วารสารยุติธรรมคู่ขนาน เล่มที่ 9...

กระบวนการยตธรรมเปนคำทสำคญและมความหมายมาก แตคนสวนใหญยงมความรสกวาเปนเรองทหางไกลจากการ

ดำเนนชวตตามปกตของผคนโดยทวไป จงไมใครใหความสำคญและไมใครใหความสนใจ ทจรงคำวากระบวนการยตธรรม

เปนคำทมความหมายลกซงและเกยวของกบชวตประจำวนของคนไทยทกคน

กระบวนการยตธรรมหมายถง การอำนวยความยตธรรมใหเกดขนในสงคมทพวกเราทกคนอยรวมกนในทกภาคสวน

ปญหาของสงคมเกอบทกดานมทมาจากปญหาความไมสามารถในการอำนวยความยตธรรมใหเกดขนอยางทวถงและ

เทาเทยมกน

การแกไขปญหาเหลาน จงเปนภาระของผเกยวของทกฝาย จะตองรวมกนแสวงหาแนวทาง ความคด ในการแกไข

ปญหาอยางรอบดาน และเปนองครวม เพอใหทกสวนตระหนกและเขาใจ

ตราบใดทกระบวนการยตธรรมไมสามารถดำรงความยตธรรมไวได ตราบนนผลกระทบจะยงเกดขนกบประชาชน จะ

ไมมวนลดนอยลงได

จงเหนไดวา กระบวนการยตธรรมไมใชเรองไกลตว แตเปนเรองททกคนพงทราบ และมความเขาใจวากระบวนการ

ยตธรรมเปนกระบวนการทจะนำไปสการสรางความเปนธรรมในสงคมไดอยางแทจรง

ศนยศกษาวจยและพฒนากระบวนการยตธรรมไทย แมจะเปนองคกรอสระทจดตงขนไดไมนานนก แตมความมงมน

และตงใจจรงทจะเขามามสวนในการเสรมสรางกลไกกระบวนการยตธรรมในลกษณะคขนานไปกบสงคม นบวาเปนจด

รเรมทจะเกดประโยชนอยางยง หากในอนาคตองคกรทมผทรงคณวฒหลายสาขาอาชพไดสมครใจรวมกนดำเนนงานน

กจะสามารถพฒนาดานศกยภาพในการดำเนนกจกรรมตางๆ ใหเจรญกาวหนา และตอบสนองตอการรวมมอรวมใจ

ชวยกนแกปญหาความไมเปนธรรมในสงคมไดอยางเปนรปธรรม

ทสำคญมากๆ คอ ศนยฯ นจะตองมงมนและแนวแนในวตถประสงคทตงไวอยางมนคง เพอกอใหเกดศรทธา เชอถอ

เปนทสนใจและยอมรบของคนไทยทงมวล

กระบวนการยตธรรมมหลายสวนของรฐรวมกนเขาเปนกระบวน แตละสวนตงแตตนจนสดทาย จะตองดำรงความ

เปนธรรมและความยตธรรมโดยพรอมเพรยงกน ไมเชนนนทงกระบวนกจะไมยตธรรม

มนกกฎหมายจำนวนไมนอยพดวา ในบางเรองกระบวนการยตธรรมไมสามารถจะดำรงความยตธรรมไวได เพราะ

กฎหมายไมเปนธรรม ผมจำไดวา ผมเคยไดยนพระบาทสมเดจพระเจาอยหวไดมพระราชกระแสรบสงวา กฎหมาย

บางฉบบของเราไมเปนธรรม ศนยฯ นนาจะใหความสนใจในเรองนดวย

ณ โอกาสนผมใครขออำนวยพรใหผมสวนเกยวของของศนยศกษาฯ ประสบผลสำเรจในดานการจดงานเปดตวใน

ครงน และมความเจรญกาวหนาในการดำเนนงานยงๆ ขนไปในอนาคต

* ถอดเทปคำกลาวอำนวยพรโดย ดร. อมร วาณชววฒน กรรมการผอำนวยการ ศนยศกษาวจยและพฒนากระบวนการยตธรรมไทย

ฯพณฯ ธานนทร กรยวเชยร องคมนตร ฯพณฯ พลากร สวรรณรฐ องคมนตร ทานผหญง บตร วระไวทยะ รองราชเลขาธการ ดร. สเมธ ตนตเวชกล เลขาธการมลนธชยพฒนา

คณเกยรตชย พงษพาณชย อดตทปรกษาหนงสอพมพขาวสด “ในเครอมตชน“ รศ.ดร.งามพศ สตยสงวน อดตหวหนาภาควชาสงคมวทยาและมานษยวทยา คณะรฐศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย คณจรยา อศวรกษ อดตผอำนวยการสำนกเทคโนโลยและขอมลสารสนเทศ สำนกงานศาลรฐธรรมนญ รศ.ดร.นเทศ ตนณะกล อดตอาจารยประจำภาควชาสงคมวทยาและมานษยวทยา คณะรฐศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย ดร. ปยสวสด อมระนนทน อดตกรรมการผอำนวยการใหญ (ดด) บรษท การบนไทย จำกด (มหาชน) รศ.ดร.ประพจน อศววรฬหการ คณบดคณะอกษรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย ศ.ดร.ปารชาต สถาปตานนท อาจารยประจำคณะนเทศศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย คณประเสรฐ บญสมพนธ อดตประธานเจาหนาทบรหารและกรรมการผจดการใหญ บรษท ปตท. จำกด (มหาชน) คณปรชา วชราภย อดตเลขาธการสำนกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน (ก.พ.) และอดตสมาชกสภานตบญญตแหงชาต คณพงศโพยม วาศภต อดตปลดกระทรวงมหาดไทย และอดตสมาชกสภานตบญญตแหงชาต คณไพรนทร ชโชตถาวร ประธานเจาหนาทบรหารและกรรมการผจดการใหญ บรษท ปตท. จำกด (มหาชน) พล.อ.พศณ อไรเลศ อดตเจากรมเสมยนตรา กองทพบก คณมารสา รฐปตย ผพพากษาศาลแพง คณรศม วศทเวทย อดตเลขาธการสำนกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภค (สคบ.) พล.ต.อ.ดร.วชรพล ประสารราชกจ รองผบญชาการตำรวจแหงชาต อดตโฆษกสำนกงานตำรวจแหงชาต และอดตสมาชกสภานตบญญตแหงชาต คณวชร ไพศาลเจรญ ผเชยวชาญดานเศรษฐศาสตรการเงนและระบบบญช พล.ท.นายแพทย สหชาต พพธกล อดตผอำนวยการศนยอำนวยการแพทยพระมงกฎเกลา คณอภเษก มณเฑยรวเชยรฉาย ผเชยวชาญดานประวตศาสตรสมยใหม (Modern History) Professor Anthony Heath อดตคณบดคณะสงคมวทยา มหาวทยาลยออกซฟอรด Mr. Kevin Dempsey อดตอาจารยประจำสถาบนภาษา จฬาลงกรณมหาวทยาลย * เรยงรายชอตามลำดบอกษรและภาษาไทยองกฤษ โดยผทรงคณวฒจะมบทบาทสำคญในการใหคำปรกษาแนะนำในเรองททางกรรมการของศนยศกษาฯ เรยนหารอเพอเปนวทยาทาน รวมทงใหความชวยเหลอทางวชาการในลกษณะ peer review ชวยประเมนคณคาเกยวกบบทความ ขอเขยนของ ผใหความสนใจทประสงคจะนำขอเขยนลงตพมพในวารสาร “ยตธรรมคขนาน“ ในกรณทขอเขยนนนๆ สอดคลองกบความรความ ชำนาญโดยตรงของผทรงคณวฒแตละทาน หากไมตรงหรอไมเกยวของทางศนยศกษาฯ จงจะตดตอประสานงานกบ ผทรงคณวฒภายนอกทเกยวของเปนลำดบถดไป

ดร. อมร วาณชววฒน ปรญญาเอกสงคมวทยา มหาวทยาลยออกซฟอรด, D.Phil. (Oxon)

ร.บ. (จฬาฯ), ร.ม. (ธรรมศาสตร),M.S. (Criminology & Criminal Justice) FSU, Cert. in Building a Business, SAïD Business School (Oxford)

ผศ.นายแพทย ตลย สทธสมวงศ แพทยศาสตรบญฑต จฬาลงกรณ

มหาวทยาลย

ดร. จรวรรณ เดชานพนธ ร.บ. (บรหารรฐกจ) มหาวทยาลยธรรมศาสตร

Diplome d Etudes approfondies University d Aix-Marseille III, France,

Docteur de Troisime Cycle University de Droit, d Economie et des Sciences

d Aix-Marseille, France.

ศ.ดร. ธวชชย ตนฑลาน Ph.D. (Chemistry),

Texas A&M University B.Eng. (Mining Engineering),

Chiang Mai University

ผศ.ดร. ปารณา ศรวนชย (ศภจรยาวตร) น.บ. (เกยรตนยมอนดบหนง จฬา)

LL.m. (Pennsylvania) LL.M. (Harvard)

S.J.D. (Wisconsin)

รศ.ดร. พษณ เสงยมพงษ B.A. (International Studies),

The American University MPA (Public Policy and Management),

The Ohio State University Ph.D. (Public Policy Analysis and

Administration), Saint Louis University

อาจารย ดร. นพพล วทยวรพงษ P.P.E. (University of Oxford)

M. Phil. (Economic Development) University of Bath

Ph.D. in Economics (University of North Carolina, Chapel Hill)

คณเขตขณฑ ดำรงไทย พณ.บ. (จฬาฯ), M.S. (CIS) ABAC,

M.B.A. (Griffith University, Brisbane)

รบมอบของทระลกจากทานอธบดกรมประชาสมพนธ ทาน ธระพงษ โสดาศร

เนองในโอกาสเยยมคารวะ ในโอกาสเทศกาลขนปใหม

กจกรรมตางๆ ของ

ศนยศกษาวจยและพฒนากระบวนการยตธรรมไทย

ดร อมร วาณชววฒน ทำหนาทประธานทประชม อนกรรมการดานเศรษฐกจ การเงน การคลง และการพาณชย ของประธานรฐสภา (นาย สมศกด เกยรตสรนนท)

ดร อมร วาณชววฒน ในฐานะกรรมการมลนธ อศน พลจนทร ทำหนาทพธกรในการสนทนาเกยวกบความเปนธรรมทางสงคมเนองในโอกาสการมอบรางวล “อศน พลจนทร” ครงท 1 มผรวมรายการ ไดแก ศ ดร โภคน พลกล ศ ดร ชยวฒน สถาอานนท และ พลเอก เอกชย ศรวลาศ

ดร อมร วาณชววฒน ในฐานะกรรมการทปรกษาดานตางประเทศ ของประธานรฐสภา ขณะกำลงรายงาน ผลการดำเนนงานในรอบหนงปใหกบประธานรฐสภา (นาย สมศกด เกยรตสรนนท) และ แขกผมเกยรต ใน การประชมบนเรอลองแมนำเจาพระยา

ทานประธานรฐสภา (นายสมศกด เกยรตสรนนท) ไดกรณาถายภาพเปนเกยรตรวมกบคณะทปรกษาดานตางประเทศของประธานรฐสภา ในภาพดานขวา (คณภวนดา คณผลน สส แบบบญชรายชอ พรรคเพอไทย ในฐานะประธานทปรกษาดานตางประเทส และ อาจารย ดร ประจกษ ทรพยมณ ประธานอนกรรมการดานแรงงาน ของประธานรฐสภา)

ในโอกาสเยยมคารวะและแสดงความขอบคณการใหการสนบสนนตอศนยศกษาวจยฯ โดย ทานประธานเจาหนาทผบรหาร (ซอโอ) บรษท ปตท จำกด (มหาขน) คณ ไพรนทร ชโชตถาวร

เขาเยยมคารวะ ทานรองกรรมการผจดการใหญฝายธรกจนำมน (คณ สรญ รงคสร) ในโอกาสเทศกาลวน ขนปใหม และในฐานะไดใหความกรณาตอ กรรมการ ผอำนวยการฯ และศนยศกษาวจยฯ มาอยางดยง

เขาเยยมคารวะ ทานองคมนตร พลากร สวรรณรฐ ในฐานะใหความกรณาเปนทปรกษากตมศกดของ ศนยศกษาวจยและพฒนากระบวนการยตธรรมไทย มาอยางตอเนอง

เขาเยยมคารวะ ผศ ดร ประพจน อศววรฬหการ คณบด คณะอกษรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย ในฐานะ ทไดใหความกรณารบเปนทปรกษาและกรรมการวชาการของศนยศกษาวจยและพฒนากระบวนการยตธรรมไทยมาโดยตลอด

เขาเยยมคารวะ พลเอก ยทธศกด ศศประภา ทปรกษานายกรฐมนตร และ อดตรฐมนตรวาการกระทรวงกลาโหม ในฐานะท ดร อมร วาณชววฒน เคยดำรงตำแหนง ทปรกษาดานกฎหมายใหกบกระทรวงกลาโหม ในขณะท พลเอก ยทธศกดฯ ดำรงตำแหนงรฐมนตรวาการฯ

เขาเยยมคารวะ ทานผหญง จรงจตต ฑขะระ รองราชเลขานการในสมเดจพระนางเจาสรกต พระบรมราชนนาถ ในความกรณาใหความกรณาตอกรรมการผอำนวยการ และ ศนยศกษาวจยฯ ดวยดเสมอมา

เขาเยยมคารวะ ทานรฐมนตรวาการกระทรวงเทคโนโลยและสารสนเทศ (ไอซท) นาวาอากาศเอก อนดษฐ นาครทรรพ ในฐานะไดใหความกรณาอยางยงตอ กรรมการผอำนวยการฯ คณะกรรมการ และ ศนยศกษาวจย มาอยางตอเนองอกทานหนง

เขาเยยมคารวะและรบฟงความคดเหนของ รฐมนตรวาการกระทรวงกลาโหม พลอากาศเอก สกำพล สวรรณทต เกยวกบปญหาสามจงหวดภาคใต

รวมงาน คนสเหยา ชาวจฬาฯ ป 56 ถายภาพรวมกบ ภคชนก พฒนถาบตร และ ดร ปณธาน พชาลย นสตในทปรกษา

เยยมคารวะและแสดงความขอบคณในความกรณาของ สทท 11 (สถานวทยและโทรทศนแหงประเทศไทย ชอง 11) คณ อมพวน เจรญกล

เขาเยยมคารวะและแสดงความขอบคณ พลตำรวจเอก ดร วชรพล ประสารราชกจ รองผบญชาการตำรวจ แหงชาต ในโอกาสเทศกาลปใหม และในฐานะทปรกษาและกรรมการวขาการของศนยศกษาวจยฯ

ทำหนาท ดำเนนรายการ การสมมนา วาดวย การคาปลกคาสงไทยในการเขาส ประชาคมอาเซยน ณ อาคาร 2 รฐสภา ถนนอทองใน เมอวนท 1 เมษายน 2556

รวมงานคนสเหยา สงหดำ (รฐศาสตร จฬาฯ) รนท 37

ปท 7 ฉบบท 1 เดอนมกราคม-กรกฎาคม 2555

ภาพปกและพระฉายาลกษณทงหมดในเลม : ภาพพระราชทาน

บรรณาธการ : ดร. อมร วาณชววฒน

กรรมการผอำนวยการศนยศกษาวจยและพฒนากระบวนการยตธรรมไทย

ISSN : 1905 - 2944

พมพครงแรก : มกราคม 2555 จำนวน 2,000 ฉบบ

จดพมพโดย : เอกมยการพมพและสตกเกอร

1863 ถนนเพชรบรตดใหม แขวงบางกะป เขตหวยขวาง กรงเทพฯ 10310

โทร. (02) 3146716 โทรสาร (02) 7180376

อนสนธ : ขอเขยนและสงพมพทงหมดในวารสารยตธรรมคขนาน เปนการแสดงทศนคตและ

วสยทศนสวนบคคล มไดเปนการสะทอนจดยนหรอเจตนารมณใดๆ ของศนยศกษา

วจยและพฒนากระบวนการยตธรรมไทย

ลขสทธ : ขอเขยนและสงพมพทงหมดในวารสารยตธรรมคขนานไดรบความคมครองจาก

กฎหมายลขสทธ และเคยดำเนนการจดพมพภายใตพระราชบญญตการพมพ

พทธศกราช 2484 (ซงไดยกเลกไปแลว) จงไมบงคบจดแจงการพมพตามพระราชบญญต

จดแจงการพมพ พทธศกราช 2550 การนำไปเผยแพรเพอเปนวทยาทาน ทางศนย

ศกษาวจยฯ มความยนดและพรอมใหการสนบสนน แตหากเปนการดำเนนการใดๆ

ในเชงพาณชย ผดำเนนการจะตองแจงใหบรรณาธการของศนยศกษาวจยฯ รบทราบ

เปนลายลกษณอกษร เพอพจารณาใหอนญาตภายใตเงอนไขขอตกลงและสญญา

ทเปนธรรมกอนจงจะดำเนนการไดตามกฎหมาย

All Rights Reserved. This publication is protected under Copyright Law.

วารสาร “ยตธรรมคขนาน (Thai Justice Watch)” เปนวารสารราย 6 เดอน มวตถประสงคสำคญใน

การเผยแพรขอมลขาวสารทางวชาการทเกยวของกบความเปนธรรมทางสงคม (Social Justice) ในเชง

สหวทยาการ ดวยความเปนกลางตรงไปตรงมาและผานการคดกรองการตพมพโดยคณะผทรงคณวฒ

ทมความรความชำนาญเฉพาะดาน

การพจารณาตพมพบทความขอเขยนตางๆ ในวารสารยตธรรมคขนานเปดกวางใหผสนใจโดยทวไป

สามารถสงบทความขอเขยนของทานไดโดยตรงผานเวปไซตของศนยศกษาวจย www.thaijustice.org,

www.thaijustice.net หรอ email: [email protected] ไดตลอดเวลา ในรปแบบการ

เขยนเชงวชาการและระบบการอางอง (references) ทเปนมาตรฐานสากลทวไป

ทงนหากทานผใดประสงคจะบรจาคหรอใหการสนบสนนการดำเนนงานของศนยศกษาวจยฯ สามารถ

โอนเงนผานบญชธนาคารในนาม “คณะบคคลศนยศกษาวจยและพฒนากระบวนการยตธรรมไทย”

ธนาคารไทยพาณชย สาขาสภากาชาดไทย บญชออมทรพยเลขท 045-2-98700-2 ซงในนามของ

ศนยศกษาวจยฯ ขอใหสตยาบนทจะดำเนนกจกรรมทกประการบนพนฐานแหงประโยชนของสงคมสวนรวม

เพอความเปนธรรมของสงคมเปนทตง

ดร. อมร วาณชววฒน

กรรมการผอำนวยการ ศนยศกษาวจยและพฒนากระบวนการยตธรรมไทย

บรรณาธการ

ในนามของคณะผจดทำวารสาร “ยตธรรมคขนาน” มความสำนกในพระมหากรณาธคณของพระบาท

สมเดจพระเจาอยหว เปนลนพน ทไดทรงพระราชทานพระบรมราชานญาตให ศนยศกษาวจยและพฒนา

กระบวนการยตธรรมไทย ในการอญเชญพระฉายาลกษณของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวและสมเดจ

พระนางเจาพระบรมราชนนาถ ซงเปนภาพประวตศาสตรลงพมพบนปกวารสาร “ยตธรรมคขนาน”

ฉบบขนปท ๗ โดยภายในเลมยงปรากฎพระฉายาลกษณพระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงฉายคกบ

สมเดจพระศรนครนทราบรมราชชนน รวมทงพระบรมวงศ ซงถอเปนมงคลอยางสงตอคณะผจดทำและ

ปวงชนชาวไทยทจะมโอกาสไดพบเหน

การทพระองคทรงมพระพลานามยแขงแรงสมบรณขนอยางเหนไดชดภายหลงพระราชพธมหามงคล

เฉลมพระชนมพรรษา ๗ รอบ ๘๔ พรรษา กระทงสามารถเสดจพระราชดำเนนประกอบพระราช

กรณยกจในการเสดจพระราชดำเนนตรวจเยยมโครงการแกมลง และถวายสกการะพระบรมราชานสาวรย

สมเดจพระศรสรโยทย ณ ทงมะขามหยอง จงหวดพระนครศรอยธยา ในวนท ๒๔ พฤษภาคม รวมทงยง

ไดทรงเสดจพระราชดำเนนทรงเปดพระบรมราชานสาวรย และทรงบำเพญพระราชกศลทกษณานปทาน

ทรงพระราชอทศถวาย พระบาทสมเดจพระปรเมนทรมหาอานนทมหดล พระอฐมรามาธบดนทร

เมอวนท ๙ มถนายน ๒๕๕๕ ไดสรางความปลมปตเปนลนพนใหกบพสกนกรชาวไทยทกหมเหลา

เนอหาสำคญของการพมพฉบบนยงถอเปนวาระโอกาสครบรอบ “๘๐ ป ประชาธปไตยของไทย” จงใคร

ขอนำเสนอเนอหาสาระบางสวนทเกยวของกบปรากฎการณทางสงคมการเมองในแงมมของกฎหมาย

อาท บทความของ ทาน อนรกษ สงาอารยกล ผชวยผพพากษาศาลฎกา อดตเลขานการศาลฎกาแผนก

คดอาญาของผดำรงตำแหนงทางการเมอง ซงไดกลาวถงประเดนขอพจารณาวาดวย พระราชบญญต

ความปรองดองแหงชาต และ บทวเคราะหกรณใชสทธและเสภาพลมลางการปกครองตามรฐธรรมนญ

มาตรา ๖๘ ซงกำลงเปนขอถกเถยงอยในสงคมไทย เพอเปนการใหความรและพจารณาดวยวจารณญาณ

ของผอาน เนองดวยขอเขยนใดๆ ในวารสาร “ยตธรรมคขนาน” จะถอหลกการสำคญวา ทางองคกร

สถาบน ในสงกดของผเขยนยอมไมมสวนรบร หรอเปนการแสดงออกซงทศนคต ความเหนขององคกร

สถาบนเหลานนแตอยางใด

ขณะเดยวกนทางกองบรรณาธการยงไดรบบทความซงเคยตพมพแตยงทรงคณคามประโยชนตอการ

เผยแพร ของ พ.ต.ต. เชาวนสถ เจนการ นกวชาการยตธรรมชำนาญการ สำนกงานกจการยตธรรม มาลง

พมพซำในประเดนเกยวกบการแปรรปกจการของรฐ (Privatisation) โดยเฉพาะในสวนของงานยตธรรม

วาจะมผลดผลกระทบอยางไรบาง ซงมเนอหานาสนใจเชนเดยวกบผนำเสนอบทความภายในเลมซงเปน

มหาบณฑตของคณะรฐศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลยและนสตปรญญาเอกภายใตการกำกบดแลของ

ดร.อมร วาณชววฒน อกดวย

ทงน ทางกองบรรณาธการตองขอขอบพระคณ บรษท ปตท จำกด (มหาชน) เปนอยางสงในความกรณา

อยางยงตอศนยศกษาวจยและพฒนากระบวนการยตธรรมไทย ในการใหการสนบสนนการจดพมพ

วารสาร “ยตธรรมคขนาน” อยางตอเนอง นบตงแต คณประเสรฐ บญสมพนธ อดตประธานกรรมการ

บรหารและกรรมการผจดการ รวมไปถง คณไพรนทร ชโชตถาวร ทานประธานกรรมการบรหารและ

กรรมการผจดการในปจจบน และ คณสรญ รงคสร ทานรองกรรมการผจดการใหญหนวยธรกจนำมน ใน

ความกรณาทงโดยตรงตอบรรณาธการและผเกยวของเสมอมา

ในโอกาสท ดร.อมร วาณชววฒน ทำหนาทกรรมการทปรกษาประธานรฐสภาดานการตางประเทศ ทำให

มโอกาสในการเขารวมประชมหารอและเดนทางทศนศกษาทงในและระหวางประเทศเพอเตรยมความ

พรอมเกยวกบการเขาสการเปน “ประชาคมอาเซยน (ASEAN Community; AC) ในป ๒๕๕๘ ทำใหเกด

การสะสมขอมลและประสบการณทเปนประโยชนตอการนำมาเผยแพรเปนวทยาทานใหกบทานผอานซง

ตดตามความคบหนาในเรองดงกลาว เฉพาะอยางยงในสวนของกระบวนการยตธรรมวาจะตองมการ

ปรบปรงเปลยนแปลงองคาพยพและโครงสรางวธการปฎบตงานกนอยางไร ซงเนอหาเหลานจะไดนำมา

เสนอเปนระยะตอไป

อมร วาณชววฒน, D.Phil. (Oxon)

กรรมการผอำนวยการ ศนยศกษาวจยและพฒนากระบวนการยตธรรมไทย บรรณาธการ

หนาการปรบตวทนำไปสพฤตกรรมอาชญากรของผตองขงชายรกรวมเพศ 1ศกษากรณเรอนจำกลางคลองเปรมTHEEMBRACEOFCRIMINALACTSTHROUGHTHEINCARCERATIONAMONGMALEHOMOSEXUALINMATES:ACASESTUDYOFKLONGPREMCENTRALPRISON

โดย ธรรมปณวฒน มทวรตน

บ โดย

การปรบตวทนำไปสพฤตกรรมอาชญากร ของผตองขงชายรกรวมเพศ

ศกษากรณเรอนจำกลางคลองเปรม THE EMBRACE OF CRIMINAL ACTS THROUGH THE INCARCERATION

AMONG MALE HOMOSEXUAL INMATES: A CASE STUDY OF KLONG PREM CENTRAL PRISON

โดย ธรรมปณวฒน มทวรตน

1ปท7ฉบบท2เดอนเมษายน2556

การปรบตวทนำไปสพฤตกรรมอาชญากรของผตองขงชายรกรวมเพศ ศกษากรณเรอนจำกลางคลองเปรม

THE EMBRACE OF CRIMINAL ACTS THROUGH THE INCARCERATION AMONG MALE HOMOSEXUAL INMATES:

A CASE STUDY OF KLONG PREM CENTRAL PRISON

บทคดยอ

การศกษาวจยครงนมวตถประสงคเพอศกษาภมหลงชวต รวมถงกระบวนการเรยนรและ

กระบวนการปรบตวทไมสมบรณ จนนำไปสพฤตกรรมเบยงเบนทางเพศและพฤตกรรมอาชญากร

โดยใชวธการศกษาคนควาขอมลเอกสารและการวจยเชงคณภาพ ผานเทคนคการวธวจยแบบสมภาษณ

เชงลกในภมหลงของผตองขงชายรกรวมเพศ จำนวน 5 คน แลวจงนำขอมลทไดมาวเคราะหขอมลและ

นำเสนอขอมลในลกษณะพรรณาความ

ผลการศกษา พบวา ภมหลงชวตมสวนเชอมโยงททำใหเกดพฤตกรรมเบยงเบนทางเพศและ

พฤตกรรมอาชญากร ตามแตประสบการณชวตของแตละคน โดยมสาเหตมาจากครอบครวของตนเอง

ทประสบปญหาตางๆ ในสงคม สวนสงคมเรอนจำสงผลตอกระบวนการปรบตวไปสพฤตกรรม

อาชญากรทมความรนแรงมากขน สงเกตไดจากการกระทำผดซำและคดทมความรนแรงมากขน

สำหรบการปรบตวทไมสมบรณเหลานเปนผลมาจากภมหลงชวตทแตกตางกนไป รวมถงการไดรบ

ประสบการณชวตภายใตบรบทเรอนจำ และพลงแวดลอมทเกดขนในชวตของแตละคน เราจงไมอาจ

จะปฏเสธไดเลยวา การแสดงออกของพฤตกรรมเบยงเบนและพฤตกรรมอาชญากรของคนในสงคม

มผลมาจากกระบวนการขดเกลาทางสงคมของแตละคนทไดรบมา

ดงนน การดแลเลยงดอบรมสงสอนทด จงเปนเสมอนเครองคมครองทดของคนในสงคม เพอ

ไมใหเขาไปสพฤตกรรมเบยงเบนตางๆ ในสงคม และเมอผตองขงออกจากเรอนจำกควรจะการเปด

โอกาสใหผตองขงไดกลบตวเปนคนด เหนคณคาในตวเองและกระทำประโยชนใหแกสงคม นำไปส

การปองกนอาชญากรรมทจะเปนปญหาสงคมไดอยางสมบรณ ทงนทงนนควรไดรบการรวมมอทง

จากครอบครว สงคม ภาครฐและเอกชน เพอใหเกดแนวทางแกไขทตนเหต โดยจะนำไปสผลลพธของ

การแกปญหาไดอยางยงยน

ธรรมปณวฒน มทวรตน 1

1 รฐศาสตรบณฑต มหาวทยาลยนเรศวร, นสตระดบมหาบณฑต หลกสตรสงคมวทยามหาบณฑต (อาชญาวทยาและงานยตธรรรม)

คณะรฐศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย


Abstract

The Purpose of this research are to study life history of male homosexual prison include

learning process and adaptation process to be incomplete until becoming sexual deviance and

criminal behavior. In this regard qualitative methodology and tools are carefully used so as to obtain

data. Individual in-depth interviews are conducted in a prison of key informants, that is 5 male

homosexual prison inmates

It is found that inmates have in one way or another, Quite extra ordinary life experience

which unfortunately made them more prone to being deceived and involved in sexual deviance and

criminal behavior, most unconsciously. After living in prison be the cause of adaptation to violence

criminal catch sight of recidivism and high level of criminal case. Adaptation is incomplete to life

history of prison and, Nelly but gradually, male homosexual prison. Inmates have through different

background. However socialization process is essentially in society.

It is important to learn that life experience these male homosexual prison, Get give

an opportunity and acceptance from Society. It is appreciate for themselves and resume to criminal

behavior.

บทนำ

ตามหลกของธรรมชาต ไมวาจะเปนมนษยหรอวาสตว สามารถจำแนกเพศหลกๆ ออกเปน

2 เพศ คอ เพศชายและเพศหญง โดยเฉพาะมนษย ทมลกษณะทางสงคมทมกระบวนการเรยนรและ

ขดเกลาจากสถาบนทางสงคมตางๆ จะไดรบการอบรมสงสอน ตามลกษณะของเพศทตนเองได

ถอกำเนดขนมา ซงผทมเพศกำเนดเปนเพศใดแลวนน จะไดรบการนอมนำพฤตกรรมทางเพศ และ

บทบาททางเพศของเพศนนตามไปดวย แตอยางไรกตาม ในขณะทธรรมชาตมความหลากหลายมาก

เพยงใด สงคมกยอมมความหลากหลายมากเพยงนน ดงนนสงคมทแทจรง จงไมไดมเพยง 2 เพศ ตาม

หลกของธรรมชาต แตยงมผทมลกษณะพฤตกรรมทรกเพศเดยวกน (ลกเพศ) มพฤตกรรมทแตกตาง

ไปจากเพศกำเนดของตวเอง ทำใหศาสนาบางศาสนามการบญญต โดยใหถอวาผทมพฤตกรรมเชนน

เปนผททำผดศล ผดหลกจารตประเพณ และผดธรรมเนยมของสงคม จนนำไปสการประนามหยาม

เหยยดของสงคมนนๆ เสมอนวาผทมพฤตกรรมรกรวมเพศนน ประกอบอาชญากรรมทมความผด

รายแรง ไมอาจใหอภยและไมสามารถอยรวมกนได นอกจากตวผทมพฤตกรรมรกรวมเพศเองแลว


ครอบครวกไดรบผลกระทบตามไปดวย ไมวาจะเปนการทไมถกยอมรบจากเพอนบาน วงศสงคม หรอ

แมกระทงการดำรงตำแหนงตางๆ ในชมชน

ตอมา ในครตสศตวรรษท 19 จตแพทยสวนใหญไดลงความเหนวา ผทพฤตกรรมรกรวมเพศ

(ลกเพศ) เปนผปวยทางจตทตองไดรบการรกษา ยงเปนการตอกยำลกษณะพฤตกรรมดงกลาววาเปน

ลกษณะชายขอบของสงคม สงผลให ผทมพฤตกรรมเชนนจะตองแอบซอนพฤตกรรมนนไว ภายใต

จตสำนกของตนเทานน และกลายเปนตราบาปสำหรบผทมพฤตกรรมเชนน จนกระทง ในป ค.ศ.1974

จากการประชมวชาการวาดวย จตแพทย ทประเทศสหรฐอเมรกา ซงภายหลงการประชม ไดมประกาศ

ยกเลก กฎ ระเบยบ ทวา ผทมพฤตกรรมรกรวมเพศ เปนผปวยทางจตชนดหนง แตใหถอวาผทม

พฤตกรรมรกรวมเพศเปนสงปกตธรรมดา ไมใชสงทผดปกตแตประการใด ไมไดทำความเดอดรอนให

กบผใด ขนอยกบความพงพอใจของบคคล2 พฤตกรรมรกรวมเพศจงเปนผทมความแตกตางใน

“รสนยมทางเพศ” ทไมเหมอนคนทวไป โดยสามารถกระทำได ตราบเทาทใจปรารถนา แตตองอยภาย

ใตสทธขนพนฐานทางกฎหมาย ดงนนไมวาจะมเพศใด หรอมรสนยมทางเพศแบบใด กถอวามศกดศร

ความเปนมนษยเทาเทยมกนทกคน

อยางไรกตาม มนษย ถอเปนทรพยากรทสำคญทชวยในการพฒนากจการงานทงหลาย ใหม

ประสทธภาพมากยงขน และเกดสมฤทธผลตรงตามเปาประสงค ไมวามนษยนนจะเปนเพศใดกตาม

หรอมบทบาททางเพศแบบใดกตาม กถอเปนทรพยากรทสำคญเชนเดยวกน ในทางตรงกนขาม มนษย

ยงถอเปน สมาชกของสงคม ทเปนกลไกทชวยในการขบเคลอนสงคมใหเกดการเปลยนแปลงอยเสมอ

เปรยบเสมอนเปนทงผผลตและผบรโภค เพราะมนษยตองอาศยกระบวนการเรยนรและการขดเกลา

ทางสงคม ทเปนตวชวยใหเกดการพฒนาตนเองของมนษย และกลายเปนสมาชกทดของสงคมในวน

ขางหนา การจะอยรวมกนในสงคมอยางสงบสขนน สงคมจงตองสรางกฎ สรางระเบยบ เพอเปน

เสมอนกรอบใหญใจความ ทไมใหสมาชกในสงคมเกดพฤตกรรมตางบรรทดฐาน ทตางกไดรบมา

ตามแตละบรบทของแตละสงคม สงคมทกสงคมจงใชกฏทเปนมาตราฐานเดยวกน ทเรยกวา กฎหมาย

แหงรฐ โดยผทฝาฝนกฎหมายจะถอวาเปนผกระทำความผด หรอเรยกไดวา เปนผประกอบ

อาชญากรรม ทตองไดรบโทษตามกฎหมาย โดยมการกำหนดบทลงโทษไวอยางชดเจน ซงมสาเหต

การประกอบอาชญากรรมทหลากหลายตางกนไป ทงทเปนผลกระทบทเกดขนจากภายใน อนไดแก

ความผดปกตภายในจตใจของตวผประกอบอาชญากรรมเอง การขาดความรกความอบอนจาก

ครอบครวในวยเดก และความรสกไดรบประโยชนจากการประกอบอาชญากรรม (เจตจำนงอสระ)3

2 ณจฉลดา พชตบญชาการ. 2533. ปญหาสงคม. พมพครงท 2. กรงเทพมหานคร: สำนกพมพมหาวทยาลยรามคำแหง

3 พรชย ขนต. 2553. ทฤษฎอาชญาวทยา: หลกการ งานวจย และนโยบายประยกต. กรงเทพมหานคร: หางหนสวนจำกด สเนตรฟลม


