57

فصل

اصالح نباتات و گياهان خودگشن به گروهي از گياهان يك . استترعملكرد و كيفيت بهتر و مطلوبهايي با كنندگان نبات، توليد واريته اصالحنهاييطور كلي هدف به

اقع هر خانواده در و. شود اطالق مي)Variety (واريته گونه كه در برخي صفات فيزيولوژيكي و مورفولوژيكي به هم شبيه هستند، Triticum با نام علمي گندممثالً . شودگياهي به تعدادي جنس و هر جنس به تعدادي گونه و هر گونه به تعدادي واريته تقسيم مي

aestivum است كه Triticum گر جنس و بيانaestivum همچنين افراد گونه . استگندم نان نيز معرف گونهaestivum از نظر يا هاواريتهدر صورتي كه . اند با هم متفاوتومت به تنشهاي زنده يا غيرزندها مانند مقفيزيولوژيكي يا مورفولوژيكيبرخي خصوصيات

ها در صفت زودرسي، گروهي در طول بالل و ي مختلف از نظر داشتن اين صفات با هم مشتركند مثالً گروهي از اين واريتهها الينهايي كه از تكثير يك ژنوتيپ هموزيگوس يا نيز به جمعيت(Line)رقم يا الين همچنين . اندك تعداد دانه در بالل مشترگروهي در

.شود گفته مي،آيندوجود ميصورت خودباروري بههتروزيگوس بهها واريتهدر گياهان خودبارور برخي از . توليد آنها داردچگونگيافشاني و ها از لحاظ صفات كمي، بستگي به نحوه گردهخلوص واريته

.آيندوجود ميبه) هاي ناهمگن و ناخالصواريته(و برخي ديگر از مخلوط چند ژنوتيپ ) لينه خالص(از يك نوع ژنوتيپ آن رقم ) داشتن قابليت تكثير (و تكثيرپذيري) بودنماهيت و قابل شناسايي( دو ويژگي مهم يك رقم، هويت اما در هر صورت،

.باشد مي

گشنياهان خودهاي اصالح گروش 3-1 شامل گيري كه بر مبناي تنوع موجود در جامعه استوار بوده وگروه روشهاي اصالحي بدون دورگ دو به خودگشن رااصالح گياهان

گيري بعد از دورگياصالحروشهاي و است(Selection) و سلكسيون يا انتخاب (Introduction)هاي جديد وارد كردن واريته .كنندكه بر مبناي تنوع ايجاد شده در جامعه استوار است، تقسيم مي (Hybridization) هيبريداسيون هايشامل انواع روش

58

سومفصل / صالح نباتاتا

گيري دورروشهاي اصالح بدون 1- 3-1شود و تنها اصالحگر از ميان يك جمعيت هتروژن، بر اساس هدف خود، گياه مورد نظر را واريته جديدي توليد نميدر اين روش

.بردن را تا رسيدن به خلوص كامل پيش ميانتخاب كرده و سپس آبار اجرا هاي اصالحي كه در كشور ما، هر چند وقت يكيكي از برنامه: )Introduction(هاي جديد معرفي يا وارد كردن واريته) الفارداتي پس از گذر از اين ارقام و. باشدشده از ساير كشورها طبق ضوابط خاصي ميهاي اصالحشود، وارد كردن ارقام يا واريتهمي

بايست به محيط و منطقه كشت در آن كشور سازگار بوده و همچنين نسبت به ارقام موجود داراي صفات مراحل قرنطينه مي :توان يكي از دو حالت زير را در نظر گرفت كه بسته به هدف معرفي، مي.باشند... تري مثل عملكرد يا مطلوب

اي ويژهه مواد گياهي با صفات يا ژن- 1ارقام بومي يا وحشي موجود در كنند كه ممكن است ند، وارد ميباشگاهي اوقات گياهاني را كه داراي يك يا چند صفت مطلوب مي

.شودهاي موجود استفاده مياز آنها براي انتقال يك يا چند صفت به واريته و المللي باشدهاي بينكلكسيون موجود واريته يا ارقام جديد از گياهان - 2

تكثير و با منطقه مورد نظر، كه در صورت سازگار بودني استها يا ارقام اصالحي جديداين بخش هم مربوط به وارد كردن واريته .شوندبه كشاورز معرفي مي

شود كه در گذشته تات محسوب ميترين ركن اصالح نبا عمل انتخاب يا گزينش اساسي:(Selection)گزينش يا انتخاب ) بها يا گروهي از آنها از داخل بوتهطور كلي فرايندي است كه توسط آن تكورت ناآگاهانه توسط كشاورزان انجام گرفته است و بهص به

.ترين ركن انتخاب نيز، وجود تنوع استكه اصلي. شونديك جمعيت مخلوط و ناهمگن تفكيك مي (Mass selection)اي انتخاب توده -1

در شده وهاي انتخابي روي هم ريخته سپس بذور حاصل از بوته. شوندراد بر پايه ظاهر فنوتيپي انتخاب ميدر اين روش گروهي از اف .شودبعد از چند نسل انتخاب، جمعيت ناهمگن اوليه تا حد زيادي همگن مي. نسل بعد كشت شوند

غالباً . شودشده، استفاده ميهاي اصالحي واريتهسازهاي بومي يا محلي و همچنين براي خالصاز اين روش بيشتر براي اصالح واريتهو ) مقاومت به آفات و بيماريهامثل (پذيري بااليي بوده داراي وراثت كنند كهاي را براي صفاتي توصيه مياستفاده از انتخاب توده

اشته و تا حد كمي ديپذيرراثتبنابراين، اين روش براي صفاتي نظير عملكرد كه و. گيرندكمتر تحت تأثير عوامل محيطي قرار مي . مناسب نيست،هستندزيادي تابع محيط

اي از لحاظ صفات ظاهري تقريباً خالص و همگن هستند قابل ذكر است كه جمعيت حاصل از گزينش توده :نكتهباشد چون انتخاب ما بر ، ارتفاع بوته و غيره ناخالص و ناهمگن ميا از نظر صفات كمي مانند عملكردام .بوده است) فنوتيپي(اس صفات ظاهري اس ايانواع انتخاب توده

)Positive Mass Selection(اي مثبت انتخاب توده- 1شوند كه براي اصالح رقم در اين روش اي، از يك جمعيت اوليه غيريكنواخت، افراد مطلوي انتخاب ميدر اين نوع از انتخاب توده

.رصد كمتر باشد د50 تا 40پذيري صفت از نبايست وراثت )Negative Mass Selection(اي منفي انتخاب توده- 2

هدف از اين نوع انتخاب . وندشود تا افراد نامطلوب از جمعيت حذف شدر اين روش، از جمعيت اوليه يكنواخت، تنها سعي مي .باشديها و اختالط بذور مهاي طبيعي، موتاسيونافشانياي، حفظ رقم مورد نظر از دگرگرده توده

59

سومفصل / اصالح نباتات

ايمعايب انتخاب توده . تغيير در فراواني ژني و ژنوتيپي بسيار كند است-1 .شود انتخاب بر اساس خصوصيات فنوتيپي است و براي صفات كمي توصيه نمي-2 .ها تمايزي قائل شدها و هموزيگوتتوان بين هتروزيگوتدليل انتخاب فنوتيپي، نمي به-3 . آزمون نتاج ندارد-4 (Progeny or Pureline Selection)) بوتهتك(هاي خالص تخاب لينهان-2

.گويندمي) Pureline Selection(نتاج حاصل از خودباروري يك فرد هموزيگوت يا تك بوته خالص را، لينه خالص زيرا تمام گياهان آن ارند،د يكنواختي بسيار بيشتري ،ايشوند نسبت به انتخاب تودههايي كه از انتخاب لينه خالص حاصل ميواريته

كه در انتهاي همين -) Genetic Vulnerability( به همين علت ميزان آسيب پذيري ژنتيكي .واريته داراي ژنوتيپ يكساني هستند . در الين هاي خالص بيشتر است-فصل تعريف خواهد شد

شود و در اين بوته، ژنوتيپ جديدي حاصل نميو تكاي از طريق انتخاب تودهاي كه حائز اهميت اينست كه، در اين راستا نكته .شودها تنها بهترين ژنوتيپ از ميان جمعيتي ناهمگن انتخاب ميروش

مكان ژني از رابطه n نسل خودباروري و با وجود mهمچنين درصد خلوص يا هموزيگوتي پس از nm

11 .آيددست مي به2

ترين زيرا پرهزينه. شودهاي نامطلوب حذف اكثر لينهتا در اين نسلشود مياعمال گزينش در سال دوم در اين روش، حداكثر شدت .ي آزمايشات مقايسه عملكرد هستندبخش يك برنامه اصالح

بوتهمعايب انتخاب تك . استبر و پرهزينهان زمايدليل وجود آزمايشات مقايسه عملكرد و ناحيهاي به اين روش نسبت به روش انتخاب توده-1الينهاي خالص حاصل از اين روش، تنها در منطقه آزمون سازگار بوده و درصورت كشت در ساير مناطق با كاهش عملكرد -2

.مواجه خواهد شد اب تك بوتهانتخمزيت

وجود آزمون نتاج-1 اصالح بيش از يك رقم از يك جمعيت محلي-2- به نظر اشتباه مي»اصالح«شود كاربرد كلمه در اين روشهاي اصالحي رقم جديدي توليد نمي كه چون حائز اهميت اين است نكته(

). استفاده شود»به نژادي« يا »بهبود«رسد و بهتر است به جاي آن، از كلمه انتخاب كلوني يا نكتهClonal Selection از نظر نحوه گزينش مشابه انتخاب لينه خالص است با اين تفاوت

.شوندين روش، گياهان به صورت غيرجنسي تكثير ميكه در ا هاي خالصزننده يا تغيير در لينهعوامل برهم

.هاي ديگر با لينه مورد نظر سبب ايجاد ناخالصي شودگاهي ممكن است اختالط بذور لينه: اختالط مكانيكي- 1هاي خالص سبب تغيير طور كلي جهش در لينهست بهميزان موتاسيون و پايداري ژنتيكي بسته به نوع رقم متفاوت ا: جهش ژني- 2

.شوددر ساختار ژنتيكي گياه ميتواند جمعيت صددرصد هموزيگوت از نظر تئوريكي، مكانيسم خودباروري در گياهان خودگشن نمي: مانده هتروزيگوسيتي باقي- 3

ياد نيست كه عامل مهمي در ن آنقدر زاما درصد آ. شود در جمعيت ايجاد مييايجاد كند و هميشه چنددرصد هتروزيگوت .آيدشمار ميها بهكردن لينه ناخالص

60

سومفصل / صالح نباتاتا

. افشاني رخ دهددگرگرده) 1 – 3%مثالً در گندم (در گياهان خودگشن ممكن است به ميزان خيلي كمي : افشاني طبيعي دگرگرده- 4 .شودكه اين باعث تغيير در ساختار ژنتيكي گياه مي

گيري از دور بعدي اصالحروشهاي 2- 3-1كه . به طريقي اين تنوع را ايجاد كردبايست، ميدر صورتي كه تنوع يا تغييرات ژنتيكي در جمعيتي كم باشد يا وجود نداشته باشد

. مي باشدو يا موتاسيون هيبريداسيونمعروفترين روشهاي ايجاد تنوع، استفاده ازگيري يا تالقي مصنوعي، دين با توجه به هدف برنامه اصالحي، دورگهيبريداسيون يك روش اصالحي است كه پس از انتخاب وال

.شودانجام ميشناسي گياه مورد نظر هگيري موفق، اطالع دقيق از خصوصيات گيابراي يك دورگكه همانطور كه در فصل اول هم اشاره شد،

.ضروري است :توجه به موارد زير ضرورت داردگيري، از انجام دورگبعد

همگي شبيه به هم خواهند بود بنابراين در اين حالت، تفكيك از نسل F1هاي پدري و مادري، لينه خالص باشند، نتاج پايه اگر -1F2شود شروع مي.

