Σεμινάριο περί Πνευματικής Ιδιοκτησίας &...

Σεμινάριο περί Πνευματικής Ιδιοκτησίας & ΑνοικτότηταςΜέρος Δεύτερο: Ανοικτότητα, Creative Commons & OER

By

Marinos PapadopoulosAttorney-at-Law J.D., M.Sc., Ph.D. (cand.)

PATSIS, PAPADOPOULOS, KAPONI & ASSOCIATES (Attorneys-at-Law)Legal Advisor & Founding Member of Open Knowledge Foundation Greece

Creator of licenses & Legal Lead Creative Commons Greece

Open Scholarship Summer SeminarFacilitate Open Science Training for European Research

University of PatrasPatras, Greece, July 11, 2014

Ανοικτότητα (Openness)

(Φεβρουάριος 2002): The Budapest Open Access Initiative (Ιούνιος 2003): The Bethesda Statement on Open Access (Οκτώβριος 2003): The Berlin Declaration on Open Access to Knowledge in the Sciences & Humanities

Στην έννοια της Ανοικτότητας εμπίπτουν έργα στα οποία έχει επιτραπεί από τους δημιουργούς και δικαιούχους των πνευματικών δικαιωμάτων επί των έργων η ελευθερία της αντιγραφής, χρήσης, δημιουργίας παραγώγων έργων, διανομής, αναμετάδοσης, και παρουσίασης στο κοινό των έργων.

Αναφέρεται σε έργα που έχουν αδειοδοτηθεί ώστε να περιορίζεται ο χρήστης τους μόνο από την υποχρέωση αναφοράς του ονόματος και των πληροφοριών περί τον δημιουργό και δικαιούχο του έργου («Attribution»).

Marinos Papadopoulos | University of Patras, July 11, 2014

Είδη Ανοικτότητας

Ανοικτότητα στην αυτο-αρχειοθέτηση («Open Access self-Archiving» ή «Green Open Access»): οι συγγραφείς που δημοσιεύουν έργα τους οπουδήποτε διατηρούν το δικαίωμα να διαθέσουν τα έργα τους σε ψηφιακή μορφή μέσω διαδικτύου περιλαμβάνοντας αυτά σε αποθετήρια ή ψηφιακές εκδόσεις ανοικτής πρόσβασης που διαχειρίζονται συνήθως ακαδημαϊκοί ή επιστημονικοί φορείς.

Ανοικτότητα στην έκδοση («Open Access publishing» ή «Gold Open Access»): οι συγγραφείς διατηρούν το δικαίωμα να δημοσιεύσουν τα έργα τους απευθείας σε εκδόσεις ελεύθερης και ανοικτής πρόσβασης συνήθως μέσω διαδικτύου.


Εργαλεία Ανοικτότητας στην Ελλάδα

Οι σημαντικότερες άδειες ανοικτού περιεχομένου:1. GNU General Public License (GNU GPL)2. GNU Lesser General Public License (GNU LGPL) 3. GNU Free Documentation License (GNU FDL)4. Creative Commons Licenses (CC)5. European Union Public License (EUPL) 6. Open Database License (ODbL)


Creative Commons & Open Educational Resources

(Ιούλιος 2002): UNESCO, Ανοικτές Εκπαιδευτικές Πηγές είναι πηγές γνώσης στις οποίες συντρέχουν οι εξής ελευθερίες:

1.της εκπαιδευτικής χρήσης των έργων για την εφαρμογή της περιεχόμενης σ’αυτά γνώσης.

2.της διανομής αντιγράφων των εκπαιδευτικών έργων

3.της δημιουργίας παραγώγων έργων εκ του περιεχομένου των εκπαιδευτικών έργων και διανομής των παραγώγων έργων.

Υπόψη του Ελληνικού νόμου για την πνευματική ιδιοκτησία, η αδειοδότηση έργων με Copyleft άδειες χάριν προστασίας της ιδιωτικής αναπαραγωγής δεν εξασφαλίζει προς το παρόν και υπο το παρόν νομοθετικό καθεστώς για την προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας την καταβολή της εύλογης αμοιβής του αρ.18§3 του Ν.2121/1993.