รวมถงผลกระทบทเกดขนจากภายนอก อนไดแก การเรยนรทางสงคมทผดวสย แรงกดดนทไดรบ

จากสงคม รวมไปถงความเหมาะสมทางดานของเวลาและโอกาสในการตดสนใจทจะประกอบ

อาชญากรรม ดงนนมนษย ทถอเปนสมาชกในสงคมอกขนหนงดวย มโอกาสทจะเปนผประกอบ

อาชญากรรมไดทกคน ไมวาจะเปนเพศใดกตาม

เพศจงเปนเพยงเครองเพศทใชบอกพฤตกรรมพนฐานเทานน แตมไดหมายความวา บคคลนน

จะตองประพฤตตามบทบาทเชนนนตามไปดวย แตสำหรบการประกอบอาชญากรรมแลวนน

ผประกอบอาชญากรรมอาจจะมความคาดหวงตอผลรบทตางกนออกไป กลมชายรกรวมเพศกเชนกน

มการคาดหวงทแตกตางไปจากความคาดหวงเดมๆ ทปรากฎขน และอาจมความคาดหวงเชนเดยวกบ

ผประกอบอาชญากรรม คนอนไปพรอมๆ กน กเปนได ดงนนกระบวนการเรยนรและรบร รวมไปถง

การประมวลผลทมาจากความคบแคนใจ และความกดดนจากสงคม จากภมหลงของตวผประกอบ

อาชญากรรม จงมผลอยางมากตอการตดสนใจท จะทำหรอไมกระทำความผด อกทงการทผประกอบ

อาชญากรรม ไดรบการลงโทษใหเขาไปรบบทลงโทษ ภายในเรอนจำ อาจจะเปนการเรยนรพฤตกรรม

อาชญากรไดไมวาทางตรงหรอทางออม เพอผตองขงจะตองปรบตวเพอความอยรอดภายในเรอนจำ

รวมถงการขาดอสรภาพ การตองพลดพรากจากครอบครว ญาตสนท การไมรชะตากรรมทจะเกดใน

ภายภาคหนา ปญหาเหลานลวนแตสรางความกดดน ความเครยด จงเปนปจจยหนง ททำใหเกดการ

เรยนรพฤตกรรมอาชญากร ทำใหผตองขงหนไปหาคำปรกษาจากผตองขงดวยกน

คนสวนใหญในสงคม จงไมมโอกาสไดทราบเลยวาผประกอบอาชญากรรมเหลานนไดเรยนร

พฤตกรรมเหลานนมาจากทใด และมกโยนความผดไปใหกบเรอนจำ เสมอนเรอนจำกลายเปนแหลง

ฟมฟกอาชญากรชนเลศ โดยไมไดทำความเขาใจวาพฤตกรรมอาชญากรรมนน วาเกดมาจากสาเหตใด

ไดบาง ซงอาจเกดมาจากการกระทำผดทมแรงจงใจทเหมอน หรอแตกตางกนตามบรบททมอทธพล

ตอผตองขงแตละคน แตดวยความทเปนเรองเกยวกบกลมรกรวมเพศ อาจสงผลใหไมได รบความ

สนใจเทาทควร และเปนเรองทมผศกษาวจยไมมากนก แตกยงไดรบความสนใจและยอมรบทำใหม

การศกษาวจยเกยวกบรกรวมเพศในแงมมทางดานการแพทย ศาสนา กฎหมาย และอนๆ ใหพบเหน

อยบาง ซงลวนแตใหความหมาย ความเขาใจทแตกตางกน ผศกษาตระหนกวาความร ความเขาใจ ใน

สงคมของผตองขงในเรอนจำ ความสมพนธระหวางผตองขงดวยกนเองยงมผลตอพฤตกรรมตางๆ

ทตามมา รวมทงกฎระเบยบตางๆ จงเปนเรองทมความสำคญ และมคณคา โดยเฉพาะภมหลงทเปน

สวนสำคญ ทภายหลงกลายเปนปจจยทมากำหนดพฤตกรรมทางเพศของผตองขงเอง ดงนน ผศกษา

จงใหความสนใจศกษาถงภมหลงของผตองขงชายรกชาย บรบททสงผลตอการปรบตว ตลอดจนการ


เรยนรและตดสนใจโนมนำเอาพฤตกรรมอาชญากรรมมาใช ซงเราสามารถนำความรทไดศกษามา ไป

ประยกตใชเพอทำความเขาใจ ชวยดแลสภาพจตใจของนกโทษ สามารถกำหนดแนวทางในการปฎบต

ตอนกโทษใหมประสทธภาพ และอาจนำขอมลทเกดขนไปใชในการสรางกระบวนการ คนควาใหม

ในการปองกนและปราบปรามการกระทำผด และการประกอบอาชญากรรมไดอกทางหนงดวย

วธการวจย

การศกษาวจยในครงนใชการวจยเชงคณภาพ (Qualitative Methodology) มาใชในการเกบ

ขอมล ซงไดกำหนดวธการศกษาและเกบรวบรวมขอมล โดยการศกษาคนควาขอมลจากเอกสาร

(documentary research) ไดแก เอกสารทคนควาไดจากหองสมด วารสารทงในประเทศและตาง

ประเทศทเกยวกบสาเหตการกระทำผดและเกยวกบรกรวมเพศ เพอใหไดขอเทจจรงบางอยางของคน

กลมน เพอนำมาอธบายปรากฏการณททผวจยกำลงศกษา จากนน จงมการวจยภาคสนาม (Field

Research) โดยใชการรวบรวมขอมลโดยการสมภาษณเชงลก (in-depth interview) ซงเปนการ

สมภาษณภมหลงชวต (Life History) ตงแตวยเดกจนเปนผใหญ จนกระทงตองมาใชชวตในเรอนจำ

และความคาดหวงในชวตหลงการพนโทษ รวมทงการสงเกตการณแบบมสวนรวม (participation

observation) จากกลมผใหขอมลสำคญทผวจยคดเลอกแลววาสามารถใหขอมลในเชงลกทเกยวของ

และเปนประโยชนตอการคนหาคำตอบในการวจยครงน

ผใหขอมลสำคญสำหรบการวจย เลอกจากผตองขงชายทมพฤตกรรมรกรวมเพศในเรอนจำ

กลางคลองเปรม และเปนนกโทษเดดขาด การคดเลอกดวยวธการสมแบบเฉพาะเจาะจง (purposive

sampling) ในการเลอกผใหขอมลสำคญ (key informants) ทงนเพอใหสามารถเขาสผใหขอมลสำคญ

ไดงายและมความชดเจนมากยงขน นำมาสการตอบโจทยการวจยไดอยางถกตอง ผวจยจงเลอกผตอง

ขงชายโดยเฉพาะผตองขงชายทแสดงออกถงพฤตกรรมรกรวมเพศในเรอนจำอยางเดนชด ทงทแปลง

เพศแลวและยงไมไดแปลงเพศ เชน แตงตวเปนผหญง แตงหนาทาปาก ทำตวกระตงกระตง เปนตน

การศกษาวจยครงนใชวธวจยเชงคณภาพ (qualitative research) โดยใชวธการเกบรวบรวม

ขอมลหลกจากทมาสำคญ 2 แหลง คอ ขอมลทตยภม (secondary data) และขอมลปฐมภม (primary

data) ซงมรายละเอยดดงน


1. ขอมลปฐมภม (primary data) โดยการศกษาคนควาจาก

1) เอกสารทางดานวชาการ บทความ วทยานพนธ รายงานทางวชาการทเกยวของทง

ภาษาไทย และภาษาตางประเทศ

2) เอกสารประเภทรายงานการสมมนา รายงานการประชม รายงานการสำรวจท

เกยวของ ทองคกร หนวยงานทงภาครฐ เอกชน ไดมจดและรวบรวมไว

3) ขาวหนงสอพมพ นตยสาร วารสาร และรวบทงบทความทสำคญจากแหลง

สอสารมวลชนตางๆ ทมความเกยวของ

4) ขอมลทางดานหลกกฎหมาย และระเบยบวธปฏบตของหนวยงานและเจาหนาท

ทมสวนเกยวของ

5) ขอมลจากสออนเตอรเนต

6) ขอมลจากสถตผตองขง ของกรมราชทณฑ

2. ขอมลทตยภม (secondary data) ผวจยดำเนนการเกบขอมลโดยใชวธการสมภาษณเชงลก

(in-depth interview) เพอใหผวจยสามารถซกถามรายละเอยดของประเดนปญหาทตองการศกษาได

อยางละเอยดลกซง โดยการสมภาษณผใหขอมลสำคญแบบตวตอตว มการสอสารโตตอบกนทงสอง

ฝาย (two-way communication) เพอใหการสมภาษณมความชดเจนยงขน นอกจากนยงสามารถสงเกต

พฤตกรรมตางๆ ทผใหขอมลแสดงออกมา ทงกรยาทาทาง นำเสยง และสหนาในระหวางททำการ

สมภาษณอกดวย ในการสมภาษณผวจยจะใชการสมภาษณอยางไมเปนทางการ (informal interview)

มแบบสมภาษณกงโครงสราง (semi-structure or guide interviews) โดยการกำหนดประเดนคำถาม

ลกษณะปลายเปด ทเออใหผวจยสามารถยดหยนการถามไดอยางเหมาะสมสอดคลองกบสถานการณ

การสมภาษณ ซงมรายละเอยดดงน

สวนท 1 ขอมลทวไป ไดแก

1) ขอมลสวนบคคล ไดแก อาย (อายปจจบนและอายขณะถกจบกม) การศกษา

จำนวนพนองรวมบดาหรอมารดา และภมลำเนาเดม

2) สถานภาพของครอบครว ไดแก สภาพครอบครวในวยเดก การเลยงด อาศยอย

บคคลใด และสนทกบบคคลใดในครอบครว เพราะอะไร

3) ประวตการตองโทษ ไดแก เคยตองโทษมากอนหรอไม ถาเคยเคยมาแลวกครง

ลกษณะคดทไดกระทำผด ระยะเวลาทถกตดสนโทษ จำคกมาแลวเทาไหร เหลออกเทาไหร และ


ปจจบนเปนผตองขงชนใด

สวนท 2 กระบวนการเรยนรและปรบตวเขาสเสนทางอาชญากรรม อนไดแก

1) ลกษณะทางครอบครว ไดแก เปนครอบครวทอบอนหรอขาดความอบอน หรอ

มปญหาภายในครอบครวหรอไม อยางไร

2) ชวตในชวงวยเรยน ไดแก ความสมพนธระหวางคร อาจารย และเพอน วาม

ความสมพนธในระดบใด ไดรบการปฎบตอยางไรจากคร อาจารย และเพอน สำหรบเพอน มการ

เลอกคบหาเพอนทมลกษณะอยางไร เพราะอะไร

3) พฤตกรรมเบยงเบนทางเพศ ไดแก เรมรสกวาตนเองเบยงเบนทางเพศเมอไหร

มลเหตจงใจอะไรททำใหเบยงเนทางเพศ ครอบครวรบรถงการเบยงเบนทางเพศหรอไม แลวถาทราบ

แลวจะเปนอยางไร

4) กระบวนการการเขาสเสนทางอาชญากรรม ไดแก มการเรยนรดวยตนเองหรอ

เรยนรจากบคคลใด มการตดสนใจอยางไรในการกระทำผด ถามการเรยนร ผทเรยนรมสถานภาพหรอ

ความสมพนธกนแบบไหนกบตวผใหขอมลสำคญ

5) การกระทำผด ไดแก ครงแรกทกระทำผด กระทำทไหน กระทำคนเดยวหรอ

รวมกบบคคลใด มการเลอกเหยออาชญากรรมอยางไร และรสกอยางไรกบการกระทำนน

6) แหลงทมาของรายได ไดแก ประกอบอาชพอะไร (ทงสจรตและทจรต) มรายได

เฉลยตอเดอนเทาไหร มรายจายเฉลยตอเดอนเทาไหร มการใชจายอะไร อยางไรบาง (ทงถกกฎหมาย

และผดกฎหมาย)

7) ความสมพนธตอครอบครวหลงจากเรมมพฤตกรรมอาชญากรรม ไดแก มความ

สมพนธอยางไรกบครอบครว ครอบครวรถงพฤตกรรมดงกลาวหรอไม ถาครอบครว รแลว ครอบครว

มการดำเนนการอยางไร และมผลกระทบกบตวผใหขอมลสำคญหรอไม อยางไร

สวนท 3 มมมองและความคาดหวงภายหลงพนโทษ อนไดแก

1) ความรสกในการเขามาอยในเรอนจำ ไดแก ความรสกทงกอนจะเขามาอยใน

เรอนจำและหลงเขามาอยในเรอนจำแลว

2) กจวตรประจำวนในเรอนจำ ไดแก มกจวตรประจำวนอยางไรบาง ชอบหรอไม

ชอบ อยากใหมการเปลยนแปลงหรอไม อยางไร และมความแตกตางจากกจวตรประจำวนของผให

ขอมลสำคญหรอไม อยางไร

3) การเรยนรและการปรบตวในเรอนจำ ไดแก มการเรยนรในการใชชวตใน


เรอนจำจากบคคลใด อยางไร และมการปรบตวใหเขากบสภาพแวดลอมในเรอนจำไดอยางไร

4) การคบหาสมาคมกบเพอนผตองขงในเรอนจำ ไดแก เลอกคบเพอนผตองขง

อยางไร มเพอนผตองขงทเปนพฤตกรรมเบยงเบนทางเพศหรอไม มกคน สวนใหญถกจบในขอหา

อะไร มการรวมทำกจกรรมตางๆ กบเพอนผตองขงอนๆ ทไมมพฤตกรรมเบยงเบนหรอไม อยางไร

และมอปสรรคในการคบหาสมาคมกบเพอนผตองขงอนหรอไม อยางไร

5) การมเพศสมพนธกบเพอนผตองขง ไดแก เคยหรอไมเคย บอยแคไหนกบการม

เพศสมพนธ สาเหตทมเพศสมพนธกน มกเปนคขาถาวรหรอเปลยนคไปเรอย เพอนผตองขงเปน

ประเภทใด (พวกขาใหญ พวกมอทธพล หรอพวกทมเงน) ไดรบสงตอบแทนหรอไม จากการมเพศ

สมพนธ ปญหาและอปสรรคในการมเพศสมพนธ

6) สถานท ทใชในการมเพศสมพนธ ไดแก สถานททมกใชเปนทมเพศสมพนธ

ชวงเวลาทมเพศสมพนธ และลกลอบแอบมกนเพยงสองคนหรอมเพอนผตองขงชวยในการสอดสอง

เจาหนาทให

7) ปญหาและอปสรรคระหวางอยในเรอนจำ ไดแก มปญหาอะไรบางระหวางอย

ในเรอนจำ ถาหากมปญหามกจะปรกษาใคร และมวธการแกไขปญหาอยางไร

8) สงทตองการจากทางเรอนจำ ไดแก สงทตองการจากทางเรอนจำ พอใจหรอไม

กบชวตความเปนอยททางเรอนจำจดให อยางไร และพอใจหรอไม กบโปรแกรม การฟนฟผกระทำผด

อยางไร

9) ความคาดหวงตอการใชชวตภายหลงพนโทษ ไดแก มการวางแผนตอชวต

ในอนาคตอยางไร ภายหลงพนโทษ สงทเรยนรระหวางอยในเรอนจำจะนำมาใชหรอไม อยางไร และ

ในโอกาสใด

ผลการวจย

การปรบตวทนำไปสพฤตกรรมอาชญากรของผตองขงชายรกรวมเพศน ประกอบดวยผให

ขอมลสำคญ จำนวน 5 คน ทงหมดเปนผทไดรบการผาตดแปลงเพศแลว และเปนนกโทษเสรจเดดขาด

(คดถงทสดแลว) มฐานความผดแตกตางกนไป สวนมากมคดตดตวอยกอน แลวมากระทำผดซำ อกทง

ความรนแรงของคดมความรนแรงมากยงขน จงเปนผลใหสงคมภายนอกมองวาเรอนจำนนเปนแหลง

ปมเพาะพฤตกรรมอาชญากรใหมความเปนมออาชพมากขน เมอเขามาส เรอนจำกจะยงเกด

กระบวนการเรยนรพฤตกรรมอาชญากรตามไปดวย ซงตองยอมรบวาสวนหนงเปนเรองจรงทเกดขน


เพราะสงคมภายในเรอนจำนน มความคบแคบ การรวมกลมกนจงเปนเรองงาย บางคนตองใชชวตอย

ภายในเรอนจำนานนบสบๆ ป จงซมซบเอาพฤตกรรมเหลานนออกมาใชในครงทไดรบการพนโทษ

แตในกรณของผตองขงชายรกรวมเพศกลมน จากการเขาไปสมภาษณ คลกคล จนผตองขง

เหลานนใหความไววางใจ จนเหลาประวตชวตใหฟงอยางหมดเปลอก สามารถสรปไดวา กระบวนการ

เรยนรและปรบตวทนำไปสพฤตกรรมอาชญากรนน มไดเกดขนจากภายในเรอนจำ แตเปนผลมาจาก

การเรยนรและปรบตวทเกดมาจากภายนอกเรอนจำ ซมซบผานสถาบนครอบครวทมความเสอมถอย

และการเปลยนผานไปยงสงคมแหงการพฒนา สวนใหญผตองขงเหลานเปนผทถกบงคบมากจนเกน

ไปและปลอยปะละเลยมากจนเกนไป รวมไปถงในสงคมทมการเอารดเอาเปรยบมากการปรบตวใหอย

รอดในสงคมจงเปนหนทางเดยวทจะทำใหพวกเขาเหลานนอยรอดปลอดภย จงหนเหตนเองเขาสการ

ประกอบอาชญากรรม เรมจากอาชญากรรมทมความผดไมมากนก จนพฒนามาเปนอาชญากรรมทม

ความผดใหถงแกชวต เพอใหตนเองไดดำรงชวตตอไปในสงคม จงอาจสรปไดวา ภมหลงมผลตอการ

เชอมโยงไปสการกระทำผดของผตองขงชายรกรวมเพศ และเปนสาเหตของการนำมาสการกระทำผด

ในคดตางๆ รวมถงกระบวนการเรยนรและกระบวนการปรบตวใหอยรอดในสงคม สวนเรอนจำไมได

มผลมากนกตอกระบวนการเรยนร เพราะผตองขงชายรกรวมเพศเหลาน เปนกลมทมลกษณะเฉพาะ

ไมคบหาสมาคมกบใครงายๆ แมกระทงผตองขงทมลกษณะเดยวกนกยงเลอกทจะคบหาดวยการใช

ความจรงใจมากกวาผลประโยชนฉาบฉวย แตการคบหาสมาคมนเองททำไปสการเรยนรพฤตกรรม

อาชญากร เปนเสมอนแรงเสรมใหกระทำหรอไมกระทำความผดตางๆ อาจดวยการทชวยเหลอกนตาม

ประสาคนคนเคย การนบถอกนฉนทแมลก หรอแมกระทงการมพฤตกรรมทางเพศรวมกนในขณะท

อยในเรอนจำ จงเปนผลใหเกดความสมพนธแบบแนบแนนมากเกนกวาจะอธบาย ซงถงจะมจดเรมตน

ทแตกตางกนมาจากครอยครวในลกษณะแตกตางกนของภมหลงและประสบการณชวตทไดมาการ

ปรบตว แตการคบคาสมาคมเหลานกเปนแรงกระตนใหพวกเขาเหลานนดำเนนพฤตกรรมอาชญากร

ไดอยางตอเนอง ตอไป

ดงนนสภาพปญาทแทจรงของการเรยนรและการปรบตวไปสพฤตกรรมอาชญากรนจงไมได

อยทการนำบคคลเขาไปไวในเรอนจำแตเพยงอยางเดยว แตเรมตงแตครอบครวทตองชวยกนสอดสอง

ดแลบตรหลานให ทำหนาทของตน โดยการขดเกลาเยาวชนใหรผดชอบชวด ไมละเลยใหเปนหนาท

ของใครคนใดคนหนง และบคคลในครอบครวตองใหความเขาใจตอเดกและเยาวชน ไมเอาความรสก

นกคดของตวเองเปนใหญ เมอเขาเหลานนกระทำดครอบครวกควรทจะสงเสรม ใหการชมเชยและให

รางวลแกเขาเหลานนตามความเหมาะสม เพอใหเขารวาเมอพวกเขาเหลานนกระทำดกจะไดรบกจะได

รบรางวลและการยอมรบจากสงคมเชนเดยวกน อกทงการปรบรปแบบโปรแกรมการฟนฟทตองมการ


ปรบพฤตนสยใหมนน ควรอบรมใหผตองขงคำนงถงศลธรรมจรรยามากขน ใหรบาปบญคณโทษ

รวมไปถงการปรบรปแบบเรอนจำใหมความเปนปจเจกมากขน แบงสดสวนของแตละคนใหชดเจน

เพอหลกเลยงการคบหาสมาคมทแตกตางจนนำไปสการเรยนรพฤตกรรมอาชญากรอกทางหนงดวย

อภปรายและขอเสนอแนะ

1. ภมหลงของชวตทเชอมโยงกบการกรทำความผด

จากโจทยวจยทมงศกษาภมหลงทมผลตอกระบวนการเรยนรและปรบตวของผตองขงชายรก

รวมเพศเพอใหไดรบความรความเขาใจตอการตดสนใจทจะประกอบอาชญากรรมของกลมชายรก

รวมเพศทมผลเชอมโยงตอกนมา แลวปจจยใดทมผลตอการปรบตวของผตองขงทนำไปสการเลอกท

จะกระทำผดหรอไมกระทำผด ซงผลจากการสมภาษณครงน นำมาวเคราะหเนอหา (Content Analysis)

เพอแยกขอมล และประมวลผลขอมลใหเปนหมวดหมตามโจทยวจย โดยใชการพรรณาความในการ

อภปรายผลของขอมลทไดรบ ดงน

จากขอมลทเปนการดำเนนชวตของผตองขงชายรกรวมเพศ ทงหมด 5 ราย จะเหนไดวา การ

ดำเนนชวตทนำไปสพฤตกรรมอาชญากร ผวจยสามารถวเคราะหถงภมหลงชวตของผตองขงชายรก

รวมเพศถงมลเหตในการกระทำผดไดอยางละเอยดดงตอไปน

1.1 ปจจยทเกยวของในการตองโทษกระทำผด

จากการศกษาครงนพบวา การนำไปสการกระทำผดมความเชอมโยงไดกบภมหลงของ

ชวต โดยสามารถวเคราะหเรองการดำเนนชวตและการตดสนใจทเปนปจจยทเกยวของในการปรบตว

ไปสพฤตกรรมอาชญากร ไดวา ผตองขงชายรกรวมเพศอาศยอยพนททแตกตางกน แตกลบมวถชวต

การใชชวตในอดตทคลายคลงกน คอการอาศยอยกบครอบครว ประกอบอาชพในถนฐานของตนเอง

กอนทจะโยกยายเขามาทำงานในกรงเทพมหานคร ไมวาจะเปนอาชพทำไรทำนา คาขาย เสรมสวยและ

ขายบรการเพศ นำมาซงรายไดในการใชจาย ดแลซงกนและกน มความเออเฟอเผอแผ เอออาทรตอกน

พอแม ญาตผใหญใหการดแลอบรมสงสอน สนบสนนใหไดรบการศกษาทด ลกหลานทำหนาทของ

ตนเองตามความเหมาะสม ชวยเหลองานของพอและแมตามสมควร พนองคอยชวยเหลอเกอกลกน

จากลกษณะความสมพนธทมตอครอบครวของผตองขงเหลาน นำไปสความคดของผตองขงทเปน

สวนหนงในการชวยเหลอครอบครวและตวผตองขงเองในดานคาใชจายสงผลใหผตองโทษไดศกษา


เลาเรยนเพยงเพอสามารถนำมาประกอบอาชพไดในชวตประจำวน โดยหลงจบการศกษาแลวนนกหน

มาประกอบอาชพอยางเตมตว ไมวาจะเปนอาชพเดมของครอบครว หรอการเรมตนการประกอบอาชพ

ดวยตนเองตามความสามารถ

ทงนการเรมตนการประกอบอาชพดวยตนเอง เสมอนวาผใหขอมลสำคญไดใชชวตดวย

ตนเอง ดแลตนเองไดในระดบหนง การตดสนใจคบหาเพอนและคขา จงเปนเหตผลทสำคญหนงทนำ

ไปสพฤตกรรมทตามมา ดงนนจะเหนไดวาภมหลงชวต มปจจยทเกยวของของผตองโทษชายรกชาย

สามารถนำมาวเคราะหในเรอง อาย การศกษา อาชพและลกษณะความสมพนธในครอบครวไดดงน

1). อาย พบวา ในการดำเนนชวตของผตองขงชายรกรวมเพศ มการเตบโตและ

ดำเนนชวตตามชวงวย สวนใหญจะเรมมการเรยนรพฤตกรรมเบยงเบนตงแตวยเดก และพฒนาจนมา

เปนการแสดงในชวงวยรน เมอจบการศกษาในระดบทตนเองพอใจหรอตามกำลงของครอบครว กจะ

เรมออกมาประกอบอาชพตามแตทตนเองไดรำเรยนมาหรอทตนเองถนด และมความคาดหวงตอการ

ประกอบอาชพ มความมงมนในการทำงาน เพอสรางฐานะทางเศรษฐกจใหแกตนเองและครอบครว

มความคาดหวงในการดำเนนชวตครอบครว หรอความสำเรจในชวต โดยตองอาศยความรบผดชอบ

ทมมากยงขน จนบางครงขาดการดแลเอาใจใสกบตนเองและเรองราวตางๆ รอบตว จนนำไปสการ

กระทำผดดงกลาว

2). การศกษา พบวา ผตองขงชายรกรวมเพศ มการศกษาอยในระดบชนประถม

ศกษา มธยมศกษาตอนตนและประกาศนยบตรวชาชพ ซงการศกษาเปนชองทางหนงทนำไปสการ

เลอกทจะประกอบอาชพ โดยทผตองขงแตคนละคนเลอกทจะมอาชพตามระดบการศกษาทตนได

รำเรยนมา หรออาจไดรบอทธพลในการตดสนใจทจะประกอบอาชพตามทครอบครวไดแนะนำ

ดงนนการศกษาจงมผลตอการเลอกจะประกอบอาชพของผตองขงอยางมากและนำมาสการเรยนร

พฤตกรรมอาชญากรตางๆ ตามแตประสบการณทจะไดรบของแตละคน

3). อาชพ พบวา ผตองขงชายรกรวมเพศ สวนใหญมการประกอบอาชพคาขาย

เสรมสวยและรบจางเปนอาชพหลก เนองจากเปนบคคลทมอธยาศยด พดจาไพเราะ นำเสยงดเปนมตร

สรางความเปนกนเองใหกบผมาตดตอซอขาย หรอรบบรการไดไมยากเยนนก โดยเฉพาะการคาขายท

ตองมการเดนทางเพอตดตอคาขายระหวางกนน จงเปนเสมอนชองทางหนงทสงผลตอการดำเนนชวต

ทนำไปสพฤตกรรมอาชญากรทแอบแฝงมาดวยวถการตางๆ อกทงผตองขงมกเขามาประกอบอาชพใน

กรงเทพมหานคร อาชญากรรมตางๆ จงเกดมากขนตามไปดวย

4). ลกษณะความสมพนธในครอบครว ลกษณะความเปนอยของผตองขงชายรก

รวมเพศ มกจะอาศยอยเปนครอบครวกอนทจะแยกยายออกมามครอบครวของตนเอง แตยงมความ


สมพนธแบบเครอญาต บางกรณมอาชพของตนกยงคงใชชวตอยกบครอบครวเปนหลก หรอบางกรณ

อาจแยกออกมาอยนอกครอบครวบางเปนครงคราว แตยงคงแวะเวยนกลบไปบานอยางสมำเสมอเพอ

ดแลครอบครวและบคคลอนเปนทรกเคารพ สะทอนใหเหนถงวฒนธรรมในสงคมไทยทมคานยมใน

เรองความกตญญ การเลยงดพอแม และการเอาใจใสในครอบครวของตนเอง ซงเปนหนาททตองอาศย

ความรบผดชอบอยางมาก ผตองขงจงตองใชความอดทนอยางมากและเปนเหตผลทนำไปสพฤตกรรม

อาชญากรไดในทสด

1.2 สาเหตของการตองโทษกระทำผด

จากปจจยทไดกลาวมาขางตน เปนสวนหนงทนำไปสพฤตกรรมอาชญากรหลากหลาย

รปแบบ อกทงผศกษาวจยยงพบวา สงทเกบขอมลมานนยงมมลเหตทสามารถเชอมโยงไปถงสาเหต

ของการกระทำผด โดยทผศกษาวจยสามารถอธบายถงสาเหตของการกระทำผดของผตองชายรก

รวมเพศไดดงน

ประการท 1 การใชชวตทขาดสตและขาดความรอบคอบ

การดำเนนชวตในสงคมยคปจจบน มภาระหนาททตองรบผดชอบ ไมวาจะเปนการ

ดแลครอบครว การทำงานเพอใหไดมาซงรายไดเพอนำไปเลยงดสมาชกในครอบครว ทำใหการใช

ชวตของผตองขงชายรกรวมเพศจะตองทำทกวถทางเพอใหครอบครวอยรอด โดยไมคำนงถงความ

ปลอดภยของตนเอง ยอมเสยงคกเสยงตารางกยอม ตลอดจนการคดและตดสนใจเกดขนภายใตสภาวะ

อารมณทไมปกต อกทงสภาวแวดลอมกไมเออทจะใหไปปรกษาผใกลชด เนองจากอาศยเพยงลำพงคน

เดยว ทำใหผตองขงชายรกรวมเพศไมมความไตรตรองกบสงทจะเกดขนกบตนเอง กระทำลงไปโดย

ไมนกถงผลทตามมาภายหลงอยางถถวน จงเปนสงทนำมาสการกระทำผดทเปนความผด

ประการท 2 การกระทำเพอตอบแทนบญคณ

ในสงคมชาวพทธนน ถกปลกฝงใหเคารพแกผทมความอาวโสกวา (ผใหญ) การมความ

กตญญกตเวทตอบพการ ซงอาจหมายรวมไปถงผทมพระคณดวย ทำใหบคคลในสงคมพทธน ไมอาจ

จะปฎเสธในสงทผมอาวโสกวา หรอผมพระคณขอความชวยเหลอ เพราะเปนสงทผมความกตญญ

กตเวทพงกระทำ ไมวาจะผดกฎหมาย ผดศลธรรม กตาม แมกระทงจะปฏเสธไมรวมกระทำ กไมอาจ

จะนงดดายไมชวยเหลอตผมพระคณได จะตองหาทางชวยไมวาทางใดกทางหนง จนเปนเหตใหเกด

พฤตกรรมทนำไปสพฤตกรรมอาชญากรดงกลาว

ประการท 3 ความรเทาไมถงการณ

การทไดรบอทธพลตางๆ ไมวาจะเปนคำพดคำสงสอนอบรม การเรยนรดวยตนเอง

การลอกเลยนแบบจากบคคลใกลชดอาจเปนเหตผลหนงททำใหคนเราเลอกทจะแสดงพฤตกรรมตางๆ


ทตนเองไดเรยนรมา ไมวาพฤตกรรมนนๆ จะถกหรอผดกตาม ทงทตวเราเองกอาจจะหลกเลยงได แต

ความรถงขอมลตางๆ อยางไมชดเจนแลวนน กลบกลายเปนผลทำใหพฤตกรรมทไดกระทำนำไปส

พฤตกรรมอาชญากรโดยรเทาไมถงการณไดโดยงาย

การศกษาเรอง “การปรบตวทนำไปสพฤตกรรมอาชญากรของผตองขงชายรก

รวมเพศ: ศกษากรณเรอนจำกลางลคลองเปรม” แสดงใหเหนวาภมหลงทสามารถเชอมโยงถงการกระ

ทำผด โดยผานกระบวนการเรยนรและปรบตวของผตองขงชายรกรวมเพศ รวมถงมมมองหลงจากพน

โทษทผตองขงชายรกรวมเพศจะเขาสกระบวนการปรบตวอกครง ในเวลาอนใกล ซงจากการศกษา

ครงน สามารถอธบายผลการวจยตามแนวคดและทฤษฎทเกยวของไดดงน

จากภมหลงและสาหตการกระทำผดของผใหขอมลสำคญสามารถอธบายสาเหต

การกระทำผดไดหลากหลายแนวความคด เพราะเหตทวาสาเหตการกระทำผดของผใหขอมลสำคญ

แตละคนไมเหมอนกน

1. ทฤษฎจตวเคราะหของฟรอยด4 โดยอาจกลาวไดวา ภายใตจตสำนกของคนเรา

นน มกลไกทางจตใจททำใหเกดแรงจงใจ อารมณทถกเกบกด ความฝน ความทรงจำ ซงพลงจตได

สำนกมอทธพลเหนอจตสำนก เกดการกระตนเตอนใหปฎบตพฤตกรรมประจำวนทวไป ทงยงเปน

เสมอนแรงจงใจใหเกดพฤตกรรมทไรเหตผลและผดปกตในลกษณะตางๆ ซงเปนพลงทเกดจาก

พลงจตใตสำนกอนเปนสบเนองมาจากประสบการณในอดต ทเคยถกบบรด ถกเกบกด รอคอยความ

สมปรารถนา อาจกลาวไดวา การฆาคนตาย การฉอโกงหรอการคายาเสพตด เปนสงทผดกฎหมายและ

สงคมไมยอมรบเพราะสรางความเดอดรอนใหกบประชาชน ในเมอเปนผดกฎหมายและสงคมไม

ยอมรบแลวเพราะเหตใดผใหขอมลสำคญจงฝาฝนกฎระเบยบขอบงคบของสงคมอก กรณดงกลวอาจ

วเคราะหในสวนของจตใตสำนก ในกรณของผใหขอมลสำคญทมคดฆาคนตาย ซงกรณนเกดจาก

ความคบของใจทเกดขนจากการโดนบงคบขเขญ ทำรายรางกาย จนเกดสภาวการณทเกบกดอยใน

จตใตสำนก และเมอความกดขทไดรบจากอกฝายสงสมใหแกผใหขอมลสำคญมากจนเกนทน เมอถง

ขดจำกดรวมกบไมไดรบการกระทำอยางไมสภาพมาตลอด ทำใหผใหขอมลสำคญแสดงพฤตกรรม

กาวราวออกมาจากจตใตสำนก

นอกจากจตใตสำนกแลว สาเหตการกระทำผดยงเกดจากโครงสรางของจตทเกยว

กบ Id, Superego และ Ego กลาวคอ กรณผใหขอมลสำคญคดฆาคนตาย Id ของผใหขอมลสำคญคอ

4 สพตรา สภาพ. 2546. ปญหาสงคม. พมพครงท 19 กรงเทพมหานคร: ไทยวฒนพาณช


ความคบแคนใจ ความตองการกำจดผททำใหตนเองทกขใจทรมานใจ Superego กคอ การฆาคนตาย

เปนการกระทำผดกฎหมาย ผดศลธรรม ไมควรกระทำ แตดวยความคบแคนใจจงทำให Id มพลงเหนอ

กวา Superego การแสดงออกของ Ego จงเลอกทจะกระทำผดหรอฆาคนตายนนเอง

อกกรณหนงของผใหขอมลสำคญคดคายาเสพตด Id คอความตองการเงน ความ

กตญญรคณตอผมพระคณ Superego คอ การคายาเสพตดเปนสงทผดกฎหมาย ไมควรทำ แตดวยความ

ทผใหขอมลสำคญเปนผทมความกตญญ และรสกวาจะตองตบแทนผทเลยงดมา ทำให Ego เลอกทจะ

ใชความกตญญเปนเครองมอในการกระทำความผด คอเลอกทจะคายาเสพตดเพอในเงนมาเลยงดผม

พระคณใหส๘สบาย ซงกรณนถอวาม Id ทด แตกเปน Id ทผดกฎหมาย จงทำใหการกระทำในครงน

ไดรบบทลงโทษตามกฎทใชควบคมสงคมโดยรวม

2. ทฤษฎการคบหาสมาคมทแตกตางทฤษฎของ Sutherland5 อาจสรปไดวา คนท

กระทำผดเพราะการเรยนรพฤตกรรมอาชญากรจากผทสนทสนมคนเคยกน จนกลายเปนการเรยนรสง

ทผดกฎหมายเปนสงทถกตอง เกดการเรยนรเทคนควธคางๆ เกดแรงจงใจ เกดตณหา และหาเหตผล

เขาขางตนเอง และทศนคตตางๆ ในการกระทำผดและเรยนรพฤตกรรม จนทำใหตนเองตดสนใจ

กระทำผดเอง แมวาการ กระทำนนจะมาจากความกตญญกตาม แตกเปนพฤตกรรมทเกดขนจากการ

คบหาสมาคมกบผกระทำผดนนเอง

3. ทฤษฎการเรยนรทางปญญาสงคม6 (Social Cognitive Learning Theory)

สามารถอธบายการกระทำผดทเกดจากการเรยนรตางๆ ในสงคมรอบตวของผตองขงชายรกรวมเพศ

ซงเกดจากการเรยนรของมนษย การเรยนรนนไมเพยงแตเปนผลมาจากการไดรบรางวลหรอการ

ลงโทษเทานน แตเปนความสามารถในการเลยนแบบโดยการสงเกต ซงเปนวธทสำคญทชวยในการ

เรยนรไดอยางหนง อธบายไดโดยการใช การสงเกต (Observational Learning) เปนการเรยนรโดยการ

สงเกตพฤตกรรมของผอน หรอทเราเรยกวาการสงเกตจากตวแบบ การสงเกตจากตวแบบนน ผสงเกต

จะเรยนรกลวธในการแสดงพฤตกรรมในเวลาตอมาได นอกจากพฤตกรรมตวแบบแลว Bandura

เชอวาการเรยนรจากการสงเกต ผสงเกตตองใชกระบวนการทางปญญาในการคดถงผลจากการะทำท

จะเกดขน ทำใหบคคลนนคาดหวงตอผลของการกระทำทจะไดรบเมอตนแสดงพฤตกรรมเชนนนดวย

เชนกน ดงนนความคาดหวงจงเปนตวกำหนดพฤตกรรมทสำคญ และกระบวนการเรยนรจากการ

สงเกตโดยตวแบบ (Learning through Modeling) จะเกดขนตองประกอบดวย 4 กระบวนการ

ดงตอไปน

5 สดสงวน สธสร. 2547. อาชญาวทยา. พมพครงท 2 กรงเทพมหานคร: มหาวทยาลยธรรมศาสตร

6 Bandura, A. (1977). Social learning theory. Englewood Cliffs New Jersy: Prentice-Hall.


1). กระบวนการความสนใจ (Attention Process) คอ ตองมความสนใจพนฐาน

เกยวกบพฤตกรรมทเปนแบบอยาง มการรบรทถกตอง นอกจากนนจะตองมความชอบพฤตกรรมทตน

สงเกต โดยทผใหขอมลสำคญมความสนใจทจะเรยนรพฤตกรรมอาชญากร จงสนใจวาจะทำอยางไร

จงจะประกอบอาชญากรรมไดสำเรจ ผใหขอมลสำคญจงสงเกตพฤตกรรมของเพอนทกระทำผดอย

บอยครง และสามารถรอดพนจากการกระทำผดนนๆ ได

2). กระบวนการจดจำ (Retention Process) การจดจำจงมอทธพลอยางยงตอ

การเกดพฤตกรรม โดยอาจจดจำสญลกษณเปนภาพในใจซงจะเปนแนวทางใหเกดการเลยนแบบ

พฤตกรรมทไดสงเกต โดยทผใหขอมลสำคญจะตองจดจำรายละเอยดของตวแบบทแสดงพฤตกรรม

อาชญากรและสามารถรอดพนจากบทลงโทษได โดยเฉพาะการจดจำเทคนควธการตางๆ ในการใชใน

การประกอบอาชญากรรม เชน การมอมยาอยางเชยวชาญ การขนยาเสตคชตดเขามาอยางไรพรธหรอ

แมกระทงการจดจำวธการฉอโกงบญชของบรษทอยางแนบเนยน ซงเมอจดจำไดแลว กจะสามารถ

แสดงพฤตกรรมเชนนนออกมาในขณะทประกอบอาชญากรรม และอาจชวยใหรอดพนจากการถก

จบกมของตำรวจได

3). การแสดงพฤตกรรมทสงเกตออกมา (Motor Reproduction Process)

