her gittigi yerde ~ayelerinin tahakkuku için çalışmış ve Avni Dof.an'ın kürtçülük mevzuunda yazılmış olan muhtelif yazılarını köylülere izah etmiş ve onlarda müstakil bir kürt devleti kurmak düşüncesinin uyanmasına çalışmıştır.Nitekim sanık­lardan Şevket Turan hazırlık tahkikatı ifadesinde (Bazı Fakihlerin yurt dışında hazırlanarak memleketimize sokuldugunu ve Türkiyede maksatlı propoeandaların yapıldıgını ben Musa Anterden i~ittim demekte ve sa01fTın ben nereye gitsam Milli emniyet peşimde en iyisi fakihleri gönder­·iyoruz,nnları Milli Emniyetin takip edecek hali yok,Fakihler cigerbundan şiir ve manzumeleri eazel halinde halka öpretmek suratile icrai faaliyet ediyorlar.Bazı fakihlerede Irakda hica­zet alanların lise mezunu ad~edilerek askerliklerini yedek subay olarak yaptıklarını telkin etmekteyiz.diye ilaveda bulunmuş ve sanık l-!usa anterin hatta kendisine cigerbundan iki şiir yazdırdıgını bunlardan birisinin isminin bukuje oldugunu açıklamıştır.Sanık Musa anter Şevket Turanın bu ifşaatını bir takım hocaların kcministlik propoğandası yaptıklarını ölü Şemsettin Günaltay ve Cemil Sait Barlas'a atfen söylemiştim,Demek suretile tevile kaçan bir ikrarda bulunmuştur.

· c) Sanık ı-~usa Anter 27/Temmoz/1959 günü Diyarbaklrda bir kahveda Rahmi Özkan,Fadıl Pudak,Necip Budak,Or,uz Üçok,Cevdot Metin ve yasin Gültaş'ın hazır bulundueu biranda konuşma­sı sırasında ( Bizim bu davamız milli bir davadır,Buna iştirak eden her şeyi göze alır hatta ölümü bile bizim ş imdi civu.ı.• kö:1, ~ehir ve kasabalarda davamıza iM nmış Milyonlar var ,Ama çok çalı ş tık, Eskiden dicle paz te .-ı ini çıkı:.ırırdı k, Bilme ce gibi ya va~ yavaş herşey kuvamına girdi bu hale geldi,Şimdi siz hazıra konoc&ksınız,Ama sizde çok çalışmalısınız,Mesela Muş Müftüsü gibi, Yıbrısda Rumların davalarını papazlar halletti,Bizdede Molla ve müftülerin çok yur-1lmla­rı cıluyor.Helc l·'u~ l-'üftüsü fevkulade f'eçenlerde bana bir ac'lam göndermişti.Geldi benim Musa Anter oldugumu anladıktan sonra retir~iei ha~eri söyledi.Geçenlerde Nemrut daf-larına gitmiş­dim orada çadırda eöçebeler vsr onlbra scrdum.Kürtmlisünüz türkmüsünüz? cevap olarak yahu kürt kaldı işte Diyarb&kır bavulisinde kürt devleti kuruluyor,Bizde oraya pideceeiz demiştir.) Görülüyrırki bu sözler rusa Anterin ne decere ileri bir faaliyet rösterdiginin delilidir. (Ya­sin Glilta~ Raporu no:J1

d) Sanık }'usa Anter şuhsi temas ve faaliyetlerinden ayrı olarak ileri yurt gaztesin­de l'i;stakil l-ir 1:ürt cJcı•rlr~ti kurulmasJ.nı temin Ve bc.lkdu bu tarzda bir fikir u;yc:..n•:1 Hm"'k mak­sadile seri h~linde fıkra ve yazılar yazmış ve şark ve garplılık kisveleri altında propoğan­da yapmıı;ıtır.Ileri yurt paztesindeki bu fıkra ve yazılardan başka sanığın arı.~ma esnasında eşyQları arn~ınd~ bulunan bütün yazı ve fıkra müsveddeleri de ayni gaye için kaleme alınmış­tır bunları teker teker okumak ve tahlil etmek zaman alacap.ından yüksek hey'etinizce karar verilmeden önce okunucopı dU~üncesile vuz peçilmiştir.

e)Sunık Jrürtçülük ~avc:ısının tahakkukundaki rolünlin kendisinin Diyurbakırda tevkif edilmesi üzerine Huhtelif sahıslar tarafından çekilen telp-raflar belirtmektedir • .Ni tekirn bu telpraflurda sanı(ra açık ve l:&zende zımmi bir tarzda kürtçülük davasındaki faaliyetinin tak­dirle kı:ıqnlandıpını yılmaması perektiei yazılmakta ve kendisine cesaret aşılanmı:ıktadır.

f) Sanık l-'usa lı.nterin Diyarbakırdan yazmış oldugu 22/6/1959 ·arihli mektuptaki ( ••••• Penim burudıı olmam luzım kadın kapris ve hikayelerine kulak asacak ne zaman ve nede vakit müsaittir.Penim daha dokuz aydır ayrılıfım 12-13 sene hatta ebediyyen ayrı kalanlar ne desin) cümleleri davaya ne derece inandırını ve bennmsedigini belirtmektedir.

g)_ Yine sanık }'u~a Anterin Hedet Yöşe yazmış oldugu 2()/10/1959 Tarihli mektupta ileri Yurt ~ztesi sahibi Abdurrahman Efem dolak'ı eayelerinin tahakkuku için hafif ve hatta çok hafif buldurunuonunla 'tu işi y ürütemiyeceklerini bu sebeple ME7.EPOTAMYA isimli bir eaz­te çıkarmak istedigini söylemaside fuflliyetlerini kafi göemedigini dahada ileriye götürmek istedipini pöstcrmiştir. Senık Fusa anter hakkında açıkladıpımız ru deli.l:erden başka şahsi' deliller dosyasınrla dnha tirçok delil mahiyetindaki vesiknlar yliksek bey'etiniz~e g~rlilecek­tir .Pu .;itibar la sa nı (Tl n ~'l.irkiyo -~~çi. nde mlistakil bir kürt devleti kurulmasJ.n;:_ ma tuf

www.

arsiv

akur

d.or

g

Sahi1'e 19

ileri derecede fiil ve harAketlerde bulundugunun kanaatına varılmıştır.

25- Sanık CANİP YILDIRIM: Sanık Canip yıldırım Diyarbtı.hrda Hüstakil bir kürt devleti kurulması yolundaki pro­

porandaları yapmak ve halk şuurunda bu düşünceyi uyandırmak maksadile Diyarbakırda çıkarılan ileri Yurt gaztesinin mes'ul müdürüdür.Pu gaztede yayı·nlanan yazıların ne maksatla yayınlandıgt­ını bilmemesine imkan yoktur.Nitekim arzedecegimiz hususlar bunu belirtecektir.

a) İleri Yurt gaztesinde yayınlanan (Dof.ulu genç kardeşleriMize selam)~a~lıklı yazı­daki bu gün Türkiye dorunun bir isviçresi olmak yolundadır.•arının bu mes'ut.isviçresinde daha şimdiden Türk,Y.ürt,Arap,Çerkez ve laz kardeşlipi müslüman,Hiristiyan Hürmetkarlığı kurulmu§tur. bu gün Türkiyede yaşıyan bu kardeş milletler arasında gelişen menfaat ve kader birliği vardır denilmektedir.Sanıklar Türkiyede ya müstakil bir kürt devleti kurmak veyahut muhtelif federe devletler meydana getirmek istediklerini belirtiklarine göre isviçre misal olarak anıldıEına nazaran yazıda müstakil olmasa bile federe bir kürt devleti kurulması istendigi tebarüz etti­rilmektedir.

b) Sanık Canip Yıldırıır.. eşyaları arasında bulunan muhtelif yazılarında ayni fikri müdafaa etmekte ve Türkiyede federe devletlerin kurulmasını arzuladıgını açıkca belirtmektedir Euna misal olarak sigara kutuları üzerine yazmış oldugu yazılar misal olarak gösterilebilir.

c) Sanık Ziya ŞerefhanoP,lu canip yıldırıma keşide ettigi 4/9/1958 Tarihli telgrafda (Hak ve hürriyetlerimizin istirdadı ugrunda giri§tiginiz mücadele)demek suretiyle sanık Cunip yıldırımın kürtçülük faaliyetlerinin takdirde karşıladıgını göstermektedir.

d) Avrupa Kürt talebe cemiyeti toplantılarına iştirak eden ve faaliyette bulunan Hüseyin Sarıtaş'ın sanık Canip Yıldırıma h:!.taben yazdıgı .30/5/1960 '.l'arihli mektupta üzerinde durulmapa derer( ••••• Bizim kürtlerden ne haber hala bir birlerine iftira atmaklarnı meşgUller apaları bir tarafa atarak tarihi hadiselere ayak uydurarak bizzat yeni kürt manevraları faali­yetlerini Türkiye haricinde teşkilatlundırmış vaziyettedirler.T~·kiye dahilinde sizler gibi kıymetleri arkadaşlara rüveniyoruz.Korkmuyın arkadaşları hapse atan veya benim gibi sorgu ve sualsiz hudut harici edilen cenabet deryası tarihe göçtü.Hayatlarını milletleri ve insanlık için hakir göreb insanlar safında olmak zül depil şereftir.Yeni Anayasada kürtçe tedrisat(Mek­tep,Radyo neşriyatı her nevi gazte ve mecmua neşri,~aranti altına alınmalıdır.Yoksa yeni Şeyh sait bir yeni koçkir ,Bir yeni dersim, Bir yeni Gazi muhr..mmet veya Earzani hadisesi çıkabilir •• ) cümleleri niyetlerini pekala açıklamaktadır. .. e) Fadıl Eudak tarafından sanık Canip Yıldırıma yazılan .3/10/1959 'l'aribli mektupta

(Orfi ve Ziya apbeylerle görüştüm aralarındaki gerginlik yalınız kendilerine mahsus dar bir 'Sahada kalıyor,Arkadaşlar arasında hiç bir hizip ve rerginlik yok,Müsterih olabilirsiniz.)Cüm­ıeıeri sanıklar arasında haberleşme oldugunu ve gizli bir teşkilat kurduklarını göstermektedir

f) Sanıf-ın e~yaları arasında ele geçen def.erli kardeş başlıeını taşıyan yazıda ilgi çekicidir.Pu yazıda müstakil bir kürdistan kurulması yolunda nasıl çalışılması gerektigi,Şim­diye kadar yapılan çalışmaların başarı gösterememesinden alınacak dersler oldugunu,Kürdistant ın kuruluşu için sadece.münevver olmanın yetmiyecegi halkla beraber halk arasında halk için çalısmanın şart oldugu, Iran, Irak ve Suriyede böyle çalışmaların artık büyük siyasi kuvvetler haline peldikleri açıklanmakta daha do,trusu yaZlnın başında söyleddigi gibi her zaman millet­lerio kurtuluşuna sebep olmuş sistemli· çalışmaların fayc'laları hakkında bilgi vermektedir .Kana­atımızca bu sanıkda bundo.n önceki sanıklar gibi müstakil bir kürt devleti kurulması yolunda fualiyet ve rayret p.östermi~tir.

26- Sanık ?>'EHl'ET BİLGİN~ Sahık ?>lehmet Bilfin,Her ne kadar kendisinin bir subay oldugunu,Hiç bir zaman memle­

keti parçalayıcı bir fikre sahip bulunmadıpını,Bunun bir iftiradan ileri gidemiyecegini,Kıt'a hayatı zarfında aşırı derecede çalıştıgını ve böyle bir faaliyete zaman ayrımasının imkanı ola­mlyacarını ileri sürmüş ve namına Ankara Ziraat bankasında açılan hesabın fakir talebelere " yardım maksadile açıldıgını asasen daha önce bu hesapta parası bulundugunu,Üniversitede okuyan şarklı gençlerden bir kaçının bayramda kendisini ziyarete feldiklerini,Bu arada fakir talebe­lere yardım mevzuunu açtıklarını,Açlıktan bir talebenin vefat ettigini,söylediklerini yaratı­lışı icabı iyiliri sevdipinden bu kimselere ziraat bankasında bir hesabım var mevcut olan 150 liramı size baf'ışlıyayım dedi['ini,Onların ise bu hesaba istiyen kimselerin yardım yapmasını teklif ettiklerini ve kend:tsinin de kohul~endieini,Gerek ~ahabettin Septio(Tluna ve gerekse Şevket Turanın yazdıkları mektupların ve Istanbul Heserret otelinde vaki konu§maların kendisi­ni enterese etmiyecepini rildirmiş isede:

a) Sanık llehmet Bilginin 30/Ar·ustos/1959 tarihinde Şahabettin Septiof'luna yazdıgı mektuptaki cümleler sanırın açıkca müstakil bir kürdistan kurmak yolunda faaliyet gösterdigi­ni ve di?er şahıslarla devamlı teması oldugunu göstermesi b&kımından mühimdir.Sanık mektubun­da aynen: (~rerdirin malum8t için ne karlar te~ekkür etsem ı:ızdır,Şüphesizki en çok muhtaç oldugu­muz ~ey samimi ve kurQılık beklemeden çalı~maktır.Bunu yupan en makbul olandır.V.iktarı az dahi olsa böyle kimselerin mevcudiyetini duymak memnuniyat bahştır.Mülahazat hanesini açık bırakmak şartiyle.buraoaki faaliyetler fena deril,Bir çok kimselerin israrı ile namıma bir hesap numa­rası açıldı.l-'oksat Gu7.tedekinin uynıdır.Ne kurlar Siir'atle miktar yükselirse o kcıdar çabuk yol alah:iliriz,Pu hususta faaliyet sunu rnci olnn rerak,Tabii istanbul için,t-'elik bey Erzuruma, Şevket hey ise Diyurbukıra pittiler, Vuhdettinde diyarbakır, Elazı/! ve köy seyahatı ndan döneli epeyi oluyor.Bo.nka numarası için haliyet sahası hepimiz için mümkün oldugu kadar geniştir. icah erlen yerlere mektup yazıyoruz.)demektedir.Görülüyorki sanık adına Ziraat bankasında yeni bir hesap açılmı~tır.Eski hesabına fakir talebelera yardım ismi altında bir r~ra toplanması mevzu ha his derildir .Sumimi ve karşılık beklemeden çalışmak istiyen ve g-aye nin tahakkukuna yardım erlecek kimseler birlire davet edilmektedir.Ankarudaki faaliyetin iyi oldugu,Şeyhsaidin Torunu ~elik Frat'ın Erzurumda,~evket Turan'ın Diyarbakırda,Vahdettin isimli şahıslarla birlik­te çe. lı ş tıklürı uç ı klanmakta ve bu nkarln ki hesuba par n ya tır ı lması istenmektedir.

~ /~~ ..,e_r::::;yt ) -....... ~ •• ~"-<::::J._

www.

arsiv

akur

d.or

g

.. ~

Sahife 20

b) Sanıklurdan Şevket TuranJ.n ~·ahabettin Septioplun3 yazchp 27/7/1959 tarihli mektubuda sanJ.k Mehmet Pilp.inin fnal:i.yetlorini ve poyesini belirtmosi baklmJ.ndan a,yncu üzerinde durul­mr.~ra derer mahiyPtter1ir.Şöyleki: Bu mektubund& ~evket Turan: (Dün gece mehmet beylerle Nazim aP;beylere g-itmiştik,Yeniden iki karar aldJ.k 1 - Fehmet bey namJ.na Ziraat bankasJ.nr1a bir hesap açtlnyoruz ve numarayı ehli iman dostelara bildirecegiz,Herkesin gücünün yettiei kadar beş liradan Pe~ bin lirııyaıtx ktıdar,Hürüvvete endaze olmaz·ne verirlerse versinler o para o hesap numarasında birikecek ve innclhace matlup olan yere harcanacak,bu bir teberrudur.- Eu şık bir ~irket olacı:ık, !lAr hissedar 100 Liradan a~aih olmamak şartile bir ortaklık tesisine f!idilecek bunuda yakın dostlara hilnirecegiz.Her ~ahJ.s yeni bize güvenen her şahıs bu işe ortak olacak­tır.Ne kı.:ıdar çorolırsa işimiz o kadar yoluna girer.Cima gibi bir tesis kurmak fikrindeyiz.Yak­ında size bu iki teşebbüsün cari numarahırını bildirecepiz.Atalet ve tiiskinlik faide vermez, er meydanJ.chr bu,Ke~dini bizden sayanlar azami hisse il~ bize katılırlur.Eu iş bizi nisbeten muvaffakiyete götürecek zannJ.ndayJ.m) demektedir.Hakikat halde sanık Mehmet Bilgin adına Ziraat bankasında açtırılan hesabJ.n müstakil bir kürt devleti kurulmasJ. yolunda giri§ilen faaliyet için lüzumlu parayı temin maksadına matuf oldugunu ~evket Turanın yukardaki mektubu bariz bir şekilde 6rtaya koymaktadır. . ·

c) 27/10/1959 Taribinde Istanbul Meserret otelinde Abdurrahman Efem Dolak,Sait Elçi ve Örfi Akkoyunlu arasında eeçen ve teyple tesbit edilen konuşmalarda da sanık Hohmet Bilgin adı­na ?.iraat b~nkasında bir hesap açıldıgJ. ve para yardJ.mı yapılmasJ. mevzubahis edilmi~tir.Bu ko­nuşmonın 15 nci sahifesinde Abdurrahman Efem Dolak,- Şimdi .ben sj:;~e birf?eY söylü.veyim,F'aaliyet­lerimiz hPkkında.Arhldttşlar arasında şöyle bir teşebbüs var.Birisi Ankarada Zir:.ıat bankusında 85636 tıumuralJ. hesap açJ.lmış bu ilk olarak bizi mahkemeye verdikleri zaman teşobbüse geçil~iş nuktii bir c~z.:ı olursa yı:1but hapise düşülürse bu dava ugrunda muzdarip bir hule düşf?nlere yar­dım etmek için uydu beş lira olsun 1 2,5 Lira olsun verilmesini arkadaşlara yaymalJ..lki~ci bir şey ,Arkadaşlar bir şirket kurmayı düşüni.iyor ,~irketin hissesi ilkin beşyüz lira sonra Ikiyüz lira,Sonra Jliü Lira,Pen 50 Lira olsun çiinkü bizim arkadaşlar fakirdir dedim.Kurulucak şirket eııia mad•1eleri alacak nakliye i~lerini .vı:ıpı.3.cak, tabi bunların hepsini yaparken, tartarkende,AlJ.r­kende Röyledir böyledir diye propocanda yapacok»hatta burnda,Ya Ankarada ya İstanbulda,Diyar­bakırda arkada~lnr nasJ.l ~gun görürlerse bir matbaa açmayJ.da düşünecekler demiş,Sait isimli şahıs isA -1-:ehmet beyin Ankaradaki artresini istiyorum.Hehmet namına mJ. olacak hesap numarasJ. o size gol en Rlirhanott inin hırde~idir 1 Çok mazhut bir n"l;ı·rırllr diye söylemiş, Pundan sonraki ko­nu~mularında ise Abdurrahman Efem dolak ~Mehmet Pilginin cebecideki ev adresini ve ziraat Ban­k~sınctaki he~ap numarasını söylemiştir.Bu şahıslar arasındaki kQnuşma kül olarak tetkik edi­lip manalandırıldıgında sanıkların Devletin hirlif.:ini bozmağa,Hakimiyeti altındaki topraklar-

. dnn rir kısmını ayırınara matuf faaliyet röst~rdikleri anl!.lf.)llmuktudır. d) 2?/10/1959 Tarihinde Ankarada Şevket TurnnJ.n evinde Şevket '!'uran,.'~bdurrahman,Ha.ydar,

Kartrtl ve ~ahabettin arasınd(ı gegen konur-mnda sanıklar müstnkilı bir kürdistan·d.,vlAti kurmak ve devletin birlif'-ini bu şekilde bozmak yolundaki faaliyetlerini gerçekleştirebilmek için mü­cadele yollarını t•lshit etmi~lerdir.Eöylece i~i propo(randa safhasından çıknrmJ.şlurdJ.r.Bu kon­uşmnda sanık mehrrlRt bilginle ilcili olun klsma CAlince: Şahabatti n Septiof,lı.ı gayenin tahaklcu­ku için na pibi ra~ret surfedilmesini anlattıktan sonra sözlerine devamla - Ali Rıza efendi, Selahattin efendi 1 Şevket A(~oy sen ve .ben Holik veya 100 kişi daha Türkiyede mevcut U milyon

· kürdü H:ru.ıyı:., kandırm~ra irnka.nımJ.z varmJ. .Pek ala mademki bizim 14 Nilyon kürdü 100 veya 200 kişi ikna ~tmeğe imkan bulamazkan bir selahattin efendi veya bir Ali Rıza efendi,Bir eşref bilmem kimi yolu petirmesile bu iış hulledilir.Ali Rıza .ı.'asan veya HüsAyin .bu davaya kasten ihanet ettigi zaman alnJ.n ortas~na kurşunu yerse öbürü ister istemez sükut edecek,Yola gelme­se cile bu rlin hanpisi cu dava için beş lira feda adebiliyor demiştir.Şevket Turan-İşte Meh­met numına bir hesap açtudJ.k di.ye söylemiş,Şahabettin Septio("lu- P.uak mehmet beyi a~bey o paradır.Karşıll('ı yok bur•.:ıyu para verecek kur~ıllk alacak.a.ffedersin hunr.i birimiz çıktıkda yahu al şu 100 LirayJ. b~nu bu pazteyi üç senelik abone yap,Gel dedik.Bu duva yalJ.nız Ali Rıza efendi ile balledilmez.Ali qıza efendi iste~iei kadar çırpınsJ.n,Bakın dönüp dönüp teşkilat istiycruz.Knnaatımca crp&ni~e otmek movkiinde olan şabJ.slarJ.n evvel emirde bir teşkila~ sahi­bi olması lazım.demi§tir.BöylP.ce SanJ.k Hehmet Pileinin Devletin birlif':ini bozmağa ve hakimiye­ti ul tındaki topru.klardun bir kısmını ayırmui7a matuf fiillleri işlediri noticesine varılmıştır.

Puraya kadar saydJ.gımız şahJ.slar ki Şevket Turan1 Nac1 Kı.ttlAy ~Ali Karahan Koço Elbistan Yavuz xamlıbel,Nehmet Ali Dinler, Yusuf Ka.ça.r ,?aya Şerefhunoğlu,Medet Yöş (Ser ha. d ,Hasan Lütfi Ak kuş, Orfi Akkoyunlu,Seliııf Y.ılıçoP,lu,Şuhabettin Septioplu,Sait Elçi,Sait Kızıl toprak, Yaşar kaya, Fı-:ıik Savaş, Tiaydur Jlksu/liya Acar, Fadıl Pudak, Hıüil Demirel, Necati Siyahkan,Abdur rabman Efem Dolaki}~usa Anter, Canip Yıldırım ve Mehmet Bilgin haklarJ.nda isnat olunan müstakil bir Kürt devleti kurmafa matuf faaliyetler sübuta ermiştir.

Kendilerine ayni suç isnat edilen di~er şahJ.sların durumuna gelince: 1- Sanık Nurettin Yılmaz:

13/Eylul/1959 'l'arihinde Avukat Ziya Şerefhanoelunun tertip ettigi Gazi orman çift­lH:indeki toplantıya it? tirak etmiş ve bu toplantlda avukat Edip AltJ. nkaraya keş ide edilmesi kararlaştırılan telfrufa imza koymuştur.Abdurrahman Efe~ dolak'J.n Ira~'a geçmesi için yardım­da hulunmu~tur.Fakat hokkJ.nda elde edilen deliller muhkumiyeti için kafi görülememiştir.

2- SunJ.k ESAT CD'İLOGLU: St.ı.nJ.k 4/Ekim/1959 günü Emirg~nda Ziya Şerafhano~lunun evinde tertip edilen ve kürt­

çülük davasınındevletler arası durumu ile yapılan faaliyetlerin teşkilatlanması ve pura temi­ni mevzulurındaki konuşmaya iştirak ettigi,Ayrlca. Ziya Şerefhanoelunun Şevket TuraOJ.n Ankara Cönçpalas ot"üindeki konuşmalarında. ha:nr bulundugu,AnlaşJ.lmlŞ isede bu topluntllarda kendi­sinin konusmaları snrih olarak tesbit edilemediği ve hakkında. başkaca delil bulunmadığJ. anla.-şılmnktadır. 1

www.

arsiv

akur

d.or

g

Sahife 21

Pu sanığJ.n Diyarb::ılnrda münteşir İleri Yurt gaztesinin sahibi Abdurrahman Efem Dalakla konuştugu ve abdurrahman :<:fem dolak'J.n kendisinden matbaasJ. için yardJ.m talep ettigi anlaşJ.l­mJ.~ isede; Direr toplantJ.lara i§tirak ettigina ve müstakil bir kürt devleti kurulmasJ. yolunda faaliyette bulun1uruna dair bir delil bulunamamJ.ŞtJ.r •.

4- Samk HTTS'I'AFA DİTIEVÇİOCLU~ SanJ.k liustafa Direkçiof'Tlunun ileri Yurt paztesi sahibi Abdurrahman Efem Dolak'a daha

iyi bir matb:ıa satJ.n alabilmesi için çalJ.ştJ.ğJ.~ve Avrupada kürtçülük faaliyetinde bulunan Hü­sGyin Adıpüzel isimli şahsJ. Ziya Şerefhanorlu ile birlikte Avrupny~_gönderdiği ve.di?er sanJ.k­larla münasebet ve temaslarda bulundugu irldia edilmekte isede; hahkumiyeti için kafi delil el­de e~ilemAmiştir.

5- SanJ.k F~ırzj AVŞ.AR.~ ~u sanıpında 25/Ağustos/1959 Tarihinde ıiya Şerefhanorlunun yazlhanesinde yapllan ve

Şark Vilayetlerinden eelecek talebelerio kürtçlilük davasJ.na baf,lanmalarJ. için ihdasJ.: düşünü­len Büro mevzuunda konuşulan toplantlda hazır bulundugu,Hüseyin Ad1güzel ile mektuplaşt1g1 ve ayrıca Yavuz Çamllbel,Ziya Şerefhanorluna hitaben yazd1g:ı. 28/7/1959 tarihli mektupta Halis Yokuş ve Fovzi Av~ur ile h:i.rlıkte yapt1klan tamasla gövde eösterisinde bulunduklannı ifade etmi§ ay nca As!_m Ere ne vu CaQiP Yüdır1ma çekilen telerafları imzalamJ.ş isede ı Bu deliller kendisinin mnhkumiyeti için kafi eörülemomi:;}tir.

6- Sa n1k HASAN ULUS: 4/Ekim/1059 Tnrihinde Avukat Zi.,Vd ~erefhanofl:lunun evinde kürtçülük meselesinin istik­

b~li mevzuunda vaki konuşmada huzJ.r r.ı~lLtnmtış 1 19/Ekim/1959· Tarihinde §evket TuranJ.n kaslmpaşa­daki evinde Selim .r..ll1çoi'Tlu,~ahı:ıbettin Septioelu ve şeyh diye an1lan Tahir Tutan ve Ahmet Huş­lunun iştirakleri ile yapılan toplantılarda haz1r bulunmuştur.Ayrlca 22/10/1959 tarihinde sa­nakl. Hasan Ulus kenrlisi~ ait evde Şevket Turan~Şahabettin Septio~lu,Selim bıl1ço~lu ve Ahmet Jv!u~lunun konuştuklarl şahit Ahmet Hu~lunun raporlarından anlaşllmJ.Ş isede; San1ğ1n bu toplan­tJ.lar.~aki konu~masJ. sari~ olarak facli~etini belirtmP~igi ve di~er ba~ka delillerde aleyhinde bulunma~lpı ci~etle mahkumiyeti için kafi delil olmadırı neticesine var1lmışt1r.

7- SunJ.k NAZ~'İ BALKAŞ : As1m Eren'e çekilen tolprafa imza koymuş~C.H.P.Meclis gurubuna çekilen telgrafa ~ürt

gençleri udJ.na i"huresini yazmış,Diyarbukır Beleeliye Reisine Adnan Menderese Fahri Hemşehrilik verilmesini protesto maksadile çekilen 17/10/1959 Tarihli telgrafJ. imzalamJ.ş,Avukat Canip YJ.l­ch rı ma çekilen telerafa imza atmış tJ.r .Ayrıca Ahmet Yuşlunun raporundan da unlı:ı.ş1ld1 g1 na eöre ( Çincenelerin bile Devlet kurmak isted1kleri bir za~anda Kürtlerin pasif kulumuyacaklarını ifade etmiş isede; Hevcut dı:ıliller mahkumiyat için kafi sayJ.lamamJ.ştJ.r.

8- Sanık rlFSSYİN OCUZ ÜÇOK: Diyarbakır Belediye Reisine keşide edilen 17/10/1959 tarihli telgrafa imza atmJ.ş~23/

11/1 q59 pünü Yas1 n Gül taş i.le ynptlgl konuşma sırası nda Ayzenhovere varlıklurJ. nı göstermek için yapılması lo.zım gelen hususlar hakklnda beyanda bulunmuş,27/7/1959 tarihinde ~lusa Anter taraflndan Diyarbakudaki yüksek kuhvede tertiplenen ve ~ürtçüllikle ilgili mevzularda konuşu­lan toplantıya iştirak etmi~ isede; Bu hareketlerin mahkumiyeti için yeter delil sayılamamJ.ş­tJ.r.

9- SanJ.k l-ffifftiET NAZIM ÇİGDEM~ 10/Kasım/1959 pünü Şevket TurunJ.n evindeki toplan1da hazJ.r bulundugu bu esnada valla­

hi kardeı;;im ten koministtim.Al6ni konu~uyorum.PropoÇ:andasJ.nl yaptJ.ktan sonra ve beni propoğan­da esnasJ.nda yak~layamndıktan sonra suç teşkil etmez şeklinde beyanda bulunmuş ve şevket Tur­an tarh-~'J.ndan ~·ahabettin '3eptiorluna hitaben yaZJ.lan me~tupta na:um1nda huzır bulundugu top­lantlda karar allndJ.Fı~B~hsedilmiş isode; Pu deliller kafi rörülememiştir.

10- SanJ.k FEIT'lİ KART AL:. Diyarb:1klrda münteşir ileri yurt guztAsi müsebbiplerinin tevkif '"dilmeleri üzerine

kendilerine telrraf çeldlmosi.ni Yoço Elbistan ile hirlikte Şevket Turan teklif ettif.i,l5/Ey­lul/1959 günü çekilmesi lcarurlaştınlan telgrafa kürt gençleri yazılmaslnJ.n tabii bir hal ol­dugunu söyledigi~Ankura Gönçpulas otelinde Ziya ~erefhanorlunun tertip ettigi top&antJ.ya kat­lldırJ. unlaşJ.lmJ.~ ised!; Kürtçülük mevzuundaki f~alıyetleri kesin olarak sübuta ermemiş ve elde edilen ctelillcr kofi rBrülemcmi~tir.

ll- SanJ.k ~ıEin'E'l' AYD~'İR~ 5/9/1959 .ı.urihinde İleri Yurt paztesinde ve bilahare Nil!de Xillet vekili As1m Erene

çekilen telgrafa imza koymuş ve ayrJ.ca sanlk Necati Siyahkana y~zmış oldugu 6/12/1958 tarih­li mektupta (Tabii nedemek_istedigimi anladJ.n~Fazla birşey yazmak do~ru degil)ibaresini kul­lanmJ.Ş isede bu deliller kafi sayllamamJ.ştlro

12- Sanık ~İN KOTAN: SanJ.k Emin Kotan 17/9/1959 tarihli Ziya ~erefhanof.luna yazm1ş oldugu mektupta (Bütün

Dünya tarihlerinde şan veren Adalet ve cesaretile NOSSİRE VANİ Adilin hafidisiniz) dediği ve bu sözlerile Ziya Şerefhanof.lunu takdir ve tebrik ettiği,~hmet MuşluJa hitaben yazd1gı 29/10/ 1959 tarihli mektupta ( Cenab1 hr.ıkku ı;ıükürler ettimki selametle avdet et~ i niz.) demek sur e.;.. tiyle Ahmet MuBlunun Irak'a pittipini bildteini aç1klam1ş iseda zikri goçen mektuplardaki iınza1unn kendisi ne ait olmadır .. n~ :~ı ne vanlm1ş ve aleyhinde başkaca bir :.ielil zu.J:ı.ur '~ ,.;..; --~ ,., ~,.,.,._,._ -tpı_- : ~ • • ....,____ ( '

www.

arsiv

akur

d.or

g

ı -Sahife 22

etmemi::tir. ·'

13- San1k ÖYKE~ YA~~DAGe İleri Yt:..rt Gaztesi sahibi Abdurrahman efem dolak ile muhtelif vesilelerle konuşmuş

ve onun kürtçülük f!ialiyet ve propnf.andasJ. hakklndaki ·sözlerini dinlemiş ve tesiri altırıda ka­lml§ isede; Biifiıl f1L.yelerinin tı;ıha.kkuku için faaliyet gösterdigina dair rnüsbet bir delil el­de enilememi~tir.

14- San:ı.k l<!UHSİN SEVAT~~ ~anık Vuhsın ~evata hayv~n ticareti ile iştig;l ettigi cihetle şarkın muhtelif böl­

pclerini gezmiş ve halkla temas imkanını bulmur,:tur.2R/ll/1959 Tari~li Adnan l·~enderese hitaben yı:.ızdırı mektupta Yurt halklarının tanınmasJ.nı talep etmiştir.l958 Senesinde Şam'a gitmiştir. Uzerinde kürtçe yaz~lmış şiirler bulunmuştur.Ayrıca eşyaları meyanJ.nda. Şeyhsait ile Seyit RJ.za isyum.nın esrurı başlırını taşıyan gazte tefrika:>ı ve şeyhsait isyanına iştirak eden eönijllü­lerden mi.ırekkep ~ir grup şahsın resmi bulunmuş isede; Mevcut delail sanJ.~a isnat eden suçu iş­ledifı-ine dair k~fi tclakki edilmemiştir.

Irk mülaha.za5ile Mi~li Duypuları yok etmeP,e ve zayıflatmağa matuf faaliyette bulu~mak­tan sanıklar; Tureut AKIN~Sıtkl ELBİSTANPŞerafettin ~Çİ;.Mustafa RAMANLI)/Mehmet ÖlER,1Feyzullah DEI-'İRTAŞrCezmi PALKAŞ~Hal1s YOKUŞpismat B.ı\LKAŞ~Sait EINGOUün durumlarına gelince:

Sanık Ziya Şerefhanof,lu tarallndan Ankara Gazi orman Çif.tliğinde tertiplenen 13/Eylul/ ],960 tarihinde·ıd toplant:..ya. i~tirak eden ve bu toplantıda çekilmesi kararlaştınlan telgrafla­rı bizzat imzalayan sanıklU[.l.n müstal,.:·: ~"'ir klirt d'3vlet1 kurulması yolundaki faaliyetlere biz­zat iştirak ettiklerini ve ,::.J.lı; mli1ah;iL.~.:.i~e Jvlilli dı.l.ygular:ı.. yok etmeğe ve zayıflatmağa matuf fı:ıaliyette bulunctuklarırı:ı.. ve bu maksatla tcıplant::.cıa konu:;ıtuklarını teyit ve tevsik ed~n bir delile ra~tlanrnad:..p:ı. r:ibi aramu. esnasında 'ha~nlannın üzerinde bulunan vesik~lıı.r/~a.hkumiyetle­ri için kafi sayılamamıştıruve Gazi Orman çiftlif!indeki tı:ıplantıya toplantJ.nın rnabiyet ve gay­esinin bilerek ve istiyerek kat:ld:..klarlnD dair bir delil g~r~lemem1§t1r.

15- Sat4k FETULUH Y.AKİOCLU~ Sutııf':ı..n ·ı.<r..ıti.unc·. eelince~İleri Yurt Gaztesinde yayınlanan Kımll bu§ll.klı yo.zı üze­

;I"ine açll.:;.n davtı mü;ıusebe':.ila çelciları 5/9/1959 tarihli telvrafa iC'lza koymuş.1Ayrı.:!a Niğde Mil­let vekıli As:m Era~·· e çok:.l.en t~lt?,rafı claktilo etmiş ve koşide oden şahıs yerine Kü.L't gençle­ri ibare~ini koynı.l~~Y<:o.:.ırı Gülta;_? 1 ln 6/9/1959 Tarihli raporuna göre Yani Sabah gaztesir..de pro­po[randalur::.nın yep:ld:;.g:;.nı~B..ı. işin beyt>e).ır,ilel bir hal aldıgını Amerikadu. bir Eü.ro açıldıgını

kendilerinin destei<lendıı:ır.ı.ı söylemi~ i.:ıede ~ Münhasıran telgarafa imza koymeıı:ıı~ Kü.rt gençleri ibaresini yazmaı:.ı, Ya;;;in Gülta~•::.n raport< aleyhine kuvvetli bir delil sayılama.m:ı..ştır.Eu itibar­lu snnır:..n ü;r.cıt edilerı suçu ışledifJ.ne dair kuvvetli deliller bulunumcımı§tır.

TiirUyt.ı h..ı.dutlarl içindo }lüstEık~l t-ü kü.rt devleti kurmak g<ıyes1nEı matuf fı:.t1liyette bu­lunan ve suçları suhıt pörulen 25 San::.~u isnat olunun fiilin hukuki durumuna gelince~

T.C1 K.nut 125 nci maddesi (Devlet Toprakla~ının ~emam1n1 veya bir kısm:nı yabancı bir devletin hokimiıeti altına koyma~a veya devletin Istiklalini tenkise veya birli~ini bozma~a veyü Devletin hakimiyeti ulj;ında bulunan toprakl~rdan bir kısmın::. devle.b idaresinden aynma.ğa matuf bir fiil ışleyen kirrısa olüm cezasile cezalandınlır) hlıkmlinü amirdir.

Görülüyor ki kanun v.:lzıı bu .suçu» a) Devlet tcpraklarının temeıuıını veya bir kısmını yabancı bir devletin hakimiyeti altı­

na koymara matuf fiil i§l~mek, b) Devletin i§tiklalini tankise veya birlir-ini bozmağa matuf fiil işlemek» c) Devletin hakimiyeti altında bulunan topraklardan bir k:ı..smınJ. devlet idaresinden ay­

ırmuf•a matuf fiil iı:ılemek olarak üç grup halinde toplamıştır.Sanıkların fiillleri bolUınünde izah edi ldi['i veçbile sanıklar Türkiye Hudu tlar::ı. içinde müstakil yeya federe bir kü.rt devleti kurmak gayesile Tü~~C.K.nun 125 nci maddesinin devletin ist.ikJ~-ılini tenki.&e veya. birli~ini bozmağa,Devletin hı:ıkirniyot~ altında .. bulunan topraklardan bir kısmını devlet idaresinden ayır­ma~a matuf fiil i~lernek hükmünü ihlal etml§lerdir.

Şimdi bu hükümdeki Devletin !stikluli~Devletin birliği ve matuf fiillerle nelörin kast dediidirini izah etmek gerekmektedir.

a) Devletin istiklalie Devletler hukukuna göre bir devletin h:iç bir devlete tabi bulunmakslZın kendi rıudut­

ları içinde siyasi~Adlf 1 İdari>Harici temsil bakımlarından bağımsız olmasl devletin istikl~li­ni ifarle eder .Pu sebeple Ül§e veya bunun tir klsmı üzerinde manda Himaye, Y.apitülasyon veya benzeri tabiiyet h:lllerinin tesisine mntuf hareketler devletin ishklalini tenkis sa.vılacak­tır.

b) Dcvl0tin Pirli~i~ Devlet kondini meydana getiren unsurlardan ülkesi üzerinde yaşayan milleti nezdin­

de sElhip olclugu hakimiyet ile bir bü.~ün te~i-:il eder.Pu blitünlük devletler hukuku alaru.ndaki p:öriişlerine eöre basit dovlat~}1ürekkep devlet yahut federasyon ve Konfederasyon hülincleki d<wletler toplulukları içir..de ayni önemi ha1.zdir.

