ﺔﻈﺣﻼﻣ @òîÜ–þa@Þaë‡Ûa ٠ ١ :...

30
م א א א א ................................ ..................................................... ................................ ....................................................................................... òîÜ–þa Þaë‡Ûa ﲤﻬﻴﺪ: ﻟﻮ ﺃﺭﺩﻧﺎ ﺇﳚﺎﺩ ﺍﻟﺪﺍﻟﺔ ﺍﻟﱵ ﻣﺸﺘﻘﺘﻬﺎ ﺍﻷﻭﱃ) ﻣﻴﻠﻬﺎ( ﻳﺴﺎﻭﻱ ﺫﺱ ﻓﺈﻧﻨﺎ ﻧﺴﺘﻄﻴﻊ ﺃﻥ ﻧﺄﰐ ﺑﻌﺪﺩ ﻏﲑ ﻣﻨﺘﻬﻲ ﻣﻦ ﺍﻟﺪﻭﺍﻝ ﺍﻟﱵ ﻣﻴﻠﻬﺎ= ﺫﺱ ﻭﻟﺘﻮﺿﻴﺢ ﺫﻟﻚ، ﻳﻜﻔﻲ ﺃﻥ ﻧﻼﺣﻆ ﺃﻧﻪ ﺇﺫﺍ ﻛﺎﻥ ﻟﺪﻳﻨﺎ: } { = @ + } { = @ - ٥ } { = @ } { = @ + ﺣﻴﺚ ﺍ ﻱ ﺡ ﻓﺈﻧﻪ ﻭﺑﻼ ﺷﻚ ﺃﻧﻨﺎ ﺳﻨﻼﺣﻆ ﺃﻥ ﺍﳌﺸﺘﻘﺔ ﺍﻷﻭﱃ } { = ﺫ ﺱ ﻟﻜﻞ ﺩﺍﻟﺔ ﻣﻦ ﺍﻟﺪﻭﺍﻝ ﺍﻟﺴﺎﺑﻘﺔ ، ﻭﺑﺎﻟﺘﺎﱄ ﻓﺈ ﻧﻨﺎ ﳝﻜﻦ ﺃﻥ ﻧﻌﻤﻢ ﺍﻟﺼﻮﺭﺓ ﺍﻟﻌﺎﻣﺔ ﻟﻜﻞ ﻣﻦ ﺍﻟﺪﻭﺍﻝ ﺍﻟﺴﺎﺑﻘﺔ ﻋﻠﻰ ﺍﻟﺼﻮﺭﺓ: } { = @ + ﺣﻴﺚ ﺙ ﻱ ﺡ ، ﻭﺗﺴﻤﻰ ﻫﺬﻩ ﺍﻟﺪﺍﻟﺔ} ﻋﺎﺋﻠﺔ ﺍﳌﻨﺤﻨﻴﺎﺕ ﻟﻠﺪﻭﺍﻝ ﺍﻟﱵ ﻣﻴﻠﻬﺎ ﺩ } { = ﺫﺱ{ ﺃﻭ} ﻣﻌﺎﺩﻟﺔ ﳎﻤﻮﻋﺔ ﺍﳌﻨﺤﻨﻴﺎﺕ ﺍﻟﱵ ﻣﻴﻠﻬﺎ= } { { ﺃﻭ} ﻧﻘﻮﻝ ﺃﻥ} { ﻫﻲ ﺩﺍﻟﺔ ﺃﺻﻠﻴﺔ ﻟﻠﺪﺍﻟﺔ } {{ . ﻣﻼﺣﻈﺔ ﻣﻼﺣﻈﺔ ﻣﻼﺣﻈﺔ ﻣﻼﺣﻈﺔ: : : ﻷﻧﻨﺎ ﻻ ﻧﺴﺘﻄﻴﻊ ﺃﻥ ﳓﺪﺩ ﺍﻟﺪﺍﻟﺔ ﺍﻷﺻﻠﻴﺔ ﺑﺎﻟﻀﺒﻂ ﻟﻌﺪﻡ ﻣﻌﺮﻓﺘﻨﺎ ﺑﺎﳊﺪ ﺍﻟﺜﺎﺑﺖ ﻓﺈﻧﻨﺎ ﻧﻀﻊ ﻋﻨﻪ ﺭﻣﺰ ﻳﺪﻝ ﻋﻠﻴﻪ ﻭﻧﺮﻣﺰ ﻟﻪ ﺑﺎﻟﺮﻣﺰ ﺙ ﻭﻫﺬﺍ ﺍﳊﺪ ﳝﻜﻦ ﺃﻥ ﻳﺴﺎﻭﻱ ﺍﻟﺼﻔﺮ ﺃﻭ ﻋﺪﺩ ﻣﻮﺟﺐ ﺃﻭ ﻋﺪﺩ ﺳﺎﻟﺐ ﺗﻌﺮﻳﻒ: oãb×aˆg ﻣﻌﺮﻓﺔ ﻋﻠﻰ ﺍﻟﻔﺘﺮﺓ ﺍﻟﺪﺍﻟﺔ، æhÏ ﲢﻘﻖ ﺍﻟﻌﻼﻗﺔ ﻛﻞ ﺩﺍﻟﺔ: } { = } { ﻟﻜﻞ ﺗﺴﻤﻰ ﺩﺍﻟﺔ ﺃﺻﻠﻴﺔ ﺃﻭ ﺗﻜﺎﻣﻞ ﺃﻭ} ﻣﻌﻜﻮﺱ ﺍﳌﺸﺘﻘﺔ{ ﺩ ﻋﻠﻰ ﻟﻠﺪﺍﻟﺔ ﲤﺮﻳﻦ ﲤﺮﻳﻦ ﲤﺮﻳﻦ ﲤﺮﻳﻦ: : : : و دאא دF سZE ۲ س ﻱ ﺡ٠ .......................................................................................................................................................................................................................................... ................................ ............................................................................................................................................................................................................................... ........................................... .................................................................................................................................................................................................................... ...................................................... ......................................................................................................................................................................................................... ................................................................. ٦١ م א א א א ................................ ..................................................... ................................ ....................................................................................... ﻣﻼﺣﻈﺔ: : : : ١ ~ ﺎﺋﻲ ﻣﻦ ﺍﻟﺪﻭﺍﻝ ﺍﻷﺻﻠﻴﺔ ﻟﻜﻞ ﻣﺸﺘﻘﺔ ﻳﻮﺟﺪ ﻋﺪﺩ ﻻ٠ ۲ ~ ﺃﻭﺟﺪ ﺍﻟﺪﺍﻟﺔ ﺍﻷﺻﻠﻴﺔ ﻟﻠﺪﺍﻟﺔ} { = ﺃﻭﺟﺪ ﺍﻟﺘﻜﺎﻣﻞ ﻟـ} { ﺑﺎﻟﻨﺴﺒﺔ ﻟـ ﻭﺳﻨﺮﻣﺰ ﻟﻪ ﺑﺎﻟﺮﻣﺰ} { ﺀ ﺱ ﻭﺗﻘﺮﺃ ﺗﻜﺎﻣ ﻞ ﺩ) ( ﻟـ ﺱ ﺑﺎﻟﻨﺴﺒﺔ٠ ٣ ~ } { ﺀﺱ= } { + } ﺙ ﺛﺎﺑﺖ{ ﺅﺉ } { = } { ﺣﻴﺚ ﻝ: ﺍﻟﺪﺍﻟﺔ ﺍﻷﺻﻠﻴﺔ ﻟﻠﺪﺍﻟﺔ ﺩ) ( ، : ﺛﺎﺑﺖ ﺍﻟﺘﻜﺎﻣﻞ ﻧﻈﺮﻳﺔ: aˆg oãb× ﺍﻟﺪﺍﻟﺔ ﺩ) =( ﺻﻔﺮﺍ ﻋﻠﻰ ﺍﻟﻔﺘﺮﺓ) ، ﺏ( æhÏ ﺩ ﺗﻜﻮﻥ ﺛﺎﺑﺘﺔ ﰲ ﺍﻟﻔﺘﺮﺓ] ، ﺏ[ ﻣﺜﺎﻝW א دאو دF سZE ٥ ذא אو ؟ .......................................................... ................................................................................................................................................................................................................ ............................................... ........................................................................................................................................................................................................................... .................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ......................... ................................................................................................................................................................................................................................................. .............. ............................................................................................................................................................................................................................................................ ... ................................................................................................................................................................................................................................................................ ....... ........................................................................................................................................................................................................................................................ .................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................. ................................................................................................................................................................................................................................... ................................ ٦۲

Upload: vuongdang

Post on 10-May-2018

230 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

��א�����א� ��א�����א���م�����

................................