กระบวนการทสำคญน คอ การแปรสภาพพฤตกรรมของตวแบบเปนการกระทำ ซงผใหขอมลสำคญ

นนนอกจากจะตองสนใจ สงเกตและจดจำเทคนควธประกอบอาชญากรรมตางๆ แลว ยงตองมการ

ฝกฝนอยอยางสมำเสมอดวย เพราะถอเปนการเลยนแบบทกษะอยางหนงนนเอง

4). กระบวนการจงใจ (Motivation Process) การเรยนรจะเกดขนไดยาก ถา

บคคลนนมความรสกตอตานหรอไมชอบ เพราะฉะนนการจงใจใหเกดการเรยนรจงมบทบาทสำคญใน

การลอกเลยนแบบจากการสงเกต การเสรมแรงไมเพยงทำใหมการแสดงพฤตกรรมอาชญากรออกมา

แตยงมผลใหบคคลเกดความสนใข เกดแรงจงใจทจะกระทำความผดจากการทไดจากการสงเกต

ทบทวน ทดลองแบบอยางพฤตกรรมสำหรบตนเอง นำมาอธบายการประกอบอาชญากรรมไดวา

กระบวนการจงใจในการแสดงพฤตกรรมอาชญากรนน คอ การทไดมาตามความตองการของตนเอง

เพอความใหบคคลโดยรอบมความสข รวมถงเปนผลใหไดรบการยอมรบ ยกยอง ในสงคม เนองจาก

เปนผมเงนมาก เปนผมอนจะกน เปนตน ปจจยเหลานจงเปนแรงจงใจสำคญในการเสรมแรงไดอยางด

ยงนนเอง

ดงนนจะเหนไดวา ภมหลงของผใหขอมลสำคญมผลเชอมโยงไดถงการกระทำผดตางๆ

ผานทางประสบการณชวตของแตละบคคล เปนผลมาจากการทสงคมมพนททางสงคมไมเพยงพอ

ไดรบความรนแรงจากบคคลภายในครอบครว ขาดความเอาใจใสในการขดเกลา และขาดความอบอน


ทควรจะไดรบจากตวแบบทด สงผลใหเกดการไมไดรบการยอมรบ ผใหขอมลสำคญจงตองสรางพนท

ทางสงคมใหขนมาใหกบตนเอง เพอใหตนเองไดรบการยอมรบ และปกปดปมดอยตางๆ ไวภายใน

จตใจ โดยเฉพาะอยางยงถาผใหขอมลสำคญสามารถหารายไดมาจนเจอครอบครวไดมาก มเงนให

ครอบครวไวใชสอย ทำใหครอบครวมฐานะทดขน หรอแมแตการทำหนาทแมไดดมากยงขนเมอมเงน

เพมขน ผใหขอมลสำคญเหลานนกจะกลายเปนทยอมรบทงตอตนเองและครอบครว ทำใหชวตดม

คณคามากยงขน และทสำคญจะทำใหผใหขอมลสำคญรสกวาตนเองไมเปนสวนเกนของครอบครวอก

ตอไป ดวยเหตนการแสดงพฤตกรรมอาชญากรทสงคมอาจมองวาเปนการกระทำทผดกฎหมาย แต

แททจรงแลว กลบกลายเปนการสรางความสะดวกสบาย การยอมรบใหกบผใหขอมลสำคญและ

ครอบครวของผใหขอมลสำคญเพมมากขนอกดวย

2. กระบวนการปรบตวทนำไปสพฤตกรรมอาชญากรของผตองขงชายรกรวมเพศ

การวเคราะหสวนนเปนการกลาวถงกระบวนการปรบตวของผตองขงชายรกรวมเพศ ทตอง

เผชญกบแรงเสยดทานกบสงคมในทกรปแบบ มการเรยนรและปรบตวอยอยางสมำเสมอ จากระบบ

สงคมทแตกตางและสภาวการณทอยรอบตว ไมวาจะเปนครอบครว สงคมโดยรอบ ทำใหเกดการ

ดำเนนชวตทงดานบวกและดานลบ สงตางๆ เหลานนำมาซงการปรบตวของผใหขอมลสำคญ โดยท

ปกตแลวการปรบตวเปนกระบวนการทเกดขนตลอดชวตของมนษย แตกระบวนการปรบตวของผให

ขอมลสำคญเปนกระบวนการหนงมเกดขนตงแตการเรมจดจำพฤตกรรมอาชญากร การเรยนร

พฤตกรรมอาชญากร การลอกเลยนแบบพฤตกรรมอาชญากร จนกระทงแสดงพฤตกรรมอาชญากร

อยางเชยวชาญ ผวจยจงไดนำเสนอกระบวนการปรบตวของผใหขอมลสำคญ มรายละเอยดดงน

2.1 สาเหตของกระบวนการปรบตว

การปรบตวเปนการสรางพฤตกรรมทแตกตางกนออกไป การปรบตวนอาจเปนผลมา

จากความคาดหวงของบคคลนนตอผลจากพฤตกรรมทจะแสดงออก ไมวาจะเปนการปรบตวเพอทจะ

บรรลจดประสงคทตองการ การปรบตวทเปนไปตามกลไกทางสงคม โดยเฉพาะการปรบตวเพอให

อยรอดในสงคม ผทไมสามารถปรบตวใหเขากบสงคมนนๆ ได กไมอาจจะอยรอดในสงคมเหลานน

ไดโดยสวสดภาพ การแสวงหาวธการตางๆ เพอใหตนเองยงคงอยรอดในสงคมไดตอไป จงนำมาซง

การปรบตวโดยทไมคำนงถงกฎระเบยบแบบแผนของสงคมทใชบงคบรวมกน ซงกฎหมายเปนท

ยอมรบโดยทวกนวา เปนระเบยบทเราใชควบคมสมาชกในสงคมใหเกดความเปนระเบยบ การปรบตว

ทกระทำผดไปจากกฏและระเบยบทสงคมไดวางไวดแลวนน อาจเรยกวา เปนการปรบตวไปส


พฤตกรรมอาชญากร นนเอง ซงผศกษาวจยสามารถอธบายถงการปรบตวของผตองขงชายรกรวมเพศ

ไดดงน

ประการท 1 แรงขบผานความตองการ

เกดขนจากความตองการขนพนฐาน ไมวาจะเปนทางรางกายและความตองการทาง

จตใจ ทำใหเกดแรงขบอยางมหาศาลเพอตอบสนองความอยากของผตองขงเอง หากไมสามารถหามาส

นองได รางกายกจะแสดงพฤตกรรมออกมาในรปแบบตางๆ หรออาจเปนพฤตกรรมอาชญากรกยอม

ได เพอใหผตองขงคลายความกระวนกระวายอนเนองมาจากความอยากนนใหเบาบางลง ตามบท

วเคราะหไดดงน

1. ความตองการทางดานรางกาย เปนความตองการจำเปนเบองตนในการดำรง

ชวตเพอใหชวตอยรอด ไมวาจะเปน ความหว ความกระหาย ความงวง และความตองการทางเพศ ฯลฯ

โดยความตองการเหลานจะเปลยนแปลงไปตามสภาพรางกายและเพศของแตละคน

2. ความตองการทางจตใจ เปนความตองการทเปนความอยากไดภายในจตใจ

ตอสงทตองการตางๆ หากไมสามารถหามาบำบดความอยากได อาจจะมพฤตกรรมทแสดงออกมา

อยางไมเปนทพงประสงค รวมไปถงความตองการทจะไดรบความรกและเปนสวนหนงของบคคล

อนเปนทรก อกดวย

ประการท 2 แรงขบผานการกระตนทางสงคม

ทเกดขนจากการเปลยนแปลงทางสงคมอยางรวดเรว หรอการทมสงแวดลอม

รอบตวเปลยนแปลงไป ทำใหบคคลตองมการปรบตวใหทนตอสภาวะทางสงคมทเปลยนแปลงไป

ไมวาจะเปนความเปนอย การคมนาคม หรอแมกระทงความเจรญทางวตถ ตางกกระตนใหตองตกอย

ภายใตอทธพลของสงคม จนเกดปญหาจากความขบของใจ และความกระวนกระวายใจ เมอแกไข

ปญหาเหลานไมได อาจทำใหมการปรบตวไปสพฤตกรรมอาชญากรในทสด สามารถแบงไดดงน

1. การเปลยนแปลงของสงคม เปนผลใหบคคลนน ตองมการปรบตวใหเขากบ

สภาพแวดลอมใหมๆ ทงนการดำเนนชวตของบคคลเปนไปตามความตองการทางรางกายเพอใหชวต

ดำรงอยไดดวยด ในสภาพสงคมนนๆ

2. ความเจรญทางวตถ เปนเสมอนขอเรยกรองทเกดขนจากสงคมทบคคลนน

ไดดำรงชวตอยรวมกบบคคลอนๆ ทำใหบคคลผกพนธกบสงคมอยตลอดเวลา จนรบเอาแบบแผนใน

การใชชวตมาดวย บคคลเหลานนจงตกอยภายใตอทธพลทางสงคมทมแตความเจรญทางวตถทเปนผล

มาจากการเปลยนแปลงของสงคมอกทางหนงดวย


2.2 ปจจยทสงผลตอกระบวนการปรบตว

การปรบตวมสาเหตตางๆ ทแตละบคคลไดเรยนรมาตามประสบการณของแต

ละคน เปนผลมาจากความกดดนจากสภาพแวดลอม หรอความรสกเพอทจะใหตนเองสามารถใชชวต

ไดอยางมความสข ความรสกทไดพบนนเปนการปรบตว โดยมปจจยทพบจากการศกษา ดงน

ประการท 1 การปรบตวไปตามความตองการของตนเอง

การปรบตวตามตองการของตนเองเปนการปรบบทบาทของบคคล ใหเปนไปตาม

ลกษณะของผนำหรอลกษณะของผตาม โดยทบคคลเหลานนใชกลไกทางจตในยำคดยำทำ จากการ

เรยนรทไดรบมาจากสถานการณ ประสบการณชวตของตนเอง รวมถงความตองการเอาตวรอดใหได

ในสงคม จงผลใหเกดการปรบตวทเกดจากความพงพอใจของตนเอง โดยทบคคลมกจะเปนบคคลทม

ปจเจกบคคลสง ไมคอยรบฟงคำปรกษาของบคคลรอบขาง หรอเกดความไมไววางใจ กลววาจะนำ

ความลบไปเปดเผย จงเลอกทจะใชความพงพอใจสวนตวในการตดสนใจ

ประการท 2 การปรบตวไปตามความตองการของบคคลรอบขาง

การปรบตวตามความตองการของบคคลรอบขางน บคคลจะมลกษณะทเอาใจใส

ตอบคคลรอบขางอยางมาก ไมวาจะเปนครอบครว กลมเพอน หรอแมกระทงกลมเพอนในททำงาน

โดยทการปรบตวนนมาจากสภาวะแวดลอมรอบบคคลนนๆ อาศยการทไดรบคำปรกษา ความ

เหมาะสม ความเหนดเหนงามดวยของคนรอบขาง ขอดของการปรบตวแบบนคอ การปรบตวจงเปน

สงทไดรบการเรยนรจากประสบการณตางๆ ของคนรอบขาง มารวมกนจนเกดเปนการแสดง

พฤตกรรมทเหมาะสมทสดของบคคลนนๆ แตขอเสยของการปรบตวแบบนคอ ไมสามารถรวาสงนน

เปนความตองการทแทจรงของตนเองหรอไม และในไมชาการแสดงกจะถกปรบตวกลบไปเปน

พฤตกรรมแบบเดมเพราะผปรบตวไมสามารถยดเอารปแบบของพฤตกรรมเหลานนมาอยกบตนเองได

เนองจากไมใชสงทเปนตวตนของตนเอง

ประการท 3 การปรบตวไปตามความตองการของสงคม

การปรบตวตามความตองการของสงคมน เปนการทบคคลเขาไปอยในสงคมใหม

ทมลกษณะพฤตกรรมทางสงคมทแตกตางจากสงคมเดมทเปนอยอยางมาก สงผลตอกลไกทางจตกบ

ผปรบตว ทำใหบคคลเหลานนเลอกทจะปรบตวเพอความอยรอดในสงคมนนอยางเลอกไมได แตขอด

ของการปรบตวแบบนจะทำใหผปรบตวไดเรยนรการแสดงพฤตกรรมในการอยรวมสงคม และเมอม

สถานการณทเออตอการแสดงบทบาทนน ผปรบตวกจะสามารถเลอกบทบาทเปนทงผนำและผตามได

ในเวลาเดยวกน ขอเสยกคอ ผปรบตวอาจตองเผชญกบความกดดนจากพลงแวดลอมตางๆ ทงในดาน

นามธรรมและรปธรรม ผปรบตวจงตองใชความอดทนอยางสงในการปรบตวแบบน และผทปรบ


ตวอยางไมสมบรณอาจจะเหนยวนำเอาพฤตกรรมเหลานใหกลายมาเปนพฤตกรรมทตดตวบคคลนนไป

การทบคคลสามารถปฎบตตวใหเขากบบคคลตางๆ ไมวาจะเปนผทอาวโสกวา

เพอนฝง หรอแมกระทงคนรอบขางใกลชด ถอไดวาเปนการปรบตวไปตามความคาดหวงของคนคน

นงหรอเพยงกลมๆ หนง เพอใหเกดการยอมรบ ดงนนบคคลทจะอทธพลตอผทตองการจะปรบตวจง

ตองเปนผทมอทธพลทางจตใจมากพอควร ดวยเหตน การปรบตวไปสพฤตกรรมอาชญากรของผตอง

ขงชายรกรวมเพศ จงกระทำไปตามเหตผลทางจตใจเพอการไดรบการยอมรบเพยงเทานน

Hurlock7 (1978) ไดใหความหมายการปรบตวทางสงคมวาเปนความสำเรจของบคคลในการ

ปรบตวใหเขากบกลมบคคลตางๆ ได คนทสามารถปรบตวไดดกจะสามารถเรยนรทกษะทางสงคม

เชน ความสามารถในการเกยวของกบบคคลอนทงกลมเพอนและคนแปลกหนาและจะชวยพฒนา

ทศนคตทดตอสงคมดวย โดยผานหลกเกณฑดงน

1. การแสดงออกทเหมาะสม (overt performance) คอ มการแสดงออกทเหมาะสม

เปนไปตามคาดหวงของกลม ซงจะทำใหไดรบการยอมรบจากกลม ผใหขอมลสำคญกเชนเดยวกน

มการปรบตวดวยการแสดงออกทเหมาะสม ตามระเบยบและแบบแผนของกลมทไดวางรปแบบไว

ทำใหมการดำเนนชวตเปนไปตามพฤตกรรมอาชญากรของกลมนน เพอใหเกดการยอมรบของกลมได

โดยงาย

2. การปรบตวใหเขากบกลมตางๆ (adjust to different groups) คอ ความสามารถ

ปฏบตตวเขากบบคคลตางๆ ไมวาจะเปนผทเปนผใหญกวา มอาวโสกวา หรออาจเพอนตางกลม

3. ทศนคตตอสงคม (social attitudes) คอ มทศนคตทดตอบคคลตางๆ ตอการเขารวม

สงคมและตอบทบาทของตนเองในสงคม กลาวคอ ผใหขอมลสำคญจะมทศนคตทดตอกลมเปนทน

เดมอยแลว เกดความสนใจในพฤตกรรมตางๆ เหลานน เมอมทศนคตทดยอมทำใหเกดการปรบตวเขา

รวมพฤตกรรมกบกลมทไมคนเคยไดโดยงาย

4. ความพงพอใจในตนเอง (personal satisfaction) คอ มความพงพอใจในบทบาทของ

ตนเองทงในการเปนผนำและผตาม กลาวคอ ผใหขอมลสำคญไดปรบตวและยอมรบแลววาตนเองเปน

สวนหนงของกลม มการแสดงพฤตกรรมไดอยางเตมท ใชชวตอยางคมคา หาลทางทจะหาเหยอเพอ

แสดงพฤตกรรมอาชญากรอยางสมำเสมอ ทำใหผใหขอมลสำคญเกดความพงพอใจในตนเองมากทสด

นอกจากนกระบวนการปรบตวของผใหขอมลสำคญยงมระดบในการปรบตวไปส

พฤตกรรมอาชญากร โดยมรายละเอยดดงน

7 Hurlock. Elizabeth B. 1984. Chide development. 6th ed. Auckland: McGrew-Hill international Book.


1. การปรบตวทรตว เปนการปรบตวโดยการเพมความพยายามใหมากขน เพอ

เอาชนะอปสรรคหรอความยงยากตางๆ ทเกดขน และเพอใหบรรลเปาหมายทไดวางไว ในทนผให

ขอมลสำคญจงพยายามใชการแสดงออกตางๆ ทจะนำไปสการแสดงพฤตกรรมอาชญากรมากทสด

เพอใหเหยอหลงเชอ เกดความไวเนอเชอใจ และพฒนาจนรอดพนจากการหลบหน ของผรกษา

กฎหมายไดในทสด เพราะเมอไดทผใหขอมลสำคญเกดปญหาหรอมอปสรรคในการประกอบ

อาชญากรรมแลว นนเทากบผใหขอมลสำคญกจะตองไดรบโทษตามทตนไดกระทำมา

2. การปรบตวทกระทำไปโดยไมรตว อาจกลาวไดวาเปนทางออกอยางหนงของ

บคคลทเกดความคบของใจ ความขดแยงในใจ หรอเมอเผชญปญหาแลวแกไขปญหานนไมได เขาก

จะหาทางออกดวยวธใดวธหนง ผาน “กลไลทางจต” (Mental Mechanism) หรอ “กลไกปองกนตวเอง”

การใชกลไกดงกลาวจะกระทำเพอรกษาหรอคมครองหนาตา หรอศกดศรของเขาเอาไว เพอปองกน

ตนเองไมใหเกดความวตกกงวล เกดความสบายใจของตน ในกรณผใหขอมลสำคญนทปรบตวไปส

พฤตกรรมอาชญากร ผใหขอมลสำคญอาจจะเลอกทจะหลบหน หรอเลอกทจะยงตวตาย หรออาจตอส

กบผบงคบใชกฎหมายตาง ไมวาจะเปน เจาพนกงานปกครอง เจาหนาทของรฐ หรอผพทกษสนต

ราษฎร กตาม เพราะผใหขอมลสำคญจะตองรกษาศกดศร และเพอปกปองบคคลรอบขางทจะตองมา

รบรเรองราวทเกดขน หรอหลกเลยงไมใหสงคมรบรเรองราวนนไปเลย โดยทผใหขอมลสำคญอาจ

เลอกทจะเพยงเปลยนชอและนามสกล เพอหลกเลยงการจบกมโดยผวเผน และดำเนนชวตอยในสงคม

ตอไปได หรออาจการหลบหนไปยงบานญาตทไกลออกไปในจงหวดตางๆ ทมญาตหรอคนรจกสนม

สนมพกอาศยอย หรออาจขามแดนไปยงประเทศเพอนบานเลยกได ซำรายทสดเมอจนมม ผใหขอมล

สำคญอาจเลอกทจะตอสจนถงทสดจนถกวสามญฆาตรกรรมหรออาจจะกระทำอตวบากกรรมแก

ตนเอง เลยกเปนได แตอยางไรกตาม ความวตกกงวล ความหวาดระแวงหวาดกลว เหลานนกไมได

หมดไป ดงจะเหนไดวาผใหขอมลสำคญจะพยายามไมไปมปฏสมพนธกบบคคลรอบขาง หรอไมม

กจกรรมกบคนแปลกหนา เพอไมใหถกจบพรธหรอสงเกตพฤตกรรมแปลกออกไปได จงหนกลบไป

อยเพยงในททเปนทปลอดภยของเขาเทานน

กระบวนการปรบตวเหลาน ถาจะวเคราะหตามทฤษฎจตวเคราะหของฟรอยด (Freud)

ทไดแบงตวตนออกเปน 3 สวน คอ Id ของผใหขอมลสำคญคอการตองการหลบหนจากการถกจบกม

ของผรกษากฏหมาย เพอใหตนเองรอดจากโทษทณฑทตนเองไดกอเอาไว แต Superego คอการยอมท

จะรบโทษทณฑทตนเองไดกอเอาไว ยอมรบกฏแหงธรรมชาต ยอมกลบตวกลบใจเปนคนดของสงคม

ตอไป เพอใหตนเองไดมโอกาสใชชวตทเหลออยอยางมความสข ในกรณนผใหขอมลสำคญเลอกทจะ


ยอมรบโทษทณฑทตนเองไดกอขนไว เสมอนวา Superego ทำงานอยเหนอ Id จงทำให Ego ของ

ผใหขอมลสำคญแสดงออกมาในลกษณะยอมถกจบกมตวดำเนนคดตามขนตอน ใหเปนไปตาม

กระบวนการยตธรรม และยอมรบสภาพของตนเองในการเขาสเรอนจำ ไมคดฟงซานหรอคดฆา

ตวตาย และพยายามปรบตวใหตนเองดำเนนชวตไดอยางมความสขในเรอนจำไดอยางเตมใจ

นอกจากนการปรบตวของผใหขอมลสำคญ กจะไดพฒนาตอไปสวฒนธรรมยอย

ภายในเรอนจำ ตามงานวจยของ Sky ทเสนอแนวคดทวาแบบแผนพฤตกรรมและวฒนธรรมยอยของ

ผตองขงในเรอนจำ เปนผลมาจากการปรบตวเพอตอบสนองความกดดนทไดรบความเจบปวดจากการ

จองจำ มการรวมกลมกนจนทำใหเกดเปนวฒนธรรมยอย เพอแลกเปลยนผลประโยชนตางๆ ซงกน

และกน อนไดแก ของกนของใช การแบงปนเงนทอง หรอแมกระทงการดแลเอาใจใสกนและกน

ภายในเรอนจำ นอกจากนยงเปนการปองกนการเอารดเอาเปรยบระหวางแตละกลม และตอบสนองถง

ความขาดแคลนทแตละกลมทขอจำกดทแตกตางกนออกไป สงผลใหผตองขงเกดความรสกปลอดภย

มากขนในการดำเนนชวตภายในเรอนจำ

ขอเสนอแนะในการวจย

1. ในการศกษาครงตอไป ควรศกษาพฤตกรรมรกรวมเพศภายในเรอนจำทสงผลถงการ

นำไปสพฤตกรรมอาชญากร โดยเฉพาะกลมทไมไดเปนรกรวมเพศมากอน แลวมาปรบตวจนกลาย

เปนสวนหนงของกลมชายรกรวมเพศ โดยเมอผตองโทษพนโทษออกมาอาจทำใหระบบสงคมของ

ครอบครวแบบเดมเปลยนไป

2. ควรศกษาถงกลมชายรกรวมเพศทเคยไดรบโทษเขามาสเรอนจำ แลวไมมการกระทำ

ผดซำวา มสาเหตหรอปจจยใดททำใหเกดการเรยนรทจะไมกลบมาสพฤตกรรมอาชญากรอก

3. ควรศกษาถงกลมทตกเปนเหยอของอาชญากรชายรกรวมเพศ ทไมยอมเขาแจงความ

ดำเนนคด หรอ กลมทไดรบผลกระทบจากการประกอบอาชญากรรมทแฝงมากบการขายบรการทาง

เพศของกลมชายรกรวมเพศ


บรรณานกรม

ณจฉลดา พชตบญชาการ. 2533. ปญหาสงคม. พมพครงท 2. กรงเทพมหานคร: สำนกพมพ

มหาวทยาลยรามคำแหง

ประชย เอยมสมบรณ. 2531. อาชญาวทยา: สหวทยาการวาดวยปญหาอาชญากรรม. พมพครงท 1.

กรงเทพมหานคร: โรงพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย

พรชย ขนต. 2553. ทฤษฏอาชญาวทยา: หลกการ งานวจยและนโยบายประยกต. พมพครงท 1.

กรงเทพมหานคร: หางหนสวนจำกด สเนตรฟลม

นทธ จตสวาง. 2541. หลกทณฑวทยา : หลกการวเคราะหระบบงานราชทณฑ. กรงเทพมหานคร :

สถาบนพฒนาขาราชการราชทณฑ.

สงหนาท อสาโห และพรรณกา ตวยโสภณ. 2527. ความรเรองเกยสำหรบคนทไมใชเกย.

กรงเทพมหานคร: ดอกหญา 2000

โสภา ชพกลชย. 2528. จตวทยาทวไป. กรงเทพมหานคร: โรงพมพศาสนา

Bandura, A. (1977). Social learning theory. Engelwood Cliffs New Jersy: Prentice-Hall.

Goode, Erich. (1978). Deviant Behavior: An Introductionist Approach. New Jersey: Prentice-Hall,

Inc. and Englewood Cliffs.

Gresham M. Sykes. (1958). The society of Captives: A study of a maximum Security Prison.

New Jersey: Princeton University Press

Hurlock. Elizabeth B. (1984). Chide development. 6th ed. Auckland: McGrew-Hill international Book.


การตกเปนเหยออาชญากรรมของการลกทรพยในเคหสถาน:

ศกษากรณเขตพนทรบผดชอบของสถานตำรวจนครบาลโชคชย

BURGLARY VICTIMIZATION WITHIN THE PRECINCT OF

CHOKCHAI POLICE STATION

โดย นางสาวกลทราภรณ สพงษ


นางสาวกลทราภรณ สพงษ 1

บทคดยอ

การศกษาวจยครงนมจดประสงคเพอศกษา ลกษณะของผตกเปนเหยออาชญากรรมของการ

ลกทรพยในเคหสถาน สภาพแวดลอมของผตกเปนเหยออาชญากรรมของการลกทรพยในเคหสถาน

และแนวทางการปองกนการตกเปนเหยออาชญากรรมของการลกทรพยในเคหสถาน โดยใชวธการ

ศกษาคนควาจากเอกสารและงานวจยทเกยวของทงในเชงปรมาณและคณภาพ และการสมภาษณเชง

ลกอยางไมเปนทางการ การสงเกต ผทตกเปนเหยออาชญากรรมการลกทรพยในเคหสถานจำนวน

8 กรณศกษา และสมภาษณเจาหนาทตำรวจจำนวน 2 นาย

รายผลการวจยพบวา ลกษณะของผทตกเปนเหยออาชญากรรมการลกทรพยในเคหสถานม

แบบแผนในการดำเนนชวตในรปแบบความเสยงแตกตางกน มกจวตรประจำวนในการดำเนนชวตท

ประจวบเหมาะทจะตกเปนเหยอทแตกตางกน และมโอกาสทจะตกเปนเหยออาชญากรรมทแตกตาง

กน สวนลกษณะสภาพแวดลอมของผตกเปนเหยออาชญากรรมมลกษณะเปนเคหสถานทแวดลอมดวย

ทอยอาศยและเสนทางการสญจรหลายเสนทางในสวนของแนวทางการปองกนการลกทรพยใน

เคหสถานของผตกเปนเหยออาชญากรรมททำโดยทนท คอ การเปดและปดทางเขา-ออกของเคหสถาน

อยางมสตรอบคอบและไมวางทรพยสนมคาใหมองเหนไดงายเพอลดชองวางในการเกดตกเปนเหยอ

อาชญากรรม ในสวนการปองกนอาชญากรรมจากสภาพแวดลอมนน จากการศกษาพบวา มผตกเปน

เหยออาชญากรรมเพยงบางสวนทใชแนวทางดงกลาวเนองจากลกษณะทางกายภาพของเคหสถานและ

งบประมาณทจำกด

The purposes of this research are to study the particular types, environmental characteristics

and prevention of burglary victimization. This study is a documentary and qualitative research,

which used in-depth interview techniques in collection data from eight case studies of burglary

การตกเปนเหยออาชญากรรมของการลกทรพยในเคหสถาน: ศกษากรณเขตพนทรบผดชอบของสถานตำรวจนครบาลโชคชย

BURGLARY VICTIMIZATION WITHIN THE PRECINCT OF CHOKCHAI POLICE STATION

1 นสตระดบมหาบณฑตศกษา หลกสตรสงคมวทยามหาบณฑต (อาชญาวทยาและงานยตธรรม) คณะรฐศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย


victimization living in the area of responsibility of Chokchai police station and two investigative

polices of Chokchai police station.

The results showed that the different types of burglary victimization can be explained by

the life-style theory, the routines activity theory and the opportunity theory. The environmental

characteristic associated with burglary victimization is the residence surrounded by several other

residences and multi-path routings. The immediate protection measures for burglary victimization

are urging householders to keeping doors and windows locked consciously as well as keeping

valuables that can easily be seen from outside. The study finds that some of crime victims used the

immediate protection measures above because of the physical characteristics of the residence and

the limited budget.

บทนำ

ในสงคมยคปจจบนน เราไมสามารถทจะปฏเสธปญหาสงคมทเกดขนรอบตวเราได โดย

เฉพาะปญหาอาชญากรรมซงคกคามคณภาพชวตของเราใหลดนอยถอยลง ยงเปนสงทหลกเลยงไดยาก

เนองจากสภาพสงคมและเศรษฐกจทมความแกงแยงและแขงขนกนเพอความอยรอดของชวต จงทำให

มทงผทไดเปรยบและเสยเปรยบทำใหเกดความแตกตางทางดานฐานะและความเปนอยจนนำไปส

ความเหลอมลำทางดานสงคมและเศรษฐกจ เมอผทเสยเปรยบสวนหนงหาทางออกไมไดยอมสงผลให

เกดแรงผลกดนไปในทางทไมดหรอทางทผด หรอการยดเอาการกระทำความผดเปนอาชพเพอดำรง

ชวต ดงท Vold (1973, 184-188 อางองใน สดสงวน สธสร 2545: 21) กลาวไววา สภาพเศรษฐกจและ

สงคม ยอมเปนปจจยกำหนดประการสำคญตอสาเหตการกระทำผดของคนในสงคม และจากการท

ประเทศไทยโดยเฉพาะเมองหลวงอยางกรงเทพมหานครซงนบวามอตราการเพมขนอยางเหนไดชด

ของจำนวนประชากรโดยในป พ.ศ. 2553 มจำนวนประชากรประมาณ 8.25 ลานคนแตมพนทเพยง

1,568 ตารางกโลเมตร ซงอาจเนองมาจากการการยายถนฐานของประชากรจากสวนภมภาคสเมอง

ใหญซงความเจรญและความสะดวกดานการตดตอสอสารรวมทงการคมนาคมขนสง จงสงผลให

กรงเทพมหานครเปนเมองทมความหนาแนนของประชากรมากทสดในประเทศไทยโดยเฉลยประมาณ

5,258.6 คนตอ 1 ตารางกโลเมตร สำมะโนประชากรและเคหะ (สำนกงานสถตแหงชาต, 2553) และ

ดวยความหนาแนนของจำนวนประชากร ความซบซอนของโครงสรางทางสงคมและเศรษฐกจนนำมา

ซงการกระทำความผดโดยเฉพาะการกระทำความผดทเกยวของกบการประทษรายตอทรพย อาท การ

ชงทรพย การปลนทรพย และการลกทรพย นบวามอตราการกระทำความผดทเกดขนสงมากกวาอตรา


การกระทำความผดในรปแบบอน ซงกเปนผลจากปจจยทางสงคมเศรษฐกจ ดงขอความจากพระ

ไตรปฎกทวา “เมอความขดสนถงความแพรหลาย อทนนาทานกไดถงความแพรหลาย” อทนนาทาน

ในทนหมายถง การถอเอาของทเขามไดใหโดยอาการขโมยหรอการลกทรพยนนเอง อณณพ ชบำรง

(2533) และสดทายผลของการกออาชญากรรมยอมกระทบตอชวตและทรพยสนของคนในสงคมซง

กลายเปนผทเสยหายหรอเปนเหยอของอาชญากรรมนน แตเราในฐานะของคนในสงคม การทจะ

เปลยนแปลงสภาพสงคมและเศรษฐกจใหดขนนนจำเปนตองมปจจยหลายประการในการขบเคลอน

และจะตองใชระยะเวลาในการเปลยนแปลง เมอสภาพความเปนอยในสงคมและเศรษฐกจคอยๆ ดขน

ผกระทำความผดกอาจจะคอยๆลดจำนวนลง แตสำหรบชวงเวลา ณ ขณะน เราจำเปนทจะตองดแล

ชวตและทรพยสนของเราดวยสตและความไมประมาทอกทงจะตองไมเปดชองวางหรอโอกาสให

ผกระทำความผดกออาชญากรรมได ดงนนการศกษาลกษณะของผทตกเปนเหยออาชญากรรมยอมสง

ผลดตอตวคนในสงคมเพราะจะทำใหผทไดศกษาและเรยนรมความเขาใจชองวางและขอบกพรองใน

การตกเปนเหยออาชญากรรม และนำมาปรบใชในชวตประจำวน อกทงยงเปนการหาแนวทางในการ

ปองกนอาชญากรรมใหดยงขน

สำหรบเหยออาชญากรรมการลกทรพยในเคหสถานนบวามความนาสนใจในแงของจำนวน

สถตทเกดขนและในแงของลกษณะการเกดอาชญากรรมเพราะการทผทกระทำผดจะกออาชญากรรม

ไดไมใชเพยงแคเจตนจำนงทจะกระทำความผดเทานนแตผทตกเปนเหยออาชญากรรมนาจะมลกษณะ

บางประการทเออใหเกดการกระทำความผดหรอมความเสยงบางประการในการใชชวตประจำวน และ

จากการศกษาสภาพอาชญากรรมทเกดขนในเขตกรงเทพมหานคร (รายงานขอมลสถตอาชญากรรม

ภาคประชาชนในเขตกรงเทพมหานคร พ.ศ. 2548 สำรวจภายใตโครงการนำรองป พ.ศ. 2549, 2550:

125) พบวา เขตพนทเกดเหตในกรงเทพมหานคร เมอจดแบงพนทกรงเทพมหานครออกเปน 3 เขต

พนท คอ เขตพนทชนใน ชนกลาง และชนนอกเพอศกษาสภาพการเกดอาชญากรรมทมความสมพนธ

กบสภาพทางกายภาพของโซนแบงเขตพนทของกรงเทพมหานคร และสำนกงานตำรวจแหงชาต

ประกอบกน ซงสอดคลองกบทฤษฎนเวศวทยาอาชญากรรมของชอรและแมคเคย (Shaw & McKay,

1942: Bursik, 1988) แหงมหาวทยาลยชคาโก พบวาเหตอาชญากรรมเกดในเขตพนทชนกลางของ

กรงเทพมหานครมากทสด รองลงมาคอเขตพนทชนใน และเขตพนทชนนอก ตามลำดบ ซงเปนการ

แบงพนทอยางคราวๆ เทานนโดยพนทชนกลางเปนพนทในเขตบางซอ ลาดพราว ธนบร จตจกร

วงทองหลาง คลองสาน หลกส บงกม ราษฎรบรณะ ดอนเมอง บางกะป ทงคร บางเขน สวนหลวง

จอมทอง สายไหม ประเวศ สะพานสง และคนนายาว และเมอศกษาเขตพนทความรบผดชอบของ

สถานตำรวจนครบาลโชคชย พบวา ตงอยในพนทชนกลางคาบเกยวใน 3 พนทดวยกน ไดแก

เขตลาดพราว เขตวงทองหลาง และเขตบางกะป


รปภาพท 1 แสดงแผนทเขตความรบผดชอบของสถานตำรวจนครบาลโชคชย

ทมา : เอกสารขอมลพนฐานสถานตำรวจนครบาลโชคชย เรองวทย ปานจนทร (เรยบเรยง)

นอกจากนเขตพนทความรบผดชอบของสถานตำรวจนครบาลโชคชยยงเปนหนงในพนททม

การแจงการเกดอาชญากรรมการลกทรพยในเคหสถานเปนจำนวนทสง โดยจากสถตพบวาเปนพนทม

เกดอาชญากรรมการลกทรพยในเคหสถานสงทสดตงแตในป พ.ศ. 2549-2553 ทงนอาจเนองมาจาก

การกระจายตวกนของประชากรอยางหนาแนนและสภาพพนทสวนใหญเปนแหลงชมชน หมบาน

ทพกอาศยทมความหลากหลายทางฐานะความเปนอยของคนในพนท นอกจากนยงเปนพนททเชอม

ตอไปไดในหลายเสนทาง ดวยปจจยเหลานจงทำใหเกดอาชญากรรมการลกทรพยในเคหสถานเพม

มากขน


ตารางท 1 แสดงสถตการประทษรายตอทรพย ประเภทคดการลกทรพยในเคหสถานทมจำนวนสงสด

ตามลำดบในเขตกองบญชาการตำรวจนครบาล 5 ปยอนหลง ตงแตป พ.ศ. 2549-2553

ป

2553

2552

2551

2550

2549

สถานตำรวจนครบาล

โชคชย

คนนายาว

หวหมาก

โชคชย

ประเวศ

ตลงชน

โชคชย

ตลงชน

คนนายาว

โชคชย

ประเวศ

ลาดพราว

บางพลด

โชคชย

ประเวศ

รบแจงคดลกทรพยใน

เคหสถาน (คด)

99

70

66

113

74

54

70

57

55

157

139

99

117

116

101

ทมา : สถตรายงานผลการปองกนปราบปรามอาชญากรรมและจบกมคดเกา ประจำป พ.ศ. 2549-2553 กองบญชาการ

ตำรวจนครบาล สำนกงานตำรวจแหงชาต (เรยบเรยงโดยผวจย)

จากสถตทปรากฏตามตารางท 1 จะเหนไดวาในป พ.ศ. 2550-2553 เขตพนทความรบผดชอบ

ของสถานตำรวจนครบาลโชคชย มอตราการรบแจงคดการลกทรพยในเคหสถานสงเปนลำดบท 1

สวนในป พ.ศ. 2549 เขตพนทของสถานตำรวจนครบาลบางพลดมอตราการรบแจงคดการลกทรพยใน

เคหสถานสงเปนลำดบท 1 แตกมากกวาลำดบท 2 คอ เขตพนทของสถานตำรวจนครบาลโชคชยเพยง

1 คดเทานน และจากสถตทปรากฏตามตารางท 2 แสดงใหเหนถงสถตการประทษรายตอทรพย

ประเภทคดการลกทรพยในเคหสถานโดยเปรยบเทยบสถตของแตละปอยางละเอยด


ตารางท 2 แสดงสถตการประทษรายตอทรพย ประเภทคดการลกทรพยในเคหสถาน ในเขตพนท

สถานตำรวจนครบาลโชคชย 5 ปยอนหลง ตงแตป พ.ศ. 2549-2553

ป

2553

2552

2551

2550

2549

รบแจงคดลกทรพย

ในเคหสถาน (คด)

99

113

70

157

116

จบกมได

(คด)

25

9

9

13

17

รอยละ

25.25

7.96

12.86

8.28

14.65

ผตองหา (คน)

32

11

23

17

19

ทมา : สถตรายงานการลกทรพยในเคหสถาน พ.ศ. 2549-2553 สถานตำรวจนครบาลโชคชย (เรยบเรยงโดยผวจย)

