$ 7 - rmutsb

รายงานการวจยฉบบสมบรณ

เรอง ความหลากหลายของภมปญญาทองถน:การใชจลนทรย

และผลตภณฑจลนทรย ในการผลตขาว ระยะท 3 ต ารบจลนทรย

เพมประสทธภาพการผลตขาวในสภาวะโลกรอน

Local Wisdom Diversity: Application of Microorganism and Its

Products in Rice Production: Phase 3 Recipes microbial

performance increase rice production in global warming

คณะนกวจย

ฉววรรณ บญเรอง อรณ คงสอน

วชรญา เหลยวตระกล และ วจตรา เหลยวตระกล

คณะเทคโนโลยการเกษตรและอตสาหกรรมเกษตร

ทนอดหนนการวจย มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลสวรรณภม

งบประมาณ ป 2561

สวพ.ม

ทร.สวรรณ

ภม

บทคดยอ

การศกษาความหลากหลายของภมปญญาทองถน:การใชจลนทรยและผลตภณฑจลนทรยในการผลตขาว ระยะท 3 ต ารบจลนทรยเพมประสทธภาพการผลตขาวในสภาวะโลกรอน ในปงบประมาณ 2561 เพอศกษารปแบบของเชอหรอผลตภณฑแบบแหงโดยหาวธการท าแหง สตรวสดพาหะ (carrier) และวธการเกบรกษา ทสามารถคงจ านวนเซลลของเชอได 108-109 cfu/กรม เปนเวลา 1 ป และแนวทางการพฒนารปแบบการผลตหวเชอเดยว หวเชอผสมและวธการใชทเหมาะสมกบการผลตขาว แบงเปน 2 ตอน ตอนท 1 วธการท าเชอแหง

วธการท าเชอแหงส าหรบเชอราทท าการวจยส าหรบเชอราไตรโคเดอรมาและเชอราบวเวอเรย ไดแก การท าแหงโดยตากในสภาพอณหภมหอง นาน 24 ชวโมง การท าแหงโดยใชตอบลมรอน ทอณหภม 60 องศาเซลเซยส นาน 3 ชวโมง การท าแหงโดยใชเครองท าแหงแบบฝอย อณหภมขาเขา 160 องศาเซลเซยส อตราปอนวตถดบเทากบ 2 การท าแหงโดยใชเครองท าแหงแบบเยอกแขง ทอณหภม - 48 องศาเซลเซยส นาน 48 ชวโมง และการตากแหงดวยการผงในทรมเปนเวลา 10 วน ส าหรบเชออะโซโตแบคเตอรและเชออะโซสไปรลม ท าแหงโดยการน าเชอทเลยงในอาหารเหลวจากนนน าไปผสมกบวสดพาหะ ขยมะพราว พทมอส เปลอกถวและแกลบเผา พบวา การท าแหงโดยวธการตากแหงดวยการผงในทรมเปนเวลา 10 วนเปนวธการท าแหงทเหมาะสมส าหรบเชอราไตรโคเดอรมาและเชอราบวเวอเรย และการท าแหงโดยการน าเชอทเลยงในอาหารเหลวจากนนน าไปผสมกบวสดพาหะส าหรบเชออะโซโตแบคเตอรและเชออะโซสไปรลมในดานปรมาณเชอทมชวตทคงอย คณภาพในการสงเสรมการเจรญเตบโตของกลาขาว

ตอนท 2 ต ารบจลนทรยสงเสรมการเจรญเตบโตเพอการผลตขาวในภาวะโลกรอน อะโซโตแบคเตอร และอะโซสไปรลมเปนแบคทเรยสงเสรมการเจรญเตบโตของพช ในการ ศกษาชนดวสดพาหะทเหมาะสมในการท าผลตภณฑเชอผสมชนดผงและอณหภมเกบรกษาเชอ ทสามารถยดอายการเกบรกษาคณภาพเชอทเหมาะสมทสดโดยวางแผนการทดลองแบบ Split-plot in Completely Randomized Design จ านวน 4 ซ า Main-plot คอ วสดพาหะ 4 ชนด ขยมะพราว เปลอกถว พทมอส และแกลบเผา และ Sub-plot คอ อณหภมในการเกบเชอชนดผงท 35 , 15 และ 5 องศาเซลเซยส พบวา หลงการเกบเชอผสมของอะโซโตแบคเตอร และอะโซสไปรลมทอาย 30 วนในวสดรองรบพทมอสทเกบอณหภม 35 , 15 และ 5 องศาเซลเซยส มปรมาณจ านวนเชอรอดชวตมากทสดเทากบ 110.50 , 63.00 และ 62.13x108cfu/กรมตามล าดบ หลงการเกบรกษาเชอทอาย 60 วน วสดพาหะพทมอสเกบทอณหภม 5 องศาเซลเซยส มปรมาณจ านวนเชอรอดชวตมากทสดเทากบคอ 1.07x108cfu/กรม และ หลงการเกบรกษาเชอทอาย 90 วน วสดรองรบเปลอกถวเกบทอณหภม 5 องศาเซลเซยสมปรมาณจ านวนเชอรอดชวตมากทสดเทากบคอ 4.12x108cfu/กรม

สวนวธการเกบรกษาทสามารถคงจ านวนเซลลของเชอได 108-109 cfu/กรมโดยการเกบรกษาผลตภณฑเชอราไตรโคเดอรมา เชอราบวเวอเรยชนดผงและเชออะโซโตแบคเตอรและเชออะโซสไปรลมบนวสดพาหะในสภาพอณหภม 5,15และ35 องศาเซลเซยส เปนเวลา 90 วนหรอ 3 เดอน และเกบรกษาตอเปนเวลา 1 ป พบวาการเกบรกษา 90 วน ผลตภณฑยงมมปรมาณเชอทมชวตทคงอยมากกวา 106 cfu/กรม และมคณภาพใชในการสงเสรมการเจรญเตบโตของขาวและขาวโพด แตการเกบรกษาเปนเวลา 1 ป ม

สวพ.ม


ภม

ปรมาณเชอทมชวตต ากวาเกณฑคอ 106cfu/กรม ซงสามารถน าไปพฒนาสรางต ารบจลนทรยเพมประสทธภาพการผลตขาวปลอดภยในเขตพนทราบลมภาคกลางในสภาวะโลกรอน อยางไรกตามการพฒนารปแบบการน าภมปญญาทองถนและต ารบจลนทรยเพมประสทธภาพการผลตขาวปลอดภยใหมประสทธภาพยงยนยงขน แนวทางหนงคอ การใชผลตภณฑเชอผสมชนดผงของ อะโซโตแบคเตอร และ เชออะโซสไปรลมทใชพทมอสเปนวสดพาหะ คลกเมลดกอนเพาะกลา โดยใชอตราเมลดขาว 5 กรม เตมสารเหนยว 2 มลลลตร+ผงเชอ 1 กรมหรอเชอผง 200 กรม/เมลด 1 กโลกรม+สารเหนยวตามค าแนะน าในฉลาก คลก/เขยาใหทวทงเมลด และใชเชอผงของเชอราไตรโคเดอรมาและเชอราบวเวอเรยอตรา 100 กรม/น า 40-60 ลตร/ไร ในการฉดพนหลงปลก ซงจะท าการศกษาในปตอไป

ค าส าคญ: ผลตภณฑเชอผง ไตรโคเดอรมา บวเวอเรย อะโซโตแบคเตอร อะโซสไปรลม

Abstract

สวพ.ม


ภม

Local wisdom diversity: application of microorganism and its products in rice production: phase 3 recipes microbial performance increase rice production in global warming. In the year 2018, to study patterns of microorganisms or dry products by finding out how to dry, carrier formula and storage method that can maintain the number of cells of the infection 108-109 cfu/g for 1 year and the development guidelines for the production of monoculture or mixed cultures and suitable application for rice production, The project divided into 2 parts. Part 1, how to prepare dry product . It found that how to dry Trichoderma and Beauveria by drying by indoors and the use of carrier material to mix powdered of Azotobacter and Azospirillum is a proper drying method on living cell or spore of microorganism, promoting rice germination and growth of seedlings. Part 2 Microbial recipes promote growth of rice production in global warming. Azotobacter and Azospirillum are bacteria that promote plant growth. The purpose was to study the appropriate carrier media type and storage temperature extending the shelf life of the bacteria quality. The experimental design was Split-plot in Completely randomized design. Main plot was 4 media types; coconut flake, peat moss and rice husk, and sub plot was the storage temperature; 35, 15 and 5 ๐C. It was found that after the mixing of Azotobacter and Azospirillum at 30 days in peat moss and storaged at 35, 15 and 5 ๐C showed the highest number of survivors of 110.50, 63.00 and 62.13x108cfu/g, respectively. After storage at 60 days, peat moss stored at 5 degrees Celsius had the highest number of survivors of 1.07x108cfu/g and after 90 days of storage, the peanut shell storaged at 5 ๐C gave the highest number of survivors. of 4.12x108cfu /g.

The method of storage microorganism powdered products can maintain the number of cells of the infection. 108-109 cfu/g in temperature conditions 5,15 and 35 ๐C can maintain powder for 90 days or 3 months, and the products is also used to promote rice and corn growth, but when maintained for 1 year, the amount of living is below the threshold is 106cfu/g. This can be used to develop microbial formulations to increase the production of safe rice in global warming.

However, the development of local wisdom-based forms and microbial formulations to improve the efficiency of sustainable rice production, such as the use of Azotobacter and Azospilillum mixed powder products that use peat moss as carrier materials at the rate 1 g/ 5 g of rice seed + 2 ml of sticky substance or 200 g/ 1000 g of rice seed+ sticky substance for seed dressing and apply the powder of the Trichoderma and Beauveria fungus rate of 100 g/water 40-60 liters/rai to spray after planting. Which will be studied next year.

Keyword: powder product, Trichoderma , Beauveria, Azotobacter ,Azospirillum

สวพ.ม


ภม

ก

สารบญ เรอง

หนา

สารบญ ก สารบญตาราง ข สารบญภาพ ง สารบญผนวก ง บทน า 1 ตรวจเอกสาร 3 วธวจย 15 ผลและวจารณ 23 สรปผลการทดลอง 53 เอกสารอางอง 55 ภาคผนวก 60 ภาคผนวก 2 การนบปรมาณเชอ 63

สวพ.ม


ภม

ข

สารบญตาราง ตารางท หนา

1 ปรมาณความชน คา aw, ปรมาณเชอรอดชวต และความสามารถของเชอ ไดแก ความสามารถในการสงเสรมการเจรญเตบโต (รอยละการงอก) เชอไตรโคเดอรมาผงทผานกระบวนการท าแหงทแตกตางกน

23

2 การเปลยนแปลงคณสมบตของเชอไตรโคเดอรมาผงทผานกระบวนการท าแหงแบบพนฝอยในระหวางการเกบรกษาเปนระยะเวลา 90 วน ทอณหภมหอง

24

3 ปรมาณความชน, คา aw, ปรมาณเชอรอดชวต และความสามารถของเชอ ไดแก ความสามารถในการสงเสรมการเจรญเตบโต (รอยละการงอก) เชอบวเวอเรยผงทผานกระบวนการท าแหงทแตกตางกน

24

4 ปรมาณความชนของเชอบวเวอเรยผงทผานกระบวนการท าแหงทแตกตางกนในระหวางการเกบรกษาเปนระยะเวลา 90 วน ทอณหภมหอง

25

5 คา aw ของเชอบวเวอเรยผงทผานกระบวนการท าแหงทแตกตางกนในระหวางการเกบรกษาเปนระยะเวลา 90 วน ทอณหภมหอง

25

6 ปรมาณเชอรอดชวต (Log cfu/g of dried) ของเชอบวเวอเรยผงทผานกระบวนการท าแหงทแตกตางกนในระหวางการเกบรกษาเปนระยะเวลา 90 วน ทอณหภมหอง

25

7 ปรมาณเชอทมชวตของเชอราไตรโคเดอรมาภายหลงเกบรกษา 60 วนและ 365 วน

28

8 ผลการเกบรกษาเชอราบวเวอเรยชนดผงในสภาพอณหภมหองและอณหภม 25 องศาเซลเซยส

29

9 ปรมาณเชอทมชวตของเชอผสม อะโซโตแบคเตอร และอะโซสไปรลลมของผลตภณฑเชอแบบผงภายหลงการเกบรกษาเปนเวลา 30, 60 และ 90 วน

31

10 ผลของวสดทใชเปนวสดพาหะและอณหภมในการเกบรกษาผลตภณฑชนดผงของเชอผสม อะโซโตแบคเตอรและอะโซสไปรลลมภายหลงการเกบรกษา30,60 และ 90 วนตอความงอกของขาว

33

11 ผลของวสดทใชเปนวสดพาหะและอณหภมในการเกบรกษาผลตภณฑชนดผงของเชอผสมอะโซโตแบคเตอรและอะโซสไปรลลมภายหลงการเกบรกษา30,60 และ 90 วนตอความยาวรากของตนกลาขาว

36

12 ผลของวสดทใชเปนวสดพาหะและอณหภมในการเกบรกษาผลตภณฑชนดผงของเชอผสม อะโซโตแบคเตอร และอะโซสไปรลลมภายหลงการเกบรกษา 30,60 และ 90 วน ตอความสงของตนกลาขาว

39

13 ผลของวสดทใชเปนวสดพาหะและอณหภมในการเกบรกษาผลตภณฑชนดผงของเชอผสมอะโซโตแบคเตอร และอะโซสไปรลลมภายหลงการเกบรกษา 30, 60 และ 90 วนตอเปอรเซนตการงอกของขาวโพด

41

สวพ.ม


ภม

ค

สารบญตาราง (ตอ) ตารางท หนา 14 ผลของวสดทใชเปนวสดพาหะและอณหภมในการเกบรกษาผลตภณฑชนดผงของ

เชอผสมอะโซโตแบคเตอร และอะโซสไปรลลมภายหลงการเกบรกษา30,60 และ 90 วนตอความยาวรากของตนขาวโพด

44

15 ผลของวสดทใชเปนวสดพาหะและอณหภมในการเกบรกษาผลตภณฑชนดผงของเชอผสมอะโซโตแบคเตอรและอะโซสไปรลลมภายหลงการเกบรกษา30,60 และ 90 วนตอความสงของตนขาวโพด

47

16 ผลของอาหาร(Preservation media) และอณหภมในการเกบรกษาผลตภณฑชนดชนดของเหลวของเชอผสม อะโซโตแบคเตอร และอะโซสไปรลลมตอปรมาณเชอทมชวตภายหลงการเกบรกษา เปนเวลา 30 และ 60 วน

49

17 ผลของอาหาร(Preservation media) และอณหภมในการเกบรกษาผลตภณฑชนดชนดของเหลวของเชอผสม อะโซโตแบคเตอร และอะโซสไปรลลมตอความยาวราก หลงการเพาะกลา 7วน

51

18 ผลของอาหาร(Preservation media) และอณหภมในการเกบรกษาผลตภณฑชนดชนดของเหลวของเชอผสมอะโซโตแบคเตอรและอะโซสไปรลลมตอความสงตนกลาหลงการเพาะกลา 7วน

52

สวพ.ม


ภม

ง

สารบญภาพ ภาพท หนา

1 ลกษณะเชอผงในวสดพาหะ(carrier) 4 ชนด 19 2 การเพาะเมลดโดยวธ Blotter Method 21 3 เชอราไตรโคเดอรมาชนดสด (a) และเชอบวเวอเรยชนดสด (b) 26 4 เครองท าแหงแบบพนฝอย 26 5 เครองท าแหงแบบลมรอน 26 6 ผลตภณฑเชอบวเวอเรยทผานกระบวนการท าแหง 27

สารบญภาพผนวก ภาพผนวกท

1 การเตรยมวสดพาหะ 61 2 ขนตอนการนบปรมาณเชอของผลตภณฑเชอผง 62

สวพ.ม


ภม

บทน ำ

เกษตรกรผปลกขาวประสบวกฤตปญหาการจานาขาว ภยธรรมชาต เชน น าทวม น าแลง จงเลงเหนความสาคญของการลดตนทนการผลต ซงจากผลการวจยของฉววรรณและคณะ (2557 ก.) เรองการลดตนทนการผลตขาวโดยเกษตรกรมสวนรวม พบวา เกษตรกรเลอกวธการผลตทตนทนตา ใหผลตอบแทนสง ไดแก การปลกขาวโดยวธหวานน าตม ดแลแปลงปลกตามระบบจเอพ และใชเทคโนโลยปยสงตด ซงทาใหตนทน/ไรตาทสด คอ 2,541.80 บาท/ไร นอกจากน นเกษตรกรยงสนใจการทาปจจยการผลตบางชนดใชเอง เชน ปยหมกชวภาพ น าหมกสมนไพร จลนทรยหนอกลวย ฮอรโมนไข เปนตน เพอลดตนทนดานสารเคมในการบารงดนและควบคมศตรพช ซงมหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลสวรรณภมไดรบสนบสนนโครงการวจย เรองความหลากหลายของภมปญญาทองถน : การใชจลนทรยและผลตภณฑของจลนทรยในการผลตขาว ในระยะท 1 ปงบประมาณ 2557-2558 ไดทาการศกษาภมปญญาของเกษตรกรผนาในจงหวดพระนครศรอยธยา พบวาเกษตรกรใชจลนทรยและผลตภณฑจลนทรยในการผลตขาวหลายรปแบบ เชน ใชในรปหวเช อสดและหวเช อแหง ผลตภณฑจากจลนทรย เชน น าหมกชวภาพ น าหมกสมนไพร และจากการเกบตวอยางดนและรากจากแปลงนาของเกษตรกร 16 อาเภอของจงหวดพระนครศรอยธยา มาทาการแยกเช อจลนทรย แลวนามาศกษาเพยง 2 กลมคอแบคทเรยและเช อรา โดยนามาศกษาในหองปฏบตการของมหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลสวรรณภม เช อราศกษาเกยวกบความสามารถของเช อราในการสรางเอนไซมเซลลเลสเพอใชประโยชนในการยอยสลายอนทรยวตถ และความสามารถของเช อราในการยบย งการเจรญของเช อราสาเหตโรคพช สวนเช อแบคทเรย ศกษาความสามารถของในการตรงไนโตเจน การสรางออกซน และความสามารถในการยอยสลายฟอสเฟต ซงผลการศกษาในระยะท 1 การทดสอบในหองปฏบตการ พบวาเช อราทมความสามารถในการควบคมเช อราสาเหตโรคพช ไดแก เช อรา ไอโซเลตบางปะอน3เปนตนและการทดสอบการสรางเอนไซมเซลลเลส ของเช อราแตละไอโซเลตบนอาหารแขงพบวา เช อราทสามารถสรางเอนไซมเซลลเลส บนอาหารแขงไดมากทสด ไดแกไอโซเลตผกไห3 รองลงมาคอ วงนอย 3 บางปะอน 3 และผกไห 2 ตามลาดบ มอตราการสรางเอนไซม เทากบ 1.312 , 1.275, 1.265 และ 1.227 ตามลาดบและผลการทดสอบการยอยสลายเซลลโลสของเช อรา ในอาหารเหลว asparagine medium พบวาเช อราไอโซเลต ผกไห 2 สามารถยอยสลายเซลลโลสไดดกวาทกไอโซเลต ซงมเปอรเซนตการยอยสลายเทากบ 11.74 รองลงมาคอ วงนอย 5, วงนอย 3, บางปะอน 3 และผกไห 2 มเปอรเซนตการยอยสลายเทากบ 6.55, 6.27, 5.97, 5.80 และ 3.37 เปอรเซนต ตามลาดบ สวนแบคทเรยทสงเสรมการเจรญเตบโตของพช พบวา เมอพจารณาความสามารถของเช อในกจกรรมการตรงไนโตรเจน การสรางฮอรโมนออกซน และการละลายฟอสเฟต คดเลอกเช อทมประสทธภาพ ไดแก เช ออะโซโตแบคเตอร จานวน 5 ไอโซเลต คอ aBc1 (A. choococcum), aBt1 (A. choococcum), aBb1 (A. beijerinckii), aBi6 (A. choococcum) และ aAu3 (A. choococcum) เช ออะโซสไปรลลมท ง 5 ไอโซเลต Mh2 (A. brasilense), Na3 (A. brasilense), Na4 (A. lipoferum), Bh2 (A. lipoferum) และAu3 (A. lipoferum) ซงจากการศกษาในโรงเรอนพบวาเช อทมศกยภาพในการควบคมโรคเมลดดางไดไมแตกตางกนทางสถต (ฉววรรณ และคณะ,2558) ในระยะท 2 มงเนนการนาภมปญญาทองถนทรวบรวมไดมาทดลองใชในโรงเรอนและแปลงนาเปรยบเทยบกบเช อจลนทรยทแยกไดจากตวอยางดนและรากทเกบจากแปลงนาจงหวดพระนครศรอยธยาท ง 16 อาเภอ โดยนาจลนทรยไปใชประโยชนในรปของสารลาย (suspension) (ฉววรรณ และคณะ,2559) การทดสอบการยอยสลายฟางขาวในกระถาง ผลของการใชเช อรา 3 ไอโซเลต ในการยอยสลายฟางขาวโดยการหมกฟางเปนเวลา 7, 14 และ 21 วน

สวพ.ม


ภม

2

ผลตอการเจรญเตบโตและผลผลตของขาว พบวาเช อราไอโซเลตผกไห 2 (PH2) มผลทาให น าหนกสด น าหนกแหง น าหนกราก จานวนเมลดดและเมลดลบ สงกวาเช อราไอโซเลตวงนอย3 (WN3) และบางปะอน3 (BI) ผลการวเคราะหดนหลงปลก พบวาเช อราไอโซเลตผกไห2 (PH2) มปรมาณอนทรยวตถในดน (OM) และคาปรมาณโพแทสเซยม สงกวาเช อราไอโซเลตวงนอย3 (WN3) และบางปะอน (BI) สวนเช อราไอโซเลตบางปะอน (BI) มผลทาใหคาการนาไฟฟา (EC) คาปฏกรยาดน (pH) และปรมาณฟอสฟอรส (P2O5) สงกวาเช อราไอโซเลตวงนอย 3(WN3) และผกไห2 (PH2) เช อราไอโซเลตบางปะอน3 (BI) มผลทาใหจานวนตนตอกระถาง จานวนรวงตอกระถาง สงกวาเช อราไอโซเลตวงนอย (WN3) และผกไห (PH2)

ดงน นปงบประมาณ 2561-62 จงไดจดทาแผนงานการศกษาความหลากหลายของภมปญญาทองถน:การใชจลนทรยและผลตภณฑจลนทรยในการผลตขาว ระยะท 3 มงเนนการนาภมปญญาทองถนทรวบรวมไดมาทดลองใชในโรงเรอนและแปลงนาเปรยบเทยบกบเช อจลนทรยทแยกไดจากตวอยางดนและรากทเกบจากแปลงนาจงหวดพระนครศรอยธยาท ง 16 อาเภอ ในรปแบบของเช อหรอผลตภณฑแบบแหงโดยหาวธการทาแหง สตรวสดพาหะ (carrier) และวธการเกบรกษา ทสามารถคงจานวนเซลลของเช อได 108-109 CFU เปนเวลา 1 ป และเพอใหไดสตรหวเช อเดยว หวเช อผสมและวธการใชทเหมาะสมกบการผลตขาวในเขตทราบลมภาคกลาง โดยมงเนนทจะพฒนารปแบบของผลตภณฑ จลนทรย ทเหมาะสม ราคาถก ทาใหเซลลต งตนมปรมาณสง คงคณสมบตทดของจลนทรย และสภาพการเกบรกษาเช อทเหมาะสม และสะดวกตอการนาไปใชของเกษตรกรตอไป

วตถประสงคของโครงการ (ป2561-2562)

1. เพอสรางตารบจลนทรยเพมประสทธภาพการผลตขาวปลอดภยในเขตพ นทราบลมภาคกลางในสภาวะโลกรอน

2. เพอพฒนารปแบบการนาภมปญญาทองถนและตารบจลนทรยเพมประสทธภาพการผลตขาวปลอดภยใหมประสทธภาพยงยนยงข น

3. เพอการขอจดอนสทธบตรตารบจลนทรยเพมประสทธภาพการผลตขาวในเขตพ นทราบลมภาคกลางในสภาวะโลกรอน

สวพ.ม


ภม

3

ตรวจเอกสำร

ความหลากหลายทางชวภาพ (Biodiversity) หมายถง การมสงมชวตนานาชนด นานาพนธในระบบนเวศอนเปนแหลงทอยอาศย ซงมมากมายและแตกตางกนทวโลก หรองายๆ คอ การทมชนดพนธ (Species) สายพนธ (Genetic) และระบบนเวศ (Ecosystem) ทแตกตางหลากหลายบนโลก ความหลากหลายทางชวภาพสามารถพจารณาไดจากความหลากหลายระหวางสายพนธ ระหวางชนดพนธ และระหวางระบบนเวศ ความหลากหลายทางชวภาพระหวางสายพนธ ทเหนไดชดเจนทสด คอ ความแตกตางระหวางพนธพชและสตวตางๆ ทใชในการเกษตร ความแตกตางหลากหลายระหวางสายพนธ ทาใหสามารถเลอกบรโภคขาวเจา หรอขาวเหนยว ตามทตองการได หากไมมความหลากหลายของสายพนธตางๆ แลว อาจจะตองรบประทานสมตาปเคมกบขาวจาวกเปนได ความแตกตางทมอยในสายพนธตางๆ ยงชวยใหเกษตรกรสามารถเลอกสายพนธปศสตว เพอใหเหมาะสมตามความตองการของตลาดได เชน ไกพนธเน อไกพนธไขววพนธนม และววพนธเน อ เปนตน

จลนทรย (Microorganisms) เปนสงมชวตทมจานวนชนดหรอสปชสมากทสดเมอเทยบกบสงมชวตชนดอนจลนทรยมความหลากหลายทางชวภาพ (Biological diversity) ในเชงความหลากหลายของชนด (Species diversity) ความหลากหลายทางพนธกรรม (Genetic diversity) และความหลากหลายของแหลงทอยอาศย (Ecological diversity) สงมากเมอเทยบกบสงมชวตกลมอนเชอกนวาจานวนจลนทรยท งหมดทนกจลชววทยาพบและศกษาจนถงปจจบนคดเปนประมาณ 1 เปอรเซนตของจานวนจลนทรยท งหมดบนโลกเมอพจารณาจากคณสมบตในการเปนเซลลของจลนทรยสามารถแบงจลนทรยออกไดเปน 2 กลมใหญ คอ จลนทรยทมลกษณะเปนเซลล เชน แบคทเรย (Bacteria)เช อรา (Fungi) สาหราย (Alga) และโพรโทซว (Protozoa) และจลนทรยทมลกษณะเปนอนภาค (Particles) เชน ไวรส (Viruses) (ธวชชย,2555)

บทบาท ของจลนทรย กบเกษตร

ในยคโลกาภวฒน เทคโนโลยชวภาพดานจลชวะน นมกนแขงขนสงมาก ท งในประเทศอตสาหกรรม และประเทศอตสาหกรรมใหม สาหรบประเทศไทยน นเทคโนโลยชวภาพดานจลนทรยไดรบความสนใจ และการสงเสรมจากรฐบาลเปนอยางมากในชวง 10 ปทผานมา ปจจบนประเทศไทยมความกาวหนาในอตสาหกรรมดานการเกษตร และอตสาหกรรมทตอเนองไปในระดบหนง ดงน นความตองการใชเทคโนโลยชวภาพในภาคเกษตรกรรม จงมมากข นอยางเหนไดชด รวมท ง การใชเทคโนโลยชวภาพ ดานจลชววทยาแกไขปญหาดานมลภาวะ และดานการปองกนสงแวดลอมอนเกดการผลตทางการเกษตร และการอตสาหกรรมเกยวเนองมมากข นเปนทวคณ

การใชประโยชนจากจลนทรยเพอเกษตร ไดแก จลนทรย ทใชเปนปยชวภาพ และปยอนทรยจลนทรยทใชในการปราบศตรพช และวชพช จลนทรย ทผลตสารปฏชวนะ ปองกนโรคพชจากเช อรา แบคทเรย ปองกนแมลง

จลนทรย ทใชประโยชนดานอนๆ เชน เปนแหลงอาหาร ของสตวตางๆ การทดสอบการสะอาดของน า หรอกาจดมลภาวะเปนตน (พงศเทพ,2545)

สวพ.ม


ภม

4

จลนทรยทสามารถตรงไนโตรเจนไดและอยอยางอสระ เชน สาหรายสน าเงนแกมเขยว (Anabaena, Nostcc, etc) แบคทเรย (Azotobacter, Azospirillum, Rhodopseudomonas) สวนทอยรวมกบพชอนเชน สาหรายสน าเงนแกมเขยว (Azolla-Anabaena azollae) แบคทเรย (Rhizobium sp.)