Devletimiz devletler arası alanda yek para devlet yani basit devlet vasfını ba.izdir. Mülki taksimat temamen idari bir mahiyette olup burada dahi merkeziyet sistemi ademi merkezi­yetin mevcudiyetini hissettirmiyecek derecanA müessirdir.Görlilü~rki,Slnlrlurl içinde Türkiye Cumhuriyeti bir b lı. ti.indür .'fürki,Ye Cumhur iyoti tek bir varlıktır .Devletler u rası hukukda dev­letin l>irlifinden maksut~Dc::ıvlet hükmi şahsiyetinin birlif?.i oldurdrıa göre . ~nırlarımız içinde Türk cı-.ITleti ::ıdl ile mev~_ut ol~ bu=-~likmü ;:ıahsiyeti çoraltmak: diper biı· de.•:ünle mesela

~ A- ~;c:fC. --- c::::~ .. d .. ~L~ .. ... . . .. ~

www.

arsiv

akur

d.or

g

- Sahife 23

Fenere rlevletler·den müteşekkil bir federul devlet y&ratrrıak Türk Devletinin birli['irıi bozmak demektir.

Halbuki, Federal devlette devletler arası münasebetler bakımından bir tek hükmi şahsi­yet söz konusuctur.Pöyle olmul,la beruber oruda yek pare devletteki vahdet veya birlikten de/?:il, Pir topluluktan bahsedilebilir .Hülasa ~ Vahdet veya birlik bakımından ye k par e devletten fedeıo­rasycna eecrnek maddemizdeki rııunada devletin birlif"ini bozmak sayllacaktır.

c) Fr.ıtnf fiil i~lernPk: T. C. I<. nun 125 nci madde s :i. devletin şahsiyet ine karşı cürümler babında yer almakta­

dır. Ceza hukuku ırıüt:lliflerir.o göre bu suç bir tehlike ve şekli suç rnahiyetinde~ir .Yani ceza Hukuku umumi pcensiplerine g~re bir s~çun işlonebilmesi ancak noticenin istihsaline vabestedir. Halbuki; Ceza l;lukuku prensiplerinin bir istisnası kabul edilen tehlike yani şekli suçlarda ne­ticorıin istihsali biç bir zaman aranc.rnaz.Xad,.ledeki gayeye mat~f her türlü fiiller · rnatuf kelime­sinin içinde mütalaa ec!ilmelidir.Neticenin do~rnasJ. ihtimali kafidir.Bu fiilin içinde T.C.K.nun 171 nci rntiddesinin dorpiş ettiği gizli bir ittifak mevcut olabilecegi eibi,Gayeye yöneltilrniş propopanda ve hatta cemiyet kurulmas~da babis konusu olabilecektir.Nitekim San~klar müstakil veya federe bir kürt devleti kurulması nJ. temin maksadile gizli bir cemiyet kurmuşlar bu cemi­yet i n ni?.arnnamAsi ni haz ı rlarnı~lar ~ Payragı nı n hangi renkte olucaf.ını görüşmüşler ve minya. tl:i..r bayrak yaptırmışlar. Kendi arası nda para. toplamıslar, Gaz telerile müstal:il bir kürt devleti kur­ulması fikrini halka aşıln~~Rlardır.

Her ne kad&r ~ahkem~ce bilirkişi olarak tayin edilen prafösor Faruk Eren raporunda: bu fayelere varmak için karşılıkl~ konu~rnalarda maddi fiil görülemez.Sözle işlenmesi mümkün suçlar k1:1nunu.nıuzdo propcf'anda ifade olunmu~tur.Denmekte isede,Ayni ehlivukuf eerek raporunun bir bölümünda ve gerekse eserlerinda T. C. K. nun 125 nci maddesinin bir tehlike ve şekli suç:ı:ı oldugunu teşı::·o·ı:us üzeriı:de bulunmamas:.r.:.}\::..:ıyyen bir maksuda matuf ve rnuayyen neticeleri tev­lide elverişli fiilin işlenmiş olması t..:;..linde madde hükmünlin tatbik edilecer.ini,Esasen netice­nin h usulünün şart olmadıgıru belirtmek sııretile tezada düşmüşlerdir .ı~anaa tJ.mlzca matuf keli­mesinde hiç bir zaman cebir unsuru aranamaz.

NE'l'İCE VE TALEPİt'İZe' 1- YabancJ. devletlerin müzahareti ile devletin birliP,ini bozmara ve devletin r;kimi­

yeti altında bulunan topraklardan bir kı sm~ m devlet inaresinden ayJ.rmaf,a matuf suç işlernek­ten sanıklar; rTurettin Yllmaz,E;:at CEHİL0CLU~Ferit BİLEN~~uatafa DİREKÇİOCLU,Fevzi AVŞAR1.Hasan ULUS,Nazmi EALY.AŞ~Hüseyin Oruz OÇOK,Nazim ÇİCDFJ.!~Fevzi KAR!AL~lvfehmet AYDEMİR,Emin KOTAN,Okkeş KARADAG,Muhsin f,E'JATA ve Fetullah KAKİO~LU haklannda mahkumiyatlerini gerektirecek derenede ·kıifi delil culu~rnadıf'ından takdiri mahkemeye ait olmak üzere BERAE.'TLERİNE,

2- Irk mülahazasile Nilli duyeuları yok etmeğe ve zayıflatmaea rnatuf faaliyette bul­unmal{tan sanıklar Turgut AKIN,Sıtkı ELBİSTAN,Şerafettin ELÇİ,Mustafa RAWlNLI,Mehmet ÖZER~Fey­zullab DD'İRTAŞ~ Cezmi PALK.AŞ ııHalis YOKUŞ, İsmat PALKAŞpSait BİNGÖL» linde mahkÜmiyetleri için yeter der.ecene delil elde ec1Hııırnediei cihetle PERAETLERİNEıı ..

3- YubuncJ. devletların rnüzahureti ile Devletin birlifini bozma~a ve devletin hakimi­yeti ultJ.nda bulunan topraklardan bir kJ.smınJ. devlet idaresinnan ayırınara rnatuf suç işleyen­ler; Şevket TURJtN,Naci KUTLAY,Ali KARAHAN Koço ELP.İSTAN,Yavuz ÇAt-~IBEL,Mehmet Ali DİNLER Yusuf KAÇAR:?.iya ŞEREFHANOCLU,Medet YÖŞ (SERHAT~ 1Hasan LÜtfi AKKUŞ,Örfi AJ\KOYUNLU,Selim KILIÇ06Lu, Şuhabettin SEPTİni'\LU,Sui t ELQİııSoi t KIRHIZITOPRAK, Yaşar KAYA,Faik SAVAŞ~Haydar AKSU, Ziya ACAR, Fadıl PUDAK~Halil D~1 İREL»Necati SİYAHY.AN,Abdurrahman Efem DOLAK,Musa ANTER,Canip YILDIRM ve Mohrnet BİLGİNİN bu suçu işledikleri kanuatına varılınakla haklannda T.C.K.nun 64 ve 125 nci modnelerir.in tatbikine,Ayrıca As.H.U.K.nun 156 ve 353 Sayılı kanunun 132 nci,T.C.K.nun 31,33 ve 173 ncü madaelerinin uygulanmasınJ.,suç teşkil eden bilcümle evrak,Kitap ve e§yanJ.n T.C.K. nun 36 ncı maddesi r-ere(rince müsadere edilmasine karar verilmesi istenilmiştir.

SA VUNHI\ LAR :

1- SanJ.k Şevket TURAN:iddia olundugu gibi Şeyhsaitin orlu Şeyh Ali Rıza Frat,l955 ve­ya 1956 senelerinde~ bir fÜn evime misafir olarak peldi.Yemek ha~ır idi yemek yedi ve y&rım snc.:ıt kadnr oturdu.l•'if':desinclen r3hlltsız idi ben Gülhane bu::Jt~r.~:::ir..:'tcı bulundueum i~it'l oradaki doktorlurdon D.:.hiliye l-lütehassısı Lütfi Vral 1 J. tavstye ettim.Y.endisi ile doktora gitmedim.On­dnn sonra rörmedirn. 8/~ubı:. t/1957 günü iddia olunun konu~ mu ları yaprnudJ.m.Esc:ısen Avşur isminde kimseyi ta.nırnıyorurn.Konu~rnudığ'~m için söyledieirn irldia olunan ve Atatürk aleyhine müteveccih bulunan elfazda sarf etrnediaı.Şeyh sait ile ilgili bir suale muhatap olmadım.ve ona cevı:ıp ver­medim.Aşiretler orasında dert ve gaye birliftinin bulundufu hakkJ.nda da hiç bir konuşma y.::ıprna­dım.Dr .Pnb.Sul::ih Pu ttalruzi Ankara Nevkii hastanesinde Hariciye Pa§ •\sis tanı olurak bulunuyordu kendisini muaş vesoir ihtiyaçlar bakırnından biz iuşe ettigirniz için tanıycrum.Arllmızda hiç bir samirniyet olrnnnı:..ştır.Eu bakımdan ifadE'ısine atfen okudugunuz konuşrnay~ yupmadırn.ve esasen •••• yar:·nrnazdım.onun benim hakkırnda bu şekilde konuşmas~nı bazı ••••• taleplerini is'af etmedi­rimden dolayı buna duydugu husumete hamlediycrum.S/Ku~ım/1958 günü iddia olundugu gibi Iraklı talebelerden ••••• ile hiç hir konuşma yapmadım.Şeyh sait ve onun mürütleri hakkJ.nda hiç bir beyanda bu1unmr.ıilırr .. Y.eza onlara, Türk Hilletini ima ederek iktisade n çöker tmek için sabotaj yapJ.lrnasJ. icab ottipinin ve iddia olundugu gibi bizzat nrrnan yanrını çıkartıp,Bastı:ınede çam çerçeve kırmadırn.Punlar külliyen yalandır ve müretteptir.Ayrıca 10/Kasırn/1958 rünü Eenim ev­imde Efem Dolak ve E1azırn ismindeki şuhıslnrla 'beraber bir toplantı yapmadım •••• Bunlurın hiç birini ko.hıl etmiyorum.Efern dolak ile Naz::..m~ tı.ı.nırım~Efem dolak hemşerimdir.Nazım ise Ankara­dan tunıctırırn bir f.'uhıstır.Fakirdir.Her fakir insana yaptıgırn yardım gibi onada h&staneye eel­dipinde y!ırdım etmek suretile tanıdJ.m •••• Ayncu .25/Ekim/1959 da iddia olunducu gibi hüviyet­leri tP.sbi.t .:>(Hlemiyen iki rnisafiriın ile konu~madım.ve davamızdan bo.hsetmerUm •••• .27/Ekim/1959 tarihinde Çuhubettin Septiof':Iu.~~Şeyh Ali Rıza ve Abdurrahman ile toplantı .;.;prnudım •••• :Para te­mini hu~>usurıda kc·mıı::mı:ıdım.~erinde ••••• açlıktun rni(Tdesi dclin: .. .:::k suretilo

.~ .-';/- .--../ ~....-:;, c::- 'J4 !~ ~ .. .. • "'s:::'J

...

www.

arsiv

akur

d.or

g

- So.hife 24

Dersimli bir ünviresi telinin ölmesi hadisesi fuzlasile lizüntümü mucip olmu§tu.Eu gibi fakir üniversi telilere ••••• yrırdım yapmak için Ziraat bankasında iddia olunduru gibi 85616 nurnarada bir hesap açılmasJ. mevzuunda }~ehmet Bilgin ile kcnuştuk.Mehmet Bilgin bu hesabı kendi namına açtırmıştı.Bu hesara para yatırılması için hiç kimseyi teşvmk etmedim,kendimde para yatırmadım Mehmet Bilgini 1954-1955 senelerinde Mamaktaki A.B.C.Dairesinde vazifeli bulundugu sırada tanı­rım.lB/Haziran/1958 de iddia olunankayaş toplantısından malumatım yoktur.Esasen bu tarihte ben

hasta idim ve hastanede yatıyordum.4/Ekim/1959 da Kurs için İstanbulda bulunuyordum ••• Gül~ane hastanesine muayene ve tedavi için gelen ve bu vesile ile tanışdıgım Selim kılıçoğlu ile Istan­bulda komşu bulunuyordum •••• Selim beyin hemşehrisi bulunan ve bilahare tanıdıgım Ahmet Muşlu ile tanıştım •••• Bir müddet gazdikten sonra yine Whmet Muşlunun teklifi ile sizi bir hemşehr,imin evine götüreyim dedi.ve hep beraber Ziya Şerefhano~lunun evine gittik,Ben Şerefhanoğlunun çok eskiden beri tunırım.Diyarbakır orta okulda beraber idik •••• Gezmeye çıkarken ev sahibim bu~unan

Hasan Uluada bizimle beraberdi.Ziya şerefhanoğlunun evinde iddia olunan konuşmalardan hiç biri­si peçmemiştir ••••• Bunları n hepsi uydurmadır .Ben Hasan ulusun evindeki bir odl.ida şahabettin septi0f,lu ile beraber kiru ile oturuyordum ••• Ahmet Muşlu sık sık bizim eve gelirdi ve her sefe­rinde ben ş~h&bettin ev sahibimiz Hasan Ulus ve bize bitişik evde oturan Selim Kılıçoğlu bera­ber olurduk,Ahmet Muşlu ,Zikrolunan raporunda bahsettigi konuşma mevzuunu kendisi yaratmağa çalışırdı.Fakat biz bu mevzu ile ilgili olmadı[i;ımız için mevzua iltifat etınezdik,Hatt.:. bir ara Selim kılıçoğlu Ahmet ~uşluyu bu sebepten kovdu ve ona hakaret etti.Selim kılıçoğlu ila ve yu­karda ismi geçen ş~hıslarlu 22/10/1959 da vaki oldueu iddia olunan toplantıda du liderlik mev­zundu hiç bir konuışma sapkatmamiştir •••• Bahsolunan rapor kü.lliyen yalan heyanlar la doludur. İddia olundugu gibi 1959 senelik iznimi aldıgım zaman Diyarbakır~Mardin ve Batmanda seyahata çıktJ.m.Butmandu bahsolunan Osman Gök bom eniştam ve hemde kayınbiraderimdir .•. Nusaybinde kardeı­~im toprak mahsülleri ofisinde eksperdir.Eir diğer kardeşimda Diyarbakırda Oğretmen oldugu için

sırf kendilerini ziyaret maksadile git::!.crı.Osmari Gök'ün dükkanında bahsolunun konuşmayı yupma­dım.Nezir Eayram isminde kimseyi tam.mıy.:.rum.Ve onunla. hiç bir konu~ıııa yapmadımfHariç mdınleket­lerde de faaliyetimizden ve bunun varlıP.ındun buhsetmedim.Kadı mehmet ve onun oğlu Ali Guzi isimli hiç bir ı;ıahsı taeımıyorum. ve onlar hakkında hiç kimseye birşey söylemedim.E~Iısolunc.ı.n

rupordaki beyanlar hilafı hakikattır.Şahabettin Septioğluna mektubu yazdıgJ.mı kabul ediyorum • •••• Yardıma ça~ırmak gayesine matuftur ••••• Ece 1959 Cep takvimindeki ibareler buna aittir.Giz­li bir maksa~ım olsaydı bu malumatı kafamda hıfz ederdim.Bir yere yazmazdım ••• Evimde bulundugu ifade edilen gayıp aşiretler ve kızılhançer başlıklı makuleden haberim yoktur.Ben İstanbulda kursta bulundupum sırana evime gönderilmiş olabilir kim tarafından göbderildigini bilmiyorum. Aramuda ele peçen Ünlü kavim,Öldürlin,Baykuş ve şair Cigerhun hunun şiirleri Kürtçe yazılmıştır

'bu şiirleri nereden uldı~ımı bilmiyorum ••••• Şiirlerin mahiyetleri itibarile tahrikedici ve paleyuna gotirici vasıfları yoktur •••• Hazırlık tahkikatı ifadesinde 9 Madde halinde sorulan Mubuyın beyanıarına karşılık beyanlarının dof,ru olmadıRını zabta nasıl geçtigini bilmedigini, yanlış olurak zubta geçtirini zannetirini ancak 6 ncı maddesinde(Ziya Şerefhanoğlunun Kürt ol­up,Klirtçe neşriyatı takip ettiği hakkındaki beyanım doğru olarak zabta geçmiştir.)şeklinde be­yanda bulunmuı;ıtur.J.1ubayın beyanlar hakkındaki sorulara~Birşey söylüyemem, •••• Bu şekilde cevap vermek meaburi.vetinde kalmış olabilirim ••••• Uyan ve var isimli şiirleri Ali Karahan için yazdım kendisi ile aramJ.zda zıddiyat vardır.ye ifadelerinin uygun şartlar altında alınınayıp o şekilde beyanda bulunmak zurureti ile söylenilmiş sözlerden ibaret bulundugunu ve hakikatla ilgisi ol­madlhnı beyan etti.SanJ.k Mlidafii Avukat Osman Baysal Beş sayfadan ibaret 2/12/1963 tarihli mlidufaanumesinde özetle; Müvekkilime isnat edilen suç hakkında toplanan deliller iki cruba ir­ca edilmiştir: ı- Emniyet llaporları,2-Teyp va sı tasile tesbit eriilen Bant konuşmaları ve evin­de aramada elde eriilen mektup şiir v~ matbu kitaplar~

1- Emniyet Raporları: Emniyet Hizmet Reisliğinin 31/Temmoz/1959 tarihli Dahiliye ve­kaletine hitaben yazılan yazılı raporu •••• göz önüne alınarakı Çok mühim bir hususu ortaya koy­muş bulunmaktadır.

a) Raporda her hangi bir faaliyet merkezi belirtilmemiştir ••• Müvekkilimin bÖyle bir merkezle alakası ve münaseheti hakkında en ufak bir emvare dahi mevcut de~ildir.

b) Kürtçülük faaliyeti bakımından malUm eşhas gösterilmemiştir.Bui~i mühim faktörden mahrum ve suçun faillerini ortaya koyacak kimseler bulunmadı~a açıkca anlaşılmaktadır •••••• Raporda ki aniden ve baskJ.n şeklinde tevkifata girişilmesine d~:: teklife uygun tevkifata gir­işilmiş ve bu meyanda müvekkilimde baskına maruz kalarak sanık sıfatile huzurunuza getirilmiş­tir •••• Bu iqbarla delil d'iye kabul edilen Emniyet raporları delil vasfından mahrum olup müvek­kilimin mahkumiyatine medar olacak mahiyeti yoktur.

2- Teyp,Şiir,Mektup ve kitaplar bahsine gelince: Bu kısımdaki suçun maddi unsuru say-· ılan hususlar hakkJ.nda bilirkişi sıfatile tetkikatta bulunan hukuk fakültesi Ceza hukuku Pro­fösorü Faruk Eren Raporunda; 2 nci sahifede maddi fiil başlıklı kısmında T"C.K.125 nci madde­sinin tatbiki için esas unsurun maddi bir fiile ihtiyaç oldugu belirtilmiş ve hemen arkasın­

nan bu gayelero varmak için kurşılıklı konuı:;malarda ma~di fiil vasfının bulunmadığı ve sözle

işlenmesi mümkün suçların kanu.nunuzda propor,anda ile ifade olun~ açıkl1ndıktan sonra,Pro­porandanın ihzari hareketler kavramına dahil bulundugu ve fakat cJzai müstelzim sayılamıyaca­gı,125 nci marldedeki suçun işlenmesi için halkın alenen tahrik edilerek T.C.K.nun 125 nci ma­ddesinin ana hükmü bulundugu ve bu roaddeninde tatbiki için meydanlarda ve toplanma mahallerin­de ahalinin alenen tahrik edildi~i şartının bulunması icab ettigi, •••• Hususları sarahaten be­lirtildiginden bu raporun ilmi izahı karşısında müvekkilim hakkında tatbiki istenen 125 nci mariclenin tatbik ecUlemiyecof,i bedihidir.demekte ve sanık Şevket Turan tarafından işlenmiş ve kuvveden fiile çıkmış maddi bir fiil mevcut olmadığını,Cemiyet teşkil edilmedigi gibi edilmiş bir cemiyete intisap etmerligini ve propoğandada yapmadığını belirtmiştir .Müdafii mezkÜr rapora

deyinerek teyp ile tesbit edilen konu§malardan nl1tice çıkarmanın mümkün olmadığını münbasıran vesika ve konuşmalara istinat ediliyorsa T.C.K.nun 125 nci maddesindeki suç~ varmanın imkÜn­

sız oldugunu •••• Madtli suç unsurlarının yokluf':u muvacehesinde sanık Şevke( 1'uran'a ceza ver­

ilmosinin hukuk 1 Adale t, Hak ve nesa:· \;JyıL.,eri ile kabili telif olmadığını bol·; ··tmektedir.

_....--:; .;.ıt- .. -- _ _,;..__, ~~~ ~ ~.u·~ . . ~.

www.

arsiv

akur

d.or

g

-.· Sahife 25

Direr tarafdanjT.C.K.nun 125 ve 64 ncü maddelerinin ihlali suçu ile bir kimsenin mahk~m edile­bilmesi içirı ayni kanunun 168 ve 171 nci maddelerine muh~lefetin tesbiti laz1m gelir bu marlde­lerde yazlll s~Çf işlemedikçe 125 nci manda hükmünün ihlali ve bu madde ile san1ğ1n mahkemeye sevki kabili tasa•v.vur de(rildir.di.yerek ••••• Sanı['ın 168·nc1 ~addede yazıldl gl veçhile •••• Sanık hakklnda her i.iıı safhada toplanun delillerden ima yolu ile dahi olsa sübut delili elde edileme­digini bu itibrrr1a: '125 nci maddenin san1[fa tatbiki için mukaddem maddelerde maddi unsur 'llara~ kabul edilen fii~·ve hareketlerde bulundugu sabit olmadıkça mümkün derildir.demekte mezkur ka­nunun ı 71 nci marlcles;(nide tahlil ederek san1ğ1n bir silahll cemiyetle ittifak ettigina dair en ufak bir şüphe .dahi mevcut bulunmad1V,1ndan yine hakkl~fda 1.25 ~ci maddenin tatbik edilemiye­ce(Yini belirtmektedir.Müdafii Avukat C\sman Paysal l-Aehaz !talyan Ceza kanunun 104 ncü maridesine tamasla izahlarda b~!f,.lu~up İtalyada bu maddenin bir dafa vaki ihl;li ile mahalli mahkemece mah­kum edilen san1k ha~k~n9aki kararı tetkik eden temyiz mahkemesinin aynen (Bu maddede muharrer cürmün matbuat,t!eşriy)ıt.: ve· Konfrans suratile teşekkül edemeyip her halde ortada bir fiil.mev­cut olması ve o fiilihde umumi~asayişi tehlikeye koyan icrai bir mahiyeti tazammun etmesi la­Zlm pelecari dü~ünülmeden mahkumiyat kararı verilmesi yolsuzdur.) Beyan1 ile bozdugubu ve bu içtihadl ortaya koydugunu .. belirtmi§ bu içtihadın bu gün Büt~n Dünya ıni.lletleri tarafından kab­ul ve tatbik mevkiine konuldugunu açlklamıştır.Sanığın mahkumiyeti için delil olarat ileri sürülen bant'a temas eden müdafii Bant hakkında tetkikat yapmak üzere bilirkişi tayin edilen Radyo evi Laş teknisyeni Mehmet Gülbaş'ın ruporunu altı madde halinde temas ederek bu altı ma­ddede sarahaten belirtildigina göre delil olaruıt bant'ın bir sanıf.ın mahkumiyeti için asla mesnet teşkil edemiyecegi bilirkişi ruporu ile meydana konulmuş bulundugundan sanık Şevket Turanın müsnet suçtan BERAETİNE karar verilmesini talep ve arz eylemiştir •

.2- Sanık Naci KUTLAY: Hüseyin Adıeüzel'in bonu hitaben yazd1g1 ve içerisinde kürtçe ibareler bulunan mektubu görmedim ve benim eşyalarım meyanındada zaptolunmamıştır •••• Bu mek­tup Ziya Şerefhanorluna ait eşyalar meyanında bulunmU§ oldugunu öğrendim ••• Karakösenin bir ka­zasında doktorluk yaptırım müddetçe muhitimin hüsnüteveccühünü kazanmıştım oradan tayin olup ayrılırken arkadaşlarımın ve beni ta~ı~anların üzüldüklerini tahmin edereim,Yavuz Çamlıbelde arkadaşlarım arasındadır.onunda böyle bir üzüntünUn tP.oir1 ile Şerefhanoğluna mektup yazması muhtemeldir.Halil Demirelin Şerefhanof,luna yazd1g1 (Naci ar.bey ve mezhebimiz hastaları) tabi­rini hanri sebeple kullandıfını bilmiyorum •••• Ben her hangi bir mezhep müntesibi de~ilim.Bila­hare tayinen Ankaranın Çamlıderesine geldim,Burada Ulus gaztesine sarılı bir halde bir paket aldım.Gönderenin isim ve aclrosi yoktu,Benim ismime hitaben .vazıll idi içini açtığım zaman 4. ~cü Kürt Kongereleri kararları ~dl1 daktilo ile yazılı bir sahifeden ibaret bir büroşür gör­~üm.Bunu Emniyete götürerek sikayet etmek istedim.Fakat •••• huzurumun §açacagını düşündüm şik­ayet kastile tunıdı~ım ~illet vekillerinden bazılarına göndermek için bunu teksir ettim.Bila­hare bu kararımdan vazgeçerek bunları yırttım.Karbon kar,ıtları muhafaza edilmiştir.

Pir Zenciye adlı ~iirde kürtlerin durumunu zencilerle mukayese etmek mümkün deeil­dir.Keza Cezayirli cemile adlı ;ıiirde de Fransanın cezayirde takip ettigi politikayı protesto mahiyeti vardır.Bu şiiri yazd1gıma esef etmiyorum.

Nevyork Dış haberler C.l.SUZBURK Başlıklı yazı iddia olundueu gibi benim eşyalarım meyanında bulunmamı~tır.Yavuz Çamlıbelin 5/1.2/1959 Tarihli mektubu.o sıralarda bilhassa Kasım Gülek ve Faik Ahmet Barutçunun Politika hakkındaki tezlerinden mülhem bir mektuptur •••• Hozır­lık ifadesinin okunmasını müteakip sorulan sor~a Sanıkr Ben Halil Demirel ile sık sık gezmiş tozmU§ rl~fı'ilim, •••• Kayaşta her hangi bir karar alınmış depildir.şeklinde beyanlarda bulundugu

Sanık Naci Kutl81ıKırk sayfadan ibaret müdataalar dosyasında mevcut yazılı müdafa­aslnl okuyup izah edip müsnet f'iillerin mevcut olmadıpını netiçeten (!nsan haklarının mana ve şümulü dairesinde ve tarihte bıraktıeı Türk Adaletinin amaali Adil kararlara yenisinin ve daha mlikemmelinin eklenmesini inunıyor ve bu i~nçla müdofaamı son verip)beraetimi isterim dedi.

3- Sanıl Ali KARAHAN: Özetle usule deyinerek karşılaşmış oldueu her üç tahkikat saf­hasındaki iddiaların miktarının derişmasinin Usule aykırı bulu~du~Jnu, •••• Yazıhanesinin kapı­sının açık bulunup tek oda olması dolaysile orada hiç bir gizli toplantının yapılamıyacaeını •••• Koço Elbistanın ve bilahare tesbit ettipim Yavuz Çamlıbelin ziyaretleri 1959 Senes±nde e oldugu halde buna ait rapor 1958 Senesinde yazılmış clduguna göre aradaki tennkuz aşikardır. Kürtçülük fauliyetinde bulundugum temamen hilaf~ hakikattlr .Pon hiç bir .,.şekilde serd olunun iddia r:iti bir beyanda bulunmurlırn rer1dediyorum.lleri Yurt Gaztesinin ilan kısmında t-Aezepotam­ya adlı bir ruztenin çıkacu~ını okudum.Bu gaztenin •••• Kim tarafından çıkarılaca~ınıda öğrene­medim.Ziya ~erefhunorlunu çok eskiden tanırım ••• Dört beş senede bir görüşürüz. Devlet şurasın­daki bir müraraası için Ankaraya geldieinde •••• Ben kendisini konfor pulas otelinde kuldıgı odada ziyaret ettim.Peraborimizde Koço Elbiatan ve HasanAkkuş du vardı •••• İleri yurt cuzte­sinde çıkan kımıl başlıklı ve kürtçe ne§redilen bir yazı mevzuu konuşuluyordu.Ziy& Şerefhan- · o("lu kürtçe neşriyat yapılabilececi iddiasında idi,Bon ise •••• Neşriyat yapamıyacaklarını söyledim bu arada aramı?.da rnünakuf-O oldu ••• Bunun üzerine oradan oyrıldım.Hutta Koço Elbista~ na yolda otobüse gelinceye kadar bu fikri bir kerre daha söylüyerek bunların dorru şeyler ol­madıpını ifade ettim.İşte konfor ~las toplantısıda hudur.Bu toplantı Ziya şerefhanoğlu hakk­ındaki iddia da ınünakaşadan bahsetmiş tir •••• Benim için Kürtçülük fauliyeti ve fikirlerini serdeyledipim bir toplantı oluyor •••• Haşim Akın isimli hiç bir şahs1 tanımam •••• Ali Rızu Frat her zornan karşımda bir siyasi rukipti,Bu rekabet 1957 seçimlerinde fiili safhaya intikal et­miştir.Pu bakımdan kendisi ile müştereken bir mesaimiz olamazdı.Hele memleketi parçalamağa matuf bö,Y,le bir teşebhüs benden sadır olamaz •••• Seçim propof!andalarında bizim herşeyimiz var, paşamız, .iayyarecimiz ~eklindede biç bir beyanda hulunmadım.Netice itibarih kürtçülük faali­yetine bilfiil baf,:lı:ımış ve i~ttruk etmiş olduf.um yolundaki kanaat indidir •••• Bc:ıı·ı.< isnat olu­nan fiili n yı;ıbc.ncı devletler il..:ı ve ~ı n müzahoreti ile 1 ~! g:isi olduruna c'!uir de bir iddia

·--· ·~· . . r----...

www.

arsiv

akur

d.or

g

Suhife 26

sepketrnerrıiştir.Mi.idu.f;ıeısındu sö7.i.Ü oi.nrı..ık müdafaEı:::ını belirtip yaz::..lı olı:.ırukda müdafaaıunı ve­recepini v~ avukat:ı.. Turhan J.yatanın müdaf'aasını yapucagını bolirtmiştir.JI~etice olarak nıüvekki­li S::ınık uvukat Ali Karabanın PERJ,ETÜ!İ talep etti~San:ı.k Ali Karahan da talebe aynen iştirak edip son sö2 olar.;.k DERAE'Tİl1İ talep ederim dedi.

4- Sanık K.:ıço ELPİSTAN: Hüdafuasında. özetle ben sorulun sualleri bildigim kadar cevap­landırdım.ve bunlar dorrudur.Gazi orman çiftlif,inde hir toplantı def.il bir piknik yaptık.Ora­da~ adı peçen ı;ıahıslarla bazı konu?malar yaplldı.Bu konuşmaların hakiki mahiyetini şimdi hatır­lıyamıyorum. Diyarbakırdaki ileri Yurt gaztesi kımıl yazısı delayısile mahkemeye verilmişti, Ga~teyi müdafaa eden avukat Edip Altın akara müdafaayı deruhte ettigi için teşekkürü ihtiva ed_en bir y<ızıyı telgraf bulinde avukata keşide eyledik.ve bende bunun altını imza etmekte be­is görmedim ••• teli imza ettim.Efem Dolak Ankarı:ıya pelmişti~Irak'ı:ı gideceeini bildirerek bunu temin için benden yardım edip edemiyecegimi sordu.Iraklı bir arkadaş:ı.mın tav6iyesi ile F~em Doluk ile beraber ateşelire eittik~Ahmot P.akırı bulup sorduk,Eir kaç gün sonra gelin bir· cevap veririm dedi.Pir koç rün sonra urradık Ahmet Buklrı bulurnudık.Een Iraklı tulebe arkadaş:ı.m Meh­met sadiden sordurumda Ahmet Bakırla eörliştüklerini ve direk yardım yapamıyucaklarını ••• söy~ ledi .Fu pörüşmelerimizde iddia olundugu eibi kürtçülük mevzı.ıundu bir konuşma yapılmadı .Evimiz­de yapılun Emniyet memurları tı::rof:ı.ndun vaki orumada dul>:tilo ile yazılı Viyanadaki 4 ncü Kürt kongeresine ui t tel{ sir edilınit; Türkçe bir yuzıyı b.tna gösterdi,Ben o yazıyı ilk dafa görüyorum Eiz üç kurdeş bel<ı:ır olarak bir odada k&lırd:ı.k kardeşlerimin ve benim arkada?lar:ı.mdu anahtarın yerini bilirlerdi.Pu bukımdan evimize riren çıkı:ın belirsizdi,Bu yazıların kim tarafından ve ne maksatla evimize retirilip b:ı.ruk:ı.ld:ı.rırı:ı. bilmiyorum.Forıiaı Kürtçülük faaliyeti ve buhusus hariçteki kürt tt:;.lcbelerin faaliyeti ilc uc;; "eir ilpim yoktur.Üzeriınde çıkan liste bir arkada­şu yardım ya pmalr muksudile tanzim er1ı l.ı·iı":~~; ti ve listeyi arkasında bir ilaç ismi oldugu için muhtii't.:.zu ettim.Üzerimoe çıkan zarf ve iç:..nrlei-:1 yuZl yeni gün €'aztesi müessese müdürü Haşim beyden alınmıştır •. F'otokppisi çıkarılmak için Ef'am dolak alıp Istanbula götürdü,Fotokopisini mürekkepli olmadı["ı için ç:ı.kartıramad-.. ["ından Hufoim beye iade edilmek üzere buna vermişti ben­de Ho~im bey i f"Öre:meden tevkif oldurıı.Zurf ve içindeki yazı üzerimde çıktı .Bunun başka hiç bir sebebi yoktur.Üzerimde fotcf:reıf çıkrnamlştır.5/0cak/1959 tarihinde her zamun ugradıgım Ali Ka­rahanın yuz:ı.tıonesine Yavuz Çamllbel ile beraber uprumı~; ola'oilirim.ve onun nasihatlarını din­lemi ~ bulunı:ıbilirim.Faka t iddiı:ı ol unduru fibi .yazıhunede bir toplantı yapılmcıml§ tır. ve Kürt­cülük emniyeti ve kürt devleti kurulması mevzuunda hiç b:..r konuşma geçmemiştir.Konfor palas .ziyaretinde bende vardım.Ziya §erefhanoj(ı .. u ile Ali Karahan aras:.nda aksi kanuatlardan dolayı fikri bir münukaso çıktl»Du sebeple oradı:ın Ali Karahan ile ayrılaık~Duraga kadarda ayni mevzu­yu bana anlı:ıttı ••••••

5~ Sanık Yavuz ÇAl·lLIPELg Halil DeırıirePe hitaben yazdıgım 19/9/1959 tarihli mektubu Naci Kutluyın D.F.Rukip bir ~c..hıs olorak görüldüründen Bolunun bir kazasına tayin edilma~i ile yazdım.Kastottipim ~ah:ı.slar ve zihniyet D.P.İleri gelenleri ve zihiniyetidir.Ziya Şeref­hanofluna yazd:ı.glm 10/5/1959 tarihli mektupta dost ve karde~ İran Radyosunu dinledigini, •••• ~ huva.dis rrıabiyotindedir.Karsta da halk arasında parti kavgalancun (Kara.kösede) ikinci bir Tu­tak hadisesine sebebiyet verecegi üzüntümü belirttim •••• Her gaztaeinin tevkifi gibi Musa An• terinde tevkifine üzülmüştüm.Ru hislerııni belirttim.DirliC:im Kars dışında ve Beş kilo metre mesafede oldııgu için rnektıuplar:..mın elime daha çabuk paçme~ini temin babında avukat 'furgut Ar­taç'ın adresini v8rdim.Fu mekt~plarımda kürtçülükle ilgili •••• kasit ve mana yoktur.28/Temmoz/ 1959 Tarihli Ziya ~erefhanorluna hi taben yazdı["lm mektubumda Kars lisesinden yetişenler için bir toplantı yapılacuktı~Pirde balo vorilaıesi düşUniilüyordu.Kendimizi gösterecektik Gövde gösterisi olarak kastdettirim budur. İlE.ri Yurt gaz te si nin 17 davadan bercı.etine sevindigim bir hakikattır.Pizimle beraber olan büyüklerimin ellerinden öporiırı dernekle C.H.P.sinden olanları kasdettim.İleri yurt puztesile hiç bir ilp.im yoktur.5/C1cak/1959 da Koço Elbistan ile beraber ve onun teklifile Ali Karahanın ya~nhanesine pitmiştik,Ortıda iddia olunan kürt Milliyetçiliği mevzu buna sorulmamı;;ıt:-.r.Yupılı:ı.n ı:ırt:.mada benim üzerimde ve eşyalarım o.rEısında 6X9 Ebadında Molla Mustafa P.arzaniye ait h.ir resim bulunmamıştır.Tutulan artıma znhtındu buna ait koyit yok ••• E en şah st:. n 1!lirk ve kürt tefriki yupınam,Sanık Yr:ıvuz Çam:ı ~bı:ıl 20 sahifeden ibaret olan yuzı­lı müdafaı:ısında olaylı:ı.rın S/.lbık D,F. İdaresi tı:.ırafından mürettep oldugunu bun~;ı. müteı1air yaz1 ve beyanlarda bulunr.rak momlok0tin buhusu::ı Şark bölr,-·sinin sosyal şartlarına temaala bilahı:ıre hakkında iddi;..ı mı::kumı tar"nfından tatbikini istcnilon TvC.K.nun 125 rıci murldosindeki Matuf bir fiil i~~lemelc tabiri üzerindeKi profcisor Ftıruk Eren~ in ra,Poruna dey inip marldi fiil, Comiyat te­sk ili nıavzularına tGrııus enerek dört sonedenbEıri memleketimizin başlıca konularından olan ve ;un 1 i olarak ihda~ edilen bı.ı davı:ı.nın hukuki ve insani bir şekilde .. BERAETİMLE neticelenmesinde Türk ve Dünyu efkarı umumiyesinde kı:ırde~lif!imiz bir defa daha tescil edilmiş olacaktır .~eklin­de belirtilip son s~zü olarak ber&etimi talep ederim.dedi.

6- Sanık llehmet Ali DİNLER~ Özetle rnUdafeıasında Gazi orman çiftlif'inde top:puntı yapı­lmamı~tır.Fir P).knik yapılmıştır.Bu p~)ıihikte memleketi parçalayıcı ve umumu mahsus olan yerde kararlur ulmanın rnubal bulundugıı uşikurdır.Bir kaç gUn evvel Diyarbakırdan Ankuroya felirken evvelce tun:ı.rl:ı.flm Diyarbakırdaki ı:ı.vukut edip Altınakara ueradım.Kendisi ileri Yurt raztesinin tıvukut:ı. idi,Guzte ve rnes'ullerinin beraet edecegini ve bu arada İstanbul ve Ankara Lazteleri­nin pirişti~leri kampanyanın yersiz olduf~nu,Fokat efk~rı urnumiyeyide tatmin için müsveddesi­ni kenrlisin yeızdıeı bir tel çekilmosini benden rica etti,Pu teli Ankaradaki Şurkll arkadasılar çekecekti ve meuli itibarile memleket bütlinlür,Unün sınıfsız ve imtiyazsız oldugu belirtiliyor ve duvayı derııhte ettigi için kendısine teşekkür ediliyor ve ayrıca basının yaygarasıda tel'in ediliyordu.Fiknikte bulunan arkadaşlar telin mubteva ve mahiyetini begener: k imz.:ılarını koy­dulur.Efem doluk Cizrenin köy ve mtıhallelerinin isimlerinin yeni buştan r]~}ğ.i.şmesini bahsede­rek bunların eski ve yeni isimlerini be no en istemi!? tir. Kendi ai {laz tecidir. Ben :L.:.mle~tesbi t -- -. _____ ,... ~- ~~ ..

www.

arsiv

akur

d.or

g

SnhHe 2.7

ettim.K~~disine vnrmcden vukuladılar ve aldılar. Pir rün }1illi l<ütüphc:..neyo pidorl·:cn l~merik~n haberler merke?.inin yanında yerde duktilo

ilc yozılı bir s..ıhifolik bir ku(·ı t rordl.inı uldım.Uzerinde Nevyork Ti.aes Dış haberler SUZBURK ibc:rc:.J:i v:..ı·d:ı..Ol:umnt·ı:ı zcm~ın buluoı.:.ı.dıın.Kit.,.bın içerisinde ünutmuşum arıuna esna;.ındu bLllundu. Cizre~Jeki. r:ıc!T:urltırın tutumu üzerine bir şiir yuzchm,~iir Akrostiş mahiyetindedir.Suçla ilgili de('ildir.E~y::.lc:ı.rım artısınin bulıman dertli bülbül isimli yazıda buna aittir.Yazının ın;;ıhiycti Cizrenin bnkımsızlıf.ın:ı. ve verilen sözlerin tutulmadıeıru belirtmektedir suçla ilgisi yoktur.

