1เรยนรจาก... คดพพาทในศาลปกครองของมหาวทยาลย

หนงสอเลมเลก“เรยนรจาก...คดพพาทในศาลปกครองของมหาวทยาลย”

นไดเรยบเรยงขนจากผลงานวจยเรองการประเมนสถานการณและวเคราะห

คดพพาทในศาลปกครองของมหาวทยาลย โดยสถาบนคลงสมองของชาตได

สนบสนนให ผชวยศาสตราจารยดร.เอกบญวงศสวสดกล และทมงานดำาเนนการ

จดทำาขนซงมความหนา๒๓๘หนาและไดสกดเนอหาทสำาคญพรอมทงเรยบเรยง

และเพมเตมความคดเหนบางสวนจนกลายมาเปนหนงสอเลมเลกฉบบนขน

สถาบนคลงสมองของชาต เหนวาสงทเรยบเรยงขนน เปนเรองท

นาสนใจ และเปนประโยชนอยางยงทสมควรนำามาพมพเผยแพร เพอใหเกด

ความรความเขาใจของกรรมการสภามหาวทยาลยและผบรหารมหาวทยาลย

อนจะเปนประโยชนในการขบเคลอนการพฒนาระบบการกำากบดแลสถาบน

อดมศกษาอยางมประสทธภาพ

ทงน เพอใชประกอบการบรรยายและแลกเปลยนเรยนรประสบการณ

ในหลกสตร “ธรรมาภบาลเพอการพฒนาอดมศกษา” สำาหรบกรรมการสภา

มหาวทยาลยซงจดโดยสถาบนคลงสมองของชาตมลนธสงเสรมทบวงมหาวทยาลย

สถาบนคลงสมองของชาตคาดหวงวา เอกสารฉบบน นาจะเปน

ประโยชนในการพฒนาสภาสถาบนอดมศกษาตอไป

รองศาสตราจารยดร.พรเดชทองอำาไพ

๑ตลาคม๒๕๖๑

คำานำา

2 เรยนรจาก... คดพพาทในศาลปกครองของมหาวทยาลย

สารบญ

หนาท

๑. ความเขาใจเบองตนเกยวกบคดพพาท ๔

ในศาลปกครองของมหาวทยาลย

๒. การรวบรวมคำาวนจฉยของศาลปกครองสงสด ๒๑

ทเกยวของกบการดำาเนนงานของมหาวทยาลย

๓. แนวโนมคดปกครองทเกยวของกบการดำาเนนงาน ๒๗

ของมหาวทยาลย

๔. หลกการปฏบตราชการของมหาวทยาลยจาก ๓๑

แนวคำาพพากษาของศาลปกครองสงสด

๕. แนวทางการปฏบตงานทดของมหาวทยาลยจาก ๔๕

การวเคราะหคำาวนจฉยของศาลปกครองสงสด

และขอเสนอในการปรบปรงพฒนาและสรางความเขมแขง

ใหกบมหาวทยาลยและศาลปกครอง

3เรยนรจาก... คดพพาทในศาลปกครองของมหาวทยาลย

เรยนรจาก...คดพพาทในศาลปกครองของมหาวทยาลย

นบตงแตศาลปกครองเปดทำาการในป พ.ศ. ๒๕๔๔ จนถงปจจบน

ปรากฏคำาวนจฉยของศาลปกครองสงสดทเกยวของกบการดำาเนนงานของ

มหาวทยาลย ไมวามหาวทยาลยจะเปนผฟองหรอผถกฟองในคด มจำานวน

เพมมากขนอยางมนยยะสำาคญ จนอาจเกดขอสงสยการดำาเนนงานของมหาวทยาลย

ทอาจไมเปนไปตามหลกธรรมาภบาลได ดงนน เพอเรยนรคดพพาททเกดขน

ในศาลปกครองและนำามาเปนแนวทางในการปองกนสงเสรมและสรางความเขมแขง

ใหการดำาเนนงานของมหาวทยาลย จงนำามาสการจดทำา “โครงการประเมน

สถานการณและวเคราะหคดพพาทในศาลปกครองของมหาวทยาลย”๑

เพอใหทราบสถานการณในอดตตงแตมคดพพาทในศาลปกครอง (๒๕๔๔-ปจจบน)

เรยนรประเภทของคดและวเคราะหแนวโนมของคดทเกดขนนำาไปสแนวทาง

ในการปฏบตทถกตองของมหาวทยาลย เพอใหมหาวทยาลยสามารถดำาเนนงาน

ไดอยางมประสทธภาพและประสทธผล

โดยสามารถแบงประเดนนำาเสนอออกเปน ๕ สวนตามลำาดบ คอ

๑) ความเขาใจเบองตนเกยวกบคดพพาทในศาลปกครองของมหาวทยาลย

๒) การรวบรวมคำาวนจฉยของศาลปกครองสงสดทเกยวของกบการดำาเนนงาน

ของมหาวทยาลย ๓) แนวโนมคดปกครองทเกยวของกบการดำาเนนงานของ

มหาวทยาลย ๔) หลกการปฏบตราชการของมหาวทยาลยจากแนวคำาพพากษา

๑คดพพาทในศาลปกครองของมหาวทยาลย เปนการสรปผลการศกษาวจยใน

“โครงการประเมนสถานการณและวเคราะหคดพพาทในศาลปกครองของมหาวทยาลย”

ทเสนอตอสถาบนคลงสมองของชาตโดยมผศ.ดร.เอกบญวงศสวสดกลเปนหวหนาคณะผวจย

4 เรยนรจาก... คดพพาทในศาลปกครองของมหาวทยาลย

ของศาลปกครองสงสด และ๕) แนวทางการปฏบตงานทดของมหาวทยาลย

จากการวเคราะหคำาวนจฉยของศาลปกครองสงสดและขอเสนอในการปรบปรง

พฒนาและสรางความเขมแขงใหกบมหาวทยาลยและศาลปกครองดงตอไปน

ศาลปกครองคอศาลทมอำานาจพจารณาพพากษาคดปกครองอนเนอง

มาจากการใชอำานาจทางปกครองตามกฎหมายหรอเนองมาจากการดำาเนนกจการ

ทางปกครอง๒กลาวคอเปนคดทเปนขอพพาทระหวางหนวยงานทางปกครอง

หรอเจาหนาทของรฐกบเอกชน หรอขอพพาทระหวางหนวยงานทางปกครอง

หรอเจาหนาทของรฐดวยกนเอง เพราะการใชอำานาจทางปกครองหรอการ

ดำาเนนกจการทางปกครองนน จะตองกระทำาโดยหนวยงานทางปกครองหรอ

เจาหนาทฝายปกครองเทานน คกรณในคดปกครองจงตองมฝายใดฝายหนง

เปนหนวยงานทางปกครองหรอเจาหนาทฝายปกครองเสมอ

มหาวทยาลยคอสถาบนการศกษาทจดการศกษาระดบปรญญาและ

มวตถประสงคในการสอน การวจย การใหบรการวชาการแกสงคม และการ

ทำานบำารงศลปวฒนธรรม โดยในปจจบนมหาวทยาลยมอย ๓ ประเภท คอ๓

มหาวทยาลยของรฐทเปนสวนราชการ มหาวทยาลยในกำากบของรฐ และ

มหาวทยาลยเอกชน

๑. ความเขาใจเบองตนเกยวกบคดพพาทในศาลปกครองของมหาวทยาลย

๒รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยพทธศกราช๒๕๖๐มาตรา๑๙๗

๓มหาวทยาลยในบทความน หมายความถง สถาบนอดมศกษาทจดการศกษา

และมชอเรยกวา มหาวทยาลยเทานน ไมรวมถงสถาบน วทยาลย สถาบนอาชวศกษา

สถาบนอดมศกษา ในหนวยงานราชการอนทมใชกระทรวงศกษาธการ และสถาบน

อดมศกษาอสระ

5เรยนรจาก... คดพพาทในศาลปกครองของมหาวทยาลย

ดงนน คดพพาทของมหาวทยาลยในศาลปกครอง จงหมายถง

คดพพาททเกดจากการใชอำานาจทางปกครองหรอการดำาเนนกจการทาง

ปกครองของมหาวทยาลย ทอยในอำานาจการพจารณาของศาลปกครองนนเอง

ซงมขอพจารณาทสำาคญดงตอไปน

๑.๑ ความเปน “หนวยงานทางปกครอง” และ “เจาหนาทของรฐ” ของ

มหาวทยาลย

ดงทกลาวไปแลววาศาลปกครองนนมอำานาจในการพจารณา

พพากษาคดปกครองเทานนกลาวคอตองเปนคดทเกดจากการใชอำานาจของ

ฝายปกครองทมคกรณฝายหนงหรอทงสองฝายเปนหนวยงานทางปกครอง

หรอเจาหนาทของรฐ โดยพระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณา

คดปกครองพ.ศ.๒๕๔๒ไดกำาหนดความหมายของหนวยงานของรฐเอาไวใน

มาตรา๓ความวา“หนวยงานทางปกครอง หมายความวา กระทรวง ทบวง กรม

สวนราชการทเรยกชออยางอนและมฐานะเปนกรม ราชการสวนภมภาค ราชการ

สวนทองถน รฐวสาหกจทตงขนโดยพระราชบญญตหรอพระราชกฤษฎกา หรอ

หนวยงานอนของรฐ และใหหมายความรวมถงหนวยงานทไดรบมอบหมายให

ใชอำานาจทางปกครองหรอใหดำาเนนกจการทางปกครอง”

สำาหรบในกรณของมหาวทยาลยนน มหาวทยาลยทง ๓ ประเภท

กลาวคอมหาวทยาลยของรฐทเปนสวนราชการมหาวทยาลยในกำากบของรฐ

และมหาวทยาลยเอกชนตางกเปนหนวยงานทางปกครองตามมาตรา๓แหง

พระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. ๒๕๔๒

ทงสน ดวยเหตผลทแตกตางกนไปตามประเภทและสถานะของมหาวทยาลย

แตละประเภทดงตอไปน

6 เรยนรจาก... คดพพาทในศาลปกครองของมหาวทยาลย

๑) มหาวทยาลยของรฐทเปนสวนราชการ ปจจบนอยในสงกดสำานกงาน

คณะกรรมการการอดมศกษา๔ โดยมหาวทยาลยของรฐทเปนสวนราชการน

จะมกฎหมายจดตงเปนของตวเอง มสถานะเปนนตบคคล และมฐานะเปนกรม

ตามพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการแผนดนอยกอนทจะโอนมาสงกด

กบสำานกงานคณะกรรมการการอดมศกษา ดงนน มหาวทยาลยของรฐทเปน

สวนราชการจงมฐานะเปนหนวยงานทางปกครองตามมาตรา๓แหงพระราช

บญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครองพ.ศ. ๒๕๔๒ โดยเปน

“สวนราชการทเรยกชออยางอนและมฐานะเปนกรม”

มหาวทยาลยมหาสารคาม เปนหนวยงานในสงกดทบวงมหาวทยาลย

ซงมกฎหมายจดตงสถานศกษานนโดยเฉพาะ และมฐานะเปนกรมตามพระราชบญญต

ระเบยบบรหารราชการแผนดน พ.ศ.๒๕๓๔ อยในวนทพระราชบญญตระเบยบ

บรหารราชการกระทรวงศกษาธการ พ.ศ.๒๕๔๖ ใชบงคบ จงมสถานะเปน

สถานศกษาทเปนนตบคคลในสงกดสำานกงานคณะกรรมการการอดมศกษา

ตามมาตรา ๘๒ แหงพระราชบญญตเดยวกน อนเปนหนวยงานทางปกครอง

ตามมาตรา ๓ แหงพระราชบญญตจดตงศาลปกครองฯ (คำาสงศาลปกครอง

สงสดท ๓๐๕/๒๕๕๒ และท ๗๐๐/๒๕๕๒ วนจฉยในแนวทางเดยวกน)

๒) มหาวทยาลยในกำากบของรฐ คอ มหาวทยาลยของรฐทเปลยน

สถานภาพใหมการบรหารจดการทมอสระจากระบบราชการปกต แตยงคงเปน

หนวยงานของรฐอยมกฎหมายจดตงเปนของตวเองและยงไดรบเงนอดหนน

ทรฐจดสรรใหเปนรายป โดยโครงสรางและลกษณะการบรหารจดการของ

มหาวทยาลยในกำากบของรฐนนเทยบไดกบองคการมหาชนนนเอง ดงนน

๔มาตรา๘๒แหงพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการกระทรวงศกษาธการ

พ.ศ.๒๕๔๖

7เรยนรจาก... คดพพาทในศาลปกครองของมหาวทยาลย

มหาวทยาลยในกำากบของรฐจงเปนหนวยงานทางปกครองตามมาตรา๓แหง

พระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. ๒๕๔๒

โดยเปน“หนวยงานอนของรฐ”

จฬาลงกรณมหาวทยาลย มฐานะเปนหนวยงานในกำากบของรฐและ

เปนนตบคคลตามพระราชบญญตจฬาลงกรณมหาวทยาลย พ.ศ.๒๕๕๑ และ

เปนหนวยงานทางปกครองทมวตถประสงคในการบกเบก แสวงหา และเปน

คลงความร ใหการศกษา สงเสรม ประยกต และพฒนาวชาชพชนสง สราง

บณฑต วจย เปนแหลงรวมสต ปญญา และบรการทางวชาการแกสงคม

(คำาพพากษาศาลปกครองสงสดท อ.๘/๒๕๕๙)

๓) มหาวทยาลยเอกชน คอมหาวทยาลยทจดตงตามพระราชบญญต

สถาบนอดมศกษาเอกชนพ.ศ.๒๕๔๖ โดยการจดตงมหาวทยาลยเอกชนตอง

ไดรบใบอนญาตจากรฐมนตรวาการกระทรวงศกษาธการโดยคำาแนะนำาของ

คณะกรรมการการอดมศกษา และโดยทมหาวทยาลยเอกชนไมใชหนวยงาน

ของรฐจงยอมมใชหนวยงานทางปกครองโดยสภาพ

แตอยางไรกตาม เนองจากมหาวทยาลยเอกชนวตถประสงคในการให

การศกษาสงเสรมวชาการและวชาชพชนสง ทำาการสอน ทำาการวจย ใหบรการ

ทางวชาการแกสงคม และทำานบำารงศลปะและวฒนธรรม เชนเดยวกบ

มหาวทยาลยของรฐ และการจดการศกษาในประเทศนนถอเปนการจดทำาบรการ

สาธารณะประเภทหนง โดยรฐอาจจะดำาเนนการเองหรอมอบหมายใหเอกชน

ดำาเนนการกได

ดงนนมหาวทยาลยเอกชนจงถอเปนผทไดรบมอบหมายในการจดทำา

บรการสาธารณะของรฐมหาวทยาลยเอกชนจงเปนหนวยงานทางปกครอง

ตามมาตรา ๓ แหงพระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง

พ.ศ.๒๕๔๒ โดยเปน “หนวยงานทไดรบมอบหมายใหใชอำานาจทางปกครอง

หรอใหดำาเนนกจการทางปกครอง”

8 เรยนรจาก... คดพพาทในศาลปกครองของมหาวทยาลย

ซงมหาวทยาลยเอกชนจะมสถานะเปนหนวยงานของรฐเฉพาะกรณทกระทำาการ

ในการดำาเนนกจการทางปกครองและใชอำานาจทางปกครองในการดำาเนนกจการ

ดงกลาวเชนการอนมตปรญญาการอนมตหลกสตรของสภามหาวทยาลยเทานน

การจดการศกษาไมวาจะเปนโครงการจดการศกษาหลกสตรการเรยน

การสอน ตลอดจนการวดผลการศกษา เปนภารกจทรฐมหนาทในทางปกครอง

ตองควบคมดแล เพอใหการจดการศกษา ซงถอวาเปนบรการสาธารณะ

ประเภทหนงบรรลผลโดยมหนวยงานของรฐเปนผดำาเนนการเอง หรออาจ

มอบหมายใหองคกรเอกชนดำาเนนการแทน มหาวทยาลยครสเตยนในฐานะ

หนวยงานทไดรบมอบหมายใหใชอำานาจทางปกครองหรอดำาเนนกจการทาง

ปกครอง จงเปนหนวยงานทางปกครองตามมาตรา ๓ แหงพระราชบญญต

จดตงศาลปกครองฯ (คำาสงศาลปกครองสงสดท ๑๒๐/๒๕๕๐)

มหาวทยาลยธรกจบณฑตย เปนสถาบนอดมศกษาเอกชน ซงตาม

มาตรา ๘ แหงพระราชบญญตสถาบนอดมศกษาเอกชน พ.ศ.๒๕๔๖ บญญต

ใหเปนสถานศกษาและวจย โดยมวตถประสงคในการใหการศกษาสงเสรม

วชาการและวชาชพชนสง ทำาการสอน ทำาการวจย ใหบรการวชาการแกสงคม

และทำานบำารงศลปะและวฒนธรรมของชาต และรายไดสวนหนงมาจากเงน

อดหนนจากรฐ มหาวทยาลยธรกจบณฑตยจงเปนหนวยงานทไดรบมอบหมาย

ใหดำาเนนกจการดงกลาวตามกฎหมาย อนเปนหนวยงานทางปกครองตาม

มาตรา ๓ แหงพระราชบญญตจดตงศาลปกครองฯ เฉพาะในกรณทไดรบ

มอบหมายใหใชอำานาจทางปกครองหรอใหดำาเนนกจการทางปกครองดงกลาว

(คำาสงศาลปกครองสงสดท ๖๘/๒๕๕๔)

