САБАҚТАСТЫҚ

CMYK

ЫНТЫМАҚТАСТЫҚ

«ЭКСПО – 2017»

e-mail: aikyngazeti@gmail.com

РЕСПУБЛИКАЛЫҚ ҚОҒАМДЫҚ-САЯСИГАЗЕТ

№85 (3157)10 маусым, 2017

СЕНБІwww.aikyn.kz

www.facebook.com/aikyn.kz www.twitter.com/aikyn_gazeti

ӘМІРЕДЕН ДИМАШҚА ДЕЙІН

АСТАНА ҚҰШАҒЫН АЙҚАРА АШТЫ

1925 жылы Парижде өткен «ЭКСПО» көрмесіне қатысқан тұңғыш қазақ – Әміре Қашаубаев «Балқадиша» әнімен еуропалықтардың таңдайын қақтырса, жуырда Парижде әлем жұлдыздарының аузын аштырып, көзін жұмдырған Димаш Құдайберген де дәл осы «Балқадиша» әнін әуелетіп, кезінде тыңдармандарын ерекше тәнті еткен-ді. Дүниежүзін дүр еткізген дүлдүл дарын енді елімізде ашылған «ЭКСПО»-да өнер көрсетеді. Осылайша, ән атасы Әміре мен Димаштың арасын дәуірдің өзі сабақтастырып отыр.

Төре ҒАЛИ

О т а н д ы қ т е л е а р н а л а р д а н «Астана ЭКСПО – 2017» ҰК» АҚ тап сырысымен �міре Қашау баев-тың орындауындағы «Балқа диша» әнін лейтмотив еткен шағын бейнероликтерді к%зіңіз шалған болар. Иә, иә, жаңылмадыңыз, онда опе ра жұлдызы Майра Мұха-медқызы, әлем артисі Айман Мұса-қожаева сынды %нер майталмандары бастаған отандық сахна жұлдыздары �міренің әнін әуезін бұзбай, жаңа-ша шырқайды. Бұл әнді �міре 1925 жылы Парижде %ткен Дүниежүзілік «ЭКСПО» к%рмесінде әуелеткен. Кеңес Одағындағы әр республи-каның маң дайалды әнші, күйші, бишілері барған ол «ЭКСПО»-ға Қа зақстаннан жалғыз �міре Қашау-баев қатысқан.

Бұрынғы Кеңес Одағынан бар-ған артистер Париж театрларында барлығы 11 концерт береді. Барлы-ғына да �міре қатысып, «Бесқа-рагер», «Балқадиша», «Смет», «Дударай», «Ағаш аяқ», «Жалғыз арша», «Үш дос», «Қараторғай», «Қызыл бидай» әндерін орындайды.

Сол тұста Парижде жүрген ұлт қайраткері Мұстафа Шоқай Кеңес елінен келген делегацияның ішінен жалғыз қазақ ты к%ріп, жүрегі жа-рыла қуаныпты. �мірені жібер мей құшақтап, бауырына басып, к%зіне жас алыпты. Парижді ара латып, �міреге су жаңа костюм кигізген. Мұстафа Шоқай әнші інісін қимай шы ғарып салып тұрып, Ахмет Бай-тұрсынов, �лихан Б%кейханов, Міржақып Дула товтарға хат жазып жібереді. �ттеген-айы, %нер ада-мына тән аңғалдығы бар �міре ол хатты жолда ұрлатып алады. Бәлкім, жыланның жусағанын білетін НКВД %кілі ұрлап алған шығар.

Таңдайына бұлбұл ұя салған �мі-ренің елге оралған соң, к%п %тпей қайғылы жағдайда қазаға ұшырауы – дәл сол Парижде Мұстафа Шоқаймен кездескенін кек тұтқан НКВД жендеттерінің қолынан болған деседі.

«Париж апталығы» газетінің 1925 жылғы 24-31 шілде аралы-ғындағы санда рында «Ғажайып дауыс иесі �міре Қашау баев ұлт аспабы – домбыраның сүйемел-деуімен %з елінің жан-жүйені бал-қытқан әндерін салып берді» деп ерекше таңдана жазған мақалалар басылған екен.

Жуырда �міре атасының жолын қуып Парижде әуелете ән салған Димаш Құдай берген туралы да француз телема мандары жарыса хабар түсірген.

�міренің Парижде салған әндерін енді Астанадағы «ЭКСПО» халықаралық к%рмесінде Димаш жаңғыртып жатса қандай ғажап!

�міре атасындай Димаштың та-лан тына да талғампаз Еуропа жұр ты басын иді. Қытайдағы I am а Singer байқауында француз әншісі Грегори Лемаршальдің SOS d’un terrien en detresse атты әнімен жарқ етіп шық-қан Димаш осы әнді Па риж дегі Еуро паның ең таңдаулы бағ дар ла-масында орындағанда, ән ше йінде эмоциясын білдірмейтін фран-цуздардың к%зінен жас та мызды.

Парижде %ткен қайырымдылық ке шінде ән шырқаған қазақтың қаршадай қара баласын француздар тура �міре тіріліп келгендей қарсы алды десек, асыра айтқанымыз емес. �рине, заман басқа, ән де бас-қа! Десек те, қаршыға бітімді �міре мен қаршадай Димаштың арасын к%зге к%рінбейтін бір нәзік сәуле байланыс тырып тұрғаны анық. Ол, қазақ деген ұлттың қанына сіңген ұлы дарын қасиеті екені хақ.

Айхан ШӘРІП

Тарихи құрылтай «сәлемдесу рәсі мінен» басталды. Шанхай ынтымақтастық ұйы-мының т%рағасы Қазақстан Прези денті Нұрсұлтан Назарбаев Тәуелсіздік сарайына жеке-жеке келген ШЫҰ-ға мүше мемле-кеттер басшыларын %зі қарсы алды. Қытай Халық Республикасының т%рағасы Си Цзиньпиннің, Қырғызстан президенті Алмазбек Атамбаевтың, Ресей Федера-циясының президенті Владимир Путиннің, Тәжікстан президенті Эмомали Рахмонның және Rзбекстан президенті Шавкат Мирзиеевтің Елбасының қолын құшырлана қысқан сәтін әлемнің әр елінен келген жүздеген ақпарат құралда рының %кілдері фото және бейнекамераға түсіріп, тарихи мезетті тіркеді. Іле барлық лидерлер бірлесе суретке түсті. Кәсіби фотоаппараттар жарқ-жұрқ етіп, жан-жақтан үздіксіз сыртылда-ғанда, жаң бырдың дыбысын еске түсіреді екен.

Осыдан кейін Шанхай ынтымақтастық ұйымына мүше мемлекеттер басшылары шағын құрамдағы кеңес отырысына кірді.

Ж и ы н д а Қ а з а қ с т а н П р е з и д е н т і Нұрсұлтан Назарбаев Шанхай ынты-мақтастық ұйымының құрылу тарихын еске алды.

– Осындай сәттерде %ткен тарих еске оралады. Бес мемлекет басшылары %з араларындағы шекаралық пробле маларды шешіп, тиісті құжатқа қол қойғаннан кейін жан-жаққа тарай бастады. Мен және Қытай Халық Республикасының сол кездегі

т%рағасы Цзян Цзэминь екеуміз әңгімелесіп отырған едік. Мен оған ұсы ныс айттым: келіңіздер, шекаралық құ жаттарға қол қойғаннан кейін тарап кетпейік, оның орнына %зара экономи калық ынты-мақтастығымызды жолға қоялық! Міне, осылай Шанхай ынтымақ тастық ұйымы пайда болды. Біз оған осы отырған тұлғалар арасында Тәжікстан президенті Рахмон мырзамен оған куә бол дық және сол тарихи оқиғаға қатыс тық, – деді Нұрсұлтан Назарбаев.

Қазақстан К%шбасшысы содан бергі 16 жылдағы даму тарихында ШЫҰ халық-аралық тұрғыдан мойындалғанын, к%п салалы %зара іс-қимылдың тиімді бас-қосуына айналғанын атап %тті.

Қазақстан Президенті сондай-ақ осы Астана саммиті «ұйымның жаңа тарихына бастау болып отырғанына» тоқталды.

– Бұл отырыс алты тарапты форматта соңғы рет %тіп отыр. Бүгін біз Үндістан мен Пәкістанды қабылдау рәсімін аяқтап, оларға ШЫҰ-ның мүше мемлекеті мәр-тебесін беру ж%ніндегі шешімге қол қоя-мыз. Жаңа мүшелерді қабылдау ұйымның дамуына зор серпін беріп, оның халық-аралық беделінің артуына септігін тигі зеді, – деді Мемлекет басшысы.

Нұрсұлтан Назарбаев бүгінде Шанхай ынтымақтастық ұйымының жұмысында геосаясаттағы кейінгі үрдістер мен әлем дік экономикадағы негізгі трендтер ескеріліп отыратынын атап %тті.

Шанхай ынтымақтастық ұйымы Қазақ-стан, Ресей, Қытай, Қырғыз стан және Тәжікстан тарапынан 1996 жыл ғы Шекара ауданында әскери салада сенім шараларын нығайту туралы келі сімге және 1997 жылғы Шекара ауданында қарулы күштерді %зара қысқарту туралы келісімдерге қол қойыл-ғаннан кейін қалыптасқан 2001 жылы «Шанхай бестігі» негізінде құрылған болатын (Rзбекстан кейін қосылды). Сол кезде бұл ұйым шекаралас елдердің арасында қақтығыс тууына жол бермеді, яғни %зінің тарихи миссиясын орындады.

Кейін оның қатарына %ңірдегі %зге де мемлекеттер тартыла бастады. Қазіргі кезде

ШЫҰ-ға Ауғанстан, Беларусь, Иран, Моңғолия – бақылаушы. Мұның сыртында � з і р б а й ж а н , А р м е н и я , К а м б о д ж а корольдігі, Непал, Түркия және Шри-Ланка – «ШЫҰ-ның диалог бойынша серіктестері».

Бұған дейін ұйым жанындағы бақы-лаушы мәртебесін иеленіп келген Пәкіс-тан мен Үндістан енді толыққанды мүше болды. Осылайша, ШЫҰ әлем тұрғын-дарының 40 пайызын немесе 3 мил лиардқа жуығын қамтыған ірі ұйымға айналды.

Біле білсек, кезінде «Британдық Үндіс-тан» атты бір мемлекет ретінде %мір сүрген бұл екі елдің қазақ халқына да жат тығы жоқ. Бұл жерде біз, әрине, Қазақ стан халқының бірнеше ұрпағы үнді фильмдерін к%ріп %скенін айтып отырған жоқпыз. Басқаны айтпағанда, Қазақ хандығының құрылуын хаттап, кітабына жазып қал-дырған, сол арқылы қазіргі қазақтарға «%з мемлекетінің болғандығы» ж%нінде аңызға емес, тарихи хаттамаға сүйене отырып,

мақтанышпен мәлім деуіне мүмкіндік берген тұлғалардың бірі – Мұхаммед Хайдар Дулати Моғолстанда басына қауіп т%нгенде, Үндістанды паналаған, сонда кейін біраз уақыт бойы Кашмирді билеп тұрады. Ол осында қазақ үшін құнды еңбегі «Тарих-и Рашиди» жазуға кіріскен екен.

Тағы бір атап %тер жайт, жаңа тарихи белесіне шыққан Шанхай ынтымақтастық ұйымы қазір тек шекаралық не қауіпсіздік мәселелермен шектелмей, экономикалық және әлеуметтік салалардағы ықпалдас-тыққа да құлаш ұруда. Мәселен, Rзбек-станның қатысуынсыз, 2009 жылы ШЫҰ Жастар кеңесі, 2010 жылы ШЫҰ желілік университеті, ал 2014 жылы ШЫҰ Энер-гетикалық клубы құрылған.

Ұйымға мүше елдердің экономикалық ынтымақтастығы ШЫҰ К%пжақты сауда-экономикалық ынтымақтастығы бағдар-ламасы аясында жүзеге асырылуда. Бұл бағыттағы бірлескен іс-шаралар жоспары энергетика, к%лік, коммуникациялар,

қоршаған ортаны қорғау секілді салалар-дағы жобаларды қамтиды. 2006 жылы Банкаралық бірлестік және Іскерлік кеңес құрылымдары түңлігін жаңадан түрді.

Қалай болғанда, Шанхай ынтымақ-тастық ұйымының қазіргі кезеңдегі ең негізгі міндеттері ретінде «%ңірдегі бейбіт-шілікті, тұрақтылықты және қауіпсіздікті сақтау, экономикалық және гуманитарлық ынтымақтастықты дамыту» белгіленген.

ШЫҰ-ға мүше елдер басшыларының шағын құрамдағы отырысы аяқталған соң, Тәуелсіздік сарайына бақылаушы елдер делегацияларының басшылары мен мәртебелі меймандар келіп жетті.

Атап айтсақ, олардың арасында Ауған-стан президенті Мохаммад Ашраф Гани, Беларусь президенті Александр Лукашенко, М о ң ғ о л и я п р е з и д е н т і Ц а х и а г и й н Элбэгдорж, Үндістан Пре мьер-министрі Нарендра Моди, Пәкістан Премьер-министрі Мохаммад Наваз Шариф, БҰҰ Бас хатшысы Антониу Гуттериш бар.

Оларды да Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев %зі қарсы алып, жылы шырайлы сәлемдесті.

Осыдан кейін ШЫҰ құрылтайына қатысушы барлық биік лауазымды тұлғалар бірлесіп, кең форматта фото суретке түсті. Тарихи саммиттегі бұл сурет, әрине, кейін тарихи жәдігерге айналары с%зсіз.

Артынша барлығы д%ңгелек үстел басына алқалай жайғасты.

Шанхай ынтымақтастық ұйымына мүше мемлекеттер басшыларының ке-ңесінің кеңейтілген құрамдағы оты-рысының күн тәртібіне сәйкес, тараптар ұйымның қазіргі жағдайына және оны дамыту перспективасына қатысты мәселе-лерді талқылап, ұйым аясында ынты-мақтастықты ілгерілету ж%ніндегі бірлескен қадам жасау жайы, сондай-ақ халықаралық және %ңірлік %зекті мәсе лелер ж%нінде пікір алмасты.

Мемлекет басшысы басқосудың т%рағасы ретінде отырысты ашып, Үн-дістан мен Пәкістанды Шанхай ынты-мақтастық ұйымының толық құқылы мүшесі етіп қабылдау рәсімінің аяқтал-ғанына назар аударып, саммиттің тарихи маңыздылығын атап %тті.

– Ұйымның құрамы алғаш рет кеңейіп отырғандықтан, біздің осы кездесуіміз тарихи шараға айналады десем, артық айтқандық емес. Бүгіннен бастап Үндістан Республикасы мен Пәкістан Ислам Респуб-ликасы Шанхай ынты мақтастық ұйымы-ның толық құқылы мүшесі болды. Енді ұйымның жауапкер шілік аясы 3 миллиард-тан астам тұрғыны бар аумақты қамтиды. Сонымен, ол «Шанхай сегіздігі» сияқты институ цио налдық дамудың жаңа кезеңіне қадам басты. Бүгінде біз ШЫҰ кеңістігіне ірге лес кейбір аймақтарда жағдай ушығып, геосаяси шиеленістің %рши түскеніне куә болып отырмыз. Осы орайда ШЫҰ-ға мүше мемлекеттер басшыларының Ха-лықаралық терроризмге қарсы бірлескен іс-қимыл туралы мәлімдемесін қабыл-дауымыз дер кезінде жасалған қадам болды, – деді Нұрсұлтан Назарбаев.

(Жалғасы 2-бетте)

ЕЛОРДА ТӨРІНДЕГІ ТАРИХИ САММИТШанхай ынтымақтастық ұйымын қалыптастырған алты ел – Қазақстан, Қырғызстан, Қытай, Ресей, Тәжікстан және Өзбекстан кезінде жер бөлісіп, шекара белгілеу секілді кез келген мемлекет үшін тағдыршешті тарихи сынақтан абыроймен өте алды. Ырысты ынтымағы мен берік бірлігі арқасында қанды қырғындарға килікпей, қомақты жетістікке қол жеткізді. 15 жылдық белесті артта қалдырған бұл ұйым енді кемелдікке келіп, кеңеюде. Кеше Астана төріндегі Тәуелсіздік сарайында Шанхай ынтымақтастық ұйымының тарихи саммиті өтті.

Кеше бүкіл ел тарихында «алтын жазу-әріппен», тағдырында үлкен өнеге-дәріппен қалатын ғаламат оқиға бастау алды. 2017 жылдың 9 маусымы күні Қазақстанның бас қаласы – Астанада «ЭКСПО – 2017» жаһандық көрмесі салтанатты түрде ашылды. Енді барша Қазақ елі дөңгеленген дүниені үш ай бойы жаңашылдық пен жаңғырудың жасампаз рухына бөлеп, «жасыл» дамуда жаңа белестерге бастайтын болады.

«ЭКСПО – 2017» к%рмесінің ашылу салтанатына Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев қатысты. Сонымен бірге, әлемнің ғылыми және мәдени басты шарасын %з к%зімен к%ріп, тамашалауға әлемнің әр елінен мемлекет және үкімет басшылары арнайы жиылды. Тұтастай алғанда, ЕХРО – 2017 ашылу рәсіміне 17 мемлекет және үкімет басшылары қа тысты. Оларды к%рме кешенінде Қазақ стан Президенті %зі қарсы алды. Осыдан кейін биік мәртебелі меймандар Қазақ стан к%шбасшысына еріп, «Нұр �лем» атты Қазақстан павильонын аралады.

Мемлекет басшылары мен үкімет жетекшілері %з елдерінің де павильон-дарын бірге аралады.

(Жалғасы 2-бетте)

ҚАЗАҚ ЕЛІ ТЕБІРЕНГЕН КҮН!

«ЭКСПО – 2017»

№85 (3157) 10 МАУСЫМ 2017 СЕНБІ www.aikyn.kz2

ЫНТЫМАҚТАСТЫҚ

(Басы 1-бетте)

Мемлекет басшысы қол қоюға ұсы-нылған «Экстремизмге қарсы іс-қимыл ж�ніндегі ШЫҰ конвен ция сының» �зектілігіне назар аудартты.

Сонымен қатар Қазақстан Президенті «Бейбіт миссия» атауымен �ткізілген бірлескен антитеррорлық жаттығулардың ұйымға мүше мемлекеттердің тәжірибе жүзіндегі ынтымақтастығын нығайтуға қосқан үлесін атап �тіп, биылғы сәуір айында Астана қаласында ұйымдасты-рылған «Есірткісіз әлем үшін» атты халықаралық акцияға қатысқаны үшін барлық тарапқа ризашылығын білдірді.

Нұрсұлтан Назарбаев �з с�зінде ШЫҰ-ның халықаралық ұйымдармен және бірлестіктермен ынтымақтастықты ны ғайту ж�ніндегі жұмысына жеке тоқталды.

– 2016 жылғы қарашада БҰҰ Бас ассамблеясы ШЫҰ-мен ынтымақтастық ж�ніндегі қарар қабылдады. Трансұлттық есірткі қылмысына қарсы күрес мәсе лелері ж�ніндегі ШЫҰ – БҰҰ жоғары деңгейдегі бірлескен іс-шарасының қорытындыларын бағалаймыз. Шанхай ұйымының Халық-аралық Қызыл Крест комитетімен қарым-қатынастарын рәсімдеудің болашағы зор. ШЫҰ-ның Еуразиялық экономикалық одақпен және Ислам ынтымақтастығы ұйымымен �зара іс-қимыл орнатуын да қолдаймыз, – деді Мемлекет басшысы.

Қазақстан Президенті ұйым аясында экономикалық кооперацияны ілгерілету мәселесіне назар аударып, осы саладағы жаңа институционалдық мүмкіндіктерді атап �тті.

Сондай-ақ Мемлекет басшысы ШЫҰ-ға мүше мемлекеттердің 2017-2018 жылдар-дағы туризм саласындағы ынты мақтастығы бағдарламасын іске асыру ж�ніндегі бірлескен жұмыс жоспары аясындағы �зара іс-қимылдың белсенді болатынына назар аударды.

