ÏÎ ÑÂÅÒÀÏÎ ÑÂÅÒÀ

Õþìàí ðàéòñ óî÷ çàÿâÿâà â äîêëàäà ñè îò 20 îêòîì-

âðè, ÷å ñòîòèöè õèëÿäè íîâîáðàíöè ñå ñáëúñêâàò ñ

èçäåâàòåëñòâà îò ñòðàíà íà ñòàðøèòå âîéíèöè ïî âðå-

ìå íà ïúðâàòà ñè ãîäèíà íà ñëóæáà â ðóñêèòå âúîðú-

æåíè ñèëè.

Äîêëàäúò îò 86 ñòðàíèöè, îçàãëàâåí "Ãðåøêèòå íà

ïðåõîäà: íåõóìàííîòî è äåãðàäèðàùî îòíîøåíèå êúì

íîâîáðàíöèòå â ðóñêàòà àðìèÿ", äîêóìåíòèðà ñåðèîç-

íèòå çëîóïîòðåáè, âêëþ÷åíè â "äÿäîâùèíàòà" èëè "ïðà-

âîòî íà äÿäîâöèòå", ÷èèòî ðåçóëòàò å ñìúðòòà íà äóçèíè

íîâîáðàíöè âñåêè äåí è ñåðèîçíè - à ÷åñòî è òðàéíè -

ïîðàæåíèÿ, íàíåñåíè íà ôèçè÷åñêîòî è óìñòâåíî

çäðàâå íà õèëÿäè äðóãè. Ñòîòèöè íîâîáðàíöè ïðàâÿò

îïèò èëè ñå ñàìîóáèâàò âñÿêà ãîäèíà, à õèëÿäè äðóãè

áÿãàò îò ñâîèòå ïîäåëåíèÿ.

 ðóñêàòà àðìèÿ ïî-âúçðàñòíèòå âîéíèöè ïðèíóæ-

äàâàò íîâîáðàíöèòå äà æèâåÿò â åäíîãîäèøíî áåç-

ñìèñëåíî ðîáóâàíå, íàêàçâàò ãè æåñòîêî çà êàêâèòî è

äà áèëî íàðóøåíèÿ íà îôèöèàëíèòå èëè íåôîðìàëíè

ïðàâèëà, çëîóïîòðåáÿâàò ñ òÿõ áåçïðåïÿòñòâåíî. Òîâà

ñà ïðàêòèêè, êîèòî ÿñíî ïîãàçâàò ðóñêèÿ âîåíåí óñòàâ.

Âîåííîêîìàíäâàùèòå è ðóñêîòî ïðàâèòåëñòâî íå ñà

óñïåëè äà âçåìàò íåîáõîäèìèòå ìåðêè, çà äà ñïðàò

òåçè çëîóïîòðåáè.

"Èçñëåäâàíåòî íà ÕÐÓ ïîêàçâà, ÷å òåçè ïðàêòèêè ñà

íàïúëíî ïðåäîòâðàòèìè", êàçà Äèäðèê Ëîõìàí, ñòàðøè

èçñëåäîâàòåë êúì îòäåëà íà ÕÐÓ çà Åâðîïà è Öåíòðàë-

íà Àçèÿ è àâòîð íà äîêëàäà. "Âðåìå å ðóñêîòî ïðàâè-

òåëñòâî äà ñëîæè êðàé íà òîâà óæàñÿâàùî ïîâåäåíèå."

Äîêëàäúò å îñíîâàí íà òðèãîäèøíî èçñëåäâàíå íà

"äÿäîâùèíàòà" â íÿêîëêî ðóñêè îáëàñòè, âêëþ÷âàùè

×åëÿáèíñê, Ìîñêâà, Íîâîêóçíåöê, Íîâîñèáèðñê, Ñàíêò

Ïåòåðáóðã, Âëàäèâîñòîê è Âîëãîãðàä, êàòî ñà ïðèëîæå-

íè èíòåðâþòà ñ ïîâå÷å îò ñòî íîâîáðàíöè, òåõíèòå ðî-

äèòåëè, ïðåäñòàâèòåëè íà ïðàâèòåëñòâîòî, àäâîêàòè, åê-

ñïåðòè îò íåïðàâèòåëñòâåíè îðãàíèçàöèè è áèâøè âîåí-

íè. Âîéíèöèòå ñëóæàò â íàä 50 áàçè â ïîâå÷å îò 25 îò 89-

òå ðóñêè àäìèíèñòðàòèâíè ðàéîíà.

