سواد هنری

نادر نصیری

بنیاد شهید دانشگاه جامع علمی کاربردی یثارگران استان قزوین ا و امور

ز ی ی ا 92پ

بسم الله الرحمن الرحیم

مرکز آموزش جامع علمی - کاربردی

2

سواد هنری

فصل اول: مبانی هنرفصل دوم: هنر اسالمیفصل سوم: نوگراییفصل چهارم: درباره هنر مدرنفصل پنجم: موسیقیفصل ششم: معماریفصل هفتم: معماری ایرانی

3

فصل اول

مبانی هنر

4

مبانی هنر

تعریف هنرواژه شناسی هنرمفهوم هنرهنرمندوجوه مشترک آثار هنریدیرینه هنرضرورت توجه به هنربررسی علل روی اوری ادمی به جلوه های هنریطبقه بندی هنرهاهنرهای زیباهنرهای سنتیهنرهای سنتی ایران

5

تعریف هنر

اث:ر و ک:اری ک:ه از تص:ور و آف:رینش انس:ان ش:کل

یافته است.

6

واژه شناسی

ب:ه س:وواژه ه:نر در زب:ان سانس:کریت،ترکی:بی از دو کلم:ه

به معنای زن و مرد استنره یا نرمعنی نیک و

در زب:ان اوس:تایی س:ین ب:ه ه:ا تب:دیل ش:ده و واژه ه:ونر

ایجاد گشته است

)در زب:ان پهل:وی ی:ا فارس:ی میان:ه ب:ه ش:کل ام:روزی )ه:نر

درآمده است که به معنای انسان کامل و فرزانه است.

7

، در ادبیات ایران در دوره اسالمی هنر به معنای کمال

فضیلت ،هوشیاری،فضل،تقوی،دانش و کیاست و...به

کار رفت.

به دشمن نمایم هنر هرچه هست/ز مردی و پیروزی وزور دست )فردوسی(

چون غرض آمد هنر پوشیده شد/صد حجاب از دل بهسوی دیده شد )موالنا جال الدین محمد بلخی(

8

مفهوم هنر 

فن ، ص:نعت ، علم ، مع:رفت ، ام:ری ت:وام ب:ا ظ:رافت و

ری:زه ک:اری ان درج:ه از کم:ال ک:ه  فراس:ت و فض:ل را در

دیگ:ران از برت:ر را ه:نر ص:احب ان نم:ود و برداش:ته

، لی:اقت ، اهمیت خط:رو زی:رکی، بنمایان:د،کیاس:ت،

کفایت و کمال.

9

هنر از دیدگاه تولستوی

می ؟« مع:روف»هنرچیس:ت کت:اب نویس:نده ، تولس:توی

نویسد :

براس:تی ه:نر ک:ه از دیرب:از از زم:ان افالط:ون و ارس:طو«

، برانگیخت:ه خ:ود پ:یرامون در وگ:و گفت هم:ه این

چیس:ت ؟ ای:ا ه:نر از درون انس:ان ب:ر می خ:یزد ؟ ای:ا مائ:ده

وج:ان روح ب:ه ابره:ا ازم:اورای ک:ه اس:مانی اس:ت ای

حل:ول می کن:د؟ی:ا ن:ه،ام:یزه ای اس:ت ازتم:امی اینه:ا و ی:ا

ب:ه ب:اور » فروی:د « تبل:ور امی:ال س:رکوفته ادمی اس:ت ؟«

10

هنرمند

از ی:ا را اندیش:ه ه:ا و عواط:ف خویش:تن « : ک:ه کس:ی

طری:ق » قلم « ی:ا » قلم م:و « و » چکش « ی:ا اب:زار تولی:د

آواه:ا ب:ه ص:ورت » ش:عر « ، » ن:ثر « و » نقاش:ی « و »

و برس:اند ب:ه  منص:ه ظه:ور » « و » موس:یقی تن:دیس

ب:دین وس:یله دیگ:ران را در مس:یر فک:ری و ع:اطفی خ:ود

قرار دهد .