จลนทรยทละลายหนฟอสเฟตและอยอยางอสระ เชน แบคทเรย (Bacillus sp., Scherichia freundii, Pseudomonas sp. etc.) เช อรา (Aspergillus sp., Penicilium sp., Fusarium oxysporum etc.) สวนทอยรวมกบพชอน เชน เช อไมคอรไรซา (Mycorrhizal fungi)- Vescicular-Arbuscular Mycorrhizae – Ectomycorrhizae

จลนทรย ทยอยสลายอนทรยวตถเชน Trichoderma viride, Chaetomium abuanse, Myrothecium roridum, Aspergillus niger, A. terreus, Cellulomonas., Cytophaga sp., Bacillus sp. เปนตน

จลนทรยทกาจดแมลงศตรพช เชน ไวรส (DNA viruses, RNA viruses) แบคทเรย (Bacillus thuringiensis, B. popilliae, B. lentimorbus, B. sphaericus etc.) เช อรา (Entomophthora, Masospora, Cordyceps, Aschersonia etc.) โปรตวซว (Nosema locstae, N. bombycis etc.) ไสเดอนฝอย (Neosplectona, Carpocasae, Romanomernos culicivorax, etc.)

จลนทรย ทควบคมโรคพช เชน เช อทควบคมแบคทเรย (Agrobacteroum radiobacter, Pseudomonas fluorescens, Streptomyces scabiobies etc.) เช อทควบคมเช อรา (Peniophora giganta, Pseudomonas fluorescens etc.) เช อทควบคมไสเดอนฝอยศตรพช (Bacillus penetrain, Nematophthora gymophilla, etc.)

จลนทรยทควบคมวชพช เชน Cercospora rodmanii, Celletotrichum gloeosporioides, Puccinia chroundrillina etc.) (พงศเทพ,2545) เช อราทมความจาเพาะในการควบคมผกตบชวา ไดแก Alternaria eichhorniae, Cercospora rodmanii และ Myrothecium roridum เปนตน (สมฤทธและคณะ,2557)

ความหลากหลายของภมปญญาทองถน : เรองการใชจลนทรยในการผลตขาว หมายถงความหลากหลายของชนดจลนทรย วธการข นตอนในการผลตจลนทรยตลอดจนรปแบบการนาผลตภณฑไปใชในการผลตขาวเพอควบคมศตรพชหรอลดตนทนการผลตขาว

ภมปญญาทองถนการใชจลนทรยในการผลตขาว

ประเสรฐและคณะ (2531) รายงานวาผลการทดลองใชปยหมกฟางขาวปรบปรงดนนาในทองทจงหวดสรนทร โดยใชเวลาตดตอกนถง 12 ป (2519-2530) พบวาถาใชปยหมกฟางขาวในอตรา 2 ตน/ไร ผลผลตขาว กข.7 ในปแรกของการทดลองไดผลผลตเพยง 265 กโลกรม/ไร และเพมข นเปน 621 กโลกรม/ไร ในป 2530 หรอเพมข นถง 356 กโลกรม คดเปนการเพมถงรอยละ 134 และถาหากเปรยบเทยบกบนาทไมไดใสปยหมกฟางขาวซงในป 2530 ใหผลผลตเพยง 358 กโลกรม/ไร ซงตากวาผลผลตของแปลงทใสปยหมกฟางขาวถงไรละ 263 กโลกรม/ไร หรอตากวารอยละ 73 และเมอเปรยบเทยบกบแปลงทใสปยเคมสตร 8-4-4 กโลกรม/ไร

สวพ.ม


ภม

5

ของ N, P2O5 และ K2O อยางเดยว ใหผลผลตในปท 12 (2530) 507 กโลกรม/ไร ขณะทใสปยเคมอตราเดยวกนรวมกบปยหมกฟางขาวในอตรา 2 ตน/ไรจะใหผลผลตสงถง 793 กโลกรม/ไร สงกวาถง 286 กโลกรม/ไร หรอรอยละ 56 จากแปลงทใสปยเคมอยางเดยวและยงพบอกวาแปลงทใสปยหมกฟางขาวอตรา 2 ตน/ไรตดตอกนใหผลผลตสงกวาแปลงทใสปยเคมอยางเดยวตดตอกน อครนทร ( 2547) กลาวถงข นตอนการทาปยหมกฟางขาวและตอซงโดยไมมการเผาฟางขาวคอ

1. หลงจากเกบเกยวขาวแลวใหเกษตรกรเกลยฟางขาวใหกระจายคลมทวท งแปลงนาดวยแรงคนหรอ เครองเกลยฟางขาวตดทายแทรกเตอรมคาใชจาย 50 บาท/ไรหรอใชภมปญญาเกษตรกร อาเภอบางซาย จงหวดพระนครศรอยธยาโดยใชลาไมไผชนดทมกงมหนามจานวน 2 ลา ผกตดทายแทรกเตอรลาก 2-3 รอบสามารถเกลยฟางขาวกระจายทวท งแปลงนา เมอคดตนทนเพยง 15 บาท/ไร (คาน ามนเช อเพลง)

2. ทดน าเขาแปลงนาใชอคลบตดทายแทรกเตอรยาใหฟางขาวและตอซงจมน าระดบ 3-5 เซนตเมตร

3. ใชน าหมกชวภาพสตรไหนกไดทคดวาตนทนถกทสดและจลนทรยยงมชวตอตรา 5-10 ลตร/ไร (ฟางขาว 500-800 กโลกรม ใชน าหมกชวภาพ 5 ลตร/ไร และฟางขาว 800-1,000 กโลกรม ใชน าหมกชวภาพ 10 ลตร/ไร) ใสแกลลอนเจาะรใหน าหมกชวภาพไหลได นาไปตดทายแทรกเตอรโดยใชอคลบย าตอซงและฟางขาวทาใหน าหมกกระจายไปทวแปลงนา เปนการเพมจลนทรยยอยสลาย

4. ใชเวลาหมกประมาณ 10 วน ตอซงและฟางขาวเรมออนตวและเรมยอยสลายสามารถไถพรวนเตรยมดนไดไมตดเครองมอไถพรวน

นายสมพงษ หอมหวล เกษตรกรตนแบบจงหวดพระนครศรอยธยา ใชกระบวนการหมกตอซง การทานาโดยไมเผาตอซง เตรยมทาหวเช อจลนทรย และน าหมกยอยตอซง ซงมสตรดงน เตรยมหวเช อจลนทรย เปลอกสบปะรด 5 กโลกรม น าสะอาด 10 ลตร กากน าตาล 1 ลตร วธการทา สบเปลอกสบปะรดใหเปนช นเลก ๆ ตวงน าสะอาด และกากน าตาลใหไดปรมาณตามสตร คลกเคลาท ง 3 อยางใหเขากน หมกในภาชนะทมฝาปดมดชด ต งท งไวในทรม คนเพอกลบวสดหมกทกวน ใชเวลาหมกนานประมาณ 15 – 20 วน จะเหนเปนฝาสขาว แสดงวาหวเช อพรอมนาไปใชงาน เตรยมน าหมกยอยตอซง หวเช อจลนทรย 1 ลตร ผงเพมประสทธภาพจลนทรย 1 กโลกรม พด. 2 1 ซอง กากน าตาล 1 กโลกรม วธการทา นาสวนผสมท งหมดกวนใหเขากน ใสถงต งไวในทรม ปดฝาไมใหแนน คนวนละคร ง ใชเวลาหมก 10 – 15 วน การหมกตอซง หลงเกยวขาวเสรจ ปลอยน าเขานา ใชรถไถนายาฟางใหจมน าพรอมกบใสน าหมกยอยตอซง อตราสวน 0.5 ลตร ตอพ นท 1 ไร ยาจนจมท งหมด หมกท งไว 7 วน ตอซงจะยอยสลายเนาเปอย พรอมทเตรยมดนเพอการทานาในรนตอไป ประโยชนการหมกตอซง 1 ไร ไดน าหมกตอซง 600 กโลกรม หมกตอซง 3 ฤดตอรอบการผลต ชวยเพมธาตอาหารในดน(สานกงานการปฏรปทดนเพอการเกษตร,2555)

สมเจตน ( 2555) กลาวถงประโยชนของปยจลนทรยอดเมด ทาใหดนรวมซย เหมาะสาหรบพชผกและพชผลทกชนดปรบปรงประสทธภาพของดนใหเหมาะสมกบพชชวยอมน าทาใหดนชมช นตลอดเวลาจลนทรยจะไปชวยยอยสลายสารอนทรยในดนทาใหเกดสารอาหารสาหรบพชทาใหพชเจรญเตบโตอยางเตมทไมเปนอนตรายตอคนและสตวเพราะปลอดจากสารเคมชวยบาบดกลนเหมนของน าเนาเสย ไดพฒนานาวตถดบจากผลตภณฑตวหนงไปตอยอดผลตภณฑตวใหมโดยใชผลผลตทเขามอยเพอสรางกระบวนการในการผลต

สวพ.ม


ภม

6

เกษตรอนทรยชวภาพครบวงจร จากการรวบรวมภมปญญาการใชจลนทรยและผลตภณฑจลนทรยทใชในการผลตขาวในจงหวดพระนครศรอยธยา พบวาเกษตรกรใชจลนทรยหลายรปแบบดวยกน เชน เช อราบวเวอเรยใชท งหวเช อสดบนเมลดขาวโพด ผงเช อแหง ผงเช อผสมปยหมก หรอในรปสารละลาย บรรจภาชนะหลายแบบ เชน ถงพลาสตก ถงฟรอยด กระปองพลาสตก เปนตน เช อราไตรโคเดอรมา ในรปเช อสดบนขาวสวย ปรายขาว เมลดขาวฟาง ขาวโพด หวเช อแหงแบบฉดพน แชเมลด คลกดน เปนตน สวนจลนทรยอนๆ อาจใชในรปน าหมกชวภาพ ผงเช อพรอมใช เชน เช อบทผง เช อเมตาไรเซยมผสมบวเวอเรยแบบผง เปนตน (ฉววรรณ และคณะ,2557ข.)

จลนทรยกบการควบคมเช อราสาเหตโรคพช

สาหรบในดานโรคพช มรายงานการใชแบคทเรยหลายชนดในการควบคมโรคพชได เชน Acremonium alternatum, Acrodontium crateriformeและCladosporium oxysporum สามารถควบคมโรคราน าคางได (Kiss,2003)ในขณะทเช อรา Trichoderma spp. Bacillus subtilis และ Pseudomonas sp. สามารถควบคมเช อราสาเหตโรคพชไดหลายชนด (Harman et al. 2004; Harman et al.1989) การศกษาประสทธภาพของเช อราไตรโคเดอรมาและเช อแบคทเรยบาซลลสเช อแบคทเรยในการลดการเกดโรคกลาเนายบของกลาขาว จากการทดสอบโดยวธ dual culture พบวาเช อรา Trichoderma harzianum สายพนธ CB-PIN-01 ,T-50และ 01 -50 มประสทธภาพในการยบย งการเจรญของเสนใยเช อรา Pythium aphanidermatumดวยอตรา 1.02-1.11 ชวโมง/วน ในการควบคมโรคกลาเนายบของขาวในระดบเรอนปลกพช พบวา Trichoderma harzianum และเช อแบคทเรยบาซลลส ทกสายพนธเพมเปอรเซนตการรอดตายของตนกลาจากโรคกลาเนายบตลอดจนสงเสรมการเจรญเตบโตและความแขงแรงของตนกลาโดยเฉพาะระบบรากไดอกดวย(จระเดชและคณะ,2555) บางสายพนธมประสทธภาพในการควบคมโรคพชและบางสายพนธสามารถสงเสรมการเจรญเตบโตของพช (เกษม, 2551)

ความสามารถในการผลตเอนไซมชนดตาง ๆ ของเช อรา Whitehead และ Smith (1689) ทาการศกษากจกรรมของ degradative extracellular enzyme ในเช อรา 3 ชนด ไดแก Botrytis cinerea, Spororichum thermophileและ Trichoderma viride ซงเจรญอยบนเซลลพช ซงจากการทดลองพบวาท ง 3 ชนด สามารถสราง Cl cellulose สงทสด สวน T.viride มกจกรรมของเอนไซม beta-glucosidase สงสดในขณะทจะพบกจกรรมของ Cx cellulose และ endopolygalacturonase ได แตพบวากจกรรมของเอนไซมจะแตกตางกนออกไป ข นอยกบชนดเช อรา ระยะเวลาในการบอเช อ ลกษณะของเซลลพช และสภาพในการเล ยงเช อโดยพบวา S . Thermophileจะมกจกรรมของ Cl cellulase สงทสด สวน T.viride มกจกรรมของเอนไซม beta-glucosidase สงสดในขณะทพบกจกรรมของ Cx cellulose และ endogalacturonase ไดใน culture filtrates ของเช อ B.cinerea

Chapman และคณะ (1975) ศกษากจกรรมของเอนไซมเซลลเลสและอะไมเลสของเช อรา Papulaspora thermophila พบว า เช อราน สามารถยอยสลายกระดาษกรองและใชประโยชน Carboxymethyl cellulose ได การทเช อราจะสราง cellulolytic enzyme ไดกตอเมอมเซลลโลสในอาหารทดสอบเทาน น นอกจากน ยงพบวาเสนใยของเช อรา Papulaspora thermophila ทเล ยงในอาหารทม starch จะมปรมาณมากกวาทเล ยงในอาหารทไมม starch อยดวยถง 2.5 เทา Oso (1978) ศกษาความสามารถในการ

สวพ.ม


ภม

7

ผลต extracellular cellulose ของเช อรา Talaromyces emersoniiในอาหารเหลวสภาพนง พบวาไมอาจจะยอยกระดาษกรองได แตสามารถยอยสลาย soluble carboxy methyl cellulose ได Oso ไดสรปและแนะนาวาเช อรา Talaromyces emersonii ผลตเฉพาะเอนไซม Cx แตไมสามารถผลตเอนไซม C1 และอณหภมทเหมาะสมในการผลตเอนไซมน คอ 45 องศาเซลเซยส แตปฏกรยาในการยอยสลายจะเกดข นดทสดทอณหภม 50 องศาเซลเซยส และท pH 6 Rosenberg (1978) ศกษาการยอยสลายของ cellulose และ lignocellulose โดยเช อรา Allescheria terrestris, Aspergillus fumigatus, Chaetomium thermophile var. caprophile, Chaetomium thermophile var. dissitum, Chrysosporium pruinosum, Humicola grisea thermoidea, Humicola insolens, Humicola lanuginose, Malbranchea pulchella var. sulfurea, Mucor miehei, Mucor pusillus,Myriococcum albomyces, Sporotrichum pulverulentum, Sporotrichum thermophile,Stilbella thermophila, Talaromyces emersonii, Talaromyces thermophilus, Thermoascus aurantuacys,Thermomyces stellatus, Thielavia thermophile และ Torola thermophile พบวา Thielavia thermophile เปนเช อราทมรายงานเปนคร งแรกวาสามารถยอยสลาย cellulose ได และพบวาเช อรา Chrysosporimu pruinosum และ Sporotrichum pulverulentum มความสามารถสงในการยอยสลาย lignocellulose Upreti และ Joshi (1984) ศกษากจกรรมของเอนไซม cellulose ของเช อราทเจรญในชวงอณหภมปกต และราชอบความรอน ทแยกไดจากกองปยหมกทใชเฉพาะเหดกระดม (Agaricus bisporus) พบวา กจกรรมของเอนไซม cellulose จะสงข นเปนปฏภาคโดยตรงกบอณหภม อณหภมทเหมาะสมทสดตอกจกรรมของเอนไซมชนดน คอท 50 องศาเซลเซยส และเอนไซมจะหมดสภาพ (inactive) ทอณหภม 65 องศาเซลเซยส สาหรบบทบาทของเช อรา Mesophilic จะลดนอยลงเมออณหภมสงข น และจะหยดกจกรรมเมออณหภมยงสงข นตอไปอก

Mishra และ Letham (1990) ทาการศกษาและแยกเอนไซมตาง ๆ ทเช อรา Lentinula edodesสรางข น เนองจากเช อราชนดน เปนเช อราทเปนเหดทสามารถรบประทานไดทเจรญอยบนไมซงเมอเล ยงเช อราชนดน บนวสดทม lignocellulose จะสามารถสราง extracellular enzymes ไดเปนปรมาณมาก จากการแยกและจดจาแนกชนดของเอนไซมดวยวธ anion exchange chromatography รายงานวาพบเอนไซม cellulases, hemicellulase, เอนไซมทยอยผนงเซลลของเช อรา., oxidative enzymes (ligninases), acid phosphatases and acid proteinases

Kubicek และคณะ (1993) พบวา เชอราไตรโคเดอรมามความสามารถในการสรางเอนไซม cellulase ไดจงไดทาการศกษาถงการสรางเอนไซม cellulases โดยเช อ Trichcderma resei และ species อนๆ โดยศกษาขบวนการปลดปลอย cellulose ของเช อรา Trichoderma ภายใตกลองจลทรรศนอเลกตรอน และศกษาในระดบ Sequence ของ gene ดวย เนองจากใหความสนใจวา cellulose ถกเช อรายอยสลายไดอยางไร โดยไดทาแบบจาลองเรมตนดวย Conidia ของเช อราสราง Cellobiohydrolses ออกมาสลายโมเลกลของ cellulose หลงจากน นเสนใยจะมการสราง disaccharides ข นมา ไดแก cellobiose, cellobuiono-1,5-lactone ซงการสรางสารเหลาน ข นมาเปนการชวยสงเสรมใหมการสงเคราะห cellulose ตอไปได

Somkuti และ คณะ (1996) ศกษาขบวนการสงเคราะห cellulolytic enzyme โดยเช อรา Mucor pusillus NRRL 2543 พบวา Mucor pusillus NRRL 2543 สามารถสงเคราะห cellulolytic enzyme ไดใน

สวพ.ม


ภม

8

ระยะเวลาทเรวมาก และจะมปรมาณมากทสดภายในระยะเวลา 6 วน พบวา เอนไซมเซลลเลสของเช อรา Mucor pusillus NRRL 2543 สามารถยอยสลายnative cellulose, acid swollen cellulose, carboxymethyl cellulose และ cellobiose โดยไมม B-glucosidase เอนไซมทจะเปลยนแปลงสาร cellobiose ตอไปได

Wyk (1999) ศกษาการใชเอนไซม cellulose ทผลตไดจากเช อ Penicillium funiculosumและเช อ Trichoderma reesei ยอยกระดาษเหลอใช เพอใหเกดการเปลยนแปลงทางชวภาพของสวนประกอบของ cellulose ซงจากการทดลองพบวา cellulose ทไดจากเช อ T.reesei เกดกจกรรมการยอยสลาย cellulose ไดดทสด

Kvesitadze และคณะ (1999) ไดศกษาเช อรา 4000 ชนด ซงรวบรวมไดจากตอนใตของคอเคซส โดยพบวาเช อราสวนใหญมประสทธภาพในการยอยสลาย biopolymer ของพชได ไดแก เซลลโลสและเฮมเซลลโลส โดยพบวาเช อ Penicillium canescens มกจกรรมของเอนไซมเซลลเลสและไซเลเนสสง และพบวากวา 6 เปอรเซนตของเช อราททนตอความรอนไดสงและมกจกรรมของเซลลเลส และไซเลเนสไดสงดวย

Singh และ Sharma (2002) ทาการศกษาความสามารถในการเจรญเตบโตของเช อจลนทรยทนามาเล ยงบนฟางขาวสาลเพอทาปยผสม ไดแก Pleurotus sajor-caju, Trichoderma harzianum, Aspergillus niger และ Azotobacter chroococcum จากผลของการนาจลนทรยมารวมกนทาใหเกดการยอยสลาย lignocellulosic โดยสามารถยอยสลายฟางขาวสาลไดในเวลา 40 วน และจากการตรวจวเคราะหทางเคมแสดงใหเหนการลดลงของ cellulose, hemicellulose และ lignin อยางชดเจน

Rajal และคณะ (2002) รายงานวาพบ Penicillium ulaienseสายพนธใหม แสดงกจกรรมของเอนไซม carboxymethylcellulase, pectinase[polygalacturonase], proteinase บน skim milk และ naringinase แตไมแสดงกจกรรมของเอนไซม xylanase,cellulose, lipase [triacylglycerol lipase],amylase, proteinase บน gelatin และ ligninase ทาการศกษาน ในอาหารเหลว เพอแสดงใหเหนถงปรมาณทตาของ pectinase และมการตรวจพบวาเปนเช อราทไมมพษ

Ri Qiang และคณะ (2002) ทาการศกษาถงการเพมประสทธภาพในการใชสวนตาง ๆ ของเสย และความสามารถในการลดของเสยทเหลอใชจาก corn straw powder และ distiller‘s grain ทาการหมกโดยเช อแบคทเรย (Trichoderma sp., Rhizopus nigricans, Lentinus edodes, Agaricus bisporus, Penicillium sp, Aspergillus sp, Volvariella volvacea, Memnoniella echinata, Stachybotrys atra, Torula allii, Myrothecium melansporum, Chaetomium dolichotrichum, Gonytrichum macrocladium, Chaetomium atrosporum, Trichoderma viridae, Candida tropicalis และ Geotrichum candidum) ซงมความสามารถในการยอยสลายเซลลโลสและลกนนได เหตผลทแสดงใหเหนวาโปรตนทบรรจอยในการหมก corn straw powder และ distiller ‘s grain มผลเพมข น 17.04 และ 29.64% ในโปรตนทบร สทธและ 18.94 กบ 30.86 % ในโปรตนทไมบร สทธ กจกรรมของเอนไซม cellulose, hemicellulase และ amylase ถกใชในระดบสงในการหมก ดงน นผลพลอยไดกสามารถนาโปรตนมาเปนแหลงอาหารได

สวพ.ม


ภม

9

Roldan-carrillo และ คณะ (2003) ไดทาการศกษาการ metabolites เอนไซม amylase, ligninase และ cellulase มาทาการยอยสลาย amylose, lignin และ cellulose เปนทแนนอนระหวางทมการเจรญเตบโตบนชานออย มการเพมข นของกลโคสและแปง มการยนยนวา Phanerochaete chrysosporium มประสทธภาพในการยอยสลาย Starch polymer ในระหวางการ metabolites คร งท 2 ถกพบโดยการใช liquid chromatography

จลนทรยกลมสงเสรมการเจรญเตบโตของพช

ปจจบนภาคการเกษตรของไทยเรมมผหนมาสนใจการใชจลนทรยกลมสงเสรมการเจรญเตบโตของพชมากข น ท งจลนทรยทมความสามารถในการตรงไนโตรเจน จลนทรยละลายธาตอาหารพช และจลนทรยทสรางสารสงเสรมการเตบโตของพชมจลนทรยหลายชนดทมความสามารถในการตรงไนโตรเจน ละลายธาตหารพช และสรางสารสงเสรมการเตบโตของพช ซงเช อแบคทเรยทตรงไนโตรเจนไดแบบอสระ เชน อะโซโตแบคเตอร และจลนทรยทตรงไนโตรเจนแบบพงพาอาศยอยรวมกบพช เชน อะโซสไปรลลม (ธงชย, 2550) เปนจลนทรยทเหมาะจะนามาพฒนาเปนปยชวภาพ

เช ออะโซโตแบคเตอรเปนจลนทรยทอาศยอยอยางอสระในดน นอกจากความสามารถในการตรงไนโตรเจนแลวไดมการศกษาการผลตสารควบคมการเจรญเตบโตของพชโดยเช ออะโซโตแบคเตอร ไดเชน A.beijernickiiผลตสารคลาย ไซโตไคนน สารคลายออกซน และสารคลายจบเบอเรลลน A. chroococcum ผลตสารคลายจบเบอเรลลน กรดจบเบอเรลลกและกรดอนโดล-3-อะซตก A. paspaliผลตสารคลายไซโตไคนน กรดอนโดล-3-อะซตกและสารคลายจบเบอเรลลน (Zahir et al., 2004; อรณ และคณะ, 2555)

เช ออะโซสไปรลลมนอกจากจะมความสามารถในการตรงไนโตรเจนแลวยงมความสามารถในการผลตฮอรโมนพช รวมท งโพลเอมน และกรดอะมโนในเซลล (Thuler et al., 2003; ชรนทร, 2554) สาหรบ A. Brasilense สามารถสรางฮอรโมนออกซน เพมความยาวของราก พ นทผวของราก และน าหนกแหงของราก (ชรนทร, 2554) และมความสามารถในการตรงไนโตรเจนทางชวภาพ (Ribaudo et al., 2001) ชรนทร (2554) รายงานวาตารบการทดลองทใสเช ออะโซสไปรลลมเพยงอยางเดยวทาใหมปรมาณไนโตรเจนท งหมดในขาวโพดใกลเคยงกบตารบการทดลองทมการใสปยไนโตรเจนในอตรา 10 กโลกรมไนโตรเจน/ไร

ผลการดาเนนงานวจย เรองความหลากหลายของภมปญญาทองถน : การใชจลนทรยและผลตภณฑของจลนทรยในการผลตขาว ในระยะท 1 ปงบประมาณ 2557-2558 ไดทาการศกษาภมปญญาของเกษตรกรผนาในจงหวดพระนครศรอยธยา พบวาเกษตรกรใชจลนทรยและผลตภณฑจลนทรยในการผลตขาวหลายรปแบบ เชน ใชในรปหวเช อสดและหวเช อแหง ผลตภณฑจากจลนทรย เชน น าหมกชวภาพ น าหมกสมนไพร และจากการเกบตวอยางดนและรากจากแปลงนาของเกษตรกร 16 อาเภอของจงหวดพระนครศรอยธยา มาทาการแยกเช อจลนทรย แลวนามาศกษาเพยง 2 กลมคอแบคทเรยจานวน 91 ไอโซเลตและเช อราจานวน 39 ไอโซเลต โดยนามาศกษาในหองปฏบตการของมหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลสวรรณภม เช อราศกษาเกยวกบความสามารถของเช อราในการสรางเอนไซมเซลลเลสเพอใชประโยชนในการยอยสลายอนทรยวตถ และความสามารถของเช อราในการยบย งการเจรญของเช อราสาเหตโรคพช สวนเช อแบคทเรย ศกษาความสามารถของในการตรงไนโตเจน การสรางออกซน และความสามารถในการยอยสลายฟอสเฟต ซงผลการศกษาในระยะท 1 พบวา เช อราทมความสามารถในการควบคมเช อราสาเหตโรคพช ไดแก เช อรา Aspergillus spp ,Penicilium spp.และTrichoderma spp.และการทดสอบการสรางเอนไซมเซลลเลสของเช อ