.....................................................

................................

.......................................................................................

òîÜ–þa@Þaë‡Ûa@ :متهيد

الدوال من فإننا نستطيع أن نأيت بعدد غري منتهيذس يساوي ) ميلها ( لو أردنا إجياد الدالة اليت مشتقتها األوىل : ولتوضيح ذلك، يكفي أن نالحظ أنه إذا كان لدينا ذس= اليت ميلها

٥ -@ س= } س{د ذ + @ س= } س{د ا ي ححيث ا + @س= } س{ د @ س= } س{د

لكل دالة من الدوال السابقة ،ذ س = } س{د فإنه وبال شك أننا سنالحظ أن املشتقة األوىل : ننا ميكن أن نعمم الصورة العامة لكل من الدوال السابقة على الصورة وبالتايل فإ

} ذس =}س{عائلة املنحنيات للدوال اليت ميلها د{وتسمى هذه الدالة ي ح ، ث حيث ث +@ س= }س{ د .}}س{ دهي دالة أصلية للدالة} س{د نقول أن { أو} }س{ د= م معادلة جمموعة املنحنيات اليت ميلها {أو

::::مالحظة مالحظة مالحظة مالحظة

لعدم معرفتنا باحلد الثابت فإننا نضع عنه رمز يدل عليه ألننا ال نستطيع أن حندد الدالة األصلية بالضبط وهذا احلد ميكن أن يساوي الصفر أو عدد موجب أو عدد سالب ونرمز له بالرمز ث

:تعريف oãb×@aˆg ح خ فففف الدالة د معرفة على الفترة ، æhÏ كل دالة ل حتقق العالقة : فففف للدالة د على}معكوس املشتقة {أو تسمى دالة أصلية أو تكامل فففف ي سلكل }س{د=}س{ل

���و��@@@@@@@@@ : : : :مترينمترينمترينمترين ������� ٠ي ح ����#��س� �ZE۲سFد@@@@����א���دא��

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

٦١

��א���� א� � א���� א���م����

................................

.....................................................

................................

....................................................................................... : : : :مالحظة

٠ لكل مشتقة يوجد عدد ال ائي من الدوال األصلية ~١

ء س}س{دت له بالرمز وسنرمزسبالنسبة لـ } س{دأوجد التكامل لـ = }س{د أوجد الدالة األصلية للدالة ~۲ ٠بالنسبة لـ س ) س(ل دوتقرأ تكام

}س{د= } س{ لؤئ} ث ثابت {ث+ } س{ل= ءس }س{دت ~ ������٣ ثابت التكامل: ث ، ) س(الدالة األصلية للدالة د: حيث ل

:نظرية ����

aˆgoãb×@ب ا (على الفترة صفرا )= س( الدالة د ، (æhÏ ب ا[ د تكون ثابتة يف الفترة ، [

�����א�����W مثال ����������+�א*()'��ذא����Z�E٥سFد���و���دא��,-.��/2)0�1�/�������3و������5��6؟����������������������

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................................................................................................

٦۲

��א���� א� � א���� א���م����

................................

.....................................................

................................

.......................................................................................

����������

::::نظرية نظرية نظرية نظرية �����������

òÛa‡Ûa@åØnÛ دالتني أصليتني للدالة د على ) س(٢ل ، ) س(١ إذا كانت لفففف د معرفة على الفترة ٠ ففففي ث لكل س ) = س(٢ ل –) س(١ ل : @æbÏ ففففالفترة

�����א��} س{٢ل ،} س{١ ل9ذא�078 : : : :ممممثثثثاااالللل ������� و078@ ذ ،+س٣= } س{د دא��

.. = } س{ه @ فإن }س{١ ل -}س{٢ ل =} س{ ه

٥ ~د ٣ ~ج ۲ ~ب صفر ~ ا..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................................... ......................................................................... ٦٣

��א���� א� � א���� א���م����

................................

.....................................................

................................

.......................................................................................

��

::::مالحظات مالحظات مالحظات مالحظات �����������

)س(د) = س(ل: فان ) س(دالة أصلية للدالة د) س( إذا كانت ل~١

أو اختصارا الدوال ،)س ( ث الصورة العامة للدالة األصلية د ) + س ( تسمى العبارة ل @@@@@@@@@@@@~۲ ٠أو معادلة جمموعة املنحنيات ) س( د األصلية للدالة

) يف كتاب الطالب ٧٣صفحة ( ليس من الضروري أن يكون لكل دالة معطاة دالة أصلية ~٣

: : : : مثال مثال مثال مثال ــــــ) = س( د<=�دא�������������א�� :@:س :- :١[ �=�Eس3�F>��7ن�א��א�����ل���

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

Wتساوي �Eس�Fدهي دالة أصلية للدالة %}س@جتا+ س @جا{= } س{ل الدالةالدالةالدالةالدالة ::::تدريب تدريب تدريب تدريب }س@جا -س @ جتا{٥~ د ١~ ج }$ س@جتا+ س @ جا{٥~ ب صفر~ ا

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

:@:س :- :١[ �

س - �

��א������� א� � א���� א���م�

................................

.....................................................

................................

.......................................................................................

Ûa@‡ÇaìÓ@�ÈiÝßbØn@

: قواعد التكامل أ أهم

ال تنس تكامل الدالة الثابتة دالة من الدرجة األوىل ث+ اس = اء س ت ~١

ن؛!؛= ء س ن س ت ~۲ س١؛ = ن ١-آل ، ن ث! + + ن؛

خاص التكامل غري احملدد

ث+ } س{د= ءس }س{د ت ~١

ءس }س{دت ا = ءس }س{ادت ~ ۲

ءس}س{رت _ ءس } س{دت = ءس }س{ر} _ س{دأت ~ ٣ ميكن توزيع التكامل على اجلمع والطرح

: ة على قواعد التكاملمثالأ

:أوجد التكامالت التالية ءس ٣ت أل١

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

س ءس ٨ت أل۲

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................................................................................. ...............................

؛ بب؛ا؛ +ب ؛=ا؛ بب+ ١

٦٥

��א���� א� � א���� א���م����

................................

.....................................................

................................

.......................................................................................

ءس} ٧ -#س ٤+ @ س٩{ت أل٣

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

٠ ١)=٠(لللل 9ذא�078، ٣-س۲)= س(د �و���א��א���א*��������א�� ::::مثال مثال مثال مثال

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

ءسس[ ت :�و���א��?�/�א���=: مثال مثال مثال مثال أل١

...........................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................................................................................................

îÛbnÛa@ÝßbØnÛa@‡uëc@ò@@@@@@@Z: تدريب تدريب تدريب تدريب

ءس )٨ – س + #س٥( ت ~٤ ءس٣[ ت ~٣ ءس& _س ت ~۲ ءس:#س[ ت ~١

م؛نن }س{ = : م:س[ ن

٦٦

��א���� א� � א���� א���م����

................................

.....................................................

................................

.......................................................................................

:ÝßbØnÛa@‡ÇaìÓ: تابع

: : : :تكامل حاصل ضرب دالتني أو أكثر ونأخذ فيها الفكرتني التاليتنيتكامل حاصل ضرب دالتني أو أكثر ونأخذ فيها الفكرتني التاليتنيتكامل حاصل ضرب دالتني أو أكثر ونأخذ فيها الفكرتني التاليتنيتكامل حاصل ضرب دالتني أو أكثر ونأخذ فيها الفكرتني التاليتني : : : : أأأأووووالالالال

:ب الدوال يف بعضها ونكاملنضر أل١

@@òîmŁa@pýßbØnÛa@‡uëc@Z@

ءس} ٤ –س ٥} { ٣+ @ س{ت ~١

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

ءس}@ ۲ -@ س{ ت ~۲ ..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

ءس} ٨+ @ س٣{س ت أوجد ::::تدريب تدريب تدريب تدريب

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................................................................................................

ال ميكن توزيع التكامل على الضرب

٦٧

.

��א���� א� � א���� א���م����

................................

.....................................................

................................

.......................................................................................