يعني. يابداهش ميهاي ژني به نصف ك ميزان هتروزيگوسيتي در هر نسل خودباروري و به تناسب تعداد مكان-2mn

1 كه در 2

.هاي ژني است تعداد مكانnهاي خودباروري و تعداد نسلmآن . بستگي داردF2هاي الزم در نسل به نوع گياه و تعداد بوته F1هاي الزم در نسل تعداد بوته-3 نيز به درجه شباهت والدين و تعداد صفات انتقالي بستگي دارد به عبارت ديگر هر چقدر صفات F2و كوچكي جمعيت بزرگي -4

.تر انتخاب كنيمگ را بزرF2بايست جمعيت ، مي)دليل ايجاد تنوع بيشتربه(انتقالي بيشتر باشد و درجه شباهت والدين نيز كمتر باشد گر به دنبال آن است كه ژنوتيپ يا لينه خالصي را پيدا كند كه شامل صفت يا تا رسيدن به خلوص و ازدياد بذر، اصالحF2از نسل

:شود لينه، از يكي از روشهاي اصالحي زير استفاده مي به بعد به منظور انتخاب بهترينF2بنابراين از نسل . صفات مورد نظر او باشد (pedigree Method)اي انتخاب شجره)الف

هاي انتخابي يابد، براي كليه بوته آغاز و تا رسيدن به مرحله خلوص و ازدياد ادامه ميF2ها از نسل در اين روش كه انتخاب بوتهپذيري پاييني هستند، دارد اما اين روش بيشترين كاربرد را در گياهان خودگشن و صفاتي كه داراي وراثت.شودتهيه مينامه شجره .هاي دگرگشن نيز استفاده نمودتوان براي گونهمي

:شود به شرح زير توضيح داده مياي مراحل اجراي روش انتخاب شجرههاي اصالحي به دليل اهميت اين نوع انتخاب در برنامه تالقي والدين:ل تالقينس

( )F1 : بوته 50 – 100كشت بذور تالقي و گرفتن F1 ( )F2 : دار بذور كشت فاصلهF1 در ايـن نـسل . هـا رين بوتـه آوري جداگانه بذور بهت ها و سپس جمع بوتهبه منظور ارزيابي بهتر تك

.حداكثر تنوع ژنتيكي را داريم( )F3 : كشت رديفي بذور هر بوته انتخابي از نسلF2 ها بر اسـاس صـفات ظـاهري بـراي تا از بهترين بوته3 – 5 و سپس انتخاب

كشت در سال پنجم( )F4: ها كـه از به اين رديف . شوندصورت رديفي و در مجاورت هم كشت مي هاي انتخابي در هر رديف از نسل قبل را به بذور بوته .شوداند يك خانواده گفته ميهاي الين نسل قبل انتخاب شدهبوته

ها را ها، بهترين بوتهر بين بهترين رديفها و دها، بهترين خانواده و از بهترين خانواده، بهترين رديفدر اين سال از بين خانواده .گيريمطور جداگانه از آنها بذر ميانتخاب و به

61

سومفصل / اصالح نباتات

( )F5 : شوند، تـالش تدريج به خلوص نزديك مي ها به ها يا لينه شود اما با اين تفاوت كه چون رديف عمليات سال قبل عيناً تكرار ميهاست چون هـر لينـه ها، بين لينه منظور از بين رديف . هاها متمركز شود تا درون رديف ر بين رديف بر اين است كه گزينش بيشتر د

.شونددر يك رديف كشت مي( )F6 : لينه 25 – 50ها ارزيابي شده و حدود ها و لينه در اين سال كليه خانواده . شوندهاي جداگانه كشت مي مجدداً بذور انتخابي در رديف

اي وجود ندارد و كليه بذور مربوط به يك رديف بـه هنگـام برداشـت بـا هـم در اين سال ديگر انتخاب داخل لينه . شودانتخاب مي .شوندمخلوط مي

( )F7 :آزمايشات مقايسه عملكرد به همراه شاهد و انتخاب بهترين لينه. )F8، F9 و F10:(اي آزمايشات مقايسه عملكرد ناحيه ) 11F و F12:(سازي جهت معرفي و ارائه به كشاورزان ها و آماده كشت بهترين لينه

ايمزاياي روش انتخاب شجره . قبل از رسيدن به خلوص وجود داردنامرغوبهاي ژنوتيپامكان حذف اگر انتخاب موثر باشد، -1 .دليل تنوع در محيط، موقعيت مناسبي براي افزايش تنوع و در نتيجه انتخاب بهتر وجود دارد به-2 گيرد كه اين خود در بروز تنوع ژنتيكي موثر بوده و باعث مي شود انتخاب به انتخاب در هر نسل، در محيط متفاوتي انجام مي-3

.طور موثري انجام گيرد . استروش مناسبيپذيري كم هستند، براي صفاتي كه داراي وراثت-4

ايمعايب روش انتخاب شجره .گر ماهر و هزينه زياد مي باشدبرداري زياد، اصالح نياز به يادداشت-1 .مناسب نيست) مثل گلخانه(هد دهايي كه اجازه بروز تغييرات ژنتيكي را به صفت مورد نظر نمي اين روش براي محيط-2 .توان استفاده كردهاي فصلي نمي از اين روش در مزارع و گلخانه-3 (Bulk Method) روش بالك يا مخلوط يا همگاني )ب

سـيتي بـه سـطح مطلـوب هموزيگو F2آميزي است كه براي رساندن يك جمعيت در حال تفرق نسل روش بالك، يك روش خويش اي است از بذر حاصل از گياهان درو شـده آميزي نمونهبذر مورد استفاده براي كشت در هر نسل خويش . گيردمورد استفاده قرار مي

آميـزي يـك تواند به همان خوبي براي خـويش رود، اما مي كار مي طور عمده براي ايجاد ارقام خودگشن به اين روش به . در نسل قبلي صالح گندم سـخت پـاييزه در سـوئد اين روش توسط يكي از محققين به نام نيلسون اهل براي ا . رودكار مي بهجمعيت دگرگشن نيز

جمعي در مزرعه كـشت و برداشـت گرديـده، صورت دسته هاي بعد به و نسل F2بعد از تالقي دو واريته گندم، نتاج . كار برده شد بهر صـورت گرفتـه و در نـسل بعـد، انتخاب يك بوته بر اساس صفات مـورد نظـ F2بوته انجام شود در نسل بدون اينكه انتخاب تك

شـود و عنوان يك رقم معرفي مي اي قرار گرفته و بهترين لينه به هاي مورد مقايسه و بهترين آنها مورد آزمايشات عملكرد ناحيه لينهريـز هـستند و ننـد غـالت كـه دانـه اين روش براي گياهـاني ما . شود و توزيع بذر بين كشاورزان انجام مي سپس تكثير و ازدياد بذر

.تر استگردند و امكان مطالعه ژنتيك بوته مقدور نيست، مناسبصورت متراكم كشت مي به روش بالكمزاياي

.باشدخرج ميروشي ساده، راحت و كم -1خاب طبيعي صورت گيرد و اگر انتخاب طبيعي در جهت مثبت باشد، باعث افزايش فراواني دهد كه انتاين روش اجازه مي -2

.گرددهاي مطلوب ميژنوتيپ

62

سومفصل / صالح نباتاتا

معايب روش بالك برخي از آنها در چرا كهشود، تمام گياهان يك نسل توسط نتاج در نسل بعد ظاهر نميترين عيب اين روش اين است كه عمده -1

.وندشاثر انتخاب طبيعي حذف مي .گيرد عمل انتخابي صورت نميF6يا F5 در اين روش تا نسل -2

مثالً در يك جمعيت . هاي نامطلوب باشد تا مطلوبانتخاب طبيعي ممكن است بيشتر در جهت ژنوتيپ :نكتههاي پاكوتاه ند و ديررس رقابت نمايند و در نتيجه بوتههاي پابلتوانند با بوتههاي پاكوتاه نميمخلوط، بوته

.طور طبيعي حذف گردندكه ممكن است عملكرد بااليي داشته باشند، به )Single Seed descend ( روش بالك تك بذر يا نتاج تك بذر)ج

هايي كه تواند در محيط ميرود وكار ميآميزي است كه براي يك جمعيت در حال تفكيك بهبذر، يك روش خويشروش نتاج تكرود و از عالقه كار ميهاي خودگشن بهاين روش به سهولت براي گونه. مناسب كشت محصول در سطح تجارتي نيست، انجام شود

آميزي سريع قبل از انتخاب مفهوم خويش. ها نتيجه شدبوتهآميزي سريع قبل از آغاز ارزيابي تكگران نباتات به خويشاصالحتواند به دو بخش او اظهار داشت كه يك برنامه اصالح گندم مي. پيشنهاد شد1941 در سال (Goulden)ها توسط گُلدن هبوت تك

هاي خالص هاي خالص از جمعيت در حال تفرق و بخش دوم مربوط به سلكسيون در لينهيك بخش مربوط به توليد لينه. تقسيم شودها مجبور بوتهاي و با روش انتخاب تكاو نشان داد كه با روش شجره. هاي مطلوبخاب لينهبا توجه به صفات مورد نظر به منظور انت

اين بدين معني بود . هاي ژنتيكي براي صفات تحت سلكسيون نشان داده شوندهايي رشد دهند كه تفاوتبودند گياهان را در محيطآميزي و سلكسيون در برنامه ك راه حل پيشنهاد نمود كه خويشعنوان ياو به. توانست رشد نمايدكه تنها يك نسل در هر سال مي

اصالحي جدا شوند و توصيه كرد كه از هر گياه در هر نسل از خودگشني يك يا دو بذر گرفته شود و اين دو نسل در گلخانه در طي نسل (F6سيدن به نسل زمستان و يك نسل هم در مزرعه در فصل تابستان كشت شود تا بدين ترتيب بيشتر از دو سال تا ر

.طول نكشد) خلوصدست بعد از اينكه سطح مطلوب هموزيگوسيتي به. حداقل پنج سال الزم استF6اي براي رسيدن به نسل در روش انتخاب شجره .آزمايش شوندتوانستند از نظر صفات مورد نظر ها ميآيد، تعداد زيادي از الين

ولي در روش . جمعيت ايجاد كنداز معايب روش بالك اين بود كه انتخاب طبيعي ممكن است تغييراتي در تركيب ژنوتيپي يكيكند باشد، براي فائق آمدن بر اين مشكل، از هر گياه يك بذر به نسل بعد راه پيدا ميبذري كه در واقع روش تغييريافته بالك مي تك

.شده جوانه نزنند يا اينكه گياه نتواند توليد بذر نمايدتواند عمل نمايد مگر اينكه بذر كاشتهي نميو انتخاب طبيع بذر روش تكمزاياي

هاي ديگر براي كشت دليل استفاده از گلخانه و محيطسريع بودن آن به. شودخرج محسوب مي روشي سريع، ساده، راحت و كم-1 .گرددميسر مي

.بذر هم متفاوت باشندها از نظر قابليت توليد حتي يك تواند تأثيري در جمعيت بگذارد مگر اينكه ژنوتيپنمي انتخاب طبيعي -2 .باشداين روش قابل اعمال در گلخانه يا در محيطي كه مناسب كشت محصول نيست، مي-3

بذرمعايب روش تك .گيرد غالباً انتخابي صورت نميF5تا نسل -1دليل اينكه بذر حاصله ممكن است جوانه نزنند و از هاي بعدي نداشته باشند، بهاي در نسلها ممكن است نماينده برخي از ژنوتيپ-2

.بين برودهاي نامطلوب بذري توليد ننمايند يا بذر تواند تأثيري در جهت مثبت روي جمعيت بگذارد، مگر اينكه ژنوتيپ انتخاب طبيعي نمي-3

.توليدي آنها جوانه نزند

63

سومفصل / اصالح نباتات

(Back Cross Method) روش تالقي برگشتي )داي داريم كه از نظر يك يا دو صفت چندان شود كه واريته تجارتي يا صفات مطلوب و ارزندهاين روش، موقعي مورد استفاده واقع مي

هيبريد . دهيمرد نظر قوي است تالقي ميدر اين صورت آن را با واريته ديگري كه از لحاظ آن صفت يا صفات مو. مطلوب نيستدست آمده شبيه والد اولي شود و كنيم تا هيبريد بهاين عمل را چندبار تكرار مي. دهيمحاصل را دوباره با واريته اولي آميزش مي

از اين روش عمدتاً .آوردصورت هموزيگوت درميها بهدر پايان كار، ژن يا ژن. صفت يا صفات مطلوب والد دومي را هم داشته باشددو واريته انتخاب شده . اين روش نسبتاً ساده است. كنندها يا زودرسي و غيره استفاده ميبراي انتقال صفاتي مانند مقاومت به بيماري

بعد از هر . شودتي داده مي به مدت چند نسل با واريته مطلوب و پرمحصول تالقي برگشF1پس از آن هيبريد . يابندو تالقي ميشود كه صفت مورد نظر را گيرد و در تالقي برگشتي بعدي فقط از نتاجي استفاده ميتالقي، گزينش براي صفت دلخواه صورت مي

يا (Recurrent Parentگيرد را والد گيرنده يا والد تكراري هاي برگشتي مورد استفاده قرار ميوالدي كه در تالقي. دارا باشد(Recipient رود را والد بخشنده يا والد غيرتكراري كار ميبار در تالقي به و والد ديگر كه فقط يك)Non-Recurrent Parent يا

(Donorگويند .