สวน “เจาหนาทของรฐ” นน มาตรา ๓ แหงพระราชบญญตจดตง

ศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครองพ.ศ.๒๕๔๒ไดกำาหนดความหมาย

ของเจาหนาทของรฐไววา “เจาหนาทของรฐ  หมายความวา (๑) ขาราชการ

9เรยนรจาก... คดพพาทในศาลปกครองของมหาวทยาลย

พนกงาน ลกจาง คณะบคคลหรอผทปฏบตงานในหนวยงานทางปกครอง

(๒) คณะกรรมการวนจฉยขอพพาท คณะกรรมการหรอบคคลซงมกฎหมาย

ใหอำานาจในการออกกฎ คำาสง หรอมตใดๆ ทมผลกระทบตอบคคล และ (๓)

บคคลทอยในบงคบบญชาหรอในกำากบดแลของหนวยงานทางปกครองหรอ

เจาหนาทของรฐตาม (๑) หรอ (๒)”

เมอพจารณาความหมายของเจาหนาทของรฐตามพระราชบญญตจดตง

ศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครองพ.ศ.๒๕๔๒แลวนนอาจสรปไดวา

เจาหนาทของรฐคอ ผทปฏบตงานหรออยในบงคบบญชาหรอกำากบดแลของ

หนวยงานทางปกครองนนเอง ดงนน ผปฏบตงานในมหาวทยาลยโดยการใช

อำานาจทางปกครองหรอการดำาเนนกจการทางปกครอง ยอมเปนเจาหนาทของ

รฐตามความหมายของพระราชบญญตดงกลาวทงสน ไมวาจะเปนองคกรเดยว

เชนอธการบดคณบดเจาหนาทพสดของมหาวทยาลยหรอองคกรกลมสภา

มหาวทยาลย คณะกรรมการบรหารมหาวทยาลย หรอคณะกรรมการเฉพาะกจ

ชดตางๆ

แมผถกฟองคด (มหาวทยาลยภาคตะวนออกเฉยงเหนอ) จะมใชกระทรวง

ทบวง กรม สวนราชการ ทเรยกชออยางอนและ มฐานะเปนกรม ราชการ

สวนภมภาค ราชการสวนทองถน รฐวสาหกจทตงขนโดยพระราชบญญตหรอ

พระราชกฤษฎกา หรอหนวยงานอนของรฐ แตผถกฟองคดกเปนหนวยงาน

ทไดรบมอบหมายใหดำาเนนกจการบรการสาธารณะดานการศกษาอนเปน

กจการทางปกครองและใชอำานาจทางปกครองในการดำาเนนกจการดงกลาว

ตามกฎหมาย ดงนน ผถกฟองคดจงเปนหนวยงานทางปกครองและอธการบด

มหาวทยาลยภาคตะวนออกเฉยงเหนอซงเปนผปฏบตงานของผถกฟองคด

เปนเจาหนาทของรฐตามนยมาตรา ๓ แหงพระราชบญญตจดตงศาลปกครองฯ

(คำาสงศาลปกครองสงสดท ๘๘๐/๒๕๔๙)

10 เรยนรจาก... คดพพาทในศาลปกครองของมหาวทยาลย

อปนายกสภามหาวทยาลยมหาสารคามและกรรมการสภา

มหาวทยาลยมหาสารคาม เปนผปฏบตงานในมหาวทยาลยมหาสารคาม จงเปน

เจาหนาทของรฐตามมาตรา ๓ แหงพระราชบญญตจดตงศาลปกครองฯ (คำาสง

ศาลปกครองสงสดท ๓๐๕/๒๕๕๒)

คณะกรรมการอำานวยการสรรหาอธการบดมหาวทยาลยรามคำาแหง

เปนคณะบคคลทไดรบคำาสงแตงตงจากสภามหาวทยาลยรามคำาแหง โดยม

อำานาจหนาทในการอำานวยการและควบคมการสรรหาอธการบดใหเปนไปดวย

ความเรยบรอย รวมถงใหมอำานาจตดสนวนจฉยทกกรณระหวางการดำาเนนการ

สรรหา จงเปนเจาหนาทของรฐตามมาตรา ๓ แหงพระราชบญญตจดตงศาล

ปกครองฯ (คำาสงศาลปกครองสงสดท ๒๐๕/๒๕๕๕)

๑.๒ เขตอำานาจของศาลปกครองและเงอนไขในการฟองคดปกครอง

ในการฟองคดตอศาลปกครองนน ผประสงคทจะฟองคดตอศาลปกครอง

จะตองตรวจสอบวา คดทตนจะยนฟองตอศาลปกครองนนอยในอำานาจในการ

พจารณาพพากษาของศาลปกครองหรอไม มฉะนนศาลปกครองจะไมสามารถ

รบคดดงกลาวไวพจารณาได

สำาหรบคดปกครองทอยในอำานาจการพจารณาของศาลปกครองใน

ประเทศไทยนนเปนไปตามมาตรา ๙ แหงพระราชบญญตจดตงศาลปกครอง

และวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. ๒๕๔๒ ซงไดกำาหนดประเภทคดทอยในอำานาจ

ศาลปกครองไวดงตอไปน

๑) คดพพาทเกยวกบการทหนวยงานทางการปกครองหรอเจาหนาท

ของรฐกระทำาการโดยไมชอบดวยกฎหมายจากการออกกฎ คำาสง หรอการ

กระทำาอนใด เนองจากกระทำาโดยไมมอำานาจหรอนอกเหนออำานาจ หรอ

ไมถกตองตามกฎหมาย หรอโดยไมถกตองตามรปแบบ ขนตอน หรอวธการ

อนเปนสาระสำาคญทกำาหนดไวสำาหรบการกระทำานน หรอโดยไมสจรต

11เรยนรจาก... คดพพาทในศาลปกครองของมหาวทยาลย

หรอมลกษณะเปนการเลอกปฏบตทไมเปนธรรม หรอมลกษณะเปนการสราง

ขนตอนโดย ไมจำาเปนหรอ สรางภาระใหเกดกบประชาชนเกนสมควร หรอ

เปนการใชดลพนจโดยไมชอบ ตามมาตรา ๙ (๑) เชนการแตงตงอธการบด

ไมเปนไปตามทกฎหมายกำาหนด การแกหลกเกณฑการสอบคดเลอกโดยไมม

อำานาจ การพจารณาไมอนมตตำาแหนงทางวชาการ การไมตออายราชการให

กบอาจารยและเจาหนาทของมหาวทยาลย การไมอนมตใหเบกคาเชาบาน

การสงลงโทษทางวนยนกศกษา การกำาหนดใหนกศกษาตองจายคาบำารงการศกษา

เพมเตมโดยไมมอำานาจ หรอการออกระเบยบการยนขอผลการศกษาทสราง

ภาระเกนสมควรเปนตน

๒) คดพพาทเกยวกบหนวยงานทางปกครองหรอเจาหนาทของ

รฐละเลยตอหนาททกฎหมายกำาหนดใหตองปฏบต หรอปฏบตหนาทลาชา

เกนสมควร ตามมาตรา ๙ (๒)เชนกรณเจาพนกงานมหาวทยาลยละเลยตอ

หนาทไมออกใบรบรองผลการศกษาให หรอดำาเนนการเพอออกใบรบรองผล

การศกษาลาชาเกนสมควร หรอกรณกรรมการพจารณาผลงานทางวชาการ

ไมยอมอานผลงาน เพอประเมนการเขาสตำาแหนงทางวชาการของอาจารย

มหาวทยาลยเปนตน

๓) คดพพาทเกยวกบการกระทำาละเมด หรอความรบผดชอบอยางอน

ของหนวยงานทางปกครองหรอเจาหนาทของรฐ อนเกดจากการใชอำานาจ

ตามกฎหมาย หรอละเลยการปฏบตหนาทหรอปฏบตหนาทลาชาเกนสมควร

ตามมาตรา ๙ (๓)เชนอธการบดมคำาสงไลอาจารยออกจากราชการโดยไมชอบ

ดวยกฎหมายและมการฟองเรยกคาเสยหายจากการถกไลออกหรอการฟอง

เรยกคาทดแทนกรณทจายเงนคาหนวยกตไปแลวแตคณะไมสามารถจดใหม

การเรยนการสอนไดเปนตน

๔) คดพพาทเกยวกบสญญาทางปกครอง ตามมาตรา ๙ (๔)คอ

สญญาทคสญญาอยางนอยฝายใดฝายหนงเปนหนวยงานทางปกครองหรอ

12 เรยนรจาก... คดพพาทในศาลปกครองของมหาวทยาลย

เปนบคคลซงกระทำาการแทนรฐและมลกษณะเปนสญญาสมปทานหรอสญญา

ทใหจดทำาบรการสาธารณะ หรอจดใหมสงสาธารณปโภคหรอแสวงประโยชน

จากทรพยากรธรรมชาต หรอสญญาทใหเอกชนเขาดำาเนนการหรอรวมดำาเนนการ

บรการสาธารณะโดยตรง หรอสญญาทมขอกำาหนดในสญญาซงมลกษณะพเศษ

ทแสดงถงเอกสทธของรฐ อยางใดอยางหนง เชน ขอพพาทเกยวกบสญญาท

จางเอกชนกอสรางสาธารณปโภคในมหาวทยาลย สญญาการเปนนกศกษา

ของนกศกษาในสายวทยาศาสตรสขภาพ สญญาใหทนการศกษาเพอพฒนา

อาจารยหรอสญญาอนญาตใหอาจารยหรอเจาหนาทลาศกษาตอเปนตน

๕) คดทมกฎหมายกำาหนดใหหนวยงานทางปกครองหรอเจาหนาท

ของรฐตองฟองคดตอศาลเพอบงคบใหบคคลกระทำาการหรอละเวนการ

กระทำา ตามมาตรา ๙ (๕)เชนกรณเจาหนาทของกรมการขนสงทางนำาฟอง

คดตอศาลปกครอง  เพอมคำาสงใหเอกชนรอถอนสะพานหรอบานทปลกรกลำา

แมนำาเปนตน

๖) คดทกฎหมายกำาหนดใหอยในเขตอำานาจของศาลปกครอง

ตามมาตรา ๙ (๖) เชน กรณทฟองขอใหเพกถอนคำาชขาด หรอบงคบตาม

คำาชขาดของอนญาโตตลาการเกยวกบสญญาทางปกครองเปนตน

ยงไปกวานนนอกจากทผประสงคจะฟองคดปกครองจะตองตรวจสอบวา

คำาฟองของตนนนอยในอำานาจในการพจารณาคดของศาลปกครองหรอไมแลว

ผประสงคจะฟองคดปกครองยงตองพจารณาเกยวกบเงอนไขในการฟองคด

ตอศาลปกครองดวยและผประสงคจะฟองคดปกครองตองปฏบตตามเงอนไข

การฟองคดอยางเครงครดและถกตอง มฉะนนแลวศาลปกครองกจะไมสามารถ

รบคำาฟองของผประสงคจะฟองคดปกครองไวรบพจารณาได โดยผประสงค

จะฟองคดปกครองจะตองปฏบตตามเงอนไขการฟองคดตอศาลปกครองดง

ตอไปน

13เรยนรจาก... คดพพาทในศาลปกครองของมหาวทยาลย

๑) ผประสงคจะฟองคดตอศาลปกครองจะตองเปนผมสทธฟองคด

กลาวคอตองเปนผทไดรบความเดอดรอนเสยหาย หรออาจจะเดอดรอนหรอ

เสยหายโดยมอาจหลกเลยงไดอนเนองจากการกระทำาหรองดเวนการกระทำา

ของหนวยงานทางปกครองหรอเจาหนาทของรฐ หรอมขอโตแยงเกยวกบ

สญญาทางปกครอง หรอกรณอนใดทอยในเขตอำานาจของศาลปกครอง ตาม

มาตรา๔๒วรรคหนงแหงพระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณา

คดปกครองพ.ศ.๒๕๔๒เชนเปนผไดรบความเสยหายจากการถกคำาสงไลออก

จากการเปนเจาหนาทของมหาวทยาลยหรอถกคดชอออกจากการเปนนกศกษา

หรอถกคดคาปรบจากสญญากอสรางอาคารเรยนของมหาวทยาลยเปนตน

ผฟองคดเปนเพยงผมสวนรวมในการระดมความคดเหนในสวนของ

หนวยงานของผฟองคด (สภามหาวทยาลยศลปากร) ในการเสนอรายชอ

ผสมควรดำารงตำาแหนงอธการบดเทานน ผฟองคดจงมใชผเดอดรอนเสยหาย

โดยตรงในการแตงตงอธการบด ผฟองคดจงไมมสทธทจะนำาคดนมาฟองตอ

ศาลปกครองได ตามมาตรา ๔๒ วรรคหนง แหงพระราชบญญตจดตงศาล

ปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. ๒๕๔๒ (คำาสงศาลปกครองสงสด

ท ๒๐๗/๒๕๔๕)

การแตงตงคณะกรรมการประเมนผลงานทางวชาการของผฟองคด

เปนเพยงขนตอนภายในของฝายปกครอง ซงยงไมมการออกคำาสงทางปกครอง

ไปกระทบตอสถานภาพหรอสทธของผฟองคด ดงนนผฟองคดจงมใชผเดอดรอน

เสยหายหรออาจจะเดอดรอนเสยหายโดยมอาจหลกเลยงได ตามมาตรา ๔๒

วรรคหนง แหงพระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง

พ.ศ. ๒๕๔๒ (คำาสงศาลปกครองสงสดท ๔๕๐/๒๕๔๗)

สภามหาวทยาลยมหาสารคามใชอำานาจในการออกระเบยบ

มหาวทยาลยมหาสารคาม วาดวยคาตอบแทนพเศษอธการบดจากเงนรายได

พ.ศ. ๒๕๕๓ อนเปนการใชอำานาจเกยวกบการบรหารกจการของมหาวทยาลย

14 เรยนรจาก... คดพพาทในศาลปกครองของมหาวทยาลย

เมอผฟองคดไมไดดำารงตำาแหนงอธการบดมหาวทยาลยมหาสารคาม ผฟองคด

จงมใชผอยในบงคบของระเบยบดงกลาว และผฟองคดไมไดมสวนไดเสยใกลชด

จากการออกระเบยบดงกลาว ผฟองคดจงมใชผเสยหายหรออาจเดอดรอน

เสยหายทมสทธฟองคดตอศาลปกครองไดตามมาตรา ๔๒ วรรคหนง แหง

พระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. ๒๕๔๒

(คำาสงศาลปกครองสงสดท ๖๑๐/๒๕๕๙)

นอกจากจะตองพจารณาความเปนผเดอดรอนเสยหายจากการกระทำา

ของหนวยงานทางปกครองหรอเจาหนาทของรฐ ยงตองพจารณาถง “ความ

สามารถ”ของผทประสงคจะฟองคดอกดวยโดยหากผประสงคฟองคดเปนผเยาว

หรอบคคลไรความสามารถ ตองใหผแทนโดยชอบธรรมหรอผอนบาลเปนผฟอง

คดแทน เชนกรณนกศกษาทอายยงไมถง๒๐ปบรบรณหรอเปนผถกคำาสง

ใหออกจากการเปนเจาหนาทของมหาวทยาลยและภายหลงถกศาลสงใหเปน

คนไรความสามารถ สำาหรบกรณของผเสมอนไรความสามารถนน จะตองได

รบความยนยอมจากผพทกษและตองแนบหนงสออนญาตหรอหนงสอแสดง

ความยนยอมจากผพทกษมาพรอมกบคำาฟองดวย

๒) คำาขอทายฟองของผฟองคดตองเปนคำาขอทศาลปกครองม

อำานาจออกคำาบงคบได ในการฟองคดตอศาลปกครองนน นอกจากระบถง

เหตแหงการฟองคดของตนแลว ยงตองระบคำาขอทตองการใหศาลปกครอง

มคำาพพากษาหรอคำาสงเพอแกไขหรอบรรเทาความเดอดรอนเสยหายของ

ผฟองคดใหชดเจนอกดวยโดยคำาขอนนตองเปนคำาขอทศาลปกครองมอำานาจ

จะสงไดตามทกำาหนดไวในมาตรา ๗๒ วรรคหนง แหงพระราชบญญตจดตง

ศาลปกครองและวธพจาณาคดปกครองพ.ศ.๒๕๔๒ดงตอไปน

(๑)สงใหเพกถอนกฎหรอคำาสงหรอสงหามการกระทำาทงหมดหรอ

บางสวนในกรณทมการฟองวาหนวยงานทางปกครองหรอเจาหนาทของรฐ

กระทำาการโดยไมชอบดวยกฎหมาย

15เรยนรจาก... คดพพาทในศาลปกครองของมหาวทยาลย

(๒) สงใหหวหนาหนวยงานทางปกครองหรอเจาหนาทของรฐทเกยวของ

ปฏบตตามหนาทภายในเวลาทศาลปกครองกำาหนด ในกรณทมการฟองวา

หนวยงานทางปกครองหรอเจาหนาทของรฐละเลยตอหนาทหรอปฏบตหนาท

ลาชาเกนสมควร

(๓) สงใหใชเงนหรอใหสงมอบทรพยสนหรอใหกระทำาการหรองดเวน

กระทำาการโดยจะกำาหนดระยะเวลาและเงอนไขอนๆ ไวดวยกได ในกรณทม

การฟองเกยวกบการกระทำาละเมดหรอความรบผดของหนวยงานทางปกครอง

หรอเจาหนาทของรฐหรอการฟองเกยวกบสญญาทางปกครอง

(๔)สงใหถอปฏบตตอสทธหรอหนาทของบคคลทเกยวของ ในกรณ

ทมการฟองใหศาลมคำาพพากษาแสดงความเปนอยของสทธหรอหนาทนน

(๕)สงใหบคคลกระทำาหรอละเวนกระทำาอยางหนงอยางใดเพอให

เปนไปตามกฎหมาย

โดยหากคำาขอของผฟองคดเปนคำาขอทศาลปกครองไมสามารถออก

คำาบงคบได ศาลปกครองจะไมรบคำาฟองไวพจารณาและจำาหนายคดออกจาก

สารบบความ

นอกจากนนหากศาลปกครองเหนวา ในคดนนผฟองคดไมมความจำาเปน

ตองฟองคดตอศาลเพอขอใหศาลออกคำาบงคบใหศาลปกครองกจะมคำาสงไมรบ

คำาฟองนนไวพจารณาเชนกน๕ เชนในกรณทฝายปกครองสามารถบงคบทาง

ปกครองไดดวยตนเองเปนตน

การทผฟองคดมคำาขอใหศาลปกครองมคำาพพากษาหรอคำาสงให

ผถกฟองคดทงสอง (อธการบดมหาวทยาลยขอนแกนและผอำานวยการสำานก

ทะเบยนฯ) ดำาเนนการใหผฟองคดไดเกษยณอายราชการในตำาแหนงอาจารย

๕ฤทยหงสสร,ศาลปกครองและการดำาเนนคดในศาลปกครอง,พมพครงท๘,

กรงเทพ:สำานกอบรมศกษากฎหมายแหงเนตบณฑตยสภา,๒๕๖๑.

