43

МЕХАНИ

ЗМИ

НА ИЗВРШ

НАТА ВЛАСТ ЗА УЧЕСТВО НА ЗАСЕГНАТИ

ТЕ СТРАНИ ПРИ

РАЗВОЈО

Т НА ЈАВНИТЕ ПО

ЛИТИ

КИ – ЕВАЛУАЦИ

ЈА И ПРЕПО

РАКИ

МЕХАНИЗМИ НА ИЗВРШНАТА ВЛАСТ ЗА

УЧЕСТВО НА ЗАСЕГНАТИТЕ СТРАНИ

ПРИ РАЗВОЈОТ НА ЈАВНИТЕ ПОЛИТИКИ –

ЕВАЛУАЦИЈА И ПРЕПОРАКИ

м-р Зоран НечевАсоцијацијазаразвојнииницијативиЗенит,Скопје

Александар НиколовАсоцијацијазаразвојнииницијативиЗенит,Скопје

(декември, 2012)

ИЗВАДОК

ЦелтанаовојдокументeдагипретставипостојнитемеханизминаизвршнатавластвоРепубликаМакедонијазаучествоназасегнатитестраниприразвојнајавнитеполитикинанационалнониво,дададекритичкиосвртнанивнатаимплементацијаипрепоракизанивноподобрување.

Под учество се подразбира информирање, консултирање, дијалог и партнерствосо засегнатите страни. Анализите покажуваат дека нивото на системско учество назасегнатите странивопроцесотнаразвој на јавнитеполитикивоМакедонија енискокакопоследицана:

• недостатоцинарамкатазаучество;

• несоодветнотоспроведувањенапостојнитемеханизми;

• забрзанототемпонакреирањеполитики;какои

• недоволниоткапацитетиинтересназасегнатитестраниинадржавнитеоргани.

44

ИСТ

РАЖ

УВАЊ

АТА

ВО О

ПШТЕ

СТВЕ

НИТЕ

НАУ

КИ В

О М

АКЕД

ОНИ

ЈА

Иакоучествотоназасегнатитестранибараповеќересурси,времеинапоривопочетнитестадиуминаразвојнајавнитеполитики,воподоцнежнитестадиумитоапридонесуваконкреирањенапоквалитетниполитикиивлијаеврзпроцеситенадемократизација.

Предложените алтернативни решенија во рамките на овој документ овозможуваатунапредување на постојните механизми и истовремено влијаат врз засилување надемократскитеаспектинаовојпроцес,аседвижатвонасокана:

‣ изменанарамкатазаучество(правниитехничкирешенија);

‣ обезбедувањедоследнаприменаиспроведувањенапостојнитемеханизми;

‣ воведувањеразумнадинамиканакреирањенаполитиките;какои

‣ засилувањенакапацитетотназасегнатитестраниидржавнитеоргани.

Заклучокотнаовојдокументнудинеколкупрепоракизасекоеодовиеалтернативнирешенија,атиесепроценетиврзбазанадвакритериуми–спроведливостидемократичност.

45

МЕХАНИ

ЗМИ

НА ИЗВРШ

НАТА ВЛАСТ ЗА УЧЕСТВО НА ЗАСЕГНАТИ

ТЕ СТРАНИ ПРИ

РАЗВОЈО

Т НА ЈАВНИТЕ ПО

ЛИТИ

КИ – ЕВАЛУАЦИ

ЈА И ПРЕПО

РАКИ

1.ВОВЕД

Целтанаовојдокументeдагипретставипостојнитемеханизмизаучествоназасегнатитестраниприразвојотнајавнитеполитики,дададекритичкиосврт на нивната имплементација и препораки за нивно подобрување.

Понуденитерешенијаќеовозможатунапредувањенаначинотнакомуникацијамеѓу државните органи и засегнатите страни, а истовремено ќе влијаат врззасилувањенадемократскитеаспектинаразвојотнајавнитеполитики.

Добро конципираниот, институционално поддржан и соодветно спроведенпроцес води кон поддршка на договорените мерки, активности и прописи одстранитевклученивосамиотпроцес1.Оттука,придобивкитеодпартиципативниотметодна креирање јавниполитики се заемни.Иако учествотона засегнатитестранибараповеќересурси,времеинапоривопочетнитестадиуминаразвојнајавнитеполитики,тоапридонесуваконкреирањепоквалитетнијавниполитики,унапредувањенанивниотлегитимитетиприфаќање,додека,пак,исклучувањетонаовиестраниодпроцесотсоздавадемократскидефицит2.

Запотребитенаоваистражувањеземенисепредвидмеханизмитезаучествона засегнатите страни на национално ниво, имплементирани од страна наорганитенаизвршнатавластнацентралнониво.Притоа,подзасегнатистранисеподразбираатздруженијаифондации,какоифизичкиидругиправнилицакои на каков било начин можат да бидат засегнати од имплементацијата наполитикитештосеизготвуваат3.

Според Кодексот на добри практики за учество на граѓанскиот сектор вопроцесот на креирање политики, како и според Кодексот на добри практикизаграѓанскотоучествовопроцесотнадонесувањеодлуки,авозависностодстепенотнапартиципативност,учествотоназасегнатитестраниворазвојотнајавнитеполитикиопфаќа4:

‣ Информирање, како еднонасочно давање информации од страна најавнитевласти,штоподразбирадекаорганитедиректногиинформираатзасегнатите страни што ги идентификувале или, пак, заинтересиранитестрани се информираат преку Интернет-страниците на органите, прекуофицијалнипубликацииипрекудругијавнидокументи.

46

ИСТ

РАЖ

УВАЊ

АТА

ВО О

ПШТЕ

СТВЕ

НИТЕ

НАУ

КИ В

О М

АКЕД

ОНИ

ЈА

‣ Консултирање,какодвонасоченпроцес,вокојјавнитевластиодзасегна-тите страни бараат коментари, нивни гледиштаи повратниинформациизанивнотомислењезаодреденаполитикаилиаспектнаполитикаташтоеповрзанасонекојатемаилинастан.Прииницирањенаконсултациите,властитеобичногиинформираатзасегнатитестранизатековниотразвојнанастанитевоконкретнатасферанајавнатаполитика.

‣ Дијалог, како двонасочна комуникација, која може да биде инициранаод засегнатите страни или од јавните власти и се гради врз заедничкиинтереси,воврскасоспецифичендокументнајавнатаполитикаилинекојапоширокатемаштонееповрзанасотековниотразвоенпроцес.

‣ Партнерство,каконајвисокстепеннасоработкаизаемнаодговорностна органите и на претставниците на засегнатите страни во секој чекород процесот на креирање политики, тргнувајќи од поставувањетоагенда, формулирањето на јавната политика, донесувањето одлуки испроведувањетоимониторингот на политиката.Партнерствотоможедавклучува и делегирање специфична задача на засегнатите страни, напримерзаиспораканауслуги,какоипартиципативнифорумииформирањетелазазаедничкоодлучување,вклучувајќиираспределбанаресурси.

47

МЕХАНИ

ЗМИ

НА ИЗВРШ

НАТА ВЛАСТ ЗА УЧЕСТВО НА ЗАСЕГНАТИ

ТЕ СТРАНИ ПРИ

РАЗВОЈО

Т НА ЈАВНИТЕ ПО

ЛИТИ

КИ – ЕВАЛУАЦИ

ЈА И ПРЕПО

РАКИ

2. МЕТОДОЛОГИЈА

Заподготовканаовојдокументбешенаправенаанализанапостојнитеактиштогорегулираатучествотоназасегнатитестранивопроцесотнаразвојнајавнитеполитики5,какоиимплементацијатанатиемеханизми.Анализираната

литература6покажувадекаперцепцијатаналегитимитетотеповрзанасоставови-тенаучесницитезаправичностанапроцесот.Ониепретставнициназасегнатитестраништогосметаатпроцесотзалегитименивосогласностсопоставенитепра-вилаипрописи,чувствуваатпосилнапосветеностзаприфаќањеизапромовирањенарезултатитепредостанатитезасегнатистрани,дуриивослучаикогаонаштоедонесенонегиотсликуванивнитеинтересивоцелина.Порадималиотбројистра-жувањанаправенивоМакедонијазаметодитезаефективноучествоназасегнатитестраниворазвојнарегулаторнирешенија,какоинивниотограниченопсег,можедасезаклучидекапостоипразнинавонаучнатамислаштогопокриваоваподрачје.

Соупотребанашестразличнитипанаполуструктуриранипрашалници,беаспро-веденичетиринаесетинтервјуасопретставницина:здруженијанаграѓаниифонда-ции,високообразовниинституции,организацииштоспроведуваатмеѓународнипро-ектинаоваатема,органинаизвршнатавластодговорнизапроцесотнакреирањеполитикииСобраниетонаРепубликаМакедонија.Интервјуатабеаспроведенивопериодотодсептември2012додекември2012.Анализатанаинтервјуатаовозможидагиидентификувамепроблемитеипотребнитеинтервенциивополитикитештогорегулираатовапрашање.

Рамкатазаоценувањенаалтернативнитерешенија,односнопрепоракитезауна-предувањенатековнитеполитикизаучествоназасегнатитестрани,ебазирананадвакритериума–спроведливостидемократичност–коисеоценуваатподолувотекстот.Спроведливостаедефиниранакакоминимизирањенаризицитезаспроведувањенаалтернативнитерешенија, коипроизлегуваатодфинансискипречки, законскипречки,отпорконпромени,недоволнизнаењаивештини7.Демократичностаедефи-ниранакакоотвореност,транспарентностиучествовопроцесотнаразвојнајавниполитики;обезбедувањетопрецизни,ажурирани,достапнииразбирливиинформа-ции,какоидругимеханизмизаучество,бипридонелоизапроактивноучествоназасегнатитестрани8.

Евалуацијатанапостојнитепрактикинаизвршнатавластзаучествоназасег-натитестранивоовиепроцесиесоограниченопфатпорадитоашто:

‣ делодмеханизмитесерелативноновииепреранодасеоценуванивнатапримена;

‣ нарасполагањесемалкурелевантнииобјективнопроверливиподатоци,аис-тражувањетоводобарделсепотпиранаперцепциитенавклученитеактери.