11

وجوه مشترک آثار هنری

تخیل به عنوان مهم ترین عامل در شکل گیری اثر

هنری است

همه آثار هنری از عاطفه و احساس هنرمند

سرچشمه میگیرند نه از تفکر منطقی و عقالنی

او.

12

دیرینه هنر

نش:انه ه:ایی از ه:نر در دوران قب:ل از ت:اریخ ، یع:نی دوره

( س:ال قب:ل 10000 ت:ا 40000پارین:ه س:نگی ) از ح:دود

از میالد یافت شده است .

ک:اری روی نیزکن:ده دی:وار غ:ار، و ب:ر س:قف نقاش:ی «

س:نگ ، ب:ا دوده زغ:ال ی:ا س:وخته اس:تخوان مخل:وط ب:ا پی:ه

ج:انوران وی:ا ب:ارنگیزه ه:ای ک:انی ، مانن:د :  گ:ل اخ:را و

خاک سرخ ، با نقوش ساده و انتزاعی «

13

در دوران » نو سنگی « ) حدود هشت هزارسال قبل از

میالد (: نگارینه های سفالین

در عصر مس و سنگ : پیکره ها ، ظروف ، چوبهای

منبlت کاری شده ، شیشه گری و ترصیع سنگهای

قیمتی

14

، در مصر باستان: پیگر تراشی ، نقاشیهای دیواری

سفالگری لعابی ، صنعت شیشه برای ساختن ظروف و

اشیاء تزئینی کوچک و ...

15

ضرورت توجه به هنر و تبیین حدود و مرزهای آن

هنراز رس:ایی ، پ:ذیرش بیش:تر وس:رعت در انتق:ال پی:ام

در آن زب:ان ب:ودن جه:انی خ:اطر ب:ه و ب:وده برخ:وردار

می:ان راهه:ای مختل:ف پی:ام رس:انی پذیرفت:ه ت:رین راه می

باشد

16

توجه قدرتهای باطل کیش به قدرت جایگاه هنر

رون==ق و توس==عه در دالری میلیارده==ا گ==ذاری سرمایه

هالیووده=ا ، س=اختن فیلمه=ای خش=ن و ض=داخالقی ، توس=عه

منح=رف رمانه=ای ، ای م=اهواره و وی=دئویی ه=ای برنام=ه

کننده و ...

17

انقالب اسالمی به دو دلیل به هنر نیازمند است

ابالغ پیاممقابله با شبیخون فرهنگی

تنها راه مقابله با فرهنگ ، خود فرهنگ است .

18

علل روی آوری انسانها به جلوه های هنری

هماهنگی بافطرت

رسایی هنر در تتبین مقاصد

پذیرشمندی بیشتر هنر

هنر، زبان جهانی

ماندگاری هنر

سرعت انتقال پیام به وسیله هنر

19

هماهنگی بافطرت

فط:رت ان اس:ت ک:ه در روح و روان ادمی ، می:ل و

ک:ه اس:ت نه:اده ش:ده لطی:ف ام:وری ب:ه کشش:ی

و خوبیه:ا ب:ه ، ن:یز کش:ش این وس:وی س:مت

زیباییهاست .

20

قران کریم بر اصل فطرت تکیه نموده و گفته است .

فاقم و جهک للدین حنیفا فطرت الله التی فطر الناس

علیها

. روی به دین حنیفی بیاور ) که ( فطرت خداوند است

همان که خداوند ، مردم را بر ان ) اساس ( پدید اورده

است .

21

رسایی هنر در تبیین مقاصد

هنر با بهره گیری ازذوق وخالقیت ادمی ازچنان لطافت و

نرمی ای برخورداراست که با استفاده از ان براحتی تمام

می توان عالیترین مقاصد را تبیین نمود .