Қазақстан Президенті еліміздің БҰҰ Қауіпсіздік кеңесінің тұрақты емес мүшесі ретінде �ңірлік және жаһандық қақ-тығыстарды шешуге бар күш-жігерін салуға ұмтылатынын мәлімдеді.

– Ауғанстан басшылығының ел ішіндегі саяси диалогты нығайту және оны тұрақты әрі орнықты дамушы мем лекетке ай-налдыруды к�здейтін ша ралар ж�ніндегі қадамдарын қолдаймыз. Қазақстан Астана процесі басқосуында сирияаралық дағдарысты реттеу ж� ніндегі келісс�здер үдерісіне �з үлесін қо суын жалғастыра бермек. Осы келіс с�здерге мүдделі барлық тараптың қатысуын қамтамасыз ету маңызды, – деді Нұрсұлтан Назарбаев.

Мемлекет басшысы Қазақстанның ядролық қарусыздану мен таратпау идеясын берік қолдайтынын атап �тіп, еліміз Солтүстік Кореядағы ядролық қа-

руға қатысты проблеманы реттеу ж�ніндегі келісс�здерді тезірек қайта бастауды құптайтынын айтты.

Қазақстан Президенті «жасыл энер-гетиканы» дамыту бағытында елімізде ат-қарылып жатқан жұмыстарға да тоқ талды.

– Бүгін барлығымыз «Болашақтың энергиясы» ұранымен дүниежүзілік «ЭКСПО – 2017» мамандандырылған к�рмесінің ашылу рәсіміне қатысамыз. Бірнеше ай бойы бұл жерде экологиялық таза энергетика саласындағы ең озық технологиялар к�рсетілетін болады. Аста-надағы «ЭКСПО» к�рмесі нәтижелерінің ШЫҰ-ның барлық елдері және жалпы халықаралық қоғамдастық үшін пайдасы зор болады деп үміттенемін, – деді Нұрсұлтан Назарбаев.

Соңында Мемлекет басшысы ұйымды дамытудың барлық басты бағыттары бойынша �зара іс-қимылдың жоғары деңгейіне мемлекеттер ортақ күш-жігер жұмсағанда ғана қол жеткізуге болатынын атап �тті.

Отырыста, сондай-ақ ҚХР Т�рағасы Си Цзиньпин, Қырғыз Республикасының президенті Алмазбек Атамбаев, Ресей Федерациясының президенті Владимир Путин, Тәжікстан президенті Эмомали Рахмон, Fзбекстан президенті Шавкат Мирзиеев, Үндістан Премьер-министрі Нарендра Моди, Пәкістан Ислам Респуб-ликасының Премьер-министрі Наваз Шариф, Ауғанстан Ислам Республи-касының президенті Ашраф Ғани, Бела-русь президенті Александр Лука шенко, М о ң ғ о л и я п р е з и д е н т і Ц а х и а г и й н Элбэгдорж, Біріккен Ұлттар Ұйымының Бас хатшысы Антониу Гутерриш, ШЫҰ

Бас хатшысы Рашид Алимов, ШЫҰ Fңірлік антитеррорлық құрылымының атқарушы комитетінің директоры Евге ний Сысоев, ТМД Атқа рушы коми тетінің т�рағасы – атқарушы хатшы Сергей Лебедев, Азиядағы �зара ықпалдастық және сенім шаралары кеңесінің Азиядағы атқарушы директоры Гун Цзяньвэй, Оңтүстік Шығыс Азия елдері қауымдас-тығының Бас хатшысы Ле Лыонг Минь, Ұжымдық қауіпсіздік туралы шарт ұйымы Бас хатшысының орынбасары Аманжол Жанқұлиев с�з с�йледі.

Қырғызстан президенті Алмазбек Атамбаев сауда-экономикалық ынтымақ-тастықтың тиімді дамуы �ңірдегі тұрақ-тылық пен қауіпсіздіктің нығаюына ықпал ететіндігіне маңыз бере с�йледі.

– Fйткені халықтың әл-ауқаты жақсы болса, экономикалық мәселелері ше шілсе, оның рухы биік болады, шетелдік идео-логиялардың экспансиясына пәр менді тосқауыл бере алады, бейбе ре кетсіздіктерге жол бермеуге құмбыл тұрады. Сондықтан біз ШЫҰ аясындағы сауда-экономикалық ықпалдастықтың жандануын жақтаймыз. Демек, ШЫҰ Даму банкін құру мәселесін шешетін кез жетті. Бұл Даму банкінің штаб-пә терін, бас кеңсесін Бішкекте орна-лас тыруды ұсынамын. Сондай-ақ инфра-құрылым мәселелері шешілмей, ин тег -р а ц и я л ы қ п р о ц е с т е р д е а л ғ а б а с а ал май тынын еске сала кеткім келеді. Енде-ше біз осы бағытта «Бір белдеу, бір жол» бастамасы ұсынатын мүмкіндіктерді кеңінен пайдалануға тиіспіз, – деді А.Атам баев.

Fзбекстан президенті Шавкат Мир-зиеев ұйым қызметінің тиімділігін ары

қарай арттырудың ең к�кейтесті мәселе-леріне тоқтала кетуді ж�н к�ргенін жеткізді.

– Біріншіден, бүгінде халықаралық террористік топтар және деструктивті күштер �з қызметінде ақпараттық техно ло-гияларды барған сайын белсенді қолдануда. Оларды біздің жастарды «зомбиландыру» және жат идеология ларын тарату үшін агрессивті түрде пайдаланады. Осыған байланысты ұйым ның құрылтайшылық құжаттарына �згерістер енгізуді және ШЫҰ �ңірлік антитеррористік құры-лымына жаһандық ақпараттық кеңістікте туындайтын қауіп-қатерлерге мониторинг жүргізу жүйесін ұйымдастыру және оған қарсы іс-қимыл жасау бойынша құзырлар беруді ұсы намын, – деді ол.

Екіншіден, Ш.Мирзиеевтің байла мын-ша, «�скелең ұрпақтың әртүрлі тер рористік және радикалды құры лым дардың қыз-метіне тартылуына жол бер меу бойынша бірлескен нақты шара ларды күшейту» ма-ңызды. «Біз жастарды рухани және адам-гершілік тәрбие беруге, ағартуға, олардың бойында білім мен кемелдікке ұмтылысты қалыптастыруға айрықша назар ауда-руымыз қажет деп санаймыз!» деді ол.

Үндістан Премьер-министрі Нарендра Моди Қазақстанды және Президент Н.Назарбаевты ШЫҰ-дағы т�рағалықты табысты �ткерумен және осы маңызды тарихи саммитті биік деңгейде ұйым-дастырумен құттықтады.

– Тек �ңірлік қана емес, жаһандық тұрғыда ШЫҰ бейбітшілік пен қауіп-сіздіктің орталық ұстындарының бірі. Сол себепті де Үндістан оған толыққанды мүше болуға ұмтылды. Осы талабымызды

қолдап, ұйымның кеңеюіне жол аш-қандары үшін үлкен ризашылығымды білдіргім келеді. Біздің ШЫҰ-ға мүше елдермен ынтымақтас тығымыз білім беру, энергетика, ауыл шаруашылығы, қор-ғаныс, минералды ресурстар, қуатты-лықтарды арттыру, сауда, инвестиция салаларын қамтиды. Біздің толыққанды мүшелікке қабыл дануымыз с�зс із , ынтымақтасты ғымыздың жаңа деңгейге шығуына ықпал етеді, – деді Үндістан басшысы.

Пәкістан Премьер-министрі Мохам-мад Наваз Шариф �з елінің мүше болуына келісімдерін бергені және қолдағаны үшін «Шанхай ынтымақтастығы ұйы мының негізін қалаушы елдер» басшы ларына алғысын айтты.

– Біз ұрпаққа мұра ретінде қақтығыс-тың емес, ынтымақтастықтың жемістерін қалдыруымыз керек. Келіңіздер, біздің елдерімізде барша адам бақытты, ба қуатты �мір сүретін ортақ кеңістік құралық! – деп түсіндірді �з елінің ШЫҰ-ға кіруін Наваз Шариф мырза.

Fз с�зінде Қытай Халық Респуб лика-сының Т�рағасы Си Цзиньпин ұйымға т�рағалық еткен Қазақстанның қызметіне және белсенді жұмысына жоғары баға берді:

– Қытай Қазақстанның ШЫҰ-дағы т�рағалығын жоғары бағалайды. Қа зақстан ұйымды дамытуға және жұ мыс тарын жетілдіруге орасан зор еңбек сіңір ді және жетістікке жетті. Біз ШЫҰ т�р ағалық тізгінін ризашылықпен қа былдаймыз және ұйымға мүше-мем ле кеттер басшыларының кезекті сам митін 2018 жылдың маусымында ұйымдас тыратын боламыз! – деді ол.

Си Цзиньпин ШЫҰ аясындағы ынты-мақтастықты �зге салаларда дамыту бо-йын ша ҚХР-дың ұсыныстарын жеткізе кетті: «Қытай барлық әріптестерімен бірле сіп, ШЫҰ университетінің табысты жұмыс істеуін қамтамасыз етуге дайын. Сон дай-ақ біз ШЫҰ елдері жастарының және оқушыларының жазғы лагерін �ткі-зуді, �нер фестивалін, халықаралық кәсіби шеберлік байқауларын ұйым дастыруды ұсынамыз. Мұның сыртында «Қытай-ШЫҰ: адами ресурстарды бір лесе игеру жоспарын» жүзеге асыруы мызға болады. Біз бұқаралық ақпарат құралдары саласын-да ынтымақтасу тетіктерін түзуді және ШЫҰ бірінші медиасаммитін �ткізуді ұсынамыз».

С�з соңында Си Цзиньпин Қытайдың ШЫҰ хатшылығына қосымша 10 мил лион юань (шамамен 1,4 миллион доллар) қаражат б�летінін мәлімдеді.

Ресей президенті Владимир Путин тарихи саммиттің Астанада �туі кездейсоқ еместігін, �йткені Қазақстанның бас қала-сынан бітім мен келісім нұры тарай тынын атап к�рсетті. Оның айтуынша, алты жыл-дан бері сұрапыл соғыс жүрген Сириядағы

ЕЛОРДА ТӨРІНДЕГІ ТАРИХИ САММИТ

– Қымбатты қазақстандықтар! Қым батты қонақтар! Қонақжай Қазақ станның елордасы – әсем Астанаға қош келдіңіздер! Бүгін – біздің елде ғана емес, дүниежүзілік к�рмелер тарихында айтулы күн. Біз «ЭКСПО» к�рме-сін ТМД және Шығыс Еуропа елдері арасында тұңғыш рет �т кізгелі отырмыз. Осылайша, қазақ елі нің басты ордасы осынау айтулы к�р мені �ткізген әлемдегі небәрі 35 қаланың қатарына қосылды. Астана енді үш ай бойы бүкіл адамзаттың жетістіктерін әйгілейтін басты алаңға айналады. Тәуелсіз Қазақ станның символы – Астана ХХІ қаласы ретінде жаңа қырынан әлемге танылады, – деді Қазақстан к�шбасшысы.

Н.Назарбаев «ЭКСПО – 2017»-ге т�рткүл дүниенің әр атырабынан арнайы келіп,

қатысып отырған барлық елдер мен халық-аралық ұйымдарға халқымыздың атынан ризашылық білдіріп, сәттілік тіледі.

– Біздің �тінішімізді және ұсынған тақырыбымызды қабыл алғандары үшін бар-лық елге ризашылығымды білдіре мін. Осын-дай ауқымдағы к�рме – бір мем лекеттің ғана атқарған ісі емес, бұл – осында �з жетіс тік-терін к�рсетуге келген халықаралық қо ғам-дас тықтың еңбегі , – деді Нұрсұлтан Назарбаев.

Мемлекет басшысы осыдан бір жарым ғасыр бұрын Лондонда �ткен алғашқы дүние-жүзілік к�рмеден кейін адамзат орасан зор технологиялық �згерістерді бастан �ткерге-ніне тоқталып, бүгінде тиімді және қауіпсіз энергия саласындағы тың жаңа лықтар қар-

саңында тұрғаны мызды атап �тті. Қазақстан Президенті «ЭКСПО – 2017» к�рмесі осы жаһандық үдеріске �зінің айрықша үлес қосатынына сенім білдірді.

– Заманымыздың озық ойлы адам-дарының қатысуы жоспарланған іс-ша ралар адамзат дамуының жаңа бағыттарын айшық-тайды. Миллиондаған қазақстан дықтар мен дүниежүзінің түкпір-түкпірінен келетін жүздеген мың қонақ әлемдік ғы лыми және инженерлік ақыл-ойдың кере мет жетіс-тіктерімен танысатын болады. «ЭКСПО» бағдарламасында 6 мың түрлі іс-шара �ткізу жоспарланған. Олар әлем елдері арасындағы �зара түсіністікті да мытуға, ғылым, бизнес және қоғам ара сындағы табысты іс-қимылға, сондай-ақ Қазақстан мәдение-

тімен танысуға септігін тигізеді. Біз келуге тілек білдір гендердің барлығын еліміздің басқа да �ңірлерін аралап к�руге, бірегей таби ғатымызбен және тарихи мұрамыз бен танысуға шақырамыз! – деді Нұрсұлтан Назарбаев.

Мемлекет басшысы әлемнің эколо-гиялық және орнықты дамуының маңыз-дылығына тоқталып, «ЭКСПО – 2017» тақырыбының еліміз үшін �зекті екеніне ерекше назар аударды.

– Қазақстан орасан зор к�мірсутек қорының бар екеніне қарамастан, жаңар-тылатын энергия к�здеріне белсенді түрде к�шетін болады. Осындай мақсат біздің «Стратегия – 2050» бағдарламамызда және «Жасыл экономикаға» к�шу ж�нін дегі тұжырымдамамызда к�рініс тапты. Қазақстан 2050 жылға қарай жаңартылатын к�здердің есебінен электр энергети касының жалпы к�лемінің жартысын �ндіре алатын болады. Сонымен бірге, экономикада энергияның жұмсалуы да азаяды, – деді Қазақстан Президенті.

Нұрсұлтан Назарбаев к�рме кешенінің нысан дары мен халықаралық павильон-дардың қалай пайдаланылатыны ж�нінде де айтып берді.

– К�рмені аралаушылар назарына басты нысан – жер шарын бейнелейтін «Нұр Wлем» сферасы ұсынылады. Оның әр деңгейі энергияның белгілі бір түріне арналған. Сфераның �зегінде біздің Ұлттық павильон орналасқан. Онда қазақ стандық ғалымдардың ең озық жобалары к�рсетілген Қазақстанмен танысу аймағы және «Жасампаз энергия» аймағы бар. «ЭКСПО» к�рмесіне мемле кет-тер мен халықаралық ұйымдардың 130-дан астам экспозициялары әкелінді. Екі тақы-рыптық павильонда энергетиканың эволю-циясы, оның ХХІ ғасырдағы проб лемалары және осы саладағы техноло гиялық �рлеу сәті к�рсетіледі, – деді Мемлекет басшысы.

Қазақстан Президенті к�рменің іскерлік бағдарламасына тоқталды. Оның аясында Астана экономикалық форумы, Шетел ин-

ҚАЗАҚ ЕЛІ ТЕБІРЕНГЕН КҮН!

атысты тоқтатудағы ілгері леушілік Аста-надан бастау алды.

– Шанхай ынтымақтастығы ұйымы Таяу Шығыстағы �ңірлік қақтығысты рет-теуге де бірлесе күш-жігер бағыттап жа тыр. Атап �тер жайт, соңғы уақытта Сириядағы дағдарысты реттеуде к�ңілге үміт құярлық бетбұрыс пайда болды. Бұл – осы Астанада іске қосылған, Ресей, Түркия, Иран және Сириялық тараптар қатысатын ха лық-аралық кезде сумен тікелей байла нысты. Бұл уағда ластықтардың аса маңызды жетістігі – үкіметтік әскерлер мен қарулы оппозиция арасындағы атысты тоқтату болды. Сондай-ақ Сирияда қару түрлерін пай далануға тыйым салынған, атыс үні естілмейтін қауіпсіздік аймақтары құ ры-луда. Енді осы негізде әскери қимыл дарды түпкілікті тоқтатудың нақты мүм кіндігі пайда болды, – деп жоғары бағасын жет-кізді РФ президенті. С�зін түйіндей келе, ол 2009 жылы жұмысын тоқтатқан «ШЫҰ-Ауғанстан» байланыс тобының қызметін қайта жандандыруды ұсынды.

Саммиттегі беделс�здерден кейін ресми құжаттарға қол қою рәсімі �ткізілді. Жалпы саны 11-ді құрайтын бұл құжаттар алдында біраз уақыт бойы барлық тараптың пысықтаулары мен келісімінен �ткен екен.

Сонымен, кеше Шанхай ынты мақ тас тық ұйымына мүше мемлекеттер бас шы ларының Астана Декларациясы қабыл данды.

Сондай-ақ «Экстремизмге қарсы іс-қимыл ж�ніндегі ШЫҰ конвенциясы», Үндістан Республикасын және Пәкістан Ислам Республикасын ШЫҰ мүшесі ретінде қабылдау рәсімін аяқтау және оларға Шанхай ынтымақтастық ұйымына мүше мемлекет мәртебесін беру ж�ніндегі ШЫҰ мүше мемлекеттер басшылары кеңе-сінің екі шешімі, «Үндістан Респуб ликасы мен Пәкістан Ислам Республи касына ШЫҰ-ның мүше мемлекеті мәр тебесінің берілуіне байланысты ШЫҰ мүше мемле-кеттерінің үлестік жарналары туралы ШЫҰ мүше мемлекеттер бас шылары кеңесінің шешімі», «Шанхай ынтымақ-тастық ұйымының �ткен жылдағы қызметі ж�ніндегі ұйымның Бас хатшысының баяндамасын бекіту туралы ШЫҰ мүше мемлекеттер басшылары кеңесінің ше-шімі», «Fңірлік антитер рорлық құрылы-мының 2016 жылғы қыз меті ж�ніндегі ШЫҰ Fңірлік антитер рорлық құрылым кеңесінің баяндамасын бекіту туралы ШЫҰ мүше мемлекеттер басшылары кеңесінің шешімі» бекітілді.

Бұлар сыртында қол қойылған құ-жаттар қатарында «ШЫҰ мүше мемле-кеттерінің ШЫҰ Fңірлік антитерррорлық құрылым жанындағы тұрақты �кілі ж�ніндегі ережені бекіту туралы ШЫҰ мүше мемлекеттер басшылары кеңесінің шешімі», «ШЫҰ мүше мемлекеттер бас-шылары кеңесі шешімдерінің күшін жою туралы ШЫҰ мүше мемлекеттер бас-шылары кеңесінің шешімі» бар.

Іс-шара регламентіне сәйкес, отырыс соңында Шанхай ынтымақтастығы ұйы-мының т�рағалығы Қытай Халық Рес-публикасына �тті.

(Басы 1-бетте)

Таныстыру рәсімі аяқталған соң, к�п күткен «ЭКСПО – 2017» халықаралық к�р-месінің ашылу салтанаты да бас талды.

Алдымен сымдай тартылған сым батты «Ұлттық Ұлан» жауынгерлері Қа зақстан Рес-публикасының Мемлекеттік туын салтанаты түрде сахнаға алып шы ғып, ту тұғырға к�терді. Қазақ елінің мем лекеттік рәмізін зал толы қазақ стандықтар мен шетелдік меймандар тік тұрып қарсы алды. Осы тік тұрған бойы жұртшылық Қазақ станның Мемлекеттік әнұранын тыңдады.

Осыдан кейін ерікті-волонтерлардың т�рт �кілі Халықаралық к�рмелер бюро-сының туын әкеліп, тутұғырға ілді. Артында ұйымның ресми Гимні орын далды.

Ресми б�лімде сахнаға «ЕХРО» к�р-мелеріне жауапты ұйым – Ха лықаралық к�рмелер бюросының президенті Стин Кристенсен шақырылды. Кристенсен мырза «ЭКСПО – 2017» к�рмесін ұйымдас тыр ғаны үшін Қазақстан Президенті Нұрсұлтан Назарбаевқа, ел халқына және барлық ұйымдастыру шыларға алғысын айтты.