48

ИСТ

РАЖ

УВАЊ

АТА

ВО О

ПШТЕ

СТВЕ

НИТЕ

НАУ

КИ В

О М

АКЕД

ОНИ

ЈА

3. ОПИСНАПРОБЛЕМОТ

Нискотонивотонасистемскоучествоназасегнатитестранивопроцесотнаразвојнајавниполитикиедиректнапоследицана:

‣ недостатоцитенарамкатазаучество;

‣ несоодветнотоспроведувањенапостојнитемеханизми;

‣ забрзанототемпонакреирањеполитики;какои

‣ недоволниоткапацитетиинтересназасегнатитестраниинадржавнитеоргани.

Покрај информациите собрани преку интервјуата, кои се презентираниподолувотекстот,потврдазапостоењетонаовојпроблемимаивопоследнитедва извештаи за напредокот на Република Македонија објавени од странана Европската комисија (ЕК). Овие извештаи ја истакнуваат потребата одконзистентен приод кон сеопфатно учество на јавноста во процесот надонесувањеодлукиивоспоставувањенасоодветниинституционалнимеханизмизауспешноимплементирање9.ВонивсенапоменувадекаипокрајобврскатазаконсултациисозасегнатитестраниворамкитенаПроценката на влијанието на регулативата (ПВР),консултациитесèуштенесепрактикуваатсистемски10.

ВоизвештаитенаПрограматазаподдршказаподобрувањенавладеењетоиуправувањето–СИГМА11за2011иза2012годинаседавазабелешкадекасе создаваат регулативи на брз начин. Притоа се посочува ниското ниво наконсултации со засегнатите страни што, пак, од друга страна, резултира сопослабквалитетназаконскитерешенија12.

Глобално прифатените препораки за унапредување на развојот на јавнитеполитикиупатуваатнанужностаодсоодветноучествоназасегнатитестрани.ОЕЦД13гиповикувавладитеназемјите-членки,ноиониенадругитедржави:

‣ да се придржуваат кон принципите на отворена влада, вклучувајќитранспарентностиучествоворегулаторниотпроцес,задасеосигурадекарегулативата му служи на јавниот интерес и се базира на легитимнитепотреби на ониешто се заинтересирани и на ониешто се засегнати сопрописот.Овавклучуваобезбедувањесуштинскиможности(вклучителноионлајн)зајавностадапридонесеконпроцесотнаподготвувањенацрт-регулаторнипредлозииконквалитетотнапридружнатаанализа;

‣ дајаинтегрираатПВРворанитефазинапроцесотнаформулирањеновирегулаторнипредлози.Јаснодасеидентификуваатцелитенаполитиката

49

МЕХАНИ

ЗМИ

НА ИЗВРШ

НАТА ВЛАСТ ЗА УЧЕСТВО НА ЗАСЕГНАТИ

ТЕ СТРАНИ ПРИ

РАЗВОЈО

Т НА ЈАВНИТЕ ПО

ЛИТИ

КИ – ЕВАЛУАЦИ

ЈА И ПРЕПО

РАКИ

идасепроценидалирегулативатаепотребнаикакотааможедабиденајефективнаиефикаснавопостигнувањенатиецели.

‣ редовнодаобјавуваатизвештаизарезултатитенарегулаторнатаполитикаинареформскитепрограми,какоизарезултатитенајавнитевластиштогиприменуваатпрописите.Таквитеизвештаи,истотака,требадасодржатинформации за тоа како регулаторните инструменти, каквишто се: ПВР,практикитеза јавниконсултациииревидирањетонапостојнитепрописифункционираатвопрактиката.

3.1.РАМКАЗАУЧЕСТВОНАЗАСЕГНАТИТЕСТРАНИВОПРОЦЕСОТНАКРЕИРАЊЕПОЛИТИКИ(ПРАВНИИТЕХНИЧКИРЕШЕНИЈА)

УчествотонаграѓанитевопроцесотнакреирањејавниполитикиегарантираносоУставотнаРепубликаМакедонија14, иерегулиранопрекуповеќе закониидругиправниакти.

ВоЗаконот за организација и работа на органите на државната управа15 сеистакнатитриметодизаобезбедувањенапартиципативностнапроцесот16. Понатаму,воЗаконот за Владата на Република Македонија17седаваможностПретседателот на Владата да покани, заради учество во расправа и давањемислења и предлози, претставници на здруженија на граѓани и фондации,установиидругиправнилица18.СпоредДеловникот за работа на Владата19,Владататребадасоработувасозасегнатитестрани20заостварувањенанивнитеправаиинтереси,дагиразгледуванивнитепредлозиииницијативинаседницаидадонесувазаклучоциврзоснованаизвештаитеодработнитетеланаВладатаимислењатаоднадлежнитеминистерства.

Стратегијата за соработка на Владата со граѓанскиот сектор 2012-201721 вградува принципи содржани во Лисабонскиот договор и во другидокументи на Европската Унија и Советот на Европа, кои се однесуваат награѓанскитеорганизациииучествотонаграѓанитеводемократскитепроцеси.

Методологијата за проценка на влијанието на регулативата22гопосочуваучествотона засегнатитестраникакопотребенмеханизамзадефинирањенарегулативите, кој овозможува обезбедување на дополнителен инпут. Обврсказа учество на засегнатите страни дефинирана вака, важи од самиот почетокна процесот, односно од донесувањето на Годишната програма за работа наВладатанаРепубликаМакедонија.Притоа,Методологијатагисодржитехникитенаучество на засегнатите страни во процесотнадонесувањезаконишто

50

ИСТ

РАЖ

УВАЊ

АТА

ВО О

ПШТЕ

СТВЕ

НИТЕ

НАУ

КИ В

О М

АКЕД

ОНИ

ЈА

опфаќаателектронскиконсултации,какоифокусиранитрибини,јавнирасправииработилници.ОдсуштинскозначењеетоаштоПВРимазадолжителенкарактер,восогласностсоДеловникотзаработатанаВладатанаРепубликаМакедонија23,т.е.ситепредлог-законскирешенија,соисклучокнаониештосепредлагаатпоитна постапка, задолжително треба да содржат и проценка на влијанието нарегулативата.

Одлуката за образување работни групи за подготовка на Националнатапрограма за усвојување на правото на Европската Унија и подготовка напреговарачките позиции за преговори за членство во Европската Унија24,предвидуваможностраководителотнаработнатагрупа,заодредениспецифичнипрашања,давклучувапретставницинаделовниотинаграѓанскиотсектор,какоидругистручнилицанадвороддржавнатауправа.Користејќијаовааможност,работната група за поглавјето правосудство и фундаментални права, а соподдршкаодграѓанскаорганизација25,разработиделовникзаработа,вокојсесодржанииодредбизасоработкасозасегнатитестрани(попатнаинформирање,консултирање,вклучувањевоработатакаконадворешничленовиипартнерство).

Уштеедендокументсокојсеодредуваатрамкитезаучествоназасегнатитестраниеи Упатството за начинот на постапување во работата на министерствата за вклучување на засегнатите страни во постапката за изготвување закони26 (закоисеизработуваПВР).ОваУпатствопропишувајавенувиднапредлог-законоти на ПВР, предвидува точно утврдени рокови за консултации со засегнатитестрани, какои јавнирасправи запредлог-законитеи заПВР.СпоредУпатството,министерствата се обврзани на своите Интернет-страници и на Единствениотелектронскирегистарнапрописи(ЕНЕР;www.ener.gov.mk)редовнодагиобјавуваатверзиитенапредлог-законитеипополнетитеобрасцизаПВР,какоиизвештаитеодспроведенитеконсултации.Покрајова,министерстватаимаатобврскадаобјавуваати:временскипериодвокојќесеподготвуваатпредлог-законите,информациизаодговорнотолице,адресаиелектронскаадресазадоставувањекоментари,роковизаконсултацијаназасегнатитестрани,какоиначинзанивновклучување27.

ПретставникнаМинистерствотозаинформатичкоопштествоиадминистрација(МИОА) информираше дека тие следат дали сите потребни документи иинформации се навремено објавени на електронските платформи и дали еоставено доволно време за консултации. Доколку тоа не е случај, државниотсекретарнаМИОАилиминистеротимаовластувањедаукаженанедостатоцитеидапрепорачаточкатадасесимнеоддневниотред.МИОА,истотака,енадлежнодададемислењепопредлог-законитевоврскасопроцесотнаПВР,предтиедабидатдоставенидоВладата.ИакоовојновинструментворацетенаМИОА,какокоординаторнапроцесотнаПВР28,доизвеснамеравлијаелнаподобрувањенаситуацијата,сепак,споредисказитенапретставникот,практикатанаукажување

51

МЕХАНИ

ЗМИ

НА ИЗВРШ

НАТА ВЛАСТ ЗА УЧЕСТВО НА ЗАСЕГНАТИ

ТЕ СТРАНИ ПРИ

РАЗВОЈО

Т НА ЈАВНИТЕ ПО

ЛИТИ

КИ – ЕВАЛУАЦИ

ЈА И ПРЕПО

РАКИ

на процедуралните недоследности (од страна на МИОА) за запазеноста наобврскитеодУпатствотонезначииавтоматскосимнувањеоддневниотреднаседницанаВладатанаониеточкизакоинесеспроведенимеркитезасоодветноучествоназасегнатитестранивопроцеситенакреирањенајавнитеполитики.

Во насока на натамошно унапредување на соработката со граѓанскиотсектор,во2011годинаедонесениКодексот на добри практики за учество на граѓанскиот сектор во процесот на креирање политики29.СоовојдокументсепромовираулогатанаОдделениетозасоработкасоневладинитеорганизации30 приГенералниотсекретаријаткакоклучнаорганизацискаединицанаВладатавосоработкатасограѓанскитеорганизации31.Соцеловозможувањенатранспарентенпроцес на информирање и на консултации со граѓанскиот сектор, Генералниотсекретаријат развил посебна Интернет-страница (www.nvosorabotka.gov.mk).Секретаријатот,истотака,енадлежендајакоординирамеѓуинституционалнатамрежа,составенаодноминиранилицаодстрананаситеминистерства,законтактисоработкасограѓанскитеорганизации32.ВосогласностсоКодексот,Одделениетозасоработкасоневладинитеорганизациисеобврзуванајдоцнадо30денаодденотна објавувањето на известувањето (на горенаведената Интернет-страницата)задоставенпредлогодстрананаграѓанскитеорганизациидаобјавиповратнаинформацијаоднадлежнотоминистерствои/илидругорганнадржавнатауправазарелевантностаиприфатливостанадоставениотпредлог.КодексотпредвидуваијавенповикзапридонеснаграѓанскиотсекторвоподготовканапрограматанаВладатазасекојапоследователнагодина.СпорединформациитеодГенералниотсекретаријат,воподготовкатанапрограматанаработанаВладатаза2012иза2013годинабројотнадобиенипредлозиеисклучителнонизок.Интервјуиранитепретставницинаграѓанскиотсекторкакопричиназатоагопосочијанесоодветниотрокзадоставувањенапредлозите(септемвритековнатагодиназапредлозизанареднатагодина),односнофактотдекаграѓанскиотсекторвоголемамерацрпиподатоцизаконципирањенасвоитеиницијативиодизвештајотзанапредокотнаЕвропскатакомисија,којсеобјавувавооктомври.