توان از فرمول هاي مربوط به والد تكراري را ميدرصد ژنn

111 هاي القي عبارت است از تعداد تn محاسبه نمود كه در آن 2

.خواهد بود% 97طور ميانگين هاي والد تكراري در نتاج بهبراي مثال، بعد از چهار بار تالقي برگشتي، درصد ژن. برگشتي

نسبت هموزيگوسيتي در جامعه برگشتي در هر نسل از فرمول همچنينnm

m

2 12

هاي تعداد تالقيmآيد كه در آن دست مي به

عنوان مثال اگر ده مكان ژني هتروزيگوت در ژنوتيپ گياهان به. باشد ميF1هاي ژني هتروزيگوت در نسل تعداد مكانn برگشتي وF1بيه والد درصد افراد خالص در جمعيت ش85گونه سلكسيوني، وجود داشته باشد بعد از شش نسل تالقي برگشتي بدون هيچ

شود كه اين همان فرمولي است كه براي محاسبه درصد افراد ميييادآور. تكراري هموزيگوت در ده مكان ژني خواهند بود

)}هموزيگوت بعد از چند نسل خودگشني ( ) ) }m n11 .گيرد مورد استفاده قرار مي2

اجراي روش تالقي برگشتينحوه ديگريو واريته و حساس به نوعي بيماري rrداراي ژنوتيپ اي چنانچه واريته: شودالب كنترل مي عامل مقاومت توسط ژن غ)الف

-به صورت زير ميوالد مقاوم به والد تكراري از اجراي روش تالقي برگشتي نمايش دهيم، نحوهRR را با استكه مقاوم به بيماري

:باشدمقـاوم بـه (RRكه ژنوتيپ ) غيرتكراري( بيماري حساس است را با واريته بخشنده كه به rrواريته پرمحصول با ژنوتيپ :نسل تالقي

.كنيمباشد و مقاوم به بيماي است را درو مي ميRr كه داراي ژنوتيپF1دهيم و بذر دارد، تالقي مي) بيماري است)F1:( گياهان F1 (Rr) را با والد تكراري (rr) دهيم و بذور هر گياه تالقي ميBC F1 ژن آن از ژنوتيـپ % 50طور ميانگين را كه به1

Rr ديگر از ژنوتيپ % 50 وrr آوريمدست مي باشد را به مي .BC F1 الد تكراري صورت گرفته بار تالقي برگشتي با و يعني اينكه يك 1 .نامند ميF1است كه بذر حاصل از آن را

)F2 :( گياهان BC F1 را rrكنيم و گياهان حـساس دهي آنها را ارزيابي مي كنيم و قبل از گل را دوباره مصنوعاً آلوده به بيماري مي 1BCدهيم و بذور را با والد تكراري تالقي برگشتي مي Rrكنيم و گياهان مقاوم ف مي حذ F2 rr و نـيم ديگـر Rr را كه نيمـي از آن 1 .آوريمدست ميباشد بهمي

)F3:( گياهان BC F2 دهي، گياهان حساس را حذف كرده و گياهان مقاوم كنيم و قبل از گل بيماري مي را دوباره مصنوعاً آلوده به 1Rrدهيم و بذر را با والد تكراري تالقي برگشتي ميBC F3 .آوريمدست ميباشد، به ميrr و نيم ديگر Rr را كه نيمي 1

64

سومفصل / صالح نباتاتا

)F4:(كنيم تا بذرهاي مي عمليات سال قبل را تكرارBC F4 .دست آيد به1)F5:( گياهان BC F4 دهي گياهان را ارزيـابي و آنهـايي كـه حـساس هـستند را كنيم و قبل از گل را مصنوعاً به بيماري آلوده مي 1

BCا بذر كنيم تحذف و گياهان مقاوم را سلف مي F4 .دست آيد به2)F6:( گياهان BC F4 دهـي آنهـا را كنيم و قبـل از گـل گياهان را مصنوعاً آلوده مي . باشند مي rr% 75 و RR% 25طور ميانگين به 1

.كنيمكنيم و بذور هر يك را جداگانه درو ميسلف مي را RR و Rr را حذف و گياهان rrارزيابي و گياهان )F7:( بذور هر بوته Rr و RR كننـد را هايي كه تفرق حاصـل مـي كنيم و رديفكاريم و آنها را مصنوعاً آلوده مي طور رديفي مي را به

را بـا هـم مخلـوط RRبذور گياهـان . باشند مي RRج گياهان دهند، نتا هايي كه همگي مقاومت نشان مي و آن رديف . نماييمحذف مي اي گيـرد، واريتـه اي كه پس از ازدياد بذر در اختيار زارعين قرار مي كاريم واريته تر مي كرده و به منظور ازدياد بذر در قطعات بزرگ

.باشدعالوه ژن مقاومت به بيماري ميشبيه به والد تكراري به ط ژن مغلوب كنترل شود اگر عامل مقاومت توس-2

صورت زير خواهد شوند و مراحل اجرايي آن بهدهي ارزيابي ميحال اگر عامل مقاومت به بيماري ژن مغلوب باشد، گياهان قبل از گل . داردrr و واريته مقاوم به بيماري ژنوتيپ RRواريته پرمحصول ژنوتيپ . بود

مقـاوم بـه يـك (rrرا با واريته بخـشنده بـا ژنوتيـپ ) حساس به يك بيماري ( RRواريته پرمحصول تكراري با ژنوتيپ :نسل تالقي .كنيمباشد را درو مي ميRr كه داراي ژنوتيپ F1تالقي داده و بذر ) بيماري

)F1:( گياهان F1 (Rf) را با والد تكراري RR دهـيم و بـذور قي برگشتي مي تالBC F1 RR و نـيم ديگـر آن Rr كـه نيمـي از آن 1 .آوريمدست ميباشد را به مي

)F2 :( بذور BC F1 BCافشاني، بذور هـر گيـاه بعد از خودگرده . نماييم را كشت مي 1 F1 BC را كـه بـذور 1 F1 شـود ناميـده مـي 2 Rr در ژنوتيـپ rنماييم علت انجام يك نسل خودباروري قبل از تالقي برگشتي اين است كه ژن مقاوم بـه بيمـاري جداگانه درو مي

.آينددست ميباشند به كه مقاوم به بيماري ميrr، گياهان Rrنهفته است و با خودگشني ژنوتيپ )F3:( بذور هر گياه BC F1 RRنتـاج گياهـان . كنيمنماييم و گياهان را مصنوعاً آلوده به بيماري ميصورت رديفي كشت مي را به2

را rrشـده و گياهـان مقـاوم حذف Rr و RRكنند، گياهان تفرق حاصل ميRrنتاج گياهان . گردندهمگي حساس هستند و حذف مي BCدهيم تا بذور افشاني شناسايي كرده و با والد تكراري تالقي برگشتي ميقبل از گرده F2 .دست آيد به1

.شوددهي ارزيابي ميشود و صفت، قبل از گلروش تالقي برگشتي عامل بيماري توسط ژن غالب كنترل مي)F4:( بذور گياهان BC F4 دهـيم، نيمـي از تالقـي مـي RRكنيم و با والد تكراري باشند را كشت مي مي Rr كه همگي داراي نتاج 1

. خواهند بودRR و نيم ديگر Rrبذور )F5:( بذور BC F4 BCياهان گردد و در گ كشت مي 1 F4 BCگيرد و نتاج خودباروري صورت مي 1 F4 طور جداگانه از هر گياه به 2

.گردددرو مي)F6:( بذور BC F4 BC متعلق به گياه 2 F4 نتـاج . شـوند گردد و گياهان مصنوعاً به بيماري آلوده مـي ميصورت رديفي كشت به 1

حـذف شـده و RR و Rrكنند و نتـاج حـساس تفرق حاصل مي Rrنتاج گياهان . گردند همگي حساس بوده و حذف مي RRهاي بوتهBCشـود و بـذور ه مـي افشاني شناسايي و با والد تكراري تالقي برگـشتي داد كه مقاومت به بيماري دارند، قبل از گرده rrنتاج F5 1

.شودحاصل مي)F7:( بذور BC F5 BCگردد و گياهان كشت مي 1 F5 كه مقاوم هـستند، rrافشاني گياهان شوند و قبل از گرده مصنوعاً آلوده مي 2

همگي بـراي صـفات اگرونـوميكي rrهاي باشند لينه ميrr همگي داراي ژنوتيپ rrبذور كشت شده از گياهان . ندشوجداگانه درو مي .شوندجمعي درو ميطور دستهگيرند و بهترين آنها انتخاب و بذور كليه گياهان آن بهمورد ارزيابي قرار مي

65

سومفصل / اصالح نباتات

شده بين گذاري لينه و توزيع رقم اصالحوند و سپس با نامشهاي نواري به منظور ازدياد و تكثير كشت مياين بذور در كرت .يابدكشاورزان برنامه اصالحي خاتمه مي

گيرد، شباهت والد بخشنده ميزان سلكسيوني كه در طي تالقي برگشتي صورت مييت بازيابي خصوصيات والد تكراري، به اهمبسته متغير 10 تا 3از هاي برگشتي مورد نياز تعداد تالقي و نامطلوب دارد،طلوبهاي م ميزان لينكاژ و پيوستگي بين ژن به والد تكراري و

.باشدمي : استنكات زير ضروري توجه به برگشتيروش اصالحي به شيوه تالقيدر

.اي بسيار مطلوب باشد با عملكرد باال و از قدرت سازگاري زيادي با محيط برخوردار باشد والد تكراري بايد واريته-1وسيله چند ژن كنترل پذيري ان نيز باال باشد انتقال خواص كمي كه به والد بخشنده بايد خاصيت يا خواصي داشته باشد كه وراثت-2 .شود مشكل خواهد بودميتالقي 5 تا 4معموالً . بايد تعداد كافي تالقي برگشتي در برنامه منظور داشت تا ژنوتيپ والد تكراري به هيبريد عودت داده شود-3

.برگشتي كافي استدست هاي مختلف به يك واريته، بايد براي هر بيماري برنامه جداگانه تنظيم و پس از به در مورد انتقال مقاومت به بيماري-4

ها مقاومت نشانهاي مختلف، آنها را با هم تركيب كرد تا نتجاي حاصل شود كه به تمام بيماريآوردن چند واريته مقاوم به بيماري .دهند

رو، صفاتي كه با يك ژن از اين. خواهيم به والد تكراري منتقل كنيم بايد بتوان به سهولت در هيبريد تشخيص داد صفتي را كه مي-5 .پذيري زيادي دارند، به راحتي قابل انتقال هستندشوند و وراثتكنترل مي

هاي اثر سلكسيون براي والدين در نسل. سلكسيون پرداخت براي حفظ خواص يا صفات والد تكراري بايد در هيبريد حاصل به -6 .اول برابر اثر يكي دو نسل تالقي برگشتي است

روش تالقي برگشتيمزاياي .باشدبيني ميقابل تكرار و پيش و سريع، دقيق،خرج روشي آسان، كم-1 . مستقل از تغييرات محيط است -2 . استمناسب براي شكستن لينكاژ -3 د، بسيار مؤثر استپذيري باال دارنفاتي كه وراثت براي ص-4

معايب روش تالقي برگشتي .يابدآيد و فقط صفت يا صفات مورد نظر انتقال ميدست نمي تغييرات جديدي به-1هاي مطلوب و نامطلوب كامل باشد، امكان شكست آن از اين طريق امكان ندارد و لـذا واريتـه جديـد اگر پيوستگي بين ژن -2 .تر از واريته تكراري خواهد بودمطلوبنا .پذيري پايين زياد مؤثر نيستبراي صفات با وراثت -3

(Double Haploid Production Method) روش توليد دابل هاپلوئيد در گياهان )هـعيت به مدت چند خودگشني و انتخاب از درون جم كالسيك اصالح نباتات شامل هايهاي خالص يكنواخت از طريق روشايجاد لينهعنوان راه حل براي توليد بههاي افراد هاپلوئيد برابر كردن كروموزوم هاي ديپلوئيد خالص از طريق دوتوليد لينه. باشدنسل مي

طور براي اينكه اين روش به. هاي ژني كامالً هموزيگوت هستندهاي اينبرد در تمام مكاناين الين. شودهاي اينبرد محسوب مي الين .وجود آيدشود، بههايي كه منجر به توليد زياد گياهان هاپلوئيد ميها و روشثري استفاده شود، بايد تكنيكمؤ

66

سومفصل / صالح نباتاتا

روش دابل هاپلوئيدمزايايشود كه طول برنامه اصالحي به مدت اين امر سبب مي. آيددست ميآميزي بههاي خويش هموزيگوسيتي زودتر از ساير روش-1

.چند سال كاهش يابدتواند به مراتب مؤثرتر از سلكسيوني باشد كه از بين و درون نتاج ناهمگن در سلكسيون از ميان نتاج همگن هاپلوئيدهاي دوبل مي-2

.گيردآميزي كالسيك انجام ميهاي خويشطي روش رد، زيرا مشكل تشخيصگيتي صورت ميراحشوند بهسلكسيون از ميان گياهان هاپلوئيد براي صفاتي كه توسط آلل غالب كنترل مي

.گياهان ديپلوئيد هتروزيگوت و هموزيگوت غالب كه هر دو يك فنوتيپ را دارند در گياهان هاپلوئيد وجود ندارد معايب روش دابل هاپلوئيد