S:..ınıl< JIAh::-:ct Dinler sö:.ülı olarak Nüdafuı:.ısını yeı.pıp üç suhifeden ibaret yazılı müdafaa­s:ı.nda ~-evl~et Tur.:ın Hüd.:ı.fii iwubıt nsrnun Paysalın fikirlerine iştirak ettigini aleyhinde delil oluruk-ilc·ri sürülen vosıkalurın biç birisinde T.C.K.nun 125 nci ma·•desinin lafzınd ve ruhuna tnnıus eJcn hiç bir b..ısusun olmud:ı.jYını)yupılun tc.ıhkikut sonunda ve tn:>bit u<lilen if<.delere eöı·e tüüsnet suçla t-.iç bir ilrisi bulunmadırını belirtip eşyalan arasında bulunun müsrıet suç­un delilleri ~i)e ileri sürülen vosiknlurın hiç birinin suçla ilgisi yoktur.Takdiri Yüksek mE.bk.:;rrıer.in n ür ve udil vicdanl na bırukıyorunı.diyerek son söz Linde. suçla alakası olınadıglru be:uetine karar verilmesini istedi. ·

7- Sanık Yusuf KAÇAR~ Müclufaas:..nda bir diyeceeinı yoktur eski ifadeleri uynon t.-~krar cd.:rim.Orc.ır.lı:.ı h: .. :.ı;iaırı~ir~ l::ı?.ım 1-::c:lrm ~o-.üo.ri söylemiştiın.Nüdufuum yin(j o ifu.Jelorimdir.diyerek ::.en sci?.l.indc: bu ı:ıuç rır isr-,.ıttlr.Pen hü.I<L•' t·ır suı; iclcmucliın.Eoruotimi isteı:-im dudi.

8- San:ı.k Ziya ŞEaEFHANOCLU:su·rn.ıqHasan Adırlizeli tanıdıgıru Almanyuya ihtisc.ısa pittigini orudan kenclisine mektup .Yu.2dıf:ı.tll ve K~ondi.'3ina kürt,;ülük faaliyetinde bulunması ve kendisini tun1 tmasl mevzuundu hiç bir talimat verm"'diı!ini~Has~ın iidıgüzelin hareketinin kenrlisini ilgi-

. lendirm<:rii~ini, (K ) Kürtlerdir, Kornini.::·:;; ~L' deailrlir. Yavuz Çamllbelin 10/5/1959 tarihli melctı.ı­bunu almadlm.Hünderecatını yeni ö~rt:nı., ·:..ı: J.m.Hilli Emniyet bana gelen mektupları almış olınhsı ihtimali r1ahilindedir.Yavuz çamhbelin dit:Ter mektubunuda almadım.Huhteviyatın:ı. bilmiyorum,. Halil Demirelin 30/6/1959 'l'G:.rih ve 26/7/1959 tarihli mektuplarını almadım mahiyetlerini bil­miyorurn,§irrı.-11 d..ıyuy~r:.ım.F'..rnin Kotnn:.n 17/9/l95CJ tı.ü·inli r.ıcktubu.nu .\hmet Mu.şlu banu elden geti­rip verdi t-.e:ı Emın Ko tu nı tan:ı.mam~ Bana mektup yazm'-ls:i. için bir sebep yok bir tertiptir. Can­ip YıVnr:.ma. :.,./9/i.959 tarihindö tel Çölctim.&yem C.H.l'. ·:.n 14 ncU Kurultayı na iştirak ederek Dof.'u kalkır.:nas:ı. mevozauncla b:ı..t icarur sureti vermi§~B..l ic: .. :arını tasvip maksadile bu teli keşi­de eyledin .• 'l'elvrafta b~nsettig:i.m l·-wi{ ve nü~·ı.·i.Yctlerir.ıiz Demokratik bak ve nürriyetlerdir.ve müsne;t suç ile ilrili deei~dir.Fevzi Kartt:ıl tarafınrtan banu gönderilen 12/4/1959 tarihli mek­t:..ıbu almadım.Fevzi kartalı şahsen tanırım görUştüriımt.iz olmuştur.Hoham Ali C"..:ı.zi ile mektupla-

. §H:!.Z lcond:':.sine Almanyadan bir araba cöndermesi için ri(:alar:m vardır.15/A?;ustos/1959 dcı Em­irran 2a?:ino"'~:r.dd Ahmet l"L.~l.ı ve Re;wzi Canyurek ile konuşma yapmadım.Ahmet l~uşluyu tanırım dFrerini tanırnam ajan oi.1ag..ı.nu.cia bili.rim.Pahs.:.dildigi gibi Türkiyede bir hareket yapılması 7.:..ırıarıı n;;. n Amn riKuduki de;'Ti;;;:::.klik zunıan::.ı.. nu t'0t i.riJ..ıne.si luzımdır .. o • ~ekli nde b iÇ bir konu~ ma y::.pmad:ı.rrı.Y~sin C~ltaı~l tc.n:..r:..m,.Yu7.:rız..ınt:nıe gider eelir~~n/Af.'ustos/1959 günü yuz:ı.hunemde kendi sile iıidi.a odilnigi ~ekil:1e bi.r korıu:;ıma yupmadım. ı~uldıki mezkur tarihte mahkemeler kapall olduv"- için bNı yıaiıidıAııac;ı;ye inmem bi.l b~kınıdandax bı.ı konuşma olmamıştır.Müretteptir.Aho-ıet Muş­lu ile vuki olrJueu iddia o·ıun;:.ın konuş·mamlz neticesi ve belirttitT-m kanaat iddiasJ. siyasi aki­deme temümen ayk::.ı..rıdır.Zira ben Antikominist bir insanım~ ••• Bana kürtçe konuşmanın yasak ol­up olmadJ.flnı sormuşlardır.Kendilerine kürtçe konu~manın yasak olmadıgını söylemişimdir.Fak­at her yerrle kürtçe konaşun ve yeni pelen talebelere kürtlük siyasetinden bahsederek onlarJ. ürkütmeyin §•3klinde bir tavsi.ven"! bulunmad::.m.4/Eylul/1959 günlü Ahmet Muşlu ile emirg~nda bu­lu~up Musa Antere qektif!im telprafın müsveddesini göstermedim.ve kendisinden Rumca .. bir Büro­ş ürün tercümesini istemedim ve böyle bir BUroşü.r vermedim.27 /Eylul/1959 günü Emirgundu Ahmet Muqlu ile ·ı:-uluşmadım.Bahse:dilen iddialarda bulunmadım. Esasen bu iddialar elilUnçtü.r .16/Ekim/ 1959 tarihinde Yaşar Kaya ve Yasin Gültaş ile Başvekilin Diyarbakır Fahri Hem§ehriliğini Pro­tosto mektubu yuzmadım.bu işle ilgilenmedim.Irak Başvekili Abdulkerim kasıma yapılan suikast sebebila hir tolp:ruf çekmeyi düşünmܧtÜm~Fı:ık<lt hat kapall oldugu için çekilemedi.Bir mektup ile Ankaradaki Irak Büyük elçiliPina yuzdım.Dunun müsnet suç ile ilgili hiç bir hususiyeti yoktur.Abdulkerim kc.ı.:.ıımı tanımam telgrufı acıma duyguma matuf :::.lc..':::ilir.ll/Eylul/1959 glinli Te my izdeki bir i§ irıi takip için Anka1•ayu peldim.Hasun Akkuşlu golr'li eim yanlış tır .Çiftlikte iddia olundupu pibi hir tOplantı yapllmadı.Valcit geçirmek için bı:.ızı :Jrkadaşla beraber çift­li('u gittik, ••• Buna atfedilen sözler nereden ulınmıştlr.iddianumede de masnet eösterilmedigi gibi bu topluntıdun bo.hsedfJn ruporu okudum.Bunda da böyle bir iddia yckt.ur.Ben '!ürilerin 500 sonedenher i Kürtleri istisrn.:..r ettiklerini söylemedim.Keza diğer söylerlif im iddia olunan söz­ler ide söylemedim.Ancuk o devri n açık bir rıususiycti vardı, Go.y ri meşru tasarruflarını haklı göstermek için halkı p~ırçulamak gaye:sile Türk ve Klirt tefrikini onlar yapmış ve bu husustaki propof.andayı onlar idare eylemiş ve arzu ettikleri noticeyede vasıl olmaya çalışmışlardır. Bu bakımdan bu hususlar~ kUllUyen reddediyorum~Yabancı devletlerden para aldıgım ve muavanet gördUPüm hususlarıda ternurnan hilafı hakikattır.Toplantı olarak gösterilan çiftlik gezintisin­de şimdi okundugu üzere tel keşide edilmiştir.Pu telde Irk tefriki ve uy:ı.rıcıllk vusfı mevcut degildir.Diyarbukırda münteşit ileri Yurt ruztesinin yazarı Musa Antere bahsolunan teli çek­tinı.ve bu teleruf'da Lozan and~la[.iması ile Birleşmiş l~illetler Anayasası ve insan hakları be­yannamesinin buh~eyledigi selahiyo~lere istinaden Guzi isimli Kürtçe neşriyat yapaak bir gaz­te çıkanlmasını ve mali bak:ı.mdan destekliyecegimi belirttim.Diyerek olayla ilgili ~ahsi rörüş ve fikirlerini açıı-cladı bu arada bcraet eden ileri yurt gaztesine müteclair il::ımı ve mü­stenidatın~ sundu.Kumuran Bedirhan ve Fariz Vanlı ile münasebetinin olmudıflnı,E~y~ları ura­sıona zuhur ettigiıri:: bildırilen kürdıstnn isimli Almanca Büroşü.rden haberinin olnı.oı:ürıru bu­nun pc;lis taraf~ndan yazıhanesine konalmuş/}6;{jolldugunu bunu bilahare isbat eileceeini beyan etti.Ilaveten Irurda çlkan kürdistar. i~imli eski yazı ve İran Klirt lehçes.;:. ;.1 yazılı bir mec­muayu abone oldum dedi.Pu abontınin i:iku;yesi ile birlikte mecmuaların gelmeye 't.ı:t 1nrhf.ını

.~~ _A ..,._, _..:;;~..e': rrriG~ ~ ,:;;)«" :) .---,. • •

www.

arsiv

akur

d.or

g

Sahife 28

Lehçesini ve:. lis.:wıııı anlamı:ıdı&"ı için gelen mecmualan bir taraf'na biriktirdigini,ve okuyama­dıgını1Yazıhanesindc tulumnası sebebinin bu şekilde zuhur ettigini>iddia ı::dilen eşyalar arama zabtına feçirilmedipini uçıkladı.Esy.::..ları arasında bulundugu iddia edilen 40 maddelik Kürtçe yazılı vesaik ile İranda Kürt Hilli mase:ı.elerinin veçheleri isimli Fransızca kitap zuhur et­memiştir .Fu idd;i.ayı V.ahul etıniycrum. Keza Akademik bir· kürdistan isimli büroşiir li ara.mada bulu­n:J.ma~ı~ tır~ zabı t ta yoktur .Pey an hilaf'ı hakikat tu .Park ot elde Irak Klil tiir ı\teşeliğince veri­len çaya p.ittim.Refik Hı:ı.mıyi t.::..nımaın,ToplE.ı.ntıda Hedet Yöş ve Avukat Seniha hanınıda mevcuttu­lar.Refik Hilmi masaları ziyaret ediyordu,Bizim masaylida geldi,Bu arada bir fotoğraf'da çekil­di .Ho ham Al i Gı.ızi Türkiyeye veldir-i zamarı Hüseyin AdJ.güzel,Dr .Na ci Kutlay ve şeyh isınCıilde mevcut ol<inklo.n hulde tir foto[l:ra1'ırrıız çekilmiş tir ••••• Hustafa P.arzaninin 6X9 Ebadl.nda bir fotofrafı benele zuhur etmemi:;ıti.ı.·.Flu iddiayl. kabul etmem arama zubtında yoktur.Ali l<.L~ri.iban ile konfor pu.lasrla pörüştük,Bu bır toplantı degildi,lv!evzu Kım:ü şiirinin kiirtçe neşri idi,Kürtçe fazte qıkarJ.labilirmi çıkarı:ı.amazmı idi ben müsbet tezi savunduın,Y~rahanda menfi tezi müdafaa ettik,Bu viinde ayni fikirdeyim .

R/Kasım/1959 tarihinde Ankarada degildim.San:ı.ğl.n haZJ.rlık ifadesindeki bazl. beyanlar­ından ne lcasdnttiri sorulmuş ve sanık tarı:ıfından açıklanmış olmakla beraber savc:ı.lıkça soru­lan soruhıruda sanık cevuplarnıştır.2/10/l959 Tarihli yavuz Çumlıbelde kendisine gönderilen nıektupta(bilhussu garp yelinorm esip golen>Rüzear içimizi daha çok ferublattJ., )bcyarıındun ne maksat kasde,lildigi soruldtırurıda ben bu mektubunda Irak Kültiir ateşesi Refik Hilminin çayl.na gitti?imden bahsetmiştim.Başkaca bir haber verdigimi batJ.rlamıyorum.dedi.

Hetice olarak San::.k Zi)a Şerefhanoelu sözlü olarak buzurda yapmış oldugu müdafaasıru. belirttikten sonra 18 sahifeden ibaret yazllı müdufaaslnl. mahkeme huzururıda bey'ete sundu.Bu müdafaas::.. nda öz2t olarak; Hakkır.~dakı delilleri müret top oldugunu~ İddiamn korkunçlueu Jtanın­da aleyhindeki delillerin gült.inçli.it'.ürı:.:. ızu.h ile d.::liller hakkl.ndaki tafsilatll müdafualarını belirtmiş ve iddüı.lar::..n aksı yönde nı:;t:ı.~t::hmdipinı açıklamıştJ.r.ve temaslarının vaki olmadı­rını iddiayı tcksip ederyO tarihten beri hiç bir mür~sebetim olmamıştJ.r.Ajan Ahmet Muşlunun iddia olunun fiillerin tek şahidi bulu(ıduru~Müst::tkar teınyız mahkemesi içtihı:ıtlarl.cw. göre tek şu.hidin sarı::.k alaybındeki beyanları uzerine hiıküm tr:sis olunamıyac::ugınl. 1 0rmun Çiftli~i top­lantJ.sl.na dey ın<Jrei<: tıu ttı zcı.tJ.nda tesadlifü bir gez.inti oldı.ıgunu,Bu gezinti esnasında Diyar­takır"' çekilen telpraf:ı..n iddiayı köklinden naksettigirıi,EŞ,y"iilan urasında bulundugu iddia olu­nan muhtelif meıış<~li eser ve:sair bclf·3lerin eşyula.ı.-ı a.rusındu bulunmadığ:ı.nl arama zabt:ı.nda mevcut olmudır-1ıu~E;ıyuları urasında bulunan ve kendisine aidiyet!. kabul edilen sair yazılı vesaikin ise suçlcı. ileileri bulunmadığınl. »

Tiirk vo Kürt münusebotlarinin tarihi tekurnülüne ve scı.fuhutınu dayinen sanık Kürtler­in hakkındaki zurrıun zaman balıren tutum ve davranışlar::. taf'silatı ile anlatarak olayın bir tertl.p c.aticesi nu:!.ı.ı.ru petirildip1rı1 rıgticetan Rınlcrc8 kolleye mukabil 25.Kellenin hGsubutJ.­nın siyasi polisin ~ıunına yakışır mikturda bulundugunu belirterek Türklük ve Kürtlük gerçegi­nc deyirıcr. sunık netic(~ten 1::u davanın hanı~i maksat ve r.ayclerle ne pibi tert1Jplerle açıldıtü­nın izah .:ıdo.L"ek bucu rui'nıen be;ıkk:..rrıda verllocdk ırıabk~.:ııniy.:ıt karurınıdu tabi karşılıyucu~ını ziru ~u kurarın Milliyetçilifmin tev&ik1 1 Peraet kururı 1se vutans~verli~imin delili olficaktJ.r her ·ikisi iloJu ıftibar ejarim.Punlurdan birisini tercih otmak yüksek mahkumenizin takdirine kulmıştır.Tarihi m&hiyet ve ehemmiyot' taşıyacak o:ı.un kararınızla ya bu güne kad.:ı.r tı:ıkip edi­le gelen yan lı§ hat tu vahim po U tı:.ı.kay:ıı. d·~stı;zklemiş olacaksınız~ Yahut bu feci tutuma dur diye­cek yeni ve mtıutt bir devrin aç:.~.lmas:ı.na imkan ve fJ.rs.:ı.t varmi~~ olscaksl.nl~ diyerek müdafaası­nı neticelendirmi~tir.

9- Sanık Meciet YÖŞ (SER.HAT) ~21/Ha:üran/1959 Tarihir~de Yasin .. Gül taşı tanıml.yordıiı.m •••• Eu bukl.mdan 21/IIu?iran/1959 da ken~iU ile buhsettigi konuşmama irrıkun yoktur.P.u babmdan ••• Rupor bilaf'l. h<:.'i<ik...ıt olartık tunzim edilmiştir.l5/Temmoz/l959 tarihinde ••••• Irak I<ültü.r de.rne­ri tarafJ.ndc:.n verilan bir çaya ai~ d.:ıvetiye şuhs::.ma celmi§ degildir .Emekli Albay Fettab Öz te­ki~ ~amJ.na gelen bu davetiyeyi ken~isi gitmediei için bana verdi ve bende. arkadaşımla beraber gittim ••••• Y.iılti.u· Ateşesi bizimde rrıu.suya eel<li 1 Pu urada fotof:rtıf çekild.i,Ben Refik Hilmiyi tanJ.m:.yordvıı.r.ı. •••• P.ı tcp::ı..antıd<... bulunnı<:.ım i:t3 mü.sndt suç ara::ı1nda bil' illi;yet yoktur.Halen Sua­diyede oturan Hchdi AltJ.nakar benim arkudaş:ı.mdır.Orlunun sene~ devriyesi dolayı~ile aldıgım hediyeler meyanında 1-'ahmutpaşadan bir işporteı.dan bisiklet filumasl. aldll!'ı.O gece giderken el­bisemi deri~tirmiştim,Filama cebimde o:ı.ctugu için evde kalmış.Polis arama esnasında filamayı l:uldueu zaman bir Irak Euyragı buldugurıu. .söylcıııi§ti.llakikatte bu ne bir Iruk bayragJ.du ve nede iddia olunciugu gibi mııtasavver Kürt bayraf.ıdır .Filma 20 Santim uaunluğunda ve 15 santim geniı:lipindedir .Renkleri Yeşil~ Kırmızı ve beyazdır.

Carıip Yılduım'a. ileri Yurt Caztesinde ne§redilen Kımıl şiirindan dolayı kopanlan yay garayı teP in muksudile tel gr af çekilmiştir •••• Eu telgrafdan all nan ve iddiunameda yazılı olan purça dikkat ve tetkik edilirse bizim p.:cotostumuz ile ifade etnıek istedieimiz mEına sara­hatla g-örülür.Pu telgruf:ı.n çekilmesi için ben teklif'te bulunınadım.Asım Erene çekilen Protds­to telprafından makzat Asım eren'in takhir ve teıyif eylediı;-i kürtlerin kendileri kadar nam­uslu ve vı:ıta.nsaver olduklarJ.nı belirtmek içindir.

5/Eylul/1959 'l'arihinde İleri Yu.tt eaztesine çekilen telgrafda imzam vardır.Fakut ma­hiyetini tetkik etnıemiştim .. Telereıf:ı.da kendim yuzırıad:ı.m.Yaşar kaya Telgraf rrıetnini ben yazdım dedi.Asım Eron'e çekilen tel •••• tetkik edildigi zaman fÖrülecektir ki memleketi ayJ.rıcı bir mahiyeti yoktur .Fu teli Fetullah Kakiof'lt: ya~mıştl., Bizd.e imza et tik 125/Ağustos/1959 da Ziya şerefhano(rlunun yazıhanesinde şarktan r.elecek talebelerio kürtçlil davasınu ba(ı:lanmaltınnın temini için bir Püro ihdusı zımmında bir toplantı yapıluıadı.ve bende hiç bir fikir soddetme­dim. Yasin Gi.il taşın ruporu hilafl. hakikattır .İleri Yurt gaztesine u bone kaydi için çahştım. 9 Abcneyi muhtı:ıvi bir liste t.esbıt ettim Vf:J parasınlda f[Önderdim.Kardeşim Pi.~§llkll kürtçe bir mektup l:'ı=ınirrı e::yalunm meyun:..nda zuhur etmemiştir .ve Haydar Aksu tura.~.: ndan yazıllp bana. gönderildif?i iddiası hi1Eıfı hakik~Arama zabhnda benim imzam .}!'cktur. Eş:t·ulr ı':;,m N anı ne. -~ ..... J--J~~'~>"7t )-__ c-.:::u..._~d, e 1 ,..,\..)

www.

arsiv

akur

d.or

g

.. .::ltı.IJ..I..I.t: t:."J

nasıl girdigini bilmiyorum.Necati Siyahkandan bahsolundugu üzere iki adet mektup aldım.Tetkik edildigi zaman görülecektir ki Kürtçülük faaliyeti ile ilgili hiç bir husus ~oktur.Eşyalarım arasında bulunan üç adet şiir •••• tamamen folklorük mahiyette şiirlerdir.l?/10/1959 tarihinde ·~ A.P.Devletleri tarufından kürtçülük davasının benims~nmesini temin maksadile İstanbuldaki Kon­solosluruna bir mektup yuzdıgıın husu~u külliye n yalandır .Bu husus iddia tarafından da zlihul ol-~rak kabul edilmiş tir. Sanık Nedet YOŞ (Sarhat) 9 sahifedan ibaret yazılı müdafaasınJ. belirtti Ozetle alaybindeki davanın mürettep oldugunu,Yasin Gültaş ve Ahmet Muşlunun raporlarının uydur-ma bulundugunu,Mabkeme huzurunda ajan olmadıklarını belirtmiş olmalarına rağmen sorulan soruya .alınan resmi cevapta ajan olduklarının anlaşıldıeını,Aleyhindeki delillerin teker te~er çürli­terek hakkında tatbiki istenen 125 nci maddenin hukuki tahlilini yaparak neticeten; Inanıyorum ki H~kimler yalınız Eerlinde değil Türkiye;dede vardır.Hükmetmek hakkıOln mümtaz vasıflarını tasımak sorumlulurunun hakkını vereceginde derin bir inanç duymaktayıın,Beraetime karar verilme­sini istirbam ederiın.diyerek son sözünü kullanmıştır.

Sanık Hüdufii Avukat Seniha Serbatı 6 Sahifeden ibaret yazılı savunmasını hey'ete arz edip sözlü olarak buzurda beyan etmiş özet olarak Davanın sakıt D.P.İktidarının ınünevverlere karşı Ririştigi hareketlerden birisi oldugu~Kiralık şahıslar tarafından uydurma rapor tanzim ettirilrtigi,Zamanın Dahiliye vekiline 31/?/1959 Tarihinde takdim edilen rapor,Raporun tanzim ve maksadı gayesi,belirtilerek davanınintaç ve makaat ve gayesi açıklanmakta va iddia ınakaın­larıncada davaya maanet alınan raporların kıyınet ve değeri olmayan· kimselerin raporları oldugu belirtilerek T.C.K.nun 125 ve İtalyan ceza Kanunun 104 ncü maddesinin tahlil ve istedigi husu­slar belirtilerek muddenin aradığı icrai fiillere temaala maddenin tatbiki için hakiki bir teh­like arzeden icrai bir fiil olmaksızın bu suçun işlendiğinin kabulü imkaneızdır.deınekte !tal­yan Temyiz mahKemesinin 19/ı.!art/1894 tarihli hükmünün bozma gerekçesini aynen baheetmiştir.T. C.K.nun 1?1,1~ 1168 nci maddelerine temas ve sanık hakkındaki maddi delilleri çürütür beyan­larda bulunduktan sonra arzettigiın sebeplerden müvekkilim baraatine karar verilmesini yüksek adaletinizden vekil sıfatı ile dilerim demekle müdafaasını bitirıni~tir.

lo- Sanık Hasan AKKUŞ: 13/Eylul/1959 da Orman Çiftli~inde bulundugunu,Bunun bir fik­nik oldueunu,Eurada KUrtçlillik davasının org&.nize edilmesi me11zunun görüşülınedigini,Soayaliz ve koıniniz ınevzu ile alukalı olarak bir beyanda bulunmadığını,örti Akkbyunlunun o sırada İstanbul­da oldugunu,Toplantıda bulunmadıeı halde onun ifadesine atfen eöyledigi iddia olunan hususlar­ın zuhule müstenit bulundugunu,Palirtmiştir.Ankaradu konfor palae otelinde Ali Karahan ile Ziya şerefhanorlu araoındu ki mlinaka~aya şahit oldugunu,Kendieinin münakaşaya karışmadıgını, söyledigim iddia edilen husueu kat'iyyen söylamediın.Pu beyanım Fevzi Demirtaşın ifadesine atten iddia edilmoJ.: t6.1ir .Halbuki adı eeçen şahıs bu toplantıda yoktu,Ziya Şerefhanoğluna tercüme edip verdi~im P.ün·ı;;i;rı(~1' icldiaeı varit değildir.Kürtlerin duruml&rını ve faaliyetlerini izah eder mahiyette 20 Yıllık bir sükut buşlıkll. yazıyı yazmadıın.Evimde yapılan aramada bu yazı bulunma­dı arama zabtı ile sabittir.Çiftlik toplantısı olar&.k teamiye olunan gezinti tesadUfen olmu§­tur .Zira ben ŞerofhanojUundan daha evvel Ankaraya gelmi~ dönüş biletimide almıştım.Onun rica­sı üzerine bileti iade ettim.ve tesadüflerin eaiki ile Istanbul dönüş biletimizi aldıktan son­ra banliyo treni ile çiftliğe gezinti maksadile gidildi dedi.Devletin toprak bütünlüğünü boza­cagız bu topr~kların bir kı~mında bölücü faaliyette Devlet kurmak bulundugum iddia ediliyor. Böyle 'bir iddiunı n aslı yoktur .Benden evvel müdaraada bulunanlara dahi böyle bir isnat meydarw çıkarılamaaı.Sonra höyle bir fiil için bizim ne ta~kilatımız va nede orgaQizasyonumuz olmuştur ~ine Yabancı devletlerle mUzaharet ianadı var şimdiye kadar bunun ne oldugunu söylenınemi~tir. Bilen varsa ~öylesinler.Eizde öğrenelim,Pu sebeple bana ienat edilen euçaa varit değildir.Keza Çiftlik toplantısındo.da kominizmi methettigim bildiriliyor.Een böyle bir ınetihte bulunmadım. Bu şekilde kominizm meydana çıkışını söylemem suratile bu yolda anlıyorlar.Aaamada bulunan yazı benim degildir.Fenim oldufUnu kabul etsek dahi ne yolda yazıldığı tetkik olunmamıştır.Bu itibarla bana isnat edilen bütlin hususlar varit def.ildir.Kabul etmiyorum.Ben böyle bir fiil işlemedim.diyerek son söz olarak beraotimi isterim dedi.

ll- Sa~ık Örfi AKKOYUNLU: 4/Mayis/1959 da İnönünUn İstanbula gelişi münasebetile yap~ ı ltın nümayişte I nainüye yapılmak istenen suikaste. mani olmak için kendisini Sul tan Ahmede kad­ar takip ettiın.Eu harekatim Polislerin dikkatini çekti beni yakalayarak karakola götürdüler , ve üezrim arandıgında iddia olundugu gibi Nevyork Times Dı§ haberler başlıklı yazı zuhur etti' •••• Bu Mecmua satılması serbe~t olduguna göre bende zuhur etmeaile müsnet suç arasında bir il­liyet rulunamaz.Türkiye Sosyalist partisine mensup bulunuşumdan dolayı Kominist olarak tanını­yorduın •••• Hakikatta ben kominist ve sosyalist veya libaralizim ınevzularından bihuberdiın ••••• Bir şark gecesinde tanıştıgım Ziya Şerefhanoğlu ile bir kaç defa ınünasebetiın olmuştur.Ziya beyde bana kominist demişti,Fu tesiri altında eziliyordum.Eu ithamın ınenşeini bulmak kastile ve bir şey örrenmek için bile bile teypteki konuşmayı yaptım.O zaınJnki haleti ruhiyemile teyp t~tkik edilirse hareketlerimin manasını daha iyi anlaınış olursunuz.Een nG korninistim ned6 kürt­çUlliK poopoğandası yaptım ve nede memleketi ayırınaga matuf bir beyanda bulunduın.Efem dolak !stanbulda adresimi almış ~abrikama geldi tanıştık görüştük,Bir vesile ile ileri yurt paztesi

•için bir matraa almaY. istedigini bu maksatla benden yardım rica etti.Sağı solu dolagtık bila­heuı~ -rnüstet bir netice eılamayınca efem dolak bana 250.Lira bıraktı kapıdın karabcrsa oldueunu kendisinin bulamadıpını mümkünse 100 Kilo kadar kağıt alıp gönderınemi istedi.Pon talebini kab­ul• Bttim.sonra bir t~nıdıpimdan 150 kio kacı~ı 350 Liraya aldım ve gönderdim.İşte benim efem Dolaka matbaa aldıpım ve kaflt aldıgıının hikayesi bundan ibarettir.lleri yurt gaztesina abone .oİpıım bunun dışında gazte ile hiç bir münasebetim yoktur.Şayet Kürtçülük •••• Propof'undaeı yapsa idim fabrikeımda çall§an 100 Kadar insana ve 100 lerce girip çıkan işeiye bu mevzuda birşeyler söylemem icab ederi.Kaldıki ben ticaret meslef,ine haınallıktan başladıın.Meserrot otoline gitmeden evvol kahvade otururken Hasan Akku~L.ı. ,_u koımçmamız ve Ziya bey için eöyledigiın sözlerin ço['u hilafl hukikattır ve kızgınlıtya mübnidir.Pingöl talebe yurduhun açıll.:ı merasiminde bul­undum irldia olunan Kürtçülük propofitır: ı:ısı yapmış degilim.Mustafa Oirekçide vardı yardım husu-

,., .... ..,.,... _,_,. /-"., ~ ps;;J:C ) -- r ::btıt: , ; J3- .~. ~\... ... S\

www.

arsiv

akur

d.or

g

Sı:;.hHe JO

sundu lconuştuk.Efom dolak ile konuşarak pazar günü için meserret otelinin altınclG.Ki kı:.ıhvede r<:n:)oviileşmü:tik ben pu:t.a1· günü banyoda iken rundevümü hatlrladım.Evimdeki işeiye bı:.ığuat'ak beklemelerini haber göndcrdim.Hatta felemiyecegimi rahatsız bulundugu belirttim.İşci ters arı­layurak evde beklerligimi söylemiş ,Bunun üzerine efen dolak,Ziya Acar ,Ahmet Muş lu ile beraber eve geldiler ,Bunytiıyu müteakip yanlun na gi ttim,Ahmet Muş lu yılışık bir şekilde Irak'a gi ttigi­ni ve Barzani ile görüştüf.ünü söyledi.Ben derbal ilkildim ve siz kimsiniz ve nedem istiyorsu­nuz dedim ••••• Benim evimde bu şekilde konuşma yapılmasına müsaade etmedigimi ifade ettim •••• Ahmet Huşlu ile görüşme m bundan ibarettir .Raporunda Kürtçe marşlar ve şarkılar söyledigimi belirtiyor,İlk defa gördLip·üm ve konu::;masına müsaade etmedigim bir insan huzurunda iddiası mümkün olurmu,l(i tapların bulundugu bir kütüphanesinin mevcut oldugunu her çeşit kitabın bul­undugunu iddiaların mesnetsiz oldugunu belirtti.Sanırın Müdatiaasını yapan Avukat ~urhan Ayata sözlü olarak yaptıe;ı müdaraasında müdafaaBJ.n yazılı olarak verilecegini belirtti.Ozetle müvek­kili sanık Örfi Akkoyunluya,Ali Karabana ve Necati Siyahkana ait olan 16 Sahifeden ibaret yaz­lll müdafaanın 5 vo .ı~ ncü sahifelerini sanık Örfi Akkoyunluya hasretmiş oldugunu belirtt~ ve bu müdafaada: San~{~rfi Akkoyunlunun iddianameye göre isnat edilen maddi fiilleri ve 2 nolu mahkemede serdedil~n''.j,:;sas hakkındaki mütalaaları ve 17/9/1963 Tarihli 2 nci mütalaadaki sanı­ra müsnet suçun delilh.olaruk ileri sürülen hususları ve sanığın suçunu şiddetle reddettigini belirtan ve her delile''inüsne.t bulunan sorgu ve mUdufaasındaki açıklamaları ve şahit olarak dinlenilen Emniyet aj~nı Ahmet Muşlunun bir delil değeri bulunmadı~ının aşikar oldugunu,Ara­larındu irtibat buluqdugu beyanı ile sanıkların yaptıkları atıf ve isnatlar konusundaki bey­anlarda da suçlandırıcı bir mahiyet bulmanın mümkün olmadığını,5/5/1959 tarihinde üzerinde bulunan yazının suçlandırıcı hiç bir mahiyeti bulunmadığını,Efem dolak ile olan kağıt ve mat­baa konusundaki açıklamalarda da iddia edilen suç kastının bulunmadığını,Bingöl talebe yurdu mevzu~nun suçla ilgili bulunmadığını,En çok üzerinde durulan 27/10/1959 tarihli meserret ote­li konu~malarının deyinerek bu konuşmaların oldugu gibi kabul edilse bile bunlarda da suç un­suru bulmak mümkün degildir.kanuatındayız demektedir •••• Sözden ibaret kalmış beyanlara bakı­larak bunları 125 nci maddenin suçu işlemağa elverişli fiiller olarak kabulU asla mümkün deg­ildir.diyerek T.C.K.nun 125 nci maddesinin hukuki yönden tahlilini bu suçun işlenebilmesi im­kanlarını bundan evvel 168,171,172 nci maddelerinin serk edilmiş bulundugunu,125 nci maddede­ki suçun tekevvün edebilmesi için önce bu safhaların reçilmesi lazım feldigini,Hadisede böyle bir hususun mevcut bulunmadıq,ını,Ayrıca 171 nci maddeyi taadut ederek ve T.C.K.nun

4171 nci

maddesindeki suçun daha iyi anlıyabilmek için Adalet Bakanlıeınca 1927 senesinde Hakimler iç­in tercüme ve neşrolunan Türk ve !talyan ceza kanunları şerhi adlı eserin 75 nci sahifesinde ki açıklanan görUşlere tamasla bu hususun davaya ışık tuttugunu belirtmekte,Eilahare sanık aleyhine delil olarak ileri sürülen teyp konuşmalarına tamasla ve teyp hakkında bilirki§inin raporuna deyinerek bUlasa hangi cepheden bakılırsa bakılsın olaylarda T.c.K.nun 171 nci madd­esinin hiç bir unsurunu bulmak mümkün olmaz.demekte TıC.K.nun 125 nci maddesinde yazılı auça götüren direr bir hazırlık suçuda 168 nci maddede ele ~lınmıştır diyerek olayda 168 nci madde­de sözü edilen silahın sözü dahi edilmedigi kesin olarak sabittir.Bu itibarla maddenin üzerin­de durmaf.a lüzum ve mahal görmliyoruz.EUtün bu izahuttan anlaşılacagı üzere aanık.Örfi Akkoyun­luya T.C.K.nun 125 nci ••••• yazılı suçun.isnat edilmesine hukuken ve maddende imkan yoktur. Sanırın bu suçun içine itilmasinin açık 'sabepleri Milli Emniyetçe Yurt Emniyeti mülahazasıile tahmin ve tusavvuru dayanan bazı endi§eler yüzünden ortada suç ve suçluluk hali yok iken gir­işilen operasyonun neticesi olmuştu.r.demekte özet olarak sanık için suçlamanın hukuken müm­kün olmadığı kesin ve samimi kanaatını taşıyoruz baraatini isteriz dedi.