Со цел да се овозможи поедноставен и подостапен начин граѓаните да ко-ментираатидасугерираати,притоа,давлијаатвопроцесотнаразвојнајавнитеполитики,еисоздавањетонаИнтернет-страницатаe-demokratija.mk33.НајавуванауштесоНационалната стратегија за развој на информатичко општество34од2005година,конечновофевруари2012Интернет-страницатабешепуштенавоупотреба35.ИнтересноедасеспомнедекаМИОАсвеснојаизоставилонаставката.gov од Интернет-адресата e-demokratija.mk, со цел да ја истакне желбата надржавнитеинституциизавоспоставувањепартнерскиодноссозасегнатитестрани.НаовааИнтернет-страница,покрајтоаштосепоставуваатподатоцизафиналнии за нацрт-стратешки документи, предлог-законски решенија, се овозможува и

52

ИСТ

РАЖ

УВАЊ

АТА

ВО О

ПШТЕ

СТВЕ

НИТЕ

НАУ

КИ В

О М

АКЕД

ОНИ

ЈА

форумскадебата и објавување блог-содржини од т.н. напредни корисници (т.е.здруженија и фондации, стопански комори, синдикати, фирми и други правнилица). Притоа, напредните корисници имаат целосна автономија даформираатблог,дакреираатсодржиниисамидагиводатдебатите,бездаподлежатнаодобрувањеодстрананаадминистраторот36.

Заразликаодe-demokratija.mk,ЕНЕР-отповеќеенасоченконобезбедувањепристапдозаконитевонивнатанацрт-верзија,придруженисоПВРдокументи,какоиможност задавањекоментариипредлозииобјавувањенеофицијалнипречистенитекстовиназаконите.Сепак,заделодинтервјуиранитепретставницина граѓанските организации е збунувачко, посебно за пошироката јавност,истовременото постоењето на овие две електронски платформи со сличнанаменаифункции.

3.2.ИМПЛЕМЕНТАЦИЈАНАПОСТОЈНИТЕМЕХАНИЗМИДобарделодинтервјуиранитепретставницинаграѓанскиотсекторкритикуваа

декапостоинедоволнаконтроланапочитувањетонапредвиденитемеханизмизаобезбедувањеучествоназасегнатитестрани.

Иако е-алатките, како што беше опишано погоре, треба да влијаат врзтранспарентноста на институциите и на ефикасноста на самиот процес, приинтервјуатасограѓанскитеорганизацииифондации37сепотенцирапостоењетопропусти во процесот на учество на засегнатите страни, како од аспект нанепочитување на зацртаните рокови така и од аспект на неажурирање. Предлогот на Закон за изменување на Законот за административните такси,ПредлоготнаЗаконзаизменувањенаЗаконотзаданоцитенаимот,Предлоготна Закон за дополнување на Законот за даночна постапка и други38 се самонекои примери каде што биле воочени горенаведените пропусти. Граѓанскитеорганизации забележале и случаи каде што не се објавени предлог-законитенаЕНЕРинаe-demokratija.mk,иликадештонееажуриранаподелбатана„активо подготовка“ и „усвоени“ (т.е. „затворени“ и „отворени“), со што се создаванедоверба кај корисниците. Необјавувањето, пак, на сите верзии на предлог-законите особено го отежнува следењето на постапката за подготвување нарегулативата.Истотака,забележенисеслучаи на изостанување на каква било повратна информација, каковшто е примерот со Законот за енергетика, кадештопретставникнаграѓанскаорганизација39прекуЕНЕРдоставилкоментариизаклучоциоднаправенаанализазакоиникогашнедобилповратенодговор.Требадасеистакнеинеконзистентноста во објавите во категоријата прописи, како и во категоријата предложени прописи.Типиченпримерештовоовиекатегории

53

МЕХАНИ

ЗМИ

НА ИЗВРШ

НАТА ВЛАСТ ЗА УЧЕСТВО НА ЗАСЕГНАТИ

ТЕ СТРАНИ ПРИ

РАЗВОЈО

Т НА ЈАВНИТЕ ПО

ЛИТИ

КИ – ЕВАЛУАЦИ

ЈА И ПРЕПО

РАКИ

сејавуваатзначителенделпречистенитекстовиназаконивоусловикогазатојтип прописи е предвидена посебна категорија40. Дополнително, се појавуваати грешки во самите објави од министерствата, како на пример, постоењетест-објави, кои не содржат никаков пропис41. Увидени сенедоследности и во документите што се објавени како придружни материјали. На пример, воодредениизвештаизаспроведениконсултациисозасегнатитестрани,наведенисеисклучивоконсултациисодржавниорганиили,пак,објавениотизвештајсодржисамоповикзаконсултации42.

При интервјуата беа изнесени и низа технички недостатоци на веб-платформите43.ИмајќипредвиддекаМакедонијаеземја-кандидатзачленствовоЕУ,интервјуиранитепретставницинаграѓанскиотсекторјаподдржуваатидејатадекамеханизмитезаучествоназасегнатитестранитребадасеструктурираатспоредпоглавјатазапреговори44.

Воодноснаe-demokratija.mk,споредпретставникотодМИОА,позитивноештонад80%одрегистриранитекориснициактивногокористатпорталот,адури50%однивсекојдневногиследатактивноститенапорталотисамоиницијативнодаваатсугестиизанеговотоподоброфункционирање.Сепак,припрегледотнасајтотсезабележувадекабројотнарегистрираникориснициерелативномал,апостоиинедоволнаискористеностнаможноститезакоментирањеипоставувањефорумскидебати–штобитребалодабидеиклучнатадодаденавредностнаоваастраница.

Недоследности се јавуваат и при спроведување на обврските за консул-тации во рамките на ПВР,падуриичестонесепочитуваисаматаобврсказаспроведувањенаПВР.СпореддобиенитеподатоциодМИОА,доколкусеспоредатподатоцитезазакоништогопоминалепроцесотнаПВР,односнобилизработенизвештајзаПВР,совкупниотбројзаконизасекојанализиранпериод,тогашвовториотсеместарна2011г.овојпроцентизнесува41%,додека,пак,вопрвиотсеместар на 2012 година овој процент изнесува 48%. Од оваа перспективапостоипорастод7%назаконитесовклученизвештајзаПВР,штогоилустриранапредокотнапланотнаспроведувањенапроцесотзаПВРпопреземањетонаовојпроцесодстрананаМИОА.Сепак,требадасеистакнедекаминистерстватасè уште не се придржуваат целосно до обврската за спроведување на ПВР,ниту,пак,секогашсекористиможностазасимнувањенанекомплетнитеточкиод дневниот ред на Генералниот колегиум или на Влада по укажувањата одМИОАзанедостатоцивоПВР.Оваеособеноважноако сеимапредвиддекарегулативатазаПВРпредвидуваучествоназасегнатитестраниуштеворанитефазинапроцесотнаразвојнаполитики,т.е.уштеприутврдувањетонапотребите–анедуриоткогапредлог-законитеќебидатизработени.

54

ИСТ

РАЖ

УВАЊ

АТА

ВО О

ПШТЕ

СТВЕ

НИТЕ

НАУ

КИ В

О М

АКЕД

ОНИ

ЈА

Воодноснаnvosorabotka.gov.mk, досегашнотоискуствонакористење, какои податоцитедобиениод спроведенотоинтервју во Генералниот секретаријатповрзанисојавниотповикзапридонеснаграѓанскиотсекторвоподготовкатанапрограматанаВладатаза2012иза2013,укажуваатистотакананесоодветнаискористеност.Имено,пообјавениотповикзапридонеснаграѓанскиотсекторво подготовката на програмата за работа на Владата за 2012 година наnvosorabotka.gov.mk,биледобиенивкупно4,азапрограматаза2013година,вкупно 5 предлози од граѓански организации. Изворот смета дека во 2011 г.проблемотлеживонедоволнатапубликуваностнајавниотповик45.Меѓутоа,одстрананаграѓанскитеорганизациикакопричиназамалиотподнесокнаваквипредлози беше наведена нетранспарентноста на институциите дали одреденпредлогпредложенодстрананазасегнатитестраниеприфатенодрелевантнотоминистерствотоилинееприфатен.

Шест од единаесет интервјуирани претставници на граѓанскиот секторсметаат дека учеството на засегнатите страни кај нас е незадоволително ичестовклучуваеднонасочнакомуникација,штосоздаванискаефективностнапроцесот. Дополнително, дури и кога комуникацијата е двонасочна, таа, предсè, се сведувана „давањеготовдокумент закоментирање“, амногуретки сеслучаитенадиректноучествовоподготовкатанадокументот–уштевофазатана утврдување на целите и на потребите, и во фазата на пишување нацрт.Самото формирање мешани работни групи, во кои се вклучени претставницина засегнатите страни, често е нетранспарентно, а често и по формирањетонесеобјавуваатинформациизанивниотсоставизанивнатаработа46.Спорединтервјуиранпретставникнаграѓанскаорганизација,„учествотоназасегнатитестранизависиоддобратаволјанапоединецотводржавенорганштораководисопроцесотнакреирањенајавнатаполитикатавоеднасфера,неговатасвесностзапотребатаодобезбедувањепартиципативност,какоиличнотопознавањенанекојактеродграѓанскиотсекторвосферата“.Оттука,ненèизненадуваставотнапетодединаесетинтервјуиранипретставницинаграѓанскиотсектор,коивелатдекадиректнакомуникацијасонадлежнитеорганизаодделнијавниполитикие подобро решение во однос на користењето на некои од гореспоменатитецентрализираниплатформи,какоЕНЕР,e-demokratija.mkиnvosorabotka.gov.mk.

3.3.ДИНАМИКАНАКРЕИРАЊЕПОЛИТИКИКако илустрација за силната динамика на креирање политики може да се

наведефактотдекавоаприл2011г.СобраниетонаРепубликаМакедонијаимаусвоеноповеќеод100законивопериодпокусоддвенедели,одкои93законинаеднаседница47.

