افسانه ی غرانیق)آیات شیطانی(

زیر نظر استاد گرامی:جناب آقای دکتر مجتبوی

گردآوری: مجید زردکانلو

فهرستمقدمهمفهوم شناسی غرانیقخالصه داستان غرانیقپشت جلد یک کتابتاریخچه افسانه غرانیق در آثار مسلمانانبررسی افسانه غرانیقبررسی دالیل و توجیه هادیدگاه هاکتاب آیات شیطانی شوالیه کتاب به دستچکیده ی کتاب آیات شیطانی)فتوا و بیانیه امام خمینی )رهمبانی قرآنی« حکم امام خمینی«

مقدمهدر رابطFه بFا قFرآن بFه عنFوان یFك كتFاب آسFمانی، فFراوان خوانFده و

سFال 23شFنیده ایم كFه قFرآن یFك پیFام وحیFانی اسFت كFه در طFول

بتFدریج بFر پیFامبر مكFرم اسFالم نFازل شFد، بFا این حFال، هنFوز پFیرامون

حقیقت، چیسFتی و چگFونگی وحی بFه مثابFه یFك پدیFده غیFبی و یFك

.شعور مرموز، سواالت و ابهامات فراوانی وجود دارد

از میFان انبFوه سFواالتی كFه یكبFاره بFه فضFای ذهن هجFوم می آورنFد،

مهمFتر از همFه، این اسFت كFه شFیطان آیFا تFوان آن دارد كFه در امFر

بFه صFورت را تسFویالت خFود و كنFد تصFرف و دخFل قدسFی وحی

وحی جلوه دهد یا خیر؟

اگFراین سFوال را بFه متFون دیFنی و مجFامع روایی رسFیده ازخانFدان

آثFار و اهFل بیت عرضFه كFنیم پاسFخ منفی خواهFد بFود؛ امFا اگFردر

نوشFته هFای بFرخی اهFل حFدیث و غFیر وارد از ناحیFه اهFل بیت بنگFریم

و روایFات خFود آثFار از ای پFاره در ایشFان اسFت؛ مثبت پاسFخ

داسFتانهایی آورده انFد كFه نFه تنهFا بFا اصFل مقFام عصFمت ناسFازگار

است كه حتی پایه و اساس نبوت را نیز متزلزل می سازد.

ولی مفهوم شناسی غرانیق میداننFد، ربFاعی را » غرانیFق واژه» لغت کتابهFاي بیشFتر

ثالثی را آن جFوهري حمFاد بن اسFماعیل و طFریحی فخرالFدین

مکسFر جمFع واژه)غرانیFق( انFد. آورده )غ.ر.ق( بFاب در و دانسFته

اسFت و مفFرد آن بFه نhFه صFورت از جملFه، غhرنFوhق، غرنیFق،غhرنFاق ذکFر

شFده اسFت. بFراي مفFرد واژه غرانیFق معFانی بسFیاري ذکFر شFده اسFت

که دو معنا تناسب بیشتري با عبارات مورد بحث دارد.

( پرندهاي آبزي با گردن و بالهایی بلند که به رنگ سفید است.1

( جوان سپید زیبارو .2

در این معنFا هم بFه صFورت اسFم و هم بFه صFورت صFفت بFه کFار مFیرود

از آن چFه گذشFت می تFوان گفت: این واژه برسFپیدي، زیبFایی و

اشFعار و روایFات در واژه این دارد.مشFتقات داللت لطFافت

قFدیمی عFرب نFیز کFاربرد داشFته اسFت.از جملFه اشFعاري کFه این

ماده در آن به کار رفته است، ابیات ذیل است.أال إنq تطالب الصبی منک ظلۀn وفات ریعان الشباب الغرانق

همانا خواستن عشق از تو گمراهی است، در حالی که طراوت جوانی زیبا گذشته است

پیFامبر صFلى اللFه علیFه و آلFه پیوسFته در این آرزو بFود كFه میFان او و خالصه داستان غرانیققFریش هم بسFتگى صFورتگیرد، از جFدایى قFوم خFویش نگFران بFود. در یكى از روزهFا كFه او در كنFار كعبFه نشسFتهبود و در این اندیشFه او بودنFد در آن نFزدیكى از قFریش در بFود و گFروهى فFرو رفتFه

. هنگام سوره » نجم « بر وى نازل گردیدپیFامبر صFلى اللFه علیFه و آلFه همFان گونFه كFه سFوره بFر وى نازلمىشFد،

آن را تالوت مىفرمود:و النجم اذا هFوى، مFا ضFل صFاحبكم و مFا غFوى، و مFا ینطقعن الهFوى، ان هFو اال وحی

افFرایتم الالت والعFزى، و منFاة ...، تFا رسFید بFه آیFه یFوحى، علمFه شFدید القFوى

... كFه شFیطان در این میانFه دخFالت نمFود و بFدون آن الثالثFة االخFرىكFرد: القFا او بFه بFبرد، پى آلFه و علیFه اللFه تلFك كهپیFامبر صFلى

سپس بقیه سوره را ادامه داد.الغرانیق العلى و ان شفاعتهن لترتجى الهFه این عبFارت را كFه وصFف تFا مشFركان كFه گFوش فFرا مىدادنFد )بتهFا( مىكFرد وامیFد شFفاعت آنهFا را نویFد مىداد شFنیدند، خرسFند داده،  تغیFیر مسFلمانان بFه نسFبت را خFود موضFع و شFدند دسFتبرادرى و وحFدت بFه سFوى آنFان دراز كردنFد. و همگىشFادمان گشFتند و این پیش آمFد را بFه فFال نیFك گرفتنFد. این خFبر بFه حبشFه رسFید . مسFلمانان كFه بFدانجا هجFرت كFرده بودنFد از این پیش آمFد بFه برادرانFه بFا مشFركان خشFنود شFده، همگىبرگشFتند و در مكFه

زندگى و هم زیستى خویش ادامه دادند.

چون شFب فFرا رسFید، جبرئیFل بFر پیFامبر نFازل شFد و او را از خطFایش آگFاه کFرد. پیFامبر هم بسFیار نFاراحت و نگFران شFد و خداونFد بFراي تسFلی او آیFه بنFابر بFرخى نقلهFا پیFامبر صFلى اللFه علیFه و آلFه بFه جبرئیFل گفت: » آن كFه این دو آیFه را بFر من خوانFد،در صFورت بFه تFو مىمانسFت« جبرئیFل گفت: پنFاه بFر خFدا چFنین چFیزى هرگFز نبودهاسFت. بعFد از آن حFزن و انFدوه پیFامبر صFلى اللFه علیFه و آلFه بیشتر و جانكFاهتر گردید.گوینFد:درهمین بFاره،آیFه

: ذیل نازل شدالتخFذوك اذن و غFیره علینFا لتفFتری الیFك اوحینFا الFذی عن لیفتنونFك كFادوا ان و خلیال،ولFو ال ان ثبتنFاك لقFد كFدت تFركن الیهم شFیئا قلیال،اذن الذقنFاك ضFعف الحیFاة

و ضعف الممات ثم التجد لك علینا نصیرا

نزدیFك بFود آنFان تFو را)بFا نیرنگهایشFان(از آنچFه بFر تFو وحىكردهایم بفریبنFد، تFا را تFو آن صFورت، در و دهى نسFبت مFا بFه گفتهایم كFه را چFه آن جFز بهدوسFتى خFود برگزیننFد. و اگFر تFو را اسFتوار نمىداشFتیم)و در پرتFو مقFام عصFمت، مصFون از انحFراف نبFودی( نزدیFك بFود )لغFزش نمFوده( بFه سFوى آنFان تمایFل كFنى. هFر گFاهچنین مىكFردى مFا دو برابFر شFكنجه در زنFدگى دنیFا و دو برابFر شFكنجه پس از مFرگ رابFه تFو مىچشFاندیم، سFپس در برابFر مFا،

یاورى براى خود نمىیافتى.این آیFه بFر شFدت حFزن پیFامبر افFزود و همFواره در انFدوه و حسFرت بFه سFر مىبرد تFاآن كFه مFورد عنFایتحق قFرار گFرفت و بFراى رفFع انFدوه و نگFرانى

وى این آیه نازل شد: و مFا ارسFلنا من قبلFك من رسFول و ال نFبی اال اذا تمFنى القى الشFیطان فی امنیتFه

فینسخ الله مایلقی الشیطان ثم یحكم الله آیاته و الله علیم حكیم

پیFامبرى را پیش از تFو نفرسFتادهایممگر آن كFه خواسFتهاى داشFته باشFد كFه شFیطان در خواسFته او القFاءاتى نمFوده ولىخداونFد آن القFاءات را از میFان آیFات خFود را مسFتحكم مىسFازد.آن گاهخFاطر وى آسFوده پایههFاى بFرده

گشت و هر گونه اندوه و ناراحتى از وى زایل گردید.

