ภาระการพิสูจน์ ( burden of proof )
DESCRIPTION
ภาระการพิสูจน์ ( Burden of Proof ). 8. 8.1 ความหมายของภาระการพิสูจน์ หรือ หน้าที่นำสืบ. - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
8 ภาระการพิ�สูจน์ (Burden of Proof)
2
81. ความหมายของภาระการพิ�สูจน์ หร�อ หน์�าที่��น์�าสู�บ
ป.ว�.พิ . มาตรา 841/ “ค�ความฝ่!ายใดกล่�าวอ�างข�อเที่&จจร�งเพิ��อสูน์'บสูน์(น์ค�าค�ความ
ของตน์ ให�ค�ความฝ่!ายน์')น์ม�ภาระการพิ�สูจน์ ข�อเที่&จจร�งน์')น์ แต�ถ้�าม�ข�อสู'น์น์�ษฐาน์ไว�ใน์กฎหมายหร�อม�ข�อสู'น์น์�ษฐาน์ที่��ควรจะเป0น์ซึ่2�งปรากฏจากสูภาพิปกต�ธรรมดาของเหต(การณ์ เป0น์ค(ณ์แก�ค�ความฝ่!ายใด ค�ความฝ่!ายน์')น์ต�องพิ�สูจน์ เพิ�ยงว�าตน์ได�ปฏ�บ'ต�ตามเง��อน์ไขแห�งการที่��ตน์จะได�ร'บประโยชน์ จากข�อสู'น์น์�ษฐาน์น์')น์ครบถ้�วน์แล่�ว”
3
ค�าว�า ภาระการ“พิ�สูจน์ ” ( Burden of Proof)
หมายถ้2ง หน์�าที่�� หร�อ ภาระที่��กฎหมายก�าหน์ดให�ค�ความฝ่!ายหน์2�งฝ่!ายใดจะต�องน์�าพิยาน์หล่'กฐาน์มาพิ�สูจน์ ข�อกล่�าวอ�าง หร�อ ข�อเถ้�ยงของตน์ข�อสู'งเกต
แม�ว�ามาตรา 841/ จะใช�ค�าว�า ภาระการพิ�สูจน์ ซึ่2�งต�างจากมาตรา “ ”
84 เด�มที่��ใช�ค�าว�า หน์�าที่��น์�าสู�บ แต�“ ”ภาษาที่��ใช�ใน์ที่างกฎหมายที่')งใน์ที่างว�ชาการแล่ะใน์ค�าพิ�พิากษาก&ม�การใช�ค�าว�า ภาระ“
การพิ�สูจน์ ” เร��อยมา
4
ภาระการพิ�สูจน์ เป0น์ไปตามที่��กฎหมายก�าหน์ด เร��องภาระการพิ�สูจน์ ศาล่ต�องก�าหน์ด
ให�เป0น์ไปตามกฎหมาย หากศาล่ก�าหน์ดผิ�ดแม�ค�ความจะไม�ได�โต�แย�งค'ดค�าน์ ศาล่ก&ต�อง
พิ�จารณ์าไปตามภาระการพิ�สูจน์ ที่��ถ้กต�องกรณ์�ศาล่ช')น์ต�น์ว�น์�จฉั'ยคด�โดยอาศ'ย
ภาระการพิ�สูจน์ ที่��ผิ�ด ศาล่สูงก&ต�องแก�ไขให�ถ้กต�อง จะย2ดเอาภาระการพิ�สูจน์ ที่��ก�าหน์ดไว�
ผิ�ดข2)น์มาเป0น์หล่'กพิ�พิากษาคด�ไม�ได�ฎ -305930602516. / ศาล่ก�าหน์ดภาระการพิ�สูจน์ ผิ�ด แม�จ�าเล่ยจะม�ได�ค'ดค�าน์ เม��อไม�ม�การสู�บพิยาน์ศาล่ก&จะ
พิ�พิากษาให�โจที่ก ชน์ะคด�ไปที่�เด�ยวไม�ได� เพิราะการที่��ศาล่จะพิ�พิากษาให�ฝ่!ายใดชน์ะคด�โดยถ้�อภาระการพิ�สูจน์ เป0น์หล่'กฐาน์ ต�องถ้�อ
ตามภาระการพิ�สูจน์ หน์�าที่��ถ้กต�องตามกฎหมาย (ฎ3762525. / ว�น์�จฉั'ยที่�าน์อง
เด�ยวก'น์)
ฎ.9324/2553 โจที่ก เป0น์เจ�าของรวมใน์ที่��ด�น์ตามน์.สู.3 โจที่ก ย�อมได�ร'บประโยชน์ จากข�อสู'น์น์�ษฐาน์ตาม ปพิพิ.มาตรา 1357 ที่��สู'น์น์�ษฐาน์ไว�ก�อน์ว�าเจ�าของรวมม�สู�วน์เที่�าก'น์ จ�าเล่ยซึ่2�งอ�างว�าโจที่ก ม�สู�วน์ใน์ที่��ด�น์เพิ�ยง 3 งาน์ จ�าเล่ยจ2งม�ภาระการพิ�สูจน์ ที่��ศาล่ช')น์ต�น์ก�าหน์ดให�โจที่ก ม�ภาระการพิ�สูจน์ ใน์ประเด&น์น์�)จ2งไม�ถ้กต�อง ป<ญหาน์�)เป0น์ข�อกฎหมายอ'น์เก��ยวด�วยความสูงบเร�ยบร�อยของประชาชน์ ศาล่ฎ�กาม�อ�าน์าจยกข2)น์ว�น์�จฉั'ยแล่ะแก�ไขให�ถ้กต�องได�
6
แต�ถ้�าศาล่ไม�ได�น์�าภาระการพิ�สูจน์ มาเป0น์เกณ์ฑ์ พิ�พิากษา
ฎ16562545. / แม�ภาระการพิ�สูจน์ ของค�ความต�องเป0น์ไปตาม
บที่บ'ญญ'ต�ของกฎหมาย แล่ะหากช')น์ช�)สูองสูถ้าน์ศาล่ก�าหน์ดภาระการพิ�สูจน์ ผิ�ดพิล่าด
ไป ศาล่ย�อมม�อ�าน์าจที่��จะพิ�พิากษาคด�ไปตามภาระการพิ�สูจน์ ที่��ถ้กต�อง
เม��อโจที่ก แล่ะจ�าเล่ยได�สู�บพิยาน์ตามค�าสู'�งศาล่ช')น์ต�น์จน์สู�)น์กระแสูความแล่�ว โดยศาล่ล่�างที่')งสูองได�ว�น์�จฉั'ยข�อเที่&จจร�งใน์
ประเด&น์ข�อพิ�พิาที่โดยม�ได�ยกเอาภาระการพิ�สูจน์ มาเป0น์เหต(พิ�พิากษาให�จ�าเล่ยแพิ�คด� แล่ะคด�ย'งต�องห�ามฎ�กาใน์ข�อเที่&จจร�งอ�ก
ด�วย ด'งน์')น์ แม�ฝ่!ายใดจะม�ภาระการพิ�สูจน์ ผิล่แห�งคด�จะไม�เปล่��ยน์แปล่งไป การที่��
จ�าเล่ยฎ�กาใน์ป<ญหาข�อกฎหมายด'งกล่�าวจ2งไม�เป0น์สูาระแก�คด�อ'น์ควรได�ร'บการว�น์�จฉั'ย
7
82. ภาระการพิ�สูจน์ เป0น์ไปตามประเด&น์ข�อพิ�พิาที่ เราสูร(ปหล่'กกฎหมายตาม
ป.ว�.พิ . มาตรา 84/1 ว�า“ผิ�ใดกล่�าวอ�าง ผิ�น์')น์ม�ภาระการ
พิ�สูจน์ ” “ภาระการพิ�สูจน์ ” ม�ความสู�าค'ญมาก
ที่�าให�การฟั<งข�อเที่&จจร�งเป0น์ข�อแพิ�ชน์ะก'น์ได�แล่ะศาล่จะต�องว�น์�จฉั'ยโดยย2ดหล่'กภาระการพิ�สูจน์ ที่��ถ้กต�องตามกฎหมาย ถ้�าศาล่ช')น์ต�น์ว�น์�จฉั'ยผิ�ดไปจากหล่'กภาระการพิ�สูจน์ ศาล่สูงย�อมม�อ�าน์าจพิ�พิากษาคด�ไปตามภาระการพิ�สูจน์ ที่��ถ้กต�องได� (ด ฎ16562545
8
ความหมายของ “ประเด&น์ข�อพิ�พิาที่”
“ประเด&น์ข�อพิ�พิาที่” ม�ความหมายที่��สู�าค'ญมากใน์คด�แพิ�งเพิราะม�ความสู'มพิ'น์ธ ก'บการสู�บพิยาน์หล่'กฐาน์แล่ะการว�น์�จฉั'ยคด�ที่��จะต�องเป0น์ไปตาม “ประเด&น์ข�อพิ�พิาที่” เที่�าน์')น์
ล่'กษณ์ะของประเด&น์ข�อพิ�พิาที่ ม�ด'งน์�) 1( ) ประเด&น์ข�อพิ�พิาที่เก�ดจากค�าค�ความ
เที่�าน์')น์ (2) ประเด&น์ข�อพิ�พิาที่เก�ดจากค�าฟั@องแล่ะ
ค�าให�การซึ่2�งไม�ร'บก'น์ แล่ะ (3) ประเด&น์ข�อพิ�พิาที่ม�ที่')งประเด&น์ใน์ป<ญหา
ข�อเที่&จจร�งแล่ะประเด&น์ใน์ป<ญหาข�อกฎหมาย
9
8 3. ความสู'มพิ'น์ธ ระหว�างการช�)สูองสูถ้าน์ก'บภาระการพิ�สูจน์
การช�)สูองสูถ้าน์ม�การสูอน์ใน์ว�ชากฎหมายว�ธ�พิ�จารณ์าความแพิ�งแล่�ว จ2งจะไม�อธ�บายรายล่ะเอ�ยดซึ่�)าอ�ก แล่ะ
จะบรรยายพิอสู'งเขป
10
การช�)สูองสูถ้าน์ เป0น์ไปตาม ป.ว�.พิ .มาตรา 183
มาตรา 183 วรรคหน์2�งบ'ญญ'ต�ว�า ใน์ว'น์ช�)สูอง“สูถ้าน์ ให�ค�ความมาศาล่ แล่ะให�ศาล่ตรวจค�าค�ความแล่ะ
ค�าแถ้ล่งของค�ความ แล่�วน์�าข�ออ�าง ข�อเถ้�ยงที่��ปรากฏใน์ค�าค�ความแล่ะค�าแถ้ล่งของค�ความเที่�ยบก'น์ด แล่ะสูอบถ้ามค�ความที่(กฝ่!ายถ้2งข�ออ�าง ข�อเถ้�ยงแล่ะพิยาน์หล่'กฐาน์ที่��จะย��น์
ต�อศาล่ว�าฝ่!ายใดยอมร'บหร�อโต�แย�งข�ออ�าง ข�อเถ้�ยงน์')น์อย�างไรข�อเที่&จจร�งใดที่��ค�ความยอมร'บก'น์ก&เป0น์อ'น์ย(ต�ไป
ตามน์')น์ สู�วน์ข�อกฎหมายหร�อข�อเที่&จจร�งที่��ค�ความฝ่!ายหน์2�งยกข2)น์อ�างแต�ค�าค�ความฝ่!ายอ��น์ไม�ร'บแล่ะเก��ยวเน์��อง
โดยตรงก'บประเด&น์ข�อพิ�พิาที่ตามค�าค�ความให�ศาล่ก�าหน์ดไว�เป0น์ประเด&น์ข�อพิ�พิาที่แล่ะก�าหน์ดให�ค�ความฝ่!ายใดน์�า
พิยาน์หล่'กฐาน์มาสู�บใน์ประเด&น์ข�อใดก�อน์หร�อหล่'งก&ได�...”
