/ ISO 9001/2000 [ . .01/01] [ .: : ]

Ο Σιδεράς είναι ένα από τα ορεινότερα χωριά της Κοζάνης σε υψόμετρο 920 μέτρα.

Οι κύριες ασχολίες των μονίμων κατοίκων έχουν να κάνουν με τη γεωργία και κτηνοτροφία.

Οι καλλιεργήσιμες εκτάσεις ανέρχονται στα 15.000 στρ. και είναι κυρίως σιτηρά. Το ζωικό

κεφάλαιο αποτελείται από 2000 πρόβατα, βοοειδή και χοίρους. Τα προϊόντα (γάλα, τυρί και

κρέας) είναι αρίστης ποιότητας μια και η εκτροφή όλων των ζώων έχει να κάνει με την

τοπική βλάστηση η οποία αφθονεί στην ευρύτερη περιοχή του Σιδερά. Στη ΝΔ πλευρά

υπάρχει αρκετά μεγάλη δασική έκταση καθιστώντας πολύ ευχάριστες βόλτες και

περιπάτους σε ένα όμορφο φυσικό τοπίο.

/ ISO 9001/2000 [ . .01/01] [ .: : ]

Το 1923 εγκαταστάθηκαν οι πρώτες προσφυγικές οικογένειες, μετά τον άγριο

ξεριζωμό τους από τον Πόντο της Τουρκίας, μετά την Μικρασιατική καταστροφή. Εκείνη την

περίοδο το χωριό ονομάζονταν Τεμιρτσιλέρ και κατοικούνταν από Τούρκικες οικογένειες.

Τον πρώτο χρόνο της εγκατάστασης οι πρόσφυγες συγκατοικούσαν με τους Τούρκους, οι

οποίοι επέστρεψαν στην Τουρκία κατά την ανταλλαγή πληθυσμών σύμφωνα με τη συνθήκη

της Λωζάνης.

Συνολικά στο Τεμιρτισλέρ εγκαταστάθηκαν 48-50 οικογένειες από μέρη της

Σεβάστειας (Νιξαρλήδες), 5-6 οικογένειες από το Κοιλάδι και τον Μεσαρέα της

Τραπεζούντας και περίπου 10 οικογένειες από τα μέρη της Προύσας της Μικράς Ασίας, οι

οποίοι μετά 3-4 χρόνια μετοίκησαν στο χωριό Κουτσιούκ Ματλί (μετέπειτα Σκαφίδι και

αργότερα Νέα Νικόπολη).

Στο γειτονικό χωριό Ταρακτσιλάρ (Κτενάς) εγκαταστάθηκαν 14 οικογένειες από το

Γιαγλατσίκ Προύσας, 8 οικογένειες από τα χωριά Τσεβουλούκ και Χαμψήκοї της

Τραπεζούντας και 6 οικογένειες από το χωριό Γιοχαρίκοї Σινώπης.

Για την αποκατάσταση των προσφύγων της Μικρασιατικής καταστροφής το

Ελληνικό Κράτος είχε συστήσει την Επιτροπή Αποκατάστασης Προσφύγων (Ε.Α.Π). Αρχικά

εδόθησαν με προσωρινή διανομή τα χωράφια που μέχρι τότε καλλιεργούσαν οι Τούρκοι και

πολύ αργότερα το 1930 έγινε η οριστική διανομή των χωραφιών.

Όλοι οι κάτοικοι του Τεμιρτσιλέρ που είχαν έρθει από τα διάφορα μέρη του Πόντου

και της ευρύτερης περιοχής της Τουρκίας συνέστησαν μία αρμονική κοινωνία με κοινά ήθη

και έθιμα. Ζούσαν ειρηνικά, ανέπτυξαν κοινωνικούς δεσμούς μεταξύ τους και αργότερα και

συγγενικούς με γάμους, βαπτίσεις κ.λ.π. Στις μεγάλες γιορτές, Πάσχα και Χριστούγεννα,

έκαναν ομαδικά γλέντια και διασκέδαζαν στις πλατείες και στους ανοικτούς χώρους των

μαχαλάδων με όργανα βιολί, ζουρνά, νταβούλι και κεμεντζέ. Ζούσανε πάρα πολύ φτωχά και

στερημένα, τρέφονταν κυρίως με προϊόντα παραγωγής τους, όπως όσπρια, φακές, ρεβίθια

και λαθούρι (μπιζέλια).