22

رهبر فرزانه انقالب حضرت ایه الله خامنه ای ) مدظله ( :

ش:عر و ه:نر ، زیب:اترین ق:الب ب:رای هم:ه پیامه:ا «

ت:ا ه:ر پیامه:ا این نف:وذ و مای:ه گس:ترش و ن:وین

سوی خطه دلها و جانهای انسانی است .«

23

زبان علم و فلسفه ، زبان ویژه برخی از مردم است ، در

حالی که در اثر هنری ، فهم ان برای همگان میسر می

باشد .

24

پذیرشمندی بیشتر هنر

در بین روشهای پذیرفته شده برای رساندن پیام، آن که

بیشترازهمه مورد توجه است، استفاده ازروش

غیرمستقیم است .

25

  فاقصص القصص لعلهم یتفکرون )پس داستانها را حکایت کن ! شاید که ) درانها

بیندیشند.

لقد کان فی قصصهم عبره الولی االبصار به حقیقت که در داستانهای انها برای بینش

مندان ، پند اموزی است

26

هنر، زبان جهانی

از جمله موانع اساسی بر سر راه انتقال

فرهنگها تفاوتهای زبانی است که ارتباط با

دیگران ، بجز از راه فراگیری زبان ممکن نمی

باشد .

از این رو ، مقوله های هنری بیانی نیز ، که

برگفتار تکیه دارند ، از چنین محدودیتی برخور

دارند ؛ اما برخی ازهنرها چنین نیستند و براحتی

قابل انتشار می باشند .

27

ماندگاری هنر

یکی از دالیلی ک:ه پی:امبر اس:الم ) ص:لی الل:ه علی:ه و ال:ه ( و ن:یز اه:ل

بیت )علیهم الس:الم( ب:ه ش:عر و ش:اعران درس:ت ان:دیش ، توج:ه ت:ام

ب:ه توج:ه خواس:تند می کم:ک ایش:ان از مهم ح:وادث در ، داش:ته

ویژگی ماندگاری شعر بوده است .

28

در جری:ان حادث:ه غ:دیر ، پی:امبر )ص:لی الل:ه علی:ه و ال:ه( از

حس:ان بن ث:ابت خواس:ت ت:ا درب:اره ان ، ش:عر بس:راید ک:ه

در خم غ:دیر ت:اریخی دالی:ل از یکی ام:روز وی ش:عر

والیت حضرت علی )علیه السالم( است .

29

سرعت انتقال پیام به وسیله هنر

اثار هنری معموال بسیار سریعتر از هر اثر دیگری در

میان مردم جای خود را بازمی کنند .

میزان سرعت و دامنه گسترش ان به میزان برتری ان

اثر ، بستگی تام دارد .

30

طبقه بندی هنرها

هنرهایی که از رهگذر بیان ادمی به ظهور میرسد ؛ همچون شعر ، نشر ، خطابه قصه و ... که

از جمله هنرهای گفتاری هستند .

هنرهایی که وسیله ظهور آنها دست ادمی استهمچون هنر نقاشی ، مجسمه سازی ،

خوشنویسی ، معماری ، گرافیک ، فیلم و ....

31

هنرهایی که تقریبا تمام اعضای ادمیدرظهورانها دخالت دارند ؛ نظیر هنر نمایش ،

تردستی ، اکروبات و ...

تقسیم بندی دیگری نیز ، می توان بر اساسصفتی برای هنر قابل شد که اثر هنری پس از

ظهور به واسطه ان تعریف شده و از دیگر اقسام، تا حدودی متمایزمی گردد. هنر با این

معنا به هنرهای مصور، مصوت ، هنر امیخته با صنعت و .... تقسیم می گردد.

32

: هنرهای امیخته با صنعت

صنایع هنری مربوط به خانه واسباب خانه؛ نظیرصنعت

قالیبافی ، جاجیم بافی ، گلسازی ، منبت کاری ، مینا کاری و ...