55

МЕХАНИ

ЗМИ

НА ИЗВРШ

НАТА ВЛАСТ ЗА УЧЕСТВО НА ЗАСЕГНАТИ

ТЕ СТРАНИ ПРИ

РАЗВОЈО

Т НА ЈАВНИТЕ ПО

ЛИТИ

КИ – ЕВАЛУАЦИ

ЈА И ПРЕПО

РАКИ

Вакватареалностнекореспондирасопринципитенадобровладеењеиеводиректнаколизијасодеклариранитезаложбизаконсултацијанаситезасегнатистраниприразвојотнајавнитеполитики.Сооченисопритисокотзапредлагањезаконскирешенијавоекстремнокусирокови,невозможноедржавнитеорганидаспроведатквалитетенпроцесзаучествоназасегнатитестрани.Гледаноодстраната на граѓанските организации, не постои организација што би ималааналитички капацитет одеднаш да процесира таков обем на законодавнаактивност, да изврши консултации со групите чии интереси ги претставува идаформулираиздржанимислењаипрепоракизазапазувањенатиеинтереси.Сетооваможеда го спречилицетоодговорно заодреденапроблематикадаучествувавопартиципативниотметоднакреирањеполитики.

Дополнително, постои тенденција пречесто да се донесуваат законите поитна постапка. Според еден од интервјуираните претставници на граѓанскиотсектор,занајголемделодзаконитеитнатапостапкаобјективнонеепотребна,аитностасекористикакоизговорзадасепрескокнатнајголемделодобврскитезаконсултацииирасправазаконкретнатаиницијатива.

Како последица на ваквото забрзано темпо на носење на легислатива,„ИзвештајотнаЕКзанапредокотнаРепубликаМакедонијаза2011“гонаведувазголемувањетонабројотнапоништувањанановозаконодавствоодстрананаУставниотсудод5%наблизу30%одслучаитенаоспоренизакони.

Оттука,еднаодклучнитепрепоракиодизвештајотнаСИГМАедекаеподоброда се насочиме кон изготвување помал број добро конципирани закони48 и политики, кои ќе им служат на граѓаните, отколку на голема продукцијапроследенасобрзотемпонадонесување.

3.4.КАПАЦИТЕТИИНТЕРЕСНАДРЖАВНИТЕОРГАНИ

ИНАЗАСЕГНАТИТЕСТРАНИПризапочнувањенапартиципативниотпроцес,нужноедасеземепредвид

капацитетотнаситеинволвиранистрани.Замеханизмитенаучествоназасегна-титестранидададатрезултатипотребноедржавнитеорганидагоразбираатконцептот на учество, потребата за партиципативен развој на политиките ипридобивките од тоа. При интервјуата со претставници на граѓанскиот секторбешедоведеновопрашањепостоењетонатаквоторазбирање.

Недостиготнаадминистративен,институционаленифинансискикапацитетнадржавнитеинституциидаорганизираатквалитетенпартиципативенпроцесможедадоведедосериознипроблемиприпрецизнотоодредувањена засегнатите

56

ИСТ

РАЖ

УВАЊ

АТА

ВО О

ПШТЕ

СТВЕ

НИТЕ

НАУ

КИ В

О М

АКЕД

ОНИ

ЈА

страни,приутврдувањетонанивнитеинтереси,какоипринивнотосоодветноучество во процесот. Што се однесува до административниот капацитет,потребноедасеистакневажностазаконтинуиранотозасилувањеназнаењетоинавештинитенадржавнитеслужбеници,особенонаониештораководатсоработнитетелазаподготовканаразличнивидовирегулативи.Например,еднаодграѓанскитеорганизациипосочинаперципиранотонисконивонакултуразакористењенаИнтернетисовременитехнологиикајдржавнитеоргани.Додека,пак,мнозинствоодинтервјуиранитепретставницинаграѓанскиотсекторизразијамислењедекадржавнитеорганинемаат систематскипристапиневложуваатдоволнонапоривоидентификувањетонаклучнитеиналегитимнитеактеривоконкретнатасферанајавнатаполитика,коибитребалодабидатвклученивоовиепроцеси.Оваможедаерезултатинанезадоволителнатат.н.„институционалнамеморија“,којаебитенфакторвопродолжувањетонауспешнатасоработкатанадржавнитеорганисозасегнатитестранивоодреденаобласт.Притоа,отежнувачкифактореитоашторегистритенаграѓанскиорганизациивеќенесеодржуваат/објавуваат редовно49. Земајќи го ова предвид, своевидно обединување назасегнатитестраниигрупирањепотематскаилигеографскаосновабибилоодголемаважностивоголемамерабиимпомогналонадржавнитеинституциисоодветно да го насочат партиципативниот процес на креирање политики50. ОвакакопредизвикезабележаноивоСтратегијатанаВладатазасоработкасограѓанскиотсектор51.Воодноснафинансискиоткапацитет,забележаноедеканедостигаодделувањеминималнифинансискисредстваоддржавнитеоргани,потребнизасолидени посеопфатенконсултативенпроцес52.

Примерот со незадоволителниот одѕив на граѓанските организации наобјавените повици за придонес на граѓанскиот сектор во подготовката напрограматанаработанаВладатаза2012иза2013годинаможедасеповрзеисонедостиготнакапацитетикајзасегнатитестрани.СпоредмислењетодобиеноодГенералниотсекретаријат,причинатазанискатапартиципативностлеживонедоволнатазаинтересираносткајзасегнатитестрани53.

Од МИОА, пак, ја истакнаа потребата од засилување на свесноста кајдржавните органи за значењето на консултативниот процес, како и важностаод јавна кампања и обука на граѓаните за користење на партиципативнитемеханизми.Граѓанскиотсекторјакритикуванезаинтересираностанадржавнитеоргани да објавуваат извештаи од спроведените консултации за политиките.Сепак, една од интервјуираните граѓанските организации подвлекува декаинтересот и притисокот врз институциите од страна на граѓанскиот сектор заобјавувањеизвештаизадобиенитекоментариодзасегнатитестранивоголемамераизостанува,паоттуканеможностазначителнодасевлијаенаажурностана институциите. Интервјуираните претставници на граѓанските организации

57

МЕХАНИ

ЗМИ

НА ИЗВРШ

НАТА ВЛАСТ ЗА УЧЕСТВО НА ЗАСЕГНАТИ

ТЕ СТРАНИ ПРИ

РАЗВОЈО

Т НА ЈАВНИТЕ ПО

ЛИТИ

КИ – ЕВАЛУАЦИ

ЈА И ПРЕПО

РАКИ

ја посочија неопходноста од подигнување на нивото на свеста, преку јавникампањи,обукии заедничкисостаноцинаоваатема.Истотака, јапосочијаипотребатадапридонесатвоградењетонапартнерскиодноссоинституциите,дагиинформираатнивзасвојатаработаидагивклучатвопроцеситенапланирањеиспроведувањенасвоитепроектниипрограмскиактивности.

4. АЛТЕРНАТИВНИРЕШЕНИЈА

Земајќигипредвидпричинитезанискотонивонаучествоназасегнатитестранивопроцесотнаразвојнајавниполитики,предсèнедостатоцитенаправнатарамка,несоодветнатаимплементацијанапостојнитемеханизми,

надополнетособројниисложени(е-)механизмизаучество,забрзанототемпонакреирањеполитики,какоинедоволниоткапацитетиинтересназасегнатитестрани,предложенитеалтернативнирешенијаседвижатвонасокана:

‣ изменанарамкатазаучество;

‣ обезбедувањедоследнаприменаиспроведувањенапостојнитемеханизми;

‣ воведувањеразумнадинамиказакреирањенаполитиките;какои

‣ засилувањенакапацитетотназасегнатитестраниинадржавнитеоргани.

За секое од овие алтернативни решенија во табелите 1 до 4 дадени сесоодветнипрепораки.Припроценкатанаалтернативнитерешенија,најмеродавнисеследниведвакритериуми:

‣ Демократичност. Во случајов може да се измери преку индикаторитеза отвореност (годишен број објавени документи на e-demokratija.mk,годишенбројобјавенипредлог-прописинаЕНЕР, годишенбројобјавенипрописи на ЕНЕР), транспарентност (годишен број објавени претходниверзии на предлог-закони на ЕНЕР), и учество (број на предлози одграѓанскиотсекторвоподготвувањетонапрограмазаработанаВладата,годишенбројкоментарииидеидаденинаe-demokratija.mk,годишенбројноворегистрирани корисници со коментари и идеи на e-demokratija.mk,годишенбројпреглединафорумитенаe-demokratija.mk)54.Заиндикаторитедефиниранивакасеопределенивредностизасегашнатасостојба,ададенаеипроценканавлијаниетоштобигиималеалтернативнитерешенијаврзпроменатанасостојбата.Описнитеоценкисепозитивновлијание(1бод),

58

ИСТ

РАЖ

УВАЊ

АТА

ВО О

ПШТЕ

СТВЕ

НИТЕ

НАУ

КИ В

О М

АКЕД

ОНИ

ЈА

негативно(-1бод)инеутрално(0бодови),иститеседаденивотабелитеод1до4.Повисокатавредностнабодовитеозначувапоголемовлијаниенаалтернативноторешениеврзунапредувањенадемократичноста.Секоеалтернативнорешениеможедабидебодуваносомаксимум8,иминимум-8бодови.

‣ Спроведливост.Засекојапрепоракаворамкинаалтернативнитереше-нија во табелата 5 е претставена проценка на влијанието на одреденакатегорија ризик и на веројатноста тој ризик да се појави. Оценките седадениописно (мало, големои средновлијание;мала, големаи среднаверојатност), или прикажано во бодови: мало-мала=2, мало-средна исредно-голема=1,мало-големаиголемо-мала=0,средно-средна=0,сред-но-големаиголемо-средна=-1,големо-голема=-255.Повисокатавредностна бодовите означува поголема спроведливост на препораката. Вопоследниотредодтабелата5оценкитеседаденисопросечнавредностнанивонаалтернативнорешение.Секојапрепоракаисекоеалтернативнорешениеможедабидебодуваносомаксимум8,иминимум-8бодови.