Sanık Avukatının müdafaasına ilave edecek bir hususu olmadıeını şahsı ve müdafaası ile ilgili hususları bildirdi,ve ll Sahifeden ibaret yazılı müdafaasında şahsi,Sosyal ve ahla­ki tutum ve davranışları ile bu günkü durumuna tomasla eğer hakikatan bu memleketin yüksek menfuatleri kendisinin hapishanede yatmasını icab ettiriyorsa cezalandırılmasını,İster sehba­ya ister hapishaneye gönderilmesini bildirerek son söz olarak boraetini isterim dedi.

ft 12- Sanık Selim KILIÇOGLU: 4/Ekim/1959 tarihinde Hasan Ulus,Şevket Turan ve Ahmet Muş­

lu ile birlikte Ziy~ Şerefhanorlunun evine r,ittiklerini,ve Ahmet Muşluyu sıfatı ile tunıdıgı­nı,Puna istinaden Ahmet l'~u~lunun ruporunda india eyledit?i konuşmaları yapmasının mantıktan uzak olducunu, •••• Raporun baştan sona kadar hayal mahsülU bulundugunu 15 Dakkalık bir arada bulunmaııi neticesinde bu kadaf çok sözün lconuşulmnsının kabil olmadıi!J.nı belirtti.Hasan Ulusla duhu evelee ailece tanıştıklarını,Şevket Turan vo şahahottin Septio(lu ayni evde muvakkat ki­racı bulundukları sırada Hasan Ulusun evinde rastludıklarını,l9/Ekim/1959 toplantısı olarak vasıflondırılan bir arada bulunmanı n bir tesadüf oldugunu, Toplantı yapılmadı gını ve kürtçülük­lo ilr:ili mevzuların görüşülmedigini,Böyle bir isnut vaki ise Ahmet Nuşlu· yapmışsa hilafı ha­kib.ttır.Ahmet J.'uşlu 1'1uş ve J.!uşlulurl kalkındırma dornegi Başkanı olarak dernal'in parasızlık­tan iyi çallşmc.ctıgını bGyan etti,Orada bulunanların teberrude bulundukları paraları aldı mik­tarını bilmiyorum ben şahsen para vermedim.Pu para iddiunumeda belirtildiı;i gibi lviehmet Bil­['in adına Ankara Ziruat bunk:.~sı hesabına gönderilmemiştir.Toplanmamıştır.Rahusus ben böyle

. pnra pöndermedim,aksi banka hesabından tesbit olunabilir.Bahsolunan mektup müsnet suçtan tev­kif edildikten sonra cezaevinde iken eşime vaziyeti anlatmak için teırafımdan yazılmıştır •••• Pu mektubu cezaevinden yazdıgıma ve kontrol edileeerini bildigim için zarfl kupatrnadıgıma gö­re iı1diun!l!n bunu isnudı par ip olmaktadır .Den Ahmet Huşluya Irak'a gidip Mol"l .: Mustufayı gör­mek ve onunla ternusu geçmek için hiç birşey söylemedim •••• 22/10/1959 tarihinde Hasan Ulusun evinde tir toplantı yapıldıgı asılsızdır ••• 5/A~ustos/1959 günü Ziya Beyin yazıhanesinde bir toplantı yupılmudı.Stevenson ile benim aramda hiç bir münasebet mevcut degildir.lO/Temmoz/1959 da Ahmet l'~uşlu ile Türkiye-Amerika l'li:n. :betleri ve Irak ,Kültür ateşesi hakkında g::irüştüitüm :.t.rü iddiası hilufı hakikattır.ı-ıevkiim ve sıfatım iki devlet arasındaki münasebetten Ahmet Muşlu isrnindeki polisle görüşmüş olmamın miim: n olup olamıyacagını takdirinize Lırukıyorum.Ziya Şerefhanoflunun doveti ı;;;;t/:{;;: --Trak KUltür Ate§elii'i çayıru heraharen gittik

-~~o(!'.??~ . 7 .... ~.-·.··' c:::;: .. :aAliüilcr=> .... ~__...M, •• ~.. R._ ........... ~ ~

-~ . -~

ı .

www.

arsiv

akur

d.or

g

Ahmet Ketenci isminde Pir şahsı tanırdım.Kendisini ankarada gördtim.Bir matbuanı bulundueunu satamadıpını bilc1irdi.Bilahı.:ıre ben Muşa fiderken Diyarbakırdaki baldızıma ugradım.Oruda buhçe­de otururken Abdurrı.:ıbman .vanımıza reldi~Söz arasında bir matbua almak istedigini söyleyince Ahmet ketenci aklıma peldi ve kendisine adresini verdim.İşte Abdurrahmanın üzeri arandıgında zuhur eden Ahmet ketenci adresi bu şekilde ubdurrahmana verilmiştir ve hadise bundan ibarett­ir .Hazulık tahkikatı ifadesindeki beyanıcırının kendietne zuhulen mal 8dilmiş olduf!Unu beyan etti.Sanık 5 sahifeden ibaret ve sözle buzurda izah edip okudugum müdafausında 0zetle iddiana­mede,Garnizon mahkemesi savcılıpınca ileri sürülen mtitulaada; ve Genelkurmay Da§kanlırı Askeri mohkemesi savcılı(ı:ı ~ca aleybiaa ileri sürülen deliller e deyinerek delilleri teker teker müta­laa ile cerh ve inkar ettipi va Aleyhinde dolil olarak ele alınan hususların emniyet mukumlar­ının kürtçülük konusundaki evhuma duyanart tert~pleri neticesinde uydurma olarak tanzim ettir­dikleri ajan ruporlurıdır •••• Bunların delil değeri olamıyacagı bizzat emniyet raporlarından açıklanmış ve ciddi inandırıcı delil toplanması lüzumuna işaret edildigi halde bu yolda ciddi hiç bir delil bulunamamıştır.diyerek şahit sıfatile dinlen~lenlerin beyanlarının uydurma oldu­ğunu ifadelerindaki açıklamalardan nukzetmiye çalışmıştır.Ozet olarak mahkemece suçsuzluğuna inanılacaeınd~n emin olarak beraetine karar verilmesini talep ederek son söz baraatimi ister­im dedi.

lJ- Sanık Şahabettin SEPTİOGLU:Şevket Turan'ı kursiyer olarak Lv. ve Maliye okulunda vazifeli bulundugu sırada gördüeünü daha evvelce kendisini tanıdıgını ve Şevket Turanın Kasım paşadu Hasan Ulusun evinde kiracı olarak oturdugunu bu vasile ile Şevket Turanın yanına eski­den tnnımış olması hasebile gidip geldiklerini,ve bu eve Ahmet Muşlununda bir kaç defa gelip gittigini,l9/l0/1959 da ve 22/10/1959 tarihlerindeki toplantı olarak bahsolunan görüşmelerde Selim kılıçoRlununda komşu basabile bulundugunu,Bu görüşmelerin günllik havadialerden ötr;ye geçmedieini bunu Ahmet Muşlunun toplantı olarak vasıflandırarak rapor tanzim etmiş oldugunu, Liseden tanıdıgım Yasin karaca ismindeki bir arkadaşım yedek subaylığını müteakip Ankara Hu­kuk fakültesinde tahsil ederken parası bitti»Civar köylerde öğretmenlik aldı,Her iki işi bir urada yürütemedi,Punun üzerine çok fakirlipinden mütevellit gıdasızlıktan miğdesi delinmek suretile ölmüştür.Bu hal benim üzerime bUyük tesir bıraktı,Konuşmalarımızda buna bir çare bu­lmak geroktigini söylemi§tim.Bu hadiselere karşı kullanılmak üzere para toplanması yoluna tevessüle karar verdik.ve !-!ehmet Pilgin namına Ankarada bir Banka hesabı açılmış,Bilaba.t•c bu mevzuu Mehmet Pilgin ve Şevket Turundan aldl:ıg:ı.m birer mektuptan anladım.İdrllanumedoki mektup­lar hu sebeple yazılmış t:ı.r. Kürtçülük faaliyeti ile ileili def.ildir .27/10/1959 tarihinde Şev­ket Turaola birlikte Ankaraya eeldiklerini kendisinin Şevket Turanın misaf'iri bulundugunu bu esnada günllik konuşmalar dışında her hangi bir konuşma yapılmadıgını ve bir yere gitmediklar­ini,Akrabası olan Şeyh Ali Rızanın Ankaraya eelmedigini ve onunla bir toplantı yapılmadıgırıı bu husustaki raporlEırın temamen muahyel oldugunu belirtmiştir.Evinde yapılan araııı.ada bir mü­tucavize isimli şiirin zuhur ettigini bu şiirin Şevket Turan tarafından yazılmış olup mana ve mahiyeti itibarile kürtçülük davası ile iddia olundugu gibi ilgisinin bulunmadıgını,Bildirmiş­tir.Mehmet Bilginin bana yazdıeı mektuptaki (Verdigin malumut için ne kadar teşekkür etsem azdır.)ibaresi benim İstanbula ve mahitini bilmedigim bir zamanda Lv.Okulunun Kurmay Paşkanın ın kumanda hey'etinin ve yakın amirlerimin iyliklerini bolirtmiştim.Bundan dolayı böyle kon­uşmuş olacak ve mektuptaki sair beyanlarıda yardım mevzuunu yorumluyorum demiştir.

Sanık beş sahifeden ibaret yazılı müdafaasını buzurda açıklayıp ileri sürülen delille-. rin hakikata uymadıg.ını,doğru olmadıgını ~anat edilen suçu işlemedigini,Suçsuz oldugunu bil­direrek son sözü olarak beraetini istedi.Ozetle savunmasında: İddianamedeki, Garnizon savcıll­ğının esas hakkındaki mlitalaasındaki ve Genelkurmay .başkanlığı Askeri mahkeme savcılığının mütEılaalarına ve bu iddia ve mtiaalaalardaki aleyhiea ileri sürülen delilleri aorgusuna atfen teker teker çürütmeğe çalışarak ve diğer sanıkların beyanlarının da kendi sözlerini doğrula­dıg.ını bildirerek davanın hukuki kısmına temasla mtiteakiben T.C.K.nun 125 nci maddesi ve bu­maddeye takaddlim eden ayni kanunun 168,171 ve 172 nci maddelerine de temaala hilafı anlaşıl­mış iddialar karşısında T.C.K.nun 125 nci maddesine göre nasıl olupda cezalandırılacaeını belirtip neticeten kendisinin bahsolunan işlerden habersiz bulunduguna göre müsnet suçla bir ilgisi olmadığını belirtip beraetiata karar verilmesini son sözü olarak belirtmiştir.

14- Sanık Sait ELÇİ:27-30/Ekim/1959 tarihinde İstanbulda Meserret otelindeki Abdurrah­man Efem dolak,Örfi Akkoyu~u ve benim aramda geçtigi iddia olunan ve teyp ile tesbit olunan konuşmada bulundum ••••• Teypteki konuşma dinlenildiei za~an bir sarhO§Un konuşmasını duyacak ve göreceksiniz,l/Kasım/1959 tarihinde Bingöl 'l'alebe yurdunun açılışı münasebetile Yasin Gül­ta§ında hazır bulundugu bir sırada yapılan tören münasebetile nutuk irad ederek haklarımızın gasp olundugunu ifade etmedim.28/Kasım/1959 günü Üniversite kıraat hanesinde Örfi Akkoyunlu ile Ziya ~erefhr.ınoP,lu arasındaki gerginlil';in izalesi için teşebbliste bulunmadım.Oraya gitmem Yasin Gültaş ile bir dostluğum yoktur .§ahsen tanıyorum, Buraya getirildigi takdirde bilafı ha­kikat rapor tanzim eyledigi ayan beyan anlaşılacaktır.Arama esnasında eşyularım arasında çık­tıgı iddia edilen mühim suç eşyalurından oldugu belirtilen mektup,Yazı ve mecmua parçaları bulunmanııştır.Pulunmadıgına mütedair arama zabtı lehime delildir.Efem Dolakl tı.ı.nıdıgını ken-4isinin aslen Fingöllü oldugunu bilu~are Diyarbukıra gittigini,l500 Lira borçlu culundugunu Istanbulclu bulunduru sırada i§i olmadıf.ı için V.ustafa Nuri Direkçigilin muayene bonesinde ot­ururken daha evvel efem delakla kararlaştırdıkları vc·ç,h_ile kE-ndisini telefonda aradıgını bor­cuna kaqılık paru istedigini bunun üzerine Efem Dolak:~ 500 Lira yolladıgını bu paranın yar­dım def'ril borcuna rr<hsuben yollandıgını,Esasen kendisinin i§siz olup iş aradıgınında belli oldugunu,Asım Erene çekilen telgrafın suqlti ilgisi bulusımn.dıgının izuha lüzum görmedigini, Kürtçülük faaliyo~·- ile ileili olu.ı·ak uıyurbukır Belecifye Reislii?i ile Meclis üyelerine hit­aben y~;~zıldıeı iddi'a olunan HASSO telli imzalı mektubun kendisi tarafından yazılmadıgını, 16/10/1959 tarihli,l?/10/1959 tarihli ve A.B.Devle~leri !stanbul Konsolos1uruna hitaben yaz­ılan mektuplı..rın kendisi turufınclan yu:.n}madıgını,Uzerimden çıkan Velet isimli şiir bana

~~ •· ·...... . r- 7AA ·'?;-~~

www.

arsiv

akur

d.or

g

ı..>cı..u.ı..ı.tı - .).C:

Bana aittir. Kürtçe yazılmıştır. Malıiyat ve muhtevası iddia ile ilgili değildir. KUrt bayrak mar:şı olarak teamiye olunan şiir üzerimde bulunır:amıştır. Arama za.btına. ge­çirilmomiştir. Bana mal e~ilmek 1atorunektmdir. 15-9-1959 da Bingöl'den hareketle !atan bul'a geldim. Ziya. boya uğradım. Maksadım iş bulması için tava.asutta bulunması i~i. Bah solunan toplantı yapılmamıştır. Bu sera.pa yala.ndır. Hazırlık ta.hkikatı ifadesine atf'en sorulan bir soruya, kUrdüm ve kUrt milleyitçeaiyim Şeklind0ki f'ikrim bu gUn içinde va­rittir. Fakat bununla bir ırk tefrikini ve ~ dUşmanlığını kasdetmiyorum~ Bu iaterole rin suçla ilgisi yoktur. EFEMDOLAK'tan bif ~~tB.4~ açılan bir hesabı duymuştum~ Hesa­bın kim taraf'ından ve ne ma.ksatla açıldığımı ~a 1bilmiyorum, demiştir. SözlU mUda.f'aasın­da suçu olmadığını bu sebeple baraatini istediğini ve ll aahif'eden ibaret yazılı mUdaf'a asında özetle ı Aleyhine ianat edilen delillere teker teker temaala bu delilleri redde­dip ajan taraf'ından verilen raporların hayal malısulU olduğunu ianatların if'tira bulun­duğunu eşyaları arasında bulunduğu iddia edilen İran'da KUrt Milli meselesinin veçhe leri, Week dergisinden, kUrtler kimdir, Avrupa'da kUrt talebe birliğinin 4 ncU kongre­ai kararlarının kendisine ait olmadığını ve eşyaları arasında bulunmadığını arama za-. bıtlarında bu hususların lehine delil bulunduğunu , Asım EREN'in beyanının ve tahriri­nin protesto edildiğini, 17-10-1959 tarihli Sayın Başkan ve Meclis tlyeleri başlıklı yazının kendisine ait olmadığını eşyaları arasında bulunduğu iddia edilen Velet baş­lıklı ı4irin kendisine ait olduğunu, Bayrak marşı ve kızların vatan marşının kendiai­ne ait olmayıp eşyaları arasında çıkmadığını belirtmiştir'. MUteakiben olayın bir ter-L tipneticesi dava mev zuu edildiğini bu davadan dolayı geçirmiş olduğu şahsi sıkıntıla­rı memleketin doğu bölgesinin sosyal dunumnu temas ederek davada. suçsuz ve masum bulun duğunu, masum ve vatansever inaanların huzuru içersinde adil baraat kararlarını bek-lemekte bulunduğunu son sözU olarak belirtmiştiro ·

15. SA!T KIRMIZITOPRAK ı C.H.P. sinde f'aal olarak çalışırım. Üniversiteler devrim ocağında kayıtlığım. Bu veeile ile Asım EREN'i de yakınan tanırım. Kendisinin kdnuşma sından dolayı protesto maksadı ile çekilen tele bende tereddUtaUz imza ettim. Bu tel de , mUsnet suç ile ilgili hiç bir suç mevcut değildir~ KUrt milliyetçilginin kaynağı ve yeni Irak HükUmeti başlıklı yazı Orta şark makaleleri isimli bir makalenin bir pragraf'ıdır. Bu makale benim adresima Bayazıt Postahanesinden gönderilmiştir~ Kimin gönderdiğini bilmiyorum. Makalan•n yaptığım mücadelede beni teyid eder mahiyette gör düğümden yüksek tahsil yapan bir kaç arkadaşıma bu makaleden göndermek istedim. Bila­here bu makale veeilesiyle birinci şubeye intikal eden mevzu etrafında sorgum yapılarak niçin bulundurduğum ve çağaltmak istediğim soruldu, onlara da ağaların ve şeyhlerin inaanları istismar ettiklerini ve bu asırda. köleliğin yUrüyemiyeceğinden ve bununla mUoaiele ettiğimden bahaettim. Bu makaleyi YAS!N GtlLTAŞ raporunda ZİYA ŞEREFHANOÖ­LU'ndan aldığımı iddia etmekte iaede hakikatle ilgiai yoktur. Z!YA ŞEREFHANOÖLU'nun yazhanesinde 25 Ağustos 1959 da iddianamade bahsolunan arkadaşlarla •••• gö.rUşUlmemiş ve kararla~tırılma~ıştır. 15 EylUl 1959 gUnU HIDIR BENZER'in ikamet eylediği Fatihde ki evinde bulundum. Bu eve her gUn uğrarım. Bahsedilen günde iddianamade ismi geçen arkadaşlarda ·~;c:lmi~lerdi. Yenisabah ga:zeteaincle Diyarbakır' da ileri yurt gazetesinde intişar eden Y.IMIL taimli şiir protesto ediliyordu. Arkadaşlar bu protestoyu mukabele etmek için biı· t~lb~af çekilmesi teklif'inde bulundular. Bende kabul ederek imza vaz ettim. 27-7-1959 tarihinde Tey~omin oğlu olan RUseyin AKER'e mezkur mektubu yazdım. Yavuz'a yazdığım mektupda dı~ siyasetdeki :faaliyetleri ve gelişmeleri misal göstere­rek gayri kanuni tasarrufların insan hak ve hUrriyetin' kasden davranışların er ge9 yıkılmağa münver olacağını aöylemi~imdir. Hiç elir zaman kUrt ve kUrtçUllik mevzuunda ve TUrk HükUmetinin KUrtlere karşı zulmettiğinden bahaetmi~ değilimdir~ Mektup mey­dandadır. İddia.nanmde iatihraç olunan netioe iddia makamının kanaatıdır~ Almış olduğum Kürtçe şiir ve şarkıjarın heyeti umumiyesiyle memleket örf ve adetini aksettirir ma­hiyette olduğunu mUsbet auç ile hiç bir ilgisi bulunmadığını, belirtmiştir. Sanık, söz lU olarak altı s.-ı.h1feden ibaret yazılı mUdaf'aaaını huzurda belirtmiş suçsuz olduğunu, baraatini istemi~~lr. Altı aahifeden isaret yaaılı mUdaf'aaaında özetle ı Olayın 1959 senesinde sabık demokrat iktidarı zamanında yaratılmı~ dUzme bir hadise olduğunu belir terek aleyhinde mUsnet delillere deyinerek bunların suçla ilgisi bulunmadığını memle­ketimizin doğu bölgesinin ~e ba husus kendi köyUnUn sosyal özelliklerine deyinerek taf' silen izahlarda bulunmu9tur. YUksak hey'etinizden beraetime karar verilmesini talep ederim dedi.

16. Sanık. YAŞAR KAYA ı Asım EREN'e iki tel çektim. Daha ziyade çekilen telgraflara imzasını kayduğunu, ikinci telgraf'ı basına bizzat verdiğini ve intişar ettiğini, c.H.P meclis gurup başkanlığına telgrafta Asım EREN'i partiden ihraoını talep ettiklerini 5 Eylül 1959 tarihinde ileri yurt gazetesine tel çektiğini , bu telgrafa 4 arkadaşının da imza koyduğunu, telgrafı esaaem ileri yurt gazetesinde çıkan ve Yenisabah gaze­teainde yayınlanan bir KIMIL isimli şiiri betendiğinden dolayı çektiğini, bu telgra­f'ın Hıdır BENZER'in evinde hazırlanmadığını, ve onun hiç bir şekilde malumatı bulunma­dığını, bilahare sakıt Başvekil Adnan Menderes'in Diyarbakır f'ahri hemşehriliğini ka­bulUnU duyduklarında bunu tasvip etmediklerini, bir vasile ile gelen YASİN GtlLTAŞ bu mevzu konuşulurken bir tel çekip protesto edelim dediğini, tele lUzum yom diyerekten cevapland rıldığını, o halde bir mektup yazalım dediğini, bunun Uzerine mUavetde bir mektup yazarak YAS!N GÜLTAŞ'a verdiğini mektupda Belediye Reisi İHSAN KOÇAK 1 ın ikti­darın adamı oldugundan bahiale bu şekilde bir karar almak selahiyetinin bulunmadığını , aksi taktirde gençlitin karşısında olacağını' belirtilip, mektubun kUl halinde dkun duğunda iddianameye alınan ( Bir memleket meselesi mevzuubahia olurken ) ibaresinin sarahaten anlaşılacağınınn bunda bir kUrtalilUk propagandası ve faaliyeti değil, kUl halinde mem1~ket.~~.~.;ı.:!,.a~~ m!!~hph+jl o~uğunu, mektubun ~~.e;y?~e delil kt.bu~

___ _..-., ~ 1

l

www.

arsiv

akur

d.or

g

,' .

•

Sahife - 33

edilemiyeceğin1n zira bir mUavetta olup imzasım.n dahi bulunmadığını belirtmiştir. 15-9-1959 tarihinda Fatih'deki HIDIR BENZER'in evine gidild1.ğ1ni YASİH GÜLTAŞ'ın kan­tü.~ ··rı kendisini alarak götUrdUğUnU orada KIMIL mevzuunun konuşulduğUDu, va muvafakatı­n~ ~~1irtt1ğini, 24-9-1959 günü Katip olarak çalıştığı Z!YA ŞEREFHANOÖLU'nun yazıhana- 1

sine mnhallr: .~·kadaşı FETULLAH KA!CEOOLU'nun kendisini ziyaret makaadı ila geldiğini bu arada YASİN ;üLTAŞ 1 ında geldiğini~ talebe olmak sıfatıyla yeni gelen talebeye kendile­rini tanıtmak mevzuu konuşulduğunu» bunun YAS!N GÜLTAŞ tarafından kUrtçUllik :faaliyeti ile ilgili bir büro kurulması şeklinde belirtildiği, hakikatın böyle olmadı~ını, 12-12-1959 gUnU İstanbul'da PERAPALAS oteline girerek REŞ!T AR!F! ziyaret etmedim. !şim dola yıa1yle ~- :ıyoi71 ,<tea çıktırn. Teaadlifen 'beraber idik YAS !N GÜLTAŞ bu hareketimi ziyarete gitmek oları:~~ .aaı:flandırarak kUrtçUllik mevzuu ile ilgili olan alakasından hahisle ay­nı dava i'le iştirakımı iddia ediyor. Irak Başvekili KASIM' a yapılan suikast teşebbtisUn den sonra yanında katip_olarak çalıştığım Z!YA ŞEREFHANOOLU bir telgra:f yazdı, ve çe-· kilmesi için bana verdio Büylik postahaneye götürdüm hattın kapalı olduğunu söylediler Londra üzerinden çektlebileceğini ve beher kelimenin 4 lira tutacağını bildirdiler. 154 lira tutuyordu. Telgra:fı tekrar geri getirdim ve Ziya beye verdim. Kendisinde bulundu ğu iddia edilen kürtçe ibarenin ·bir şiir olmadığını» ve halk arasında aöylenen

1bir te

karlernenin iki satırı bulunduğunu, bu iki satırı türkçeye 9kVirmek için telefon de:fte rinin arkasına yazdığını~ bu sebeple kürtçUllik davasındaki azınini ifade edemiyeceğini, hücreden bir buçuk ay sonra çıkarılaı-ak er!,l!liyet müfettişi dedikleri bir zatın karşısı na çıkarıldıkları bu zatın Z!YA ŞETIE.FHANOGLU hakkında ifşiatta bulun yoksa bn,...-ıda kalıp kU:flanacı:ıksin 1 ç_U~U;yecekain ded~ğ1n_i • ... bu_ za~la yapılan_ uzun konuş~ı;ı_nın za.~ta, geç_medi-:­ğin1 bildirdi o l·~ucı.:.ı1ı::as:!a:-.. nu~_urd~ t:.l.··! ,, _ .-.... .,r...ı.ı<.: l:Z.<Hıt:.ı. t)ulurıun _sanık ao7.t sal;p.fecwn ıburet yaz:ı.l:ı ::.t.;ıvur.mı:.sını vı:rert:~ ve oz_et..ı.e;Dc ··.,·:. sc:ı~nkır. tutu.rrıu:•u ~-e aa.'Jam.n mı.:ı.r~tt~p old':lgunu !il­eyhınnekı mu.snet lielıllerır. rı<~.K:..K<:ı.tc:.. uyı:ı.;.ti b~ılı..nuıudl(2'lnı~.r .. sırı Gültaş turutından uyaut'rıı.a bir şekilde h.sı.z:.rlanm:ı.:ş eorç:E:{'c uylc .. .r:::. rt~po.r;;.n rıctice:si olı:tug:.ı.n~ doyinerek hur bir delilin aksi­ni ola,yhırla isbut erlerı:>k ve D::,i·'u ?ö'liot:ı:>it.i: • .;.;;-srrıi~ter.:l .J.-.rumunı..:ı,ou. glinkL. bc:ı1ini ve do(Tuyu kur~ı b~zı y~nelticilerin tut~m,Ucvranı§ va beyanlurını dAy~nerek suçsuz bulunducunu,son s~z olar.:.kdeı berE1oüci ;;.:ı.lep er.r,:.c-ıni bılcii.:.·rnok !;edir.

17~ Samk Feırl-c SAiTAŞ~ A::;:.m E.ce;!t; çekHen telerufı irrız,ıladıırı.25/Af'~ustos/1959 tarihi:-ı­de Avukat ?:iya ~-erL~fnuno(r:iı.Hı:;.n :;<u,::..nunt=:5inda iuc~~a olün<H. top'1::ıntı .vup::ı1m.:d:. •••• Pen o tarih­te· Tu tti n fahr ık;;. s:. nda Disp.:ı.nse:r dt: ~cu jy er o:.urak çui.::.şly ordu<uo ••• Yasin Gi.ü tu s bu rapt'ÜI. huyu­leo vermiş ol~ c~ ı-: t:.r. İ ddia oL.ır..;;.n ttı.b-:..ıı.ı<.ı _yu::.:.ın f"l.ın rw;,k tup ~ İr.ualinlin İs ta n bul~ ı1 gelişi hadisesi n-

, do kendisini Alcs'-'l'i:.l)'clf.ı kar~::..lı::ıd:ı.k· saf' ol..:ır.s.k f?Grrnoırıizi istt:dık~Pizlere kendisini eöst&L'di~ bizde Sultun ahır;od..::: kc:.r1e.r takip ott:!.ic 1 Fu ü!'udü çoı-x:la yemiştim~Pu hali babama yı.zmıştım.Buba­mln mektubu bLı olc.,y:iu ilp::ı.idır.h.'l.tw.!'e Gerıi'tan pa1cn tui.:ir-lere duı•umu tafsilen anlattım. Gidip bubc.mu sC..ylemi~:ler _,Pubu yeni olcıy zunr•cde.rck bana te:krı:ıı• yazdl~Bende ikinci nıektubumla yeni olay olınudıp-ını uçlk1ıım:~t:m~Ptıbı: .. nıa gör.de.re:rnı::dieim bu mektubumun mahiyeti ·oucıdun iburet­tir.Dr.Şlikrü ~'eLı.,ct Sekbunı t:ın.!.tr.arr ••••• P!fna '!uzife vermedi •• Abdi.lrrahmetn Efem dolok'ın beyanı­nı kubul etrni,Y'Lıi'L.Iil, Yuıciisi b.ı2.Unlucllr tıi.·,rı...l.:.::.:.r•:.Pir gür. Sut:.ı.t. 19 sırularıncta Aksar<~yda Yuşı;U' lwya ile Yr.s.i:-ı C~' L t~.;.ş::., eöraüm, Yasin yam.ıl!<o-1 fl';lere;k arka.'w§lar seni bt':kl iyorlur &el dedi. Bu sırada otobiıs poldi~Poyo{·lurıda gezileC'C;fHli söylcdi~Een yoreun i.~lı:ıp ı?itmek istenıeJinı sede Otobüse binrnel-: dt.:r·.ırr .• ır.iu h.ıldı:rı,Pcyo~•lurıda inıük~Yeı.:3in Par·.:; pulae. c,tclinde bir herrışerisini ziyaret adecerini ::ıc;y leyeral< bizide çuf'::.rdı ~ Evvcleı yemak yedik sonr~ berııberce otele gitmek­te bir muhzur cörrııcdim~Otelo f.'ic1ip 0turınu sulcn~nau oturduk,Oroda kendi::iini g~.rmedigim ve ismi~i bilmedicirrı,Masusındo beg ultı ki§i hulunan Reşit Ar1f1n masu~ına gitlik,Hal hutır sor­duk, Ismini 'bile söylemedi}Frunı:;c::tclakı huyut:..r~dtı.n>Iral: 1htll<;llinden bubaediycrduı.Bu urada ben yasine bu adam Ir.ıkll senin na~ıl hemşerin cluycr dediıu,Ociu. Diz Iraklıyız oradan göç etaıişiz amculurım hı:ı1u ırukdı::ı diyerek amcı.:lurın.:;, Rt:!~ıt AL'ii'den sorciu~Eu hal yuni Otele gir'ipde konuş­mamız ve çıkrnumız 10 d; ... kkul:-..k hir rrıl1dd,;jt, içinde o1ırıuştur.Mu::.u Ante.:o'in eaztedn inti§tı.r eden bir yazıı:ı~nriun dolu.y:! Di.yurbak::.ı·dı:ı tevkif Gdildigirıi oJ.:udum ••• oMusa ı->nteri tc,nıuıarhgım halde o devirde gazteci l.:ır.:: ~·eı.p::..'ian ·oE!skıyı p.rot.:ısto etmek rnaksı:ıdih t . .-.ı cr af Ç~Sktim • .3/Huziran/ 1959 da Yas i n Gül ta~ı t&t,ınıı.ızdıırı .... Rar-'oı' u bilufı he::. k i ku t tlL'. Pingöl t<ilebe y urdunu.n açıl:ışl ve açıldıktan sonru idare~l i'le ilı?ilenmedim~ Iddia c lu nun bir parayl ihruz etmodiın.Ziya §_er­efr.&nop:lunun,Ro§ir Arii'l gci:-diif':üırı Pöı'c: pa:as ote:ltrıd.e gö:dli~ ve tanıdlı:u.Kerıdisinin ve ()rfi Akkoyunlı.ınun idaullerindon ve ura hr•:. rıd~ld geç:.msi::.lık:.ı.cr::.nc.lon huborim yoktı:r .Hazırlık ifade­sinde reye.n ettig~ Efem Dcı1ukı tı::.n::..aıuırı,Ii'iid.;ı~ınin :z.ı.ıbul. o·ıaupunu ve tanıJ::ı.p:ı.n:.ı. bı.::y<H< etti.

Sanık MahkerrıA,Ye fonderdıei yhz:.lı miidafausında özetle; AleyhinJeki rnLisnot dalillerin teker tehr ternus ederek rıer· Oirı h<.tl{kınd~ ı;·erç.aklo ileili olmadıklar::..nl tafsil cderuk bu delillerin Yusin Gulr.aş tar<_.f::.ndeı.n u,yöu.!'u1tr;i.!ş eerçere duytı.nmaye.n sahte olctueunu h.r;yurıla,Diğ­er sunıklar 1-ı:ibi T.C.Y.nun 125 nci nı<..);Je.si üo ilgili tahlilleri aynen iştır<,klu bc:rueti iç­in kurar verilmesıni t~lep ~tnıektedir.

:8- Sun:. K Haydaı· AY.SU~ Nif.de }•!ille t V2l<ili. 1\.::,ım Ert:: ne çel-ciloıı te"ı.grbfı imzuludıın. İl­eri Yurt paztesine çekilen ıelden huberim yck:.:r .5/Eyll.:.l/1959 tarihli .::>lfın t'u t•.:l çekildigi sırudu ben Elu~npdc.ı. idi m. Can ıp Ylldır·ımu çekilen teli ha tır:ıyoruırı.Bunun suçla il ri si yoktur. Ziya Şerefhano['lunı:..:n bir top1untıdu t~:nn:.m:P·ı:ı toph.ntı çay ·rrıaksadile ve Kusımp<->şu C.H.P.si Pingöl ocaı;rırun ı:.çılmas::.. ile ilr1li idi}Ben o slrularda fakülte son sınıfındl:i. olrrıum ve staj- • ımı İstu.nbul'da yeıpucag1ırı için tanışt:ı.k~Kondisi ile konuşup antat kaldlk,FakLilteyi bitirdik­tr:;n sonra yaz::.hurıesina devam et'Cim.Diğer tcı..rufdan Paroya müracaat etmiştim.Pu nrodı.ı Ziya ge-~ refbf:.no{5lu tevkif edı:aiwt--!ünusebetim bunJı...n iburettir.Pı.ı sahuda.ki ıüeyhimdeki iddia mücerret­tir .Hc:.nvi tcıp1ı..nt::i.lı::ı.rd.:. ne eıbi fuuliyetirıın bulı..;ndugunun izun er] ilmesi ii•. ::..za t:c'terğYazdıe::.m irlg~a çılun.;..rı yo.z::..rı.:.rı t..ırini ;:ok e~v.:ı bır 1-.uı•cluma mı:ıbiy<~tindedir.Pir r;;dk:::·l'!a mg.krun

~vıldı.r. .. .... _ r. r --.. ~ A J • -- r '

ı ...

www.

arsiv

akur

d.or

g

Sözlü olarak yaptıeı müdafwı.s:ı.nda~ Böyle bır suçun kabil olırıadl.ffl.nı böyle bir fiili işlemedi-rini bildirerek üç sahifeden ibaret yazılı müdafaasJ.nda özetle: Yüksek mahkememiniz huzurunda aleyhirnde isnat edilen deliller ikidir .Diyerek müsnet delillerin hukuki tahlilini yaparak ger­çekle alakası olmadlklarınl. belirtip 125 nci maddenin hukuki tahlilini yapl.p bu maddenin tat­bik edilmesi için gerekli matuf fiilin mevcut bulunmadJ.f,ınJ. teferruat ve tafsilatı ile izah ettikten sonra maruz nebeplerden dolı::.yı ortada suç olabilecek her hangi bi.r suç yoktur.Bu iti­barla beraetime karar verilmesini Yüksek mahkemeden arz ve isti.rham dereim diyerekten son sözü­nü beraetimi isterim şeklinde tekrarlamıştır.

19- Sanık Ziya ACAR: NiÇde milleti vekili Asım Eren 1 e teli bizzat mahfuz imzalar altın­da götürüp çektigini, ••• Eunun suç ile ilgisi bulunmadığJ.nı,Fatih 52 Numaralı hanade ikamet et­mekte bulundugunu,Evin birden fazla anahtarı olup sakinleri ve sakinle.rin arkadaşları tarafın­dan girilip çıkJ.lan bi.r ev oldugunu,P.ahsolunan tarihte bu evde bi.r toplantJ. yapılmadıgını,Evde bir iki arkadaşın buluşmasından istifade ile ileri Yurt gaztesinde münteşi.r kımıl isimli şiir­in kürtçe oGşredilip edilemiyecegi gö.rüşülüp,P.ahsolunan telin Canip Yıldırıma çekildigini,Bu teli çekmek ile müsnet suçu ika eylediginin iddia edilemiyecegini bildirmiştir.

Ahmet 1-'uşlunun raporuna atfen iddianarnede söyledigim gibi gösterilen beyunlar bana ait derildir oH i lafı hakikattır .Ben Ahmet Huşluyu tanımam, •••• Yazıhanesine yalı nızda gitmedim.Çocuk parkı inşaatında bekçilik yapan Mehmet Seyrek ile gitmiştim.Fakat yolınız gittigirnde olmuştur. Kendisi yazJ.hnnede yulınız necildir.Sonda Mirina adlı kürtçe şiir Hamasi mahiyettedi.r ••• Bana ait Ece muhtıras:ı.nda mevcut oldugu dorrudurosuç ile ilgisi yoktur.Ahmet Mu§lunun raporuna is­tinaden kurulacak Kürt Cumhuriyetinin dürüst ellere tevdi edilececi hakkJ.ndaki beyanımda bu zat tarafıodun uydurulmustu.r.

Sanık buzurda sözlü olarak beyan ettigi müduraasında suçsuz oldugunu,Müsnet suçu işle­medifini,Beraet kararJ. bekledigini bildir6rek verdiği iki sahifelik müdaraasında özetle:Olayın mürettep oldugu gerqekle ilP."ili bulunrn~,:llf'::..nı$Suçun ika tarihine nazaran devrisabıkln tutumu­nun ne oldugunun bilinmekte bulundugunu 6.Anmet Muf?lunun .raporlarının mı,:hayyel ve gerçeğe uyma­dırını,Aleyhindeki müsnet delillerin suçla ilgisi bulunmadığını,Mezkurr raporların bariz sah­te1iri yanında fizli emniyet raporlarının hukuki bir delil telukki edilemiyecegine dai.r Örfi idare Mamak 1 Nolu Askeri mahkemesinin kararlarının malum bulundugunu ve Bilirkişi raporuna deyinerek 125 nci mı:ı.ddedeki suçun ihzari safhasını teşkil eden 168 ve 171 nci maddelerindeki cü.rümler ika edilmedikçe 125 nci maddenin tatbikinin müraklin olmadığını bildirerek hey'etin adalet ve nesafet dairesinde verecegi karara inancının tam oldugunu bildi.rip son sözü olarak beraetini istemiştir.

20- Sanık Fadıl BUDAK: Diyarbakır Belediye Reisine ve Meclis azala.rına,Adnan Menderes­in Amerikada bulundugu bir s~rada Diyarbakır Fah.ri Hemşe~tiliğinin tevcihini protesto mahiye­tinde bir telgraf çekmeyi arkadaşım Halit Nazmi Balkaşla beraber ka.rarlaştırıp çektik,Asım E.ren'e ve C.H.P. Grup P~şkanlığına çekilen telleri im~a ettim.Musa Anteri 1956 Senesinden ta­nırım,Bilaha.re izini kaybetmiştim,l959 Senesinde Diyarbakır Kültür dernapine gelen ileri Yurt gaztesinde Husa Anterin şa.rkın ihmal erlilmiş halini dile getirir yazılarını okuyarak Diya.rba­kı.ra gittiğini öp.rendim.959 Temmuz ayında Cumhuriyet Gazetesinde Musa Ante.r'in tevkif edildi­P,ini okudum.Kendisini teselli mahiyetinde ~e o sarada Demokrat Parti iktida.rıttın he.r Bin bir ~ gazeteciyi emirle tevkif ettirmesini dikkate alarak şerefli sıfatını da ilave ederek telgraf çektim.Bunun kürtçülük davası faaliyeti ile ilgisi yckturo

1959 Yaz tatilinde diyarbakı.rda bulunduğunu$bu esnada kitapçılarda Pakistan Yüksek Mahke­mesinde Ahmet Azat~ın m üdafaası isimli bir mecmua gördüğ ünü~hôkuk talebesi olarak merak edip aldıfını,kendi dahil 5 kardeşim üniversitede okud~kla.rını dikkate alarak 50 kuruş fi­yatlı, bu mecmuadan 10 tane aldıpını,öP,retmenle.r lokalin& gittiğini$orada ke.rdeşi Muzaffer Budak,H.Pffuz Üçok'un bir masada oturduklarını bil'abare Yasin Gültaş'ın geldiğini •••• üçok'un paketi so.rduğunu,açıp izah ettiğini,Yasin Gültaş'ın mecmuadan bi.r tanesini istediğini,ue.rdi­ğini,fakat orada Musa Ante.r'in bulunmadığıttı,kli.rtçülük mevzuu ile hiç bi.r konuşma yapılmadı­ğını,Diyarba~J.r.'da Yüksek Kahve diye bir kahvenin mevcut olmanığını beli.rtmişti.r.Diya.rbakı.r­da bulunduğu sırada Musa Ante.r$le görüşüp İmtihanla.r sebebiyle !stanbul'a döneceğini söyle­diğini,Musa Ante.r'in eskiyen ailesi fertlerine ait nüfus kağıtlarını yenilediğini,bucla.rın İstanbul'da. bulunan ve adresini verdiği ailesi fertlerine ve.rmemi .rica etti.Bu arada İstan­bul'daki şa.rklı talebelerio çe~tikle.ri sıkıntıları işl~ttiği yurt vasilesiyle şahit olduğunu anlattığını,bu arada bazı tavsiyelerde bulunduğunu ve ö.rti Akkoyunlu ile Ziya Şeref Hanoğlu­nun y~.rd~mlarda bulunduğunu beyan etti.Fakat haluQazırda adı geçen bu iki şahsın da.rg.ın bu­lundukla.rını bildirdi tahkik ederek kendisine malumat ve.rmemi söyledi.İstanbul'a gidip Esa­sen dayısı Selahattin Cemiloğlu'nun arkadaşı olan §erefhanoğlu'nu dayısının tavaiyasi üzeri­ne ziyaret ettif,ini,dargınlıktan babsettiğini,fakat Şeref Hanoğlu'nun bu bizim ikimizi ala­kadar eder,bu mevzuu hiç açma demesi üzerine ka.pattığıttı ••• bil'ahare Mu.sa Ante.r'in kaldığı oteli bilmediğinden akrabası bulunan Canip Yıldı.rım»a yazdığı mektupta he.r ikisine hitap etti­?,ini,eman~tleri verdi[~ini ••• ve l-1usa Anter»in yardım mevzuundaki ~züntüsünü izale için kedi­li~i.Oen Crfi Akkkoyunlu ile Şeref Hanoğlu'nun da.rgınlığı~ mevzı olup arkadaşlara sirayet etmediğini bildirdirini beli.rtmişti.r.Bilge benim sözlümdü.r.) sene sözlü kaldık.Bil'aba.re 1959 yılında ayrıldık.Ben 1960 senesinin Temmuz ayında tevkif edildim.Bilge ise alyhimdeki konuşmayı 1960 ın eylül ayında yapmışt~.r.Bundan da anlaşılıyor ki bu konuşma bana karşı duy­duğM iP,bi.ra.rına mütedairdi.r.Tevkifimi duyduktan sonra yalancı şahadette bulunmuştur.

anık sözlü müdu-faasında suçl~ olmadJ.ğını, baraatini ister olduğunu beyan edere~ iki say­fadan ibaret yazJ.ll savunmasını ozatleJ 125 nci maddenin aleyhinde tatbikinin imkanı olmadığını belirterek iddia makamının beyanıarına değinip alaybindeki delilleri tafsilen ferçekle ilgili bulunmadığını teker teker ele alarak bildirmekte,bunla.rın kendisininin tecziyesi için yeterli delil olmadırını açıkladıktan sonr n söz :>larak baraatilli talep ederim dr-,di.