11
การด�าเน์�น์การของศาล่ใน์ว'น์ช�)สูองสูถ้าน์
1( ) ตรวจค�าค�ความแล่ะค�าแถ้ล่งเสูน์อประเด&น์ข�อพิ�พิาที่
ประเด&น์ข�อพิ�พิาที่ เก�ดจาก ค�าค�ความ ค�อ ค�าฟั@อง ค�าให�การ เที่�าน์')น์ ≠
สู�วน์ค�าแถ้ล่งเก��ยวก'บประเด&น์ข�อพิ�พิาที่ไม�อาจที่��จะต')งประเด&น์ข2)น์มาใหม�
ได� แต�ม�ผิล่ล่ดประเด&น์ล่งได� กฎหมายก�าหน์ด ให�ศาล่ถ้าม ค�ความ
ที่(กฝ่!ายว�าข�ออ�างข�อเถ้�ยงที่��ม�อย�หล่ายข�อน์')น์ ว�าม�ข�อไหน์ที่��ค�ความจะยอมร'บก'น์ได�บ�าง ถ้�าค�ความยอมร'บก'น์ก&เป0น์
อ'น์ย(ต�ไปตามน์')น์
12
ปกต�แล่�วค�ความม'กจะไม�ยอมร'บข�อเที่&จจร�งใดๆ ง�ายๆ ถ้�อคต�ว�า ปฏ�เสูธไว�ก�อน์ไม�“
เสู�ยหาย” กฎหมายจ2งให�อ�าน์าจศาล่ที่��จะบ'งค'บค�
ความตอบค�าถ้ามเก��ยวก'บข�อเที่&จจร�งใดข�อเที่&จจร�งหน์2�ง
ถ้�าค�ความน์')น์...ไม�ยอมตอบค�าถ้ามของศาล่ หร�อ ค�ความอ�กฝ่!ายหน์2�ง หร�อ ปฏ�เสูธข�อเที่&จจร�งแต�ไม�ม�เหต(แห�งการปฏ�เสูธโดย
ช'ดแจ�ง กฎหมายให�ถ้�อว�าค�ความฝ่!ายน์')น์
ยอมร'บข�อเที่&จจร�งน์')น์แล่�ว เว�น์แต� ศาล่เห&น์ว�าค�ความฝ่!ายน์')น์ไม�อย�
ใน์ว�สู'ยที่��จะตอบหร�อแสูดงสูาเหต(แห�งการปฏ�เสูธโดยช'ดแจ�งได�ใน์ขณ์ะน์')น์ แล่ะเป0น์ข�อเที่&จจร�งที่��จ�าเป0น์ต�อการก�าหน์ดประเด&น์ข�อ
พิ�พิาที่
13
(2) ก�าหน์ดประเด&น์ข�อพิ�พิาที่แล่ะภาระการพิ�สูจน์
เม��อศาล่ได�ตรวจค�าค�ความเพิ��อพิ�จารณ์าว�าม�ประเด&น์ใดบ�างที่��ค�ความย'งโต�แย�งก'น์อย�ศาล่ก&จะด�าเน์�น์การสูอบถ้ามข�อเที่&จจร�งที่��ค�ความอาจร'บก'น์ได� หล่'งจากน์')น์ก&จะเหล่�อประเด&น์ที่��ค�ความไม�ร'บก'น์เร�ยกว�า
“ประเด&น์ข�อพิ�พิาที่”
14
ประเด&น์ข�อพิ�พิาที่ ม� 2ประเภที่
(ก ) ประเด&น์ข�อพิ�พิาที่ใน์ป<ญหาข�อกฎหมาย
เป0น์เร��องที่��ศาล่พิ�จารณ์าได�จากหล่'กกฎหมาย แล่ะค�ความจะน์�าสู�บ
อธ�บายหล่'กกฎหมายไม�ได� ด'งน์')น์ ศาล่จะไม�ก�าหน์ดภาระการ
พิ�สูจน์ (ข ) ประเด&น์ข�อพิ�พิาที่ใน์ป<ญหา
ข�อเที่&จจร�ง ศาล่ต�องก�าหน์ดว�าค�ความฝ่!าย
ใดภาระการพิ�สูจน์ ใน์ประเด&น์ใด
15
3( ) การก�าหน์ดล่�าด'บการสู�บพิยาน์หล่'กฐาน์
เม��อศาล่ก�าหน์ดประเด&น์ข�อพิ�พิาที่ได�ครบแล่�ว ศาล่จะพิ�จารณ์าว�าเป0น์
ประเด&น์ป<ญหาใน์ข�อกฎหมายก��ข�อ เป0น์ประเด&น์ป<ญหาใน์ข�อเที่&จจร�งก��ข�อ
ถ้�าตรวจดแล่�วไม�ม�ประเด&น์ป<ญหาใน์ข�อเที่&จจร�งเหล่�ออย�เล่ย คงเหล่�อแต�ประเด&น์
ป<ญหาใน์ข�อกฎหมาย เช�น์น์�) ศาล่ต�องสู'�งงดสู�บพิยาน์แล่�วม�ค�าพิ�พิากษาได�เล่ย
แต�ถ้�าคด�ย'งม�ประเด&น์ป<ญหาข�อเที่&จจร�งอย�แม�เพิ�ยงข�อเด�ยวศาล่ก&ต�องก�าหน์ดให�ม�การสู�บพิยาน์ โดยก�าหน์ดหน์�าที่��น์�าสู�บ
ก�อน์ให�ฝ่!ายที่��ม�ภาระการพิ�สูจน์
16
ถ้�าคด�น์')น์ม�หล่ายประเด&น์ใน์ป<ญหาข�อเที่&จจร�ง ศาล่ควรพิ�จารณ์าว�าใน์
ประเด&น์ที่')งหมดน์')น์ประเด&น์สู�วน์ใหญ�ฝ่!ายโจที่ก หร�อจ�าเล่ยม�ภาระการพิ�สูจน์
ตาม ป.ว�.พิ . มาตรา 841 ก&ควรก�าหน์ดให�ฝ่!ายน์')น์ม�หน์�าที่��น์�าสู�บก�อน์ไปใน์ที่(กประเด&น์เล่ย หร�อ อาจจะก�าหน์ดให�
หน์�าที่��น์�าสู�บก�อน์สูล่'บก'น์ไปมาก&ได�น์อกจากน์')น์ ค�ความอาจตกล่งก'น์ให�
ฝ่!ายใดน์�าพิยาน์หล่'กฐาน์เข�าสู�บก�อน์ก&ได� (ด ฎ6962503. / )
17
84. ข�อสู'งเกตเก��ยวก'บการก�าหน์ดประเด&น์ข�อพิ�พิาที่ของศาล่ 841. . ศาล่สูอบถ้ามเพิ��อให�เก�ดประเด&น์ข�อ
พิ�พิาที่ข2)น์มาไม�ได�หากค�าให�การไม�ก�อให�เก�ดประเด&น์ข2)น์มา
เน์��องจากเป0น์ค�าให�การที่��ไม�แสูดงโดยช'ดแจ�งว�าจ�าเล่ยร'บหร�อปฏ�เสูธ เช�น์
ให�การว�า โจที่ก มอบอ�าน์าจให� พิ . ฟั@องคด�หร�อไม� “จ�าเล่ยไม�ที่ราบแล่ะไม�
ร'บรอง” (ฎ19282528. / ) ให�การว�า ฟั@องโจที่ก เคล่�อบคล่(มแล่ะใบ
มอบอ�าน์าจไม�ชอบด�วยกฎหมายโดยไม�บรรยายว�า “ เคล่�อบคล่(มแล่ะไม�ชอบด�วยกฎหมาย
อย�างไร” (ฎ1812520. / ) ให�การว�า โจที่ก ร'บโอน์เช&คมาโดยไม�
สู(จร�ตโดย “ไม�บรรยายว�าไม�สู(จร�ตอย�างไร” (ฎ .79/2522)
18
ให�การข'ดก'น์เอง เช�น์ ให�การว�าไม�ได�ร'บประก'น์ภ'ยรถ้ยน์ต ไว�จากจ�าเล่ยที่�� 2 ถ้�าฟั<งว�า
ร'บประก'น์ภ'ยไว�ก&ไม�ต�องร'บผิ�ด (ฎ11522526. / ) หร�อ ให�การว�าไม�เคยร'บสู�น์ค�ามาใช�ใน์ก�จการสู�วน์ต'ว ถ้�า
ม�การร'บสู�น์ค�าด'งกล่�าวไว�ก&เป0น์การร'บไว�แที่น์ผิ�อ��น์ (ฎ36792528. / )
ถ้�อว�าค�าให�การล่'กษณ์ะน์�)ไม�ก�อให�เก�ดประเด&น์ข�อพิ�พิาที่ข2)น์มา แล่ะใน์ว'น์ช�)สูองสูถ้าน์ศาล่จะไปถ้ามเพิ��อให�ค�าให�การของจ�าเล่ยแสูดงแจ�งช'ดถ้2งการปฏ�เสูธข2)น์มาไม�ได�
19
หล่'ก ค�าให�การที่��ข'ดก'น์ไม�ชอบ“แล่ะไม�ก�อให�เก�ดประเด&น์ แต�ก&ต�อง”
ถ้�อว�าค�าให�การที่��ข'ดก'น์เองน์')น์เป0น์การปฏ�เสูธฟั@องโจที่ก โดยช'ด
แจ�ง เพิ�ยงแต�จ�าเล่ยไม�ม�ประเด&น์ที่��จะน์�าพิยาน์หล่'กฐาน์มาสู�บสูน์'บสูน์(น์ตามข�ออ�างของตน์ ตามน์'ยฎ�กาที่��
4832/2550 ฎ�กาที่�� 10662/2551 ฎ�กาที่�� 716
62552 ฎ�กาที่�� 589/ 2553 แล่ะฎ�กาที่�� 678
42553/
20
ฎ . 4832/2550 จ�าเล่ยให�การตอน์แรกว�า จ�าเล่ยเคยเช�าที่��ด�น์ของโจที่ก ตามสู'ญญาประน์�ประน์อมยอมความจร�ง แต�เป0น์การเช�าที่��ด�น์คน์ล่ะแปล่งก'บที่��ด�น์ที่��จ�าเล่ยครอบครองแล่ะปล่กบ�าน์แล่ะเป0น์การเช�าที่��ด�น์เน์�)อที่��เพิ�ยง 5 ตารางวา ม�ใช�ประมาณ์ 80 ตารางวา
แต�จ�าเล่ยให�การใน์ตอน์หล่'งว�า ถ้2งอย�างไรจ�าเล่ยก&ครอบครองที่��ด�น์พิ�พิาที่ด�วยความสูงบแล่ะโดยเปCดเผิยด�วยเจตน์าเป0น์เจ�าของเป0น์เวล่าเก�น์กว�า 10 ปD หากศาล่จะฟั<งว�าที่��ด�น์ที่��จ�าเล่ยครอบครองอย�ใน์โฉัน์ดที่��ด�น์ของโจที่ก จ�าเล่ยก&ได�กรรมสู�ที่ธ�Eโดยการครอบครองปรป<กษ แล่�ว ค�าให�การของจ�าเล่ยใน์ประเด&น์เร��องการครอบครองปรป<กษ ข'ดแย�งก'น์ไม�ชอบด�วย ป.ว�.พิ. มาตรา 177 วรรคสูอง จ2งไม�ม�ประเด&น์ข�อพิ�พิาที่ว�าจ�าเล่ยได�กรรมสู�ที่ธ�Eโดยการครอบครองปรป<กษ หร�อไม� แต�เป0น์ที่��เข�าใจได�ว�าจ�าเล่ยให�การปฏ�เสูธฟั@องโจที่ก โดยสู�)น์เช�ง ตามค�าฟั@องแล่ะค�าให�การของจ�าเล่ยจ2งไม�อาจร'บฟั<งข�อเที่&จจร�งเป0น์ย(ต�ได� ศาล่จ�าต�องฟั<งพิยาน์หล่'กฐาน์เสู�ยก�อน์
21
ฎ . 10662/2551 จ�าเล่ยให�การตอน์แรกว�าที่��ด�น์พิ�พิาที่เป0น์ที่��สูาธารณ์ะ
ประโยชน์ ที่��น์�)าที่ะเล่ที่�วมถ้2ง แต�ตอน์หล่'งกล่'บให�การว�าหากฟั<งว�าที่��ด�น์พิ�พิาที่เป0น์ของโจที่ก จ�าเล่ยก&ได�
กรรมสู�ที่ธ�Eโดยการครอบครองปรป<กษ แล่�ว ค�าให�การของจ�าเล่ยด'งกล่�าวข'ด
แย�งก'น์เองไม�ชอบด�วย ป.ว�.พิ .มาตรา 177 วรรคสูองจ2งไม�ม�ประเด&น์
ข�อพิ�พิาที่ว�าจ�าเล่ยได�กรรมสู�ที่ธ�Eโดยการครอบครองปรป<กษ หร�อไม� เที่�าก'บ
ว�าจ�าเล่ยไม�ได�โต�แย�งกรรมสู�ที่ธ�E จ2งถ้�อว�าเป0น์คด�ไม�ม�ประเด&น์ข�อพิ�พิาที่
22
อย�างไรก&ตาม บ�อยคร')งที่��จ�าเล่ยสูามารถ้ยกข�อต�อสู�ได�หล่ายเร��องโดยไม�ข'ดก'น์ เช�น์อ�างว�าไม�ได�เป0น์หน์�)ตามสู'ญญา แล่ะใน์ขณ์ะเด�ยวก'น์ยกข�อ