สวพ.ม


ภม

10

ราแตละไอโซเลตบนอาหารแขงพบวา เช อราทสามารถสรางเอนไซมเซลลเลสบนอหารแขงไดมากทสด ไดแก ผกไห 3 รองลงมาคอ วงนอย 3 บางปะอน 3 และผกไห 2 ตามลาดบ มอตราการสรางเอนไซม เทากบ 1.312 , 1.275, 1.265 และ 1.227 ตามลาดบและผลการทดสอบการยอยสลายเซลลโลสของเช อรา ในอาหารเหลว asparagine medium พบวาเช อราไอโซเลต ผกไห 2 สามารถยอยสลายเซลลโลสไดดกวาทกไอโซเลต ซงมเปอรเซนตการยอยสลายเทากบ 11.74 รองลงมาคอ วงนอย 5, วงนอย 3, บางปะอน 3 และผกไห 2 มเปอรเซนตการยอยสลายเทากบ 6.55, 6.27, 5.97, 5.80 และ 3.37 เปอรเซนต ตามลาดบ สวนแบคทเรยทสงเสรมการเจรญเตบโตของพช พบวา เมอพจารณาความสามารถของเช อในกจกรรมการตรงไนโตรเจน การสรางฮอรโมนออกซน และการละลายฟอสเฟต คดเลอกเช อทมประสทธภาพ ไดแก เช ออะโซโตแบคเตอร จานวน 5 ไอโซเลต คอ aBc1 (A.choococcum), aBt1 (A. choococcum), aBb1 (A.beijerinckii), aBi6 (A. choococcum) และ aAu3 (A. choococcum) เช ออะโซสไปรลลมท ง 5 ไอโซเลต Mh2 (A. brasilense), Na3 (A. brasilense), Na4 (A.lipoferum), Bh2 (A.lipoferum) และAu3 (A.lipoferum) ซงจากการศกษาในโรงเรอนพบวาเช อทมศกยภาพในการควบคมโรคเมลดดางไดไมแตกตางกนทางสถต การยอยสลายฟางขาวในกระถาง ผลของการใชเช อรา 3 ไอโซเลต ในการยอยสลายฟางขาวโดยการหมกฟางเปนเวลา 7, 14 และ 21 วน ผลตอการเจรญเตบโตและผลผลตของขาว พบวาเช อราไอโซเลตผกไห 2(PH2) มผลทาให น าหนกสด น าหนกแหง น าหนกราก จานวนเมลดดและเมลดลบ สงกวาเช อราไอโซเลตวงนอย3 (WN3) และบางปะอน3 (BI) ผลการวเคราะหดนหลงปลก พบวาเช อราไอโซเลตผกไห2 (PH2) มปรมาณอนทรยวตถในดน (OM) และคาปรมาณโพแทสเซยม สงกวาเช อราไอโซเลตวงนอย3 (WN3) และบางปะอน (BI) สวนเช อราไอโซเลตบางปะอน (BI) มผลทาใหคาการนาไฟฟา (EC) คาปฏกรยาดน (pH) และปรมาณฟอสฟอรส (P2O5) สงกวาเช อราไอโซเลตวงนอย 3(WN3) และผกไห2 (PH2) เช อราไอโซเลตบางปะอน3 (BI) มผลทาใหจานวนตนตอกระถาง จานวนรวงตอกระถาง สงกวาเช อราไอโซเลตวงนอย (WN3) และผกไห (PH2) (ฉววรรณ และคณะ,2558)

ในปงบประมาณ 2559-60 การศกษาความหลากหลายของภมปญญาทองถน:การใชจลนทรยและผลตภณฑจลนทรยในการผลตขาว ระยะท 2 เพอจดทาขอมลภมปญญาทองถนทเกยวของกบการทานาขาวในพ นทนารองจงหวดพระนครศรอยธยาและจดเผยแพรองคความรความหลากหลายของชนดจลนทรยและภมปญญาทองถนเพอใหผสนใจสามารถนาขอมลไปใชประโยชนไดและทราบถงศกยภาพของจลนทรยทเปนประโยชนในการผลตขาวปลอดภยและการลดตนทนการผลตขาวโดยใชจลนทรยหรอผลตภณฑของจลนทรยทคดเลอกจากเช อทแยกไดในป 2557 -2558ทมประสทธภาพเหมาะสมกบพ นทปลกขาวของจงหวดพระนครศรอยธยา โดยมงเนนการนาภมปญญาทองถนทรวบรวมไดมาทดลองใชในโรงเรอนและแปลงนาเปรยบเทยบกบเช อจลนทรยทแยกไดจากตวอยางดนและรากทเกบจากแปลงนาจงหวดพระนครศรอยธยาท ง 16 อาเภอและในป 2559-2560 พฒนารปแบบการนาจลนทรยไปใชประโยชนในรปของสารลาย(suspension)ใหมประสทธภาพยงข น (ฉววรรณ และคณะ,2559

การพฒนาผลตภณฑจลนทรย

1. การทาแหง (Dehydration) หมายถง การทาแหง หรอการดงน าออก อาจเรยกวา drying การทาแหงเปนวธการถนอมอาหาร ทนยมใชมานาน โดยลดความช น ของอาหารดวยการระเหยน า มวตถประสงคของการอบแหง คอ ยดอายการเกบรกษาผลตภณฑโดยการลดปรมาณน าทเปนประโยชน (aw) ซงมผลในการยบย งการเจรญของเช อจลนทรย และการทางานของเอนไซม โดยทวไปควรจะดงน าออกใหเหลอนอยกวารอยละ 10

สวพ.ม


ภม

11

ท งน ข นอยกบชนดของวตถดบเปนสาคญ ควรจะลดตาลงจนถงประมาณรอยละ 5 (รงนภา, 2535) การทาแหงผลตภณฑสามารถทาไดหลายวธ ซงอยภายใตเงอนไขของการอบแหงคงท เชน มอณหภม และความช นโดยทวไปอณหภมในระหวางกระบวนการอบแหงจะไมสงพอทจะยบย งการทางานของเอนไซมได การอบแหงมขอเสยบางประการ กลาวคอทาใหเกดการสญเสยคณภาพหรอสมบตบางประการไป (วไล, 2543)

2. การอบแหงแบบถาด เปนการอบแหงโดยใชกระแสลมรอนเคลอนทสมผสกบผลตภณฑโดยอาหารอาจจะอยกบทหรอมการเคลอนทดวย ซงเครองอบแหงน ถกพฒนาข นมาเนองจากการทาแหงแบบตากแดดมขอดอยหลายขอ เชน พลงความรอนจากแสงอาทตยใหอณหภมทไมสงนก และกระแสลมธรรมชาตไมแรงพอ ทาใหใชเวลานาน ใชพ นทมากและมกทาในทเปดโลง (ดรณ, 2532)

3. ทาแหงแบบพนฝอย (Spray Dry) ผลตภณฑทนยมใชกนในปจจบนมกอยในรปทพรอมใชงานไดเลย และสามารถเกบรกษาไดงายและนาน เชนการทาใหอยในรปของแหงหรอผง ซงวธทนยมกคอการทาแหงแบบพนฝอย (Spray Dry) โดยเทคนคน ใชสาหรบการทาแหงสารละลายอนทรย สารประเภท emulsion และของเหลวชนดตางๆ โดยผลตภณฑทไดจะอยในรปของผงแหง มกใชวธน ในอตสาหกรรมทางเคมและอาหาร โดยการทาแหงดวยวธน นอกจากจะใชสาหรบทาแหงอยางรวดเรวแลว ยงเปนการลดขนาดและปรมาตรของของเหลวอกดวย และจากการวจยและพฒนาทตอเนองกนมา ทาใหวธการทาแหงแบบพนฝอยกลายเปนวธการทาแหงทมประสทธภาพและนยมนามาใชทาแหงใหกบผลตภณฑหลายชนดในปจจบน การทาแหงแบบพนฝอย0tเพอระเหยน าออกจากของเหลวอยางรวดเรวโดยอากาศรอน ซงกระบวนการน ประกอบไปดวยการพนของเหลว ( feed ) ออกมาจนเปนละอองขนาดเลก เขาผสมกบอากาศรอนทไหลผานอยางรวดเรว ทาใหน าทอยในละอองของเหลวระเหยไปท งหมด และไดผลตภณฑทอยในรปของผงแหง สาหรบกระบวนการทาแหงใหกบ feed น น จะเรมทาต งแตใส feed ลงในเครอง แลวรอจน feed มความช นในระดบทเหมาะสมตอการฉดใหออกมาเปนละออง จากน นจงแยกผลตภณฑทไดจากการทาแหงออกมา สาหรบตวอยางของเหลวทนามาทาแหงน นสามารถใชไดท งทเปน ตวทาละลาย สารประเภท emulsion หรอสารแขวนลอยกได สวนเครองมอทใชสาหรบกระบวนการทาแหงแบบพนฝอยคอเครองทาแหงแบบพนฝอย (Spray Dryer) (Macrae et al., 1993)

4. การทาแหงแบบเยอกแขง (Freeze Drying) หรอการทาแหงแบบระเหด (Sublimation Drying) เปนกระบวนการทาแหงภายใตสภาวะอณหภมและความดนตา ใชหลกการดงเอาโมเลกล ของน าออกจากวตถทใชในการทาแหง โดยอาศยการระเหดของน า จากสภาพของแขงกลายเปนไอ อาหารทตองการทาแหงโดยวธน จะถกทาใหอยในสภาพเยอกแขง การระเหดของน าเกดข นไดเนองจากความดนและ อณหภมในการทาแหงทอยตากวาจดวฏภาคของกาซ ของเหลว และของแขง หรอจด Triple point ของน า หรอสารละลายในอาหาร (Fellows, 2000) จงชวยใหผลตภณฑคงคณคาทางโภชนาการ เน อสมผส โครงสราง ส กลน และรสชาต ไดใกลเคยงกบของสดผลตภณฑทนยมนามาทาแหงแบบเยอกแขง ไดแก ผลตภณฑทมมลคาทางเศรษฐกจสง เชน อาหาร เครองสาอาง ยา และผลตภณฑทางการแพทย เนองจากการทาแหงแบบ เยอกแขงน มตนทนการผลตคอนขางสงท งเงนทนต งตน ผลตภณฑจากการทาแหงแบบเยอกแขงม คณลกษณะทสาคญดงน คอ 1) ขอด ผลตภณฑมความเสยหายตาโครงสราง ผลตภณฑมรพรนมาก สงผลใหผลตภณฑสามารถคนตว (Rehydration) ไดอยางรวดเรว 2) ขอจากด เครองมอมราคาแพงกวาการทาแหงชนดอนประมาณ 3 เทาตว มความส นเปลองเวลา และพลงงานในการดาเนนการมาก

สวพ.ม


ภม

12

วสดพาหะในการทาผลตภณฑจลนทรย

หวเช อไรโซเบยมถกใชเปนแหลงของปยไนโตรเจนโดยเฉพาะกบพชตระกลถว ไรโซเบยมทเปนมตรกบสงแวดลอมมาหลายทศวรรษ เพอลดการใชปย เคม ชวยลดตนทนการผลตสาหรบพชตระกลถว หวเช อไรโซเบยมทจาหนายตามทองตลาดมดวยกนหลายรปแบบ ไดแก ชนดแขง หรอชนดเหลว ทรกษาเช อไรโซเบยมใหมจานวนเซลลอยในระดบ 108 เซลลตอกรมไดอยางนอย 6 เดอน (Stephens และ Rask, 2000) แมวาหวเช อชนดเหลวจะมกระบวนการผลตทงายกวาชนดแขง แตความอยรอดของเช อตองคานงถงองคประกอบตาง ๆ ทใชในการผลต รวมท งชนดของเช อไรโซเบยมอกดวย (Tittabutra และคณะ, 2007) ดงน น หวเช อในรปของแขงโดยเฉพาะการใชพทเปนวสดพาหะยงเปนทนยมใชการผลตหวเช อปยชวภาพ เนองจาก พทมองคประกอบตางๆ ททาใหเช ออยรอดไดเปนระยะเวลานาน (Kishore และคณะ, 2005; Okon และ Labandera-Gonzalez, 1994) แตพทกยงเปนวสดทมอยจากดในหลายๆ ประเทศเชนเดยวกบในประเทศไทย ดงน น จงจาเปนตองหาวสดในทองถนมาทดแทนเพอใชผลตในเชงพาณชยตอไป วสดพาหะทเหมาะสมเพอใชในการผลตหวเช อไรโซเบยมหรอปยชวภาพน นตองไมเปนพษ รกษาความช นไดด ชวยใหเช อเจรญเตบโตและอยรอดไดเตรยมในรปแบบผงไดงายและคา pH ทเปนกลาง (Albareda และคณะ,2008; Khavazi และคณะ, 2007;Smith, 1992) มการทดสอบวสดพาหะหลายชนดเพอใชในการผลตหวเช อไรโซเบยม เชน ดน ถานหน เวอรมคไลต เพอรไลต แอตทาพลไลต เซไพโอไลต อะมอรฟสซลกา ปยจากเปลอกไม กากองนและปยหมกจากพชตางๆ (อยกบสมบตทางเคม กายภาพ และชวภาพของวสดพาหะ ทจะสงเสรมใหเช อจลนทรยมชวตอยรอAlbareda และคณะ, 2008; Khavazi และคณะ, 2007) อยางไรกตามคณภาพของหวเช อข นดในหวเช อไดสาหรบการใชหวเช อ PGPR เรมนยมใชกนมากข น ตวอยางของเช อ PGPR ทใชกบพชทเคยมการทดสอบ และไดผลดตอพช ไดแก ขาว + อะโซโตแบคเตอร, อะโซสไปรลลม + ขาวสาล , Acetobater diazotrophicus + ออย (James และคณะ, 1994), Azorhizobium + ขาวสาล (Saleh และคณะ, 2001), การใช Az. Vinelandii รวมกบ Clostridium butyricum ในการปลกขาวสาล ทางตะวนตกของออสเตรเลย , Herbaspirillum seroperdiceae สามารถเพมผลผลตของรวงขาว เปนตน และเมอไมนานมาน ไดมการพฒนา Multi-strain inoculum โดยใช PGPR 3 ชนดรวมกน ในการปลกขาว และพบวาสามารถเพมผลผลตใหขาวไดถง 1.1 ตน/เฮกตาร (เพมข น 21%) เมอเทยบกบไมใสหวเช อ บรเวณเมองฮานอย ประเทศเวยดนาม โดยการผลตหวเช อดงกลาวเกดข นภายใตความรวมมอวจยระหวาง นกวทยาศาสตรเวยดนาม และออสเตรเลย หวเช อผสมดงกลาวประกอบดวย Pseudomonas ทสามารถตรงไนโตรเจน, Klebsiella ทสามารถตรงไนโตรเจน และยอยสลายฟอสเฟตในรป Ca3(PO4)2 และ Citrobacter freundii ซงชวยในการเพมความสามารถในการแขงขนของ PGPR ทจะอาศยบรเวณรากขาว โดยสดสวนของการใชจะอยท 10 : 10 : 1 ตามลาดบ โดยปรมาณ PGPR แตละชนด 3×109 : 1×108 : 1×107 เซลล/กรม วสดพาหะ ตามลาดบ

ปยชวภาพ คอ ปยทประกอบดวยจลนทรยทมชวต ทสามารถสรางธาตอาหาร หรอชวยใหธาตอาหารเปนประโยชนกบพช หรอเรยกวา ปยจลนทรย ตามคาจากดความน จะเหนไดวาไมใชจลนทรยทกชนดจะใชผลตเปนปยชวภาพได แตตองเปนจลนทรยทมคณสมบตพเศษ ทสามารถสรางธาตอาหารข นทางชวภาพแลว

สวพ.ม


ภม

13

แบงใหพชใชไดหรอมคณสมบตพเศษเฉพาะเจาะจงในการสรางสารบางอยางออกมา มผลทาใหชวยเพมปรมาณรปทเปนประโยชนของธาตอาหารพชบางชนด โดยเฉพาะอยางยงธาตอาหารหลกทสาคญ 3 ชนด คอ ไนโตรเจน ฟอสฟอรส และโพแทสเซยม ปยชวภาพสามารถแบงตามลกษณะการใหธาตอาหารแกพช ได 2 ประเภท คอ

1) ปยชวภาพทประกอบดวยจลนทรยสรางธาตอาหารพช ปยชวภาพประเภทน สามารถแบงตามลกษณะความสมพนธกบพชอาศยได 2 แบบ คอกลมท 1 ปยชวภาพทประกอบดวยแบคทเรยตรงไนโตรเจนทอาศยอยรวมกบพชแบบพงพาอาศยซงกนและกน (Symbiosis) ปยชวภาพกลมน มแบคทเรยทมปรสทธภาพในการตรงไนโตรเจนสงมาเปนสวนประกอบสามารถทดแทนไนโตรเจนจากปยเคมใหกบพชอาศยไดมากกวา 50 เปอรเซนต ไดแก อะโซโตแบคเตอร (Azotobacter) และสกลไบเจอรงเคย (Beijerinckia) กลมท 2 ปยชวภาพทประกอบดวยแบคทเรยตรงไนโตรเจนทอาศยอยรวมกบพชแบบอสระ (non-symbiotic N 2-fixing bacteria) แบคทเรยกลมน มประสทธภาพในการตรงไนโตรเจนตา จงสามารถทดแทนปยไนโตรเจนใหกบพชทอาศยอยเพยงระหวาง 5-30 เปอรเซนต ไดแก สกลอะโซสไปรลลม (Azospirillum)

2) ปยชวภาพทประกอบดวยจลนทรยทชวยใหธาตอาหารเปนประโยชนกบพช

ปยชวภาพแบคทเรยทสรางสารสงเสรมการเจรญเตบโตของพช แบคทเรยสงเสรมการเจรญเตบโตของพช (Plant Growth Promoting Rhizobacteria or PGPR) และปยชวภาพทชวยเพมความเปนประโยชนของธาตอาหารพช ปยชวภาพในกลมน ชวยเพมประโยชนธาตอาหารพชบางชนดทละลายน ายากใหเปนประโยชนกบพชไดมากข น จากประกาศกระทรวงเกษตรและสหกรณ เรอง กาหนดเกณฑคลาดเคลอนของปรมาณจลนทรยรบรอง ตามพระราชบญญตปย พ.ศ. 2518 แกไขเพมเตมโดยพระราชบญญตปย (ฉบบท 2) พ.ศ. 2550 ไดกาหนดเกณฑมาตรฐานของปยชวภาพไวดงตารางท 1

ตำรำงท 1 กาหนดเกณฑคลาดเคลอนของปรมาณจลนทรยรบรอง ตามพระราชบญญตปย พ.ศ. 2518 แกไขเพมเตมโดยพระราชบญญตปย (ฉบบท 2) พ.ศ. 2550 (ราชกจจานเบกษา, 2552)

ชนดของปยชวภำพ ปรมำณจลนทรยรบรอง (รอยละของปรมำณ จลนทรยรบรอง)

เกณฑคลำดเคลอน ขนต ำ

ปยชวภาพไรโซเบยม ไมนอยกวา 106 เซลลตอกรม 10

ปยชวภาพพจพอาร ไมนอยกวา 106 โคโลนหรอเซลลตอกรม 10

ปยชวภาพสาหรายสเขยวแกมน าเงน ไมนอยกวา 105 โคโลนตอกรม 10

ปยชวภาพอาบสคลาไมโคไรซา ไมนอยกวา 25 สปอรตอกรม 10

ปยชวภาพละลายฟอสเฟต รา แบคทเรย

ไมนอยกวา 107 โคโลนตอกรม ไมนอยกวา 108 โคโลนตอกรม

10 10

ปยชวภาพละลายโพแทสเซยม ไมนอยกวา 107 โคโลนตอกรม 10

สวพ.ม


ภม

14

อะโซโตแบคเตอร และอะโซสไปรลลม เปนจลนทรยทมความสามารถในการตรงไนโตรเจน ซงบางสายพนธจะมความสามรถในการละลายธาตอาหาร และสรางสารสงเสรมการเจรญเตบโตของพชอกดวย จากรายงานของ อรณ (2556) พบวาเช ออะโซโตแบคเตอรไอโซเลต A10 สามารถสรางฮอรโมนออกซนไดสงทสด รองลงมาคอไอโซเลต A4 และ A8 สามารถสรางฮอรโมนออกซนได 35.00 20.48 และ 19.76 มลลกรม/มลลตรตามลาดบ และมรายงานวาอะโซโตแบคเตอรสามารถผลตสารควบคมการเจรญเตบโตของพชได เชน A. beijernickii ผลตสารคลาย ไซโตไคนน สารคลายออกซน และสารคลายจบเบอเรลลน A.chroococcum ผลตสารคล ายจบเบอเรลลน กรดจบเบอเรลลก และกรดอ นโดล -3-อะซ ต ก A.paspali ผ ล ตสารคล าย ไ ซ โต ไคน น กรดอ น โ ดล -3 -อะซ ต ก และสารค ล าย จ บ เบอ เ รล ล น A.brasilense ผลตสารคลายไซโตไคนน สารคลายจบเบอเรลลน และซเอตน (Zahir et. al., 2004) ศวาพร (2553) รายงานวาการใชเช ออะโซโตแบคเตอร เช ออะโซสไปรลลม และใชปยพชสดถวเขยว มน าหนกฝกดของขาวโพดไมแตกตางกบการใชปยเคมอตราครงหนงของปรกต ชรนทร (2554) รายงานวาการใสเช ออะโซสไปรลมไอโซเลตตางๆ ทาใหมปรมาณไนโตรเจนท งหมดในขาวโพดสงกวาตารบทไมใสเช อ ตารบการทดลองทใสเช ออะโซสไปรลลมเพยงอยางเดยวทาใหมปรมาณไนโตรเจนท งหมดในขาวโพดใกลเคยงกบตารบการทดลองทมการใสปยไนโตรเจนในอตรา 10 กโลกรมไนโตรเจน/ไร นอกจากน เช ออะโซสไปรลลมมความสามารถในการผลตฮอรโมนพช รวมท งโพลเอมน และ กรดอะมโนในเซลล (Thuler et al., 2003; ชรนทร, 2554) สาหรบ A. brasilense สามารถสรางฮอรโมนออกซนทเพมความยาวของราก พ นทผวของราก และน าหนกแหงของราก (El-Khawas and Adachi, 1999; Molla et al., 2001) และมความสามารถในการตรงไนโตรเจนทางชวภาพ และเพมกจกรรมของ glutamate dehydrogenase และ glutamine synthetase (Ribaudo et al., 2001) อะโซสไปรลลมสามารถสรางฮอรโมนพวกออกซน (Lambrecht et al., 2000)

จากรายงานของ ฉววรรณ และคณะ (2558) สามารถคดเลอกเช ออะโซโตแบคเตอร 5 ไอโซเลต คอ aBc1 (A.choococcum), aBt1 (A.choococcum), aBb1 (A.beijerinckii), aBi6 (A.choococcum) และ aAu (A. choococcum) สวนเช ออะโซสไปรลลม 5 ไอโซเลตคอ Mh2 (A. brasilense), Na3 (A. brasilense), Na4 (A.lipoferum), Bh2 (A. lipoferum) และ Au3 (A. lipoferum) ทมศกยภาพในการตรงไนโตรจน ละลายฟอสเฟต และสรางสารสงเสรมการเจรญเตบโตของพช นอกจากน เมอนาจลนทรยท ง 10 สายพนธไปทดสอบในการปลกขาว

ในการพฒนาจลนทรยเพอนาไปใชทางการเกษตรจะมท งในรปสารละลาย และของแขง หวเช อในรปของแขงโดยเฉพาะการใชพทเปนวสดทนยมใชผลตหวเช อปยชวภาพ เนองจากพทมองคประกอบตางๆ ททาใหเช ออยรอดไดเปนระยะเวลานาน แตพทเปนวสดทมอยจากด ดงน นจงจาเปนตองหาวสดในทองถนมาทดแทนเพอใชผลตในเชงพาณชยตอไป วสดทเหมาะสมเพอใชในการผลตหวเช อปยชวภาพน นตองไมเปนพษ รกษาความช นไดด ชวยใหเช อเจรญเตบโตและอยรอดได มคา pH ทเปนกลาง และคณภาพของหวเช อข นอยกบสมบตทางเคม กายภาพ และชวภาพของวสดพาหะ ทจะสงเสรมใหเช อจลนทรยมชวตอยรอดได สาหรบเช อในรปแบบสารละลายเปนรปแบบทนาไปใชไดงาย แตมขอจากดในระยะเวลาการเกบรกษา ซงจากปญหาเหลาน จาเปนตองมการศกษาหาวสดรองรบ และวธการเกบรกษาทเหมาะสม รวมถงวธการใชเพอพฒนารปแบบของผลตภณฑจลนทรยทเหมาะสม ราคาถก ทาใหเซลลต งตนมปรมาณสง, คงคณสมบตทดของจลนทรย และสภาพการเกบรกษาเช อทเหมาะสม และสะดวกตอการนาไปใชของเกษตรกรตอไป

สวพ.ม


ภม

15

วธกำรวจย

ตอนท 1 กำรพฒนำรปแบบและต ำรบผลตภณฑจลนทรยในภำวะโลกรอน วตถประสงค เพอหาวธการทาแหงและอายการเกบเช อแหงทเหมาะสมสาหรบเช อจลนทรยท

แยกไดจากดนแปลงนาทมศกยภาพในการผลตขาว กำรทดลองท 1.1 ผลของวธกำรท ำแหงตอประสทธภำพของผลตภณฑ

(วชรญา เหลยวตระกลและวจตร เหลยวตระกล รบผดชอบ) แผนกำรทดลอง วางแผนการทดลองแบบสมตลอด (CRD) ทา 10 ซ า ประกอบดวย4 สงทดลอง ไดแก

สงทดลองท 1 การทาแหงโดยตากในสภาพอณหภมหอง นาน 24 ชวโมง สงทดลองท 2 การทาแหงโดยใชตอบลมรอน ทอณหภม 60 องสาเซลเซยส นาน 3 ชวโมง สงทดลองท 3 การทาแหงโดยใชเครองทาแหงแบบฝอย อณหภมขาเขา 160 องศาเซลเซยส อตรา

ปอนวตถดบเทากบ 2 สงทดลองท 4 การทาแหงโดยใชเครองทาแหงแบบเยอกแขง ทอณหภม - 48 องศาเซลเซยส นาน

48 ชวโมง โดยนาเช อจลนทรยทแยกไดจากดนแปลงนาทมศกยภาพในการควบคมโรคขาว (โรคเมลดดางหรอ

โรคใบจด) ยอยสลายฟางขาวและสงเสรมการเจรญเตบโตของขาว จากโครงการระยะท 2 มาเล ยงเช อบรสทธ จนไดอายทเหมาะสมในแตละเช อนาไปทาแหงตามวธการของแตละสงทดลอง

วเคราะหคณภาพของเช อโดยนาเช อทผานกระบวนการทาแหง นามาทาการศกษาคณภาพ ดงน 1. ปรมาณความช น ดวยเครอง moisture balance 2. คา aw ดวยเครองวดปรมาณน าอสระ (Water Activity Meter) 3. ปรมาณเช อรอดชวต ดดแปลงตามวธของ Watanabe (2002) กำรวเครำะหปรมำณเชอรอดชวตของเชอไตรโคเดอรมำผงทผำนกระบวนกำรท ำแหงทแตกตำง

กน ดดแปลงตามวธของ Watanabe (2002) นาเช อไตรโคเดอรมาจานวน 10 กรม ใสลงในขวดแกวรปชมพขนาด 250 มลลลตร เตมน ากลนปลอดเช อ90 มลลลตรและเขยาท 200 รอบตอนาท (rpm) อณหภมหอง (ประมาณ 28 องศาเซลเซยส นาน 30 นาท จากน นทาการเจอจางสารละลายดวยน ากลนนงฆาเช อท 10-1–10 -4 เทาตามวธ Serial dilution ดดสารแขวนลอยเช อจานวน 0.1 มลลลตร ใสลงบน อาหาร Potato Dextrose Agar (PDA) ทผสม Rose bengal (ความเขมขน 50 มลลกรมตอลตร) เกลยใหทวผวหนาบมจาน เพาะเช อทอณหภม 28 องศาเซลเซยส เปนเวลา 5 วน ทาการนบเช อและจดบนทก 4. ความสามารถของเช อ ไดแก ความสามารถในการสงเสรมการเจรญเตบโต (รอยละการงอก) กำรศกษำอตรำกำรงอกของเมลดขำวสำยพนธปทมธำน 80

การศกษาอตราการงอกของเมลดขาวโดยแบงออกเปน 4 สงทดลอง ไดแก แชน าหวเช อทผานการทาแหงโดยตาก แชน าหวเช อทผานการทาแหงโดยใชตอบลมรอนทอณหภม 40 องสาเซลเซยส, แชน าหวเช อทผานการทาแหงโดยใชเครองทาแหงแบบฝอย และ แชน าหวเช อทผานการทาแหงโดยใชเครองทาแหงแบบเยอกแขง โดยใชหวเช อปรมาณ 50 กรม ตอน าสะอาด 1,000 มลลลตร นาน 24 ชวโมง นาข นพกใหสะเดดน านาน 48 ชวโมง โดยพรมน าทกวนๆ ละ 1 คร ง จานวนเมลดขาว 5 เมลด ใส 1 เมลด ตอ 1 หลม เกบขอมลวนท 14 โดยการนบจานวนตน บนทกขอมล

สวพ.ม


ภม

16

กำรทดลองท 1.2 กำรศกษำอำยกำรเกบรกษำของเชอเชอแหง (วชรญำ เหลยวตระกลและวจตร เหลยวตระกล รบผดชอบ) นาเช อผงทมคณภาพดทสดจากกระบวนการทาแหงตามขอ 1.1 มาเกบรกษาเปนเวลา 90 วน และ

เกบตวอยางทก 15 วนมาวเคราะหคณภาพของเช อ โดยนามาทาการศกษาคณภาพ ดงน 1. ปรมาณความช น ดวยเครอง moisture balance 2. คา aw ดวยเครองวดปรมาณน าอสระ (Water Activity Meter) 3. ปรมาณเช อรอดชวต ดดแปลงตามวธของ Watanabe (2002) กำรทดลองท 1.3 ผลของอณหภมในกำรเกบรกษำเชอรำไตรโคเดอรมำแบบผง (ผศ.ฉววรรณ บญเรอง รบผดชอบ)