– Бұл халықаралық мамандандырылған к�рмеге арқау болған «Болашақ энергиясы» тақырыбы бүкіл әлемде �те �зекті. Ол тек дамыған мемлекеттерге ғана емес, сондай-ақ дамушы елдерге де қызықты. Бұл к�р меге халықаралық қоғамдастықтың жо ғары ынта-ықылас танытып отырғанын қа тысу шылардың санының �зі айғақтайды, – деді Халықаралық к�рмелер бюросының президенті. Астанадағы «ЭКСПО» к�рме-кешенінде 115 мемлекет пен 22 халық ара лық ұйым �з павильондарын ашқаны мәлім.

С�з соңында Стин Кристенсен Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевқа, ел Үкіметіне, барлық ұйымдастырушылар мен к�рме қатысушы-ларына атқарған жұмыстары үшін риза-шылығын білдірді және Қазақ станның бас қаласы – Астанадағы к�рмеге қатысу �зі үшін құрмет екенін мәлімдеді.

Қалың қауымның қол шапалақтап, қуаттауымен сахнаға к�терілген Қазақстан Президенті Нұрсұлтан Назарбаев ең алдымен баршаны «ЭКСПО – 2017» к�р месінің ашылу салтанатымен құттықтады. Елбасының шын тебіренгені толқыған дауысынан сезіліп тұрды.

вес торларының кеңесі, Ислам ынтымақ тас-тығы ұйымының саммиті сияқты бірқатар ірі халықаралық іс-шаралар �ткізу жос пар-ланған.

Мемлекет басшысы к�рменің халық-аралық �зара ынтымақтастыққа елеулі тың серпін беріп, еліміздің ғылымын дамытуға және экономикамызды жаңғыртуға септігін тигізетініне сенім білдірді.

Нұрсұлтан Назарбаев «ЭКСПО – 2017» к�рмесі аяқталған соң оның инфра құры-лымы одан әрі пайдаланылатыны туралы айтты.

– Бұл жерде «Астана» халықаралық қаржы орталығы жұмыс істейтін болады. «Жасыл» технологиялар мен инвести ция-ларды дамыту ж�ніндегі халықаралық орта-лық құрылады. ІТ-стартаптардың халық-аралық технопаркі ашылады. Осы лайша, еліміздің, �ңіріміздің және әлемнің игілігі үшін «ЭКСПО»-дағы «инно вацияның тамыр соғысы» жалға сатын болады, – деді Қазақстан Прези денті.

С о ң ы н д а М е м л е к е т б а с ш ы с ы «ЭКСПО – 2017» к�рмесін дайындау үдері-сіне қатысушылардың барлығына шынайы қолдау к�рсеткендері және к�рме идеясын жүзеге асыруға атсалысқандары үшін �з атынан алғыс айтты.

– Біздің мәртебелі қонақтарымызға – Астанадағы «ЭКСПО – 2017» к�рмесінің ашылу салтанатына қатысуға уақыт тауып келген мемлекеттер мен үкіметтер басшы-ларына ерекше ризашылық білдіремін, – деп түйді Нұрсұлтан Назарбаев.

«ЭКСПО» к�рмесінің ашылу салтанаты концерттік бағдарламаға және естен кет-пестей ғажайып лазерлік шоуға ұласты. Салтанатты шара к�здің жауын алар ғаламат отшашумен тәмамдалды.

Енді Қазақстан азаматтары мен шетелдік қонақтар үш ай бойы 115 елдің ұлттық павильон дарын аралап, к�ркемдігі мен тартым дылығына баға бере алады. Ал ұйымдас ты рушылар бүгінгі ашылу рәсімінде қойылған қойылымды қалың жұртшылық тамашалай алуы үшін алда тағы т�рт күн бойы қайталауға уәде етеді.

Дайындаған Айхан Ш�РІП

№85 (3157) 10 МАУСЫМ, 2017 СЕНБІwww.aikyn.kz

САЯСАТ

Дайындаған Елдос СЕНБАЙ

Парламент Сенатының Төрағасы Қасым-Жомарт Тоқаев Шанхай ынты-мақтастық ұйымының саммитіне қатысу үшін Астанаға келген Біріккен Ұлттар Ұйымының Бас хатшысы Антониу Гутерришпен жұмыс бабын-да кездесті.

Әңгіме барысында Қазақстан мен БҰҰ ынтымақтастығының мәселелері талқыланды. Қ.Тоқаев еліміз БҰҰ-ны баламасыз әрі әмбебап ұйым ретінде қарастыратынын айтты. «Қазақстан-н ы ң Б Ұ Ұ Қ а у і п с і з д і к к е ң е с і н і ң жұмы сына бел сене атсалысуы елі-

міз дің сыртқы сая сатының басым бағыты. Біз сондай-ақ БҰҰ-ны ре-формалау жө ніндегі Бас хатшы ның күш-жігерін қол даймыз», – деді Сенат Төрағасы.

А . Г у т е р р и ш П р е з и д е н т Н.Назарбаев тың бітімгерлік саласын-да ғы атап айтқанда, Сириядағы шиеленісті реттеуге бағытталған қызметін жоғары бағалады. Бас хатшының пікірінше, «ЭКСПО – 2017» халықаралық көрмесі Қазақстанның эко номикалық әлеуеті мен халық ара-лық беделі жоғарылай түскенінің нақты көрінісі.

Қазақстан Президенті Иран Ислам Республикасының Сыртқы істер министрі Мохаммад Джавад Зарифпен кездесті.

Мемлекет басшысы кездесуде Сыртқы істер министріне, Шанхай ынтымақтастық ұйымына мүше мемлекеттер басшылары ның кеңесіне «ЭКСПО – 2017» халық аралық к!рмесінің ашылуына қа тысуға келгені үшін алғыс айтты.

Нұрсұлтан Назарбаев Иранда !ткен сайлауда қазіргі президент Х.Руханидің жеңіске жеткені туралы хабарды ризашы лықпен қабылдағанын атап !тті.

– Мені ислам әлемінде орын алып отырған қарама-қайшылықтар қатты алаңдатады. 3зара түсіністік пен сенім тезірек орнайды деп үміттенемін, – деді Нұрсұлтан Назарбаев.

Сыртқы істер министрі Қазақстан Президентіне қонақжайлылық к!рсет кені үшін ризашылығын білдірді.

– Елдеріміз арасындағы қарым-қатынастар жоғары деңгейде. 6сіресе, сіздің және Иран президентінің !зара жасаған сапарларыңыздың арқасында қарқынды дамуда, – деді М.Зариф.

Сондай-ақ М.Зариф Қазақстан ның БҰҰ Қауіпсіздік кеңесінің тұ рақты емес мүшесі болып сай лануы мен құттықтады.

Нұрсұлтан Назарбаев Біріккен Ұлттар Ұйымының Бас хатшысы Антониу Гутерришпен кездесті.

Мемлекет басшысы БҰҰ Бас хатшысы на Ш а н х а й ы н т ы м а қ т а с т ы қ ұ й ы м ы н а м ү ш е мемлекеттер басшыларының кеңесіне қатыс қаны үшін шынайы риза шылығын білдірді.

– Шанхай ынтымақтастық ұйымының тарихында БҰҰ Бас хатшысы оның жұмысына бірінші рет қатысуда. Сіздің осы шараға келуіңіз ұйым үшін тарихи сәт – ШЫҰ-ға Үндістан мен Пәкістанның қабылдануымен тұспа-тұс келіп отыр. Сол арқылы бұл ұйым аймақтық деңгеймен шектелмей, елеулі саяси күшке айналуда, – деді Нұрсұлтан Назарбаев.

Мемлекет басшысы БҰҰ қызметінің қа-ғидаттары мен оның барлық бастамасын Қа-зақстан әрдайым қолдап келгенін атап өтті.

– Өзіңіз білетіндей, Қазақстан ан тиядро лық

қозғалыстың көшбасшысы саналады және БҰҰ тарапынан 29 тамыз – Ядролық сынақтарға қарсы халықаралық іс-қимыл күні болып жарияланды. Қа зақстан та рапынан Ядролық қарусыз әлем және жа һандық қауіпсіздік үшін берілетін сыйлық тағайындадым. Иордания Королі ІІ Абдалла осы халықаралық сыйлықтың бірінші лауреаты атанды, – деді Қазақстан Президенті.

БҰҰ Бас хатшысы Нұрсұлтан Назарбаевты Шанхай ынтымақтастық ұйымының саммитін өткізуімен құттықтап, оған Үндістан мен Пәкістанның мүше болып қабылдануын атап өтті.

– Осы саммитке Шанхай ынты мақтастық ұйымының бірте-бірте бүкіл әлемдегі ықпал-дастық орталығына айнала бастағанын жете сезініп келдім. Бұл ұйым, бүгінгі әлемдік құрылымның маңызды тірегі болып саналады. Үндістан мен Пәкістан осы басқосуда сындарлы диалог жүргізу үшін жаңа мүмкіндіктерге ие болады, – деді А.Гутерриш.

Сапар аясында Халима Якоб Мәжі-ліс төрағасы Нұрлан Нығматулинмен кездесті. Әңгіме барысында Н.Нығма-тулин Сингапур Қазақстан ның Оң-түстік-шығыс Азия ай мағындағы сенімді әріптесі екенін атап көрсетті. Өз кезегінде Х.Якоб мемлекет басшы-лары Н.Назарбаев пен Ли Куан Ю негі-зін қалаған екіжақты ын тымақтас-тықтың жалғаса беретіндігіне сенім біл дірді. Ол, сондай-ақ Қазақстан Пре-зи ден тінің «алдымен экономика, содан кейін сая сат» атты формула сының ти-ім ділігі не ерек ше назар аударды. Со-ны мен бірге, Сингапур Парламентінің төрайымы халық ара лық «ЭКСПО» көрмесіне өз елінің ерек ше ықыласпен қатысатыны туралы мәлімдеді.

– Біз Қазақстанның белсенді түрде дамып келе жатқанын, экономикасы-ның Орталық Азия өңіріндегі қар-қынынан хабардармыз, сондықтан да елдеріңіздің біз үшін орны ерекше, – деді Халима Якоб.

Әңгіме барысында сауда-эконо-мика лық, инвестициялық ынтымақ-тастық және жаңа технологиялар мен инновация саласындағы өзара екі-жақты байланысты ұлғайту мәселелері басты бағыттар қа тарында аталды. Х.Якоб, сондай-ақ Сингапурдың ЕурАзЭҚ-пен арада еркін сауда туралы келісімге қол қоюға ниетті екенін жеткізді. Бұл, Сингапур Пар ламенті төрайымының айтуынша, ынтымақ-тастықты одан әрі дамыту үшін қосымша тұғырнама ретінде қызмет ететін болады.

Н.Нығматулин сингапурлық әріп-тестерін елімізде өткен конституция-лық реформа жайынан хабардар етті. Кездесу барысында тараптар екі ел парламент шілерінің арасындағы ынтымақтастықты нығайтуға қызығу-шылық білдірді. Мәжіліс төрағасы пар ламентаралық қарым-қа тынастар-дың кеңеюі мем лекеттік басқару сала-сындағы заң шығару тәжіри бесімен алмасуға, инвестиция тартуға, жаңа технологияларды қолдау және дамы-туға мүмкіндік беретінін атап өтті.

Осы күні Нұрлан Нығматулиннің тө рағалығымен Мәжілістің бюро отырысы өтіп, онда палатаның кезекті

жалпы оты ры сының күн тәртібі анық-талды. Алдағы жиында депутаттардың қарауына Қа зақстан дық-қырғыз қарым-қатынас тары на қатысты бір т о п з а ң ж о б а л а р ы ұ с ы н ы л а д ы . Олардың қатарында Қа зақстан мен Қырғыз Республикасы үкіметтері арасын дағы «Көмек көрсету және оны пайда ла нуды бақылау тәртібі туралы хаттаманы ра ти фикациялау туралы» заң жобасы, сон дай-ақ Қазақстан және Қырғызстан үкі меттері ара-сындағы «Техникалық жәр дем көр-сету туралы хаттаманы ратифика ция-лау туралы» заң жобасы түзетулерімен бар.

Депутаттар бұлар сыртында, Қа-зақстан мен Қырғызстан арасындағы «Тарифтік саясат негіздерін қоса алғанда, темір жол көлігі көрсететін қызметтерге қол жеткізуді реттеу тәртібін қолдану туралы келісімді ратификациялау туралы» заң жобасын да талқыға салатын болады. Сонымен бірге, палата күн тәртібіне Мәжіліске жаңадан түскен заң жобалары да шығарылып отыр. Олар – «ҚР кейбір заңнамалық актілеріне архив ісі мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы», «ҚР кейбір заңнамалық актілеріне ком-мерция лық емес ұйымдардың қызметі мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» және «ҚР кейбір заңнама лық актілеріне ақпарат және коммуника ция лар мәселелері бойынша өзгерістер мен то лықтырулар енгізу туралы» заң жобалары.

Сонымен қатар Халима Якоб «Нұр Отан» партиясы Төрағасының Бірінші орынбасары Мұхтар Құл-Мұхаммед-пен кездесті. Онда тараптар мем-лекетаралық және партияаралық ын-тымақтастықты нығайту мәселелерін жан-жақты тал қылады. Осы ретте Мұхтар Құл-Мұхаммедтің таяуда ғана Сингапур еліне жасаған сапары барысында «Нұр Отан» партиясы мен Сингапур тәуелсіздік алғалы елді жеке-дара билеп келе жатқан Халықтық іс-әрекет партиясы ара сындағы байланыс жаңа деңгейге көтерілгенін атап өткен жөн.

Үкімет үйінде Қазақстан Премьер-министрі Бақытжан Сағынтаев С е р б и я п р е з и д е н т і А л е к с а н д р Вучичпен кездесті . Кездесу ба-рысында тараптар сауда-эконо-микалық қатынастарды тереңдету перспек тиваларын, инвестициялар саласындағы ынтымақтастықты және ауыл шаруашы лығы, электр энер-гетикасы, қалаларда Smart city жүйесін енгізу, қалдықтарды басқару және басқа салалардағы ортақ жобаларды іске асыруды талқылады.

Бұдан өзге сауда-экономикалық ы н т ы м а қ т а с т ы қ ж ө н і н д е г і Ү к і -метаралық комиссия қызметінің нәти-желері мен Сербияның «ЭКСПО – 2017» көрмесіне қатысуы қаралды. Бұл ел «ЭКСПО – 2017» көрмесіне қатысуы туралы келісім шарт қа Мем-лекет басшысы Н.Назарбаев тың 2016 жылы 23-25 тамызда Сербияға сапары аясында қол қойылды. Сербия ның көрмеде 28 маусымда Ұлттық күнін өткізбек.

Осы күні Бақытжан Сағынтаев Л ю к с е м б у р г Ұ л ы Г е р ц о г т і г і н і ң Премьер-министрі Ксавье Беттельмен кездесу өткізді. Оның барысында тараптар сауда, экономика, инвес-тициялар, иннова цияларды қолдау, инфрақұрылымды дамыту, ведомс-твоаралық және іскерлік байла-ныстарды жандандыру салаларын дағы ынтымақтастық перспектива ларын, сондай-ақ Люксембург Ұлы Гер цог-тігінің «ЭКСПО – 2017» көрмесіне қатысуын талқылады. Бұдан өзге аэроғарыш саласында, атап айтқанда ғарыш кеңіс тігіне ғылыми зерттеу жүргізу, ғарыш аппараттарын жасау және пайдалану, жерсеріктік байланыс және навигация аясында екіжақты бай ланысты нығайту мәселелері қаралды. Бұл ел 11 маусымда көрме аясында Ұлттық күнін ұйым дастырады. Сондай-ақ 10 маусымда Ксавье Беттель мырзаның Қазақстанға жұмыс сапары аясында Астанада бұл елдің Құрметті консулдығын ашу жоспарланған.

Б . С а ғ ы н т а е в С и н г а п у р П а р -ламентінің спикері Халима Якобпен жүздесті. Кездесу аясында сауда-экономикалық сала мен бизнеске қолдау көрсету мәселелері, сондай-ақ

білім және ғылым саласындағы екі-жа қ ты ынтымақтастық кеңінен талқыланды. Бұдан өзге тараптар Сингапур мен Еуразиялық эко-номикалық одақ арасындағы Еркін сауда туралы келісімге қол қою пер с-пективасын, «Қазақстан – Азия – Тынық мұхиты сауда-инвес тициялық палатасы» үкіметтік емес және коммер циялық емес ұйымы қыз-меттерінің нәтижесін, Сингапурдың «Астана» халықаралық қаржы ор-талығының жұмысы мен «ЭКСПО – 2017» көрмесіне қатысуы мәселелерін қарады. Негізі, Сингапур Халықаралық көрмелер бюросы ның мүшесі емес, алайда бұл ел басшылығы Астанада өтетін «ЭКСПО – 2017» көрмесіне қатысу туралы шешім қабылдады.

Қазақстан Премьер-министрі Астанаға келген өзінің әріптесі – Г р у з и я П р е м ь е р - м и н и с т р і н і ң орынбасары Кахабер Каладзе мен кездесуі өтті. Кездесу барысында сауда-эко но ми калық, инвестициялық, т р а н з и т т і к - к ө л і к ж ә н е м ә д е н и -гуманитарлық сала лар дағы екіжақты ынтымақтастық, сон дай-ақ сау да-экономикалық ынтымақ тастық жөнін-дегі Үкіметаралық комис сияның алаңында қол жеткізген келісімдерді іске асыру мәселе лері талқыланды. « Э К С П О – 2 0 1 7 » к ө р м е с і н і ң тақырыбына ерекше назар аударылды.

Үкімет үйінде Премьер-министр мұның сыртында ТМД елдеріндегі жұмыс жөніндегі вице-президент Джонатан Спэрроу басшылық еткен америкалық Cisco компаниясының ө к і л д е р і н қ а б ы л д а д ы . Б а с қ о с у барысында Мем лекет басшысы Н.Назарбаевтың Cisco Systems дирек-торлар кеңесінің төрағасы Джон Чемберспен кездесуінің нәтижесінде қол жеткізілген уағдалас тықтарды іске асыру бойынша бірлескен жобалардың ағымдағы нәтижелері талқыланды. Сондай-ақ екі тарап білім беру, электронды үкімет, интеллектуал ды көлік, тау-кен өндірісі технологиялары с а л а с ы н д а ғ ы ж о б а л а р д ы ң і с к е асырылу барысы мен Бақытжан Сағынтаевтың биыл сәуір айында АҚШ-қа барған жұмыс сапары аясында а т а л ғ а н ж о б а л а р б о й ы н ш а қ о л қойылған келісімдерді қарады.

Мемлекеттік хатшы Гүлшара Әбдіқалықо ва Еуропа қайта құру және даму банкінің Энергетика және табиғи ресурстар жөніндегі басқару-шы директоры Нандита Паршадпен кездесті.

Екіжақты кездесуде ірі инфрақұ-рылым дық жобаларды іске асыру са-ласындағы өзара тиімді ынтымақтас-тықтың бірқатар өзекті мәселелері тал қыланды. Еуропа қайта құру және даму банкі (ЕҚДБ) 1993 жылдан бері Қа зақстан да жалпы сомасы 7,3 млрд еуроны құрайтын 222 жобаны қаржы-ландырды.

Гүлшара Әбдіқалықова өз сөзінде Мем лекет басшысының халықаралық қаржы институттарымен ынтымақ тас-тыққа ерекше мән беретінін атап өтті. Бұл ретте елімізде халықаралық қар-жы институттарымен өзара іс-қи-мылды ірі инфрақұрылымдық жоба-ларды іске асыруға басымдық бере отырып, кеңейту міндеті қойылды.

Мемлекеттік хатшы ЕҚДБ әзірле-ген әрі осы банктің Казақстанмен ынты мақтастығы ның 5 жылға арналған стра те гиясы «мемле кет тің және жеке сек тор дың рөлін теңгерімді ету», «қар- жы лан дыруға қол жетімділікті арт ты-ру, банк секторын күшейту және жергілікті капитал нарығын дамыту», «өңіраралық өзара іс-қимылды және халықаралық ин теграцияны күшейту»,

«жа сыл экономикаға көшуге көмек-тесу» сияқ ты салаларда өзара тиімді ын ты мақтастықты нығайтатынын атап өтті.