~ ~ .. .~ c~ fF?n}Lh'ibs::J /~~ ,,~

www.

arsiv

akur

d.or

g

.. .. . . • ..

21- Sanık HalilDEFİREL:Ziya Şerefhanorlunu İstanbulda tan1dım.Kendisi Demokrat partili idi, Bu partinin memlokcte fı::ı.v<iulı olamı,YtiCUflnl., benim koyu Hulk l"urtili olmama raf,men mu tabu­ka tu vurmış idik,Pen bilhure tuyinen kuruköseye ayrıldım.Kendisine bir mektup yazdım.Mektubu­ma cevaben mukabelede bulundu~Bu mektupta buzı halk partililerin isimlerinden bahsediyordu bu malumat kendisinin halk partisine geçecegi hissini bende _uyandırdı ve heyecanlandım,Karakösede azda olsa kaliteli bir halk partili p.enç grup ile tanışmış ve bu arada Dr.Naci Kutluyında bir halk partisi hastası oldugunu örrendip.im için Ziya Şerefhanoğluna yazdıeım mektuptaki meshebi­miz hastası tabirini halk r~rtilileri ve halk partisi hastalarını kasdeaerek yazdım.Karaköse­de İleri Yurt Caztesini daha sık görrnef:e ba~lamııştım.Şarkın dertlerini ve muhalefetini dile getiren bu pazteye karşı sempatim Vbrdı,t-~ektuptaki mevzu bununla ilgilidir.

Fak~ltede ti tahsil hayatım esnasında arkadaşlarım ••••• Klirt diye takılırlardı.Kızardım Buna rapmen arkadaşlıPıml devam ettiriyordum.Asker olup karaköseye gittigirnde sorduklarında memleketimi söylememeye karar vermiştim.P.ir r:ün Üstef!men Nuri Tan hepimizi topladı,Karakösen­in halkının klirt oldueunu ve ytizde doksan ikisinin kominist bulundugunu ve halkla konuşmamaını­Zl tenbih etti,Eu hadise beni ziyadesile lizmliş bu lizüntlinlin tehevvlirü ile Ziya Şerefhanoğluna mektup yazmıştım,Bu mektubu geri almak için pestanaya müracaat ettim isede gittipi için geri alamadım.Türk Milletini bu sıfatıardan tenzih ederim.Yavuz Çamlıbelin bana yazdıgı mektuptaki bahsettigi hususlar anladıp.ıma göre halk partisine olan aşırı sembatimizin neticesi Demokrat partiye aittir.Dif.er mektupla ilgisi yoktur.

Sanık Ziya ~erefhano~lu,Sanık Halil Demirel'in kendisine· yazdıgı mektubu almadıgını ancak,l7/12/1959 tarihli aramadan beş gün evvel poliace tanzim olunan raporda bu mektuptan bahsedildigina pöre bu mektup»arama yapılmadan evvel polisin elinde imiş dedi.

Sanık Halil Demirel sözlli olarak mlidafaasında suçsuz oldugunu baraatini ister bulundu~ gunu söyleyerek iki sahifeden ibaret yazılı müdafaasında özetle:Kennisine müsnet suçun T.C.K. nun 168,171,172 nci ma~deleri şlimullinde bile olmadıeı halde 125 nci maddenin içinde mlitalaa edilmesinin sebeplerini anll.vamadıgını belirterek aleyhien ileri sürülen delillerin nedenler­ini ve sebeplerini teferruatı ile ve tefsilen izah ederek ve en kuvvetli delil sayılan bir infialin tozahürli m~hiyetinde bulunan ve iki kişi arnslnda olup aleniyet olmad1e1na göre suça delil sayılmusı imkf.lnsızdır.ltllisnet suçla hiç bir ilgim olmadlplnı tekrar tekrar arzeder~ ylik­sek vicdanlarınızln adtiletine s1p1nır,son sözli olarak baraatimi isterim dedi.

22- Sanık Necati SİYAHY~N:İstanbul'a gelmeden evvel Kürtçlillik mevzuu diye birşey bil­mezdim.Asım Eren'e çekilen telgraf üzerine arkada~lar karakolu celp edilip ifadeleri allndı­glnqa bu mevzuu duydum ve işittim •••• !stanbul'a gelmeden evvel siverekde iken af,a ve şeyhler­in köylüyli istismar ettiklerini görüyordum •••• Bilahare hastalandl.m ameliyat oldum,Hasataneden çıkt~m.Rilet al1p ertesi g~nü memlekete p.idocektim,Bir gün evvel arkadaşlarla birlikte bir ec­lence yerine f;ittikiSaut beşte döndlif,ümüz zuman tevkif edilmi§ vaziyatttı idik yak~lanıp hücre­ye götürüldUk,lllicrorle lsluk yc.ıtuk içerisinde yı:ı.tumamıştlm,Bu hal ve Yorcunluklu hukim huzuru­na çıkurıldım.zahtu r.eçen ir,adem bu hali bolirtir,Fikirlerimi tum manusile belirtememiştim.

25/9/1959 Turibinde Universito bahçesinde Yuşar kuyu ile konuştugumuz mevzu hakikata aybrıdır.Yusin Gültaş'ın rı:IJ.:orundaki bu husus dof,ru cie[i:ildir.P.en ve Medet Yöş bulundugumuz memleketin uriret çoculchırıyız 1 Hedot Yör;ı i,lo İstünhulda tunl§tım ve samimi oldum.Kendisi ile bu ıievirde l<1i1J etin toprak :.ı ral;;. n şey bl er ve u~ iretler elinde do[i:ru olmadığını bile bile is­tismar edilmesini mani olmak için mücadele etmek hususunda müttefik idik,Nemleketten Medet Yö§'e mektup yazdım cevuh~na m~kcıbele ettim.lS/AF,ustos/1959 tarihli mektubunda bizim siverek­de yupacupımlz hiç birşey ~olmumıştır.Zira aracın kurdu ~gaca kafidir şeklindeki iburem ile bu pün için mlicadelesini yuy:,tl[?lmlZ zihniyeti Ylkm&k için aşiret VO aeuların yetişen m~nevver çocuklurının esascn bizim fikrimizde olduklarını babaları ilo mücadele etmekte olduklarlDl belirtmek maksadile yı.ızmı;:ıırr.dır .Nif'de Millet vekili Asım Eren 'e çekilen teli okudum, begendim ve lmzaladım.Suç teşkil etmenipi kunbatındayım.Sanık mlidafbasını Avukatının yapacagını belirtti Suıılk Müdafii Avukat Turhan Ayata Şifahi izahatında müvekkilinin hiç bir veçhile bu suçu iş­lemedieini, suçla uzak tt. n yı:. kından ala ku sının olmadıpını, bildirdi ve baraatini ietedi.Yazılı savunmasıona özetle San1k hokkında iddianumede,Gurnizon 2 nurnarall askeri mahkemesinde serdedi­lan esns mütalac.da ve GenelKurmay Askeri •·•uhkeme savcılıeının esas hakklnduki mlitalaasında aleyhinneki delillerin teker teker zikredilerek ve tekrarlanarak T.C.K.nun 125 nci maddem1le tecziyesi isteginôe bulunulmuş~ur. diyerek san1P,ın huzurdaki beyanlarına teker teker temas edip sunıra m~snot fiillerin aynen vuki olsabile 125 nci mandesinin §lirnullinde kabul etmenin imkab­Slz oldup.unu,ayrıca bu suçu mürettep bulundurunu ima ile ciavunın hazırlanmasında idareain po~in hüküml~ tutumunun ve nelil yaratmak ruyretile giri§tip.i ve bu muksatla tanzim ettirdigi raporların hükme medur olumıy~..ıcurını,Sanığa mlisnet suçun baytil ve tasavvur hududundan ileri geçerr,emi~ bulundueunu, İleri sürülen hususları biran için sabit sayılsa bile 125,171, ve 168 murlcleler hu.kkln'.:lfı .varılan hukuki tahlillere göre sanıf.l n 125 nci maddedeki suçun faili olarak tnhayylil etmek tile mlimkün olmudlflnl belirterek aç1klanan sebep ve delillere~göre sanıpa is­nat eelHen suçun ::>Ühuta ermedi[i ribi,Firan için sabit sayılsa bile suç vasıf ve mahiyetinde bul';!nmı-ıdıjh kos i rı olur ı:. k arıl[lŞJ. lmak tu bulundurundan beraetiıae karar verilmesini say eile bir vekale arzeylerim dedi.Sanık son söz olarak beraetini inter oldugunu bildirdi.

23-~anık A.Efem DOLAK: Kendisinin Demokrat partinin pidi§ini tasvip etmemesi sebebile D.P.Tcsltilutından kaydini sildirmesi ve D.I'. yi telü:it etmesi,Tekliflerine mlisbet cevap ver­memesi sebı:ıpler:i. ile 1953-1958 yıllarına kadar pe~ine dlişüldlirli,İstifade eelecek kanaatı ile h n reket ettiklerini, 1 95fl de ümit temamen kesildieinden D.P. İdarecilerinin emri üzerine KUrt­çülük fııaliyetile i~tif,ı:l ediyer diyerekten Hilli Emniyete tunıtıllp takip ettirildigini,Zor­la kübtçü yc:.p1lrruk istenrlig-ini,Bu günde bu maksatla mahkeme huzuruna retirildigini beyanın Yasin Gü~tu~ı hiç tıımıruıilfl0l 1 Rnrcrunr1a buhsettiei hususların y!llan oldup-:nu,İstanbul'a gel­dipirono Ileri Yurt eı....ztesinrle inti§ar. eden hmıl ı::iirinden dolayı İstanbul matbu(.ı.tlnda çıkan

_::.:;htek!~ ~az~ l~:;_er.:;,;ı1J.:;....w~ j!.'f'er !sr, i'h&nof'lunu ziyaretle ~~~si~in ves<Ü!' gaz~

www.

arsiv

akur

d.or

g

mes'ullerinin mes'uliyetlerinin l:::ulunup bulunmadırını istişare ettiklerini,Ahmet 1-'uşluyı:ı. bura-. da rar>tloch.crını ,ker.clisine Ziya hey in ehemmi,vet vermedif'ini ve Ahmet ı-~uşluya terci.ime edilmek

için bir büro§i.ir verrlif"inclen haberi olmar1ı€':ını,Ziya §erefhanof':lundan Avrupa kürt talebe cemi­yetinin yayınladıpı 4 ncü Konpereye ait el yazılı beyannameyi almadığını,teksir ederek posta ile kimseye yellamadı rı nı, Pu pün için ölü hulunan Emin Ba tu tarafından daf'ı tıLllf'ı iddia edi­len ölü bir ~ahsın ş[.hadeti kabil olmachFı için tundan istifade edildiginin kendisine Diyarba­kırda bulunan Demokrasiye rüven matbaasına ortak olmadan evvel ortaf-ı Sabri Şenci adına Londra Darrıpalı Pibisi Rac'lyı.osunun huftalık proğramı ile birlikte posta ile bir Büro§i.irün geldiği,Eski. yazılı olduru,Punun mahiyetini açıklamak için çalı~tıklarını tercüme edip c'lurumu anladıktan sonra ortaihna ortak olmadan evvelki adre~ine eeldipine göre sizin için gönderilmiş~ir,Sizin 1

yerinizde olsam emniyetade verirdim dedim.'J'eksir edildigi iddia olunan büroşiir mezkur matbaa­da teksir edilmiş olmalıdır.Cerek m~tbaada gerek el yazısile çof.aldıe:ı iddiası bilirkişi tes­biti ile tetkik olunahilir.Her iki haldede benim dahlim yoktur.5/~lul/1959 tarihli ~edet Yöş üç arkadaşı torafından imzalı tele:rafı almadığını,~~hiyetinden haberi olmadığını,Telgrafın paz te yazı i~ leri müdürü ve kımıl şiiri yazarına gönderHdifini~ Kendisinin ise reztenin sah~­bi bulundueunu,ı.:ustafa Direkçi tarafından bir mektup almadıeını,ve kenrlisine mektup veya pusu­la yazmarlırını ,Ancak İstanbulda iken Mustafa Direkçinin talebi H9 eksik olan İleri Yurt Gazte­si nushularının tesbit edilip kendisine bildirilmesi üzerine Diyarbakır'a geldirinde eksik nushaların pönderilmesi iqin matbaada çalışanlara söyledirini,Bu arada da birşey yazmadıgını, yazılanıda alma~ıpını hildirdi.Devamle mektup matbaa~a bulunmuş olabilir,Fakat şahsen ben mek­tubu r:örmAdim.Heal itibcrile bana def;il bir yazara u it oldugunu,Hilli Emniyet te gösterdikleri zameın anladım. İstanbul vefa Lisesi örrencilerinden Ali Demiri tanımadırını ,yazilıgı mektubu a lmachih nı, Pu şu h sı n pa7.teye abone oldurunun anlaşıldıRını, Rir okuyucu olarak mektup yazmış olı:.ıhileceqini 1 mektuptuki fikirlerio yazunu ait oldnpunu;Musa Anterin Diyarbakır istikı:ımet Ec­za deposunda ça lıstı gı nı ,Bi lahare Asım Erenin cevaplandır ı lması mevzuunda kendisi ne müraceıat ederek yazı ynzmayı teklif ottirini~Teilifi kabul ettirini fakat maaş veremiyecegini,Ufak de­fak masraflarını karşılarım demiş olmasına rarmen kabul ederek yazı yazma?,a başladıpını,Bu suretle ı-~usa Anter'e Şarklıll.k kisvesi altında kürtçülük propo{Yandası yapması mevzuunda faali­yet sahası temin etmi9 olmadı(Tını~25/5/l959 tarihli yuZlnın !~usa Antere ilf!ilediğini bildir­miştir.26/5/1959 ve 29/5/1959 tarihli İleri Yurt Gaztesinde Musa Anter tarafından intişar ed­en .YDzıların kendisini ilp.ilemedipini,Keza 15/8/1959 tı:ıd.hli nushada intişar eden (Yakışmıyor ki) haı;>lıklı yazı ile 29/8/19~9 tarihli nushada intişar r1d~.n Y.ımıl isimli yazınında Musa Anter tarafından yazılmıs oldugunu,Iatanbulda ~eserret otelinde Orfi Akkoyunlu ile beraber sarho§ bir haldeki konı~~rrıHlarının teyp'e alınmas1ndcın memnuniyat duydugunu Bu kontı§mularda kürtçülUk rropo~undasl rörmenin mümkün olmadl~lnl,Bu teypler dinlenildiri zum~n mahiyetinin anlaşılaca~ p:ını,Ziraat Bunkı:ısındeı. açılun 85636 nurnarall hesabın baheedildi{'Ti §ekilde olmailı~ını,Bu hueu­su }!(~hmot Pilrin t~~rfıflndan konelisine beyan adilmodiğini,Xullnı·z Açllktu.n ölen bir fakir tale­beden bahsedilmiş ve bu tulebe ibret ulınarak direr urkudu~lara yardım yapmak için hesap uçıl­dırı söylenilmiştir,F.undun muksat fakir talebeye yurdımdır,Kürtçülük ile ilgili def.ildir. Hı:a.lk pcrtisini tutturunu Aı'lım Eren'in halk partili olarak teklifi ile muhitin antipatieini kozu~dırını,Pu sebeple kenilisine tehdit mektubu geldipini,Bu mektuplardan bahisle tenkit eden­lerin yol eöstersinlorda öyle ,vEıt-'allm ve isted1.kleri gibi hizmet ecielim §oklinde bir beyanda bulunmu~ olahilirim.Mollu l'ustufa Barzani 'ile hiç bir ilgim yoktur .Kendisini tanımam Clazteci olQrak ilgilenmişimdir.Bu püne kadar memleket dışına çıkmadlm.Kaouat masnotsiz ve hilaf'ı haki­kattır.0kke~ korudapın mektubu beni ilzam etmez,Sanık ?.iya Şeref'hano~lunun talebi üzerine sor­ulan ::ıcruy11 (Dj_y:.ırh.:.kırda ~illi emniyet~Ziya ~eref'hl:lnoğlunun beni Irak'u eöndordi~ini söyle­dicim tukdirde hukk~mda hiç bir takibatta bulunulmu.vacap;ını bana teklif etti,Ben kabul etmedim) dedi.Ayni teklifin Isbnhuldadn yapıldlğlnl bildirıllıii.Sanık sözlü olarak .vartıgı ve yazılı oloruk verdiri üç sc.hHeden ibaret savunmasında özetle mlisnet suçun kanelisini çok büyük ve apu monevi baskı altında bıraktıgını,l0-15 Senedir Gazteci, olmasına raemen 1959 Yılında tev­kif edilmesinin sebeplerinin manasız oldugunu,l954 Senesit~d,e{\ beri sahibi oldugu İleri Yurt Clı.ztesinin 1959 Senesinde kürtçü oldugunun mana ifı;,.de etme)1ig:tn1 belirterek alaybindeki delil­lere toke: teker deyinip devrin .. i~tidarının tutum ve davra~şltu tamasla davanın sun~i olarak yr.ırutıldır-ını belirtmekte son sozüm olarak musumum beraotirrit.tsterim demektedir.

24- Sunık Musa ANTER: Ziya Şerefhanof,lunun Gazi isimli ~ir guzte çıkarması hususunda kendisine çektir·i iddia olunan•teli almadı.N,ını~Pu telin kençlisine gelmeden polis tarafından c.ılınmı§ olmu.sı luzım feldi(rini,Dir eazte çıkurma i~inin müsaudeye tabi bulundugunun,Böyle bir p.u~te çıkurma isterinin suçun maddi unsuru olamıyacarını,Abdur~ahman Efem Dolak'ın (Benim kiirtçülük f[ıuliyetim Husa Anter ile başlar) ~eklindeki beyanını n· kendisini ilzam etmiyecegini ne p.ibi faaliyetlerinin bulundupunun tesbit ve teşrihi lazım peldiğini,Kaldıki efen dolak'ın bu beyonda bulunmak için Milli Emniyette i~kenceye tabi oldugunu belirtmiştir.Şerefhanoğlunun telefonla beni aradırını hilmi,yorum, Kendisile konuşmamız olmamıştır.Stevenson Batmandaki pet­rol şirketlerinrJ.-,n biri nin müdürüdür. İddianumede bu şahıs la olan irtibu tımız hakkı ndaki beyan eülünçtür .Bu mevzuda bir teyp yoktur. Zira böyle bir konuşma olma.mıştır .Avni DoP,anın makalesi n­den ve be,vunından bahisle bu paztenin köylere p.ötürülmesi mahzur derildir.Fekut ben götürme­dim.~akaleyi gördümePenim yurt dışında hazırlayarak memlekete maksutlı proporanda soktugum yolundaki irtdia pülünçtiür.Penim kuvvetim buna müsait def'ildir.Kaldıki Şevket Turunda bu husu­su hu:mrunuzdu beyun etmiştir.Yasin Gl.ilta~ı tanımadıgını,Tanışmasının kabil olmadıP.ını,Diyar­hakırda Yüksek kahve hulunmudırını,~apordu bahse1ilen proporandanın kahvade yupılamıyacagını Y~sin Glilta~'ın bu rhporunun nasıl yazıldı~ını bilmedigini 1 Kımıl isimli şiirin neşri ile ilgi­li iluvanın Milli hisleri roncide eylemediei.ni~Eilakis vatanperverene duyp.uları belirtmiş ol­dupunu,Pu yü~den heraet ettir-ini,Kımıl haşuresini memleketteki· tahribatınu mukabil müc~dele a çı1 mı ş olmasına va ?.if esini yupmış oldugunun iş~:.ıı·eti bulundue:unu, Gençlerin bundan dolayı tel çekmı:lı=ı~ini,Anco.k tl'l~ekkürü mucip ol::ı.bilir.Punur._::ı. kürtçülük faaliyeti ar:; ..:.nda mlituisebet yoktur. Jleri yurt pı_ıztesinrle $-~:ze isiml·: fıkramdan dolayı taı(:buta nı<.lrJlZ ~aJ~kif. ~ '~- -,;::?.. ~_:;;;; _....r ~~ ~ ~L .. ~ .

www.

arsiv

akur

d.or

g

.•

. ve tahliye wlildiın. Pu husu:::ı matbuata intiku.l etti.t-:emleketin her tarafından telgr:1f o.ldım.Ibt­tr, İnönüden rle tnl uldırn •••• Tel b.ına peçrni:;; olsun ı1emekte ve ycıptıpım rnücı:deleden dclayl mı::ın.e­viyotJ.ml takviye etrnektaiir.SanJ.klar Ziya ~arefhuno~lu telefon konu$mBsl ile ilrili hususlarda Efnm dolak,Furıa Anb"rin l'~ızt,:sin<1e yc.ı:n yQzınış oldup-u hususlarrla ve sanık Pnb.Eovket Turan Avni Oc?1;..nın rnak· .. l :si h.:ıl-'lrırıdu l--'us:.ı. Arıter lc~hinJe beyanle.dn bulunmuşlardlr.

San1k lv1 üdtıfı:ıu~;ı nı sözlü olurak belirterek suçsuz olclu[!Unu söyledi.5 So.hifelik yazılı mü.(b.faaslnıt b::ısın sııc;ları ~v~t.:ehile muhkernd.en aldı[J:1 karar ve bilirki~i rrı.porlarındun ikişer snr<:t i ni nrle eY.l i n ldu cu pör üldü ~ Y r" zı lı müriuf<..,osı nr'l.:.ı özetle: İddianamede k e n•Hsinc mü s net suçun de1ille.cine ve Yasin Gülta:;:'ın 3 t:um:ırulı r::iporunda sıralurlıgı alt:ıyhindeki muddi ve manevi perçek dı~p ifude ve sözlerine teker teke.b temas eden sanık kendisine atfedilen gayri mantiki idcHulara karşı cevu.plarla mahkeme hey' etini fazlaca me ş gü:ı. etmek istemiyorum, Yüksek takdirle­rioize güvenle diyerek barsetimi isterim dadi.

25- Sanık C&nip YILDIRIM~ İleri Yurt Güztesinin mes'ul Y.üdürü bulundurunu,Eu gaztenin Kürtçülük yuprıe.l< mev:wLlnd:..ı ne§riyat yuptıe;ı iddiu::nn:ı. ve Türk ve Klirt tefrikinin yı::ıplldığınş. mlitedair hiç bir yazının raztede intişar etmemiş oldugunu, Asım EREN'in Kerkük hadiseleri sebebi ile vermiş olduğu ta~ir Uzerine husule gelen ceryan kendiliğinden bir soğukluk ve TUrk-Kürt şeklinde bir tavrif yapılmasının müncer olacağını hissettim. Bunun hakiki

makaat ve manasını tarihi olayları da zikrederek fikirlerine narmak bir istikamet verdirrnek için ileri yurt gazetesinde ( doğulu genç kardeşlerimize selam ) başlıklı bir seri makaleler neşrettim. Bu hususdaki maksadım, kötümser kanaatıının eseridir. ÇUnkU, bu gençler telgrafları ile ABım EREN'i protesto ediyordı ••• Bu makaleler mahallin savcısı tarafından tetkik edilmiş olmasına rağmen muhteviyatında suç unsuru bulunamamıştır. Ve hakkımızda takibat yapılmamıştır. Bu bakımdan makalelerin mUsııet suç ile ilgileri yok­

tur. Tevkif edildikten Sonra tevkifhanoda kağıt bulamadığım için sigara paketlerinin ar­kasına ••• insanların nimet vekülfetlerden de mütüsaviyen istifade etmeleri halındi hiç bir ihtilafın doğamıyacağı. ••• iatiamarcı. zümrenin her kitleye mensup olabileceğini izah için yazılar yazdım. Bu yazılar ••• !stanbul'a nakledilip Harbiyeye teslim edilirken Uze rim aranmış ve bulunmuştur. Halk Partisinin 14 ncU kurultayına Diyarbakır'ı temsil etmek Uzere iştirak etmiştim ••• Kurultay'da partinin tekrar iktidara geldiği zaman Doğu kal­kınmasıyla ilgilenmesi temenni olunuyordu, bu takrirooo KUrtetilük propagandası yapıldı ğı hususunda takrir verenlerin aleyhinde Zafer Gazetesinde yayılıyordu. Ziya ŞEllEFHANOÖ Lu aslan Di;,rarbakırlı.' dır. Kendisi ile ta.nışma.mıştım. Takririmden dolayı bahsolunan teli bana çekmişti. Fakat kUrtçUllik mevzuundaki faaliyetemi tebrik etmemiştir. İleri Yurt ga ze~eainde intişar eder KIMIL isimli kürtçe şiir hakkındaki iddia yeraizdirg Niğde millet vekili Asım ETIEN'in sual takriri ile memlekette ı.rk tefriki yaratmıştır •••• böyle bir fi kirdeki insana karşı mücadele açıp bunun aksini iddia etmek için onu protesto babında neşriyat yaptığımızdan suçlu görUlüyoruz. Bunda hakakat payı yoktur. FADIL BUDAK tarafın dan bana hitaben gönderilmiş bir mektup almadımo Sorgum yapılırken bana böyle bir mektup gösterildi. Benim adresima yazılmıştı ve fakat MUSA ANTER ile ikimize hit~p ediyordu, •• memtup ona aitti. DİYARBAKIR'da bir çok kimselere zaman znman kim tarafından gönderildi ği belli olmıyan mektuplar ve broşUrler.gelirdi. Eanada değerli kardeş isimli mektup gel di mahiyeti itibariyle bir kaç kişi birleşerek bir ihtilal çıkarmamızı tavaiye ediyordu • ben, Diyarbakır'daki milli emniyet teşkilutının bu çalışmasını beğenmiyordum. Ve bUtUn bu m~ktup ve broşürlerin teşkilat tarafından gönderildiğine kani idim. C.H.P. içinde ida alist ve faal olarak çalışıyordumooe Neticeten Halk Partisi İl İdare Heyetinde ekaeriyet

1

aldık. Seçimden seeima halka selam veren kodamanlar seçimi kaybedince bizim bu faaliye timizin kürtçülük faaliyeti olarak tavzif edip bizi ihbar ettiler. Benim kUrtçUllik ve ırk tefriki ile bir ilgim yoktur. Hüseyin SARITAŞ isminde bir genci tanıdığını PTT de çalışan bu gencin bir ay sonra Diyarbakır'dan kaybolduğunu, ihtilali müteakip ve Alman ya mahreçli bir maktubu bir gün sonra Diyarbakır'da alışını nazarı dikkatini eelbederek mektubu Savcilığa teslim ettiğini, ••• bahsolunan iddiada bunlardan biri olaokktır. Mek­tup Hüseyin SARITAŞ tarafından gönderilmemiştir. Milll Emniyet tarafırdan gönderilmiştir muhteviyatı iddianarnede yazılı oldugu gibidir. Franaa.da bulunduğu sırada tanıştı.ğı bir kız arkadaşına Valter Skot'un bir eserini gönderdiğini, bilahare bu kitabın Türkçeye Sela.hattini Eyyubinin aşkı ismm ile tercUma edildiğini, ••• kız arkadaşının bu kitabı oku yup inceledikten sonra kendisine yazdığı mektupda çok beğendiğini bildirdiğini hadisenin 1955 de careyan edip suçla. ilgisi olmadığını. Diyarba.kı.rda Borbalığı ile tanınmış Abdur rezak Emsa.li ile bir köy arasında zuhur eden hadise sebebiyle köylünUn avukatlara baş vurduğunu avukatların dilakçe ya.zmudığını kendisibin yazdığı dilekçayi savcılığa, Vali­liğe, B.M.M. Başkanlığına olduğunu, gazetelerinde Musa ANTER trra.fı.ndan neşredilen fık runı.n kanunlarımız başlıklı idi, bu fıkranın neşrelunmak Uzere tanzim olunmuş olmasına rağmen mahzurlu bulduklarından neşretmediklerini, 27 Mayıs ihtilalini müteakip ihkilabın etüdünü yaptıkları. bir sırada beraber oldukları eozacı arkadaşı kendi fikrihi teyid eder zadegan isimli bir yazıyı çıkararak okuduğunu~.. yazının okunduğu zaman ırk tefriki ya­pılmadığı gibi mahiyeti itibariyle kUrtçUllik pr. paeandaaı ile de ilgisi olmadığını, Di­yarbakır ceza. evinde iken mUsaade ile alınan e~tere tazdığ~ yazıların suçla alakalı ol madığını, sanık mUdafaasını sözlll olarak yapıp izahlardan bulunduktan sonra suçu olmadı ğını, baraatini Ltediğini, ve 3 aa.hifelik yazılı mUdafaa.aında özetle ı Aleyhindeki auç delillerine iddianame ve eaaa hakkındaki mütalaalar sırasınca teker teker temas ederek ve bu delilleri çürükme babında Atatürk'Un aövlev ve demeçleri, Maarif matbaası 1945 ı cilt-l'den ,AtatUrk'ün tabiri ile ( Anaaı.rı islamiyeden misaller vererek anlatmakta her delil hakkında mUda.fansını teker teker sıralayıp 125 noi maddenin tatbikinde aranan f1

il unsurunun bu delillerle tekevvUnUne imkan yoktur. Diyerek ortad~ işlenmesi 1m-kmısız bir suç vardır. B~ö 1 suçdan dolayı da mahkuıniye~ti e gidilemez. ~

- ......... \.., ......... ~~..,~~ ..,..---- J 1 ~ _____.-::::; / ~--- c::J. ~ • 4?'• ~ ı., \ •

www.

arsiv

akur

d.or

g

Bu itibarla yüksek mahkemeden son söz olarak beraetimi talep ederim dedi.

26. Sanık Mehmet BİLGİN : Ben bu memleketin mensubu olarak Harb Okulunda okumuş bin başılıge kadar ulaşınışımdır. Bineanalaylı memleketin parası ile yetişmiş bir insan olarak bu memlekete karşı bir harekette bulunamam. Bulunacak olursam, bana sarfedilen paralarda yetimlerin hakkı olduğu için onların hakkını yemiş olurum. •• Yardımı şahsen her zaman yaparım. Hem kendimin ve hemde ailemin varlığı yerindedir. iddianarnede bana isnat edilen fiili işlemedim. Bu ianadın nasıl yapıldıeını da anlıyamıyorum. Bahsi geçen ziraat banka sı hesabı benim namımadır. Cebeoi muhiti talebe muhiti olduğundan ve çocuğumda üniversi tede olduğundan bir çok taleberle tanışırım. Bir aeferende ••• bir talebenin açlıktan öl düğünü ve bundan sonra her hangi bir hadise sebebiyle yardım icab ederse para toplanıl­sın diye bir konuşma oldu. Ben Bankada bir hesahım var. Bunu size olduğU gibi verebili­rim dedim. Arkadaşlar görüşelim, biz birini tayin ederiz gibi konuşmalar oldu. Benim bu teklifim bir yardımdan ibarettir. ŞEVKET TURAN'ı hasta~anede çalıştığı sırada tanı­dığını ve onun ŞAHADETTİN SEPTlOÖLU 1 na yazdığı mektubun kendisini alakadar etmediğini, Ancak, benim ŞAJ~BETT!N SEPT!OÖLU'na yazdığım mektupda gazetelerdekinin aynı olduğun~ söylememden maksat Bundan evvel abone kaydı için müraocatlar oluyordu, bunu demek is­tedim. Çünkü, Diyarbakırda çıkan bir gazetenin abanesi olmarnı istiyorlar. Bunun m~na­sı da bir yardımdır. Yoksa orda çıkan gazeteden bana ne, Akkoyunlu, Sait ELÇ!, ve AOA­EEJIIM DOLAIC arasındn geçen konuşı::ularla bir alakasının olmadığını ve ŞEVKET TURAN• ın evin da bir toplantıdan ve konuşmalardan malumatının bulunmadığını ŞEVKET TURAN'ın evinde bir toplantıda bulunmadım~ diyerek müdafaaaını avukatının yapacağını bildirdi. MUdafi'i Av. Turhan AYATA sözle izah edip hüiaseten J müvekkilimin bu suçu işlemediği ve aubut ve va­sıf bakımından böyle bir fiilin mavout olmadığını, bu itibarla baraatine karar verilme sini isterim diyerekten, 10 aahifeden ibaret yazılı savunmasında ijWetle J Müvekkilinin şahsi durumlarına temas ederek dava ile ilgili olmadığı halde 30-4-1960 tarihinde kara ra bağlanacak olan 963/129 Esas sayılı dosya ile alakalı görülmektedir. Kendisi 1960 aa nesinde emekli olmuş kıymetli bir subayımızdır. Basit bir tahkikat neticesi taip aayıl mıştır. Halbuki ik·ımetgahı ve adresi o günden bu güne değişmemiştiro Tutum ve davranışı itibariyle memlete ihane~ etmiş gibi bir duruma düşmesi kendisin sonsuz derecede müte essir ve m~llim etmiştir. Bu başlangıçtan maksadım, işi tetkike başlarken hakkında menfi bir knaaıi beslenr·eden tamamen objektif kalınarak dururnun incelenmesini sağlamak arzusudur. liliyerek sanığın ilgili bulunduğu iddianarı~e ve bağlı olduğu dosya hakkındaki sanık aleyhine ileri sürülen delilleri ele alıp bahusus SEPTİOÖLU'na yazdığı mektubun beher kelime ve cUmlesi üzerinde teker teker durarak sanığın takip ettiği mana,roaksat . ve kastını belirterek aleyhine isnat edilen suçla bir glgiainin bulunmadığını bilakis tamamen yardım zihniyeti ile yapılan masumhane bir hareketin idam cezası ile cezalandı!ı lamıyacağın+, belirttikten sonra davanın hukuki cephesini açıklayıp izah eden sanık mU~ dafi'i Av. Turhan AYATA,Diğer müvekkilleri Ali Karahan,Örfi Akkoyunlu,Necati Siyahkan hakla­rında yupmış oldugumuz müdaraanın hukuki cephesinde aynen ileri sürdüğümüz ve iddia ettigirniz hususları burada da tekrar ederiz.diyerek maddelere teker teker temas edip sanık Mehmet Bil­pinin bu mar'ldeler ve talep muddcsi ile ilgili bir riil ve hareketi bulunmadığından baraatine karar verilerek aıialetin tecelli ettir~mcsini bilvekale arzederim dedi.Sanık Mehmet Bilgin müda.faaya ilave ed ilecek bir sözü olmudıj!ını kendisinin böyle bir suç ~şlemedigini,Duima mem­leketin sadetini ve refahının yükselmesini istedigini son sözü olarak suçsuzum ben böyle bir suç i§lemedim demiştir.

47-sanık Esat CEMİLOCLU:6/12/1963 Tarihli dilekçesi ile duruşmadan vareste tutularak vıyabında duruşma icraasını istedigini ve Avukatı Mustafa Durak Cerit~in müdafaasını yapaca­rını helirtmi;> oldugu görüldü.Sanık Nüdafii Avukat ~ustafa Durak Cari t 5 .Suhifeden ibaret dosyada mevcut 4/12/1963 tarihli müdaraasında özetle: Yüksek mahkemede yapılan 17/9/1963 gün­lü duruşmada esas hakkında iddiasını serdeden sayın savcı müvekkilim hakkında:(İştirak etti­Ei toplantılarda konuşmalarını sarih olarak tesbit edilemediği,ve hakkında başkaca delil bu­lunamadığı) mucip sebeplerile baraatine karar verilmesi mütaluasında bulundugunu bildirmiştir.

Sanık hakkında müsnet delillere tekör teker temas ederek tafsilen izah eden müdafii arze·iilen soboplerden dolayı müvekkil!min müsnet suçu işledig!~! imkun veren bir f111 ve hu­rekctin faili hulundugu hukkında mahkumiyat hükmüne yeter bir delil mevcut olmadıgı cihetle boractina kurur vorilmesini.bilvek~le saygılarımla b'ca ederim dami§tir.

28-Sunık Forit BİLEN: Müsnet suç ile bir alukarn yoktur.İlk tahkikat ve duruşma bu dur­umu e:östermi:_::tir.Esusen savcı mütalaosındu da boraatimi talep etrniştir.Evvelki ilk ifadeleri­me ilave edecek birgeyim ycktur.Tolep veçhile beruetimi isterim diyerek son sözü ola~uk bora­ctimi isterim nedi.

29-Sunık Hustufa Nuri DİREKÇİGİL: Bir suç işlemiş def.ilim.Beraetimi isterim dedi.Hlida­faama ilave edecek birgeyim yoktur.Pütün sözlerim bundan ibarettir.Son söz olarak Eeraetimi isterim dedi.

30-Sanık Fevzi AVŞAR: 21/12/1963 Tarihli dilekgesi ve dilekçeye ek Müdafausı gereğince hastalırını ileri sürmekte,Gelemiyecegini belirterek raporunu göndermekte ve gıyabında karar verilmesini istemektedir.El yazısı ile yazılmı~ bir yapraktan ibaret yazılı müdafaasındaJ aleyhindeki delillcr~ telı:ler teker tamasla bu delillerle ilgisinin bulunmadıeı vo alehinde bir delil olmalarına imkan clmudıeı yapılun soruşturmalurdan unluşılmıştır.Başka bir diyecegim yoktur.Peraetirrıi isterim dediei görüldli.

:n-sanlk Nazmi l?ALY.AŞ: Bu husustel bir diyecegim yoktur.Esas hukkınd<4 mütalaada söylen-.·_..-; -'-:"~v--ı ~~ ~ /.:;~ct-;t-~ı.,~---r~-·· ~ /

www.

arsiv

akur

d.or

g

.. ~ , ,·

Sahife - J9

enlerin vahul ediyorum.Per~ctimi isterim diyerek son sözü olarak Paraatimi isterim sözünü tck­rar]adı.

32- Sanık Hüsey~n Of"uz ÜÇOK: 19/12/196) tarihli dilkaçesi ile duruşmad~n vc.reste t :!.tj­lma sı nı talep e·'lerek; Iddi::.. makı:ı.mı nı n mütalausı na uyularak hakkımda beraet kararı veriJ.::,( ··:i ~,i arz ve istida ederim demektedir.

33- Sanık }!ehmet Nazım ÇİCDEM: Suçlu bir ilgim yoktur.Her hanf!i bir fiil işlemiş defi­lim talep veçhile beruetirrıi isterim diyerek son sözünde Peraetimi isterim dedi.

34- Sanık Fevzi KARTAL: Hakkımda esas mlitalaada söylenenlere aynen i§tirak ederim.P.ir suçum yok,Yalınız mc:ı.zeretime binaen bundan sonraki eelselere relemiyeceeim,Bu itibarlu duruş­manın g.ıyabımda yapılmasına karar isterim diyerek mlidufaam oundan ibarettir.İlave edecek başka birşey yoktur.Son sözüm Beraetimi isterim dedi •

.35- Sam.k }~ehmet AYDEMİR: 16/1.2/196.3 tarihli dilekçesi ile sayın iddia makamının hakkın­dal:i tt..lebine i~tirak ettipini,t~üsnet suçla hiç bir ilgisinin bulunmadığını,Suçsuz olup bera­etini talep ettigi ve talebe bulundurundan durumunun müsait olmayıp J53 Sayılı kanunun 1.36 ncı muddesi rerer:ince duruşmu,vu relcmiyece(5'inden mlidafaasım.n kabulünün talebinin ister oldugu rörüldü.

36- Sanık Emin KOTAN: 12/12/1963 tarihli dilekçesi ile duruşmada hazır bulunamıyacagın­dan vareste tutulmasını;Dosya arasındaki mevcut ifadelerinin son mlidafaası olarak kabulünü,. iddia edilen hususların hepsinin hilafl h<:..kikat oldugunu ve bu işte masum oldugunu beyanla bu sözlerinin son mlidafaası olarak kabulünü bereetine karar verilmesini talep etmektedir.

37- Sanık Ökkeş KARADAG: 1/12/1963 Tarihli dilekçesinde;Saf bir köylü bulundugunu,Misa­firperverlil~ten ilnri gitmeyen fiil ve hareketlerinin mlisnet suçla ilgili bulunmadığJ.n:ı.,Bu davadan beroetine karar ittihaz buyrulmasını saygılarımla arz ederim demektedir.