ต�อสู�เร��องอาย(ความได�ด�วย ฎ�กาที่�� 16032551 จ�าเล่ยให�การตอน์แรกว�า จ�าเล่ยไม�เคยที่�าสู'ญญาก� สู'ญญาก�ที่��โจที่ก น์�ามาฟั@องปล่อม แม�จ�าเล่ย
ให�การตอน์หล่'งว�า สู'ญญาก�ไม�ได�ก�าหน์ดเวล่าช�าระหน์�) โจที่ก ฟั@องคด�พิ�น์ก�าหน์ดอาย(ความสู�บปDน์'บแต�ว'น์ที่�าสู'ญญา จ2งขาดอาย(ความ เช�น์น์�)ค�า
ให�การของจ�าเล่ยไม�ข'ดแย�งก'น์ โจที่ก ม�ภาระการพิ�สูจน์ ที่')งสูองประเด&น์ที่��จ�าเล่ยยกข2)น์ต�อสู�
แต�ด'งได�กล่�าวไว�ที่�าน์องใน์บที่ที่�� 3 ว�า ม�ฎ�กาที่�� 22192553 ว�น์�จฉั'ยว�าค�าให�การใน์ที่��ต�อสู�เร��องอาย(ความด�วยเป0น์ค�าให�การที่��ข'ดแย�งก'น์ จ2งควรต�ดตามแน์วว�น์�จฉั'ย
เร��องน์�)ต�อไป
23
842. . ศาล่สูอบถ้ามเพิ��อล่ดประเด&น์ข�อพิ�พิาที่ได�แม�ประเด&น์ข�อพิ�พิาที่จะเก�ดจากค�าฟั@อง
แล่ะค�าให�การก&ตาม แต�จะเก�ดเป0น์ประเด&น์ข�อพิ�พิาที่ข2)น์มาได�ต�อเม��อศาล่ได�ก�าหน์ด
ประเด&น์ไว� โดยเฉัพิาะอย�างย��งตามบที่บ'ญญ'ต�
มาตรา 183 ซึ่2�งให�อ�าน์าจศาล่ใน์การสูอบถ้ามค�ความที่(กฝ่!ายเก��ยวก'บข�ออ�างข�อเถ้�ยง หากค�ความฝ่!ายใดไม�ยอมตอบค�าถ้าม ศาล่อาจถ้�อว�าค�ความฝ่!ายน์')น์ยอมร'บข�อเที่&จจร�งน์')น์แล่�ว ซึ่2�งจะเป0น์เหต(ให�ศาล่ไม�ก�าหน์ดข�ออ�าง ข�อเถ้�ยงน์')น์เป0น์ประเด&น์ข�อพิ�พิาที่
ข2)น์มา
24
843. . ที่างแก�กรณ์�ศาล่ก�าหน์ดประเด&น์ข�อพิ�พิาที่ผิ�ด 1( ) 1( ) ศาล่ช')น์ต�น์ก�าหน์ดประเด&น์ข�อพิ�พิาที่ศาล่ช')น์ต�น์ก�าหน์ดประเด&น์ข�อพิ�พิาที่น์�อยน์�อย
กว�ากว�าประเด&น์ที่��เก�ดจากค�าค�ความประเด&น์ที่��เก�ดจากค�าค�ความเช�น์ ประเด&น์ม�ประเด&น์ข�อพิ�พิาที่ เช�น์ ประเด&น์ม�ประเด&น์ข�อพิ�พิาที่ 4 4 ข�อ ศาล่ช')น์ข�อ ศาล่ช')น์
ต�น์ก�าหน์ดเพิ�ยง ต�น์ก�าหน์ดเพิ�ยง 3 3 ข�อ ข�อ ค�ความที่��เสู�ยประโยชน์ ค�ความที่��เสู�ยประโยชน์ ต�องโต�แย�งค'ดค�าน์ต�องโต�แย�งค'ดค�าน์ ถ้�าไม�ค'ดค�าน์ถ้�อว�ายอมร'บประเด&น์ ถ้�าไม�ค'ดค�าน์ถ้�อว�ายอมร'บประเด&น์ตามที่��ศาล่ช')น์ต�น์ก�าหน์ด ตามที่��ศาล่ช')น์ต�น์ก�าหน์ด ((มาตรา มาตรา 183 183 วรรคสูามวรรคสูาม ) )
ฎฎ77525357752535 แม�จ�าเล่ยให�การแม�จ�าเล่ยให�การต�อสู�ใน์ประเด&น์ที่��ว�าโจที่ก น์�าคด�มาฟั@องโดยไม�ต�อสู�ใน์ประเด&น์ที่��ว�าโจที่ก น์�าคด�มาฟั@องโดยไม�สู(จร�ตแล่ะคด�โจที่ก ขาดอาย(ความไว�แล่�วก&ตาม สู(จร�ตแล่ะคด�โจที่ก ขาดอาย(ความไว�แล่�วก&ตาม แต�แต�ใน์ช')น์ช�)สูองสูถ้าน์ศาล่ช')น์ต�น์ม�ได�ก�าหน์ดไว�ใน์ช')น์ช�)สูองสูถ้าน์ศาล่ช')น์ต�น์ม�ได�ก�าหน์ดไว�
เป0น์ประเด&น์ข�อพิ�พิาที่ใน์คด� แล่ะค�ความก&ม�ได�โต�เป0น์ประเด&น์ข�อพิ�พิาที่ใน์คด� แล่ะค�ความก&ม�ได�โต�แย�งค'ดค�าน์ไว� ย�อมถ้�อว�าค�ความสูล่ะประเด&น์ด'งแย�งค'ดค�าน์ไว� ย�อมถ้�อว�าค�ความสูล่ะประเด&น์ด'ง
กล่�าวแล่�วกล่�าวแล่�ว
ถ้�าค'ดค�าน์แล่�วศาล่ไม�เปล่��ยน์แปล่งค�าสู'�ง ต�องโต�แย�งค�าสู'�งน์')น์ จ2งจะอ(ที่ธรณ์ ค�าสู'�งช�)ขาดของศาล่ได�ฎ - 933093332553. /
จ�าเล่ยย��น์ค�าร�องต�อศาล่ช')น์ต�น์ขอให�ก�าหน์ดประเด&น์ข�อพิ�พิาที่เพิ��มว�า จ�าเล่ยร(กล่�)าที่��ด�น์ของโจที่ก โดยสู(จร�ตหร�อไม� ศาล่ช')น์ต�น์ม�ค�าสู'�งว�าค�าให�การของจ�าเล่ยไม�ช'ดแจ�งว�าต�อสู�ไปใน์ที่างใด จ2งไม�ก�าหน์ดประเด&น์ข�อพิ�พิาที่ให� ถ้�อเป0น์การช�)ขาดตามปว�พิ.มาตรา 183วรรคสูาม จ�าเล่ยต�องโต�แย�งค�าสู'�งด'งกล่�าวตามมาตรา 226(2)จ2งจะม�สู�ที่ธ�อ(ที่ธรณ์ ได�
26
2( ) ศาล่ช')น์ต�น์ก�าหน์ดประเด&น์ข�อพิ�พิาที่มากกว�าประเด&น์ที่��เก�ดจากค�าค�ความ
(ก ) ถ้�าศาล่ช')น์ต�น์ช�)สูองสูถ้าน์ผิ�ดค�ความที่��เสู�ยประโยชน์ ควรค'ดค�าน์เพิ��อให�ศาล่
เปล่��ยน์แปล่ง หร�อ ใช�สู�ที่ธ�ใน์การอ(ที่ธรณ์ ต�อไป
(ข ) ถ้�าศาล่ช')น์ต�น์ไม�ได�ช�)สูองสูถ้าน์แต�ว�น์�จฉั'ยน์อกประเด&น์ที่��เก�ดจากค�าค�ความ ค�าว�น์�จฉั'ยของศาล่ช')น์ต�น์ไม�ชอบเว�น์แต�ประเด&น์น์')น์เป0น์สู�วน์หน์2�งของประเด&น์ข�อ
พิ�พิาที่ที่��ก�าหน์ดไว�เด�ม (ด ฎ4542553. / )
27
ฎ24982535. / ป<ญหาว�าโจที่ก บอกเล่�กสู'ญญาแล่�วหร�อไม� จ�าเล่ยไม�ได�ให�การไว� แม�ศาล่ล่�างที่')งสูองว�น์�จฉั'ย ก&
เป0น์การว�น์�จฉั'ยน์อกประเด&น์ ศาล่ฎ�กาไม�ร'บว�น์�จฉั'ย
ฎ 4542553. / ศาล่ช')น์ต�น์ก�าหน์ดประเด&น์ข�อพิ�พิาที่ซึ่2�งเป0น์สู�วน์หน์2�งของประเด&น์ข�อพิ�พิาที่ที่��ก�าหน์ดข2)น์ไว�แต�เด�มข2)น์ใหม�เพิ��อสูะดวกใน์การว�น์�จฉั'ยคด�
เป0น์การกระที่�าโดยชอบ
28
85.การก�าหน์ดภาระการพิ�สูจน์ ใน์การก�าหน์ดภาระการพิ�สูจน์ ใน์
แต�ล่ะประเด&น์ข�อพิ�พิาที่แต�ล่ะประเด&น์ข�อพิ�พิาที่
29
1( ) คด�โจที่ก ฟั@อง & จ�าเล่ยให�การปฏ�เสูธ
คด�โจที่ก ที่��ฟั@องกล่�าวอ�างข�อเที่&จจร�งอย�างหน์2�งอย�างใดมา จ�าเล่ยให�การปฏ�เสูธ
ถ้�อว�าโจที่ก กล่�าวอ�าง โจที่ก ต�องม�ภาระการพิ�สูจน์
เช�น์ กรณ์�ที่��โจที่ก ฟั@องให�จ�าเล่ยช�าระหน์�)ตามสู'ญญา จ�าเล่ยให�การต�อสู�ว�า
สู'ญญาปล่อม หร�อ โจที่ก ฟั@องว�าจ�าเล่ยผิ�ดสู'ญญา จ�าเล่ยปฏ�เสูธว�าไม�ได�ผิ�ดสู'ญญา หร�อ โจที่ก ฟั@องจ�าเล่ยฐาน์ล่ะเม�ด จ�าเล่ย
ให�การปฏ�เสูธว�าไม�ได�ที่�าล่ะเม�ด เช�น์น์�)โจที่ก ม�ภาระการพิ�สูจน์
30
ฎ 23732516. / (ประช(มใหญ�) จ�าเล่ยให�การว�าน์อกจากที่��จ�าเล่ยให�การไว� ขอให�ถ้�อว�าจ�าเล่ยให�การปฏ�เสูธฟั@องโจที่ก แล่ะม�ข�อความใน์ค�าให�การต�อไปว�าความจร�งจ�าเล่ยไม�ได�ก�เง�น์ ถ้�อว�าจ�าเล่ยได�ให�การไว�โดยช'ดแจ�งแล่�วว�าจ�าเล่ยได�ให�การปฏ�เสูธข�ออ�างของโจที่ก ที่��ว�าจ�าเล่ยได�ก�ย�มเง�น์โจที่ก ที่')งสู�)น์
เม��อฟั<งว�าจ�าเล่ยได�ให�การปฏ�เสูธฟั@องโจที่ก ย�อมจะต�องถ้�อว�าข�อเที่&จจร�งที่��โจที่ก กล่�าวอ�างมาว�าจ�าเล่ยได�ก�ย�มเง�น์โจที่ก ตามฟั@องน์')น์ จ�าเล่ยไม�ได�ยอมร'บ โจที่ก จ2งย'งม�หน์�าที่��ที่��จะ
ต�องน์�าสู�บให�ปรากฏข�อเที่&จจร�งว�าจ�าเล่ยได�ที่�าหน์'งสู�อสู'ญญาก�ย�ม แล่ะได�ร'บเง�น์ไปจากโจที่ก
ให�สูมตามข�ออ�างของโจที่ก ใน์ฟั@อง
31
ฎ15012522. / ผิ�ร�องขอให�จดที่ะเบ�ยน์สูมรสู เที่�าก'บอ�างว�าขณ์ะน์�)ต�างไม�ม�ค�สูมรสู น์าย
อ�าเภอค'ดค�าน์ปฏ�เสูธว�าผิ�ร�องต�างม�ค�สูมรสูอย�ผิ�ดเง��อน์ไขการสูมรสู ใน์
รายงาน์กระบวน์พิ�จารณ์า ผิ�ค'ดค�าน์แถ้ล่งว�าผิ�ค'ดค�าน์ไม�ที่ราบว�าผิ�ร�องม�ค�สูมรสูอย�หร�อไม� ต�างไม�สู�บพิยาน์ ด'งน์�) ผิ�ค'ดค�าน์ม�ได�ร'บข�อเที่&จจร�งว�าผิ�ร�องต�างไม�ม�ค�สูมรสูแล่ะม�ได�ตกล่งสูล่ะ
ประเด&น์ข�อน์�) ผิ�ร�องย'งม�หน์�าที่��น์�าสู�บอย� เม��อผิ�ร�องไม�สู�บพิยาน์ ผิ�ร�องต�อง
แพิ�คด�
32
ฎ3842525. / จ�าเล่ยให�การตอน์แรกปฏ�เสูธว�าสูาม�จ�าเล่ยไม�เคยก�ย�มเง�น์โจที่ก สู'ญญาก�ย�มโจที่ก ที่�าปล่อมข2)น์ เที่�าก'บจ�าเล่ยปฏ�เสูธว�าไม�ม�มล่หน์�)ที่��จะต�องร'บผิ�ดต�อโจที่ก เม��อโจที่ก กล่�าวอ�างว�าสูาม�จ�าเล่ยที่�าสู'ญญาก�ย�มเง�น์ไป โจที่ก จ2งม�หน์�าที่��น์�าสู�บข�อเที่&จจร�งตามที่��กล่�าวอ�าง