:شتقتها شتقتها شتقتها شتقتها مممم على صورة دالة يف على صورة دالة يف على صورة دالة يف على صورة دالة يف التكاملالتكاملالتكاملالتكامليكون يكون يكون يكون أل۲

���������������������(?@8�,Bدא�/��9ذא�0ن�8?-�C�D��E��دא��F�GH�E��/��I(Jدא���دא(/�,>�������Eس��Hو�ن�������-�C�D��'()*وא�KL�7אM�٠�

:قاعدة ���������

ث!+ + ن }س{دأ؛ ١؛ = نن؛!؛= ءس } س{د ن }س{دأ ت �������������������������

��@@�ýßbØnÛa@‡uëcpîÛbnÛa@òZ :مثال�����

ءس} ١+ @ س٣{ ) }٥ –س + # س{ت ~ ١ ����

........................................................................................................................................................................................................................................................................

............................................................................................................................................ .............................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................... ................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

ـــ

ءس : ٣::+س:ذ:-:@:س [ } ١-س{ت ~۲

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................................................................................................................... ٦٨

��א���� א� � א���� א���م����

................................

.....................................................

................................

.......................................................................................

ءس}٤+ذس+@س} {ذ–س {ت ~ ٣ ..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

ـ ــ ــ ـــ ـــــــــــــــــ ــ ــ ـــ ــــــــــ ــ ـــ ــ ـــــــــــــــــ ــ ـــ ــ ـــــــــــــــــ ــ ـــ ــ ــــــــــ ــ ـــ ــ ـــــ ــــــــــــ ــ ـــ ــ ـــــ ــــــــــــ ــ ـــ ــ ـــــ ـــــــــ ـــ ــ ــ ـــ ـــــــ ـــ ــ ــ ـــ ــــــــــــــ ـــ ــ ــ ـــ ــــــــــــــ ـــ ــ ــ ـــ ـــــــ ـــ ــ ــ ـــ ــــــــــــــ ــ

:١:+:#س[ @س ~٤ ........................................................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................

............................................................................................................ .............................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

.......................................................................... ...............................................................................................................................................................................................

ءس@ } س٣ -# س۲ { :٤:+:#:س: :ذ :-:$س[# ت W��� @@ÝßbØnÛa@‡uëcتدريب��

....................................................................................................................................................................................................................................................... ..................

........................................................................................................................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................................................................................... ......................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................�����............................................................................................................................................................................................................................. .............................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................������٦٩

������

��א���� א� � א���� א���م����

................................

.....................................................

................................

....................................................................................... ��

:تكامل دالة من الدرجة األوىل مرفوعة للقوة ن : نيا ثا���

:قاعدة قاعدة قاعدة قاعدة �������

ث!++ن }ب+اس{؛ ١؛ = نن؛! ؛× أ؛= !ءس ن}ب+اس{ ت

Oא*و���ط��ن�6?�ن�א��א����+�א��(DQ ١-آل ن

��îÛbnÛa@pýßbØnÛa@‡uëc@@òZ :مثال

ء س ) )٧ + س ٣( ت ~١ �����

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................................. ............................................................

.......................................................................................................................................................................................................................................................................... ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

ءس :٥:-:: س:ذ [ ت ~۲

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

: أوجد التكامل: تدريبتدريبتدريبتدريب

....................................................................................................................................................................................................... = ءس% }س۲ - ٣{ت

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

٧٠

��א���� א� � א���� א���م����

................................

.....................................................

................................

.......................................................................................

ءس @( )٤+ س ٤ - @س( ت ~٣

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

ءس % )٧ + سس؛؛!؛ ( %س ت ~٤

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

املتطابقات األساسية للتذكري

@ب+ ذ ا ب + @ ا= }@ ب +ا { : مربع جمموع حدين ~ ١

@ب+ ب ذ ا-@ ا= }@ ب -ا { : مربع الفرق بني حدين ~ ۲

@ ب-@ ا= } ب -ا} { ب +ا { : جمموع حدين يف الفرق بينهما ~ ٣

ب+ @ ا ب٣+ ب @ ا ٣+ # ا= }# ب + ا { : مكعب جمموع حدين ~ ٤

# ب-@ ا ب٣+ ب @ ا ٣ -# ا= }# ب -ا{ : مكعب الفرق بني حدين ~ ٥ ٧١

��א���� א� � �א��� א���م����

................................

.....................................................

................................

.......................................................................................

:ل حاصل قسمة دالتني تكام: ثالثا

:حتليل البسط أو املقام واالختصار أل١

......... وميكن أن نستخدم حتليل فرق بني مربعني أو مكعبني أو جمموع مكعبني أو مكعب كامل أو مربع كامل ........ وذلك باستخدام املتطابقات

�òîÛbnÛa@pýßbØnÛa@‡uëc��W :مثال س ^؛؛؛؛؛؛؛؛؛؛؛؛٣+ ؛؛-سس؛؛؛ س%؛؛؛؛؛_؛؛@ س؛ ت ~١ ؛؛ ء

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

ــــ ـــــــــــــــــــــــــــــــ ــــــــ ــــــــ ــــــــ ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ــــــ ــــــــــــــــــ ـــــــــــــــــــــــــــــــ ــ ــــــ ــــــــــــــ ــــــــ ــــــــــــــــــس ؛؛؛؛٢@؛١&؛؛؛؛؛؛؛؛-_سس؛؛؛؛؛؛@ ؛س؛ ٧؛# ت~ ۲ ؛؛؛ ء

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

ء س؛؛ ) ؛؛؛٦+؛ ؛= ؛ ؛ سس؛س^؛؛٢؛ ؛؛+؛ @ت س؛؛؛؛؛ ~٣

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

.... ................................................................................................................................................................................................................................................................. ....

.......................................................................................................................................................................................................................................................................... ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

��Wأوجد التكامالت التالية: : : : تدريب تدريب تدريب تدريب

ء س ت ~۲ ء س ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــت ~ ١

؛؛؛؛؛؛؛؛:::::::::+: :!؛٢ ؛؛؛؛؛؛؛سس؛# [ س ت ~٣ ؛؛؛ %؛؛ +؛ @ت س ~٤ ء س :::::؛؛؛؛؛سس ؛ ءس !؛ ؛$؛٢؛ _-؛س؛ سس

%)١-س( @)١-س(

(!} س -@ س { (! س

٧۲

��א���� א� � א���� א���م����

................................

.....................................................

................................

.......................................................................................

: رفع املقام إىل البسط بإشارة سالبة أل۲

::::لتالية لتالية لتالية لتالية ويف هذه احلالة يكون عندنا احلاالت اويف هذه احلالة يكون عندنا احلاالت اويف هذه احلالة يكون عندنا احلاالت اويف هذه احلالة يكون عندنا احلاالت ا

�9�א��I(Rوא��?�/~ ا /��9�א��I(Rوא��?/��9�א��I(Rوא��?/�~ ب �9�א��I(Rوא��?-�C�D��E��دא��F�GHو��-�C�D��E��دא��F�GHو��-�C�D��E��دא��F�GHو��-�C�D��E��دא��F�GHج���������������������������������و� ~���������Oא*و���دא����+�א���/�?6�F�GHو������������Oא*و���دא����+�א���/�?6�F�GHو������������Oא*و���دא����+�א���/�?6�F�GHو������������Oא*و���دא����+�א���/�?6�F�GHو�������

�������������ýßbØnÛa@‡uëcpîÛbnÛa@òW�W�W�W : : : :مثالمثالمثالمثال

ء س � ت ~١

ث+ /)/س/( د[ ۲= ء س ت قاعدة ........................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................................................................................................

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــس����������������������� ت~ ۲ ء

.........................................................................................................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................................................................................................

٣+ س ۲ :٥::+س :٣:+:@س[

س{|د|| |{ /}س/{د [

٧ / /س/ /+/ خح٥[

٧٣

��א���� א� � א���� א���م����

................................

.....................................................

................................

.......................................................................................

ء س ����������������� ت ~ ٣

.........................................................................................................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................................................................................................

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

}س{د = ءس}س{دت ؛ء ؛سس �:نظرية

....................................... =} ٣{دæhÏ ث +/ص[= @؛ صص؛+ شش؛ ت س ¢sî} س{د=ص oãb×@aˆg :مثال

........................................................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ����:أوجد التكامل ::::تدريب تدريب تدريب تدريب

.........................................................................................................................................................................................= ء س ������������������������ ت

٥ - س #س

٧ ۲٥+ س١٠-@س

٧٤

��א���� א� � א���� א���م����

................................

.....................................................

................................

.......................................................................................