/ ISO 9001/2000 [ . .01/01] [ .: : ]

Η ύδρευση των κατοίκων γινόταν από τα πηγάδια που υπήρχαν από τους Τούρκους,

τα οποία σώζονται μέχρι σήμερα (βάθος 10-12 μέτρα). Στο Σιδερά υπήρχαν 25, 8-10 στον

Κτενά, 3 στην περιοχή μικρά πηγάδια και 5 στην περιοχή Καβάκια. Για το πότισμα των ζώων

υπήρχαν και οι φυσικές μπάρες, όπου συγκεντρώνονταν τα βρόχινα νερά. Κάποια πηγάδια

χρησιμοποιούνται ακόμη και σήμερα για το πότισμα των ζώων.

Τα οργώματα γινότανε ως επί το πλείστον με βόδια, αλλά και με άλογα ή μουλάρια,

το θέρισμα με τα δρεπάνια, ο αλωνισμός με τα ζώα.

Το 1930 το χωριό πήρε την ονομασία Σιδεράς (από Τεμιρτσιλέρ), όταν έγινε και η

οριστική διανομή της γης και η μερική αποκατάσταση των προσφύγων. Το 1930 άρχισε να

λειτουργεί Δημοτικό σχολείο, το οποίο ανακαινισμένο πλέον σήμερα, λειτουργεί ως

Πνευματικό Κέντρο και φιλοξενεί τον Πολιτιστικό Μορφωτικό και Φυσιολατρικό Σύλλογο

του Σιδερά ‘’ΟΙ ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ’’ .

/ ISO 9001/2000 [ . .01/01] [ .: : ]

Στις 03/02/1944 οι Γερμανοί κατακτητές με τους συνεργάτες τους, κυκλώσανε τα

χωριά Σιδερά και Λιβερά. Ακολούθησε το ολοκαύτωμα των χωριών Σιδερά και Λιβερά.

Συνολικά σκοτώθηκαν πάνω από 80 άνθρωποι, 5 εκ των οποίων κάτοικοι Σιδερών οι οποίοι

εκτελέσθηκαν από τους Γερμανούς. Πυρπόλησαν όλα τα σπίτια και τους βοηθητικούς

χώρους, πλην ελαχίστων. Κάθε χρόνο την πρώτη Κυριακή του Φεβρουαρίου, τελείται

επιμνημόσυνη δέηση στη μνήμη των εκτελεσθέντων και ακολουθεί κατάθεση στεφάνων.

Το 1952 κτίσθηκε ο Ιερός Ναός του Αγίου Γεωργίου στο κέντρο του χωριού. Έως τότε

η λατρεία της θρησκείας γινότανε σε τζαμί που είχε διαρρυθμιστεί σε Εκκλησία.

Μέχρι το 1963 δεν υπήρχε τρεχούμενο νερό. Για πρώτη φορά έτρεξε νερό από

δίκτυο ύδρευσης στα χωριά Σιδερά και Λιβερά, στις 25 Νοεμβρίου 1963.

/ ISO 9001/2000 [ . .01/01] [ .: : ]

Το 2003 ιδρύθηκε ο Πολιτιστικός Μορφωτικός και Φυσιολατρικός Σύλλογος ‘’ΟΙ

ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ’’, με σκοπό τη διατήρηση και προώθηση της παράδοσης του Σιδερά. Οι

δραστηριότητες του συλλόγου έχουν να κάνουν με την ανάδειξη στοιχείων κουλτούρας και

πολιτισμού, τα οποία μεταφέρουν και ζωντανεύουν μνήμες από την καθημερινότητα των

προσφύγων προγόνων μας. Κορυφαίες εκδηλώσεις είναι το εορταστικό διήμερο στις 19-20

Ιουλίου με χορό και τραγούδι, την Καθαρά Δευτέρα με παραδοσιακά φαγητά και εδέσματα

και Χριστουγεννιάτικη παιδική εορτή.

EE mm aa ii ll :: pp rr oo ss ff yy gg ee ss .. ss ii dd ee rr aa @@ gg mm aa ii ll .. cc oo mm

SS ii tt ee :: hh tt tt pp :: // // pp rr oo ss ff yy gg ee ss ss ii dd ee rr aa .. bb ll oo gg ss pp oo tt .. gg rr

/ ISO 9001/2000 [ . .01/01] [ .: : ]

..