วางแผนการทดลอง แบบ 4 x 2 factorial in CRD จานวน 4 ซ าประกอบดวย 2 ปจจย คอ ปจจย A คอวสดทใชเล ยงเช อรา T. harzianum

A1 คอ เช อรา T. harzianum ชนดสดทเล ยงบนเมลดขาวโพด A2 คอ เช อรา T. harzianum ชนดสดทเล ยงบนขาวสาร A3 คอ เช อรา T. harzianum ชนดสดทเล ยงบนขาวสก A4 คอ เช อรา T. harzianum ชนดผงสาเรจรป

ปจจย B คอ อณหภมในการเกบรกษาเช อรา T. harzianum ททาเปนเช อผงแลว B1 = อณหภมหอง B2 = อณหภมตเยน

กำรเตรยมเชอรำ T. harzianum ชนดสด 1. เช อรา T. harzianum ชนดสดทเล ยงบนเมลดขาวโพด ขาวสารและขาวสก ตามวธการของศนยสงเสรมเทคโนโลยการเกษตรดานอารกขาพช จงหวดชยนาท

2. เ ช อรา T. harzianum ชนดผงสาเร จรปซ อจาก ตาบลชางใหญ อา เภอบางไทร จงหวดพระนครศรอยธยา

กำรท ำเชอรำ T. harzianum ผงแหง

เช อรา T. harzianum ชนดสดจากขอ 1 อาย 7 วน ทเจรญจนเตมถงเปนสเขยวเขม นามาเทใสกลองพลาสตกเจาะฝาดานบนปดดวยมงตาขายชนดละเอยดขนาด 0.2 มลลเมตร นามาผงในหองทอากาศถายเทสะดวก (อณหภมหอง) เปนเวลา 5 วน จากน นนามาปนดวยเครองปนอเนกประสงค แลวนาเช อราทละเอยดแลวบรรจถงฟอรยซบลอค ถงละ 50 กรม

สวพ.ม


ภม

17

กำรเกบรกษำเชอรำ T. harzianum นาเช อราทบรรจถงแลวไปเกบในสภาพอณหภมหองและอณหภมตเยน

กำรบนทกผล ตรวจนบปรมาณเช อทชวต โดยวธ Dilution plating method กอนและหลงการเกบรกษา15, 30, 45 และ 60 วน วธกำรท ำ Dilution plating method นาเช อผงทเกบรกษาไว จานวน 1 กรม ผสมน ากลนนงฆาเช อ 9 มลลลตร จากน นเจอจางความเขมขนต งแต 10-7-10-11 ใชปเปตดดตวอยางแตละหลอด จานวน 0.1 มลลลตร เกลยใหทวผวหนาอาหารวน PDA นาไปบมในสภาพอณหภมหอง เปนเวลา 48 ชวโมง ตรวจนบจานวนโคโลน แลวนามาคานวณเปน cfu/กรม

กำรทดลองท 1.4 ผลของอณหภมในกำรเกบรกษำเชอรำบวเวอเรยแบบผง (ผศ.ฉววรรณ บญเรอง รบผดชอบ)

วำงแผนกำรทดลอง แบบ Split plot จานวน 4 ซ าประกอบดวย 1. Main plot คอ อณหภมทใชในการเกบรกษา

M1 เกบรกษาในสภาพอณหภมหอง M2 เกบรกษาในสภาพอณหภม 25 องศาเซลเซยส

2. Sub plot คอ ชนดของเช อราบวเวอเรยแบบผง S1 เช อแบบผงจากเช อราบวเวอเรยชนดสดทเล ยงบนขาวสาร S2 เช อแบบผงจากเช อราบวเวอเรยชนดสดทเล ยงบนขาวสก S3 เช อผงสาเรจรปบวเวอเรยผสมเมธาไรเซยม

กำรเตรยมเชอรำบวเวอเรยแบบผงจำกเชอชนดสด ทาการเล ยงเช อราบวเวอเรยบนขาวสาร (ฉววรรณและคณะ,2561) และขาวสก (จระเดช

และวรรณวไล,2554) เมอเช ออาย 10 วน นาเช อทเจรญเตมทไปตากในกลองพลาสตกปดฝาทถายเทอากาศได (เจาะฝากลองแลวตดมงตาขายขนาด 0.2 มลลเมตร) นาเช อทตากในสภาพอณหภมหองเปนเวลา 10 วน เช อบนขาวสารและขาวสกแหง นาไปปนดวยเครองปนอเนกประสงคจนละเอยดเปนผง จากน นนาเช อทปนเปนผงแลวแบงใสถงซปลอกถงละ 50 กรม นาไปเกบรกษาในสภาพอณหภมหองและอณหภม 25 องศาเซลเซยส กำรบนทกผล การบนทกขอมลปรมาณเช อทมชวต โดยวธการ Dilution plating method กอนเกบรกษาและภายหลงการเกบรกษา 15,30,45 และ 60 วน เชนเดยวกบการทดลองท 1.3

สวพ.ม


ภม

18

ตอนท 2 ต ำรบจลนทรยสงเสรมกำรเจรญเตบโตเพอกำรผลตขำวในภำวะโลกรอน (ฉววรรณ บญเรองและอรณ คงสอน รบผดชอบ)

วตถประสงค 1. เพอใหไดสตรวสดพาหะ (carrier) และวธการเกบรกษา ทสามารถคงจานวนเซลลของเช อ

ได 108-109 cfu/กรม 2. เพอใหไดสตรหวเช อเดยว หวเช อผสมและวธการใชทเหมาะสมกบการผลตขาว

ขอบเขตของกำรวจย นาเช ออะโซโตแบคเตอรและอะโซสไปรลลมทคดเลอกไดจากการทดสอบประสทธภาพใน

หองปฏบตการ โรงเรอนทดลองและสภาพแปลง มาเพาะเล ยงและผสมกบวสดพาหะ (carrier) ทมความแตกตางของ organic carbon ความช น อณหภม และตรวจสอบประชากรของเช อทกเดอน

กำรทดลองท 2.1 กำรทดสอบคณสมบตของวสดพำหะตอกำรอยรอดของเชออะโซโตแบคเตอร และอะโซสไปรลลมส ำหรบผลตภณฑแบบผง

2.1.1 ผลของวสดพำหะและอณหภมในกำรเกบรกษำตอกำรอยรอดของเชออะโซโต

แบคเตอร และอะโซสไปรลลมส ำหรบผลตภณฑแบบผง วางแผนการทดลองแบบ 3x4 Split-Plot in Completely Randomized Design จานวน 4 ซ า ประกอบดวย

Main-Plot คอวสดพำหะ(Carrier) 4 ชนด คอ M1 ขยมะพราว M2 เปลอกถว M3 พทมอส M4 แกลบเผา

Sub-Plot อณหภมในกำรเกบรกษำเชอผง 3 ระดบ S1 อณหภม 35 องศาเซลเซยส S2 อณหภม 15 องศาเซลเซยส S3 อณหภม 5 องศาเซลเซยส

กำรเตรยมหวเชอ เตรยมหวเชอโดยเลยงเชอในอำหำรเหลวสตร Ashby’ s สาหรบเช ออะโซโตแบตเตอร ทเตม

NH4Cl 1 กรม/ลตร และอาหารสตร Okon et. al., (1997); Kumari et. al., (1981) สาหรบเช ออะโซสไปรลลม เขยาทความเรวรอบ 120 rpm เปนเวลา 3 วน นามาปนเหวยงทความเรว 4,000 rpm เปนเวลา 5 นาท แลวนาตะกอนเซลลทไดมาลางดวย 0.85 % NaCl ละลายตะกอนดวย เหลวสตร Ashby’ s สาหรบเช ออะโซโตแบตเตอรทอาหารเหลวสตร N-free ของ Dobereiner et. al. (1976) ทไมเตม bromothymol blue วดคา optical density 600 (OD600) ใหทกไอโซเลตมคาเทากนท 0.2

สวพ.ม


ภม

19

เตรยมวสดพำหะหรอวสดพำหะ (carrier) เตรยมวสดพาหะทใชในการทดลองน คอ ขยมะพราว เปลอกถว พทมอสและแกลบเผาทม

ความช นไมเกน 10 % รอนผานตะแกรงขนาด 2 มลลเมตร แลวนาไปนงฆาเช อท 121 องศาเซลเซยส เปนเวลา 15 นาท

กำรผสมผงเชอ นาเช อ อะโซโตแบคเตอร + อะโซสไปรลลม ความเขมขน108cfu/มลลลตร จานวน 5 มลลลตร

มาผสมกบวสดพาทฆาเช อแลว 50 กรมคลกเคลาใหทวกนจานวน 4 ถงตอ 1 วสดพาหะ บรรจในถงพลาสตก ขนาด 5x9 น ว นาไปเกบในอณหภม 35, 15 และ5 องศาเซลเซยส เปนเวลา 90 วน (ภาพท 1)

ภำพท 1 ลกษณะเช อผงในวสดพาหะ(carrier) 4 ชนด กำรเกบรกษำ

นาหวเช อทผสมกบวสดพาแลวโดยใหมความช นสดทาย 40 % นาไปเกบไวในสภาพอณหภม 35, 15 และ 5 องศาเซลเซยสเปนเวลา 90 วน

กำรบนทกขอมล ตรวจนบการมชวตของเช อโดยวธ total plate count ทก 30 วน

วเครำะหขอมล

วเคราะหคาความแปรปรวนของขอมลเพอหาคา F–value พรอมท งคาสถตสาหรบเปรยบเทยบความแตกตางของคาเฉลยในแตละตารบทดลอง ตามวธของ Duncan’ s new multiple range test (DMRT)

สวพ.ม


ภม

20

กำรทดลองท 2.1.2 ทดสอบประสทธภำพกำรสงเสรมกำรเจรญเตบโตของกลำขำวและขำวโพด วางแผนการทดลอง 3x8 Split-Plot in Completely Randomized Design จานวน 4 ซ า

ประกอบดวย Main-Plot คอวสดพาหะของเช อ 8 สงทดลอง คอ

M1 ขยมะพราวไมใสเช อ(Control) M2 เปลอกถวไมใสเช อ(Control)

M3 พทมอสไมใสเช อ(Control) M4 แกลบเผาไมใสเช อ(Control) M5 ขยมะพราวใสเช อ อะโซโตแบคเตอร + อะโซสไปรลลม M6 เปลอกถวใสเช อ อะโซโตแบคเตอร + อะโซสไปรลลม M7 พทมอสใสเช อ อะโซโตแบคเตอร + อะโซสไปรลลม M8 แกลบเผาใสเช อ อะโซโตแบคเตอร + อะโซสไปรลลม

Sub-Plot อณหภมในการเกบรกษาเช อผง 3 ระดบ S1 อณหภม 35 องศาเซลเซยส S2 อณหภม 15 องศาเซลเซยส S3 อณหภม 5 องศาเซลเซยส

วธกำร นาวสดพาหะชด Control ทนงฆาเช อแลว(M1-M4) และผงเช อจากการทดลองท 2.1.1 (M5-M8)

มาคลกกบเมลดขาวปทมธาน 1 ดงน 1. การคลกเมลดขาวในหลอดเซนตรฟวสโดยชง เมลดขาว 5 กรม/หลอด เตมสารเหนยว

2 มลลลตร+ผงเช อ 1 กรมคลก/เขยาใหทวท งเมลด 2. การคลกเมลดขาวโพดในหลอดเซนตรฟวสโดยนบเมลดขาวโพด 25 เมลด/1 หลอดสารเหนยว

2 มลลลตร+ผงเช อ 1 กรมคลก/เขยาใหทวท งเมลด 3. นาเมลดขาวและเมลดขาวโพดไปเพาะตามวธ Blotter Method คอใชกระดาษทชชซอนกน

3 ช นจมน าใหช นนาไปวางในจานเล ยงจากน นนาเมลดมาวางเรยงโดยเมลดขาว 100 เมลด/จานและเมลดขาวโพด 25 เมลด/จานแลวนาไปบมไวในสภาพอณหภมหองเปนเวลา 10 วน

กำรบนทกผล กจกรรมท 1. เปอรเซนตความงอกของขาว กจกรรมท 2. ความยาวรากของตนกลาขาว กจกรรมท 3. ความสงของตนกลาขาว กจกรรมท 4. เปอรเซนตความงอกของขาวโพด กจกรรมท 5. ความยาวรากของตนกลาขาวโพด กจกรรมท 6. ความสงของตนกลาขาวโพด

วเครำะหขอมล วเคราะหคาความแปรปรวนของขอมลเพอหาคา F–value พรอมท งคาสถตสาหรบเปรยบเทยบ

ความแตกตางของคาเฉลยในแตละตารบทดลอง ตามวธของ Duncan’ s new multiple range test (DMRT)

สวพ.ม


ภม

21

ภำพท 2 การเพาะเมลดโดยวธ Blotter Method

กำรทดลองท 2.2 กำรทดสอบคณสมบตของสำรละลำยธำตอำหำรตอกำรอยรอดของเชอ อะโซโตแบคเตอรและอะโซสไปรลลม ส ำหรบผลตภณฑแบบเหลว

กำรวำงแผนกำรทดลอง โดยวางแผนการทดลองแบบ 4 x 3 factorial in completely randomized design จานวน

4 ซ า ประกอบดวยการทดลองยอย ดงน กำรทดลองยอย 2.2.1 ผลของสำรละลำยธำตอำหำรและอณหภมในกำรเกบรกษำตอคณภำพ

ผลตภณฑแบบเหลวของหวเชอผสมอะโซโตแบคเตอร 4 ไอโซเลต + หวเชอผสมอะโซสไปรลลม 4 ไอโซเลต 1. เช อผสมอะโซโตแบคเตอร 4 ไอโซเลต ไดแก Bh2, Mh2, Na3, Au3 2. เช อผสมอะโซสไปรลลม 4 ไอโซเลต ไดแก aBt1, aBc1, aBi6, aAu3

ปจจยท A สารละลายธาตอาหาร (Preservation media) 4 สตร คอ A1 อาหารเหลวสตร N-free ของ Dobereiner et. al. (1976) ทไมเตม

bromothymol blue A2 สารละลาย phosphate buffer pH 7 A3 สารละลายกากน าตาล 2% A4 สารละลาย phosphate buffer pH 7 : สารละลายกากน าตาล 2% ใน

อตราสวน 1:1 โดยปรมาตร ปจจยท B อณหภมในการเกบรกษา 3 ระดบ คอ

B1 อณหภม 5 องศาเซลเซยส B2 อณหภม 15 องศาเซลเซยส B3 อณหภม 35 องศาเซลเซยส

กำรเตรยมหวเชอ และผสมสำรละลำยธำตอำหำร เตรยมหวเช อโดยเล ยงเช อในอาหารเหลวสตร Ashby’s สาหรบเช ออะโซโตแบตเตอร ทเตม NH4Cl

1 กรม/ลตร และอาหารสตร Okon et. al., (1997); Kumari et. al., (1981) สาหรบเช ออะโซสไปรลลม เขยาทความเรวรอบ 120 rpm เปนเวลา 3 วน นามาปนเหวยงทความเรว 4,000 rpm เปนเวลา 5 นาท แลวนาตะกอนเซลลทไดมาลางดวย 0.85 % NaCl และนาตะกอนเซลลทไดมาละลายในสารละลายธาตอาหารสตรตางๆ โดยปรบคา optical density 600 (OD600) ใหมคาเทากนท 0.2 บรรจในขวดพลาสตกทบแสง ขวดละ 1,000 มลลลตร แลวนาไปเกบทอณหภม 5, 15 และ 35 องศาเซลเซยส

สวพ.ม


ภม

22

กำรบนทกผล ตรวจนบการมชวตของเช อโดยวธ total plate count หลงการเกบรกษา 30 และ 60 วน

วเครำะหขอมล วเคราะหคาความแปรปรวนของขอมลเพอหาคา F–value พรอมท งคาสถตสาหรบ

เปรยบเทยบความแตกตางของคาเฉลยในแตละตารบทดลอง ตามวธ LSD

กำรทดลองยอย 2.2.2 ผลของสำรละลำยธำตอำหำรและอณหภมในกำรเกบรกษำตอคณภำพผลตภณฑแบบเหลวของหวเชอผสมอะโซโตแบคเตอร 4 ไอโซเลต + หวเชอผสมอะโซสไปรลลม 4 ไอโซเลตตอควำมสงตนและควำมยำวรำกของกลำขำวปทมธำน1

วางแผนการทดลองเชนเดยวกบ การทดลองยอยท 2.2.1 ภายหลงการเกบรกษาเช อในสภาพอณหภม 5,15และ35 องศาเซลเซยส เปนเวลา 30 และ 60 วน นามาทดสอบประสทธภาพการสงเสรมการการงอกและการเจรญเตบโตของตนกลาอาย 7 วนของขาวปทมธาน1 โดยการนาเช อผสมผสมอะโซโตแบคเตอร 4 ไอโซเลต +หวเช อผสมอะโซสไปรลลม 4 ไอโซเลตทเกบในอณหภมตางๆ มาแชเมลดขาวเปนเวลา 12 ชวโมง แลวนา ไปทดสอบความงอก ดวยวธ Blotter Method โดยนาเมลดขาวทแชจลนทรยมาวางบนกระดาษเพาะบนจานอาหารเล ยงเช อ 25 เมลด/จานเล ยงอาหารเล ยงเช อบมไวทอณหภมหองเปนเวลา 7 วน

กำรบนทกผล

กจกรรมท 1. เปอรเซนตความงอกของขาว กจกรรมท 2. ความยาวรากของตนกลาขาว กจกรรมท 3. ความสงของตนกลาขาว

วเครำะหขอมล วเคราะหคาความแปรปรวนของขอมลเพอหาคา F–value พรอมท งคาสถตสาหรบ

เปรยบเทยบความแตกตางของคาเฉลยในแตละตารบทดลอง ตามวธ LSD

สวพ.ม


ภม

23

ผลและวจำรณ

ตอนท 1 กำรพฒนำรปแบบและต ำรบผลตภณฑจลนทรยในภำวะโลกรอน

กำรทดลองท 1.1 ผลของวธกำรท ำแหงตอประสทธภำพของผลตภณฑ การศกษาผลของวธการทาแหงตอประสทธภาพของผลตภณฑเช อจลนทรย วางแผนการทดลอง

แบบสมตลอด (CRD) ประกอบดวย 4 สงทดลอง ไดแก 1) การทาแหงโดยตากในสภาพอณหภมหอง (control), 2) การทาแหงโดยใชตอบลมรอนทอณหภม 60 องสาเซลเซยส, 3) การทาแหงโดยใชเครองทาแหงแบบฝอย และ 4) การทาแหงโดยใชเครองทาแหงแบบเยอกแขง โดยนาเช อจลนทรยทแยกไดจากดนแปลงนา ทมศกยภาพในการควบคมโรคขาว(โรคเมลดดางหรอโรคใบจด) ยอยสลายฟางขาวและสงเสรมการเจรญเตบโตของขาว จากโครงการระยะท 2 มาเล ยงเช อบรสทธ จนไดอายทเหมาะสมในแตละเช อนาไปทาแหงตามวธการของแตละสงทดลอง จากน นทาการวเคราะหคณภาพของเช อโดยนาเช อทผานกระบวนการทาแหง คอ ปรมาณความช น, คา aw, ปรมาณเช อรอดชวต และความสามารถของเช อ ไดแก ความสามารถในการสงเสรมการเจรญเตบโต (รอยละของการงอก) พบวาเช อทผานการทาแหงโดยตากในสภาพอณหภมหองมปรมาณความช นและ aw สงทสด รองลงมาคอ การทาแหงโดยใชตอบลมรอนทอณหภม 60 องสาเซลเซยส, การทาแหงโดยใชเครองทาแหงแบบเยอกแขง และการทาแหงโดยใชเครองทาแหงแบบฝอย ตามลาดบ เมอเทยบกบเช อสด เนองจากอณหภม ความดน และระยะเวลาในการทาแหงมผลตอปรมาณความช นและคา aw และพบวาการทาแหงโดยใชเครองทาแหงแบบฝอยมผลทาใหปรมาณเช อไตรโคเดอรมาและความสามารถในการสงเสรมการเจรญเตบโต (รอยละการงอก) มปรมาณมากกวาการทาแหงดวยวธอนๆ(ตารางท 1) โดยเช อไตรโคเดอรมา (Trichoderma spp.เปนเช อราปฏปกษทมประสทธภาพในการควบคมโรคพชและชวยสงเสรมการเจรญเตบโตใหแกพชได (เกษม, 2551) ทาใหระบบรากพชสมบรณและแขงแรงดดซบอาหารและแรธาตตางๆ ในดนไดด (Benitezและคณะ, 2004 และ Harman และคณะ, 2004) และเนองจากการทาแหงแบบพนฝอยเปนกระบวนการชวยในการหอหมสารจากสภาวะททาใหสารเสอมสลายได (encapsulation) จงชวยในการหอหมเช อไตรโคเดอรมาไวและสงผลใหปรมาณเช อยงสงอย

ตำรำงท 1 ปรมาณความช น คา aw, ปรมาณเช อรอดชวต และความสามารถของเช อ ไดแก ความสามารถในการสงเสรมการเจรญเตบโต (รอยละการงอก) เช อไตรโคเดอรมาผงทผานกระบวนการทาแหงทแตกตางกน

กระบวนกำรท ำแหง ควำมชน (รอยละ)

aw ปรมำณเชอ

(Log cfu/g of dried) กำรงอก (รอยละ)

Fresh (control) 15.56±0.18a 0.59±0.01a 93.61±0.98a 100.00±0.00a

Room Temperature 4.80±0.02b 0.34±0.01b 34.50±0.81c 80.00±0.00b

Hot air oven 4.01±0.01c 0.31±0.01c 31.42±1.05d 93.33±0.58ab

Spray dry 3.58±0.02e 0.23±0.01e 44.37±2.53b 100.00±0.00a

Freeze dry 3.74±0.01d 0.28±0.01d 37.14±1.58c 86.67±0.58ab

สวพ.ม


ภม

24

กำรศกษำอำยกำรเกบรกษำของเชอไตรโคเดอรมำแหง

การศกษาอายการเกบรกษาของเช อไตรโคเดอรมาแหงทผานกระบวนการทาแหงแบบพนฝอยมาทาการศกษา จากการศกษากระบวนการทาแหงของเช อไตรโคเดอรมาขางตนทมคณสมบตดทสดมาบรรจในถงอลมเนยมฟรอยดเกบไวทอณหภมหอง เปนระยะเวลา 90 วน พบวาปรมาณความช น คา aw และปรมาณเช อ ของทกชดการทดลองมปรมาณลดลงตลอดระยะเวลาการเกบรกษาเปนระยะเวลา 90 วน (ตารางท 2)

ตำรำงท 2 การเปลยนแปลงคณสมบตของเช อไตรโคเดอรมาผงทผานกระบวนการทาแหงแบบพนฝอยในระหวางการเกบรกษาเปนระยะเวลา 90 วน ทอณหภมหอง

คณสมบต ระยะเวลำกำรเกบรกษำ (วน)

0 15 30 45 60 75 90 ความช น (รอยละ) 3.58±0.02 3.75±0.01 4.02±0.02 4.25±0.02 4.57±0.01 4.87±0.01 5.04±0.02

aw 0.23±0.01 0.28±0.01 0.32±0.01 0.34±0.01 0.36±0.01 0.39±0.00 0.45±0.00

ปรมาณเช อรอดชวต (Log cfu/g of dried)

44.37±2.53 43.44±2.06 40.85±1.24 38.70±1.06 36.88±0.32 33.39±1.65 30.35±0.97

ตำรำงท 3 ปรมาณความช น, คา aw, ปรมาณเช อรอดชวต และความสามารถของเช อ ไดแก ความสามารถ

ในการสงเสรมการเจรญเตบโต (รอยละการงอก) เช อบวเวอเรยผงทผานกระบวนการทาแหงทแตกตางกน


aw ปรมำณเชอ

(Log cfu/g of dried)

กำรงอก (รอยละ)

Fresh (control) 17.67±0.01 0.66±0.01 96.36±0.17 100.00±0.00 Room Temperature 5.09±0.27 0.36±0.00 31.00±2.65 53.3±0.59

Hot air oven 4.13±0.02 0.33±0.01 23.67±1.53 66.7±0.58 Spray dry 4.17±0.23 0.22±0.00 45.67±2.52 86.7±0.61

Freeze dry 3.41±0.20 0.25±0.02 21.33±1.15 73.3±0.60

สวพ.ม


ภม

25

ตำรำงท 4 ปรมาณความช นของเช อบวเวอเรยผงทผานกระบวนการทาแหงทแตกตางกนในระหวางการเกบรกษาเปนระยะเวลา 90 วน ทอณหภมหอง


ระยะเวลำกำรเกบรกษำ (วน) 0 15 30 45 60 75 90

Room Temperature 4.13±0.02 4.17±0.03 4.29±0.13 4.46±0.31 4.67±0.45 5.01±0.63 5.16±0.69

Hot air oven 5.09±0.27 5.15±0.23 5.27±0.20 5.43±0.24 5.70±0.30 6.11±0.46 6.17±0.54

Spray dry 3.41±0.20 3.60±0.16 3.68±0.03 3.85±0.02 4.06±0.12 4.42±0.24 4.47±0.25

Freeze dry 4.17±0.23 4.27±0.23 4.42±0.27 4.51±0.24 4.73±0.39 4.95±0.51 5.12±0.70

ตำรำงท 5 คา aw ของเช อบวเวอเรยผงทผานกระบวนการทาแหงทแตกตางกนในระหวางการเกบรกษา

เปนระยะเวลา 90 วน ทอณหภมหอง

กระบวนกำรท ำแหง aw



Hot air oven 0.33±0.01 0.33±0.01 0.34±0.02 0.37±0.03 0.42±0.05 0.48±0.03 0.63±0.06

Spray dry 0.22±0.00 0.24±0/01 0.27±0.02 0.30±0.03 0.33±0.03 0.38±0.01 0.52±0.01

Freeze dry 0.25±0.02 0.27±0.01 0.29±0.02 0.37±0.03 0.46±0.03 0.51±0.01 0.75±0.01

ตำรำงท 6 ปรมาณเช อรอดชวต (Log cfu/g of dried) ของเช อบวเวอเรยผงทผานกระบวนการทาแหงท

แตกตางกนในระหวางการเกบรกษาเปนระยะเวลา 90 วน ทอณหภมหอง

กระบวนกำรท ำแหง ปรมำณเชอรอดชวต (Log cfu/g of dried)



Hot air oven 23.67±1.53 21.00±1.73 18.67±1.15 15.33±0.58 11.33±0.58 10.67±1.15 8.33±0.58

Spray dry 45.67±2.52 43.67±1.15 39.33±1.15 34.33±1.15 24.67±0.58 23.00±0.00 21.33±0.58

Freeze dry 21.33±1.15 20.67±0.58 20.33±0.58 19.00±0.00 16.67±1.15 17.67±0.58 14.67±1.15

สวพ.ม


ภม

26

ภำพท 3 เช อราไตรโคเดอรมาชนดสด (a) และเช อบวเวอเรยชนดสด (b)