16 เรยนรจาก... คดพพาทในศาลปกครองของมหาวทยาลย

โดยใหมผลยอนหลงไปตงแตเมอผถกฟองคดทสองอนมตใหผฟองคดไปชวย

ราชการทวทยาเขตหนองคายนน เมอตามขอเทจจรงปรากฏวา ผฟองคดได

เกษยณอายราชการแลว กรณจงเปนคำาขอทศาลปกครองไมอาจกำาหนดใหได

ตามมาตรา ๗๒ แหงพระราชบญญตจดตงศาลปกครองฯ (คำาสงศาลปกครอง

สงสดท ๒๖๗/๒๕๔๙)

การทผถกฟองคด (สภามหาวทยาลยเชยงใหม) จะแกไขกฎหมาย ระเบยบ

ขอบงคบใดเปนการภายในเพอใชบรหารงานของมหาวทยาลยเชยงใหม

เปนการใชดลพนจตามอำานาจหนาทของผถกฟองคด ศาลปกครองไมอาจกาวลวง

เขาไปออกคำาบงคบใหผถกฟองคดดำาเนนการแกไขหรอเพมเตมกฎ ระเบยบ

ขอบงคบ หรอประกาศใดเพอใชในการบรหารงานของมหาวทยาลยเชยงใหม

ตามคำาขอของผฟองคดได คำาขอทายฟองของผฟองคดจงเปนคำาขอทศาล

ไมอาจบงคบไดตามมาตรา ๗๒ วรรคหนง (๒) แหงพระราชบญญตจดตงศาลปกครองฯ

ดงน น ผ ฟ องคดจงมใชผ ม ส ทธฟองคดตามมาตรา ๔๒ วรรคหน ง

แหงพระราชบญญตดงกลาว (คำาสงศาลปกครองสงสดท ๖๓๔/๒๕๕๙)

๓) หากมกฎหมายกำาหนดใหดำาเนนการเพอแกไขความเดอดรอน

เสยหายในเรองใดไวโดยเฉพาะ ผประสงคจะฟองคดจะตองดำาเนนการแกไข

ความเดอดรอนหรอเสยหายนนเสยกอนและเมอไดมการดำาเนนการตามวธการ

และขนตอนและไดมการสงการตามกฎหมายนน หรอมไดมการสงการนน

ภายในเวลาทกฎหมายกำาหนดหรอภายในเวลาอนสมควร จงจะนำาคดมาฟองตอ

ศาลปกครองไดตามมาตรา๔๒วรรคสองแหงพระราชบญญตจดตงศาลปกครอง

และวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. ๒๕๔๒ เชน เจาหนาทของมหาวทยาลย

ทถกสงลงโทษทางวนย หากเจาหนาทผนนไมพอใจกบคำาสงดงกลาวและประสงค

จะฟองคดตอศาลปกครอง เจาหนาทผนนจะตองดำาเนนการแกไขความเดอดรอน

หรอเสยหาย นนคอ การอทธรณคำาสงลงโทษทางวนยนนตามเงอนไขและ

ระยะเวลาทกำาหนด และเมอผมอำานาจพจารณาอทธรณไดวนจฉยอทธรณ

17เรยนรจาก... คดพพาทในศาลปกครองของมหาวทยาลย

แลวหรอไมไดวนจฉยอทธรณภายในเวลาทกฎหมายกำาหนด หากเจาหนาท

ผนนยงไมพอใจผลการอทธรณจงจะมสทธนำาคดมาฟองตอศาลปกครองได

อยางไรกตามในกรณทกฎหมายมไดกำาหนดขนตอนหรอวธการสำาหรบ

การแกไขความเดอดรอนหรอเสยหายในเรองใดไวโดยเฉพาะ การฟองคดตอ

ศาลปกครองในเรองนนจะตองดำาเนนการตามวธการและขนตอนทกำาหนดไวใน

พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ ในฐานะทเปน

กฎหมายกลางเสยกอน

ผถกฟองคดทงสอง (อธการบดมหาวทยาลยแมโจและรองอธการบด

มหาวทยาลยแมโจฝายกจการพเศษ) ซงเปนผบงคบบญชาของผฟองคดไดยกเลก

คำาสงทแตงตงผฟองคดเปนผรกษาการในตำาแหนงผอำานวยการกองการหอสมด

และแตงตงบคคลอนแทน ทำาใหผฟองคดไดรบความเสยหาย เสอมเสยศกดศร

ถกดหมน เหยยดหยาม กรณดงกลาวจงเปนการฟองวา ผบงคบบญชาใช

อำานาจหนาทปฏบตโดยไมถกตองตอตน ซงตามขอ ๑๐ ของกฎทบวง ฉบบท ๙

(พ.ศ.๒๕๓๙) ออกตามความในพระราชบญญตวาดวยขาราชการพลเรอนใน

มหาวทยาลย พ.ศ.๒๕๐๗ ประกอบกบขอ ๒ ขอ ๔ และขอ ๖ ของกฎ ก.พ.

ฉบบท ๑๗ (พ.ศ.๒๕๔๐) ออกตามความพระราชบญญตขาราชการพลเรอน

พ.ศ.๒๕๓๕ วาดวยการรองทกขและการพจารณาเรองรองทกขขอใหแกไข

การปฏบตทไมถกตองหรอการไมปฏบตตามกฎหมาย กำาหนดใหผฟองคดจะ

ตองยนคำารองทกขเปนหนงสอในกรณดงกลาวตออนกรรมการอทธรณและ

รองทกขประจำามหาวทยาลยภายในสามสบวนนบแตวนทราบเรองอนเปน

เหตใหรองทกขเสยกอน แตผฟองคดกมไดดำาเนนการตามขนตอนหรอวธการ

แกไขความเดอดรอนหรอเสยหายในเรองดงกลาวแตอยางใด ผฟองคดจงยง

ไมมสทธฟองคดนตอศาลปกครอง ตามนยมาตรา ๔๒ วรรคสอง แหงพระราช

บญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ.๒๕๔๒ (คำาสง

ศาลปกครองสงสดท ๑๒๓/๒๕๔๗)

18 เรยนรจาก... คดพพาทในศาลปกครองของมหาวทยาลย

กรณการดำาเนนการเพอแกไขความเดอดรอนเสยหายภายในฝาย

ปกครองกอนฟองคดปกครองน จะเปนกรณทใชกบเฉพาะกรณทตองการจะ

ฟองโตแยงคำาสงทางปกครอง เชน คำาสงลงโทษทางวนย คำาสงแตงตงอธการบด

คำาสงถอนชอนกศกษาออกจากทะเบยนนกศกษา เทานน เพราะในกรณของ

การออกกฎ กรณละเมดทางปกครอง หรอกรณสญญาทางปกครองนนไมม

กฎหมายทกำาหนดใหดำาเนนการเพอแกไขความเดอดรอนเสยหายในกรณ

เหลานไว และพระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ.๒๕๓๙ ก

เปนการกำาหนดวธการขนตอนในอทธรณคำาสงทางปกครองเทานน ไมรวมถง

การกระทำาหรอการดำาเนนการอนๆของฝายปกครอง

๔) การยนฟองคดปกครองนนจะตองยนคำาฟองภายในระยะเวลา

ทกฎหมายกำาหนดตามมาตรา๔๙มาตรา๕๑และมาตรา๕๒แหงพระราช

บญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครองพ.ศ.๒๕๔๒๖ดงตอไปน

๖พระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครองพ.ศ.๒๕๔๒

มาตรา ๔๙ การฟองคดปกครองจะตองยนฟองภายในเกาสบวนนบแตวนทร

หรอควรรถงเหตแหงการฟองคด หรอนบแตวนทพนกำาหนดเกาสบวนนบแตวนทผฟอง

คดไดมหนงสอรองขอตอหนวยงานทางปกครองหรอเจาหนาทของรฐเพอใหปฏบตหนาท

ตามทกฎหมายกำาหนดและไมไดรบหนงสอชแจงจากหนวยงานทางปกครอง หรอเจาหนาท

ของรฐหรอไดรบแตเปนคำาชแจงทผฟองคดเหนวาไมมเหตผล แลวแตกรณ เวนแตจะม

บทกฎหมายเฉพาะกำาหนดไวเปนอยางอน

มาตรา๕๑การฟองคดตามมาตรา๙วรรคหนง (๓) ใหยนฟองภายในหนงป

และการฟองคดตามมาตรา๙วรรคหนง(๔)ใหยนฟองภายในหาปนบแตวนทรหรอควร

รถงเหตแหงการฟองคดแตไมเกนสบปนบแตวนทมเหตแหงการฟองคด

มาตรา๕๒การฟองคดปกครองทเกยวกบการคมครองประโยชนสาธารณะหรอ

สถานะของบคคลจะยนฟองคดเมอใดกได

การฟองคดปกครองทยนเมอพนกำาหนดเวลาการฟองคดแลว ถาศาลปกครอง

เหนวาคดทยนฟองนนจะเปนประโยชนแกสวนรวมหรอมเหตจำาเปนอนโดยศาลเหนเอง

หรอคกรณมคำาขอศาลปกครองจะรบไวพจารณากได

19เรยนรจาก... คดพพาทในศาลปกครองของมหาวทยาลย

(๑) คดพพาทเกยวกบการทหนวยงานทางปกครองหรอเจาหนาท

ของรฐ ออกกฎ คำาสงทางปกครองหรอกระทำาการอนใดโดยไมชอบดวยกฎหมาย

ผฟองคดจะตองยนฟองคดตอศาลปกครองภายใน ๙๐ วน นบแตวนทรหรอ

ควรรถงเหตแหงการฟองคดเชนภายใน๙๐วนหลงจากไดรบคำาสงใหพนสภาพ

นกศกษาหรอภายใน๙๐ วนหลงจากไดทราบถงระเบยบของมหาวทยาลย

ทกระทบสทธของตนเปนตน

(๒)คดพพาทเกยวกบการทหนวยงานทางปกครองหรอเจาหนาท

ของรฐละเลยตอหนาทตามทกฎหมายกำาหนดใหตองปฏบตหรอปฏบตหนาท

ลาชาเกนสมควร ผฟองคดจะตองยนฟองคดตอศาลปกครองภายใน ๙๐ วน

นบแตวนทร หรอควรรถงเหตแหงการฟองคด หรอนบแตวนทผฟองคดไดม

หนงสอรองขอตอหนวยงานหรอไดรบหนงสอชแจงความลาชาจากหนวยงาน

แตเหนวาเปนคำาชแจงทไมมเหตผล เชน การฟองขอใหพจารณาผลงานวชาการ

เพอกำาหนดตำาแหนงทางวชาการตองฟองภายใน๙๐วนหลงจากทไดยนหนงสอ

ทวงถามการพจารณาผลงานทางวชาการ

(๓)คดพพาทเกยวกบการกระทำาละเมดหรอความรบผดอยางอน

ของหนวยงานทางปกครองหรอเจาหนาทของรฐใหยนฟองภายใน๑ปนบแต

วนทรหรอควรรถงเหตแหงการฟองคดแตไมเกน๑๐ปนบแตวนทมเหตแหง

การฟองคดเชนกรณไดรบความเสยหายจากการทหลกสตรของมหาวทยาลย

ไมไดรบการรบรองจากสำานกงานคณะกรรมการการอดมศกษา ตองฟองคด

ภายใน ๑ ป นบแตทรหรอควรรถงการทหลกสตรของมหาวทยาลยไมไดรบ

การรบรอง หรอในกรณทนกศกษาถกเรยกเกบเงนจากมหาวทยาลยโดยไมม

อำานาจตองฟองคดภายใน๑ปนบแตมการจายเงนไปตามทมหาวทยาลยได

เรยกเกบเงนนน

(๔)คดพพาทเกยวกบสญญาทางปกครองใหยนฟองภายใน๕ปนบ

แตวนทรหรอควรรถงเหตแหงการฟองคดแตไมเกน๑๐ปนบแตวนทมเหต

20 เรยนรจาก... คดพพาทในศาลปกครองของมหาวทยาลย

แหงการฟองคดและจะตองฟองภายในระยะเวลาไมเกน๑๐ปนน

(๕) คดพพาทเกยวกบการคมครองประโยชนสาธารณะ หรอคดพพาท

เกยวกบสญชาตของบคคลไมมอายความ

อยางไรกตาม การฟองคดปกครองทยนฟองเมอพนกำาหนดเวลาการฟอง

คดแลว ถาศาลปกครองเหนวา คดทยนฟองนนจะเปนประโยชนแกสวนรวม

หรอมเหตจำาเปนอนศาลปกครองอาจรบไวพจารณากได๗

เมอผฟองคดเหนวา ตนไมไดรบความเปนธรรมจากการไดรบหนงสอ

ทแจงโดยผอำานวยการกองการเจาหนาททแจงวา ไมสามารถโอนผฟองคดไป

ปฏบตงานทมหาวทยาลยขอนแกน วทยาเขตหนองคายได ผฟองคดจงไดทำา

หนงสอลงวนท ๓ เมษายน ๒๕๔๖ โตแยงหนงสอดงกลาว หากผฟองคด

ประสงคจะนำาคดมายนฟองตอศาลปกครอง ผฟองคดจะตองนำาคดมายนฟอง

ตอศาลปกครองภายในระยะเวลาเกาสบวนนบแตวนทผฟองคดไดมหนงสอลง

วนท ๓ เมษายน ๒๕๔๖ และไมไดรบคำาตอบหรอหนงสอชแจงจากผถกฟอง

คดทหนง (อธการบดมหาวทยาลยขอนแกน) ผฟองคดจงตองยนฟองคดตอ

ศาลปกครองภายในวนท ๓๐ กนยายน ๒๕๔๖ การทผฟองคดยนฟองคดน

ตอศาลปกครองเมอวนท ๙ มกราคม ๒๕๔๗ จงเปนการยนฟองคดตอศาล

ปกครองเมอพนกำาหนดระยะเวลาการฟองคดตามมาตรา ๔๙ แหงพระราชบญญต

จดตงศาลปกครองฯ (คำาสงศาลปกครองสงสดท ๒๖๗/๒๕๔๙)

ผฟองคดขอใหศาลพจารณาพพากษาใหมคำาสงยกเลกใชเกณฑ

O-NET ของทกวชาในการคดเลอกเขามหาวทยาลย ยกเลกการประกาศยบ

รวมสายวทยและสายศลปเมอป ๒๕๔๘ ยกเลกการใชคะแนน O-NET ขนตำา

รอยละ ๖๐ ในคณะแพทยศาสตร และยกเลกการใชคะแนน O-NET ทกวชา

๗มาตรา๕๒วรรคสองแหงพระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณา

คดปกครองพ.ศ.๒๕๔๒

21เรยนรจาก... คดพพาทในศาลปกครองของมหาวทยาลย

ในการสอบคดเลอกเขาศกษาวชาบงคบในชวงชนตางๆ กรณจงคดพพาทเกยวกบ

การทเจาหนาทของรฐออกกฎโดยไมชอบดวยกฎหมาย ตามมาตรา ๙ (๑) แหง

พระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. ๒๕๔๒

ดงนนผฟองคดตองยนฟองคดภายในเกาสบวนนบแตวนทรหรอควรรถงเหต

แหงการฟองคดตามมาตรา ๔๙ แหงพระราชบญญตเดยวกน เมอปรากฏวา

ผฟองคดท ๔ ไดมหนงสอลงวนท ๑๙ ธนวาคม ๒๕๕๒ ทกทวงการออกกฎ

ดงกลาว แตไมไดรบการชแจง จงถอไดวา อยางชาทสดทผฟองคดทงสจะตอง

รหรอควรรเหตแหงการฟองคดนตงแตวนท ๑๙ ธนวาคม ๒๕๕๒ จงสามารถ

ยนฟองคดตอศาลปกครองชนตนไดภายในเกาสบวนนบแตวนดงกลาว แตผ

ฟองคดทงสนำาคดนมายนฟองตอศาลปกครองเมอวนท ๑๗ เมษายน ๒๕๕๔

จงเปนการยนฟองคดเมอพนกำาหนดระยะเวลาการฟองคด (คำาสงศาลปกครอง

สงสดท ๑๕๑/๒๕๕๖)

กลาวโดยสรปขอพพาททเกดขนในมหาวทยาลยทกประเภทสามารถ

นำามาฟองคดตอศาลปกครองได ทงในกรณทมหาวทยาลยเปนผถกฟองในคด

หรอในกรณทมหาวทยาลยเปนผฟองคด แตตองเปนกรณทอยในอำานาจใน

การพจารณาวนจฉยของศาลปกครองและตองปฏบตตามเงอนไขการฟองคด

ตางๆอยางครบถวนศาลปกครองจงจะรบคำาฟองนนไวพจารณาวนจฉยได

จากการรวบรวมคำาวนจฉยศาลปกครองสงสดกลาวคอคำาพพากษา

ศาลปกครองสงสดและคำาสงของศาลปกครองสงสดทเกยวของกบการดำาเนนงาน

ของมหาวทยาลยตงแตไดมการจดตงศาลปกครองและไดเปดทำาการในปพ.ศ.