.باشد توليد گياهان هاپلوئيد نيازمند داشتن تجهيزات خاص و پرسنل متخصص مي-1آميزي كالسيك، در هاي خويشكه در برخي از روشدر حالي. و سلكسيون آنها وجود نداردها در اين روش امكان ارزيابي ژنوتيپ-2

شوند از خصوصيات هايي كه خالص ميشود كه الينهر نسل از خودگشني امكان ارزيابي و سلكسيون وجود دارد و اين امر سبب مي .تري برخوردار باشندمطلوب

ري ژنتيكييپذآسيب 3-2 دليل يكنواخت اغلب بهكه. گويندپذيري ژنتيكي ميها و آفات را آسيبهاي خالص در اثر بروز اپيدمي بيمارييتهاز بين رفتن وار

.استبودن كليه افراد جمعيت و حساسيت آنها به يك نژاد پاتوژن :پذيري ژنتيكي پيشنهاد شده است دو روش زير به عنوان راه حلي براي برطرف كردن آسيب

ها ريته اختالط وا)الف الينهاي مولتي ايجاد واريته)ب

ها اختالط واريته)الفبذور اين چند واريته را . شود كه هر كدام نسبت به يك پاتوژن خاص مقاوم و خالص هستنددر اين روش چند واريته يا رقم تهيه مي

د، تنها قسمتي از مزرعه را از دست خواهيم اپيدمي پيدا كنAطور مثال پاتوژن در اين صورت اگر به. كنندطور مخلوط كشت ميبه .داد

معايباند، كيفيت آرد و در نتيجه دليل اينكه بذور از ارقام متفاوتمثالً در مورد گندم، به. محصول نهايي از لحاظ كيفي متفاوت است-1

. نان پايين استهاي هاي اصالحي روش واريتهيشتر برنامهبنابراين در ب. تعيين درصد كشت هر واريته در اين روش مهم و مشكل است-2

.شودالين توصيه مي مولتي الينهاي مولتي واريته)ب

هاي ايزوژن به يك نژاد فيزيولوژيكي هاي ايزوژن يا همسان كه هر كدام از اين الينالين عبارت است از مخلوطي از الينواريته مولتيان باشند ولي در يك يا چند هستند كه در تمام خصوصيات زراعي و مورفولوژيكي يكسهاي ايزوژن نيز دو اليني الين. باشندمقاوم مي .آينددست ميهاي ايزوژن از طريق تالقي برگشتي بهكه اين الين. انداند با يكديگر متفاوتدود كه عامل صفات كيفيآلل مح

طور مثال وقتي به. ها شده استزا مثل بيماريخسارتپذير شدن ژنتيكي آنها به بسياري از عوامل ها سبب آسيبيكنواختي واريتهزا يا آفت، كل محصول آن واريته را از يك واريته خالص تنها به يك نوع آفت يا بيماري مقاوم باشد، با تغيير نژاد عامل بيماري

هاي هاي مختلف، آنها را در نسبتها به نژادبراي همين بر اساس وفور نژادهاي فيزيولوژيكي و ميزان مقاومت لينه. دست خواهيم داد

67

سومفصل / اصالح نباتات

ها بر اساس فراواني نژادهاي كه اين نسبت. دهندالين در اختيار كشاورزان قرار ميعنوان واريته مولتيمتفاوت مخلوط كرده و به .شوندها به يك يا چند نژاد فيزيولوژيكي خاص تعيين ميمختلف و ميزان مقاومت لينه

معناست كه اگر يك لينه ايزوژن اين بدين. كل بيشتر باشد25%ك لينه ايزوژن در مخلوط نبايستي از درصد يها اليندر تهيه مولتيميزان همچنين . باشد25%هاي بيشتري مقاومت داشت نبايستي سهم آن نسبت به كل بيشتر از هاي ديگر به پاتوژننسبت به لينه

الين نسبت به هر به عبارت ديگر واريته مولتي. تر باشد پايين60% نبايد از الينمقاومت نسبت به هر نژاد قارچي در يك واريته مولتي . مقاومت نشان دهد60%نژاد قارچي بايد بيشتر از

الينهاي مولتي واريتهمزاياي .اندازد اپيدمي را به تأخير مي-1توان آن را دهندة آن ميهاي تشكيلرصد لينه سال بدون تغيير د5 – 6طوري كه حداقل به مدت نسبتاً پايدار داشته به عملكرد-2

.مورد استفاده قرار دادتوان درصد يك الين خاص را هاي ايزوژن را تغيير دهيم يعني هر ساله ميتوانيم درصد لينه هر ساله با تغيير نژادهاي پاتوژن مي-3

.با توجه به فراواني آن پاتوژن در محيط تغيير داد

68

سومفصل / صالح نباتاتا

ده فصل سومبندي ش هاي طبقه تستشود؟ ها استفاده ميبيشتر از ساير روشكدام روش عمده اصالحي گياهان خودگشن در حال حاضر در ايجاد رقم زراعي خيلي -1

)81مهندسي كشاورزي ـ سراسري ( (Introduction)وارد كردن ارقام جديد ) 1 گيريهاي گزينش بعد از دورگروش) 2 ايگيري انتخاب تودهروش بدون دورگ) 3 )لينه خالص(بوته گيري انتخاب تكروش بدون دورگ) 4

)81مهندسي كشاورزي ـ سراسري ( گزينه صحيح را انتخاب كنيد؟ -2 .تر از روش بالك استهزينهاي يا پديگري كمهروش شجر) 1 .اي استتر از روش شجرههزينهروش بالك كم) 2 .روش بالك، دقت عمل بيشتري نسبت به روش پديگري دارد) 3 .گردد ساعت منجر به توليد واريته مورد نظر مي5 الي 4هر دو روش در مدت ) 4

)81مهندسي كشاورزي ـ سراسري ( كدام گزينه صحيح است؟ (Doubled Haploid)بل هاپلوئيد در مورد روش دا -3 . كامالً هتروزيگوت هستندF2هاي نسل بوته) 1 . كامالً يكنواخت هستندF2هاي نسل جمعيت بوته) 2 . متفاوت هستندF1هاي نسل هاي گرده حاصل از بوتهساختمان ژنتيكي دانه) 3 . يكسان هستندF1هاي نسلهاي گرده حاصل از بوتهساختمان ژنتيكي دانه) 4

)81مهندسي كشاورزي ـ سراسري ( يك از جمعيت گياهي زير است؟ هموزيگوسيتي و هتروژني از خصوصيات كدام -4 هيبريدهاي تجارتي ذرت) 2 ارتي گندمهاي تجواريته) 1 هاي محلي گياهان خودگشنواريته) 4 افشانهاي آزاد گردهواريته) 3

تر است؟هاي در حال تفكيك آسانهاي اصالحي زير مطالعات ژنتيكي در نسليك از روشدر كدام - 5 )81مهندسي كشاورزي ـ سراسري (

روش هيبريد) 4 ايروش دوره) 3 روش بالك) 2 اي روش شجره) 1 تر است؟ هاي در حال تفرّق مناسبهاي اصالحي زير جهت حفظ بيشتر تنوع ژنتيكي طي نسليك از روشكدام -6

)81سراسري مهندسي كشاورزي ـ ( روش بالك) 2 كراسروش بك) 1 ايروش شجره) 4 (SSD)بذر روش بالك تك) 3

)81مهندسي كشاورزي ـ سراسري ( كنترل ژنتيكي در كدام روش اصالحي بيشتر است؟ -7 (Pedigree Method)اي روش شجره) 2 (Back Cross)تالقي برگشتي ) 1

(Recurrent Sclection)اي گزينش دوره) 4 (Bulk Method)روش بالك ) 3

)81مهندسي كشاورزي ـ سراسري ( .................... القي برگشتي احتمال حذف آلل نامطلوب پيوسته با ژن مورد نظر در روش ت -8 .يابدبا افزايش احتمال بازتركيبي، كاهش مي) 1 .شودبا افزايش احتمال بازتركيبي، بيشتر مي) 2 .ارتباطي با احتمال بازتركيبي ندارد) 3 . متفاوتي داردهاي تالقي برگشتي، با احتمال بازتركيبي ارتباطبسته به تعداد نسل) 4

69

سومفصل / اصالح نباتات

)81مهندسي كشاورزي ـ سراسري ( هاي زير را دارد؟ يك از ويژگياي در گياه جود كدامبذور حاصل از دو دوره انتخاب توده -9 جمعيت همگن و افراد هتروزيگوت) 2 جمعيت همگن و افراد هموزيگوت) 1 جمعيت ناهمگن و افراد هموزيگوت) 4 جمعيت ناهمگن و افراد هتروزيگوت) 3

)81مهندسي كشاورزي ـ سراسري ( بل هاپلوئيد صحيح است؟ كدام گزينه در مورد گياهان دا - 10 .شوندهاي گياهان ديپلوئيد ايجاد مياز دوبرابر كردن كروموزوم) 1 .صورت خالص هستندهاي ژني بهجز يك ژن در مورد بقيه مكانبه) 2 .صورت خالص هستندي ژني بههااز نظر تمام مكان) 3 .هاي ژني خالص هستندفقط در مورد بعضي از مكان) 4

)80مهندسي كشاورزي ـ سراسري ( ......................... . در روش تالقي برگشتي -11 . ايزوژن هستندصورترقم بخشنده و رقم تكرارشونده در شروع كار به) 1 . نسل تالقي برگشتي نسبت به هم ايزوژن هستند6شونده نهايي پس از رقم بخشنده و رقم انتخاب) 2 .شده نهايي يكسان استسهم ژني دو رقم بخشنده و تكرارشونده در رقم انتخاب) 3 .زوژن خواهند بود نسل تالقي برگشتي نسبت به هم اي6شده نهايي و رقم تكرارشونده پس از رقم انتخاب) 4

)80مهندسي كشاورزي ـ سراسري ( . هستند.................... در يك توده بومي يونجه -12 جمعيت همگن و افراد هتروزيگوت) 2 جمعيت همگن و افراد هموزيگوت) 1 د هتروزيگوتجمعيت ناهمگن و افرا) 4 جمعيت ناهمگن و افراد هموزيگوت) 3

باشد، درصد هتروزيس چقدر است؟25 و عملكرد هيبريد آنها 18 داراي عملكرد B و والد 20 داراي عملكرد Aاگر والد -13 )80مهندسي كشاورزي ـ سراسري (

1 (15 2 (25 3 (35 4 (45 )80مهندسي كشاورزي ـ سراسري ( هاي گزينش كدام است؟ نسبت به ساير روش(SSD)بذري مزيت عمده روش بالك تك - 14

جلوگيري از آميزش طبيعي) 1 جلوگيري از گزينش مصنوعي) 2 اي و جلوگيري از گزينش طبيعيكاهش دوره اصالحي به لحاظ استفاده از امكانات گلخانه) 3 هاي برتر و جلوگيري از گزينش طبيعيفزايش درصد افراد هموزيگوت، گزينش ژنوتيپا) 4

)80مهندسي كشاورزي ـ سراسري ( كدام است؟ ) هاي خالصالين(طرق ايجاد گياهان ناخالص در محصوالت خودگشن - 15 اختالط بذور داراي ژنوتيپ متفاوت يا جهش) 1 يكسياختالط بذور داراي ژنوتيپ متفاوت يا آپوم) 2 ا آپوميكسيهاي با ژنوتيپ متفاوت يميان بوتهافشاني دگرگرده) 3 هاي با ژنوتيپ متفاوت يا جهشافشاني ميان بوتهدگرگرده) 4

تر است؟شود، كدام روش مناسببه منظور انتقال صفتي كه توسط يك مكان ژني مغلوب كنترل مي -16 )80مهندسي كشاورزي ـ سراسري (

ايشجره) 2 تالقي برگشتي ) 1 بالك) 4 تالقي برگشتي همراه با خودگشني نتاج در هر نسل) 3

)80مهندسي كشاورزي ـ سراسري ( هاي صددرصد هموزيگوت فقط با استفاده از كدام روش ممكن است؟ امكان توليد الين -17 خودگشني) 2 دوبل هاپلوئيدي ) 1

70

سومفصل / صالح نباتاتا

تكثير غيرجنسي) 4 تالقي برگشتي) 3 .صفت بيشتر است................. ، در صورت .............در گياهان ............. براي صفات ايموفقيت انتخاب توده -18

)79مهندسي كشاورزي ـ سراسري ( دهيكيفي، دگرگشن، ظهور قبل از گل) 2 كيفي، خودگشن، غالب بودن) 1 دهيكمي، دگرگشن، ظهور بعد از گل) 4 كمي، خودگشن، غالب بودن) 3

احتمال موفقيت بيشتري دارد؟ (Mass Selection)اي در اصالح با روش گزينش تودهكدام صفت -19 )79مهندسي كشاورزي ـ سراسري (