ภำพท 4 เครองทาแหงแบบพนฝอย ภำพท 5 เครองทาแหงแบบลมรอน

b a

สวพ.ม


ภม

27

ภำพท 6 ผลตภณฑเช อบวเวอเรยทผานกระบวนการทาแหง

a การทาแหงโดยตากในสภาพอณหภมหอง b การทาแหงโดยใชตอบลมรอนทอณหภม 60 องสาเซลเซยส

c การทาแหงโดยใชเครองทาแหงแบบฝอย d การทาแหงโดยใชเครองทาแหงแบบเยอกแขง

อยางไรกตามรปแบบการทาแหงเช อราไตรโคเดอรมาและบวเวอเรยท ง 4 วธการพบวา หากเรมจากหวเช อสดในปรมาณทเทากน เชนเช อสด 260 กรม(เตรยมจากขาวสาร 200 กรมเตมน า 60 กรม) การตากในสภาพอณหภมหองจะไดปรมาณเช อผงแหง 160 กรม แตการทาแหงแบบฝอยและทาแหงแบบเยอกแขง ไดปรมาณเช อผงนอยมากและเมอนาออกจากเครองเกบในสภาพอณหภมหองเกดการละลายไมคงรป

b a

c d

สวพ.ม


ภม

28

กำรทดลองท 1.3 ผลของอณหภมในกำรเกบรกษำเชอรำไตรโคเดอรมำแบบผง

จากการใชเช อสดทนามาทาเช อผงจาการเล ยงบนขาวโพด ขาวสาร ขาวสกนามาตากแหงในกลองพลาสตกและเช อผงสาเรจรปและอณหภมในการเกบรกษาเช อราไตรโคเดอรมาแบบผง พบวาปรมาณเช อราไตรโคเดอรมาทมชวตของภายหลงเกบรกษา 15,30,45 และ 60 วน ไมมความแตกตางกนทางสถต ท งเช อทเล ยงบน ขาวโพด ขาวสารและขาวสกทกบรกษาทอณหภมหองและอณหภมตเยน และปรมาณเช ออยในชวง 32.50- 57.25 x108cfu/กรมและภายหลงการเกบรกษา 15,30,45และ60วนปรมาณเช อมแนวโนมลดลง เชน เช อผงทเตรยมจากเช อไตรโคเดอรมาทเล ยงบนขาวโพดเกบรกษาในสภาพอณหภมหอง มปรมาณเช อ 41.50,38.25,36.25 และ32.50

x108cfu/กรม ตามลาดบ (ตารางท 7) แตภายหลงการเกบรกษา 365 วนหรอ 1 ป ปรมาณเช อทมชวตคงเหลอตากวา 106cfu/กรม จงไมควรนามาใชตามคาแนะนาของจระเดช และวรรณวไล (2554) คอ ผงหวเช อบรสทธน มสปอรของเช อราไตรโคเดอรมาในปรมาณไมนอยกวา 100 ลานหนวยชวต (สปอร) ตอผงเช อ 1 กรมหรอ 106 cfu/กรม แตการเกบรกษาไตรโคเดอรมาในถงซบลอคคณภาพตากวาการเกบในขวดแกว จระเดชและวรรณวไล (2554) สามารถเกบรกษาไดเปนระยะเวลานานไมนอยกวา 1 ปถาเกบไวในตเยน (ประมาณ 8 -10 องศาเซลเซยส) แตถาเกบทอณหภมในหองปกต (25-30 องศาเซลเซยส) สามารถเกบไวไดนาน 6 เดอน และการเกบรกษาใน ในรปผงแหงและรปผลตบนเมลดธญพช ควรเกบในตควบคมอณหภมประมาณ 10 องศาเซลเซยส หรอในสภาพไมช น ไมถกแสงแดดโดยตรง ปรมาณเช อจะลดลงจากเรมตนประมาณ 10 เทา เมอเกบไวนานประมาณ 6 เดอน (ศนยประสานงานโครงการอนเนองจากพระราชดาร,2561)

ตำรำงท 7 ปรมาณเช อทมชวตของเช อราไตรโคเดอรมาภายหลงเกบรกษา 60 วนและ 365 วน

หมำยเหต A คอเช อรา T. harzianum แบบผง

A1 = เช อไตรโคเดอรมาทเล ยงบนขาวโพด, A2 = เช อาไตรโคเดอรมาทเล ยงบนขาวสาร A3 = เช อราไตรโคเดอรมาทเล ยงบนขาวสก , A4 = เช อราไตรโคเดอรมาผงสาเรจรป

สงทดลอง จ ำนวนโคโลน (x108cfu/กรม)

15 วน 30 วน 45 วน 60 วน 365 วน ขาวโพด+อณหภมหอง 41.50 38.25 36.25 32.50 0 ขาวโพด+อณหภมตเยน 67.25 56.75 54.50 45.75 0 ขาวสาร+อณหภมหอง 56.00 48.25 44.25 36.25 0 ขาวสาร+อณหภมตเยน 76.50 69.50 61.75 57.25 0 ขาวสก +อณหภมหอง 62.00 57.75 53.00 48.75 0 ขาวสก +อณหภมตเยน 64.25 60.25 51.75 47.50 0

ผงสาเรจรป+อณหภมหอง 68.75 60.00 56.00 50.75 0 ผงสาเรจรป+อณหภมตเยน 63.25 60.25 56.25 53.00 0

F-test ns ns ns ns - CV. % (A) 30.73 27.52 25.27 25.63 -

CV% (B) 21.68 18.46 19.78 18.81 -

สวพ.ม


ภม

29

B อณหภมในการเกบรกษา คออณหภมหอง และอณหภมตเยน B1 = อณหภมหอง , B2 = อณหภมตเยน

กำรทดลองท 1.4 ผลของอณหภมในกำรเกบรกษำเชอรำบวเวอเรยแบบผง ผลของอณหภมในการเกบรกษาเช อราบวเวอเรยแบบผง พบวาการเกบรกษาเช อผงในสภาพ

อณหภมหองอยในชวง 35-38 องศาเซลเซยสและอณหภม 25 องศาเซลเซยส มปรมาณเช อทมชวตไมแตกตางกนทางสถต ในระยะการเกบรกษา 60 วนยงมปรมาณอยในระดบทมคณภาพการใชคอมปรมาณ 2.02 และ2.31x108 cfu/กรม (ตารางท 8) สวนชนดของเช อผงทเตรยมจากเช อสดบนขาวสกมปรมาณเช อทมชวตภายหลงการเกบรกษา 60 วน มากทสด รองลงมาคอเช อผงสาเรจรปจากเช อสดจากขาวโพด จากตาบลชางใหญ และเช อสดบนขาวสาร เทากบ 2.63,2.07และ1.80x108cfu/กรมหลงเกบรกษาเปนเวลา 365 วนหรอ 1 ป ไมพบปรมาณเช อทมชวต (ตารางท 8)

ตำรำงท 8 ผลการเกบรกษาเช อราบวเวอเรยชนดผงในสภาพอณหภมหองและอณหภม 25 องศาเซลเซยส

สงทดลอง ปรมาณเช อทมชวต (108cfu/กรม)

15 วน 30 วน 45 วน 60 วน 365 วน

Main plot M1 อณหภมหอง 4.15 2.85 2.27 2.02

0

M2 อณหภม 25 องศาเซลเซยส 3.50 3.07 2.79 2.31 -

Sub plot

S1 ขาวสาร 3.43 2.43b 2.06b 1.80b 0

S2 ขาวสก 3.98 3.43a 3.07a 2.63a 0

S3 เช อผงสาเรจ 4.05 3.02a 2.46ab 2.07ab 0

F-test (M) ns ns ns ns -

F-test (S) * * * * -

F-test (MXS) ns ns ns ns -

%CV. (M) 1.44 0.63 0.99 0.72 -

%CV. (S) 1.72 0.93 1.42 1.17 -

สวพ.ม


ภม

30

กำรทดลองท 2.1 กำรทดสอบคณสมบตของวสดพำหะตอกำรอยรอดของเชออะโซโตแบคเตอร และอะโซสไปรลลมส ำหรบผลตภณฑแบบผง

2.1.1 ผลของวสดพำหะและอณหภมในกำรเกบรกษำตอกำรอยรอดของเชอผสม อะโซโตแบคเตอรและอะโซสไปรลลมส ำหรบผลตภณฑแบบผง

ผลของวสดพาหะของจลนทรยและอณหภมในการ เกบรกษาผลตภณฑ เช อผสมแบบผงของอะโซโตแบคเตอร และอะโซสไปรลลม ตอจานวนโคโลนทมชวตอยภายหลงการเกบรกษาทอณหภม 35, 15 และ5 องศาเซลเซยสเปนเวลา 30, 60 และ 90 วน พบวามความแตกตางกนในทางสถตอยางมนยสาคญยง หลงการเกบรกษา 30 วน พทมอส มจานวนโคโลนทมชวตมากทสด รองลงมาคอเปลอกถว ขยมะพราวและแกลบเผาเทากบ 78.54 , 4.43 , 1.67 และ 0.83x109cfu/กรม ตามลาดบและหลงการเกบรกษา 90 วนจานวนโคโลนทมชวตจากเปลอกถวมากทสด เทากบ 2.27x108cfu/กรม รองลงมาคอ พทมอส แกลบเผาและขยมะพราว เทากบ 0.22 , 0.15 และ0.12 x 108cfu/กรม ตามลาดบ (ตารางท 9)

ผลของอณหภมในการเกบรกษาตอจานวนโคโลนทมชวตทมชวตของผลตภณฑเช อผสมแบบผงของ อะโซโตแบคเตอร และ อะโซสไปรลลม พบวามความแตกตางกนทางสถตอยางมนยสาคญหลงการเกบรกษา 30 วนการเกบทอณหภม 15 องศาเซลเซยส มจานวนโคโลนทมชวตมากทสด รองลงมาคอ 35 และ 5 องศาเซลเซยส เทากบ 3.14 16.74 และ0.51x109cfu/กรม ตามลาดบ และภายหลงการเกบรกษา 90 วน การเกบทอณหภม 5 องศาเซลเซยสมจานวนโคโลนทมชวตมากทสดรองลงคอ 15และ35 องศาเซลเซยส 1.50 , 0.69 และ 0.20 x 108cfu/กรม ตามลาดบ (ตารางท 9)

สวนปฏสมพนธ(Interaction)ระหวางวสดพาหะกบอณหภมในการเกบรกษา พบวามความแตกตางกนทางสถตอยางมนยสาคญยง โดยภายหลงการเกบรกษา 30 วน พทมอส เกบรกษาทอณหภม 15 , 35 และ 5 องศาเซลเซยส มจานวนโคโลนทมชวตมากทสด รองลงมาคอเปลอกถว ท 15 องศาเซลเซยส ขยมะพราวท 15 องศาเซลเซยสและแกลบเผาท 5 องศาเซลเซยส เทากบ 110.50 , 63.00 , 62.13 , 8.83, 4.55 และ 0.63 x 109cfu/กรม ตามลาดบ (ตารางท 9)

ภายหลงการเกบรกษา 60 วน พบวาจานวนโคโลนทมชวตของพทมอสท 5 องศาเซลเซยส , แกลบเผาท 35 องศาเซลเซย , เปลอกถวท 5 องศาเซลเซยส และขยมะพราวท 35 องศาเซลเซยส เทากบ 1.07 , 0.74 , 0.63 และ 0.43 x 108cfu/กรม ตามลาดบ (ตารางท 9)

ภายหลงการเกบรกษา 90 วน พบวาจานวนโคโลนทมชวตของเปลอกถวท 5, 15 และ 35 องศาเซลเซยสมจานวนโคโลนทมชวตมากสด เทากบ 4.13 , 2.20 และ 0.49x108 cfu/กรมตามลาดบรองลงมาคอ แกลบเผาท 5 องศาเซลเซยส พทมอสท 15 และ 5 องศาเซลเซยส และขยมะพราวท 15 องศาเซลเซยส เทากบ 0.36 , 0.27 , 0.23 , และ 0.22x108 cfu/กรม ตามลาดบ (ตารางท 9)

ซงพบวาวสดพาหะทนามาใชในการทาเช อผสมแบบผงของ อะโซโตแบคเตอร และอะโซสไปรลลมททาใหปรมาณเช อทมชวตอยในเกณฑทยงมประสทธภาพในการใชงาน เชนเดยวกบการทาหวเช อไรโซเบยมในรปของแขงโดยไดแก การใชพทเปนวสดพาหะ เนองจากพทมองคประกอบตางๆ ททาใหเช ออยรอดไดเปนระยะเวลานาน (Kishore และคณะ, 2005; Okon และ Labandera-Gonzalez, 1994) นอกจากน นการหาวสดในทองถนมาทดแทนเพอใชผลตในเชงพาณชยตอไป วสดพาหะทเหมาะสมเพอใชในการผลตหวเช อไรโซเบยมหรอปยชวภาพน นตองไมเปนพษ รกษาความช นไดด ชวยใหเช อเจรญเตบโตและอยรอดไดเตรยมในรปแบบผงไดงายและคา pH ทเปนกลาง (Albareda และคณะ,2008; Khavazi และคณะ, 2007;Smith, 1992) มการทดสอบวสดพาหะหลายชนด

สวพ.ม


ภม

31

เพอใชในการผลตหวเช อไรโซเบยม เชน ดน ถานหน เวอรมคไลต เพอรไลต แอตทาพลไลต เซไพโอไลต อะมอรฟสซลกา ปยจากเปลอกไม กากองนและปยหมกจากพชตางๆ (อยกบสมบตทางเคม กายภาพ และชวภาพของวสดพาหะ และจากการศกษาคร งน นพบวา ขยมะพราว เปลอกถวและแกลบเผา สามารถใชเปนวสดพาหะของเช ออะโซโตแบคเตอร และอะโซสไปรลลมของผลตภณฑเช อแบบผงได ตำรำงท 9 ปรมาณเช อทมชวตของเช อผสม อะโซโตแบคเตอร และอะโซสไปรลลมของผลตภณฑเช อแบบผง ภายหลงการเกบรกษาเปนเวลา 30, 60 และ 90 วน

ปจจย จานวนโคโลน(cfu/กรม) วสดพำหะ 30 วน 60 วน 90 วน

ขยมะพราว 1.67 x 109b 0.46 x 108 0.12 x 108c เปลอกถว 4.43 x 109b 0.54 x 108 2.27 x 108a พทมอส 78.54 x 109a 0.47 x 108 0.22 x 108b แกลบเผา 0.83 x 109c 0.43 x 108 0.15 x108c

อณหภมในกำรเกบรกษำ 35 องศาเซลเซยส 16.74 x 109b 0.46 x 108 0.20 x 108b 15 องศาเซลเซยส 31.43 x 109a 0.41 x 108 0.69 x 108a 5 องศาเซลเซยส 0.51 x 109b 0.39 x 108 1.50 x 108a

วสดพำหะ x อณหภม ขยมะพราว x 35 องศาเซลเซยส 0.43 x 109f 0.43 x108ab 0.13 x 108f ขยมะพราว x 15 องศาเซลเซยส 4.55x109bc 0.46 x108ab 0.22 x108de ขยมะพราว x 5 องศาเซลเซยส 0.02 x 109g 0.50 x108ab 0.03 x 108i เปลอกถว x 35 องศาเซลเซยส 3.55 x 109c 0.61 x108ab 0.49 x 108c เปลอกถว x 15 องศาเซลเซยส 8.83 x 109b 0.39 x108ab 2.20 x 108b เปลอกถว x 5 องศาเซลเซยส 0.91x109de 0.63 x108ab 4.13 x 108a พทมอส x 35 องศาเซลเซยส 63.00x109a 0.06 x 108c 0.17 x 108ef พทมอส x 15 องศาเซลเซยส 110.50 x109a 0.29 x 108b 0.27 x108de พทมอส x 5 องศาเซลเซยส 62.13 x 109a 1.07 x 108a 0.23 x108de

แกลบเผา x 35 องศาเซลเซยส 0.01x109g 0.74 x 108a 0.01 x108h แกลบเผา x 15 องศาเซลเซยส 1.86x109d 0.49 x 108ab 0.07 x 108g

แกลบเผา x 5 องศาเซลเซยส 0.63x109ef 0.05 x 108c 0.36x108cd F-test

วสดพาหะ ** ns ** อณหภม ** ns **

วสดพาหะx อณหภม ** ** ** C.V.(%)

วสดพาหะ 1.50 3.45 1.23 อณหภม 1.36 1.94 1.25

สวพ.ม


ภม

32

หมำยเหต ** = มความแตกตางกนในทางสถตอยางมนยสาคญยงทระดบความเชอมน 99% * =มความแตกตางกนทางสถตทระดบความเชอมน 95% ns =ไมมความแตกตางทางสถต (p>0.05)

กำรทดลองท 2.1.2 ทดสอบประสทธภำพกำรสงเสรมกำรเจรญเตบโตของกลำขำวและขำวโพด กจกรรมท 1. ผลของวสดพาหะและอณหภมในการเกบรกษาผลตภณฑแบบผงของเช อผสม อะโซโต

แบคเตอร และ อะโซสไปรลลม หลงการเกบเปนเวลา 30, 60 และ 90 วนตอเปอรเซนตความงอกของขาว 1.1 ผลตภณฑแบบผงทเกบรกษา 30 วนตอความงอกของขาว พบวา

วสดพาหะตอเปอรเซนตความงอก มความแตกตางกนทางสถต โดยขยมะพราวและพทมอสท งไมใสเช อและใสเช อมเปอรเซนตความงอกสงไมแตกตางกน สวนเปลอกถวใสเช อมเปอรเซนตความงอกตาทสด เทากบ 80.92 % รองลงมาคอ แกลบเผาใสเช อ และแกลบเผา ไมใสเช อ เทากบ 82.75 และ 95.67 % ตามลาดบ (ตารางท 10) อณหภมในการเกบรกษาผลตภณฑเช อผงตอเปอรเซนตความงอก มความแตกตางกนทางสถตโดยอณหภม 35 องศาเซลเซยสมเปอรเซนตความงอกสงทสด เทากบ 97.66 % รองลงมาคอ 15 และ5 องศาเซลเซยส เทากบ 95.00 และ 88.94 % ตามลาดบ (ตารางท 10) ปฏสมพนธระหวางวสดพาหะกบอณหภมในการเกบรกษาผลตภณฑเช อผงตอเปอรเซนตความงอก แตกตางกนทางสถต โดยแกลบเผาใสเช อ x 5 องศาเซลเซยส มเปอรเซนตความงอกตาทสด เทากบ52.75 % รองลงมาคอ เปลอกถวใสเช อ x15 องศาเซลเซยส และ เปลอกถวใสเช อ x 5 องศาเซลเซยส เทากบ68.25 และ75.75 % ตามลาดบ (ตารางท 10) 1.2 ผลตภณฑแบบผงทเกบรกษา 60 วนตอความงอกของขาว พบวา วสดพาหะตอเปอรเซนตความงอก มความแตกตางกนทางสถต โดยขยมะพราวใสเช อ มเปอรเซนตความงอกตาทสด เทากบ 97.58 % รองลงมาคอ เปลอกถวใสเช อ เทากบ99.50 % (ตารางท 10) อณหภมในการเกบรกษาผลตภณฑเช อผงตอเปอรเซนตความงอก ไมมความแตกตางกนทางสถต (ตารางท 10) ปฏสมพนธระหวางวสดพาหะกบอณหภมในการเกบรกษาผลตภณฑเช อผงตอ เปอรเซนตความงอก ไมมความแตกตางกนทางสถต (ตารางท 10) 1.3 ผลตภณฑแบบผงทเกบรกษา 90 วน พบวา

วสดพาหะตอเปอรเซนตความงอก มความแตกตางกนทางสถต โดยขยมะพราวไมใสเช อ มเปอรเซนตความงอกตาทสด เทากบ 92.67 % รองลงมาคอ ขยมะพราวใสเช อ เปลอกถวใสเช อ พทมอสใสเช อ และ แกลบเผาใสเช อ เทากบ 95.58, 96.08, 96.67 และ 97.00 % ตามลาดบ (ตารางท 10) อณหภมในการเกบรกษาผลตภณฑเช อผงตอเปอรเซนตความงอก มความแตกตางกนทางสถตโดยอณหภม 5 องศาเซลเซยสมเปอรเซนตความงอกตาทสด เทากบ 94.19 % รองลงมาคอ 35 และ15 องศาเซลเซยส เทากบ 97.31 และ 97.88 % ตามลาดบ (ตารางท 10) ปฏสมพนธระหวางวสดพาหะกบอณหภมในการเกบรกษาผลตภณฑเช อผงตอ เปอรเซนตความงอก แตกตางกนทางสถต ทกคมผลใหความงอกสง ยกเวนขยมะพราวไมใสเช อ x 35 องศาเซลเซยส มเปอรเซนตความงอกตาทสด เทากบ 82.00 % รองลงมาคอ ขยมะพราวใสเช อ x 5 องศาเซลเซยส

สวพ.ม


ภม

33

ขยมะพราวใสเช อ x15 องศาเซลเซยส และ ขยมะพราวใสเช อ x 35 องศาเซลเซยส เทากบ 93.75 , 96.50และ 96.50% ตามลาดบ (ตารางท 10)

ตำรำงท 10 ผลของวสดทใชเปนวสดพาหะและอณหภมในการเกบรกษาผลตภณฑชนดผงของเช อผสม อะโซโตแบคเตอรและอะโซสไปรลลมภายหลงการเกบรกษา30,60 และ 90 วนตอความงอกของขาว

ปจจย เปอรเซนตความงอก (%)

วสดพาหะ 30 วน 60 วน 90 วน ขยมะพราว ไมใสเช อ(Control) 98.67a 100.00a 92.67b เปลอกถว ไมใสเช อ(Control) 98.00a 100.00a 96.97ab พทมอส ไมใสเช อ(Control) 97.17a 100.00a 98.17a

แกลบเผา ไมใสเช อ(Control) 95.67ab 100.00a 98.83a ขยมะพราวใสเช อ 99.50a 97.58b 95.58ab เปลอกถวใสเช อ 80.92c 99.50a 96.08ab พทมอสใสเช อ 98.25a 100.00a 96.67ab แกลบเผาใสเช อ 82.75bc 100.00a 97.00ab

อณหภม 35 องศาเซลเซยส 97.66a 99.47 97.31a

15 องศาเซลเซยส 95.00a 99.78 97.88a

5 องศาเซลเซยส 88.94b 99.66 94.19b วสดพาหะ x อณหภม

ขยมะพราวไมใสเช อ(Control) x 35 องศาเซลเซยส 98.50a 100 82.00c

ขยมะพราวไมใสเช อ(Control) x 15 องศาเซลเซยส 99.00a 100 100.00a

ขยมะพราวไมใสเช อ(Control) x 5 องศาเซลเซยส 98.50a 100 96.00ab

เปลอกถวไมใสเช อ(Control) x 35 องศาเซลเซยส 98.50a 100 91.00b

เปลอกถวไมใสเช อ(Control) x 15 องศาเซลเซยส l 97.50a 100 99.00a

เปลอกถวไมใสเช อ(Control) x 5 องศาเซลเซยส 98.00a 100 100.00a

พทมอสไมใสเช อ(Control) x 35 องศาเซลเซยส 93.50a 100 97.50a



สวพ.ม


ภม

34

แกลบเผาไมใสเช อ(Control) x 35 องศาเซลเซยส 97.00a 100 97.50a

แกลบเผา ไมใสเช อ(Control) x 15 องศาเซลเซยส 98.00a 100 100.00a

แกลบเผาไมใสเช อ(Control) x 5 องศาเซลเซยส 92.00a 100 99.00a

ขยมะพราวใสเช อ x 35 องศาเซลเซยส 99.00a 97.25 96.50ab



เปลอกถวใสเช อ x 35 องศาเซลเซยส 98.75a 98.50 97.00ab

เปลอกถวใสเช อ x15 องศาเซลเซยส 68.25b 100 94.75ab

เปลอกถวใสเช อ x 5 องศาเซลเซยส 75.75b 100 96.50ab

พทมอสใสเช อ x 35 องศาเซลเซยส 98.75a 100 96.50ab



แกลบเผาใสเช อ x 35 องศาเซลเซยส 97.25a 100 95.50ab

แกลบเผาใสเช อ x 15 องศาเซลเซยส 98.25a 100 97.75a

แกลบเผาใสเช อ x 5 องศาเซลเซยส 52.75c 100 97.75a F-test

วสดพาหะ ** ** ** อณหภม ** ns ** วสดพาหะ x อณหภม ** ns ** C.V.(%)

วสดพาหะ 7.19 0.88 2.45 อณหภม 4.88 0.75 2.53

หมำยเหต ** = มความแตกตางกนในทางสถตอยางมนยสาคญยงทระดบความเชอมน 99% * = มความแตกตางกนทางสถตทระดบความเชอมน 95% ns =ไมมความแตกตางทางสถต (p>0.05)

กำรทดลองท 2.1.2 ผลของวสดพาหะของจลนทรย และ อณหภมในการเกบรกษาผลตภณฑ อะโซโตแบคเตอร และอะโซสไปรลลม ตอความยาวรากของตนกลาขาวโพดหลงการเกบเปนเวลา 30 60 และ 90 วน กจกรรมท 2. ผลของวสดพาหะและอณหภมในการเกบรกษาผลตภณฑแบบผงของเช อผสม อะโซโตแบคเตอร และ อะโซสไปรลลม หลงการเกบเปนเวลา 30, 60 และ 90 วนความยาวรากของตนกลาขาว

2.1 ผลตภณฑแบบผงทเกบรกษา 30 วนตอความยาวรากของตนกลาขาว พบวา

สวพ.ม


ภม

35

วสดพาหะตอความยาวรากของตนกลาขาว มความแตกตางกนทางสถต โดยพทมอสใสเช อมความยาวรากยาวทสด รองลงมาคอ ขยมะพราวใสเช อและเปลอกถวใสเช อ เทากบ 5.06,4.59 และ4.21 เซนตเมตร ตามลาดบ (ตารางท 11) อณหภมในการเกบรกษาผลตภณฑเช อผงตอความยาวรากของตนกลาขาวมความแตกตางกนทางสถตโดยอณหภม 15 องศาเซลเซยสมความยาวรากยาวทสด เทากบ 4.51 เซนตเมตร รองลงมาคอ 35 และ 5 องศาเซลเซยส เทากบ เทากบ 3.67 และ 3.56 เซนตเมตร ตามลาดบ (ตารางท 11) ปฏสมพนธระหวางวสดพาหะกบอณหภมในการเกบรกษาผลตภณฑเช อผงตอความยาวรากของตนกลาขาว แตกตางกนทางสถต โดยพทมอสใสเช อ x 15 องศาเซลเซยสมรากยาวทสด เทากบ 5.59 เซนตเมตร รองลงมาคอเปลอกถวไมใสเช อ x15 องศาเซลเซยส พทมอสไมใสเช อ x15 องศาเซลเซยส และขยมะพราวไมใสเช อ x35 องศาเซลเซยส เทากบ 4.72, 4.58 และ 4.00 เซนตเมตร ตามลาดบ (ตารางท 11) 2.2 ผลตภณฑแบบผงทเกบรกษา 60 วนตอความยาวรากของขาว พบวา

วสดพาหะตอความยาวรากของตนกลาขาว มความแตกตางกนทางสถต โดยพทมอสใสเช อมความยาวรากยาวทสด รองลงมาคอ ขยมะพราวใสเช อและเปลอกถวใสเช อ เทากบ 5.06,4.59 และ 4.21 เซนตเมตร ตามลาดบ (ตารางท 11) อณหภมในการเกบรกษาผลตภณฑเช อผงตอความยาวรากของตนกลาขาวมความแตกตางกนทางสถตโดยอณหภม 15 องศาเซลเซยสมความยาวรากยาวทสด เทากบ 4.51 เซนตเมตร รองลงมาคอ 35 และ 5 องศาเซลเซยส เทากบ เทากบ 3.67 และ 3.56 เซนตเมตร ตามลาดบ (ตารางท 11) ปฏสมพนธระหวางวสดพาหะกบอณหภมในการเกบรกษาผลตภณฑเช อผงตอความยาวรากของตนกลาขาว แตกตางกนทางสถต โดยพทมอสใสเช อ x 15 องศาเซลเซยสมรากยาวทสด เทากบ 5.59 เซนตเมตร รองลงมาคอเปลอกถวไมใสเช อ x15 องศาเซลเซยส พทมอสไมใสเช อ x15 องศาเซลเซยส และขยมะพราวไมใสเช อ x35 องศาเซลเซยส เทากบ4.72, 4.58 และ 4.00 เซนตเมตร ตามลาดบ (ตารางท 11) 2.3 ผลตภณฑแบบผงทเกบรกษา 90 วน พบวา

วสดพาหะตอความยาวรากของตนกลาขาว มความแตกตางกนทางสถต โดยพทมอสใสเช อมความยาวรากยาวทสด รองลงมาคอ ขยมะพราวใสเช อและเปลอกถวใสเช อ เทากบ 5.06, 4.59 และ 4.21 เซนตเมตร ตามลาดบ (ตารางท 11) อณหภมในการเกบรกษาผลตภณฑเช อผงตอความยาวรากของตนกลาขาวมความแตกตางกนทางสถตโดยอณหภม 15 องศาเซลเซยสมความยาวรากยาวทสด เทากบ 4.51 เซนตเมตร รองลงมาคอ 35 และ 5 องศาเซลเซยส เทากบ เทากบ 3.67 และ 3.56 เซนตเมตร ตามลาดบ (ตารางท 11) ปฏสมพนธระหวางวสดพาหะกบอณหภมในการเกบรกษาผลตภณฑเช อผงตอความยาวรากของตนกลาขาว แตกตางกนทางสถต โดยพทมอสใสเช อ x 15 องศาเซลเซยสมรากยาวทสด เทากบ 5.59 เซนตเมตร รองลงมาคอเปลอกถวไมใสเช อ x15 องศาเซลเซยส พทมอสไมใสเช อ x15 องศาเซลเซยส และขยมะพราวไมใสเช อ x35 องศาเซลเซยส เทากบ 4.72, 4.58 และ 4.00 เซนตเมตร ตามลาดบ (ตารางท 11)