38- Sanık Muhs in ŞEVATA:Savcının hakkımda istedi~i karara bende iştirak ediyorum.Evvel­ce bu hususta ifade vermiştim.aynini tekrar ederim.Diyen sanık son sözünde beraetimi isterim dedi ve duruşmadan vareste tutulması fpyabında hüküm verilmesini talep etti.

39- Sanık Turgut~AKIN: Esas hakklbda mlitalaada hakkımda baraat istenmiştir.bu mütalaaya aynen işttruk cc1el·i~,ç!1yon sanık baraatimi istc:rim diyerek son sözünü söyledi.

·~.:· ~\ ~. . . 40- Sanık Sı tkı' ELPİSTAN: Kısaca söylüyeyim benim suçla alakum yoktur .Feraet veya mah­

kumiyetiın kıymeti yo1~t.uıt.II.en hqzur istiyorum diyen sanık Faraatimi isterim diyerekten son sö-zünü söyledi. \"

V 41- Sanık Şerafetii~xı EL~:, Sözlü. ~i~ahta bulunacagını bildirdi ve böyle bir suç işleme-divini,Hakkındaki isoatların dorru olmadıgını,Bu itlbarla suçsuz oldugunu,Hahkemenin kararını bekledirini boraetini ister olaup.unu söyleyen sanık son sözlinde mahkemenin karar1nı beklerim dedi. .

42- Sanık Hustafa RAHANU: Müdafaa için bir diyeceğim yoktur.Fenden evvel konuşan san­ıklar kafi derecede açıklamalar yaptılar.Savcının talebi veçhile hakkımda beraet kararı iste­rim diyerek son sözünde mahkenienin kararını bekliyorum dedi.

43- Sanık Mehmet ÖZER: Nüdafaa için ilave edecek bir cihet yoktur .Savcı nın talebi veç­hile hakkımda beraet verilmesini isterim.Yalınız vazife gördUrUm yer uzaktır.Müdafaam:ı. yaptım bundan sonraki eelsolere gelmek benim için zordur.Fu itibarlu duruşmadan vareste tutulmak is­tiyorum diyen sanık son sözünde beraetini istedi.

44- Sı:.nık Feyzullah D~!RTAŞ: Şifuhi olarak hakı~ımda mevcut deliller yeter de~ildir. Esasen hu tertiplenen deliller de dorru değildir.Savcı hakkımda beraet talep etmiştir.Eende hu talebe i~tirı-1k 0diyorum.Suçsuzum Boraatimi istiyorum diyen f!anık son sözünde beraetirni is­terim dedi.

45- Sanık Cezmi EALKAŞ: 16/1.2/1963 tarihli dilekçesinde; SayJ.n iddia makamının hakklın­daki talebine iştirak ediyorum.Müsnet suçla hiç bir ilgim yoktur.suçsuzum beraetimi talep ed­iyorum.Ta.lebeyim mali durumum müsait olmadJ.rından duru§maya gelemiyecef.im,.353 Sayılı kanunun 136 ncı maddesi gererince müdafaamın yazılı olarak kabulünü snyf.ılarımla arzederim demektedir.

46- Sanık Halis YOKUŞ: 4/12/1963 Tarihli dilekçesinde; Esas hakkındaki rnütalaasında savcJ. delil yoklurundan beraetimi talep etmiştir.Benim suçla alakam yoktur.Pöyle bir suç işle­medim.Pu ida::.ı.rnı teyit edici malumut dosyamdad:ı..r.Pilhassa hakkımda iki uzun rapor vermiş bu­lunan ~~hıs ~ahkeme huzurunda beni tanJ.yamamıştır.SJ.hhi durumum ve talebe oldugum göz önüne alınarak dilekçarnin yazlll müdnfaa olarak kabulünü beraetime karar verilmesini saygılarımla talep eierim demektedir. ~

47- Sanık İsmet EALY.AŞ: 16/12/1963 tarihli dilekçesinde; Sayın iddia makamının hakkım­daki talebine i::)tiruk ediyorum.Hüsnut suçla hiç bir ilgim yoktur.Suçsuzum heraetimi talep ed­iyorum diyen sunık talebe oldugunu,Mali durumunun müsait bulunmndığını,Duru~~malara ge~ye-

.-. ·"' .- .. ~1'?' 1.7-9 --- c::.::?.JJ ~;:::s . .._~.-~ ' ..,......,., .. ~ ............. -... ~ .~!#

www.

arsiv

akur

d.or

g

Sahife - 40

cef:ini,Askeri yargılo.ma usulü kanunun 136 ncı maddesi eeref:ince müdafaamın y3zılı olurak kabulünü suyı~larımlu urz ederim demektedir.

48- Sc:.ı.m.k Sait PİNGÜL: Hüdafuamı sözlü yapacağım,Ben isnat edilen suçu işlemedim. Föylo 'bir suç:lı:ı uzc..ktan ve yakından hiç bir alakc:..m yoktur .Bu itibarla savcıda beraet talep etmi:;ı olması itibarile bende ayni talebe iqtirak ederek beraetimi istiyorum diyerek son söz­üm baraAtimi istiyorum dedi.

49- SanıkHasa.n ULUS: Tekma n lw.yrnakumlıf~ının J0/9/1963 gün ve Jffl sayıll cevabi yaz­ısı rere{'ince Tekman Çevirme köyü )2 evinde kayitli bulunan Hasa.n Ulus'a ait ölüm tari2ini bildirir meşruatlı nufus kayit sureti gerepince 13/10/196ı tarihinde ölmüş oldugu mezkur ya­zıya ekli nufus kayit örne{-in-jen anlaşılmı§tır.

50- Sanık Nurettin YILMAZ: Sözlü savunmasında suçu olmadığını,Beraetini istediğini bildiren sanık 6.Sahifeden ibaret yazılı müdafaasında özetle: Aleyhine müsnet delilleie te­ker teker temas edip her biri hakkında tafsilat ve teferruatlı müdafaasını bildirerek olayın bir tArtip oldueunu,Aloybine isnat ortilen delillerin suçla ilrfsi bulunmı:ıdığını,Dildirip noticeten mosnetsiz ve gülünç olan bu iddiaları yukarda arzettieim mucip sebeplere binaen sayın iddia malcomının talebine uygun olarak berttetima kar.ar verilmesini adil hey'etinizden nayeile arz ve talep ederim diyen sanık son sözünde mahkemenin kararını bekledigini bildirdi.

51- Sanık Fetullah KAKİOCLU: Mahkemenin vereceği adil karara muntazırım.Savunmamı yazılı olarak hazırladım.diyerek iki sahifeden ibaret yazılı müdafaasını buzurda aynen oku­yup tekrarladı ,Bu müdafaasında özetle :Suçun şahsi üzerinde büyük bir izdirı:ıp yarattıeı nı, Aleyhine Yasin Gültaş tarafından tan~im edilen 1 ve 2 numaralı raporların hilafı hakikat ol­dugunu,Aleyhindeki sarfedilen sözlerin birer iftiradan ibaret bulundugunu belirterek sayın iddia makamının talebine bende uymaktayım,Suçsuz oldup:uoı tarafınızdan anlaşılcaktır.Yüksek m~hkemenizden beraetimi talep ederim.diyerek son sözünün Adalete güven oldugunu bildirdi.

ŞAHİTLER:

1- ÖMER ARAS~Yeminli beyanında,ben liseyi bitirip Ankara~ya yüksek tahaile gel­dirim ~aman bulunduğum muhitte bir kürtçütük careyanı hissettim.Memlekette de böyle bir c0 .reyan var idi.Faka t Ankara'da bu yöndeki faaliyet daha ba.riz idi • .:tli Karahan ile tanıştım • Onun iki defa yazıhanesine gittim.Son gittiğim 959 Ocak ayının ilk haftasına rastlıyordu. Orada Koço Elbistan,Yaviz Çamlıbel Ahmet Fuat ve Cemil isimli şahıslar da vardı.Ali Karahan Doğu Bayazıttaki Şai~ (Ahmedi Gani~ nin •••• eserlerin! teşrih ediyordu.Bu şahsın eserlerin­de,bizim sonumuz ne olacak şeklindeki beyanını ele alıp;~ir altın ki sikke olmaz kıymeti yoktur. Bir millejki devleti yoktur yine kıymeti yoktur." Bununla Kürt milletinin mevcut olduğunu fakat kürt devletinin bulunmamasından dolayı bir keymet ifade etmediğini söylüyor ve il eride İranlı ve Iraklı kürtlerle birleşilerek bir kürt devleti kurulacağını bayan ee~iyordu.Orada bulunan di~er şahısl~r bu mevzuu ta svip eder mahiyette ve daha fazla bilgi edinmek maksadiyle sualler soruyorlar ve Ali Karahan cevap veriyordu.şen de ayni şekilde sual soruyordum.Bu konuşmaları tesbit etmiş bildirmiştim.Şahitin mezkur raporunda baştaraf­ta 5 Ocak 1958 sonunda ise 6 Ocak 1959 tarihinin mevcut olduğu görülerek ·mübayenetin mahi­yeti sorulduğunda,rapor tarihi 6 Ocak 1959 veya 5 Ocak 1959 olabilir.Zira ben 1959 senesin­de askere gittim.Ve rapor-da bu hususta da sarahat var.l958 Tarihinin bir sene müddetle atılmış olması alışkanlığının rapor tarihi olan ve yıl başından 5-6 gün sonraya tesadiıif' eden günde sehven 1958 yazılmış olacaktır.

Şahitin beyanına karşı sanık Ali Karabanı Bu rapor hadiseden sonra tanzim ettirilmiş bir rapordur.Zira tevkif edildiğim zaman bana bununla ilgili hiç bir şey sorulmadı.Ancak 6 ay sonra bu rapor ortaya çıktı.Raporun tanzim tarihi tevkifimden ll ay evve* olduğuna göre tev­kif sırasında mevcut olması ve benim bundan dolayı da istihdaf odilmem lazımdı ••••• Bu rapor söylediğim gibi yapılan tevkifi haklı göstermek için emniyet tarafından bil'abare tanzim · ettirilmiştir.

Sanık Koço Elbistanı B en Ömer Araa'ı bir yerde gördüğümü hatırlamıyorum.Filhakika bahs­olunan tarihlerde Ali Karahan'ı ziyaret ettik.Bu ziyaretimizde Abmedi Gani'den bahsedildi •• .. .. ••• Y azıhanadeki konuşmada Abmadı Ganı'ye izafeten şahit'in bahsettiği Altın ki sikkesi yok •••• şeklinde konuşma olduf,unu hatırlamıyorum.

Yavuz Çamlıbel; Bu rapor biz tevkif edildiğimiz zaman ve bütün hazırlık tahkikatı müd­detince ortaya çıkarılmadı.Ancak ilk tahkikatta zuhur etti.Ta.rihine evvel tevkiften evvel­d·3 mevcuttu.Hazırlık tl!hkikatı sırasında faaliyetimiz hakkında sorguya çekilirken bu mev­zuun sorulmamasına imkan olmıyacaktı.Bundan da anlıxıyorki rapor bil'abare tesbit ve tan­zim ettirilmiştir ••••• Şahitin bahsettiri gibi Ahmedı Hani'nin milliyetçilik fikirlerinden ve bunun meş'ale olarak ele alınmasından ileride kürt devletinin kurulacarında n •••• bahse­dilmedi.Keza Ali Knrahan'ın İstanbul'daki faaliyetle ilgili sualine muhattap olmadım •

. j

2- NE'ÜR BAYRAMı YP-minli beyanında,Ben sadece Şevket Turan'ı Kürtçülük faali­yeti ile ilgili bilgiye sahip bulunmaktayım11959 senesi yaz aylarında Şevket Turan Bat­man'a geldi.Orada eniştesi Osman Gök'ün dükanında kendisi ile ben de tanı§tım •••• Şevket Tu­ran kürtçülük mevzuundu ve bir devleti kurulması yolunda çalı§malar olduğunu ve herkesin bu mevzuda çalışmasını sö,ledi. Hatta herkesin bu dava için bir miktar para ile yardım et­mesini de istedi.Yapılacak yurdım Ankara'da Ziraat ERnkası Merkezinde Yzb.Mehmet Bilgin f!.dına açılan bir hesaba. ya,tır.al~?ını zikretti •••• Soru üzerine ,_Orada bulı.:..-;.;.ı.l.rıara yaz.:lJı.t.dı •

... -·- .· /.~ ..• -;.~. ... ~r."';...-·..-:sf~·r.·y::::-,z t= .. q0 --.. r- __ ") A1 ~ • \.... '

www.

arsiv

akur

d.or

g

Bu numara (85636)d~r •••• Türkiye haricinde de bu faaliyeti destekleyen var mı diye sorulduğunda, ·şevket Turan Almanya'da İran Taabiyetinde bulunan Mehmet Gazi'nin oğlu Ali ~zi ve baz~ arkada~­ların~n böylJ bir faaliyeti yürüttüklerini ve bunların yaln~z Almanya~da deeil,Fransa'da ve diger memleketlerde de propaganda yaptıkların~,Türkiyede Gercüş~ün Vezrin köyünden Hacı Hüseyinin oğlu olan ad~nı bilmediğim bir şah~ ın kli Gazi'nin tesiri ile Almanya~da tahaile gönderildiğini ve bu şahıs vasıtasiyle Alma~adaki faaliyetlerdan haber alındı~ını ifade eyledi ••••• Ben bu bilgim­den dolayı Adl~ Makamlara ifad'j vermedim.Ancak bizim koruma amirimiz olan Mustafa Bey isimli bir zam benim şevket Turan ile konuştuğumu,görüştüğümü dU3muş.Beni çaeırdı.Ne konuştuğumuzu sordu. Durumu anlattııu.Bu söylediklerini kendi el yuzınla yaz gel dedi.Yazdım kendisine verdim.Kendisi bil'abare bunları daktiloya geçirdi.Bana getirdi.Ben bir kısmını okudum.Kendi yazdığımın ayni olduP,unu görünce diğer tarafını okumadan imza ettimjŞahitin 14-9-1959 tarihli raporu okunup sorulduğunda; Benim Mustafa beye verdiğ im r~porun aynidir.Musa Anter için raporda bahsedilen hususlar da aynen varittir.l5-9-1959 tarihli raporu okunup sorulduğunda,söylediğim gibi Bankada biriken para ile şevket Turan hapse düşenlere yardı~ edileceğini ve ayrıca bir kooperatif ku­rulacacını bu esnada kürtçülük propagandası yapılacağını söylemiş idi •••• Butmandaki bir konuşma­da,Sait Ramanlı'r.ın kardeşi Hasan Ramanlı Şevkete: İkimiz de şüpheliyiz,bir daha evime gelme de­diğini duyduın.Şeklindeki kısım benim yazıında mevcut değildi.lB-9-1959 tarihli raporun kendisine ait oldurunu rapordaki husuSların aynen cereyag. ettiğini,lB-1~1959 tarihli raporun da kendi el yazısı ilee yazıp Mustafa beye verdiRi raporun ayni olduğunu,muhteviyatının aynen careyan etti­ği ni bildirdi.

. . .. Şahitin beyanlarına karşı Şevket Turant Bu rapor tamamen hilafı hakikattır.Peşinen

reddederim.Nezir Bayram raporlarda ok~ndupu üzere düzgün konuşup yazacak kültür seviyesinde değildir ••••• Eniştem Osman GOK~ün dükanında yapılan konuşmada Ankara'da Ziraat Bankası Merke­zinde Yeb.Mehmet Bilgin namına açılan hesap numarasından bahsetmiş olabilirim,Sebebi,sorguın sırasında tefferua&ıile açıkladığım üzere yardım maksadı i~e para toplamaktır.Numarayı da sak-. lamadım.Aynen yazdırdım.Raporda okunan hususlar tamamen'hilafı hakikattır. •

Musa Anter; Raporda bana ait bulunan kısımlar varit değildir.Zira,evvela şahıslar gös­terildif,i zaman beni hatırlıyamamış ve benim faaliyetim hakkında herhan~ bir bilgisi olmadığını beyan etmiştir •••• Bundan da anlaşılıyor ki raporda bahsedilen bilgi kendi malı değildir.Rapor muh­teviyatındaki kelimeler ve yazının şekli dikkate alınırsa Nezir Bayram'ın hiç bir zaman böyle bir yazı yazamıyacarı kendiliğinden ortaya çıkar ••••• Bir Dr.Yecenimin mevcut olmamasına rağmen mevcutmiış gibi göstermasinde edindiği bilgilerin· sümme tedarik ve hilafı hakikat oldükları kana­atındayım •••• Netice olarak raporu kabul etmiyorum.

Salim Kılıçof-lurBen onbeş senedenberi ne Erzurum»a gittim,ve ne de Şeyh Ali Rıza ile görüğtüm.Bu husus sabittir.Binaenlayeh raporda. bana ait kısımlar doğru değildir.Hucı Veli ila de görüşmüş değilim.İcap ediyorsa sorulabilir.nuporun bana ait kısmı hilafı hakikattır.

Abdurrahman Efhem Dolak1 Nezir Bayram,benim çok sevdiğim bır arkadaşım tarafından vurulmuş olduğu için benim ile de konuşmaz.Matbaama da gelmesine imkan yok;ur.Bu husus doğru değildir.Matbaayı kürtçülük faaliyetinin merkezi gibi gösteriyor,kabul etmem.

3- MUSTAFA AKMA NJ Yeminli beyanında. ı kendi şahsi durumuna tamasla 1959 senesinin Aeustos ayında Şevket Turan'ın Batman'a geld+ğini,daha evvel kendisine bir kart yazarak bil• işi için rioada bulunduğundan gıyaben tanıdığını ~Şevket Turan'ın aslan Gercüş' ün Vazrin köyünden olduğunu,oraya kadar gitmek için vaaıta bulamadığını,kendisinden rica ettiğini,Şevket Tura~'ı cipine alarak götürdüf,ünü,dönüjünde Batman 11 ın Maymune Köyünden Halil Ramanlı ismindeki bir şah­sın bürosuna gelerek,Şevket Turan'ın kürtçülük faaliyeti için köylere çıktığını,buralara geldi­ğini beyan edip bu faaliyetin memleket! fena istikametlere götürecek mahiyette olduğunu,evvelce çıkan Şeyh Sait isyanında 20.000 kişinin sebepsiz yere öldüğünü,bu misal mevcut iken 2 nci bir hadiseye sebebibeyt verileceğinden korktuğunu,şayet ilgilenmediği takdirde bizzat kendisinin ilgililere bildireceğeni~i beyan ettiğini söyledi.Bu ikaz üzerine mesela üzerinde.durduğunu,iti­mat ettiği şahısların alakalarını ç~kip hadisenin i~iş~fı hakkında kendisi9e malumat vermele­rini rioada bulunduğunu,verilen malumatları kendi ınütalaası ile birlikte ilgili makamlara arz­ettiğini beyan etti.Şahidik 19-9-1959 tarihli raporu okunup aorulduğunda,ifade bana aittir.Yalnız Şevket Turan'ı Batman'da Mustafa GöK'ün değil Osman GOK'ün evinden aldım.Abdurrahman Efhem Dolak hakkındaki kısım kendi bilgi ve görgüme istinat etmemektedir ••••• ~tmangda bir konuşmada,Sait Ramanlı'nın kardeşi Hasan Ramanlı Şevkete-ikimiz de şüpheliyiz,bir daha evime gelme dediğini duyduın.Şeklindeki ibare Vezir Bay~am tarafından kendi el yazısı ile yazılıp bana verilen rapir­da yok.Ben bu ibareyi başka birinden duymuştum.Nezir Bayram11 ın beyanının altına sehven yazılmış olacak ••••• Şevket Turanı Halil. Ramanlı ile kayınpede.rim araaında dli§manlık vardır.Bu sebepten benim için iftira etmektedir.Dedi. "11

Musa Anter ı Raporların hüniniyetle kaleme all. nmadığı nı ihtioaca aalih olmadığını ifade etti. Abdurrahman Ef'bem Dolak J Ben herhangi bir yerde Şevket'in kurduğu şirketin m.uvaffak

olması halinde kendisine ileri Yurt gazetesinin ellibinlira yardımda bulunacağını söylemedim. Eğer böyle bir iddia mevcutsa yeri ve kimlere söylediğim belirtilmelidir.Dedi.

Soru üzerine ŞahitJ Ben sadece duyduğuınu naklettim dedi.

4- YASİN GÜLTAŞI Yeminli beyanındaı ve l numara ile işaretli ) haziran 1959 tarihli Faik Savaş ile kurulacak cemiyetin kuruluş tarzı ve Asmm Eren'e çekilen telgraf mevzuundaki ilgiai hususu sorulduğunda, Faik Savaş ile teşkil edilecek cemiyetin tarzı hakkında konU§trken kendisi o şekilde bir cemiyet kurulınalıdır ki bu cemiyet muhtelif kademelerden teşekkül etmeli ve fa kat har kadome bir üst kademe ile •••• ruutavassıtları vasıtasiyle temas etmelidir.diyordu. Ben böyle bir .devlet kurulsa bil~ ke~ kendini idareye kifayet edemiyeceğini beya~~ordum,

~/~~..;e:P $_. ::::J---., C\4c:;p..'"'-H--~

www.

arsiv

akur

d.or

g

Faik Savaş ise pek'ala idare eder diyordu. Asım Eren'e çekilen telgrafın kimler tarafından ve nasıl hazırlandığını bilmiyorum.

Üniversite kuntininde bu tel~~af bana da imza için verildi.Fakat ben imza etmedim.Diğer bulunan­lar imzaladılar •••• Bu telgrafın bazı şahıslar tarafından yazıldığını şayia olarak d~duğumu bir raporumda bildirmiştim.Dedi. ·

Şahidin 3 Haziran 1959 tarihinde saat 16.~~ da İngiliz kitabevine gidişi,6 Haziran 1959 da Faik Savaş ile konuşmalarına dair raporun üzerine kırmızı kalemle 8 Haziran 1959 tari­ginin yazılı bulunduru raporu okundu,ŞUhitı okunan raporun kendi ilK yazısı ile yazılmış imza­nın da şahsına ait olduğunu,hadisenin hakikat ve aynen careyan ettiğini bildirdi.

Nazmi Balkuş'ın talebi tiaerine şahitten sorulduğunda) Ben üniversite kuntininde bulunuyordumoTeli getirdiler,kimin getirdiğini zaman tanımıyordum.Diyarbakır Talebe Yurdunda Azmi Balkuş diye bahsedilen şahıs ~zmi Balkaş olup~Nazmi Balkaş'ın kardeşidir.Ben ismini Azmi biliyordum.Telin bana imzalanması için verilen tarihi kat'i olürak hatırlıyamamakla beraber 3 Haziran tarihinden 1-2 ay evveldi.

Ziya Acar'ın talebi üzerine,şahitten sorulduğundaJ Yeldeğirmeni cıvarındaki kahve­lere gidişim hiç kimsenin teş viki ile olmamıştır.Bunların hareketlerini memleket için çok · 1

zararlı gördüğüm için kendiliğimden bilgi toplayıp ilgili makamlara bildirmek için gittim.Keza \ kahvelerde sadece kürtçe konuşmaları değil,bir cemiyetin organı olarak vazife görüp görmedikler±m

ni tesbit etmek istiyordum.Dedi. 21 Haziran 1959 tarihli rapor Uzerine şahitten soruldu.Bu mevzua ait bilgimi bugün

kelimesi kalimAsine hatırlıyamamakla beraber Medet Yöş'le sık sık görlişliyorduk.Kendiai Kürtçü­lük mevzuunda propagandamızı daha müessir bir şekilde yapabilmek.için hayat mecmuası gibi temiz bir mecmua çıkartmalıyız.Ve bu mecmua ile ne istediklerimizi efkarı Umumiyaya duyurmalıyız dedi. Keza ,Husa Anter'in,ileriyıhi'"t gazetesinde evvel bir kelime ile ve bil'abare elimle ile ve ondan sonra da ufak yazılar halinde kürtçülük propagandası nı yaptığı eöyleniyordu.Bunu kimden duydu­ğumu şimdi kat'i olurak ho.tırlıyamıyorum.ı.redet Yöş olabilir.Zannedersem raporda açıktır.Rapor okunup sorulduğundai rapordaki yazı benim elyazımdır.Tarafımdan yazılmı§tır.Hadiseler hakikata uygundur.Ve aynen yazllmıştır.Dedi. ·

Sanık Ziya Şerefhanoğlua Raporda benim yazıhanemda bir toplantı yapılacağından bahe­ediliyor.Ne o tarihte ve ne de ondan sonra b~yle bir toplantı yapılmamıştır.

Sait Kır~zıtoprakı: Bizleri tam olarak tanıma~~§ olmasına rağmen hareketlerimiz hakkında mufassal malumat vermeşe kalkmakta?ır •••• Nebati Siyahkan'ın aramızda bir ulak vazifesi gördüğü asılsızdır.Rapor miiretteptir.

Musa knter: Ber. İleriyurt Gazetesinde kürtçe propaganda yapmayı iş edinmiş değilim. Yazd1rım yazılar ilgililerin murakabesinden geçmektedir.

. Necati Siyahkan: ••• Kimseye şiir vermek için Yasin' e müracaat etmedim •••• Yasin Kürt-çe ve zazaca ve kürt alfabesine vakıftır.Ne dereceye kadar7

ŞahitiKürtçeyi pekiyi bilmem fakat derdimi anlatacak kadar bilirim ve konuşulanları anlarım.Kürt alfabesini bilmem.Zazaca şivesine vakıf değilim.Fakat şeylerin zazaca olduğunu an­larım.Necati Siyahkan'ın talebi ile olan soruya şahitJ Ben hazreti Süleyman ve meseleleri isim­li kürtçe kitabın basit olan bazı yerlerini okQYup tercüme edebiliyordum.Faik Savaşa'qa orasını okuyup tercüme ettim.

Savcının taleJ-.i ile sorulan sorpya şahi tı O sırada arada dolaşmak ta bulurm bazı şiir isimleri ve.rdı.Bunlar kürtçül ~k fc.tiJ.l.jetile ilpili idi .Böyle şiirleri istemekteki maksadım bu şiirJ. !lrin bir çok kimselerde bulunup culunmo.dıeını ve bunların mahiyeti ile bu şahıslar arasında­ki münasebet dereesini tesbit idi.Yani r&poru yazmadan evvel hadisenin mahiyetini tam manasile örrenmek istiyordum.

1-Şahitten 6/Temınoz/1.959 pünli verdiri ruporla ilgili bilgisi soruldu: Den 6/7/1959 günü İleri Yurt Cılztesi matbuasında A.Efem Dolak ile tanıştım,Kendisi ile konuşmamız ilerleyince ben istunbuldo.ki bun~Hn evvel ybzdıgım ve okunan raporlarımda belirtmiş oldugum gibi arkaduşlar­ın faaliyetlerini anlattım ve raz tenin iyi çıkmadığı nı söyledim.A.Efem Dolak bana biz bu gaztey i pera kazanmak için değil kürtçülük propoğandasıns hizmet etsin diye çıkarıyoruz dedi.

2-7/771959 rünü Diyurbo.kırda şark ecza. deposunda Musa An ter ile tanı ş tım. Uzun uzadıya konuştuk,Hatta tanışmumız ~crefine diyerek çay ikram etti.Orada bulunan başka bir şahıeda ayni şekilde buna çay ikrum etti.Ytiptırı mücadeleden bahsetti.Hatta İstanbulda Dicle talebe yurdunda talebe olarak bulundur.ı:ı sırı-ıda bilmece gibi cazte yazardık ve bu gazteyi zamanında trene yetiş-tirmek için sırtlmızdu t~ıı;ı •·alk •dedi. . ..

J-27/7/1959 p.llnli D:l.yarbakırda ıvıusa Anter,Fadıl Budak,N'ecip Budak,H.Oğuz Öçok,Rahıni Oz­kan,Cevdet ve Hetin i:::rlr~,ıi arl<E.da§lurla. bir kahvade oturduk.Bir ara A.Efem Dolak geldi,Bur<:ı.da Musa Anter burası DiyarJ:.nkırın en ylik::ıek yeridir.Zaten bundan sonra Diyarbukırın ·böyle yüks~k yerlerinele oturacagız dedi.Pu sözün~n manasını o zaiıian iyice anlıyamamıştım.Fakat bilahare turı­dan kurulacak Kürt devletinin merke~inin Diyarbakır olacağı manasını çıkardım.Konu~mada MusQ An­ter,~ollaların ve bilhassa ~uş MüftüsünUn Kürtçülük davasına büyük yardımı dokundugunu aöyl~yor ve ken~i propoğandasına inananların kendi kendilerine (ANTERİ) dediklerini beyan ediyor.Fo.dıl Eudak ber~berinde bulunan kitapları göstererek,Dunlar Edip Ar,beyin hediyesidir.Birer tane dugıta­cagım dedi ve oradakilere birer tane dagıttı ve bir tanade ben aldım.ve ilgili m~kamlaradb vermiş­tim.Punlar isyanla ilrili kitaplardı •••• Soru üzerine DiyarbakırdaYüksek kahve diye bir yer olup olmadırını bilmiyorum ancak oturdugumuz kahve için Musa Anter burası Diyarbakırın en yüksek yer­idir demişti,Rundan galat olarak yüksek kahve ismini vermi~ olabilirim,Kahvenin üzerinde t~bele olup olmanır1nı bilmiyorum.dedi.Okunan rapor Uzerine şahit,Yazının temamen ke~~i el yazısı oldu­runu münderecatının dopru oldugunu bilnirdi.Okunan kısımlar hakkındaa

J.!usa An ter r Yasin Gül ta§ı tanımaın, Eczaheneye birçok kimselar gelir çay iç er giderler, Yasinde gelmiş olabilir.Tanımadlğım bir adama iddia eyledigi gibi benim hemen itimat ederek Kürt­çülük meselesinden bahsetmemiz mümkün deığil,Kendisi Nusaybinde ve köylerde rezerek cnlt:ı.rın nabzı­nı yokltı mı§ 1 Hapside be rı i tanıyrırJar:ın. ıs ya kendilerini böyle bir propoğundaya t.O§Viıkk edi.ıı..ormu§um•

,es_~ ) --....... .., --- r·, . .-- . . .'-'~ -~·· .

www.

arsiv

akur

d.or

g

.. '

. ___ ____, _,.. . ...

Bu şuhıslardon hiç kimsenin hüviyeti verilmedigina göre böyl~ bir iddia kavlimücerr&tte kahyer .Suriyede duyım olmııdı(':l gibi,Kamışllyada e-itmiş de[Yilim,Diyarbakırda gittif';im tek kahve mahalle arasında ki birkahvedir.Y~hvecinin orjinal çay yapmas~n~ sevdieim için giderim.Banden sonra relip masama oturanlara çay ısmarl.:.mışımdır..Pu oranın tir adediidir.Belki kendiside çay içmiştir.Kürtçülük faaliyetinde Hallalardan ve müftülerden konuşmuş değilim.Esasen ufacık bir kuhvede kalabalık ~ir muhitte böyle bir mevzuu konuşulmaz,Raporundaki beyanlar yek di~erini ı ·

nakseder mahiyette,vak'a ve yer tasrih edilmemiştir ••••• Kat 1 iyyen kabul etmiyorum ve re~dedi­yorum.

A.Efem Dolak; Rappr bir röpo~taj mahiyetindedir •••• İddia olundugu gibi ben fUZteyi Kürt­çülük idali için çıkurtmı§ degilim ve gazte kontrol altında çıktıgı için iki ayrı şekilde basılıp çıkarılmı§da degildir.Eöyle tirşey düşünülemez.Yüksek kahveye ~eldigim hakkıodada raporda hiç bir kayıt yoktur .Beyanı ile raporu arasında böylede bir tenakuz vardır .Raporda bir gaye için gazte çıkurıldıgı söyleniyor.Huzurda bu gayenin,Kürtçülük gt1yesi oldugu tebaruz ettirildi.Netice olarak rapor hilafı hakikat teyanlarla doludur.

Fadıl Budak; Yasin Gültaş'ın 1959 senesinden·evvel pek tanımnzdım.Aramızda yaş farkıda vardır.Bu tarihtı:ın sonra bana sokulma['a başladı •••• Fakat alınacak bir malumat olmadıih için bir~ey alamadı.Pen Yüksek kahvade kendisi ve raporunda saydıkları ile beraber oturmudım.Ken­disine iki tane kit~p vermedim.Ancak s~rgumnada bahsettigim gibi öf.retmenler lakelinde H.Oğuz Uçok,Kardeşim }~uzaffer ve Yeı.sin ile borc.:ıber oturduk. Ul~ cami civarından aldığım ve bir mlidufeı./;1-yu ait mecmuadan birer tane kondilerine vernim.Bir gecede Musa Anterin t.uhseylodigi m~hulle urasınduki ufuk kabveye gittim.Bu gidişimda tesadüfen olmuştu.Orada Oeuz Üçok ben ve bilahare de gelen Yasin oturduk,Çay içtik ayrıldık.Bu kahveda talebe hatıralarından ba§ka hiç bi~şey konuşulmad~ .Husa An ter yoktu, İyi hatırlıyornm.Raporu tenakuzlarla doludur .Nusaybin köylerine sondaj için çıktırını raporundu açık olarak ifade etmektedir.Takdir m&hkemeye aittir.

f.uhi t Yasin Gül tuş' ın 7/A(rustc.s/1959 Turihli raporunun 14 ncU aubifesi 24/Cuma ile bu§loya~ kısmından sonra- okuoon kısımlur ~:ahi te eösterildiğindel &na aittir münderecutı do[~­rudur kendi fikrimdir.dAdir.i rörüldü.Okunon bu rapor hakkında turaflbrdun;

l-1usa Anter: Raporun okunan kısmında bana bufe edilen hareketler temamen hilafı haki­ka tt ır. Silvan köylel'ine pitmedim.Hakbuzla para toplumadım.Kendisinin de bulundugu yemekte kadeh kaldırurak yemin etmedik.Edip Alt~nakar Şeyhsuitin isyan buyrugının rengi olarak teamiye ettiri beyaz,Ye§il,Surı ve kırmızı renkli bir çakm~k çıkartıp siğaramı yakmud~.Esasen ben sirura içmem ve bu rengk hususunda konuşulmad~.Erganide kamyonla taş taşımadım.Medete selam söyle derken §ayet iddia ettigi hislerle ilgili olsaydım,Pununlada ilgili bazı tenbihatlaraa bulunurdum.Rupor temamen müretteptir.

Fadıl Budak~ 1959 Yazında Diyarbakırda Yasin ile iki yerde oturduk.Bundan ba§ka Avukat Edip Altınakar'ın yazıhanesinde veya her hangi bir yerde kendisi ile karşılaşmış değilim.Bana ait gösterilen kısımlar hilafı hukikattır.Kabul etmiyorum.

Necati Siyahkan: Raporda bana izafe edilen hususlar doğru deeildir.Kabul etmiyorum. Canip Yıldırım: Yasin Gültaş beni bende kendisini tanımam,Sanıklar arasında beni teşhis

de edemedi. A.Efem Dolak: Raporda bana izafe olunan hususlar dof,ru değildir.Pen çıkarttıgım gazte­

de fikirlerimi aleni olarak kanunların kontrolu altında serdeder6k.Bunlardan suçlu görülen­ler için tekibat yapılmakla vazifeli makam vardır.Görülmeyonler hakkında her hangi bir söz söylemek llizumsuzdur.

Kcço Elbistun: Şahit beni tanımadığını söylemiştir.Htilbuki raporunda benimle oturup yemek yedirini söylemektedir.Bundandu anlaşılıyorki rapor mürotteptir.

Selim Kılıço[i:lu: Yasin Gültaş beni tanıdığını beyan etmişti,Bu tanımaK bonim resmi kıyafetimden tevellüt etmektedir.Kendisi ile tanışmış decilim.

§ı:ı.hidin 4 numaralı 25/AP.ustos/1959 tarihli raporu mevzuundaki sorusunda: Bu toplantıda Ziya Şerefhanoğlu,Umumi yerlerde ~e otobüslerde kürtçe konuşunuz,Hanım­

lara ve herkese iyi muamele ediniz,Kendinizi umumi efkara tanıtınız ve sevdiriniz,Bilhassu fuyri mlislimlerle yakınlık peyda ediniz,Onların ecnebi memleketlerde tanıdıkla~~ çoktur.Siz de dalayısile kendinizi bu memlekctlere iyi tanıttırırsınız ve ayrıca Şark vilayetlerinden gelen talebelerio kuyit işlerini ve yurtlara yerleştirilme işlerini ele alınız.Onlara yakın­lık gösteriniz,Kendilerine davamızı benimsetiniz diyordu.Bu ı:u.'uJ.-.. bir Büro kuruloc{lktJ. bu F:üro yeni r.elen tıüebenin Y~tlı:ıra yerle~tirilme işleri ile meşgul olacak ve aniyana tabiri ile onları tavlıyucakt~r.Ana hatları bu olan raporun teferruatın~ hatırlıyamıyorum.Şeklindeki beyanı üzorine rapor okundu,Şahite gösterildiginda temamen kendi el yazımla yazılm~ştır,Ben yazdım.dofrudur.demesi üzerine taraflardan:

Ziya Şerefhunoğlu; Raporun tanzim tarihi ve toplantının iddia olunan tarihi 25/A{!:us­tos/1959 ~ur.Pu turihte Arlliye kapalı olc'lugu için b"ln yuzıhaneye ugramam,Kı..tibim y:..zlbE•nada bulunur.Eöyle bir toplantı vuki olmamışt~ ve yazıhane böyle bir toplantıya müsuit de[rildir. iddia olunan konüşm~larıda yapmış de[i:ilim.Ruporun J-4 Aylık bir zaman zarfında tanzim edilmiş olmusı çok manidardır.Hakikutle ilgisi yoktur.MUrotteptir.

Favzi Avşar: 25/A[i:ustos/1959 Tarihinde İstanbuldu olmadığım~ söylemi~tim bunu tekrar ediyorum.Tetkik cdil~i?i zamanda anlaf.ılır.O zaman raporun sıhhat derecesi tesbit olunur.

Sait Kırmızıtoprak: Pahsolunan tarihte Ziya beyin yazıhanesine gitmiş olubilirim,Fakat iddia olunan konufmalar kat'iyyen reçmemiştir.

Şahitten 6/~·lul/1959 Tarihli ruporu hakkındaki bilgisi sorulduaunda; Propo~anda işi­nin hariç memleketlere yayılması ve tutunması mevzuunda Fetullah ile konuştugunu,Bu konuşma­nın bi~çok kerre tekerrür ettipi için hcı.npisi oluduı:;unu kat'i olaruk hatırlamadıgı~,hatır­l<:ıtılması için bir kuç cümle okunmeı.sını istem.:ısi üzerine oku.ruı.n bazı pı;ı.sa~li.lr üzerine hutır.:. lc,dı(rını beyan ederek;1ıeri Yurt G:l".tesinin kalkındırılması için evvela MardindG bir mutbua ~ alınm.:ı.sı tuhis konusu edildi.Bilhr .. und.un vazgeçilmiş olmall ki Adunudan bir ırı:ıtb:ıa almak

,.,.- 2J .ıbi --;.:ı:=:;. 1 -..;... ı.. .. ~ -

www.

arsiv

akur

d.or

g

-··

teşebbüsüne reçildi. Kakiorlu ile bunları konu~tueumuzu hatırlıyorum.Okunan rapor şahide gös­terilni[:inde tarafımda n yazılmıştır .Hünr1erecatı dof'.rudur .Aradan zaman geçtiği için ve çok . rc;..por yazrhgımdan dolayı h:..tırllyamadım.Beyanlarır.a. karşılık;

Ziya §erefhanoelu; Raporda Yenisabah gaztesine Abdurrahman ile beraber teksip yazdıgı­mız ve Fusa Anterede tebrik gönderdigim hususları külliyen yalandır.