Άδειες ανοικτού περιεχομένου, Τεχνολογία & Πνευματική Ιδιοκτησία

Πως υλοποιείται η δυνατότητα συνδυασμού των υφιστάμενων τεχνολογικών δεδομένων για την ανταλλαγή και διακίνηση έργων στο διαδίκτυο μεταξύ των χρηστών συμπεριλαμβανόμενων των τεχνολογικών εφαρμογών p2p και των νομικών δεδομένων του υφιστάμενου συστήματος κανόνων της πνευματικής ιδιοκτησίας για την ιδιωτική αναπαραγωγή—και πάντως σε κάθε περίπτωση για μη εμπορική χρήση—χωρίς, όμως, να ζημιώνονται τα συμφέροντα των δημιουργών ή δικαιούχων;


Creative Commons & Public Sector Information

Η χρήση των αδειών Creative Commons είναι κατάλληλη για την αδειοδότηση των περισσοτέρων έργων που παράγονται από φορείς του Δημοσίου στα οποία αναφέρεται η Οδηγία 2003/98/ΕΚ όπως αυτή αναθεωρήθηκε με την Οδηγία 2013/37/ΕΚ σχετικά με την περαιτέρω χρήση πληροφοριών του δημόσιου τομέα με στόχο την εναρμόνιση των κανόνων και πρακτικών που εφαρμόζονται για τη χρήση των πληροφοριών που παράγονται από τη Δημόσια Διοίκηση και νομικά πρόσωπα δημόσιου δικαίου ή νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου που υπάγονται στην έννοια του ευρύτερου Δημόσιου τομέα.


Ανοικτότητα & «Κάλλιπος» στην Ελλάδα

Το Αποθετήριο «Κάλλιπος» είναι Αποθετήριο το οποίο χρηματοδοτείται από δημόσιους πόρους και φιλοξενεί έργα επιστημονικού-ακαδημαϊκού περιεχομένου.

Δημιουργήθηκε στα πλαίσια του έργου «Ελληνικά Ακαδημαϊκά Ηλεκτρονικά Συγγράμματα και Βοηθήματα»

Φορέας λειτουργίας του είναι ο Σύνδεσμος Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών (Σ.Ε.Α.Β.) που ιδρύθηκε με το αρ.17 Ν.3403/2005 που εδρεύει στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο.

Ο Σ.Ε.Α.Β. προτείνει την ανοικτή πρόσβαση ως τον καταλληλότερο τρόπο διάθεσης του έργου του δημιουργού στο κοινό.


Τα πλεονεκτήματα της ανοικτής πρόσβασης για το δημιουργό

1. Αυξάνεται η αναγνωρισιμότητα και η απήχηση του επιστημονικού του έργου.

2. Αναφέρεται πιο συχνά σε επιστημονικά άρθρα, απ’ ότι θα συνέβαινε εάν η έκδοση του ήταν «κλειστή», δηλαδή απευθύνονταν μόνο σε συνδρομητές μέλη του ενός συνδρομητικού Περιοδικού ή του Αποθετηρίου.

3. Εξασφαλίζει αειφόρο αποθήκευση και πρόσβαση.4. Αποφεύγει να επενδύσει χρόνο και χρήμα σε

μελέτες που έχουν επιχειρηθεί από άλλους ερευνητές.

5. Δίνει τη δυνατότητα σε τρίτους ερευνητές να επεκτείνουν την εφεύρεση του ή την ιδέα του.

6. Διατηρεί το δικαίωμα πνευματικής ιδιοκτησίας του επί του έργου.


Τα πλεονεκτήματα της ανοικτής πρόσβασης για το χρήστη/κοινό

1. Στα μέλη της ακαδημαϊκής κοινότητας (καθηγητές, ερευνητές, φοιτητές) παρέχεται η δυνατότητα να εξάγουν μεγάλο όγκο πληροφοριών ή δεδομένων από τα άρθρα των περιοδικών Α.Π. στα οποία άλλως δεν θα είχαν πρόσβαση λόγω κόστους συνδρομής.

2. Μικρομεσαίες επιχειρήσεις μπορούν έχουν αρωγο την Α.Π. στην προσπάθεια δημιουργίας πρωτότυπων και καινοτόμων προϊόντων και υπηρεσιών, που θα αυξήσουν την ανταγωνιστικότητα τους έναντι των μεγάλων και οικονομικά εύρωστων επιχειρήσεων.