Тараптар екіжақты ынтымақ-тастықтың қазіргі даму қарқынына қанағатта натын дарын айтып, ЕҚДБ-ның табиғи ресурстар және энергети-ка секторындағы жобаларын іске асыру, соның ішінде, гендерлік теңдік пен әйелдердің осы сектордағы рөлін арттыру мәселелерін талқылады.

Сондай-ақ Қазақстан үкіметі мен ЕҚДБ арасындағы келісім аясында «Бизнестегі әйел» атты жоба іске асып жатқаны атап өтілді. Бүгінде аталған жоба бойынша 7 мыңнан астам шағын және орта бизнес субъектісіне 5,8 млрд теңге көлемінде несие берілді. Қар-жылан дырумен қатар, ЕҚДБ ноу-хауды игеруге жол ашады және әйелдер басшылық ететін шағын және орта бизнес кәсіпорындарына басқару тәжірибесі мен технологияларды енгізуге көмектеседі.

Кездесу соңында Мемлекеттік х а т ш ы Г ү л ш а р а Ә б д і қ а л ы қ о в а Н.Паршадты Еуропа қайта құру және даму банкінің басқарушы директоры лауазымына тағайындалуымен құт-тықтап, биылғы 31 тамызда «ЭКСПО – 2017» көрмесі аясында өтетін «Әйелдер болашақ энергиясы үшін» атты халықаралық форумға қатысуға шақырды.

БАС ХАТШЫМЕН КЕЗДЕСТІБАС ХАТШЫМЕН КЕЗДЕСТІ

ҚАЗАҚСТАН – ҚОНАҚЖАЙ ЕЛҚАЗАҚСТАН – ҚОНАҚЖАЙ ЕЛБҰҰ БАСТАМАЛАРЫН БҰҰ БАСТАМАЛАРЫН ҚОЛДАЙДЫҚОЛДАЙДЫ

ҚАРЫМ-ҚАТЫНАС НЫҒАЯДЫҚАРЫМ-ҚАТЫНАС НЫҒАЯДЫ

ШЕТЕЛДІК МЕЙМАНДАРМЕН ШЕТЕЛДІК МЕЙМАНДАРМЕН ЖҮЗДЕСТІЖҮЗДЕСТІ

БИЗНЕСТЕГІ ӘЙЕЛБИЗНЕСТЕГІ ӘЙЕЛ

3АҚОРДА

Нұрсұлтан Назарбаев Түркіменстан президенті Гурбангулы Бердімұхамедовпен кездесті.

Мемлекет басшысы Г.Бердімұхамедов ке Астанадағы «ЭКСПО – 2017» ха лық аралық к!рмесінің ашылуына шақыруын қабыл алғаны үшін алғыс айтты.

– Шанхай ынтымақтастық ұйымының отырысы аяқталып, оның қорытындысы бойынша ұйым қатарына екі жаңа мем лекет – Үндістан мен Пәкістан қабыл данды. Бүгінде ШЫҰ дегеніміз – бұл 4 ядролық держава, адамзаттың тең жартысы және әлем экономикасының 30%-ға жуығы, – деді Мемлекет басшысы.

Түркіменстан президенті Нұрсұлтан Назарбаевқа Қазақстанға шақырғаны үшін ризашылық білдіріп, «ЭКСПО – 2017» халықаралық к!рмесін !ткізудің !зектілігі зор екенін атап !тті.

– Осындай іс-шараға қатысып отыр ғанымызға қуаныштымыз. «Болашақтың энергиясы» тақырыбы !те қызықты және к!рме аясындағы к!птеген мәселелер ел деріміз үшін маңызды. Солардың қатарын да экология мәселесі де бар, – деді Түркіменстан президенті.

Кездесу соңында Г.Бердімұхамедов Қазақстан Президентін биылғы қыркүйек айында Ашхабадта жабық ғимаратта !тетін және жауынгерлік !нер сынға түсетін V Азия ойындарын тамашалауға шақырды.

КӨРМЕ БІЗ ҮШІН МАҢЫЗДЫКӨРМЕ БІЗ ҮШІН МАҢЫЗДЫ

Елімізге Сингапур Парламентінің т+райымы Халима Якоб «ЭКСПО-2017» халықаралық көрмесіне тамашалауға арнайы келді. Құрметті мейман +з с+зінде екі ел арасындағы байланысты нығайтуда Қазақстан Президенті Нұрсұлтан Назарбаев пен Сингапурдың бірінші Премьер-министрі Ли Куан Ю арасындағы жоғары деңгейдегі кездесулері мен жеке қарым-қатынаста рының маңызына тоқталды.

Кәмшат ТАСБОЛАТ

Тарихқа кері шегінсек, 1933 жылы Чи-ка го қаласында �ткен ЭКСПО-ның та қы-ры бы – «Прогресс ғасыры» деп аталды. К�р менің басты жетістігі авток�лік болды. К� лік құрастырушылар алғаш рет «дизайн» с� зін қолдана бастады. Айтулы к�рмеге дейін танымал америкалық сәулетші Фрэнк Ллойд Райт: «Авток�ліктер біздің қа лаларымызды қиратады. Мичиган-авеню жасыл бульвардың орнына жарыс трас сасына айналады! Чикакодағы �мір адам т�згісіз болады. Адамдар к�шеге шық-қан бойда қара түтек газдан демала алмай қа лады» деп болжаған еді. Бұл с�з шын-дық қа айналып, соңғы жүз жылда әлем

бойынша экологияның күрт нашарлауы, табиғи апаттардың к�беюі, Арктикадағы мұздықтардың 40 пайызға еріп кетуі мен ауыз су тапшылығы сезіліп барады.

Ғалымдардың пайымынша, жаһандық жы лыну процесінің жылдамдауы мен пар-никтік газдың б�лінуі – адам қолымен та биғатқа жасалған үлкен қиянат. Жер тари хында мыңдаған жылдар бойы жүзеге аса тын процесс антропогендік ықпалдың кесі рінен соңғы 100 жылда орын алып, Жер атмосферасының т�менгі қыртысының ор та ша ауа температурасы 0,8 пайызға арт-қан. Dлемдік ғалымдар мен экологтар да-был қағуда: егер к�міртегі, парниктік газ-дың б�лінуі тоқтатылмаса, 2100 жылы күн нің қызуы Цельсий бағамы бойынша 3,6 градусқа дейін к�терілуі мүмкін. Бұл �з кезегінде үлкен жаһандық табиғат апа ты-

ның бастауы болмақ. Адамзат су ресурстары үшін қақтығысып, бүкіл әлемде ауру-сыр-қау тарайды деген де болжам бар. Сол се-беп тен де әлемнің 196 мемлекеті қол қой-ған, оның ішінде Қазақстан тарапынан Пре зидент Нұрсұлтан Назарбаев барынша қол даған «Климаттың �згеруі ж�ніндегі БҰҰ негіздемелік конвенциясының» адам-зат үшін маңызы зор. Dлемге Париж кон-вен циясы ретінде таралған бұл құжат қа-тысу шы мемлекеттердің температураның к�терілуін индустриялық кезеңге дейінгі уа қытпен салыстырғанда Цельсий бойын ша 2 градусқа дейін шектеп тұруды к�з дей ді.

Бұл құжаттың маңызы жайлы Мемлекет бас шысы:

– Біз БҰҰ-ның осы к�пжылдық күрделі ке лісс�здер үдерісіне қосқан үлесі мен күш-жігерін жоғары бағалаймыз. Жаһан-

дық климаттың �згеруі мәселелерін шешу орнықты дамытуды қамтамасыз етудің, ке дейшілікті еңсерудің және әлемнің бар-лық елдерінің әлеуметтік-экономи ка лық игілікке қол жеткізуінің негізгі шарттары боп саналады, – деген еді. Dрине, Қазақ-стан �з тарапынан парниктік газдарды азайту ж�ніндегі міндеттемелерді абы рой-мен атқаруға атсалысуда. Экологияны қа-лыпқа келтірудің тағы бір жолы – әлем нің жер-жерінде болып жатқан қарулы қақты-ғыстар мен соғыстарды тоқтату. Ресми Ақор даның бастауымен жүзеге асып жат-қан Сирия мәселелерін реттеу ж�ніндегі келісс�здер, яғни, Астана процесінің түпкі мақсаты да сол: аймақтық қауіпсіздікті сақ тау, қант�гісті тоқтату, экологиялық һәм экономикалық тұрақтылықты орнату, ке-дейшілікті еңсеру.

АДАМЗАТ САНАСЫН ЖАҢҒЫРТАТЫН КЕЗ КЕЛДІ

«ЭТНОАУЫЛ» ҚОНАҚТАРДЫ ҚАРСЫ АЛАДЫ

Өз тарихын 1851 жылдан бастайтын халықаралық «ЭКСПО» көрмелері адамзат дамуымен небір кезеңдерді басынан өткізіп, индустриялық төңкеріс тұсында өндірістік жетістіктерді күллі әлемге паш етіп, оның жер жүзіне жаппай таралуына негіз болды. Екі-ақ ғасыр ішінде жер қойнауында жатқан табиғат байлықтары игеріліп, ормандар мен тоғайлардың орнына ірі қалалар бой көтеріп, зауыттар мен фабрикалар ашылып, қара жерге асфальт төселіп, миллиондаған жерасты, жерүсті көліктері әлемді шарлап кетті. Климаттың күрт өзгеруіне мұнай, газ, көмірдің өндірілуі ғана емес, тіпті күнделікті қолданылатын тұрмыстық техникадан бастап «адамзат азығына» айналып бара жатқан фаст-фуд өнімдеріне дейін кері әсер ететіні белгілі болып отыр.

«Этноауыл» ұлттық-мәдени кешені – «ЭКСПО – 2017» көрмесіне келушілерге қазақтың дәстүрі мен мәдениетін паш ету мақсатындағы Мәдениет және спорт министрлігі жасаған имидждік жоба. Кешенде қонақтар халқымыздың ұлттық спортымен, қолөнерімен, асханасымен, сондай-ақ салт-дәстүрімен танысады.

Негізінде, Президенттің сананы жаң-ғыртудан бастап, экологиялық тепе-тең-дікті сақтау ж�ніндегі ой-пайымдары қазақ қоғамы мен жалпы адамзаттың жаһандық климаттың �згеруіне байланысты алаң дау-шылығын оятып, «жасыл» экономикаға бет алып, индустриалды қоғамнан қалған ескі к�зқарастардан арылу жолдарына жетелей-тіні анық. Адам баласы тек 1960-шы жыл-дары ғана климаттың �згеруіне назар ау-дара бастады. Бірақ әлі күнге дейін ірі мұ най-газ компаниялары мен �ндірістік кор порациялар қожайындары жаһандық жы лынуды бос дабыра деп санап, тіпті әлем дік деңгейде �з мүдделерін қорғауға тырысады.

АҚШ президенті Дональд Трамптың 2015 жылы келісілген климат ж�ніндегі Па риж конвенциясынан шығатыны ж�-ніндегі мәлімдемесі әлем елдерінің нара-зы лығын туғызды. Бұған да себеп жоқ емес. Шет елдік БАҚ-тарға сенсек, бүгінгі таңда әлемдік к�міртегі газының эмиссиясының 40 пайызы АҚШ пен Қытай сияқты алпауыт елдерге тиесілі. Атап айтсақ, 2015 жы лы алдыңғы қатарлы елдердің жалпы эмис сиясы: Қытайдан – 10,6 млрд килотон газ б�лінсе, АҚШ – 5,2, Үндістан – 2,5, Ре сей – 1,8, Жапония – 1,3, Германия – 0,8 млрд. килотон газ шығарған екен. Бұл ел-дерді постиндустриалды қоғам мен ши-кізатқа тәуелділік ойынан қалай арылтуға болады? Кезінде АҚШ билігі уәде етке-ніндей, 2025 жылға дейін бұл қалдықтардың к�лемін 26-28 пайызға дейін азайта ала ма?

Мұнда АҚШ президентінің уәжі біреу ғана: ол шикізат �ндірісінде жұмыс істеп жүр ген 2,7 миллион адамның жұмыс ор-нын сақтап қаламын деп отыр. Бірақ сарап шылар бұл шешімнің астары тым те реңде жатқанын алға тартады. Олардың пайымынша, соңғы 40 жылда америкалық мұнай саласының монополиясында Рок-феллер сияқты алпауыттар пайда болып, Ақ үйдегі шенді-шекпенділерге әсер ете-тін дей тетіктерге ие боп отыр. Бүгінде олар АҚШ-тың федералды резервтік жүйесінің бас ты акционері к�рінеді.

Американың Гарвард университетінде оқып жатқан танымал экономист, жур на-лист Шыңғыс Мұқан әлеуметтік желідегі жаз басында жаһандық климат �згерісі мен оның себеп-салдары туралы к�лемді сарап-тама жазған еді:

– Трамп мырза бұл шешімімен жұмыс орын дарын ұзақ сақтап тұра алмауы әбден

Бүгін шараның басты имидждік жо-басы – «Ұлы дала симфониясы» театр лан-дырылған шоу бағдарламасы салтанатты түрде ашылады. Оған 600-ден астам �нер-паз қатысып, тарихи кезеңдер еске алы на-ды. Қойылымда қазақ тарихының к�п қыр лы, динамикалық к�рінісі ұсынылады. Қа зақстан дамуының негізгі кезеңдері, әлем нің мифологиялық жаратылуынан бас тап қазіргі күндерге дейін баяндалады. Rза ра сюжеттік желімен байланысқан, түр лі тарихи кезеңдерге арналған жеке н�-мірлерден құралған бірегей жаппай музы-калық-хореографиялық қойылымды 14 маусымға дейін тамашалауға болады.

К�рермендер үшін ең керемет сыйлық, сфера үстіндегі шоу-лазерлерді, проек ция-лар ды, шамдарды және музыканы қамти-тын 10 минуттық таңғалдырарлық сәулелер және су шоуы. Сондай-ақ «Кешкі салтанат-ты сап» шоу-бағдарламасында 4 қуаттың қазіргі заманмен жанасуы бейнеленеді. Адам зат күн, жер, су және жел беретін қуат ты табиғи энергия к�здерін қолданудан үл кен пайда алуды үйренді. Қазақстан олар дың алуан түрлілігіне ие болды. Орта-лық Азия халықтары және жүзден аса елдер 4 қуат арқылы бір-бірімен жақындасады.

Бүгін сонымен қатар, отбасы және ба-ла ларға арналған іс-шараларды, ересек тер-ге арналған кәсіби және білім беру бағдар-ла маларын, инклюзивті сабақтар мен экскурсияларды қамтитын �нер және білім беру бағдарламалары ұсынылатын болады. Іс-шаралар Арт орталығының аумағында �теді. К�рмені ұйымдастыру үшін Grand Palais Францияның Ұлттық Мұражайлар Бір лестігі (Париж) мен Garage қазіргі за-ман ғы �нер мұражайы шақырылды (Мәс-кеу). Қатысу үшін әлемнің 10 елінен 78 су ретші келді.

Тағы бір айта кетерлігі, ЭКСПО аума-ғында мәдени ойын-сауық іс-шараларға арнап бірнеше арнайы ғимарат салынған. Негізгі алаң – амфитеатр, оған 10 мыңға жуық адам сыяды. Сондай-ақ «Энергия» му зыкалық холы, конгресс және арт-ор та-лық тар �з к�рермендерін күтуде.

«Біз к�рменің мәдени бағдар ла ма сы-ның, шоу-жобалардың айрықшылығына

ереше к�ңіл б�лгіміз келеді. Олар әлемде бұрын ешқашан к�рсетілген жоқ және «ЭКСПО – 2017» үшін арнайы құрылды. Қа зақстандықтар мен к�рме қонақтары үшін Cirque du Soleil �нер к�рсетуі ерекше сыйлыққа айналады, оны 16 шілде мен 9 та мыз аралығында к�руге болады» дейді ұйым дастырушылар.

Шара қонақтары «Дәстүрлердің жаңа �мірі» атты бірқатар классикалық концерт-терді тамашалай алады. Соның бірі – режиссер Алексей Франдеттидің баламалы ұсынуымен әл-Фараби атындағы ҚазҰУ-дың концерті. Музы ка лық холл сахнасында Еуразиялық сим фо ниялық оркестр, домбырашылар ан самб лі, саксофоншылар квартеті, вио лончель ансамблі, сырнай-шы лар квар теті, сопрано және баритондар шеруі, ск рип кашылардың үлкен ансамблі �нер к�р сетеді.

Н.Тілендиев атындағы Академиялық фольклорлы-этнографиялық оркестрінің концерті кешкісін «Астана балет» теат рын-да жалғасын табады.

Rнер ұжымы шілде айында да Алексей Фран деттидің балама ұсынылымында �нер к�р сетеді. Концерттің «Батылдық» деп ата латын бірінші б�лігінде оркестр к�рер мендерді Қазақстанның ұлы ком-позитор лары Нұрғиса Тілендиев пен Ла-тиф Ха мидидың шығармаларымен та-ныстырады. Екінші б�лімде «Шахе ре зад» қойылымын Империялық орыс балетінің жетекшісі Гедиминас Таранда сахнаға шы-ғармақ.

Бұдан б�лек, к�рме барысында Қазақ-стан Камератасы» Мемлекеттік класси ка-лық музыка ансамблінің концерті, Игорь Бутман және Мәскеу джаз оркестрі, Ми-ша Майский және Лили Майски, Құр ман-ғазы атындағы Қазақ мемлекеттік ака-демиялық халық аспаптар оркестрінің концерті; Andrea Lucchesini, Enrico Dindo және Қа зақстан Республикасының мем-лекеттік ака демиялық симфониялық ор-кестрінің кон церті және The Spirit of Tengri заманауи этно-музыка фестивалі ұйым дастырылады.

�мірлан М�УЛЕН

мүм кін, – дейді Шыңғыс Мұқан �з жаз ба-сында: – Т�рге жылыстаған Ақпараттық қо ғамның талаптары енді ауыздықтата қой мас! Америкалық ғалым Карл Фрей 2013 жылы болашақ жұмыс орындары ту-ралы еңбегін жария етті (The future of em-ployment: How susceptible are jobs to com-puterization?). Фрей болашақта жойылатын 702 кәсіптің тізімін шығарып, индустриясы да, ақпараттық технологиялары да дамыған Американың �зінде еңбеккерлердің 47%-ның жұмыссыз қалу қаупі т�ніп тұрғанын дәлелдеді. Трамптың Париж келісімінен бас тартқаны Батыс әлемін идеологиялық қайшылыққа әкеліп тіреді. Себебі, 195 елдің басын қосып, бүкіл әлемді к�міртекті жағуды азайта түсуге к�ндіру Батыс Еуропа мен АҚШ-қа оңай тимеген екен, – деп ойын түйіндейді. Сарапшы 2020 жылға дейін электр қуатының бір б�лігін эколо-гиялық таза к�здерден аламыз деп мақсат қой ған Еуропа Одағы мен «жасыл» энер-гетиканың дүмпуін бастан кешіп отырған Қытайды үлгі етеді. Гарвард университетінің магистранты Шыңғыс Мұқанның айтуын-ша, �ткен жылы Қытай күн қуатына қа-тысты салада 2 миллион адамға жұмыс тауып беріпті. Бұл арада әлемде күн энер-гетикасында қызмет етіп жүрген әр үш адам ның екеуі қытайлық екен.

Қалай десек те, әлем елдері Жер плане-та сын үлкен экологиялық апаттан сақтап қалу үшін үлкен ізденістер жолына түскен. «Жа сыл» экономика мен сарқылмас энер-гетика дамуын тақырып етіп алған «ЭКСПО – 2017» к�рмесінің адамзаттың са на сын �згерту мен �зара ортақ шешімдер табуда ықпалы зор болар деп сенім арта-мыз. Президент бір с�зінде: «XXI ғасыр энер гетика саласындағы үздік те табысты ше шімдердің кезеңі болуы тиіс. Бұл ғасыр энергетикалық саланың ары қарайғы даму векторын анықтаумен қатар, Жер плане-тасының алдағы мыңжылдықтардағы тағ-дырын шешетін кезең болуы керек» деген еді. Расында да, адамзаттың бүгінгі ше шім-де рі мен ізденістерінің арқасында тек эко-логиялық түйткілдер ғана емес, жалпы адам баласының тірі қалу-қалмау мәселесі де таразыға салынуда. Бұл тұрғыдан «ЭКСПО – 2017» к�рмесінің тарихи салма-ғы мен мәні де зор. Басты мақсат – адамзат-тың санасын �згерту, экологиялық мәсе ле-лерге түпкілікті назар аударту, экомә дениетті қалыптастыру мен жауапкершілікті кү-шейту.