ดงนนผวจยจงมความสนใจในเขตพนทความรบผดชอบของสถานตำรวจนครบาลโชคชย

เพอศกษาลกษณะของผตกเปนเหยออาชญากรรมและลกษณะสภาพแวดลอมของผตกเปนเหยอ

อาชญากรรมการลกทรพยในเคหสถานวาเปนอยางไร ซงอาจจะเปนหนทางหนงในการปองกนไมให

เกดการตกเปนเหยออาชญากรรมหรอการตกเปนเหยออาชญากรรมซำรอยเดมได

ระเบยบวธวจย

การศกษาวจยในครงน มงศกษาเรองการตกเปนเหยออาชญากรรมของการลกทรพยโดย

ทำการศกษาเชงคณภาพ (Qualitative Research) ซงมวธการศกษา อนไดแก ศกษาวจยเอกสาร

(Document Research) ไดแกการศกษาคนควาตางๆ ทมความเกยวของกบการตกเปนเหยออาชญากรรมของ

การลกทรพยไดแก หนงสอตำราทางวชาการ บทความวารสาร ขอมลจากอนเทอรเนต กฎหมาย และ

พระราชบญญตตางๆ และศกษาจากการสมภาษณแบบเจาะลก (In-Depth Interview) ดวยการสมภาษณ

บคคลทตกเปนเหยออาชญากรรมของการลกทรพยในเคหสถาน ในการศกษาเรอง การตกเปนเหยอ

อาชญากรรมของการลกทรพยวธการเกบขอมลกลมประชากรและกลมตวอยางทใชในการศกษานน

โดยจะแบงการสมภาษณ .ผทตกเปนเหยออาชญากรรม จำนวน 8 คน และสมภาษณผเชยวชาญ คอ

เจาหนาทตำรวจสายสบสวนสอบสวนอาชญากรรมและเจาหนาทตำรวจสายปองกนปราบปราม

อาชญากรรม


ผลการศกษาและการอภปรายผล

จากการศกษาวจยเรอง “การตกเปนเหยออาชญากรรมของการลกทรพยในเคหสถาน: ศกษา

กรณเขตพนทความรบผดชอบของสถานตำรวจนครบาลโชคชย” เพอศกษาวาลกษณะของผตกเปน

เหยออาชญากรรมของการลกทรพยในเคหสถาน ลกษณะสภาพแวดลอมของผตกเปนเหยออาชญากรรม

ของการลกทรพยในเคหสถาน และแนวทางการปองกนการตกเปนเหยออาชญากรรมของการลก

ทรพยในเคหสถาน สามารถสรปผลไดดงน

ลกษณะของผตกเปนเหยออาชญากรรมของการลกทรพยในเคหสถาน

1) ประเภทของผทตกเหยออาชญากรรม

จากผลการศกษาสามารถจำแนกผทตกเปนเหยออาชญากรรมได 2 ประเภทกลาวคอ

ประเภทท 1 เหยอเปนผบรสทธทไมมสวนเกยวของกบอาชญากรรรม

ประเภทท 2 เหยอเปนผมสวนเกยวของกบอาชญากรรม

โดยจากผลการศกษาสามารถอธบายลกษณะของเหยออาชญากรรมไดตามการจำแนก

ประเภทของเหยออาชญากรรมโดย Stephen Schafer ซงไดแบงแยกประเภทของเหยอโดยยดความ

รบผดชอบในการกระทำความผดทสำคญ เปนการแบงทชใหเหนวาใครควรรบผดชอบในเรองไหน

และในขอบเขตกวางขวางเพยงใด โดยเหยอประเภทท 1 สอดคลองกบเหยอทไมมสวนเกยวของกบ

อาชญากร (Unrelated Victims) ซงเปนเหยอทไมมความสมพนธแตประการใดกบอาชญากรเปนเพยง

ผรบเคราะหกรรมจากอาชญากรเทานน ทกคนอยในสภาวะแวดลอมทอาจจะตกเปนเหยอเมอไหรกได

ผประกอบอาชญากรรมไดเลอกปฏบตตามอำเภอใจ หรอโดยการวางแผน หลงจากไดพจารณาสถานการณ

แลว ถอไดวาอาชญากรตองรบผดชอบตอการกระทำของตนทงหมด โดยตวเหยอเองไมไดมความ

ประมาท บกพรอง หรอพลงพลาดในการปองกนเคหสถานจงเปนเพยงผทตกเหยอเทานน สวนประเภทท 2

สอดคลองกบเหยอทจดชนวนหรอจงใจใหเกดอาชญากรรม (Precipitative Victims) เหยอประเภทน

มไดกระทำสงใดเปนพเศษแกอาชญากร แตพฤตกรรมอนปราศจากความตงใจของเหยอกลบสงเสรม

ลอใจ หรอจงใจใหอาชญากรรมกระทำความผดตอเหยอ โดยพฤตกรรมของเหยอประเภทน คอ

พฤตกรรมซงไดแก การเปดประตรวบานทงไว การไมไดใสกญแจประตหนาบาน และการวางทรพยสน

ไวหนาบานซงอาจดวยขอจำกดของพนทใชสอยหรอความจำเปนทจะตองวางทรพยสนเอาไวแตไมได

มเจตนาทจะลอตาลอใจอาชญากร แตหากเปรยบเทยบกบบานใกลเรอนเคยงทมการปดประตหนาบาน

อยางเรยบรอยหรอเกบทรพยสนอยางมดชดแลว บานทเปดประตรวทงไวหรอมทรพยสนทมคา

อยหนาบานยอมสามารถสรางแรงจงใจหรอจดชนวนใหเกดอาชญากรรมไดมากกวา สอดคลองกบ

ผลการศกษาของปนดดา ถนหาญวงศ (2553: 99) คอ เมอพจารณาจากคำตอบในประเดนยอยๆ ของ


การมสวนรวมของเหยอแลว พบวา เหยอยงมขอบกพรองในหลายๆเรอง เชน สวนใหญเหยอมกจะ

เปดประตบานทงไวหรอปดแตไมไดลอคประตหนาบาน การวางสงของทมมลคาไวบรเวณหนาบาน

การโออวดถงความรำรวยของตน การมเพอนบานทอยอาศยแบบตางคนตางอย รวมถงการทะเลาะ

ววาทระหวางเพอนบานใกลเคยง ซงประเดนดงกลาวแมจะไมใชสาเหตของการเกดอาชญากรรม

โดยตรง แตกปฏเสธไมไดวาพฤตกรรมดงกลาวมโอกาสทจะกอใหเกดอาชญากรรมแทบทงสน

2) แบบแผนในการดำเนนชวตของผทตกเปนเหยออาชญากรรม

จากผลการศกษาพบวากลมกรณศกษาสวนใหญมแบบแผนการดำเนนชวตทมความเสยงทจะ

ตกเปนเหยอโดยสามารถแยกแบบแผนในการดำเนนชวตไดเปน 2 ลกษณะกลาวคอ

ลกษณะทหนง คอเหนวาแบบแผนนนคอความเคยชน งายไมยงยาก และสะดวกสบายตอการ

ใชงานทงตอตวตนเองและสมาชกในครอบครว ซงแบบแผนนนไดถกดำเนนมาอยางตอเนองยาวนาน

จนทำใหเกดความเคยชนและเกดความชะลาใจโดยระยะเวลาทผานมาไมเคยเกดเหตอาชญากรรมใดๆ

มากอน

ลกษณะทสอง คอแบบแผนทดำเนนไปดวยความไมไดตงใจจะเปดโอกาสแตบางครง

ประมาท หรอลม หรอคาดไมถงวาจะทำไปสเหตการณการตกเปนเหยออาชญากรรมไดประมาท หรอ

ลม หรอคาดไมถงวาจะทำไปสเหตการณการตกเปนเหยออาชญากรรมได

จากทงสองลกษณะนสามารถสอดคลองกบทฤษฎแบบแผนในการดำเนนชวต The Lifestyle

Theory ซงเปนทฤษฎทอธบายถงความเสยงทแตกตางกนของการตกเปนเหยอหมายความวาในการ

ดำเนนชวตของคนเรานนจะมความเสยงในการตกเปนเหยอแตกตางกนไป โดยผทตงตวแบบนคอ

Hindelang, Gottfredson และ Garofalo (1978) อณณพ ชบำรง (2554) และไดมการสรปสาระสำคญ

เกยวกบความเสยงทจะตองตกเปนเหยอไววา บคคลทนาจะประสบเคราะหกรรมจากการตกเปนเหยอ

ยอมขนอยกบแนวความคดในการดำเนนชวตนนเอง หมายความวาหากมแนวความคดทชอบเสยง

กยอมงายตอการตกเปนเหยอมากกวาแนวความคดทไมชอบเสยง ดงนนผทมแนวคดในการดำเนน

ชวตอยางเคยชนและกระทำแบบแผนนนมาอยางยาวนาน ซงไดแก การเปดประตบานทงไว การไมใส

กลอนประตหนาบาน หรอการวางทรพยสนสำหรบใชสอยไวอยางสามารถมองเหนได ยอมตองแบก

รบความเสยงในการตกเปนเหยอมากกวาผทไมมแบบแผนดงกลาว การแบกรบความเสยงดงกลาวผตก

เปนเหยออาจจะมองเหนแงของประโยชนทจะเกดขนเชน เพอความสะดวกสบาย เพอความงายตอการ

ใชประโยชน เปนตน สวนผทประมาทหรอขาดสตเปนครงคราวยอมมความเสยงในระดบทรองลงมา

สอดคลองกบผลการศกษาของปนดดา ถนหาญวงศ (2553: 103) ในดานรปแบบวถชวตของเหยอซง

พบวา กลมตวอยางมทศนะตอรปแบบวถชวตของเหยอททำใหเกดอาชญากรรมในระดบปานกลาง


ซงจากแบบแผนในการดำเนนชวตของผตกเปนเหยอทไดกลาวมาขางตนจะเปนไปใน

ลกษณะทศทางเดยวกนกบการศกษาตามท Cromwell และคณะ ไดกลาวไววา ขโมยจะชางนำหนก

ปจจยทตามมาเมอประเมนคาเปาหมายอนไดแก

1. นยยะเวลาในการอยอาศย: จะชใหเหนวาบานจะวางหรอไม รวมถงแสงสวางภายในบาน,

พนทจอดรถ และการเขาออกของคนทอยอาศยภายในบาน

2. นยยะการควบคมดแล: ซงรวมถงปจจยทางดานนเวศวทยา เชน ระบบการตดตงอปกรณให

แสงสวางหรอแปลงไมประดบรอบๆบาน ผกระทำผดมแนวโนมทจะหาทรพยสนทอยบรเวณพนท

ทใหแสงสวางไดไมทวถงหรอแยกสวนออกมจากบานพบ

3. นยยะความสามารถในการเขาถง: นยยะความสามารถในการเขาถงสะทอนใหเหนความงาย

ตอการทขโมยอาจเขามาในเคหะสถานของตนเอง ขโมยจะมองหาบานทเปดประตหรอหนาตางไว

และหลกเลยงบานทมสญญาณกนขโมย สนขสามารถเหาตรงทางเขา หรอบานทใช complex locks

Vito, Maahs และ Holmes (2007: 334) และจฑารตน เอออำนวย (2551:131) นกยองเบาอาศย

ชองโอกาสหรอความเผอเรอของเหยอ โดยเหยอมกไมรวาใครเปนผราย

ผลจากการศกษาพบวา ผตกเปนเหยออาชญากรรมสวนใหญขาดการปองกนเคหสถานของตว

เองทงนเกดจากความประมาทเลนเลอคดวาจะไมเกดเหตการณรายกบตนเอง เกดจากความสะดวก

สบายเพออำนวยความสะดวกใหกบตวเองและครอบครว เกดจากความเคยชนเหนวาครงทแลวกทำ

ไมเหนจะมเหตการณรายใดเกดขนกบตวเอง เกดจากไมไดปรบปรงทอยอาศยใหมความปลอดภย

มากกวาเดม ซอบานมาหลายสบปกไมไดคดทจะปรบปรงบานหรอสภาพบานใหดขน จงทำใหตกเปน

เหยออาชญากรรมการลกทรพยในเคหสถานนอกจากนเหยออาชญากรรมยงมกจวตรประจำวนทคงท

ไมสามารถเปลยนแปลงได ไดแก การเขานอนในเวลาเดม การออกจากบานในเวลาเดม การออกไปทำ

ธระในเวลาเดม ซงเปนทสงเกตเหนและรบรของคนโดยทวไปหรอผกระทำผดดวย เมอสบโอกาสผ

กระทำผดจงใชเงอนไขเวลาหรอชองวางของโอกาสเขาไปลกทรพยในเคหสถาน โดยตวของเหยอเอง

กไมไดมการเตรยมตวหรอเตรยมอปกรณกอนเกดเหตไวเลย

3) กจวตรประจำวนของผทตกเปนเหยออาชญากรรม

จากการศกษาผทตกเปนเหยออาชญากรรมการลกทรพยในเคหสถานพบวาดวยกจวตรประจำ

วนของเหยอทมลกษณะททำใหเกดชองวางของโอกาสจงเปนสาเหตใหเกดเปาหมายทเหมาะสม

(suitable targets) ในการลกทรพยนนกคอ เคหสถาน

และจากการศกษาผทตกเปนเหยอพบวาไมสามารถคมครองหรอดแลทรพยสนของตนเอง


ไวไดเนองจากในสองลกษณะดวยกนคออยในชวงเวลากลางคนทมการพกผอนนอนหลบกนหมดทง

บานแลว อกกรณหนงกคอการไปทำธระขางนอกจงทำใหความสามารถในการคมครองดแลทรพยสน

ลดนอยลงไป ซงสามารถอธบายลกษณะดงกลาวไดดวยทฤษฎ Routine Activity Theory มหลกการ

สำคญดงนคอ อาชญากรรมเกดจากองคประกอบ 3 ประการเขามาเกยวของ ไดแก

ประการท 1 ผกระทำความผดทไดรบแรงจงใจ (motivated offenders) เชน พวกวยรน

ผซงไมมงานทำหรอผซงตดยาเสพตด เปนตน

ประการท 2 เปาหมายทเหมาะสม (suitable targets) เชน บานหรอรถยนตทไมไดใส

กญแจ เปนตน

ประการท 3 การขาดความคมครองหรอการขาดผดแลทมความสามารถ (the absence of

capable guardians) เชน การทไมมเจาหนาทตำรวจ การไมมเจาของบาน

ไมมระบบการรกษาความปลอดภย

อณณพ ชบำรง (2538: 26)

กลาวคอ อาชญากรรมจะเกดขนไมไดเลยหากไมมองคประกอบทงสามน แตในองคประกอบ

แรกนนเกยวกบผกระทำความผด เรากมาพจารณาในสวนขององคประกอบทสองและสาม ในองคประกอบ

ทงสองสวนทเหลอนเกอหนนกน กลาวคอ หากมเปาหมายทเหมาะสมจรง แตหากเจาของบานให

ความคมครองดแลทรพยสนอยในสายตาตลอดเวลา กยากมทจะเกดอาชญากรรมได ในทางกลบกนถง

แมจะไมมผคมครองอยแตปดบานอยางมดชดและแนนหนาแลวกยากทผกระทำความผดจะลงมอกอ

อาชญากรรรมได

4) โอกาสทจะเกดเหยออาชญากรรม

จากการศกษาพบวาผตกเปนเหยออาชญากรรมการลกทรพยในเคหสถานสวนหนงเทานนทม

ปจจยทจะทำใหเกดโอกาส กลาวคอมองคประกอบสอดคลองกบทฤษฎโอกาสทจะเกดเหยอ (The

Opportunity Theory) โอกาสนไดรวมเอาปจจยตางๆ จากทฤษฎตวแบบในการดำเนนชวตและทฤษฎ

กจกรรมประจำวนเขามาไวดวยกน กลายเปนความคดทวา ความเสยงตอการตกเปนเหยออาชญากรรม

นาจะมเหตสำคญแบบแผนของการดำเนนชวตและการประกอบกจกรรมประจำวนททำใหบคคลหรอ

ทรพยสนตองกลายเปนเหยอจากผทตองการกระทำความผด และความผดเกดขนในกรณทขาดผดแล

เอาใจใสตอความเปนไปของบคคลและทรพยสนอนมคา กลาวไดวาทฤษฎนมองคประกอบสำคญๆ

อย 4 ประการ คอ

1) ผกระทำความผดทมแรงจงใจ

2) เปาหมายทเหมาะสม อาจจะเปนบคคลหรอทรพยสน


3) การขาดผดแลทมความสามารถ อาจจะเปนบคคลหรอระบบปองกนภยทมประสทธภาพ

4) ผตกเปนเหยอทขาดความรอบคอบในเรองความประพฤตของตนเอง อาจจะกลาวไดวา

เปนบคคลทตงตนอยในความประมาทหรอมความโลภหรอมความงมงายกอาจจะเปนได

นายเสรมสรางมพฤตกรรมซงไมไดใสกญแจประตหนาบานเปนรปแบบของความเสยงหนง

ในการดำเนนชวต และผนวกกบกจวตรประจำวนทตนเองไมไดมความสามารถในการคมครองดแล

ทรพยสนของตนเองไดคอการนอนหลบพกผอน รวมทงขาดความรอบคอบคดวาไมผดคงไมเปน

อะไรจงนำไปสโอกาสทจะเกดเหยอในทสด

นายไสวมพฤตกรรมทไมไดเลอนปดบานประตบานเปนความเสยงในรปแบบหนงในการ

ดำเนนชวตประกอบกบถงแมวาคนฝนครอบครวจะอาศยอยขางบนแตกไมไดมาดแลทรพยสนทอย

ขางลางนอกจากนนายไสวยงไดออกไปรบงานขางนอกอก ถอไดวาเปนองคประกอบทนำไปสการตก

เปนเหยอไดเพราะคดวาออกไปเพยงชวระยะเวลาเดยวเทานนไมนาจะเกดปญหาอะไร

สรปผลจากการศกษาโอกาสทจะเกดเหยออาชญากรรมพบวาพฤตกรรมของเหยออาชญากรรม

ทเขาขายลกษณะขางตนยงเปนไปในลกษณะทไมมากเปนเพยงสวนหนงเทานนและหลงจากการลก

ทรพยในเคหสถานแลว พฤตกรรมดงกลาวกหายไปเนองจากผทตกเปนเหยอตางตระหนกถงผล

เสยหายทจะเกดขนภายหลงได

ลกษณะสภาพแวดลอมของผตกเปนเหยออาชญากรรมของการลกทรพยในเคหสถาน

1. ลกษณะของเคหสถานของผทตกเปนเหยออาชญากรรม เปนบานเดยวสองชนและมรวรอบ

ขอบชด สอดคลองกบผลการศกษาของพชย จนตนาภกด (2532: 104) ทศกษาเกยวกบการลกทรพย

พบวาบานทลกษณะเปนบานเดยวมอตราการเกดอาชญากรรรมทสง

2. ลกษณะไฟฟาบรเวณรอบเคหสถานจากการศกษาพบวา กรณศกษาสวนใหญจะมแสงสวาง

ในลกษณะทพอดสอดคลองกบผลการศกษาของปารชาต ศรสวรรณ (2547: 68) เกยวกบทศนะของ

กลมทตกเปนเหยอกบปญหาการลกทรพยในเคหสถานทพบวา ผเสยหายเหนวาการจดสภาพแวดลอม

ทงพนทปฐมภมและทตยภม สามารถลดชองโอกาสของคนรายในการเขามาลกทรพยไดอยางมากและ

ควรจดพนททตยภมใหมทางเขาออกเพยงทางเดยวหรออยางมากไมเกน 2 ทาง มไฟฟาสองสวาง

3. ลกษณะเสนทางในการสญจรไปมาจากการศกษาพบวา ลกษณะเสนทางการสญจรของผท

ตกเปนเหยอนนเปนเสนทางการสญจรคลายหมบานแตคนนอกสามารถเขาออกได เสนทางสามารถ

เชอมออกไดหลายทาง สอดคลองกบการสมภาษณของ พ.ต.อ. เสรมสรางในสวนทเกยวกบเสนทาง


การเขาออกของผกระทำความผดวามกจะเลอกบานทมการเขาออกไดหลายเสนทางเพอใหงายตอการ

หลบหน

ผลจากการศกษาพบวาสภาพแวดลอมของผตกเปนเหยออาชญากรรมของการลกทรพยใน

เคหสถานสวนใหญเออตอการทำใหตกเปนเหยออาชญากรรม ไดแก การทเหยออยในซอยหรอบรเวณ

ทเปลยว เงยบ ไมพลกพลาน และไมคอยมผสญจรไปมา ซงนาจะเปนลกษณะทเหมาะตอการกอ

อาชญากรรมเพราะไมมคนเหนและขดขวางการกระทำความผด รวมถงบรเวณและพนททไมมแสงสวางใน

เวลากลางคนยงทำใหพนทบรเวณนนเปนจดเสยงตอการเกดอาชญากรรม เพราะผกระทำผดมกไม

อยากใหมคนเหนเวลากอเหต หากเปนชวงกลางคนจงเลอกบรเวณทมแสงสวางนอยในการอำพรางตว

และกอเหตอาชญากรรม

แนวทางการปองกนการตกเปนเหยออาชญากรรมของการลกทรพยในเคหสถาน

จากการศกษาพบวาผทตกเปนเหยออาชญากรรมการลกทรพยในเคหสถานทงหมดมแนวทาง

ในการปองกนเคหสถานของตนเองแตจะมระดบการปองกนในระดบทแตกตางกนออกไป ดงจะ

สามารถอธบายไดดงตอไปน

ระดบการปองกน แนวทางการปองกน

การปองกนในระดบเบองตน การปองกนโดยเพมความระมดระวงทรพยสนของตนเอง

การปองกนระดบท 2 การปองกนโดยการลดชองวางของโอกาสในการตกเปนเหยอ

การใชอปกรณเสรมในการปองกนการลกทรพยในเคหสถาน

การปองกนระดบท 3 การปองกนโดยการสรางความสมพนธกบชมชนรอบขาง

การปองกนในระดบเบองตน การปองกนในระดบนคอการเพมระมดระวงในชวตและทรพยสน

ของตนเองใหมากขน ไดแก การลอคประตหนาตางเคหสถานอยางรอบคอบ ใสกญแจหนาบานกอน

เขาออกทกครง ไมวางทรพยสนใหเปนทลอตอลอใจแกผสญจรไปมา ซงเปนแนวทางทผตกเปนเหยอ

อาชญากรรมทงหมดยดถอและปฏบตเนองจากสามารถทำไดโดยทนทหลงจากเกดเหตอาชญากรรม

และไมตองเสยคาใชจายอนใดๆ

“ผมจะใสกญแจประตปดไวเลย ใครมากเรยกเอาแลวผมคอยไปเปดให”

นายเสรมสราง, สมภาษณ, 16 ตลาคม 2554


“ถาไมมคนทำงานอยดานลางกจะลอคประตกระจกหรอดงประตเหลกลงมาแลวคลองกญแจไว”

นายไสว, สมภาษณ, 16 กมภาพนธ 2555

จากทกลาวมาขางตนจะเหนไดวาผทตกเปนเหยออาชญากรรมมพฤตกรรมทเปลยนแปลงไป

กลาวคอมความระมดระวงในเคหสถานของตนเพมมากขน ซงแนวทางนสอดคลองกบผลผลการสรป

จากการสมภาษณผเสยหายรวม 4 รายของปารชาต ศรสวรรณ (2547: 60) ทพบวา ผเสยหายใชวธ

ปองกนการลกทรพย คอ การใชการตดเหลกดดทประตหนาตาง ใสกญแจประตบานทกครงกอนออก

นอกบาน

การปองกนในระดบท 2 เปนระดบการปองกนทมมาตรการทเขมขนขนโดยมการตดตง

อปกรณตางๆ ในลกษณะทจะเปนการชวยๆไมใหอาชญากรรมเกดขนไดโดยงายซงจะเหนไดวาผทตก

เปนเหยออาชญากรรมมความรสกหวาดระแวงตออาชญากรรมมากขน

“กใหชางมายกรวบรเวณหลงบานใหสงขนและกใหยกกระเบองใสทอยบนหลงคาออกแลว

นำปกตมาใส นอกจากนนกนำตระแกรงมาตดทงหนาบานและหลงบาน”

นายอบอน, สมภาษณ, 29 กมภาพนธ 2555

“เนยกตดไป 12 ตว ตว รวมถงลานจอดรถ ประตทางเขา และสนามเลนกฬาภายในโรงยมดวย”

นายหนนอย, สมภาษณ, 20 มนาคม 2555

จากขอความขางตนจะเหนไดวาความปลอดภยในระดบนจะแลกมาการเสยคาใชจายในการม

ระบบปองกนทตวเหยอเองมความมนใจวาจะสารถไดรบความปลอดภยและสามารถลดชองวาง

ในการประกอบอาชญากรรมได สอดคลองกบการศกษาวจย แบบแผนการดำเนนชวตผตองขงกระทำ

ผดซำ: กรณศกษาพวกงดแงะยองเบา (2549: 2) โดยขอเสนอแนะในการปองกนควบคมการเกดของ

อาชญากรรมแนวทางทสามไดแก การปองกนอาชญากรรมโดยตดชองโอกาสในการกระทำผด

แนวทางนมไดเนนทการปองกนมใหเกดตวอาชญากร ไมสนใจวาสงคมจะลงโทษอยางไร แตสนใจวา

ทำอยางไรจะสามารถหลกเลยงการตกเปนเหยออาชญากรรมได หรอทำอยางไรใหอาชญากรประทษรายตอ

เหยอยากยงขน โดยวธการสรางสงปองกนภยทงเชงรปธรรมหรอในลกษณะทเปนกายภาพ เชน การ

ตดตงลกกรง สญญาณเตอนภย การใหอปกรณเครองมอตางๆรวมทงการปองกนมใหตกเปนเหยอ

อาชญากรรม

การปองกนในระดบท 3 คอ การสรางความสมพนธอนดกบเพอนบานบรเวณใกลเคยงซงจาก

ผลการศกษาพบวามสวนชวยใหเกดการปองกนไดเปนอยางด โดยจากการศกษาผตกเปนเหยออาชญากรรม

นนการปองกนในระดบนเปนลกษณะของการปองกนในเชงนามธรรมแตมประสทธภาพด


“กหลานชานทอยบานตดกนนแหละเคาเปนคนเหน”

นางหทย, สมภาษณ, 27 กมภาพนธ 2555

“ขางบานโทรศพทไปบอกวาเหนรปภ.เกามาทโรงยม”

นายหนนอย, สมภาษณ, 20 มนาคม 2555

จะเหนไดวาในการปองกนระดบนเปนการสรางความสมพนธจนทำใหเกดความสนทจงเปน

เหคใหมการพดคยระหวางเพอนบานในละแลกเดยวกน หรอบางครงความสมพนธเกดจากการทม

บานเรอนของเครอญาตตงอยใกลเคยงจงทำใหเกดความระแวดระวงใหซงกนและกน การมคนชวย

ดแลในยามทเราไมสามารถปองกนไดนบวาเปนการปองกนทสงผลดตอผทตกเปนเหยอเพราะสามารถ

ปองกนไดอยางทนทวงทสอดคลองกบ Delaplane Mr และ Mrs. ทไดกลาวถงผลกระทบตอเหยอ

(ม.ป.ป.: 165) โดยหนงในเรองมาตรการในการปองกนเพอลดความเสยงในการลกทรพย คอการพด

คยกบเพอนบานเพอถามในเรองตางๆ และนอกจากนโครงการอยางเพอนบานระวงภยกถอเปน

โครงการททำใหผทอยอาศยตระหนกถงความสมพนธระหวางเพอนบานกบเพอนบานตอบทบาทของ

ผคอยเฝาระหวงอาชญากรรมทจะเกดขนไดเปนอยางด

การอธบายแนวทางการปองกนการตกเปนเหยออาชญากรรรมการลกทรพยในเคหสถานดวย

แนวความคดเกยวกบการปองกนอาชญากรรมจากสภาพแวดลอม (CPTED)

จากการเกบรวบรวมขอมลพบวาเหยออาชญากรรมมการปองกนการตกเปนเหยอไปนทศทาง

เดยวกนคอการเพมระมดระวงในชวตและทรพยสนของตนเองใหมากขน ไดแก การลอคประตหนาตาง

เคหสถานอยางรอบคอบ ใสกญแจหนาบานกอนเขาออกทกครง ไมวางทรพยสนใหเปนทลอตอลอใจ

แกผสญจรไปมา ซงเปนแนวทางทผตกเปนเหยออาชญากรรมทงหมดยดถอและปฏบตเนองจาก

สามารถทำไดโดยทนทหลงจากเกดเหตอาชญากรรม รวมถงมการเพมมาตรการรกษาความปลอดภย

ดวยการ

แนวคดในการปองกนอาชญากรรมจากสภาพแวดลอม (Crime Prevention Through

Environmental Design – CPTED) นนกลาวถงการปรบสภาพแวดลอมและใชประโยชนสภาพ

แวดลอมในการลดโอกาสการกออาชญากรรมและชวยทำใหสภาพแวดลอมดปลอดภยไมนากลว

หลกการหรอกลยทธของการควบคมอาชญากรรมจากสภาพแวดลอม ม 4 ขอ ดงน Timothy 2008

(อางองใน อนษา เลศโตมรสกลและคณะ, 2554: 11)


การปองกนโดยการสรางความสมพนธกบชมชนรอบขาง

จากการศกษาพบวา กลมกรณศกษาสวนใหญ รจกกบเพอนบานเปนอยางด มการทกทายพด

คยกน มเบอรโทรศพททใชในการตดตอ มการหยบยนไมตรดวยสงของเปนครงคราว รวมไปถงมการ

ประสานความรวมมอกบเพอนบานในละแวกบานใกลเคยงและคนในชมชนในการปองกนอาชญากรรมได

ในระดบหนง

“ผมกไปขอเบอรโทรศพทของคนในซอยเนย แลวกพมพใสกระดาษแลวกปรนแจก”

นายเสรมสราง, สมภาษณ, 16 ตลาคม 2554

“คออยางหนงเรารจกคนเยอะ สมมตบานทางนนอยใชไหมครบเราจอดรถไวหนาบาน

ใครเดนผานมาหรอใครมาดรถยงเงย เขากจะชวยดหรอมองใหเราแหละ”

นายไสว, สมภาษณ, 16 กมภาพนธ 2555

และจากความสมพนธกบเพอนบานและชมชนดงกลาวสอดคลองกบหลกการบรหารจดการ

อยางมประสทธภาพ (Effective Management and Maintenance) ของ Timothy 2008 (อางองใน อนษา

เลศโตมรสกลและคณะ, 2554: 12) ซงเปนหลกการสวนหนงของหลกการปองกนอาชญากรรมจาก

สภาพแวดลอม (CRIME PREVENTION THROUGH ENVIRONMENTAL DESIGN – CPTED)

กลาวคอ เรองนเปนความรวมมอ สมครสมาน กลมเกลยวของคนในชมชน ซงมความหวงใย หวงแหน

พนทชมชนของตน รวมกนสรางความนาอย รมรนใหกบชมชน โดยการจดกจกรรมพบปะสงสรรค

ตงคณะกรรมการบรหารจดการในสวนทรวมกนของชมชน โดยทวไปในชมชน อาจจะมทรกรางพนท

ทไมไดใชสอย สงปรกหกพง ตนไมพงหญา บานราง บางครงกลายเปนทเสอมโทรม ทซองสมพวก

มจฉาชพ ชมชนตองสอดสองดแล กำจดทรกรางใหโปรงตา ไมเปนพนทลอแหลมใหเกดอาชญากรรม

และสอดคลองกบแนวคดของCromwell และคณะ เรอง Breaking and Entering: An Ethnographic

Analysis of Burglary (1991: 40, อางถงใน Reid, 1997: 288) ซงจากผลการศกษาพบวาขโมยสวนใหญ

เหนวาเพอนบานทตนตวในการระมดระวงภยมประสทธภาพในการขดขวางตอการเขาไปลกทรพยใน

เคหะสถานมากทสด นอกจากนแลวจากการศกษาของ Amorn Wanichwiwatana ในเรอง Survey of

Crime Reduction through Architectural Design: A Case Study of Bangkok Metropolitan, Prathumwan

district พบวา การมสวนรวมของพลเมองกลายมาเปนสวนประกอบหลกทสำคญสำหรบการประสบ

ความสำเรจในหลกการการปองกนอาชญากรรมจากสภาพแวดลอม

อยางไรกดจากการศกษาผทตกเปนเหยออาชญากรรมพบวามการปองกนอาชญากรรมตาม

แนวทางการปองกนอาชญากรรรมจากสภาพแวดลอมเพยงบางสวน ซงอาจเนองมาจากขอจำกดดาน

พนททางกายภาพของเคหสถานซงมรปแบบโครงสรางทยากตอการปรบเปลยนได พนทมอยอยาง


จำกด สรางมานานหลายสบป หรอขอจำกดทางดานงบประมาณ จงทำใหการสรางแนวพมไม หรอ

ทางเทาในพนทกงสาธารณะ เปนไปคอนขางยากและกดขวางทางสญจรไปมาของคนในชมชน

ผลจากการศกษาพบวา หลงจากเกดเหตการณอาชญากรรมขนแลวเหยออาชญากรรมการลก

ทรพยในเคหสถานทกคนมแนวทางการปองกนเคหสถานของตวเองทงหมด เนองจากเกดความเกรง

กลววาจะเกดเหตการณขนซำสอง โดยมวธการทแตกตางกนออกไปแตเรมดวยการสรางความปลอดภยให

กบตนเองอยางงายๆ ตงแตการลอคประตหนาตางและหองตางๆใหแนนหนามากยงขน จนไปถงการ

ใชอปกรณในการปองกนเคหสถานของตนเอง โดยเหยอทมฐานะมากกจะตดตงอปกรณในราคาทสง

และมากขน สวนเหยอบางรายมการตอเตมเสรมความมนคงใหกบเคหสถานของตนเอง

นอกจากแนวทางการปองกนของเหยออาชญากรรมแลวยงมการปองกนจากตำรวจในทองท

เขตความรบผดชอบอกดวยโดยสวนใหญจะมสายตรวจออกตรวจตราในทกวนแตอาจจะมเวลาท

แตกตางกนออกไปบางครงและมการลงนามในตแดงทอยใกลกบบรเวณทเกดอาชญากรรมดวยเพอ

ความอนใจของเหยอและประชาชนทอาศยอยโดยรอบ

ขอเสนอแนะในการวจย

จากการศกษาวจย “การตกเปนเหยออาชญากรรมของการลกทรพยในเคหสถาน: ศกษากรณ

เขตพนทความรบผดชอบของสถานตำรวจนครบาลโชคชย” โดยใชขอมลการเกบขอมลทางมานษยวทยา

จากกลมตวอยางจำนวนทงหมด 8 ราย ทำใหพบวาการตกเปนเหยออาชญากรรมของการลกทรพยใน

เคหสถานนนเปนอยางไร ผลจากการศกษาดงกลาวทำใหมขอเสนอแนะในทางวชาการและขอเสนอแนะใน

ทางปฏบต ดงตอไปน

1.ดวยจำนวนกลมตวอยางทมอยอยางจำกด ทำใหผวจยไมสามารถเลอกกลมตวอยางไดตามท

ตองการมากนก ถงแมวาในเขตพนทความรบผดชอบของสถานตำรวจนครบาลโชคชยจะเปนพนททม

ผตกเปนเหยออาชญากรรรมมากทสด และอตราการจบไดและอตราการดำเนนคดทสนสดในชนศาล

ยงมปรมาณทนอยอย ผนวกกบความเตมใจและการใหความรวมมอของเหยอในการใหขอมลยงทำให

การเลอกกลมตวอยางเปนไปอยางจำกดเทานน

2.ในการวจยครงนบางครงเหยอไมสามารถจดจำรายละเอยดเกยวกบเรองราวทเกดขนไดซง

ทำใหผวจยไมไดขอมลอยางครบถวนเพอทจะนำมาวเคราะหขอมลในงานวจย


รายการอางอง

ภาษาไทย

อณณพ ชบำรง และศรสมบต โชคประจกษชด. วาดวยเหยออาชญากรรม (Victimology). นครปฐม:

โรพมพ สถาบน พฒนาสาธารณสข อาเซยน มหาวทยาลยมหดล ศาลายา, 2538.

อนษา เลศโตมรสกลและคณะ, “ประสทธภาพของกลองโทรทศนวงจรปดในการปองกนและปราบปราม

อาชญากรรม,” วารสารกระบวนการยตธรรม Journal of Thai Justice System 3, 4

(กรกฎาคม-กนยายน 2554): 5-44.

ภาษาองกฤษ

Amorn Wanichwiwatana, “Survey of Crime Reduction through Architectural Design: A Case Study

of Bangkok Metropolitan, Prathumwan district,” Journal of Thai Justice Watch 7, 1

(January-July 2012):1-20.

Delaplane, D., and Delaplane, A. Victims: A Manual for Clergy and Congregations. 3rd ed.

California: The Spiritual Dimension in Victim Services, (n.d.). [Online] Available from:

http://books.google.co.th/books/about/Victims.html?id=jQ25HAAACAAJ&redir_esc=y

[11 July 2012]


แนวคด “คำสงยบยงโดยศาล (Prior Restraint),

การหมนประมาท (Defamation) และ

คำพดทกอใหเกดความเกลยดชง (Hate Speech)”

ตามตวแบบสหรฐอเมรกา สการกำกบดแลเนอหา

ทกอใหเกดความเกลยดชงในประเทศไทย

โดย ภคชนก พฒนถาบตร


แนวคด “คำสงยบยงโดยศาล(Prior Restraint), การหมนประมาท (Defamation)

และคำพดทกอใหเกดความเกลยดชง (Hate Speech)” ตามตวแบบสหรฐอเมรกา สการกำกบดแลเนอหาทกอใหเกดความเกลยดชงในประเทศไทย

ภคชนก พฒนถาบตร

บทนำ

คณะกรรมการกจการกระจายเสยง กจการโทรทศน และกจการโทรคมนาคมแหงชาต (กสทช.)

มอำนาจหนาทโดยตรงในการกำกบดแลกจการกระจายเสยงและกจการโทรทศนในประเทศไทย โดย

มหนงในภารกจหลกคอการกำกบดแลเนอหารายการ (Broadcast Content Regulation) โดยมการจดตง

คณะอนกรรมการดานผงรายการและเนอหารายการ ทำหนาทพจารณาเรองรองเรยนและใหคำแนะนำ

เพอเสนอตอคณะกรรมการกจกระจายเสยงและกจการโทรทศน

การกำกบดแลเนอหาทางการเมองเปนประเดนอนดบตนๆ ของการกำกบดแลสอมวลชน

ไดแก การนำเสนอเนอหาทกอใหเกดความเกลยดชง (Hate Speech)เปนเหตใหเกดความขดแยงใน

สงคมปญหาดงกลาวสมพนธกบปญหาการถอครองสอไทยทมลกษณะรวมศนยผกขาด ทำใหผม

อำนาจใชสอเพอตอบสนองผลประโยชนทางการเมอง ประโยชนจากการใชคลนความถอนเปน

ทรพยากรของชาตไมไดตกสประชาชน ซำรายประชาชนยงตกเปนผรบเคราะหจากการใชสอปลกเรา

สรางความขดแยงทางการเมองและสงคมของกลมนายทนและชนชนสง

ความขดแยงทางการเมองและสงคมไทยทมการแบงฝกฝายในปจจบนสะทอนถงความจำเปน

ในการกำกบดแลเนอหาสอ โดยเฉพาะอยางยงในประเดนการเมองใหอยในทศทางทจะไมจดประเดน

ความขดแยง ไมเตมเชอไฟในความขดแยงทมอย และทดทสดคอใหสอมวลชนเปนตวกลางในการ

สรางบรรยากาศใหผคนกลบมาอยรวมกนไดอยางสงบสขในสงคมทมความแตกตางหลากหลายทาง

ความคด โดยสอมวลชนตองตระหนกถงหนาทและความรบผดชอบทมตอสาธารณะเปนสำคญ

1 พระราชบญญตองคกรจดสรรคลนความถ พ.ศ. 2553 แบง กสทช. ออกเปนคณะกรรมการ 2 ชด ชดละ 5 คน ไดแก คณะกรรมการกจการกระจายเสยงและกจการโทรทศน (กสท.) และคณะกรรมการกจการโทรคมนาคม (กทค.)