Ëîõìàí êàçâà, ÷å òàçè ñèñòåìà íà íàñèëèå å ïîä-

êëàæäàíà îò áåçêðàåí öèêúë íà îòìúùåíèå. Ñëåä êàòî

ïðåæèâåÿò æåñòîêè ïîñåãàòåëñòâà ñðåùó ñåáå ñè ïðåç

ïúðâàòà ãîäèíà âîåííà ñëóæáà, ïðåç âòîðàòà âîéíèöèòå

ñè îòìúùàâàò êàòî ïðè÷èíÿâàò ñúùèòå èçäåâàòåëñòâà íà

íîâîáðàíöèòå îò ñëåäâàùèÿ íàáîð, è òàêà äî áåçêðàé.

Ïðåç ïúðâàòà ãîäèíà íîâîáðàíöèòå æèâåÿò ïîä ïîñ-

òîÿííàòà çàïëàõà îò íàñèëèå, àêî íå óñïåÿò äà ñå

ñïðàâÿò ñ ïðîèçâîëíèòå èçèñêâàíèÿ íà ñòàðèòå âîéíè-

öè, êîèòî âàðèðàò îò ëúñêàíå íà îáóâêèòå äî ñíàáä-

ÿâàíåòî èì ñ õðàíà è àëêîõîë. Íîâîáðàíöèòå ïðåêàð-

âàò ïî-ãîëÿìà ÷àñò îò âðåìåòî ñè â èçïúëíÿâàíå íà òåçè

æåëàíèÿ, òúé êàòî âñåêè ïðîâàë å ñëåäâàí îò æåñòîêè

ïîáîè èëè äðóãè ôèçè÷åñêè íàêàçàíèÿ, îáèêíîâåíî íà-

Ñèñòåìàòè÷íî “çàìúãëÿâàíå”

íà ñåðèîçíè çëîóïîòðåáè

Ðóñèÿ:

ëàãàíè ñëåä êàòî îôèöåðèòå íàïóñíàò áàçàòà.

Ïî-ãîëÿìà ÷àñò îò îôèöåðèòå â àðìèÿòà ïðåäïî÷è-

òàò èëè äà ïðåíåáðåãâàò ñâèäåòåëñòâàòà çà ïîñåãàòåëñ-

òâàòà, èëè äà ãè íàñúð÷àâàò, çàùîòî ïðèåìàò "äÿäîâùè-

íàòà" êàòî åôåêòèâíî ñðåäñòâî çà ïîääúðæàíå íà äèñ-

öèïëèíàòà â ðåäèöèòå. Â ìíîãî ïîäåëåíèÿ ñúùåñòâóâà-

ùèòå ìåõàíèçìè çà ïðåâåíöèÿ â ðóñêèòå âúîðúæåíè

ñèëè ñà ñå ñâåëè äî ïðàçíè ôîðìàëíîñòè.

Ôàêòúò, ÷å "äÿäîâùèíàòà" å ðàçïðîñòðàíåíà â íÿêîè

ïîäåëåíèÿ, à â äðóãè ëèïñâà ïðåäïîëàãà, ÷å çëîóïîòðå-

áèòå ñà ïðåäîòâðàòèìè àêî îôèöåðèòå èçïîëçâàò ëè-

äåðñòâîòî ñè, çà äà ãè ñïðàò. Íÿêîè âîéíèöè ñà çàÿâè-

ëè, ÷å îôèöåðèòå â ïîäåëåíèÿòà áåç "äÿäîâùèíà", ñà

èçïðàòèëè ñúñòîÿòåëíî è ÿñíî ïîñëàíèå äî ñâîèòå âîé-

ñêè, ÷å íÿìà äà òîëåðèðàò íèêàêâè ôîðìè íà íàñèëèå.