КӨРМЕ 93 КҮНГЕ ЖАЛҒАСАДЫ

«ЭКСПО – 2017» көрмесі аясында түрлі мәдени ойын-сауық іс-шаралардың күнтізбесі әзірленген. 93 күндік бағдарламаға қазақ ұлттық классикалық музыкасынан бастап, ивент-индустрияның соңғы жетістіктерін қолданатын инновациялық шоуларға дейін қамтылған.

№85 (3157) 10 МАУСЫМ, 2017 СЕНБІ www.aikyn.kz

4

толыққанды бағдар ламалар ұсынылады. Қазақтың этникалық қолданбалы �нер

ше берлерінің экспозициялары «Шебер-лер» секторына қойылған. Келушілер сек-тордан ұлттық бұйымдарды сатып ала ала ды. Соны мен бірге, олардың жасалу сәті не куә болады. Секторды құрғандағы бас ты мақсат – қазіргі заманғы дамып ке-

ле жатқан Қазақстанның мәдени әр түр лі-лігін к�рсету, қонақтарды ұсынылған экс-пози циялық кешендер арқылы ел дамуы тари хының әр сатысымен таныстыру жә-не жас суретшілердің шығармашылығы мен шеберлігін к�рсету.

К�ркем �МІР�ЛІ

2,5 мың шаршы метр аумақты қамты-ған «Этноауыл» «Қазанат» ипподромында орналасқан. 11 маусымнан 10 қыркүйекке дейін «нон-стоп» режимінде жұмыс іс-тейді. «Этноауылда» 40 киіз үй, концерт зал дары, балалар алаңқайы мен спорт алаң дары орналасқан. Сондай-ақ кешенді шағын сәулет нысандары да бой к�терген. Он да үш ай бойы түрлі фестивальдер, ше-бер лік сағат та ры мен ат спортына ар нал-ған шаралар �тпек.

Мәдениет және спорт министрлігінің ко митет т�рағасы Елсияр Қанағатовтың айтуын ша, министрлік «ЭКСПО» күндері жиыр маға жуық халықаралық спорттық жа рыстар ұйымдастырады.

– Ол жарыстардың қатарында ұлттық спорт түрлері де бар. 11-13 маусым күндері «Этноауылда» �зге елдердің шабандоз-дары ның қатысуымен Тұңғыш Президент жүл десіне арналған бәйге �теді, – деді ол.

Кешен әртүрлі бағыттағы секторлардан тұрады. «Аңшылықтың дәстүрлі түрлері»

секторында саятшылық, аңшы құстармен және дала тазыларымен аңға шығу дәстүрі к�рсетіледі. Сонымен бірге, мергендердің �нерлерін тамашалуға болады.

«Ұлттық ойындар» секторына келу ші-лерге қыз қуу, теңге ілу, алтыбақан сынды қа зақтың ежелгі заманына апара тын ұлт-тық ойындар ойнатылады.

«Ұлттық асхана орталығы» секторында к�рме қатысушылары мен қонақтары қа-зақ тың ұлттық тағамдарымен танысып, қо нақ жайлығымыздың бай тарихына жол тартады. Сектордың символы – жаюлы ақ дас тарқан. Дастарқаннан кез келген келу-ші ұлттық та ғам дардан, қымыз бен шұ бат-тан дәм тата алады.

«Этноауыл» кешенінде мерекелік іс-ша ралар �тетін «Қазақ музыкалық және театр �нерінің фестивалі» секторы орна-ласқан. Секторда 850 орындық концерт за лы са лынған. Онда к�шпенділер мен қа зіргі за манғы Қазақстанның мәде-ние т і н ің к�п түр л іл іг ін к�рсетет ін

Лю СЮХУА, EXPO музейінің директоры:

– Халықаралық к�рме бюросы мен Қытай арасындағы әріптестік аясында Астанада ЕХРО музейінің павильоны ашылады. Аумағы – 630 шаршы метр. Онда 160 жылдық тарихы бар к�рменің �ткені ғана емес, энергетикалық тақырып та қамтылады. Бұл музей «ЭКСПО – 2017» халықаралық к�рмесінің мазмұнын молайта түседі.

Джямиль МАЛИКОВ, Баламалы қуат к�здері ж�ніндегі мемлекеттік агенттік т�рағасының орынбасары:

– Dзірбайжан «ЭКСПО» к�рмесінде технологиялық жағынан жақсы жабдықталған павильо-нын ашады. Біз келушілерді жаңғыртылатын қуат саласындағы жетістігімізбен таныстырмақ ойдамыз. Павильонымыз �зге әріптестермен тәжірибе алмасу алаңына айналады деген үміт басым. «ЭКСПО – 2017» к�рмесі шеңберінде Қазақстан Үкіметі мен Біріккен Ұлттар Ұйымының Жасыл энергияны дамыту жаһандық жоспары орындалады деп күтіледі.

Зайни УДЖАНГ, Малайзия павильонының комиссары:

– Малайзия к�рмеге толық дайын. Бірнеше ай бойы атқарылған жұмыстың нәтижесінде біз қалың к�рерменге �з �німдерімізді к�рсетеміз. «Жасыл» экономикадан б�лек, біздің елдің мәдениеті мен тұрмыс-тіршілігімен танысамын деген қызығушыларға әрдайым есік ашық.

Аспи ИРАНИ, Лондон тұрғыны:

– Бұған дейін Астана туралы к�п біле бермейтінмін. Қазақстанда да болған емеспін. Фотосуреттерден әсем ғимараттардың к�п екендігін, заманауи инфрақұрылымның бар екендігін білу мен үшін �те қызықты болды. Иә, бұл таңғалдырады. «ЭКСПО» – �те ірі шара болғалы тұр және оған бүкіл әлемнен �те к�п адам баратын болады.

ПІКІР ПІКІР ПІКІР

Қайыржан ТӨРЕЖАН

Жетісу ауданындағы қабылдауды б і л і м б е р у б � л і м і н і ң б а с ш ы с ы Салтанат Құ сайынова, Алмалы аудандық филиалында «Қазақстан б а л а л а р ы » қ о ғ а м д ы қ қ о р ы н ы ң президенті Гаухар Танашева �ткізді. Сондай-ақ азаматтарды партияның аудандық филиалдарында әкімнің бірінші орынбасарлары мен әкімдіктің департа мент �кілдері қабылдады.

– Отбасы жеке тұлғаның қалып-тасуындағы негізгі институт ретінде қоғамның дамуына зор үлес қосады. Сондықтан мемлекеттің және «Нұр Отан» партиясының басты ұстаны-мы – отбасына әлеуметтік к�мек к�р-

сету және қолдау. К�пбалалы отба сы-лар мемлекет тарапынан әлеуметтік к�мектер мен қамқорлыққа мұқтаж. Мұндай отбасындағы ата-аналар ара-тұра болатын проблемалары мен ұдайы кездеседі. Отбасы мүшелерінің саны к�бейген сайын қосымша қиындықтар

туындайды. Ата-аналар балаларын қарау, бағу, күту және тәрбиелеуге к�п күш жұмсайды, – дейді «Нұр Отан» пар тиясының Алматы қалалық ф и л и а л ы қ о ғ а м д ы қ қ а б ы л д ау б�лмесінің меңгеру шісі Алмажан Бақторазова.

Бостандық аудандық Жұмыспен қамту және әлеуметтік бағдарламалар б�лімінің меңгерушісі Зәуре 3біл-даеваның айтуын ша, к�пбалалы ата-аналарға балалардың жәрдемақысын алу, жеңілдікпен аспаз, есепші, даяшы мамандықтарын түрлі курстарда бала-ларын оқыту, жұмысшы кәсіптері бойынша мамандықтар алуға мүмкін-дік тері бар. Сонымен қатар жедел-детілген бағдарлама, жоғары сынып оқу шыларының жазғы каникулда жұ-мысқа тұру мүмкіндігі, «4рлеу» мем-лекеттік бағдарламасына кіру туралы кеңестер берілді. Ата-аналар үшін қуа нышты жайт, к�пбалалы отба-сындағы балаларға Алматы маңын-дағы жазғы сауықтыру лагерьле ріне тегін жолдамалар тапсыру болды.

Тек Жетісу ауданында 420 бала жазғы демалыстарын лагерьлерде �ткізеді. Жазғы демалыс кезінде балалардың киноға, театрларға, мұражайлар мен ойын-сауық орта-лықтарына тегін кіруі ұйымдас-тырылады.

«Нұр Отан» партиясы К�кшетау қала лық филиалының мұрындық болуымен �ткен кездесуде ауыл тұр-ғын дары �здерін толғандырған сұ-рақтарына жауап алды. «Даму» қоры-ның мемлекеттік қолдау түрлері бойын ша кеңесшісі Жадыра Сүлей-менова биылғы жылдың басында 2017-2021 жылдарға арналған агро-�неркәсіп кешенін дамыту бойынша мемлекеттік бағдарлама қабылданғаны туралы айтып берді. Бағдарлама ауыл шаруашылығы мен �ндірістік �нер-

кәсіпті мемлекет тарапынан қолдауды күшейтуге бағытталған. Маманның айтуынша, жаңа бағдарламаға сәйкес агро�неркәсіп кешеніндегі барлық

салаларда несиелеу мен субсидиялау шарттары �згерген.

Кездесу барысында «Атамекен» ұлттық кәсіпкерлер палатасы Ақмола

о б л ы с т ы қ ф и л и а л ы н ы ң қ а р ж ы кеңесшісі Ольга Тарасюк асылтұ-қымды малды �сіруде субсидиялау тәртібі, мал басын к�бейту, сапасын арттыру бойынша, сондай-ақ ин-вестиция салғанда агро�неркәсіп кешені субъектісі шығындарының жартысын �теу бойынша субсидиялау тәртібі туралы ақпарат берді. Сонымен бірге, ауылдарда кәсіпкерлікті да-мытуға бағытталған «Ынтымақ» және «Кәсіпкер» бағдарламалары жайлы толығырақ с�з болды.

Кездесуге жиналған ауыл тұр-ғындары субсидиялау, несиені қайта қаржыландыру, ауыл шаруашылығы кооперативтеріне бірігу, салық т�леу, несиелеу шарттары мен мерзімдері туралы сұрақтарына тұшымды жауап, тегін кеңес алды.

Жанерке ХАЛУЛЛИНА

Медициналық сақтандырудың артық-шылықтары туралы, М3МС енгізу бойынша ақпараттық-түсіндіру жұмысы аясында 4ңірлік штаб мүшесі, «Нұр Отан» партиясы Қостанай облыстық филиалы т�рағасының бірінші орынбасары Ғазиз Бекмұхамедов айтып берді.

Ғ.Бекмұхамедовтың айтуынша, М3МС-ті енгізудің басты мақсаттары – қоғамдық ынтымақтастыққа қол жеткізу, қаржылық жүйенің орнықтылығын қамтамасыз ету, осы жүйенің тиімділігін арттыру.

«3рбір азамат �з денсаулығына �зі жауап-ты. Сондықтан әлемдік тәжірибені ескере

отырып, М3МС жүйесін енгізу �те уақтылы қолға алынды. 4здеріңіз білетіндей, жарты жылдан кейін бұл жүйе толықтай енгізілмек. Сондықтан қазір ең басты мәселе – меди-циналық сақтандыру жүйесінің р�лін анықтау. Осыған байланысты біз жергілікті атқарушы органдардың енгізілетін жүйенің артықшы-лықтарын халыққа түсіндіру бойынша жұмысын қолдап, оған белсенді қатысамыз, халықпен кездесіп, М3МС-тің маңызын түсіндіреміз», – деді Бекмұхамедов.

Сонымен қатар Ғ.Бекмұхамедов атап �ткендей, М3МС қорына жарналар т�леуден бірнеше санаттағы азаматтар босатылады, олардың қатарында – балалар, «Алтын алқа», «Күміс алқамен» марапатталған немесе бұрын «Батыр ана» атағын алған к�пбалалы аналар, ҰОС-на қатысушылар мен мүгедектер;

жұмыс сыздар; зейнеткерлер; әскери қызмет-керлер; құқық қорғау органдарының қызмет-керлері және тағы басқалар бар.

Халықпен кездесу барысында медицина-лық сақтандыруды енгізудің егжей-тегжейлі тетіктері туралы денсаулық сақтау басқармасы басшысының ана мен бала денсаулығын қорғау мәселесі бойынша орынбасарының міндетін атқарушы Екатерина Слободенюк айтып берді.

– Міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру жүйесі республика бойынша белсенді түрде түсіндірілуде. Ең бастысы – М3МС жүйесі қалай жұмыс істейтіндігінен халықтың хабардар болуы. 4йткені �здеріңіз білетіндей, осы жылдың шілде айынан бастап медициналық сақтандыру іске қосылады, – дейді Екатерина Слободенюк.

Бүгінде халық арасында түсіндіру жұ-мыстары жалғасуда. Қостанай облысы ден-саулық сақтау басқармасының қызмет керлері осы мақсатпен �ңірлерде халықпен кездесу-лерді алдағы уақытта да ұйымдастыра беретін болады.

– Бүгін Федоров ауданының тұрғындары-мен осы мәселені талқылауға келдік. Кім қандай топқа енеді, қандай жарналар т�леу керек? Осындай сұрақтарға жауап бердік. Мысалы, азамат жұмыс істейтін болса, ол жарналарды �зі т�лейтін болады, ал жұмыссыз болса – ол үшін мемлекет т�лейді. Сондықтан қазірдің �зінде әр азамат медициналық мекемеге тіркеліп, �з мәртебесін анықтауы қажет, – деп қорытындылады с�зін Екатерина Слободенюк.

Дархан БАЙТІЛЕС

АТА-АНАЛАРҒА КӨМЕК КӨРСЕТТІАТА-АНАЛАРҒА КӨМЕК КӨРСЕТТІ

КӘСІПКЕРЛЕРГЕ КЕҢЕС БЕРДІКӘСІПКЕРЛЕРГЕ КЕҢЕС БЕРДІ

МЕДИЦИНАЛЫҚ САҚТАНДЫРУ МЕДИЦИНАЛЫҚ САҚТАНДЫРУ ЖҮЙЕСІ ТҮСІНДІРІЛДІЖҮЙЕСІ ТҮСІНДІРІЛДІ

«Нұр Отан» партиясының Алматы қаласындағы барлық аудандық филиалдарында көпбалалы отбасыларға практикалық көмек көрсету бойынша тақырыптық қабылдаулар өткізілді.

Ақмола облысындағы Станционный кентінің тұрғындарымен кездесу өткізген «Даму» қоры мен «Атамекен» ұлттық кәсіпкерлер палатасының өкілдері бизнесін жаңа бастаған кәсіпкерлермен бірлесіп ауыл шаруашылығы құрылымдарын қолдау мәселелерін талқылады.

Қостанай облысында міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру (МӘМС) мәселесі бойынша ақпарат науқаны қызу жүргізіліп жатыр. Партиялықтар кеше осы мәселені «Нұр Отан» партиясы Қостанай облыстық филиалы қоғамдық қабылдау бөлмесінің ұйымдастыруымен өткен кездесуде Федоров ауданының тұрғындарына түсіндірді.

Шараға Павлодар облыстық және қалалық мәслихаттарының депутаттары, Қазақстан халқы ассамблеясының мү шелері, ардагерлер мен мектеп оқушы лары қатысты.

4з с�зінде партияның облыстық филиалы т � р а ғ а с ы н ы ң о р ы н б а с а р ы Ж ұ л д ы з Тәйкебаева «ЭКСПО» к�рмесінің Отанымыз үшін қаншалықты маңызды екендігін айтып �тті.

– Бұл – еліміз үшін айтулы оқиға. Мұндай деңгейдегі халықаралық к�рмелер Орталық А з и я ж ә н е Т М Д е л д е р і ау м а ғ ы н д а �ткізілмеген. «ЭКСПО» – индустриализа ция мен технологиялар жетістіктерін к�рсетудің мүмкіндігі, – деді ол.

«Нұр Отан» партиясы Павлодар облыстық филиалы наурыз айынан бастап «ЭКСПО – 2017» к�рмесіне барып-қайтуды ұйымдастыру мәселелеріне арналған түрлі акциялар �ткізіп келеді. 3р жұма сайын партияның облыстық және аумақтық филиалдарында тасы-

малдаушы, туристік фирмалар мен мем-лекеттік органдар �кілдері халықаралық к�рме мә селелері ж�нінде тұрғындарды ақпа раттандыру бойынша кездесулер �ткізіп келді. Аталған шараларды �ткізу кезінде оларға 4500-нан астам адам қатысты.

«ЭКСПО»-да 1 күн» акциясы кезінде халық аралық к�рмеге 10 билет пен Аста-надағы хостелдегі орындарға 10 билет ойнатылды. Нәтижесінде, билеттерді ар-дагерлер мен Қазақстан халқы ассамблея-сының �кілдері ұтып алды.

Одан б�лек, халықаралық к�рмеге қонақ ретінде аттанғалы жатқан Абай атындағы №10 мектеп-лицейінің оқу шылары да қа-тысты. Олардың арасында география пәнінен облыстың олимпиа далық құрамасының мүшесі Абылайхан Боранжан да бар.

– Қазақстанға �з жетістіктерін к�р-сетудің зор мүмкіндігі туып отыр. Мен үшін «ЭКСПО»-ға бару – үлкен абырой. Жас ғалым ретінде қазіргі заманғы ғылыми жаңа-лықтармен танысып, шетелдік қонақтармен қауышу қызық. Мұндай ғажайып оқиғаға баратыныма қуаныш тымын, – деді мектеп оқушысы.

Мира ҰЗАҚОВА

Тұрсын ҚАЛИМОВА

Атырау облысы

Бос орындар жәрмеңкесі Мақат ау дандық партия филиалында жұ-мыспен қамту орталығымен бірлесіп ұйымдас тырылды. Онда 19 мүгедек тіркелген. Сегіз адам тұрақты жұмысқа орналастырылып, біраз азаматтар қайта даярлық курсына оқуға жолдама алған.

Мақат ауданы бойынша �ткен жәр меңкеге ІІІ топ мүгедегі Даринбай Серік баев жұмыс сұрай келді. Оның �тініші қанағаттандырылып, үш күннен соң Д.Серікбаев «Тазалық-к�гал» мекемесіне жұмысшы болып орналаспақшы. Сондай-ақ ІІІ топ мүгедектігі бар Нұрболат Сатимовке

де жұмыс табылды. Аманбаева Зәмзагүлдің асханада вахталық жұмысқа орналасуына аудандық жұмыспен қамту орталығы к�мек-теспекші.

А л І І І т о п м ү г е д е г і Р а й х а н Жұмағазиева заңгер мамандығы бойынша оқуын бітірген қызын жұмысқа орналастыру ж�ніндегі �тініші де қанағаттандырылатын болды.

Жәрмеңкеге Махамбет аудандық ауруханасы, аудандық білім б�лімі, «Тұрмыс қызмет» ЖШС, «Энергомост

ЛТД» ЖШС, «Денхол-Жолдас» ЖШС, «Сичим СпА Казахстан» компания-сының �кілдері қатысты. Жұмыс берушілердің сұраныстары бойынша «Энергомост» ЖШС – 5, «Сичим СпА Казахстан» ЖШС – 5, «Тұрмыс қызмет» ЖШС-ы жұмыс іздеушілердің түйіндемелерін қабылдады. Жәр-меңкеде сылақшы, арматурашы, лаборант к�мекшісі мамандықтарына да сұраныс болды. Жәрмеңке аясында, қайта даярлау курстарына 3 азамат тіркеліп, бизнес бастау үшін шағын несие алуға 4 адам ниет білдірді.