3. Η διάθεση της επιστημονικής πληροφορίας δωρεάν και προς όλους συμβάλλει στο να ανταπεξέρχονται οι πολίτες στις απαιτήσεις της τεχνολογικά προηγμένης εποχής και να αποκτούν γνώσεις για το περιβάλλον τους, στις οποίες, άλλως, δεν θα είχαν πρόσβαση. Marinos Papadopoulos | University of Patras, July 11, 2014

Το πρόβλημα: Copyright v Internet

1. Η νομική φύση του δικαιώματος πνευματικής ιδιοκτησίας, δηλαδή ο απόλυτος και αποκλειστικός του χαρακτήρας, φαίνεται ότι δεν μπορεί να συμβαδίσει αρμονικά στις ιδιαιτερότητες του διαδικτυακού περιβάλλοντος αναφορικά τουλάχιστον με τη χρήση έργων σ’αυτό ή μέσω αυτού κατά τρόπο που θα εξισορροπεί τα αντιτιθέμενα συμφέροντα αφενός του δημιουργού αφετέρου της ολότητας των χρηστών που επιθυμούν να κάνουν ακώλυτη χρήση του έργου του δημιουργού χωρίς να διακινδυνεύσουν να βρεθούν εναγόμενοι ή κατηγορούμενοι για παραβίαση πνευματικής ιδιοκτησίας.


Wanna Work Together?

https://www.youtube.com/watch?v=P3rksT1q4eg




Δημιουργία των Creative Commons στην Ελλάδα


Οι 6 άδειες Creative Commons

Attribution

Attribution + Share-Alike

Attribution + Non-Derivatives

Attribution + Non-Commercial

Attribution + Non-Commercial + Non-Derivatives

Attribution + Non-Commercial + Share-Alike


Τα License Elements των Creative Commons

Αναφορά στον αρχικό δημιουργό του έργου

Διανομή του παράγωγου έργου με τους όρους της αρχικής άδειας

Απαγόρευση δημιουργίας παράγωγων έργων

Απαγόρευση εμπορικής χρήσης του έργου


Attribution (BY)Αναφορά δημιουργού

Ο αποδέκτης της άδειας μπορεί να χρησιμοποιήσει το έργο όπως θέλει, αρκεί να διατηρήσει τις διατυπώσεις που προβλέπονται στην άδεια σχετικά με την αναφορά στον αρχικό δημιουργό.


Attribution + Share-Alike (BY SA)

Αναφορά δημιουργού + Παρόμοια διανομή

Ο αποδέκτης της άδειας μπορεί να χρησιμοποιήσει το έργο όπως θέλει, αρκεί να αδειοδοτήσει οποιοδήποτε παράγωγο έργο με την ίδια άδεια ή μια άδεια με τα ίδια στοιχεία άδειας και να διατηρήσει τις διατυπώσεις που προβλέπονται στην άδεια σχετικά με την αναφορά στον αρχικό δημιουργό.


Attribution + Non-Derivatives (BY ND)

Αναφορά δημιουργού + Όχι Παράγωγα έργα

Ο αποδέκτης της άδειας μπορεί να χρησιμοποιήσει το έργο όπως θέλει, αλλά δεν μπορεί να δημιουργήσει παράγωγα έργα και πρέπει να διατηρήσει τις διατυπώσεις που προβλέπονται στην άδεια σχετικά με την αναφορά στον αρχικό δημιουργό.


Attribution + Non-Commercial (BY NC)

Αναφορά δημιουργού + Όχι Εμπορική χρήση

Ο αποδέκτης της άδειας μπορεί να χρησιμοποιήσει το έργο όπως θέλει, αρκεί να μην υπάρχει σκοπός εμπορικής χρήσης και να διατηρήσει τις διατυπώσεις που προβλέπονται στην άδεια σχετικά με την αναφορά στον αρχικό δημιουργό.