عملكرد ) 4 مقاومت به خشكي) 3 زودرسي) 2 درصد پروتئين) 1اي چقدر اند، در سيستم شجرهم متفاوت بوده از تالقي دو والد كه از نظر چهار ژن با هF4نسبت افراد هموزيگوس در نسل - 20

)79مهندسي كشاورزي ـ سراسري ( است؟

1 (78 2 (15

16 3 (

478 4 (

41516

گيرد؟ هاي در حال تفكيك انجام مي در طي نسلطور توأمدر كدام روش اصالحي، گزينش طبيعي و مصنوعي به -21 )78سراسري مهندسي كشاورزي ـ (

(Modified Bulk)روش بالك تغيير شكل يافته ) 2 روش بالك) 1

(SSD)بذري هاي بالك و بالك تكروش) 4 هاي بالك و بالك تغيير شكل يافتهروش) 3

)78مهندسي كشاورزي ـ سراسري ( رين و بيشترين تأثير را دارد؟ تهاي اصالحي، محيط به ترتيب كمدر كدام مورد از روش -22 تالقي برگشتي، بالك) 2 اي، بالكانتخاب توده) 1 ايتالقي برگشتي، انتخاب توده) 4 ايبالك، انتخاب توده) 3

)77اورزي ـ سراسري مهندسي كش( . شوداطالق مي............. روش انتخاب الين خالص در گياهان خودگشن به -23 گزينش در داخل يك الين خالص) F1 2گزينش در داخل نسل ) 1 بوته در يك جمعيت در حال تفكيكگزينش تك) 4 هاي خالص در يك جمعيت مخلوطجدا نمودن الين) 3

)82مهندسي كشاورزي ـ سراسري ( : ايين تفاوت روش بالك با روش شجرههمترم - 24 . استF5جمعي تا دليل گزينش دستهدر اين است كه در روش بالك نقش انتخاب طبيعي به) 1شود در صورتي كه در روش بالك ي آزمايشات مقدماتي مقايسه عملكرد شروع مF6اي در در اين است كه در روش شجره) 2

.F7در طور طبيعي صورت طور مصنوعي ولي در روش بالك بهاي تا رسيدن به يكنواختي و هموزيگوسيتي گزينش بهدر روش شجره) 3

.گيردمي .پذير نيستكه در روش بالك اين امر امكانليكار برد در حاخانه بههاي خارج از فصل با گلتوان در محيطاي را ميروش شجره) 4

گياه، 4000 از تعداد F2در نسل . باشدها ميا بلند و يك رقم پاكوتاه گندم ناشي از عمل افزايش ژنتفاوت ارتفاع يك رقم پ - 25هاي باشد تعداد ژن100ابر بر F2 و واريانس نسل 25 برابر F1چنانچه واريانس نسل . يك گياه مشابه رقم پاكوتاه بوده است

)82مهندسي كشاورزي ـ سراسري ( آن كدام است؟ ) پذيريوراثت(كننده اين صفت و درصد قابليت توارث كنترل %25 و 12) 4 %5 و 10) 3 %25 و 8) 2 % 75 و 6) 1

)82مهندسي كشاورزي ـ سراسري ( حي مستقل از شرايط محيطي است؟ هاي اصالكدام روش از روش -26 بالك) 2 ايانتخاب توده) 1 ايشجره) 4 )تالقي برگشتي(كراس بك) 3

71

سومفصل / اصالح نباتات

)82 مهندسي كشاورزي ـ سراسري( :هاي ايزوژنالين -27 .هاي ژني مشابهندهايي هستند كه در تمام مكانالين) 1 .هاي ژني مشتركندهايي هستند كه در تعدادي از مكانالين) 2 .شوندالين استفاده ميهاي مولتيهايي هستند كه براي ايجاد واريتهالين) 3 .وت دارندهايي هستند كه از نظر ژنتيكي مشابه و فقط از نظر يك ژن با هم تفاالين) 4

)82مهندسي كشاورزي ـ سراسري ( نمايد؟ هايي و با چه نسبتي توليد مي چه نوع گامتAaaaگياه يك جزئي -28 aaهمگي ) Aa 2همگي ) 1

3 (:Aa aa1 12 2 4 (: :AA Aa aa

1 1 14 2 4

)79مهندسي كشاورزي ـ سراسري ( اي كدام است؟ ه به شجر(Single Seed Descent)بذري يك از مزاياي بالك تك -29 .گيردگزينش طبيعي صورت نمي) 1 .اي نداردبذري مزيت چنداني به شجرهبالك تك) 2 .شودتعداد زيادي ژنوتيپ به هنگام رسيدن به خلوص تهيه مي) 3 .تري به پايان رسانداه در زمان كوتهاي در حال تفكيك را با استفاده از امكانات گلخانهتوان نسلمي) 4

)81مهندسي كشاورزي ـ سراسري ( اي هدف از يادداشت برداري چيست؟در روش شجره -30 تكرار روش در صورت موفقيت) 2 هاي دور از همانتخاب از فاميل) 1 استفاده در نام گذاري واريته به دست آمده) 4 امكان تصحيح در صورت اشتباه )3

نظر گرفتن سه ژن مستقل چند نوع الين خالص ممكن است وجود داشته باشد؟جو با در در يك توده بومي -31 )81مهندسي كشاورزي ـ سراسري (

1(8 2(9 3(27 4(64 )هاي ايزوژن با يك زمينه ژنتيكيلينه -32 )Genetic backgroundآورند را معموالً توسط كدام روش به دست مي.

)81مهندسي كشاورزي ـ سراسري ( روش بالك تك بذر) 2 خاب لينه خالصانت) 1 ايشجره) 4 تالقي برگشتي )3

شوند؟بندي ميهاي زير، تحت يك عنوان كلي طبقههاي حاصل از كدام يك از روشواريته -33 )81مهندسي كشاورزي ـ سراسري (

ايبالك تك بذر و توده) 2 ايبالك و توده) 1 اي و انتخاب الين خالصشجره) 4 ايانتخاب الين خالص و انتخاب دوره )3

شود؟ها استفاده ميكدام روش عمده اصالحي گياهان خودگشن در حال حاضر در ايجاد رقم زراعي خيلي بيشتر از ساير روش - 34 )81مهندسي كشاورزي ـ سراسري (

ايگيري انتخاب تودهروش بدون دو رگ) 2 وارد كردن ارقام جديد) 1 )لينه خالص ( گيري انتخاب تك بوتهروش بدون دو رگ) 4 ريگيروش گزينش بعد از دو رگ) 3

)81مهندسي كشاورزي ـ سراسري ( گزينه صحيح را انتخاب كنيد؟ - 35 .تر از روش بالك استروش پديگري كم هزينه) 1 .تر از روش پديگري استروش بالك كم هزينه) 2 .روش بالك دقت عمل بيشتري نسبت به روش پديگري دارد )3

72

سومفصل / صالح نباتاتا

.شودر دو روش در مدت چهار الي پنج سال منجر به توليد واريته مورد نظر ميه) 4)در مورد روش دابل هاپلوئيد -36 )Doubled Haploid81مهندسي كشاورزي ـ سراسري ( گزينه صحيح كدام است؟(

. كامالً هتروزيگوت هستندF2هاي نسلبوته) 1 . كامالً يكنواخت هستندF2هاي نسلجمعيت بوته) 2 . متفاوت هستندF1هاي نسلهاي گرده حاصل از بوتهساختمان ژنتيكي دانه) 3 . يكسان هستندF1هاي نسلهاي گرده حاصل از بوتهساختمان ژنتيكي دانه) 4

)كيروش پلي ژنتي -37 )Genetic Bridgeگيرد؟ در كدام مورد براي انتقال ژن بيشتر مورد استفاده قرار مي )81مهندسي كشاورزي ـ سراسري (

در تمام موارد) 4 مخزن ژن ثالثيه) 3 مخزن ژن ثانويه) 2 مخزن ژن اوليه) 1 )81مهندسي كشاورزي ـ سراسري ( هاي گياهي است؟هموزيگوستي و هتروژني از خصوصيات كدام يك از جمعيت -38

هيبريدهاي تجاري ذرت) 2 هاي تجاري گندمواريته) 1 هاي محلي گياهان خودگشنواريته) 4 افشان هاي آزاد گردهواريته )3

.هستند................. گياهان هاپلوييد حاصل از كشت بساك هيبريد به دست آمده از تالقي دو اينبردالين داراي -39 )82ندسي كشاورزي ـ سراسري مه(

هاي يكسانژنوتيپ) 2 هاي مختلفژنوتيپ) 1 ژنوتيپ گياه مادري) F1 4هاي شبيهژنوتيپ )3

درصد ژنوم والد تكرار شونده در روش تالقي برگشتي حداقل چند بك كراس الزم است؟90براي رسيدن به بيش از -40 )82سري مهندسي كشاورزي ـ سرا(

1(2 2(3 3(4 4(5 )82مهندسي كشاورزي ـ سراسري ( ................. .ها، فراواني در صورت پيوستگي ژن - 41

.يابندها افزايش ميهموزيگوت) 2 .كندها تغيير نميژنوتيپ) 1 .كنند بسته به مقدار پيوستگي تغيير پيدا ميF2ها درآلل) 4 .كند تغيير نميF2ها درآلل )3

)82مهندسي كشاورزي ـ سراسري ( ................. .اي والد مكمل در روش شجره - 42 .يك گونه خويشاوند است) 2 .يك واريته وحشي است) 1 .فقط يك ژن مطلوب دارد) 4 .يك واريته زراعي است )3

F,هاينسلايم و دو الين خالص را تالقي داده - 43 F2 گزينه صحيح كدام است؟. ايمها را تهيه كرده و تالقي برگشتي1 )82مهندسي كشاورزي ـ سراسري (

. نزديك به هر تالقي برگشتي استF1واريانس نسل) 1 .ها استقي برگشتي بيش از هر يك از تالF2واريانس نسل) 2 . استF2واريانس نسل هر تالقي برگشتي بيش از) 3 . تفاوت فاحشي با هر يك از والدين داردF1واريانس نسل) 4

)82مهندسي كشاورزي ـ سراسري ( :ايترين تفاوت روش بالك با روش شجرهمهم -44 . استF5 روش بالك نقش انتخاب طبيعي به دليل گزينش دسته جمعي تادر اين است كه در) 1 F7كه كه در بالك درشود در صورتي آزمايشات مقدماتي مقايسه عملكرد شروع ميF6اي دردر اين است كه در روش شجره) 2اي تا رسيدن به يكنواختي و هموزيگوسيتي گزينش به طور مصنوعي ولي در روش بالك به طور طبيعي جرهدر روش ش) 3

.گيردصورت مي .پذير نيستكه در روش بالك اين امر امكانهاي خارج از فصل يا گلخانه به كاربرد در حاليتوان در محيطاي را ميروش شجره) 4

73

سومفصل / اصالح نباتات

)82مهندسي كشاورزي ـ سراسري ( از شرايط محيطي است؟هاي اصالحي مستقل كدام روش از روش -45 بالك) 2 ايانتخاب توده) 1 ايشجره) 4 )تالقي برگشتي ( بك گراس ) 3

؟ چند الين است، مكان ژني هتروزيگوت هستند10 درF1هاي خالص حاصل از تالقي بين دو رقم گندم كه در نسلتعداد الين - 46 )82 كشاورزي ـ سراسري مهندسي(

1(512 2(1024 3(59049 4(1048576 )82مهندسي كشاورزي ـ سراسري ( :هاي ايزوژنالين -47

.هاي ژني مشابهندهايي هستند كه در تمام مكانالين) 1 .هاي ژني مشتركندهايي هستند كه در تعدادي از مكانالين) 2 .شوندلتي الين استفاده ميهاي موهايي هستند كه براي ايجاد واريتهالين) 3 .هايي هستند كه از نظر يك ژنتيكي مشابه و فقط از نظر ژن با هم تفاوت دارندالين) 4

در صورت وجود پيوستگي، از خودگشني افراد انتخاب شده چه تغييري در شانس شكسته ) تالقي برگشتي(در روش بك كراس - 48 )82اسري مهندسي كشاورزي ـ سر( شود؟شدن پيوستگي ايجاد مي

.دهدافزايش مي) 2 .دهدكاهش مي) 1 .شودتغيير ايجاد نمي) 4 .بستگي به والد تكرار شونده دارد )3

)82مهندسي كشاورزي ـ سراسري ( ها وجود دارد؟در كدام مورد نياز به يك والد تكرار شونده در تالقي - 49 وع مندليتن) 2 )اي گيري بين گونهدورگ( اي هيبريداسيون بين گونه) 1)اينترگرسيون) 4 پلوييديپلي )3 )Introgression