59

МЕХАНИ

ЗМИ

НА ИЗВРШ

НАТА ВЛАСТ ЗА УЧЕСТВО НА ЗАСЕГНАТИ

ТЕ СТРАНИ ПРИ

РАЗВОЈО

Т НА ЈАВНИТЕ ПО

ЛИТИ

КИ – ЕВАЛУАЦИ

ЈА И ПРЕПО

РАКИ

Табе

ла 1

Влиј

ание

врз

инд

икат

орит

е за

дем

окра

тичн

ост

на а

лтер

нати

внот

о ре

шен

ие 1

прич

ина

1Н

едос

тато

ци н

а ра

мка

та з

а уч

еств

о (п

равн

и и

техн

ички

реш

ениј

а)ал

терн

атив

но

реш

ение

1И

змен

а на

рам

ката

за

учес

тво

препораки

1. Пропишувањ

еобврсказагенералниотсекретарилипретседателотнаВладатадасимнеточкаоддневенредпоконстатација

одМ

ИОАдеканесепридржуваледоУпатствотозаначинотнапостапувањ

евоработатанаминистерстватазавклучувањ

ена

засегнатитестранивопостапкатазаизготвувањ

езакони.

2. Воведувањ

езадолж

ителнаПВРзаподзаконскитеакти,утврдувањеобјективникритериумизаитностнапредлог-законските

решенијаиспроведувањенаконсултацииодограниченкарактерикајпредлог-законитеодитенкарактер.

3.Продолж

увањ

енарокотзадоставувањ

епредлозипоповикотдограѓанскиотсекторзапридонесвоподготвувањ

етонапрограма

заработанаВладатадо15ноември.

4.Централизирањ

енаелектронскитеплатформи(интегрирањенаЕНЕРиe-dem

okratija.mk)

инди

като

ри з

а де

мок

рати

чнос

тсе

гаш

на с

осто

јба

влиј

ание

на

пром

ена

на с

осто

јбат

а

отвореност

-год.бројобјавенидокументинаe-demokratija.mk:83

-год.бројобјавенипредлог-прописинаЕНЕР:271во2012

-год.бројобјавенипрописинаЕНЕР:169во2012

-год.бројобјавенидокументинаe-demokratija.mk:позитивно

(1)

-год.бројобјавенипредлог-прописинаЕНЕР:позитивно(1

)-год.бројобјавенипрописинаЕНЕР:неутрално(0

)

транспарентност

-год.бројобјавенипретходниверзиинапредлог-законина

ЕНЕР:0во2012

-год.бројобјавенипретходниверзиинапредлог-законина

ЕНЕР:позитивно(1

)

учество

-бројнапредлозиодграѓанскиотсекторвоподготвувањетона

програмазаработанаВладата:5во2012

-год.бројкоментарииидеидаденинаe-demokratija.mk:131

-год.бројноворегистрираникорисницисокоментарииидеина

e-demokratija.mk:50

-год.бројпреглединафорумитенаe-dem

okratija.mk:305535

-бројнапредлозиодграѓанскиотсекторзапрограмазаработа

наВладата:позитивно(1

)-год.бројкоментарииидеинаe-dem

okratija.mk:позитивно(1

)-год.бројноворегистрираникорисницисокоментарииидеина

e-demokratija.mk:позитивно(1

)-год.бројпреглединафоруминаe-dem

okratija.mk:позитивно

(1)

вкупнопо

алтернативно

решение

7

.

60

ИСТ

РАЖ

УВАЊ

АТА

ВО О

ПШТЕ

СТВЕ

НИТЕ

НАУ

КИ В

О М

АКЕД

ОНИ

ЈА

Табе

ла 2

Влиј

ание

врз

инд

икат

орит

е за

дем

окра

тичн

ост

на а

лтер

нати

внот

о ре

шен

ие 2

прич

ина

2Н

есоо

двет

на и

мпл

емен

таци

ја н

а по

стој

ните

мех

аниз

ми

алте

рнат

ивно

ре

шен

ие 2

Обе

збед

увањ

е до

след

на п

рим

ена

и сп

рове

дува

ње

препораки

1.Проактивенпристапнафункционеритеинараководнитедржавнислужбеницизапоттикнувањеназадолжителнотообјавувањ

енаситеверзиинапредлог-законитеиПВРнаЕНЕРинасајтовитенаминистерствата,почитувањ

енароковитезаучествона

засегнатитестранииобврскатазадавањеповратниинф

ормациидозасегнатитестраниивоведувањ

едржавенмониторингна

придрж

увањ

етодоовиеобврски.

2.Практикувањ

енамож

ностазасим

нувањеоддневенреднавладинитеседницинапредлог-законизакоинееизврш

енаПВРили

тааенекомплетна.

3.Практикувањ

енавклучувањ

енапретставнициназасегнатитестраниворанитефазинапроцесотнакреирањ

еполитикии

формулирањ

еновирегулаторнипредлозииобјавувањесписоксоконтактинаноминиранилицаодминистерстватазасоработка

сограѓанскитеорганизации.

4.Проактивенпристапнадрж

авнитеорганивоидентиф

икувањ

еикомуникацијасозасегнатитестрани,какоивоведување

регистринаорганизациизаинтересиранизаодреденаобласт.

5.Техничкоунапредувањ

енавеб-платформите(структурирањенаe-dem

okratija.mkинаЕНЕРспоредпоглавјатазапреговорисоЕУ;

воведувањеодговорнилицазааж

урирањ

енапоставенитедокументинавеб-платформите;воведувањ

еможностзаавтоматско

известувањ

езановопоставендокументододреденаобластнавеб-платформите,какоиможностзазасегнатитестранида

оставаатпоопш

ирнииподеталникоментаринаЕНЕР;линкувањедотековнисобранискирасправизадокументитеобјавенинавеб-

платформите).

инди

като

ри з

а де

мок

рати

чнос

тсе

гаш

на с

осто

јба

влиј

ание

на

пром

ена

на с

осто

јбат

а

отвореност

-год.бројобјавенидокументинаe-demokratija.mk:83

-год.бројобјавенипредлог-прописинаЕНЕР:271во2012

-год.бројобјавенипрописинаЕНЕР:169во2012

-год.бројобјавенидокументинаe-demokratija.mk:неутрално

(0)

-год.бројобјавенипредлог-прописинаЕНЕР:позитивно(1

)-год.бројобјавенипрописинаЕНЕР:неутрално(0

)

транспарентност

-год.бројобјавенипретходниверзиинапредлог-законина

ЕНЕР:0во2012

-год.бројобјавенипретходниверзиинапредлог-законина

ЕНЕР:позитивно(1

)

учество

-бројнапредлозиодграѓанскиотсекторвоподготвувањетона

програмазаработанаВладата:5во2012

-год.бројкоментарииидеидаденинаe-demokratija.mk:131

-год.бројноворегистрираникорисницисокоментарииидеина

e-demokratija.mk:50

-год.бројпреглединафорумитенаe-dem

okratija.mk:305535

-бројнапредлозиодграѓанскиотсекторвоподготвувањетона

програмазаработанаВладата:позитивно(1

)-бројнакоментарииидеидаденинаe-demokratija.mk:

позитивно(1)

-год.бројноворегистрираникорисницисокоментарииидеина

e-demokratija.mk:позитивно(1

)-год.бројпреглединафорумитенаe-dem

okratija.mk:позитивно(1)

вкупнопо

алтернативно

решение

6

61

МЕХАНИ

ЗМИ

НА ИЗВРШ

НАТА ВЛАСТ ЗА УЧЕСТВО НА ЗАСЕГНАТИ

ТЕ СТРАНИ ПРИ

РАЗВОЈО

Т НА ЈАВНИТЕ ПО

ЛИТИ

КИ – ЕВАЛУАЦИ

ЈА И ПРЕПО

РАКИ

Табе

ла 3

Влиј

ание

врз

инд

икат

орит

е за

дем

окра

тичн

ост

на а

лтер

нати

внот

о ре

шен

ие 3

прич

ина

3За

брза

но т

емпо

на

креи

рањ

е по

лити

киал

терн

атив

но

реш

ение

3Во

веду

вањ

е ра

зум

на д

инам

ика

на к

реир

ање

на п

олит

икит

е

препораки

1.Дим

ензионирањ

енагодиш

натапрограмазаработанаВладатаинаНПААвосогласностсокапацитетитенадржавнитеорганиза

партиципативнокреирањ

енаполитиките.

инди

като

ри з

а де

мок

рати

чнос

тсе

гаш

на с

осто

јба

влиј

ание

на

пром

ена

на с

осто

јбат

а

отвореност

-год.бројобјавенидокументинаe-demokratija.mk:83

-год.бројобјавенипредлог-прописинаЕНЕР:271во2012

-год.бројобјавенипрописинаЕНЕР:169во2012

-год.бројобјавенидокументинаe-demokratija.mk:неутрално

(0)

-год.бројобјавенипредлог-прописинаЕНЕР:неутрално(0

)-год.бројобјавенипрописинаЕНЕР:неутрално(0

)

транспарентност

-год.бројобјавенипретходниверзиинапредлог-законина

ЕНЕР:0во2012

-год.бројобјавенипретходниверзиинапредлог-законина

ЕНЕР:позитивно(1

)

учество

-бројнапредлозиодграѓанскиотсекторвоподготвувањетона

програмазаработанаВладата:5во2012

-год.бројкоментарииидеидаденинаe-demokratija.mk:131

-год.бројноворегистрираникорисницисокоментарииидеина

e-demokratija.mk:50

-год.бројпреглединафорумитенаe-dem

okratija.mk:305535

-бројнапредлозиодграѓанскиотсекторвоподготвувањетона

програмазаработанаВладата:позитивно(1

)-год.бројкоментарииидеидаденинаe-demokratija.mk:

неутрално(0)

-год.бројноворегистрираникорисницисокоментарииидеина

e-demokratija.mk:неутрално(0

)-год.бројпреглединафорумитенаe-dem

okratija.mk:неутрално

(0)

вкупнопо

алтернативно

решение

2

62

ИСТ

РАЖ

УВАЊ

АТА

ВО О

ПШТЕ

СТВЕ

НИТЕ

НАУ

КИ В

О М

АКЕД

ОНИ

ЈА

Табе

ла 4

Влиј

ание

врз

инд

икат

орит

е за

дем

окра

тичн

ост

на а

лтер

нати

внот

о ре

шен

ие 4

прич

ина

4Н

едов

олен

кап

ацит

ет и

инт

ерес

на

засе

гнат

ите

стра

ни и

на

држ

авни

те о

рган

иал

терн

атив

но

реш

ение

4За

силу

вањ

е на

кап

ацит

етот

и и

нтер

есот

на

засе

гнат

ите

стра

ни и

на

држ

авни

те о

рган

и

препораки

1.Градењ

енакапацитетитепрекуконтинуираниобуки,јавникампањииинформативниактивностизазапознавањенаразличните

категорииназасегнатистраниинадрж

авнитеорганисомеханизмитезапартиципативнокреирањеполитики,нивнитемож

ности

изначењ

етонаучествотоназасегнатитестрани.