«Кедергісіз келешек» партиялық жо басы «Нұр Отан» партиясы Индер аудан дық филиалының мәжіліс за-лында да ұйым дастырылды. Аудандық жұмыспен қамту, әлеуметтік бағдар-ламалар және азаматтық хал актілерін тіркеу б�лімі бас шысының міндетін атқарушы Бағытгүл Мұратова және аудандық жұмыспен қамту орта-лығының директоры Меруерт Нұғма-нова қатысқан кездесуде Индербор кен тінің тұрғыны, ІІІ топ мүгедегі Амантурлин Нұр жаудың жеке оңалту бағдарламасы бойын ша шипажайға жіберу мүмкіндігі жә не тұрақты жұ-мыспен к�мек тесуді сұра ған �тініші қанағаттандырылды. Аудан тұр ғыны Н. 3лмұхатов қызының ту ғаннан құ ла-ғы естімейтінін, қалада бағасы 200 мың тұратын есту аппаратын алуға к�мек сұ рап келді. Оған бір жолғы әлеу мет тік к� мек алуға болатындығы және құжат-та рын кент әкімдігіне тапсыру керек-тігі түсіндірілді.

«Нұр Отан» партиясының «Кедер-гісіз келешек» жобасы мүмкіндігі шек-теулі жан дардың барлық �тініш терін қанағат тан дыруға мүмкіндік беретін, олардың қоғамда �здерін ер кін сезініп, жетістікке жетуіне бағдар беретін бірегей жоба болуы мен ерек шеленеді. Халық тарапынан оң баға ланып отыр-ған істер келешекте де жалғасады.

«ЭКСПО»-«ЭКСПО»-ҒАҒА ЖОЛДАМА АЛДЫЖОЛДАМА АЛДЫ

ЫНТАЛЫ ЖАНҒА ЫРЫС ҚОНАДЫЫНТАЛЫ ЖАНҒА ЫРЫС ҚОНАДЫ«Нұр Отан» партиясының

аудандық филиалдарында «Кедергісіз келешек» партиялық жоба аясында мүмкіндігі шектеулі жандар үшін бос жұмыс орындар жәрмеңкесі ұйымдастырылды. Бұл жоба мүмкіндігі шектеулі жандардың еңбек етуге келгенде жұмыс таңдамайтынын тағы бір мәрте дәлелдеді.

«Нұр Отан» партиясының Павлодар облыстық филиалында Астанада шымылдығы ашылатын халықаралық көрменің басталуына орай «ЭКСПО»-да 1 күн» акциясы өткізілді.

№85 (3157) 10 МАУСЫМ, 2017 СЕНБІwww.aikyn.kz

«НҰР ОТАН» 5

«Нұр Отан» партиясының Қарағанды қалалық филиалы Қарағанды банк колледжінде орта кәсіптік білім алушы жастармен кездесу өткізді.

Шара «Қазақстан – 2050» стратегиясын жүзеге асырудағы жастардың рөліне бағытталды.

Кездесу сұхбат түрінде �тті. Жастар ұзақмерзімді стратегияның басымдық ба-ғыттарын талқылады.

– Жастар – қоғамның қозғаушы күші. Бұл туралы Мемлекет басшысы Нұрсұлтан Назарбаев үнемі қадап айтуда. «Қа-зақ стан – 2050» стратегиясын жүзеге асыруда да жастарға үлкен үміт артылады. Ж а с т а р ы м ы з д ы ң б і л і м і , т ә р б и е с і , белсенділігі, мақсаткерлігі, еңбекқорлығы, бәсекеге қабілеттілігі мемлекетіміздің дамыған 30 елдің қатарына жету жолында р�лі зор, – деп атап �тті партияның Қарағанды қалалық филиалы т�рағасының бірінші орынбасары Юлия Бадина.

Партияның белсенді мүшесі, «Весовая» ЖШС директоры Руслан Белялов барлық жетістіктердің кепілі патриотизм екен ді-гіне назар аударды.

– Патриотизм – сендердің жасам-паздыққа ұмтылуларыңның ең басты қозғаушы күші. Ол мемлекетіміздің құн-дылықтарын сезінулеріңе, Отан тарихын білулеріңе негізделген. Тарих пен мәде-ниетті сыйлай отырып, жарқын болашаққа жету жолындағы қиындықтардан �тіп, жеңістерге қол жеткізсеңдер сендерден мықты күш жоқ, – деді Руслан Белялов.

Колледж қоңақтары Тәуелсіздік жылдарындағы мемлекеттің қалыптасу кезеңдері туралы да атап �тті.

Кездесу барысында терроризм мен экстремизмнің жаһандық қаупі, оның алдын алу мәселелері де қамтылды.

Ләззат ҚОЖАХМЕТОВА,Қарағанды облысы

ЖАСТАР ЖАЛЫНДАП ТҰР ЖАСТАР ЖАЛЫНДАП ТҰР

№85 (3157) 10 МАУСЫМ, 2017 СЕНБІ www.aikyn.kz6

Кентау трансформатор зауытының ұжымы �здері құрастырған 80 МВт-тық трансформаторларымен халықаралық к�рме �тетін ең маңызды аймақты жа рық-пен қамтамасыз етеді. Бұл туралы елімізде тұң ғыш мәрте жасалған жаңа транс фор-матордың бас құрастырушысы #ділбек

Тәжібаев «ЭКСПО»-ға үлес қосу үлкен абырой, әрі мақтаныш екенін айтады.

Оңтүстік Қазақстан облысы ауыл шаруа шылығы �німдері мол және ерте �нім беретін аймақ болғандықтан, ауқымды шараға негізінен диқандар к�п үлес қосады десек болады. Шаруалар к�рмеге келу ші-

ОҢТҮСТІКТІҢ СЫЙЫ БӨЛЕК

КӨРКЕМӨНЕРДЕН ШАШУ ШАШАДЫСЫР ӨҢІРІ КӨРМЕГЕ ДАЙЫН

АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫ ЖӘРМЕҢКЕСІ ӨТЕДІЖАУЖҮРЕК ӘЛЕМГЕ ТАНЫЛАДЫ

Астана қаласында басталған халықаралық «ЭКСПО – 2017» көрмесіне Оңтүстік Қазақстан облысы да едәуір үлес қосты. Әлемнің 110-нан астам мемлекеті өздерінің үздік жобаларын ұсынатын көрмеге Оңтүстіктен де 9 жоба ұсынылып, оның 5-еуі мақұлданды. Комиссия мүшелерінің қолдауына ие болып, әлем назарына ұсынылатын жобалардың қатарында «Су ресурстары – Маркетинг» ЖШС тарапынан «Болашақ энергиясы» жобасымен «Таза су – өмір бұлағы!», «Шардара СЭС» АҚ-тан «Негізгі су агрегаттарын және қосалқы қондырғыларды кешенді түрде жаңарту», «ПетроҚазақстан Ойл Продактс» ЖШС-нан «ПКОП» ЖШС жаңарту жобасының аясында қоршаған ортаны жақсарту бойынша жаңа технологиялар», «Шымкентцемент» АҚ жаңғырту жобасы аясында қоршаған ортаны жақсарту» және «Green Energy 3000» ЖШС, «ОҚО Созақ ауданында қуаттылығы 50 МВт күн электростансасының құрылысы» бар.

Ақтөбе «ЭКСПО – 2017» халықаралық көрмесіне арнап екі туристік маршрут әзірледі. Бірі – тарихи, екіншісі – экологиялық бағытта. Алайда Димаш Құдайбергеннің туған жері мен өскен өлкесін көруге келетін қытайлық жанкүйерлердің саны күн санап артып, туристік операторлар тағы бір маршрутты ұсынды. Алдын ала жасалған есеп бойынша өңірге екі мыңнан астам Қытай азаматы келеді.

Мемлекет басшысының бастамасымен Астана қаласында өткізілетін еліміздің ең ірі жобаларының бірі – «ЭКСПО – 2017» халықаралық мамандандырылған көрмесі әлем жұртшылығына өз құшағын айқара ашуда.

Тараздан ауылшаруашылық өнімдері тиелген автокеруен Астанаға аттанды.

Атыраулық аспаз «ЭКСПО – 2017» көрмесіне қазақтың ұлттық жаужүрек тағамын ұсынбақшы.

лерді т�рт ай бойы сапалы, құнарлы азық-түлікпен, жеміс-жидекпен қамтамасыз ете ді. Яғни, Астана қаласында Оңтүстік Қазақстан облысынан тасымалданатын тауар�ндірушілердің 6 мәрте жәрмеңкесі ұйымдастырылмақ. Бұл күндері Астанаға Оңтүстіктен 1102 тонна ет және 300 тонна күркетауық еті, 1070 тонна ұн �німдері ж�-нелтілмек.

Сонымен бірге, 46,6 тонна шұжық, 422 тонна сүт �німдері, 1099 тонна алма, 542 тон на жүзім, 230 тонна алхоры мен 43 тон-на шие де бар. Оңтүстікте жеміс-жидек мәзірінің барлық түрі бар десе де болады. Дә мі бал татыған «Балмұздақ» ЖШС �німінің 125 түрі к�рме қонақтарына ұсынылады. Қызанақ пен қияр, қарбыз бен қауын, пияз, жалпы қонақтарды 28 түрлі �нім мен қамту к�зделуде. Бұл бағытта осы міндеттерді атқару 35 ірі және қосалқы шаруа қожалықтарына жүктелген. Жәр-меңкедегі бағалар ондағы нарықтан 15-20 пайызға т�мен болмақ.

Сонымен бірге, «ЭКСПО – 2017» ха-лық аралық к�рмесі аясында �ңірдегі бар-лық аймақта түрлі іс-шаралар ұйым дас-тырылып, к�рмені жарнамалау жұмыстары қарқынды жүруде. Облысқа келетін сая-хатшылар үшін де арнайы туристік ба-ғыттар бекітілген. Үш тілді жетік меңгерген 150 ерікті сақадай-сай.

Айта кетейік, «Қазанат» ипподромында бой к�теретін этноауылда Оңтүстік Қа-зақстан облысынан талапқа сай бірнеше киізүй тігіліп, «ЭКСПО» қалашығының ам фитеатрында «Нұрын шашқан – Оңтүс-тік» атты күнгей облыстың �нер шебер лері-нің гала-концерті ұйымдастырылады. Аста на жұртшылығы 610 адамнан құралған 17 шығармашыл ұжымның �нерін та-машалайды. Оның ішінде 22 қол�нер ше-бері де бар.

Е.МҰРАТБЕК, Оңтүстік Қазақстан облысы

Тұрсын ҚАЛИМОВА

Атырау облысы

Индер ауданының Елтай ауылында тұратын Гүлжан Шакимова ұзақ жылдан бері аспаздық етіп, �з ісін кәсіби деңгейде меңгерген. Тағамдардың сан алуан түрін дайындап, дәмі тіл үйірер астың шебері атанған Гүлжан «ЭКСПО» к�рмесіне қа-тысуға мүмкіндік алып отыр. Шебер ас паз �зі әзірлеген асты бұған дейін «ЭКСПО – 2017» к�рмесіне ас әзір леу ші-лер дің республикалық конкурсында баға-лауға ұсынған. Конкурсқа қатысқан үш жүз ден аса шебер аспаздардың ішінен Гүл жан Шакимова әзірлеген жаужүрек таға мы жүлделі орынға ие болды. Осы лай-ша, аспазшы к�рмеге жолдама алды.

Ата-бабаларымыз, әжелеріміз жау-жүрек аталып кеткен ұлттық тағам бүгінде ұмытылуға шақ қалғанда, оны Гүлжандай ас паздар қайта жаңғыртып, халыққа дайын дап беріп, оның әр қазақтың дас тар-ханында тұруы үшін насихаттап жатыр. Халқымыздың дәстүрі бойынша ертеде

аналарымыз ұлдарын тәрбиелеуге аса мән беріп, ұлдарына жауға аттанар алдында рухын к�теру үшін осы асты дайындап берген.

– Ертеде жаужүректі ер адамдар жо рық-қа аттан ған да аналары дайындап беретін. Бүгінде сол тағамды аналары балаларына,

әйелдер ері не дайындап берсе, балалардың бұға насы берік, еркектер айбарлы, қуатты болар ма еді деп атам жиі айтып отыратын.

Бұл асты дайындауда іріқараның жүре-гін, соның ішінде сиырдың жүрегін пай-даланамын. Сиыр жүрегінің ішіндегі ет-терінің барлығын сылып алып тастап, етті

тарт қыштан �ткізіп, сәбіз, күріш, түрлі дәм деуіштер мен бұрыш қосамын. Ыстық-тай салынған күріш жүректі керіп, пира-мида секілді күмпиіп тұрады. Тұтынар тәтті тағамның сырт к�зге де әдемі к�рінуі үшін оны қияр мен қызанақпен әдемілеймін. Жал пы атауы айтып тұрғандай, жаужүрек бойға сіңімді, күш-қуат беретін калориясы к�п тағам.

Атамның айтуынша, бұрындары жүрек-тің ішіндегі үш қуысына қыстан қалған со ғым ның сүр етін, қазы-қарта, іш майды сал ған. Дәл осы тағамдар ерлерімізге күш-қуат беріп, олардың қалжырамауына, ашық пауына себеп болса керек, – дейді аспаз Гүлжан Шакимова.

Аспаздың айтуынша, жаужүрек та ғамы еліміздің барлық �ңірінде �згеше дайын далады. Мәселен, Оңтүстік Қазақ-стан да қойдың бауырынан дайындайды. Се бебі, қойдың бауырында адамға күш бере тін, жүректің жұмысын жақсартып, жүрек талмасының алдын алатын қасиеті мол гепарин бар. Оны малшылар, жолау-шы лар к�п тұтынған. Май мен бауыр бірге пісе тіндіктен, жүрекке ауыр тимейді. Піс-кен жаужүректі тоңазытқышта ұзақ сақ-тауға болады. Тіпті бұрын бұл тағам ды ұзақ сақтаудың әдістері болған. Оны әжелері міз жақсы білген.

Қазақстанға келетін шетелдік қонақтар ар найы жаужүректің дәмін татып, там-санарына және �з елдерінде айта жүреріне сенімдіміз.

ТУРИСТІК МАРШРУТ ДИМАШҚА АРНАЛДЫ

Ақт�бе «ЭКСПО – 2017» халықаралық к�рмесіне арналған дайындықты пысық-тап, Астананы барып к�ремін деген адам-дарға теміржол, әуе к�ліктерінің санын арт тырды. Жатын орын да әзір. Ақт� бе-лік тер үшін жоғарғы оқу орындарының жа тақ ханасы бекітілді. Бағасы – қолже-тім ді. Бұл Астанаға барып, болашақ энер-гия сына арналған к�рмені тамашалап, та нысуға арналған бағыттағы жұмыс.

Жергілікті жерде де туристерді қабыл-дау, оларға �ңірді таныстыру шаруасы қол ға алынды.

– Ақт�бе туристерге екі маршрут ұсы-на ды. Бірінші бағыт – тарихи-танымдық. Ақ т�бе – батырлар мекені. Jңірден шық-қан батыр к�п. Біз осы мүмкіндікті пай-да лана отырып шетелдіктерге тари хы-мызды кеңінен таныстыруымыз керек.

Ту рис тік маршрут негізінен Қобда ауда-ны ның аумағы арқылы �теді. Jйткені Қоб да ауданы – батырлардың ең к�п ме-кендеген жері және ең қолайлы әрі ло гис-тикалық жағынан тиімді аймақ. Келген қо нақты 400-500 шақырым қашыққа апа ра алмаймыз, ол �те қиын. #рі шетел-дік т ер де шаршайды. Қобда маршрутын таң дағандар Кеңес Одағының батыры #лия Молдағұлованың туған жеріне, #лия ауылындағы патриоттық тәрбие беру орталығына барып, сосын Абат Бай-тақ кесенесіне және Қобда ауданының орталығына аялдайды. Бұл жерде аудан-мен, ауыл ішімен танысады. Кейін Жи-рен қопадағы Қобыланды батыр мемо-риал дық кешеніне, Ақт�бе мен Атырау облыс тары шектесетін жерде орналасқан Исатай батыр кесенесіне барады. Бір

Ерман ӘБДИЕВ

Жамбыл облысы

«ЭКСПО – 2017» халықаралық ма ман-дан дырылған к�рмесі аясында 10-11 маусым күндері Астана қаласы «Қазақстан» спорт ке шені аймағында Жамбыл облысының ауыл шаруашылығы жәрмеңкесі �теді. Ай-мақ тауар �ндірушілерінің қатысуымен �те-тін жәрмеңкеде жалпы құны 138,4 млн тең гені құрайтын 165,4 тоннадан астам ауыл шаруашылығы тауарлары ұсынылатын бо-лады. Оның ішінде 20 тонна жылқы еті, 7 тон на тауық еті, 11 тонна шұжық �німдері, 13 тон на сүт �німдері, 5 мың дана жұмыртқа, 5 тон на қарақұмық, 5 тонна күріш, 1,5 тонна кон дитерлік, 6 тонна макарон �німдері, 5,5 тон на �сімдік майы, 20 тонна қант, 5 тонна ба лық, 2,5 тонна бал, 2 тонна кептірілген же міс және 56 тонна жеміс-жидек пен к�к�-ніс �німдері бар.

Елорда т�рінде �тетін жәрмеңкеде �т ке-рі летін тауар бағалары нарық бағасынан 8-20 пайызға т�мен болады. Мәселен, жылқы еті Астана қаласында келісі 1600 теңге болса, жәр меңкеде ол 1400 теңгеден сатылмақ. Яғ-ни, 13 пайызға арзан. Сондай-ақ тұрғын дар к�п тұтынатын тауық еті 28 пайызға т� мен са тылмақ. Jзге азық-түлік те сондай.

Облыстық ауыл шаруашылығы басқар-ма сы басшысының орынбасары Қайрат Амановтың айтуынша, Астана қаласына

қуантарлығы, ауданда �ңірдің батырлары туралы толық мағлұмат беретін мамандар да бар. Jзге де тарихи мекендер бар. Мә-селен, #йтеке би ауданындағы #білқайыр хан мемориалдық кешені, – деді облыстық сыртқы байланыс және туризм басқарма-сы ның басшысы Ермек Кенжеханұлы.

Екінші бағыт Мәрт�к ауданына қарай ба ғытталған. Бұл «Батыс Қытай – Батыс Еу ро па» халықаралық дәлізінде орналас-қан, табиғаты ерекше мекен. Орманы, ша ғын к�лі бар. Тіпті Мәрт�к ауданында �зге аймақта сирек кездесетін �сімдік түрі �те к�п. Қаладан, қарбалас тірлік пен шу-дан шаршаған адам үшін бұл таптырмас де малыс сыйлайтын жер болмақ. #рі к�-лік тен түсіп, жаяу жортып, жеріміздің флора-фаунасымен жақын танысады.

Екі бағытты пысықтап, әзірлеген ту-рис тік операторлар әнші Димаш Құдай-бергенге арнап тағы бір бағытты әзірледі.

« Қ ы т а й л ы қ т у р и с т е р Ас т а н а д а ғ ы «ЭКСПО – 2017» к�рмесіне қатысып, кейін Ақт�беге келеміз деп отыр. Бәрі Ди маш тың арқасында. Димаш тек Қазақ-станның емес, соның ішінде Ақт�бе облы-сының туризмін дамытуға себепкер болып отыр. Маршрут арнайы Димашқа арнала-тын болады. Жоспарда Димаш оқыған мектеп, музыкалық колледж, Ғазиза Жұ-ба нова атындағы облыстық филармония, тіпті спорт үйірмесі де бар. Ол таэкван до-мен шұғылданған екен. Арнайы маршрут барлығын қамтиды. Себебі, туристік маршрутты Димаштың к�мекшілерімен, ата-анасы Қанат пен Света Айтбаевтармен бірлесе жасалады.

К�рме кезінде, 27 маусым күні Астана-да Димаштың концерті болады. Сол кон-цертке дейін, кейін туристер бізге келеді де ген жоспар бар. Дайындық жүріп жа-тыр. Туристерді қабылдап, таныстыру жұ мыс тарын жүргізетін гид-экскур совод-тар да табылды.