H.3ca ti Siyuhkan; Raporda ki ~;iir benim değildir .ve ben onun iddia ettigi gibi hiç bir faaliyette bulunmadım.İstanbulda ipek iş diye bir otel yoktur.Geçen raporunda bahsettigi ki­tabı retirdim.Her hangi bi~ yerin1en iki s~tır tercüme etsin7

Musa Anter; Mardinden matb~a temini bahis mevzuu olmamıştır.Tahkiki mümkündür.Beyoğlu kantini kayınbiraderimin olmakla boraber fiş le içeri girilmektedir .ve Garson tanımadan fi§e göre yiyecek vermektedir.Kürt rençlerine tenzilat yapılması bahis mevzuu değildir •.

A.Efem Dolak; Raporda bana isnat olunan hususlar hilafı hakikattır.Mardinden hiç bir matb~a alınmasına teşebbüs etmedim •••• İleri Yurt Gaztesi Baelıeı kılışesini Ankarada yaptır­dım •••• Yeni Sabah paztesine tekzip göndermedim~Tahkiki mümkündür.

Şahitten 6.Numaralı ve 15/E,ylul/1959 Tarihli raporu hakkındaki bilgisi soruldugunda: Fatih-Kıztaşı 52 Nurnarada Yaşar kayanın daveti ile yapılan toplantıya bende iştirak

ettim.~urada zannediyorum,O sırada ileri Yurt Gaztesinde çıkan bir yazının İstanbul basının da,Efkarı umumiyede husule getirdiği tepki ve Diyarbakırdan Edip Altınakardan bu tepkiye bir cevap teşkil edecek bir tel örneRi okundu.Halis Yokuş Bunun daha sert olması iucb ettigini söyledi.Netı4.oeda bu kabul edildi.Yalınız Toplantıya iştirak edenlere degil dif~er ayni muhit rençlerinede imza ottirilecekti.Telin altına Kürt gençleri ibaresinin yuzılıp yazılmaması ve bunun bir suç teşkil adebilip edememesi mevzuunda görüşüldü ve ismini iyi hatırlıyumadıgım raporuma aynen yuzdıgımı zannedersem,Fevzi Kartal isimli bir avukattan bu durumu sormaya kar­ur verildi.~cklindeki beyunınu karşılık,Okunan rapor şahide gösterilip soruldueunda;

Rapor temamen kendi el yuzımla yazılmıştır,Bana aittir.Münderecatı aynen geçmiştir ve doerudur.şcklindeki beyana karşılık;

Halis Yokuş; Een bu evde iddia olunun lafları söylecek vaziyette değilim. Beni ilkin teşhis edemedi.Halbuki o eün tanı§mış ve beraber oturmuş oldugumuzu beyun etti.Saniyen ben raporda buhsedildigi p,ibi vanlı depilim.

Fevz.i l<'..a.rtul; Fen o tarihte istanbulda bulunmadığım için buna Kürt gençleri ibares1nin yazılmasının suç olup olrn.arhj)·ı hususunda hiç bir kimse sual sorınadı.ve buna maddeten imkan yoktur.ve o tarihte Avukat da olmadıeım için arkadaşlurlm benden avukat diye bahsetmeleride mümkün olmaz.Bu bakımdan rapor müretteptir.

Favzi Avşar; Tel bahsedilen şahıslara çekilmedi.Canip Yıldırıma çekildi.Tel sipariş üzerine değil,umumi arzu üzerine çekildi.Ben şahitle beraber Hıdır Benzerin evine gitmedim. Fakat bilahare geldigim zaman Yasin de o evde idi.Benim Kongre olmam hakkındadu bir teklifte bulunmadı.Bunlarda hilufı hukikattır.

· Fadıl Budak; Telr~af altıoda benim ismim ve imzam kat'iyyen mevcut defildir.Bu husus hilafı hakikattır.

l-1usa An ter; I?unu bu mevzuuda tel çekilmemi§tir .Bu hususlar raporun bilafı h~ldkat oldu­runa işurettir.

Ziya §erefhancf.lu; Abdulkadir Karahan ile O tarihlerde ne Ankarada nede İstanbulda gör~ ܧmli§ ve seyahat etmiş defilim.Eu hususlarda raporun mürettep oldugu muhakkaktır.

Nuzmi P..alkaf:1; P0ni tunıdııh nı israr on iddia eden şahıs ismimi mü temadiyen yanlış yaz- ~ mı ş tır. ve ancak sorulr1ukto.n sonra yine Azmi Bc.ılka§ isminde israr etırıiştir .Beni tanımamış ol­dugu her hali ile belli,Esusen benim Azmi isminde karde~imde decildir.Böyle bir iltibas bahis mevzu olmadığına göre rapor müretteptir.

~ahitten ?.Num:lralı ve 24/l~ylul/1959 Tarihli raporu mevzuundaki bilgi ve görgüsli sorul­duğunda: 24/~lul/1959 glinü Ziya ~orefhanorlunun_yazıhaneeind~ Şerefbanoğlu,Ya§ur Kaya,Ben ve sait Elçi hazır oldugumuz halde davanın ihtilal,Darbei Hükumot ve iktisadi kalkınma yolla­rınilan hanpisi ile hal yoluna l<onulabilecogi hususu mlinaka§a mevzuu edildi.Bu arada Sait El­çi İhtil~l ile hallolma mevzuunda kitaplardan bahsetti ve hatta ismini şimdi hatırlıyamadıgım fakat raporda olan bir kipaptan 80 'fane dagıtmış oldugunu ifade etti.Üç şıktan her biri üze­rinde duruldu.ve neticeye tesirlerinin nelerden ibaret olabilecegi teemmlil olundu.Her hangi bir karar alınmadı.Hu~ırlıyabildikletim bundan ibarettir.Teferruatı rapordadır.!btil~l için top ve Tüfek fibi silr.ı.h mikturının lcı:1fi olmadığı bahis mavzuu adildi.Okunan rapor ~uhite gös­terildifinde yazılarının~temumen kendi el yuzısı oldugunu,içindekilerin hakikat oldugunu,Ay­nen kabul ettigini beyanı'-· Uzf1rine f

Ziya ~erefhanoclu; Eahsolunan tarihte yozıhonomde böyle bir toplantı olmamış ve iddia olunan konuşmu.lur ceryun etmemiştir.Esusen bu fikirler benim siyasi kanaat ve fikirlerime uy­kırıdır.Rapor her çephP.st ila çürüktür.

A.Efem Dolak; Evvelki ifadesinde benim kendisine bir sipariş verdigimi ve bunun Foto­kopi ila kılışelerden hungist oldugunu kulabalık seb~bile anlıyamadıg.ını ifade oylemiştir. Pöyle tir kalabalıkta bahsolunan nutku çekmemeda imkan tasavvur olunuma~.

Hulis Yokuş; Penim vanlı oldugumu,İnşaat Fakültesinde okudugumu,ve Hukukda Ali Yokuş isimli karde~im olnueunu,Yu~ur kayadan duydugunu söylüyor,Yaşar Kaya Hemşerimdir.Benim Karslı oldugumu,Y~kine fakültesinde okudueumu,Kurdeşim bulunmadı~ını bilir.Bu Ruporunda benim vanlı oldugumu ya§or koyudan öerendigini söylliyor,Halbuki bundan evvelki raporunda benim vunl~ ol­dupumu söylemişti.Bunlur bir araya ~etirilince ruporun insicamsız ve mürettep oldugu kendiliğin­den ortaya çıkar kabul etmiyorum.

Sait Elçi; Bahsolunan tarihte Ziya ~erofhanoğlunun yazıbonesinde toplanm1ş v~ iddia olunan konuşmaları yapmış degilim. İlk defa tanışiıgımızı iddai ettigina göre ihtilal fikir- · lerimi kendisine söylecek kadorda tethirsiz deeilim.Bütün bunlar hilafı hakikottır.Bahsolun­an kitabın eski yazısını okudum.Fakat bu bir müdafaadır.1ddia olundugu gibi 80 kişiye dağıt­mış derilim.

Fudll Pudak;Ünivers~a-Me §Ohidi eördüm.Fake.t bahsoluna.!: kc.,u§muyı ya~ım •. , .. ,.P ..... - .. .-.~~_,:! _ ---....... .- ::ı A ..._ • '" .-.. . . . '-..... '·

·ı ,

www.

arsiv

akur

d.or

g

--··--...... ..,..,

O sırada Diyarb .... ınr tcılebe yurdunda kalmıyordum.Akdeniz Tu.lebe yurdundC:L idim.l5/Ekimr1en sonra Diyarb~kır talebe yurduna geldim.Pu bakımdan Diyarbakır talebe yurdunun telefon numurasını ver­memde bahis mevzuu olamaz.

Necati Siyahkan; Üniversite bahçesinde Yaşar kaya ile Liderlik mevzuunda her hangi bir konuşma yapm~dım.Yalandır. . ~

Şahitin 8.~ıumarulı ve 16/10/1959 'l'arihli raporu hakkındaki bilgisi sorulciugunda :Nezkur tarihte Sento toplantıları için Amerikada ~ulunan Dovrin Başvekilino,Diy~rbakırlıların bur,lı­lır·ını tobarüz ettirecek bir teli keşide eden Diyarbakır Belediye ~eisi Ihsan Koçak'ın bu tut­umu ho~larınu gitmedi.Pu~lar Raporlarımda bahsettipim şahıslardır.Ihsan Koçak'a türlü şekilde mektuplf!.r yazıldı.Yaşc.r Aayr. benimc1e mektup yt.zmumı teklif ctti,Pen yfi.zamam dedim.Kendisi o halde ben yazuyım sen imza et dedi.Fir mektup ynzdı ben E.ltını imza etmedim ve göndermedim.Eu mektubuda raporuma iliştirmişirndir c.ledi.}fezkur rapcr ve ili§iğ"i mektubun okunup şahitten sor­ulnurunda ,Rapor bcrıim cl yazımlu yuzılmı§ tlr. Buna aittir .Mündoreca tl doğrudur .ŞFJklindeKi boya­nı nı. il;.iveten soru üzt1rino; Y:.ı~ar kı:ıyu hir çok mcl-'.tupları kendisi yazacak ve yazılı moktuplı.ırı a.rKudu~laru dun tacuk,arkada~larda kendi isimleri ile İhsan Koçak'u. göndereceklerdi,Benim u.l-.. dıgım mektup bunlürdun bir to.nesidir.Moktubun a1:3lı Yaşarın el yazıaile yazılmı§tır.~eklindeki beyünına katşılık;

Ziya ~erefhanorlu; Ben İhsan Koçak'a tel çekmedim.naberim yoktur.ve ayrıca mektup yazı­lması için~e Yü~ar küyayı v~?.ifelendirmedim•Bcn böyle birşey düşünaeydim bu tevcihin iptali için Devlet Şurasına duva üçmuyı dL:iŞünürdüm. ·

l<usa Anteri Dicle tulebe yurdu lwruculurındanım.Onun Statüalinde sırf kürtlerin bu Yurt­tfi.n istif~de edeceklerine dair bir kayit yoktur.

9.Numı:ı.ralı ve 1/11/1~59 Tarihli rr~pcruna dair görgü ve bilgisi sorulan şahitı Bingöl tulcbe yurdunun açılı~ında Orfi Akkcıyunlu,S,üt Pingöl,Faik Sny_aş,Haydar Aksu, Cevdet ve duhu bazı şahıslar bu yurdun açılışında hazl·~ ijulundular.Eu arada Orfi il.kkoyunlu 1700 Lira yardım yapacar~ını söyledi.Cevdet bu Yurtta yulınız Dingöllülerin ,30.Liraya ve dig·erlerinin 45.Lir6.ya kalm<ılrıl•ını teklif etti.Örfi J?una itiraz et.ti,Hopsi şarklldır.Kürttür dedi.Odalı:.r gezildi ve Pilab<:re Örfi Akkoyunlu,Faik Savaş ,E. Nuri Direkçigil, Cevdet ,lfuydar J~ksu yukarda a.yrı bir top­lantı yı:ıptılar.C'ra.da olmadıgım için teferruatını bilmiyorum,'l'eferruat rapordadır dedi.Okunan vo şahide gösterilen rapora karşı temamen kendi el yazımla yazılmıştır.ve münderecatı dofrudur katul ediycrum s;eklindeki beyanına Sait 'Elçi; Eu yurtta konuştuklarım çocukların çalışmaları ve muvaffak olmalarına dair bir temenni muhiyetindedir.Kürtçülük faaliyeti ve bunun propoeanda­sı mı.ıbiyotini tu.pmEımnktw1ır.

. A.Ei'om Doluk; Pu rapor~a izuh olundugu gibi bir sivil polislo beraber toplantıya gittim. onun Yurda yorle~tirmek istediri bir kordeşi için tr.vassut etmGmi rica ediyordu,Bu m.:ıksatla [!ittim.Polisin yanı nıiu n ı:ı,Y ı•ılmı.ıdım. Gizli h ir tcplantı yc.ıpılmadı.

lO.Purnarnll ve 23/Y.usını/1959 tarihli rE.ıpcrunu dıür bildikleri sorulan şahit; Arudan geçen zr.nwn vesilesile h:.ı.di.~eyi kıı.t'i cloırı::k hı:.ıtırlıyamıycrum.Hongi rupor oldurunu tc.yin edc­miyorum.Zt.nne:dt;ır:3om H.C'['uz Vçok'un,ı\yzenbcvarin Anl(lı.r..ıy::ı r•elişi sebo~ilo huzı dövizler hı:.zır­l:;.J'uruk,Kandi vurlıJ.:lc1rından •~yzenhcvori bul'erdur etmek muksudile yoptıgı lwnu~rna ol::ıu r:ereık ~el{lindeki bey.<J.nl üzet'ino t'kunun rt:ıçor kendisine r,ö::ıtct•ililieinde aynen kubul ediyorum muhtevi-yatı dofrudur. ,

~u b idi n ll. !~umn r<•ll ve 28/Y.asırn/1 959 'l':.ı.rihli raporu hakkı ndaki bilgiler i soruldugunda; Kurulncal< klirt ~ievletinin dini ve sosyul bünyesi movzuunda fikir ayrılıpı bulundurunu

Örfi ve Ziyanın nıütt:ık.:.ıbil Hi Grup olduklarını,Sait Elçininde evvela devlet kurulsun 1Sair bün­ye teşekkülatı c ndan ;:;onru clli.sünülür .şekl inile fikir serdattigini ve bu gruplaşmaların talebe­ler ı:ır.:ısınada sirr..vot edip iki u,vrı grup tı:;ışl:il erlildigini,Yani rayelerinin bir alınasına muka­t-il tukip eelilen yolun farklı olr'lur.unu belirtmiş bulundueunu ifude cr1orek okunan rapor kendi­sine fÖstorilrli['in:ie ranu uittir münderocatı do{•rudur ı:;oklindeki beyanına;

Sait :nçi; Pen husta oldurum için hhveye urra.mam, ••• Eu bakımdan koQuştugum hususlar temamen hi1afı hakikı.ıttır •••• Pcn milliyetçiyim •••• Sadece bE.ıkımsız şark vilayetlerinin imarı için idare edenlere mliracaat etmeyi düşünüri.im,Ziyanın fikirleri beni ilzam etmez •••• tizerim ve ikametim aron.-hpı ~f1rnun birşey bulunmnmı~tır.Pu hususlarda hilı.ıfı hc.ıl:ikEıttır.Ayrıca Kızılbaş­ların kürt olmı:ıdı('ı nı irlclhı er1iyor, Hul buki Jtürtlerin % 95 çof':unluk teşkil et tipi Ri n göl Vil~­yetinin% 99 klirttür.Pöyle bir iddiada varit <'lei'Tildir.(% 99 Kürt değil klzılba.ştır.)dedi.

Hedet Yöş; Ben ~ı:ı.hi<'li Bopattin Y.aymaz <'liye bir kimse ile ara.tmadırn •••• Kendisi ile müna­sebetim hiç ier8cesinrledir.Pöyle bir movzu olsa bile kendisine bahsetmem doğru olmaz ••• Kürtçe konu~alım şeklinde l:-eynnda hulunmudım.Esosen ~uhit kürtçe bilmez ve bu kalarnları ı:ınla.ma.z.~ah­it benim haV.kımda tanzim ettigi r&porlarla hilafı hc.ıkikat ve yakdiğerlerine mütepakkaxbeyan­ları ile kendisine empoze edildigi şekilde rapor tanzim etmiştir.kabul etmiyorum.

Ziya ~erefhanoclu; Şahit beni hangi tarihten beri tunımaktadır7Q sorusuna şahit 959 ynz1nda Diyarb~klrdan dönerken bana A.Efem Dolak,ı.•usa ll.nter ve Edip Altına.ka.r.Ziya bey ile görüşmemi söylediler.eozte için kılışe ve k~P,ıt mevzuunu sormamı söyledi.A.Efem Dolak ile Musa Anter sahide böyle bir beyanda bulunmadıklarını bildirdiler •

. Örfi Akkoyunlu; Fen kurulacak devletin dini ve sosyal bünyesi hukkında fikri olmayan ve böyle bir fikir serdetmeyen,Esasen bu mevzuu u~rasmuyun bir insanım.Ada Gazinesundu çoluk çocuk içerisinde iddia olunan bu açıkl~moyı yupmarnda bahis konusu olamaz •••• Ban belirtildigi gibi ne bir puruba monsubum nede bir grubun başındayım.Oyle olsa idi benimda tarafdarlarım olur idi •••• İddialar pülünçtür kabul etmiyorum.

Şahi~in 12.Numarall ve 12/Aralık/1959 Tarihli raporu hakkındaki bilg:isi soruldugunda; Mezkur tarihte ak~am üstü Yaşar kaya ile görüştüm.Kendisi Almanya'dan dönen ve Irak

Kürt part isinin lideri olan Reşit Arif ile ikumet eyledigi perepDlas otelinde bir randevu al­dı klorını ve kürt gençlerinin kendisini ziyaret edeceklerini ifade ile hep beraber gidelim de­di. Yaşar Kaya,Sıü t Pinr:öl ve zunnedersem Faik Savaş va ben beraberce otele , :ittik, Yaşar Mede­~e peleeecini v_: fDkat .!?:; k·~jf~söv~erek onu beklemek üzere. kupıda kal<'lı,Ei~i

www.

arsiv

akur

d.or

g

• •/> • ... . . ' .. ·,~\ ~ ' . . . .. ~ . ..

·'· · .... \

. . . '· . \ ' '·. ıı;· ... •··.

.'ı\

girdik. içerde Ziya Şerefhc.nof.luda,Reşit Arif i·ı e '!"-eraber oturuyordu. Bundanda anladı rı ma göre randevu evvelden temin edilrııi§ olacaktı. Y.onuşmuluı.' yapıldı, Bizler tanı tl ldık, En ıni:ih:\r; i'cnuşma Reşit Arif Köylülerde silab vur mı» Onlar hıızırlarmı diye sordu.Şerefhanoğlu köylüleı·...:.·:>ld silah­ların mnksadı elverişli olmndıeını ve ancak bir birlerini vurmakta kullandıklarını ifade etti. şeklindeki beyanı ve-okunan ruporu üzerine;

Ziya Şerefhanoğlu; Raporda buna ve Reşit Arife izafe edilen konuşmalar yapılmamıştır. Sil~h mevzuu kcnu::;ulmamıştır ••• Een oraya geldieim zaman bunlar oturuyorlardı ben onlardan sonra geldim. ve or ı:. sı iddia olunan konu:;:maların yupılamıyacagı bir yerdir .Raporu kabul etmiyorum.

Yaşar Y~ya; Pen yasin Gültaşı alarak Re~it Arife pötürmedim ••• Şayet ben onu ikna ede­rek götürseydim içeri girmedigim sabit oldupuna göre kendisininde ya içeri girmemesi veyahutta benide içeri cirmere mecbur etmesi iktiza ederdi •••• Bütün bunlar gösteriyorki rapor hilafı ~ hakikattır ve müretteptir.

}.1edet Yö§; Rapor mi.itenakız beyanlarla doludur .Reşit Arif ile görüşmek durumunda degilim böyle birşeyi arzu etmiı;:de decilim ••• Rupor hilafı hakikattır ve müretteptir.

Avukat Seniha Akapi.inün talebi ile şahitten soruldugunda: Pen rapor t~nzim etmek için gitmedim.Sanece Reşit Arifin durumunu ve ne Bibi tehlikeler arzedebilmek imkanı oldugunu.tet­kik etmek için gittim.

Savcının talebi .. üzerine Ziya Şerefhano/?,lundan soruldugunda; Rı:ışit 1rifi Avukat ve ar­kadaşım bulunan Haydar Gzdemir marifetile tanıdım. Kendisi ne Iraktaki Ihtilali hakkında mütalaa­lar ;orclum.O Irakda a[Yzımızln tadı bozuldu.Koministler ile Aotikominstler havayı bulandırıyor­lar siz Türkiyede bunu meycian vermeyiniz ve iyi geçininiz şeklinde bir konu~ma yaptı.Irak Es­ki Adliye vekili zunnedersem Hüsnü Pey bu konuşmaya şahit olmuştur.

·,,

5- Şahit AHHET MUŞLU: Yeminli beyanında l.Numaralı ve 21/l-1ayis/1959 Tarihli raporu hakkında : Ziya ~erefhancrlunu~ davanın muvaffak olması için para temini yolları mevzuunda bazı ~örüşlere sahipti bunlar Universiteli gençleri zengin dullarla evlendirip onun servetine konarak para temini,İleride bu gencin cls.vc.ıya dirsak çevirır.esine mani olmak içinde peşinen el­inden bir senet almak,Ayr:ı.ca soyfunculuk yapmak,Zengin ve korkak insanlardan para sızd:ırmak, ~: •• Ayrıca kürt kızlun nı zenrin kimselerle evlendirrnek suretiyle onların paralarından istifade etmek yollarını surlık verirdi.Pirde Sabotaj ile pelisi şaşırtıp acze düşürmek ve yapılanları kimlerin yaptıgını Y''bı::..ncı memleketlere duyurarı:ı.k davay:ı. benimsetmek ve bir kuvvet olduklarını isbat ederek onların maddi yardımlarını temin etmek yollur:ı.nı düsünürdü.Hatırımda kalanlar bunlardır.~.eklinrleki beyan: üzerine okunan rapor kendisine gösterildigiode el yı:ızımdır.Muhte­viyatı dof.rudur.diyen §abit soru üzerine; Para temini hususundaki yukarda beyan ettigim şekilee ler bu raporda temamen mevcut derilsa bir çok rapor verdigim için belki müteakip raporlarım­nadır.şeklindeki bey:ın:ı.n:ı. kr.ı.rgllık sanık Ziya Şerefhano[!lunun talebi ile soruldugunda; Şahit a)Ziya Şerefhano(Ylun:.ı S~liın kılıçorlu ile beraber yazıhanerne 1959 Senesi OcLık 1 Şubat,Hart ay­larından bir ~Un goldikleri için şahsen pördüm vo tunıd~m.Daha evvelce gıyuben tunıyordum. ti) Evvola. kenUlcrile V·3 c',ih::ıı· tı•bıchklarımlu heın;şobri oldueumuz için gôrü~üyorduk,Punlu.rın fena fikirlerini ve ~iy~tlerini d~rendikton oorıra memleketini soven bir insun olurak alukalı makamlara buş vur.ium ve biL~ i.: elim. Onlarda benden yardlın tulep ettiler .Bundan sonraki ruporla­rımıda bu sAbeple keler.ıG rı:..-ıım ve muk.:ıbilinde hiç bir maddi menfuat gözetmeden raporlurım~ verdim.

S.:ı.nık Ziyu Şeı·ofb .... ~o?:lu,Sclim Yıllçor,lu,l·1edet Yöş raporu kabul etmediklerini,Kendi a.dlnrına geçen tey.,.nlurın c1of:ru o1madıR:ını bildirdiler.

Şı::.hitten 2. Num.:arı..lı raporu hakkındak bilgisi soruldugunda; Selim K~lıçoğlu ile Nazmi Palka.ş'ın Heybeli adada bir savcının rahatsızlıf,ı sebebile ziyaretine fltmek icab ediyordu. beraberce gittik bu arada Nazmi Ealkaş,O tarihlerde Türkiyeye gelen çingeneler kıralından buhisle çinrenalerin bile bir kıralı var.Onlar bir devlet kurma yolundalar,Biz hala Kürdistan decletini kuracupız diyordu.Rapor kendine gösterilen şahit; Ben raporumu el yazısile yazmıştım bunu daktiloya pec~nıüıler.'J'ı:.limat vermı=>lerini söylemiştim.Bu talimat bLı.na verildif.i üzere ra­porun alt kısmınada kendileri tarafından yuzılmıştır.Puna göre selim ve Ziyayı sık sık aramamak ve teklifin kendilerinden pelmasini beklemek ve arzularına mutavaat etmektir.Diyen şahite soru üzerine; R1:1porlarımı iki şekilde veriyordum.Flirinc1 şekle göre hadisolerin unutulmuması­nı temin için tarih ve saatleri ile birlikte notlar almak ve bunu hem vermek hemde bunun üze­rinde konuşmak,İkinci Şık'ka. göre ise zaman buldugum takdirde bu uotlarJ. kendi al y!izıınla te­mize çekip olduru gibi verm&k.Şeklindeki beyanına karşı sanıklardan Selim kılıçoğlu; 1957 Se­nesinden beri ~uhidin ajan oldUfUOU bildigini,Runa rar.men iddia eyledirri şekilde Molla Musta­fa ile görüşmek ve müzaharetini temin etmek için Irak'a gitmeyi kabul ettigimi ve bUyükleri­roizle bu mevzuu görüştüf.ümlizü söyleyebilmem kabil değildir.EP,er söylemiş olsay~ım görüştüğü­müz büyüklerimizinde kim oldugunu belirtirdim •••• Yazlhanesinde Zühtü Turun ile Beykoz beledi­yesinde Muşlu 7.ubıtu memuru Sabri isimli zatında konuşmalarımızı duymuş olmaları lazımdır. rapor hilafı hukikuttır.Pen ömrümda adayada pitmiş decilim.

Ziya şerefhunorlu,Nazmi Palka.ş sanığı daha. evvelden ajun olarak tunıd~klarını ve rap­oruunun hakikat hilafı oldurundan kabul etmediklerini bildirdiler.

Şahitten J.Numarall ve 19/7/1959 Tarihli raporu hakkındaki bilgisi soruldugunda: i Selim kılıçorlu ile konuşmamız Irak'u ?idip geldikten sonra vaki olmuştur.Bu konuşma­

da yabancı devletlerden istifade •••• mevzuu konuşulmuştur.Rapor~ kat'i olarak hatırlıyamıyorum beyanına karşı Irak'a ne maksatla gittigi soruldugunda; Teşkilattan aldığı talimat üzerine iki ~ahs1 ıruk'tı. götürmeye memur edildim.şeklinda beyanda bulunup İstanbuldan 13/Haziran/1959 da ayrıllp 7/Temmoz/1959 Tarihinde dqndüf,ünü ve Iraktaki karşılaştığı şahısları tafsilen an­lattı.Okunan ve kendisine gösterilen raporu kendisine ait oldugunu,Rapor münderecatın:ı.n a~nen vaki oldurunu,Sanık Ziya Şerefha.norlunun talebi üzerine sorulan soruya cevabenı Bu teşkilat~n l-~illi Emniyet oldueu anlaşıldl.

Sanık Selim kllıço~lu bu

www.

arsiv

akur

d.or

g

. ' ~. . ı

' : . ' .

Nazmi Palkaş; Ahmet ı.:u~lu Ira.k'a {!itmeden evvel kendisine müracaat eden iki §ahsl~~,Çırl1i.lklı

iki kaçakcl oldugunu bana kendi yazlhanesinde söylemiş til:. ..

Şahidin 4.NJ.murall va 2.9/7/1959 Tarihli ruporu hakklndaki bilgisi soruldugunda; Ozetle

Iraktan döndükten sonra samk Ziy..ı ~erefhanoP,lunun kendisini konuşturmak için türlü şekillerde

skandalda l::ulunduf!unu,vo ı:ı.rlmd<.ı.şlann hal<klndald vasıflandHma şekillerini belirterek itimat

etmedikl::rini ifode ederek re.porun tefarruatını hatırlıya!!J.adıgını beyan etmiş olan şabidin me­

zkur raporu ckunduımnda ve raporun altındaki Şahin kelimesinin neyi ifade ettigi soruldugunda

kendisine o.it oldugunu,El yaz1s1 ile yazdl?hnı,Hünderecatınln doğru olduguna mütedair beyamru:;.

karş1l1k; San1k Ziya §erefhunorlu; Haporu roddetti,Hilafl. hakika tt H dedi.

Sabitten 5.llumarall ve 5/.Arrustos/1959 Günü tanzim ettigi rFıporu hakk:ındaki bilgisi sor­

ulnupund~; Selim Y.ılıçoğlu ile birlikte serefhanoğlunun yazıhanesinde otururken ve Kerkük hadi­

selerinrten bahsederken ~erefhanorlunun geldigini,Amerika Demokrat parti başkanı Stevensonun

Diyarb~kıra pidecepini duydupunu ve bizimkilere telefon edelim,Kendisi ile görü§slinler,Bir Bu­

ket takdim etsinler, ve iyi inpilizce bilen birisi bey efendi sizinle görüşmek istiyoruz desin.

yahutta buket içerisj_ne bir pusulu koysun,Hut~rludıklarım bundan ibarettir.şeklindeki beyan~

üzerine okunun rupor kendisine gösterildiginde turuflmdan yuzılmıştır mündereca tı do er udur .-şe­

klindel~i beyc.nınu; S:.ı.mklurdan Şevket Turun 4.Numurall raporda kendisi ile ilt?ili hususu kabul

etme d irini, 5. IJuırıuraı~ ruporlu ilgili beyanlar ı na karşı da sanl.k Ziya Şerefhanof'lu;ve Selim Kıl­

ıço['lu ı;.::ıhidin mezkur raporunun hilafı hakikat olilugunu ve kabul etmediklerini beyan ettiler.

soru üzerine ~abit Stovensonun Türkiyeye ne maksatla peldigini bilmedigini,ve Ira.k'a gidip dö­

nüşlinde bütün meısrufı kendi parası ile yaptıg~nı beyan etti.

Ş.:ı.hitten 6. tbmarab. ve 15/M'uı:.tos/1959 Tarihli rı; peru hakkındaki bilgisi soruldugunda;

Hadiselerin bir birini tevali ettieini~Hadis.-üerle birlikte raporlarımda tevali eyledigini,Eu

sebeple isim.ien ruporun muhiyetini istıhraç edemedigimi ancak hatulaô.ıg1na göre Diyarbnklrdö.

ki heri yurt ruztesinde intişur eden l":ürtçe yazılar sebebile Yeni sabah guztesinde yuzllcrıış

bu mevzula ilgili konuşmalar oldufunu,K:'ınzi Canyürek 'inde yanlar1nda bulundugunu, beyan eden

şahidin raporu okunup kendisine gösterildiginde,Bana aittir muhteviyatı doğrudur şeklindeki

ifadesine karşı.San::ı.k Ziya ~erefhunoelu ra?orda bahsedilen konuşmaların geçmediğini~Remzi isiırı­

li şc.hsı tabım~yorum •••• Rapor yalan l::eyanlurlu doludur kabul etmiyorum.Sanık Husa Anter Steven­

sonun tesirini izale etrrıek istemelerine dair olan rupordu mevcut beyan:..n hilafı hakikat olup

hadiselere uymadı rı nı, Bel ir tmesi luır§l sı nda §ahit pŞerefhanof.lunda.n sorulmas1 nı istedigi husus­

lar soruldugundu; Şahitle kadıköyüne gitmedim.ve Mü§terek bilet almadım. Yalınız Bilet bana

aittir.Arkusına imzu ederek hatıra olurak kendisine verdim ~eklinde beyanda bulundu.

. Şahitten 7.Numurulı ve 16/Ağustos/1959 Tarihli raporu hakkındaki bilgisi soruldugunda;

şahit Ziya Acar ile üç defa konuştugunu,Raporunun hangi konu~masına ait oldugunu hutırllyamadı­

ginı,Ziya Acar ile ilk tunışm&lannın Mu;ıtan gelen Mehmet Seyrok isimli bir şahıs vasıtasile

oldugunu ve onların kendisini kürtçü tunıdıklurıoı,Raporu okunursa. tefarruatını hatırlıyaeagı­

nı beyan etti,Rapor okundu,Kondisine gösterilip soruldugunda; İmza banu aittir ve muhteviyatı

dof,rudur. O fÜnkü konı.ı~mularırnı:nn ay nıd1r şeklindeki "he ya n1 na kar çı ı Su m. klar Hedet Yöş, Ziya

Şerefhanof'lu~ ıte.porlm mu hayyel ve nnmuslu insanların lekelenmesi esas prensiplerine duyanmakta­

dır diverek re1~et~ıklcrini:

' Şahidin 8.t::.::.m:.:rulı ~e 8/ArG.stoa/1959 eünlü raporu hakkındaki bilgisi soruldugunda; Av­

ukat Yazirrı TokE:z'in evine Ziyc §ert::fhanof':lu ile beraber tanımak için gidişimizi daha evvel arz

atmistim bu rapor onu aittir.Pil' rün vakJ.f handa çalışan bir şahsın Ziya şerefhanof.lunun yazı­

hanesinde tanJ.dırını,O gittikten scnra Ziya şerefhanorlunun kendisinin Bitlis civar1nda bir

derede 2.0 Kadar kürt öldürdü~linü va bunun ortadan kaldırılmasını icab ettigini söylüyordu ve

bunu benden isteqt.Tubip ruporu b~kk~nda bir malumutlm yoktur.şeklindeki beyana ve okunan rap­

oru Uzerine,Sanlk Ziya ~erefhanof.lu;Ruporda bahsolunan hususlar hilaf~ hakikattır ••• Her hangi

bir kimseyi tehdit ederek para sızdırmak ve bunu kürt davasıoda kullanmak diye bir husus kat'­

iyyen bahis mevzuu depildir. Şahit Ahmet Muş'ludan 9.Numaralı ve 23/8/1959 Tarihli raporu hakkında soruldugunda;

Ziya ~erefhanorlunun pura temini l::ab~nda öldürmek,Soygunculuk yapmak ve tehdit etınek gibi hus­

uslan buna empoze ve temin ettirmek içindir. Yaptıgı teklifler ve bu teklifle,~ hakkınduki ken­

disine verdieim cevaplar:ı ihtiva eden bir konuşmadlr.şeklindeki beyanı Uzerine okunan ve ken­

disi ne rösterilen raporu kubul etmesi üzerine; Sanık Ziya Şerefhunoelu yazıhanemin bitişi~in­

de böyle bir terzi vurd1r.Bu şah1s bir davamda şahitti hukikutı ketmetti bu buk1mdan kendisile

konuş~uyordum.Raporda yazılunlar hilaf1 hı:ıkikuttır .Pu husus şahadetle tesbit olunabilir.

Avukö.t 0sman Baysal'ın beyanına karşı şahitten soruldugunda: Sö.hte akrabu olarak bah­

settirim şahsın dava ile ilrisi yoktur.Yetiştirdir.im tulebe mevcut değildir.İtimut telkin etmek

için bu e,ekilde konuştum.Bu bir Plöftür.şekliode beyanda bulunmuştur. ..

Şahidi n lO.Numf~rall ve 4/9/1959 Tarihli raporu hakkındaki bilgisi soruldugundu; Uç

faslldı1 bahsolunan raporu hatırladı@'lm kadar anlatayımi A.Efem Dolak, İsmet İnönüyü kasdede!'ek

bunun öldürtlilmesi ile ortoll[Tln karı~acag-ını ve bundan istifade ile gayelerinin tahakkuk ed~­

cef:ini,Ziya Şerefhanoğlunun İstanbuldaki Ekalliyetin kendilerini tuttugunu,Tanıdığı bir Rumun

• t, ayni fikirde oldugunu ifade ettigini,ve Şerefhanof,lunun bir tercüme için Rumdan istifade ede-

. · ~\·~. bilirmiyiz şeklint1.:;ki sorusuna1evet diyo cevap verdipini,Ertesi günü Rumca ... yuzılı Otuz Otuzbeş

\' ' · sahifelik bir kitap verdigini, smioi bilrr.eili['i kitabı Milli Emniyet teşkilatına gösterip tereli-

ı ;,;._ • mesinl istiyorler ıiedigini,Tercliıne ettirmeyin,Sonra iade edin şeklindeki talimatı üzerine har-

.~ ~ eket ettigini,3 ncü fasılda Grfi Akkoyunlu,Ziya Acar,A.Ef'em Dolak ve kendisinin birlikte ömür

'.> ·.t \,YOfl:urdun:::ı. gittiklerini,Ornda Örfi Akkoyunlunun ileri Yurt gaztesini tekamül ettirmek için ve

1-lezepot.s.mya isimli bir gazte Çlkarılrnası babında 15-20 bin lira para vermiş oldugunu,A.Efeın

Delaktan i~ittipini,Ziya Acarında 50 veya 100 Liralık bir kağıt parayı A.Efem Dol~k'ın cebine

koyDrok kliçük bir yardım dedifini»ve Mezepotamya çlktıktan sonra kendisininde im1w.nlorı dahi­

linıie _yardım vadettip:ini bcy.'ln e·18n şahidin okunan raporunu imza buna aittir.İçindekil9r haki­

~o.ttırı!.ı=;ı:ıklindel~i r0y~nlna 1crtr§::.; Sanık 1\.li Karahnn.;Ziya Şerefhanoğlu;MedP•, Yöş raporda bahse-

rJlion nususlurın tuhklkin ınümkun oFJl . ,Hilafı haKikat bulundugunu oeyan etml§lerdir

..,--ı ,1 .J ,. / r .. ·";' -:'"* .. ·;·~··-v5F"' ) ··;- /~, •) J • ~_. • ~. _ . ......., ..:..-.. .. {'.~- \ - 1 ·-- ..• .ı -· '......... ,.

.··. -- .. _ ......... - ... .. ,.-

www.

arsiv

akur

d.or

g

.. """'---......, __ _ Şahitten ll Nolu ve 26/.:<::yl,\ıl./1959 Tarihli r~poru hak~ında bilgisi scruldugunda; Ziya J\car ~-...._ ile olv.n konuşmnmızJ.n Orfi Akkoyunludan şikayeti ve Orfinin o şekildeki hareketlel•ine aldır­mamamın icab ettirini ifade eylemesinden ibaret oldugunu zannediy~rum.Ziya şerefhanoğlunun evinrle Şevket Turan,'3elim I<'lllçof.:lu, Esat Comilcrlu hazır bulundueumuz bir sırada deva için para temini babında bir sirket kurulması_bahis mevzuu oldu.~sat Cemilcrlu Şirketlerin konte-rola tul:::i tutuldugunu,Ancak }:ason teşkilatı e;ibi bir teı;ıkilatJ.n l:urulubilecerrini ve davaya ihanet edenlerinde behemahal ortadan kaldırılması eerektigini ifade etti.Hasan Ulus'un evin-de Şevket Turan AmcasJ. Tahir Turan,Şahabettin Septioelu,Selim kıl~çoğlu ve hasan Ulus ve ben h<.~zır olr:luf'Urnuz halde yuı:-ıln.n konuşmalarda yardım mevzuu göri.işülmliştli.Orada bulunanlar onar lira verdilı=ır.Ho.san Ulus 50 Lira verdi.Ben de 10 Lira vermi~tiın.Bu pura ile kurulacak Devlet için yupılan çnlı~malurı,masrafları olarak bankada açılan hesnba yFJtırılacak ve bilahare or-adan çekilecektir ~eklindeki beyanı ve okunan raporu aynen kabul ediyorum şeklindeki ifadesi-ne karşı. Sanık Ziya ~erefhunoelu; Rapor hilafı hakikattır.Kendisine çok sof?uk davtanrn1ştım hal böyle iken iddia ettigi konuşmayı yapmam kabil degildir.

Şevket Turan Şahidin Irak'a gidişinden haberim vardı~.Hasan Ulusun evinde konuşulmuş­tur ve iddia olundugu gibi para toplanmı~tır.Ancak bu para Muş Ki.iltü.r derneği namına toplan­mış ve muho.fuzu için Ahmet Huşluya verilmiştir .Suçlu olarak huzura getirilenler aranouş ve iddia olunduru gibi hiç bir plan ve program bulunamamı~tır.Bunlardandu anlaşılıyorki Ahmet l-!uşlu raporunu huyali olarak kaleme almıştır.