บทความนเปนการนำเสนอการกำกบดแลเนอหาทกอใหเกดความเกลยดชงในสหรฐอเมรกา

เพอเปนขอคดใหกบการกำกบดแลเนอหาทกอใหเกดความเกลยดชงในสงคมไทย โดยเรมจากการ

อธบายแนวคดคำสงยบยง (Prior Restraint) แนวคดวาดวยการหมนประมาท (Defamation)อนเปน

รากฐานทสำคญของจรยธรรมสอ (Journalism Ethics)เพอชใหเหนความเปนไปไดในการประยกตใช

แนวคดดงกลาวนในการกำกบดแลเนอหาสอในประเทศไทย

คำสงยบยง (Prior Restraint)

“คำสงยบยง” เปนความพยายามของรฐบาลทจะควบคมสอ โดยทวไปมกสนนษฐานวาการ

กระทำดงกลาวขดตอรฐธรรมนญ เนองจากเปนการจำกดสทธและเสรภาพในการแสดงความคดเหน

อยางเสร อยางไรกตามศาลสงสดของสหรฐ (US Supreme Court) ยอมรบการยบยงสทธในการแสดง

ความคดเหนอนเนองมาจากเหต 2 ประการ ไดแก ภยคกคามความมนคงแหงชาต และสงลามกอนาจาร

แตไมไดหมายความวาความมนคงแหงชาตจะเปนเหตผลใหศาลยอมใชอำนาจออกคำสงยบยงเสมอไป

ดงคำตดสนใจของศาลในอดตทมคำตดสนทแตกตางกนออกไปตามเหตผลของศาลทคำนงถงชวงเวลา

และสถานการณในเวลานนๆ

การจำกดสทธเปนความสมพนธระหวางปจเจกบคคลกบรฐบาลตามขอบญญตของการแกไข

รฐธรรมนญของสหรฐอเมรกาครงท 1 (1st Amendment) โดยตองเกยวของกบงบประมาณและกจกรรมของ

รฐบาล ในการออกคำสงยบยงการใชสทธในการแสดงความคดเหน ศาลตองชงนำหนกระหวาง

เสรภาพในการแสดงความคดเหนกบศลธรรมอนดงามของสงคม โดยมจดประสงคเพอรกษาศลธรรม

อนดงามของสงคมไว

การใชอำนาจยบยงของศาลสหรฐตงอยบนหลกของระบบกฎหมายจารตประเพณ (Common

Law System) โดยองคำตดสนของศาลในอดตมาใชพจารณาคด กรณการตดสน‘ไมใช’ คำสงยบยง

ของศาลเพอเหตดานความมนคงแหงชาตทเปนทรจก ไดแก คดเอกสารลบกระทรวงกลาโหม (Pentagon

Papers Case) เปนคดความระหวางหนงสอพมพนวยอรค ไทมส(New York Times) กบ รฐบาลสหรฐ

ในป ค.ศ. 1971 โดยสหรฐอเมรกากำลงทำสงครามกบเวยดนามอยในขณะนน ซงศาลมมต 6:3 ให

หนงสอพมพนวยอรค ไทมส สามารถเผยแพรเอกสารลบของกระทรวงกลาโหมได โดยรฐบาลไมม

สทธตรวจสอบหรอลงโทษหนงสอพมพนวยอรค ไทม สำหรบการเผยแพรเอกสารดงกลาว เนองจาก

รฐบาลไมสามารถพสจนถงหนาทและความจำเปนทเพยงพอสำหรบการใชคำสงยบยง กรณนสะทอน

ใหเหนวาสอมวลชนในสหรฐอเมรกามขดความสามารถในการทำหนาทตรวจสอบการทำหนาทของ

รฐบาลสหรฐในระดบทดมาก


การหมนประมาท (Defamation)

กฎหมายวาดวย คำสงยบยงโดยศาล การหมนประมาท และการใชคำพดทกอใหเกดความ

เกลยดชง ลวนเปนการจำกดสทธในการแสดงความคดเหนของปจเจกบคคล รวมถงสอมวลชน ตาม

ขอบญญตของการแกไขรฐธรรมนญครงท 1นอกจากอำนาจในการใชอำนาจยบยงของศาลแลว ยงม

กฎหมายวาดวย “การหมนประมาท” โดยมเจตนารมณเพอปกปองผทไดรบความเสยหายจากการ

เผยแพรขอมลอนเปนเทจ โดยเฉพาะอยางยงจากสอมวลชน เนองจากศาลมความเขาใจวาสอมวลชนม

อทธพลและอำนาจในการเผยแพรขอมลขาวสารทเหนอกวาปจเจกบคคลทวไป เมอใดกตามทปจเจกบคคล

เปนคกรณของสอ ยอมเสยเปรยบสอตรงทสอมวลชนสามารถใหขอมลแกผคนไดครงละจำนวนมาก

ในขณะนปจเจกบคคลขาดทรพยากรทจะใหขอมลแกสาธารณะในลกษณะเดยวกน โดยองคประกอบ

ในการฟองรองหมนประมาท มดงน

๑. ผพดตองอางวาสงทตนพดนนเปนขอเทจจรง

๒. โดยขอเทจจรงดงกลาวไดถกถายทอดไปสบคคลทสาม

๓. การกระทำดงกลาวทำใหผถกกลาวถงเสยชอเสยง ซงแสดงใหเหนวาผพดมเจตนา

ประสงคราย โดยการไมคำนงถงวาคำกลาวนนเปนเทจ หรอไมใสใจวาคำกลาวนน

เปนความจรงหรอไม

ตวอยางความซบซอนของการฟองรองสอในคดหมนประมาทในสหรฐ ไดแกในกรณทสอ

รายงานวาผตองหาถกจบกมในคดหนง แตในภายหลงศาลไดตดสนใหจำเลยพนผด ในกรณนสอได

รบความคมครองทางกฎหมาย เนองจากไดรายงานขอเทจจรงวาผตองหาถกจบกม สอไมไดนำเสนอ

วาผตองหาเปนผกระทำความผด

ในทางการเมอง สอโทรทศนในสหรฐอเมรกาไดรบความคมครองในกรณการอนญาตใหผลง

แขงขนทางการเมองสามารถแสดงวสยทศนผานทางสอโทรทศนได สถานโทรทศนจะไมถกดำเนนคดทาง

กฎหมาย เวนแตเปนการนำเสนอการปราศรยทางการเมองในลกษณะอนสอมวลชนในสหรฐอเมรกา

สามารถจดเวทแสดงความคดเหนสาธารณะได เนองจากการคมครองทางกฎหมาย หรอ “ภมคมกน”

(immunity) ทสอไดรบนนตงอยบนหลกแนวคด “ประชาพจารณ” (public hearing) ดงกรณทผลง

สมครรบเลอกตงตำแหนงทางการเมองสามารถแสดงวสยทศนผานทางสอโทรทศนได เพราะมการ

เปดพนทใหประชาชนไดเขาไปรวมรบฟงในสถานทจรง ซงจดอยในองคประกอบของหลกการ

รายงานทไรอคตและเปนจรง เนองจากประชาชนสามารถเขาถงเหตการณ และมความคดเหนตอสงท

ตนเองไดเหนและรบฟงไดดวยตนเอง ไมไดตองพงพาการรายงานของสอมวลชนเพยงอยางเดยว

เปนการลดระดบความคาดหวงและมาตรฐานทสงในการประเมนการทำหนาทของสอมวลชน


ปญหาทสหรฐอเมรกาประสบอนเปนผลมาจากกฎหมายการหมนประมาท คอ คด

หมนประมาทจำนวนมหาศาล เนองจากทกคนมสทธฟองรองใครกไดในประเทศ โดยเฉพาะองคกร

บรษท หรอปจเจกบคคลทใชสทธตามขอบญญตของการแกไขรฐธรรมนญครงท 1 ในการแสดงความ

คดเหน ทเรยกวา “SLAPP” ยอมาจาก “Strategic Lawsuits against Public Participation” มกเปนการ

ฟองรองหมนประมาทในทางแพง ในปจจบนจงมกฎหมาย“Anti-SLAPP Legislation” เพอปกปอง

องคกร บรษท หรอปจเจกบคคลจากการถกฟองรองหมนประมาทเพยงเพราะโจทกมความพยายาม

เรยกรองจากจำเลยทมกเปนบรษทขนาดใหญ และเปนคดทไมมมลเพยงพอ

คำพดทกอใหเกดความเกลยดชง (Hate Speech)

หนงสอการกำกบดแลเนอหาในกจการกระจายเสยงและกจการโทรทศน: ประสบการณจาก

ตางประเทศไทยสประเทศไทย ของสำนกงานคณะกรรมการกจการกระจายเสยง กจการโทรทศน และ

กจการโทรคมนาคมแหงชาต (กสทช.) ไดใหนยามเนอหาทกอใหเกดความเกลยดชง หรอ “Hate

Speech” ตาม จเลยน ซ ยอรค (Jilian C. York) ไวดงน

“การกลาววาจาซงกอใหเกดความเกลยดชง ซงในทางกฎหมายถอวาเปนการกระทำทเปนเหต

ใหคณคาหรอศกดศรความเปนมนษยของบคคลหรอกลมบคคลทถกกลาวถงนนถกทำลายหรอดอยคา

ลง (Dehumanization) โดยการกลาวพาดพงถงเรองตางๆ ทเกยวของกบเชอชาต เพศสภาพ วยวฒ

ชาตพนธวรรณนา การถอสญชาต การนบถอศาสนา รสนยมทางเพศ ลกษณะทบงชทางเพศ ความ

พการทางรางกาย ความเชอ ชนชนทางสงคม การประกอบอาชพ ลกษณะทางกายภาพทปรากฏใหเหน

(สวนสง นำหนก สผม ฯลฯ) ความสามารถในทางสตปญญา รวมถงความแตกตางอนๆ นอกจากน

ยงครอบคลมถงขอความทมลกษณะคลายกบการสอสารผานทางคำพดและรปแบบของพฤตกรรม

ตางๆทปรากฏตอสาธารณะ ซงการกระทำดงกลาวถกเรยกวาเปนการใชคำพดหรอสำนวนภาษาทไม

พงประสงคและเปนตนตอทกอใหเกดอคตภายในสงคม”

รฐตองรบรองสทธเสรภาพในการแสองออกอนเปนสทธขนพนฐานของมนษย แมวาการ

สกดกน Hate Speech จะขดกบหลกสทธเสรภาพขนพนฐานในการแสดงความคดเหนของมนษย รฐ

สามารถหาม Hate Speech ไดเพอประโยชนสาธารณะ ภายใตเงอนไขตอไปน

n ความมนคงของชาต

n ความเปนหนงเดยวของอาณาจกรหรอความปลอดภยของประชาชน

n การปองกนอาชญากรรมทเกดจากความไมสงบ

n การคมครองสขภาพและศลธรรม


n การคมครองชอเสยงและศกดศรของผอน

n การปองกนการเปดเผยขอมลทเปนความลบ

n การรกษาอำนาจและความยตธรรมของตลาการ

นอกจากนศาลควรตรวจสอบบรบทการจำกดเสรภาพในการแสดงความคดเหนดงตอไปน

n วตถประสงคของบคคลทแสดง Hate Speech

n เนอหา

n บรบท เชน บคคลทกลาวขอความนนเปนนกหนงสอพมพหรอนกการเมอง

n ประวตของบคคลทถกแสดงความคดเหนใส

n ผลกระทบจากการแสดงความคดเหนนน

ภายหลงการแตงตง กสทช. ในปลายป พ.ศ. 2554 จงเรมมการใหความสนใจการกำกบดแล

สอวทยและโทรทศนอยางจรงจงผานทางเรองรองเรยนการใชภาษาในวทยกระจายเสยงเอกชนเปนตน

อยางไรกตามคณะอนกรรมการดานผงรายการและเนอหารายการมองวาการตรวจสอบเนอหาทกอให

เกดความเกลยดชงในสอวทยและโทรทศนยงอยในเกณฑทหละหลวมเมอเทยบกบสอหนงสอพมพ

อนเตอรเนต และวดโอหนงในแนวทางทนาสนใจคอการมเวทใหประชาชนรองเรยน เพอใหสำนกงาน

กสทช. สามารถตรวจสอบสอมวลชนไดรวดเรวและทวถงมากขน ทงยงเปนการเสรมสรางความ

รบผดชอบตอสงคมทงในสอและพลเมองอกดวย

ความพยายามของรฐบาลสหรฐอเมรกาในการกำกบดแลคำพดทกอใหเกดความเกลยดชง

“คำพดทกอใหเกดความเกลยดชง”(Hate Speech) เปนคำกลาวแสดงความคดเหนทมอคต

(bias) หรอแบงแยก (discriminate) ในประเดนเรองเชอชาต ชาตพนธ เพศ สถานะทางเพศ และศาสนา

มลรฐตางๆในสหรฐอเมรกาพยายามควบคมการใชคำพดทกอใหเกดความเกลยดชงมาตงแตยค 1980

เมอมหาวทยาลยในสหรฐเปลยนแปลงนโยบายการรบนกศกษาเขาเรยนสบเนองมาจากการหลงไหล

ของผอพยพเขาสประเทศอเมรกา ซงรฐบาลเกรงกลววาความแตกตางของผคนทมพนเพแตกตางกนจะ

กอใหเกดความขดแยงภายในสงคม

นกวจารณจำนวนมากไดโจมตการควบคมการใชคำพดทกอใหเกดความเกลยดชงเนองจาก

เปนการจำกดสทธในการแสดงความคดเหน ประกอบกบความยากลำบากในการใหคำจำกดความวา

คำพดทกอใหเกดความเกลยดชงคออะไร จงมการยกกรณ “Chaplinsky” ซงเปนคดในป ค.ศ. 1942ใน


ชวงสงครามโลกครงท 2มาเพอใชอางองนยามของคำพดทกอใหเกดความเกลยดชงศาลมมตเปน

เอกฉนทวานาย Chaplinskyมความผดฐานใชคำพดกลาวหานายอำเภอวาเปนพวกฟาสซสต (Fascist)

โดยใหเหตผลวาคำพดดงกลาวมลกษณะเปน “fighting word” กลาวคอ เปนคำทมลกษณะโจมต ดถก

สบประมาท หรอทำลายความสงบเรยบรอยอยางชดเจน

อยางไรกตามในป ค.ศ. 1992 ศาลมมต 5:4 ในคดทชอวา “RAV v. City of St. Paul” โดย

จำเลยไดกระทำการเผาไมกางเขนบนสนามหญาของครอบครวแอฟรกนอเมรกน (African-American)

จงถกดำเนนคดตามกฎหมายควบคมการใชคำพดทกอใหเกดความเกลยดชง แตศาลตดสนวากฎหมาย

ของเมองเซนตพอลไมไดระบวาการเผาไมกางเขนเปนคำพดหรอการแสดงความคดเหนทกอใหเกด

ความเกลยดชง และการควบคมการแสดงความคดเหนทกอใหเกดความเกลยดชงไมไดอยบนพนฐาน

ของเนอหาสาระทพด แตอยบนพนฐานของความรนแรงทชดเจนและจวนตว ซงในกรณนไมไดเกด

ขน การควบคมการแสดงความคดเหนทกอใหเกดความเกลยดชงจะสามารถกระทำไดโดยไมขดตอ

รฐธรรมนญนนจะตองมองคประกอบทสำคญคอ ความจวนตวของความรนแรง (imminent violence)

อนเปนผลมาจากคำพดหรอการแสดงความคดเหน ซงในกรณนศาลไดอางองคำตดสนในอดตของคด

Chaplinsky ทใชแนวคด fighting words นยามการแสดงความคดเหนทกอใหเกดความเกลยดชง ซงใน

กรณของ Chaplinsky นน เมอพจารณายคสมยของการกระทำความผด คอ ยคสงครามโลก จะเหนได

ชดเจนวาการกลาวหาผอนวาเปนพวกฟาสซสตจะกอใหเกดความรนแรงอยางจวนตว และขดตอความ

สงบเรยบรอยของบานเมองในเวลานน

อำนาจหนาทในการกำกบดแลเนอหาสอของคณะกรรมการกจการกระจายเสยง กจการ

โทรทศน และกจการโทรคมนาคมแหงชาต (กสทช.)

กฎหมายหลกทเกยวของกบ กสทช. ดานกำกบดแลเนอหาสอ ไดแก พระราชบญญตองคกร

จดสรรคลนความถและกำกบการประกอบกจการวทยกระจายเสยง วทยโทรทศน และกจการโทรคมนาคม

พ.ศ.2553 ไดบญญตใหคณะกรรมการกจการกระจายเสยง กจการโทรทศน และกจการโทรคมนาคม

แหงชาต (กสทช.) มอำนาจหนาทในการอนญาตและกำกบดแลการใชคลนความถและการประกอบ

กจการกระจายเสยงและกจการโทรทศน ใหเกดประโยชนสงสดของประชาชนในระดบชาต ระดบ

ภมภาค และระดบทองถนในดานการศกษา วฒนธรรม ความมนคงของรฐ และประโยชนสาธารณะ

อน และพระราชบญญตการประกอบกจการกระจายเสยงและกจการโทรทศน พ.ศ.2551 กำหนดให

ผรบใบอนญาตตองจดทำผงรายการใหเหมาะสมกบวตถประสงคของการประกอบกจการทไดรบ

ใบอนญาต โดย กสทช. มอำนาจหนาทในการตรวจสอบและใหความเหนชอบผงรายการและสงการ

ใหผรบใบอนญาตแกไขผงรายการใหถกตอง ตลอดจนกำกบดแลและหามมใหมการออกอากาศ


รายการทมเนอหาสาระอนขดตอบทบญญตของกฎหมายและมาตรา 37 ทบญญตไววา

“หามมใหออกอากาศรายการทมเนอหาสาระทกอใหเกดการลมลางการปกครองในระบอบ

ประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข หรอทมผลกระทบตอความมนคงของรฐ ความ

สงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชน หรอมการกระทำซงเขาลกษณะลามกอนาจารหรอม

ผลกระทบใหเกดความเสอมทรามทางจตใจหรอสขภาพของประชาชนอยางรายแรง”

“ผรบใบอนญาตมหนาทตรวจสอบและใหระงบการออกอากาศรายการทมลกษณะตามวรรค

หนงหากผรบใบอนญาตไมดำเนนการใหกรรมการซงคณะกรรมการมอบหมายมอำนาจสงดวยวาจา

หรอเปนหนงสอใหระงบการออกอากาศรายการนนไดทนทและใหคณะกรรมการสอบสวนขอเทจจรง

กรณดงกลาวโดยพลน”

“ในกรณทคณะกรรมการสอบสวนแลวเหนวาการกระทำดงกลาวเกดจากการละเลยของผรบ

ใบอนญาตจรง ใหคณะกรรมการมอำนาจสงใหผรบใบอนญาตดำเนนการแกไขตามทสมควร หรออาจ

พกใชหรอเพกถอนใบอนญาตกได”

นอกจากน อาศยอำนาจตามความในพระราชบญญตองคกรจดสรรคลนความถและกำกบการ

ประกอบกจการกระจายเสยง วทยโทรทศน และกจการโทรทศน พ.ศ.2553 มาตรา 33 “ใหกสทช. ม

อำนาจแตงตงคณะอนกรรมการ คณะทำงานหรอมอบหมายใหพนกงานเจาหนาทปฏบตหนาทตามพ

ระราชบญญตนหรอตามทไดรบมอบหมายได” และมาตรา 37 “ใหคณะกรรมการกจการกระจายเสยง

และกจการโทรทศน (กสท.) มอำนาจหนาทปฏบตการใดๆแทนกสทช. ตามมาตรา27 (4) (6) (8) (9) (

10) (11) (13) (16) และ (18) ในสวนทเกยวกบกจการกระจายเสยงและกจการโทรทศนและปฏบต

หนาทอนตามทกสทช. มอบหมาย” ประกอบกบมตทประชม กสทช. ครงท 8/2554 เมอวนท 14

ธนวาคม 2554 และครงท 1/2555 เมอวนท 11 มกราคม 2555 จงมคำสง กสทช. ท 19/2555ลงวนท 8

กมภาพนธ 2555 เรอง แตงตงคณะอนกรรมการดานผงรายการและเนอหารายการ โดยม กสทช. พล

โท ดร.พระพงษ มานะกจ เปนประธานประกอบดวยคณะอนกรรมการ10 คน ฝายเลขานการ 3 คน ม

วาระการดำรงตำแหนงคราวละหนงป และมอำนาจหนาท ดงน

1) จดทำหลกเกณฑเพอกำหนดมาตรฐานของเนอหารายการและผงรายการสำหรบใบอนญาต

ประกอบกจการแตละประเภท เพอใหสอดคลองกบบทบญญตของกฎหมายและเหมาะสม

กบวตถประสงคของการประกอบกจการทไดรบอนญาต

2) ใหความเหนหรอขอเสนอแนะในการกำหนดกลไกหรอเครองมอการตดตาม ตรวจสอบ

และประเมนผลจากการกำกบดแลดานเนอหาและผงรายการตอคณะกรรมการกจการ


กระจายเสยงและกจการโทรทศน

3) รายงานผลการดำเนนการตามหลกเกณฑมาตรฐานของเนอหารายการและผงรายการและ

ผลการเฝาระวงเนอหารายการของผรบใบอนญาต ตลอดจนใหความเหนหรอขอ

เสนอแนะตอคณะกรรมการกจการกระจายเสยงและกจการโทรทศน

4) วนจฉยและจดทำขอเสนอแนะเพอประกอบการพจารณาอนญาตหรอออกคำสงใหแกไข

ผงรายการทผรบใบอนญาตนำสงหรอขอเปลยนแปลงตามมาตรา 34 แหงพระราชบญญต

การประกอบกจการกระจายเสยงและกจการโทรทศน พ.ศ.2551ตอคณะกรรมการกจการ

กระจายเสยงและกจการโทรทศน

5) ประเมนผลกระทบจากการกำกบดแลดานเนอหารายการและผงรายการเพอลดระดบการ

กำกบดแล (Deregulation) ในชวงเวลาและสถานการณทเหมาะสม

6) รองขอใหบคคลดำเนนการชแจงหรอจดสงเอกสารหรอหลกฐานทเกยวของเพอใหการ

ดำเนนการเปนไปตามอำนาจหนาท

7) จดการรบฟงความคดเหนของผมสวนไดเสยตอรางหลกเกณฑมาตรฐานของเนอหา

รายการและผงรายการ และจดการประชมรวมกบกลมผรบใบอนญาตเพอแลกเปลยน

ขอมลและความคดเหนประกอบการศกษา วเคราะห และดำเนนการตามอำนาจหนาทตาม

ความเหมาะสม

8) จดทำขอเสนอตอคณะกรรมการกจการกระจายเสยงและกจการโทรทศนในการพจารณา

แตงตงคณะทำงานเพอสนบสนนการปฏบตงานของคณะอนกรรมการดานผงรายการ

และเนอหารายการ โดยใหคณะทำงานดงกลาวมระยะเวลาการปฏบตงานครงละไมเกน

สามเดอน

9) ดำเนนการอนใดตามทคณะกรรมการกจการกระจายเสยง กจการโทรทศนและกจการ

โทรคมนาคมแหงชาต หรอคณะกรรมการกจการกระจายเสยงและกจการโทรทศน

มอบหมาย

นโยบายในการกำกบดแลเนอหาทกอใหเกดความเกลยดชงของ กสทช.

จากบทความ “นโยบายการกำกบดแลเนอหาสอภายใต กสทช.” โดย พลโท ดร. พระพงษ

มานะกจ กรรมการกจการกระจายเสยง กจการโทรทศน และกจการโทรคมนาคมแหงชาต และประธาน

คณะอนกรรมการดานผงรายการและเนอหารายการ การกำกบดแลกจการกระจายเสยงและกจการ

โทรทศนของ กสทช. มแนวทางตามกรอบพระราชบญญตการประกอบกจการกระจายเสยงและกจการ

โทรทศน พ.ศ. 2551 และมนโยบายการกำกบดแลเนอหาสอทสำคญ ดงน


1. การกำกบดแลโดยกฎหมาย

การกำกบดแลโดยกฎหมายคอการกำกบดแลตามกรอบพระราชบญญตการประกอบ

กจการกระจายเสยงและกจการโทรทศน พ.ศ. 2551 นอกจากนยงมการรางหลกเกณฑเนอหา

รายการตามหลกสากล โดยมเนอหาเชน การพทกษรฐ ปกปองสถาบนพระมหากษตรย

คมครองเดกและเยาวชน เปนตน โดยจะจดใหมการรบฟงความคดเหนสาธารณะตอราง

หลกเกณฑเพอหาขอสรปเชงลกตอไปกอนประกาศใชหลกเกณฑดงกลาว

เครองมอในการกำกบดแลเนอหาในกจการกระจายเสยงและกจการโทรทศนเปนสง

สำคญทจะชวยใหประชาชนไมถกเอารดเอาเปรยบจากสอ รวมถงควบคมใหสอมสำนก

รบผดชอบมจรยธรรมและจรรยาบรรณทดในการนำเสนอเนอหาในเชงสรางสรรค และเปน

ประโยชนตอสาธารณะกสทช. จำเปนตองบงคบใชทางกฎหมายซงเปนเครองมอในการกำกบ

ดแลเนอหารายการอยางเครงครด รวมไปถงการออกหลกเกณฑเพอจดชวงเวลาการ

ออกอากาศทเหมาะสมดวย

2. การกำกบดแลเนอหาทกอใหเกดความเกลยดชง

ซงนบวาเปนปญหาใหมของสงคมไทย เมอแตละฝายอางเหตผลของตนเอง และ

รนแรงไปจนถงการกลาวโจมตผอน แนวทางเบองตนในการกำกบดแลเนอหาทกอใหเกด

ความเกลยดชง มดงตอไปน

2.1 เนอหาทเสนอตองมรปธรรมรองรบ ไมใชเปนเพยงแนวคดหรอความคดเหนของบคคลใด

บคคลหนง หรอกลมใดกลมหนง

2.2 เนอหาสาระตองไมเปนการละเมดผอน เพอสรางหลกประกนในการใหความคมครองตอ

สาธารณชน

2.3 สอตองมงรกษาความเปนกลาง การเสนอขอคดเหนในรายการกระทำไดผานผทมความรใน

ดานนนๆและตองมความเปนกลาง นอกจากนตองมกลไกปองกนการละเมด เชน เปดชองทาง

ใหผทถกละเมดมโอกาสชแจงขอมล

หลกการทง 3 ประการจะชวยสรางบรรทดฐานใหสอคำนงถงรปแบบการนำเสนอหรอสะทอน

ขอเทจจรงตางๆ ทจะไมทำใหผรบสอมความเขาใจทคลาดเคลอน ผจดรายการตองนำเสนอรายการ

ตามบรบททเหมาะสม เชนใหความระมดระวงกบเนอหาทมการใชภาษาทรนแรง การนำเสนอความ

รนแรงตางๆ เรองเพศหรอความรนแรงทางเพศ การทำใหผอนเสอมเสยชอเสยง ประสบกบความทกข

ทรมาน การละเมดศกดศรความเปนมนษย และการเลอกปฏบต


กรณศกษาเกยวกบการกำกบดแลเนอหารายการของ กสทช. : ละครเรองเหนอเมฆ 2 ตอนมอปราบ

จอมขมงเวทย

ตามทละครเรอง “เหนอเมฆ 2 ตอนมอปราบจอมขมงเวทย” ออกอากาศทกวนศกร เสาร

อาทตย เวลา 20.15 น. ทางสถานวทยโทรทศนไทยทวสชอง 3 เรมออกอากาศครงแรกวนศกรท 9

ธนวาคม 2555 และมกำหนดจบในวนอาทตยท 6 มกราคม 2556 แตกลบปรากฏขอเทจจรงวาสถาน

วทยโทรทศนไทยทวสชอง 3 ไดยตการออกอากาศละครเรองดงกลาวเมอวนศกรท 4 มกราคม 2556

โดยแจงวา “สถานวทยโทรทศนไทยทวสชอง 3 ขออภยทานผชมทตองงดออกอากาศละครเรอง

“เหนอเมฆ 2 ตอนมอปราบจอมขมงเวทย” เนองจากพจารณาแลวเหนวามเนอหาบางชวงบางตอนทไม

เหมาะสมกบการออกอากาศ และขอเชญชมละครเรองใหม...”

สบเนองจากการงดออกอากาศตอนจบของละครดงกลาว หนวยงานและประชาชนจำนวน

มากไดรองเรยนมายงสำนกงาน กสทช. เชน สมาคมองคการพทกษรฐธรรมนญไทยรองเรยนเรองการ

ละเมดสทธเสรภาพ กรณการสงยตการแพรภาพและเสยงละครโทรทศนเรองเหนอเมฆ 2 ของสถาน

โทรทศนชอง 3 โดยมประเดนดงตอไปน

1. มเสยงวพากษวจารณวาการเมองเขาแทรกแซงและบบบงคบใหชอง 3 ยตการออกอากาศ

ละครดงกลาว เนองจากละครมเนอหาตอตานการทจรตคอรปชนและสงสอนรฐบาลใหคำนง

ถงความรสกของประชาชนผเปนเจาของประเทศ

2. ไมเหนดวยกบชอง 3 วาละครมเนอหาทขดตอมาตรา 37 แหงพระราชบญญตประกอบกจการ

กระจายเสยงและกจการโทรทศน พ.ศ. 2551

ทงน กสทช. พลโท ดร. พระพงษ มานะกจ กรรมการกจการกระจายเสยง กจการโทรทศน

และกจการโทรคมนาคมแหงชาต ในฐานะประธานอนกรรมการดานผงรายการและเนอหารายการให

สมภาษณวา “ในหลกการเมอเทยบกบประเทศทเจรญแลว ถาปลอยใหสอไปหารายไดเองผลคอ

รายการทผลตออกมาจะขนอยกบเรองของการตลาดไมองกบหลกการของปรชญาและศาสนาเพราะไม

ไดเปนเรองของการตลาดและเมอเทยบกบรายการทสถานโทรทศนไทยพบเอสนำเสนอซงมรฐ

สนบสนนเรองของงบประมาณกจะทำเนอหารายการทเหมาะสมดงนนตองมองหาจดสมดล”

“กรณของละครเรองเหนอเมฆ 2 กสทช.ทำหนาทกำกบรายการและเนอหาโดยไมมระบบเซน

เซอรเนอหา ซงการทำหนาทนชอง 3 ตองแจงรายละเอยดผงรายการทเปลยนมาใหกสทช.ทราบโดยท

ในเนอหารายละเอยดตางๆ ของรายการชอง 3 กมระบบตรวจสอบของเขาเองเชน กรณไทย

แลนดกอตทาเลนต ทเปลอยอกวาดภาพ ชอง 3 กยอมรบวาเกดการตรวจสอบทผดพลาดและชแจง


มายง กสทช. ดงนนเมอเคยเกดความผดพลาดยงทำใหชอง 3 ตองระวงมากขน ดงนนกรณของละคร

เหนอเมฆ 2 ชอง 3 คงตรวจสอบแลววาอาจผดตามมาตรา 37 จงสงใหหยดการออกอากาศ ซงเปนการ

กำกบดแลตวเองของชอง 3”

“สวนทกระแสสงคมมองวาละครเรองเหนอเมฆ 2 เปนละครนำด ทไมมการใชคำหยาบ หรอ

ตบต แตกลบโดนแบนพล.ท.พระพงษกลาววา ในเมอไมเหนเนอหาจรงๆ กพดไมได ซงการถายทอด

ละครหรอศลปะกตองดดวยวาไปกระทบตอใคร อาจเขาขายละเมดเรองทวาดเปนเรองของอตวสย ถา

ดแลวเขาขายหมนประมาท ชอง 3 อาจมองวาตดออกดกวาซงเปนสงทตองคำนงวาผลกระทบจะกอให

เกดความขดแยงไหม”

“สวนตวไดคยกบผบรหารระดบสงของชอง 3 แลว เขาบอกวาเนอหาของละครขดมาตรา 37

จงตองงดออกอากาศแตไมไดบอกวาเนอหาตรงสวนไหนขดกบมาตราดงกลาว ซงในสวนของละคร

เหนอเมฆ 2 ถายงไมไดออกอากาศ หรอนำไปเผยแพรในสอ กสทช. กไมมระบบทจะไปขอตรวจ

เนอหาและการทชอง 3 งดออกอากาศละครเหนอเมฆ 2 คดวาชอง 3 คงพจารณาดแลววาตวเนอหา

ละครไมเหมาะสมซงการทจะใหละครออกอากาศหรอไมกแลวแตความเหนของชอง 3 และชอง 3 กม

คณะกรรมการทดแลเรองเนอหาอยแลว”

“กสทช.มอำนาจหนาทถาม และขอใหชอง 3 ชแจง สาเหตของการงดออกอากาศละครเหนอ

เมฆ 2 มาท กสทช. กรณทมประชาชนทเดอดรอนจากการไมไดรบชมรองเรยนเขามาซงการเปลยน

เรองละครทจะออกอากาศ ชอง 3 ไดแจงมาท กสทช.แลวเปนลกษณะของการเปลยนเรองละครไมได

เปนการเปลยนแปลงลกษณะรายการ”

“สวนตวมความคดเหนวาสงทเกดขนเปนการปรบตวของสอซงเกดจากระบบตรวจสอบทเคย

ผดพลาดกรณไทยแลนดกอตทาเลนต จงทำใหชอง 3 มการตรวจสอบทเขมงวด และตรวจสอบกอนท

จะผดพลาดอก ซงสงทตองทำของชอง 3 ขณะนคอ ตองชแจงกบประชาชนวาทำไมตองจบละครเรอง

เหนอเมฆ 2 เรว2”

ขอเสนอแนะกรณศกษาละครเรองเหนอเมฆ 2 ตอนมอปราบจอมขมงเวทย

อางองจากความเหนทประชมคณะอนกรรมการดานผงรายการและเนอหารายการลาสดใน

เดอนมนาคม ๒๕๕๖3 สรปไดวา แมสถานวทยโทรทศน ไทยทวส ชอง 3 ในฐานะผรบใบอนญาต

2 http://www.thairath.co.th/content/tech/318086 3 คณะอนกรรมการดานผงรายการและเนอหารายการอยระหวางการพจารณาเรองรองเรยน และยงไมไดขอสรปทออกมาเปนมตเพอทำการนำเสนอคณะกรรมการ กสท.


มหนาทตรวจสอบและใหระงบการออกอากาศรายการทมเนอหาสาระขดตอ มาตรา 37 แหง พ.ร.บ.