๒๕๔๔จนถงปจจบน(มนาคม๒๕๖๑)พบวามคดทเกยวของกบการดำาเนนงาน

๒. การรวบรวมคำาวนจฉยของศาลปกครองสงสดทเกยวของ กบการดำาเนนงานของมหาวทยาลย

22 เรยนรจาก... คดพพาทในศาลปกครองของมหาวทยาลย

ของมหาวทยาลย ๕๐๗ คำาวนจฉย ประกอบดวยคำาพพากษาศาลปกครอง

สงสด๒๘๙คำาพพากษาและคำาสงศาลปกครองสงสด๒๑๘คำาสง โดยแบง

เปนกรณทมหาวทยาลยเปนผถกฟองคด๓๕๐คำาวนจฉยและกรณทมหาวทยาลย

เปนผฟองคด๑๕๗คำาวนจฉยซงสามารถแยกพจารณาเปนแตละประเภทคด

คกรณและประเดนขอพพาทดงสามารถพจารณาไดตอไปน

๒.๑ คำาวนจฉยศาลปกครองสงสดในคดปกครองทมหาวทยาลยเปน

ผถกฟองคด

ดงทกลาวไปแลววาคำาพพากษาและคำาสงของศาลปกครองสงสดใน

คดปกครองทมหาวทยาลยเปนผถกฟองคดมจำานวนทงสน ๓๕๐ คำาวนจฉย

ประกอบดวยคำาพพากษาศาลปกครองสงสด๒๑๘คำาพพากษาและคำาสงศาล

ปกครองสงสด๑๓๒คำาสงซงสามารถแยกพจารณาตามประเภทคดปกครอง

ตามมาตรา ๙ แหงพระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง

พ.ศ.๒๕๔๒ดงตอไปน

๒.๑.๑ คำาวนจฉยศาลปกครองสงสดในคดปกครองท

มหาวทยาลยเปนผถกฟองคด ตามมาตรา ๙ (๑)

คดปกครองทมหาวทยาลยเปนผถกฟองคดตามมาตรา๙(๑)แหง

พระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. ๒๕๔๒

มจำานวนถง๑๖๒คำาวนจฉยประกอบดวยคำาพพากษาศาลปกครองสงสด๙๕

คำาพพากษาและคำาสงศาลปกครองสงสด๖๗คำาสง

๒.๑.๒ คำาวนจฉยศาลปกครองสงสดในคดปกครองท

มหาวทยาลยเปนผถกฟองคด ตามมาตรา ๙ (๑) และ ๙ (๒)

คดปกครองทมหาวทยาลยเปนผถกฟองคดตามมาตรา๙(๑)และ

๙(๒)แหงพระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครองพ.ศ.

๒๕๔๒มจำานวน๙คำาวนจฉยประกอบดวยคำาพพากษาศาลปกครองสงสด๗

คำาพพากษาและคำาสงศาลปกครองสงสด๒คำาสง

23เรยนรจาก... คดพพาทในศาลปกครองของมหาวทยาลย

๒.๑.๓ คำาวนจฉยศาลปกครองสงสดในคดปกครองท

มหาวทยาลยเปนผถกฟองคด ตามมาตรา ๙ (๑) และ ๙ (๓)

คดปกครองทมหาวทยาลยเปนผถกฟองคดตามมาตรา๙(๑)และ

๙(๓)แหงพระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครองพ.ศ.

๒๕๔๒มจำานวน๔๒คำาวนจฉยประกอบดวยคำาพพากษาศาลปกครองสงสด

๓๑คำาพพากษาและคำาสงศาลปกครองสงสด๑๑คำาสง

๒.๑.๔ คำาวนจฉยศาลปกครองสงสดในคดปกครองท

มหาวทยาลยเปนผถกฟองคด ตามมาตรา ๙ (๑) และ ๙ (๔)

คดปกครองทมหาวทยาลยเปนผถกฟองคดตามมาตรา๙(๑)และ

๙(๔)แหงพระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครองพ.ศ.

๒๕๔๒ มเพยงคำาวนจฉยเดยว โดยเปนคำาสงศาลปกครองสงสดในกรณขอ

เพกถอนคำาสงไลออกจากราชการและมหาวทยาลยฟองแยงวามการผด

สญญาทน

๒.๑.๕ คำาวนจฉยศาลปกครองสงสดในคดปกครองท

มหาวทยาลยเปนผถกฟองคด ตามมาตรา ๙ (๒)

คดปกครองทมหาวทยาลยเปนผถกฟองคดตามมาตรา๙(๒)แหง

พระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. ๒๕๔๒

มจำานวน ๒๔ คำาวนจฉย ประกอบดวยคำาพพากษาศาลปกครองสงสด ๘

คำาพพากษาและคำาสงศาลปกครองสงสด๑๖คำาสง

๒.๑.๖ คำาวนจฉยศาลปกครองสงสดในคดปกครองท

มหาวทยาลยเปนผถกฟองคด ตามมาตรา ๙ (๒) และ ๙ (๓)

คดปกครองทมหาวทยาลยเปนผถกฟองคดตามมาตรา๙(๒)และ

๙(๓)แหงพระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครองพ.ศ.

๒๕๔๒มจำานวน๖คำาวนจฉยโดยเปนคำาพพากษาศาลปกครองสงสดทงหมด

๖คำาพพากษา

24 เรยนรจาก... คดพพาทในศาลปกครองของมหาวทยาลย

๒.๑.๗ คำาวนจฉยศาลปกครองสงสดในคดปกครองท

มหาวทยาลยเปนผถกฟองคด ตามมาตรา ๙ (๓)

คดปกครองทมหาวทยาลยเปนผถกฟองคดตามมาตรา๙(๓)แหง

พระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. ๒๕๔๒

มจำานวน ๒๗ คำาวนจฉย ประกอบดวยคำาพพากษาศาลปกครองสงสด ๑๘

คำาพพากษาและคำาสงศาลปกครองสงสด๙คำาสง

๒.๑.๘ คำาวนจฉยศาลปกครองสงสดในคดปกครองท

มหาวทยาลยเปนผถกฟองคด ตามมาตรา ๙ (๓) และ ๙ (๔)

คดปกครองทมหาวทยาลยเปนผถกฟองคดตามมาตรา๙(๓)และ

๙(๔)แหงพระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครองพ.ศ.

๒๕๔๒มจำานวน๓คำาวนจฉยประกอบดวยคำาพพากษาศาลปกครองสงสด๒

คำาพพากษาและคำาสงศาลปกครองสงสด๑คำาสง

๒.๑.๙ คำาวนจฉยศาลปกครองสงสดในคดปกครองท

มหาวทยาลยเปนผถกฟองคด ตามมาตรา ๙ (๔)

คดปกครองทมหาวทยาลยเปนผถกฟองคดตามมาตรา๙(๔)แหง

พระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. ๒๕๔๒

มจำานวน ๗๕ คำาวนจฉย ประกอบดวยคำาพพากษาศาลปกครองสงสด ๕๑

คำาพพากษาและคำาสงศาลปกครองสงสด๒๔คำาสง

๒.๑.๑๐ คำาวนจฉยศาลปกครองสงสดในคดปกครองท

มหาวทยาลยเปนผถกฟองคด ตามมาตรา ๙ (๖)

คดปกครองทมหาวทยาลยเปนผถกฟองคดตามมาตรา๙(๖)แหง

พระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. ๒๕๔๒

มอยเพยง ๑ คำาวนจฉย โดยเปนคำาพพากษาศาลปกครองสงสดกรณขอให

เพกถอนคำาวนจฉยของอนญาโตตลาการ

25เรยนรจาก... คดพพาทในศาลปกครองของมหาวทยาลย

๒.๒ คำาวนจฉยศาลปกครองสงสดในคดปกครองทมหาวทยาลยเปนผฟองคด

สำาหรบคำาพพากษาและคำาสงของศาลปกครองสงสดในคดปกครอง

ทมหาวทยาลยเปนผฟองคด ซงมจำานวนทงสน ๑๕๗ คำาวนจฉย ประกอบ

ดวยคำาพพากษาของศาลปกครองสงสด ๗๑ คำาพพากษา และคำาสงของศาล

ปกครองสงสด๘๖คำาสง โดยสามารถแยกพจารณาตามประเภทคดปกครอง

ตามมาตรา ๙ แหงพระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง

พ.ศ.๒๕๔๒ดงตอไปน

๒.๒.๑ คำาวนจฉยศาลปกครองสงสดในคดปกครองท

มหาวทยาลยเปนผฟองคด ตามมาตรา ๙ (๑)

คดปกครองทมหาวทยาลยเปนผฟองคดตามมาตรา๙ (๑) แหง

พระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. ๒๕๔๒

นนจะมปรากฏแตเพยงคำาสงศาลปกครองสงสดอย ๘ คำาสงเทานน ยงไมม

คำาพพากษาในคดในกลมนออกมา โดยเปนการฟองโตแยงการเขามาออก

คำาสงหรอการวางหลกเกณฑขององคกรตางๆ ซงกระทบตอการทำางานของ

มหาวทยาลย

๒.๒.๒ คำาวนจฉยศาลปกครองสงสดในคดปกครองท

มหาวทยาลยเปนผฟองคด ตามมาตรา ๙ (๓)

คดปกครองทมหาวทยาลยเปนผฟองคดตามมาตรา๙ (๓) แหง

พระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. ๒๕๔๒

มปรากฏแตเพยงคำาสงศาลปกครองสงสดอย ๖ คำาสงเทานน โดยยงไมม

คำาพพากษาในคดในกลมนออกมาโดยเปนคดทมหาวทยาลยฟองคดเรยกรอง

คาสนไหมทดแทนอนเกดจากการกระทำาละเมด

๒.๒.๓ คำาวนจฉยศาลปกครองสงสดในคดปกครองท

มหาวทยาลยเปนผฟองคด ตามมาตรา ๙ (๓) และ ๙ (๔)

คดปกครองทมหาวทยาลยเปนผฟองคดตามมาตรา๙ (๓)และ

26 เรยนรจาก... คดพพาทในศาลปกครองของมหาวทยาลย

๙(๔)แหงพระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครองพ.ศ.

๒๕๔๒ มเพยงคำาพพากษาและคำาสงของศาลปกครองสงสดอยางละ ๑ คด

โดยเปนประเดนขอพพาทเกยวกบการทมหาวทยาลยเรยกรองคาเสยหายจาก

การทเจาหนาททจรตและเรยกใหผบงคบบญชารบผดตามสญญาคำาประกน

ดวยและกรณเรยกเงนคนจากการผดเงอนไขการเขารวมโครงการเกษยณอาย

กอนกำาหนด

๒.๒.๔ คำาวนจฉยศาลปกครองสงสดในคดปกครองท

มหาวทยาลยเปนผฟองคด ตามมาตรา ๙ (๔)

คดปกครองทมหาวทยาลยเปนผฟองคดตามมาตรา๙(๔)แหง

พระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. ๒๕๔๒

มจำานวนถง๑๔๐คำาวนจฉยประกอบดวยคำาพพากษาศาลปกครองสงสด๗๐

คำาพพากษาและคำาสงศาลปกครองสงสด๗๐คำาสง

๒.๒.๕ คำาวนจฉยศาลปกครองสงสดในคดปกครองท

มหาวทยาลยเปนผฟองคด ตามมาตรา ๙ (๖)

