Байгаль орчны олон улсын гэрээ буюу IEA

2

Гарчиг1. Тодорхойлолт2. Зорилго3. IEA статистикийн

хураангуй4. IEA төрлүүд

I. ЕрөнхийII. АтмосферIII. Цэнгэг усны нөөцIV. Аюултай бодис,

хаягдалV. Далайн орчин - Олон

улсVI. Далайн орчин – Бүс

нутгийнVII.Далайн амьтан

болон ургамалын нөөц

VIII.Байгаль орчныг хамгаалах ба газрын гадаргын амьтад

IX. Дуу чимээний бохирдол

X. Цөмийн аюулгүй байдал

5. Ашигласан материал

3

1. ТодорхойлолтБайгаль орчны салбар дахь

олон улсын харилцааны субъектүүд тодорхой

асуудлаар олон улсын эрх зүйд нийцсэн бөгөөд

заавал биелэгдэх эрх, үүрэг үүсгэсэн харилцаа тогтоох зорилго шийдвэрээ илтгэн нотолсон тохиролцоог олон улсын гэрээ гэж нэрлэдэг.

4

2. ЗорилгоГадаад бодлого хэрэгжүүлэх дипломат хэрэгсэл

Улс орнуудын харилцан ойлголцлыг бэхжүүлэх

Байгаль орчны аюул гамшгаас сэргийлэх

Экологийн болзошгүй осол, хямралаас хамгаалах хамтын ажиллагааг үүсгэн бэхжүүлэх

Нийтийн ашиг сонирхлыг хүндэтгэх, шудрага ёсыг нэвтрүүлэх үндсэн дээр олон улсын шинэ дэг журам тогтоох

Олон улсын гэрээ, хэлэлцээрт оролцогчид дайсагнах арга барилаар биш, түншлэх сэтгэлгээтэй ажиллах

5

3. IEA статистикийн хураангуй

Дэлхийн Монгол улсын

Олон талт: 1123Хоёр талт: 1572Бусад: 254

Арга хэмжээ авсан гэрээний тоо: 280

Гарын үсгийн тоо: 22

Соёрхон баталсан, нэгдэн орсон, залгамжилсан эсвэл ижил төстэй: 55Хүчин төгөлдөр: 268

6

4. IEA төрлүүд4.1. Ерөнхий

Архусын конвенц

• Олон нийт нь байгаль орчны асуудлуудын талаархи мэдээлэл олж авах болон хууль зүйн шийдвэр гаргахад оролцох тухай конвэнци. Архус хот, 1998 он.

Эспугын конвэнц

• Байгаль орчны үнэлгээ хийх үед гарсан сөрөг үр дүн нь хил дамнасан байж болзошгүй тохиолдолд хил залгаа оронд мэдүүлэх тухай конвэнци. Эспу хот, 1991 он.

7

4. IEA төрлүүд4.2. Атмосфер

Урт хугацааны хил дамнасан агаарын бохирдлын конвенци• Хүний хүрээлэн буй орчноос гадна хил дамнасан агаарын бохирдлыг

бууруулах, хамгаалах ба урьдчилан сэргийлэх тухай конвенци. Женев хот, 1979 он.ICAO Байгаль орчин хамгаалах тухай хууль 2-р боть 16-р

хэсэг: Агаарын тээврийн ялгаруулж буй хорт утаа, Монтреал хот 1981 он

Уур амьсгалын өөрчлөлтийн тухай НҮБ-ын суурь конвенци• Хүний хүчин зүйлээс үүдэн гарах аюултай нөхцөлүүдээс урьдчилан

сэргийлэх, атмосфер дахь хүлэмжийн хийн агууламжыг тогтворжуулах тухай конвенци. Нью Йорк хот, 1992 он.

Агаарын чанарын гэрээ 1987 он

Озоны давхаргыг хамгаалах тухай Венийн конвенци, Вена хот 1985 он

8

4. IEA төрлүүд4.3. Цэнгэг усны нөөц

Хил дамнасан гольдрил ба олон улсын нуурыг ашиглах

болон хамгаалах тухай конвенци

НҮБ-ийн олон улсын таван гэрээний нэг. Тухайн улс нь хил дамнасан газрын гадаргын болон газар доорхи усны менежментийг сайжруулах үүднээс

гаргасан конвенци. Олон улсын хүрээнд ороцогч талууд нэгдмэл бүлэг болж

хамтран ажиллах үүрэгтэй.

9

4. IEA төрлүүд4.4. Аюултай бодис, хаягдал

Базелийн, аюултай хог хаягдал, бодисын тээвэрлэлтийг хянах тухай конвенци

• Улс хооронд аюултай хог хаягдал, бодисыг ялангуяа хөгжил өндөр орноос буурай хөгжилтэй орнууд руу тээвэрлэлтийг багасгах. Базел хот, 1989 он.