Attribution + Non-Commercial + Share-Alike (BY NC SA)Αναφορά δημιυργού + Όχι Εμπορική χρήση + Παρόμοια

διανομή

Ο αποδέκτης της άδειας μπορεί να χρησιμοποιήσει το έργο όπως θέλει, αρκεί να μην υπάρχει σκοπός εμπορικής χρήσης, να αδειοδοτήσει οποιοδήποτε παράγωγο έργο με την ίδια άδεια ή μια άδεια με τα ίδια στοιχεία άδειας και να διατηρήσει τις διατυπώσεις που προβλέπονται στην άδεια σχετικά με την αναφορά στον αρχικό δημιουργό.


Attribution + Non-Commercial + Non-Derivatives (BY NC ND)

Αναφορά δημιουργού + Όχι Εμπορική χρήση + Όχι Παράγωγα έργα

Ο αποδέκτης της άδειας μπορεί να χρησιμοποιήσει το έργο όπως θέλει, αρκεί να μην υπάρχει σκοπός εμπορικής χρήσης, να μη δημιουργήσει παράγωγα έργα και να διατηρήσει τις διατυπώσεις που προβλέπονται στην άδεια σχετικά με την αναφορά στον αρχικό δημιουργό.


Creative Commons Zero (CC0)Public Domain Mark (PDM)

Σημάνσεις για έργα στο Δημόσιο Τομέα (Public Domain):

δήλωση παραίτησης του δημιουργού ενός έργου από το περιουσιακό δικαίωμα της πνευματικής του ιδιοκτησίας ή του κατασκευαστής μιας βάσης δεδομένων από το δικαίωμα «ειδικής φύσης» (sui generis).

δήλωση αναγνώρισης του σημαινόμενου έργου στο Public Domain και μη υπαγωγής του έργου σε κανόνες για την προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας.


Check before Creative Commons licensing

Δεν ανακαλείται η αδειοδότηση έργου με CC.

Να ελέγξει ο αδειοδότης ποια είναι η καταλληλότερη άδεια για το έργο του πριν την αδειοδότηση.

Να βεβαιωθεί ο αδειοδότης ότι είναι δημιουργός ή δικαιούχος πνευματικής ιδιοκτησίας στο αδειοδοτούμενο έργο.

Να ελεγχθεί το περιεχόμενο τυχόν σύμβασης του δημιουργού ή δικαιούχου με Οργανισμό Συλλογικής Διαχείρισης.

Να υπάρξει συνεννόηση για την καταλληλότητα της επιλεγόμενης άδειας με άλλους συνδημιουργούς σε περίπτωση έργων συνεργασίας ή συλλογικών έργων.


Ask for proper Creative Commons licensing

1. Να επιτρέψει τη χρήση του έργου του για εμπορικούς σκοπούς;

2. Να επιτρέψει την τροποποίηση του έργου του, ήτοι τη δημιουργία παράγωγων έργων που βασίζονται στο δικό του;

3. Να επιτρέψει τη διανομή του παράγωγου έργου με τους ίδους όρους της άδειας που επιλέγει;


Σ.Ε.Α.Β. & Creative Commons licensing

«Ο/Η Συγγραφέας αποδέχεται ότι ο Σ.Ε.Α.Β., ως αποκλειστικός δικαιούχος του Έργου και των δικαιωμάτων που απορρέουν από αυτό, μπορεί να διανέμει και να διαθέτει το Έργο στο κοινό με χρήση μίας εκ των αδειών εκμετάλλευσης έργων πνευματικής ιδιοκτησίας Ανοικτής Πρόσβασης (π.χ. άδειες Creative Commons, στην ελληνική τους έκδοση). Ο Συγγραφέας διατηρεί το δικαίωμα να επιλέξει μία εκ των αδειών εκμετάλλευσης έργων πνευματικής ιδιοκτησίας Ανοικτής Πρόσβασης, που θα του υποδείξει ο Σ.Ε.Α.Β., για τη διάθεση του Έργου στο κοινό.»

Ο Σ.Ε.Α.Β. προτείνει, επί του παρόντος, τις: ή


Συγγραφέας & Σ.Ε.Α.Β.

1. Να αναδημοσιεύσει τμήμα ή το σύνολο του έργου του. Κάθε αναδημοσίευση θα πρέπει να δηλώνεται ως τέτοια με αναφορά της πηγής «Ελληνικός Ακαδημαϊκός Συσσωρευτής» της πρώτης δημοσίευσης και του υπερσυνδέσμου (ebooks.kallipos.gr) αυτής. να αναδημοσιεύσει το σύνολο του αξιολογημένου έργου του

στην προσωπική του ιστοσελίδα ή/και στο Αποθετήριο του Ιδρύματος όπου απασχολείται.