คดทมหาวทยาลยเปนผฟองคดตามมาตรา๙(๖)แหงพระราชบญญต

จดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครองพ.ศ.๒๕๔๒เพยง๑คำาวนจฉย

โดยเปนคดทเกยวกบการโตแยงคำาชขาดของอนญาโตตลาการตามสญญาทาง

ปกครองเกยวกบสญญาจางกอสรางอาคาร

27เรยนรจาก... คดพพาทในศาลปกครองของมหาวทยาลย

จากการพจารณาคำาพพากษาและคำาสงศาลปกครองสงสดทเกยวของ

กบการดำาเนนงานของมหาวทยาลย ทงในกรณทมหาวทยาลยเปนผถก

ฟองคด และในกรณทมหาวทยาลยเปนผฟองคด จำานวน ๕๐๗ คำาวนจฉย

แลวนน สามารถพจารณาถงแนวโนมคดปกครองทเกยวของกบการดำาเนน

งานของมหาวทยาลยจากสถตคดทเกยวของ โดยสามารถพจารณาไดใน ๓

แงมมดงตอไปน

๓.๑ พจารณาจาก “คกรณ” ในคด

เมอพจารณาจำานวนคดตามประเภทของบคคลทเปนคกรณกบ

มหาวทยาลยในคดปกครองแลว พบวา อาจารยมหาวทยาลยเปนคกรณใน

คดเกยวกบมหาวทยาลยมากทสด โดยคำาวนจฉยทอาจารยมหาวทยาลยเปน

คกรณกบมหาวทยาลยจำานวน ๒๒๐ คำาวนจฉย เปนกรณทเปนผฟองคด

๑๖๕ คำาวนจฉย และเปนผถกฟองคดโดยมหาวทยาลย ๕๕ คำาวนจฉย รอง

ลงมาคอนกศกษา จำานวน ๑๐๐ คำาวนจฉย เปนกรณทเปนผฟองคด ๔๗

คำาวนจฉย และเปนผถกฟองคดโดยมหาวทยาลย ๕๓ คำาวนจฉย บคคล

ภายนอกจำานวน๙๗คำาวนจฉยเปนกรณทเปนผฟองคด๗๓คำาวนจฉยและ

เปนผถกฟองคดโดยมหาวทยาลย ๒๔ คำาวนจฉย เจาหนาทมหาวทยาลย

จำานวน ๘๔ คำาวนจฉย เปนกรณทเปนผฟองคด ๖๙ คำาวนจฉย และเปน

ผถกฟองคดโดยมหาวทยาลย๑๕คำาวนจฉยและหนวยงานอนจำานวน๑๐

คำาวนจฉยโดยเปนกรณทเปนผถกฟองคดโดยมหาวทยาลยทง๑๐คำาวนจฉย

๓.๒ พจารณาจาก “ประเภทคด” ทพพาท

เมอพจารณาจำานวนคดตามประเภทคดตามมาตรา ๙ แหงพระราช

๓. แนวโนมคดปกครองทเกยวของกบการดำาเนนงานของมหาวทยาลย

28 เรยนรจาก... คดพพาทในศาลปกครองของมหาวทยาลย

บญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. ๒๕๔๒ ปรากฏ

วากลมคำาวนจฉยตามมาตรา ๙ (๑) กลาวคอคำาวนจฉยทมการฟองคดตาม

มาตรา ๙ (๑) ประกอบวงเลบอน เปนกลมคดทปรากฏคำาวนจฉยมากทสด

โดยปรากฏคำาวนจฉยศาลปกครองสงสดจำานวน๒๒๒คำาวนจฉยโดยเปนคด

ทมหาวทยาลยเปนผถกฟองคด ๒๑๔ คำาวนจฉย และคดทมหาวทยาลยเปน

ผฟองคด๘คำาวนจฉย รองลงมาคอคำาวนจฉยตามมาตรา ๙ (๔) จำานวน

๒๑๕ คำาวนจฉย โดยเปนคดทมหาวทยาลยเปนผถกฟองคด ๗๕ คำาวนจฉย

และคดทมหาวทยาลยเปนผฟองคด ๑๔๐ คำาวนจฉย กลมคำาวนจฉยตาม

มาตรา ๙ (๓)จำานวน๓๘คำาวนจฉยโดยเปนคดทมหาวทยาลยเปนผถกฟองคด

๓๐ คำาวนจฉย และคดทมหาวทยาลยเปนผฟองคด ๘ คำาวนจฉย กลมคำา

วนจฉยตามมาตรา ๙ (๒)จำานวน๓๐คำาวนจฉยโดยเปนคดทมหาวทยาลย

เปนผถกฟองคดทง๓๐คำาวนจฉยและคำาวนจฉยตามมาตรา ๙ (๖)จำานวน

๒คำาวนจฉยโดยเปนคดทมหาวทยาลยเปนผถกฟองคด๑คำาวนจฉยและคด

ทมหาวทยาลยเปนผฟองคด๑คำาวนจฉย

โดยมขอนาสงเกตทนาสนใจวากลมคำาวนจฉยตามมาตรา๙ (๑)ทม

จำานวนคำาวนจฉยมากเปนอนดบหนงเปนคดทมหาวทยาลยเปนผถกฟองมาก

ทสด สวนคำาวนจฉยตามมาตรา ๙ (๔) ทมจำานวนคำาวนจฉยมากเปนอนดบ

สองเปนคดทมหาวทยาลยเปนผฟองคดมากทสดดวยเชนกน

๓.๓ พจารณาจาก “ประเดนแหงคด” ทพพาท

คำาวนจฉยศาลปกครองสงสดทเกยวของกบการดำาเนนงานของ

มหาวทยาลยทง ๕๐๗ คำาวนจฉยนน มขอพพาททหลากหลายเกยวของกบ

การดำาเนนงานแทบทกประเภทของมหาวทยาลย โดยปรากฏคำาวนจฉยใน

ประเดนทมจำานวนคำาวนจฉยมากทสด๕อนดบพบวาคำาวนจฉยทเกยวกบ

สญญาทนการศกษามจำานวนมากทสด โดยมถง ๑๓๔ คำาวนจฉย เปนกรณ

ทมหาวทยาลยเปนผถกฟองคด ๓๕ คำาวนจฉย และกรณทมหาวทยาลยเปน

29เรยนรจาก... คดพพาทในศาลปกครองของมหาวทยาลย

ผฟองคด ๙๙ คำาวนจฉย โดยเปนทงสญญาใหทนเพอศกษาตอของอาจารย

และเจาหนาทของมหาวทยาลย และสญญาการเปนนกศกษาของคณะสาย

วทยาศาสตรสขภาพทงหลายทรฐตองสนบสนนทนในการเรยน

รองลงมาเปนคำาวนจฉยเกยวกบสญญาจางกอสรางอาคารหรอ

ปรบปรงอาคารสถานท หรอจดซอจดจางวสดอปกรณจำานวน๗๓คำาวนจฉย

เปนกรณทมหาวทยาลยเปนผถกฟองคด ๕๓ คำาวนจฉย และกรณท

มหาวทยาลยเปนผฟองคด ๒๐ คำาวนจฉย ซงขอพพาทจะเปนเรองเกยวกบ

การทเอกชนผดสญญาไมสามารถดำาเนนงานและสงมอบงานไดทนตามระยะ

เวลาในสญญาจนมหาวทยาลยตองบอกเลกสญญาและมการคดคาปรบเกดขน

ตอมาคอ คำาวนจฉยเก ยวกบการแตงต งและการถอดถอน

ผ ดำารงตำาแหนงบรหารในมหาวทยาลย จำานวน ๔๕ คำาวนจฉย เปนกรณ

ทมหาวทยาลยเปนผถกฟองทงหมด โดยเปนกรณทมผไมพอใจในผลการคดเลอก

บคคลใหไดรบการแตงตงในตำาแหนงตางๆ ในมหาวทยาลย เชน อธการบด

คณบด หรอตำาแหนงในสภาอาจารย และการทบคคลถกถอดถอนจาก

ตำาแหนงบรหารคำาวนจฉยเกยวกบการจดการศกษาจำานวน๓๗คำาวนจฉย

เปนกรณทมหาวทยาลยเปนผถกฟองทงหมดโดยเปนเรองเกยวกบการจดการ

ศกษาของมหาวทยาลยเชนการออกระเบยบเกยวกบการเรยนการสอบการ

วดผลการอนมตปรญญาเปนตนและคำาวนจฉยเกยวกบการดำาเนนการทาง

วนยจำานวน๒๘คำาวนจฉยเปนกรณทมหาวทยาลยเปนผถกฟองทงหมด

จากการพจารณาประเดนแหงคดทพพาทของคำาวนจฉยศาล

ปกครองสงสดทเกยวของกบการดำาเนนการของมหาวทยาลย จะเหนไดวา

คดทฟองรองกนมากทสดกลบเปนคดเกยวกบสญญารบทนการศกษา ซงเกด

จากความผดของอาจารย เจาหนาท หรอนกศกษา ทเปนผรบทนนนกระทำา

ผดสญญารบทน ยงไปกวานนคดทมากเปนอนดบสองเปนกรณของสญญา

จางกอสรางอาคารหรอการจดซอวสดอปกรณ ซงสวนมากกจะเปนกรณท

30 เรยนรจาก... คดพพาทในศาลปกครองของมหาวทยาลย

เอกชนคสญญากระทำาผดสญญาจนมหาวทยาลยบอกเลกสญญา ซงแสดงให

เหนวาขอพพาทตามประเดนแหงคดทงสองนนไมไดเกดจากความผดของ

มหาวทยาลยแตอยางใดซงจำานวนของคดตามประเดนพพาททงสองรวมกนก

เปนจำานวนถง ๒๐๗ คำาวนจฉย ทเกดขนเพราะกรณทเปนการผดสญญาทาง

ปกครองของคกรณ ซงอาจเปนการยากทมหาวทยาลยจะปองกนใหเกดขนได

เพราะไมไดอยภายใตการควบคมของมหาวทยาลย

สวนประเดนแหงคดทมจำานวนมากเปนอนดบ๓-๕นน๘ เปนกรณท

มหาวทยาลยใชอำานาจในการสงการ แตงตง ถอดถอน ลงโทษ และดำาเนนการ

ตางๆ ภายในมหาวทยาลย ซงหากมหาวทยาลยสามารถวางระบบการปฏบต

๘การพจารณาคดทเกยวของกบการดำาเนนงานของมหาวทยาลยโดยพจารณา

จากประเดนแหงคดทพพาทน คณะผวจยไดพยายามพจารณาประเดนแหงคดทพพาท

โดยไดพจารณาไปถงรายละเอยดของประเดนแหงคดนนๆเพอทจะสามารถพจารณาและ

จำาแนกประเดนแหงคดไดตรงกบขอเทจจรงทเกดขนในการดำาเนนงานของมหาวทยาลย

อยางไรกตาม หากพจารณาประเดนแหงคดในลำาดบท ๓ และลำาดบท ๕ กลาวคอ

คำาวนจฉยเกยวกบการแตงตงและการถอดถอนผดำารงตำาแหนงบรหารในมหาวทยาลย

จำานวน ๔๕ คำาวนจฉย และคำาวนจฉยเกยวกบการดำาเนนการทางวนย จำานวน ๒๘

คำาวนจฉยนน ถอเปนคดในกลมเดยวกน คอเปนคดทเกยวกบการบรหารบคคลของ

มหาวทยาลยซงหากรวมจำานวนคด๒กลมเขาดวยกนจะมจำานวน๗๓คำาวนจฉยซง

มจำานวนเทากบคำาวนจฉยเกยวกบสญญาจางกอสรางอาคารหรอปรบปรงอาคารสถานท

หรอจดซอจดจางวสดอปกรณ อนเปนประเดนแหงคดทเกดขนเปนอนดบ ๒ อกทงยงม

คำาวนจฉยทเกยวของกบการบรหารบคคลทมไดอยในประเดนแหงคดทเกดขน๕อนดบแรก

อก เชน การพจารณาตำาแหนงทางวชาการ การประเมนเพอเลอนขนเงนเดอน การตอ

อายราชการเปนตนซงหากรวมสถตของคดทเกยวกบการบรหารบคคลของมหาวทยาลย

ทงหมดเขาดวยกนแลว คำาวนจฉยเกยวกบการดำาเนนการบรหารบคคลของมหาวทยาลย

นนกจะเปนประเดนแหงคดทเกยวของกบการดำาเนนงานของมหาวทยาลยทมากเปน

อนดบ๒รองจากคำาวนจฉยเกยวกบสญญาทนการศกษาแทน

31เรยนรจาก... คดพพาทในศาลปกครองของมหาวทยาลย

ราชการทถกตอง โปรงใส ตามหลกธรรมาภบาลแลว อาจสามารถชวยลด

จำานวนขอพพาททจะขนสศาลปกครองได หรอแมวาผนนจะยงคงฟองรองตอ

ศาลปกครองกตามมหาวทยาลยกจะมเหตผลในการใชอำานาจทจะสามารถใช

ชแจงใหกบศาลปกครองไดอยางชดเจน

จากการพจารณาคำาวนจฉยศาลปกครองสงสดทเกยวของ ปรากฏ

แนวทางทศาลปกครองไดวางหลกการปฏบตราชการของมหาวทยาลยผานคำา

พพากษาของศาลปกครองสงสดไวในหลายประเดนดงตอไปน

- กรณทศาลปกครองสงสดกำาหนดหลกเกณฑการพจารณา

ความชอบดวยกฎหมายของการกระทำาของมหาวทยาลย (ตองดำาเนนการ

ตามกระบวนการทกฎหมายกำาหนด ไมมขอบกพรองในทางเนอหา และไม

ขดตอกฎหมายทใหอำานาจ)

การออกขอบงคบมหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลตะวนออก วาดวย

การสรรหาอธการบด พ.ศ. ๒๕๔๘ สภามหาวทยาลยไดมมตแตงตงคณะ

อนกรรมการจดทำารางขอบงคบ และกฎหมายลำาดบรองโดยแตงตงบคลากร

ของทง ๙ มหาวทยาลย รวมเปนอนกรรมการ และไดนำารางขอบงคบแจง

บคลากรในหนวยงานตางๆ เพอใหบคลากรไดมโอกาสเสนอขอคดเหน และ

ไดนำาขอคดเหนและขอเสนอจากบคลากรในมหาวทยาลยมาประกอบการ

พจารณากอนทจะมมตออกขอบงคบฯ การดำาเนนการออกขอบงคบฯ จงได

เปดโอกาสใหบคลากรในมหาวทยาลยมสวนรวมในการเสนอขอคดเหนตางๆ แลว

๔. หลกการปฏบตราชการของมหาวทยาลยจากแนวคำาพพากษาของศาลปกครองสงสด

32 เรยนรจาก... คดพพาทในศาลปกครองของมหาวทยาลย

แตการออกขอบงคบจะนำาขอเสนอขอคดเหนไปออกเปนขอบงคบมากนอย

เพยงใดหรอไมนน เปนดลพนจของผพจารณา

การออกขอบงคบมหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลตะวนออก วาดวย

การสรรหาอธการบด พ.ศ. ๒๕๔๘ ไดดำาเนนการโดยชอบดวยกฎหมายแลว

การกำาหนดเนอหาของขอบงคบดงกลาวกเปนไปเพอปองกนการมสวนไดเสย

ของกรรมการสภามหาวทยาลยผทไดรบเลอกจากคณะกรรมการสรรหาให

เปนผสมควรดำารงตำาแหนงอธการบด จงไมไดเปนหลกเกณฑทไมเปนกลาง

ไมเปนธรรม ไมโปรงใส หรอมผลประโยชนทบซอน และไมไดขดกบบทบญญต

ของพระราชบญญตมหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคล พ.ศ. ๒๕๔๘ เพยงแต

เปนการเพมเตมคณสมบตของผ ทจะดำารงตำาแหนงอธการบดพงจะม

และคณสมบตทกำาหนดเพมเตมในขอบงคบฯ มลกษณะเปนการทวไปมไดเจาะจง

บคคลหนงบคคลใดหรอกลมบคคลใดเปนการเฉพาะ หากบคคลใดมคณสมบต

ตามทขอบงคบฯ กำาหนดกสามารถสมครหรอไดรบการคดเลอกเปนผสมควร

ดำารงตำาแหนงอธการบดได

เมอไดวนจฉยขนตอนการออกขอบงคบฯ เนอหาของขอบงคบฯ มา

ตามลำาดบแลวเหนวา ผถกฟองคดทงสามไดดำาเนนการออกขอบงคบมหาวทยาลย

เทคโนโลยราชมงคลตะวนออกวาดวยการสรรหาอธการบด พ.ศ. ๒๕๔๘ ตาม

ขนตอนทกฎหมายกำาหนดและมเนอหาไมขดตอกฎหมาย การออกขอบงคบ

จงไดดำาเนนการโดยชอบดวยกฎหมายแลว (คำาพพากษาศาลปกครองสงสด

ท อ.๖๓๔/๒๕๕๗)

(คำาพพากษาศาลปกครองสงสดท อ.๓๘๔/๒๕๕๖, อ.๙๒๗/๒๕๕๘,

อ.๗๗๘/๒๕๕๖ และ อ.๑๑๘๑/๒๕๕๙ วนจฉยไวในทำานองเดยวกน)

- กรณทศาลปกครองสงสดวนจฉยวา มหาวทยาลยกระทำาการ

โดยไมมอำานาจ

33เรยนรจาก... คดพพาทในศาลปกครองของมหาวทยาลย

ขอ ๖.๒ ของประกาศมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช เรอง การให

ทนการศกษาแกบคลากรของมหาวทยาลยเพอไปศกษาระดบปรญญาเอก ณ

ตางประเทศ ประจำาป ๒๕๔๑ ลงวนท ๒๐ สงหาคม ๒๕๔๐ กำาหนดวา ผม

สทธเขาสอบสมภาษณจะตองไดคะแนนภาษาตางประเทศและคะแนนวชา

เฉพาะแตละวชาไมตำากวารอยละ ๖๐ ดงนน คณะกรรมการสอบคดเลอกฯ

ซงแมจะมอธการบดเปนประธานกรรมการ กไมมอำานาจทจะหยบยก

หลกเกณฑอนใดนอกเหนอหรอแตกตางไปจากระเบยบหรอประกาศขางตน

มาใชในการพจารณาไดตราบใดทยงไมไดมการแกไขระเบยบหรอประกาศ

ดงกลาว มฉะนน จะเปนการกำาหนดหลกเกณฑขนมาบงคบโดยอำาเภอใจ

โดยทตนไมมอำานาจ การทคณะกรรมการสอบคดเลอกฯ กำาหนดเกณฑเปน

กรณพเศษใหผทสอบวชาภาษาองกฤษไดคะแนนไมตำากวารอยละ ๕๐ และ

วชาเฉพาะไดคะแนนไมตำากวารอยละ ๖๐ เปนผมสทธเขาสอบสมภาษณ จง

เปนการกระทำาทไมชอบดวยกฎหมาย เมอผถกฟองคดพจารณาอนมตและ

ประกาศผลการใหทนการศกษา โดยมพนฐานมาจากการดำาเนนการของ

คณะกรรมการสอบคดเลอกฯ ทฝาฝนหลกเกณฑทกำาหนดไวในประกาศ จงมผล

ใหการอนมตผลการดำาเนนการดงกลาวไมชอบดวยกฎหมายไปดวย (คำาพพากษา

ศาลปกครองสงสดท อ.๑๗๓/๒๕๔๗)

ระเบยบสภาประจำาสถาบนราชภฏมหาสารคาม วาดวยการประกน

อบตเหต พ.ศ. ๒๕๔๖ ขอ ๗.๑ กำาหนดใหนกศกษาทกคนมการทำาประกน

อบตเหต ในกรณทนกศกษาคนใดทำาประกนอบตเหตหรอประกนอนๆ ทม

ความคมครองเกยวกบอบตเหตไวอยกอนแลวนน ใหนกศกษานำาหลกฐานการ

ทำาประกนดงกลาวมาแสดงใหสถาบนทราบในวนทสถาบนกำาหนดใหมการ

ลงทะเบยนภาคเรยนท ๑ ของทกปการศกษา เนอหาของระเบยบฯ ขอนจง

ขดตอหลกเสรภาพในการแสดงเจตนาเพอทำานตกรรม ตามมาตรา ๑๔๙ แหง

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ผถกฟองคดท ๑ โดยผถกฟองคดท ๒ จง

34 เรยนรจาก... คดพพาทในศาลปกครองของมหาวทยาลย

ไมอาจกำาหนดระเบยบใหนกศกษาทกคนทำาประกนอบตเหตโดยปราศจาก

ความยนยอม สำาหรบประกาศสถาบนราชภฏมหาสารคาม เรอง การรบและ

จายเงนประกนอบตเหต พ.ศ. ๒๕๔๖ ขอ ๑ กำาหนดใหนกศกษาของสถาบน

ดงกลาวชำาระเงนคาประกนอบตเหตคนละ ๒๐๐ บาทตอป ซงออกมาเพอให

สอดรบกบระเบยบดงกลาวขางตน จงไมชอบดวยกฎหมายเชนกน (คำาพพากษา

ศาลปกครองสงสดท อ. ๓๐๖/๒๕๔๙)