2.Развивањ

емрежиназасегнатистраниспоредтематскаосноваилиспоредпоглавјатазапреговоризачленствовоЕУ,какои

регистриназасегнатистрани,коисезаинтересиранизаодредениобласти.

3.Воспоставувањесоветодавнотелозаунапредувањенасоработката,дијалоготипоттикнувањ

енаразвојотнапартнерствотомеѓу

граѓанскиотсекторидрж

авнитеоргани.

4.Одд

елувањ

енаминим

алнопотребнитефинансискисредстваодстрананадржавнитеорганизаприменанапартиципативните

механизми.

инди

като

ри з

а де

мок

рати

чнос

тсе

гаш

на с

осто

јба

влиј

ание

на

пром

ена

на с

осто

јбат

а

отвореност

-год.бројобјавенидокументинаe-demokratija.mk:83

-год.бројобјавенипредлог-прописинаЕНЕР:271во2012

-год.бројобјавенипрописинаЕНЕР:169во2012

-год.бројобјавенидокументинаe-demokratija.mk:позитивно

(1)

-год.бројобјавенипредлог-прописинаЕНЕР:позитивно(1

)-год.бројобјавенипрописинаЕНЕР:неутрално(0

)

транспарентност

-год.бројобјавенипретходниверзиинапредлог-законина

ЕНЕР:0во2012

-год.бројобјавенипретходниверзиинапредлог-законина

ЕНЕР:позитивно(1

)

учество

-бројнапредлозиодграѓанскиотсекторвоподготвувањетона

програмазаработанаВладата:5во2012

-год.бројкоментарииидеидаденинаe-demokratija.mk:131

-год.бројноворегистрираникорисницисокоментарииидеина

e-demokratija.mk:50

-год.бројпреглединафорумитенаe-dem

okratija.mk:305535

-бројнапредлозиодграѓанскиотсекторвоподготвувањето

напрограмазаработанаВладата:позитивно(1

)-год.бројкоментарииидеидаденинаe-demokratija.mk:

позитивно(1)

-год.бројноворегистрираникорисницисокоментарииидеи

наe-dem

okratija.mk:позитивно(1

)-год.бројпреглединафорумитенаe-dem

okratija.mk:

позитивно(1)

вкупнопо

алтернативно

решение

7

63

МЕХАНИ

ЗМИ

НА ИЗВРШ

НАТА ВЛАСТ ЗА УЧЕСТВО НА ЗАСЕГНАТИ

ТЕ СТРАНИ ПРИ

РАЗВОЈО

Т НА ЈАВНИТЕ ПО

ЛИТИ

КИ – ЕВАЛУАЦИ

ЈА И ПРЕПО

РАКИ

Табе

ла 5

Спро

ведл

ивос

т на

алт

ерна

тивн

ите

реш

ениј

а (п

овеќ

е бо

дови

озн

ачув

аат

пого

лем

а сп

рове

длив

ост)

Алте

рнат

ивно

ре

шен

иеИ

змен

а на

рам

ката

за

учес

тво

Обе

збед

увањ

е до

след

на п

рим

ена

и сп

рове

дува

ње

Вове

дува

ње

разу

мна

ди

нам

ика

на

креи

рањ

е на

по

лити

ките

Заси

лува

ње

на к

апац

итет

от

и на

инт

ерес

от н

а за

сегн

атит

е ст

рани

и н

а др

жав

ните

орг

ани

Влијаниеврзпрепораката/Веројатностзапојавувањ

енаризикот(збирнаоценка)

преп

орак

и1

23

41

23

45

11

23

4

ризицизаспроведливоста

финансиски

пречки

мало/

мала

(2)

големо/

средна

(-1)

мало/

мала

(2)

средно/

голема

(-1)

средно/

средна

(0)

мало/

мала

(2)

средно/

мала

(1)

мало/

средна

(1)

големо/

средна

(-1)

мало/мала(2)

големо/

голема

(-2)

средно/

голема

(-1)

средно/

голема

(-1)

големо/

голема

(-2)

законски

пречки

средно/

голема

(-1)

средно/

голема

(-1)

мало/

мала

(2)

мало/

мала

(2)

мало/

мала

(2)

мало/

мала

(2)

мало/

мала

(2)

мало/

мала

(2)

мало/

мала

(2)

мало/мала(2)

мало/

мала(2)

мало/

мала

(2)

мало/

мала

(2)

мало/

мала

(2)

отпоркон

промени

големо/

голема

(-2)

големо/

голема

(-2)

мало/

мала

(2)

средно/

средна

(0)

големо/

голема

(-2)

големо/

голема

(-2)

големо/

голема

(-2)

големо/

голема

(-2)

средно/

средна

(0)

големо/голема

(-2)

средно/

голема

(-1)

средно/

голема

(-1)

големо/

голема

(-2)

големо/

голема

(-2)

недоволни

знаењаи

вештини

мало/

мала

(2)

средно/

голема

(-1)

мало/

мала

(2)

мало/

мала

(2)

средно/

средна

(0)

мало/

мала

(2)

големо/

голема

(-2)

големо/

голема

(-2)

мало/

мала

(2)

средно/голема

(-1)

средно/

голема

(-1)

средно/

средна

(-1)

средно/

голема

(-1)

средно/

мала

(1)

просечнопопрепорака

1-5

83

04

-1-1

31

-2-1

-2-1

просечнопо

алтернативнореш

ение

1,75

11

-1,5

Табе

ла 4

Влиј

ание

врз

инд

икат

орит

е за

дем

окра

тичн

ост

на а

лтер

нати

внот

о ре

шен

ие 4

прич

ина

4Н

едов

олен

кап

ацит

ет и

инт

ерес

на

засе

гнат

ите

стра

ни и

на

држ

авни

те о

рган

иал

терн

атив

но

реш

ение

4За

силу

вањ

е на

кап

ацит

етот

и и

нтер

есот

на

засе

гнат

ите

стра

ни и

на

држ

авни

те о

рган

и

препораки

1.Градењ

енакапацитетитепрекуконтинуираниобуки,јавникампањииинформативниактивностизазапознавањенаразличните

категорииназасегнатистраниинадрж

авнитеорганисомеханизмитезапартиципативнокреирањеполитики,нивнитемож

ности

изначењ

етонаучествотоназасегнатитестрани.

2.Развивањ

емрежиназасегнатистраниспоредтематскаосноваилиспоредпоглавјатазапреговоризачленствовоЕУ,какои

регистриназасегнатистрани,коисезаинтересиранизаодредениобласти.

3.Воспоставувањесоветодавнотелозаунапредувањенасоработката,дијалоготипоттикнувањ

енаразвојотнапартнерствотомеѓу

граѓанскиотсекторидрж

авнитеоргани.

4.Одд

елувањ

енаминим

алнопотребнитефинансискисредстваодстрананадржавнитеорганизаприменанапартиципативните

механизми.

инди

като

ри з

а де

мок

рати

чнос

тсе

гаш

на с

осто

јба

влиј

ание

на

пром

ена

на с

осто

јбат

а

отвореност

-год.бројобјавенидокументинаe-demokratija.mk:83

-год.бројобјавенипредлог-прописинаЕНЕР:271во2012

-год.бројобјавенипрописинаЕНЕР:169во2012

-год.бројобјавенидокументинаe-demokratija.mk:позитивно

(1)

-год.бројобјавенипредлог-прописинаЕНЕР:позитивно(1

)-год.бројобјавенипрописинаЕНЕР:неутрално(0

)

транспарентност

-год.бројобјавенипретходниверзиинапредлог-законина

ЕНЕР:0во2012

-год.бројобјавенипретходниверзиинапредлог-законина

ЕНЕР:позитивно(1

)

учество

-бројнапредлозиодграѓанскиотсекторвоподготвувањетона

програмазаработанаВладата:5во2012

-год.бројкоментарииидеидаденинаe-demokratija.mk:131

-год.бројноворегистрираникорисницисокоментарииидеина

e-demokratija.mk:50

-год.бројпреглединафорумитенаe-dem

okratija.mk:305535

-бројнапредлозиодграѓанскиотсекторвоподготвувањето

напрограмазаработанаВладата:позитивно(1

)-год.бројкоментарииидеидаденинаe-demokratija.mk:

позитивно(1)

-год.бројноворегистрираникорисницисокоментарииидеи

наe-dem

okratija.mk:позитивно(1

)-год.бројпреглединафорумитенаe-dem

okratija.mk:

позитивно(1)

вкупнопо

алтернативно

решение

7

64

ИСТ

РАЖ

УВАЊ

АТА

ВО О

ПШТЕ

СТВЕ

НИТЕ

НАУ

КИ В

О М

АКЕД

ОНИ

ЈА

5.ЗАКЛУЧОК

Врзоснованатабелите1до5,вотабелата6сеизведениследнивезбирниоценки по алтернативните решенија и соодветни препораки, каде штоповисокатавредноступатуванапоголемапожелностнаалтернативното

решение(иодаспектнадржавнитеоргани,иодаспектназасегнатитестрани).Притоа,еднорешениеможедабидепроценетосомаксимум16бода,иминимум-16 бода. Забележлива е пожелноста на алтернативното решение 1, како иалтернативноторешение2.

Табела 6 Збирна оценка на алтернативните решенија

критериуми

алтернативни решенија

демократичност спроведливост вкупно

Изменанарамкатазаучество(правниитехничкирешенија)

7 1,75 8,75

Обезбедувањедоследнаприменаиспроведување

6 1 7

Воведувањеразумнадинамиканакреирањенаполитиките

2 1 3

Засилувањенакапацитетотинаинтересотназасегнатитестраниинадржавнитеоргани

6 -1,5 4,5

65

МЕХАНИ

ЗМИ

НА ИЗВРШ

НАТА ВЛАСТ ЗА УЧЕСТВО НА ЗАСЕГНАТИ

ТЕ СТРАНИ ПРИ

РАЗВОЈО

Т НА ЈАВНИТЕ ПО

ЛИТИ

КИ – ЕВАЛУАЦИ

ЈА И ПРЕПО

РАКИ

ЕНДНОТИ

1 FocusonCitizens:PublicEngagementforbetterPolicyandServices,OECD,2009.

2 ИзвештајнаПрограматазаподдршказаподобрувањенавладеењетоиуправување-тозаРепубликаМакедонијаза2012година,страници3и4,англискаверзија.