صنایع تزیین شهرها ؛ از قبیل ، پارک و محوطه سازی ، نقشه

های زیبای شهر سازی و ....

صنایع مربوط به زینت االت و البسه ؛ نظیر مد لباس ، جواهر

سازی ، زرگری ، حصیر سازی و ....

صنایع مربوط به کتاب؛ نظیرصفحه

ارایی ،صحافی ،تذهیب ،گرافیک و ...

33

هنرهای زیبا

دسته تقسیم ۷مجموعه هنرهای زیبا به می شوند:

- موسیقی ۱·         - هنرهای دستی مانند:مجسمه سازی، ۲·        

شیشه گری و ... - هنرهای ترسیمی شامل: نقاشی و ۳·        

خطاطی و... - ادبیات شامل شعر و داستان، نمایشنامه ۴·        

، فیلمنامه و نثر - معماری ۵·         - رقص و حرکات نمایشی ۶·         -هنرهای نمایشی:فیلم و سینما و تئاتر ۷·         و ...

34

ط:ول در ک:ه هس:تند ظ:ریفه ای ص:نایع و هنره:ا

و س:نت های ریش:ه ها ب:ا حف:ظ متم:ادی س:ده های

خ:ود رش:د ک:رده مراح:ل ش:کل گیری خ:ود را گذران:ده

یا می گذرانند.

هنرهای سنتی

35 دسته عمده تقسیم می کنند۵هنرهای سنتی ایران را به

.شعر و ادبیات ۱·         .موسیقی ۲·         .معماری و هنرهای وابسته ۳·         .نمایش های سنتی و آیینی ۴·         دسته باال همه آثار ۴.صنایع مستظرفه)که بجز ۵·        

هنری را شامل می شود(

36

فصل دوم

هنر اسالمی

37

هنر اسالمی عامل اصلی ظهور هنرهای مختلف در میان

مسلماناننقش هنر در حفظ آثار اسالمیرابطه قرآن و هنرهنر و اشکال هنری در قرآن

38

هنر اسالمی

ب:ا چکاچ:ک داس:تان ه:نر اس:المی « : پ:رایس کریس:تین

بلن:د بان:گ و بیابانه:ا در اوای س:م س:توران و شمش:یر

پیروزی » الله اکبر « اغاز می شود . «

39

نویسنده کتاب خالصه هنر معتقد است که شکوفایی

هنر اسالمی ، مرهون فتوحات مسلمین و اشنایی با

فرهنگ و تمدن ملل متمدن بوده است .

40

گوستا ولوبون ، مورخ شهیر فرانسوی ، پاره ایاز این دیدگاهها را مخدوش می داند.

شرق دارای فرهنگ و �او معتقد است اساساتمدن ریشه ای بوده و اعراب مردمانی اشنا به

تمدن بوده اند .

: همیشه مشرق زمین مرکز وی می گوید «مردان دانشمند و بزرگان صنعت و علمای ادب

بوده است .«

41

عامل اصلی ظهور هنرهای مختلف در میان مسلمانان

بخش:ی از تع:الیم ق:ران و پی:امبر اس:الم )ص:لی الل:ه

ب:ه علم . تش:ویق نس:بت ب:وده اس:ت ال:ه( علی:ه و

می هنرمن:دان و دانش:مندان از تمجی:د ، وفن

ت:ازه اع:راب عمی:ق رویک:رد در اس:ت توانس:ته

داش:ته بس:زایی نقش ه:نر و دانش ب:ه مس:لمان

باشد .