การใชดลพนจเปลยนแปลงคะแนนดบของอาจารยแตละวชาใน

คณะนตศาสตรตามหลกเกณฑการวดผลหลกสตรนตศาสตรมหาบณฑต

และหลกสตรประกาศนยบตรบณฑตตองอยภายใตขอบงคบมหาวทยาลย

รามคำาแหง วาดวยเกณฑการประเมนผลการศกษารายวชา ชนปรญญาโท

พ.ศ. ๒๕๔๘ โดยสามารถใชดลพนจเปลยนแปลงคะแนนดบไดจากรายงาน

การศกษาคนควา การเขาชนเรยน การสอบในชนเรยน (quiz) และการสอบไล

เทานน และการทผฟองคดมพฤตกรรมเรองการแตงกายไมสภาพเรยบรอย

และแสดงกรยาไมใหเกยรตอาจารยผสอนในระหวางการเรยนการสอนกม

มาตรการลงโทษกบนกศกษาทไดชอวากระทำาผดวนยไวเปนการเฉพาะแลว

ผถกฟองคดท ๕ จงนำาเอาพฤตการณของผฟองคดเรองการแตงกายไมสภาพ

เรยบรอยและแสดงกรยาไมใหเกยรตอาจารยผสอนในระหวางการเรยนการ

สอนวชาดงกลาวมาเปนขอเทจจรงประกอบการใชดลพนจปรบลดคะแนน

ดบของผฟองคดไมได ดงนน การทผถกฟองคดท ๕ ใชดลพนจเปลยนแปลง

คะแนนดบโดยหกคะแนนของผฟองคด ๑๐ คะแนน เนองจากเหนวาผฟอง

คดประพฤตตนกาวราว ไมเปนสภาพชนและแสดงมารยาททไมดตออาจารย

ผสอนในชนเรยน จงไมชอบดวยกฎหมาย (คำาพพากษาศาลปกครองสงสดท

อ.๕๑๗/๒๕๕๖)

- กรณทศาลปกครองสงสดกำาหนดหลกการดำาเนนการตาม

กระบวนการขนตอนในการดำาเนนงานของมหาวทยาลย

35เรยนรจาก... คดพพาทในศาลปกครองของมหาวทยาลย

การทผฟองคดเคยใหการในฐานะพยานตอคณะกรรมการสอบสวน

ทางวนยเจาหนาทรายอน แมตวบคคลซงเปนคณะกรรมการดงกลาวจะเปน

บคคลเดยวกนกบคณะกรรมการสอบขอเทจจรงความรบผดทางละเมด

เจาหนาทรายนนดวย กไมอาจถอวาผถกฟองคดท ๑ ไดปฏบตตามขอ ๑๕

ของระเบยบสำานกนายกรฐมนตร วาดวยหลกเกณฑการปฏบตเกยวกบความ

รบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. ๒๕๓๙ ทกำาหนดใหคณะกรรมการสอบ

ขอเทจจรงความรบผดทางละเมดตองใหโอกาสแกเจาหนาททเกยวของได

ชแจงขอเทจจรงและโตแยงแสดงพยานหลกฐานของตนอยางเพยงพอและ

เปนธรรม คำาสงของผถกฟองคดท ๑ ทเรยกใหผฟองคดชดใชเงนแกทางราชการ

จากการกระทำาละเมดจงไมชอบดวยกฎหมาย (คำาพพากษาศาลปกครอง

สงสดท อ.๒๙๒ - ๒๙๓/๒๕๔๙)

ขอบงคบมหาวทยาลยศลปากร วาดวยการศกษาระดบปรญญาบณฑต

พ.ศ. ๒๕๓๗ แลว พบวา มไดกำาหนดหลกเกณฑและวธการในการพจารณา

เพอมคำาสงทางปกครองในการลงโทษนกศกษาไวโดยเฉพาะ กรณจงตองเปน

ไปตามหลกเกณฑทกำาหนดไวในพระราชบญญตวธปฏบตราชการทาง

ปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ เมอมตของผถกฟองคดท ๓ ทใหลงโทษพกการเรยน

ผฟองคดดงกลาวเปนคำาสงทางปกครองตามมาตรา ๕ แหงพระราชบญญต

วธปฏบตราชการทางปกครอง พ.ศ. ๒๕๓๙ จงตองใหผฟองคดไดมโอกาสโตแยง

แสดงพยานหลกฐานตามมาตรา ๓๐ วรรคหนง แหงพระราชบญญตดงกลาวกอน

ทจะมคำาสงทางปกครอง เมอไมมการดำาเนนการดงกลาว การพจารณา

ทางปกครองทนำาไปสคำาสงทางปกครองลงโทษผฟองคด จงเปนคำาสงทกระทำาโดย

ไมถกตองตามขนตอนหรอวธการอนเปนสาระสำาคญทกำาหนดไวสำาหรบการ

กระทำานน (คำาพพากษาศาลปกครองสงสดท อ.๑๐๙๙/๒๕๕๙)

คณะกรรมการสอบสวนไดแจงคำาสงและอธบายขอกลาวหาใหผฟอง

คดทราบตามบนทกแบบ สว. ๒ เมอวนท ๒๓ มนาคม ๒๕๕๓ โดยผฟองคด

36 เรยนรจาก... คดพพาทในศาลปกครองของมหาวทยาลย

ไดมหนงสอ ลงวนท ๑๗ พฤษภาคม ๒๕๕๓ ชแจงและปฏเสธขอกลาวหา

หลงจากนน คณะกรรมการสอบสวนไดแจงขอกลาวหาและสรปพยานหลกฐาน

ทสนบสนนขอกลาวหาใหผฟองคดทราบตามบนทกแบบ สว. ๓ เมอวนท ๘

ตลาคม ๒๕๕๓ กรณจงเหนไดวา คณะกรรมการสอบสวนไดดำาเนนการตาม

ขนตอนและวธการอนเปนสาระสำาคญของการสอบสวนวนยอยางรายแรง

และใหผฟองคดทราบขอเทจจรงอยางเพยงพอ รวมทงใหโอกาสผฟองคดได

โตแยงแสดงพยานหลกฐานแกขอกลาวหาแลว ซงเมอผฟองคดไดรบแจงคำาสง

และอธบายขอกลาวหาจากคณะกรรมการสอบสวนตามบนทกแบบ สว. ๒ แลว

ผฟองคดไดชแจงและปฏเสธตามประเดนทถกกลาวหาตอคณะกรรมการ

สอบสวน โดยไมไดหลงขอตอสแตอยางใด การออกคำาสงลงโทษไลออกจาก

ราชการจงชอบดวยกฎหมายแลว (คำาพพากษาศาลปกครองสงสดท อ.๑๗๕๒/

๒๕๕๙)

(คำาพพากษาศาลปกครองสงสดท อ.๒๗๐/๒๕๕๖, อ.๔๑๘/๒๕๕๖ ,

อ.๔๗๑/๒๕๕๗ และ อ.๑๐๑๖ -๑๐๑๘/๒๕๕๘ วนจฉยไวในทำานองเดยวกน)

- กรณทศาลปกครองสงสดกำาหนดหลกเกณฑการใชอำานาจ

ดลพนจของมหาวทยาลย

คำาสงคณะนตศาสตรทกำาหนดใหลกจางประจำาอยเวรปฏบตหนาท

ดแลสถานทและทรพยสนของราชการหลงจากปฏบตงานตามเวลาปกตตอ

เนองไปตงแตเวลา ๑๖ นาฬกา ถงเวลา ๘ นาฬกา ของวนรงขน และตอง

ปฏบตหนาทในเวลาราชการปกตตอไปอกนน เปนคำาสงททำาใหตองปฏบตหนาท

ตดตอกนถงสองวนกบหนงคน โดยสภาพแลวตองใหผอยเวรนอนพกผอนระหวาง

อยเวรในตอนกลางคนได แมผอยเวรจะไดรบเงนคาตอบแทนโดยเฉลย ๒,๐๐๐

บาทตอเดอน กเปนเงนคาตอบแทนการปฏบตหนาทนอกเหนอไปจากการปฏบต

หนาทตามปกต มใชเงนคาจางเฝายาม ผอยเวรจงมตองปฏบตหรอรบผด

ดงเชนผมอาชพรบจางเฝายามโดยเฉพาะ

37เรยนรจาก... คดพพาทในศาลปกครองของมหาวทยาลย

โดยผฟองคดมหนาทอยเวรดแลสถานทและทรพยสนของคณะ

นตศาสตร ไดมาตรวจหองคณะกรรมการนกศกษาพบวานกศกษายงคงใชหองอย

จงไดแจงเตอนใหนกศกษาปดประตหองโดยกดลอกลกบดประตดานใน จากนน

ไดเดนตรวจสอบความเรยบรอยบรเวณใกลเคยง แลวยอนกลบมาตรวจสอบ

หองกจกรรมนกศกษาอกครง ไมพบวามนกศกษาอยในหองกจกรรมนกศกษา

แลว ผฟองคดจงไปนอนพกผอนบรเวณชน ๑ ของตกใหม โดยมไดละทงการ

ปฏบตหนาทไปอยทอนและ ตนนอนเวลาประมาณ ๕.๓๐ นาฬกา ไดกลบมา

บรเวณชน ๑ ของตกใหมเพอทำาความสะอาดตามปกต ไมพบวาประตหรอ

หนาตางหองกจกรรมนกศกษามความผดปกตอยางไร มาทราบในเวลา ๘.๓๐

นาฬกา วาเครองคอมพวเตอรทเกบไวในหองคณะกรรมการนกศกษาหายไป

เมอพจารณาการปฏบตหนาทของผฟองคดแลวเหนวา ผฟองคดไดใช

ความระมดระวงดแลเครองใชและสถานทตามสมควรทพงปฏบตแลว มอาจ

ถอไดวาผฟองคดละทงหนาทในการดแลเครองคอมพวเตอรในหองคณะ

กรรมการนกศกษา เมอเครองคอมพวเตอรสญหายไปโดยไมทราบสาเหต อก

ทงไมมเหตการณหรอสงผดปกตทผฟองคดรหรอควรรแลวไมปองกนแกไข

จงยงฟงไมไดวาผฟองคดจงใจหรอประมาทเลนเลออยางรายแรงทำาให

เครองคอมพวเตอรสญหาย ผฟองคดจงไมตองรบผดชดใชราคาคาเครอง

คอมพวเตอรดงกลาว (คำาพพากษาศาลปกครองสงสดท อ. ๗๙/๒๕๔๙)

คณะกรรมการพจารณาการพนสภาพของนกศกษาซงผถกฟองคดท ๑

ไดแตงตงขนมาเพอพจารณากรณผฟองคดปวยมอาการทางจตแลวตอง

ใหพนสภาพจากการเปนนกศกษาหลกสตรแพทยศาสตรบณฑตไดมความ

เหนสอดคลองกนวา ผฟองคดปวยมอาการทางจต และเหนสมควรใหพนสภาพ

จากการเปนนกศกษาหลกสตรแพทยศาสตรบณฑต จงเปนกรณการใชดลพนจ

วนจฉยโรคของแพทยซงเปนผเชยวชาญโดยเฉพาะ โดยเปนการพจารณาตาม

หลกวชาการ ประกอบกบความเหนของกลมจตแพทยตางๆ คดจงไมปรากฏ

38 เรยนรจาก... คดพพาทในศาลปกครองของมหาวทยาลย

วาเปนการวนจฉยโรคทผดพลาดอยางชดแจง หรอมลกษณะเปนการเลอกปฏบต

หรอเปนการกลนแกลงผฟองคด เพราะการเปนแพทยนนการตดสนใจ

ในกรณฉกเฉนในสภาพความเปนความตายของผปวยในภาวะดงกลาว

ผเปนแพทยตองสามารถควบคมอารมณได จงจะตดสนใจไดอยางเหมาะสม

แตจากพฤตการณของผฟองคดพบวาขาดการยบยงชงใจซงจะเกดขนไดในเวลา

ทมความกดดนตงเครยดสง ซงอาจจะเปนอนตรายตอทรพยสนหรอชวตของ

ผปวยได การทผถกฟองคดท ๒ มมตใหผฟองคดพนจากการเปนนกศกษา

หลกสตรแพทยศาสตรบณฑตนน จงเปนการตดสนใจดวยเหตทมความเหมาะสม

โดยคำานงถงความเสยหายหรอผลกระทบตอความปลอดภยในชวตของผปวย

อนเปนการคมครองประโยชนสาธารณะ (คำาพพากษาศาลปกครองสงสดท

อ.๔๓๑/๒๕๕๑)

กรณการกระทำาของผฟองคดทมไดปฏบตตามขอความทแจงไวใน

ขอสอบวา “DO NOT TAKE THIS BOOKLET OR ANYPART OF IT OUT

OF THE TEST ROOM” ทมความหมายวา ในการสอบหามผเขาสอบนำาสมด

คำาตอบและกระดาษคำาตอบออกจากหองสอบ โดยไดคดลอกสวนหนงของ

ขอสอบและคำาตอบลงในใบแทนบตรประจำาตวนสตของผฟองคดซงไมอาจสอ

ความหมายใหเกดความเขาใจแกบคคลอนได ถอไมไดวาการกระทำาดงกลาว

เปนการไมปฏบตตามหลกเกณฑของขอบงคบจฬาลงกรณมหาวทยาลยวา

ดวยขอปฏบตของนสตในการสอบ พ.ศ. ๒๕๒๕ ทใชสำาหรบสำาหรบการลงโทษ

นสตทไมปฏบตตามขอปฏบตของนสตในการสอบ อยางไรกด หากเหนวาการ

กระทำาดงกลาวของผฟองคดเปนความผด กยงสามารถพจารณาวาเปนความผด

ตามระเบยบวาดวยวนยของนสตหรอไม ซงเปนกฎทใชบงคบทวไป ดงนนการ

ทคณะกรรมการประจำาคณะรฐศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย และผถก

ฟองคดท ๓ มมตและออกคำาสงลงโทษผฟองคดวา กระทำาความผดฐานไม

ปฏบตตามขอปฏบตของนสตในการสอบตามขอ ๙ ของขอบงคบจฬาลงกรณ

39เรยนรจาก... คดพพาทในศาลปกครองของมหาวทยาลย

มหาวทยาลยฯ และอาศยอำานาจตามขอ ๑๕.๑ ของระเบยบจฬาลงกรณ

มหาวทยาลยฯ ลงโทษผฟองคดใหไดรบสญลกษณ F ในรายวชา ๕๕๐๐๒๒๓ EAP I

(ภาษาองกฤษสำาหรบสาขาวชาการอาน) และพกการศกษาหนงภาคการศกษานน

จงเปนการปรบขอเทจจรงทไมตรงกบเงอนไขของหลกเกณฑตามขอ ๙ ดงนน

คำาสงท ๓๕/๒๕๔๕ ลงวนท ๔ กนยายน ๒๕๔๕ จงเปนคำาสงทไมชอบดวย

กฎหมาย (คำาพพากษาศาลปกครองสงสดท อ.๕๑/๒๕๕๐)

- กรณทศาลปกครองสงสดวนจฉยวา มหาวทยาลยละเลยไม

ปฏบตหนาทตามทกฎหมายกำาหนด หรอปฏบตหนาทลาชาเกนสมควร

ผฟองคดเปนขาราชการพลเรอนในมหาวทยาลย กอนเกษยณอาย

ราชการผฟองคดมคณสมบตทจะไดรบการแตงตงเปนรองศาสตราจารย

ระดบ ๙ อนเปนสทธของผฟองคดทเกดขนในชวงระยะเวลาทผฟองคดยงม

สถานภาพเปนขาราชการ และเปนหนาทของผถกฟองคดท ๓ และผถกฟอง

คดท ๔ ซงมหนาทดแลทะเบยนประวตหรอขอมลตางๆ ของผฟองคด ยอม

จะตองเสนอขอมลเกยวกบผฟองคดตอผถกฟองคดท ๑ และสงแบบประเมน

ภาระงานใหแกผฟองคด เพอผฟองคดจะไดกรอกขอมลเบองตนลงในแบบประเมน

มาประกอบการพจารณา แตผถกฟองคดท ๓ และผถกฟองคดท ๔ กมไดสง

แบบประเมนดงกลาว การทผถกฟองคดท ๑ โดยอนมตของผถกฟองคดท ๒

มไดพจารณาเพอดำาเนนการแตงตงผฟองคดเปนรองศาสตราจารยระดบ ๙

จงเปนการละเลยตอหนาทตามทกฎหมายกำาหนดใหตองปฏบต (คำาพพากษา

ศาลปกครองสงสด ท อ.๕/๒๕๕๓)

แมการพมพตำาราเพอใชในการเรยนการสอนของมหาวทยาลยรามคำาแหง

จะไมมกฎหมายกำาหนดขนตอนในการดำาเนนการไว แตปรากฏรายละเอยด

ตามแบบอนมตพมพตำาราสอการสอนมหาวทยาลยในทางปฏบตวา อาจารยประจำา

ภาควชาทไดรบมอบหมายใหเขยนตำาราจะตองเสนอผบงคบบญชาตามลำาดบ

จนถงคณบดเพอใหความเหนชอบตามขนตอน เมอไดรบความเหนชอบ

40 เรยนรจาก... คดพพาทในศาลปกครองของมหาวทยาลย

จากคณบดแลวจงจะแจงใหผอำานวยการสำานกพมพของมหาวทยาลย

พจารณาอนมตสงพมพตอไป การทผถกฟองคดท ๑ ไมดำาเนนการใหเปนไปตาม

ขนตอนและเกบรกษาตนฉบบของผฟองคดไว กรณเปนพฤตการณทบงชวา

ไมพจารณาใบเสนอขออนมตพมพตำารา PY๑๐๕ ของผฟองคด จงเปนการละเลย

ตอหนาทตามทกฎหมายกำาหนดใหตองปฏบต (คำาพพากษาศาลปกครองสงสด

ท อ.๑๐๑/๒๕๕๓)