òí‹öa‡Ûa@Þaë‡Ûa@ÝßbØm@@

<Ý^ŠÎ_<ì‚Â<±c<íén×n¹]<Ù]æ‚Ö]<løÚ^Ói<ÜéŠÏje<ÝçÏ߉<<

:تكامل الدوال املثلثية بصورة عامة

ث+ س جا = س ءس جتا ت ~ ۲ ث+ س جتا -= س ءس جا ت ~ ١

ث+ س قـا = س ظـا س قـا ت ~ ٤ ث+ س ظـا = س ءس @ قـا ت ~ ٣

ث+ سقتا -= س ءس ظتا س قتا ت ~٦ ث+ س ظتا -= س ءس @قتا ت ~ ٥ �òîÛbnÛa@pýßbØnÛa@‡uëcZ@: مثال

ءس} س جا+ سجتا{ ت ~١ ����........................................................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ءس}^ س @ جتا+ س @جا{ ت ~۲

........................................................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

ءس}سجتا+ @ س٣{ت ~٣

........................................................................................................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................................................................................

٧٥

��א���� א� � א���� א���م����

................................

.....................................................

................................

.......................................................................................

سءس ظاسقات ~ ٤

........................................................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

ءس ]س@س جتا@قتا + س@س جا@قتا[ت ~ ٥

........................................................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

بعض العالقات املهمة بعض العالقات املهمة بعض العالقات املهمة بعض العالقات املهمة

سجناس جا۲=س۲ جا ~۲ ١=س@جتا+س@جا ~١

س@قتا=١+س@ظتا ~٤ س @قا=١+س@ظا ~٣

ـــ = قاس ~٦ ـــــــــــــــــــــــ ـــــــــــــــــــــــ ـــــــــــــــــــــــ ـــــــــــــــــــــــ =قتاس ~٥

١ جاس جاس

١

٧٦

��א�������� א� � א���� א���م

................................

.....................................................

................................

.......................................................................................

اليت زاويتها من الدرجة األوىل تكامل الدوال املثلثية أل١

ث+ س )ب + سا( جتا أ؛ !-= س ءس ) ب + س ا (جا ت ~ ١

ث+ س )ب + سا( جا أ؛= !س ءس ) ب + س ا (جتا ت ~ ۲

ث+ س )ب + سا(ظـا أ؛= !س ءس ) ب + س ا (@قـا ت ~ ٣

ث+ س )ب + س ا(قـا أ؛= !س ) ب + سا(ظـاس ) ب + س ا(قـا ت ~ ٤

ث+ س )ب + سا (ظتا أ؛ !-= س ءس ) ب + سا(@ قتا ت ~ ٥

ث+ س) ب + سا(قتا أ؛ !-= س ءس )ب + س ا ( ظتاس ) ب + س ا ( قتا ت ~٦

ث+ تكامل الدالة املثلثية بنفس الزاوية × ــــ =ل الدالة املثلثية اليت زاويتها من الدرجة األوىل تكام::::قاعدة قاعدة قاعدة قاعدة @@@@

@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@òîmŁa@pýßbØnÛa@‡uëc@Z@

............................................................................................................................................................................................ =ءس)س ۲ –١(جتـات ~ ١

................................................................................................................................................................................................ =ءس)٥+ س ۲(جـا ت~ ۲

.......................................................................................................................................................................................... =ءس) س ۲ – ١( @قـا ت~ ٣

........................................................................................................................................................................................ =ءس ) ٣+ س ٤ (@قتـا ت ~ ٤

...........................................................................................................................................= ءس )١+ س ٣( ظـا ) ١+ س ٣( ـا ق ت~ ٥

..................................................................................................................................................= ءس )س ۲ –١( ظتـا )س۲– ١( قتـا ت ~٦

١ معامل س

٧٧

٧٧

��א���� א� � א���� א���م����

................................

.....................................................

................................

.......................................................................................

ءس }سس ؛ ؛ ؛ الذ؛ %+سس ؛ ؛ةذ ؛؛!{ ت ~ ٧

........................................................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــت ~ ٨ ءس ـــــــــــــــ

........................................................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

: : : :تدريبتدريبتدريبتدريب

ïÛbnÛa@ÝßbØnÛa@‡uëc���������W����������W����������W����������W� ءس س٥جا× س ٥ظات ����

........................................................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................

....................................................................................... .................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................

س٧ جا س٧@ جتا

٧٨

��א���� א� � א���� א���م����

................................

.....................................................

................................

.......................................................................................

مشتقة الزاوية× تكامل الدوال املثلثية أل۲

ءس �א��T�T�א��א�� ت = ءس ) א��وא���א�D� ( × )��T�T�C��א�Sאو��( ت ��������: : : : قاعدا قاعدا قاعدا قاعدا

�òîÛbnÛa@pýßbØnÛa@‡uëcZ@: مثال

ءس @س٥س جا١٠ت ~١ �........................................................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ءسس٣ جتا٣ت ~ ۲

........................................................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ءس ) ٣+@س٥( ظتا ) ٣+@س٥( قتا س۲ت ~ ٣

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ��Wأوجد التكامل: تدريب ٧٩ ..................................................................................................................................................................................... = ءس#س @قا @ست

٧٧

��א���� א� � א���� א���م����

................................

.....................................................

................................

.......................................................................................

:مشتقة الزاوية × تكامل الدوال املثلثية اس ن أل٣

ث + !+ن) دالة مثلثية( ١؛ = نن؛! ؛= ءسمشتقة الزاوية × مشتقتها × ن) دالة مثلثية ( ت

: : : : مالحظة مالحظة مالحظة مالحظة

بينما إذا كانت الدالتني ، س هو الدالة املراد تكاملها فصاحب األ) جتا ، جا ( إذا كانت الدالتني املضروبتني مها ٠فإن ظتا هي الدالة ) قتا ، ظتا ( فإن ظا هي الدالة وكذلك ) @قا، ظا ( املضروبتني مها

: : : : فمثال

١- آل ن ث + } س{ د !+ن جا؛ ١؛ = نن؛!؛= ءس } س{د } س{دجتا} س{ دن جات ~ �١

١- آل ن ث + } س{ د !+ن جتا؛ ١؛ = نن؛!؛= ءس } س{د } س{دجا} س{ دن جتات ~ �۲

�òîÛbnÛa@pýßbØnÛa@‡uëcW: مثال

س ءس٤ جتا س٤%جات ~ ١

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ : أوجد التكامل��W تدريب

٨٠ ....................................................................................................................................................................................................= س ءس جا س &جتات

.

��א���� א� � א���� א���م����

................................

.....................................................

................................

.......................................................................................

سءس@قا}$ ٧ –س ظا {ت ~ ۲

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

ءس} ٥+@س٣@{قا} ٥+@س٣^{اظ س ت ~ ٣

.........................................................................................................................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................... ....................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................... .................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................... .................................................................................................................................

.......................................................................................................................................... .................................................................................................................................

........................................................................................................................................... ................................................................................................................................ ٨١

٧٧

��א���� א� � א���� א���م����

................................

.....................................................

................................

.......................................................................................

:تكامل الدوال املثلثية من النوع أل٣

: لصورة عدد فردي موجب يف هذه احلالة نكتب التكامل على ان وكانت سنجـتا ، سنجـا

}س!_ ن جـتا × س جـتا {، } س!_ ن جـا × س جـا {

.١= س @جـتا + س @جـا: مث نستخدم املتطابقة

�òîÛbnÛa@pýßbØnÛa@‡uëcW: مثال

سء س #جـات ~١

........................................................................................................................................................................................................................................................................

............................... ..........................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

......... .................................................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................................................................................................................................

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

سء س #جـتات ~۲

......................................................................................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................... ..................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................................................................................................

......................................................................................................................... ................................................................................................................................................. .........................................................................................................................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................................................................................................................... ٨۲

��א���� א� � א���� א���م����

................................

.....................................................

................................

.......................................................................................

: ، ونستخدم التحويالت التالية س@ ظتا، س @ ظا، س @ جتا، س @ جا :تكامل الدوال املثلثية من النوع أل٤

س س@ جا ت ~١ ء س } س ۲ جتا – ١ { ٢؛ !ت= ء

ء س } س ۲ جتا+ ١ { ٢؛ !ت= ء س س@ جتا ت ~۲

ء س } ١ -س @ قـا { ت= ء س س@ ظا ت ~٣

ء س } ١ -س @ قتا { ت= ء س س@ ظتا ت ~٤

: مالحظات

: يف القوانني فوق فهي من األخطاء اليت يقع فيها الطالب مثل äfjÞ]ØèçvjÖ]<ð^ßm_<íèæ]ˆ×Ö>~ ا .}س ٨ جتا – ١ { ٢؛! = س٤@ جا

...... ،٦ ، ٤ ، ۲: نستخدم نفس القوانني إذا كان األس زوجي أي ~ ب

:òîÛbnÛa@pýßbØnÛa@‡uëc: مثال

سء س @جـات ~١

........................................................................................................................................................................................................................................................................