42

پیون:د ایم:ان و ه:نر ، اس:الم در « : دوری جی کارل

ناگسس:تنی دارن:د و در چه:ارچوب ق:وانین س:خت ، ازادی

بس:نده ب:رای هنرمن:دان ب:ه منظ:ور خل:ق اث:ار ه:نری نه:اده

پی:امبر تع:الیم برپای:ه اس:المی ه:نر ، مح:ور اس:ت ش:ده

گذاش:ته ال:ه( و علی:ه الل:ه )ص:لی اس:الم حض:رت محم:د

اس:ت ؛ تعلیم:اتی ک:ه مع:نی را مرک:ز نق:ل ه:نر ق:رار داده

است .«

43

نقش هنر در حفظ آثار اسالمی

( هنر خط و بقای نص قران: 1

پی=امبر اک=رم )ص=لی الل=ه علی=ه و ال=ه( از نخس=تین روز ن=زول

ق=رآن ب=ه مس=اله کت=ابت ق=ران توج=ه ت=ام داش=ته ، ع=ده ای از

اص=حاب را ب=ه عن=وان » کاتب=ان وحی « ب=ه این ک=ار م=امور

نموده بودند .

، گم=ارد همت ق=ران نگ=ارش ب=ه ک=ه خوش=نویس اولین

خالدبن ابی الهیاج بود .

44

(هنر معماری و حفظ اثار اسالمی2

خان=ه عب=ادت خداون=د ، چن=ان مهم اس=ت ک=ه ص=احبان تم=ام

ادیان برای خود ، جایگاهی ویژه عبادت دارند

و از مک=ه از هج=رت ال=ه( پس و علی=ه الل=ه پی=امبر )ص=لی

پیش از ورود ب=ه مدین=ه ، اق=دام ب=ه س=اختن مس=جد قب=ا می

 نماید .

45

رابطه قرآن و هنر

ترین ترین و کاریبزارهای هنری، یکی از رساترین، بلیغاابزار ابالغ و تبلیغ پیام است.

در واقع، هنر نیز یک شیوه بیان است، یک شیوه اداکردن است، منتها این شیوة بیان از هر شیوة تبیین

تر، نافذتر و ماندگارتر است.دیگر، رساتر، دقیق

46

»در آن، ی=ک رابط=ه جدی=د بین انف=اق و دان=ة ک=هبی=ان »ه=نری

گن=دم ب=ه تص=ویر کش=یده ش=ده اس=ت: »کس=انی ک=ه ام=وال

کنن=د، همانن=د ب=ذری هس=تند ک=ه خ=ود را در راه خ=دا انف=اق می

«.هفت خوشه برویاند

47

ای درب:ارة هر چن:د در ق:رآن ک:ریم، ب:ه ص:راحت آیه

ه:نر و ارزش آن وارد نش:ده اس:ت، ولی از آن ج:ا

ب:ه چیزه:ایی اس:ت ک:ه در ک:ه دع:وت ق:رآن ک:ریم

فط:رت آدمی اس:ت .میل ب:ه زیب:ایی فط:ری اس:ت و

ای ب:ه زیب:ایی بایس:ت، ب:ه گونهقه:را� ق:رآن ک:ریم می

هنر و ارزش آن پرداخته باشد.

48

اند عبارتند از: برخی آیات که در این زمینه وارد شده

kقkهj ...؛ )سجده، 1 ل kخ lٍءnی kش oلj kحnسkنk ک oذqی َأ ( او همان کسی است 7. »الکه هر چه را آفرید، نیکو آفرید ...«.

jمn ...؛ )غافر، 2 ک kرkوjص kنkسnحk jمn فkَأ ک kرoوkص kو شما را صورت گری 64. »و )

کرد و صورتتان را نیکو آفرید ...«. qقqینk ...؛ )مؤمنون، 3 nخال kحnسkنj ال oهj َأ کk الل kبارk ( پس بزرگ است، 14. »فkت

خدایی که بهترین آفرینندگان است ...«. nَغkةy ...؛ )بقره، 4 oهq صqب kحnسkنj مqنk الل oهq وk مkنn َأ nَغkةk الل ( رنگ خدایی 138. »صqب

)بپذیرید رنگ ایمان، توحید و اسالم( و چه رنگی از رنگ خدایی بهتر است! ...«.