สวพ.ม


ภม

36

ตำรำงท 11 ผลของวสดทใชเปนวสดพาหะและอณหภมในการเกบรกษาผลตภณฑชนดผงของเช อผสม อะโซโตแบคเตอรและอะโซสไปรลลมภายหลงการเกบรกษา30,60 และ 90 วนตอความยาวรากของตนกลาขาว

ปจจย ความยาวราก(เซนตเมตร)

วสดพาหะ 30 วน 60 วน 90 วน

ขยมะพราว ไมใสเช อ(Control) 3.75bc 9.30a 6.08c

เปลอกถว ไมใสเช อ(Control) 3.90abc 6.73bc 8.05a

พทมอส ไมใสเช อ(Control) 3.58bc 8.09ab 8.72a

แกลบเผา ไมใสเช อ(Control) 2.85c 7.23bc 9.03a

ขยมะพราวใสเช อ 4.59ab 6.01c 6.04c

เปลอกถวใสเช อ 4.21ab 6.78bc 4.99c

พทมอสใสเช อ 5.06a 7.39bc 7.64ab

แกลบเผาใสเช อ 3.37bc 6.62bc 6.26bc

อณหภม 35 องศาเซลเซยส 3.67b 7.21 7.13a

15 องศาเซลเซยส 4.51a 7.11 6.57b

5 องศาเซลเซยส 3.56b 7.49 7.60a

วสดพาหะ x อณหภม ขยมะพราวไมใสเช อ(Control) x 35 องศาเซลเซยส 4.00abc 8.38abc 5.95cde

ขยมะพราวไมใสเช อ(Control) x 15 องศาเซลเซยส 3.44cde 9.89a 5.72def

ขยมะพราวไมใสเช อ(Control) x 5 องศาเซลเซยส 3.80bcde 9.62abc 6.55bcd

เปลอกถวไมใสเช อ(Control) x 35 องศาเซลเซยส 4.50abc 8.62abc 7.88abc

เปลอกถวไมใสเช อ(Control) x 15 องศาเซลเซยส 4.72abc 4.00i 7.58abc

เปลอกถวไมใสเช อ(Control) x 5 องศาเซลเซยส 2.48de 7.58cde 8.70abc

พทมอสไมใสเช อ(Control) x 35 องศาเซลเซยส 2.46de 6.97def 8.30abc

พทมอสไมใสเช อ(Control) x 15 องศาเซลเซยส 4.58abc 7.60cde 8.82ab

พทมอสไมใสเช อ(Control) x 5 องศาเซลเซยส 3.69bcde 9.70ab 9.05ab

สวพ.ม


ภม

37

แกลบเผาไมใสเช อ(Control) x 35 องศาเซลเซยส 3.25cde 7.05def 8.95ab

แกลบเผา ไมใสเช อ(Control) x 15 องศาเซลเซยส 3.30cde 7.58cde 8.28abc

แกลบเผาไมใสเช อ(Control) x 5 องศาเซลเซยส 2.00e 7.08def 9.85a

ขยมะพราวใสเช อ x 35 องศาเซลเซยส 3.49cde 6.08fg 7.44abc

ขยมะพราวใสเช อ x 15 องศาเซลเซยส 5.59ab 4.90hi 4.06g

ขยมะพราวใสเช อ x 5 องศาเซลเซยส 4.71abc 7.06def 6.61bcd

เปลอกถวใสเช อ x 35 องศาเซลเซยส 4.42abc 6.03fgi 4.49g

เปลอกถวใสเช อ x15 องศาเซลเซยส 4.39abc 7.20def 5.39efg

เปลอกถวใสเช อ x 5 องศาเซลเซยส 3.82bcd 7.12def 5.10fg

พทมอสใสเช อ x 35 องศาเซลเซยส 4.50abc 7.86abc 8.14abc

พทมอสใสเช อ x 15 องศาเซลเซยส 5.95a 7.95abc 6.22bcd

พทมอสใสเช อ x 5 องศาเซลเซยส 4.74abc 6.37efg 8.56abc

แกลบเผาใสเช อ x 35 องศาเซลเซยส 2.75cde 6.68def 5.92cde

แกลบเผาใสเช อ x 15 องศาเซลเซยส 4.12abc 7.75bcd 6.49bcd

แกลบเผาใสเช อ x 5 องศาเซลเซยส 3.25cde 5.42ghi 6.38bcd

F-test

วสดพาหะ ** ** **

อณหภม ** ns **

วสดพาหะ x อณหภม ** ** *

C.V.(%)

วสดพาหะ 20.5 6.26 15.24

อณหภม 18.45 12.28 15.05 หมำยเหต ** = มความแตกตางกนในทางสถตอยางมนยสาคญยงทระดบความเชอมน 99% * =มความแตกตางกนทางสถตทระดบความเชอมน 95% ns =ไมมความแตกตางทางสถต (p>0.05)

สวพ.ม


ภม

38

กจกรรมท 3 . ผลของวสดพาหะและอณหภมในการเกบรกษาผลตภณฑแบบผงของเช อผสม อะโซโตแบคเตอร และ อะโซสไปรลลม หลงการเกบเปนเวลา 30, 60 และ 90 วนตอความสงของตนกลาขาว

3.1 ผลตภณฑแบบผงทเกบรกษา 30 วนตอความสงของตนกลาขาว พบวา วสดพาหะตอความสงของตนกลาขาว มความแตกตางกนทางสถต โดยพทมอสใสเช อมความ

สงมากทสด รองลงมาคอ ขยมะพราวใสเช อและเปลอกถวใสเช อ เทากบ 4.82,4.46และ2.99 เซนตเมตร ตามลาดบ (ตารางท 12) อณหภมในการเกบรกษาผลตภณฑเช อผงตอความสงของตนกลาขาวมความแตกตางกนทางสถตโดยอณหภม 15 องศาเซลเซยสมความสงมากทสด เทากบ 3.19 เซนตเมตร รองลงมาคอ 35 และ 5 องศาเซลเซยส เทากบ เทากบ 2.69 และ 2.59 เซนตเมตร ตามลาดบ(ตารางท 12) ปฏสมพนธระหวางวสดพาหะกบอณหภมในการเกบรกษาผลตภณฑเช อผงตอความสงของตนกลาขาว แตกตางกนทางสถต โดยขยมะพราวใสเช อ x 5 องศาเซลเซยสมความสงมากทสด เทากบ 5.28 เซนตเมตร รองลงมาคอโดยขยมะพราวใสเช อx15 องศาเซลเซยส พทมอสไมใสเช อ x15 องศาเซลเซยส และพทมอสใสเช อ x35 องศาเซลเซยส เทากบ5.19, 5.01และ 4.80 เซนตเมตร ตามลาดบ(ตารางท 12) 3.2 ผลตภณฑแบบผงทเกบรกษา 60 วนตอความสงของขาว พบวา

วสดพาหะตอความสงของตนกลาขาว มความแตกตางกนทางสถต โดยพทมอสไมใสเช อมความสงมากทสด รองลงมาคอ พทมอสใสเช อและแกลบเผาใสเช อ เทากบ 8.22, 7.91 และ7.54 เซนตเมตร ตามลาดบ (ตารางท 12) อณหภมในการเกบรกษาผลตภณฑเช อผงตอความสงของตนกลาขาว ไมมความแตกตางกนทางสถต แตแนวโนมยอณหภม 35 องศาเซลเซยสมความสงมากทสด เทากบ 7.68 เซนตเมตร รองลงมาคอ 15 และ 5 องศาเซลเซยส เทากบ เทากบ 7.45และ 7.30 เซนตเมตร ตามลาดบ (ตารางท 12) ปฏสมพนธระหวางวสดพาหะกบอณหภมในการเกบรกษาผลตภณฑเช อผงตอความสงของตนกลาขาว ไมแตกตางกนทางสถต โดยแนวโนมพทมอสไมใสเช อ x 35 องศาเซลเซยสมความสงมากทสด เทากบ 9.12 เซนตเมตร รองลงมาคอพสมอสไมใสเช อ x15 องศาเซลเซยส พทมอสใสเช อ x35 องศาเซลเซยส และขยมะพราวไมใสเช อ x15 องศาเซลเซยส เทากบ 8.30, 7.98 และ 7.89 เซนตเมตร ตามลาดบ (ตารางท 12) 3.3 ผลตภณฑแบบผงทเกบรกษา 90 วน พบวา

วสดพาหะตอความสงของตนกลาขาว มความแตกตางกนทางสถต โดยแกลบเผาไมใสเช อมความสงมากทสด รองลงมาคอ พสมอสไมใสเช อและแกลบเผาใสเช อ เทากบ 9.11, 7.62 และ7.60 เซนตเมตร ตามลาดบ (ตารางท 12) อณหภมในการเกบรกษาผลตภณฑเช อผงตอความสงของตนกลาขาว ไมมความแตกตางกนทางสถตโดยแนวโนมอณหภม 15 องศาเซลเซยสมความสงมากทสด เทากบ 7.64 เซนตเมตร รองลงมาคอ 5 และ 35 องศาเซลเซยส เทากบ เทากบ 7.43 และ 7.30 เซนตเมตร ตามลาดบ (ตารางท 12) ปฏสมพนธระหวางวสดพาหะกบอณหภมในการเกบรกษาผลตภณฑเช อผงตอความสงมากของตนกลาขาว แตกตางกนทางสถต โดยแกลบเผาไมใสเช อ x 15 องศาเซลเซยสมความสงมากทสด เทากบ 9.60 เซนตเมตร รองลงมาคอแกลบเผาไมใสเช อ x35 องศาเซลเซยส แกลบเผาไมใสเช อ x5 องศาเซลเซยส และพสมอสใสเช อ x5 องศาเซลเซยส เทากบ 9.03, 8.70 และ 8.09เซนตเมตร ตามลาดบ (ตารางท 12)

สวพ.ม


ภม

39

ตำรำงท 12 ผลของวสดทใชเปนวสดพาหะและอณหภมในการเกบรกษาผลตภณฑชนดผงของเช อผสม อะโซโตแบคเตอร และอะโซสไปรลลมภายหลงการเกบรกษา 30,60 และ 90 วน ตอความสงของตนกลาขาว

ความสงของตนกลาขาว(เซนตเมตร) วสดพาหะ 30 วน 60 วน 90 วน ขยมะพราว ไมใสเช อ(Control) 2.28bc 7.22bc 6.86bc เปลอกถว ไมใสเช อ(Control) 1.87bc 6.78c 7.51b พทมอส ไมใสเช อ(Control) 2.49bc 8.22a 7.62b แกลบเผา ไมใสเช อ(Control) 1.95bc 7.22bc 9.11a ขยมะพราวใสเช อ 4.46a 7.43abc 6.38c เปลอกถวใสเช อ 2.99b 7.48abc 7.12bc พทมอสใสเช อ 4.82a 7.91ab 7.44b แกลบเผาใสเช อ 1.72c 7.54abc 7.60b อณหภม 30 วน 60 วน 90 วน 35 องศาเซลเซยส 2.69b 7.68 7.3 15 องศาเซลเซยส 3.19a 7.45 7.64 5 องศาเซลเซยส 2.59b 7.3 7.43 วสดพาหะ x อณหภม 30 วน 60 วน 90 วน ขยมะพราวไมใสเช อ(Control) x 35 องศาเซลเซยส 2.90cde 7.24 5.76ef ขยมะพราวไมใสเช อ(Control) x 15 องศาเซลเซยส 1.99def 7.46 7.38cd ขยมะพราวไมใสเช อ(Control) x 5 องศาเซลเซยส 1.95def 6.97 7.45cd เปลอกถวไมใสเช อ(Control) x 35 องศาเซลเซยส 1.96def 6.95 7.50bcd เปลอกถวไมใสเช อ(Control) x 15 องศาเซลเซยส 2.12def 6.38 7.35cd เปลอกถวไมใสเช อ(Control) x 5 องศาเซลเซยส 1.51f 7.03 7.67bcd พทมอสไมใสเช อ(Control) x 35 องศาเซลเซยส 1.66ef 9.12 7.10de พทมอสไมใสเช อ(Control) x 15 องศาเซลเซยส 3.84bc 8.3 7.78bcd พทมอสไมใสเช อ(Control) x 5 องศาเซลเซยส 1.97def 7.25 7.98bcd แกลบเผาไมใสเช อ(Control) x 35 องศาเซลเซยส 1.45f 7.62 9.03ab แกลบเผา ไมใสเช อ(Control) x 15 องศาเซลเซยส 3.00cd 7.35 9.60a แกลบเผาไมใสเช อ(Control) x 5 องศาเซลเซยส 1.38f 6.7 8.70abc ขยมะพราวใสเช อ x 35 องศาเซลเซยส 2.91cde 7.74 7.52bcd ขยมะพราวใสเช อ x 15 องศาเซลเซยส 5.19a 7.26 7.05de ขยมะพราวใสเช อ x 5 องศาเซลเซยส 5.28a 7.29 4.58f เปลอกถวใสเช อ x 35 องศาเซลเซยส 4.68ab 7.29 6.79de เปลอกถวใสเช อ x15 องศาเซลเซยส 2.36def 7.31 7.36cd เปลอกถวใสเช อ x 5 องศาเซลเซยส 1.94def 7.85 7.20cde

สวพ.ม


ภม

40

พทมอสใสเช อ x 35 องศาเซลเซยส 4.80ab 7.98 7.39cd พทมอสใสเช อ x 15 องศาเซลเซยส 5.01ab 7.89 6.83de พทมอสใสเช อ x 5 องศาเซลเซยส 4.66ab 7.84 8.09abc แกลบเผาใสเช อ x 35 องศาเซลเซยส 1.13f 7.52 7.34c แกลบเผาใสเช อ x 15 องศาเซลเซยส 1.97def 7.64 7.72bcd แกลบเผาใสเช อ x 5 องศาเซลเซยส 2.06def 7.45 7.75bcd F-test

วสดพาหะ ** ** ** อณหภม ** ns ns วสดพาหะx อณหภม ** ns ** C.V.(%)

วสดพาหะ 15.5 8.13 7.88 อณหภม 17.1 11.63 7.6

หมำยเหต ** = มความแตกตางกนในทางสถตอยางมนยสาคญยงทระดบความเชอมน 99% * =มความแตกตางกนทางสถตทระดบความเชอมน 95% ns =ไมมความแตกตางทางสถต (p>0.05)

กจกรรมท 4. ผลของวสดพาหะและอณหภมในการเกบรกษาผลตภณฑแบบผงของเช อผสม อะโซโตแบคเตอรและอะโซสไปรลลม หลงการเกบเปนเวลา 30, 60 และ 90 วนตอความงอกของขาวโพด

4.1 ผลตภณฑแบบผงทเกบรกษา 30 วนตอความงอกของขาวโพด พบวา วสดพาหะตอเปอรเซนตความงอก มความแตกตางกนทางสถต โดยแกลบเผาใสเช อ ขย

มะพราวใสเช อ พทมอสใสเช อและแกลบเผาไมใสเช อมเปอรเซนตความงอกสงมากไมแตกตางกน เทากบ 99.00, 98.67, 98.33, 98.00 และ 97.33 % ตามลาดบ (ตารางท 13) อณหภมในการเกบรกษาผลตภณฑเช อผงตอเปอรเซนตความงอก ไมมความแตกตางกนทางสถตแตอณหภม 35 องศาเซลเซยสมแนวโนมเปอรเซนตความงอกสงทสด เทากบ 97.25 % รองลงมาคอ 15 และ 5 องศาเซลเซยส เทากบ 97.12 และ 96.00 % ตามลาดบ(ตารางท 13) ปฏสมพนธระหวางวสดพาหะกบอณหภมในการเกบรกษาผลตภณฑเช อผงตอเปอรเซนตความงอก ไมแตกตางกนทางสถต แตพทมอสไมใสเช อ x15 องศาเซลเซยส ขยมะพราวใสเช อ x15 องศาเซลเซยสและแกลบเผาใสเช อ x 5 องศาเซลเซยส มความงอก 100 % (ตารางท 13) 4.2 ผลตภณฑแบบผงทเกบรกษา 60 วนตอความงอกของขาวโพด พบวา

วสดพาหะตอเปอรเซนตความงอก ไมมความแตกตางกนทางสถต โดยแกลบเผาไมใสเช อใสเช อมแนวโนมเปอรเซนตความงอกสงทสด เทากบ 98.67 % รองลงมาคอขยมะพราวไมใสเช อ เปลอกถวไมใสเช อและขยมะพราวใสเช อ เทากบ 98.00 % (ตารางท 13) อณหภมในการเกบรกษาผลตภณฑเช อผงตอเปอรเซนตความงอก ไมมความแตกตางกนทางสถต แตอณหภม 35 องศาเซลเซยสมแนวโนมเปอรเซนตความงอกสงทสด เทากบ 98.00 % รองลงมาคอ 15และ5 องศาเซลเซยส เทากบ 97.50 และ 96.75 % (ตารางท 13)

สวพ.ม


ภม

41

ปฏสมพนธระหวางวสดพาหะกบอณหภมในการเกบรกษาผลตภณฑเช อผงตอ เปอรเซนตความงอก ไมมความแตกตางกนทางสถต แต ขยมะพราวไมใสเช อ x 5 องศาเซลเซยส พทมอสไมใสเช อx 15 องศาเซลเซยส ขยมะพราวใสเช อx 15 องศาเซลเซยส เปลอกถวใสเช อ x 5 องศาเซลเซยส และแกลบเผาไมใสเช อ x 5 องศาเซลเซยส มความงอก 99.00 % (ตารางท 13) 4.3 ผลตภณฑแบบผงทเกบรกษา 90 วนตอความงอกของขาวโพด พบวา

วสดพาหะตอเปอรเซนตความงอก มความแตกตางกนทางสถต โดย พสมอทไมใสเช อ แกลบเผาไมใสเช อ มเปอรเซนตความงอกมากทสด เทากบ 96.00 % รองลงมาคอ แกลบเผาใสเช อ เปลอกถวใสเช อและขยมะพราวใสเช อเทากบ 92.33, 88.00 และ 87.00 % ตามลาดบ (ตารางท 13) อณหภมในการเกบรกษาผลตภณฑเช อผงตอเปอรเซนตความงอก มความแตกตางกนทางสถตโดยอณหภม 15 องศาเซลเซยสมเปอรเซนตความงอกมากทสด เทากบ 89.88 % รองลงมาคอ 5 และ35 องศาเซลเซยส เทากบ 8912 และ 85.88 % ตามลาดบ (ตารางท 13) ปฏสมพนธระหวางวสดพาหะกบอณหภมในการเกบรกษาผลตภณฑเช อผงตอ เปอรเซนตความงอก แตกตางกนทางสถต โดยพทมอสไมใสเช อ x 15 องศาเซลเซยส และแกลบเผาไมใสเช อ x 15 องศาเซลเซยส มเปอรเซนตความงอกมากทสด เทากบ 100 % รองลงมาคอ พทมอสใสเช อ x 5 องศาเซลเซยส พทมอสไมใสเช อ x35 องศาเซลเซยส พทมอสไมใสเช อ x 5 องศาเซลเซยส แกลบเผาไมใสเช อ x 35 องศาเซลเซยส แกลบเผาไมใสเช อ x 5 องศาเซลเซยส และเปลอกถวใสเช อ x 15 องศาเซลเซยส เทากบ 99.00, 94.00, 94.00, 94.00, 94.00 และ 94.00 % ตามลาดบ (ตารางท 13) ตำรำงท 13 ผลของวสดทใชเปนวสดพาหะและอณหภมในการเกบรกษาผลตภณฑชนดผงของเช อผสม

อะโซโตแบคเตอร และ อะโซสไปรลลมภายหลงการเกบรกษา 30, 60 และ 90 วนตอเปอรเซนตการงอกของขาวโพด

เปอรเซนตการงอกของตนกลาขาวโพด(%) วสดพาหะ 30 วน 60วน 90 วน ขยมะพราว ไมใสเช อ(Control) 94.00b 98.00 84.00b เปลอกถว ไมใสเช อ(Control) 96.00ab 98.00 81.33b พทมอส ไมใสเช อ(Control) 98.00a 97.33 96.00a แกลบเผา ไมใสเช อ(Control) 97.33a 98.67 96.00a ขยมะพราวใสเช อ 98.67a 98.00 87.00ab เปลอกถวใสเช อ 93.00b 97.00 88.00ab พทมอสใสเช อ 98.33a 96.00 81.67b แกลบเผาใสเช อ 99.00a 96.33 92.33ab อณหภม

35 องศาเซลเซยส 97.25 98.00 85.88b 15 องศาเซลเซยส 97.12 97.50 89.88a 5 องศาเซลเซยส 96.00 96.75 89.12a วสดพาหะ x อณหภม

สวพ.ม


ภม

42

ขยมะพราวไมใสเช อ(Control) x 35 องศาเซลเซยส 92.00 97.00 90.00abc ขยมะพราวไมใสเช อ(Control) x 15 องศาเซลเซยส 96.00 95.00 88.00abc ขยมะพราวไมใสเช อ(Control) x 5 องศาเซลเซยส 94.00 99.00 74.00cd เปลอกถวไมใสเช อ(Control) x 35 องศาเซลเซยส 98.00 97.00 76.00cd เปลอกถวไมใสเช อ(Control) x 15 องศาเซลเซยส 96.00 97.00 86.00abc เปลอกถวไมใสเช อ(Control) x 5 องศาเซลเซยส 94.00 97.00 82.00bcd พทมอสไมใสเช อ(Control) x 35 องศาเซลเซยส 98.00 93.00 94.00ab พทมอสไมใสเช อ(Control) x 15 องศาเซลเซยส 100 99.00 100.00a พทมอสไมใสเช อ(Control) x 5 องศาเซลเซยส 96.00 97.00 94.00ab แกลบเผาไมใสเช อ(Control) x 35 องศาเซลเซยส 98.00 97.00 94.00ab แกลบเผา ไมใสเช อ(Control) x 15 องศาเซลเซยส 96.00 97.00 100.00a แกลบเผาไมใสเช อ(Control) x 5 องศาเซลเซยส 98.00 99.00 94.00ab ขยมะพราวใสเช อ x 35 องศาเซลเซยส 98.00 98.00 93.00ab ขยมะพราวใสเช อ x 15 องศาเซลเซยส 100 99.00 79.00bcd ขยมะพราวใสเช อ x 5 องศาเซลเซยส 98.00 94.00 89.00abc เปลอกถวใสเช อ x 35 องศาเซลเซยส 97.00 93.00 84.00abc เปลอกถวใสเช อ x15 องศาเซลเซยส 91.00 96.00 94.00ab เปลอกถวใสเช อ x 5 องศาเซลเซยส 91.00 99.00 86.00abc พทมอสใสเช อ x 35 องศาเซลเซยส 99.00 95.00 67.00d พทมอสใสเช อ x 15 องศาเซลเซยส 99.00 95.00 79.00bcd พทมอสใสเช อ x 5 องศาเซลเซยส 97.00 95.00 99.00a แกลบเผาใสเช อ x 35 องศาเซลเซยส 98.00 96.00 89.00abc แกลบเผาใสเช อ x 15 องศาเซลเซยส 99.00 94.00 93.00ab แกลบเผาใสเช อ x 5 องศาเซลเซยส 100 96.00 95.00ab F-test

วสดพาหะ ** ns ** อณหภม ns ns * วสดพาหะx อณหภม ns ns ** C.V.(%)

วสดพาหะ 2.4 4.06 6.32 อณหภม 2.93 3.02 7.51 หมำยเหต ** = มความแตกตางกนในทางสถตอยางมนยสาคญยงทระดบความเชอมน 99% * = มความแตกตางกนทางสถตทระดบความเชอมน 95% ns =ไมมความแตกตางทางสถต (p>0.05)

สวพ.ม


ภม

43

กจกรรมท 5. ผลของวสดพำหะและอณหภมในกำรเกบรกษำผลตภณฑแบบผงของเชอผสม อะโซโตแบคเตอร และ อะโซสไปรลลม หลงกำรเกบเปนเวลำ 30, 60 และ 90 วนตอควำมยำวรำกของขำวโพด

5.1 ผลตภณฑแบบผงทเกบรกษา 30 วนตอความยาวรากของตนกลาขาวโพด พบวา วสดพาหะตอความยาวรากของตนกลาขาวโพด มความแตกตางกนทางสถต โดยขยมะพราว

ใสเช อมความยาวรากยาวทสด เทากบ 9.48 เซนตเมตร รองลงมาคอพทมอสใสเช อ แกลบเผาใสเช อ และเปลอกถวใสเช อ เทากบ 8.30,7.78 และ7.66 เซนตเมตร ตามลาดบ (ตารางท 14) อณหภมในการเกบรกษาผลตภณฑเช อผงตอความยาวรากของตนกลาขาวโพดมความแตกตางกนทางสถตโดยอณหภม 15 องศาเซลเซยสมความยาวรากยาวทสด เทากบ 7.06 เซนตเมตร รองลงมาคอ 5 และ 35 องศาเซลเซยส เทากบ เทากบ 6.72 และ 6.17 เซนตเมตร ตามลาดบ(ตารางท 14) ปฏสมพนธระหวางวสดพาหะกบอณหภมในการเกบรกษาผลตภณฑเช อผงตอความยาวรากของตนกลาขาวโพด แตกตางกนทางสถต โดยขยมะพราวใสเช อ x 5 องศาเซลเซยสมรากยาวทสด เทากบ 10.62 เซนตเมตร รองลงมาคอพทมอสไมใสเช อ x35 องศาเซลเซยส แกลบเผาใสเช อ x5 องศาเซลเซยส และแกลบเผาใสเช อ x15 องศาเซลเซยส เทากบ 9.43,9.12และ8.99 เซนตเมตร ตามลาดบ (ตารางท 14) 5.2 ผลตภณฑแบบผงทเกบรกษา 60 วนตอความยาวรากของขาวโพด พบวา

วสดพาหะตอความยาวรากของตนกลาขาว มความแตกตางกนทางสถต โดยแกลบเผาไมใสเช อมความยาวรากยาวทสด รองลงมาคอ พทมอสไมใสเช อและขยมะพราวไมใสเช อ เทากบ 15.88,14.72 และ12.65 เซนตเมตร ตามลาดบ (ตารางท 14) อณหภมในการเกบรกษาผลตภณฑเช อผงตอความยาวรากของตนกลาขาวขาวโพด มความแตกตางกนทางสถตโดยอณหภม 15 องศาเซลเซยสมความยาวรากยาวทสด เทากบ 12.27 เซนตเมตร รองลงมาคอ 35 และ 5 องศาเซลเซยส เทากบ เทากบ 11.06 และ 10.63 เซนตเมตร ตามลาดบ (ตารางท 14) ปฏสมพนธระหวางวสดพาหะกบอณหภมในการเกบรกษาผลตภณฑเช อผงตอความยาวรากของตนกลาขาวโพด แตกตางกนทางสถต โดยแกลบเผาไมใสเช อ x 15 องศาเซลเซยสมรากยาวทสด เทากบ 19.27เซนตเมตร รองลงมาคอพทมอสไมใสเช อ x35 องศาเซลเซยส แกลบเผาไมใสเช อ x35 องศาเซลเซยส และพทมอสไมใสเช อ x15 องศาเซลเซยส เทากบ 16.14,16.04และ15.76เซนตเมตร ตามลาดบ (ตารางท 14) 5.3 ผลตภณฑแบบผงทเกบรกษา 90 วนตอความยาวรากของตนกลาขาวโพด พบวา

วสดพาหะตอความยาวรากของตนกลาขาวโพด มความแตกตางกนทางสถต โดยแกลบเผาไมใสเช อมความยาวรากยาวทสด รองลงมาคอ พสมอสไมใสเช อ และแกลบเผาใสเช อ เทากบ 19.36,14.96 และ14.67 เซนตเมตร ตามลาดบ (ตารางท 14) อณหภมในการเกบรกษาผลตภณฑเช อผงตอความยาวรากของตนกลาขาว โพดมความแตกตางกนทางสถตโดยอณหภม 15 องศาเซลเซยสมความยาวรากยาวทสด เทากบ 14.60 เซนตเมตร รองลงมาคอ 5 และ 55 องศาเซลเซยส เทากบ เทากบ 13.29 และ 13.24 เซนตเมตร ตามลาดบ (ตารางท 14) ปฏสมพนธระหวางวสดพาหะกบอณหภมในการเกบรกษาผลตภณฑเช อผงตอความยาวรากของตนกลาขาวโพด แตกตางกนทางสถต โดยแกลบเผาไมใสเช อ x 35 องศาเซลเซยสมรากยาวทสด