تاریخچه افسانه غرانیق در آثار مسلمانان

بFFر عالوه را افسFFانه اسFFحاق این بن ق( 150)حFFدود محمFFد . ه ق(، 141) موسFی بن عقبFه (؛ 178)المبFداءوالمبعث والمغFازي )سFیره(

( روایFتی از او نقFل 113،2،ذهFبی در تFاریخ االسFالم ) محمFد بن احمFد)، الطبقFات محمFد بن سFعد ه . ق( )207محمFد بن عمFر واقFديمی کنFد(؛

و 206،1الکFبري، ) بن ) ابFو جعفFر محمFد . ق( 310(جریFر طFبري ه جریFر)طFبري، ابن محمFد القFرآن، ابFوجعفر تفسFیر البیFان فی جFامع ، ( نقل کرده اند.131،17

ه . ق( )اسFباب 468) علی بن احمFد واحFدي پس از آنFان نFیز افFرادي چFون ه . ق( )الکشFاف 538محمFد بن عمFر زمخشFري (؛ 320نFزول القFرآن،

791) عبداللFه بن عمFر (بیضFاوي (؛ 3 ،164عن حقFائق غFوامض التنزیFل، 911جالاللFدین سFیوطی (؛ 75،4ه . ق( )انوارالتنزیFل و اسFرارالتأویل،

المFأثور، تفسFیر فی )الFدرالمنثور ق( . از 366،4ه دیگFر بFرخی و ) مفسFران و (مورخFان آن را بFه عنFوان واقعهFاي تFاریخی تکFرار کFرده انFد.

همچFون، ازدانشFمندان زیFادي گFروه مقابFل اندلسFیدر حیFان ، ابن رازي آلوسFی، ابوالفتFوح فخFررازي، بیضFاوي، طنطFاوي, سFید ، قاضFی

)فFروغ ابFدیت( و ... آن رانپذیرفتFه انFد. بFرخی قطب و آیت اللFه سFبحانیهمچFون اسFحاق نFیز بن المحیFط، محمFد ،381)البحFر 6 ،) ، فخFررازي

( ،237تفسFیرکبیر آن 23 رد در کتابهFایی معاصFران بFرخی و ) نوشتهاند.

بFه این افسFانه اشFاره 20 19 و نجم/ 52برخی مفسFران در ذیFل آیFات حج/ کردهانFد و آن را رد کFرده انFد یFا پذیرفتهانFد. معFدود نویسFندگانی کFه در دو دهFه گذشFته بFه این موضFوع پرداختFه انFد، بیشFتر بFه بیFان آثFار اجتمFاعی، واکنشFهاي و او ارتFداد حکم شFیطانی، آیFات کتFاب انتشFار فFرهنگی کشFورها و گروههFا در برابFر آن بسFنده کFرده انFد)آیFات شFیطانی، ردي بFر کتFاب آیFات شFیطانی( یFا بFه اختصFار بFه نقFد علمی )نقش ائمFه در احیFاي آن یFا پرداختهانFد آن تFاریخ( جنایFات شFیطانی، آیFات توطئFه نقFد دین، الغرانیFق( بررسFی nۀFال قصFق البطFالتحقی از یFک منظFر )دالیFل رافقFط

کرده اند.

کسFی کFه کمFترین آشFنایی بFا اعتقFادات اسFالمی داشFته باشFد، بFه مخFالفت بررسی افسانه غرانیقاز مبFانی و اصFول اساسFی دین اسFالم پی بFا بسFیاري افسFانه غرانیFق میFبرد و هFر چFه آن را بFادقت بیشFتري بررسFی کنFد، بطالن و سFاختگی بFودن آن بیشFتر آشFکار می شFود. این افسFانه از جهFات مختلفی تأمFل

برانگیز و نقدپذیر است که بیان آن می پردازیم.اول: بررسی سندي

دو پرسFش اساسFی دربFاره سFند روایFاتی کFه این افسFانه را نقFل کFرده انFد، به ذهن می آید.

( آیا ناقالن اولیه واقعه در زمان وقوع آن حاضر و شاهد بودند؟1( آیFا آنFان شFرایطی را کFه بFراي پذیرفتFه شFدن روایت یFک راوي الزم اسFت، 2

دارند؟پاسخ به پرسش نخست: این روایات از طرق گوناگونی نقل شده است:

الFف( طریFق ابن اسFحاق کFه روایFاتش را طFبري در تFاریخ و تفسFیرش آورده است. این طریق به هشت نفر میرسد

ب( طریFق محمFد بن عمFر واقFدي کFه شFاگردش، محمFد بن سFعد.این طریFق به سه نفر منتهی می شود

قاضFی و قطب سFید از سFخنی بFه بFاره این در دوم: سFوال بFه پاسFخ عبدالجباربسنده می کنیم.

از 1 کFدام هیچ قائالنFد حFدیث علم نویسFد:دانشFمندان می قطب سFید .افرادي که به صحت روایات توجه دارند، این روایت را نقل نکرده اند

. قاضFی عبFدالجبار معFتزلی می نویسFد:این احFادیث را بFه حشFویه نسFبت 2میدهد و آن را برخاسته از دیدگاههاي آنان.

دوم: بررسی محتواییالف: تهافت و اختالف در متن

آنچFه در کتابهFاي تFاریخی، روایی و تفسFیري پFیرامون این قضFیه آمFده اسFت،بسFیار چنFان متفFاوت اسFت و بFه سFختی میتFوان بخشFی از این افسFانه را یFافت کFه در این کتابهFا کFامال� یکسFان و هماهنFگ باشFد. این ناهمFاهنگی، از شFواهد قFوي سFاختگی بودن این افسانه است. از جمله این اختالفات می توان به موارد زیر اشاره کرد.

. جمالتی کFه بFه عنFوان القائFات شFیطانی مطFرح شFده، بFه بیش از بیسFت صFورت ذکFر 1شFده اسFت. طFبري آن را در تفسFیرش هشFت روایت بFا عبFارات متفFاوت و سFیوطی بFا یFازده صFورت گونFاگون نقFل کFرده انFد؛ چFون راویFان اولیFه نزدیFک بFه ده نفرنFد، پس هFر کFدام بایFد حادثFه را دسFت کم بFه دو صFورت نقFل کFرده باشFند و این بFه طFور

عادي غیر ممکن است.. مکان وقوع ماجرا و حالت پیامبر نیز به صورتهاي گوناگون ذکر شده است.2

الFف( پیFامبر در حFال نمFاز بFوده اسFت ب( پیFامبر در بین جمعی از قFریش نشسFته بود ج( پیامبر در مقام نماز میخواند و خواب آلود شد

. افراد گوناگونی گوینده عبارات ادعایی معرفی شده اند.3اول: پیFامبر دوم: شFیطان سFوم: یکی از مشFرکان چهFارم: شFیطانی بFه نFام ابیض، کFه خFود را بFه شFکل جبرییFل درآورد و آن آیFات را بFر پیFامبر عرضFه داشFت و از روي سFهو را این عبFارات پیFامبر پنجم: پیFامبر گمFان کFرد جبرییFل اسFت

اضافه کرد.. دربFاره شخصFی کFه بFه علت پFیري نتوانسFت سFجده کنFد و مشFتی از خFاك را بFر 4

پیشانی گذارد، نیز اختالف هست.الFف( ولیFد بن مغFیره مخFزومی ب( ابواحیحFۀn سFعید بن عFاص ج( مطلب بن ابی

nبن ربیعۀ nوداعه د( ابولهب ) و( عقبۀ. در این کFه پس از اطالع پیFامبر از بطالن آیFات شFیطانی، چFه آیFاتی بFراي تسFلی 5

ایشان نازل شد، اختالف هست. حج52 اسرا دوم. آیه 73اول. آیه

. برخی از این روایات سجده پیامبر و مشرکان را پس از شنیدن آیات6شیطانی و قبFل از تمFام شFدن سFوره می داننFد ولی روایFات دیگFر سFجده را پس از

پایان سوره می دانند.