Алтынай САҒЫНДЫҚОВА,Ақт�бе облысы

ауыл шаруашылығы �німдерін жеткізу мақ-сатында 8 рефрижератор және сатушы аза-мат тарға арналған 2 автобуспен қамтамасыз етіліпті.

– «ЭКСПО – 2017» халықаралық маман-дан дырылған к�рмесі аясында 10-11 маусым күндері «Қазақстан» спорт кешені аймағында жам былдықтардың тауарлары Астана жұрт-шылығына �ткерілетін болады. Онда тұр-ғын дарға тауарлар нарық бағасынан т�мен баға мен ұсынылады. Мұндай шаралар аста-налық тұрғындар үшін де, біздің облыстың сатушылары үшін де тиімді болмақ, – дейді Қайрат Аманов.

Елді елеңдеткен «ЭКСПО – 2017» халықаралық мамандандырыл-ған көрмесі Астананың ажарын ашып, аймақтардың жетістіктерін жалпақ әлемге паш етуге кірісті.

Халықаралық мамандандырылған к�рме аясында Алматы облысының мәдениет күн-дері �теді. Талдықорғандағы Бикен Римова атындағы облыстық драма театр ұжымы �з ре пертуарынан әр жылдары сахналанған, сын шылар мен к�рермендердің лайықты б а-ғасына ие болған үздік қойылымдарын к�р ме қонақтары мен туристердің назарына ұсына-ды.

Атап айтқанда, к�рмеге келгендер У.Шекс пирдің «Ромео мен Джульетта» тра ге-диясын, С.Балғабаевтың «Ең жақсы еркек» ко ме диясын, М.Иманғазинов пен Н.Jтеули-нованың «Ілияс» деректі драмасын және Д.Исабековтың «Құстар фестивалі» ертегісін та машалайды. Аталған қойылымдар арқылы театр ұжымы к�рме қонақтарына ұлттық театр �нерінің жоғары үлгісін к�рсетіп, қазақ-тың салт-дәстүрі мен тарихын, сахна �нерін тарту етпек.

Алматы облысының мәдениет, архивтер жә не құжаттама басқармасының к�ркем�нер га лереясы да к�рмеге �зіндік ерекше тарту дайындапты. Галерея талғамы жоғары қонақ-тарға Астана қаласындағы Қарулы Күштердің ұлттық әскери-тарихи музейінде қойылатын «Ата-баба аңсаған мәңгілік ел» атты к�ркем-су рет к�рмесін ұсынады. Ол «К�ркем�нер

Миуа БАЙНАЗАРОВА

Қызылорда облысы

Қызылорда халқы да мұндай әлемдік дең-гей дегі маңызды іс-шарадан сырт қалмай, �з белсенділіктерін танытып, жаһандық �нер жауһарларының небір озық үлгілерін астана мұражайларынан тамашалау үшін елордамыз Астанаға жиналды.

Jңір тұрғындарына «ЭКСПО – 2017» к�р месін кеңінен насихаттау және қызығу-шы лығын арттыру мақсатында үгіт-насихат ша ралары тұрақты түрде ұйымдастырылып ке леді. Атап айтсақ, к�рменің ресми лого ти-пін пайдалана отырып, қала бойынша 12 жер ге ақпараттық үгіт-насихат құралдарын жә не қалаішілік 112 қоғамдық к�лікке тақы-рып тық жарнамалар, Жібек жолы даңғы лы-ның бойына «ЭКСПО – 2017» тақырыбымен 3 кіші архитектуралық формалар, 2 ЛЭД қон дырғы, Махамбетов ауылының кіребері-сі не 30 жалауша орнатылды.

Білім беру ұйымдарында мектепаралық шы ғармашылық байқаулар, к�рмелер, ақпа-рат тық сайыстар �ткізілуде. Қорқыт Ата әуе жайы басшылығымен келісс�здер жүр гізі-

ліп, нәтижесінде к�рменің жаңадан әзір лен-ген бейнеролигі биылғы жылдың 1 мау сы-мы нан бастап к�рсетілуде.

Бүгінде қала тұрғындарына билеттерді «Ас тана ЭКСПО – 2017» компаниясының ар найы сайты, «Қазпошта» акционерлік қо-ға мы ның б�лімшелері және 2017 жылдың 10 нау рызынан бастап «Жібек жолы» сауда ойын-сауық орталығында іске қосылған ар-найы кассалар арқылы сатып алуға мүмкіндік жа салған. Осыған орай, қала к�лемінде орна-лас қан меншік нысанына қарамастан, бар-лық мемлекеттік мекемелер мен кәсіпорын, ұйым дарға к�рме билеттерін үлестіру бойын-ша меже әзірленді.

Бұдан б�лек, осы жылдың 3 науры зын да қала әкімдігі мен «Транс ТурСервис-Қы-зылорда» жолаушылар компаниясы ара сын-да келісім жасалынды.

Астана қаласына к�рме кезеңінде Қызы-лор да облысынан «Қызылорда – Петропавл», «Қы зылорда – К�кшетау», т.б. жолаушылар пойыз дары және үлкен сыйымдылықтағы 4 ав тобус қатынайды. К�рменің �ткізілу ке-зеңін де яғни, 10 маусым-10 қыркүйек аралы-ғын да Астана қаласына ай сайын �ңір тұр-ғын дарының 3986-сы, тәулігіне 133-і барады деп жоспарланып отыр.

гале реясының» негізгі қорындағы Алматы об лысы суретшілерінің таңдамалы туын ды-ларынан жинақталған. Мұнда келушілерге Қазақстан халқының ұлттық мәдени – мұра-сы, әдет-ғұрып, салт-дәстүріміз, рухани бай-лы ғымыз насихатталады. Егеменді еліміздің қол жеткізген толымды табыстары, жеткен же тістіктері, шыққан биіктері, қарышты қада мары «ЭКСПО – 2017» к�рмесі арқылы әлем ге таныстырылады.

Сонымен бірге, осы музейде к�пшілік на за рына ұсынылатын «Тарих беттерінен»

к�р месінде М.Тынышпаев атындағы Алматы об л ыстық тарихи-�лкетану музейі мен оның фи лиалдары қорынан жинақталған ерекше экспонаттар қойылған. Барлығымыз білетін-дей, Жетісу жері тамаша да к�ркем табиға ты-мен ғана емес, бай тарихымен де ерекше лене-ді. #сіресе, қазба жұмыстары кезінде Есік қор ғанынан табылған алтын пластиналардың к�шірмелері келушілердің қызығушылығын тудырары анық. Сондай-ақ, қазақ батырлары-ның қару-жарақ және қорғаныс киім үлгілері де назардан тыс қалмауға тиісті.

Jркенді �лке тарихы к�рнекті ғалым-сая-хатшы Шоқан Уәлихановтың �мірімен тығыз бай ланысты. Экспозицияға қойылған Шо-қан ның парша белбеуі, жанұясы қолданған мыс тан жасалған табақ, шәй қасық, қарын-дасының басына тартқан орамалы, бұрыш ұнтақ тайтын қол диірменше елорда тұрғын-дары мен қонақтарының к�ңілінен шығары с�зсіз.

1916 жылғы ұлт-азаттық к�теріліс туралы ма териалдар мен заттар сол кезеңнің тарихы-нан сыр шертеді. К�теріліске рух берушілердің бірі болған, халық ақыны Жамбыл Жабаевқа жеке экспозиция арналған. Түрксіб темір-жолы ның негізін қалаушылардың бірі, қазақ-тан шыққан тұңғыш кәсіби инженер-темір-жолшы М.Тынышпаев туралы мате риал дар-мен де таныса алады.

Алматы облысының мәдени күндері ая-сында Сүйінбай атындағы Алматы облыстық филармониясы мен «Алатау әуендері» ұжы-мының концерттік бағдарламасы �теді. Ха-лық аралық байқаулардың лауреаттары «Саз-ген», «Адырна», «Құлансаз», «Қобыз сарыны» фольклорлы-этнографиялық ансамбльдері мен М.Т�лебаев атындағы халық аспаптар ор кестрінің �нерлерін де тамашалауға бола-ды. Кеште жетісулық ақындарының с�здеріне жазылған жергілікті композиторлардың шы-ғармаларын жетісулық әншілер орындайды. «Алтынай» мемлекеттік халық-би ансамблінің мың бұралған бишілерінің �нері де к�рме мей мандарын тәнті етері анық.

Болат АБАҒАН, Алматы облысы

№85 (3157) 10 МАУСЫМ, 2017 СЕНБІwww.aikyn.kz

7

Әлемдік деңгейдегі «ЭКСПО – 2017» шарасы қарсаңында әл-Фараби атындағы ҚазҰУ-да Алматы қаласы әкімдігі өкілдерінің қатысуымен «Жасыл» технологиялар орталығы ашылды.

Досжан БАЛАБЕКҰЛЫ

Шара аясында «жасыл техно ло-гиялар» аймағы мен «Аквапоника» кешенінің тұсаукесері �тіп, ҚазҰУ технопаркінде университет студент-тері мен ғалымдарының ғылыми жо ба лары және зерттемелері таныс-тырылды.

«Жасыл» технологиялар орта лы-ғы қуат алудың түрлі технологиялары: жел, күн, гидро мен геотермалдық, биогаз және сутектік энергетиканы қолдану арқылы «жасыл» энергетика бойынша инновациялық жобаларды жүзеге асыру үшін «Шағын ЭКСПО» р�лін атқарады. Осы мақсатта орта-лық аумағында жылу сорғысы, био-газ алу құрылғысы, сутектік және жел дік генератор сынды барлық қа-жет ті баламалы қуат к�здерінің қыз-меті біріктірілген.

– 3лемдік «ЭКСПО – 2017» к�р- месі − Елбасының ірі жобасы. Бұл ша раның мақсаты − жаңа әрі «жа-сыл» технологияларды енгізу арқылы Қа зақстанның дамуына ерекше сер-пін беру. Сондықтан біз алдыңғы қа -тарлы университет ретінде «жа сыл» технологиялар аймағын құр дық, – дейді әл-Фараби атындағы Қаз ҰУ ректоры Ғалым қайыр Мұтанов.

Ун и в е р с и т е т б а с ш ы с ы н ы ң айтуын ша, мұнда студенттер жаңа технологиялардың әдіс-тәсілдерін игеріп, зерттеу жұмыстарымен айналысатын болады. Орталықта заманауи технологиялар мен ғылым-ды қажетсінетін инжиниринг не гі-зін де жаңа формация маман дары-н ы ң т ә ж і р и б е л і к д а й ы н д ы ғ ы

жүр гізілуде. Сондай-ақ универси тет-те қазіргі таңда жаңғыртылатын энер гетика бойынша бірнеше жаңа технологиялар енгізілген.

Plant Factory (@сімдіктер фаб-рикасы) инновациялық техно ло-гиялары пайдаланылатын орталықта қазірдің �зінде сәндік гүлді және же-міс ті-к�к�ністі дақылдарды �сіру үшін энерго үнемді жылыжай сәтті жұ мыс істеуде. Мұнда �сімдік �нім де-рін гидропоникада �сірудің түрлі тех-нологиялық тәсілдері қолда ны лады.

ҚазҰУ кампусы аумағында эко-ло гиялық тұрақты әрі қолайлы «жа-сыл» орта қалыптасуда. Суы таза ла-на тын арнайы құрылғылармен жаб дықталған «Кереңқұлақ» �зе ні-нің сағасын ретке келтіру жұмыстары аяқталуға жақын. @зен суы қолдан жасалған «Аквапоника» эко жүйе-сінде қолданылатын болады. Бұл студенттер, университет қала шы-ғының қонақтары мен Алматы қала-сы тұрғындары демалатын бірегей орын ғана емес, білімгерлерге бағалы әрі әдемі балықтар мен �сімдіктерді �сіріп, оларға күтім жасауды үйре-тетін тәжірибелік база болмақ.

ҚазҰУ ғалымдары «ЭКСПО – 2017» к�рмесіне қатысады. Олардың к�мірсутекті газ қоспасын компо-нент терге б�лу; жылу электр стан сы-ла рының тиімділігін арттыруға ар-нал ған плазмалы-отындық жүйелер; жы лу және электр энергиясын алуға ар налған автономды күн қондыр-ғысы; планерлы концентрат қосыл-ған кремнийлік күн батареясы сын-ды инновациялық жобалары мен тех но логиялары «Қазақстан» ұлттық пави ль онында ұсынылатын болады.

ҚҚазазИИТУ-ИИТУ-дыңдың

ҚҚазазҰУ-ҰУ-дада ШАҒЫН ШАҒЫН «ЭКСПО» ОРТАЛЫҒЫ БАР«ЭКСПО» ОРТАЛЫҒЫ БАР

Астанада халықаралық «ЭКСПО – 2017» көрмесі салтанатты жағдайда ашылды. Басты бағыты «жасыл» экономика, яғни, табиғи қуат көздерін пайдалануды барынша нақты қолданысқа енгізуді көздейтін үшбу көрменің елімізде өткізілетіндігі белгілі болғалы бері Қазақстанның шалғай өлке-өңірлерінің өзінде инновациялық тұрғыдан тың серпілістер дүмпу алды. Мәселен, Батыс Қазақстан облысының орталығы – Орал қаласындағы «ҚазИИТУ» білім-ғылым кешеніне қарасты Қазақстан инновациялық және телекоммуникациялық жүйелер университетінің инновациялық жетістіктері кім-кімді де бейжай қалдырмасы кәміл. Біз бүгін солардың бірсыпырасын «Айқынның» оқырмандарының назарына ұсынып отырмыз. «ҚазИИТУ» білім-ғылым кешенінің құрылтайшысы – Ұлттық инженерлік академиясы Батыс Қазақстан облыстық филиалының төрағасы, техника ғылымдарының кандидаты, профессор Әйтімов Ақсерік Сарыұлы.

«ЭКСПО – 2017» халықаралық көрмесіне қатысу үшін «Арлан» қазақ халқының ұлттық киімдері театрының мүшелері Алматыдан Астанаға жол жүріп кетті. Сапар алдында біз ұжымның жетекшісі Мүсілім Жұмағалиевпен кездесіп, әңгімелескен едік.

«ЭКСПО – 2017» көрмесіне арналған мәдени іс-шаралар аясында Ұлттық кітапханада маусымның 12-14 аралығында «Қоғамның рухани көкжиегіне жазушылардың ықпалы. Әлемнің тұрақты дамуы» атты халықаралық әдеби биеннале өтеді.

«ЭКОСМАРТФЕРМА»Жаңаша бағытпен жасақталған ауыл

шаруашылығы фермасы жобасының ерек-шелігі – қажет қуат (энергия) к�зін күн сәулесі мен желден алуында. Сонымен қатар малдың қи-к�ңінен табиғи газ �ндіру, одан қалған қалдықты құнарлы тыңайт-қыш ретінде ферма ішіндегі жылы жай ға пайдалану қарастырылған.

Ұсынылған жобаның тағы бір ерек ше-ліг і – «Смарт» (ақылды) цифрлық шешімдерге негізделген инновациялық технологияларды енгізуді к�здейтін ауыл шаруашылығы кәсіпорындарына инвес ти-ция ларды тартуға және �німділігін арт ты-руға мүмкіндік береді. Бұл ауыл шаруашы-лы ғы �ндіріс інің к�лемін ұлғайту, әлеу меттік инфрақұрылымды жақсарту, ауыл тұрғындарының тұрмыс деңгейін арт-ты руда ғана емес, болашақ энергиясын пай далана отырып, «жасыл» экономиканы да мытуға да ықпалын тигізеді.

БИОГАЗ �НДІРУДІҢ ТИІМДІ �ДІСІ

Биогаз �ндіру технологиясы �те қара-па йым. Малдың қи-тезегін арнайы орында жинап, ашытудың нәтижесінде биогаз пайда болады. Осындай қарапайым үрдіс нәтижесінде 500 ккал/м3 жылу беруге қабі-лет ті газ алуға болады. Биогазды үй радиа -тор л арын жылытуға, машиналар мен трак-тор лардың жанар-жағармай отыны ретінде, стационарлық іштей жану қоз ғалт-

– Мүсілім Садықұлы, әңгімені 'зіңізді таныстырудан бастасаңыз...

– Ежелден ұлттық бұйымдар, оның ішінде күнделікті тұрмыста қолдануға қажетті ыдыс-аяқтардың алуан түрлерін, сандық, ер-тоқым, ат әбзелдерін және қару-жарақ, сондай-ақ ұза тылатын қыздарға арналған жасау дайын-дау мен айналысатын шеберлердің отбасында �мірге келдім. Менің арғы ата-бабаларым ХҮІІІ ғасырда қол�нермен айналысқан екен. Кішкентай күнімнен атам жасаған ою-�рнектері бар ұлттық бұйымдардың арасында ой нап �стім. Атамның тапсырыс беруге кел-ген ауылдастарына «жасауды алты жастан жи насаң асады, жеті жастан жинасаң жетеді» деп үнемі айтатыны құлағымда қалған. Бала кезім нен атамның даналыққа толы әңгіме ле-рін тыңдай жүріп, әлгі заттар ұлтымыздың баға жетпес құндылығы екенін аңғардым. С�й тіп, әрбір бұйымның мәні мен маңызын, ерекшеліктерін, қандай мақсатта қолданыла-ты нына қанықтым. Есімде қалған тағы бір нәрсе, атам марқұм �мірден озғаннан кейін Ленинградтағы этнографиялық музей қыз-мет керлері біздің үйде сақтаулы тұрған тама-ша туындыларды алып кетті. Содан бастап атам ның қолынан шыққан әрбір этно гра-фия лық туындының ұлттық байлық екенін терең түсініп, үйде қалған азын-аулақ заттарға айрықша құрметпен қарайтын болдым. @зім де қолымнан келгенше ағаш ойып, түйін түйе бас т адым. С�йтіп, 18 жасымда армияға ша-қы рылып, Германияда азаматтық боры шым -ды �тедім. 3скерде жүрген жылдары әйгілі Дрез ден галереясында болып, к�не тарихи жә дігерлерді қайта �ңдеуге к�мектестім. Ме-нің бойымдағы �нерге деген құлшынысты таныған неміс қол�нер шеберлері әлемдегі ең мықты шеберханалардағы шеберлерден дәріс алуға арнайы ұсыныс хат дайындады. Бірақ ауылға аңсарым ауып, елге оралдым. Қайтып келген соң, Мәскеу к�ркем �нер институтына оқуға қабылдандым. @кініштісі, 1986 жылғы желтоқсан оқиғасынан соң, себепсіз оқудан қуыл дым. Десе де, ұлттық �нерге деген құш-тар лық мені алға жетелеп, Алматы к�р кем су-рет училищесінің «графикалық дизайн» б� лі-мін үздік бітірдім. Одан соң Темірбек Жүр генов атындағы театр және �нер инсти-туты ның (қазіргі академия) «Киім дизайны» б� лімін аяқтадым. Үшінші курста �зім әзір ле-ген ұлттық киім үлгілерімен алғаш рет Париж

қыштары (двигательдері) үшін, генера тор-лар дың роторларын қозғалтатын қуат к�зі ретінде пайдалануға болады. Құрамы жа-ғынан биогаздың табиғи газдан айыр ма -шылығы аз. Биогаз айналымының қалдығы жанғыш �нім ретінде пайдаланылады.

ДЕРБЕС ЭЛЕКТР СТАНСАСЫҮшбу стансы электр қуатын балама

к�з дерден, яғни, күн сәулесі мен желдің ек пінінен алады. Электр қуатын �ндіруге ар налған құрал-жабдықтар мен қондыр ғы-лар белгілі бір себептердің әсерінен істен шы ғып қалған жағдайда нысандарды электр тогымен қамту үшін пайдаланылады. Сонымен қатар электр энергиясымен қам-тыл маған аймақты ток к�зімен қам тамасыз етуге есептелген стансы күндіз күн к�зі мен жел ден бойына қуат жинақтайды. Түнгі мез гілде бірнеше нүктеге үзіліссіз қуат бере алады.

Дербес (автономдық) электр стансы құ рылыс, ауыл шаруашылығы және комму-нал дық шаруашылықта, �неркәсіпте пай-да ланылады.