ฎ9922529. / ใน์คด�ล่ะเม�ด เม��อโจที่ก กล่�าวอ�างว�าจ�าเล่ยที่')งสูามจะต�องร�วมก'น์ร'บผิ�ดก'บล่กจ�างใน์ผิล่แห�งล่ะเม�ด
ซึ่2�งล่กจ�างได�กระที่�าไปใน์ที่างการที่��จ�าง จ�าเล่ยที่')งสูามให�การปฏ�เสูธ โจที่ก ย�อม
ม�หน์�าที่��น์�าสู�บ
33
ฎ23702529. / เง�น์ประมาณ์ 7แสูน์บาที่ แล่ะที่��ด�น์ 5 โฉัน์ด เป0น์ที่ร'พิย สู�น์
ของพิระภ�กษ( ช . เจ�ามรดกได�มาใน์ระหว�างที่��อย�ใน์สูมณ์เพิศ โจที่ก อ�างว�าพิระภ�กษ( ช.ได�ที่�าพิ�น์'ยกรามยกที่ร'พิย มรดกให�แก�โจที่ก ว'ดผิ�ร�องสูอดต�อสู�ว�าพิ�น์'ยกรรมน์')น์ปล่อมข2)น์ภาย
หล่'งพิระภ�กษ( ช.มรณ์ภาพิแล่�ว เป0น์หน์�าที่��ของโจที่ก ผิ�กล่�าวอ�างจะต�องน์�าสู�บว�าพิ�น์'ยกรรมที่��
อ�างน์')น์ไม�ปล่อมฎ612530. / โจที่ก ฟั@องขอให�จ�าเล่ย
ช�าระเง�น์ตามสู'ญญาก�ย�ม จ�าเล่ยให�การว�าล่งช��อโดยถ้กบ'งค'บหร�อหล่อกล่วงโดยใน์
สู'ญญาก�ม�ได�กรอกข�อความใดแล่ะไม�เคยร'บเง�น์ จ2งเป0น์การต�อสู�ว�าสู'ญญาก�เง�น์ไม�สูมบรณ์ ภาระการพิ�สูจน์ ตกแก�โจที่ก เม��อโจที่ก ม�หน์�าที่��น์�าสู�บก�อน์ แล่ะเม��อโจที่ก น์�าสู�บได�ความว�าม�การก�ย�มก'น์แล่�ว จ�าเล่ยจ2งต�องม�ภาระการ
พิ�สูจน์ ให�ศาล่เห&น์ตามข�อต�อสู�
34
ฎ54002537 โจที่ก ฟั@องเร�ยกที่��ด�น์ค�น์จากจ�าเล่ยที่')งสูองโดยอ�างว�าโจที่ก มอบที่��ด�น์ให�จ�าเล่ยที่')งสูองที่�าก�น์ต�างดอกเบ�)ย จ�าเล่ยที่')งสูองให�การต�อสู�ว�าโจที่ก ขายที่��พิ�พิาที่ให�จ�าเล่ย ข�อเที่&จจร�งที่��ว�าโจที่ก ขายที่��ด�น์ให�จ�าเล่ยที่')งสูองแล่�วน์')น์ เป0น์เพิ�ยงเหต(ผิล่ของการปฏ�เสูธ โจที่ก ต�องม�หน์�าที่��น์�าสู�บข�อเที่&จจร�งเพิ��อสูน์'บสูน์(น์ข�อ
อ�างตามค�าฟั@องของโจที่ก ที่��ว�าโจที่ก มอบที่��ด�น์ให�จ�าเล่ยที่')งสูองที่�าก�น์ต�างดอกเบ�)ย ไม�ใช�เป0น์หน์�าที่��ของจ�าเล่ยที่')งสูองที่��จะต�องน์�าสู�บพิ�สูจน์ ว�าล่ายม�อช��อของผิ�ขายใน์หน์'งสู�อสู'ญญาขายที่��ด�น์เป0น์ของ
โจที่ก ฎ72539. / โจที่ก ฟั@องว�าโจที่ก ม�สู�ที่ธ�
ครอบครองใน์ที่��ด�น์พิ�พิาที่แล่ะขอให�ศาล่สู'�งแสูดงว�าที่��ด�น์พิ�พิาที่เป0น์ที่��ด�น์ที่��โจที่ก ม�สู�ที่ธ�ครอบครองไม�ใช�ที่��ด�น์สูาธารณ์ประโยชน์ จ�าเล่ยให�การว�าที่��ด�น์พิ�พิาที่ไม�ใช�ของโจที่ก เพิราะเป0น์ที่��ด�น์สูาธารณ์ะที่��ประชาชน์ใช�ประโยชน์ ร�วมก'น์ โจที่ก จ2งม�หน์�าที่��
น์�าสู�บว�าที่��พิ�พิาที่เป0น์ของโจที่ก แล่ะโดยที่��จ�าเล่ยเป0น์เจ�าพิน์'กงาน์ของร'ฐม�หน์�าที่��ดแล่สูาธารณ์
สูมบ'ต�ของแผิ�น์ด�น์ แม�โจที่ก ได�ครอบครองที่��ด�น์พิ�พิาที่อย�ก&ไม�ได�ประโยชน์ จาก ข�อสู'น์น์�ษฐาน์
35
ฎ.5408/2543 เม��อจ�าเล่ยให�การปฏ�เสูธว�าไม�เคยที่�าสู'ญญาก�เง�น์แล่ะร'บเง�น์จากโจที่ก ไม�ได�มอบอ�าน์าจให�ผิ�ใดไปจดที่ะเบ�ยน์จ�าน์องที่��ด�น์ ล่ายม�อช��อใน์เอกสูารต�างๆ
ไม�ใช�ล่ายม�อช��อของจ�าเล่ย แต�เป0น์ล่ายม�อช��อปล่อม ภาระการพิ�สูจน์ จ2งตกแก�โจที่ก ที่��ม�หน์�าที่��ต�องน์�าสู�บให�ได�ความตามประเด&น์ที่��กล่�าวอ�างมาใน์
ค�าฟั@อง
36
ข�อสู'งเกตเก��ยวก'บการยกข�อต�อสู�เร��องฟั@องโจที่ก เคล่�อบคล่(ม1 .จ�าเล่ยต�องยกข�อต�อสู�ว�าฟั@องโจที่ก เคล่�อบคล่(มโดยให�เหต(ผิล่ที่��ช'ดแจ�ง จ2งจะเป0น์ประเด&น์ที่��ศาล่จะว�น์�จฉั'ยให�2. ประเด&น์ว�าฟั@องโจที่ก เคล่�อบคล่(มหร�อไม�เป0น์ป<ญหาข�อกฎหมายที่��ศาล่ว�น์�จฉั'ยได�เอง ไม�จ�าเป0น์ต�องสู�บพิยาน์หล่'กฐาน์ จ2งไม�ม�การก�าหน์ดภาระการพิ�สูจน์ ใน์ประเด&น์น์�)
37
2( ) โจที่ก ฟั@อง จ�าเล่ยให�การร'บใน์ข�ออ�างของโจที่ก แต�ยกข�อต�อสู�ข2)น์มาใหม�
โจที่ก ฟั@องให�จ�าเล่ยร'บผิ�ดใน์หน์�)ล่ะเม�ด หร�อสู'ญญาโดยกล่�าวอ�างข�อเที่&จจร�งตาม
ฟั@อง จ�าเล่ยให�การร'บใน์ประเด&น์ข�ออ�างของ
โจที่ก แต�ยกข�อต�อสู�ข2)น์มาใหม� เช�น์น์�) จ�าเล่ยจ�าเล่ยม�ภาระการพิ�สูจน์ ม�ภาระการพิ�สูจน์
กรณ์�ตามข�อน์�) หมายถ้2ง จ�าเล่ยให�การร'บข�อเที่&จจร�งอ'น์เป0น์ประเด&น์ข�ออ�างของ
โจที่ก ใน์มล่หน์�)ที่��ฟั@องร�อง เช�น์ โจที่ก ฟั@องบ'งค'บให�จ�าเล่ยช�าระเง�น์
ตามสู'ญญาก� จ�าเล่ยให�การว�าก�ไปจร�ง แต�ม�ข�อต�อสู� เช�น์ ช�าระหน์�)แล่�ว ถ้กกล่ฉั�อฉัล่ ข�มข� เป0น์น์�ต�กรรมอ�าพิราง เป0น์ต�น์ ถ้�อว�าจ�าเล่ยม�ถ้�อว�าจ�าเล่ยม�ข�อต�อสู�ข2)น์มาใหม� จ�าเล่ยม�ภาระการพิ�สูจน์ ข�อต�อสู�ข2)น์มาใหม� จ�าเล่ยม�ภาระการพิ�สูจน์
38
ฎ15272518. / จ�าเล่ยร'บว�าได�เซึ่&น์ช��อใน์เอกสูารก�ม�ได�ต�อสู�ว�าปล่อม
จ�าเล่ยอ�างว�าโจที่ก หล่อกว�าจะจ�ายเง�น์ให�เม��อจ�าเล่ยต�องการ จ�าเล่ยต�องน์�าสู�บ แม�สู'ญญาก�จะระบ(ว�าร'บเง�น์ไปครบถ้�วน์แล่�ว จ�าเล่ยก&
น์�าสู�บห'กล่�างได�ว�าไม�ได�ร'บเง�น์ไม�ใช�สู�บแก�ไขเอกสูาร ศาล่ให�สู�บพิยาน์โดยให�จ�าเล่ยน์�าสู�บ
ก�อน์ ข�อสู'งเกต
แต�ถ้�าจ�าเล่ยปฏ�เสูธว�าสู'ญญา หร�อ เอกสูารที่��น์�ามาฟั@องร�องน์')น์ปล่อมที่')งฉับ'บหร�อแต�บางสู�วน์ ถ้�อว�าเป0น์ข�อปฏ�เสูธถ้2ง
ความสูมบรณ์ ของฟั@องโจที่ก ด'งน์')น์ โจที่ก จ2งย'งม�ภาระการพิ�สูจน์ อย�
39
ฎ20042523. / ค�าให�การของจ�าเล่ยที่')งสูองที่��ว�า จ�าเล่ยที่�� 1 ได�ที่�าหน์'งสู�อก�เง�น์ แล่ะจ�าเล่ยที่�� 2 ที่�าหน์'งสู�อ
สู'ญญาค�)าประก'น์ตามฟั@องจร�ง แต�จ�าเล่ยที่�� 1 ได�ร'บเง�น์จากโจที่ก เพิ�ยง
10000 บาที่ เหต(ที่��จ�าน์วน์เง�น์ใน์หน์'งสู�อสู'ญญาเป0น์ 16000, บาที่
เพิราะโจที่ก น์�าดอกเบ�)ยเก�น์อ'ตราที่��กฎหมายก�าหน์ดไปรวมเข�าด�วยน์')น์
เป0น์การกล่�าวอ�างว�าหน์�)ตามสู'ญญาบางสู�วน์ไม�สูมบรณ์ ม�ใช�เป0น์เร��องที่��กล่�าวอ�างว�า
สู'ญญาปล่อม จ�าเล่ยที่')งสูองจ2งม�หน์�าที่��น์�าสู�บข�อเที่&จจร�งที่��ตน์กล่�าวอ�าง ตาม
ป.ว�.พิ . มาตรา 84 เม��อค�ความต�างไม�สู�บพิยาน์ จ�าเล่ยที่')งสูองต�องเป0น์ฝ่!ายแพิ�คด�
40
ฎ10132525 โจที่ก ฟั@องให�จ�าเล่ยร'บผิ�ดตามกรมธรรม ประก'น์ภ'ยเพิ��อ
ความเสู�ยหายที่��เก�ดข2)น์ต�อรถ้ยน์ต เน์��องจากถ้กไฟัไหม� จ�าเล่ยต�อสู�คด�ว�าผิ�เอาประก'น์ภ'ยเป0น์ผิ�เผิารถ้ยน์ต ค'น์ที่��เอาประก'น์ภ'ยเอง จ�าเล่ยจ2งไม�ต�องร'บผิ�ดชดใช�ค�าสู�น์ไหมที่ดแที่น์ให�แก�โจที่ก
ด'งน์�) หน์�าที่��น์�าสู�บใน์ข�อน์�)ตกแก�จ�าเล่ย***หมายเหต(อาจารย ฟั@องตาม
สู'ญญาประก'น์ภ'ย ถ้�าจ�าเล่ยต�อสู�ว�าไม�ต�องร'บผิ�ดเพิราะเหต(ใด จ�าเล่ยม�ภาระการพิ�สูจน์
ฎ5962534. / จ�าเล่ยยอมร'บว�า บ . เป0น์ที่ายาที่ผิ�ม�สู�ที่ธ�ร'บมรดกของ จ . แล่ะได�
ถ้2งแก�กรรมไปแล่�วจร�ง แต�อ�างว�า บ.ได�ที่�าพิ�น์'ยกรรมยกที่ร'พิย สู�น์สู�วน์ของตน์ให�บ(คคล่อ��น์ไปแล่�วจ2งไม�ตกได�แก�ที่')งสูองซึ่2�งเป0น์ที่ายาที่โดยธรรม จ2งเป0น์กรณ์�ที่��จ�าเล่ยกล่�าวอ�างข�อเที่&จจร�ง
ข2)น์ใหม� หน์�าที่��น์�าสู�บข�อเที่&จจร�งตกแก�จ�าเล่ย
41