3 Дефиницијатазазасегнатистраниевосогласностсочлен2,став1одУпатствозаначинотнапостапувањевоработатанаМинистерстватазавклучувањеназасегна-титестранивопостапкитезаизготвувањеназакони,Сл.весникнаРМбр.150/2011.Земајќи ја предвидцелтанаистражувањето, бизнис-заедницата е исклучена какоеднаодзасегнатитестранивклучениводефиницијатаодУпатството.

4 Член5одКодекснадобрипрактикизаучествонаграѓанскиотсекторвопроцесотнакреирањенаполитики,„Сл.весникнаРМбр.99/2011“,иглава4точка1одКодекснадобрипрактикизаграѓанскотоучествовопроцесотнадонесувањеодлукиусвоеннаконференцијатанаИНГОнаСоветотнаЕвропа,2009.

5 Документи на Владата на РепубликаМакедонија, постојни анализи, разни видовиистражувања,наодиодпроекти.

6 FocusonCitizens:PublicEngagementforbetterPolicyandServices,OECD,2009.

7 Дефиницијатаенаавторите.

8 АдаптираноодE-ParticipationandE-Government:UnderstandingthePresentandCreatingtheFuture,ReportoftheAdHocExpertGroupMeetinginJuly2006,UnitedNations,2007,стр.36,иeGovernmentEconomicsProject(eGEP):MeasurementFrameworkFinalVersion,EuropeanCommission,2006,стр.3,10,13-15,18.

9 Извештај занапредокнаРепубликаМакедонијаза2011година, страница17,ан-глискаверзија.

10 Извештај занапредокнаРепубликаМакедонијаза2011година, страница11,ан-глискаверзијаиИзвештај занапредокнаРепубликаМакедонија за2012година,страница9,англискаверзија.

11 ЗаедничкаиницијативанаОЕЦДиЕвропскатаЗаедница,главнофинансиранодЕв-ропскатаЗаедница.

12 ИзвештајнаПрограматазаподдршказаподобрувањенавладеењетоиуправување-тозаРепубликаМакедонијаза2012година,страници3и4,англискаверзија.

13 RecommendationoftheCounciloftheOECDonRegulatoryPolicyandGovernance,OECD,2012.

14 УставнаРепубликаМакедонија,член2и20.

15 „Сл.весникнаРМ“,бр.58/2000,44/2002,82/2008,167/2010и51/2011.

16 Членот10гласи:Органитенадржавнатауправаприподготвувањетоназаконитеидругитепрописиод својатанадлежностобезбедуваат консултации со граѓанитепреку:1)јавнообјавувањенавидот,содржинатаироковитезадонесувањеназако-

66

ИСТ

РАЖ

УВАЊ

АТА

ВО О

ПШТЕ

СТВЕ

НИТЕ

НАУ

КИ В

О М

АКЕД

ОНИ

ЈА

нитеидругипрописи;2)организирањејавнитрибинии3)прибавувањемислењеодзаинтересиранитездруженијанаграѓаниидругиправнилицаислично.

17 „Сл. весник на РМ“, бр. 59/2000, 12/2003, 55/2005, 37/2006, 115/2007, 19/2008,82/2008,10/2010и51/2011.

18 ЗаконотзаВладатанаРепубликаМакедонија,член22

19 ДеловникзаработанаВладатанаРепубликаМакедонија,член136и137.

20 Јавнитепретпријатија,јавнитеустанови,јавнитеслужби,политичкитепартии,тргов-скитедруштва,здруженијатанаграѓаниифондации.

21 Стратегија за соработка на Владата со граѓанскиот сектор 2012-2017, http://www.nvosorabotka.gov.mk/dmdocuments/Strategija_za_sorabotka_na_Vladata_so_graganskiot_sektor2012-2017.pdf(посетенона21.12.2012).Имено,саматаСтратегијаеподготвенасоучествонаграѓанскиорганизации.

22„Сл.весникнаРМ“бр.66/2009.

23 Член65,ДеловникзаработанаВладатанаРМ,пречистентекст,„Сл.весникнаРМ“бр.36/2008.

24 „Сл.весникнаРМ“бр.137/2009;член10.

25 Асоцијацијатазаразвојнииницијативи–Зенит.

26 „Сл.весникнаРМ“бр.150/2011.

27 ЕНЕР-отпретставуватехничкорешениезапостигнувањетранспарентностнапроцесотнаразвојнаполитикипрекуобјавувањенапредлог-законитеуштевофазатанаподготовка.

28 ОвааулогаМИОАјапрезеденакрајотна2011година.

29 „Сл.весникнаРМ“бр.99/2011.

30 Членот10одКодексотупатуванаГенералниотсекретаријат–организацискаедини-цазасоработкасограѓанскитеорганизации.

31 Според претставникот на Генералниот секретаријат, во подготовката на Кодексотследенисепримеритенадобрипрактикизаграѓанскоучествовопроцеснадонесу-вањеодлукинаСоветотнаЕвропаод2009годинаиискуствоодХрватска.Во2013г.Генералниотсекретаријатвосоработкасограѓанскиорганизацииќеизвршипроцен-канаспроведувањетонаКодексотиќеизготвипрепоракизанеговоунапредување.

32 Ипокрајпостоењетонаоваамрежанапретставници,нејзиниотсоставиинформаци-итезаконтактнесеобјавенивопериодотнаспроведувањетонаоваистражување.

33 ВосогласностсоПрограматазаработанаВладатанаРепубликаМакедонијазапе-риодот2011–2015годинаиНационалнатастратегијазае-Влада2010-2012,Минис-терствотозаинформатичкоопштествоиадминистрацијаеносителнаовојпроект.

34 Достапна на Интернет-страницата http://www.mio.gov.mk/files/pdf/dokumenti/Strategi-ja_i_Akcionen_Plan.pdf(посетенана17.12.2012)

35 СпоредпретставникотнаМИОА,привоведувањетонастраницатаземенаепредвидпрепораката за создавање на онлајн-алатки за пристап до информации и за кон-султации,донесенаво2009годинаодстрананаОдборотнаминистринаСоветот

67

МЕХАНИ

ЗМИ

НА ИЗВРШ

НАТА ВЛАСТ ЗА УЧЕСТВО НА ЗАСЕГНАТИ

ТЕ СТРАНИ ПРИ

РАЗВОЈО

Т НА ЈАВНИТЕ ПО

ЛИТИ

КИ – ЕВАЛУАЦИ

ЈА И ПРЕПО

РАКИ

наЕвропа;RecommendationCM/Rec(2009)1oftheCommitteeofMinisterstomemberstatesonelectronicdemocracy(e-democracy).

36 Посебентим (работнагрупа), којброи6члена,редовно јаинформираВладатапрекуминистеротзаинформатичкоопштествоиадминистрацијазамониторингот,следењето,постојаностаиквалитетотнаучествотоназасегнатитестранипрекуовааплатформа.Напочетокотинформирањетосеодвивалонадвонеделнаоснова,аденессевршиквартал-но.

37 ИнтервјусопретставницинаМакедонскиотцентарзамеѓународнасоработка(МЦМС)иФондацијатаОтвореноопштество–Македонија(ФООМ).

38 Предлогот на Закон за адвокатскимаркички, предлогот на Закон за администрација,предлоготнаЗаконзаизменувањеидополнувањенаЗаконотзаследењенакомуника-циите.

39 ИнтервјусотинктенкАналитика.

40 Например,Законзамеморијалнитеспоменицииспомен-обележјата–неофицијаленпречистентекстобјавенна20.9.2012;Законзазаштитананаселениетоодзаразниболести–пречистентекстобјавенна17.7.2012;Законзасанитарнатаиздравстве-натаинспекција–пречистентекстобјавенна16.7.2012.

41 Например,објавенепрописнасловенкако„predlog“,објавенна21.09.2010годинаодМинистерствотозакултура,приштокакосекторштогорегулирапрописотевпишана„животнасредина“,додекакакообластенаведена„сообраќај,складирањеиврски“;или,пак,прописнасловенкако„SSSSS“одМинистерствотозаздравство,објавенна21.9.2010година,акакосекторштогорегулирапрописотенаведена„животнасреди-на“.

42 Например,Извештајот заспроведениконсултациисозасегнатистранизадонесу-вање наПредлог-законот за измена и дополнување на Законот за надзор на па-заротобјавенна10.10.2012иИзвештајзаспроведениконсултациизаПредлогнаЗаконзаизменувањеидополнувањенаЗаконотзазаштитанаприродата,објавенна22.10.2012.

43 Отсуство на автоматско известување за новопоставен документ, ограничување надолжинатанакоментаритекајЕНЕРинеможностзаоставањекоментарпрекупри-качувањенадокумент,отсуствоналинковидотековнитесобранискирасправизадокументитеобјавенинавеб-платформите.

44 Вомоментовe-demokratija.mkиЕНЕРнесекатегоризираниспоредпоглавјатазапре-говорисоЕУ.

45 Во2012г.повикот,покрајнаnvosorabotka.gov.mk,билобјавенинаИнтернет-страни-цатанапроектотзаТехничкаподдршказаграѓанскитеорганизацииТАКСОипросле-денпрекунивнатабазанаелектронскиадресидо1600организации,какоидо300засегнатистраништоаплициралезапроектипрекуВладатанаРепубликаМакедонија.

46 Д-рНаташаГабер-Дамјановска,Учествотоназасегнатитестранивопроцесотнадоне-сувањенаодлукиизаконивоРМ,Европскицентарзанепрофитноправо,2008,стр.60.

68

ИСТ

РАЖ

УВАЊ

АТА

ВО О

ПШТЕ

СТВЕ

НИТЕ

НАУ

КИ В

О М

АКЕД

ОНИ

ЈА

47 ИзвештајнаПрограматазаподдршказаподобрувањенавладеењетоиуправување-тозаРепубликаМакедонијаза2011година,страница11,англискаверзија.

48 ИзвештајнаПрограматазаподдршказаподобрувањенавладеењетоиуправување-тозаРепубликаМакедонијаза2012година,англискаверзија.

49 Цивикус – Индекс на граѓанското општество, Аналитички извештај за Македонија„Долгпатдопоголемграѓанскиангажман“,МЦМС,2011,стр.29.

50 Забележителененедостиготодпостојаниилиадхокструктури(например,совето-давнителаилисојузи)прекукоибисеобединилересурситеназасегнатитестранивонасоканазасилувањенакапацитетитеибисепостигналезаедничкиставови,коибибилепрезентиранинадржавнитеоргани.