การประกอบกจการกระจายเสยงและกจการโทรทศน พ.ศ. 2551 แตสถานไมไดชแจงใหไดความ

กระจางวา รายการ “เหนอเมฆ 2 ตอนมอปราบจอมขมงเวทย” มเนอหาสาระทขดตอบทบญญต มาตรา

37 อยางไร

รายการดงกลาวมเนอหาทเกยวกบการเมอง (แมจะเปนเพยงละคร) อาจนำไปสประเดนความ

ขดแยงได ทางสถานจงตดสนใจยตละครเอง เพอไมใหเกดความขดแยงทางความคด ชอง 3 ชแจงวา

เปนการตดสนใจดำเนนการของผบรหารชอง 3 เองโดยลำพงตามกระบวนการ Self-Regulation ซง

ทางชอง 3 เหนวาตนสามารถตดสนใจเองได อยางไรกตามคณะอนกรรมการฯมความเหนวา หากชอง

3 จะยตการออกอากาศรายการกลางคน จำเปนตองชแจงขอเทจจรงตอสงคมไดอยางสมเหตสมผลและ

เปนระบบวาเนอหาตอนใดทขดตอมาตรา 37 เพอแสดงใหเหนถงการดำเนนการอยางโปรงใสและม

ธรรมาภบาลของชอง 3 เอง นอกจากนชอง 3 ควรวางกรอบหรอหลกเกณฑในการกำกบตรวจสอบ

ตนเอง (Self-Regulation) ใหชดเจนวาจะตองมขอเทจจรงอยางไรจงสามารถสงระงบหรอยตการ

ออกอากาศรายการได

สรป

สหรฐอเมรกาแตกตางจากไทยตรงทใชระบบกฎหมายจารตประเพณ โดยองคำตดสนของศาล

ในอดตมาใชพจารณาคด ในขณะทไทยใชระบบกฎหมายทบญญตไวเปนลายลกษณอกษร คณะ

กรรมการกจการกระจายเสยง กจการโทรทศน และกจการโทรคมนาคมแหงชาต (กสทช.) จงม

นโยบายในการกำกบดแลเนอหาสอโดยอยภายใตกรอบของกฎหมายเปนหลก

สหรฐอเมรกายอมรบอำนาจศาลในการออกคำสงยบยงเนองมาจากเหตภยคกคามความมนคง

แหงชาต และสงลามกอนาจาร แตศาลไมไดสามารถใชอำนาจดงกลาวอยางพรำเพรอ โดยศาลตอง

คำนงถงชวงเวลาและสถานการณในเวลานนๆ จากตวอยางคดเอกสารลบกระทรวงกลาโหมจะเหนไดวา

สอมวลชนในสหรฐอเมรกาสามารถทำหนาทตรวจสอบรฐบาลไดอยางเขมแขงและมประสทธภาพ

อยางไรกตามสอมวลชนในสหรฐอเมรกาตองระมดระวงการรายงานขอมลขาวสารทอาจเปนการ

ละเมดผอน โดยกฎหมายของสหรฐอเมรกาใหการรบรองเรองของการหมนประมาทไว โดยมเจตนารมณ

เพอปกปองผทไดรบความเสยหายจากการเผยแพรขอมลเทจ โดยเฉพาะอยางยงจากการปฏบตหนาท

ของสอมวลชน เนองจากศาลตระหนกถงอทธพลในการเผยแพรขอมลขาวสารของสอ

กสทช. ควรใหคำนยามทชดเจนวาคำพดทกอใหเกดความเกลยดชง(Hate Speech) คออะไร

ดงเชนทสหรฐอเมรกาไดใหองคประกอบทชดเจนของ Hate Speech ไววา 1) ตองปรากฏความรนแรง


ทชดเจน 2) ความรนแรงทวานนตองปรากฏใหเหนอยางจวนตว หรอทในภาษาองกฤษใชวา “imminent”

กรณศกษาละครเรองเหนอเมฆ 2 ตอนมอปราบจอมขมงเวทย หากมองในแงของการหมนประมาท

ตามแนวคดของสหรฐอเมรกา สถานไมนาตองมความกงวลวาละครจะทำใหสถานถกฟองรองคด

หมนประมาท เนองจากโดยธรรมชาตของละครนนไมใชเรองจรงหรอเปนขอเทจจรง แตหากสถาน

มองวาเนอหาทจะนำออกอากาศมลกษณะทเขาขายวาจะเปนการเผยแพรเนอหาทกอใหเกดความ

เกลยดชง และเมอพจารณาสถานการณความขดแยงทยงคกรนอยในสงคมไทยขณะน สถานมสทธและ

หนาทยตการออกอากาศละครดงกลาว อยางไรกตาม ในการยตการออกอากาศใดๆ กลางคนนน สถาน

ควรชแจงใหความกระจางตอผชมถงเหตผลของการตดสนใจยตหรอเปลยนแปลงการออกอากาศ

มเชนนนแลวสถานจะถกสงคมตำหนและสงคมอาจเสอมศรทธาในการทำหนาทสอมวลชนของสถาน

ดงปรากฏในกรณการยตการออกอากาศละครเรองเหนอเมฆ 2 น กรณนสะทอนใหเหนวาประชาชนม

ความคาดหวงจากผประกอบการทใชคลนความถอนเปนทรพยากรของชาตไมใชเพยงเพอแสวงหา

กำไรและผลประโยชนสวนตน แตตองทำหนาทเปนสอสาธารณะและคำนงถงประโยชนของสวนรวม

อกดวย

ในขณะนคณะอนกรรมการดานผงรายการและเนอหารายการ ในคณะกรรมการกจการ

กระจายเสยง กจการโทรทศน และกจการโทรคมนาคมแหงชาต กำลงรางหลกเกณฑมาตรฐานเนอหา

รายการ กอนจะจดใหมการรบฟงความคดเหนสาธารณะ นบเปนจดเรมตนของการกำกบดแลเนอหา

สออยางจรงจงตามหลกสากล มงเนนการนำเสนอขอเทจจรงอยางเปนกลางและสกดกนเนอหาทไม

กอใหเกดประโยชนสาธารณะใดๆ


กระบวนการเขาสภาวะชายขอบทางการศกษา

ของเดกนกเรยนอาขา

ในอำเภอเมอง จงหวดเชยงราย

โดย นางสาว วลาสน ตาสต


กระบวนการเขาสภาวะชายขอบทางการศกษาของเดกนกเรยนอาขา ในอำเภอเมอง จงหวดเชยงราย

บทนำ

การพฒนาประเทศไทยไปสความทนสมย เปนการพฒนาทเนนเฉพาะการเจรญเตบโตทาง

เศรษฐกจเปนหลก ซงกอใหเกดการเปลยนแปลงในสงคมเปนอยางมากวถความเปนอยขนกบ “เงน”

ซงเปนเปาหมายหลกและตวชวดของการพฒนาสงผลใหเกดการแกงแยงแขงขนในทางเศรษฐกจและ

การใชทรพยากร ผทไดรบผลกระทบจากการพฒนาอยางหลกเลยงไมไดนนคอ “คนชายขอบ” เปน

กลมคนทไมมสวนในการกำหนดนโยบายการพฒนาเศรษฐกจ อกทงความสามารถในการเขาถง

ทรพยากรและการไดรบผลประโยชนจากการพฒนาเศรษฐกจของกลมคนชายขอบเหลานมนอยมาก

พวกเขาถกมองเปนเพยงแหลงทรพยากรแหลงระบายสนคาและเปนแรงงานในกระบวนการผลต

เทานน ความเปนคนชายขอบ ไมอาจถกจำกดอยเฉพาะกลมคนทอาศยอยบรเวณชายแดนทางภมศาสตร

เทานน กระบวนการกลายเปนคนชายขอบมมตทซบซอนหลายประการเพราะคำวา “คนชายขอบ” นน

อาจพจารณาไดหลายบรบท ทงในมตของพนท มตทางเศรษฐกจ การเมอง สงคมวฒนธรรม และ

สงแวดลอม (สรชย หวนแกว,2550)

ตวอยางของประชาชนชายขอบไดแก ชนกลมนอย ผอพยพ ประชากรทอาศยอยในสลม

ชาวนาชาวไรในชนบท โสเภณ แรงงานไรทกษะฝมอ แรงงานขามชาต เปนตน (สรยา สมทคปต และ

พฒนา กตอาษา ,2542)

ในสถานการณของสงคมปจจบน ทกคนอาจเปนสวนหนงของการสรางคนชายขอบ แต

ขณะเดยวกนทกคนกอาจเปนคนชายขอบโดยไมทนรตวเพราะสงคมไทยประกอบดวยคนหลากหลาย

เชอชาต วฒนธรรม ชนชน ศาสนา อกทงยงมปญหาสงคมตางๆ มากมายซงเปนสวนหนงในการ

สราง “สงคมชายขอบ” ใหเกดขน

จากสถานการณของประเทศไทยอาจกลาวไดวา “คนไรสญชาต” เปนสวนหนงของคน

ชายขอบในสงคมไทย เนองจากคนไรสญชาตในปจจบนมอยเปนจำนวนมาก ทงคนไรสญชาตทเปน

ชนกลมนอยทอาศยอยตามแนวชายแดน หรอตามพนทสงทางภาคเหนอของประเทศ ซงอาศยอย

หางไกลจากศนยกลางทางเศรษฐกจ การเมอง และสงคมวฒนธรรม กลมบคคลเหลานไดเดนทาง

เขามาอาศยอยในประเทศไทยอยางถกกฎหมายและผดกฎหมายเปนจำนวนมากเนองจากปญหาทาง

เศรษฐกจปญหาความไมปลอดภยในชวต ซงจะปฏเสธไมไดวาคนเหลานลวนเปนคนไรรฐและ

ไรสญชาต ซงความหมายในตวมนเองคอ “ไร” หมายถงไมมดงนน “ไรสญชาต” กคอไมมสญชาต

นางสาว วลาสน ตาสต


นนเอง คนไรสญชาตจงหมายถงบคคลทไมมสญชาตของรฐใดรฐหนง ซงผลของการ ไรสญชาตยอม

ทำใหบคคลนนไมไดรบการคมครองในฐานะทเปนพลเมอง (พนธทพย กาญจนะจตรา สายสนทร,

2545)

ภาวะความไรสญชาต เปนทงเหตและผลของการถกเลอกปฏบตจากสงคม คนไรสญชาต

มกถกปลอยปละละเลยใหตกอยในสภาพแวดลอมทไมเหมาะสมและดอยกวาบคคลทวไป ทำใหขาด

โอกาสในการพฒนาตนเองอยางเหมาะสมเนองดวยความไรสญชาต เชน ขาดโอกาสทางการศกษา

ปญหาการเขาไมถงสวสดการของรฐ สดทายคนเหลานมกจะตกเปนเหยอของกระบวนการมจฉาชพ

หรอแมกระทงการเขาสกระบวนการการคามนษย เพราะคนไร

บคคลไรสญชาตซงเปนคนอาขาเหลานสวนใหญอาศยอยในประเทศไทยเปนเวลานาน จน

มความผสมกลมกลนกบสงคมไทย สวนหนงเกดและเตบโตในประเทศไทยดงนนเมอรฐไทยไมอาจ

จะปฏเสธความมอยจรงของบคคลเหลานได รฐไทยจงตองใหความคมครองในดานสทธมนษยชนขน

พนฐานตอบคคลเหลาน ซงหมายรวมถงสทธการศกษา เพอใหกลมคนไรสญชาตเหลานมโอกาสได

รบการศกษาเชนเดยวกบคนสญชาตไทย เพอนำไปพฒนาตนเองและไมกอภาระตอสงคมหรอกอภย

ใหกบสงคมไทยประการสำคญเพอใหสงคมเปนสงคมแหงความปรองดอง และปราศจากความขดแยง

และอคตโดยเฉพาะตอกลมชาตพนธ

หากพจารณาแลวการศกษามความสำคญมากสำหรบกลมคนไรสญชาต เนองจากสภาพ

เศรษฐกจและสงคมทมการแขงขนสง คนทไดรบการศกษาทดยอมมโอกาสมากกวาคนทไมไดรบการ

ศกษา คนทไมไดรบการศกษาอาจจะมความเสยงตอการถกละเมดสทธตางๆ เนองจากความไมรของ

พวกเขาและการไมไดรบการศกษานนยงทำใหขาดโอกาสในการพฒนาศกยภาพของตนเองไดอยาง

เตมท นอกจากนการศกษายงเปนการสรางคณคา และศกดศรของความเปนมนษยและศกดศรของ

ความเปนมนษย เปนการสรางสำนกของความเปนพลเมอง สรางสำนกของความเปนสมาชกของสงคม

ไทย (สวรรณ เขมเจรญ,2547) ซงสอดคลองกบความคดของ Max Weber ในเรองโอกาสชวต (Life

chances) วาโอกาสมความสมพนธกบสถานการณทางสงคมอยางไมตองสงสยโดยโอกาสทดหมายถง

ขอบเขตทบคคลจะไดเขาถงแหลงทรพยากรสำคญของสงคม เชน โอกาสในการไดรบการศกษา

(Education opportunity)

ดงนนการศกษาจงเปนวธการหนงทมนษยถายทอดความร ทศนคต แบบของความ

ประพฤต เปนการชวยพฒนาความคด ความร ความสมารถ เพอใหเขาใจสงคมทพวกเขาเปนสมาชกอย

และสามารถปรบตวใหเขากบคนอนๆในสงคมเปนสงคมแหงการเรยนร (สพตรา สภาพ, 2515) อาจ

กลาวไดการศกษาชวยพฒนาศกยภาพของมนษย การศกษาทำใหคนมคณภาพผลพวงของการพฒนาคน

ยงหมายรวมถงการพฒนาความรสกนกคด กรยามารยาท บคลกภาพ ลกษณะ นสยใจคอ (สญญา

สญญาววฒน ,2515 )


มนษยทกคนทเกดมาไมวาจะมสญชาตใดหรอแมเปนคนไรสญชาตยอมมสทธการศกษา

เฉกเชนเดยวกน (สวรรณ เขมเจรญ,2547) ซงสทธในการศกษานไดรบการยอมรบในกฎหมายระหวาง

ประเทศซงมผลผกพนกบประเทศไทยหลายฉบบซงไดแก ปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน ค.ศ

1948 อนสญญาวาดวยสทธเดก ค.ศ.1989 และอนสญญาวาดวยการขจดการเลอกปฏบตทางเชอชาต

ในทกรปแบบ ค.ศ.1965 โดยรบรองวามนษยมสทธตดตวมาแตกำเนด มนษยมศกดศรและมความ

เสมอภาคกนหามเลอกปฏบตตอมนษยไมวาดวยเหตผลใดๆ ซงไดรบรองสทธการศกษาไวอยาง

ชดเจนวาบคคลมสทธในการศกษา การศกษาเปนสงทใหเปลาโดยไมคดมลคาอยางนอยทสดในการ

ศกษาขนพนฐาน และการศกษาขนสงจะตองเปดใหทกคนไดรบการศกษาเทากนตามความสามารถ

ซงคนไรสญชาตจงมสทธไดรบการศกษาในขนพนฐานแบบใหเปลา รวมถงมการเปดโอกาสไดรบ

การศกษาในระดบสงตามความสามารถและตามความตองการของบคคล ใหความสำคญวาดวยศกดศร

และคณคาของมนษยทเทาเทยมกน โดยไมเลอกการปฏบต

มใชเพยงแตกฎหมายระหวางประเทศเทานนทรบรองสทธในการศกษาของบคคลไรสญชาต

กฎหมายภายในประเทศไทยกไดใหการรบรองสทธในการศกษาไวอยางชดเจนเชนเดยวกน โดยสทธ

ในเรองของการศกษานไดมการบญญตรบรองตงแตประเทศไทยเรมมรฐธรรมนญฉบบแรก พทธศกราช

2475 และไดบญญตรบรองในรฐธรรมนญตอมาทกฉบบ จนถงรฐธรรมนญฉบบปจจบน พทธศกราช

2550 โดยกลาววาการจดการศกษาตองจดใหบคคลมสทธและโอกาสเสมอกนในการรบการศกษาขน

พนฐานไมนอยกวา 12 ปท รฐจะตองจดใหอยางทวถงและมคณภาพโดยไมเกบคาใชจายแมมใชบคคล

สญชาตไทย หรอเปนบคคลไรสญชาตทไมมเอกสารพสจนตนใดๆเลยกมสทธเขาเรยนในสถานศกษาได

ในการศกษาครงนผวจยมความสนใจตอปรากฏการณทางสงคมทเรยกวา “กระบวนการ

เขาสภาวะชายขอบทางการศกษาของเดกนกเรยนอาขา ในอำเภอเมองจงหวดเชยงราย” เนองจาก

กระบวนการสรางคนชายขอบเปนสงทหลกเลยงไมได ซงเกดขนในบรบทการพฒนาทางเศรษฐกจ

การเมอง สงคมและวฒนธรรม เปนสภาวะทคนจน คนยากไร คนดอยโอกาสเปนกลมคนทไมม

ตำแหนงทชดเจนในสงคม คนเหลานตองเผชญการแกงแยงแขงขนเพอการเขาถงทรพยากรทมอย

อยางจำกดอกทงยงถกกดกนและถกเอารดเอาเปรยบจากลมคนสวนใหญ นอกจากพวกเขาจะอยหาง

จากศนยกลางทางเศรษฐกจ การเมอง และสงคมแลวยงถกกดกนออกจากศนยกลางมากขนทกขณะ

แมวาจะมการรางกฎหมายเพอคมครองสทธของคนไรสญชาตใหไดรบการศกษาแลวกตามในทาง

ปฏบตยงมคนไรสญชาตอกเปนจำนวนมากทไมไดรบสทธในการศกษาเชนเดยวกบกลมอนๆ ผวจย

จงมความสนใจทจะศกษาในปญหานอยางลกซง

2.1 แนวคดวาดวยสญชาต (Nationality)

2.1.1 ความหมายของคำวาสญชาต


อมรา พงศาพชญ (2533) กลาววา กลมสญชาต (National Group) หมายถง กลมคนทเปน

สมาชกของประเทศเดยวกนและหมายความถงสมาชกของประเทศนนๆ ตามกฎหมาย โดยทลกษณะ

ทางกายภาพและวฒนธรรมอาจจะแตกตางกน

ชมพร ปจจสานนท (2546) ใหคำจำกดความวา “สญชาต” หมายถง ความผกพนทาง

กฎหมายและการเมองทบคคลมตอรฐ เปนความผกพนทรฐเปนผกำหนดรบรองโดยตราออกมาเปน

กฎหมายโดยคำนงถงความใกลชดความผกพนทบคคลมตอรฐเจาของสญชาตมากกวารฐอนใดและผล

แหงความผกพนน ทำใหบคคลนนเกดภาระหนาทมตอรฐในฐานะคนในชาต และในขณะเดยวกนรฐก

มสทธทจะปกปองคมครองแกบคคลนนและมสทธเรยกรองแทนบคคลนน หากบคคลนนไดรบความ

เสยหายจากการกระทำของรฐอนโดยเปนไปตามหลกกฎหมายระหวางประเทศ

กมล สนธเกษตรรน (2529) กลาววา “สญชาต” (Nationality) คอบคคลแตละบคคลท

ถอกำเนดขนมาในดนแดนแหงหนงแหงใดในในโลกน จะตองถอสญชาตตดตวอยางนอยหนงสญชาต

การมสญชาตใดยอมเปนเครองหมายชใหเหนวาบคคลนนมความผกพนหรออยภายใตอำนาจบงคบ

ของรฐใดเปนสำคญ นอกจากการแสดงถง ความสมพนธระหวางรฐกบปจเจกบคคลในทางการเมอง

แลว สญชาตยงกลายเปนเครองมอทสำคญประการหนงตอการสรางความเปนพวกเดยวกน คนกลม

เดยวกน และพรอมๆกนกเปนการสรางคนทไมใชพวกเดยวกนหรอคนอนๆ

พนธทพย กาญจนะจตรา สายสนทร (2545) ใหความหมายของคำวาสญชาต คอ สงทผกผน

ทางการเมองและทางจตใจทผกพนมดบคคลไวกบรฐใดรฐหนง การทบคคลจะมสญชาตใดสญชาต

หนงไดนนกจะตองมกฎหมายวาดวยสญชาตของประเทศทบญญตใหเขามสญชาตของประเทศนนได

ทงนเพราะสญชาตเปนสงทไมมรปรางแตเปนเครองผกมดบคคลไวกบรฐซงถกกำหนดเอาไวโดย

กฎหมาย การถอสญชาตของบคคลในรฐแหงใดแหงหนงมผลตอการทรฐนนจะสามารถใชอำนาจ

ในทางกฎหมายแกบคคลดงกลาว และในทางกลบกนบคคลผถอสญชาตของรฐกมสทธในดานตางๆ

เชนเดยวกบบคคลอนซงถอสญชาตของรฐนน และหากมใชบคคลผถอสญชาตของรฐนนกจะไมม

สทธหรอสทธทแตกตางกนออกไป

สรปไดวาการมสญชาตหรอถอสญชาตใดสญชาตหนงยอมเปนเครองหมายชใหเหนถง

การอยภายใตการปกครองของรฐนนๆ สญชาตเปนสงทผกผนทางการเมองและจตใจทผกมดบคคล

ไวกบรฐใดรฐหนง แตถาบคคลนนเปนคนไรรฐและไรสญชาต ยอมทำใหบคคลนนถกเลอกปฏบตจาก

สงคมและมกถกปลอยปละละเลยใหตกอยในสภาพแวดลอมทไมเหมาะสมและดอยกวาบคคลทวไป

ทำใหขาดโอกาสในการพฒนาตนเองอยางเหมาะสม ดงนนเรองของสญชาตมความสำคญทสามารถ

กำหนดบทบาทความเปนมนษย และการไดรบความคมครองจากสวสดการในดานตางๆ ของรฐท

สมควรจะไดรบ หากขาดโอกาสบคคลเหลานยอมเปนภยอนตรายตอประเทศชาตและตอการพฒนา

ประเทศ


2. แนวคดวาดวยคนไรสญชาต

2.1.1 ความหมายของคนไรสญชาต

“คนไรสญชาต กคอ บคคลทไมมสญชาตของรฐหนงรฐใดเลย ซงผลของการไรสญชาต

ยอมทำใหบคคลนนไมไดรบความคมครองจากรฐเจาของสญชาตหรอทเรยกวา State Protection แต

บคคลไรสญชาตอาจจะไดรบความคมครองในฐานะทเปนพลเมองของรฐใดรฐหนงได หากรฐนน

ยอมรบสทธอาศยแกคนไรสญชาตนนๆ คนไรสญชาตในสถานการณเชนน จงเปนเพยงคนไรสญชาต

ทไมไรภมลำเนาเพราะมรฐใดรฐหนงยอมรบทจะใหสทธอาศยแกตน คนไรสญชาตในสถานการณ

เชนนจงมสถานนะเปนคนตางดาวในทกๆรฐ แตสามารถอาศยอยในรฐทยอมรบใหสทธอาศยแกตน

ไดอยางปกตสขเหมอนบคคลทมสญชาตของรฐใดรฐหนง (พนธทพย กาญจนะจตรา สายสนทร,2545)

2.1.2 การกลายเปนบคคลไรสญชาต

การกลายเปนบคคลไรสญชาตของบคคลในประเทศไทยนน พนธทพย กาญจนะจตรา

สายสนทร (2545) ไดสรปความไรสญชาตของบคคลนนเกดมาจากเหต 3 ประการ

1. ความไรสญชาตทเกดจากการไมไดรบการบนทกการเกดในทะเบยนบคคลของรฐ

ความไรสญชาตนนอาจเกดขนในกรณของบคคลทอางตนวามสญชาตไทย แตอาจไม

สามารถพสจนตนตอรฐไทยไดโดยกระบวนการการพสจนสถานะทางบคคลทางกฎหมาย บคคลใน

สถานการณนจะถกวาเปนคนตางดาวและหากพสจนความเปนไทยโดยสญชาตได บคคลดงกลาวกจะ

พนจากความเปนคนไรรฐและมสถานภาพเปนคนสญชาตไทย แตถาหากไมสามารถพสจนได บคคล

ดงกลาวกจะตกเปนคนตางดาวและหากบคคลนนไมมสญชาตของรฐอนใดเลย บคคลนกจะตกเปนคน

ไรสญชาต และในกรณทไมไดรบอนญาตใหเขามาอยในประเทศไทย บคคลดงกลาวกจะตกเปนคน

ไรภมลำเนาและตกเปนคนไรรฐอกดวย

บคคลทไมมเอกสารพสจนตนของรฐในการรบรองตนเกยวกบการเกดนพบวาม

ปญหามาจาก 2 กรณ กรณแรก บพการไมดำเนนการแจงเกดตอรฐเจาของสญชาตของบพการหรอรฐ

เจาของดนแดนทบตรเกดใหแกบตรของตน และกรณทสอง รฐปฏเสธทจะรบแจงการเกดของบคคล

แมวาจะปรากฏอยางชดเจนวาบคคลนนเกดในดนแดนของรฐหรอบพการคนนนมสญชาตของรฐ

2. ความไรสญชาตทเกดขนจากการถกถอนสญชาตโดยรฐทมจดเกาะเกยวอยาง

แทจรงกบบคคล

การถกถอนสญชาต หมายความวา สถานภาพไรสญชาตทบคคลไดรบเนองมาจาก

การเสยสญชาตโดยรฐเปนผสงถอดถอนสญชาตและอาจไมไดรบสญชาตอนมาแทนท ซงมกเกดขน

กบบคคลทมเพยงสญชาตเดยวและไมไดมจดเกาะเกยวทแทจรงกบรฐประเทศอนใดเลย

3. ความไรสญชาตทเกดจากความไมรถงรากเหงาของตนเอง

ความไรสญชาตอาจเกดขนในสถานการณทบคคลไมรจกความเปนมาของตนเองเลย


เชน ไมรจกตนเองเกดทประเทศใดทำใหไมสามารถมสญชาตไดโดยหลกดนแดน ประการตอมา ความ

ไมรวาใครเปนบพการ จงทำใหบคคลไมอาจมสญชาตโดยหลกสบสายโลหต โดยสรปแลว บคคล

ดงกลาวจงไมสามารถจงไมสามารถมสญชาตโดยการเกด และดนแดนโดยผลทางกฎหมายไทยแลว

บคคลทขาดขอเทจจรงทสามารถพสจนได ซงเปนขอสนบสนนใหบคคลนนอาจจะไดรบสญชาตไทย

ยอมมสถานะกลายเปน “คนตางดาว” (Aliens) และเมอไมมเอกสารแสดงวาไดรบอนญาตใหเขามา

ในประเทศไทยและอาศยอยโดยกฎหมาย บคคลในสถานการณนกจะมสถานะเปน คนตางดาวทเขา

เมองมาโดยผดกฎหมาย ดงนน ดวยเหตทไมสามารถพสจนตนไดและขาดเอกสารการไดรบอนญาตน

ทำใหบคคลไมอาจมทงสญชาตและภมลำเนา จงเปนคนไรรฐไปในทสด

2.1.3 สาเหตคนไรสญชาตในพนทสงของประเทศไทย

ปญหาของคนทอาศยในชมชนบนพนทสงจำนวนมากทไมมสถานะบคคลตามกฎหมาย

ของประเทศใดเลยและยงไมมสถานนะบคคลทชอบดวยกฎหมาย บคคลบนพนทสงบางคนซงม

จำนวนไมนอยไมมเอกสารรบรองความเปนบคคลตามกฎหมาย จงไมมเอกสารพสจนตนทออกโดยรฐ

ใดเลยในโลกหรอโดยองคการระหวางประเทศใดเลยในโลก พวกเขาตกเปนคนไรรฐ (Stateless

Persons ) มใชเพยงคนไรสญชาต (Nationalityless Persons) ไมมรฐใดในโลกใหความคมครองในฐาน

นะของรฐเจาของสญชาต หรอแมแตเพยงแครฐเจาของภมลำเนา เปนคนเขาเมองทผดกฎหมายในทก

ประเทศ โดยอาจำแนกได 3 กลม กลาวคอ (พนธทพย กาญจนะจตรา สายสนทร ,2546)

กลมแรก กคอ คนหรอชมชนทเกดในประเทศไทยและบดามารดากเปนคนทเกดและอาศย

อยในประเทศไทยมาตงแตดงเดม แตอาจมใชคนทพดภาษาไทย แตอาจจะเปนกลมชาตพนธพนเมอง

เชน อาขา มเซอ กะเหรยง พวกเขามสญชาตไทยโดยผลอตโนมตของกฎหมายเพราะเกดในประเทศ

ไทยและบดามารดาเปนคนทเกดในประเทศไทย แตดวยบดามารดาตกสำรวจทางทะเบยนราษฎร บตร

หลานจงตกอยในความไมเชอของเจาทของรฐวา เปนคนสญชาตไทย แตเมอเขาไมมความเกยวพนกบ

ประเทศใดในโลก เขาจงตกเปน “คนไรรฐโดยขอเทจจรง ” ถงแมกฎหมายไทยพวกเขาควรจะไดรบ

สญชาตไทย ในหลายสถานการณการณทการพสจนสญชาตไทย แตดวยความไมใสใจในการตดตาม

เรองโดยตวชาวบานเองและเจาหนาทของรฐ บคคลนนหรอชมชนนนจงยงไรเอกสารพสจนทราบ

ตวบคคล

กลมทสอง กคอ คนหรอชมชนทเกดนอกประเทศไทยและเขามาในประเทศไทยนานแลว

จนเกดความกลมกลนกบประเทศไทยในทางสงคมวฒนธรรม และมบตรหลานทเกดในประเทศไทย

โดยกฎหมายไทย คนรนแรกและรนทสองในสถานการณดงกลาวยอมไมมสญชาตไทย แตคนในรนท

สามมสญชาตไทยโดยผลอตโนมตของกฎหมายหากเกดกอนวนท 26 กมภาพนธ พ.ศ. 2535 โดย

นโยบายของรฐไทย คนบนพนทสงกลมนไดรบการยอมรบใหม “คนไรรฐโดยขอกฎหมาย (De Jure

Stateless Persons)” กลาวคอ ไมมสญชาตไทยและไมไดรบรองวามสญชาตของเจาของถนกำเนดของ


บพการ เนองจากเดนทางออกมาจากประเทศนนจนไมมหลกฐานทางทะเบยนราษฎรในประเทศหลงน

เลย หรอเปนชนชาตทมความขดแยงทางชาตพนธกบกลมผปกครองของเจาถนกำเนดของบพการ

กลมทสาม กคอ คนหรอชมชนทเพงอพยพเขามาในประเทศไทย และยงไมมความ

กลมกลนทางสงคมและวฒนธรรมกบประเทศไทยชนกลมนอยมกเปนชนกลมนอยไรสญชาตใน

ประเทศพมา เปนคนตางดาวทเขาเมองโดยผดกฎหมาย มกเปนคนหนภย ซงอาจจะเปนทางเศรษฐกจ

หรอการเมองชมชนทเขามากนในวนท 15 กนยายน พ.ศ. 2542 บางชมชนไดรบสทธอาศยชวคราว แม

ยงถกวาเปนคนเขาเมองโดยผดกฎหมายซงบางคนไดไปรบจางในเมอง กอาจจะไดรบอนญาตใหสทธ

อาศยชวคราวเชนกน แมยงถกกลาวหาวาเปนคนเขาเมองผดกฎหมายเชนกน

จากปรากฏการณทางสงคมในปจจบนประกอบไปดวยกลมคนหลากหลายเชอชาต ศาสนา

วฒนธรรม แตยงมคนอกกลมทอาศยและตงถนฐานระหวางชายแดนทางภมศาสตรนนคอกลมชาตพนธ

ชนกลมนอย ซงไมมตำแหนงใดในสงคม เนองจากดวยกระบวนการการสรางความเปนไทยทอยภาย

ใตแนวคดแยกพวกและลทธชาตนยมสงผลใหเกดคนไทยทเปนกลมใหญในประเทศ และกลมคนท

ไมใชคนไทย โดยสาระสำคญของการเปนคนไรสญชาตจากการตงถน ฐานอนเปราะบางและชวตของ

คนเหลานตองเผชญกบความแยงชงในการเขาถงทรพยากรทมอยอยางจำกด และถกเอารดเอาเปรยบ

จากคนกลมใหญในสงคม คนเหลานยอมกลายเปนคนชายขอบของสงคม โดยกลมบคคลเหลาน

มกขาดอำนาจในการตอรอง ขาดโอกาสทางการศกษาและขาดโอกาสในการเขาถงความมนคงของชวต

3. แนวคดเรองภาวะชายขอบ (Marginality)

กระบวนการการพฒนาประเทศอยางไมหยดยง สงผลใหเกดการเปลยนแปลงทาง

เศรษฐกจ แตการเปลยนแปลงดงกลาวกลบเปนการกดกน ผลกไสคนบางกลมใหออกจากศนยกลาง

ของสงคม โดยการสรางภาพความแตกตาง เหลอมลำใหดเปนเรองธรรมดามคนบางกลมเทานนทด

โดดเดน ไดรบการยอมรบและมบทบาทเปนผนำในขณะเดยวกนมอกพวกหนงทเสมอนวาไมเปนท

ตองการของระบบการพฒนาเศรษฐกจ พวกเขาเหลานนถอไดวาเปนสวนเกนของประเทศ เปนภาระ

สงคม เปนปญหาทตองไดรบการแกไข ซงในทางสงคมศาสตรเรยกคนกลมนนวา “คนชายขอบ”

(สรชย หวนแกว,2550)

“เดกไรสญชาต” ซงเปนกลมนกเรยนอาขาเปนคนอกกลมหนงทถกผลกไสใหกลายเปน

คนชายขอบของสงคมเมองเนองจากความไมสอดคลองกบวถชวตของสงคมสมยใหม ดวยการตดปาย

แงลบอยางตายตว หรอถกลดอำนาจถกกดกนและถกทำใหดอยโอกาสในการเขาถงทรพยากรทควรจะ

ไดรบ การสรางชองวางแหงความแตกตางและเหลอมลำเชนน กอใหเกดการลดคณคาของความเปนคน

และไมยอมรบถงความหลากหลายของบคคลทมความแตกตาง รวมถงสงเสรมความแปลกแยกและไม

เทาเทยมกนใหดำรงอยในสงคม


ดงนนในการศกษาวทยานพนธเรอง “เรองกระบวนการเขาสภาวะชายขอบทางการศกษาของเดก

นกเรยนอาขา ในอำเภอเมองจงหวด” มาเปนกรอบในการวเคราะห เนองจากการศกษาความเปนชายขอบ

จะทำใหเราเขาใจ “กลมนกเรยนอาขา” ไดอยางลกซงมากยงขน

3.1 ความหมายของคนชายขอบ (Marginal People)

สรชย หวนแกว (2546) ใหความหมายคนชายขอบ หมายถง กลมคนทมชวตอยกงกลาง

หรอหางไกลจากศนยกลางทงในภมศาสตรและสงคมวฒนธรรมในทางภมศาสตร “คนชายขอบ” มก

จะเปนกลมคนทตองเคลอนยายจากภมลำเนาดงเดมดวยเหตผลทางธรรมชาต เศรษฐกจการเมองและ

สงคมวฒนธรรม การตงถนฐานการประกอบอาชพหรอวถชวตของคนกลมนตองเผชญกบการแกงแยง

แขงขนเพอเขาถงทรพยากรทมอยอยางจำกด ถกกดกนและเอารดเอาเปรยบจากคนกลมใหญซงอาศย

ในดนแดน หรอเขตภมศาสตรนนมากอน ในทางสงคมวฒนธรรม “คนชายขอบ” ยอมกลายเปนคน

กลมนอยในสงคมใหม วฒนธรรมประจำกลมจงเปนวฒนธรรมยอยทไมไดรบการยอมรบหรอไดรบ

การปฏบตจากผคนในกระแสหลกการเรยนรการปรบตวและการตอสดนรนเพอทจะเอาตวรอดหรอ

มชวตอยภายใตสภาพดงกลาว จงเปนสาระสำคญของวถชวตของประชากรทอาศยอยในวฒนธรรม

ชายขอบ

สรยา สมทคปต และคณะ (2542) ไดอธบายถงลกษณะชายขอบวา เปนกลมประชากรซง

อาศยอยหางไกลศนยกลางทางเศรษฐกจ การเมอง และวฒนธรรม คนเหลานขาดอำนาจตอรองขาด

เครองมอทจะเขาถงอำนาจ และถกกดกนออกนอกระบบการตอรอง อำนาจและการจดสรรทรพยากร

อำนาจและความมนคงในสงคมลกษณะประชากรของกลมชายขอบอาจแตกตางจากประชากรสวน

ใหญของสงคมในแงของชาตพนธ ผวพรรณ ศาสนา อดมการณ การศกษา ฐานะทางเศรษฐกจ และ

ชนชนทางสงคม ฯลฯ ตวอยางของประชากรชายขอบไดแก ชนกลมนอย ผอพยพ ประชากรทอาศยอย

ในสลม ชาวนา ชาวไรในชนบท โสเภณ แรงงานไรฝมอ แรงงานขามชาต ฯลฯ

อรรถจกร สตยานรกษ (2542) ไดศกษาความหมายของ “คนชายขอบ” วาคนชายขอบกคอ

คนจน โดยคนเหลานถกถบใหกระเดนออกไปตดอยตรงชายขอบโดยอำนาจรฐ ซงอำนาจรฐไดเลอก

ไวแลววาใครอยชายขอบของรฐ หรอใครควรจะยนอยตรงใจกลางของทรพยากรของรฐ เชนเดยวกบ

ศภชย เจรญวงศ ไดใหความหมายของคนชายขอบวา คนชายขอบนนไมไดเปนแค คนชายขอบแตคน

เหลานคอคนตกขอบ มชวตอยกบการถกทอดทง

3.2 กระบวนการเขาสภาวะชายขอบในสงคมไทย

ทวช จตรวรพฤกษ (2541) เรองเสยงจากคนชายขอบ : ศกดศรความเปนคนของชาวลซอ

เปนงานทนำเสนอถง สถานการณบนทสงในประเทศไทยในปจจบน ชมชนชาวเขากำลงเผชญหนากบ

กระแสทนนยมทไหลบาเขามาในนามของการพฒนา ทำใหระบบการจดการความสมพนธทางสงคม

ตามจารตประเพณ ทวางอยบนพนฐานของการพงพาอาศยและความเสมอภาคกนในการเขาถงทรพยากร


ไดถกลดรอนศกยภาพลงไป การใชทรพยากรและสรางเงอนไขใหชาวเขาตกอยภายใตกลไกของตลาด

แลว ยงไดทำลายภมปญญาและเครอขายความสมพนธระหวางกลมชาตพนธตางๆ ชมชนชาวเขากำลง

ตกอยในภาวะตกขอบทางสงคม (Marginalization) และสญเสยความสามารถในการจดการทรพยากร

ไปอยางรวดเรว กอใหเกดปญหาใหมๆ ทมความสลบซบซอนเกดขนมากมายหลายระดบ เชน ทรพยากร

ธรรมชาตเสอมโทรม ความยากจน ความขดแยงจากการแยงชงทรพยากร

ในการปรบความสมพนธเชงอำนาจระหวางชาวลซอและรฐ มการใชอำนาจควบคม

โดยตรงและตายตว กำหนดทศทางการพฒนาจากเบองบนโดยไมไดดวามความสอดคลองกบวถชวต

ของชาวลซอหรอไม สรางความกดดนใหชาวลซอตองพงพาภายนอกมากขนเรอยๆโดยเฉพาะทนและ

ขาวสาร ยงทำใหชาวเขายากจนลง ซงความยากจนไมไดพจารณามาจากความขาดแคลนปจจยพนฐาน

ในการดำรงชวตเทานน แตใหความสำคญมากกวากบประเดนเรองการสญเสยปจจยในการผลต

ถกจำกดการใชทรพยากรและสภาพแวดลอมถกทำลาย และการสญเสยพลงทางสงคม ความเปน

ปจเจกขยายขอบเขตเขาไปแทนทความเปนชมชนมากขน ทำใหวถชวตตองหกเหจากเดมทเคยเปน

ความสมพนธทางสงคมเปลยนแปลงไปพลงทยดเหนยวใหคนมาใชชวตรวมกนหรอทำงานรวมกนลด

นอยลง เนองจากอำนาจรฐเขาไปสนคลอนความสมพนธของชาวลซอ สงผลใหความสมพนธใน

ชมชนมรปแบบทเปลยนแปลงไป

ในขณะทความสมพนธเปลยนแปลงไปแตในอกดานหนงชาวลซอไดรบวฒนธรรมหรอ

วธคดใหมของรฐไทยเขาไปอยในบรบทของวฒนธรรมลซอดวยเชนกน ทงโดยการปรบปรงชนสวน

เดมและหยบยมชนสวนใหมจากวฒนธรรมอนมาประกอบใหมเพอใหมคณภาพสงขน โดยการยอมรบ

แผนความสมพนธเชงอำนาจของรฐไทย คอ การตดตงหงบชาพระพทธรปเคยงขางกบหงบชาผ

ภายในบาน เปนปฏบตการเชงสญลกษณทสะทอนใหเหนถงการยอมรบในอำนาจรฐและอทธพลของ

ตลาดแบบทนนยมวาเปนสงทตองเผชญและไมมทางเลยง การรบรปเอารปเคารพตามความเชอแบบ

คนพนราบเขามาอยในบาน เปนการขยบขยายพนททางวฒนธรรม โดยการลดความศกดสทธ (Demystify)

โดยตำแหนงของพระพทธรปจะถกจดวางใหอยในตำแนงทมอำนาจทดอยกวาผดงเดมของชาวลซอ

งานศกษาดงกลาว ไดชใหเหนวาในสภาวะทตองเผชญกบความเปนชายขอบเนองจาก

วถชวตถกครอบงำโดยการพฒนา โดยการขยายตวของอำนาจรฐเขาสชมชนลซอ ชาวลซอมการปรบตว

และตอบโตตอสถานการณโดยการจดความสมพนธในชมชน ตลอดจนการตกผลกทางวฒนธรรมใน

รปแบบพธกรรมอนหลากหลายจากกลมอน มาปรบใชใบบรบทวฒนธรรมของชาวลซอ เพอใหตนเอง

อยรอดในทามกลางกระแสของการเปลยนแปลง

โกมาตร จงเสถยรทรพย (1998) ไดทำการศกษาเรอง “Living On The Edge : Marginality

in The Kui in Northeast Thailand” ความเปนชายขอบของชมชนชาวกยคนเลยงชางแหงเมองสรนทร

ซงพบวาการเกดขนของรฐชาตสมยใหมไมเพยงกอใหเกดศนยกลางทางการเมองและการควบคม


แบบใหมเทานน แตไดทำใหองคกรทางสงคมของชมชนชาวกยแตกสลายลง ซงแตเดมองคกรทาง

สงคมของชาวกยทเชอมโยงผานพธคลองชาง ในฐานะศนยกลางของระเบยบทางการเมองของชาวกย

ซงพบวามการจดลำดบชน ตำแหนงแหงท พนธะหนาท เกยรตและศกดศรของชาวกยทไดมาจาก

กจกรรมการคลองชาง ถกแทนดวยการเมองสมยใหมซงเปนเวทของขาราชการ นายทนทองถน

เชอสายจนซงมสถานภาพผนำของชมชน ในขณะทชาวกยถกกนออกไปจากการมสวนรวมในเวท

การเมองและเครอขายของระบบอปถมภ

ในบรบทของการทองเทยวนนพบวา จงหวดสรนทรถกฉายภาพวาเปน “เมองชาง” ซงถก

จดขนในทกปเพอดงดดนกทองเทยว ในเวทของการทองเทยวนชาวกยมสวนรวมในฐานนะคนเลยง

ชางเมองสรนทร คนฝกชางเขาขบวน แตกจกรรมดงกลาวในฐานะผกระทำ (Agency) เมอเกยรตภม

ตกไปอยทขาราชการ ผนำทองถน ผซงนำเสนอในนามของชาวกยโดยแสดงวาตนมความเชยวชาญ

ในเรองชาง โดยทชาวกยถกกดกนออกจากเวทดงกลาว ตองอยภายใตการควบคมของขาราชการและ

ผนำทองถน ในภาวะทสญเสยบทบาทในฐานะผกระทบ (Agency) ชายกยไดสรางความเปน (Agency)