เมอสำานกงานคณะกรรมการการอดมศกษา ไดตอบขอหารอในประเดน

ดงกลาวคณบดคณะนตศาสตรมสทธ ไดรบเลอกเปนกรรมการสภา

มหาวทยาลยจากผดำารงตำาแหนงคณบดได และไมปรากฏวามปญหาทางกฎหมาย

ททำาใหไมอาจปฏบตหนาทได จงไมมเหตทจะตองหารอไปยงคณะกรรมการ

กฤษฎกาอก โดยมาตรา ๑๗ วรรคหก แหงพระราชบญญตมหาวทยาลยราชภฏ

พ.ศ. ๒๕๔๗ กำาหนดใหมการดำาเนนการใหไดมาซงนายกสภามหาวทยาลยหรอ

กรรมการสภามหาวทยาลยภายในเกาสบวนนบแตวนทผนนพนจากตำาแหนง

เมอระยะเวลาไดลวงพนกำาหนด ๙๐ วน นบแตวนท ๙ เมษายน ๒๕๕๒ ซง

เปนวนทกรรมการสภามหาวทยาลยจากผดำารงตำาแหนงบรหาร (คณบด) วาง

ลงแลว ผถกฟองคดท ๒ ยงคงไมดำาเนนการประกาศผลการคดเลอกใหผฟอง

คดเปนกรรมการสภามหาวทยาลยจากผดำารงตำาแหนงบรหาร (คณบด) จงถอวา

ผถกฟองคดท ๒ ปฏบตหนาทตามทกฎหมายกำาหนดใหตองปฏบตลาชาเกนสมควร

(คำาพพากษาศาลปกครองสงสดท อ.๒๔๘/๒๕๕๙)

- กรณทศาลปกครองสงสดวนจฉยวาเปนกรณทมหาวทยาลย

กระทำาละเมดบคคลอน

ผฟองคดมความคาดหวงโดยชอบธรรมและมความเชอมนวา การท

ผถกฟองคดไดประกาศเปดรบสมครบคคลเขาศกษาในหลกสตรทไดรบ

ความเหนชอบจากสภามหาวทยาลยแลว ยอมเชอวาหลกสตรทผถกฟองคด

จะเปดการเรยนการสอนเปนหลกสตรทมมาตรฐานทางวชาการและสอนโดย

41เรยนรจาก... คดพพาทในศาลปกครองของมหาวทยาลย

อาจารยทมคณวฒและคณสมบตไดมาตรฐาน แตเมอผถกฟองคดไมไดจดให

มอาจารยประจำาหลกสตรและอาจารยผสอนทมคณวฒและคณสมบตตามท

กำาหนดไวเปนเกณฑมาตรฐานดงกลาว หากผฟองคดศกษาในหลกสตรดงกลาว

ตอไป กไมสามารถทจะนำาความรมาใชในการพฒนาการเรยนการสอนใหเกด

ความกาวหนาทางวชาการ รวมทงไมสามารถทจะนำาความรมาใชในการสอน

ในระดบบณฑตศกษาในสถาบนทผฟองคดสงกดได การกระทำาของผถกฟอง

คดดงกลาวยอมเปนเหตใหผฟองคดไดรบความเสยหายอนเนองมาจากความ

คาดหวงโดยชอบธรรม และเชอมนในความเปนสถาบนอดมศกษาของผถกฟองคด

การกระทำาของผถกฟองคดดงกลาวจงเปนการละเมดตอผฟองคด (คำาพพากษา

ศาลปกครองสงสดท อ.๖๘๐/๒๕๕๕)

การทผถกฟองคดท ๑ ไดมบนทกสงการใหเผยแพรผลการพจารณา

อทธรณของผฟองคดทไมอนมตใหผฟองคดเดนทางไปดงานของกรมประมง

และกรมวชาการเกษตร โดยสำาเนาหนงสอแจงผลการพจารณาอทธรณให

อาจารยในคณะบรหารธรกจทกคนทราบและปดประกาศทตประชาสมพนธ

ของคณะทกแหงเพอใหทราบโดยทวกน โดยไมปรากฏวามความจำาเปนใดจง

ตองดำาเนนการดงกลาว จงเปนการกระทำาทไมชอบดวยกฎหมาย และเมอ

พจารณาขอความในหนงสอเกยวกบความเหนของผถกฟองคดท ๑ ซงไดแก

“เปนการสงตอผบงคบบญชาอนเปนการไมชอบดวยวธปฏบตราชการ” และ

“อาจารยในคณะซงไมประสงคจะรบผดชอบงานสอนขออนญาตไปดงาน

ตามอำาเภอใจ” ประกอบกบการสงการของผถกฟองคดท ๑ ทใหตดตอขอทราบ

ขอเทจจรงจากกรมประมงและกรมวชาการเกษตรเพอนำามาเปนขอมล

ประกอบการดำาเนนการทางวนย ยอมอาจทำาใหบคคลภายนอกเขาใจวา การท

ผฟองคดขออนมตเดนทางไปดงานและผถกฟองคดท ๑ พจารณามความเหน

ดงกลาว เปนกรณทผฟองคดกระทำาการโดยมชอบ อนเปนการกระทำาผดวนย

และผฟองคดกำาลงจะถกดำาเนนการทางวนย การกระทำาของผถกฟองคดท ๑

42 เรยนรจาก... คดพพาทในศาลปกครองของมหาวทยาลย

จงทำาใหผฟองคดไดรบความเสยหายและกระทบตอเกยรตยศชอเสยงของ

ผฟองคด อนเปนการกระทำาละเมดตอผฟองคดตามมาตรา ๔๒๐ แหง

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย และขดตอมาตรา ๓๔ ของรฐธรรมนญ

แหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๔๐ (คำาพพากษาศาลปกครองสงสด

ท อ. ๒๘๕/๒๕๕๙)

- กรณทศาลปกครองสงสดกำาหนดหลกเกณฑปฏบตเกยวกบ

สญญาทางปกครอง

เมอขอเทจจรงปรากฏวา ผถกฟองคดท ๑ ปฏบตราชการไมครบระยะ

เวลาทกำาหนดในสญญาลาศกษาหรอฝกอบรมทงสองฉบบ ผถกฟองคดท ๑ จง

ผดสญญาลาศกษาหรอฝกอบรมททำาไวกบผฟองคด อยางไรกตาม เมอคำานง

ถงการทเจาหนาทกองการเจาหนาทของผฟองคดไดตรวจสอบภาระผกพน

ทจะตองชดใชทนตามสญญาลาศกษาหรอฝกอบรมแลวและแจงวาผถกฟอง

คดท ๑ ไมมขอผกพนดงกลาว ผถกฟองคดท ๑ จงไดมหนงสอขอลาออก

จากราชการ ซงถอไดวาผฟองคดมสวนผดพลาดและบกพรองอยางสำาคญ

ในการตรวจสอบภาระผกพนของผถกฟองคดท ๑ ตามสญญาชดใชทน จง

ตองนำากรณดงกลาวมาพจารณาถงความรบผดของผถกฟองคดทงสาม ตาม

มาตรา ๒๒๓ แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชยดวย (คำาพพากษาศาล

ปกครองสงสดท อ.๓๐/๒๕๕๗)

ผฟองคดไดทำาสญญาจางผถกฟองคดท ๑ ใหกอสรางอาคารเรยน

สถาปตยกรรมศาสตร ตามสญญาลงวนท ๒๒ สงหาคม ๒๕๔๔ แบงงวดงาน

จำานวน ๑๒ งวด วงเงนคาจางจำานวน ๓๗,๘๙๙,๙๙๐ บาท แตผถกฟองคดท

๑ ทำางานไมแลวเสรจตามสญญา ผถกฟองคดท ๑ จงเปนฝายผดสญญา และ

ตองรบผดชดใชคาปรบตามสญญาใหแกผฟองคด โดยปรากฏวาผถกฟองคดท

๑ ไดทำางานตามสญญาจางกอสรางอาคารเรยนแลวเสรจ รวม ๑๐ งวด จาก

ทงหมด ๑๒ งวด จงถอวาผฟองคดไดรบประโยชนตามสญญาจางบางสวน

43เรยนรจาก... คดพพาทในศาลปกครองของมหาวทยาลย

แลว อกทง ขอเทจจรงปรากฏวางานในงวดท ๑๑ และงวดท ๑๒ มเงนคาจาง

ตามสญญาจำานวน ๗,๗๗๒,๐๒๖ บาท การทผฟองคดเรยกคาปรบตามสญญา

ถง ๑๒,๗๗๒,๓๐๐ บาท ซงเปนจำานวนทสงกวาราคาคากอสรางคงเหลอตาม

สญญา จงเปนคาปรบทสงเกน ศาลจงมอำานาจทจะลดคาปรบไดตามสมควร

โดยสมควรคดคาปรบรอยละสบของวงเงนคาจาง เปนเงน ๓,๗๘๙,๙๙๙ บาท

(คำาพพากษาศาลปกครองสงสดท อ.๓๖๘/๒๕๕๗)

เม อผ ถกฟองคดท ๑ มสภาพการเปนนกศกษาตามหลกสตร

ทนตแพทยศาสตรบณฑต จากวนท ๒๒ พฤษภาคม ๒๕๕๐ ถงวนท ๓๐

พฤษภาคม ๒๕๕๐ เพราะไดยนคำารองขอลาออกจากการเปนนกศกษาตอ

ผฟองคด เนองจากผถกฟองคดท ๑ ไดรบการคดเลอกใหเขาศกษาวชา

ทนตแพทยศาสตรในระดบปรญญาตร คณะทนตแพทยศาสตร มหาวทยาลย

มหดล อกแหงหนง รวมเปนเวลาเพยง ๙ วน และผถกฟองคดท ๑ ยงไมเคย

ไดรบทนจากผฟองคด ไมเคยเขาศกษาตามหลกสตร ไมไดรบเครองอปกรณ

หรอตำาราการศกษา และไมเคยไดใชบรการใดๆ จากผฟองคด เพยงแตได

ทำาสญญาการเปนนกศกษาเพอศกษาวชาทนตแพทยศาสตรกบผฟองคด

เทานน การทศาลปกครองชนตนพพากษาใหลดเบยปรบโดยใหผถกฟองคด

ท ๑ ชำาระเงนคาปรบจำานวน ๙ วน คดเปนเงนจำานวน ๑,๖๔๗ บาท พรอม

ดอกเบยในอตรารอยละ ๑๕ ตอป ของตนเงนจำานวนดงกลาวนบตงแตวนท

๑๔ มกราคม ๒๕๕๑ เปนตนไปจนกวาจะชำาระเสรจใหแกผฟองคด และให

ผถกฟองคดท ๒ รวมกนหรอแทนกนชำาระเงนคาปรบพรอมดอกเบยจำานวน

ดงกลาวตามสญญาคำาประกนดวยจงเหมาะสมและเปนธรรมแลว (คำาพพากษา

ศาลปกครองสงสดท อ.๓๘/๒๕๕๙)

เมอคสญญาฝายหนงไดใชสทธบอกเลกสญญาแลว คสญญาตองกลบ

สฐานะเดม แตสวนทเปนการงานอนไดกระทำาใหและเปนการยอมใหใชทรพยนน

กตองใชเงนตามควรคาแหงการนน ตามมาตรา ๓๙๑ แหงประมวลกฎหมาย

44 เรยนรจาก... คดพพาทในศาลปกครองของมหาวทยาลย

แพงและพาณชย เมอปรากฏวาผฟองคดไดทำางานกอสรางงวดท ๕ ไปแลว

บางสวน การงานทผฟองคดไดกระทำานนยอมเปนประโยชนแกผถกฟองคดท ๑

ตามสมควร ผถกฟองคดท ๑ จงตองชำาระคาจางตามมลคาของงานนน

(คำาพพากษาศาลปกครองสงสดท อ.๒๓๓/๒๕๕๙)

จากผถกฟองคดท ๑ สนใจการศกษามากกวาภาระหนาทราชการ

และผถกฟองคดท ๑ ไดแสดงเจตนาทจะรบราชการทหนวยงานของผฟองคด

มาโดยตลอด การทผถกฟองคดท ๑ ไมอาจปฏบตราชการชดใชทนตามสญญา

พพาทใหแกผฟองคดไดเปนเพราะผฟองคดไมตอสญญาจางใหแกผถกฟองคด

ท ๑ เปนเหตใหผถกฟองคดท ๑ ตองพนสภาพการเปนพนกงานมหาวทยาลย

ของผฟองคด กรณจงมเหตอนสมควรทศาลจะพจารณาลดหยอนคาปรบให

แกผถกฟองคดทงสองได และอกประการหนงขอเทจจรงไมปรากฏวาผฟอง

คดไดรบความเสยหายถงขนาดเทาจำานวนคาปรบสามเทา กรณจงเหนควร

ลดหยอนคาปรบลงโดยใหคดเบยปรบเพยงหนงเทาของเงนทตองชดใชคนแก

ผฟองคด (คำาพพากษาศาลปกครองสงสดท อ. ๒๙๐/๒๕๕๑)

จากแนวคำาวนจฉยของศาลปกครองทเกยวของกบการดำาเนนงาน

ของมหาวทยาลยขางตน จะเหนไดวา ศาลปกครองไดวางแนวทางการปฏบต

ราชการของมหาวทยาลยไวในหลายประเดน ซงเปนประโยชนตอการนำาไป

ใชในการปฏบตราชการอยางถกตองเหมาะสม หากมหาวทยาลยสามารถเดน

ตามแนวคำาวนจฉยทศาลปกครองสงสดไดวางไวได กจะทำาใหการดำาเนนงาน

ของมหาวทยาลยนนมประสทธภาพ โปรงใส เปนไปตามหลกธรรมาภบาล

และสามารถลดขอพพาทระหวางมหาวทยาลยกบภาคสวนตางๆ ทจะขนส

การพจารณาของศาลปกครองได

45เรยนรจาก... คดพพาทในศาลปกครองของมหาวทยาลย

๕. แนวทางการปฏบตงานทดของมหาวทยาลยจากการวเคราะหคำาวนจฉยของศาลปกครองสงสด และ

ขอเสนอในการปรบปรงพฒนาและสรางความเขมแขงใหกบมหาวทยาลยและศาลปกครอง

จากการรวบรวมคำาวนจฉยศาลปกครองสงสดทเกยวของกบการ

ดำาเนนงานของมหาวทยาลย และไดดำาเนนการวเคราะหแนวโนมของคดปกครอง

ทเกยวของกบการดำาเนนงานของมหาวทยาลยจากสถตคดในดานตางๆ

พรอมทงวเคราะหหลกการปฏบตราชการทดของมหาวทยาลยจากแนว

คำาวนจฉยศาลปกครองทนาสนใจ แลวนน จงนำามาสขอเสนอแนวทางการ

ปฏบตงานทดของมหาวทยาลยจากการวเคราะหคำาวนจฉยของศาลปกครอง

สงสด และขอเสนอในการปรบปรงพฒนาและสรางความเขมแขงใหกบ

มหาวทยาลยและศาลปกครอง ซงแนวทางและขอเสนอดงกลาวจะเปนขอเสนอ

เกยวกบหลกการดำาเนนงานทดของมหาวทยาลย เพอลดการเกดขอพพาททาง

ปกครองของมหาวทยาลยกบบคคลในกลมตางๆ ทเกยวของกบการดำาเนนงาน

ของมหาวทยาลย ซงจะสงผลดตอศาลปกครองในแงทภาระการวนจฉยคดท

เกยวของกบมหาวทยาลยนนจะลดนอยลงโดยขอเสนอแนวทางและหลกการ

ดำาเนนงานของมหาวทยาลยดงตอไปน

๕.๑ มหาวทยาลยจะตองปฏบตตามกฎหมายท ใหอำานาจ

มหาวทยาลยในการดำาเนนการตางๆ อยางเครงครด ไมวาจะเปนกฎหมาย

ระเบยบ ขอบงคบ ของมหาวทยาลยเอง หรอกฎหมายอนทกำาหนดวธการ

ปฏบตราชการเอาไวดวย เชน พระราชบญญตวธปฏบตราชการทางปกครอง

พ.ศ. ๒๕๓๙ พระราชกฤษฎกาวาดวยหลกเกณฑและวธการบรหารกจการ

บานเมองทด พ.ศ. ๒๕๔๖ พระราชบญญตการอำานวยความสะดวกในการ

พจารณาอนญาตของทางราชการพ.ศ.๒๕๕๘เปนตน

46 เรยนรจาก... คดพพาทในศาลปกครองของมหาวทยาลย

นอกจากน มหาวทยาลยควรใหความรแกผบรหารและบคลากรของ

มหาวทยาลยในทกระดบเกยวกบกฎหมายระเบยบขอบงคบทเกยวของกบ

การปฏบตงานตามหนาทและอำานาจของผนน เพอสรางความรความเขาใจใน

การปฏบตหนาทตามกฎหมายของตนใหแกผบรหารและบคลากรของ

มหาวทยาลย อนจะสงผลใหการปฏบตหนาทตามกฎหมายของผบรหารและ

บคลากรของมหาวทยาลยมประสทธภาพถกตองแมนยำา

ยงไปกวานน ควรมการดำาเนนการทบทวนการปฏบตหนาทตามกฎหมาย

ของผบรหารและบคลากรของมหาวทยาลยอยเสมอ วาเกดขอขดของ ผดพลาด

หรอเกดขอสงสยประการใดในการปฏบตหนาทตามกฎหมายของตนหรอไม

เพอทจะไดรบทราบปญหาและแกไขไดอยางทนทวงท

๕.๒ มหาวทยาลยตองดำาเนนงานใหเปนไปตามหลกธรรมาภบาล

ทงหลกการตามมาตรฐานสากลขององคการสหประชาชาต และหลกการของ

ประเทศไทยทไดอธบายไวแลวในบทท๒เพอการดำาเนนงานทมประสทธภาพ

โปรงใส เปนธรรม และตรวจสอบได สามารถยกระดบการดำาเนนงานของ

มหาวทยาลยใหเปนไปตามมาตรฐานสากล และสามารถตอบสนองความตองการ

ของผมสวนเกยวของไดอยางมประสทธภาพ นอกจากนน คณะผวจยขอเสนอแนะ

เพมเตมวา มหาวทยาลยควรมงเนนใหมการดำาเนนงานเพอใหสอดคลองกบ

หลกธรรมาภบาลดงน

๑) การดำาเนนงานของมหาวทยาลย ผบรหารจะตองดำาเนนการ

ใหเปนไปเพอประโยชนมหาชนในแขนงทเปนภารกจของมหาวทยาลยเปน

สำาคญ โดยไมมลกษณะของการดำาเนนงานทจะเปนไปเพอประโยชนสวนตน

ของผบรหาร(เชนการกลนแกลงหรอการมอคตสวนตนเปนตน)