51 СтратегијазасоработканаВладатасограѓанскиотсектор,(2012-2017),стр.46.

52 Цивикус – Индекс на граѓанското општество, „Долг пат до поголем граѓански ангажман“ – Резиме и препораки за идни политики за граѓанското општество, МЦМС, 2011, стр. 15.

53 При комуникација со други државни органи надвор од ова истражување, на авторите им е посочен и недоволниот капацитет за вршење анализа, формулирање и артикулирање на ставови од страна на граѓанските организации и бизнис-секторот.

54 Адаптирано од E-Participation and E-Government: Understanding the Present and Creat-ing the Future, Report of the Ad Hoc Expert Group Meeting in July 2006, United Nations, 2007, стр. 36, и eGovernment Economics Project (eGEP): Measurement Framework Final Version, European Commission, 2006, стр. 3, 10, 13-15, 18.

55 Тргнувамеодтоадекадемократичностаиспроведливостаимаатподеднакваваж-ност,т.е.можедадонесатистмаксималенбројбодови,односноистминималенбројбодови.Оттука,секојаодчетиритекатегориинаризикпоспроведливостаможедадонесемаксимум2бода,т.е.минимум-2бода

69

МЕХАНИ

ЗМИ

НА ИЗВРШ

НАТА ВЛАСТ ЗА УЧЕСТВО НА ЗАСЕГНАТИ

ТЕ СТРАНИ ПРИ

РАЗВОЈО

Т НА ЈАВНИТЕ ПО

ЛИТИ

КИ – ЕВАЛУАЦИ

ЈА И ПРЕПО

РАКИ

БИБЛИОГРАФИЈА

Примарниизворинаинформации:

Спроведениинтервјуасодржавниорганисонадлежностиворегулирањенаучествотоназасегнатитестранивопроцесотнакреирањеполитики,засегнатистрани–предсè,граѓанскиорганизацииифондации,какоиакадемскиинституцииитоа:

‣ Влада на Република Македонија

• претставник на Генералниот секретаријат – Сектор за анализа на политикии координација и претставник на Одделението за соработка со невладиниорганизации;

• претставникнаМинистерствотозаинформатичкоопштествоиадминистрацијаиконсултантнапроектот„ЗајакнатрегулаторенпроцесвоМакедонија“.

‣ Собрание на Република Македонија

• претставникнаСекторотзаподдршканаНационалниотсоветзаевроинтеграции1.

‣ Високообразовни институции

• професорнаПравниотфакултет„ЈустинијанПрви“приУниверзитетот„Св.КирилиМетодиј“воСкопје;

• професорнаЕкономскиотфакултетприУниверзитетот„Св.КирилиМетодиј“воСкопје;

• асистент на Факултетот за јавна администрација и политички науки приУниверзитетнаЈугоисточнаЕвропавоТетово.

‣ Граѓански организации и фондации (вклучително и проекти имплементирани од нив)

• претставницинаМакедонскицентарзамеѓународнасоработка;

• претставникнаЦентаротзарегионалниистражувањаисоработка„Студиорум“;

• претставникнаФондацијатаОтвореноопштество–Македонија;

• претставникнаЦентаротзаистражувањеикреирањенаполитики;

• претставникнаИнститутотзадемократија„СоциетасЦивилис“;

• претставникнапроектот„Поддршказареформитевојавнатаадминистрација“;

• претставникнаТинктенкАналитика;

• претставник на проектот „Техничка поддршка за граѓанските организации“(ТАКСО).

1Напочетокотистражувањетотребашедагиопфатиимеханизмитеназаконодавнатавластзаучествоназасегнатитестраниворазвојотнајавнитеполитики;соцелдасеобезбедидоволнонивонадетаљност,безпритоадасенадминедолжинаташтоепрепорачливазаедендокументзаунапредувањенајавнитеполитики,подоцнабешеодлученоистражувањетодасесосредоточинамеханизмитенаизвршнатавласт.

70

ИСТ

РАЖ

УВАЊ

АТА

ВО О

ПШТЕ

СТВЕ

НИТЕ

НАУ

КИ В

О М

АКЕД

ОНИ

ЈА

Секундарниизворинаинформации:

• AssessmentReportforMacedonia2011,“SupportforImprovementinGovernanceandManagement”,2011;

• AssessmentReportforMacedonia2012,“SupportforImprovementinGovernanceandManagement”,2012;

• CitizensasPartners:OECDHandbookonInformation,ConsultationandPublicPartici-pationinPolicy–Making,OECD,2008;

• eGovernmentEconomicsProject(eGEP):MeasurementFrameworkFinalVersion,Eu-ropeanCommission,2006;

• E-ParticipationandE-Government:UnderstandingthePresentandCreatingtheFu-ture,ReportoftheAdHocExpertGroupMeetinginJuly2006,UnitedNations,2007;

• E-ParticipationandE-Government:UnderstandingthePresentandCreatingtheFu-ture,ReportoftheAdHocExpertGroupMeetinginJuly2006,UnitedNations,2007;

• FocusonCitizens:PublicEngagementforbetterPolicyandServices,OECD,2009;

• Macedonia2011ProgressReport,SEC(2011)1203final,EuropeanCommission,2011;

• Macedonia2012ProgressReport,SWD(2012)332final,EuropeanCommission,2012;

• Macintosh,A.(2006)‘eParticipationinPolicy-making:theresearchandthechalleng-es’. In P.Cunningham&M. Cunningham (Eds.); Exploiting the Knowledge Economy:Issues,ApplicationsandCaseStudies;IOSpress,ISBN1-58603-682-3,pp.364-369.;

• RecommendationCM/Rec(2009)1oftheCommitteeofMinisterstomemberstatesonelectronicdemocracy(e-democracy),CouncilofEurope,2009;

• RecommendationoftheCounciloftheOECDonRegulatoryPolicyandGovernance,OECD,2012;

• StrengtheningtheroleofRIA inthepolicy-makingprocess inMacedoniа,Analytica,2010;

• UnitedNationse-GovernmentSurvey2008:Frome-GovernmenttoConnectedGov-ernance,UnitedNations,2008;

• UnitedNationsE-GovernmentSurvey2012:E-GovernmentforthePeople,UnitedNa-tions,2012;

• АкцискипланзаОтвореновладинопартнерствозаМакедонија,МинистерствозаинформатичкоопштествоиадминистрацијанаРМ,2012;

• ДеловникзаработанаВладатанаРМ,„Сл.весникнаРМ“бр.38/2001,98/2002,9/2003,47/2003,64/2003,67/2003,51/2006,5/2007,15/2007,26/2007,30/2007,58/2007,105/2007,116/2007,129/2007,157/2007,29/2008,51/2008,86/2008,114/2008,42/2009,62/2009,141/2009,162/2009,40/2010,83/2010,166/2010,172/2010,95/2011,151/2011и170/2011;

• Закон за Владата на Република Македонија, „Сл. весник на РМ“ бр. 59/2000,12/2003,55/2005,37/2006,115/2007,19/2008,82/2008,10/2010и51/2011;

71

МЕХАНИ

ЗМИ

НА ИЗВРШ

НАТА ВЛАСТ ЗА УЧЕСТВО НА ЗАСЕГНАТИ

ТЕ СТРАНИ ПРИ

РАЗВОЈО

Т НА ЈАВНИТЕ ПО

ЛИТИ

КИ – ЕВАЛУАЦИ

ЈА И ПРЕПО

РАКИ

• Законзаорганизацијаиработанаорганитенадржавнатауправа,„Сл.весникнаРМ“бр.58/2000,44/2002,82/2008,167/2010и51/2011;

• ЈасминаБрезовска,НедаКоруновскаАврамовска,ДанчеДаниловска-Бајдевска(уредници),Анализанапроцесотнакреирањенарегулативитепрекуизготвувањена проценка на влијанието на регулативата во 2010, Фондација Институтотвореноопштество–Македонија,2011;

• КодекснадобрипрактикизаграѓанскотоучествовопроцесотнадонесувањеодлукиусвоеннаконференцијатанаИНГОнаСоветотнаЕвропа,СоветнаЕвропа,2009;

• Кодекс на добри практики за учество на граѓанскиот сектор во процесот накреирањенаполитики,„Сл.весникнаРМ“бр.99/2011;

• Методологијазапроценканавлијаниетонарегулативата,„Сл.весникнаРМ“бр.66/2009;

• Националнастратегијазае-вклучување(2011-2014),http://www.mio.gov.mk/files/pdf/dokumenti/Strategija_za_e-vklucuvanje.pdf(посетенана5.10.2012);

• Национална стратегија за е-Влада 2010–2012, http://mioa.gov.mk/files/pdf/doku-menti/Strategija_za_e-Vlada-05.03.2010.pdf(посетенана5.10.2012);

• ОдлуказаобразувањенаработнигрупизаподготовканаНационалнатапрограмазаусвојувањенаправотонаЕвропскатаунијаиподготовканапреговарачкитепозиции за преговори за членство во Европската унија, „Сл. весник на РМ“ бр.137/2009;

• Презентацијанад-рДијанаШимичодУниверзитетотвоЗагребнаe-Democracyконференцијата одржана во Охрид, 2011 година на тема: „Неопходни чекориза имплементација на еДемократија“, http://www.slideshare.net/dsimic/necessary-steps-for-implementing-edemocracy-solutions;

• Прирачникзаучествонајавноставопроцесотнадонесувањенаодлуки,ОБСЕ,2010;

• ПрограматазаработанаВладатанаРепубликаМакедонијазапериодот2011–2015година,http://vlada.mk/node/139(посетенана21.12.2012);

• СтратегијазасоработканаВладатасограѓанскиотсектор2012–2017,http://www.nvosorabotka.gov.mk/dmdocuments/Strategija_za_sorabotka_na_Vladata_so_gra-ganskiot_sektor2012-2017.pdf(посетенана21.12.2012);

• УпатствозаначинотнапостапувањевоработатанаМинистерстватазавклучувањеназасегнатитестранивопостапкитезаизготвувањеназакони,„Сл.весникнаРМ“бр.150/2011;

• УставнаРепубликаМакедонија;

• Цивикус–Индекснаграѓанскотоопштество,АналитичкиизвештајзаМакедонија„Долгпатдопоголемграѓанскиангажман“,МЦМС,2011;

• Цивикус–Индекснаграѓанскотоопштество,„Долгпатдопоголемграѓанскиангажман“–Резимеипрепоракизаидниполитикизаграѓанскотоопштество,МЦМС,2011.