ฎ21892542. / ค�าให�การของจ�าเล่ยที่��อ�างว�าได�ล่งล่ายม�อช��อใน์เช&ค
พิ�พิาที่ใน์ฐาน์ะห(�น์สู�วน์ผิ�จ'ดการ จ2งไม�ต�องร'บผิ�ดเป0น์สู�วน์ต'วน์')น์ เป0น์ข�อเที่&จจร�งที่��จ�าเล่ยยก
ข2)น์กล่�าวอ�างเพิ��อปฏ�เสูธความร'บผิ�ดของจ�าเล่ย ภาระการพิ�สูจน์ หร�อหน์�าที่��น์�าสู�บข�อเที่&จจร�งด'ง
กล่�าวจ2งตกอย�แก�จ�าเล่ยฎ.8571/2547 โจที่ก ฟั@องขอให�ข'บ
ไล่�จ�าเล่ยออกจากที่��ด�น์ของโจที่ก แล่ะเร�ยกค�าเสู�ยหาย ซึ่2�งเป0น์มล่ล่ะเม�ด จ�าเล่ยให�การต�อสู�ว�าโจที่ก ก'บจ�าเล่ยที่�าสู'ญญาจะซึ่�)อจะขายที่��ด�น์แล่ะโจที่ก เป0น์ฝ่!ายผิ�ดสู'ญญา
จ�าเล่ยม�ภาระการพิ�สูจน์
42
3( ) คด�ที่��จ�าเล่ยให�การต�อสู�ว�าฟั@องโจที่ก ขาดอาย(ความ
คด�ที่��จ�าเล่ยให�การต�อสู�ว�า ฟั@องโจที่ก ขาด“อาย(ความ”
โจที่ก ม�ภาระการพิ�สูจน์ เพิราะถ้�อว�าจ�าเล่ยให�การต�อสู�ว�าฟั@องโจที่ก
ไม�สูมบรณ์ ม�ใช�เป0น์การที่��จ�าเล่ยอ�างข�อเที่&จจร�งใหม�มาต�อสู� (ด ฎ19552531. / )
!!แต�กรณ์�น์�)ใช�เฉัพิาะกรณ์�อาย(ความฟั@องร�องคด�เที่�าน์')น์
≠ ถ้�าเป0น์กรณ์�อาย(ความมรดกที่��ที่ายาที่ที่��ไม�ได�ครอบครองที่ร'พิย มรดกจะต�องฟั@องร�อง
เร�ยกที่ร'พิย มรดกจากที่ายาที่ที่��ครอบครองภายใน์ 1 ปD น์')น์ ไม�ใช�อาย(ความสู�ที่ธ�เร�ยกร�อง (
ด ฎ5432512)ด'งน์')น์ จ2งต�องพิ�จารณ์าว�า ฝ่!ายใดถ้กอ�าง“
เร��องอาย(ความมาย'น์” ฝ่!ายน์')น์ต�องม�ภาระการพิ�สูจน์ ว�าสู�ที่ธ�ของ
ตน์ไม�ขาดอาย(ความ
43
ฎ5432512 โจที่ก ฟั@องว�าโจที่ก แล่ะจ�าเล่ยต�างเป0น์ผิ�ร'บพิ�น์'ยกรรม แต�โจที่ก เป0น์ผิ�ครอบครองมรดกแต�ผิ�เด�ยว จ�าเล่ยม�ได�ฟั@องร�องคด�เพิ��อเร�ยกที่ร'พิย มรดกจน์พิ�น์ก�าหน์ด 1
ปD น์'บแต�ว'น์ที่��จ�าเล่ยร�ถ้2งสู�ที่ธ�ของตน์ตามพิ�น์'ยกรรมแล่�ว ขอห�ามจ�าเล่ย ม�ให�ค'ดค�าน์การที่��โจที่ก ขอร'บมรดก จ�าเล่ยให�การว�ามรดกรายน์�)ม�
การต')งผิ�จ'ดการมรดก จ�าเล่ยจ2งม�สู�ที่ธ�เร�ยกที่ร'พิย ได�โดยไม�ขาดอาย(ความ ด'งน์�) เม��อจ�าเล่ยจะ
อ�างประโยชน์ จากอาย(ความเพิราะเหต(น์�) ภาระการพิ�สูจน์ จ2งตกแก�จ�าเล่ย
ฎ19552531 โจที่ก ฟั@องจ�าเล่ยเร�ยกค�าเสู�ยหายอ'น์เก�ดแต�มล่ล่ะเม�ด
จ�าเล่ยให�การต�อสู�ว�าคด�โจที่ก ขาดอาย(ความ ภาระการพิ�สูจน์ จ2งตกแก�โจที่ก ที่��จะต�องน์�าสู�บให�ได�
ความว�าคด�ของโจที่ก ไม�ขาดอาย(ความ
44
ฎ.4610/2547 โจที่ก ฟั@องเร�ยกเง�น์ตามเช&คเม��อพิ�น์ก�าหน์ด 1 ปD น์'บแต�ว'น์ครบก�าหน์ดช�าระเง�น์ตามเช&ค จ�าเล่ยให�การว�าคด�โจที่ก ขาดอาย(ความ ภาระการพิ�สูจน์ จ2งตกแก�โจที่ก ที่��จะต�องน์�าสู�บให�ได�ความว�าคด�โจที่ก ไม�ขาดอาย(ความ หากโจที่ก ไม�น์�าสู�บหร�อสู�บไม�ได�ก&ต�องถ้�อว�าคด�ของโจที่ก ขาดอาย(ความแล่�ว โดยไม�ต�องให�จ�าเล่ยน์�าพิยาน์หล่'กฐาน์เข�าสู�บห'กล่�างหร�อต�องร'บฟั<งพิยาน์หล่'กฐาน์ฝ่!ายจ�าเล่ย เม��อพิยาน์หล่'กฐาน์ที่��โจที่ก น์�าสู�บร'บฟั<งไม�ได�ว�าคด�ของโจที่ก ไม�ขาดอาย(ความ การที่��ศาล่ช')น์ต�น์ม�ค�าสู'�งงดสู�บพิยาน์จ�าเล่ยหล่'งจากโจที่ก น์�าพิยาน์เข�าสู�บแล่�วแล่ะพิ�พิากษายกฟั@องจ2งชอบแล่�ว
45
ข้�อสั�งเกตในเรื่��องการื่ยกอาย�ความข้��นต�อสั�� การื่ยกอาย�ความข้��นต�อสั�� ศาลฎี�กาวางหล�กว�าต�องอ�างเหต�แห�งการื่ต�อสั��ที่��ชั�ดเจน หากไม�แจ�งชั�ดถื�อว�าไม�ก�อให�เก&ดปรื่ะเด)น ฎ. 174/2552 จ*าเลยให�การื่แต�เพี�ยงว�าฟ้-องโจที่ก/ข้าดอาย�ความ เน��องจากโจที่ก/ไม�ฟ้-องคด�ภายใน 2 ป1และ 5 ป1 น�บแต�ว�นชั*ารื่ะเง&นครื่บถื�วน โดยม&ได�รื่ะบ�ให�ชั�ดแจ�งว�าเพีรื่าะเหต�ใดคด�โจที่ก/จ�งข้าดอาย�ความ เป3นค*าให�การื่ที่��ม&ชัอบด�วยปว&พี.มาตรื่า 177 วรื่รื่คสัอง(ด� ฎ.3185/2553 ว�น์�จฉั'ยที่�าน์องเด�ยวก'น์)
46
(4) ภาระการพิ�สูจน์ ใน์เร��องค�าเสู�ยหาย
ใน์เร��องค�าเสู�ยหาย ... ประเด&น์ที่��ว�า ม�ความเสู�ยหายหร�อไม�“ ?”
ถ้�าจ�าเล่ยให�การปฏ�เสูธ โจที่ก ม�ภาระการพิ�สูจน์ ประเด&น์เร��อง ค�าเสู�ยหายเที่�าใด“ ?” ถ้�า
จ�าเล่ยร'บก&ฟั<งเป0น์ย(ต�ได� ถ้�าจ�าเล่ยให�การปฏ�เสูธหร�อไม�ให�การถ้2ง
โจที่ก ม�ภาระการพิ�สูจน์ สู�วน์ค�าเสู�ยหายว�าม�จ�าน์วน์เที่�าใดน์')น์ม�หล่'ก
กฎหมาย ตาม ป.พิ.พิ . มาตรา 438 กล่�าวค�อ ค�าสู�น์ไหมที่ดแที่น์ใน์คด�ล่ะเม�ดให�ศาล่ว�น์�จฉั'ย
ตามควรแก�พิฤต�การณ์ แล่ะความร�ายแรงแห�งล่ะเม�ด
47
ใน์เร��องค�าเสู�ยหายว�าม�เที่�าใดจ2งตกเป0น์หน์�าที่��ของโจที่ก เสูมอ แม�ว�าจ�าเล่ยไม�ได�ต�อสู�
เร��องน์�)ไว� แล่ะแม�โจที่ก จะน์�าสู�บให�เห&น์ถ้2งจ�าน์วน์ค�า
เสู�ยหายที่��แน์�น์อน์ไม�ได� ศาล่ก&ม�อ�าน์าจก�าหน์ดให�ได�ตามที่��เห&น์สูมควร (ด
ฎ 2252539. / แล่ะ ฎ12862542. / )
เร��องสู'ญญาก&ให�ศาล่ล่ดเบ�)ยปร'บที่��สูงเก�น์สู�วน์ หมายเหต(
การฟั@องเร�ยกค�น์ที่ร'พิย หร�อ ให�ใช�ราคาที่ร'พิย ไม�ใช�การฟั@องเร�ยกค�าเสู�ยหาย จ2งตกอย�
ใน์บ'งค'บของหล่'กที่'�วไป ค�อ “ผิ�ใดกล่�าวอ�าง ผิ�น์')น์ม�ภาระการพิ�สูจน์ ”
48
ฎ.1888/2547 ป.พิ.พิ . มาตรา 438 วรรคหน์2�ง ให�อ�าน์าจศาล่ก�าหน์ดค�าสู�น์ไหมที่ดแที่น์ว�าจะพิ2งใช�โดยสูถ้าน์ใด เพิ�ยงใดน์')น์ ให�ศาล่ว�น์�จฉั'ยตามควรแก�พิฤต�การณ์ แล่ะความร�ายแรงแห�งล่ะเม�ด ด'งน์')น์ แม�จ�าเล่ย
ไม�ให�การต�อสู�ใน์เร��องค�าเสู�ยหาย ศาล่ก&ก�าหน์ดเป0น์ประเด&น์ข�อพิ�พิาที่แล่ะว�น์�จฉั'ย
เร��องค�าเสู�ยหายได� ฎ.3450/2548 กรณ์�ม�เหต(สูมควร
งดหร�อล่ดเบ�)ยปร'บหร�อไม�เป0น์ข�อเที่&จจร�งซึ่2�งโจที่ก เป0น์ฝ่!ายกล่�าวอ�าง ภาระการพิ�สูจน์ จ2งตกแก�โจที่ก โจที่ก ต�องสู�บพิยาน์ให�เห&น์ว�ากรณ์�ของโจที่ก ม�เหต(สูมควรงดหร�อล่ดเบ�)ยปร'บเพิราะเหต(ใด เม��อโจที่ก ไม�สู�บพิยาน์จ2งไม�ม�เหต(สูมควรที่��จะงดหร�อล่ดเบ�)ยปร'บให�
แก�โจที่ก
49
5( ) กรณ์�บ(คคล่ภายน์อกร�องเข�ามาใน์คด�
กรณ์�ม�บ(คคล่ภายน์อกร�องเข�ามาใน์คด� เช�น์ - ผิ�ร�องสูอดตาม ป.ว�.พิ . มาตรา 571
หร�อ - ผิ�ร�องข'ดที่ร'พิย ตาม ป.ว�.พิ . มาตรา
288 หร�อ
- ผิ�ร�องขอเฉัล่��ยที่ร'พิย ตาม ป.ว�.พิ . มาตรา 29 0 ฯล่ฯ
หากผิ�ร�องต')งประเด&น์ข2)น์มาใหม� ผิ�ร�องย�อมม�ภาระการพิ�สูจน์
กรณ์�ที่��บ(คคล่ภายน์อกร�องเข�ามาใน์คด�น์�) ถ้�อว�าเป0น์การอ�างสู�ที่ธ�เร�ยกร�องของตน์ จ2ง
เป0น์การต')งประเด&น์ข2)น์มาใหม� เช�น์ อ�างว�าที่ร'พิย ที่��โจที่ก น์�าย2ดเป0น์ของผิ�ร�อง แต�โจที่ก อ�างว�าเป0น์ของจ�าเล่ย เช�น์น์�) ผิ�ร�องต�องม�ภาระการพิ�สูจน์
ซึ่2�งเป0น์ไปตามหล่'กที่'�วไป
ฎ29782524ฎ591252. /5,ฎ5402526 ว�น์�จฉั'ยว�าผิ�ร�องข'ด
ที่ร'พิย ม�หน์�าที่��น์�าสู�บ (ภาระการพิ�สูจน์ )
86. ข�อยกเว�น์ใน์เร��อง ผิ�ใดกล่�าวอ�าง ผิ�น์')น์ม�ภาระ“
การพิ�สูจน์ ”
51
ปป..ว�ว�..พิพิ..มาตรา มาตรา 84/84/11 บ'ญญ'ต�ว�าบ'ญญ'ต�ว�า