ب: مخالفت بخشهایی از روایات با شخصیت پیامبربه اسFتناد قFرآن و روایFات معصFومان روي هFوي و هFوس سFخنی بFر زبFان جFاري نمی نمFود. و حFتی بFراي یFک لحظFه بFا مشFرکان همFراهی نکFرد، در حFالی در این روایFات

مطالبی به ایشان نسبت داده شده است که با این ویژگیها سازگاري ندارد، از جمله:

. شیطان آن چه )آیات شیطانی( را که پیامبر در دل داشت، بر زبان جاري کرد.1. پیامبر آرزو می کرد خداوند آیاتی فرو نفرستد که موجب بیزاري مشرکان گردد.2. پیامبر از نزول آیات شیطانی بر خودش، به جبرائیل شکایت کرد.3. وقFتی مشFرکان گفتنFد اکنFون کFه بFراي بتهFاي مFا قFدرت شFفاعت قائFل شFدي، مFا بFا 4

تو هستیم، این جمله بر پیامبر گران آمد.. طبFق این افسFانه پیFامبر از بتهFاي قFریش بFه خFوبی یFاد کFرد. در حFالی کFه دریکی از 5

مسFافرتها وقFتی بحFیراي راهب، پیFامبر را بFه الت و عFزيq قسFم داد، پیFامبر بFه او فرمFود: )بFا سFوگند بFه الت و عFزيq از من چFیزي مخFواه. قسFم بFه خداونFد، من بFا

هیچ چیز به اندازه این دو، دشمنی ندارم(بهترین شاهد در این مورد سخنانی است که برخی از راویان از زبان

مشرکان، پس از شنیدن آیات شیطانی، نقل کردهاند. در برخی از این روایات آمده هنگامی که مشرکان آن آیات را از پیامبر شنیدند، گفتند: او از دین و آیین خود بازگشته است و خدایان ما را ستایش می کند

ج: مخالفت با عقل. اگFر پیFامبر پیFامی را از سFوي خداونFد بFه مFردم اعالم کنFد و چنFد سFاعت بعFد،باطFل 1

بFودن آن را اعالم نمایFد، بFاعث دلسFردي مFردم و حFتی نفFرت آنFان از پیFامبرمی شFود؛ بFه این افسFانه و اجFازه بFه دور باشFد، صFحت ات qرFاز منف بایFد پیFامبر در حFالی کFه شFیطان بFراي دخFالت در وحی، مFوجب سFلب اعتمFاد از رسFول اکFرم و نقض غFرض از

ارسال ایشان می شود. . بFا توجFه بFه این کFه طبFق این روایFات، بین تالوت آیFات شFیطانی و تصFحیح آن توسFط 2

جبرائیFل تنهFا چنFد سFاعت فاصFله شFد، بعیFد اسFت خFبر سFجده مشFرکان بFه مهFاجران برسد، ولی خبر ابطال آیات شیطانی نرسد.

. در بسFیاري از نقلهFا آمFده اسFت پیFامبر از روي شFوقی کFه بFراي هFدایت مFردم داشFت، 3 نمی خواسFت چFیزي بFر او نFازل شFود کFه بFاعث دوري آنFان از او گFردد مگFر می شFود کسFی را هFدایت کFرد، ولی خطاهFا و اشFتباهاتش را بFه او گوشFزد نکFرد. آن چFه از سFوي خFدا نFازل میشFد، مطمئنFا� حFق و طبFق مصFلحت مFردم بFود،پس چگونFه پیFامبر انتظFار داشFت چFنین چFیزي بFر او نFازل نشFود، یعFنی او دلسFوزتر ازخFدا و دانFاتر بFه

مصالح بود؟!. کسFی آرزوي پیFامبر در مFورد نFازل نشFدن آیهFاي کFه بFاعث دوري مشFرکان ازاو می 4

شود، و سخن گفتن جبرییل با او را، از خود پیامبر نقل نکرده است.. بFا توجFه بFه شFواهدي چFون بیFان احکFام حج و جهFاد در سFوره حج و، تصFریح دانشFمندان 5

این سFوره بFراي 52علFوم قFرآن بFر مFدنی بFودن این سFوره، نمی تFوان پFذیرفت کFه آیFه تسلی پیامبر، پس از رخ دادن افسانه غرانیق، باشد.

سFوره نجم دربFاره بتهFاي مشFهور عFرب اسFت کFه عربهFا می پنداشFتند 30 تFا 18. آیFات 6تجسFم مالئکFه و فرشFتگان الهی و دخFتران خداونFد هسFتند. قFرآن درمFواردي بطالن این اعتقFاد را بیFان کFرده است.سFوره نجم از جملFۀn این مFوارد اسFت کFه بFه دنبFال رداین ادعFا، فرمFود این اعتقFادات چFیزي جFز نامگFذاري هFایی بی دلیFل نیسFت کFه از

سوي خدا نیز دلیلی بر آن فرستاده نشده است.. سFجده مسFلمانان و مشFرکان پس از شFنیدن این سFوره کFه در بFرخی از این روایFات 7

بFه آن اشFاره شFده اسFت، نشFان میدهFد کFه سFوره تFا پایFان خوانFده شدهاسFت چراکFه آیFه سFجده در پایFان این سFوره قFرار دارد. بFا توجFه بFه این نکتFه، پرسFش جFدي، این اسFت آیFات آیFه در مFذمت بتهFا را نادیFده گرفتنFد و تنهFا بFه کFه چگونFه مشFرکان این همFه بFا و گذاردنFد کنFار را خFود عنFاد تمFام و حاضFر شFدند داشFتند دل خFوش شFیطانی

مسلمانان سازش نمایند؟!

. گفتFه انFد پیFامبر را بFه دوش گرفتنFد و در اطFراف مکFه گرداندنFد .عالوه بFر این کFه 8از شFأن پیFامبر بFه دور اسFت کFه اجFازه چFنین کFاري بFه آنهFا بدهFد، بFا تکFبر و عنFادي هم کFه مشFرکان مکFه داشFتند، سFازگار نیسFت.کینه تFوزي مشFرکان بFا پیFامبر آنقFدر زیFاد بFود کFه تنهFا بFا شFنیدن چنFد آیFه در مFدح بتهFا، بFا او آشFتی نمی کردنFد و از آزار

و اذیت مسلمانان دست برنمی داشتند.بFه 9 افسFانه این پFذیرفتن اولیFه اسFالم اسFت و از اصFول بFا بت پرسFتی مبFارزه .

معناي دست برداشتن از این اصل اساسی است. . بسFیاري از کسFانی کFه این روایFات را نقFل کFرده انFد، خواسFته انFد کمFال توجFه 10

صFنف روایFات غافFل خداونFد متعFال بFه پیFامبر را نشFان دهنFد؛ در حFالی کFه از توابFع این بوده اند.

د: منافات با محکمات قرآن ، 45این آیFات بFا آیFات فFراوانی کFه عصFمت پیFامبر در وحی را بیFان می کنFد)حاقFه/

(، منافات دارد. 73 ، اسرا/ 15یونس/ برخی آیه

�ذا� ه وإ ت�ر�ي عل�ین�ا غ�یر� �ل�یک لت�ف� تنhون�ک عن� ال�ذي أ�وحین�ا إ لیال� وإ�ن ک�ادوا ل�یف� ذhوك خ� ت�خ� ال�لیال� یئا� ق� �ل�یه�م ش� ک�نh إ د کدت ت�ر� ول�وال� أ�ن ث�بت�ن�اك ل�ق�

را شاهدي بر صحت افسانه غرانیق دانسته اند: در حالی که:اوال�: فعFل » کFاد «این آیFه بیFان کننFده این نکتFه اسFت کFه پیFامبر فریفتFه نشFده اسFت؛

چرا که عصمت الهی او را حفظ نمود.

ثانیFا�: واژه » لFوال « در این آیFه داللت بFر عFدم اعتمFاد و رکFون پیFامبر بFه مشFرکان دارد، چراکه » لوال « داللت بر انتفاي امري به دلیل انتفاي امري دیگر دارد

بررسی دالیل و توجیه هاالف: دالیل پذیرندگان افسانه غرانیق

ابن حجFر در رد دیFدگاه کسFانی کFه این افسFانه را پذیرفتFه انFد، این می نویسFد: »این اقFوال منطبFق . تعFدد طFرق: 1بFرF قFواعFد نیسFتF، زFیFرFا وقFتFی طFرقF یFک FروFایFتF متعFددF شFد،F FاینF خFود داللت می کنFد این Fروایت اصFلی داشFته

است«نقFد: کFثرت راویFان بFه همFان انFدازه کFه زیFاد اسFت، پراکنFده و متشFتت نFیز هسFت؛ بFه صFورتی کFه بFه سFختی میتFوان

وجFه جاFمعیF بین آFنهاF پیFدا کرد.F ما درF مقFاله به تهافتF متنF روایات اشاره کردیم.. ارتباط این افسانه با بازگشت مهاجرین از حبشه2

نقFد: اوال ب�Fرخی همچFون تFاریخ نگFاران ماننFد ابن هشFام بازگشFت مسFلمانان را از حبشFه نقFل کFرده انFد؛ بFدون این کهF اشارهاي به این FافساFنه FبنماینFد.

ثانیFا:� از روایFات ابن اسFحاق و ابن هشFام بFرمی آیFد کFه بازگشFت مسFلمانان ازحبشFه بFه دلیFل اخبFار غلطی بFود کFه .Fه استFبودF آنان رسیده Fبه

. سجده کفار پس از قرائت سوره نجم3

نقFد: در کتFبی کFه بFه عنFوان صFحاح از آنهFا یFاد میشFود، احFادیثی یFافت می شFود کFه بFا اصFول مسFلم اسFالم سFازگاري ندارد

. این روایت داللت دارد که پیامبر تحت عنایت خاص خداوند است!4

نقFد: در صFورتی میتFوان گفت پیFامبر مFورد عنFایت کامFل خداونFد متعFال اسFت کFه خFدا از همFان ابتFدا او را از سوسFه هاFيF شFیFطاFن Fحفظ کنFدF؛ نهF FاینFکه ابتFدا اوF Fرا FدچارF ساFزد، Fسپس FباF خبرF نمFاید و دFر مسیر درFست قراFر دهد.