Òå ïîñòèãíàëè áëèçîñò ñúñ ñâîèòå âîéíèöè, êàòî ñúâåñ-

òíî ïðèëîæèëè ñúùåñòâóâàùèòå ìåõàíèçìè çà ïðåâåí-

öèÿ è äåéñòâàëè ðåøèòåëíî â ñëó÷àè íà óñòàíîâåíà

çëîóïîòðåáà.

Âúïðåêè ãîäèíèòå íà îáùåñòâåíà îñâåäîìåíîñò çà

"äÿäîâùèíàòà" è íåéíèòå ïîñëåäñòâèÿ, ïðàâèòåëñòâîòî

íå å óñïÿëî äà íàïðàâè ñúîòâåòíèòå ñòúïêè, çà äà ñå

ñïðàâè ñ íåÿ. Âìåñòî ÿñíè è ïóáëè÷íè äåéñòâèÿ, íåãî-

âèòå ïðåäñòàâèòåëè ïðåíåáðåãâàò ïðîáëåìà â ìíîæåñ-

òâîòî ðå÷è çà âîåííàòà ðåôîðìà. Ïðàâèòåëñòâîòî

òðÿáâà äà âúçïðèåìå ÿñíà è ìàùàáíà ñòðàòåãèÿ çà

ñïðàâÿíå ñúñ çëîóïîòðåáèòå è äà çàïî÷íå çàäúëáî÷åí

ïðîöåñ íà ïîåìàíå íà îòãîâîðíîñò.

"Áåçðàçëè÷èåòî íà ïðàâèòåëñòâîòî êúì ñëó÷âàùîòî

ñå â àðìèÿòà å ïîòðåñàâàùî", êàçà Ëîõìàí. "Êàê å âúç-

ìîæíî äúðæàâà, êîÿòî å òîëêîâà çàãðèæåíà çà âîåí-

íàòà ñè ìîù, äà ïðåíåáðåãâà ïðàêòèêè, êîèòî î÷åâèä-

íî ÿ ïîäêîïàâàò è îòñëàáâàò?"

Óæàñíèòå èñòîðèè çà "äÿäîâùèíàòà" ìîòèâèðàò äå-

ñåòêè õèëÿäè ðóñêè ðîäèòåëè âñÿêà ãîäèíà äà ñå îïè-

òâàò äà çàäúðæàò ñèíîâåòå ñè èçâúí àðìèÿòà.

Òúé êàòî ïî-çàìîæíèòå è îáðàçîâàíè ñåìåéñòâà

ïðàâÿò òîâà ìíîãî óñïåøíî, âúîðúæåíèòå ñèëè âñå ïî-

÷åñòî ñúáèðàò íîâîáðàíöè îò ïî-áåäíèòå ñëîåâå íà

íàñåëåíèåòî, êàòî ìíîãî îò òÿõ ñòðàäàò îò íåäîõðàí-

âàíå, ëîøî çäðàâå, ïðèñòðàñòåíîñò êúì àëêîõîë èëè

íàðêîòèöè èëè äðóãè ñîöèàëíè áîëåñòè, ïðåäè âñòúïâà-

íåòî èì âúâ âîåííà ñëóæáà. Ïî âðåìå íà ïðåñòîÿ ñè â

àðìèÿòà âîéíèöèòå ñå ñáëúñêâàò ñ ôèçè÷åñêè è ïñèõè-

÷åñêè çëîóïîòðåáè, ïîëó÷àâàò ìàëêî õðàíà è ìåäèöèí-

ñêè ãðèæè, êàòî òîâà âîäè äî íèñúê ìîðàë.

ÕÐÓ ïðèçîâàâà ðóñêîòî ïðàâèòåëñòâî äà ñúçäàäå è

ïðèëîæè ñòðàòåãèÿ çà ñïðàâÿíå ñúñ çëîóïîòðåáèòå íà

"äÿäîâùèíàòà". Îðãàíèçàöèÿòà ñúùî òàêà àïåëèðà çà

èçáèðàíåòî íà ñïåöèàëåí îìáóäñìàí çà âîåííîñëó-

æåùèòå, êîéòî äà áúäå ïîä÷èíåí íà ãëàâíèÿ îìáóäñìàí

çà Ðóñèÿ Âëàäèìèð Ëóêèí.� www.hrw.org

ÎÁÅÊÒÈÂ 27