Sanık Şahabettin SeptiopluJSelim Kılıçoğlu,Esat Cemiloğlu şahısları ile ilgili rapor­da belirtilen hususların dorru olmadıfını,Toplanan paraların Muşu kalkındırma cemiyeti adJ.na toplandı~ını,Esat Cemilo[rlu ise şahidi tanımanıgınJ.,Tanımaqığı bir ~ahısla raporda bahsedilen hususlun konu;pmıyacagını bildirdi ve Corrıiloğlunun müdufii Mustafa Durak cerit'in talebi üzerine şahit Esat Cemilof.lunu ismen dört-beşseneden beri tanıdıgını fakat şahsen Ziya şeref­h~noelunun evinoe tanıdıgını beyan ederek kendisinin kürtçü olarak tanındıg.ı için ve bu mev­zudada tetkikat yaptıgı sebebile ismen tanıdıgını bildirmiştir.

Hasan Ulus; Raporda bahsedilen konuşmalerın geçmediğini,Kendi avindede bahsolunan \(onuşmanı n yapılmadı@:ı nı ,paranı n toplandıfi'ını ,Fakat kendisi için yazılan 50 Lirayı vermediğini toplanan paranın kimde kaldıgını görmedigini,Ahmet Muşlu gittikten sonra paranın Ahmet Huş­luda kaldıeını söylediklerini bildirdi.

Şahidin 12.Numarall ve 22/10/1959 Tarihli raporu hakkındaki bilgisi soruldugunda; Toplantldo.n evvel Ziya ~erefhanoclunun yazıhanesine ugradıgını ,Kendisinden yardım

iste1igini,Şerefhanoplunun sinirlanerek ben artık bu i§te yokum.ne haliniz varsa gidin görün dodigini,Sonra Hustin Ulusun Kasımpaşuduki evine gittigini,Buradaki: liderlik mevzuunda konu­şuldugunu, Üç isim üzerinde duruldugunu,?.iya §erefhanoğlu,l-1olla Nustafa Barzani ve Ali Karahan kendisinin 100 yakın rapor verdigini,Bu konuşmanın hangi raporunda ceryan ettigini hatırlı-

. yamadıı_nru,Beyon etti ve okunan raporunun aynen kabul etmesi kurşısında: Sanıklar ~·Dhidin vermiş oldugu rı:ıporların hakikutten uzak hayal mahsülü bulundugunu

ve bu sebepten dolayı ihticaca. salih raporlardan olmuyıp takdirin mahkemeye ait bulundugunu bey on ettiler.

YAZIU DELİLLERİN TE'l'KİYİNBE. Teferruatı dosyada ve duruşma zabıtlarında aynen yazılı oldueu veçhile her sanık

ile ilgili ferdi yazılı del:i.ller ve bu delillerle ilgili bulunan rapor ,Mü.talaa ve bu husus­larlu ilgili sorulara verilen sözli.i ve yazılı cevaplara göreı

1- ~·abit sıratile dinlanilen Ahmet Huşlunun durumu ile ilpili olarak Emniyet Eaş l·:iifettişliğinden sorulan 22/5/1961 gün ve 961766081 Sayılı yazıya cevaben Emniyet Buş l-'lifet­tişlipinin 7 /Hazirfln/1961 gi.in ve 2003/D-36/107556 Sayılı yazılarında Ahmet }~uşlunun 26/5/ 1959 Tnrihin~en beri muttali oldugu hadiselere İstanbul Emniyet Baş P.üfettişliğine intikal ettirdigini,Bu yazıların numaralanmakta olup hususi bir damga ile damgalanmadığını,Bu hiz­metinden dolayı kendisine zaruri masraflarının karşılandığını ve adı. geçen hakkında rapor tanziminden evvel kürtçlilük veya koministlik suçu ile ilgili her hangi bir tahkikat yapıl~ madıf,ını ve kendisine hudiseleri obujektif olurak aksettirmesi hususunda talimat verilmiş -oldugunu ve Irak seyahutında kendisine hiç bir suretle yardım yapılmadığının bildirildigi , görüldü. .. l'

2- Ayni tarih ve suyı ile Ankara İlahiyet fakültesi dekanlığına yazılan ve yazıya i

ekli olarak rönderilen iki adet kitap hakkında adı geçen falcliltece tanzim edilen 15/6/1961\ tarihli rapor rerefince netice olarak; .. 1

a) Pu kitap yukarda zikredildipi gibi islamiyetle ilgisi olmayan,!şaretler,Gizli 1

Rumuzlar,Dualar,§ekiller,Tllsımlar,Püyüclillik ve falcılık gibi bir takım hurafi ve batıl Ht-katları ihtiva etmektenir. ı

b) .Yapılan. inceleme neticesinde bu kitabın ki.irtçüllikle bir ilgisi olmadığa anlaşıli mı~tır.Denılırektedır. ı

3- Ayni tı:.ri.h ve sayı ile Ankara l\adyo evi }füdürli.irüne yazılan yazı ve gönderilen

teypler. hakkınde. Rar1yo F:vi Mi.i.di.irlüfünün 3/Temmoz/1961 gün ve 198/1657 Saylll cevabı yazısJ.11

ve yazıya ekli Ankara Radyosu Buş teknisyeni !<ehmet Gülbaş'ın raporilııuiamix özetle: Yaptıgı fili çı.ılışmalı.;ra t0.mas er1en bilirki~i; evvel ce alı nmış olun seolerin konuşmanın mikrofona l uzak hulunmusı ve normal bir kf,yit yapılmamış oldueundan dolayı çok zayıf ,Ne söyledigi güçr lükle anlaşılıyor,Ayni zamanda buna ilaveten radyo ve çocuk,.sesleri ve odanın ekosu inzimut mı ile şunun sesi,bunun sesi veya onun sesi diye tefrik imkanını vermemektedir. l

Ayni mikrofon ve ayni cihazla ayni şartlar altında sesler alınmadırından mukayese . güçleşiyor ve sadece benzeyen t8rcfl&rı,Sosinin tonu,Si.ir'ati ve Şivesindeki müşahebetler \ f'Öze çtırpmaktadır.ve yine şiiı·li bı:.ntln ikinci yüzünde telefon konuşmasında telefon çallyo~ telefon açıldırındu (Alov Alov efendim) don sonra biraz duruklamadan sonra(Yü.zbaşl-EinbaFJ.l ~·evket) diyerek kc. nuşmuyc.ı devam edi.yor. (Şevket deırıeden evvel PinbE4§lml diyor yDkea Yüzbu~ı mı diyor pek unlasılmıyor •••• Paşl ~evket diye kendisini mi takdim ediyor,yoksa birisi soru yorda ••• bo.şı şevk · · · rr-r cr orasıda anluşılmıyor)Pöyl~ .bir h.:ıdisede t~ __

www.

arsiv

akur

d.or

g

neticeye varabilmak için ayni mikrofon: ayni cihazla ayni §•rtl:r-altı: ses alını.ıc~ı ~:-~ inde sesleri kolayca rouhıyese etmek imkanı olur .Punda ise böyle bir hal olmadırında n ve asasen kaydedilen sesler çok zayıf ve kalitesi bozuk oldugundan eskiden alınmış olan ve yeni allnan banttaki sesler arasında tefrik ve teşhisine müteallik mütalaaların bundan ibaret oldugunu arzederim denildi~i görülmüş tlir. \.ı

Vahkemece alınan karar pereP:ince suç eşyası arasında bulunan kitap ve mevkutel~.rden yasaklanmış olanlar İçişleri PakanlıP:ı Emniyet Genel Y.üdlirlü@'ünc'len sorulmuş olup Hez.kur llüdür-1 ü?ün 26/Temmoz/1 961 gün ve 9 ncu Şube 91653 Nolu yazı ve yazıya ekli liste gereğince (6)adet kitabın bir kısmının Pakanlar kurulu kar&rı ile Yurda sokulması ve dagıtılması men edilmiş · oldugu pibi bir kısmınında muhtelil maha1 mahkemelerince verilen kararlarla toplatılmış oldu­ru anlaşıldı.

9/Eylul/1961 tarihli 326 Nolu lO.Sahifeden ibaret bilirkişice tanzim edilen Profösör Dr.Faruk Eren imzalı bilirkişi mütalaasında :

1- Y~ra Kuvvetleri Komutanlırı Siyasi mahkemesi tarafından kendisine verilen vazifenin mahiyetini belirten bilirkişiı Suçun mahiyetini ve sanıklardan A.Efem Dolak,Örfi Akkoyunlu ve Sait Elçiye ait teyp cihazı ile tesbit olunan konuşmaların,Sanıklar kendilerine ait oldugu­nu kabul etmekle beraber,Bunların sarho~luk satkası ile söylenmiş ve birsr bezeyan rr~hiyetin­de oldugunu±Xt iddia ettiklerinden bu indialarıo ne derece doeru oldugu,Konuşmalarda sarhoş­luk bezoyum görülmedigi takdirde T. C.K.l25 nci maddeaile itham edildikleri cihetle beyanlar­ının bu maddedeki suç unsurları muvacehesinde tahlil ve teşrih edilerek bir rapor tanziminden ibaret oldugunu ve ayrıca aşa["ıda mahiyetleri gösterilen müte~ddit sanlklara ait e:azte,Hatıra defteri,Rekorder surAti,Şiir vesaire gibi evrak da T.C.K.nun 125 maddesine giren suçların mev­cut olup olmadırının tesbitinden ibaret bulundugunu.

2- Tetkik edilen evrakJ a) Pilirkişiye tevdii buyrulan,Teyp konuşmaları 78 sahifeden ibaret ve muhtelif sanık­

lurlu ilrili, b) Diyurbukır Elelerliye Rtıislifina çekilen 17/10/1959 Tarihli telgruf ,Diyarbaklrda

avukat Canip Yıldırım'a çekilen 16/9/1959 Tarihli telgraf,Avukat Edip Altınukar'a çekilen . telrraf,Asım Eren'e hitaben qekilen 14/4/1958 Tarihli telgraf,C.H.P.Meclis Grup Paşkanlı~ına çekilen 14/4/1959 Tarihli telgraf ve mahiyetlerinin müsnet suç ile alakası olmıyacuğı kanaat~ 1 nı n uyandır lldıf!ı be lir tilmekter'l ir. . ·

c) Kardeşim isimli Kürtçe şiir'in terclimesinde; Kürt davas~ pek açık şekilde elo alınmıştır.Kürtçlilük şuurunun uya.ndırılması ve T~k •':illetinin l.filli birliğini bozmuğa ınatuf bir kast ve niyet mücadeleye teşvik bu şiirde aşikardır.denilmekte •••• Sanık Yusuf Kaçar'a ait 0lougu bildirilen hatıra defterinin hususi hayatına ait hadiselerden notlar mevcut olup bu-defterdeki kaydedilen hususlarla müsnet suçlar arasına bir rabıto kurmak bilirkişice müm­kli~ olamamıştır.İleri Yurt Cbztesinin 397 ve 381 saylll nushularındaki yarasa ba~lıklı fıkra­lara rastlanmış isede bunlar bir takım mecazi fikirleri ihtiva ettiginden sarih manalarına nufuz edilememektedir.

ç) Amerika Pirlı:ışik devletleri konsolosluif:una yazılan İstanbul 17/10/1959 tarihli mektuba ait suretin 3 ncü satırı başındaki ibareden ve cümleden bahisle,Hasan Telli ~mzulı İstanbul 17/10/1959 Tarihli mektuptaki parentez içerisine alınmış elimlelerden istiklal teması esas tutulmuştur.La. question Kurda başlıklı,Asll fransızca büroşürde (Kürt haklarının)tanın~ mnsı zarureti gibi bir neticeye bağlanmıŞtır.

(Kürdistan HürriyAt parti nizamnamesi) ba§lıklı tercüme, Gizli bir partiden, Bu par­tiye yalınız kürt olanların alınocagından,Gayelerden ve mücadele ~ekillerinden bahsolunmakta ve !""·ir kürdistanın kurulması hedef tutulmı1ktadır.

28/0cak/1957 Akşamı dor,u evinde dinlanilen rekordere ait 1/A işaretli varakadan sarih bir mana çıkurılamumaktadır.B/2/1957 tarihli diğer bir konuşmada •••• Kürt Milliyetçi­lii"inin bartaraf edilmesine mukaveo1et manası na gelebilecek sair hususlardan bahsolunmaktadır.

(Kürtçülük davası şiiri) Başlıklı yazıda katliamdan,Mukavemetten ve çeşitli kürt­çülük meselelerinden bahsolunmaktadır.

8/Şubat/1957 Tarihli Rekorder konusmasına temas eden bilirkişi Dersim meselesinin ne(len çıktı~ın1 ,Hustafa Kemali Erzurum Kongeresina nasıl alındığını ,Bu memlekete en büyük kö­tülüf.ü }lustafa Kemalin yuptlgJ.,İngiliz ve Rusların verdikleri para ile bilafeti lağv ederek l·~edeni kanunu kabul ettigi,-20/F..ylul/1957 Tarihli 8.Numaralı konuşma,l5/Haziran/1957 Tarihli 9.Numaralı konuşma,Halil Demirel imzalı (Sayın Ziya agbey)diye baelayan mektup,Hosan ..il.kkaşa ait oldugu bildirilen ( Çok m~him işaretli),(20 Yıllık sessizlik) başlıklı yazılara,Dertli bülbül isimli yazıya ve Sait Kırmızıtoprak'a ait not deftermne temas eden bilirkişi bunlar hakkındaki suçla ill!ili olabilecek hususlara özetle temas ederek açıklamalarda bulunduktan sonra.

3- T.C.K.nun 125 nci maddesi: Madde hükmünü aynen alıpı a) Maddede ku~lanılan tabirlere temasla:(Devlet toprakları) tabiri De~letin Ülke

unsuru olarak alınmalıdır.Ulkenin temaınının veya bir kısm~nın yabancı bir devlet hakimiyeti altına sokulması,Yabancı devlete ilhak edilmesi,Yabancı hakimiyeti altına sokmaktır.diyerek Bir devletin direrine nazaran tabi durumda olmaması halinde (İstikl~lden ) bahsedilebilir. Siyasi,Adli veya İdari veya harici temsil bakımlarından baP,ımsızlık kaidedir.Bu itibarla Ülke veya bunun bir kısmı üzerinde manda,Himay~,Kapütülasyon veya benzeri tabi'iyet hallerinin tesisine matuf hareketler devletin istiklalini tenkis sayılır.diyere~ birliri bozucu hareket­leri işaret ettikten sonra •••• kanun vaz11 Türk Devletinin Millet ve Ulke olarak Anayasada tayin edilmiş bulunan bütünlü(Y.ünü korumak için U5 nci maddeyi sevketmiştir.

b) Fiilin Hedefi: Maddede gösterilen hedeflere (Matuf bir fiil) işlemak suçu maddi unsurddur.Fiil tabiri ile kanun hem icrai ve hemde selbi hareketleri kasdetmiştir.Fiil­de (Ce bir unsuru ) aranmamı~tır. Bu suçu teşebbüs üzerinde durulmam .. ·.lıdır.Nuayyen bir maksadai matuf ve muayyen neticeleri tevlide elverişli fiilin işlenmiş olmusı huli~ madde h~ tut~

.~~-!..~'"J~~~~ ~ )i>;e:.d''b\ '

www.

arsiv

akur

d.or

g

~ bik edHmelidir.Bsasen neticenin husulüde şart rleÇildir.Pu suç daha ziyade tehlike suçudur. -.._

c) Haodi Fiil : 125 nci maddenin tatbiki için rösterilen g..:ı.yelere ma tuf maddi bir ..

fiile ihtiyaç vardır.Bu rayelere varmak için karşılıklı konuşmalarda maddi fiil vasfı görüle~

mez.Sözle işlenmesi mümkün suçlar konunumuzda (Propoğanda) ifade olunmuştur.Filhaki~a propoğ­

andanın 125 nci maddede su.yılnn gayelere matuf olması halinde tecziyesi,}üzumu aşikar isede

kanunda ayrıca va müstakilen nazaru alınırıadl. gı hallerde propoğanda (İhzari hareketler) kavra­

mına dahildir.Cezai müstelzim sayılamaz.l25 nci maddedeki suçu işlernek için halkı (Alenen

tahrik) T. C. K. nun 172 nci madd8sinde derpiş olunmuştur.Eu hükmün tahkiki içir. ~.se (}!eydanlar­

da ve toplanma muhullerinde ahaliyi alenen tahrik) §artJ. aranJ.r.

125 nci maddedeki fiili i§lemek üzere cemiyet teşkili kanunda ayrıca nazara alınmış­

tır.Pu dahi,Doğrudan dorruya 125 nci maddenin tatbiki için ihzari hareketlerden öteye gitmiş

mandi fiil ve icraata ihtiyaç gösterir diyen bilirkişi (Ç) Bendinde kanun,125 nci ~~ddedeki

suç ile a.lakı:.ı.lJ. cemiyet teşkilini iki ayrı bükümde na zara almıştJ.r diyerek T. c.r.. nun 168 ci

ve 171 nci maddelerini isaret ederek 4.ncü maddede teyple tesbit edilen sözlere ait muhtelif

sayfalarl.n mahiyetine işaretle bahsolunan hususları bildirdikten sonra;

5- Hukuki esaslurl.n hadise ile alakasJ.: Bilirki~iye tetkik için verilen vesikalardan ve teyp ile tesbit edilmiş konuşma­

lardan,Söz ve yazıların,Fiili bazl. hareketler ile müterafık olup olmadığJ.,Muayyen bir hedefe

varmak için fiiliyuta ne derecede geçilmi§ oldugu,Ayrıca nazara alınmak icab eder.Teyp ile

tesbit edilen konu~malardan bu bakımdan netice ÇJ.karmak mümkün olmamaktadır.Bu itibarla mün­

hasıran vesika ve konuşmalara istinat eoiliy~rsa T.C.K.nun 125 nci maddesindeki suç veya b~

suça teşebbüs e<'iildir,i neticesine varmak imkansızdır .Fakat hu. konus.malarda ve yazılarda pek

açJ.k hir surette kürtçülük davasına katJ.lmak,Bu davada birleşmek,Taraftar toplamak,Gsnçlere

bu fikri aşJ.lumak,Eazı tarihi ~ahsiyetlerin kürtçülük davasJ.nın mürevviçleri gibi göstermek

şeklinde vuzuha varmış ancak mahk8mece dosya münderecatına göre tayini mümkün sanıkların

arasında bir anla~manın husule eelmi§ oldugunu gösteren ibareler mevcut bulunmaktadır.şeklin­

de ki açJ.k ve sarih ifadesi ile T.C.K.nun ~5 nci mandesi hakkında ki kanaat ve müt~aasını

bildirmiştir.RAPORUN 6. ncı maddesinde T.C.K.nun 141 ve 142 nci maddelerin• temas ederek bu

maddelerin maddi ve manevi unsurlurınJ. tahlil ve teşrih ile ?.nci maddesinde T.C.K.nun ibti­

.vari sarho§lukla ilgili maddelerine de temas ederek neticeten; Yukarda ı:österilen hukuki Es­

asların,Dosya muhtovasJ.na göre hadiseye sureti tatbiki yüksek takdirlerinize arzolunur şek­

linde rapor neticelenmektedir. Ankata ilahiyat Fakliltesine yazJ.lan yazJ.ya ek olarak gönderilen dört kitap ve bir

Euroştirlin ilahiyat fakliltesi telsete Ord.Prot.Hilmi Ziya tilkan tarafından tetkik edilerek

tanzim edilen 15/11/1961 tarihli raporu takUl~e dekanlı~J.nJ.n 20/11/1961 tarih ve 1958 sayJ.­

lı yazılarına ekli olarak gönderilmi§tir.Mezkurraporda tetkik edilen birinci kitabJ.n Rusya-· •

nın ;ark siyaseti ve Vilayeti Şarkiye meselesi adlı oldugu,Kitabın basJ.m tarihi va·~uhtevasJ.n-

dan bahsedildikten sonra bu kitapta kUrtçUllik propo~andasJ.na rastlanmadJ.gı gibi kUrtçUllik

ve ermenilik fikirleri aleyhine deliller toplanmış bulun~or.

2- Hakikatı hal adlJ. kitabın kimin taratından yazJ.ldı~ı ve basJ.m tarihi belirtilerek

mahiyetinden bahsedilerek bu kitaptada mahkemece aranan mevzu ile hiç bir alakasJ. yoktur.

)- Gizli Rusya Adlı kitabında basım tarihi ve mahiyetinden bahisle bu kitapta da

TUrk DUnyası aleyhinde de~il.lehinde bir ifade görUlmektedir.

4- Beynelmilel ihtilal tıkkalar~ adlJ. kitabJ.n da mUelliti,Basım tarihi ve mahiyetin­

den bahis ile esas itibarile siyasi partilerin tarihinden bagka hiç birşeye rastlanmamıştır.

denilmekte Kitapların mütalaasından elde ettigim sonuç bundan ibarettir şeklinde rapor neti­

celanmiş durumdadır.

------------------------------------

·.

www.

arsiv

akur

d.or

g

TUnk Ceza Kanununun 125. maddesinin tahlili ı

125.noi madde ı Devlet topruklarının tamamını veya bir kısmını yabancı bir dovletin hakimiyetj. altına koymaya veya Devletin ietiklalini tankise veya birliğini bozmağa veya Devletin hakimiyeti altında bulunan topraklardan bir kısmını devlet idaresinden ayırmaya matu~ bir ~iil işleyen kimse olUm cezası ile cezalandırılır.

Suç me~humu ceza hukukunun esasını teşkil etmektedir. Suç mavout bulunduğu için euç­luya ceza verilir ve suç işlenmesine mami olunmak Uzere de ceza kanunu meydana getirilmek tedir. Böylece bir ~iilin ne zaman euç vae~ını kazandığı ve euç oldUğu anlaşılan ~1il1n kanunda yazılı olanlardan hangisine uyduğunu teabit etmek lazımdır. Bu suretle suçu mey­dana getiren unsurların ne olduğu husueu ortaya çıkmakta ve bu unsurların ne şekilde mü­talaa olunacağı ehemmiyet kesbetmektediro Bu huaueda ceza mUelli~leri tara~ından çeşitli ayırmalar yapılmış olmakla beraber umumiyetle KANUN! UNSUR, MADD! UNSUR ve MANEV!,UNSUR olarak bir ayırım yapılmakta ve bu unsurlar bu şekli ile ayrı ayrı incelenmekted1ro Tetkikini yapmakta olduğumuz T.C.K.nun 125 nci madde ~ii1 isteyen bir euç olmakla maddi unsuru önce ele almayı uygun gördUk. Bir suçun mevzuubahis olması için kanuni tari~e uyan bir ~iilin mavout bulunması

şartı aynı zamanda maddi unsuru da ihtiva eder. Şöyleki, harici alemda bir değişiklik ge­tirmeye matu~ mUsbet veya menfi bir hareket bulunmadıkca bir suçun mevcudiyeti ileri sti­rUlemez. !şte Ortada biD ~iilin bulunması suçun maddi ~suruduro Bundan şu netice çıkarki, maddi unauru bulunmayan bir suç olamaz. Binnetice harici bir hareketle tezalıtir etmeyen bir fiil eklinde tecelli e lema en bir 6t ne olursa ola su te-kil etmez. Pozitivist'lerin de dUşünceleri bu yoldadır. Nitekim, UnlU cezacı Ferri eözlti ~aya yazılı bir beyanla delil elde edilee bile hukuk nizarnı ihlal clunmadıkoa suçun mevzu ubahia alamıyacağını ) beyan etmektedir. Kabul bu yolda olmakla beraber mua en bir ta-m dU Unca tasavvur ve fikirler to luma zararlı oldu~u takti Rl ~ı yakigir. Fakat hıı tllrlil suçlardan dolayı verilen ceza Q kimsenin henUz yapmadığı bir ~i­ilin ceZası geğil sosyal dilzen1 ihlAl edecek bir tarzda dti~Uncelerin1 açı~a vurmadan do­layı cşzalandırJlm·,ktaaır4 Yani, fail fikirlerini ha,ici hareketlerle yani bazen birle~­me bazen cemiyet kurma veya tehdit şeklinde tezahUr ettirmekte ve başka suç işlemiş olması sebebi ile cesa görmektedir. FİİL ı LUgat manası ile iş, kar, Amel, eylem. Diğer bir tarifte : Taeavvurda kalmayıp meydana çıkan iş, işlenmiş şey,diro C~za hukukunda suça vücut veren hareket inaandan çıkan bir ameldir. Netice iee, barak ket sebebi ile harici alemda vukua gelen değişikliktire Bu netioenin, arneli iora edene izafe·edilebilmeei için hareketten doğmuş olması lazımdır. Yani, hareket olmasa idi netice olmıyaoaktı. !şte hareket ile neticeyi ifade etmek Uzere fiil tabiri kullanılmaktadır~ Ni takim tetkiki yapılmakta olan 125 nci madde de matuf ~ii1 işleyen cezalandırılır demekte­dir.

Ceza hukukunda prensip olarak bazı istisnalar hariç ceza tehdidi altında bulunmayan hazırlık hareketlerile ~ezayı mucip iora ~areketlerinin ne olduklarının incelenmesi ve bun ların te~riki ile hangilerinin oezalandırilmasının lazım geleceğini teabit ehemmiyetlidir Bu hususda hemeh hemen ceza mUelli~leri sayısınca te~rik vardır denilebilir. Bununla bera ber bu iki tUrlU hareketin kat'i surette ayırıcı ve mutlak bir kıstası mevcut bulunmamak ta ve daha ziyade her suçun maddi unsuru işleniş tarzı gibi husus~yetleri nazara alınmak suretiyle tayin olunması tavsiyeye şayan görülmektedir. Bu sebeple bunların te~rik ve tet kikinde muhtelit bir esasın kabulU uygun mütalaa olunmuştur. Yapılan bir hareket kanuni tari~te yer alan bir hareket olduğu taktirde o icra hareketi olacaktır. Burada objekti~ esas göz önüne alınmıştır~ Ancak, hareket bu esas dışında kklmakta ise o taktirde §Ubjek­ti~ esasa itibar olunacak ve hareketin ne şekilde bir hareket olduğunun tesbiti gerekecek tir. Eaasen kanunumuzda bu esasa mUsaade vermektedir. ( T.C.K.nun 61.) Bu esaslara göre hareketin hazırlık veya iora hareketi olduğu tesbit olunabilicektiro Fakat, bunu teabit etmekle kA~i gelmiyecektir. ÇUnkU, kanunumuz bu huausda sadece bir suçun i~len~es1nin kas dedilmesini aramakla ikti~a etmemi~. mevzuubahis suçun içraa~na başlanımmış olması şartı nı da talep etmiştir. Ancak, icraya başlanılmış olması keyfiyeti de, ~iilin iorasında kul lanılan vasıtaların elverişli Ôlup olmadığı meselesini de ortaya ç karmaktadır. Kanunumuz bu huausda vesaiti mahsusa tabirini kullanmıştır. Şayet, tahakkuk ettirlemek istenilen ne tic e bunu tevlide sureti katiyede salih olmayan vası talarla gerçekleı;ıtirilmek istenr<ıiı;ı ise ceza kanununun mUdahalesine imkan yoktur. Vasıtanın elviri~li olup olmadığı hususunda çeşitli dtişUnveler var isede bunun teabit olunmasında i~lennıek iaten•n suçu, işleniş tar zını ve ila gibi şartları nazara almak makul alanıdır. Zira, bir vasıta muayyen bir suçu işlemeye salih olduğu halde başka bir suçu işlemeye gayri salih olabilir. ·

/ Filhakika 125 nci maddede gösterilen hedeflere matuf bir ~iil işlernek bu su~~ maddi unsurudur. Fiil iorai ve ihmali hareketleri kapsamaktadır. Bu itibarla maksada ~t~ ve muayyen neticeler+ tevlide elverişli amell, maddi, harici bir ~iilin işlenmesi halinde bu maddenin ihlAli mevzuubahia olacaktır. Genel olarak sanıkıara atı~ ve isnat edilen ~1iller veaika, aralarındaki konuşmalar, teyp ile teabit edilmiş konuşmalar yazılaD mektuplar ve sözlerden iearettir. Savoı,ın Esas hakkındaki mUtalaasında, aanıklara ait böltimlerde her birine mUsnet ~iiller birer birer

gösterilmiş ve yukarıda eöylenildiği Uzere söz, vesikalar, konuşmalar ve m&ktuplar ola~ak tadat edilmişlerdir. Savcı, esas hakkındaki mütalaasının mat~ ~iiller başlığı altındaki beyanlarında ( maddedeki gayey~tuf.f ;;~iller ~~eti:~~:~n iç.i~d~~laa

... ---"'~ ...,. ~- *" ~ .~ c: c=~~ .. tııiA~ .... ~-~---~...ı

www.

arsiv

akur

d.or

g

edilmelidir. Neticenin doğmaa~ ihtimali kafidir. Bu fiilin içinde T.C.K.nun 171 nci madde­ainin derpiş ettiği gizli bir ittifak me~cut olacağı gibi cemiyet kurulması da bahis konu su olabilecektir. Netekim, san~klar mUatakil veya federe bir KUrdUatan devleti kurulmaaını temin maksad~ ile gizli bir cemiyet kurmuşlar bu cemiyetin nizamnamesini hazırlamışlar,min yatUr bayrak yapm~şlar kendi aralar~nda para toplamışlar ve mUatakil bir kUrt devleti fik-rini aşılam~şlardır. ) şeklinde beyanda bulunmuştur. .

Ancak, şunu belirtmek lazım gelirki, zikronulan 171 nci madde C.K.nun haz~rlık hareketle rini o zaland~rd~ğı istisnai hallerden biridir. 125 nci maddedeki suçu işlernek için yapılan ittifak ile bu ittifak hududunu aşan ve 125 nci maddenin icra safhaları bir birine karış~ı­rılmaktadır. ( Aa.Yargıtay D.Krl. E.l2, M.1, 24 Ocak 1964, 963/2548 Şayılı ilam Shf.9 ) Böylece savcılık tecziyelerini istediği ve haklarında 125 nci maddenin tatbikini talep ey­lediği sanıkların fiillerini tadat ederken bunların tamamen gizli ittifak ve cemiyet kurmak •••• için faaliyetlerde bulunduklarını zikreylemekte ve dolayısiyle hareketlerinin hazırlık hareketleri mahiyetinde bulunduğunubildirmektedir ki, bu hazırlık hareketleri talep edilen 125 nci madde 171 nci maddede gösterilen fiilden daha ileri gitmiş ve maddi bir fiil ve io­raata ihtiyaç göstermektedir.

Tatkiki yapılmakta olan iş bu 125 nci maddenin daha şumullU olarak anlaşılınasını temin dUşUncesiyle ceza daktirinine de baş vurmak faydalı mUlahaza edilmiştir. Filhakika İtalyan C.Kanunu şa~ihlerinden Majno , bu maddeye tekabUl eden.İtalyan. ceza kanununun 104 ncU mad­desini şarh ederken maddenin tatbiki için fiilin harici,ameli ve maddi olmasının zaruri bulunduğunu zikretmekte ve maddenin mUebbet hapis cezasını ihtiva etmesinin sebebinin bu olduğunu ve !talyan ceza kanununun 134 noU maddesinde bir kaç kişinin bu maddede dermeyan edilen fiilin icrası içiD toplanmalarını cezalandırdığı gibi 131 nci maddesinde de silahlı çetelerin teşkilini de bir oUrmU mahsus telakki olunduğunu beyan ve nasılki 137 noi maddede mevzuubahis oUrUmlerin icrazı zımmında resmi marcilerin işgalinin veyahut silah ve mühimmat depolarının zaptını da ayrıca cezalandırıldığını ilave eylemektedir. 104 neU maddede zik rolunan cUrmUn maddi unaurunun bu surette anlaşılması , tetkik komUsyonunda cereyan eden mUnakaşaların neticelerine de tevafuk ediyor. Mezkur komUsyon azalarından birinin, adi te­şebbüs fiillerinin bu cUrme taşmil edilmemelerini temin için fiilin yanına icrai tabirinin vaz edilmesini teklif etmiş ise de, fiil tabiri maksut olan manayı tazammun etmesinden dola yı reddolunduğunu ve asasen bir mebdei teşebbUs olmaksızın etirUm olamıyacağının bir kaideyi umumiye olduğunu if'ade ıJllı"trlıc taUır., etmektedir.

Keza, cezacı Faruk EREM, ( Ceza hukuku - Hususi HUkUmler ) adlı eserinde, fiil tabiri ile kanun hem icrai hemde selb1 hareketleri kasdetm1ştir. Selbi fiiller dahi maddede göste­rilen rayelere elverişli suret~e matuf olabilir demekte ve muayyen maksada matuf ve muay-~ yen neticeleri tevlide elvmrişli bir fiilin işlenmiş olması halinde maddenin tatbiki gere­kir demekte ve böylece işlenmiş maddi bir fiilin vUcudurun şart oldUğunu bildirmektedir. GörUlUyorki, maddi bir fi1lin me~cudiyeti 125 nci maddenin tatbiki için zaruridir~ !şaret olunduğu üzere san~kların böltimlerinde ayrı ayrı gösterilen ve işledikleri iddia olunan ve fiil suretiyle tavaif .)dilen hareketleri söz, yazı, karşılıklı konuşmalar, vesika ve mek tuplardan ibarettir. Ma;~,:ıı unsur anlayışı bakımından bunların muayyen neticeleri meydana getirecek vasıfta hart:J:,1tltır olmayıp fiilin işlenmesine ılılverişli bulunmayan ve ancakfikir tasavvur ve dU~Unce olr'.nı.i:.: konuşmalarda,yaz~larda, söz ve mektuplarda KürtçülUk davasına katılmak, birlesımek, i;.: :r.·u.f'tar toplamak, fikir aşılamak şeklinde tezalıtir eden hareketlerdir. Bu hareketlerin bu ma}i1yette olduğu yukarıda Savaının esas hakkındaki mU talaasında ve ma­tuf fiil başl~ğı altında ileri aUrdUğü hareketlerden ileri geçememektedir. Bu izah ve kabu­le göre ve tatbiki istenilen 125 nci madde ameli, harici ve ~addi bir fiil isteyen şuç olmak la zila ~d.ilen sP.nıkların fiillerinin muayyen bir neticeyi tevlide elvtrişli maddi bir fiil vasfında görUlomemesini binaen bu ~iillerle maddenin ihlali kabul edilemez. Esaaen bu unsu­run bulunması kanunande şarttır. ( T.c.K.nun 61. )

Davanın arzett1:~: ehemmiyet göz önünde tutularak görülen lUzum ile mahkemece bilirki şi olarak tayin edilen ve dosyada r poru bulunan Ankara Hukuk FakUltesi Ceza Hukuku Proföeö rU FARUK EREM verdiği raporunda, gerekli ençelemeyi yaptığını bildirmekte ve 125 nci madde nin kullandıg~ tabirler hakk~nda bilgi verdikten sonra,

FİİL!N HEDEF!, Pt.t'::grafında· ı Maddede gösterilen hedeflere matuf' bir fiil işlernek au- 1 çun maddi unsurudur. ~'iil tabiri ile kanun hem icrai hemde selbi hareketleri kasdetmiştir. Muayyen bir maksada matuf ve muayyen neticeleri tevlide elveri§li f'iilin işlenmiş olması hnlinde madde tatbik edilmelidir.

MADDİ Fİ!L, Pragrafında ı 125 nci mu.ddenin tatbiki için gösterilen gayelere matuf bir fiile ihtiyaç vardır. Bu gayelere varmak için karşılıklı konuşmalarda maddi fiil vasfı gö­rülemez. 125 nci maddedeki fiili işlernek üzere cemiyet teşkili kanunumuzda ayrıca nazara alınmıştır. Bu dahi doğrudan doğruya 125 nci maddenin tatbiki için ihzari hareketlerden öteye geçmiş maddi bir fiil ve icraata ihtiyaç gösterir.

HUKUK! ESESLARIN RAD!SE İLE AtAKASI 1 kıam~nda da tetkik edilen vesikalardan teyp ile teabit edilmiş konuşmalardan söz ve yazılardan T.C.K.nun 125 nce maddesindeki suç veya bu suça teşebbUa edildiği neticesine varmak imkansızdır, kanaatını açıklamaktadır.

Mahkemenin kanaatına da uygun görUlen iş bu bilirkişi mUtalaaaı da nazara alınarak sanıklara isnat edilen fiillerin maddi, harici ve arneli elverişli bir hareket olarak kabu­lU imkanslz bulunduğundan suçdamaddi unsurun tahaYJaik edememesinden ve bir auçda da bu­lunması şart olan unsurların ademi mevcud1yeti halinde suçun teşekkülü de bahis mevzuu

.. .--.... --.~.... ./? ,...., "'" ,.....-_ .... -- ..,.,...-ı"'l/l'tlll'r;-ç tz:· ~

www.

arsiv

akur

d.or

g

Sahife - 53

olamıyacağı cihetle sanıkların sorgu ve müdafaaları, şahit beyanları tetkik edilen vesi­

kalar, raporlar, konuşmalar, teyp ile tesbit edilmiş konuşmalar, mektuplar, şiirler ve bil

cümle deliller ve bilirkişi raporu veçhile,

Sanık, ŞEVKET TURAN, NACİ KUTLAY, AL! ICARA.H.AN, KOCO ELB!STAN, YAVUZ ÇAMLIBEL, MEHMET

AL! DİNLER YUSUF KA':(AR, ZİYA ŞEREFHANOÖLU, MEDET SERHAT, HASAN AKKUŞ, ÖRF! .AKKOYUNLU, SE­

LİM KILIÇOdLU, ŞEBABETTİN SETTİOÖLU, SAİT ELÇ! 1 SAİT KIRMIZITOPRAK, YAŞAR KAYA, FAİK SAVAŞ

HAYDAR AKSU, ZİYA ACAR, FADIL BUD.AK, HALİL D:::MIREL, NECAT! SİYAHK.AN, ABDURRAHMAN EFHEMDO­

L.AK, MUSA ANTER, CAN1P YILDIRil{, MEHMET BİLGİN, nin isteğe aykırıı

Diğer sanıklar, ESAT CEMİLOGLU 11 FERİT BİLEN,l-'.UST.AFA NUR! D!REKÇİGİL,FEVZİ AVŞAR,NAZMİ BALKAŞ,

HtiSEYİN OGUZ UÇOK,MEHMET NAZIM ÇİGDEM,FEVZİ KARTAL,MEHME'l' AYDEMİR,EMİN KOTAN,ÖK~ KARADAG,

MUHSİN ŞAVATAtTURGUT AKIN,SITKI ELBİSTAN,ŞERAFETTİN ELÇİ;.MUSTAFA RAMANLI,MEHMET ÖZER,FEYZULLAH

DEMİRTAŞ,CEZMI BALKAŞ,HALİS YOKUŞ,İSMET BALMŞ,SA!T BİNGÖL,NURETTİN YILMAZ,FETULIAH KAKİOÖLU'nun

isteğe uygun olarak elimlesinin BERAETLERİNE,

Sanık HAS;ı\N ULUS 11 un ölmliş oldugu Tekman kayınakaınlığı Nufus Memu.rluğunun )0/9/196) gU.n ve

387 sayılı y~sile b~mliş bulundugunun bildirildiği ve nufus kaydi örneğinin gönderildiği ve

ölüm hadisesfn1n·l3/10/1962 tarihinde vukuu buldugu anlagılmış olınakla T.C.K.nun 96 ncı ınaddesi­

ne göre hakkındaki amme davasının ortadan kaldırılmasına oy birliğile ve te~izi kabil olmak liz­

ere karar verildi bu karar savcı hazır oldugu halde Sanıkların kısmen vicahında kısmen gıyaplar­

ında açıkca okiı.Jıup .~efhim kılındı.)O/Nisan/1964 ·. .... . .....

BAŞKAN

Muhabere Albay Rıfat Karakurt

( 936-14 )

.lo , ..

' •.

.. tlYE Hakim Bnb. Baki Önal ( 946-Mu-aa)

www.

arsiv

akur

d.or

g