ของตนเองใหมผานการสราง “บานโบราณ” ตามแบบบานดงเดมของชาวกย บานโบราณเปนการนำ

เสนอตวตนของชาวกยอยางแทจรงบานโบราณจงเปนสญลกษณทชาวกยใชเปนเครองมอในการ

ตอตานการครอบงำของรฐ (โกมาตร จงเสถยรทรพย ,1998อางถงใน วาสนา ละอองปลว,2546)

อานนท กาญจนพนธ (2549) ไดอธบายถงความเปนชายขอบทางสงคมนนเกยวของกบ

ความสมพนธเชงอำนาจทซบซอนซงมกผลกใหคนสวนหนงตองไรอำนาจ จนตกไปอยชายขอบของ

สงคม แมจะมพนทในเชงภมศาสตร ขณะเดยวกนกยงหมายรวมถงกระบวนการลดทอนความเปน

มนษย ดวยความพยายามทำใหคนกลายเปนสงของบางอยางทตายตว เชนการทำใหเปนสนคา

(Commoditization) และการตดปายใหมลกษณะอยางใดอยางหนงในแงลบ (Stigmatization) กระบวนการ

การเปนคนชายขอบนนเกดขนได 2 ทศทาง ทตรงกนขามกน กลาวคอ

ในทศทางแรก ความเปนชายขอบเกดขนจากการถกกดกน การถกลดอำนาจ หรอถกตด

ปาย เชนกรณผตดเชอเอสไอวนน ความเปนชายขอบของพวกเขาเกดจากผตดเชอถกแยกออกไปจาก

จากสงคม ถกแปลกแยกจากสงคม ถกผลกใหกลายเปนชายขอบในลกษณะทสงคมไมยอมรบ แตพวกเขา

กพยายามแยกตวออกมาจากสงคม เพอใหเหนตวตนของเขาเอง

ทศทางทสอง ความเปนชายขอบเกดจาก การถกดงใหเขารวมกระบวนการ จนกลบกลาย

เปนชายขอบในทศทางตรงกนขามกบทศทางแรก เชนกรณกลมชาตพนธในสงคมถกดงใหเขารวมใน

กระบวนการพฒนา โดยเฉพาะอยางยงการสงเสรมการทองเทยว แตกบกลายเปนการดงใหพวกเขาถก

แปลกแยก ถกดงใหเปนคนชายขอบ เพราะมสถานภาพเปนสนคาสำหรบนกทองเทยวเทานนหรอใน

กรณของผบรโภคสนคาเงนผอนกถกทำใหกลายเปนชายขอบได เพราะยงเขาไปมสวนรวมในบรโภค

สนคาเงนผอนกถกทำใหกลายเปนคนชายขอบได เพราะยงเขาไปมสวนรวมในการบรโภคกยงจะ


กลายเปนคนชายขอบในเชงเศรษฐกจดวยการตดหนสนรงรงจนไรความเปนตวเอง

ดงนนกระบวนการกลายชายขอบ จงไมไดเกดขนเพราะถกกดกนดานเดยว แตเกดจาก

กระบวนการทงสองดานภายใตบรบทดงกลาว ในปจจบนจะพบวา ความเปนชายขอบสามารถเกดขน

ไดทกหนทกแหง การเปนชายขอบจงอาจเกดขนไดกบทกคน ในเกอบทกสถานการณ

สรยา สมทคปตและคณะ (2542) ชวตชายขอบของคนไทยในญปนทกำลงดนรนทำงาน

และดนรนใชชวตอยในประเทศญปน เปนตวอยางของกลมคนและวถชวตทเราเรยกวา “คนชายขอบ”

ซงสรปไดดงน

1) คนชายขอบ มกเปนกลมคนทพลดพรากจากถนฐานดงเดมและรากเหงาทางวฒนธรรม

ดวยเหตผลตางๆเชนความจำเปนทางเศรษฐกจ ตองการแสวงหาโชคหรอโอกาสในชวต ถกบงคบ

หลอกลวงโดยแกงมาเฟยรขามชาต

2) คนชายขอบ เปนชนชนตำหรอกลมคนไมไดถกจดไวในระบบของชนชนของสงคม

ใหม ทำใหคนกลมนไรสทธไรเสยงทางการเมองหรอไรอำนาจโดยเฉพาะอำนาจทางเศรษฐกจและ

การเมองในสงคมใหม

3) คนชายขอบ มชวตอยดวยความหวาดระแวงและตอสดนรนเพอเอาตวรอดเนองจาก

คนกลมนตองเรมตนวถชวตและทำงานในสงคมแหงใหมโดยปราศจากการศกษาอบรมหรอการเตรยม

ตวทเหมาะสม และทสำคญคนกลมนลกลอบเขาเมองและทำงานโดยไมไดรบอนญาตจากรฐบาลของ

เจาของประเทศ ดงนน วถชวตของคนชายขอบตองตอสดนรนเพอเอาตวรอด รวมทงเผชญกบการ

เลอกปฏบตและภยอนตรายตางๆ รอบตวอยตลอดเวลา

4) คนชายขอบ เปนกลมคนทอยทามกลางกระแสวฒนธรรมของชมชนดงเดมกบ

วฒนธรรมใหม เนองจากคนชายขอบเกดจากคนอพยพหรอยายถนเพอตงถนฐานและหางานทำใน

ประเทศใหม คนกลมนเกด เตบโต และเรยนรวฒนธรรมของตนมากอนแลว เมอยายถนเขาไปอยใน

สงคมใหมพวกเขาจำเปนตองยอมรบตอรองหรอปรบเปลยนผสมผสานเอาวฒนธรรมดงเดมของตน

กบวฒนธรรมของสงคมใหมเขามาเปนสวนหนงของวถชวต ชวตและวฒนธรรมของ “คนชายขอบ”

จงเปนชวตทอยระหวางวฒนธรรมสองกระแส

5) คนชายขอบ เปนกลมคนทใชชวตอยในทามกลางกระแสวฒนธรรมบรโภคในสงคม

สมยใหม “คนชายขอบ” พบวาในญปนสวนใหญทำงานในไรนา โรงงานอตสาหกรรม และสถาน

บรการ เกอบทงหมดชชวตอยในสงคมเมองซงเปนสงคมบรโภค

4. โอกาสทางศกษาของคนไรสญชาต

4.1 ความหมายของการศกษา

สพตรา สภาพ (2515) การศกษาเปนสงจำเปนสำหรบมนษยทกคน เพราะมนษยทกคนตอง


อยรวมกบผอน จงจำเปนตองเรยนรสงตางๆในสงคม มนษยเรมมการศกษาตงแตมนษยเรมรจกคด

พจารณาสงรอบตว และพยายามเขาใจและหาหนทางอยรอดกบสงแวดลอมนนๆ ซงเปนการตอบสนอง

การอยรอดและความอยากรอยากเหนของมนษย

การศกษาจงเปนวธการทมนษยถายทอดความร ทศนคต แบบของความประพฤต และ

มรดกของสงคมแกคนรนตอไป เปนการชวยพฒนาความคด ความร ความสามารถ เพอใหเขาใจสงคม

ทเขาเปนสมาชกอยและสามารถปรบตวใหเขากบคนอนๆ ในสงคมเนองจากสงคมมความสลบซบซอน

มนษยจงตองหาทางแกไขปรบปรงใหเขากบสงคมทพฒนา ดงนนการศกษาของมนษยจงไมสนสด

และเปนกระบวนการทมอยตลอดไป

การศกษาคอการสรางสมและการถายทอดความร ประสบการณของมนษยเพอการแก

ปญหา และยงกอใหเกดความเจรญ การศกษามความจำเปนอยางตอเนอง และตองการแกไขอยอยาง

เสมอ การศกษาจงมความหมายทกวางไกลและลกกวาการเรยนหนงสอและการไปโรงเรยน การศกษา

กอใหเกดความเจรญทางพทธปญญา จตใจ สงคม การศกษาไมใชการเรยนรเพอหาวชาแตเปนการ

เรยนใหเกดความคด

4.2 แนวคดเกยวกบโอกาสทางการศกษา

ในมมมองของนกสงคมวทยา (Raymond Boudon ,1974 อางถงใน นยนปพร สปปภาส,

2549) นกสงคมวทยาชาวฝรงเศสไดเสนอวา ความไมเสมอภาคในโอกาสทางการศกษานน เปนผลมา

จากกระบวนการทมสวนประกอบ 2 ประการ (Two-Component Process) คอ ผลลพธมาจากการจดชน

ทางสงคม (Primary Effects Of Stratification) และผลลพธรองจากการจดชนทางสงคม (Secondary

Effects Of Stratification)

Boudon กลาวถง ผลลพธหลกจากการจดชนชนทางสงคม (Primary effects of stratification)

เปนอนดบแรก พบวาผลลพธหลกจากการจดชนทางสงคมนเชอมโยงกบความแตกตางในดานวฒนธรรม

ในระหวางชนชนทางสงคม ซงเปนผลมาจากระบบการจดชนทางสงคม แมวา Boudon ยอมรบวาความ

แตกตางในคานยมและทศนะคตระหวางชนชนทางสงคมกอใหเกดความไมเสมอภาคในโอกาส

ทางการศกษา

ซง Boudon ยงชใหเหนวา ผลลพธรองจากการจดชนทางสงคม (Secondary effects of

Stratification) มความสำคญมากกวา โดยผลจากผลลพธรองน เกดมาจากความแตกตางทางดาน

วฒนธรรมในระหวางชนชน แตความจรงแลว การทประชาชนเรมตนทตำแหนงแตกตางกนในระบบ

ชนชน กจะสรางความไมเสมอภาพในโอกาสทางการศกษา (นยนปพร สปปภาส,2549)

ในทฤษฎตำแหนง (Position theory) ของ Boudon มองวาคนทประพฤตตนอยางมเหตม

ผล กลาวคอคนเรามกจะมการประเมนตนทนคาใชจายและคณประโยชนรวมเขาไปดวยเมอตองเลอก

วาจะอยในระบบการศกษานานเทาใด และจะเลอกเรยนวชาใด สำหรบคนทอยในตำแหนงทแตกตาง


กนในระบบการจดชนทางสงคมแลว ตนทนคาใชจายและการเลอกเรยนวชาใดๆนนจะแตกตางกน

ออกไปดวย แสดงใหเหนวาตามทฤษฎของ Boudon วาแมปจจยอนๆจะมอยางเทาเทยมกน ประชาชน

กจะสรางตวเลอกทแตกตางกนขนมาตามตำแหนงของตนทอยในระบบการจดชนชนทางสงคม

นอกจากน Boudon พยายามประเมนความเชอมโยงของผลลพธหลกและผลลพธรองการ

จดชนทางสงคมในเรองของความสำเรจทางดานการศกษา (Education attainment) ซงพบวาเมอม

อทธพลของผลลพธหลก ในเรองของความแตกตางทางวฒนธรรม แลว ความแตกตางทางชนชนใน

ดานของความสำเรจทางการศกษาจะลดลงลงอยางสงเกตเหนได การขจดผลลพธรองจาการจดชนทาง

สงคมมอย 2 ประการ (นยนปพร สปปภาส,2549)

ในประการแรก ทเกยวของกบการศกษา หากมการจดใหมหลกสตรบงคบเพยงหลกสตร

เดยวทงโรงเรยน องคประกอบเรองตวเลอกในการเลอกวชาและระยะเวลาการศกษากจะหมดไป เมอ

นกเรยนทกคนเรยนเหมอนกนและไดเรยนทตามระยะเวลาเดยวกน Boudon เหนวาในระบบการศกษา

มจดแยกยอย (Branching point) อยมาก กลาวคอ การทนกเรยนสามารถลาออกจากโรงเรยนหรอเลอก

วชาเลอกตางๆได หากไมมจดนอยในระหวางชนปทนกเรยนสวนใหญมกจะลาออกโรงเรยนกนแลว

ความไมเสมอภาคในโอกาสทางการศกษากจะลดลง

แนวทางการแกไขปญหาความไมเสมอภาคในโอกาสท 2 กคอการยกเลกการจดชนทาง

สงคม โดย Boudon มองวา การเขาไปอยภายใตการชนำของความเสมอภาคทางเศรษฐกจ เปน วถทาง

ทมผลตอการลดความไมเสมอภาคในโอกาสทางศกษาทมากทสด Boudon เหนวา สงทแกไขปญหา

ความไมเสมอภาคในโอกาสทางศกษาไดนน อยทสงคมภายนอกมากกวามาจากความไมเสมอภาคทาง

เศรษฐกจในสงคมอตสาหกรรมของประเทศแถบตะวนตกจะลดลง หากจะขจดความไมเสมอภาค

ในโอกาสทางการศกษาไดนนสงคมจำเปนทจะตองไมมการจดชนและรบการศกษากตองไมมความ

แตกตางใดๆ เลย

4.3 การจดการศกษาใหแกบคคลไรสญชาต

การศกษาคอการสงสมและการถายทอดความร ประสบการณของมนษยเพอการแกปญหา

และยงเกดความเจรญการศกษามความจำเปนอยางตอเนอง ดงนนการศกษามความหมายทกวางไกล

การศกษาไมใชการเรยนรเพอหาวชาแตเปนการเรยนใหเกดความคด รฐบาลเกอบทกประเทศได

เลงเหนความสำคญของการศกษา จงไดมการบงคบใหเดกตองเรยนหนงสอ เพอใหประชาชนมการ

ศกษาเพราะการศกษาเปนบอเกดแหงปญญา โดยเฉพาะในปจจบนการศกษาเปนสงทจำเปน ดงนน

การสนบสนนและเปดโอกาสใหกบเดกทไมมหลกฐานทางทะเบยนราษฎร หรอเปนคนไรสญชาตได

รบการศกษาขนพนฐาน

4.3.1 กฎหมายและปฏญญาระหวางประเทศทรบรองสทธในการศกษาใหแกบคคลไร

สญชาต


4.3.1.1 ปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน ค.ศ. 1948

ใหคำจำกดความของคำวา “สทธมนษยชน” ทวามนษยมสทธตดตวมาตงแตกำเนด

มนษยมศกดศร และมความเสมอภาคกน หามเลอกปฏบตตอมนษยไมวาดวยเหตผลใดๆ และยงได

บญญตรบรองสทธมนษยชนดานตางๆ ซงไดแก สทธในชวต เสรภาพ และความมนคงแหงชวต สทธ

ในทรพยสน สทธในการทำงาน สทธในการศกษา ซงในรฐตางๆไดนำหลกการเหลานมาใชเปนเวลา

นาน ซงปฏญญาฉบบนไดรบรองสทธในการศกษาไวอยางชดเจนในขอท 26 ซงกำหนดวา บคคล

มสทธในการศกษา การศกษาเปนสงทใหเปลา โดยไมคดมลคาอยางนอยทสดในขนประถมศกษาและ

ขนพนฐาน ( ปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน ค.ศ.1948)

เหนไดวาการทปฏญญาฉบบนกลาวคอ “บคคลมสทธในการศกษา” แสดงใหเหนถง

การรบรองถงสทธของบคคลในการทจะไดรบการศกษา อยางเทาเทยมกนโดยไมคำนงวามนษยจะม

สญชาตใด หรอแมจะเปน “คนไรสญชาต” กตาม เมอปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน ซงเปน

มฐานะเปนจารตประเพณระหวางประเทศไดบญญต รบรองสทธในการศกษาของบคคลไว ประเทศ

ไทยจงตองใหการรบรองสทธในการศกษา เปนการรบบคคลทอาศยอยในประเทศไทยบคคลทกคน

ทอาศยอยในประเทศไทย มใชแตเฉพาะคนสญชาตไทยเทานน แตหมายถงคนทมไดสญชาตไทยและ

คนไรสญชาต

นอกจากนน ปฏญญาฉบบน ยงไดกำหนดให การศกษาเปนสงทใหเปลา โดยไมคด

มลคา อยางนอยทสดในขนประถมศกษาและขนพนฐาน และการศกษาจะตองเปดใหทกคนไดรบการ

ศกษาเทากนตามความสามารถ ดงนน คนไรสญชาตจงมสทธในการศกษาในระดบสงไดตามความ

สามารถและความตองการ

กตการะหวางประเทศวาดวยสทธทางเศรษฐกจ สงคม และวฒนธรรม ค.ศ.1966

รฐภาคแหงกตกาฉบบนรบรองสทธของทกคนในการศกษา กลาวคอ รฐภาคตกลงวาการ

ศกษาจะมงไปในทศทางพฒนาบคลกภาพของมนษย และความรสกในศกดศรอยางเตมท และจะม

ความเคารพตอสทธมนษยชนและเสรภาพขนพนฐาน การศกษาจะทำใหทกคนเขารวมในสงคมไดใน

สงคมเสรอยางแทจรง จะสงเสรมความเขาใจ ความอดกลน มตรภาพระหวางชาตทงหลายและกลม

ของชนชาต ชนกลมนอยหรอกลมศาสนา รฐภาคแหงกตกาฉบบนรบรองวาเพอใหสทธนบรรลผล

เปนความจรงอยางเตมท

1) การศกษาขนประถมศกษาใหเปนการศกษาภาคบงคบและจดใหทกคนแบบใหเปลา

การศกษาชนมธยมในรปแบบตางๆ รวมทงการศกษามธยมทางเทคนคและอาชวศกษา โดยการจดขน

โดย ทวๆ ไปและใหทกคนมสทธไดรบโดยวธการทเหมาะสมทกทางและเฉพาะอยางยง โดยการนำ

การศกษาแบบใหเปลามาใชอยางคอยเปนคอยไป


2) ทกคนตองสามารถไดรบการศกษาขนอดมศกษาอยางเทาเทยมกน บนพนฐานของ

ความสามารถ โดยวธการเหมาะสมทกทาง

3) การศกษาขนพนฐานจะตองไดรบการสนบสนนหรอสงเสรมใหมากทสดเทาทจะมาก

ไดสำหรบผทไมไดรบหรอเรยนไมครบตามชวงเวลาทงหมดของการศกษาขนประถม

4) จะตองดำเนนการพฒนาระบบโรงเรยนทกระดบอยางแขงขนใหมระบบทนการศกษาท

เพยงพอ และปรบปรงของวสดอปกรณประกอบการสอนของครอยางตอเนอง

อาจกลาวไดวา การเขาถงสทธในสนธสญญาฉบบนมงเนนทจะใหความคมครองสทธใน

การศกษาของบคคล ซงหมายรวมถงคนไรสญชาตและคนดอยโอกาสทางสงคม เพอใหบคคลทกคน

มสทธทจะไดรบการศกษาและมสทธในการศกษาแบบใหเปลาอยางนอยทสดจนถงระดบการศกษา

ภาคบงคบ และมโอกาสอยางตอเนองในการศกษาในระดบอดมศกษา ตามความสามารถของบคคล

จากการทไปรววมาแลวสทธอนพงมพงไดตามกฎหมายทไดไปอางอง เดกทเกดใน

ราชอาณาจกรไทยทกคนโดยไมคำนงถงเชอชาต และหากไดขนทะเบยนเปนคนไทยเขาเหลานนจะได

รบหลกประกนในเรองการศกษาขนพนฐานอยางนอย 12 ป โดยรฐบาลไดใหเดกไทยไดเรยนฟร

มการสนบสนนในเรองของทนการศกษา เรองทนอาหารกลางวน

แตสำหรบเดกไรสญชาตจากการทไดไปรววมาพบวาจะไมไดรบสทธในดานการศกษา

อยางเทาเทยมกบคนปกตแมเขาเหลานนไดรบหลกประกนจากอนสญญาวาดวยสทธเดกในเรองของ

สทธในการคมครอง สทธในการดำรงชวต สทธในการพฒนา สทธในการเขารวมกตาม

แนวคดเกยวกบปฏญญาวาดวยสทธเดก ค.ศ 1989

ในปจจบนถอวาอนสญญาวาดวยสทธเดกเปนกฎหมายระหวางประเทศทมผลสำคญอยาง

ยงในการกำหนดมาตรฐานการคมครองสทธเดก อนสญญาวาดวยสทธเดกเปนอนสญญาทมประเทศ

ตาง ๆ อนสญญาวาดวยสทธเดกมหลกการสำคญสองประการคอ

1. สทธของเดกนนไมใชเรองทรฐหรอใครใหกบเดก แตเปนสทธของเดกทกคนทมตดตว

มาตงแตเกด ซงอนสญญาใชคำวา “สทธตดตว” (Inherent rights) ดงนน เดกจงเปนผมสทธทไมมผใด

สามารถไปตดทอนหรอจำกดการใชสทธอนชอบธรรมของเดกหรอละเมดสทธของเดกได

2. ในการดำเนนการตาง ๆ ทเกยวกบเดก จะตองคำนงถงสทธเดกและทสำคญทสดคอตอง

ยดถอหลกประโยชนสงสดของเดก (The best interest of the child) เปนขอพจารณาในการดำเนนการ

(นงลกษณ เอมประดษฐ,2546) อนสญญาวาดวยสทธเดกไดกำหนดวารฐภาคสมาชกตองเคารพและ

คมครองสทธเดกทกคนทอยภายในเขตอำนาจของตนไมวาจะเปนคนสญชาตของประเทศนนหรอไม

ทอยภายในเขตอำนาจของตนโดยไมเลอกปฏ บตในทกรปแบบ โดยไมคำนงถงเชอชาต สผว เพศ

ภาษา ศาสนา ความคดเหนทางการเมองหรอทางอน ตนกำเนดทางชาตพนธ หรอสงคม ทรพยสน


ความทพพลภาพ การเกด หรอสถานะอน ๆ ของเดก หรอ บดามารดา หรอผปกครองตามกฎหมาย

การไมเลอกปฏบตนนไมไดหมายความวารฐจะตองปฏบตตอเดกทกคนเหมอนกนหมด หากเดกกลม

ใดไมสามารถใชสทธเชนเดยวกบเดกอน เพราะสภาวะทางรางกาย จตใจ หรอสงคม เชนเดกพการทาง

รางกายหรอทางสมอง คนไรสญชาต เดกเรรอน ยากจน เปนตน รฐอาจจดบรการใหเดกเหลานเปน

กรณพเศษ เพอชวยใหเดกกลมนไดใชสทธเทาเทยมกบเดกอน ๆ หลกการนไดมบญญตไวรฐธรรมนญ

แหงราชอาณาจกร พ.ศ. 2540 มาตรา 30 วรรคสาม ซงกำหนดวา “มาตรการทรฐกำหนดขนเพอขจด

อปสรรคหรอสงเสรมใหบคคลสามารถใชสทธและเสรภาพไดเชนเดยวกบบคคลอน ยอมไมถอ

เปนการเลอกปฏบตโดยไมเปนธรรม” อนสญญาฯ ยงไดกำหนดวาในการกระทำทงปวงทเกยวกบเดก

ผลประโยชนสงสดของเดกเปนสงทตองคำนงถงเปนลำดบแรกสำหรบประเทศไทยไดใหความสำคญ

กบสทธขนพนฐานของเดก 4 ประการ ไดแก (อนสญญาวาดวยเดกสทธเดก, :http://www.oknation.net)

1) สทธทจะมชวต (Right to Life) อนสญญาวาดวยสทธเดก กำหนดวารฐภาครบรองวา

เดกทกคนมสทธทตดตวมาตงแตเกดทจะมชวต และรฐภาคตองประกนอยางเตมทเทาทจะทำไดใหม

การอยรอดและการพฒนาของเดก (ขอ 6) เดกมสทธทจะไดรบการเลยงดไมวาโดยบดา มารดา ญาต

พนองหรอรฐ เพอใหอยรอดและเจรญเตบโต และมมาตรฐานความเปนอยทดเพยงพอตามฐานะ

ซงหากครอบครวไมสามารถจะดำเนนการไดตามมาตรฐานขนตำ ภาครฐตองเขาไปใหการชวยเหลอ

เดกมสทธทจะไดรบการบรการดานสขอนามยใหพนจากโรคภยตาง ๆ การตรวจรกษาและการบรการ

ดานสาธารณสขอน ๆ มทอยอาศย ไมถกทอดทงใหเปนเดกเรรอน สทธทจะไดรบอาหารในปรมาณท

เพยงพอและสะอาด โดยปราศจากการเลอกปฏบตไมวาชนดใดๆโดยคำนงถงชาต สผว เพศ ภาษา

ศาสนา ความคดเหนทางการเมองหรอทางอน ตนกำเนดทางชาต ชาตพนธหรอสงคม

2) สทธทจะไดรบปกปองคมครอง (Right to be Protected) เดกมสทธทจะไดรบการ

ปกปองคมครองในทกรปแบบทจะเปนอนตรายตอเดก ไมวาจะเปนการคมครองจากการถกทำราย

ทงทางรางกาย จตใจและทางเพศ ซงรวมทงการลวงละเมดทางเพศกบหรอการแสวงหาประโยชนใน

รปแบบตาง ๆ จากเดก เชน การคาประเวณเดก การขายเดก การนำเดกไปใชขอทาน ไมวาโดยบดา

มารดา ผปกครองเดกหรอโดยบคคลอน เดกทลภยจากอนตรายเขามาในประเทศของรฐภาคจะตองไดรบ

การคมครองและชวยเหลอ เดกพการทงทางรางกายและจตใจ มสทธไดใชชวตทดอยางมศกดศรและ

ไดรบการสงเสรมใหพงพาตนเองกบมสวนรวมในสงคม เดกมสทธไดรบการคมครองจากรฐและสงคม

3) สทธทจะไดรบการพฒนา (Right to be Developed) สทธในการพฒนาตนเองของเดก

เนนทงดานการพฒนาทางรางกายและสตปญญา การพฒนาทางดานรางกาย อนสญญาวาดวยสทธเดก

ระบวาเดกมสทธทจะมมาตรฐานความเปนอยทเพยงพอตอการพฒนาการของเดกทงทางรางกาย จตใจ

สตปญญา ศลธรรมและทางสงคม และทสำคญอยางยงคอสทธของเดกทจะไดรบการศกษา อนเปน

พนฐานและมาตรการทจำเปนตอการพฒนาของเดก อนสญญาฯ กลาววาเดกมสทธไดรบการศกษาเพอ


ใหเดกไดพฒนาบคลกภาพ ความสามารถพเศษ และความสามารถทางดานรางกายและจตใจของเดก

ใหเตมศกยภาพของเดกแตละคน ใหเดกไดพฒนาความเคารพตอสทธมนษยชนและเสรภาพขน

พนฐาน เปนการเตรยมเดกใหมชวตและมความรบผดชอบตอสงคมทเสรดวยจตสำนกแหงความเขาใจ

สนตภาพ ความอดกลน ความเสมอภาคทางเพศ และมตรภาพในหมมวลมนษยไมแยกวาเปนกลมใด

(ขอ 29) สทธในการศกษานนอยบนพนฐานทจะตองใหเดกมโอกาสทเทาเทยมกน โดยรฐจะตอง

จดการศกษาภาคบงคบในระดบชนประถมใหทวถง โดยไมเกบคาใชจายจากเดกทกคน อนสญญาฯ

ครอบคลมถงเดกทกคนทอยในเขตอำนาจของรฐนน ไมวาจะมสญชาตใดตามหลกการไมเลอกปฏบต

ดงนน เดกไมวาจะมสญชาตใดหรอไมมสญชาต กยอมมสทธทจะไดรบการศกษาภาคบงคบและม

สทธทจะไดรบโอกาสทเทาเทยมกน

4) สทธทจะไดมสวนรวม (Right to Participation) สทธในการมสวนรวมของเดก เนนถง

สทธในการแสดงความคดเหนของเดกโดยเสรในทกเรองทมผลกระทบตอเดกและรฐภาคตองดำเนน

มาตรการใหเดกไดแสดงความคดเหนทงตองใหนำหนกตอความคดเหนนนตามควรแกอายและวฒ

ภาวะของเดก โดยเฉพาะอยางยงในกระบวนการทางศาลและทางการบรการทจะมผลกระทบตอเดก

เดกตองไดรบโอกาสทจะแสดงความคดเหนตอการดำเนนการนนตามกระบวนการทกฎหมายกำหนด

และสทธในการแสดงออกของเดกรวมถงอสระในการแสวงหาไดรบหรอสงตอขอมลและความคด

ในทกรปแบบและในสอทกประเภท เดกมสทธทจะมเสรภาพทางความคด มโนธรรม และศาสนา

โดยเฉพาะทมความมงหมายเพอสงเสรมเดกในดานตาง ๆ

4.3.2 กฎหมายภายในประเทศไทยทรบรองสทธในการศกษาใหแกบคคลไรสญชาต

4.3.2.1รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540

กระบวนการศกษาเปนกระบวนพฒนาคนใหมคณภาพ มคณธรรม เปนการเสรมสราง

ความรความสามารถทจะชวยใหการดำรงชวตในสงคมเปนไปอยางสงบสขและมคณคา รวมทงเปน

เครองมอในการพฒนาเศรษฐกจสงคม และการเมองการปกครองของประเทศดวยรฐจงมหนาทสำคญ

ประการหนงในการทจะจดการการศกษาทมคณภาพและมความเหมาะสมใหกบประชาชน ซงการ

จดการศกษาดงกลาว จะตองเปนการวางรากฐานทจำเปนเพอนำไปสการพฒนาความรงเรองความ

มนคงของตนเอง ครอบครว ชมชน ประเทศชาต รวมทงในการจดการศกษาของรฐจะตองเปดโอกาส

ใหประชาชนมสทธและโอกาสทางการศกษาอยางเสมอภาค (บรรเจด สงคะเนต และคณะ,2545)

ดวยเหตผลดงกลาวรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540 จงไดให

ความสำคญตอการจดการศกษา รวมทงในเรองสทธและโอกาสทางการศกษา

ในมาตรา 43 วา “บคคลยอมมสทธเสมอกนในการรบการศกษาขนพนฐานไมนอย

กวา 12 ป ทรฐจะตองจดใหทวถงและมคณภาพโดยไมเกบคาใชจาย ซงเปนหมวดสทธและเสรภาพ

ของชนชาว โดยบญญตวาบคคลไมวาเหลากำเนดหรอศาสนาใด ยอมอยในความคมครองแหงรฐธรรมนญ


นเสมอ ซงแสดงใหเหนวารฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยไดใหการคมครองสทธของบคคลทกคน

ไมใชเฉพาะแตบคคลสญชาตไทยเทานน (สวรรณ เขมเจรญ ,2547)

และรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540 มาตรา 4 ไดบญญตวาศกด

ความเปนมนษย สทธ เสรภาพของบคคล ยอมไดรบความคมครอง จงชใหเหนวารฐธรรมนญแหงราช

อาจกรไทยไทยไดใหความเคารพในศกดศรของมนษย และเคารพตอสทธมนษยชน

อยางไรกตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540 มาตรา 30 ยงได

รบรองวา บคคลยอมเสมอภาคกนในกฎหมาย และไดรบความคมครองตามกฎหมายเทาเทยมกน การ

เลอกปฏบตโดยไมเปนธรรมตอบคคลเพราะเหตความแตกตางในเรองถนกำเนด เชอชาต ภาษา เพศ

อาย สถานะของบคคล จะกระทำมได

ดงนน จงสรปไดวารฐธรรมนญแหงราชอาญาจกรไทยไดรบรอง และคมครองสทธใน

การศกษาไมเฉพาะแตบคคลสญชาตไทยเทานน แตหมายรวมถงคนไรสญชาตทอาศยอยในประเทศไทย

4.3.2.2 พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พทธศกราช 2542

พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พทธศกราช 2542 เปนกฎหมายหลกของรฐในการ

จดการกบการศกษา

ใน มาตรา 10 แหงพระราชบญญตนไดกำหนดวารฐตองจดการศกษา ตองจดให

บคคลมสทธและโอกาสเสมอกนในการรบการศกษาขนพนฐานไมนอยกวาสบสองปทรฐตองจดให

อยางทวถงและมคณภาพโดยไมเกบคาใชจาย การจดการศกษาสำหรบบคคลซงมความบกพรองทาง

รางกาย จตใจ สตปญญา อารมณ สงคม การสอสารและการเรยนร หรอมรางกายพการ หรอทพพลภาพหรอ

บคคลซงไมสามารถพงตนเองได หรอไมมผดแลหรอดอยโอกาส ตองจดใหบคคลดงกลาวมสทธและ

โอกาสไดรบการศกษาขนพนฐานเปนพเศษ

ซงมาตรา ๔ ในพระราชบญญตนไดใหความหมายของคำวา “การศกษา” หมายถง

กระบวนการเรยนรเพอความเจรญงอกงามของบคคลและสงคมโดยการถายทอดความร การฝก การ

อบรม การสบสานทางวฒนธรรม การสรางสรรคจรรโลงความ กาวหนาทางวชาการ การสรางองค

ความรอนเกดจากการจดสภาพแวดลอม สงคม การเรยนรและปจจยเกอหนนใหบคคลเรยนรอยาง

ตอเนองตลอดชวต และตามมาตรา 15 ไดกำหนดใหการจดการศกษาม 3 รปแบบ คอการศกษาใน

ระบบ การศกษานอกระบบ การศกษาตามอธยาศย ซงเหนไดวา ในการจดการศกษานนรฐไทยมหนาท

ตองจดการศกษาใหบคคลทกคนมโอกาสไดรบการศกษาในรปแบบใดรปแบบหนงหรอทง 3 รปแบบ

ตามความเหมาะสมเพอใหทกคนไดรบการศกษาอยางตอเนองตลอดชวต(สวรรณน เขมเจรญ ,2547)

เนองจากตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พทธศกราช 2542 ซงเปนกฎหมาย

แมบททางการศกษา ในมาตรา 17 ไดกำหนดใหมการศกษาภาคบงคบจำนวนเกาป โดยกำหนดใหเดก

ซงมอายยางเขาปทเจด ตองเขาเรยนในสถานศกษาจนอายยางเขาปทสบหก ดงนน จงตองมการปรบปรง


กฎหมายการประถมศกษาขนใหม จงยกเลกพระราชบญญตประถมศกษา พทธศกราช 2523 และให

ใชพระราชบญญตการศกษาภาคบงคบ พทธศกราช 2545 แทนโดยพระราชบญญตการศกษาแหงชาต

ฉบบนไดกลาวไวในมาตราท 6 วาใหผปกครองสงเดกเขาเรยนในสถานศกษาเมอเดกนนมอายยางเขา

ปทเจดตองเขาเรยนในสถานศกษาจนอายยางเขาปทสบหก

ซงตามมาตรา 12 ยงมการกำหนดใหกระทรวงศกษาธการ คณะกรรมการเขตพนท

การศกษา องคกรปกครองสวนทองถน และสถานศกษา จดการศกษาเปนพเศษสำหรบเดกทมความ

บกพรองทางรางกาย จตใจ สตปญญา อารมณ สงคม การสอสารและการเรยนร หรอมรางกายพการ

หรอทพพลภาพ หรอเดกซงไมสามารถพงตนเองได หรอไมมผดแล หรอดอยโอกาส หรอเดกทมความ

สามารถพเศษ ใหไดรบการศกษาภาคบงคบดวยรปแบบและวธการทเหมาะสม รวมทงการไดรบ

สงอำนวยความสะดวกและความชวยเหลออนใดตามความจำเปนเพอประกนโอกาสและความเสมอภาค

ในการไดรบการศกษาภาคบงคบ

สรปไดวาพระราชบญญตฉบบนกำหนดใหเดกทมอายยางเขาปทเจด ตองเขาเรยนใน

สถานศกษาจนอายยางเขาปทสบหก โดยมวตถประสงคใหประชาชนทกคนมโอกาสไดรบการศกษา

อยางทวถง

4.3.2.3 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550

เนองจากรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช /ถถจ ไดกำหนดไวใน

มาตรา 49 วาบคคลยอมมสทธเสมอกนในการรบการศกษาไมนอยกวา 12 ปทรฐตองจดใหอยางทวถง

และมคณภาพ โดยไมเกบคาใชจายผยากไร ผพการหรอทพพลภาพ หรอผอยในสภาวะยากลำบาก ตอง

ไดรบสทธและการสนบสนนจากรฐเพอใหไดรบการศกษาโดยทดเทยมกบบคคลอน การจดการศกษา

อบรมขององคกรวชาชพหรอเอกชนการศกษาของประชาชน การเรยนรดวยตนเองและการเรยนร

ตลอดชวตยอมไดรบการคมครองและสงเสรมทเหมาะสมจากรฐ (รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

พทธศกราช 2550 ,http://liberary2.parliament.go.th )

จะเหนไดวารฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 ไดใหความสำคญ

กบการในการศกษาของบคคลวาตองเขารบการศกษาอยางนอย12 ป และรฐจะตองจดใหอยางทวถง

และมคณภาพ แกผยากไร นนหมายรวมถงเดกไรสญชาตทจะมสทธในการศกษาอยางเสมอภาพและ

เทาเทยมกบเดกทวไป

4.4 สภาพปญหาและอปสรรคจากนโยบายของรฐ

สวรรณ เขมเจรญ (2547) กลาววาสภาพปญหาและอปสรรคทเกดจากการดำเนนการของ

ภาครฐมทงกรอบนโยบายของรฐซงจำกดสทธในการศกษาของคนไรสญชาตรวมถงจากการยงคบใช

กฎหมายของเจาหนาทของรฐมรายละเอยด ดงน


4.4.1 ผหลบหนเขาเมองโดยผดกฎหมาย

ตามมตคณะรฐมนตร ลงวนท 1 สงหาคม 2540 ไดอนญาตใหมการจำกดสทธในการ

ศกษาของผหลบหนเขาเมองโดยผดกฎหมาย ซงการระบสงผลกระทบตอกลมคนไรสญชาต เนองจาก

ตามมาตรา 7 ทว แหงพรบ.สญชาต ฉบบท2 ไดกำหนดวาผเกดในราชอาณาจกรไทยโดยบดามารดา

เปนคนตางดาว ยอมไมไดรบสญชาตไทย (สวรรณ เขมเจรญ,2547)