ЭКОСФЕРАЛЫҚ КИІЗ ҮЙҚазақтың киіз үйі пішінінде жасалған

жо баның құрылысы қарапайым. Инно ва-циялық бағытпен жасалған киіз үй құры-лы сы к�п материалды да қажет етпейді. Кә дімгі ағаш немесе темір қаңқадан тұр ғы-зыл ған киіз үй сыртына күн сәулесінен қуат алатын қондырғы орнатылған. Соны-мен қатар табиғи конвекцияға есептелген

жы лыту жүйесі де �те тиімді. Яғни, үйдің ор та сында орналасқан пеш кез келген отын ның күшімен тез жылиды және бір-кел кі тарайды. Аталған киіз үйді далалық жағ дай да бір-екі адам тез құрастырып ала алады.

тын үздіксіз беруге есептелген. Сонымен қа тар беріліп тұрған токтың қуатын анық-тап беріп тұрады.

БИОМОДУЛЬДЫ ДЕРБЕС ТҮЗЕТУ МЕКЕМЕСІ

Аталмыш түзету мекемесінің жобасы ешқандай электр жүйесі және к�гілдір отын желісіне қосылмайды. Жобадағы ғимараттар күннен және желден қуат алу арқылы �зін-�зі толық қамтиды. Еліміз бойынша мұндай түзету мекемелері әзірге жоқ. Қазақстанда түзету мекемелерінің шығындары үшін жылына 60 миллиард теңге, ал әр сотталушыға күніне 2000 теңге-ден астам шығын жұмсалады екен. Бұл

ТРАНСФОРМАТОРСЫЗ ҚОРЕКТЕНУ БЛОГЫ

Қазіргі кезде барлық қоректену блок та-ры 220 вольттан 12 вольтқа т�мендейтін түр лендіру кезінде ішкі трансформаторлар қол данылады. Бұл қоректену блогы транс-фор маторсыз жұмыс істейді.

Бұл құрылғының құрамына рези стор-лар, кондинсаторлар, диодтар мен свето-диодтар енгізілген. Кондинсатор мен ре-зис тор 110 вольт электр қуатын беріп, диод ты к�пірге келіп �зін тұрақты токқа ай налдырып, 12 вольт арқылы электр қуа-

мек теп оқушыларына жұмсалатын шығын-нан т�рт есе, балабақша бүлдіршін де рінің шығынынан 3,5 есе к�п.

Бұл жоба түрмелердің электр жарығы мен к�гілдір отынына, жылу қуаттарына жұмсалатын қаражатты үнемдеуге таптыр-мас мүмкіндік береді. Жобада сонымен қа тар сотталушыларды жұмыспен қамту мақ сатында арнайы жұмыс цехтары мен жылыжай қарастырылған.

Дайындағандар: Нұрбек ОРАЗАЕВ,Бауыржан ҒҰБАЙДУЛЛИН,

Орал қаласы

Биомодульды тәуелсіз түзету мекемесіБиомодульды тәуелсіз түзету мекемесі

ЭкосмартфермаЭкосмартферма

АРЛАНДЫҚТАР АРЛАНДЫҚТАР АСТАНАҒА АТ ТАНДЫАСТАНАҒА АТ ТАНДЫ

КӨКЖИЕГІ КЕҢ КӨКЖИЕГІ КЕҢ ӘДЕБИ БИЕННАЛЕӘДЕБИ БИЕННАЛЕ

Суретті түсірген авторСуретті түсірген автор

қала сында ұйымдастырылған халықаралық к�р меге қатыстым. Сонда менің туынды ла-рым ның әлемге есімдері танымал Пьер Карден, Тед Лапидус, Вячеслав Зайцев секілді әлем дік сән үлгісі мықтыларының туынды ла ры мен қатар қойылғанына қатты қуандым. Қа зіргі күні Қазақстанның еңбек сіңірген �нер қай рат-ке рі, Т.Жүргенов атындағы Қа зақ ұлттық �нер академиясының доц ен ті мін.

– «Арлан» театрын қашан құрдыңыз және қандай мақсатпен қолға алдыңыз?

– Бастапқыда Алматыда �ткен «Шығыс мау сымы» деп аталатын �нер фестивалі бай-

күні алуан түрлі шарада арландықтар халыққа к�р сетіп жүр. Басты мақсатым – халқымыз-дың ұлттық құндылықтарын қайта жаңғыр-тып, оны �міршең ету.

– Ұжымыңыз 'ңкей ұзын бойлы қыз-жі-гіттерден құралған екен. Театрдың қазіргі құра- мы туралы айтсаңыз...

– Бастапқыда театрдың құрамында небәрі үш-ақ жігіт болса, қазір ұлғайды. Қыз-жі гіт-тер дің арасында спортшылар, актерлер, мұ ға-лім дер, суретшілер, бір с�збен айтқанда әр сала ның мамандары бар. @зге театрдан біздің «Арланның» ерекшелігі, мұнда бойшаң, қыз-жіг іттер жұмыс істейді . Себе бі , асау сәйгүліктің құлағында ойнап қана қой май, сол кезеңде ел қорғаған батырлардың са уыт-сайманын қысқа бойлы адамға ки гіз се ңіз, әсте к�рінбей қалуы мүмкін. Бойы ұзын, жауырыны қақпақтай алып адамға кигізсеңіз, оған кез келген кісі ерекше назар аударып, ба рынша қызығушылық білдіретіні анық. Теа тр қызметкерлеріне қойылатын басты та-лап – олардың бойы 1 метр 80 сантиметрден кем болмауы тиіс. Театрда менен басқа бойы ор таша адам жоқ. Астанадағы – «ЭКСПО – 2017» халықаралық к�рмесіне арнайы ша-қыр ту алып, салтанатты шараға қатысу үшін сай дың тасындай 56 қыз бен жігітті ұлттық киім дермен, батырлардың сауыт-сайманда-ры мен алып барамын. Нақты тоқталсам, олар дың 28-і – ұзын бойлы қыздар болса, қал ған 28-і – тепсе темір үзетін батыр тұлғалы азаматтар. Олар «ЭКСПО –2017» к�рмесінің сал танатты ашылуына қатысып қана қоймай, осында �ткізілетін алдын ала белгіленген шаралар кезінде к�рме меймандары мен қала

Бұл мәдени шараны Президент 3кім-ші лігі, Премьер-министрдің кеңсесі, Мәдениет және спорт министрлігі, Сырт-қы істер министрлігі, Ақпарат және ком-му никациялар министрлігі, ЮНЕСКО және ИСЕСКО істері ж�ніндегі Ұлттық ко мис сиясы, Біріккен Ұлттар Ұйымының (БҰҰ) аймақтық �кілдігі, «Ақ Орда» Рес-пуб ликалық қозғалысының Құрметті т�ра-ға сы Қайрат Сатыбалдыұлының қолда уы-мен Ұлттық кітапханасы және Қазақстан Жа зушылар одағы ұйымдастырып отыр. Биен налеге әдебиет бойынша Нобель және басқа да мәртебелі сыйлықтардың лау реаттары, белгілі ақын-жазушылар, әлем дік ғылым және мәдениет қайраткер-ле рі қатысады.

Биеннале – әлемдік мәдениеттердің к�птүрлілігіне құрметтілік және әлем ел де-рі авторларының тең құқықты тілдесуі, сұх баттасуы. Басты мақсат – бүгінгі таңда әдебиетшілердің шығармашылық әлеуетін пайдалана отырып, ұлттық құндылықтары-мыз ды насихаттау және әлемге таныстыру. Сондай-ақ еліміздің әдеби, мәдени кеңіс-ті гін әрі қарай кеңейтуге үлес қосу.

Биенналеге әлемнің 20-дан астам елі-нен барлығы 100 қатысушы, оның ішінде 40-тан астам шетел қонақтары қатысады. Биеннале бірнеше маңызды бағдарламаны қамтиды, оның ішінде: «Орталық Азия-Араб әлемі: тарих пен мәдениеттің �зара ықпалдастығы» атты халықаралық ғылы-ми-тәжірибелік конференция, Биб лио-түн, «Қоғамның рухани жаңғыруын да ғ ы кі тап ханалардың р�лі» атты д�ңгелек үс-тел, «Ұлттық авторларды ағылшын тіліне ау дару» атты пікір алмасу. «Маған кітап оқып берші» атты халықаралық акциясын бас тауы, кітап экспозициялық және фото-к�р мелер, арнайы экскурсиялық бағдар ла-ма лар, әлемге танымал жазушы лар мен кездесулер. Халықаралық әдеби биен нале қорытындысы бойынша, әлем мәдениеті қайраткерлеріне үндеу қабыл дан бақшы.

Ұлттық кітапхана «3лем әдебиеті қыз-ме тінің» оқу залында осы әлемдік мәдени шара аясында «Шекарасыз кітап» атты ке ңей тілген кітап к�рмесін ұйымдастырды. Кі тап к�рмесі бірнеше б�лімдерді қам ти-ды: «БҰҰ-ның тұрақты дамуының мақсаты және Қазақстан» б�лімінде БҰҰ-ның Қа-зақ стандағы қызметіне 25 жыл толуына орай және мемлекеттер мен халықтардың білім, ғылым және мәдениет салаларын да-ғы ынтымақтастығын дамыту арқылы әлем де гі бейбітшілік пен қауіпсіздікті

қа уы на қатысып, туындыларымды халық на-за рына ұсындым. Сонда байқағаным, менің �нер дегі стилімді біраз шеберлер �з туын ды-ла рына к�шіре бастапты. Содан «қой, бұл бол мас» деп 1995 жылы алғаш рет ұлттық киім дер мен құндылықтарды насихаттайтын «Ар лан» к�ркем�нер театрын құрдым. Ма-ман дығым киім дизайнері болғандықтан, та-ри хи тақырыптардағы кітаптарға сүйене оты рып, қажетті ұлттық киімдердің барлығын �зім әзірлеймін. Алғаш рет Астана қаласының тұ саукесеріне қатысып, ұлттық киімдер бойын ша үлкен шоу ұйымдастырғанбыз. Қо-лым нан шыққан ұлттық киімдерді қазіргі

тұрғындарына қазақ халқының баға жетпес құндылықтарын жан-жақты таныстырады. Реті келгенде айтайын, «Арлан» театры бұған де йін дүниежүзінің бірқатар елдерінде ұйым-дастырылған к�птеген халықаралық іс-шара-ға қатысып, тәуелсіз Қазақ елінің мәр тебесін асқақтатуға үлес қосқан болатын. Бұл жолы да қала халқы мен алыстан ат арылтып келген жоғары мәртебелі шетелдік мейман дар ға қазақ халқының ұлттық ерекшеліктерін барынша к�рсетпекпіз.

– �ңгімеңізге рақмет!Сұхбаттасқан

Жомарт МОЛДАХМЕТҰЛЫ

© Айтжан МҰРЗАНОВ

нығайтуға байланысты әртүрлі басылымдар бар.

«ЮНЕСКО және Қазақстан» б�лімінің мақ саты – мәдени және рухани игілікте тә жі-ри бе алмасуға мүмкіндік жасау. Онда Еуропа, Азия және Қазақстан халықтары арасындағы қарым-қатынасты нығайтуға байланысты басылымдар қойылған.

Оқырмандар түркітілдес елдердің мә де-ние ті мен әдебиетінің �зара әрекеттестігі туралы к�рменің тағы бір айшықты б�лімі арқылы кеңінен танысады. ТҮРКСОЙ ха-лық аралық ұйымына мүше елдер ақын-жазу-шы ларының кітаптары – мәдени және әдеби қа рым-қатынасты нығайта түсетін игі ша ра-лар дың бірі. Түркі халықтарының тарихын, тілі мен әдебиетін, мәдениеті мен �нерін да-м ы тып, ортақ мәдени мұраларды әлемдік дең гейде к�теру мақсатында және болашақ ұрпақтарға мәңгілік мақсат тұтатын халық-ара лық ТҮРКСОЙ ұйымының атқарып жат-қан маңызы зор қызметтерін ерекше айтуға болады. ТҮРКСОЙ-дың қажырлы жұмыс та-ры ның бір айғағы және оның дәлелі ретінде Қа зақстанның белгілі ақын-жазушыларының кі таптары түрік тіліне аударылып, түркі әле-мі нің рухани мұрасына қосылды. Оның ішінде Р.Отарбаев, Б.Шаханов, С.Елубай, Н.Оразалин, Б.Нұржекеұлы, Т.3бдік, М.Бай-ғұт, Н.Қапалбекұлы, О.Сүлейменов, Ұ.Ес дәу-ле тов, т.б. шығармаларын атауға болады.

Сонымен қатар к�рмеге кітапхана қорына бай шығыс әдебиеттерінің коллекциясынан араб, парсы, үнді тілдеріндегі құнды кітаптар қо йылса, француз, фин, ағылшын, поляк, қы тай, корей, орыс тілдеріндегі сирек кітап-тар мен қазіргі заманғы белгілі ақын-жазу-шылардың таңдаулы шығармалары қойылған.

Қазіргі кезде кітап барлық әлемде қол же-

тімді, яғни, кітапта шекара болмайды. К�рме-ге биеннале қонағы дәрігер және қоғам қай-рат кері, Фин парламентінің эксдепутаты Илк ка Тайпаленің еңбектері қойылған. Оның ішінде автордың «Финляндияның 100 әлеу-мет тік инновациясы» атты кітабы қазақ тілін-де к�рмеге қойылды және бүгінгі таңда қалың оқырман қауымның жоғары сұранысына ие. «3лем әдебиеті» қызметінің кітап қорындағы ағыл шын тіліндегі білім салалары бойынша және к�ркем әдебиетке деген тұрақты оқыр-

ман дардың қызығушылығы мен сұраны сы күннен күнге артуда.

«3лем әдебиеті» қызметінің кітап қорын-да орыс әдебиетінің бай мұрасы жинақталған. Оқырмандарға қажетті кітаптарын табуға ың-ғай лы ашық қорлар ұйымдастырылған.

К�рмеде биеннале қонақтарына тәуел сіз-дік жылдарында «Мәдени мұра» бағдарламасы бойын ша Қазақстанның тарих және мәдениет сала ларына байланысты қытай, орыс, батыс, араб, түрік, армян, парсы елдерінен әкелінген дерек к�здерден жинақталған кітаптары ұсы-ны лады. Кітап к�рмесіндегі әлем елдерінің кі тап тары – бүгінгі мәдениет пен әдебиетке бай ланысты қазақ оқырманының рухани қа-же тін �тейтін к�ркемс�з бен к�ркем�нер ие-ле рінің тың тынысын байытар асыл қазына. Жал пы кітап к�рмесіне 250 аталым мәдениет, білім, ғылым және к�ркем әдебиет туралы қазақ, ағылшын, араб, парсы, түрік, фин, фран цуз, поляк, қытай, корей және ТМД ел-де рінің тілдеріндегі кітаптар қойылды.

Елбасы Н.Назарбаевтың «@зінің биік, таза рухани қасиетімен кітап-мәдениет пен руханиятты қорғауда теңдесі жоқ қару болып табылады. Кітап – адамзат баласына шексіз бі лім сыйлайды» деп атап айтқанындай, бү-гін гі таңда кітаптарды жан-жақты насихат тау арқылы білімді ұрпақ тәрбиелеу – кітапха на-шы лардың басты мақсаты.

Осындай халықаралық әдеби биенналидің ая сында әлемнің түкпір-түкпірінен еркін интеграциялық байланысқа шығып, ел мен ел дің арасын жақындастырып, жаңа бағытта мә дени ынтымақтастық орнатудың Қазақ-стан елі үшін маңызы �те зор.

Қаншайым ИЗАМБЕКОВА,ҚР Ұлттық кітапханасы

�лем әдебиеті қызметінің топ жетекшісі

ЖЕТІСТІК

СҰХБАТ ШАРА

КЕРЕМЕТ ТЕРІКЕРЕМЕТ ТЕРІ

8e-mail: aikyngazeti@gmail.com; aikyn_nurmedia@mail.ru

www.facebook.com/aikyn.kz

www.twitter.com/aikyn_gazeti

№85 (3157) 10 МАУСЫМ, 2017 СЕНБІ www.aikyn.kz

Серiкбол ХАСАН – Бас редактордың бiрiншi орынбасары

Ермахан ШАЙХЫҰЛЫ – шығарушы редактор

Асқар БЕКОВ –жауапты хатшы

Жексен АЛПАРТЕГI – жауапты хатшының орынбасары

Берiк БЕЙСЕНҰЛЫ – веб-сайт редакторы

Газет «Айқынның» компьютер орталығында беттелдi

ТАРАЛЫМЫ: 40 000

Директор – Бас редактор – Нұртөре ЖҮСIП

Газет Қазақстан Республикасының Ақпарат және коммуникация министрлiгi, байланыс, ақпараттандыру және ақпарат комитетiнде тiркеуге алынып, есепке қою туралы №16119-Г куәлiгi 29.08.2016 жылы берiлген

РЕДАКЦИЯНЫҢ МЕКЕНЖАЙЫ: 050000. Алматы қаласы, Абылай хан даңғылы, – 79, 2 қабатБайланыс телефоны: Алматы (727) 315-24-56. Астана (7172) 94-57-84e-mail: aikyngazeti@gmail.com, aikyn_nurmedia@mail.ru

• Редакция авторлар мақаласы мен жарнама мазмұнына жауап бермейдi. • Авторлар қолжазбасы өңделмейдi және керi қайтарылмайды.• Көлемi үш компьютерлiк беттен асатын материалдар қабылданбайды. •«Айқында» жарияланған материалдарды көшiрiп немесе өңдеп басу үшiн редакция ның жазбаша рұқсаты алынып, газетке сiлтеме жасалуы мiндеттi.

ЖАРНАМА БӨЛIМI: 315-03-03. Е-mail: zuhra-31@mail.ru

Меншiк иесi – «Айқын газеті» ЖШС

Тапсырыс №2485Алматы қ. «Дәуiр», Ш.Қалдаяқов көшесi, 17-үйАстана қ. «Медиа-холдинг «ERNUR» ЖШС Сілеті көшесi 30, тел.: 8(7172) 99-77-77Шымкент қ. «ERNUR-print» ЖШС, Әлімқұлов көшесі 22, тел.: 8(7252) 53-06-66, 54-07-47 iшкi 114

«АЙҚЫН» ГАЗЕТIНIҢ ЖАЗЫЛУ ИНДЕКСІ:Кәсіпорындар, мекемелер үшін – 15102Зейнеткерлер, соғыс ардагерлері үшін – 55102Жеке жазылушылар үшін – 65102

АПТАЛЫҚ ТАРАЛЫМЫ: 160 000

Кезекшi редактор –Нұрсұлу МЫРЗАХМЕТОВА

ШЕТЕЛДЕГI ТIЛШIЛЕР:

Раушангүл ЗАҚАНҚЫЗЫ – 81036304178420, (Мажарстан)Жүсiп ХИСЫМОВ – 81099312480468, (Түрiкменстан)Дәурен ОМАРОВ – 8108613764808083, (Қытай)

БӨЛIМ РЕДАКТОРЛАРЫ:

Гүлнар ЖҰМАБАЙҚЫЗЫ – саясат, экономикаҚаншайым БАЙДӘУЛЕТ – ақпарат, спортГүлзина БЕКТАС – руханият, әлеуметЖолдасбек ДУАНАБАЙ – меншiктi тiлшiлер бөлiмi, тел.: 8 (727) 315-59-60Мәдiлхан ДҮЙСЕБЕКОВ – тех ни калық редактор

АСТАНА БЮРОСЫ:Амангелді ҚҰРМЕТҰЛЫ – 87789746272(Астанадағы тілшілер қосынының меңгерушісі) Айхан ШӘРIП – 8 (7172) 935784Қымбат ТОҚТАМҰРАТ – 87014138708 Таңшолпан БЕГАЛЫҚЫЗЫ – 87717965416

Газет аптасына 4 рет шығады

ҚАЗАҚ ЕЛІ ОСЫНДАЙ!

© Советбек Мағзұмов© Советбек Мағзұмов

©skyscrapercity.com

©skyscrapercity.com

ЕЛАЙНА