سFوره اسFراء کFه از متمایFل شFدن پیFامبر بFه کفFار بFا خوانFدن آیFات شFیطانی خFبر می دهFد، شFاهدي بFر صFحت این افسFانه است!73. آیFه 5

نقFد: عالوه بFر آن چFه قبال� در نقFد این اسFتدالل گفتFه شFد، بایFد اضFافه کنیم:اوال�: از ابن عبFاس نقFل شFده اسFت کFه این آیFه دربFاره قبیلFه ثقیFف نFازل شدهاسFت، بنFابراین ارتبFاطی بFه افسFانه

غرانیق ندارد.ثانیFا:� آیFه از بFاب )ایFاك اعFنی واسFمعی یFا جFاره( اسFت کFه مخFاطب واقعی آن، دیگر مسلمانان است

ثالثFا:� آیFه می فرمایFد: پیFامبر بFه کفFار میFل هم نکFرد، چFه رسFد بFه این کFه اجابتشان کند بFه جنبFه بشFري پیFامبر اشFاره دارد کFه حضFرت بFه دلیFل وجFود وسوسFه هFاي قFوي کFه همFراه بFا 73رابعFا:� آیFه

م آFوردنF مFشFرکFان بFوFد، FنزدیFکF بFودF FمتFأثر شFودF و انFعطFاف FنشFان دهFد؛ چرFاکFه FانسFان هFر FالFاس FونFچFمFلحی هFاFمص بیFانگFر عصFمت FالهFی اسFتF 74قFدر Fهم FکFه قFوي FباشFد،F FدرF ایFنگونFهF FمFوارFد احتمFال FتFأثیFرF پFذیرFفتن رFا داFرد، امFاF آFیFه

که شFامل حFال پFیامFبران اسFت وF آنان Fرا در این موFاقعF حساس حفظF می کند.

ب: توجیه هاي پذیرندگان، آزمFایش بیمFاردالن و تقFویت ( دلیCل این کCه خداونCد بCه شCیطان اجCازه داد این آیCات را اضCافه کنCد1

و Fیقین و منافقFان Fدلی تFیره و بFر FشFک آFزمFوFن اFین بFا تFا بFوFد FانFمنFمؤ ایمFاFن روشندلی مؤمنان افزوده شود.

، بFه این دلیFل اسFت کFه این کFار ( خCود کفCار این عبCارات را گفتنCد و این کCه بCه شCیطان نسCبت داده شCد2 با سوسه او انجام پذیرفت

نقFد: در این صFورت بFر پیFامبر واجب بFود آن را اعالم کنFد؛ عالوه بFر این کFه بFا نFاراحتی پیامبر پس از نکشاف واقع، سازگاري ندارد.

الFف( چFون مشFرکان میدانسFتند پیFامبر در پی عیب جFویی از بتهFا اسFت، پیش دسFتی کردند و این آیات را خواندند.

ب( شاید شیطان در گوش مشرکان دمیده است.ج( بFدون این کFه پیFامبر متوجFه باشFد، این کلمFات بFر اثFر القFاي شFیطان بFر زبFانش

جاري شد.د( پیامبر خواب آلود بود و در این صورت تکلیفی نداشت.

ه( این عبFارات جمالت مشFهوري بFود و پیFامبر همچFون مشFرکان بFه آن عFادت کFرده بFود و هنگام بردن نام آن بتها ناخود آگاه آن جمالت را تکرار کرد ابن حجر عسقالنی نیز چند توجیه زیر را نقل و رد کرده است.

( این عبارات گویاي اعتقاد مشرکان است.1( پیامبر این عبارت را از روي تهکqم و استهزاء گفت.2( چون پیامبر قرآن را با تأنی میخواند، شیطان از توقqف ایشان در بین آیات سوء 3

استفاده و این آیات را اضافه کرد.

دیدگاههاالف( دیدگاه برخی دانشمندان مسلمان

( قصFه غرانیFق را ذکFر کFرده 52( ابن کثFیر شFامی می نویسFد: بسFیاري از مفسFران در آیFه )حج/ 1انFد و مFا از ذکFر آن خFودداري می کFنیم تFا کسFانی کFه نمی تواننFد آن را در جایگFاه خFود قFرار بخFاري کFه شFرح بFدین اسFت، آمFده صFحیح در قصFه این اصFل کFه این جFز نشFنوند، دهنFد، گویFد: ...(! سFپس داسFتان را کFه از سFجده مسFلمانان و مشFرکان خFبر میدهFد، نقFل می کنFد؛

بدون این که اشارهاي به آیات شیطانی داشته باشد.( اسFتاد مصFطفی عبدالواحFد علت نقFل اینگونFه روایFات را چFنین بیFان می کنFد: خداونFد بیFامرزد 2

علمFاي سFلف مFا را کFه خFود را بFا اینگونFه روایFات درگFیرمی کردنFد؛ بFه سFبب آن کFه بFراي آن روایFات حقی قائFل می شFدند، آن هم حقی کFه فقFط یFاد شFدن و نقFل شFدن بFود؛ اگFر چFه

خرافهاي بود یا اسطورهاي از اساطیر گذشتگاناز مجعFوالت 3 این افسFانه سFوال شFد، پاسFخ داد کFه از محمFد بن اسFحاق بن حزیمFه دربFاره )

زندیقان است. او کتابی در رد این افسانه نوشته است.

ب: دیدگاه برخی مستشرقانمونتگمري وات و افسانه غرانیق

( وات در پاسFخ بFه این پرسFش کFه چگونFه پیFامبر شFفاعت بتهFا را کFه درآیFات شFیطانی آمFده بFود، 1پFذیرفت می نویسFد:آیFاتی در قFرآن هسFت کFه تلویحFا� خFدایان مشFرکان را نFوعی فرشFته میدانFد

بررسFی: وات آن و محمFد بFا این اعتقFاد می توانسFت شFفاعت بتهFا را بFراي خFود توجیFه کنFد. 20 ، زخFرف/ 149آیFات را بیFان نکFرده اسFت، ولی بFه نظFر میرسFد مFراد اوآیFاتی، ماننFد صFافات/

باشFد کFه دخFتر داشFتن خداونFد را انکFار میکنFد در حFالی کFه کمFترین اشFارهاي بFه آن 57و نحFل/ چه وات از آیات استنباط کرده است، ندارند.

اللFه خFداي واحFد اسFت . 2 آیFات نخسFتین تاکیFدي نیسFت کFه بررسFی: . وات می نویسFد: در ، کFه پیش 1 و توحیFد/ 1، نFاس/ 9، مزمFل/ 2بFرخالف اعتقFاد وات، در آیFاتی ماننFد فاتحFۀnالکتاب/

از سوره نجم نازل شدهاند، بر توحید تأکید شده است.. این مستشFرق مأخFذ حکFایت را بFه دور از شFبهه معFرفی میکنFد و طFبري را)از نFاقالن اصFلی( 3

عFالم دقیFق توصFیف می کنFد و می نویسFد:نمی تFوان پFذیرفت... دانشFمند دقیقی مثFل طFبري باشFد. کFرده نقFل منبFع مشFکوکی از را دانشFمندان آن از بسFیاري عقیFده بFه بررسFی:

اسFالمی، تفسFیر طFبري پFر از احFادیث ضFعیف، جعلی و اسFرائیلی اسFت. بFراي نمونFه، ذهFبی دلیFل بFه این کFه اسFت کFرده نقFل اسFرائیلیات از را فFراوانی اخبFار طFبري نویسFد: می تأثیرپFذیري او از روایFات تFاریخی اسFت کFه در کتابهFاي تFاریخیش آورده اسFت و این روایFات نیFاز

به نقدي دقیق و گسترده دارد

کتاب آیات شیطانی صFفحه كFه در ميانFه جلFد و در پشFت جلFد كتFاب تصFوير رزم 547كتFاب »آيFات شFيطانى« رمFانى اسFت در

F رانFدم ايFرFوص مFصFالخFرقيان و علىFراى شFا بFنهFح تFرFاين طF هFلبتFا F.تFه اسFدFاپ شFچF يدFپFو سFديF اFبF تمFسFرآشFناسFتF؛ چهFره Fآرام FوF شFرFقFى رFسFتم كFه بFاF پنجFه دسFت چپ،F گلFوى ديFو سFپيد Fرا مىفشFرد Fو بFا خنجFر سFينFه اFوF FراF درFيFدFهF اسFت. FديFوF سFپيFد،F FكFهF FپFاFىF چپFش FقطFع شFدهF و FگFرFزش شFكFسFته اسFتF، آخFرين نFفسFهاFيش

