Wat zal de toekomst Europa brengen?

Een staatsman heeft vier lampen

De geschiedenis De logica Intuitie creativiteit

Staatsman

Idealen (vrede, welvaart) verwezenlijken

Instrument: tijdgeest beter lezen dan rest

structurele mogelijkheden onderkennen

Focus op 2 ontwikkelingen

1. Eurocrisis

2. Gevolgen machtsverschuivingen in Midden Oosten voor onze energievoorziening

Samenhang euro en energie

Positief: Duitsland is in euro te sterk, wordt door Energiewende zwakker

Negatief: Zuidelijke landen eurozone zijn veel kwetsbaarder voor olieprijs stijging dan Noorden. Door aanslag kan prijs stijgen

Huidige consensus euro

Eurozone komt goed: grand bargain is steun in ruil voor hervormingen

Politieke unie is onvermijdelijk maar burgers willen niet, dus stiekem

Niet politiek orgaan ECB vangt klappen op

Deel I: is consensus over Euro terecht?

Komt het goed met de euro?

Dat kan alleen als: 1. Zuiden convergeert met Noorden 2. er politieke unie komt 3. instituties in Zuiden sterker

worden 4. banken gesaneerd worden en

geherkapitaliseerd

Ad 1. convergentie

Er is wel beetje convergentie Concurriekracht divergeert nog 25 %

Ad 2. komt er politieke unie?

1. Noorden wil grip op beleid Zuiden en geen onbeperkte steun

2. Zuiden wil beleidsvrijheid plus onbeperkte steun

3. grote vraag is of Merkel omgaat

Ad 3. worden instituties Zuiden > ?

1. kapitaal/arbeid is Zuiden gepolariseerd

2. boete/schuld versus eer/schaamte 3. meritocratie versus clientelisme

Frankrijk: grandeur/soevereiniteit/etatisme

Spanje: post-Franco orde: decentralisatie! Maar euro vraagt om centralisatie

Italië: etatisme, clientelisme, patronage, corruptie

Griekenland: nog erger Italië

Ad 4: Banken saneren

Sterke banken lobby Merkel durft zelfs Landerbanken niet

aan te pakken Nog steeds geen waarheidsgetrouwe

stresstest Europese bankenunie vereist eerst

sanering

conclusie

1. te weinig convergentie 2. geen consensus politieke unie 3. instituties Zuiden blijven zwak 4. banken sanering onduidelijk

Ontbinding?Argumenten tegen ontbinding:

1. ontbinding is gewoon te kostbaar 2. crisis maakt burgers offerbereid 3. neuro is devaluatie: slechts

tijdelijke oplossing 4. Euro succes nodig om EU

machtsverval <

Of toch ontbinding?

Argumenten voor ontbinding

1. euro 17 is te heterogeen, historisch, cultureel, politiek, institutioneel

2. zelfs politieke unie kan zwakke instituties niet versterken

3. steun vermindert prikkel om hervormen

4. Zuiden kan devaluatie Zuiden politiek niet missen

Conclusie Euro

NL kan niets zonder DTSL We moeten in ieder geval met DTSL

nadenken over alternatieven, bijv. parallel currencies

Deadline 5 jaar

Maar wordt een puinhoop!

Europese energievoorziening kan zaak op scherp zetten!

Zuiden is nog meer afhankelijk van het Midden Oosten dan Noorden van Europa

Deel 2: EU energievoorziening

Band VS met MO wordt minder 2020 -50 %, 2035 VS onafhankelijk

van MO olie door: 1. VS schaliegas 2. Canada teerzand, schaliegas 3. Brazilie 4. duurzame energie

China en EU blijven afhankelijker MO olie/gas

Blijft onzeker

Arabische lente in Jemen en Saoedi Arabië kan prijs crude oil >

Schaliegas is problematisch: aardbevingen, grondwatervervuiling

Who is willing to police the Persian Gulf?

VK deed het van 1700 tot 1940 Na 1945 East of Suez debate Na WO II USA Gaat VS dat nu gratis voor EU/ China

doen?

Straat van Hormuz

Fjorden van Oman

Hormuz, 20 % wereldolie passeert

VS onzeker Perz. Golf, dus pijpleidingen

Saoedische olie is in het Oosten

Straat van Hormuz

Aanslag Abqaiq 24 feb 2006

Sunni Shia Divide

Dus 2 halve manen

Snia-Sunni divide

Abqaiq 2/3 Saoedische olie

Abqaiq impact

De wereldvraag ca. 86 miljoen vaten olie per dag.

In het ergste geval zou een aanslag op Abqaiq - tijdelijk - 6 miljoen vaten per dag kunnen kosten dat is 7% van de totale wereldwijde dagelijkse olie consumptie!

Gevolg olieprijs > Pijnlijkste voor Zuid-Europa

(Eurocrisis >)

Geopolitiek: duurzame energie

Olie en vooral gas blijven belangrijk!

groei energievraag zit in non-OECD: Azië en China

groei energievraag vnl kolen en aardgas. Duurzame energie groeit hard, maar is klein op

wereldschaal. Wat Duitsland doet is druppel op gloeiende Chinese plaat.

duurt 30 jaar voordat nieuwe energie technologie doorbreekt. (1000-fold growth needed)

30 jaar pilot-plant scale up to 1-2% of the world’s total primary energy requires a sustained growth rate of 26% per annum

Groei non-OECD

Verduurzaming gaat langzaam

Conclusies energie

VS steeds minder belang bij rol politie agent

Europa/China geen militaire footprint Geopolitieke reden voor duurzame

energie Maar dat duurt lang China koopt steeds meer olie/gas, regimes MO gaan door met handouts

bevolking Arabische lente?

Conclusies euro en energie 1. eurozone 17 is te heterogeen 2. energieafh. Zuiden maakt nog

heterogener 3. Sunni-Shia divide kan energiestromen

belemmeren, probleem Eurozone

4. herschikking is onvermijdelijk 5. herschikking is kostbaar 6. dus geopolitieke reden Energiewende 7. Energiewende duurt echter EU/China

langer dan in VS

Conclusie lange termijn: China wint

1. China met schaliegas zal bloeien 2. fantastische grondstoffenpolitiek,

rare earth etc. 3. voorlopers duurzame energie 4. door crisis in Westen: alternatief

democratie interessanter 5. vergrijzing < 2 kindpolitiek