แสดงใหเหนถงทศนคตของภาครฐทไมมการแบงแยกระหวางสทธในการเขาเมอง

กบสทธอาศย ถงแมจะเปนคนไรสญชาตทเปนคนเขาเมองโดยไมชอบดวยกฎหมาย แตเมอบคคล

มสทธใหอาศยอยในประเทศไทย บคคลนนควรมสทธในการศกษาโดยไมแบงแยกและจำกดในเรอง

การศกษา

4.4.2 กลมคนไมมหลกฐานทะเบยนราษฏรและเปนคนไรสญชาตซงถกจำกดพนท

จากมตคณะรฐมนตร ลงวนท 1 สงหาคม 2540 กำหนดใหผทอยในเกณฑไดรบการ

ศกษา แตออกนอกพนทททางรฐกำหนดจะถกจำกดสทธในการศกษา ซงการจำกดสทธในการเดนทาง

ไมเหมาะกบการดำเนนชวตประจำวนของกลมคนไรสญชาตในปจจบนอยางยง เนองจากหากคนไร

สญชาตมประสงคทจะศกษาในสถานศกษาทตรงกบความเขามความจำเปนทจะตองออกนอกพนท

เพอไปศกษาในสถานศกษาทตรงตอความตองการ การจำกดพนททำใหบคคลไรสญชาตเหลาน

ไมสามารถพฒนาพฒนาศกยภาพของตนเองไดอยางเตมท ซงในการจำกดพนทในการศกษา เปนการ

จำกดพนทตามทกำหนดในระเบยบของกระทรวงมหาดไทย ตามนโยบายความมนคง สำหรบกลม

บคคลบางกลมซงไดแก กลมเนปาลอพยพ กลมญวนอพยพ กลมอดตทหารจนคณะชาต กลมจนฮอ

อพยพ และกลมผหลบหนเขาเมองสญชาตพมา ซงบคคลเหลานมสถานะเปนคนตางดาวซงเขาเมอง

โดยผดกฎหมาย แตไดรบการผอนผนใหพกอาศยอยในประเทศชวคราว ซงมผลทำใหบคคลดงกลาว

จะเดนทางออกนอกอำเภอหรอจงหวดทอยอาศยไดกตอเมอไดรบอนญาต จากนายอำเภอหรอผวา

ราชการจงหวด หรอปลดกระทวงมหาดไทยซงการหามออกพนทนไมสอดคลองกบการดำเนนชวต

ของบคคลไรสญชาตในปจจบนโดยเฉพาะกบบคลไรสญชาตทจำเปนตองไดรบการศกษา โดยเฉพาะ

อยางยงในระดบอดมศกษา อยางไรกตามในปจจบนตามมตคณะรฐมนตรอนมตใหสถานะเปนบคคล

ตางดาวทเขาเมองมาโดยชอบดวยกฎหมาย และมสทธอาศยถาวรในประเทศไทยและใหบตรทเกดใน

ประเทศไทยไดรบสญชาตไทย บคคลเหลานกจะไดรบใบสำคญถนทอยและใบสำคญประจำคน

ตางดาว ซงมสทธใหบคคลเหลานมสทธอาศยอยถาวร โดยไมถกจำกดพนทและมสทธในการเดนทาง

ไดทวราชอาณาจกร แตดวยกระบวนการจดทำเอกสารมความลาชาทำใหปจจบนจงยงไมมออกออก

ใบสำคญประจำตวคนตางดาวให ดงนนผลจาการลาชาทำใหบคคลเหลานจงยงเปนบคคลตางดาวทเขา

เมองอยางผดกฎหมาย

จากแนวปฏบตฉบบนเปนอปสรรคสำคญในการทคนไรสญชาตไมสามารถเขาถง


สทธในการศกษา หากบคคลนนประสงคทจะศกษาตอในระดบอดมศกษา ซงในพนทอาจจะไมม

สถานศกษารองรบบคคลไรสญชาต จงเปนการตดโอกาสทบคคลดงกลาวจะไดรบการพฒนาอยาง

เตมทและเตมความสามารถ และตามความตองการ (สวรรณ เขมเจรญ,2547)

4.4.3 การถกปฎเสธในการเขาถงการศกษา

สภาพปญหาทบคคลไรสญชาตจะประสบคอสถานศกษาปฏเสธไมอนญาตใหเขา

เรยน เนองจากเหนวาพวกเขาเหลานไมมสญชาตไทย หรอไมมเอกสารในการพสจนตน จงไมสามารถ

เขาเรยนได ชใหเหนวาการปฏเสธสทธในการศกษาของเดกไรสญชาตเหลานเกดจากความไมร และ

ไมเขาใจกฎหมายทรองรบสทธในการศกษาของคนไรสญชาตเหลาน ซงรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกร

ไทย พทธศกราช 2540 ซงเปนกฎหมายสงสดของประเทศไดใหการรบรองสทธในการศกษาไวอยาง

ชดเจนวาเดกทไมมสญชาตกสามารถเขาเรยนในสถานศกษาไดโดยไปตามเงอนไขทกระทรวงศกษา

กำหนด

นอกจากนนแลวสถานศกษาบางแหงอนญาตใหเดกทไมมสญชาตไทยเรยนไดแค

ระดบมธยมศกษาตอนตนเทานน ไมสามารถเรยนตอในระดบมธยมศกษาตอนปลายไดทงทกฎหมาย

กไมไดมการจำกดสทธเชนนนไว

4.4.4 การไมไดรบหลกฐานทางการศกษา

สภาพปญหาจาการถกปฏเสธสทธในการศกษาของคนไรสญชาต ไมเพยงแตสถาน

ศกษาไมอนญาตใหบคคลเหลานเขาเรยนเทานน ในกรณทคนไรสญชาตเหลานสามารถเขาเรยนในเขา

มาเรยนในสถานศกษาไดแลวนน แตเมอสำเรจการศกษาแตกลบไมออกหลกฐานทางการศกษาให

โดยสถานศกษาบางแหงอางวา เนองจากสถานศกษาอนญาตใหเดกไรสญชาตเขาเรยนนน เปนการ

อนญาตใหเดกไรสญชาตไดเรยนรรวมกบเดกอนเทานน แตไมไดมการลงชอเดกไรสญชาตในทะเบยน

นกเรยนอยางถกตอง ดงนนเมอจบการศกษาแลว จงไมสามารถออกหลกฐานสำหรบการศกษาใหได

เปนอปสรรคตอการทคนไรสญชาตเหลานจะนำไปใชสมครศกษาตอ หรอสมครงาน

5. แนวคดเกยวกบโอกาสชวต (Life Chances)

5.1 ความหมายโอกาสชวต

Max Weber นกสงคมวทยาชาวอเมรกนไดกลาวถงแนวคดเรอง “โอกาสชวต” (Life

chances ) วาบคคลมโอกาสทดในการปรบปรงเพอทำใหคณภาพชวตของตนดขน Weber พยายามจะ

อธบายถงวธการทบคคลจะไดรบปจจยบางอยางทดขน เรองโอกาสจงมความสมพนธกบสถานการณ

ทางสงคม ซงการไดรบโอกาสทดในชวต หมายถง ขอบเขตทบคคลจะมโอกาสในการเขาถงทรพยากร

เชน อาหาร เสอผา เครองนงหม การรกษาพยาบาล และการไดรบการศกษา คณภาพชวตนนรวมถง

ความสามารถของแตละบคคลทจะจดหาสงทตองการ การมงานทำ และการไดมาซงความพอใจ


มองอกนยหนง กคอ ความสามารถในการตอบสนองความตองการของตน (นยนปพร สปปภาส,2549)

แนวคดเรองโอกาสชวตของ Weber เปนการขยายแนวความคดบางสวนมาจาก Karl Marx

อาจกลาวไดวา Marx และ Weber ตางกเหนตรงกนวา ปจจยทางเศรษฐกจมความสำคญในการกำหนด

อนาคตของบคคล แตของแนวความคดของ Weber โอกาสชวตมความซบซอนมากกวาและแตกตาง

จากมมมองของ Marx ในเรองชวงชนทางสงคม และ ระดบชนทางสงคม สำหรบMarx ในเรองการ

การแบงชนชนทางสงคมและชนชนทางสงคม โดยท Marx มองวาวถการผลตคอปจจยทสำคญทสด

และเขามโอกาสชวต Weber ไดนำปจจยอน ๆ เขาไปในแนวคด เชน การเคลอนไหวทางสงคม และ

ความเทาเทยมกนทางสงคมรวมถงผทเกยวของกบสถานภาพทางเศรษฐกจสงคมหนง, เชน เพศ การ

แขงขน และ เชอชาต (Life Chance,http://en.wikipedia.org)

สญญา สญญาววฒน (2527) โอกาสชวต (Life Chance) และแบบชวต (Life Style) โดย

อธบายคำวาโอกาสชวตตามความคดของ Max Weber วาหมายถง ความสามารถของคนทจะไดมาซง

สงทหายากทงปวง (Scarce Resources) โดย Weber กลาววา ชนชนคอคนหรอกลมคนทมโอกาสชวต

เหมอนกน นนคอ คนทอยในชนชนเดยวกนมโอกาสดทจะมาซงสงทหายากในสงคมเหมอนกน คนท

อยในชนชนสงมโอกาสทจะไดมาซงของหายากในสงคมมากกวาคนชนกลางหรอชนชนลางทยากจน

สวนคนชนกลางมโอกาสไดของหาอยากในสงคมนองกวาคนชนชนสง สวนคนชนชนยากจนไมม

โอกาส หรอมโอกาสไดรบสงหายากในสงคมนอย ซงตางจาก Karl Marx เนนในเรองของการเปน

เจาของทรพยสนมากกเปนคนชนสง คนทมทรพยสนปานกลางเปนชนชนกลาง คนทไมมทรพยสน

หรอไมมทรพยสนถอเปนคนชนลางยากจน

ดงนนคำวาโอกาสในชวต (Life Chance) ตามแบบท Weber สามารถกำหนดแบบชวต

(Life Style) ของคนในสงคมโดยชใหเหนวาคนแตละชนชนมโอกาสชวตและแบบชวตทไมเหมอน

กนอาจมอำนาจไมเทากน คนทมแบบชวตและโอกาสในชวตเหมอนกน (ชนชนเดยวกน) ยอมมอำนาจ

เทาเทยมกน Weber มไดสนใจการปฏวตสงคมเหมอนมารก แตเขาสนใจประเดนเรองเสรภาพใน

ระดบบคคลมากกวา Weber ใหความสำคญกบชนชนในความหมายของชวงชนโดยพจารณาถง

องคประกอบสามประการ (พชญ พงษสวสด,2548) ดงน

1) เมอคนจำนวนหนงมองคประกอบของโอกาสในชวต (Life Chance) รวมกน

2) องคประกอบดงกลาวนนเกยวพนอยางชดเจนกบผลประโยชนทางเศรษฐกจในลกษณะ

ของการเปนเจาของสนคาและโอกาสในการไดรบรายได

3) องคประกอบเหลานนทพวกเขามรวมกนนนถกนำเสนอในสถานการณทเกยวของกบ

สนคาและตลาดแรงงาน

Weber สนใจเรองขององคประกอบของโอกาสในชวต ในกรณของชนชนนน Weber

พดถงสถานการณทางชนชนทสะทอนออกมาถงโอกาสในชวตทถกกำหนดโดยตลาด อาท ทรพยสน


ทแตละคนถอครอง ความชำนาญและการศกษา และสำหรบ Weber นน ชนชนทางสงคม (Social

Classes) นนประกอบดวย ชนชนกรรมาชพ ชนชนกระฎมพนอย ชนชนนกเทคนค ผชำนาญการ และ

ผบรหารระดบลาง และพวกชนชนทไดรบอภสทธทางสงคมจากทรพยสนและการศกษา ซงในระดบ

การพรรณนาถงโครงสรางทางชนชนน Marx และ Weber ไมไดตางกน แตสงทแตกตางโดยนยยะ

สำคญกคอ โครงสรางทางชนชนสำหรบ Weber ไมไดนำไปสการปฏวต นอกจากนแลวการทแตละคน

อยในชนชนเดยวกนนนไมไดหมายความวาจะมการกระทำทางสงคมและทางการเมองในแบบเดยวกน

เพราะชนชนทางเศรษฐกจ นเปนเพยงหนงในพนฐานของการกระทำทางสงคมเทานน

Weber ยกตวอยางทสำคญวาการพฒนาทนนยมในตะวนตกนนมไดเกดขนจากความ

กาวหนาทางวทยาศาสตรและการกดขทางชนชน หากแตเกดขนเมอเกดการตความการใชชวตในแบบ

ใหมของชาวโปรแตสแตนททขยนหมนเพยรเพอหาหนทางพสจนตวเองกบพระเจาดวยตวของพวก

เขาเอง นอกจากน Weber ยงเชอวานอกจากชนชน (Class) แลว “กลมสถานภาพ” (Status Group) กถอ

เปนสวนหนงของปรากฏการณของการจดสรรอำนาจภายในชมชน และในบางกรณเรองของสถานภาพนน

กมสวนสำคญในการกำหนดการระบถงรางวลหรอสงทมลคาทคนๆนนจะไดรบ และในหลายกรณ

สถานภาพ ซงเกยวพนกบเอกสทธนนอาจขดแยงกบความตองการของตลาด แนวคดเรองสถานภาพจง

เปนแนวคดทมความซบซอน ซงรวมไปถงการมจตสำนกรวมกนและการบรโภครวมกนในวถชวต

บางประการ (Life Style) ซงในแงนกลมสถานภาพของ Weber อาจไมจำตองเกยวพนกบการเปลยนแปลง

ทางการเมองขนาดใหญกได

อาจสรปไดวา ปรากฎการณในสงคมไทยเปนสงคมทไมมความเทาเทยมกน เนองจากกลม

คนบางกลมไดรบการปฏเสธทจะไดเปนเจาของทรพยากรพนฐานทจำเปนเพอการมชวตอยรอดและ

เพอสวสดการของชวต กลมคนในสงคมดงกลาวมความแตกตางกนอยางเหนไดชดในเรองตางๆ เชน

ความมนคงของชวต เกยรตยศ อำนาจทางการเมองและโอกาสชวต ความแตกตางกนดงกลาวมาจาก

การจดชวงชนทางสงคม (Social Class) โดยการเปรยบเทยบคนในชนชนตางๆ คอสถานภาพทไดมา

แตกำเนด ดงนนสถานภาพของพวกเขาหรอตำแหนงทางสงคมของเขาจะถกกำหนดมาตงแตเกด เพศ

เชอชาตและกลมชาตพนธ คอสถานภาพดงกลาวในสงคมไทย อาจกลาวไดวาคนชายขอบของสงคม

ไทยในปจจบนมโอกาสสงทจะตกเปนเหยอของการพฒนา เนองจากขาดโอกาสทดในการพฒนา

ศกยภาพของตนเองอยางเหมาะสม อยางเชน คนไรสญชาตซงเปนกลมนกเรยนอาขาทขาดโอกาสใน

การเขาถงทรพยากรของรฐอยางเสมอภาค แตหากบคคลเหลานไดรบโอกาสทดในชวต เชน การเขาถง

โอกาสทางดานการศกษาเพราะโอกาสทางการศกษานำมาสการยอมรบของคนในสงคม


6. โรงเรยนสหศาสตรศกษาจงหวดเชยงราย

ในการศกษาครงนผวจยไดศกษา กระบวนการเขาสภาวะชายขอบทางการศกษาของเดก

นกเรยนอาขา ในอำเภอเมองจงหวดเชยงราย ซงในการศกษาครงนกลมตวอยางในการศกษาทเปน

ขอมลหลก คอเดกไรสญชาตทเปนกลมนกเรยนอาขา ในโรงเรยนสหศาสตรศกษาจงหวดเชยงราย

โดยโรงเรยนสหศาสตรศกษาเปนโรงเรยนเอกชน ประเภทการศกษาสงเคราะหมนกเรยน มาจาก

ชนกลม ชนเผา และตางชาตพนธมากถง 12 เผา โดยจดการศกษาโดยไมมการแบงเชอชาต ศาสนาและ

ใหความเสมอภาคในการจดการศกษาขนพนฐานเปดโอกาสสำหรบบคคลทดอยโอกาสทางการศกษา

ไดเขามาศกษาหาความร

โรงเรยนสหศาสตรศกษาจงหวดเชยงรายเปนโรงเรยนเอกชนทกอตงขนโดยกลมผ

ประกาศศาสนาครสต ซงพบเหนเดกชาวกระเหรยงขาดโอกาสทางการศกษา จงดำเนนการกอตง

โรงเรยนสหศาสตรศกษา เปนสถานศกษาทมงเนนการใหผเรยนมความร เนองจากผเรยนรอยละ 90

มพนฐานทมาจากครอบครวชนกลมนอยเผาตางๆ ในจงหวดเชยงราย และโรงเรยนสหศาสตรศกษา

เปนโรงเรยนเดยวในจงหวดเชยงรายทเกยวของในการจดการศกษาของเอกชนการกศลทใหความ

ชวยเหลอเดกชนเผามากทสด และมเดกทยงไมไดรบสญชาตอยเปนจำนวนมากเดกไรสญชาตสวนใหญ

มความยากจนและขาดสทธขนพนฐานตางๆ ทควรจะไดรบเนองจากเปนคนไมมสญชาตใดๆในโลก

ดงนนการศกษาเปนสงสำคญททำใหคนมความรและพฒนาไปในแนวทางทดขน และ

เนองดวยเปนคนไรสญชาตจงมอปสรรคในการเขาถงสวสดการของรฐ การเขาถงบรการทางดาน

สาธารณสข ปญหาการเดนทางออกนอกพนทเพราะไมมเอกสารใดทสามารถแสดงตววาเปนคนชาต

ใด และการไมไดรบการศกษาในระดบมหาลยทมชอเสยตามทตนคาดหวง

6.1 ประวตของโรงเรยนสหศาสตรศกษา

กอตงโดยกลมผประกาศศาสนาครสต ในป พ.ศ.2500 โดยขณะนนผประกาศศาสนา

ชาวไทยไดเดนทางเขามาในหมบานนำลดและพบเหนเดกชาวกะเหรยงขาดโอกาสทางการศกษา จงได

ประสานงานกบมชชนนารชาวอเมรกนดำเนนการกอตงโรงเรยน โดยมอบหมายใหนางสาวสายคำ

เสดวงชย เปนครผสอน โดยเนนการสอนภาษาไทยและครสตเตยนศกษา ตอมาในวนท 5 มถนายน

พ.ศ.2502 โรงเรยนไดขออนญาตจากทางราชการเพอจดตงเปนโรงเรยนเอกชนประเภทสามญศกษา

ใหถกตองตามกฎหมาย ดำเนนการศกษาตงแตชนประถมศกษาปท 1 ถงชนประถมศกษาปท 4 โดยม

นายจำนง อประคำ เปนผจดการและครใหญ มครสอนอก 3 คน และมผเรยนจำนวนทงสน 57 คน

และในปนทางโรงเรยนไดรบอนญาตใหเปดทำการสอนจนถงระดบชนประถมศกษาปท 7 และไดรบ

อนญาตใหรบผเรยนเพมไดอกรวมทงหมด จำนวน 388 คน การดำเนนงานในระยะแรกนไดรบการ

สนบสนนงบประมาณการบรหารทงโรงเรยนและหอพกทงหมดจากมลนธอเมรกนแบบตสทมชชน


ในป พ.ศ.2526 โรงเรยนไดยบชนเรยนในระดบชนประถมศกษาเหลอเพยง 6 ชน และขอ

ขยายชนเรยนถงระดบมธยมศกษาปท 1 และไดขยายถงระดบชนมธยมศกษาปท 3 ในป พ.ศ.2528

ป พ.ศ. 2528 เปนปทคณะมชชนนาร ไดถอนโครงการชวยเหลอดานงบประมาณออกไป

จากโรงเรยนและใหโรงเรยนชวยเหลอตนเองโดยการเกบคาธรรมเนยมการเรยนทำใหการบรการ

โรงเรยนอยในภาวะลำบาก เนองจากผปกครองยากจนไมสามารถจายคาธรรมเนยมการเรยนได รายได

ประจำทไดรบคอ เงนอดหนนจากรฐบาลเพยง 40 เปอรเซนตเทานน

ป พ.ศ.2535 โรงเรยนไดรบผลกระทบจากความเปลยนแปลงทางเศรษฐกจอยางมากจนไม

สามารถดำเนนการตอไปไดจงนำปญหาดงกลาวปรกษากบทางสำนกงานคณะกรรมการการศกษา

เอกชน และไดรบคำแนะนำใหปรบเปลยนแนวทางการบรหารโรงเรยนจากโรงเรยนเอกชนในมาตรา

15 (1) เปนโรงเรยนเอกชนในมาตรา 15(3) ซงเปนโรงเรยนเอกชนการกศลประเภทการศกษาสงเคราะห

โดยไดรบการอนมตในป พ.ศ.2539

ป พ.ศ.2542 โรงเรยนไดกอสรางอาคารเรยนเพมอก 1 หลง ไดรบงบประมาณสนบสนน

จากทางรฐบาลสวนหนงและไดรบเงนบรจาคสมทบจากบคลากรในโรงเรยน รวมทงผมจตศรทธาจาก

ครสตจกรตาง ๆ และบคคลทวไปอกสวนหนง จนกระทงสามารถกอสรางอาคารเรยนใหมสง 3 ชน

จำนวน 1 หลง โดยใหชออาคารเรยนหลงนวา “อาคาร 100 ป สมเดจพระศรนครนทร” และเปดใชเปน

อาคารเรยนระดบมธยมศกษาตอนตน ตงแตปการศกษา 2543 เปนตนมา

ป พ.ศ. 2544 โรงเรยนไดรบการจดสรรงบประมาณการกอสรางอาคารเรยนถาวรขนาด

3 ชน เพมอก 1 หลง โดยไดรบงบประมาณจากรฐบาลไทยสวนหนงและงบประมาณสมทบจาก

สถานทตญปนในประเทศไทยอกสวนหนง ไดเปดใชเปนอาคารเรยนระดบชนประถมศกษา ตงแต

ปการศกษา 2545 เปนตนมา

ป พ.ศ. 2545 โรงเรยนไดรบอนญาตใหขยายชนเรยนระดบปฐมวย ซงเปดสอนระดบชน

อนบาลศกษาปท 1 จนถงอนบาลศกษาปท 2 มผเรยนในปแรกทงสนจำนวน 67 คน โดยใชอาคารซอม

พอเปนสถานทเรยนชวคราวในปแรกนกอน และในปการศกษา 2546 โรงเรยนไดรบงบประมาณ

สนบสนนจากสถานทตญปนสวนหนง และงบประมาณสนบสนนจากโรงเรยนอกสวนหนงในการ

กอสรางอาคารไทยง ซงเปนอาคารถาวรขนาด 2 ชน และใชเปนอาคารเรยนอนบาลในปการศกษา

2547 พรอมกบขยายระดบปฐมวยจนถงอนบาลศกษาปท 3 ในปเดยวกนน

ป พ.ศ.2548 ถงปจจบน โรงเรยนไดรบอนญาตใหขยายระดบการจดชนเรยนถงชวงชน

ปท 4 (ชนมธยมศกษาปท 4-6) โดยเปดสอนชนมธยมศกษาปท 4 แผนการเรยนทไมเนนวทยาศาสตร

แตเนนการจดการเรยนรดานภาษาจนใหแกผเรยนเปนปการศกษาแรก โดยมนกเรยนปการศกษาน

รนแรก จำนวนทงสน 43 คน และในปการศกษา 2548 น เปนปแรกทจดใหมการเรยนรแบบเดนเวยน

เรยนตามศนยการเรยนรของกลมสาระการเรยนรตาง ๆ โดยจดใหมหองสำหรบการจดกจกรรมการ


เรยน จำนวน 3 หอง ตอกลมสาระการเรยนร ยกเวนกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตรทมหองปฏบตการ

2 หอง คอ หองปฏบตการระดบประถมศกษา และหองปฏบตการระดบมธยมศกษา และหองศนยการ

เรยนร 2 หอง และกลมสาระการเรยนรศลปะ ทจดแบงตามกจกรรมเฉพาะภายในกลมสาระ คอ หอง

ดรยางค หองดนตรไทย หองดนตรสากล และหองศลปะ โดยใชอาคาร 100 ป สมเดจพระศรนครนทร

เปนอาคารเรยนหลก และบางกลมสาระการเรยนรใชอาคารเรยนมตรภาพ (ขอมลโรงเรยนสหศาสตร

ศกษา,2554)

6.2 วสยทศนของโรงเรยนสหศาสตรศกษา

โรงเรยนสหศาสตรศกษา เปนสถานศกษาทจดการศกษาโดยมงเนนการบรหารจดการและการเรยนร

ความสามารถในการเรยนภาษาไทย เพอใชในการศกษาและการสอสารในชวตประจำวนไดอยาง

มประสทธภาพ และสามารถใชภาษาตางประเทศในการสอสารไดอยางเหมาะสม มคณภาพชวตทด

มคณภาพ จรยธรรม ตามแบบครสตศาสนาตะหนกในความเปนไทย สามารถดำเนนชวตอยในสงคม

ตามระบอบประชาธปไตยไดอยางมความสขและรวมมกบชมชนในการพฒนาอาชพ อนรกษสงแวดลอม

และวฒนธรรมทองถน โรงเรยนสหศาสตรศกษาจดการเรยนรใหผเรยนมความรความสามารถในการ

อานการเขยน การคดวเคราะห และการสอความตามศกยภาพโดยเนนผเรยนเปนสำคญ ปลกฝงให

ผเรยนมคณธรรม จรยธรรม ตามแบบครสตศาสนา และมวนยในตนเอง อนรกษสงแวดลอมและ

วฒนธรรมในทองถน สามารถใชเทคโนโลยสารสนเทศได สงเสรมผเรยนใหมสขภาพด รวมมอกบ

ชมชนใหผเรยนมทกษะชวตอยในสงคมไดอยางมความสข

6.3 พนธกจของโรงเรยนสหศาสตรศกษา

1) พฒนาหลกสตรของสถานศกษาและการจดการเรยนรใหตอบสนองตอความตองการ

ของผเรยนและทองถนตามสภาพจรง

2) พฒนากระบวนการเรยนการสอนโดยเนนผเรยนเปนสำคญ

3) จดกจกรรมการพฒนาผเรยนเพอสงเสรมใหผเรยนไดเรยนรตามศกยภาพและความ

ถนดของตนเอง

4) จดทำหลกสตรสถานศกษาโดยใหชมชนมสวนรวม

5) สงเสรมใหผเรยนใชภาษาไทยเพอการนสอสารไดในชวตประจำวน

6) สงเสรมผเรยนใหมทกษะการใชภาษาตางประเทศไดอยางเหมาะสมตามศกยภาพ

7) สงเสรมใหผเรยนมความตระหนกในความเปนไทยและดำเนนชวตตามระบอบ

ประชาธปไตย

8) สงเสรมใหผเรยนมคณธรรม จรยธรรม ตามแบบครสตศาสนา มวนย เสยสละและ

ชวยเหลอผอน

9) สงเสรมใหผเรยนมสขภาพดทงกายและใจ


10) พฒนาผบรหารและครสมาตรฐานวชาชพ

11) สงเสรมใหครพฒนาความรและความสามารถใชนวตกรรมและเทคโนโลยใน

การเรยนการสอน

12) สงเสรมบคลากรใหไดรบการอบรมตามนโยบายของสถานศกษาและสามารถปฏบต

งานไดอยางมประสทธภาพ

13) สงเสรมใหครและบคลากรไดปฏบตหนาทตามความร ความถนดและประสบการณ

ของแตละบคคล

14) จดใหชมชนมสวนรวมในกจกรรมการเรยนรของสถานศกษา

15) พฒนาอาคารสถานท และสภาพแวดลอมใหเออตอการเรยนรของผเรยน

16) จดสอและแหลงเรยนรใหเออตอการเรยนรตามหลกสตรการศกษาขนพนฐาน

รายการอางอง

หนงสอภาษาไทย

กมล สนธเกษตรรน.2529.คำอธบายกฎหมายระหวางประเทศแผนกคดบคคล. กรงเทพฯ:

สำนกพมพนตบรรณษการ.

เกอ วงศบญสน. 2540. ประชากรกบการพฒนา. กรงเทพฯ: สำนกพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

จลชพ ชนวรรณโณ.2542.สสหสวรรษท 3 กระแสเศรษฐกจการเมองโลกไรพรมแดน.กรงเทพฯ:สำนก

พมพชวนพมพ.

ชาย โพธสตา.2547.ศาสตรและศลปแหงการวจยเชงคณภาพ.กรงเทพฯ:อมรนทรพรนตงแอนดพบลชชง.

ชมพร ปจจสานนท.2546.กฎหมายระหวางประเทศแผนกคดบคคล: สญชาต บคคล. กรงเทพฯ: สำนก

พมพวญญชน.

ดำรงค ฐานด.2538. รฐกบการพฒนาประเทศ. กรงเทพฯ: สำนกพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย

บรรเจด สงคะเนต และคณะ .2545.สทธและโอกาสทางการศกษาตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

พ.ศ 2540 และพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542.กรงเทพฯ:สำนกพมพ 21 เซนจร

ปรตตา เฉลมเผา กออนนตกล .2541. ชวตชายขอบ : ตวตนกบความหมาย.กรงเทพฯ : สำนกพมพ

อมรนทรพรนตงกรฟ.

พงษศานต พนธลาภ .2546.สงคมชมชนระหวางประเทศ. กรงเทพฯ: ซม ซสเตม

ทวช จตรวรพฤกษ.2541.เรองเสยงจากคนชายขอบ : ศกดศรความเปนนของชาวลซอ.เชยงใหม:

เครอขายชาตพนธศกษา และศนยภมภาคเพอการศกษาสงคมศาสตรและการพฒนาทยงยน คณะ

สงคมศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

ทศนย ลกขณาภชนชช.การบรหารสงคมกบโครงสรางสงคม.กรงเทพฯ:มสเตอร กอปป.


วราคม ทสกะ. 2531.สงคมวทยาปญหาสงคม.กรงเทพฯ:สำนกพมพมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

ประสานมตร.

วทยา เชยงกล.2527.การพฒนาเศรษฐกจไทย:บทวเคราะห.กรงเทพฯ:สำนกพมพฉบแกระ.

สญญา สญญาววฒน.2527.สงคมวทยาการเมอง.กรงเทพฯ: สำนกพมพเจาพระยาการพมพ.

สญญา สญญาววฒน. 2550. สงคมศาสตรเบองตน .กรงเทพฯ:สำนกพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

สญญา สญญาววฒน. 2549. ทฤษฎและกลยทธการพฒนาสงคม .กรงเทพฯ:สำนกพมพ

สเทพ สนทรเภสช.2540.ทฤษฎสงคมวทยารวมสมย.เชยงใหม:สำนกพมพโกลบอลวชน.

จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

สพตรา สภาพ.2515.ปญหาสงคม. กรงเทพมหานคร: สำนกพมพไทยวฒนาพานช.

สรยา สมทคปต และ พฒนา กตอาษา.2542.มนษยวทยากบโลกาภวตน:รวมบทความ.นครราชสมา.หอง

ไทยศกษานทศนสำนกเทคโนโลยสงคม,มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร.สำนกพมพนตบรรณษการ.

สรชย หวนแกว.2550.คนชายขอบจากความคดสความจรง.กรงเทพฯ:สำนกพมพแหงจฬาลงกรณ

มหาวทยาลย

สรชย หวนแกว.2546.กระบวนการกลายเปนคนชายขอบ.กรงเทพฯ:คณะกรรมการสภาวจยแหงชาต

สาขาสงคมวทยา สำนกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต.

อมรา พงศาพชญ.2533.วฒนธรรม ศาสนา และชาตพนธ: วเคราะหสงคมไทยแนวมานษยวทยา.

กรงเทพฯ:สำนกพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

อคน รพพฒน,ชยนต วรรธนะภต,อมรา พงศาพชญ,สภางค จนทวานช และฉววรรณ ประจวบเหมาะ.

2544.คมอการวจยเชงคณภาพเพองานพฒนา.ขอนแกน:คลงนานาวทยา.

อมรา พงศาพชญ.2533.วฒนธรรม ศาสนา และชาตพนธ:วเคราะหสงคมไทยแนวมานษยวทยา.

กรงเทพฯ:สำนกพมพแหงจฬาลงกรณ มหาวทยาลย.

ภาควชาสงคมวทยาและมานษยวทยาคณะรฐศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.25สงคมและวฒนธรรม.

กรงเทพฯ:สำนกพมพแหงจฬาลงกรณ มหาวทยาลย.

อานนท กาญจนพนธ.2549.อยชายขอบมองลอดความร.กรงเทพฯ:สำนกพมพมตชน.

วทยานพนธ

เชาวเลศ มากสมบรณ.2539.กระบวนการทำศลยกรรมเสรมความงาม.วทยานพนธมหาบณฑต

คณะสงคมวทยามนษยวทยามหาบณฑต มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

ฐาศกร จนประเสรฐ. 2553.โครงสรางสงคมทเกยวของกบความรนแรงทเดกและเยาวชนกระทำใน

โรงเรยน :โรงเรยนแหงหนงในเขตภาคกลาง.วทยานพนธดษฎบณฑตสาขาวจยพฤตกรรมศาสตร

ประยกต มหาวทยาลยศรนรนทรวโรฒ.


นยนปพร สปปภาส.2549.ความมนคงของมนษยดานการศกษา:ศกษากรณบตรแรงงานตางดาวในเขต

อำเภอเมอง จงหวดสมทรสาคร .วทยานพนธมหาบณฑตคณะรฐศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

วาสนา ละอองปลว.2546.ความเปนชายขอบการสรางพนททางสงคมของคนพลดถน กรณศกษาชาว

ดาระองในอำเภอเชยงดาว.วทยานพนธมหาบณฑต สาขาวชาการพฒนาสงคม มหาวทยาลย

ธรรมศาสตร.

สงหนาท แสงสหนาท. 2545 .หลกการทางแนวคดชมชนเมองทยงยนในบรบทของไทย. วทยานพนธ

ปรญญาสถาปตยกรรมศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการออกแบบชมชนเมอง ภาควชาการ

ออกแบบและวางผงชมชนเมอง มหาวทยาลยศลปากร.

สรพร สมบรณบรณะ.2535.วถชวตใน ชมชนชายขอบ ของสงคมเมอง:กรณศกษาคนขยขยะในชมชน

กองขยะชานเมอง.วทยานพนธมหาบณฑต คณะสงคมวทยามานษยวทยามหาบณฑต

มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

สภาวดา เขมาธนนนท . 2547.สภาพการณของเดกและเยาวชนไรสญชาตในประเทศไทย: ศกษากรณ

บคคลทบดาและมารดาเปนแรงงานตางดาวเขาเมองโดยผดกฎหมายในอำเภอเมอง จงหวด

สมทรสาคร.วทยานพนธมหาบณฑตคณะรฐศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

สมฤด สงวนแกว.2546. กระบวนการพฒนาและธำรงเอกลกษณ “กะเทย” ในสงคมมสลม.วทยานพนธ

มหาบณฑต คณะสงคมวทยามานษยวทยามหาบณฑตมหาวทยาลยธรรมศาสตร.

สวรรณ เขมเจรญ.2547.สทธในการศกษาของคนไรสญชาต.วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร

มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

อาทตย วงศอทตกล.2549. ชาวดอยไรสญชาตกบอตลกษณ: ศกษากรณกลมชาตพนธอาขาหมบาน

พญาไพรเลามา จงหวดเชยงราย.วทยานพนธมหาบณฑตคณะรฐศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

บทความในวารสาร

จลชพ ชนวรรโณ. 2528.ระบบโลก: แนวคดใหมในการวเคราะหความสมพนธระหวางประเทศ

เอกสารทางวชาการ หมายเลข 26 กรงเทพฯ: คณะรฐศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร

ชศกด วทยาภค.มนาคม 2541.สงคมศาสตรกบการศกษาคนชายขอบ.เชยงใหม:วารสารทางวชาการ

คณะสงคมศาสตรมหาวทยาลยเชยงใหม.

นงลกษณ เอมประดษฐ.2546. สทธเดกเพอการปองกนปญหาเดกและเยาวชน.วารสารสงคมสงเคราะห

พนธทพย กาญจนะจตรา สายสนทรและคณะ. รายงานการวจยภายใตโครงการศกษาปญหาผลกระทบ

ดานสทธมนษยชนตอคนไรสญชาตในประเทศไทย เสนอตอการประชมวชาการเรอง “งานวจย

ของประเทศไทยดานการยายถนระหวางประเทศในยคโลกาภวฒน” 24 มถนายน 2545 ,


พนธทพย กาญจนจตรา สายสนทร.2546.สทธมนษยชนของชมชนบนพนทสงของประเทศไทย:

แนวคดในการจดการ,เอกสารทางวชาการเพอนำเสนอตอทประชมนตศาสตรแหงชาต ครงท3,

พชญ พงษสวสด.ชนชนและชวงชนในสงคมไทย ,เอกสารประกอบการสอน: 5 มถนายน 2548

อรรถจกร สตยานรกษ.2542.จากคนนอกสคนชายขอบ. วารสารศลปวฒนธรรม ปท 12 ตลาคม

ภาษาองกฤษ

Blumer Herbert,1969. Symbolic Interactionism : Perspective and Method. Prentice Hall.Englewood

Cliffs,N.J.

I.L.Horowitz,Three Worlds of Development.New York:Oxford University.

Immanuel Wallerstein.1974. The Modern World-System I New York: Academic Press

J.G.Tayloy, 1979.From Modernization to Modes of Production.London:The Macmililan.

J.S Valenzuela&A. Valenzuela. 1979 “Modernization and dependenceAlternative in Perspective in

the Study of Latin American Underdevelopment” in JJ Villamil Traditional Capitalism and

National Development.Sussex:The Harvester

Huntington S.P,1968.Political Oder in Changing Societies.New Haven: Yale University Water

Malcolm,1999.Modernity:Critical Concepts.Voumme I: Modernization,New York:Routledge.

สออเลกทรอนกส

อนสญญาวาดวยเดกสทธเดกและพระราชบญญตคมครองเดก[ออนไลน].2552.

แหลงทมา :http://www.oknation.net/blog/Bowstation/2009/04/27/entry-1

พระราชบญญตการศกษาภาคบงคบ พ.ศ.2545[ออนไลน].2551

แหลงทมา:http://www.thailandlawyercenter.com/index.php?lay=show&ac=article&Id=

538973884&Ntype=19 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 [ออนไลน].2554

วารสารยุติธรรมคู่ขนาน เล่มที่ 9...

Documents