گياه بوده 5500 دارايF2ها جمعيتF1از خودگشني. ژن هتروزيگوس بوده است7 دارايF1از تالقي دو والد در روش بالك، -50 )83مهندسي كشاورزي ـ سراسري ( رو است؟اين تالقي اصالحگر حدوداً با چه مقدار از تركيبات ژني ممكن روبهدر . است

1(4/1 2(2/1 3(3/1 4(5/1 ها در زير آمده، اصالحگر قصد دارد دو الين را به اي، سه الين مطلوب به دست آمده است كه شجره آندر يك روش شجره - 51

نظر شما از بين اين سه الين كدام الين حتماً جز دو الين مورد نظر خواهد بود؟به . صورت واريته آزاد كند )83مهندسي كشاورزي ـ سراسري (

A HF

B HF

C HF

1 2 1 3 61 2 1 4 12 1 1 4 6

1(A 2(B 3(C 4 (توان گفتاز روي شجره نمي. )ام گزينه در خصوص اينترگراسيونكد - 52 )Intergression83مهندسي كشاورزي ـ سراسري ( تر است؟ صحيح(

.پذير استاينترگراسيون انتقال ژن بين جنسي است كه به صورت مصنوعي امكان) 1 .پذير استاي است كه به صورت طبيعي امكاناينترگراسيون انتقال ژن بين گونه) 2 .پذير استاي است كه به صورت طبيعي امكانرگراسيون انتقال ژن بين گونهاينت) 3 .پذير استاي است كه هم به صورت طبيعي و هم مصنوعي امكاناينترگراسيون انتقال ژن بين گونه) 4

74

سومفصل / صالح نباتاتا

تر است؟اگر يك گياهي به صورت طبيعي ناهمگن ـ هموزيگوس باشد، كدام گزينه به احتمال زياد صحيح - 53 )83ي كشاورزي ـ سراسري مهندس(

.گياه دگرگشن است) 2 .گياه خودگشن است) 1 .جمعيت يك هيبريد گياه خودگشن است) 4 .جمعيت يك اينبرد الين است )3

)كدام گزينه در مورد روش هاپلوييدي مضاعف -54 )Double Hapliod83مهندسي كشاورزي ـ سراسري ( صحيح است؟( .شود انجام ميF1ب در نسلهاي مطلوگزينش گل) 1 .گيرد صورت ميF2هاي مطلوب در نسلگزينش گل) 2 .هاي خالص در اين روش بيشتر از خودباروري در حالت مشابه استتعداد انواع الين) 3 .در حالت مشابه استهاي خالص در اين روش كمتر از خودباروري تعداد انواع الين) 4

احتمال حذف ژن نامطلوب چقدر است؟. با ژن نامطلوب لينكاژ دارد40%در تالقي برگشتي پنجم براي صفتي كه -55 )83مهندسي كشاورزي ـ سراسري (

1%(80 2%(85 3%(90 4%(95 )83مهندسي كشاورزي ـ سراسري ( ژن در تالقي برگشتي ششم چقدر است؟10نسبت خلوص ژنتيكي - 56

1%(45 2%(50 3%(75 4%(85 )ايكدام گزينه در خصوص روش شجره - 57 )Pedigree method83مهندسي كشاورزي ـ سراسري ( صحيح است؟(

.مخصوص اصالح گياهان خودبارور است) 1 .ترين روش استبراي اصالح صفات تك ژني مناسب) 2 .شودهاي مختلف بيشتر ميتنوع رفته رفته در نسل) 3) اصالح توام صفات تك ژنيبراي) 4 )mono genicو چندژني ( )polygenicكاربرد دارد .

)كدام گزينه در مورد تالقي برگشتي - 58 )Back crossing83مهندسي كشاورزي ـ سراسري ( كند؟ صدق مي( .انجامديشتري به طول ميكه صفت مورد نظر مغلوب باشد كار اصالحي مدت بدر صورتي) 1 .انجامدمدت بيشتري به طول مي) به نژادي ( كه صفت مورد نظر غالب باشد كار اصالحي در صورتي) 2 .نيست) به نژادي ( تفاوتي در مورد صفات غالب و مغلوب از نظر طول مدت زمان كار اصالحي ) 3 .نتقال دادتوان با اين روش به گياه مورد نظر اصفات مغلوب را نمي) 4

)83مهندسي كشاورزي ـ سراسري ( كدام صحيح است؟) پديگري ( اي در مورد روش شجره - 59 .شود ظاهر ميF5حداكثر تغييرات در نسل) 1 .باشد ميF6هاي خالص در نسلكمترين درصد ژنوتيپ) 2 . استF4 بيشتر ازF3مورد نظر در نسلشانس پيدا كردن ژنوتيپ خالص ) 3

)83مهندسي كشاورزي ـ سراسري ( هاي والد بخشنده در نتاج كدام است؟پس از سه تالقي برگشتي سهم ژن -601%(125/3 2( %25/6 3( %5/12 4%(0/25

)83مهندسي كشاورزي ـ سراسري ( هاپلوييدي در كدام مرحله است؟اي و دابل ترين تفاوت روش انتخاب شجرهمهم -61 هاي پيشرفتهارزيابي نسل) 2 )تفرق ( هاي در حال تفكيك ارزيابي نسل) 1 هامقايسه عملكرد پيشرفته الين) 4 هامقايسه عملكرد مقدماتي الين )3

75

سومفصل / اصالح نباتات

گيرد؟فرق صفات در چه نسلي صورت مييابند توقتي دو رقم از يك گونه با تكثير غير جنسي با هم تالقي مي -62 )83مهندسي كشاورزي ـ سراسري (

1(F1 2(F2 3(F3 4 (پيشرفته

)83شاورزي ـ سراسري مهندسي ك( كدام است؟SSD)به نژادي ( گزينه صحيح در مورد روش اصالحي -63 .شودبهترين روش اصالحي محسوب مي) 1ضمناً از . گرددجويي ميو نياز به فضاي كمتر در هزينه صرفه) به نژادي ( با توجه به سرعت بخشيدن به برنامه اصالحي ) 2

.شودتركيبات ژني بهترين استفاده ميضمناً خطر از . گردد جويي مي به نياز به فضاي كمتر، در هزينه صرفههاي بيشتري در سال توليد كرده و با عنايتتعداد نسل) 3

.دست رفتن بعضي تركيبات ژني وجود دارد .بخشدها برنامه اصالحي را سرعت ميبه فضاي محدودي نياز بوده و با حفظ تمام مواد ژنتيكي در كليه نسل) 4

64 - Intraspecific Hybridization83مهندسي كشاورزي ـ سراسري ( .است. ................هاي ، تالقي( ايدرون گونه) 2 ايبين گونه) 1 العاده اختصاصيفوق) 4 ايبين و درون گونه) 3

)83مهندسي كشاورزي ـ سراسري ( هاي ايجاد تنوع ژنتيكي در گياهان كدامند؟روش - 65 پلوييدي، موتاسيونهاي جنسي، پليتالقي) 1 پلوييدي، مهندسي ژنتيك، موتاسيوني سوماتيكي، پليهاهاي جنسي، تالقيتالقي) 2 پلوييدي، موتاسيون، كشت بافتها، پليهاي جنسي، امتزاج پروتوپالستتالقي) 3 پلوييدي، مهندسي ژنتيك، موتاسيون، كشت بافتها، پليهاي جنسي، امتزاج پروتوپالستتالقي) 4

يدن به اهداف اصالحي موثرتر است؟اي اندازه كدام يك از جوامع زير در رسدر روش شجره -66 )84مهندسي كشاورزي ـ سراسري (

1(F1 2(F2 3(F3 4(F4 )84 سراسري مهندسي كشاورزي ـ( :Pureline Selectionهاي حاصل از در گياهان خودگشن واريته -67

.نتيجه تالقي دو بوته انتخاب شده از جمعيت مبدأ است) 1 .ها در چندين نسل از يك گياه استنتيجه انتخاب تك بوته) 2 .نتيجه انتخاب يك بوته از جمعيت مبدأ است) 3 .ها از گياهان هتروزيگوس استنتيجه انتخاب تك بوته) 4

اي كدام يك از ساختارهاي ژنتيكي زير را دارا است؟ر يك روش شجره برنج دF2جمعيت -68 )84مهندسي كشاورزي ـ سراسري (

هموژن هموزيگوس) 2 هموژن هتروزيگوس) 1 هتروژن هتروزيگوس) 4 هتروژن هتروزيگوس )3

است؟تردر توليد گندم هاپلوييد از طريق تالقي با ذرت كدام گزينه در يك برنامه اصالحي متداول -69 )84مهندسي كشاورزي ـ سراسري (

تالقي يك واريته گندم با ذرت) 1 ها با والد گندمF1تالقي يك واريته گندم و ذرت و بك كراس) 2

76

سومفصل / صالح نباتاتا

ها با ذرت آنF1تالقي دو واريته گندم با يكديگر و تالقي) 3 ها با ذرت آنF1 يك واريته و تالقيتالقي دو گياه گندم از) 4

)84مهندسي كشاورزي ـ سراسري ( باشند؟ مي100%هاي زير از لحاظ ژنتيكي داراي خلوصكدام يك از الين - 70 الين خالص )2 اينبردالين) 1 واريته هيبريد) 4 دابل هاپلوييد )3

Pr)مون نتاجدر كدام روش اصالحي نياز به استفاده از آز -71 )ogeny test84مهندسي كشاورزي ـ سراسري ( باشد؟ نمي( اي ژنوتيپيانتخاب توده) 2 انتخاب بالك) 1 اي متقابلانتخاب دوره) 4 )فنوتيپي(اي انتخاب توده )3

هاي تنوع ژنتيكي ميان الينهاي پيشرفته از قدرت تمايز بيشتري از لحاظ حفظهاي نسلكدام روش انتخاب براي گزينش الين -72 )84مهندسي كشاورزي ـ سراسري ( گزينش يافته برخوردار است؟

دابل هاپلوييد) 2 بالك) 1 نسل تك بذر) 4 ايشجره) 3

)84مهندسي كشاورزي ـ سراسري ( است؟نادرستكدام گزينه -73 .يابدبا روش اصالحي دابل هاپلوييدي سرعت برنامه اصالحي افزايش مي) 1 .شودشوند، تقريباً زياد ديده ميموتاسيون براي صفاتي كه با تعداد زيادي ژن كنترل مي) 2 .شوند، عملي نيستروش بك كراس براي صفاتي كه با چند ژن كنترل مي) 3Rapidروش اصالحي) 4 Generation Advanceشبيه به روش Single Seed Descentاست .

)84مهندسي كشاورزي ـ سراسري ( عموماً شبيه به كدام روش اصالحي است؟هدف روش اصالحي بك كراس -741(Bulk method 2 (Pedigree method 3( Mutation Breeding 4(Single Seed advance

)در مورد روش تالقي برگشتي - 75 )Back crossing84مهندسي كشاورزي ـ سراسري ( ام است؟ گزينه صحيح كد( .فقط در گياهان خودگشن كاربرد دارد) 1 .فقط در گياهان دگرگشن كاربرد دارد) 2 .در گياهان با تكثير غيرجنسي كاربرد دارد) 3 .هم در گياهان خودگشن و هم در گياهان دگرگشن كاربرد دارد) 4

)85مهندسي كشاورزي ـ سراسري ( ي شكستن لينكاژ كاراتر است؟هاي اصالحي گياهان خودگشن براكدام يك از روش -76 ايشجره )2 تالقي برگشتي) 1 ايگزينش دوره) 4 ايگيري بين گونهدورگ )3

هاي اوليه در حال تفكيك انتخاب انجام داد؟توان براي صفات با وراثت مندلي در طي نسلدر كدام روش مي -77 )85مهندسي كشاورزي ـ سراسري (

بالك تك بذر) 2 بالك) 1 ايشجره) 4 دابل هاپلوييدي) 3

)85مهندسي كشاورزي ـ سراسري ( ................. .در سال دوم از روش انتخاب الين خالص -78 .گياهان موجود در يك رديف از نظر ژنتيكي كامالً مشابه هستند) 1 .ها استها بيش از بين رديفتفاوت در داخل رديف) 2 .شونددهند انتخاب مياني كه صفات مطلوب هر دو والد را نشان ميگياه) 3

77

سومفصل / اصالح نباتات

. درصد ناخالص ولي از نظر ژنتيكي مشابه هستند100گياهان) 4 )85مهندسي كشاورزي ـ سراسري ( هاي انتخاب شده را به حداقل كاهش داد؟توان رابطه الينها ميدر كدام يك از روش -79

ذربالك تك ب) 2 انتخاب الين خالص) 1 ايشجره) 4 بالك) 3

)85مهندسي كشاورزي ـ سراسري ( كدام گزينه صحيح است؟ - 80 .ريز و سويا مناسب استروش بالك براي اصالح غالت دانه) 1 .رودروش تالقي برگشتي فقط براي اصالح صفات منوژنيك، غالب به كار مي) 2 .ژنتيك، مطلوب استروش تالقي برگشتي براي اصالح صفات پلي) 3 .گيردكنند، انجام ميهاي يكديگر را تكميل ميروش پديگري فقط براساس دو والد كه ضعف) 4