Авто зам, Төмөр зам болон хөлөг онгоцоор тээвэрлэсэн аюултай хог хаягдал тээвэрлэлтийн үед гэмтэж хохирол гарсан тохиолдолд иргэдийн эрх үүрэгийн тухай когвенци, Женев хот 1989 он

• Базелийн конвенц эд гарын үсэг зураагүй орнууд нь аюултай хог хаягдлаа Африк тив рүү импортолсон хэвээр байсан учраас гаргасан конвенци. Бамако хот, 1991 он.

Африк тив дотор болон Африк тивд аюултай бодис, хог хаягдал хил дамнан импортлохыг хорих тухай конвенци

• Аюултай химийн бодис эсвэл хортонтой тэмцэх хэрэгсэл тээвэрлэсэн үед тохиолдож болох осол гэмтэл гарахад худалдаалсан болон худалдан авсан улс, байгууллага нь хамтарч хариуцлага хүлээх тухай конвэци. Роттредам хот, 1998 он.

Үйлдвэрийн осолын нөлөө нь хил дамнасан тохиолдолын тухай конвенци, Хелсинки хот 1992 он

Зарим аюултай химийн бодис болон хортонтой тэмцэх хэрэгслийн олон улсын худалдаалалтын тухай конвенци

10

4. IEA төрлүүд4.4. Аюултай бодис, хаягдалУсан тээврийн замаар

аюултай бодис ачаалан тээвэрлэх Европ тив дахь

улс хоорондын олон улсын гэрээ, Женев хот

2000 он

Авто тээврийн замаар аюултай бодис ачаалан тээвэрлэх Европ тив дахь

улс хоорондын олон улсын гэрээ, Женев хот

1957 он

FAO олон улсын хортонтой тэмцэх

хэрэгсэлийн түгээлт болон хэрэглэлтийн

явцад мөрдөх протокол, Ром хот 1985 он

Тэсвэртэй органик бохирдолын тухай

конвенци, Штокхолм хот 2001 он

FIP-д аюултай болон цацраг идэвхит бодис тээвэрлэх ,

Номхон далайн өмнө бүсэд аюултай хог хаягдлын хил

дамнасан хөдөлгөөн ба менежментийг хянах тухай

конвенци, Ваягани хот 1995 он

Минаматагийн мөнгөн усны тухай конвенц, Минамата

хот 2013 он

11

4. IEA төрлүүд4.5. Далайн орчин – Олон улсын конвенци

Хог хаягдал болон бусад бодис далай тэнгисийг

бохирдуулахаас сэргийлэх конвенци, Лондон хот 1972 он

Хөлөг онгоцны ялгаруулах бохирдолоос урьдчилан сэргийлэх тухай олон

улсын конвенци, Лондон хот 1973 он болон 1978 онд

нэмэлт зүйл оруулав

Газрын тосны бохирдолоос сэргийлэх

тухай олон улсын конвенци, Лондон хот 1954, 1962 ба 1969 он

Газрын тосны тээвэрлэлтээс үүдсэн бохирдолын улмаас

үүссэн аваарын үед иргэдийн эрх үүрэг хариуцлагын тухай

олон улсын конвенци, Бруссел хот 1969, 1976, 1984 ба 1992

он

Газрын тосны бохирдолоос улбаатай хохирлыг нөхөн

олгох олон улсын сан байгуулах тухай олон

улсын конвенци, Бруссел хот 1971 ба 1992 он

Далай тэнгисийн тээврийн замаар аюултай болон хорт

бодис тээвэрлэсэн үед гарсан гэмтэл хохирлыг нөхөн олгох

болон хариуцлагыг хүлээх тухай олон улсын конвенци,

Лондонхот 1996 он

Газрын тосны бохирдолтын үед хариу арга хэмжээ

авах, хамтран ажиллахад бэлэн байх тухай олон

улсын конвенци, Лондон хот 1990 он

Аюултай болон хорт бодисын бохирдолын үед хариу арга хэмжээ авах, хамтран ажиллахад бэлэн