راF Fمىزند. Fاين تFصوير از آFلبFوم "كلFيوF" F گرفتFه شده اسFت كFه متعFلق Fبه موزFه »FويكFتوريا و آلبرFت« است. * چFرا نويسFنده كتFاب، عنFوان »آيFات شFيطانى« را به كتاب خود داده است؟

اين نFام اشFاره بFه افسFانه و يFا واقعFه واهى و ساختگى »غرانيق« دارد. فصFل تنظيم شFده اسFت و نويسFنده كتFاب، افسFانه غرانيFق را مكFرر و بFه 9كتFاب »آيFات شFيطانى« در

شFكFلهاى گوFنFاگون Fدر كتFابF خFود آوردFه و آن Fرا بFه عنFوان يكى از مضFامين اصFلى كتFاب خFود مشFخص و .Fنموده است FستهFبرج

موارد اهFانت و جسFارت نويسFنده كتFاب آيFات شيطانى را مىتوان در موارد زير خالصه كرد: و 1 بFوده پيFامبر درون در موجFودى واقFع در جبرئيFل كFه موضFوع اين طFرح و وحى امFر در تشFكيك -

پيامبFر)ص( متنFاسب بFا منافع خود و Fحتى مسFايل شخصىاش آيات را تنظيم مىكرده است. - معFرفى پيامبراسFالم)ص( بFه عنFوان فFردى خFود خواه و تاثيرپذير و كمدقت و... 2- معFرفى يFاران پيFامبر)ص( بFه عنFوان افFرادى كFه دچار انحرافهاى اخالقى گوناگون بودهاند. 3- نسبت انحراف اخالقى به همسران پيامبر)ص( 4- تحقFير و اهFانت نسFبت بFه فرشFته وحى »جبرئيل« 5- تحقير و اهانت نسبت به احكام اسالم 6

توضFيح بيشFتر در مFورد هFر يFك از آنهFا غFير از سFياه كFردن سFينهها ثمFرى نخواهFد داشFت. تمFام قهرمانFان اين كFتFاب كFه داسFتانىF بFه FسFبك F«FرئالFيسFم جFادويى«، كFهF داFراى ضFعفهFاى فFراوانF و بى سFرFو تFه مىباشFد، Fو ل، FاسFماFعيلF، عايشFه FبالF ،لمانFس FانFآنF امىFاس و FدFتنFسFقى ه FخالFا دFاراىF FضFعفها Fو FانحرFافFاتF FشFديد ماFهونFد F)بFهF وزFن تلفFظF التيFنىF مFحمFد( Fو.F.F. مىFباشFدF .FخالصFه داFسFتانF اFين FكتFابF بFه دFليFل آشFفFتگىF عجيب

وقايع Fو همFچنين اهاFنتآميز بوFدن آن ميسر نيسFت.

شوالیه کتاب به دست( در بمبFئى هنFد در يFك خFانواده مسFلمان 1947 ژوئن 19احمFد سFلمان رشFدي )زادي در اسFت. شFده مقيم 13متولFد فعال� و كFرده مهFاجرت انگلسFتان بFه سFالگى

انگلسFتان اسFت و تFابعيت انگليسFى دارد. وى پيش از كتFاب آيFات شFيطانى چهFار هيFات فيلمنFامه. رشFدى عضFو دو بFه عالوه اسFت كFرده منتشFر نFيز ديگFر رمFان انسFتيتو فيلم انگلسFتان و عضFو هيFات مشFاورين انسFتيتو هنرهFاى معاصFر و عضFو انجمن سFلطنتى ادبيFات انگلسFتان نFيز مي باشFد كتFاب آيFات شFيطانى كFه پنجمين بFه سFفارش آقFاى »گيلFون ريتكن«، رييس او محسFوب مىشFود، مسFتقيما رمFان

هFزار پونFد ، نوشFته شFده 850يهFودى انتشFارات »وايكينFگ« بFا دسFتمزد بي سFابقه اسFت. جFالب اسFت بدانيFد بFه دسFتور همين آقFاى »ريتكن«، سFلمان رشFدى از آغFاز

سFال كتFاب جFايزه .همچنين اسFت داشFته محافFظ گFارد كتFاب 1988نگFارش انگلستان به اين كتاب تعلق گرفت.

-بچFه هFاي نيمFه شFب 2 1975-گريمFوس 1* گزيFده آثFار رشFدي بFه اين شFرح اسFت: -آيFات 5 1987- لبخنFد يوزپلنFگ: سFفري بFه نيكFاراگوا 4 1983-شFرم، 3 1981

-وطنهFاي خيFالي: مقالت و 7 1990-هFارون و دريFاي قصFه ها 6 1988شFيطاني، 1999- زمين زيFر پFايش 9 1994- شFرق، غFرب، 8( 1992 )1991-1981نقFد 2005- شاليمار دلقك، 10

سبك روايي رشFدي را از گونFه رئاليسFم جFادويي مي داننFد. رمFان بچه هFاي نيمه شFب تم هFايي از »طبFل حلFبي« گونFتر گFراس را در خFود دارد كFه رشFدي آن را الهFام بخش نوشFتن كتFاب مي دانFد. آيFات شFيطاني نFيز بFه وضFوح وامFدار »مرشFد و مارگريتFا« اثFر

ميخائيل بولگاكف روسي است.

*جوايزي كه تا به حال به رشدي اهدا شده است: برنCده جCايزه بCوكرT 1993 بچه هCاي نيمه شCب، برنCده ي جCايزه بCوكر شCد، و سCال ها بعCد در سCال

بوكرهCا شCد كCهC بCه ايCن معCني بCودC كCهC ايCن كCتCاب بهCترCين اCثCر اCز ميCان رمان هCاي برنCده جCايزه بCوكر CرCي 25دCسCه فارCبC ابيCحCي سCدCمهC ب راCه شCمCاي نيCه هCچCت. بCاسC ايزهCن جCيCاي اCاعطC لCال اوCس

شمسCي بCرنCدCه جCايCزCه بCهCتريCن رCمCان خCارCجي كCتCاب سCالC جمهCوري 1364ترجمCه كCرد Cو دCر CسCال C .شد Cو چاپ Cترجمه Cه فارسيCها بC Cسال CمانCه CدرC نيزC شرم CكتابC .شد CنيزC رانCايC مي CسالCا

جايزه بCوكر / جCايزه يCادبود جيمCز تيت بلCك / جCايزه اتحاديCه انگليسCي زبان / نشCان شCواليهC ،جCوايزى كCه تCا بCهC حCالC بCه رشCدىC تعلCق گCرفتCه وC نCيCز مسCووليتهايى كCه دارد، همگى از عنCايت دوCلت انگCلسCتانC بCه اCوسCت. نشCان شCوCاليه كCه چنCد مCاه قبCل از طCرف دربCار انگلسCتان بCه رCشCدي CاهCدا CشCد، CبCه »CايCان CبوCتهCامC»C، كريكCت بCاCز CاCنگليسC نCيز CاعطCا شCد. CبCا اCين اقCدامC اين دو

( CرCس« CبCلق بCا از Cاين Cپس هCنرمنCدان، CورزشCكاران، SirفCرد بCه CهCكC ندCوCشC ميC هCدCوانCخC »)ديپلماتCها، روزنامهC نگاراCن وC ديگCران در مCراسم سالگرد Cتولد ملكه اعطا مي شود.

رشCدي پس از دريCافت اين لقب گفت: »من از دريCافت اين افتخCار بCزرگ احسCاس هيجCان و كCوچكي ميC كنم وC عميقCاC سپاسCگذارم كCه كCارمC بCه ايCن شCكل مCورد توجCه قCرار گرفتCه اسCت.«

علCيرغم انتظCارات رسCانه ها، »ديويCد بكCام«، كاپيتCان تيم فوتبCال انگليس، لقب شCواليه را دريCافت نكرد.