)86مهندسي كشاورزي ـ سراسري ( اينتروگرسيون به كدام فرايند نزديك است؟ -81)گيريدورگ) 1 )Interspecific 2 (گيريدورگ( )Intervarietal )گيريدورگ) 3 )Intraspecific 4 (آتوپلوييدي

پلي مورفيسم مشاهده شده در بين ارقام نخود فرنگي در آزمايشات مندلي ناشي از كدام است؟ -82 )86مهندسي كشاورزي ـ سراسري (

اينتروگرسيون )2 جهش) 1 رانده شده ژنتيكي) 4 آلوپلوييدي) 3

)86مهندسي كشاورزي ـ سراسري ( تخاب مجدد دست زد؟توان به انهاي گزينشي ميدر رقم حاصل از كدام يك از روش -83 SSD)4 ايتوده) 3 ايشجره) 2 بالك) 1

.بستگي دارد................. موفقيت در انتخاب گياهان زراعي خودگشن در روش اصالحي، مبتني بر هيبريداسيون به - 84 )86مهندسي كشاورزي ـ سراسري (

اي روش انتخاب شجرهبه كارگيري) 1 گزينش والدين مناسب و اجراي تعداد بسيار زياد تالقي) 23 (ي در جوامع در حال تفكيكگزينش والدين مناسب و گزينش براي صفات كم هاي برتر در جوامع در حال تفكيكگزينش والدين مناسب و شناسايي بوته) 4

)87مهندسي كشاورزي ـ سراسري ( .است................. هاي از بوته...... ...........اي جمعيت بومي يك گياه خودگشن مجموعه - 85 هتروژن ـ هموزيگوت) 2 هتروزيگوتهتروژن ـ) 1 هموژن ـ هتروزيگوت) 4 هموژن ـ هموزيگوت) 3

)هاي باالتر، تا نسلF2در كدام روش اصالحي زير، حداكثر تنوع موجود در جمعيت -86 )F5شود؟ حفظ مي )87مهندسي كشاورزي ـ سراسري (

ايشجره) 2 بالك) 1 اي تغيير يافتهشجره) 4 بالك تك بذري) 3

Trueكدام يك از موارد زير مصداق -87 breeding87مهندسي كشاورزي ـ سراسري ( است؟( كراسهيبريدهاي سينگل) 2 هاي خالصالين) 1 هاي ساختگيواريته) 4 هيبريدهاي دابل كراس) 3

78

سومفصل / صالح نباتاتا

)87مهندسي كشاورزي ـ سراسري ( كند؟آزمون نتاج در كدام مورد ضرورت پيدا مي -88 پذيري پايينتوارث) 2 پذيري باالتوارث) 1 فقدان اثر متقابل ژنوتيپ و محيط) 4 ضريب تنوع پايين) 3

Aاز تالقي -89 B و دو تالقي برگشتيF1با والد Bچند درصد از ژنوم Aدر BC F2 وجود دارد؟1 )87مهندسي كشاورزي ـ سراسري (

1(5/12 2(20 3(25 4(85 )هاي ايزوژنترين روش توليد الينرايج - 90 )Isogenic lines87مهندسي كشاورزي ـ سراسري ( كدام است؟(

تالقي برگشتي) 2 انتخاب لينه خالص) 1 موتاسيون) 4 دابل هاپلوئيدي) 3

:در انتقال صفتي به يك فرد زراعي كه وراثت سيتوپالسمي نيز دارد، در روش تالقي برگشتي -91 )81مهندسي كشاورزي ـ آزاد(

.زراعي به عنوان والد مادري در نظر گرفته شودبايد والد ) 1 .بايد والد بخشنده به عنوان والد مادري در نظر گرفته شود) 2 .ماده يا نر بودن والد بخشنده تفاوتي ندارد) 3 .چنين صفتي با روش تالقي برگشتي قابل انتقال نيست) 4

خودباروري بوده و تعداد انواع الين خالص حاصل از آن ...... ........هاي ژني و در تالقي برگشتي سرعت رسيدن به خلوص مكان -92 )81مهندسي كشاورزي ـ آزاد( .خودباروري است..............

مساوي ـ بيشتر از) 2 مساوي ـ كمتر از) 1 كمتر از ـ كمتر از) 4 كمتر از ـ مساوي) 3

)اي روش شجره -93 )Pedigree methodاست.............. مورد استفاده در گياهان هاي اصالحي يكي از روش. )81مهندسي كشاورزي ـ آزاد(

خودبارور) 2 خودبارور و دگربارور) 1 با تكثير غير جنسي) 4 دگربارور) 3

)82مهندسي كشاورزي ـ آزاد( .............. .اي و بالك هاي شجره روش - 94 . به بعد با هم تفاوت دارندF2از نسل) 2 . با هم شباهت دارندF5 اليF2هاياز نسل) 1 .از نظر يادداشت برداري با هم مشابه هستند) 4 . مشابه هستندF12 اليF7هاياز نسل) 3

)82مهندسي كشاورزي ـ آزاد( .............. .اي وش شجرهيادداشت برداري در ر - 95 . تداوم داردF5 اليF3از) 2 . تداوم داردF5 اليF1از) 1 .شود شروع ميF2از) 4 .ديابها يكنواختي نشان دهند خاتمه ميهرگاه الين) 3

:هاي داراي تنوع ژنتيكي كم، عبارت است ازهاي با ميزان تنوع ژنتيكي زياد در مقايسه با جمعيتعلت سازگار شدن جمعيت -96 )83مهندسي كشاورزي ـ آزاد(

رانده شدن ژنتيكي) 2 گزينش طبيعي) 1 رسايش ژنتيكيف) 4 زامقابله با عوامل بيماري) 3

)88مهندسي كشاورزي ـ آزاد( .............. .زيرا .............. مزيت به شمار F1 نسبت بهF2تهيه دابل هاپلوئيد از نسل -97 .آيد ـ احتمال نوتركيبي بيشتر استمي) 1 . سازگاري بيشتري خواهند داشتF2هاي حاصل ازآيد ـ الينمي) 2

79

سومفصل / اصالح نباتات

.شودآيد ـ مدت زمان اصالحي طوالني مينمي) 3 . سازگاري بيشتري خواهند داشتF1هاي حاصل ازآيد ـ اليننمي) 4

)88مهندسي كشاورزي ـ سراسري ( تر است؟براي تهيه دابل هاپلوئيد گندم كدام روش مناسب -98 كشت ميكروسپور) 2 تالقي با ذرت) 1 كشت تخمك) 4 كشت دانه گرده) 3

)88مهندسي كشاورزي ـ سراسري ( شود؟از تالقي برگشتي در كدام مورد كمتر استفاده مي -99 ژنتيكاصالح صفات پلي) 2 اصالح صفات مونوژنيك) 1 انتقال يك ژن غالب) 4 انتقال يك ژن مغلوب) 3

هاي زيستي كدام گزينه صحيح است؟اي جهت مقاومت در تنشي چند لينههادر توليد واريته - 100 )89مهندسي كشاورزي ـ سراسري (

.شوندهاي ايزوژن پخش ميهاي عامل مقاومت به نژادهاي مختلف در بين الينژن) 1 .شوندهاي عامل مقاومت به نژادهاي مختلف در يك الين جمع ميژن) 2 .باشدل به پاتوژن مورد نظر ميهدف ايجاد مقاومت كام) 3 .شود استفاده ميPolygenicاز مقاومت) 4

نسل خودگشن نمائيم نسبت افراد هموزيگوت چقدر خواهد بود؟3 ژن كنترل شود، فرد ناخالص را به مدت4اگر صفتي با -101 )89مهندسي كشاورزي ـ سراسري (

1(875/0 2(414/0 3(586/0 4(125/0 )89مهندسي كشاورزي ـ سراسري ( هاي اصالحي زير از سرعت بيشتري برخوردار است؟يك از روشكدام -102

بالك تك بذر) 4 دابل هاپلوئيدي) 3 معرفي) 2 پديگري) 1 )89مهندسي كشاورزي ـ سراسري ( پذيري پايين دارند، كدام روش بازده بهتري دارد؟براي اصالح صفاتي كه وراثت -103

ايگزينش توده) 4 بالك) 3 ي برگشتيتالق) 2 ايشجره) 1 )89مهندسي كشاورزي ـ سراسري ( در كدام يك از موارد زير امكان مطالعه يك صفت كمي آسانتر است؟ -104

هاخالص) 4 دابل هاپلوئيدها) 3 هاايزوژن) 2 ارقام هيبريد) 1 :ارت است ازهاي خالص عبمهمترين عامل تعيين كننده ميزان تنوع ژنوتيپي در روش گزينش لينه -105

)83مهندسي كشاورزي ـ آزاد( انتخاب بوته از جمعيت اوليه) 2 فاصله ژنتيكي زياد براي والدين) 1 تعداد بذر از هر لينه خالص) F2 4انتخاب در نسل) 3

)اياصالح عملكرد به روش توده -106 )Mass selection methodاست.............. د صفتي شود زيرا عملكر توصيه نمي. )83مهندسي كشاورزي ـ آزاد(

)پرژني) 1 )Polygenic 2 (چندژني( )Oligogenic پذيري پايينبا وراثت) 4 تحت كنترل اثرات غالبيت و افزايشي ژن) 3

)هاي مثبت يا منفي در روش اصالحي بالكاعمال گزينش - 107 )Bulk methol است.............. براي. )83مهندسي كشاورزي ـ آزاد(

هاي مطلوب و نامطلوبممانعت از تالقي بوته) 1 ممانعت از گزينش طبيعي) 2

80

سومفصل / صالح نباتاتا

هاي برترحذف اثرات محيطي در گزينش ژنوتيپ) 3 رسيدن به خلوص زودتر) 4

هاي زير شود كه از اين لحاظ شبيه به كدام يك از روشمييك برنامه اصالحي از طريق موتاسيون با نتخاب والدين شروع -108 )84مهندسي كشاورزي ـ آزاد( است؟

دابل هاپلوئيد) 4 پديگري) 3 بك كراس) 2 بالك) 1 )84مهندسي كشاورزي ـ آزاد( اي احتمال موفقيت بيشتري دارد؟كدام صفت در روش اصالحي گزينش توده -109

عملكرد) 2 رسيدنزمان) 1 مقاومت به شوري) 4 نپروتئي) 3

)84مهندسي كشاورزي ـ آزاد( كدام روش اصالحي تقريباً مستقل از شرايط محيطي است؟ -110 بالك) 2 ايشجره) 1 ايانتخاب توده) 4 تالقي برگشتي) 3

)84مهندسي كشاورزي ـ آزاد( ها تطابق بيشتري دارد؟بك كراس با كدام يك از روش -111 چغندر قند) 2 بهپن) 1 كلزا) 4 جو) 3

)85مهندسي كشاورزي ـ آزاد( تر است؟پذيري پاييني دارند، كدام روش اصالحي مناسببراي صفاتي كه وراثت -112 ايانتخاب توده) 2 نسل تك بذر) 1 بالك) 4 ايانتخاب شجره) 3

)86 ـ آزادمهندسي كشاورزي( كنند؟ كدام روش اصالحي مختص گياهاني است كه جمعيت متراكم را به خوبي تحمل مي -113)بك كراس) 1 )Back cross 2 (پديگري Single)4 بالك) 3 spike Descent

)86مهندسي كشاورزي ـ آزاد( باشد؟عبارت جمعيت همگن و افراد آن هتروزيگوت مناسب كدام يك مي - 114 F1)2 والدين) 13(F2 4(BC ) ها بك كراس(

گيرد؟اگر يك جمعيت بومي گندم در اختيار داشته باشيد، از كدام روش اصالحي براي تهيه رقم استفاده مي - 115 )85مهندسي كشاورزي ـ آزاد(

روش بالك) 2 ايروش شجره) 1 هاي دورتالقي) 4 هاي خالصگزينش الين) 3

81

سومفصل / اصالح نباتات

بندي شده فصل سوم هاي طبقه تستپاسخ تشريحي )ساده(ـ » 2 «گزينه -1 )متوسط(ـ » 2 «گزينه -2 )ساده(ـ » 3 «گزينه -3

فته، و براي كشت بافت استفاده گيري دو والد متفاوت، دانه گرده گر حاصل دورگF1در روش دابل هاپلوئيدي از گياهان كه از نظر ژنوتيپي مشابه و (F1توليد شده توسط گياهان ) هاي گردهدانه(هاي نر ، گامتدر اثر فرايند تقسيم ميوز. كنيم مي

ها ژني تمام مكان متنوع هستند، ولي در F1هاي گرده نتاج نيز مانند دانهF2متنوع بوده و در نتيجه گياهان ) يكنواخت هستند . وجود داردF2باشند يعني تنوع بين نتاج هموزيگوس مي