““ค�ความฝ่!ายใดกล่�าวอ�างข�อเที่&จจร�งค�ความฝ่!ายใดกล่�าวอ�างข�อเที่&จจร�งเพิ��อสูน์'บสูน์(น์ค�าค�ความของตน์ ให�ค�เพิ��อสูน์'บสูน์(น์ค�าค�ความของตน์ ให�ค�ความฝ่!ายน์')น์ม�ภาระการพิ�สูจน์ ข�อเที่&จความฝ่!ายน์')น์ม�ภาระการพิ�สูจน์ ข�อเที่&จ
จร�งน์')น์ แต�ถ้�าม�จร�งน์')น์ แต�ถ้�าม�ข�อสู'น์น์�ษฐาน์ไว�ใน์ข�อสู'น์น์�ษฐาน์ไว�ใน์กฎหมายกฎหมาย หร�อ หร�อ ม�ข�อสู'น์น์�ษฐาน์ที่��ควรจะม�ข�อสู'น์น์�ษฐาน์ที่��ควรจะเป0น์ซึ่2�งปรากฏจากสูภาพิปกต�ธรรมดาเป0น์ซึ่2�งปรากฏจากสูภาพิปกต�ธรรมดา
ของเหต(การณ์ ของเหต(การณ์ เป0น์ค(ณ์แก�ค�ความฝ่!ายใด เป0น์ค(ณ์แก�ค�ความฝ่!ายใด ค�ความฝ่!ายน์')น์ต�องพิ�สูจน์ เพิ�ยงว�าตน์ได�ค�ความฝ่!ายน์')น์ต�องพิ�สูจน์ เพิ�ยงว�าตน์ได�ปฏ�บ'ต�ตามเง��อน์ไขแห�งการที่��ตน์จะได�ร'บปฏ�บ'ต�ตามเง��อน์ไขแห�งการที่��ตน์จะได�ร'บประโยชน์ จากข�อสู'น์น์�ษฐาน์น์')น์ครบถ้�วน์ประโยชน์ จากข�อสู'น์น์�ษฐาน์น์')น์ครบถ้�วน์
แล่�ว”แล่�ว”
52
จากบที่บ'ญญ'ต�ด'งกล่�าวแสูดงว�า จากบที่บ'ญญ'ต�ด'งกล่�าวแสูดงว�า กรณ์�ที่��กรณ์�ที่��ม�กฎหมายสู'น์น์�ษฐาน์ หร�อม�ข�อสู'น์น์�ษฐาน์ที่��ม�กฎหมายสู'น์น์�ษฐาน์ หร�อม�ข�อสู'น์น์�ษฐาน์ที่��ควรจะเป0น์ซึ่2�งปรากฏจากสูภาพิปกต�ธรรมดาควรจะเป0น์ซึ่2�งปรากฏจากสูภาพิปกต�ธรรมดาของเหต(การณ์ ของเหต(การณ์ เป0น์ค(ณ์แก�ค�ความฝ่!ายใดน์')น์ เป0น์ค(ณ์แก�ค�ความฝ่!ายใดน์')น์
ย'งต�องม�การร'บฟั<งพิยาน์หล่'กฐาน์ต�อไป ย'งต�องม�การร'บฟั<งพิยาน์หล่'กฐาน์ต�อไป ซึ่2�งศาล่จะต�องก�าหน์ดภาระการพิ�สูจน์ ให�ซึ่2�งศาล่จะต�องก�าหน์ดภาระการพิ�สูจน์ ให�
ถ้กต�องตามบที่สู'น์น์�ษฐาน์ของกฎหมาย หร�อถ้กต�องตามบที่สู'น์น์�ษฐาน์ของกฎหมาย หร�อข�อสู'น์น์�ษฐาน์ที่��ควรจะเป0น์ซึ่2�งปรากฏจากข�อสู'น์น์�ษฐาน์ที่��ควรจะเป0น์ซึ่2�งปรากฏจาก
สูภาพิปกต�ธรรมดาของเหต(การณ์ จ2งม�ผิล่ต�อสูภาพิปกต�ธรรมดาของเหต(การณ์ จ2งม�ผิล่ต�อภาระการพิ�สูจน์ กล่�าวค�อ ภาระการพิ�สูจน์ กล่�าวค�อ เป0น์ข�อยกเว�น์ของเป0น์ข�อยกเว�น์ของ
หล่'กที่��ว�า ผิ�ใดกล่�าวอ�าง ผิ�น์')น์ม�ภาระการ“หล่'กที่��ว�า ผิ�ใดกล่�าวอ�าง ผิ�น์')น์ม�ภาระการ“พิ�สูจน์ เป0น์การโยน์ภาระการพิ�สูจน์ ไปให�ค�”พิ�สูจน์ เป0น์การโยน์ภาระการพิ�สูจน์ ไปให�ค�”
ความอ�กฝ่!ายหน์2�งแที่น์ความอ�กฝ่!ายหน์2�งแที่น์
53
บที่สู'น์น์�ษฐาน์ตามกฎหมายบที่สู'น์น์�ษฐาน์ตามกฎหมาย (1) ตาม ป.พิ.พิ . เช�น์
หล่'กที่'�วไป มาตรา 5, มาตรา 6 เร��องล่ะเม�ด มาตรา 429430
433 437,เร��องที่ร'พิย มาตรา 1346, 1346, 1348 ฯล่ฯ
(2) ตาม ป.ว�.พิ . เช�น์ การไม�ยอมน์�าเอกสูารมาแสูดงตาม มาตรา 124 หร�อเร��อง เอกสูารมหาชน์ตามมาตรา 127
54
861. . ข�อสู'น์น์�ษฐาน์เร��องล่ะเม�ด (ตาม ป.พิ.พิ . มาตรา 437)“บ(คคล่ใดครอบครองหร�อควบค(ม
ดแล่ยาน์พิาหน์ะอย�างใดๆ อ'น์เด�น์ด�วยก�าล่'งเคร��องจ'กรกล่ บ(คคล่น์')น์จะต�องร'บผิ�ดชอบเพิ��อการเสู�ยหายอ'น์เก�ดแต�ยาน์พิาหน์ะน์')น์ เว�น์แต�จะพิ�สูจน์ ได�ว�าการเสู�ย
หายน์')น์เก�ดแต�เหต(สู(ดว�สู'ย หร�อเก�ดเพิราะความผิ�ดของผิ�ต�องเสู�ยหายน์')น์เองความข�อน์�)ให�ใช�บ'งค'บได�ตล่อดถ้2งผิ�ม�
ไว�ใน์ครอบครองของตน์ ซึ่2�งที่ร'พิย อ'น์เป0น์ของเก�ดอ'น์ตรายได�โดยสูภาพิ หร�อโดย
ความม(�งหมายที่��จะใช� หร�อโดยอาการกล่ไกของที่ร'พิย น์')น์ด�วย”
55
ฎฎ 2372491. /2372491. / ใน์เร��องเร�อใน์เร��องเร�อใบก'บเร�อกล่ไฟัชน์ก'น์ใบก'บเร�อกล่ไฟัชน์ก'น์ เม��อเจ�าของเร�อใบมา เม��อเจ�าของเร�อใบมาฟั@องเร�ยกค�าเสู�ยหาย ฟั@องเร�ยกค�าเสู�ยหาย เป0น์หน์�าที่��ของฝ่!ายเป0น์หน์�าที่��ของฝ่!าย
เร�อกล่ไฟัจะต�องน์�าสู�บก�อน์ใน์ข�อที่��จะไม�ต�องเร�อกล่ไฟัจะต�องน์�าสู�บก�อน์ใน์ข�อที่��จะไม�ต�องร'บผิ�ด สู�วน์จ�าน์วน์ค�าเสู�ยหายเป0น์หน์�าที่��ร'บผิ�ด สู�วน์จ�าน์วน์ค�าเสู�ยหายเป0น์หน์�าที่��
ของฝ่!ายเร�อใบจะต�องน์�าสู�บก�อน์ของฝ่!ายเร�อใบจะต�องน์�าสู�บก�อน์ฎฎ 2412516. /2412516. / น์�)าม'น์น์�)าม'น์
เบน์ซึ่�น์เป0น์ที่ร'พิย เก�ดอ'น์ตรายได�โดยสูภาพิ เบน์ซึ่�น์เป0น์ที่ร'พิย เก�ดอ'น์ตรายได�โดยสูภาพิ เม��อความเสู�ยหายเก�ดจาก น์�)าม'น์เบน์ซึ่�น์เม��อความเสู�ยหายเก�ดจาก น์�)าม'น์เบน์ซึ่�น์ขณ์ะอย�ใน์ความครอบครองของล่กจ�างขณ์ะอย�ใน์ความครอบครองของล่กจ�าง
จ�าเล่ย กรณ์�จ2งปร'บได�ตาม ปจ�าเล่ย กรณ์�จ2งปร'บได�ตาม ป..พิพิ..พิพิ . . มาตรา มาตรา 437 437 วรรคสูอง ซึ่2�งจ�าเล่ยจะต�องร'บผิ�ด วรรคสูอง ซึ่2�งจ�าเล่ยจะต�องร'บผิ�ด
เว�น์แต�จะพิ�สูจน์ ได�ว�าเก�ดแต�เหต(สู(ดว�สู'ยเว�น์แต�จะพิ�สูจน์ ได�ว�าเก�ดแต�เหต(สู(ดว�สู'ยหร�อเพิราะความผิ�ดของโจที่ก หร�อเพิราะความผิ�ดของโจที่ก
56
ฎฎ 7622517. /7622517. / โรงงาน์โรงงาน์จ�าเล่ยใช�เคร��องจ'กรที่��เด�น์ด�วยก�าล่'งจ�าเล่ยใช�เคร��องจ'กรที่��เด�น์ด�วยก�าล่'ง
ไฟัฟั@า แล่ะไฟัไหม�เน์��องจากไฟัฟั@าล่'ดวงจร ไฟัฟั@า แล่ะไฟัไหม�เน์��องจากไฟัฟั@าล่'ดวงจร ด'งน์�) ด'งน์�) ไฟัฟั@าซึ่2�งใช�เด�น์เคร��องจ'กรเป0น์ไฟัฟั@าซึ่2�งใช�เด�น์เคร��องจ'กรเป0น์
ที่ร'พิย อ'น์เก�ดอ'น์ตรายได�โดยสูภาพิ ซึ่2�งที่ร'พิย อ'น์เก�ดอ'น์ตรายได�โดยสูภาพิ ซึ่2�งจ�าเล่ยผิ�ม�ไว�ใน์ความครอบครองจะต�องจ�าเล่ยผิ�ม�ไว�ใน์ความครอบครองจะต�องร'บผิ�ดชอบเพิ��อความเสู�ยหายร'บผิ�ดชอบเพิ��อความเสู�ยหายอ'น์เก�ดข2)น์อ'น์เก�ดข2)น์แก�ที่ร'พิย อ'น์เป0น์ของเก�ดอ'น์ตรายได�โดยแก�ที่ร'พิย อ'น์เป0น์ของเก�ดอ'น์ตรายได�โดยสูภาพิสูภาพิเว�น์แต�จะพิ�สูจน์ ได�ว�าการเสู�ยหายเว�น์แต�จะพิ�สูจน์ ได�ว�าการเสู�ยหายน์')น์เก�ดแต�เหต(สู(ดว�สู'ยหร�อเก�ดเพิราะน์')น์เก�ดแต�เหต(สู(ดว�สู'ยหร�อเก�ดเพิราะ
ความผิ�ดของผิ�ต�องเสู�ยหายน์')น์เองความผิ�ดของผิ�ต�องเสู�ยหายน์')น์เอง ตาม ตาม ปป..พิพิ..พิพิ..มาตรา มาตรา 437437
57
ฎฎ -23792380253. /-23792380253. /22 ผิ�ตายโดยสูารมาใน์รถ้ยน์ต ของผิ�ตายโดยสูารมาใน์รถ้ยน์ต ของ
จ�าเล่ยที่�� จ�าเล่ยที่�� 3 3 ซึ่2�งเด�น์ด�วยก�าล่'งเคร��องจ'กรซึ่2�งเด�น์ด�วยก�าล่'งเคร��องจ'กรกล่เช�น์เด�ยวก'บรถ้ยน์ต ของจ�าเล่ยที่�� กล่เช�น์เด�ยวก'บรถ้ยน์ต ของจ�าเล่ยที่�� 1 1ที่�� ที่�� 2 2 ที่��ก�อให�เก�ดความเสู�ยหาย ที่��ก�อให�เก�ดความเสู�ยหาย ความความเสู�ยหายม�ได�เก�ดจากยาน์พิาหน์ะที่��เด�น์เสู�ยหายม�ได�เก�ดจากยาน์พิาหน์ะที่��เด�น์
ด�วยก�าล่'งเคร��องจ'กรกล่ของจ�าเล่ยที่�� ด�วยก�าล่'งเคร��องจ'กรกล่ของจ�าเล่ยที่�� 3 3แต�ฝ่!ายเด�ยว จ2งน์�าบที่บ'ญญ'ต�แห�ง แต�ฝ่!ายเด�ยว จ2งน์�าบที่บ'ญญ'ต�แห�ง
ปป..พิพิ..พิพิ . . มาตรา มาตรา 437 437 มาใช�บ'งค'บไม�มาใช�บ'งค'บไม�ได�ได�
หมายเหต(หมายเหต(ฎ�กาน์�)ม�ข�อว�เคราะห ของอาจารย ฎ�กาน์�)ม�ข�อว�เคราะห ของอาจารย
58
ฎ40372545 ความเสู�ยหายของรถ้ยน์ต บรรที่(กแล่ะรถ้ล่ากพิ�วง 4 ค'น์
เก�ดข2)น์ใน์ขณ์ะที่��ล่กจ�างของจ�าเล่ยก�าล่'งยกแที่�น์ไฮดรอล่�กเพิ��อเที่น์�)าตาล่ด�บออกจาก