байх протокол, Лондон хот 2000 он

НҮБ-ийн Далай тэнгисийн хуулийн

тухай конвенци, Монтего булан 982

он

12

4. IEA төрлүүд4.6. Далайн орчин – Бүс нутгийн конвенцАтлантикийн зүүн

хойд бүсийн далайн орчиныг хамгаалах

тухай конвэнци, Парис хот 1992 он

Балтийн тэнгисийн бүсийг хамгаалах тухай конвэнци,

Хелсинки хот 1992 он

UNEP бүс нутгийн тэнгисийн

програм дахь конвенцүүд

Хар тэнгисийг бохирдолоос

хамгаалах тухай конвэнци, Бухарест

хот 1992 он

Карибын бүсийн далайн орчинг хамгаалах болон

хөгжүүлэх тухай конвенци, Картагена де

Индас хот 1983 он

Африкийн зүүн бүсийн далайн орчин, эргийн

бүсийг хамгаалах болон хөгжүүлэх тухай

конвенци, Найроби хот 1985 он

Газар дундын тэнгис ба эргийн бүсийг хамгаалах болон хөгжүүлэх тухай конвенци, Барселон хот

1976

Номхон далайн өмнө бүсийн байгалийн нөөц болон орчинг хамгаалах тухай конвенци, Нуомеа

хот 1986 он

Номхон далайн зүүн өмнөд бүсийн далайн орчин болон эргийн

бүсийг хамгаалах тухай конвенци, Лима хот 1981

он

Төв болон баруун Африкийн далай болон эргийн бүсийг хамтран

хамгаалах болон хөгжүүлэх тухай конвенци, Абиджан

хот 1981 он

Улаан тэнгис болон Йеден булангийн байгаль

орчныг хадгалан хамгаалах тухай

конвенци, Жедда хот 1982 он

13

4. IEA төрлүүд4.7. Далайн амьтадан болон ургамалын нөөц

Антарктидийн далайн амьтдын нөөцийг

хадгалан хамгаалах тухай конвенци,

Канбера хот 1980 он

Антарктидийн амьтан болон ургамалыг хамгаалахын тулд

авах арга хэмжээний тухай конвенци

Антарктидийн далайн хавыг

хадгалан хамгаалах тухай ковенци

Антарктидийн байгаль орчныг хамгаалах тухай

протокол

14

4. IEA төрлүүд4.8. Байгаль орчныг хамгаалах ба газрын гадаргын амьтад болон ургамалын нөөц

Антарктидийн гэрээ,

Вашингтон хот 1959 он

Дэлхийн соёлын болон байгалийн өвийг хамгаалах тухай конвенци,

Парис хот 1972 он

Биологийн олон янз байдлын

конвенци, Найроби 1992 он

Нүүдэллэдэг зэрлэг амьтдыг хадгалан хамгаалах тухай

конвенци, Бонн хот 1979 он

CITES, Вашингтон хот 1973 он

Олон улсыг хамарсан ач холбогдолтой намагшсан

газар ялангуяа усны шувуудын амьдралын орчинг

хадгалан хамгаалах тухай конвенци, Рамсар хот 1971

он

НҮБ-ийн цөлжилтын

тухай конвенци, Парис хот 1994

FAO олон улсын ургамалын

генийн нөөц, Ром хот 1983 он

Олон улсын халуун орны ойн гэрээ, Женев хот

1994 он

15

4. IEA төрлүүд4.9. Дуу чимээний бохирдол

Ажлын хүрээлэн буй орчны конвенц

Ажлын талбай дахь агаарын бохирдол, дуу чимээ ба чичирхийллийг хянан бууруулах тухай конвенци. 1977 он

16

4. IEA төрлүүд4.10. Цөмийн аюулгүй байдал

Цөмийн бүх талын туршилтыг хориглох тухай гэрээ, 1966 он

Цөмийн осол эсвэл Цацраг идэвхит бодисын онц байдалын үед тусламж үзүүлэх тухай конвенци, Вена хот 1986 он

Цөмийн осол гарсан үед түргэн мэдэгдэх тухай конвенци, Вена хот 1986 он

Цөмийн аюулгүй байдалын тухай конвенци, Вена 1994 он

Цөмийн бүх талын туршилтыг атмосфер, огторгуйн орон зай болон усан доор хийхийг хориглох тухай гэрээ

Цөмийн осол гарсан тохиолдолд иргэдийн хүлээх эрх үүрэгийн тухай Венийн конвенци, Вена 1963 он

17

Ашигласан материал• “Монголын Байгаль орчны нэвтэрхий толь” МУШУА 20

10 он

• http://iea.uoregon.edu/page.php?pg=1&query=country_members&country_preferred=Mongolia

• http://en.wikipedia.org/wiki/List_of_environmental_lawsuits

• http://en.wikipedia.org/wiki/Environmental_justice#Around_the_world

• http://en.wikipedia.org/wiki/List_of_international_environmental_agreements

• http://en.wikipedia.org/wiki/Treaty• http://en.wikipedia.org/wiki/Public_international_law• https://en.wikipedia.org/wiki/Persistent_organic_pollutant• http://

www.unece.org/unece/search?q=international+environmental+agreements&op=Search