............................................................................................................... .........................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................

UUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUU UUUUUUUUUUUUUUUUUUUU UUUUUUUUUUUUUUUUUUUU UUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUU UUUUUUUUUUUUUUUUUUUU UUUUUUUUUUUUUUUUUUUU UUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUU UUUUUUUUUUUUUUUUUUUU UUUUUUUUUUUUUUUUUUUU UUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUU UUUUUUUUUUUUUUUUUUUU UUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUU UUUUUUUUUUUUUUUUUUUU UUUUUUUUUUUUUUUUUUUU UUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUU UUUUUUUUUUUUUUUUUUUU UUUUUUUUUUUUUUUUUUUU UUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUU UUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUU����

: أوجد التكامل�����W تدريب

.....................................................................................................................................................................................................= سء س ٢؛! @ـاتجت ٨٣

٧٧

��א���� א� � א���� א���م����

................................

.....................................................

................................

.......................................................................................

س } س٣@{ظات ~ ذ ء

.......................................................................................................................................................................................................................................................................

................................................................................... .....................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

ءس }س@جتا+س@جا+س@ظا{ت~ ٣

.......................................................................................................................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................... .................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................................................................................................

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

ء س)٣-س۲( @ظتا ت ~٤

........................................................................................................................................................................................................................................................................

...................................................................................... ..................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................................................................................................................... ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ـــــــــــــــــــــــــــــ

: أوجد التكامل�����W تدريب

٨٤ .....................................................................................................................................................................................= سء س ٢؛! @جتـات

��א���� א� � א���� א���م����

................................

.....................................................

................................

.......................................................................................

التكامل بالتعويض

::::ابقتني ابقتني ابقتني ابقتني وهي للمسائل اليت ليست على الصورتني السوهي للمسائل اليت ليست على الصورتني السوهي للمسائل اليت ليست على الصورتني السوهي للمسائل اليت ليست على الصورتني الس: : : : طريقة التعويض طريقة التعويض طريقة التعويض طريقة التعويض أل٥

ونفكر يف طريقة التعويض إذا كان التكامل حاصل ضرب دالتني وال نستطيع أن نضرب الدالتني يف بعض وليست . على صورة دالة يف مشتقتها فنلجأ إىل طريقة التعويض

.ء س بـ ء ص واستبدال ص هو استبدال الدالة املعطاة بدالة جديدة يف املتغري

.ن تساوي القيمة اليت حتت اجلذر أو داخل القوس أس ص دائما نفرض : مالحظة

�ïÛbnÛa@ÝßbØnÛa@‡uëcW : مثال

ء س / ۲ /-/س [@ س ت ~١

.........................................................................................................................................................................................................................................................................

............................................................................................. ..............................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................

.................................................. ........................................................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................... .............................................................................................................................................

............................................................................................................................ .............................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................................................................................................................... ٨٥

٧٧

��א���� א� � א���� א���م����

................................

.....................................................

................................

.......................................................................................

ءس /٣/ /+/ خحس[} ٥+ س {ت ~ ۲

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

............................................................................................................................................. .............................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

............................................................................................................................................ ..............................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................... ................................................................................................................

........................................................................................................................................................ ................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................................................................................................................... ..........................................................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................ ..................................................................................................

.......................................................................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................. ............................................................................................................................................................................

................................................................................... ...........................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................................................................................

ء س*}ذ + س { ذس ت ~۲ ء س %}١ + ؛ سس؛!^ { س ت ~١ �Wو���א��?�/�א���=�:تدريب ٨٦

��א���� א� � א���� א���م����

................................

.....................................................

................................

.......................................................................................

†‡�a@�Ë@ÝßbØnÛa@óÜÇ@pbÔîjĐm@ :تطبيقات هندسية : أوال

والفكرة كلها تدور حول إجياد قيمة، يف التطبيقات اهلندسية سندرس طريقة إجياد معادلة املنحىن اليت حتقق شرطا ما ٠ الثابت ث

:خطوات إجياد معادلة املنحىن أعطي ونقطة عليه

٠ نكامل املشتقة لنحصل على الدالة ويظهر فيها الثابت ث ~ا

٠نعوض بالنقطة املعطاة يف السؤال يف الدالة اليت وجدا يف اخلطوة األوىل ونوجد قيمة ث ~ ب

٠صلية إذا وجدنا قيمة ث نعوض بقيمتها يف الدالة بعد التكامل فنحصل على الدالة األ~ ج

:مالحظة

٠ميل املماس يعين املشتقة األوىل أل١

ب = } ا{دفإن } ا،ب {إذا مر املنحىن بالنقطة أل۲

ب = } ا{دفإن } ا،ب {إذا مر املنحىن بالنقطة أل٣

ءس} س{د ت = } س{د ، ءس } س{د ت = } س{د ت أل٤

٨٧

٧٧

��א���� א� � א���� א���م����

................................

.....................................................

................................

.......................................................................................

�.VC��@ أل١ Q�(W�XKא��Y.Z.د���א����و��/�`_^�F١�،٣�E��VC8�/0��.Gאو����� س١٠ -= د <�������������������������

.........................................................................................................................................................................................................................................................................

.... ......................................................................................................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................................................................................................................... .........................................................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................... ...............................................................

.........................................................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................ .........................................................................................................................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................................................................................................................... .........................................................................................................................................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................. .............................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................................................................................................

............................................................................................................................. .............................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................................................................................................

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ .....+ ...... - @س٣= }س{دفإن ، ٥ =} ۲{ ، د ٤ - س ٦=} س{دoãb×@aˆg@oãb×@aˆg@oãb×@aˆg@oãb×@aˆg @ ::::تدريب تدريب تدريب تدريب ٨٨

��א���� א� � א���� א���م����

................................

.....................................................

................................

.......................................................................................

�.VC� ،١+ س ۲= جد 9ذא�078 أل۲ Q�(W�XKص�א��Y.Z.د���א���و��/�א�,س� }٥، bc��}۲و����������������dK>��.G����������VC.א��Xوe� ٠ ٦

............................................................................... ...........................................................................................................................................................................................

................................................................... .......................................................................................................................................................................................................

....................................................... ...................................................................................................................................................................................................................

........................................... ...............................................................................................................................................................................................................................

............................... ...........................................................................................................................................................................................................................................

................... .......................................................................................................................................................................................................................................................

....... ...................................................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................... ...............................................................

........................................................................................................................................................................................................... ...............................................................

........................................................................................................................................................................................................... ...............................................................

........................................................................................................................................................................................................... ...............................................................

........................................................................................................................................................................................................... ...............................................................

............................................................................................................................................................................................... ...........................................................................

................................................................................................................................................................................... .......................................................................................

....................................................................................................................................................................... ...................................................................................................

........................................................................................................................................................... ...............................................................................................................

.......................................................................................................................................................................................................................................................................

٨٩

٧٧

��א���� א� � א���� א���م����

................................

.....................................................

................................

.......................................................................................

وX }س،ص{ VC8�X���.G�} س{د= ص 9ذא�0ن���/�א�.Y.Z أل٣ e��^��G���Hس ، ۲ @@وא�Y.Z.وא�������������������(W��VC.�Q }-١ ،۲ { ،=>�Y.Z.د���א�@........+ ....... =ص fcن���

................................................................................... .......................................................................................................................................................................................

....................................................................... ...................................................................................................................................................................................................

........................................................... ...............................................................................................................................................................................................................

............................................... ...........................................................................................................................................................................................................................

................................... .......................................................................................................................................................................................................................................

....................... ...................................................................................................................................................................................................................................................

........... ...............................................................................................................................................................................................................................................................

............................................................................................................................................................................................................ ..............................................................

........................................................................................................................................................................................................... ...............................................................

........................................................................................................................................................................................................... ...............................................................

........................................................................................................................................................................................................... ...............................................................

........................................................................................................................................................................................................... ...............................................................

................................................................................................................................................................................................... .......................................................................

....................................................................................................................................................................................... ...................................................................................

........................................................................................................................................................................... ...............................................................................................