รถ้ยน์ต บรรที่(กแล่ะรถ้ล่ากพิ�วงซึ่2�งจอดอย�บน์แที่�น์ไฮดรอล่�กน์')น์ล่งฉัางเก&บ โดยแที่�น์ไฮดรอล่�กด'งกล่�าวเป0น์ที่ร'พิย อ'น์เป0น์ของเก�ดอ'น์ตรายได�โดยอาการกล่ไกของที่ร'พิย น์')น์ ซึ่2�งจ�าเล่ยผิ�ม�ไว�ใน์ครอบครองจะต�องร'บผิ�ดชอบเพิ��อการเสู�ย
หายอ'น์เก�ดข2)น์แต�ที่ร'พิย น์')น์ เว�น์แต�จะพิ�สูจน์ ได�ว�าการเสู�ยหายน์')น์เก�ดจากเหต(สู(ดว�สู'ย หร�อเก�ด
เพิราะความผิ�ดของผิ�เสู�ยหายน์')น์เองตาม ป.พิ.พิ มาตรา 437 โจที่ก จ2งไม�ต�องน์�าสู�บว�าเหต(ที่��เก�ดความเสู�ยหายเน์��องมาจากความ
ประมาที่เล่�น์เล่�อของล่กจ�างจ�าเล่ย
59
862. . ข�อสู'น์น์�ษฐาน์ใน์เร��องที่ร'พิย
คด�ความที่��พิ�พิาที่ก'น์สู�วน์ใหญ�เป0น์คด�ความที่��พิ�พิาที่ก'น์สู�วน์ใหญ�เป0น์เร��องการแย�งกรรมสู�ที่ธ�E หร�อ สู�ที่ธ�เร��องการแย�งกรรมสู�ที่ธ�E หร�อ สู�ที่ธ�
ครอบครองครอบครองซึ่2�ง ตาม ปซึ่2�ง ตาม ป..พิพิ..พิพิ . . บ'ญญ'ต�ข�อบ'ญญ'ต�ข�อ
สู'น์น์�ษฐาน์ไว�ต')งแต�มาตราสู'น์น์�ษฐาน์ไว�ต')งแต�มาตรา 13691373 13691373
ด'งต�อไปน์�)ด'งต�อไปน์�)
60
มาตรา มาตรา 13691369 บ(คคล่ใดย2ดถ้�อบ(คคล่ใดย2ดถ้�อที่ร'พิย สู�น์ไว� ที่�าน์ให�สู'น์น์�ษฐาน์ไว�ก�อน์ว�าบ(คคล่ที่ร'พิย สู�น์ไว� ที่�าน์ให�สู'น์น์�ษฐาน์ไว�ก�อน์ว�าบ(คคล่
น์')น์ย2ดถ้�อเพิ��อตน์น์')น์ย2ดถ้�อเพิ��อตน์ มาตรา มาตรา 13701370 ผิ�ครอบครองผิ�ครอบครอง
น์')น์ ที่�าน์ให�สู'น์น์�ษฐาน์ไว�ก�อน์ว�าครอบครองน์')น์ ที่�าน์ให�สู'น์น์�ษฐาน์ไว�ก�อน์ว�าครอบครองโดยสู(จร�ต โดยความสูงบแล่ะโดยเปCดเผิยโดยสู(จร�ต โดยความสูงบแล่ะโดยเปCดเผิย
มาตรา มาตรา 13711371 ถ้�าพิ�สูจน์ ได�ว�าบ(คคล่ถ้�าพิ�สูจน์ ได�ว�าบ(คคล่ใดครอบครองที่ร'พิย สู�น์เด�ยวก'น์สูองใดครอบครองที่ร'พิย สู�น์เด�ยวก'น์สูอง
คราว ที่�าน์ให�สู'น์น์�ษฐาน์ไว�ก�อน์ว�าบ(คคล่น์')น์ได�คราว ที่�าน์ให�สู'น์น์�ษฐาน์ไว�ก�อน์ว�าบ(คคล่น์')น์ได�ครอบครองต�ดต�อก'น์ตล่อดเวล่าครอบครองต�ดต�อก'น์ตล่อดเวล่า
61
มาตรา มาตรา 13721372 สู�ที่ธ�ซึ่2�งผิ�ครอบสู�ที่ธ�ซึ่2�งผิ�ครอบครองใช�ใน์ที่ร'พิย สู�น์ที่��ครอบครองน์')น์ที่�าน์ครองใช�ใน์ที่ร'พิย สู�น์ที่��ครอบครองน์')น์ที่�าน์
ให�สู'น์น์�ษฐาน์ไว�ก�อน์ว�าเป0น์สู�ที่ธ�ซึ่2�งผิ�ให�สู'น์น์�ษฐาน์ไว�ก�อน์ว�าเป0น์สู�ที่ธ�ซึ่2�งผิ�ครอบครองม�ตามกฎหมายครอบครองม�ตามกฎหมาย
มาตรา มาตรา 13731373 ถ้�าที่ร'พิย สู�น์ถ้�าที่ร'พิย สู�น์เป0น์อสู'งหาร�มที่ร'พิย ที่��ได�จดไว�ใน์ที่ะเบ�ยน์เป0น์อสู'งหาร�มที่ร'พิย ที่��ได�จดไว�ใน์ที่ะเบ�ยน์ที่��ด�น์ ที่�าน์ให�สู'น์น์�ษฐาน์ไว�ก�อน์ว�าบ(คคล่ผิ�ที่��ด�น์ ที่�าน์ให�สู'น์น์�ษฐาน์ไว�ก�อน์ว�าบ(คคล่ผิ�ม�ช��อใน์ที่ะเบ�ยน์เป0น์ผิ�ม�สู�ที่ธ�ครอบครองม�ช��อใน์ที่ะเบ�ยน์เป0น์ผิ�ม�สู�ที่ธ�ครอบครอง
62
(( 1) 1) ประเด&น์ข�อพิ�พิาที่เก��ยวก'บกรรมสู�ที่ธ�Eแล่ะประเด&น์ข�อพิ�พิาที่เก��ยวก'บกรรมสู�ที่ธ�Eแล่ะสู�ที่ธ�ครอบครองสู�ที่ธ�ครอบครอง
((กก ) ) ถ้�าที่ร'พิย น์')น์เป0น์อสู'งหาร�มที่ร'พิย ที่��ม�ถ้�าที่ร'พิย น์')น์เป0น์อสู'งหาร�มที่ร'พิย ที่��ม�ที่ะเบ�ยน์ที่ะเบ�ยน์
ผิ�ม�ช��อใน์ที่ะเบ�ยน์ได�ร'บประโยชน์ ตาม มผิ�ม�ช��อใน์ที่ะเบ�ยน์ได�ร'บประโยชน์ ตาม ม . . 1373 1373
ภาระการพิ�สูจน์ ตกแก�ค�ความอ�กฝ่!ายหน์2�งภาระการพิ�สูจน์ ตกแก�ค�ความอ�กฝ่!ายหน์2�ง ((ฎฎ 7142521. / , 7142521. / ,
ฎฎ 16162522. / , 16162522. / ,ฎฎ 19582533. / , 19582533. / ,
ฎฎ 1812536. / , 1812536. / ,ฎฎ 77722546. / )77722546. / )
((ขข ) ) ถ้�าเป0น์ที่ร'พิย ที่��ไม�ม�ที่ะเบ�ยน์กรรมสู�ที่ธ�Eถ้�าเป0น์ที่ร'พิย ที่��ไม�ม�ที่ะเบ�ยน์กรรมสู�ที่ธ�Eเช�น์ ที่��ด�น์ม�อเปล่�า หร�อ สู'งหาร�มที่ร'พิย เช�น์ ที่��ด�น์ม�อเปล่�า หร�อ สู'งหาร�มที่ร'พิย
ที่'�วๆ ไปที่'�วๆ ไปค�ความฝ่!ายที่��ย2ดถ้�อที่ร'พิย น์')น์ไว�ได�ร'บค�ความฝ่!ายที่��ย2ดถ้�อที่ร'พิย น์')น์ไว�ได�ร'บ
ประโยชน์ จากข�อสู'น์น์�ษฐาน์ตามกฎหมายประโยชน์ จากข�อสู'น์น์�ษฐาน์ตามกฎหมายค�ความอ�กฝ่!ายม�ภาระการพิ�สูจน์ ค�ความอ�กฝ่!ายม�ภาระการพิ�สูจน์ ((ฎฎ - 305930602516. / ,- 305930602516. / ,
ฎฎ2550254325502543
ฎ.3558/2553 ตามปพิพิ.มาตรา 1373 ถ้�าที่ร'พิย สู�น์เป0น์อสู'งหาร�มที่ร'พิย ที่��ได�จดที่ะเบ�ยน์ที่��ด�น์ ให�สู'น์น์�ษฐาน์ไว�ก�อน์ว�าโจที่ก ซึ่2�งเป0น์บ(คคล่ผิ�ม�ช��อเป0น์เจ�าของกรรมสู�ที่ธ�Eใน์โฉัน์ดที่��ด�น์ โจที่ย�อมได�ร'บประโยชน์ จากข�อสู'น์น์�ษฐาน์ จ�าเล่ยอ�างว�าจ�าเล่ยครอบครองปรป<กษ ที่��ด�น์พิ�พิาที่ จ2งเป0น์หน์�าที่��ของจ�าเล่ยที่��จะต�องน์�าสู�บห'กล่�างข�อสู'น์น์�ษฐาน์ ภาระการพิ�สูจน์จ2งตกจ�าเล่ย จ�าเล่ยจะอ�างข�อสู'น์น์�ษฐาน์ตามปพิพิ. มาตรา 1367 ที่��ว�า บ(คคล่ใดย2ดถ้�อที่ร'พิย สู�น์โดยเจตน์าเพิ��อตน์ บ(คคล่น์')น์ได�สู�ที่ธ�ครอบครองมาต�อสู�ไม�ได�(เพิราะกรรมสู�ที่ธ�Eเหน์�อสู�ที่ธ�ครอบครอง-ผิ�เข�ยน์) ที่��ศาล่ช')น์ต�น์ก�าหน์ดให�จ�าเล่ยม�ภาระการพิ�สูจน์ ถ้กต�องแล่�ว
64
(2) (2) ข�อสู'น์น์�ษฐาน์เร��องการครอบครองยกข�อสู'น์น์�ษฐาน์เร��องการครอบครองยกข2)น์ย'น์ร'ฐไม�ได�ข2)น์ย'น์ร'ฐไม�ได�
ฎฎ 72539. /72539. / โจที่ก ฟั@องว�าโจที่ก โจที่ก ฟั@องว�าโจที่ก ม�สู�ที่ธ�ครอบครองใน์ที่��ด�น์พิ�พิาที่แล่ะขอให�ม�สู�ที่ธ�ครอบครองใน์ที่��ด�น์พิ�พิาที่แล่ะขอให�
ศาล่สู'�งแสูดงว�าที่��ด�น์พิ�พิาที่เป0น์ที่��ด�น์ที่��โจที่ก ศาล่สู'�งแสูดงว�าที่��ด�น์พิ�พิาที่เป0น์ที่��ด�น์ที่��โจที่ก ม�สู�ที่ธ�ครอบครอง ไม�ใช�ที่��ด�น์ม�สู�ที่ธ�ครอบครอง ไม�ใช�ที่��ด�น์
สูาธารณ์ประโยชน์ จ�าเล่ยให�การว�าที่��ด�น์สูาธารณ์ประโยชน์ จ�าเล่ยให�การว�าที่��ด�น์พิ�พิาที่ไม�ใช�ของโจที่ก เพิราะเป0น์ที่��ด�น์พิ�พิาที่ไม�ใช�ของโจที่ก เพิราะเป0น์ที่��ด�น์
สูาธารณ์ะที่��ประชาชน์ใช�ประโยชน์ ร�วมก'น์ สูาธารณ์ะที่��ประชาชน์ใช�ประโยชน์ ร�วมก'น์ โจที่ก จ2งม�หน์�าที่��น์�าสู�บว�าที่��พิ�พิาที่เป0น์ของโจที่ก จ2งม�หน์�าที่��น์�าสู�บว�าที่��พิ�พิาที่เป0น์ของ
โจที่ก แล่ะโจที่ก แล่ะโดยที่��จ�าเล่ยเป0น์เจ�าพิน์'กงาน์ของโดยที่��จ�าเล่ยเป0น์เจ�าพิน์'กงาน์ของร'ฐ ม�หน์�าที่��ดแล่สูาธารณ์สูมบ'ต�ของแผิ�น์ด�น์ ร'ฐ ม�หน์�าที่��ดแล่สูาธารณ์สูมบ'ต�ของแผิ�น์ด�น์ แม�โจที่ก ได�ครอบครองที่��ด�น์พิ�พิาที่อย�ก&ไม�แม�โจที่ก ได�ครอบครองที่��ด�น์พิ�พิาที่อย�ก&ไม�
ได�ประโยชน์ จากข�อสู'น์น์�ษฐาน์ได�ประโยชน์ จากข�อสู'น์น์�ษฐาน์
65
(3) (3) ข�อสู'น์น์�ษฐาน์เร��องกรรมสู�ที่ธ�Eจะยกข2)น์ข�อสู'น์น์�ษฐาน์เร��องกรรมสู�ที่ธ�Eจะยกข2)น์ได�ต�อเม��อเป0น์เร��องพิ�พิาที่ว�า ได�ต�อเม��อเป0น์เร��องพิ�พิาที่ว�า ใครม�สู�ที่ธ�ด�“ใครม�สู�ที่ธ�ด�“
กว�าใน์ที่��ด�น์ม�โฉัน์ด”กว�าใน์ที่��ด�น์ม�โฉัน์ด”ไม�รวมถ้2ง...