چکیده کتاب آیات شیطانی صFفحه. قصFه سFاختاری مFدرن دارد کFه ۵۴۷آیFات� شFیطانی داسFتانی اسFت بلنFد در

شFاید بتFوان آن را نFوعی گرته بFرداری� شFرقی از پدیFده ی رئالیسFم� جFادویی� امریکFای -کFه در فرهنFگ هنFدی جFا افتFاده reincarnationجنFوبی نامیFد. ناگفتFه نمانFد کFه تناسFخ

است- به عنوان� یک پدیده ی بومی در طرح� داستانی نقشی غیر قابل� انکار دارد. تناسFخ هنFوز هم در هنFد� امFروز، نFه فقFط میFان� هنFدوها و متعصبان شFان کFه سFیک ها باشFند، کFه در میFان� پFیروان� سFایر� ادیFان، یFک بFاور� بFومی اسFت. بسFا هنFدوهایی کFه مقیم� کشFورهای غربی انFد و هنFوز از حشFره کش اسFتفاده نمی کننFد. نFه بFرای حفFظ� محیFط زیسFت و سFوراخ� الیه ی اوزون، بل کFه از آن رو کFه مبFادا روح� پFدربزرگ یFا خFانم والده شFان را کFه در قFالب� یFک سوسFک تجسFد یافتFه، آزار دهنFد! بنFابراین در

پس زمینه ی بومی� نویسنده تناسخ جایگاهی ویژه دارد. نشسFته اند. یکی هنرپیشFه ۷۴۷ گابریFل فریشFتا و سFالدین چامچFا در هواپیمFای بویینFگ

اسFت و دیگFری مقلFد صFدا. هواپیمFا ربFوده می شFود و این دو بFه طFرز� معجزه آسFایی نجFات می یابنFد. سFالدین چامچFا اصFال هنFدی اسFت، امFا در لنFدن بFزرگ شFده، نFام� اصFلی اش صFالح الدین بFوده کFه بFه سFالدین تغیFیر پیFدا کFرده، خFانواده اش خFانواده ای هنFدی و متعصFب بFوده… اگFر قFرار باشFد در هFر قصFه ای شخصFیتی باشFد کFه بیش از سFایران بFه نویسFنده نزدیFک باشFد، سFالدین بFه سFلمان رشFدی نزدیک تFر اسFت. این از سFالدین؛ امFا تقFدیر� گابریFل فریشFتا این گونFه رقم خFورده بFوده کFه در زنFد گی�

شFود؛ گابریFل بFا جبرائیFل هم ریشFه اند. )از آن جFایی کFه Arch angleآینFده ملFک مقFرب از خاصFه های قصFه ی مFدرن بFه هم خFوردن� تنFاوب� زمFانی اسFت، این کFه زنFد گی� آینFده ی گابریFل در هFزار سFال� قبFل واقFع شFود، اتفFاق� پیچیFده ای نیسFت. گذشFته از

آن، ذات� تناسخ هم با این گونه زمان شکنی قرابت دارد.(. اسFتحاله ی The Angel Gibreel تFا این جFا فصFل� اول� قصFه بFود بFه نFام� فرشFته جبرائیFل

metamorphos ،اFدوملیتی ه کFه بFودن تهی و خال نFوعی سFالدین. بFه صFالح الدین عمومFا آن را تجربFه کرده انFد. خاصFه کسFانی کFه از یFک فرهنFگ� غFنی� شFرقی می بhرنFد

اسFت کFه Mahoundو تFاالپ، بFه درون� فرهنFگ� غFربی می افتنFد. فصFل� دوم� قصFه همFان نFام� “محمFد” اسFت در زبFان� کهن� سانسFکریت. از این جFا گابریFل بFه جبرائیFل

تبدیل می شود.

را ناهFار� کFارگران� معFدن البتFه در زنFد گی� قبلی، زمFانی کFه گابریFل در کFودکی، و می بFرده، غFذای هنFدوهای گیFاه خوار را بFا گوشFت� مسFیحیان و گوشFت� مسFیحیان را بFا گوشFت� حالل� مسFلمانان جابه جFا می کFرده، نصFیحت مFادر را نشFنیده می گFیرد.

(۹۱مادری که به او می گوید: شیطان… )ص همین گFره� کوچFک همه ی داسFتان را کفFایت می کنFد. فرشFته ای کFه کمی هم شFیطان

است. پFاره ای از داسFتان کFه در زمFان� صFدر اسFالم می گFذرد، بسFیار ابتFدایی و ضFعیف اسFت. بFا قیFاس� در ابتFدایی، تهی مFایه ی نمایش نFامه ی یFک بFه شFبیه اسFت چFیزی

و JahiliaصFحنه آرایی های زنFده ی زمFان� معاصFر در فصFل� اول. شFهری بFه نFام� جاهیلیFا بFیرون کشFیده تFاریخ از دقFتی بFا کم و اشFتباه بFه کFه بعFدی یFک شخصFیت هایی

بFه جFای ابوسFفیان و هنFد و خالFد و حمFزه و سFلمان Abu SimbelشFده اند. ابوسFیمبل و…

از این جFا قصFه فصFل بFه فصFل جلFو می رود، فصFلی در جاهیلیFا و فصFلی در زمFان� معاصر.

بگذریم که فرق� معدودی در مسلمانان این روایت� جعلی را قبول دارند. تازه آن ها نیز نه به صورتی که رشدی مساله را شرح می دهد. رشدی نزول� آیات� شیطانی

را در مجلسی بیان می کند که مهاند )در این نقد متعمدا از این لغت استفاده ( طرفه این جاست که در ۱۲۱می گردد.( با هند خلوت کرده است. )صفحه ی

همین اثنا، خبر می رسد که حمزه، برادران� هند را کشته است! )بی توجهی به تاریخ در یک اثر� داستانی، قابل� اغماض است، اما اگر اوال اثر ادعای بیان� تاریخ

را نداشته باشد، و ثانیا مساله ی تاریخی، مساله ای نباشد که با حیثیت� کسی -نه کسانی، چه رسد به حیثیت� دینی که عمیق ترین� انواع است- چالش داشته باشد.(

water careerالبته از نویسنده ای که خالد را اولین مسلمان می داند و او را سقا ( و سلمان را کج اندیش می داند، این گونه تاریخ نویسی ۱۰۴می نامد)صفحه ی

بی راه نیست. آیات� شیطانی با طرح� افسانه ی غرانیق آغاز می گردد و در ادامه، نویسنده به خود

جرات می دهد که توصیفی از زنده گی� مهاند و رابطه ی او با هم سرانش ارائه کند که حتی در شان� یک انسان� عادی نیز نیست. این جا نکته ای قابل� تامل وجود دارد.

قی از مسلمانان که جرات نمودند، پیام برشان را تا حدی تنزل بدهند که ف�ر�خطاکارش بنامند -آن هم در سترگ ترین رسالت که همانا بیان� وحی باشد- در نوشتن� این اثر و امثال� آن مسوول اند. اگر نبود آن کژی� آغازین، این انحراف�

پسینی هرگز شکل نمی گرفت.

بسمه تعالی 

انا لله و انا الیه راجعون 

به اطالع مسFلمانان غیFور سراسFر جهFان می رسFانم مؤلFف کتFاب »آیFات شFطاFنی «F کFه علFیFهF اFسFالم و FپFیFامبرF وF قFرآن، تFنظیم شFده اسFتF، همچFنین ناFشFرین مFطلFع از FمحتFوای Fآن، مFحکFوFم بFه اعFدام Fمی بFاشFندF. از مسFلمانان یFافتنFدF، سFریعا�F آن هFا را آنFاFن رFا تFا دFر هFر نقطFه FکFه غیFوFر می خFوFاهFم FنFوهیFن تFلمیFت مسFاFسFمقدF FهFبF دFکنFنF أتFرFج FیFکس FرFیگFد FاFتF دFینFاFنمF FدامFاعنFمایFد Fو هFر کسF کFه درF اینF Fراه FکFشFته شFوFد، FشFهFید اسFت ان FشFاء اللFه. ضFمFنا� FاگFرF کسFیF دستFرFسFیF FبFه مؤلFفF کFتFاب FدFاFردF Fولی خFودF قFدFرت اعFدFام اوF FرFا نFدFارFد، او FرFا بFه FمFرFدمF FمFعFرFفی FنFمایFد تFاF بFه جFزFای FاعمFاFلش FبرسFد.

FوبرکاتهF لهFة الFحمFرF و FکمFیFلسالم علFوا 

روح الله الموسوی الخمینی 

۱۴۰۹ رجب ۱۱/ ۱۳۶۷ بهمن ۲۹

فتوا و بیانیه امام خمینی)ره(

»مبانی قرآنی« حکم امام خمینی بر اعدام سلمان رشدی

امFام خمیFنی رضFوان اللFه تعFالی علیFه در قFرن پFانزدهم هجFری قمFری و بیسFتم میالدی ( بFزرگ تFرین دفFاع را از ۱ )۱۳۶۷ بهمن ۲۵بFا صFدور حکم اعFدام سFلمان رشFدی در