............................................................................................................................................................... ...........................................................................................................

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ :تساوي } ٠{ د–} ١{ دفإن س ٤+ @س٣= } س{د إذا كانت :::: تدريب تدريب تدريب تدريب

٧ ~ د ٣~ ج١~ ب صفر ~ا

٩٠

��א���� א� � א���� א���م����

................................

.....................................................

................................

.......................................................................................

:تطبيقات فيزيائية: ثانيا

٠ يف التطبيقات الفيزيائية سندرس طريقة إجياد املسافة إذا أعطيت السرعة أو التسارع

ن، ت دالة يف الزمن ع كل من ف ،ع ء ن ت = ف ء ن ، ت ت = ع : معادلة املسافة خطوات إجياد

٠ إذا أعطي التسارع نكامل فنحصل على السرعة~ا

٠ نوجد قيمة ث مبعلومية السرعة والزمن من بدء احلركة ~ ب

٠ نكامل السرعة فنحصل على املسافة وإلجياد قيمة الثابت ث نعوض بالزمن عند بدء احلركة ~ ج

شتقاق ا ئ اشتقاق ئ اشتقاق ئ }ن{التسارع ت } ن{ع السرعة }ن {اإلزاحة ف تكامل ؤ تكامل ؤ تكامل ؤ

٩١

٧٧

��א���� א� � א���� א���م����

................................

.....................................................

................................

.......................................................................................

��+�VC8��א*�/�G.��א���Z� أل١ B��<����C�e��g)�Y�G���e��h(Z�� صفرا=ن �����G(eQ@@

. ٤= ن إىل ذ = ن �و���9زא���א���eL(�ل�א�@��Fi+ ذ ن + @ ن٣= ع

........................................................................................................................................................................................................... ...............................................................

........................................................................................................................................................................................................... ...............................................................

........................................................................................................................................................................................................... ...............................................................

.......................................................................................................................................................................................................... ................................................................

.............................................................................................................................................................................................. ............................................................................

.................................................................................................................................................................................. ........................................................................................

...................................................................................................................................................................... ....................................................................................................

.......................................................................................................................................................... ................................................................................................................

.............................................................................................................................................. ............................................................................................................................

.................................................................................................................................. ........................................................................................................................................

...................................................................................................................... ....................................................................................................................................................

.......................................................................................................... ................................................................................................................................................................

.............................................................................................. ............................................................................................................................................................................

.................................................................................. ........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ فإذا كانت سرعة هو الزمن بالثواين،ن حيث ۲+ ن ٣= يتحرك جسيم على خط مستقيم بتسارع ت :::: تدريب تدريب تدريب تدريب

ة ثوان من بدء احلرك٨ث ، فأوجد إزاحة اجلسيم بعد / م١٠ ثوان تساوي ٥ بعد ماجلسي ٩۲

��א���� א� � א���� א���م����

................................

.....................................................

................................

.......................................................................................

VC8�+��k��א*�/�G.��א��Z أل۲ B��<����C�e��g)�Y�G���e��h(Z���� ع صفر= نe�Q �bQن�_)G� ۲ – ن٦= ت ,�G�،�+�Sوא���G(eא���Q��Hو���א����@@��Q���eLא�)0�����������٣א�m�Q��+�3אن���� 7o�Q ۲ث / قدم١pزא���א�q���3و���א ��Q���eLא�-�VC�3٠אن����������٥

........................................................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................................................................................................................... .........................................................................................................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................................................................................................

٩٣

٧٧

��א���� א� � א���� א���م����

................................

.....................................................

................................

.......................................................................................

G(eQ� صفر ، = ن ��e��g)�Y�G���e��h(Z�m�Q���Cא��+�VC8��א*�/�G.��א���Z� أل٣ ��m�Q�+�K)0�^�م ٩= א��eL @א���XK?�ن�9�d�.Gزא�� ن �و���א��S+ ث/ ذ ن م – ٦= ع

........................................................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................

عند ٤+ذن -@ ن٣= } ن{ع جلسيم يتحرك بسرعة } ن{أوجد دالة املسافة ف ::::تدريب تدريب تدريب تدريب ٩٤ ٠ ٦= } ٠{ علمت أن ف إذا ن ، الزمن

��א���� א� � א���� א���م����

................................

.....................................................

................................

.......................................................................................

†‡�a@ÝßbØnÛa@@

] : ا ، ب [جتزئية الفترة املغلقة: أوال

النقاط تسمى من الفترات اجلزيئية ويتم ذلك بتحديد جمموعة منن أن جتزئ هذه الفترة يعين تقسيمها إىل عدد قدره

٠) التجزئ (نقاط التقسيم

٠ س =ا ١ س ٢ س ٣س س ننس = ب

} ننس ، ... ، س ، ... ، ٣ ، س ٢ ، س ١ ، س ٠س { : نقط التجزيء

:ونكتب } ا ، ب { نن ونرمز له بالرمز ت } ] ا ، ب [التجزيء النوين للفترة { يسمى التجزيء الناتج

)اية الفترة( ب = ننسو )بداية الفترة( ا = ٠س حيث } ننس، ... ، ٣ ، س ٢ ، س ١ ، س ٠س { =}ا ، ب { ننت :ينقسم جتزئ الفترات اىل جزئني

جتزئ غري منتظم أل١ ٠لتجزئ يكون أطوال الفترات غري متساو ويف هذا ا

جتزئ منتظم أل۲

٠ ويف هذا التجزئ يكون أطوال الفترات اجلزئية مجيعها متساو

موستكون اغلب دراستنا على التجزئي النوين املنتظ

٩٥

٧٧

��א���� א� � א���� א���م����

................................

.....................................................

................................

.......................................................................................

:::: مالحظات

١+ ن = أي عدد نقاط التجزئ ١+ عدد الفترات = عدد نقاط التجزئ ~ ١

٠كل عنصر من نقاط التجزئ أصغر من العنصر الذي قبله ~ ۲

٠كذا وه....... ٢ س : والثالث هو ١ س :والثاين هو ٠س :العنصر األول من عناصر التجزئ هو ~ ٣

٠وهكذا ................. ]٢ ، س ١س [: والثانية ، ]١ ، س ٠س [: الفترة األوىل ~٤

فمثال: للداللة على طول الفترة مم س: يستخدم الرمز ~٥

١مم س + ٠س = ١س ئ ٠ س – ١س = ١مم س : طول الفترة األوىل

٢مم س + ١س = ٢س ئ ١ س – ٢س = ٢ مم س :طول الفترة الثانية

١ - س – س = س مم= تسمى الفترة الرائية وطوهلا ]١ - ، س س [الفترة ~ ٦

} ] ا ، ب [ التجزيء املنتظم النوين للفترة{ متساوية سمي التجزيء الناتج إذا كانت املسافات بني نقط التجزيء ~٧

}س مم× ر + ا = س : الحظ أن {؛ نن؛ا؛ _ ب؛ ؛= س مم: وسيكون حينها طول الفترة اجلزيئية

: : : : حيث حيث حيث حيث

٥ = ر ئسادس العنصر ال: فمثال ... العنصر املطلوب ويقل عن الرتبة بواحد : ر

٠اية الفترة : ب ،بداية الفترة :ا، طول الفترة : مم س

٩٦

��א���� א� � א���� א���م����

................................

.....................................................

................................

.......................................................................................

א��ic@�mXStא��و0VC8�78������G����٦د<��} ٨، ١{ننت 9ذא�0�78א�@iא��א�����BSL��mXStא���so.��� أل١ �T�T٥؛ = )٣س ������������א� ��Qא�)א�mXSt�א��Ficن ٤؛%= ٤س مم و�2ل�fc ٤ س........... =

........................................................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................

���������������icא�����١٠و�Gد�א�@iא��א�BSL� ٠,٤هو ٥أب، 9ذא�0ن��2ل�א�@�Fiא����BSL�.��mXSt������Fi@ أل۲ ������������,�H�,c ٠ ب

........................................................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................................................................................................. ......................

٩٧

٧٧

��א���� א� � א���� א���م����

................................

.....................................................

................................

....................................................................................... ���و��� } ٣۲ذ ، { ٢ ٠ ت 9ذא�0ن@ أل٣ ,��.��u�SvW

٠الفترة اجلزئية الثالثة عشر ~ ج العنصر السابع عشر~ بطول الفترة اجلزئية~ ا

........................................................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................ ٩٨

��א���� א� � א���� א���م����

................................

.....................................................

................................

.......................................................................................