สวพ.ม


ภม

44

เทากบ 21.57เซนตเมตร รองลงมาคอแกลบเผาไมใสเช อ x 15 องศาเซลเซยส พทมอสไมใสเช อ x35 องศาเซลเซยส และพทมอสใสเช อ x5 องศาเซลเซยส เทากบ 19.57,19.02 และ17.49 เซนตเมตร ตามลาดบ(ตารางท 14) ตำรำงท 14 ผลของวสดทใชเปนวสดพาหะและอณหภมในการเกบรกษาผลตภณฑชนดผงของเช อผสม

อะโซโตแบคเตอร และ อะโซสไปรลลมภายหลงการเกบรกษา30,60 และ 90 วนตอความยาวรากของตนขาวโพด

ปจจย ความยาวราก(เซนตเมตร) วสดพาหะ 30 วน 60 วน 90 วน ขยมะพราว ไมใสเช อ(Control) 4.16d 12.65b 12.65b เปลอกถว ไมใสเช อ(Control) 4.59cd 9.49c 11.59b พทมอส ไมใสเช อ(Control) 6.34bc 14.72ab 14.96b แกลบเผา ไมใสเช อ(Control) 4.89cd 15.88a 19.36a ขยมะพราวใสเช อ 9.48a 10.11c 12.48b เปลอกถวใสเช อ 7.66ab 8.90c 11.75b พทมอสใสเช อ 8.30a 9.62c 11.22b แกลบเผาใสเช อ 7.78ab 9.21c 14.67b อณหภม

35 องศาเซลเซยส 6.17b 11.07b 13.29b 15 องศาเซลเซยส 7.06a 12.27a 14.60a 5 องศาเซลเซยส 6.72b 10.63b 13.24b วสดพาหะ x อณหภม

ขยมะพราวไมใสเช อ(Control) x 35 องศาเซลเซยส 3.69f 13.55cd 11.45fg ขยมะพราวไมใสเช อ(Control) x 15 องศาเซลเซยส 4.20ef 13.06de 17.43bc ขยมะพราวไมใสเช อ(Control) x 5 องศาเซลเซยส 4.60def 11.34def 9.08gh เปลอกถวไมใสเช อ(Control) x 35 องศาเซลเซยส 3.71f 7.52ij 11.66efg เปลอกถวไมใสเช อ(Control) x 15 องศาเซลเซยส 4.99cde 9.75ghi 12.91def เปลอกถวไมใสเช อ(Control) x 5 องศาเซลเซยส 5.06cde 11.21de 10.20fgh พทมอสไมใสเช อ(Control) x 35 องศาเซลเซยส 6.13bc 16.14b 19.02ab พทมอสไมใสเช อ(Control) x 15 องศาเซลเซยส 7.75abc 15.76bc 15.27cd พทมอสไมใสเช อ(Control) x 5 องศาเซลเซยส 5.14cde 12.29de 10.57fg แกลบเผาไมใสเช อ(Control) x 35 องศาเซลเซยส 5.05cde 16.04b 21.57a แกลบเผา ไมใสเช อ(Control) x 15 องศาเซลเซยส 5.03cde 19.27a 19.57ab แกลบเผาไมใสเช อ(Control) x 5 องศาเซลเซยส 4.60def 12.34de 16.93bc ขยมะพราวใสเช อ x 35 องศาเซลเซยส 8.28abc 9.30gni 11.44fg ขยมะพราวใสเช อ x 15 องศาเซลเซยส 9.24ab 11.15de 11.14fg ขยมะพราวใสเช อ x 5 องศาเซลเซยส 10.62a 9.88fgh 14.85cd

สวพ.ม


ภม

45

เปลอกถวใสเช อ x 35 องศาเซลเซยส 7.88abc 9.46ghi 11.12gf เปลอกถวใสเช อ x15 องศาเซลเซยส 7.99abc 8.14hij 12.18def เปลอกถวใสเช อ x 5 องศาเซลเซยส 7.11bc 9.10ghi 11.95efg พทมอสใสเช อ x 35 องศาเซลเซยส 9.43ab 9.34ghi 8.20h พทมอสใสเช อ x 15 องศาเซลเซยส 8.29abc 11.03ef 10.98fg พทมอสใสเช อ x 5 องศาเซลเซยส 7.18bc 8.51hij 17.49bc แกลบเผาใสเช อ x 35 องศาเซลเซยส 5.22cde 7.20j 11.43fg แกลบเผาใสเช อ x 15 องศาเซลเซยส 8.99ab 10.05fg 17.34bc แกลบเผาใสเช อ x 5 องศาเซลเซยส 9.12ab 10.39fg 15.25cd F-test

วสดวสดพาหะ ** ** ** อณหภม * ** ** วสดพาหะ x อณหภม ** ** ** C.V.(%)

วสดพาหะ 21.73 8.83 8.74 อณหภม 18.04 8.01 8.77 หมำยเหต ** = มความแตกตางกนในทางสถตอยางมนยสาคญยงทระดบความเชอมน 99% * =มความแตกตางกนทางสถตทระดบความเชอมน 95% ns =ไมมความแตกตางทางสถต (p>0.05)

กจกรรมท 6. ผลของวสดพาหะและอณหภมในการเกบรกษาผลตภณฑแบบผงของเช อผสม อะโซโตแบคเตอร และอะโซสไปรลลม หลงการเกบเปนเวลา 30, 60 และ 90 วนตอความสงของตนกลาขาวโพด

6.1 ผลตภณฑแบบผงทเกบรกษา 30 วนตอความสงของตนกลาขาวโพด พบวา วสดพาหะตอความสงของตนกลาขาวโพด มความแตกตางกนทางสถต โดยแกลบเผาใสเช อม

ความสงมากทสด รองลงมาคอ ขยมะพราวใสเช อ พสมอสใสเช อและเปลอกถวใสเช อ เทากบ 12.00, 8.27, 7.15 และ 6.00 เซนตเมตร ตามลาดบ (ตารางท 15) อณหภมในการเกบรกษาผลตภณฑเช อผงตอความสงของตนกลาขาวโพดมความแตกตางกนทางสถตโดยอณหภม 35 องศาเซลเซยสมความสงมากทสด รองลงมาคอ 15 และ 5 องศาเซลเซยส เทากบ 4.81,4.71 และ 4.37 เซนตเมตร ตามลาดบ (ตารางท 15) ปฏสมพนธระหวางวสดพาหะกบอณหภมในการเกบรกษาผลตภณฑเช อผงตอความสงของตนกลาขาวโพด แตกตางกนทางสถต โดยขยมะพราวใสเช อ x 35 องศาเซลเซยสมความสงมากทสด เทากบ 9.47 เซนตเมตร รองลงมาคอโดยพทมอสใสเช อx35 องศาเซลเซยส ขยมะพราวใสเช อ x15 องศาเซลเซยส และเปลอกถวใสเช อ x35 องศาเซลเซยส เทากบ 8.72, 8.38 และ7.59 เซนตเมตร ตามลาดบ (ตารางท 15) 6.2 ผลตภณฑแบบผงทเกบรกษา 60 วนตอความสงของขาวโพด พบวา

วสดพาหะตอความสงของตนกลาขาวโพด มความแตกตางกนทางสถต โดยพทมอสไมใสเช อมความสงมากทสด รองลงมาคอแกลบเผาใสเช อ และขยมะพราวไมใสเช อ เทากบ 19.94,19.42 และ16.38 เซนตเมตร ตามลาดบ (ตารางท 15)

สวพ.ม


ภม

46

อณหภมในการเกบรกษาผลตภณฑเช อผงตอความสงของตนกลาขาวโพดมความแตกตางกนทางสถตโดยอณหภม 15 องศาเซลเซยสมความสงมากทสด รองลงมาคอ 5 และ 35 องศาเซลเซยส เทากบ 16.30,15.89 และ 15.67 เซนตเมตร ตามลาดบ (ตารางท 15) ปฏสมพนธระหวางวสดพาหะกบอณหภมในการเกบรกษาผลตภณฑเช อผงตอความสงของตนกลาขาวโพด ไมแตกตางกนทางสถต โดยแนวโนมแกลบเผาไมใสเช อ x 15 องศาเซลเซยสมความสงมากทสด เทากบ 21.18 เซนตเมตร รองลงมาคอพสมอสไมใสเช อ x5 องศาเซลเซยส พทมอสใสเช อ x35 องศาเซลเซยส และพทมอสไมใสเช อ x15 องศาเซลเซยส เทากบ 20.61,19.78 และ 19.72 เซนตเมตร ตามลาดบ(ตารางท 15) 6.3 ผลตภณฑแบบผงทเกบรกษา 90 วน ตอความสงของตนกลาขาวโพด พบวา

วสดพาหะตอความสงของตนกลาขาวโพด มความแตกตางกนทางสถต โดยแกลบเผาไมใสเช อมความสงมากทสด รองลงมาคอ แกลบเผาใสเช อและพสมอสไมใสเช อ เทากบ 19.36,14.67 และ14.59 เซนตเมตร ตามลาดบ (ตารางท 15) อณหภมในการเกบรกษาผลตภณฑเช อผงตอความสงของตนกลาขาวโพดมความแตกตางกนทางสถตโดยอณหภม 15 องศาเซลเซยสมความสงมากทสด รองลงมาคอ 35 และ 5 องศาเซลเซยส เทากบ 14.60,13.29 และ 13.24 เซนตเมตร ตามลาดบ (ตารางท 15) ปฏสมพนธระหวางวสดพาหะกบอณหภมในการเกบรกษาผลตภณฑเช อผงตอความสงมากของตนกลาขาวโพด แตกตางกนทางสถต โดยแกลบเผาไมใสเช อ x 35 องศาเซลเซยสมความสงมากทสด เทากบ 21.57 เซนตเมตร รองลงมาคอแกลบเผาไมใสเช อ x15 องศาเซลเซยส พสมอสใสเช อ x35 องศาเซลเซยส และขยมะพราวไมใสเช อ x 15 องศาเซลเซยส เทากบ 19.57, 19.02 และ 17.43 เซนตเมตร ตามลาดบ (ตารางท 15) เช ออะโซโตแบคเตอรเปนจลนทรยทอาศยอยอยางอสระในดน นอกจากความสามารถในการตรงไนโตรเจนแลวไดมการศกษาการผลตสารควบคมการเจรญเตบโตของพชโดยเช ออะโซโตแบคเตอร ไดเชน A. beijernickiiผลตสารคลาย ไซ โตไคนน สารคลายออกซน และสารคลาย จบ เบอ เรล ลน A. chroococcum ผลตสารคลายจบเบอเรลลน กรดจบเบอเรลลกและกรดอนโดล-3-อะซตก A. paspaliผลตสารคลายไซโตไคนน กรดอนโดล-3-อะซตกและสารคลายจบเบอเรลลน (Zahir et al., 2004; อรณ และคณะ, 2555) และเช ออะโซสไปรลลมนอกจากจะมความสามารถในการตรงไนโตรเจนแลวยงมความสามารถในการผลตฮอรโมนพช รวมท งโพลเอมน และกรดอะมโนในเซลล (Thuler et al., 2003; ชรนทร, 2554) สาหรบ A. brasilenseสามารถสรางฮอรโมนออกซน เพมความยาวของราก พ นทผวของราก และน าหนกแหงของราก (ชรนทร, 2554) และมความสามารถในการตรงไนโตรเจนทางชวภาพ (Ribaudo et al., 2001)ชรนทร (2554) รายงานวาตารบการทดลองทใสเช ออะโซสไปรลลมเพยงอยางเดยวทาใหมปรมาณไนโตรเจนท งหมดในขาวโพดใกลเคยงกบตารบการทดลองทมการใสปยไนโตรเจนในอตรา 10 กโลกรมไนโตรเจน/ไร จากขอมลน สอดคลองกบผลการวจย การทดลองท 2..1..2 ทดสอบประสทธภาพการสงเสรมการเจรญเตบโตของกลาขาวและขาวโพด ผลของวสดพาหะและอณหภมในการเกบรกษาผลตภณฑแบบผงของเช อผสม อะโซโตแบคเตอร และอะโซสไปรลลม หลงการเกบเปนเวลา 30, 60 และ 90 วนตอเปอรเซนตความงอก ความยาวราก ความสงของตนกลาอาบ 10 วนของขาวและขาวโพด

สวพ.ม


ภม

47

ตำรำงท 15 ผลของวสดทใชเปนวสดพาหะและอณหภมในการเกบรกษาผลตภณฑชนดผงของเช อผสม อะโซโตแบคเตอรและอะโซสไปรลลมภายหลงการเกบรกษา30,60 และ 90 วนตอความสงของตนขาวโพด

ปจจย ความสงของตนกลา(เซนตเมตร) วสดพาหะ 30 วน 60 วน 90 วน ขยมะพราว ไมใสเช อ(Control) 2.06d 16.38b 12.65b เปลอกถว ไมใสเช อ(Control) 2.41d 14.61bc 11.59b พทมอส ไมใสเช อ(Control) 2.21d 19.94a 14.59b แกลบเผา ไมใสเช อ(Control) 3.51d 19.42a 19.36a ขยมะพราวใสเช อ 8.27ab 14.90bc 12.48b เปลอกถวใสเช อ 6.00bc 12.66c 11.75b พทมอสใสเช อ 7.15ab 14.65bc 12.22b แกลบเผาใสเช อ 12.00a 15.05bc 14.67b อณหภม 30 วน 60 วน 90 วน 35 องศาเซลเซยส 4.81a 15.67b 13.29b 15 องศาเซลเซยส 4.71a 16.30a 14.60a 5 องศาเซลเซยส 4.37b 15.89b 13.24b วสดพาหะ x อณหภม 30 วน 60 วน 90 วน ขยมะพราวไมใสเช อ(Control) x 35 องศาเซลเซยส 2.84ijk 16.70 11.45fg ขยมะพราวไมใสเช อ(Control) x 15 องศาเซลเซยส 2.05lmn 16.23 17.43bc ขยมะพราวไมใสเช อ(Control) x 5 องศาเซลเซยส 1.30n 16.21 9.08gh เปลอกถวไมใสเช อ(Control) x 35 องศาเซลเซยส 2.27jkl 13.15 11.66efg เปลอกถวไมใสเช อ(Control) x 15 องศาเซลเซยส l 2.83jkl 14.87 12.91def เปลอกถวไมใสเช อ(Control) x 5 องศาเซลเซยส 2.13klm 15.82 10.20fgh พทมอสไมใสเช อ(Control) x 35 องศาเซลเซยส 1.60mn 19.78 19.02ab พทมอสไมใสเช อ(Control) x 15 องศาเซลเซยส 2.53jkl 19.42 15.27cd พทมอสไมใสเช อ(Control) x 5 องศาเซลเซยส 2.49jkl 20.61 10.57fgh แกลบเผาไมใสเช อ(Control) x 35 องศาเซลเซยส 3.27ijk 18.14 21.57a แกลบเผา ไมใสเช อ(Control) x 15 องศาเซลเซยส 3.29ij 21.18 19.57ab แกลบเผาไมใสเช อ(Control) x 5 องศาเซลเซยส 3.98hi 18.95 16.93bc ขยมะพราวใสเช อ x 35 องศาเซลเซยส 9.47a 16.2 11.44fg ขยมะพราวใสเช อ x 15 องศาเซลเซยส 8.38abc 14.85 11.14fgh ขยมะพราวใสเช อ x 5 องศาเซลเซยส 6.95de 13.65 14.85cde เปลอกถวใสเช อ x 35 องศาเซลเซยส 7.59bcd 13.06 11.12fgh เปลอกถวใสเช อ x15 องศาเซลเซยส 4.71gh 12.39 12.18def เปลอกถวใสเช อ x 5 องศาเซลเซยส 5.69fg 12.54 11.95efg

สวพ.ม


ภม

48

พทมอสใสเช อ x 35 องศาเซลเซยส 8.72ab 13.85 8.20h พทมอสใสเช อ x 15 องศาเซลเซยส 6.38ef 15.4 10.98fgh พทมอสใสเช อ x 5 องศาเซลเซยส 6.34ef 14.7 17.49bc แกลบเผาใสเช อ x 35 องศาเซลเซยส 2.73jkl 14.45 11.43fg แกลบเผาใสเช อ x 15 องศาเซลเซยส 7.56cd 16.05 17.34bc แกลบเผาใสเช อ x 5 องศาเซลเซยส 6.08ef 14.66 15.25cd F-test

วสดพาหะ ** ** ** อณหภม ns ** * วสดพาหะ x อณหภม ** ns ** C.V.(%)

วสดพาหะ 10.96 11.12 10.37 อณหภม 8.21 10.3 9.09 หมำยเหต ** = มความแตกตางกนในทางสถตอยางมนยสาคญยงทระดบความเชอมน 99% * =มความแตกตางกนทางสถตทระดบความเชอมน 95% ns =ไมมความแตกตางทางสถต (p>0.05) การทดลองยอย 2.2.1 ผลของสารละลายธาตอาหารและอณหภมในการเกบรกษาตอคณภาพผลตภณฑ แบบเหลวของหวเช อผสมอะโซโตแบคเตอร 4 ไอโซเลต +หวเช อผสม อะโซสไปรลลม 4 ไอโซเลต พบวาภายหลงการเกบรกษา 30 และ 60 วนปรมาณเช อทมชวตไมมความแตกตางกนทางสถต ท งผลของสารละลายธาตอาหารและอณหภมในการเกบรกษาตอคณภาพผลตภณฑแบบเหลว ปรมาณเช อมากกวา 108cfu/มลลลตร(ตารางท 16)

สวพ.ม


ภม

49

ตำรำงท 16 ผลของอาหาร(Preservation media) และอณหภมในการเกบรกษาผลตภณฑชนดชนดของเหลวของเช อผสม อะโซโตแบคเตอร และ อะโซสไปรลลมตอปรมาณเช อทมชวตภายหลงการเกบรกษา เปนเวลา 30 และ 60 วน

สงทดลอง จานวนโคโลน(x108cfu/ml)

30 วน 60 วน A1B1 149.17 150.78 A1B2 171.20 158.22 A1B3 159.27 142.00 A2B1 164.40 120.22 A2B2 166.73 149.33 A2B3 129.73 141.11 A3B1 150.77 169.00 A3B2 160.87 164.88 A3B3 141.97 128.11 A4B1 161.00 149.22 A4B2 132.20 171.22 A4B3 144.63 146.78 A1 159.88 150.33 A2 153.62 136.89 A3 151.20 154.00 A4 145.94 155.74 B1 156.33 147.30 B2 157.75 160.91 B3 143.90 139.50 F-test ns ns

% CV (A) 12.04 23.37

% CV (B) 13.04 23.32 หมำยเหต ปจจยAคอ Preservation media A1 = อาหารเหลวสตร Ashby’s + อาหารเหลวสตร N-free A2 = Phosphate buffer pH 7 , A3 = สารละลายกากน าตาล 2% A4 = Phosphate buffer pH 7 +กากน าตาล 2% อตราสวน 1:1 โดย ปรมาตร ปจจย B อณหภมในการเกบรกษา B1 = 5 องศาเซลเซยส , B2 = 15 องศาเซลเซยส, B3 = 35 องศาเซลเซยส

สวพ.ม


ภม

50

กำรทดลองยอย 2.2.2 ผลของสารละลายธาตอาหารและอณหภมในการเกบรกษาตอคณภาพผลตภณฑแบบเหลวของหวเช อผสมอะโซโตแบคเตอร 4 ไอโซเลต +หวเช อผสมอะโซสไปรลลม 4 ไอโซเลตตอการเจรญเตบโตของกลาขาวปทมธาน1 พบวา

ความงอกของขาวปทมธาน1 พบวา ผลของสารละลายธาตอาหารและอณหภมในการเกบรกษาผลตภณฑแบบของเหลว มแนวโนมไมแตกตางกน โดยมความงอกมากกวา 90 % (ตารางท17)

ความยาวราก เมอตนกลาอาย 7 วน พบวา สารละลายธาตอาหาร เช อจลนทรยทเกบรกษาใน preservation media สตรท 4 คอ สารลาย Phosphate buffer pH 7 : สารละลายกากน าตาล 2% อตราสวน 1:1 โดย ปรมาตร ท งทเกบรกษาผลตภณฑในรปของเหลวเปนเวลา30และ60 วน มความยาวรากมากทสด โดยท 60 วนมความยาวราก เทากบ 5.40 เซนตเมตร รองลงมาคอ สตรท 3 สารละลายกากน าตาล 2% สตรท 2สารละลายPhosphate buffer pH 7 และสตรท 1 อาหารเหลวสตร Ashby’s + อาหารเหลวสตร N-free เทากบ 4.49,3.91และ3.47 เซนตเมตร ตามลาดบ(ตารางท17)

ความสงของตนกลา ผลของสารละลายธาตอาหารทาใหตนกลามความสงหลงการเพาะ 7 วน มากทสดคอสตรท 4 คอ สารลาย Phosphate buffer pH 7 : สารละลายกากน าตาล 2% อตราสวน 1:1 โดยปรมาตร เทากบ 7.05 เซนตเมตร รองลงมาคอ สตรท 2 คอ สารละลาย Phosphate buffer pH 7 สตรท 3 กากน าตาล 2%และสตรท 1 อาหารเหลวสตร Ashby’s + อาหารเหลวสตร N-free ความสงของตนกลาทแชเมลดในผลตภณฑในรปของเหลวทเกบรกษาเปนเวลา 60 วน เทากบ 5.75 5.71 และ5.54 เซนตเมตร ตามลาดบ (ตารางท14) สวนอณหภมในการเกบรกษาไมมผลตอความสงของตนกลาแตปฏสมพนธของสารละลายธาตอาหารสตรท1 กบอณหภมในการเกบรกษา 15และ35 องศาเซลเซยสทาใหความสงของตนกลานอยทสด เทากบ4.63 และ5.17เซนตเมตร ตามลาดบ(ตารางท18)

สวพ.ม


ภม

51

ตำรำงท 17 ผลของอาหาร(Preservation media) และอณหภมในการเกบรกษาผลตภณฑชนดชนดของเหลวของเช อผสม อะโซโตแบคเตอร และ อะโซสไปรลลมตอความยาวราก หลงการเพาะกลา 7วน

สงทดลอง

ความงอก(%) ความยาวราก(เซนตเมตร) 30 วน 60 วน

A1B1 94.25 3.03 3.08 A1B2 92.75 2.88 3.60 A1B3 95.50 3.51 3.73 A2B1 94.00 3.56 3.94 A2B2 94.25 3.59 3.81 A2B3 94.00 3.87 3.98 A3B1 94.75 3.75 4.03 A3B2 93.50 4.46 4.43 A3B3 94.00 5.13 5.02 A4B1 93.00 5.24 5.61 A4B2 93.50 5.49 5.25 A4B3 94.50 5.49 5.34 A1 94.17 3.14 d 3.47 c A2 94.08 3.68 c 3.91 c A3 94.08 4.44 b 4.49 b A4 93.67 5.40 a 5.40 a B1 94.00 3.90 4.17 B2 93.50 4.11 4.27 B3 94.50 4.50 4.52 F-test (A) - * * F-test(B) - ns ns F-test(AxB) - ns ns % CV (A) - 8.55 13.64 % CV (B) - 10.79 12.66 LSD - 0.33 0.54 หมำยเหต ปจจยAคอ Preservation media A1 = อาหารเหลวสตร Ashby’s + อาหารเหลวสตร N-free A2 = Phosphate buffer pH 7 , A3 = สารละลายกากน าตาล 2% A4 = Phosphate buffer pH 7 +กากน าตาล 2% อตราสวน 1:1 โดย ปรมาตร ปจจย B อณหภมในการเกบรกษา B1 = 5 องศาเซลเซยส , B2 = 15 องศาเซลเซยส, B3 = 35 องศาเซลเซยส

สวพ.ม


ภม

52

ตำรำงท 18 ผลของอาหาร(Preservation media) และอณหภมในการเกบรกษาผลตภณฑชนดชนดของเหลวของเช อผสมอะโซโตแบคเตอรและอะโซสไปรลลมตอความสงตนกลาหลงการเพาะกลา 7วน

สงทดลอง ความสงตนกลา(เซนตเมตร)

30 วน 60 วน A1B1 3.96 6.81 a A1B2 4.83 4.63 b A1B3 5.20 5.17 b A2B1 5.50 5.29 a A2B2 5.40 6.65 a A2B3 5.58 5.30 a A3B1 5.31 5.42 a A3B2 5.79 5.91 a A3B3 6.43 5.81 a A4B1 6.59 6.59 a A4B2 8.10 6.84 a A4B3 7.38 7.73 a A1 4.66b 5.54b A2 5.49b 5.75b A3 5.84b 5.71b A4 7.36a 7.05a B1 5.34 6.03 B2 6.03 6.01 B3 6.15 6.00 F-test (A) * * F-test(B) ns ns F-test(AxB) ns * % CV (A) 15.89 15.33 % CV (B) 16.50 15.66 LSD 0.85 1.34 หมำยเหต ปจจยAคอ Preservation media A1 = อาหารเหลวสตร Ashby’s + อาหารเหลวสตร N-free A2 = Phosphate buffer pH 7 , A3 = สารละลายกากน าตาล 2% A4 = Phosphate buffer pH 7 +กากน าตาล 2% อตราสวน 1:1 โดย ปรมาตร ปจจย B อณหภมในการเกบรกษา B1 = 5 องศาเซลเซยส , B2 = 15 องศาเซลเซยส, B3 = 35 องศาเซลเซยส

สวพ.ม


ภม

53

สรปผลกำรทดลอง

ตอนท 1 วธกำรท ำเชอแหง วธการทาเช อแหงสาหรบเช อราททาการวจยสาหรบเช อราไตรโคเดอรมาและเช อราบวเวอเรย

ไดแก การทาแหงโดยตากในสภาพอณหภมหอง นาน 24 ชวโมง การทาแหงโดยใชตอบลมรอน ทอณหภม 60 องสาเซลเซยส นาน 3 ชวโมง การทาแหงโดยใชเครองทาแหงแบบฝอย อณหภมขาเขา 160 องศาเซลเซยส อตราปอนวตถดบเทากบ 2 การทาแหงโดยใชเครองทาแหงแบบเยอกแขง ทอณหภม - 48 องศาเซลเซยส นาน 48 ชวโมง และการตากแหงดวยการผงในทรมเปนเวลา 10 วน สาหรบเช ออะโซโตแบคเตอรและเช ออะโซสไปรลม ทาแหงโดยการนาเช อทเล ยงในอาหารเหลวจากน นนาไปผสมกบวสดพาหะ ขยมะพราว พทมอส เปลอกถวและแกลบเผา พบวา การทาแหงโดยวธการตากแหงดวยการผงในทรมเปนเวลา 10 วนเปนวธการทาแหงทเหมาะสมสาหรบเช อราไตรโคเดอรมาและเช อราบวเวอเรย และการทาแหงโดยการนาเช อทเล ยงในอาหารเหลวจากน นนาไปผสมกบวสดพาหะสาหรบเช ออะโซโตแบคเตอรและเช ออะโซสไปรลมในดานปรมาณเช อทมชวตทคงอย และคณภาพในการสงเสรมการเจรญเตบโตของกลาขาว