شخصFیت مقFدس پیFامبر خFدا حضFرت محمFد صFلی اللFه علیFه و آلFه و سFلم انجFام داد . در مFذهب شFیعه و گسFترش اسFالمی مFذاهب تقFریب بFاعث الهی این حکم صدور جهFان گردیFد و تبلیغFات مسFموم و گمFراه کننFده ی دشFمنان شFیعه کFه ایمFان شFیعیان بFه رسFالت حضFرت محمFد صFلی اللFه علیFه و آلFه و سFلم را نفی می کردنFد بFه چFالش کشFید زیFرا رهFبر مFذهبی ایرانیFان و شFیعیان بFه دفFاع از پیFامبر اسFالم برخاسFت و در عصFر خاموشFی و سFکوت مفتیFان جهFان اسFالم خمیFنی بFزرگ یFک تنFه بFه صFحنه مقدسFات بFه تهFاجم از را غFرب جهFان رشFدی سFلمان اعFدام حکم بFا و آمFد آیFات آمFیز کفFر کتFاب نوشFتن بFا رشFدی سFلمان کیفFر . بازداشFت مسFلمانان شFیطانی بFه دو جهت اعFدام بFود : » دشFنام بFه پیFامبر اسFالم « و » ارتFداد « . حکم النFبی هماننFد تمFام احکFام الهی بFر مصFالح و دالیFل معتFبر شFرعی و قتFل سFاب عقلی اسFتوار اسFت . » کتFاب خFدا قFرآن « و » سFنت معصFومان علیهم السFالم « و اثبFات کیفFر اجمFاع علمFای اسFالم « دالیFل چهارگانFه » حکم عقFل سFلیم « و » اعFدام سFاب النFبی اسFت . در این ادامFه تنهFا » دالیFل قFرآنی « حکم پایFدار امFام خمیFنی در اعFدام سFلمان رشFدی ارائFه می گFردد و » احکFامی کFه در آیFات قFرآنی «

کیفر سنگین ساب النبی را آشکار می کند نام برده می شود. حکم محاربFه بFا اهFانت بFه پیFامبر در قFرآن/ حکم اذیت و آزار رسFول خFدا در قFرآن/

پیFامبر/حکم صFوت فFوق اصFوات رفFع حکم پیFامبر/ دین در طعن پیFامبر/حکم اسFتهزای پیFامبر/حکم تکFذیب رسFول اللFه/حکم تقFدم بFر رسFول اللFه/حکم اعFراض از رسFول اللFه/حکم عصFیان بFر رسFول اللFه/حکم کفFر بFه رسFول اللFه/حکم محFادده بFا

رسول الله/ حکم مشاققه با رسول الله احکFام بFاال کFه برگرفتFه شFده از آیFات قFرآنی اسFت روشFنگر حساسFیت و خطFیر بFودن و سFنگینی جFرم سFب و اهFانت بFه پیFامبر خFدا را آشFکار می نمایFد و درسFتی حکم

موجود در سنت نبوی و ائمه درباره ساب النبی را نشان می دهد.

پشت جلد یک کتاب )بررسی توطئه آیات شیطانی(

تالیف: فاطمه حسینی 1387تاریخ انتشار: تیر

978-964-419-207-4شابک: 1387نوبت چاپ: اول، تابستان

3000شمارگان:

معرفی کتاب: ، یFک بمب خFبری، رسFانه های جهFان را آشFفته سFاخت. ده 1357 در زمسFتان

مFاFه بعFدF، تصFویر بFاال رFفتن دFانشFجوFیان خشFمگین، از در و دیFوار سFفارت ت متحFدهF در تهFران، جهانیFان راF مبهFوت FکFرده بFود؛ ولی این، پایFان FاالFایمFاجFرا نبFود.F ایرانی هFاF، ده سFال Fپس اFز انقFالبشFان، در حFالی کFه از جنFگ بFا ده کشFور FدنیFاF) کFه پشFت تFابلویی بFهF نFام صFدFام، جFا خFوش کFرده بودنFد( ، وارد دنیFا جانبFه گرFایFان یFک بFه دیگFری Fرا آمFدنFد، FشFوک سFربلند FبFیرون

در زمFسFتاFن یFک 1367سFاFختنFد. بFا ایFران، انقالب FاسFالمی FیرFکبF برFره ،فFتFوای مقFتدرانFه، پFرده Fاز تFوطFئه ای بFرداFشFت کFه سFال ها، ده هFا گFروه و سFرویس امنFیFیت و تFحقیقFاتی،F بFرای انجFام آFن تجربه انFدوزی کFرده بودنFد و متFحمFل زFحمت شFده بودنFد. »تFوهFین بFه FمقدFسFات«F، نقشFه ظFریفی بFود کFه می شFد اFیFده Fهای شیطاFن پرسFتی را همF چاFشFنیF آن سFاخت و FبFا جFذابیتی داد. امFا سرگشFته بFه خFورد مFیلیون FهFا جFان FتشFنه وFصف ناشFدFنی، آن رFا و ، Fنفی حقیقت »اثFبFات« هم دارد Fو خFود در »نFفی« هم FهFک سFرابی اFثFبFات بFاFطل. چFوFن باFطFل ،F FثFاFبت شFدFنFی نیFسFت، باFیFد آFن رFا بFه هFزار زیFور Fو کFتFاب اجمعFین«. و FالغFوینهFم فی اFالرFض لهم »الزFینن آراسFت؛ آرFایFه، آیFات رFمFان Fی FهFانFگ Fنه فصFول FیFرسFبر تشFریح Fو ،FرفیFمع FهFب ، حFاFضFر ،FیFیاسFو س FاریخیFت تFتنداFان مسFبیF اFب F،FداردF FعیFازد و سFردFمی پF نیFطاFیFشبFه FچگFونگیF برخFوFرد مFسFلماFنان جهFاFن بFا اFینF تFوطئهF یF غFرب علیFه اسFالم، بی هFFاFی Fال فFرمFFان )تحFت FربFFغ اسالم سFFتیزFی داسFFتFاFن F.دازدFپرFFبصهیFوFنیسFتی( F ،FداسFتانF پردامFنFه Fو مطFولی اسFت FکFه آگFاهی اFز تجFربه ی بFرای الFهFام بخشF مسFلمانان Fو عFبرت آموز آموFزنFده Fو »آیFات شFیطانFی«

اسالم ستیزان است.

منابع. ابناثیر، مبارك بن محمد، النهایۀs فی غریب الحدیث و االثر، داراالحیاء 1

ق.1422التراث العربی، . ابن اسحاق، محمد بن اسحاق، المبدأ والمبعث والمغازي )سیره ابن 2

اسحاق(، معهد الدراسات و االبحاث.3 ،sابنحجر عسقالنی، احمد بن علی، تقریب التهذیب، دارالکتب العلمیۀ .

ق.1415. ابن عباس، تنویر المقباس فی تفسیر ابنعباس، دارالکتب االسالمیۀs لبنان، 4

م.1987. ابن عبدالبر، یوسف بن عبدالله، االستیعاب فی معرفۀs االصحاب، 5

ق.1412دارالجیل، . ابنفارس، احمد، معجم مقاییساللغۀs، نشر دارالکتب اسالمیۀs بیروت، 6

ق، چ سوم.1420. ابنکثیر، ابی الفداء اسماعیل، البدایۀs والنهایۀs فی التاریخ، داراحیاء التراث 7

ق.1422العربی، م.1985. ابن هشام، محمد، السیرة النبویۀs، دار احیاء التراث العربی، 8. ابوالفتوح رازي، حسن ابن علی، روضالجنان وروحالجنان، بنیاد پژوهشهاي 9

آستان قدس رضوي7 ش. 1371،

. آلوسی، ابوالفضل شهاب الدین سید محمود، روح المعانی فی تفسیر 10القرآن، نشر داراحیاء

ق، چ چهارم.1405التراث العربی، . بخاري، محمد بن اسماعیل، الجامع الصحیح من حدیث رسول الله، دار 11

ق.1400احیاء التراث العربی، م، 1965 . بروکلمان، کارل، تاریخ الشعوب االسالمیه، دارالعلم للمالیین، 12

چ چهارم. . بیضاوي، عبدالله ابن عمر، انوارالتنزیل و اسرارالتأویل، نشر دارالفکر، 13

ق.1416بیروت، ق.1418 . بیهقی، احمد بن حسین، دالیل النبوه، دارالفکر، بیروت، 14 ق، 1404 . جوهري، اسماعیل ابن حماد، صحاحاللغۀs، دار العلم، بیروت، 15

چ سوم. . حقی برسوي، اسماعیل، تفسیر روحالبیان، نشر دارالفکر، بیروت.16 . الحلبیاالثري، علی بن حسن، دالیل التحقیق البطال قصۀs الغرانیق، 17

،sالصحابۀ sق.1412مکتبۀ . حلبی، علی بن برهان الدین، السیره حلبیۀs من انسان العیون، دار احیاء 18

التراث العربی. . خازن، علی بن محمد، لباب التأویل فی معانیالتنزیل )تفسیرخازن(، 19

،sق.1415دارالکتب العلمیۀ ، فرهنگ الروس )ترجمه المعجم العربی الحدیث(، ترجمه: . خلیل ج20 ر�

سید حمید طبیبیان، نشر ش.1375امیر کبیر،

. دمیري، محمد بن موسی، حیات الحیوان الکبري، نشر شریف رضی، 21 ق، چ چهارم.1390

. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخاالسالم و وفیات المشاهیر االعالم، 22 ق.1422دارالکتب العربی،

ق.1374 . همو، تذکرة الحفاظ، داراحیاء التراث العربی، 23 . همو، میزان االعتدال فی نقد الرجال، دار الفکر.24 ق.1425 . ذهبی، محمد حسین، التفسیر و المفسرون، آوند دانش، 2526 ،sرازي، فخرالدین، تفسیر کبیر ]مفاتیح الغیب[، نشر دارالکتب العلمیۀ .