)متوسط(ـ » 4 «گزينه -4دهد كه گياهان اين توده را مي) گياهان با ژنوتيپ متفاوت(اي هتروژن هاي محلي و بومي گياهان خودگشن تشكيل تودهواريته

.هاي ژني هموزيگوس هستندني در بيشتر مكانهتروژن در اثر چندين نسل خودگش )ساده(ـ » 1 «گزينه - 5 )متوسط(ـ » 3 «گزينه -6 )ساده(ـ » 1 «گزينه -7

.باشندمشخص مي) گيرنده و بخشنده(در روش تالقي برگشتي هر دو والد )متوسط(ـ » 4 «گزينه -8

دست ر هنگام تالقي برگشتي از فر مول زير بهفرمول محاسبه احتمال حذف آلل نامطلوب داراي لينكاژ با آلل يا ژن مطلوب د :آيدميM : تعداد نسل تالقي برگشتي(B.C) و p: ميزان نوتركيبي mp

11 1 )متوسط(ـ » 1 «گزينه -9 )ساده(ـ » 3 «گزينه - 10 )متوسط(ـ » 3 «گزينه -11 )متوسط(ـ » 4 «گزينه -12

گياهان دگرگشن هتروژن و غيريكنواخت هستند و همچنين از افراد هتروزيگوت تشكيل (Landraces) هاي بومي يا محليتوده .اندشده

)ساده(ـ » 2 «گزينه -13چون در صورت مسأله نوع هتروزيس ذكر نشده است بايستي دو نوع هتروزيس نسبت به ميانگين والدين و نسبت به والد برتر

.عنوان پاسخ انتخاب كنيمتر بود را بهها نزديكهرا محاسبه كنيم و هر كدام به گزين

/ :F mp

R H Fmp

1 1

25 19100 100 %31 58 2519

:mp

20 18 192

B F) والد برتر (20 BHeterobeltosis

B

1 25 20100 100 %2520

82

سومفصل / صالح نباتاتا

)متوسط(ـ » 3 «گزينه - 14 )متوسط(ـ » 4 «گزينه - 15 ) ساده(ـ » 3 «گزينه -16 )ساده(ـ » 1 «گزينه -17 )متوسط(ـ » 2« گزينه -18

ها براي يك صفت ها هموزيگوتدر مورد گياهان دگرگشن با توجه به سيستم آميزشي امكان تمايز ژنتيكي بين هتروزيگوتكنيم وسيله گياهان نامطلوب جلوگيري ميافشاني آن بهدهي از گردهغالب وجود ندارد و در صورت بروز صفت قبل از گل

).افشانيگردهكنترل ( )ساده(ـ » 2 «گزينه -19

.باشدصفت زودرسي در ميان سه صفت ديگر كمتر تحت تأثير محيط مي )متوسط(ـ » 3 «گزينه - 20

nm

431 11 12 نسبت افراد هموزيگوت2

اي در ميان جمالت بسط دوجمله 31 ، جمالت 15 , ,1 2 2 1 33 1 15 3 1 15 ه ترتيب مربوط به تعداد حاالت ب1

تركيبات سه مكاني ژني هتروزيگوت، دو مكان ژني هتروزيگوت و يك مكان ژني هموزيگوت و آخري مربوط به يك مكان ژني :باشد پسهتروزيگوت و دو مكان ژني هموزيگوت، مي

1 45 675 721 )ساده(ـ » 2 «گزينه -21

.گردد عالوه بر گزينش طبيعي، گزينش مصنوعي نيز اعمال ميدر روش بالك تغيير شكل يافته )ساده(ـ » 2 «گزينه -22 )ساده(ـ » 3 «گزينه -23 )متوسط(ـ » 1 «گزينه - 24

در . يابد شود و تا رسيدن به خلوص و ازدياد ارقام انتخابي ادامه مي مشروع ميF2ها از نسل اي گزينش بوتهدر روش شجرهدر روش بالك نتايج . شود انجام ميF7 روش آزمايش مقايسة عملكرد مقدماتي به همراه شاهد در سال هشتم يا در نسل اين

گياهان انتخابي در . شونداصله كشت مي نتاج با فF5در . شوندجمعي و بدون گزينش ثبت ميصورت دسته بهF2تالقي تا نسل هاي برتر انتخاب و در سال بعد در آزمايشات رديف. گردندهاي جداگانه كشت مي در رديفF6اين نسل در نسل بعدي

يكي از معايب روش . گيرداي صورت مي مقايسات ناحيهF10 تا F8گيرند و در نسل مقدماتي عملكرد مورد بررسي قرار مي .هاي مطلوب در اثر گزينش طبيعي استبالك امكان حذف ژنوتيپ

)متوسط(ـ » 1 «گزينه - 25

log/ ~

log

n

n

11 1 4000 5 98 614 4000

4

6 = n :كننده صفت تعداد مكان ژني كنترل

83

سومفصل / اصالح نباتات

F E F G E GV V V V V V 1 225 1000 75

G يا 75 b

G E

VR

V V

75100

)ساده(ـ » 3 «گزينه -26 .رجوع شود به متن

)ساده(ـ » 4 «گزينه -27هر گاه دو الين در تمامي خصوصيات زراعي و . كنندهاي ايزوژن را توليد ميالين ابتدا ليتههاي مولتيبراي توليد واريته

نامند، وت باشند آنها را نسبت به هم ايزوژن ميمورفولوژيكي يكسان ولي براي يك يا چند آلل معدود عامل صفات كيفي متفا .آينددست ميهاي ايزوژن از طريق تالقي برگشتي بهالين

)متوسط(ـ » 3 «گزينه -28ها از نوع غالبيت و باشد، هر گاه رابطه بين اللاگر گياهي اتوتتراپلوئيد را در نظر بگيريم كه در هر مكان ژني داراي چهار آلل

ها در بين هاي مختلفي از فنوتيپهاي مختلف نسبت غالب باشد، در اثر خودباروري ژنوتيپa بر آلل Aني آلل مغلوبيت باشد، يع .نتاج خواهيم داشت

گامت هاي توليدي فنوتيپ هاي نتاج

:A a1 0 AA 11 QuadriplexAAAA چهارجزئي

:A a1 0 :AA Aa 1 12 2 Triplex AAAaجزئي سه

:A a35 1 : :AA Aa aa 1 1 14 2 4 Duplex Aaaa دوجزئي

:A a3 1 :Aa aa12 Simplex Aaaa جزئييك

:A a0 1 aa 11 Nulliplex aaaa صفرجزئي

)ساده(ـ » 4 «گزينه -29 F5 تا F2 گزينش در نسل هاي مزبور عملاي در اين است كه در روشبذري و بالك شجرهيكي از مزاياي دو روش بالك تك

دهد كه تعداد گر امكان مياستفاده گلخانه به اصالح. توان در گلخانه اداره نمودهاي مذكور را ميگيرد و لذا نسلصورت نمياي، فرايند در روش شجره. شودتر مياي كوتاهشجرهكند و در نتيجه دورة گزينش با روش بالك از روش هاي الزم را كم ميسال

.يابدهاي بعد تداوم ميشود و در نسل شروع ميF2گزينش از نسل

)ساده( ـ »1«ه گزين -30لدين هاي پاياني بتوان افرادي را انتخاب كرد كه داراي وااي اين است كه در نسلبرداري در روش شجرههدف از يادداشت

.متفاوتي باشند )متوسط( ـ »1«ه گزين -31

.ها است تعداد ژنn محاسبه كرد كه در آنn2توان از طريقهاي خالص را ميتعداد الين n 32 2 هاي خالص تعداد الين8

84

سومفصل / صالح نباتاتا

)متوسط( ـ »3«ه گزين -32 )ساده( ـ »4«ه گزين -33 )ساده( ـ »2«ه گزين - 34 )متوسط( ـ »2«ه گزين - 35 )ساده( ـ »3«ه گزين -36 )متوسط( ـ »3«ه گزين -37

هاي نوين بيوتكنولوژي براي انتقال ژن از پذير نيست و ممكن است حتي از روشانتقال ژن از مخزن ژن ثالثيه به راحتي امكان .يري پل ژنتيكي استهاي مورد استفاده به كارگيكي از روش. اين مخازن ژني استفاده شود

)ساده( ـ »4«ه گزين -38 .اندهاي مختلف بوده كه به مدت طوالني كشت شدههاي محلي گياهان خودگشن، جمعيتي از ژنوتيپواريته

)ساده( ـ »1«ه گزين -39 .هاي مختلفي هستندچون هيبريد حاصل هتروزيگوت بوده پس گياهان هاپلوئيد داراي ژنوتيپ

)متوسط( ـ »3«ه گزين -40هاي تعداد نسلnهاي والد تكراري در تالقي برگشتي از طريق فرمول زير قابل محاسبه است كه در آنيا درصد ژننسبت

.تالقي برگشتي است

( ) ( ) / / /n 1 3 11 11 1 1 0 0625 0 9375 93 752 2 هاي والد تكراري درصد ژن% )ساده( ـ »3«ه گزين - 41 )ساده( ـ »3«ه گزين - 42 )متوسط( ـ »2«ه گزين - 43

ها از مقدار واريانس هر يك از تالقي برگشتي. فقط از نوع محيطي استF1چنانچه دو الين خالص با هم تالقي يابند واريانس F2مقدار واريانس. آيد واريانس ژنتيكي پايين است با والدين به دست ميF1باشد ولي چون از تالقينوع ژنتيكي و محيطي مي

.از نوع محيطي و ژنتيكي است و باالترين مقدار واريانس است )متوسط( ـ »1«ه گزين -44 )متوسط( ـ »3«ه گزين -45 )متوسط( ـ »2«ه گزين - 46

nهاي خالصتعداد الين 2كه در اين فرمول nهاي هتروزيگوت بنابراينن تعداد ژ8 102 2 1024 )ساده( ـ »4«ه گزين -47 )متوسط( ـ »2«ه گزين - 48

.يابدشود و بنابراين شانس شكستن پيوستگي نيز افزايش ميبا انجام گرفتن خودگشني، احتمال نوتركيبي زياد مي )ساده( ـ »4«ه گزين - 49

.وگرسيون در اصل انتقال قسمتي از ريخته ارثي بوده استاينتروگرسيون مشابه تالقي برگشتي است و اينتر

85

سومفصل / اصالح نباتات

)متوسط( ـ »3«ه گزين -50 )متوسط( ـ »3«ه گزين - 51

B,دو الين A و در نسل) با توجه به شجره ( از يك گياه منشاء گرفتهF2والد هر دو الين ,B Aاره يك بوده كه در گياه شم است زيرا همان Cهاي انتخابي حتماً از يك گياه متفاوتي منشأ گرفته پس يكي از الينCاما الين. اند از هم جدا شدهF5نسل

.هايي است كه از نظر ژنتيكي از هم دور باشندناي هدف انتخاب اليدانيم در انتخاب شجرهطور كه مي )ساده( ـ »4«ه گزين - 52 )متوسط( ـ »1«ه گزين - 53 )ساده( ـ »1«ه گزين -54 )متوسط( ـ »4«ه گزين -55

( )mP 11 احتمال حذف ژن نامطلوب1 ( / ) / / 5 11 1 0 4 1 0 046656 95 33%

)متوسط( ـ »4«ه گزين - 56

)با توجه به اين فرمول )m

nm

2 12

نسبت هموزيگوستي

( ) / /

6 10

62 1 0 854 85 4

2 بنابراين

)ساده( ـ »4«ه گزين - 57 )متوسط( ـ »1«ه گزين - 58 )متوسط( ـ »4«ه گزين - 59 )متوسط( ـ »2«ه گزين -60

)هاي والد بخشنده از فرمولبراي به دست آوردن درصد ژن )n 11 :باشد پس تعداد تالقي برگشتي ميn كه2

n ) و بنابراين3 ) / 3 11 6 252 % )ساده( ـ »1«ه گزين -61 )متوسط( ـ »1«ه گزين -62

.گيرد زيرا والدين هتروزيگوت هستند صورت ميF1تفرق صفات در نسل )متوسط( ـ »3«ه گزين -63

.ه نزدن تعدادي از بذرها پس خطر از دست رفتن برخي از تركيبات ژني وجود داردبه علت جوان )ساده( ـ »2«ه گزين - 64 )ساده( ـ »4«ه گزين - 65

هاي ايجاد تنوع همگي از روش، مهندسي ژنتيك، موتاسيون، كشت بافت،پلوئيدي پلي، امتزاج پروتوپالست،هاي جنسيتالقي .آيندژنتيكي به شمار مي

)ساده( ـ »2«ه گزين -66تر باشد در بزرگF2در صورتي احتمال موفقيت بيشتر است كه احتمال گزينش افراد مطلوب بيشتر باشد كه هر چه جامعه

.اي در رسيدن به اهداف اصالحي موثرتر خواهد بودروش شجره