๒) มหาวทยาลยตองดำาเนนงานอยางเสมอภาคและไดสดสวน

กลาวคอ ตองดำาเนนการในกรณเดยวกนดวยมาตรฐานเดยวกนกบทกคน จะ

ดำาเนนการโดยเลอกปฏบตอยางไมเปนธรรมตอบคคลใดบคคลหนงไมไดและ

47เรยนรจาก... คดพพาทในศาลปกครองของมหาวทยาลย

ตองดำาเนนการใหพอสมควรแกเหตตามหลกความไดสดสวน เพอไมใหบคคลใด

ไดรบภาระหรอผลรายเกนกวาทควรจะไดรบ โดยมหาวทยาลยอาจวางมาตรฐาน

หรอแนวปฏบตในการพจารณาเรองตางๆ เพอใหเกดความเสมอภาคและ

เปนมาตรฐานเดยวกน

๓) มหาวทยาลยตองดำาเนนงานอยางเปดเผย โปรงใส ไมปดบง

ขอมลโดยไมมเหตอนควรและเปดเผยขอมลทเกยวของกบการดำาเนนงานของ

มหาวทยาลยใหสาธารณชนไดรบทราบและตรวจสอบไดอยางสมำาเสมอ

๔) มหาวทยาลยตองมความพรอมรบผดอยเสมอ กลาวคอ หาก

มหาวทยาลยไดดำาเนนการใดๆ ทมโอกาสจะทำาใหเกดความรบผดได มหาวทยาลย

ตองมความพรอมในการรบผดชอบตอความรบผดในสงทเกดขนดวยเชนการ

ชดใชคาเสยหายหากเกดกรณทมหาวทยาลยไปกระทำาละเมดตอบคคล

ภายนอก หรอความรบผดทางวนยในกรณทปฏบตหนาทผดระเบยบของทาง

ราชการเปนตน

๕) มหาวทยาลยตองมความพรอมทจะใหมการตรวจสอบ

มหาวทยาลยไดทกเมอ โดยถอเปนหนาทของมหาวทยาลยทจะตองรบการ

ตรวจสอบและใหคำาตอบตอขอสงสยตางๆ ตอการดำาเนนงานของมหาวทยาลย

โดยไมขดขนและยนดเปดเผยขอมลและอธบายถงเหตผลในการตอบขอสงสย

เหลานน

๕.๓ แนวทางการปฏบตงานทดของมหาวทยาลยจากแนวคำา

วนจฉยศาลปกครองสงสด โดยจะแยกพจารณาคำาวนจฉยตามประเภทคด

ปกครองตามมาตรา๙แหงพระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณา

คดปกครองพ.ศ.๒๕๔๒ดงตอไปน

๕.๓.๑ แนวทางการปฏบตงานทดของมหาวทยาลยจาก

แนวคำาวนจฉยศาลปกครองสงสดตามมาตรา ๙ (๑)

๑) ในการใชอำานาจตามกฎหมายของมหาวทยาลย

48 เรยนรจาก... คดพพาทในศาลปกครองของมหาวทยาลย

จะตองปฏบตตามหลกความชอบดวยกฎหมายอยางเครงครด โดยตองดำาเนน

การตามกระบวนการขนตอนตามทกฎหมายกำาหนด ตรวจสอบวาเนอหาของ

กฎหรอคำาสงนนมความไมชอบดวยกฎหมาย เชน การเลอกปฏบต การสราง

ภาระเกนสมควรหรอกระทำาการอนขดกบหลกความไดสดสวน ไมกระทำาการ

ในสงทตนไมมอำานาจและการใชอำานาจนนตองไมขดกบกฎหมายทใหอำานาจ

๒) การใชดลพนจของมหาวทยาลยตองเหมาะสม

และมเหตผล ไมใชดลพนจในลกษณะเลอกปฏบตหรอเพอกลนแกลงบคคลใด

บคคลหนงโดยเฉพาะ และใชดลพนจโดยยดถอหลกความไดสดสวนและพอสมควร

แกเหตเปนสำาคญ โดยมหาวทยาลยควรกำาหนดคมอการปฏบตงานและแนวทาง

การปฏบตงานของมหาวทยาลย เพอใหการดำาเนนงานของมหาวทยาลย

มมาตรฐานเดยวกน และยงเปนกรอบในการใชดลพนจของบคลากรของ

มหาวทยาลยเพอปองกนการใชดลพนจตามอำาเภอใจ

๓) มหาวทยาลยควรใหความรแกบคลากรของ

มหาวทยาลยเกยวกบกฎหมายระเบยบขอบงคบทเกยวของกบการดำาเนนงาน

ตามหนาทและอำานาจอยเสมอเพอปองกนมใหมการใชอำานาจตามกฎหมายท

ผดพลาดและควรนำากรณการใชอำานาจทผดพลาดมาทบทวนเพอหามาตรการ

ปองกนมใหเกดความผดพลาดนนขนอก และจดทำาสรปและเผยแพรใหแก

บคลากรของมหาวทยาลยใหรบทราบโดยทวกน

๕.๓.๒ แนวทางการปฏบตงานทดของมหาวทยาลยจาก

แนวคำาวนจฉยศาลปกครองสงสดตามมาตรา ๙ (๒)

๑) เมอมกรณทกฎหมายกำาหนดใหมหาวทยาลย

มหนาทตองดำาเนนการตามคำารองขอของบคคลเชนการออกใบรบรองผลการเรยน

กรณนสตนกศกษา หรอใบรบรองการทำางานกรณเจาหนาทของมหาวทยาลย

หากบคคลนนไดกระทำาการครบตามเงอนไขทกฎหมายกำาหนดแลว

มหาวทยาลยตองดำาเนนการนนโดยทนท ไมประวงเวลาดำาเนนการโดยเดดขาด

49เรยนรจาก... คดพพาทในศาลปกครองของมหาวทยาลย

หรอหากมเหตจำาเปนทยงไมสามารถดำาเนนการไดตองสามารถอธบายถงเหต

นนใหบคคลเชนวาสามารถเขาใจได

๒) เมอกฎหมายกำาหนดเวลาใหกระทำาการใด

ภายในกำาหนดระยะเวลานน มหาวทยาลยตองดำาเนนการตามกำาหนดระยะ

เวลาอยางเครงครด หรอหากมเหตจำาเปนทไมสามารถดำาเนนการไดทนกำาหนด

เวลาตองสามารถอธบายชแจงได

๓) มหาวทยาลยควรจดทำาคมอการดำาเนนงานให

กบบคลากรของมหาวทยาลย โดยกำาหนดวธการดำาเนนงานและระยะเวลา

ทตองจดทำาใหแลวเสรจในแตละภารกจ เพอใหบคลากรของมหาวทยาลยได

เขาใจถงวธการดำาเนนงานและกรอบเวลาตามภารกจอยางชดเจน และใหบคลากร

ของมหาวทยาลยดำาเนนการตามคมออยางเครงครด

๕.๓.๓ แนวทางการปฏบตงานทดของมหาวทยาลยจาก

แนวคำาวนจฉยศาลปกครองสงสดตามมาตรา ๙ (๓)

๑) มหาวทยาลยตองใชอำานาจอยางระมดระวง

มใหไปกอความเสยหายตอบคคลอน แตหากเกดมความเสยหายเกดขน

มหาวทยาลยตองพรอมรบผดชอบในความเสยหายทเกดขน

๒) มหาวทยาลยควรกำาหนดขนตอนและวธการ

ดำาเนนงานในแตละประเภทของมหาวทยาลยอยางชดเจน และกำากบดแลให

บคลากรดำาเนนการตามขนตอนนนๆ อยางเครงครด เพอลดความเสยงท

บคลากรของมหาวทยาลยจะไปกระทำาการทกอใหเกดความเสยหายแกบคคล

อนไดทงกรณจงใจหรอประมาทเลนเลอ

๓) มหาวทยาลยควรใหความรความเขาใจเกยวกบ

หลกกฎหมายความรบผดทางละเมดของเจาหนาทและความรบผดอยางอน

ใหกบผบรหารและบคลากรของมหาวทยาลยในทกระดบ เพอสรางความร

ความเขาใจในเรองความรบผดทางละเมดของเจาหนาทและความรบผดอยาง

50 เรยนรจาก... คดพพาทในศาลปกครองของมหาวทยาลย

อนและหลกความพรอมรบผดใหกบทกภาคสวนในมหาวทยาลย

๕.๓.๔ แนวทางการปฏบตงานทดของมหาวทยาลยจาก

แนวคำาวนจฉยศาลปกครองสงสดตามมาตรา ๙ (๔)

๑) กรณสญญาใหทนการศกษา

๑.๑) มหาวทยาลยตองดำาเนนการใหบคลากรของ

มหาวทยาลยทดแลเรองการใหทนการศกษามความรความเขาใจในกฎหมาย

กฎระเบยบขอบงคบของทางราชการทเกยวของกบการทำาสญญาใหทนการ

ศกษาแกนกศกษาอาจารยและเจาหนาทของมหาวทยาลยอยางถองแทเพอ

ปองกนการดำาเนนงานทผดพลาดจนกอใหเกดความเสยหายกบมหาวทยาลย

หรอผรบทน

๑.๒) มหาวทยาลยควรจดทำาคมอการดำาเนนการ

ทเกยวกบสญญาใหทนการศกษาของมหาวทยาลยเพอใหบคลากรของ

มหาวทยาลยทดแลเรองดงกลาวยดถอปฏบตอยางเครงครด

๑.๓) มหาวทยาลยตองแจงขอกำาหนดและเงอนไข

ตางๆ ของสญญาใหทนการศกษาแกผรบทนอยางครบถวน เพอใหผรบทน

สามารถเขาใจไดวาตนเองมสทธ หนาท และภาระรบผดชอบอยางใดบาง

แตหากมหาวทยาลยไดดำาเนนการดงกลาวแลวแตผรบทนกยงกระทำาผดสญญา

ทนอกกเปนเรองจรยธรรมของผรบทนทอยเหนอการควบคมของมหาวทยาลย

๒) กรณสญญาจางกอสรางหรอปรบปรงอาคาร หรอสญญา

จดซอวสดอปกรณ

๒.๑) มหาวทยาลยตองดำาเนนการใหบคลากรของ

มหาวทยาลยทดแลเรองสญญาจางมความรความเขาใจในกฎหมาย กฎระเบยบ

ขอบงคบ ของทางราชการทเกยวของกบการทำาสญญาจดซอจดจางของทาง

ราชการอยางถองแทเพอปองกนการดำาเนนงานทผดพลาดจนกอใหเกดความ

เสยหายกบมหาวทยาลยหรอผรบจาง

51เรยนรจาก... คดพพาทในศาลปกครองของมหาวทยาลย

๒.๒) มหาวทยาลยควรจดทำาคมอการดำาเนนการท

เกยวกบการจดซอจดจางของมหาวทยาลยเพอใหบคลากรของมหาวทยาลยท

ดแลเรองดงกลาวยดถอปฏบตอยางเครงครด

๒.๓) มหาวทยาลยโดยเจาหนาทผรบผดชอบตอง

ตรวจสอบขอกำาหนดในสญญาอยางถถวนวามขอผกพนทจะตองสงมอบผลงาน

และชำาระราคาตอกนอยางไร และควรสำารวจใหเรยบรอยเสยกอนวาการกอสราง

ปรบปรง หรอจดซอวสดอปกรณ ตองมองคประกอบอยางไรบาง ตองดำาเนนการ

อนใดกอนทจะตองดำาเนนการตามสญญาหรอไม เชน ตองปรบหนาดนหรอ

ถมหลมบอใหเรยบรอยกอนการกอสราง และกำาหนดไปเสยทเดยวตงแตใน

เวลาทลงนามในสญญา เพอปองกนไมใหเกดปญหาการตองเพมงานใหแก

ผรบจาง แตหากมเหตจำาเปนทจะตองเพมงานทนอกเหนอจากสญญา กให

มหาวทยาลยและคสญญาตกลงกนและแกไขสญญาจางโดยเพมรายละเอยด

ของงานทเพมขนนอกเหนอจากสญญาเดมเขาไปเพอความชดเจนของ

ขอตกลงระหวางคสญญา

๒.๔) มหาวทยาลยควรกำาหนดวธการดำาเนนงาน

และกรอบเวลาการตรวจรบงานใหกบคณะกรรมการตรวจรบการจางให

ดำาเนนการตามทกำาหนดไวอยางเครงครด เพอปองกนปญหาการตรวจรบงาน

ลาชาจนเปนเหตใหผรบจางไมสามารถสงมอบผลงานสดทายตามกำาหนดเวลาได

๒.๕) สำาหรบการกำาหนดคาปรบกรณทผรบจางผด

สญญานน เดมตามขอ ๑๓๘ แหงระเบยบสำานกนายกรฐมนตร วาดวยการ

พสดพ.ศ.๒๕๓๕กำาหนดวาหากคาปรบทจะเกดขนนนเกนรอยละ๑๐ของ

วงเงนคาพสดหรอคาจาง ใหมหาวทยาลยพจารณาดำาเนนการบอกเลกสญญา

เวนแตคสญญาจะยนยอมเสยคาปรบใหกบมหาวทยาลยโดยไมมเงอนไข กให

พจารณาผอนปรนการบอกเลกสญญาไดเทาทจำาเปนอยางไรกตามระเบยบ

ดงกลาวไดถกยกเลกไปโดยผลของการประกาศใชพระราชบญญตการจดซอ

52 เรยนรจาก... คดพพาทในศาลปกครองของมหาวทยาลย

จดจางการบรหารพสดภาครฐพ.ศ.๒๕๖๐และหลกการตามขอ๑๓๘ของ

ระเบยบดงกลาว กไมไดถกกำาหนดไวในพระราชบญญตการจดซอจดจางการ

บรหารพสดภาครฐ ดงนนการพจารณาในการบอกเลกสญญาในกรณทผรบจาง

ผดสญญาจงตองรอใหมการพจารณาดำาเนนการในเรองดงกลาวตามพระราช

บญญตการจดซอจดจางการบรหารพสดภาครฐพ.ศ.๒๕๖๐ตอไป

ยงไปกวานน มหาวทยาลยควรตดตามการวนจฉยคดของศาลปกครอง

สงสดในประเดนทเกยวของกบการดำาเนนงานของมหาวทยาลยอยเสมอ

และนำาคำาวนจฉยของศาลปกครองสงสดทเกยวของมาพจารณาและจดทำา

เปนแนวทางการดำาเนนงานทดจากคำาวนจฉยของศาลปกครอง เพอนำามาใช

เปนกรอบในการดำาเนนงานของมหาวทยาลยและอาจสรางเครอขายระหวาง

มหาวทยาลยเพอแลกเปลยนประเดนปญหาในการดำาเนนงานและแนวทาง

การแกปญหาทเกดขน จดทำาเปนแนวทางการดำาเนนงานตามกฎหมายหลก

ธรรมาภบาล และแนวคำาวนจฉยของศาลปกครองสงสด และใชแนวทางการ

ดำาเนนงานดงกลาวนนเพอเปนการสรางธรรมาภบาลในการดำาเนนงานของ

มหาวทยาลยรวมกน

สดทายน หวงเปนอยางวา ขอเสนอหลกการดำาเนนงานของมหาวทยาลย

ตามทไดเสนอไปน หากมหาวทยาลยไดนำาไปปฏบต จะเปนประโยชนตอการ

ปรบปรงพฒนา และสรางความเขมแขงในการปฏบตงานของมหาวทยาลย

และสามารถลดจำานวนขอพพาทท เกยวของกบการดำาเนนงานของ

มหาวทยาลยอนเปนการลดภาระใหกบศาลปกครองได

สถาบนคลงสมองของชาตอาคารอดมศกษา๒ชน๑๙

เลขท๓๒๘ถนนศรอยธยาแขวงทงพญาไทเขตราชเทวกรงเทพฯ๑๐๔๐๐โทรศพท๐๒-๑๒๖-๗๖๓๒-๓๔

โทรสาร๐๒-๑๒๖-๗๖๓๕http://www.knit.or.th

56 เรยนรจาก... คดพพาทในศาลปกครองของมหาวทยาลย