ตอนท 2 ตารบจลนทรยสงเสรมการเจรญเตบโตเพอการผลตขาวในภาวะโลกรอน การศกษาสตรวสดพาหะ (carrier)ทเหมาะสมในการทาผลตภณฑเช อผสมชนดผงของ อะโซโตแบคเตอรและอะโซสไปรลลม โดยการเตรยมหวเช อโดยเล ยงเช อในอาหารเหลวสตร Ashby’ s สาหรบเช ออะโซโตแบตเตอร ทเตม NH4Cl 1 กรม/ลตร และอาหารสตร Okon et. al., (1997); Kumari et. al., (1981) สาหรบเช ออะโซสไปรลลม เขยาทความเรวรอบ 120 rpm เปนเวลา 3 วน นามาปนเหวยงทความเรว 4,000 rpm เปนเวลา 5 นาท แลวนาตะกอนเซลลทไดมาลางดวย 0.85 % NaCl ละลายตะกอนดวยอาหารเหลวสตร Ashby’ s สาหรบเช ออะโซโตแบตเตอร และอาหารเหลวสตร N-free ของ Dobereiner et. al. (1976) ทไมเตม bromothymol blue สาหรบเช ออะโซสไปรลม และนามาวดคา optical density 600 (OD600) เทากบ 0.2 ทกไอโซเลต และนาเช ออะโซโตแบคเตอร 4 ไอโซเลต ไดแก Bh2, Mh2, Na3, Au3 ผสมกบ เช ออะโซสไปรลม 4 ไอโซเลต ไดแก aBt1, aBc1, aBi6, aAu3 ความเขมขน108cfu/มลลลตร จานวน 5 มลลลตรมาผสมกบวสดพาหะไดแก ขยมะพราว เปลอกถว พทมอสและแกลบเผาทมความช นไมเกน 10 % รอนผานตะแกรงขนาด 2 มลลเมตร แลวนาไปนงฆาเช อท 121 องศาเซลเซยส เปนเวลา 15 นาท จานวน 50 กรมคลกเคลาใหทวกนจานวน 4 ถงตอ 1 วสดพาหะ บรรจในถงพลาสตก ขนาด 5x9 น ว พบวามปรมาณเช อทมชวตทคงอย และคณภาพในการสงเสรมการเจรญเตบโตของกลาขาวอยในเกณฑตามคาแนะนา ในการศกษาชนดวสดพาหะทเหมาะสมในการทาผลตภณฑเช อผสมชนดผงและอณหภมเกบรกษาเช อ ทสามารถยดอายการเกบรกษาคณภาพเช อทเหมาะสมทสดโดยวางแผนการทดลองแบบ Split-plot in Completely Randomized Design จานวน 4 ซ า Main-plot คอ วสดพาหะ 4 ชนด ขยมะพราว เปลอกถว พทมอส และแกลบเผา และ Sub-plot คอ อณหภมในการเกบเช อชนดผงท 35 , 15 และ 5 องศาเซลเซยส พบวา หลงการเกบเช อผสมของอะโซโตแบคเตอร และอะโซสไปรลม ทอาย 30 วนในวสดรองรบพทมอสทเกบอณหภม 35 , 15 และ 5 องศาเซลเซยส มปรมาณจานวนเช อรอดชวตมากทสดเทากบ 110.50 , 63.00 และ 62.13x108cfu/กรม ตามลาดบ หลงการเกบรกษาเช อทอาย 60 วน วสดพาหะ พทมอสเกบทอณหภม 5 องศาเซลเซยส มปรมาณจานวนเช อรอดชวตมากทสดเทากบคอ 1.07x108cfu/กรม และ

สวพ.ม


ภม

54

หลงการเกบรกษาเช อทอาย 90 วน วสดรองรบเปลอกถวเกบทอณหภม 5 องศาเซลเซยสมปรมาณจานวนเช อรอดชวตมากทสดเทากบคอ 4.12x108cfu/กรม สวนวธการเกบรกษาทสามารถคงจานวนเซลลของเช อได 108-109 cfu/กรมโดยการเกบรกษาผลตภณฑเช อราไตรโคเดอรมา เช อราบวเวอเรยชนดผงและเช ออะโซโตแบคเตอรและเช ออะโซสไปรลมบนวสดพาหะในสภาพอณหภม 5,15และ35 องศาเซลเซยส เปนเวลา 90 วนหรอ 3 เดอน และเกบรกษาตอเปนเวลา 1 ป พบวาการเกบรกษา 90 วน ผลตภณฑยงมมปรมาณเช อทมชวตทคงอยมากกวา 106 cfu/กรม และมคณภาพใชในการสงเสรมการเจรญเตบโตของขาวและขาวโพด แตการเกบรกษาเปนเวลา 1 ป มปรมาณเช อทมชวตตากวาเกณฑคอ 106cfu/กรม ซงสามารถนาไปพฒนาสรางตารบจลนทรยเพมประสทธภาพการผลตขาวปลอดภยในเขตพ นทราบลมภาคกลางในสภาวะโลกรอน อยางไรกตามการพฒนารปแบบการนาภมปญญาทองถนและ ตารบจ ลนทรย เพ มประสทธภาพการผลตขาวปลอดภยใหมประสทธภาพยงยนยงข น แนวทางหนงคอ การใชผลตภณฑเช อผสมชนดผงของ อะโซโตแบคเตอร และ เช ออะโซสไปรลมทใชพทมอสเปนวสดพาหะ คลกเมลดกอนเพาะกลา โดยใชอตราเมลดขาว 5 กรม เตมสารเหนยว 2 มลลลตร+ผงเช อ 1 กรมหรอเช อผง 200 กรม/เมลด 1 กโลกรม+สารเหนยวตามคาแนะนาในฉลาก คลก/เขยาใหทวท งเมลด และใชเช อผงของเช อราไตรโคเดอรมาและเช อราบวเวอเรยอตรา 100 กรม/น า 40-60 ลตร/ไร ในการฉดพนหลงการการหวานหรอยายปลก ซงจะทาการศกษาตอไป

สวพ.ม


ภม

55

เอกสำรอำงอง

เกษม สรอยทอง.2551.เทคโนโลยการควบคมโรคพชโดยชววธ. มหาวทยาลยธรรมศาสตร.กรงเทพฯ.213 น. จระเดช แจมสวาง และวรรณวไล อนหน. 2554. ไตรโดเดอรมา:เช อรามหศจรรยสาหรบใชควบคมโรคพช.

[online Availadle]: http://www3.rdi.ku.ac.th. [วนท 16 มนาคม 2562] จระเดช แจมสวาง วรรณวไล อนทน พราวมาส เจรญรกษ และนภดล สอดแสงอรณงาม.2555.ประสทธภาพของเช อรา

Trichoderma harzianum และเช อแบคทเรย Bacillus spp.ในการลดการเกดโรคกลาเนายบของกลาขาว. น.9 ในการประชมวชาการอารกขาพชแหงชาต คร งท 10 “การอารกขาพชไทยในสภาวะโลกรอน” 22-24 กมภาพนธ 2555 จงหวดเชยงใหม.

ฉววรรณ บญเรอง กตต บญเลศนรนดร ชาญณรงค ศรทรงเมองและพเชษฐ ชนประหษฐ.2557ก. การลดตนทนการผลตข าวโดยเกษตรกรม ส วนร วม.รายงายการว จ ยฉบ บสมบ รณ ป งบประมาณ 2555 -2556 คณะเทคโนโลยการเกษตรและอสาหกรรมเกษตร มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลสวรรณภม. จงหวดพระนครศรอยธยา.

ฉววรรณ บญเรอง สภทรา วลามาศและอรณ คงสอน.2557ข.ความหลากหลายของภมปญญาทองถน : การใชจลนทรยและผลตภณฑของจลนทรยในการผลตขาว.รายงานความกาวหนาผลการวจยปงบประมาณ 2557.คณะเทคโนโลยการเกษตรและอสาหกรรมเกษตร มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลสวรรณภม . จงหวดพระนครศรอยธยา.

ฉววรรณ บญเรอง สภทรา วลามาศและอรณ คงสอน. 2558 ความหลากหลายของภมปญญาทองถน : การใชจลนทรยและผลตภณฑของจลนทรยในการผลตขาว.รายงานความกาวหนาผลการวจยปงบประมาณ 2558.คณะเทคโนโลยการเกษตรและอสาหกรรมเกษตร มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลสวรรณภม . จงหวดพระนครศรอยธยา.

ฉววรรณ บญเรอง สภทรา วลามาศและอรณ คงสอน. 2559 .ความหลากหลายของภมปญญาทองถน : การใชจลนทรยและผลตภณฑของจลนทรยในการผลตขาว.รายงานความกาวหนาผลการวจยปงบประมาณ 2559.คณะเทคโนโลยการเกษตรและอสาหกรรมเกษตร มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลสวรรณภม . จงหวดพระนครศรอยธยา.

ฉววรรณ บญเรอง อรณ คงสอน และชาญณรงค ศรทรงเมอง. 2561. โครงการพฒนาการผลตจลนทรยและผลตภณฑจลนทรยในการผลตพชปลอดภย. รายงานผลการดาเนนงานคลนกเทคโนโลย ป 2561. มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลสวรรณภม จงหวดพระนครศรอยธยา.

ชรนทร พกเกษม. 2554. ผลของเช ออะโซสไปรลลมทมตอการตรงไนโตรเจนและการสงเสรมการเจรญเตบโตของขาวโพด. วทยานพนธปรญญาโท. มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, กรงเทพฯ.

ดรณ มลโรจน . 2550. การพฒนากระบวนการผลตกลวยน าวาผงโดยวธ ทาแหงแบบโฟมแมท. การประชมวชาการประจาป ศนยการศกษาและฝกอบรมนานาชาตมหาวทยาลยแมโจ.

ธงชย มาลา. 2550. ป ยอนทรยและป ยชวภาพ: เทคนคการผลตและการใชประโยชน . พมพคร งท1. มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. กรงเทพฯ. 300 น.

ธว ชช ย ส มประเสร ฐ.2555.ความหลากหลายทางช วภาพของจ ล นทร ย ( microbial diversity) . (onlineaviable)//www.sci.nu.ac.th/Biology/Biodiversity/บทท%203/chap3.htm

สวพ.ม


ภม

http://www.sci.nu.ac.th/Biology/Biodiversity/บทท%203/chap3.htm

56

ประเสรฐ สองเมอง และวทยา ศรทานนท. 2531. การใชปยอนทรยปรบปรงดนนาในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ.รายงานสมมนาวชาการเรอง การปลกพชในดนนาในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 23-27 พฤษภาคม 2541. สานกงานปลดกระทรวง , กระทรวงเกษตรและสหกรณ.

พงศเทพ อตนะรกานนท 2545. บทบาทของจลนทรย กบเกษตรอนทรย.ว.ชมรมเกษตรอนทรยแหงประเทศไทย ปท 1(1) กรกฎาคม-กนยายน :2 http://www.asoke.info/04agriculture/ofnt/appendix/oat/oat02.html

ราชกจจานเบกษา. 2552. ประกาศกระทรวงเกษตรและสหกรณ ; เรอง กาหนดเกณฑคลาดเคลอนของปรมาณจลนทรยรบรอง ตามพระราชบญญตปย พ.ศ. 2518 แกไขเพมเตมโดยพระราชบญญตปย (ฉบบท 2) พ.ศ. 2550. เลม ๑๒๖ ตอนพเศษ ๖๓ ง.

รงนภา พงศสวสด. 2553. วศวกรรมการแปรรปอาหารและการถนอมอาหาร. สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณทหารลาดกระบง.กรงเทพฯ.

วไล รงสาดทอง.2543.เทคโนโลยแปรรปอาหาร.คณะวทยาศาสตรประยคต.สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาพระนครเหนอ.กรงเทพฯ.

ศวาพร ทปคนโธ. 2553. กำรตรงไนโตรเจนของจลนทรยอสระในดนในระบบกำรปลกขำวโพดแบบไมไถพรวน. วทยานพนธปรญญาโท. มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, กรงเทพฯ. 74 น.

ศนยประสานงานโครงการอนเนองจากพระราชดาร.2561.การเกบรกษาเช อราไตรโคเดอรมา.http://www3.oae.go.th/rdpcc/images/filesdownload/km/Knowledge/productions/4.pdf

สมฤทธ เกยววงษ นพนธวสารทานนท จฬาภรณ กาเนดเพชรและสทธพงษ ดลกวณช.2557.โรคใบไหมของผกตบชวาทเกดจากเช อรา Aphanomyces sp. ในประเทศไทย. http://www.lib.ku.ac.th/KUCONF/KC3601018.pdf

สมเจตน โมราวงษ.2555.ปยจลนทรยอดเมด.วสาหกจชมชนชวเกษตรสมพนธ.www.otoptoday.com/wisdom/.../พระนครศรอยธยา/1313494930.

สานกงานการปฏรปทดนเพอการเกษตร.2555. ปราชญชาวบาน.http://202.183.194.17/agriculture/index.php?name=philosopher

อครนทร ทวมขา .2547.การผลตปยหมกฟางขาวและตอซงดวยน าหมกชวภาพในนาเกษตรกร. สานกวจยและพฒนาการเกษตรเขตท 5 กรมวชาการเกษตร.

อรณ คงสอน พรไพรนทร รงเจรญทอง และ ศภชย อาคา. 2555. การศกษาแหลงเช ออะโซโตแบคเตอรทมประสทธภาพการตรงไนโตรเจนสงในพ นทปลกพชโครงการหลวง.น.378 -386. ใน : การประชมวชาการผลงานวจยของมลนธโครงการหลวง 31 ตลาคม 2555 ประจาป 2555. เชยงใหม.

อรณ คงสอน. 2556. การศกษาการสรางฮอรโมนออกซน และการตรงไนโตรเจน โดยเช ออะโซโตแบคเตอร. มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลสวรรณภม. มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลสวรรณภม. พระนครศรอยธยา.

Albareda, L., Lozano, J. M., Tencati, A., Midttun, A., & Perini, F. 2008. The changing role of governments in Corporate Social Responsibility: Drivers and responses. Business Ethics: A Euro-pean Review, 17(4), 347–363.

Benitez, T., Rincon, M.A., Limon, M.C. and Codon, C.A. (2004). Biocontrol mechanisms of Trichoderma strains. International microbiology, 7(4), 249-260.

Chapman, E.S., Evans, E., Jacobelli, M.C. and A.A. Logan. 1975. the cellulolytic and amylolytic activity of Papulaspora thermophila. Mycologia. 67 :608-615.

สวพ.ม


ภม

http://www.asoke.info/04agriculture/ofnt/appendix/oat/oat02.html

http://202.183.194.17/agriculture/index.php?name=philosopher

57

Current-Microbiology. 45; 3, 203-208. Dobereiner, J., I. E. Marriel and M. Nery. 1976. Ecological distribution of Spirillum lipoferum Beijerinck. Can. J.

Microbiol. 22: 1464-1473. El-Khawas, H. and K. Adachi. 1999. Identification and quantification of auxins in culture

media of Azospirillum and Klebsiella and their effect on rice roots. Biol. Fertil. Soils 28: 377–381

Fellows, P., Food Processing Technology, Principles and Practice. 2nd ed, Woodhead, Cambridge, 2000.

Harman,G.E.,Howell,C.R.,Viterbo,A.,Chet,I.,and Lorito,M.2004.Trichoderma species opportunistic,avirulent plant symbionts.Nature Review Microbiology.2(1):43-56.

Harman,Y.,Soto,Z.,Hirayama,F.,Konno,K.,Shirahama,H.,and Huzui,T.1989.Production of antibiotics by Pseudomonas cepacia as an agent for biological control of soilborne plant pathogens.Soil Biology and Biochemistry.21(5):723-728.

Harrigan, W.F. and McCance, M.E. 1976. Laboratory Method in Food and Dairy Microbiology. Academic Press: London. 452pp.

James EK, Reis VM, Olivares FL, Baldani JI, Döbereiner J. 1994. Infection of sugar cane by the nitrogen‐fixing bacterium Acetobacter diazotrophicus. Journal of Experimental Botany45,757–766.

Khavazi K, Rejali F, Seguin P, Miransari M. 2007. Effects of carrier sterilisation method and incubation on survival of Bradyrhizobium japonicum in soybean (Glycine max L.) inoculants. Enzyme and Microbial Technology, 41, 780–784

Kishore, G.K.; Pande, S.; Podile, A.R. Chitin-supplemented foliar application of Serratia marcescens GPS 5 improves control of late leaf spot disease of groundnut by activating defense-related enzymes. J. Phytopathol. 2005, 153, 169–173

Kiss,L.2003. A review of fungi antagonist of power mildews and their potential as biocontrol agent. Pest Manag.Sci.59:475-483.

Kubicek, C.P., Messner, R., Gruber, F., Mach, R.L. and Kubicek-pranz, E.M. 1993. The Trichoderma cellulose regulatoly puzzle: From the interior life of a secretory fungus. Enzyme and Microbial Technology 15(2): 90-99.

Kvesitadze, E., Adeishvili, E., Gomarteli, M., Kvachadze. L. and Kvesitadze, G. 1999. Cellulase end xylanase activity of fungi in a collection isolated from Southern Caucasus. International Biodeterioration & Biodegradation 43(4): 189-196.

Lambrecht, M., Y. Okon, A. V. Broek and J. Vanderleyden. 2000. Indole-3-acetic acid: a reciprocal signalling molecule inbacteria-plant interactions. Trends in Microbiol. 8: 298–300

สวพ.ม


ภม

58

Macrae, R. J., Henning, J., & Hill, S. B. 1993. Strategies to overcome barriers to the development of sustainable agriculture in Canada: the role of agribusiness. J. Agric. Environ. Ethics. 6:21.

Mishra, C. and Letham, G.F. 1990. Recovery and fractionation of the extracellular degradative enzymes from Lentinula edodes cultures cultivated on a soild lignocellulosic substrate. Journal of Fermentation and Bioengineering 69(1): 8-15.

Molla, A. H., Z. H. Shamsuddin and H. M. Saud. 2001. Mechanism of root growth and promotion of nodulation in vegetable soybean by Azospirillum brasilense. Commun. Soil Sci. Plant Anal. 32: 2177–2187.

Okon Y, Labandera-Gonzalez CA. 1994. Agronomic applications of Azospirillum. In: Ryder MH,817 Stephens PM, Bowen GD (eds) Improving plant productivity with rhizosphere bacteria.,818 pp 274–278

Okon, Y., S. L. Albrecht and R. H. Burris. 1997. Methods for growing Sprillum lipoferum for counting it in pure cultures and in association with plants. Appl. Environ. Microbiol. 35: 85.

Oso, B.A. 1978. The production of celllulase by Talaromyces emersonii. Mycologia. 70 : 577-585. Rajal, V. B., Carrillo, L. and C.M. Cuevas. 2002. Studies on exocellular hydrolases from a new Penicillium ulaiense strain. World- Journal-of microbiology-and- Biotecnology. 18: 7, 713-714. Ribaudo, C. M., D. P. Rondanini, J. A. Cura and A. A. Fraschina. 2001. Response of Zea

mays to the inoculation with Azospirillum on nitrogen metabolism under greenhouse conditions. Biol. Plant 44: 631–634.

RiQiang, L., YuYing, X., ZhiLiang, C., WenHui, H. and L. JiQing. 2002. Complex use of wastes containing cellulose. China-Environmental-Science. 22: 1, 24-27. Roldan-Carrillo, T., Rodriguez-Vazquez, R., Diaz-Cervantes, D., Vazquez-Torres, H., Manzur-Guzman, A. and A. Torres-dominguez. 2003. Starch-based plastic polymer degradation by enzyme production. Bioresource-Technology. 86: 1,1-5. Rosenberg, S.L. 1978. Celllulose and lingo cellulose degradation by thermophilic and thermotolerant

fungi. Mycologia. 70 : 1-3. Saleh, M.A; Ewane,E ; Jones,J. and Wilson, B. (2001): “Chemical evaluation of commercial bottled drinking

water from Egypt”. J. of Food Composition & Analysis, 14, 127 -152. Singh, A. and Sharma, S. 2002. Composting of a crop residue through treatment with microorganisms

and subsequent vermicomposting Smith R S. 1992. Legume inoculant formulation and application. Canadian Journal of

Microbiology, 384, 85-92 Somkuti, G.A., Babel, F.J. and A.C. Somkuti. 1969. Cellulolysis by Mucor pusillus. Appl. Microbial. 17(6) : 888-892.

สวพ.ม


ภม

59

Stephens JHG, Rask HM (2000) Inoculant production and formulation. Field Crop Res 65:249–258

Thuler, D. S., E. I. S. Floh, W. Handro and H. R. Barbosa. 2003. Plant growth regulators andamino acids released by Azospirillum sp. in chemically defined media. Lett. Appl. Microbiol. 37: 174–178.

Tittabutra, P. Payakaponga, W. Teaumroonga, N. Singletonb W.P. & Boonkerda N (2007): Growth, Survival and Field Performance of Bradyrhizobial Liquid Inoculant Formulations with Polymeric Additives. ScienceAsia 33: 69-77.

Upreti, J.C. and M.C.Joshi .1984. Cellulolytic activity of mesophilic and thermophilic fungi isolated from mushroom compost. Indian Phytopath. 37(3) : 473-476. Watanabe, T. 2002. Trichoderma spp. Pictorial Atlas of Soil and Seed Fungi: Morphologies

of Cultured Fungi and Key to Species, 2; CRC Press LLC, USA. 486 pp. Whitehead, E.A. and Smith, S.N. 1989. Fungal extracellular enzyme activity associated with the breakdown of plant cell biomass. Enzyme and Microbial Technology 11(11): 736-743. Wyk, J. P. H. 1999. Increaseed bioconversion of pretreated wastepaper to sugar by successive treatment with cellulose from Penicillium funiculosum and Trichoderma reesei. Australasian Biotechnology. 9(4): 206-210 Zahir, Z.A., M. Arshad and W.T. Frankenberger, Jr. 2004. Plant growth promoting rhizobacteria: Applications and

perspectives in agriculture. Adv. Agron. 81: 97-168.

สวพ.ม


ภม

60

ภาคผนวก

สวพ.ม


ภม

61

ภำพผนวกท 1 การเตรยมวสดพาหะ

ก. อบทอณหภม 105 องศาเซลเซยสนาน 12 ชวโมง ฉ. พทมอส

ข. ปนวสดพาหะดวยความเรว 35,000 รอบตอนาท นาน 5 นาท ช. แกลบเผา

ค. รอนวสดพาหะผานตะแกรง ขนาด 2 มลลเมตร ซ. ชงน าหนกวสดพาหะ 50 กรม ง. ขยมะพราว ฌ. บรรจวสดพาหะใสถง

ก ข ค

ง จ ฉ

ช ซ ฌ สวพ.ม


ภม

62

ภำพผนวกท 2 ขนตอนการนบปรมาณเช อของผลตภณฑเช อผง

ก. อาหารวน NA

ข. ชงผลตภณฑเช อผง 1 กรม ค. ใสผลตภณฑเช อผง 1 กรมลงในหลอดทดลองทบรรจน ากลนนงฆาเช อ 9 มลลลตร ง. เขยาดวยเครอง vertex จ. spread plate ฉ. ลกษณะโคโลนของเช อภายหลงการบมเช อ 5 วน

ก

ง

จ

ข

ค

ฉ

สวพ.ม


ภม

63

ภำคผนวก 2 กำรนบปรมำณเชอ

สวพ.ม


ภม

64

1. กำรนบปรมำณเชอทมชวตโดยวธDilution plating method หรอTotal Plate count method เปนเทคนคการวเคราะหปรมาณเช อจลนทรยทมชวตในตวอยาง โดยใชเทคนคการปลอดเช อ

และทาการเจอจางตวอยางเพอใหสามารถนบจานวนเช อในจานเพาะเช อได 30-300 โคโลนเพอใหไดคาทถกตองแนนอนในแตละความเจอจางอาจตองเพาะเช อบนจานเพาะเช อ 2-3 ซ า นบจานวนโคโลนหลงจากบมตวอยาง หาคาเฉลยและคณกลบดวย Dilution factor เพอใหไดปรมาณเช อจลนทรยในตวอยาง รายงานผลเปน cfu/กรม หรอ cfu/มลลลตรตอตวอยาง

กรณตวอยางผลตภณฑเช อผง การนบปรมาณเช อทมชวต cfu/กรม เรมจากชงตวอยางจานวน 1 กรม ใสหลอดทดลองทมน ากลนนงฆาเช อปรมาตร 9 มลลลตร ทาการ Dilution โดยเจอจางคร งละ 10 เทา (ten fold serial dilution) โดยใชปเปตดดสารแขวนลอยจากหลอดหนงสหลอดหนงปรมาตร 1 มลลลตร นาไปเขยาดวยเครอง vortex mixture กอนดดทกคร งเพอการกระจายตวของเช อจลนทรยใหทวท งหลอด จากน นดดสารแขวนลอยตวอยาง (suspension) แตละตวอยางมา 100 µl ทาการ spread plate บนอาหารแขง PDAหรอNA จากนน นนาเช อจลนทรยไปบม 24-48 ชวโมง ใหการเจรญของจลนทรยเปนโคโลนเดยว (single colony) เพอตรวจสอบจานวนเซลลทมชวต

สตรคานวณปรมาณเช อจลนทรย (Harley and Prescott, 1999)

CFU/ml (or g) Original sample = CFU / plate x (1 / ml aliquot plated) x Dilution factor

CFU = Colony-forming unit Aliquot plated = ปรมาตรตวอยางทปเปตใสในจานเพาะเช อ (ml)

Dilution factor =

=

+

สวพ.ม


ภม

65

2. กำรตรวจนบจลนทรยโดยกำรใช Haemacytometer (Harrigan and McCance, 1976) Haemacytometer เปนอปกรณทใชในการตรวจนบจลนทรยในอาหารเหลวโดยตรง ซงจะ

ทราบปรมาตรของอาหารเลว โดยจะแบงเปน 2 สวน ดงภาพ

ลกษณะของ Haemacytomete

วธกำร

1. วางทปดสไลด (cover slip) ทบบนแผนสไลด Haemacytometer โดยใหปดทบท งสองดาน

2. ดดตวอยางทตองการตรวจนบเช อปรมาณ 9-10 ไมโครลตร โดยใชปเปตทมปลายขนาดเลก ใสในแตละดาน โดยใหตวอยางไหลไปเอง (ไมตองใชแรงเปา) จนเตมชอง

3.ตรวจนบดวยกลองจลทรรศน โดยปรบจนสามารถเหนเช อไดชดเจน ใหนบจานวนเซลลภายในตารางชองใหญ (A B C D) หรอชองเลก (1 2 3 4) ทมเครองหมายไว (ดงภาพ) จานวนเซลลทนบไดแตละชองควรอยระหวาง 10-30 เซลล หากมากหรอนอยเกน ควรทาการเจอจางตวอยางใหม 1. คานวณปรมาตรของชองใหญ ชอง A B C และ D มความกวางเทากบ 1 มลลเมตร ดงน น ปรมาตรน าของชอง A B C หรอ D ชองใดชองหนง

= กวาง x ยาว x ลก = 1 มลลเมตร X 1 มลลเมตร X 0.1 มลลเมตร = 0.1 เซนตเมตร X 0.1 เซนตเมตร X 0.1 เซนตเมตร = 0.0001 ลกบาศกเซนตเมตรหรอ 0.0001 มลลลตร = 4 x 10-4 มลลเมตร

ดงน น หากนบเช อทชอง ชอง A B C และ D ความหนาแนนจะเทากบ คาเฉลยท ง 4 ชอง x 104 x อตราเจอจาง เซลล/มลลลตร

สวพ.ม


ภม

66

2. คานวณปรมาตรของชองเลก

ชอง 1 2 3 4 และ 5 มความกวางเทากบ 0.2 มลลเมตร ดงน น ปรมาตรน าของชอง 1 2 3 4 หรอ 5 ชองใดชองหนง เทากบ กวาง x ยาว x ลก

= 0.2 มลลเมตร X 0.2 มลลเมตร X 0.1 มลลเมตร = 0.02 เซนตเมตร X 0.02 เซนตเมตร X 0.01 เซนตเมตร = 0.000004 ลกบาศกเซนตเมตร หรอ 0.000004 มลลลตร = 4 x 10-6 มลลลตร

ดงน น หากนบเช อทชอง 1 2 3 4 และ 5 ความหนาแนนจะเทากบ คาเฉลยท ง 5 ชอง x 1/4 x 106 x อตราเจอจาง เซลล/มลลลตร

ลกษณะของ Haemacytomete ภายใตกลองจลทรรศน ชองใหญ A B C D (ซาย) หรอชองเลก 1 2 3 4 (ขวา)

การเลอกนบจานวนเซลล โดยใชชองใหญ (A B C D) หรอชองเลก (1 2 3 4) มขอคานงดงน 1. การเลอกนบชองใหญจะใหคาทแมนยากวาการเลอกนบชองเลก เนองจากชองใหญมพ นทมากกวา 2. เซลลทมเสนสายสายหรอมขนาดใหญมาก จาเปนจะตองนบดวยชองใหญ เนองจากหากนบดวยชองเลกเซลลจะเลยขอบของชองเลก 3. หากเซลลมความหนาแนนตาควรเลอกนบชองใหญ (A B C D)

4. ในกรณทเซลลมความหนาแนนสงมาก การนบในชองใหญอาจจะใชเวลามากกสามารถเลอกนบในชองเลกได

สวพ.ม


ภม

$ 7 - rmutsb

Documents