@

†‡�a@ÝßbØnÛa@

:جمموع رميان أو التكامل احملدد : ثانيا

٩٩

٧٧

��א���� א� � א���� א���م����

................................

.....................................................

................................

.......................................................................................

†‡�a@ÝßbØnÛa@

جمموع رميان أو التكامل احملدد:ثانيا

١٠٠

��א���� א� � א���� א���م����

................................

.....................................................

................................

.......................................................................................

لتكامل احملددتابع ا

:تعريف جمموع رميان

١٠١

٧٧

��א���� א� � א���� א���م����

................................

.....................................................

................................

.......................................................................................

١٠۲

��א���� א� � א���� א���م����

................................

.....................................................

................................

.......................................................................................

لتكامل احملددتابع ا

١٠٣

٧٧

��א���� א� � א���� א���م����

................................

.....................................................

................................

.......................................................................................

لتكامل احملددتابع ا

١٠٤

��א���� א� � א���� א���م����

................................

.....................................................

................................

.......................................................................................

م�0/��+�א��وאل�א�����،� أل١ ����.w�<א��Fi@א��Y�G�/���Q��א��?H�#xא�����������Kو�و���K>��,�Hא�א��?�/�9ن���?+�����������������������������

]٥ ، ١[ على ٨= } س{د~ ا ..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................................................................................................................... ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ــــــــــــــــــــــــــ

]٤ ، ذ[ على س= } س{د~ ب ........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................ ـــ ــــــــــــــــــــــــــــــــ ــــــــ ــــــــــــــــــــــــــــ ـــــــــــــــــــــــــ ــــــــــــــــــــــــــ ـــــــــــــــــــــــــــــ ــــــــ ــــــــــــــــــ ــــــــــــــــــــــ

]ذ، ٤-[ على / @س/ /-٤[ = } س{د~ ج ..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................................................................................................................................... ١٠٥

٧٧

��א���� א� � א���� א���م����

................................

.....................................................

................................

....................................................................................... .

�6���و����وy أل۲ zא��0�E�F/��+�א��,)�.Vא���Fi@א��Y�G��א��א��/������3א��6?�_�.>�{e��������������eא���Fi@ق�א��cא��א���و�Y.Z.��7M���Hא��א�FVא��@P�

٥، ۲أ على ٣+س ) = س(د~ ا

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

٥، ۲أ على ٣+ س ) = س(د ::::تدريب تدريب تدريب تدريب

١٠٦

��א���� א� � א���� א���م����

................................

.....................................................

................................

....................................................................................... òîmŁa@pýßbØnÛa@k�yaZ@ :مثال

ءس٣$ ت ١ ~١

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ سءس%ت ٣ ~۲

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

ءس^ ت٠ ~٣ ..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ءس}٥+ذس {#ت ١قق ~٤

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................................................................................................................... ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

ءس @}س٣ -$ س٥{@ ت ١ ~ ٥

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

٧٧

��א���� א� � א���� א���م����

................................

.....................................................

................................

.......................................................................................

ءس }١+ س} {١-س٣{% ت ٢ ~٦

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................................................................................................................... ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

ءس}س٤-@س١٥@} {س۲ -#س٥{@ ت٠ ~٧

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

سءس جتاس $ جا ططنت ٠ ~٨

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

��א���� א� � א���� א���م����

................................

.....................................................

................................

.......................................................................................

@†‡�a@ÝßbØnÛa@™aì‚@6Èi@

:فإن أا،ب :قابلة للتكامل على الفترة ) س(لدالة دإذا كانت ا ء س } س{د ب تأ ك = ء س } س{ك د ب تأ ~ ١

::::احسب التكامل احسب التكامل احسب التكامل احسب التكامل : : : : مثال مثال مثال مثال

.....................................................................................................................................................................................................................= = = = سءس ٥% ت ٣

صفر= ء س } س{د ا تأ ~ذ

::::احسب التكامل احسب التكامل احسب التكامل احسب التكامل : : : : مثال مثال مثال مثال ....................................................................................................................................................................................................= = = = ؛ ءس ٢*؛؛ -_؛سس #س# ت ٣

امجس ب لكل ء س } س{د ب تأ - =ء س } س{ د ات بب ~ ٣

::::احسب التكامل احسب التكامل احسب التكامل احسب التكامل : : : : مثال مثال مثال مثال .............................................................................................................................................................................................................= = = = ءس}#٧+س {( ت ٣

.......................................................................................................................................................................................................................................................................... ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

::::احسب التكامل احسب التكامل احسب التكامل احسب التكامل : : : : تدريبتدريبتدريبتدريب

..................................................................................................................................................................................................... = ءس@س ٣ -! ت ٣ ~ا

} ح ي ه ، م حيث {................................................................= مءس ۲٠٠٦% ت ٥+ ءس ه ١٤۲٧# ت ٢ ~ب ١٠٩

٧٧

��א���� א� � א���� א���م����

................................

.....................................................

................................

.......................................................................................

بعض خواص التكامل احملدد تابع

٤~ oãb×@aˆgس( د ( ñ�ÐÛa@óÜÇ@ÝßbØnÜÛ@òÜibÓ ] ا ، ب [ ج ي وكانت ] ا ، ب [ æhÏ:

ء س } س{د ب تحلس + ء س } س{د جلس ت أ= ء س } س{د ب تأ Ýà×c@ : ءس }س{د* ت ٢ –ءس }س{د* ت ٧+ ءس}س{د& ت ٢ =......

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................................................................................................................... UUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUU����

æb×@aˆg س{د$ ت ١ ، ١١= ءس}س{د& ت ١{ ٩= ءس æhÏ د& ت ٤}ءس }س =...... ۲٠ ~ د ۲~ ج صفر~ ب۲ - ~ا

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................................................................................................................... UUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUU����

æb×@aˆg س{د ٤% ت ٧ = ءس}س{د% ت ٣{١۲= ءس ، æhÏ د& ت ٣}ءس}س =..... ٤٨ ~ د ٩~ ج٣~ ب ٩- ~ا

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

��א���� א� � א���� א���م����

................................

.....................................................

................................

.......................................................................................

٥ ~oãb×@aˆgس( د( æhÏ@ò톋Ï@òÛa†: -د مأ أ ت)صفر = سء )س

سء !&@$س ١٤۲٧ + !@$) س ١٤۲٩ أل! # $ ( ت ١ ٤ ٣ ٠ - ÝßbØnÛa@k�yaZ@: مثال مثال مثال مثال

........................................................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................................................................................................................... ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

٥ ~78 سء) س(د مأت- ٠ × ۲ = سء) س)د مأ أ ت- :@@@دא���زو����fcن@ (س( د9ذא�0

سء )١ +@س(# ت ٣قق א�e}�א��?�/: مثالمثالمثالمثال

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................................................................................................................... ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

ء س} س{٢د ب تأ _ ء س } س{١د ب تأ= ء س ] } س{٢د } _ س{١د [ ب تأ~ ٦

...............= } } س{د٤+٣{ & ت ٢ æhÏ ٥= } } س{د& ت ٢ א�e}�א��?�/: مثالمثالمثالمثال

.........................................................................................................................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................................................................................................................... ١١١

٧٧

��א� א� � א���� א���م�������

................................

.....................................................

................................

.......................................................................................

٧ ~oãb×@aˆg ٠ مجس} س{ د ÇóÜ] ب ٠ مجسء س } س{د ب تأ : @æhÏ] ا ،

٨ ~oãb×@aˆg ب آا æhÏ : ‘ء س‘}س{د‘ ب تأ محس ‘ء س } س{د ب تأ

٩ ~æb×@aˆg ٢ ، د ١ د كال من ñ�ÐÛa@óÜÇ@ÝßbØnÜÛ@òÜibÓ] ٢ د مجس ١ د وكان ] ا ، ب æhÏ: ء س} س{٢د ب تأ مجس س ء} س{١د ب تأ

مثالمثالمثالمثال Fi@א��Y�G�/�?������QH�78א��א����د� ٧ مجس} س{د و078 ، ٥ ، ۲ أ 9ذא�0وX@@@ءس}س{د ٣% ت ٢ fcن����C,����,�H�(oא ٥ ، ۲ أ يس �?/ e6���� ٦٣ ~ د ۲٤~ ج ۲١~ ب٩ ~ا

.........................................................................................................................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

......................................................................................................................................................................................................................................................................... ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

::::واجب واجب واجب واجب

.....= ءس }س{د٥# ت ٥ ، فإن ٨ = ءس}س{د% ت ٣ إذا كان

١١۲ ٤٠ ~ د ٥~ ج٥ - ~ ب ٤٠ - ~ا

��א���� א� � א���� א���م����

................................