να αναδημοσιεύσει τμήμα του έργου του που εμπεριέχεται στην πρώτη έκδοση (π.χ. κεφάλαιο, περίληψη, απεικονίσεις, γραφήματα, οπτικό ή ακουστικό ή οπτικοακουστικό υλικό).

1. Να υπαναχωρήσει εγγράφως από την άδεια εκμετάλλευσης στον Σ.Ε.Α.Β., στην περίπτωση που ο Σ.Ε.Α.Β. δεν τηρήσει οποιονδήποτε από τους όρους της άδειας, αφού προηγουμένως τάξει στο Σ.Ε.Α.Β. 30ήμερη προθεσμία άρσης της παράβασης. Marinos Papadopoulos | University of Patras, July 11, 2014

Παραδείγματα O.E.R. με άδειες CC στην Ασία

1. Κίνα: Beijing Open University είναι βασικός συντελεστής με πλούσιο σε περιεχόμενο έργων στο National Core Courses project (Jingpinke)

2. Πακιστάν: Virtual University of Pakistan έχει διαθέσει περί τις 6,000 ώρες διάρκειας Ανοικτών Εκπαιδευτικών Πηγών μέσω του YouTube

1. Ινδία: το National Programme on Technology Enhanced Learning (NPTEL) της Κυβέρνησης έχει ανεβάσει πάνω από 260 μαθήματα στο διαδίκτυο διατιθέμενα σε μορφή κειμένων και οπτικοακουστικού υλικού



4. Ινδονησία: ανάπτυξη O.E.R. υπό την επίβλεψη του Universitas Terbuka υλοποιώνταας την ακαδημαϊκή πρακτική του διαμοιρασμού των εκπαιδευτικών πηγών μέσω του δικτύου INHERENT

5. Φιλιππίνες: University of Philippines Open University αναπτύσσει ακαδημαϊκή πολιτή O.E.R.

6. Μαλαισία: Wawasan Open University έχει ήδη διαμορφώσει μαθήματα που παραδίδονται με χρήση O.E.R.



7. Ιαπωνία: Japan Open Courseware (OCW) consortium είναι το πλέον αξιοπρόσεκτο OER παράδειγμα στη χώρα στο οποίο συμμετέχει ένας μεγάλος αριθμός εκπαιδευτικών ιδρυμάτων

8. Νότια Κορέα: Seoul National University έχει διαμορφώσει το δικό του OCW consortium και αξιοποιεί τις δικές του προημένες τεχνολογικές υποδομές για να ενισχύσει στα πλαίσια της Ανοικτότητας την περαιτέρω προώθηση και υλοποίηση διδασκαλίας με Ανοικτές Εκπαιδευτικές Πηγές


Limited abandonment

Η μεταστροφή από το «all rights reserved» στο «some rights reserved» έχει χαρακτηριστεί ως περιορισμένη παραίτηση («limited abandonment») των χρηστών και δημιουργών από τον υπερ-προστατευτικό χαρακτήρα των κανόνων της πνευματικής ιδιοκτησίας που «πνίγει» τα δικαιώματα των χρηστών χάριν της ενίσχυσης του μονοπωλίου ή ολιγοπωλείου κυρίως των δευτερογενώς καταστάντων δικαιούχων πνευματικής ιδιοκτησίας.

Έμμεση παραδοχή της αποτυχίας αυτού του υπερ-προστατευτικού συστήματος πνευματικής ιδιοκτησίας στο νέο περιβάλλον του διαδικτύου να πείσει για την αποδοτικότητά του.

Θεώρημα του PosnerMarinos Papadopoulos | University of Patras, July 11, 2014

Σας ευχαριστώ!

Σεμινάριο περί Πνευματικής Ιδιοκτησίας & ΑνοικτότηταςΜέρος Δεύτερο: Ανοικτότητα, Creative Commons & OER

Open Scholarship Summer SeminarFacilitate Open Science Training for European Research

University of PatrasPatras, Greece, July 11, 2014