ق.1411بیروت، ش.1379 . رامیار، محمود، تاریخ قرآن، نشر امیرکبیر، 27 . رفعت، سید احمد، ترجمه: عباسعلی براتی، آیات شیطانی، نشر سعید 28

ش، چ اول.1372بن جبیر، . زبیدي، سید محمد مرتضی، تاج العروس من جواهر القاموس، 29

ق.1414دارالفکر، . زمخشري، محمود ابن عمر، الکشاف عن حقائق غوامضالتنزیل، نشر 30

ق.1407دارالکتب العربی، ق، 1386 . سید قطب، فی ظالل القرآن، نشر دار احیاء التراث العربی، 31

چ پنجم. . سیوطی، جالل الدین عبدالرحمن، الخصائصالکبري، دارالکتب العلمیه، 32

ق.1400بیروت، . همو، الدر المنثور فی تفسیر المأثور، نشر کتابخانه آیت الله مرعشی 33

ق.1404نجفی، 34 ،sق.1403 . همو، طبقات الحفاظ، دارالکتب العلمیۀ

. شریف مرتضی، تنزیه االنبیاء 35 ش. : 1380، نشر دفتر تبلیغات اسالمی، واالئمه

. شهیدي، سید جعفر، جنایات تاریخ، حافظ.36 . صفی پور، عبدالرحیم، منتهی االرب فی لغۀs العرب، نشر کتابخانه 37

سنایی. . طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیرالقرآن، نشر اسالمیه، 38

چاپ دوم. . الطبري، ابوجعفر محمد ابنجریر، جامعالبیان فی تفسیرالقرآن، نشر 39

ق.1406دارالمعرفۀs، بیروت، ق، چ 1403 . طریحی، فخر الدین، مجمعالبحرین، نشر موسسۀs الوفاء، 40

دوم.41 sدار النهضۀ ،sعبدالعزیز سلیمان نوار، تاریخ الحدیث الشعوب االسالمیۀ .

ق.1411العربیه، 42 sفی تمییز الصحابه، مکتبۀ sعسقالنی، احمد بن علی کنانی، االصابۀ .

ق.1410دارالباز، 1418 . همو، فتح الباري شرح صحیح بخاري، دار الکتب العلمیه، بیروت، 43

ق. . عسکري، سید مرتضی، نقش ائمه در احیاي دین، نشر بنیاد بعثت، 44

ش.1370 ق.1423 . غازي عنایۀs، شبهات حول القرآن و تنفیدها، دار مکتبۀs هالل، 45 ق، چ اول.1414 . فراهیدي، خلیل ابن احمد، ترتیب العین، نشر اسوه، 4647 ،sفیروزآبادي، محمد بن یعقوب، القاموس المحیط، دار الکتب العلمیۀ .

ق.1420 . قاضی عیاض، کتاب الشفا بتعریف حقوق المصطفی، نشر دارالفکر، 48

ق، چ اول.1426 . قرطبی، محمد ابن احمد، الجامع الحکام القرآن، نشر دارالکتب العربی، 49

ق.1378 . قمی، ابوالحسن علی ابن ابراهیم، تفسیر قمی، نشر دارالکتاب 50

ق.1387للطباعۀs والنشر، ش.1368 . قمی، عباس، الکنی و االلقاب، نشر مکتبۀs الصدر، 5152 sکالعی، سلیمان بن موسی، االکتفاء فی مغازي رسول الله والثالثۀ .

،sق.1420الخلفاء، دارالکتب العلمیۀ . کلبی، هشام بن محمد، کتاب االصنام )تنکیس االصنام( ترجمه: محمد 53

رضا جاللی نایینی، نشر ش.1348تابان،

. محل�ی، جالل الدین و سیوطی، جالل الدین، تفسیر جاللین، نشر 54 ق، چ اول.1416موسسه نور،

. محمد بن اسحاق بن یسار، سیره ابن اسحاق، نشر دفتر مطالعات 55 ش.1368تاریخ و معارف اسالمی،

. محمد بن سعد، الطبقات الکبري، دار صادر بیروت.56ي بر کتاب آیات . مدرسی، سید هادي، ترجمه حمید رضا شیخی، رد57

شیطانی، کانون نشر ش، چ سوم.1371اندیشههاي اسالمی،

1417 . معرفت، محمد هادي، التمهید فی علوم القرآن، نشر اسالمی، 58ق.

ش.1382 . معین، محمد، فرهنگ فارسی، نشر راه رشد، 59 1379 . مهاجرانی، عطاء الله، نقد توطئه آیات شیطانی، نشر اطالعات، 60

ش، چ نوزدهم. . نجمی، محمد صادق، سیري در صحیحین، دفتر انتشارات اسالمی، 61

ش.1383 م.2000 . نولدکه، تئودور، تاریخ القرآن، دار نشر جورج المز، 62

. نیشابوري نظام الدین، حسن بن محمد، تفسیر غرائب القرآن و رغائب 63الفرقان، نشر دارالکتب

،sق، چ اول.1416العلمیۀ . همدانی، اسحاق بن محمد، سیرت رسواللله )ترجمه سیره ابن 64

ش.1375اسحاق(، مرکز، . وات، ویلیلم مونتگمري، برخورد آراء مسلمانان و مسیحیان، ترجمه: 65

محمد حسین آریا، دفتر ش، چ اول.1373نشر فرهنگ اسالمی،

. همو، محمد پیامبر و سیاستمدار، ترجمه اسماعیل والیزاده، اسالمیه، 66 ش.1344

67 ،sالعصریۀ sم.1952 . همو، محمد فی مکه، ترجمه شعبان برکات، مکتبۀ 68 ،sواحدي، علی بن احمد، اسباب نزول القرآن، نشر دارالکتب العلمیۀ .

ق، چ اول.1411 C امام خمینی صحیفه نور سازمان مدارک فرهنگی انقالب اسالمی چاپ ۱

۲۶۳ ص .C ۲۱ صحیفه امام ج ۸۶ ص ۲۱ ج ۱۳۶۹اول C ۶۱ قرآن مجید توبه ۲ C ۲۸ ابن تیمیه الصارم المسلول علی شاتم الرسول ص ۳ C ۵۳ احزاب .۴ C ۵۷ احزاب .۵ C ۲۸ قاضی عیاض الشفا بتعریف حقوق المصطفی ص .۶ C ۵۸ احزاب ۷ ۴۳ تا .C ۴۰ ابن تیمیه الصارم المسلول علی شاتم الرسول ص ۸ ابن تیمیه الصارم C ۵۴۵ قاضی عیاض الشفا بتعریف حقوق المصطفی ص .۹

۷۰المسلول علی شاتم الرسول ص .C ۵۵۱ قاضی عیاض الشفا بتعریف حقوق المصطفی ص .۱۰ ۱۰۲۴ و .۱۰۲۳ ص C ۳ ابو حبیب موسوعه االحماع فی الفقه االسالمی ج ۱۱ ۱۰۸ و .C ۱۰۷ توبه ۱۲ ۳۷۸ و .۳۷۱ و C ۳۷۰ ابن تیمیه الصارم المسلول علی شاتم الرسول ص ۱۳ ۵۴۱ تا .۵۳۹ ص C ۱۸ الحر العاملی وسائل الشیعه ج ۱۴ C ۱۲ توبه .۱۵ C ۱۳ توبه .۱۶ تا ص ۳۸۸ و ص C ۱۶ ابن تیمیه الصارم المسلول علی شاتم الرسول ص ۱۷

۳۹۳C ۲ حجرات .۱۸ C ۵۴۵ قاضی عیاش الشفا بتعریف حقوق المصطفی ص .۱۹ C ۸ مجادله .۲۰ C ۲۱ انبیا.C ۱۰ انعام ۲۱ C ۱۰۶ کهف .۲۲ C ۳۲ رعد.۲۳ C ۳۷ فرقان .۲۴ ۱۳۹ شعرا.C ۴ فاطر.۲۵ C ۷۰ غافر.۲۶ C ۱ حجرات .۲۷ C ۴۸ نور.۲۸ ۱۰ حاقه .C ۱۴ نسا.۲۹ C ۴۲ نسا.۳۰ C ۱۳۶ نسا.۳۱ ۸۴ و .C ۸۰ توبه ۳۲ C ۶۲ توبه .۳۳ ۶۳ تا .C ۶۱ توبه ۳۴ ۲۹ و .C ۲۸ ابن تیمیه الصارم المسلول علی شاتم الرسول ص ۳۵ C ۱۵ نسا.۳۶ C ۱۳ انفال .۳۷ C ۳۲ محمد.۳۸

با تشکر از توجه شما