.....................................................

................................

....................................................................................... @uëdχ ،٧ = سء)س(ه# ت١ ، ٥ = سء)س(د# ت١ : æb×@aˆg مثالمثالمثالمثال

سء ) س(ه ۲) + س(د٣أ !ت٣ ~ج سء ) س(ه ٤ -)س(د٣أ# ت١ ~ب سء )س(ه)+ س(دأ# ت١ ~ا

.........................................................................................................................................................................................................................................................................

....................................................................................... ...................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................................................................................................................... ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

س }س{ه @ت آإذا كان :::: تتتتددددررررييييبببب = ك فإن قيمة ١٠= ء س }٣+ } س { ه { ى ت ٢، ٥ =ء ب ٤~ ا ٧ ~ د ٦<~ ٥ ~

١١٣

٧٧

��א���� א� � א���� א���م����

................................

.....................................................

................................

.......................................................................................

.....= ءس سس ؛ !لو % ت ١+ س ءس لو % ت ١ مثالمثالمثالمثال

٤ لو~ د٥لو-١لو~ ج ٠~ ب ١لو -٥لو ~ ا

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................................................................................................................... ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ــــــــــــــــــ

ن مثالمثالمثالمثال �VC.�78א�,�ن��Y.Z.��O9א��א��، } ١-، ٣{ ، } ٨-، ١{ 9ذא�0�6. س }س{د # ت ١ fcن} س{د=ص ٩- ~ د ٧ -~ ج ٧~ ب ٩ ~ا .ء

.........................................................................................................................................................................................................................................................................

.......................... ................................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................................................................................................

....................................................................................... ...................................................................................................................................................................................

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ : تدريبتدريبتدريبتدريب ءس }س{د # ت ١ فإن ٩=} ٣{د، ٥= }١{د وكان، ٣ ،١ أ متصلة على الفترةد إذا كانت الدالة

١١٤ ٤ ~ د ٣٥~ ج ۲- ~ ب ۲ ~ا

��א���� א� � א���� א���م����

................................

.....................................................

................................

.......................................................................................

ÝßbØnÜÛ@òĐ�ìn¾a@òàîÔÛa@òí‹Äã@

: حبيث أا،ب ي ٠س فإنه يوجد نقطة أا،ب إذا كانت الدالة د متصلة يف

} ٠س {د} ا–ب {= ءس }س{دت يب ]

:التفسري اهلندسي

وحمور السيناتب= ا ، س= سواحملصورة باملستقيمني } س{دعة حتت املنحىن هي املساحة الواق ءس }س{دت يب ]

} ٠س {، د} ا–ب {هي مساحة املستطيل الذي بعداه } ٠س {د} ا–ب { ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

:مثال حملول

ء س}٣ -ذس {# ٠ تينه نظرية القيمة املتوسطة للتكامل الذي تع٠س أوجد قيمة العدد

] ٣ ، ٠[ ، ٣ -ذس = } س{د :احلل

الدالة متصلة وقابلة للتكامل على الفترة املعطاة ألا كثرية حدود

صفر = } ٠-٠ { –} ٩-٩{ = # ٠ س ٣ -@ أ س= ء س } ٣ –ذس {# ٠ ت~ ١

٣ – ٠ذس = }٠س { د~ ذ

}٠س { د} ٠ – ٣{ = ء س } ٣ –ذس {# ٠تإ

٢؛# = ٠ ئ س ٦؛ = )٠ ئ س ٩ = ٠س ٦ئ ٩ – ٠س ٦= ٠ئ } ٣ – ٠ذس } { ٠ – ٣{ = ٠ ئ

/ / / / مالحظة مالحظة مالحظة مالحظة

��8)���א��C,��א���_V���9���٠ذא�0�78א��א����+�א�����א*وfc�Oن��H,��س�-CCM�pא��/�?������������E6?�ن����Fi@א��} �.��٠�١١٥

٧٧

��א���� א� � א���� א���م����

................................

.....................................................

................................

.......................................................................................

���א������?�/�@@���6�XK.^��8)���א��C,��א���_V�<��א���د�אذ = ٠ س 9ذא�078 أل١ @. ل bcو����H,�، ] ٣ ، ٠[ א�@Y�G������������Fi ٦+ س ٤ -@ سل = } س{د

.........................................................................................................................................................................................................................................................................

................................. .........................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................................................................................................

....................................................................................... ...................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................................................................................................

....................................................................................... ...................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................................................................................................

....................................................................................... ...................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................................................................................................

....................................................................................... ................................................................................................................................................................................... ١١٦

��א���� א� � א���� א���م����

................................

.....................................................

................................

....................................................................................... }٠س {د bcو����H,� ، ٦=} س{د@ ت ٠ و0ن ، ۲، ٠أ �� ����Y�Gא�@Fi }س{د 9ذא�078 � أل۲

#�x ٠ ۲، ٠أ ي ٠س

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................................................................................................................. ١١٧

٧٧

��א���� א� � א���� א���م����

................................

.....................................................

................................

.......................................................................................

�/^�א���6�XK.د<��א��� ٠س 9ذא�0ن أل٣ ?�����V_��א���,�Cس{د ���א���@@���8)���א� {@@Fi@א��Y�G�@...........= ءس}س{ د% ت ٢ :@fcن ٤= } ٠س {د و078 ٥، ۲أ ���

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................................................................................................

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

هو العدد الذي يحقق نظرية القيمة المتوسطة في التكامل للدالة ٠س إذا كان تدريبتدريبتدريبتدريب

: =} ٤{د فإنذ ، +٠ س ٣= ء س }س{د @ ٠ت بحيث ذ،٠أ على الفترة} س{د ١١٨ ١٤~ د ٧~ ج ٤~ ب ذ ~ ا

��א���� א� � א���� א���م����

................................

.....................................................

................................

.......................................................................................

ÝßbØnÜÛ@lb�¨@òî�b�þa@òí‹ÄäÛa@

:نظرية

: وكانت ي هي الدالة املعرفة بالعالقة أا،ب متصلة يف } س{د إذا كانت الدالة

}س{د = }س{ فإن ي أا،ب يس لكل ءع }ع {د مسست ]= } س{ يـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ـــ

:مثال حملول

}س{ى ء؛؛؛ ؛ ؛ سس؛ فأوجدء ع } ٥+ ع ٣+ @ ع { ست ١ = } س { إذا كانت ى : احلل

اجلزء األول–من النظرية األساسية للتفاضل والتكامل

٥+ س ٣+ @ س= }س { د = } س { ى ؛ ء؛؛؛ ؛ ؛ سس

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ــــــــ :مثال حملول

.}س { د فأوجد ٦+ @ س٦= ء ع } ع { د ست ١ إذا كان

اجلزء األول–من النظرية األساسية للتفاضل والتكامل :احلل

س١۲= } ٦+ @ س٦{ ؛ ء؛؛؛ ؛ ؛ سس = ع ء} ع { د ست ١ ؛ ء؛؛؛ ؛ ؛ سس = }س { د ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

)٥(فاوجد د ٦ -@ س٦= ء ع )ع( د مسس ت ١إذا كان مثال مثال مثال مثال

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................................................................................

١١٩

٧٧

��א���� א� � א���� א���م����

................................

.....................................................

................................

.......................................................................................

78 ......= } }۲ه fcنء ع { ١- ع۲+@ ع { مسس ت ١= } س{ه 9ذא�0

.........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................................................................................................

UUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUUU���� : أكمل ����������������

.....= } س{هإن فء ع )ع( د مسس ت ١= } س{ه إذا كانت ~ا

= .........}١{ه فإن ء ع ؛؛؛؛؛؛؛؛؛؛؛ ١؛؛؛؛؛؛؛؛؛؛؛؛؛؛؛؛؛=ع ؛ عع ؛؛؛؛؛؛ مسس ت ٠= } س{ه إذا كانت ~ب

.......) =س(فإن د ظا س = ء ع )ع( د مسس ت ١= } س{هإذا كانت ~ج ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

:= } ۲{ق فإن ءع } ٥ –ذع + @ ع { مسست ١ = } س{ق oãb×@aˆg@@ تدريبتدريبتدريبتدريب ٦~ د ٣~ ج صفر ~ ب ٥-~ ا

.........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................................................................................................................... ١۲٠