(ก ) พิ�พิาที่ว�าที่��พิ�พิาที่อย�ใน์เขตโฉัน์ดของโจที่ก หร�อจ�าเล่ย (ฎ .1992/2511
แล่ะ ฎ.2227/2533)(ข ) กรณ์�ที่��ม�การต�อสู�ว�าได�ม�การออก
โฉัน์ดที่'บที่��ของอ�กฝ่!ายหน์2�ง (ฎ.1202/2533)
(ค ) โต�เถ้�ยงก'น์ตามสู'ญญา เช�น์ สู'ญญาซึ่�)อขายที่��ด�น์ (ฎ.1649/2513)
66
((งง ) ) กรณ์�ที่��โจที่ก แล่ะจ�าเล่ยม�ช��อใน์กรณ์�ที่��โจที่ก แล่ะจ�าเล่ยม�ช��อใน์โฉัน์ดที่')งค�โฉัน์ดที่')งค� เม��อจ�าเล่ยอ�างว�าที่��ด�น์เป0น์ของ เม��อจ�าเล่ยอ�างว�าที่��ด�น์เป0น์ของตน์แต�ผิ�เด�ยวโดยให�โจที่ก ล่งช��อร�วมแที่น์ตน์แต�ผิ�เด�ยวโดยให�โจที่ก ล่งช��อร�วมแที่น์ตน์เที่�าน์')น์ ถ้�อว�าจ�าเล่ยปฏ�เสูธความถ้กตน์เที่�าน์')น์ ถ้�อว�าจ�าเล่ยปฏ�เสูธความถ้กต�องแที่�จร�งของโฉัน์ดซึ่2�งเป0น์เอกสูารต�องแที่�จร�งของโฉัน์ดซึ่2�งเป0น์เอกสูาร
มหาชน์ จ�าเล่ยจ2งม�ภาระการพิ�สูจน์ ตาม มหาชน์ จ�าเล่ยจ2งม�ภาระการพิ�สูจน์ ตาม ปป..ว�ว�..พิพิ..มาตรา มาตรา 127127
((ฎฎ 1812536. / )1812536. / )
67
3) ข�อสู'น์น์�ษฐาน์ใน์เร��องกรรมสู�ที่ธ�Eรวมตาม ปตาม ป..พิพิ..พิพิ..บ'ญญ'ต�ว�า บ'ญญ'ต�ว�า
““มาตรา มาตรา 13571357 ที่�าน์ให�สู'น์น์�ษฐาน์ไว�ที่�าน์ให�สู'น์น์�ษฐาน์ไว�ก�อน์ว�าผิ�เป0น์เจ�าของรวมก'น์ม�สู�วน์เที่�าก'น์ก�อน์ว�าผิ�เป0น์เจ�าของรวมก'น์ม�สู�วน์เที่�าก'น์
มาตรา มาตรา 13581358 ที่�าน์ให�สู'น์น์�ษฐาน์ไว�ที่�าน์ให�สู'น์น์�ษฐาน์ไว�ก�อน์ว�าเจ�าของรวมม�สู�ที่ธ�จ'ดการที่ร'พิย สู�น์รวมก�อน์ว�าเจ�าของรวมม�สู�ที่ธ�จ'ดการที่ร'พิย สู�น์รวม
ก'น์”ก'น์”ฎฎ -3133142508-3133142508 คพิ�พิาที่คพิ�พิาที่
เป0น์เขตระหว�างที่��ของโจที่ก แล่ะจ�าเล่ย จ2งต�องเป0น์เขตระหว�างที่��ของโจที่ก แล่ะจ�าเล่ย จ2งต�องด�วยข�อสู'น์น์�ษฐาน์ตามปด�วยข�อสู'น์น์�ษฐาน์ตามป..พิพิ..พิพิ . . มาตรา มาตรา 134134
4 4 ว�าเจ�าของที่��ด�น์ที่')งสูองข�างเป0น์เจ�าของรวมว�าเจ�าของที่��ด�น์ที่')งสูองข�างเป0น์เจ�าของรวมก'น์ ก'น์ เม��อจ�าเล่ยอ�างว�าเป0น์ของจ�าเล่ยแต�ผิ�เด�ยว เม��อจ�าเล่ยอ�างว�าเป0น์ของจ�าเล่ยแต�ผิ�เด�ยว
จ�าเล่ยจ2งม�หน์�าที่��น์�าสู�บห'กล่�างข�อสู'น์น์�ษฐาน์ของจ�าเล่ยจ2งม�หน์�าที่��น์�าสู�บห'กล่�างข�อสู'น์น์�ษฐาน์ของกฎหมายกฎหมาย
68
4) ข�อสู'น์น์�ษฐาน์เร��องบ(คคล่ย�อมที่�าการโดยสู(จร�ตตาม ป.พิ.พิ . มาตรา 6 บ'ญญ'ต�ว�า ให�“สู'น์น์�ษฐาน์ไว�ก�อน์ว�า บ(คคล่ที่(กคน์กระที่�าการโดย
สู(จร�ต” (ด ฎ 17512498. / แล่ะ
ฎ2742529ฎ1652544 การแสูดงเจตน์า
ล่วงโดยสูมร�ก'บค�กรณ์�อ�กฝ่!ายหน์2�งตกเป0น์โมฆะ แต�จะยกข2)น์เป0น์ข�อต�อสู�ก'บบ(คคล่ภายน์อกผิ�
กระที่�าการโดยสู(จร�ตแล่ะต�องเสู�ยหายจากการแสูดงเจตน์าน์')น์ม�ได�ตาม ป.พิ.พิ . มาตรา 15
5 ภาระการพิ�สูจน์ จ2งตกแก�โจที่ก ที่')งสูองที่��จะต�องน์�าสู�บถ้2งความไม�สู(จร�ตของจ�าเล่ยที่�� 3
ถ้2งที่�� 5 ซึ่2�งเป0น์ผิ�ร'บโอน์ที่ร'พิย จากจ�าเล่ยที่�� 1แล่ะที่�� 2
69
5) ข�อสู'น์น์�ษฐาน์ใน์เร��องอ��น์ๆ เช�น์ สู�น์สูมรสู ตาม ป.พิ.พิ . มาตรา
1474 มาตรา 877 แล่ะบ'ญช�ผิ�ถ้�อห(�น์ตาม ป.พิ.พิ . มาตรา 1024 เป0น์ต�น์
ฎ2932520 ข�อสู'น์น์�ษฐาน์ตาม ป.พิ.พิ . มาตรา 1466 วรรคที่�ายน์')น์ ใช�เฉัพิาะใน์กรณ์�ที่��โต�เถ้�ยงก'น์ว�าที่ร'พิย น์')น์เป0น์สู�น์เด�ม สู�น์สู�วน์ต'วหร�อสู�น์สูมรสูเที่�าน์')น์ โจที่ก อ�างว�าที่��ด�น์เป0น์ของ สู . จ�าเล่ยอ�างว�าเป0น์สู�น์สูมรสูระหว�างโจที่ก ก'บบ�ดาจ�าเล่ย จะน์�าข�อสู'น์น์�ษฐาน์ด'งกล่�าวมาใช�ไม�ได�
(หมายเหต( มาตรา 1466 เปล่��ยน์เป0น์ มาตรา 1474 แล่�วใน์กฎหมายป<จจ(บ'น์)
70
ฎ32432534 ตาม ป.พิ.พิ .มาตรา 877 วรรคสูอง ที่��ให�สู'น์น์�ษฐาน์ไว�ก�อน์ว�าจ�าน์วน์เง�น์ซึ่2�งได�เอาประก'น์ภ'ยเป0น์หล่'กประมาณ์อ'น์ถ้กต�องใน์การต�ราคาน์')น์ เป0น์บที่บ'ญญ'ต�ที่��เป0น์ค(ณ์แก�ผิ�เอาประก'น์ภ'ยใน์กรณ์�ที่��ที่ร'พิย สู�น์เอาประก'น์ภ'ยถ้กว�น์าศภ'ยไปที่')งหมด ผิ�เอาประก'น์ภ'ยชอบที่��จะเร�ยกร�องให�ชดใช�ค�าเสู�ยหายได�เต&มจ�าน์วน์ที่��เอาประก'น์ภ'ย เว�น์แต�ผิ�ร'บประก'น์ภ'ยพิ�สูจน์ ห'กล่�างได�ว�าความเสู�ยหายของที่ร'พิย สู�น์น์')น์ต��ากว�าจ�าน์วน์เง�น์ที่��เอาประก'น์ภ'ย
71
862. . ข�อสู'น์น์�ษฐาน์ที่��ควรจะเป0น์ซึ่2�งปรากฏจากสูภาพิปกต�ธรรมดาของเหต(การณ์ ปป..ว�ว�..พิพิ . . มาตรา มาตรา 8484// 1 1 ที่��แก�ไขใหม�เพิ��มบที่ที่��แก�ไขใหม�เพิ��มบที่สู'น์น์�ษฐาน์ที่��เร�ยกว�า สู'น์น์�ษฐาน์ที่��เร�ยกว�า ““ข�อสู'น์น์�ษฐาน์ที่��ควรจะเป0น์ข�อสู'น์น์�ษฐาน์ที่��ควรจะเป0น์
ซึ่2�งปรากฏจากสูภาพิปกต�ธรรมดาของซึ่2�งปรากฏจากสูภาพิปกต�ธรรมดาของเหต(การณ์ เหต(การณ์ ”” จ2งหมายถ้2งม�บที่สู'น์น์�ษฐาน์เพิ��มข2)น์ จ2งหมายถ้2งม�บที่สู'น์น์�ษฐาน์เพิ��มข2)น์ น์อกจากข�อสู'น์น์�ษฐาน์ตามกฎหมายที่��ม�อย�เด�มน์อกจากข�อสู'น์น์�ษฐาน์ตามกฎหมายที่��ม�อย�เด�ม
ความหมายของข�อสู'น์น์�ษฐาน์ที่��กฎหมายความหมายของข�อสู'น์น์�ษฐาน์ที่��กฎหมายเพิ��มข2)น์มาใหม� จ2งต�องพิ�จารณ์าแน์วว�น์�จฉั'ยจากเพิ��มข2)น์มาใหม� จ2งต�องพิ�จารณ์าแน์วว�น์�จฉั'ยจากค�าพิ�พิากษาศาล่ฎ�กา ซึ่2�งจะม�ผิล่ต�อหล่'กภาระการค�าพิ�พิากษาศาล่ฎ�กา ซึ่2�งจะม�ผิล่ต�อหล่'กภาระการ
พิ�สูจน์ พิ�สูจน์ ควรต�ดตามแน์วค�าพิ�พิากษาศาล่ฎ�กาใน์ควรต�ดตามแน์วค�าพิ�พิากษาศาล่ฎ�กาใน์
เร��องน์�)ต�อไปเร��องน์�)ต�อไป