oهq ...؛ )اعراف، 5 kةk الل مk زqین oرkح nنkم nلjهای الهی ( بگو چه کسی زینت32. »قهای پاکیزه را حرام کرده است؟ ...«را که برای بندگان خود آفریده روزی

49

هنر و اشکال هنری در قرآن

هنر آهنگ( 1 آوا داشتن و تجانس و توازن عبادات قرآنی

است.ترین هنر در پیوند میان اصوات و صداها، عالی

تالوت قرآن کریم است

50

شعر( 2

شعر ن:ه تنه:ا از نظ:ر ت:اریخی، حجم بس:یار ب:زرگی از ادبی:ات

ع:رب :را :ب:ه خ:ود :ا:ختص:اص داده:،: بلک:ه دی:وا:ن: زب:ا:ن ع:ربی: و :

شناسنامه تاریخ آن است.

اس:الم، این ک:ار ه:نری را ب:ه رس:میت ش:ناخت و ب:ه تش:ویق آن

پ:ر:دا:خت، ب:ه: ش:اعر:ان :پای:گ:اهی: ارزش:م:ند: و واال: و وع:ده :ث:واب

اخروی داد.

پی=امبر اک=رم = ص=لی الل=ه علی=ه و آل=ه =، ن=یز درب=ارة این دس=ته از ش=عراٍء

ای از ش===عرها د=انش و حکمت ف=رم===وده: »=ان من الش===عر لحک=م===ة؛ پار=ه

است.«

51

( هنر قصه در قرآن3

های جذب مخاطبین و تأثیرگذاری مطالب، یکی از شیوه

ها در قالب داستان است که در تعالیم انبیاء بیان آن

های آسمانی برای پیام الهی : علیهم السالم : و کتاب

رسانی بیشتر مورد توجه قرار گرفته است.

52

هنر نوشتن( 4

،قلم خداون=د متع=ال، در ق=رآن ک=ریم س=وگند ی=اد ک=رده ب=ه

نویسند«، است: »سوگند به قلم و آن چه با قلم می

قلم و نوش=ته، از از این جهت ب=ه آن س=وگند ی=اد ک=رده، زی=را

ه=ای الهی اس=ت ک=ه خداون=د بش=ر را ب=ه آن ترین نعمتعظیم

.هدایت کرده است

53

نوع گرایی

فصل سوم

54

نوگرایی، تجدد یا مدرنیسم

گرایش فک:ری و رفت:اری ب:ه پدی:ده های ف:رهنگی

از ب:رخی گ:ذاردن کن:ار و پیش:رفته تر و ن:و

سنت های قدیمی است.

55

نوگرایی فراین:د گس:ترش خردگ:رایی در جامع:ه و

تحقق آن در بستر مدرنیته است.

از جنبش ه:ای مدرنیس:م، گس:تره ای ی:ا ن:وگرایی

در تغی:یرات جامع:ه غ:ربی در ریش:ه ک:ه ف:رهنگی

اواخ:ر ق:رن ن:وزدهم و اوای:ل ق:رن بیس:تم دارد، را

توصیف می کند.

56

نوگرایی، جری:انی فک:ری ب:ه معن:ای اس:تفاده انس:ان

از دانش، فن:اوری و ت:وان تج:ربی خ:ود ب:رای تولی:د،

بهبود و تغییر محیط خود است.

پی:دایش مدرنیس:م در غ:رب را می ت:وان واکنش:ی ب:ر

ضد سنت و دین مسیحیت دانست.

57

مولفه های نوگرایی

انسان محوری: انسان محوری به معنای باور به

قدرت اندیشه انسان.

ماده گرایی: جهان بینی مدرن نیازهای روحانی

انسان را به نیازهای عاطفی او تحویل می کند.

خردگرایی: نگرش به جهان به صورت عقالنی و

بر اساس خرد و استدالل.

58

نوگرایی در عرصه های مختلف

59

نوگرایی در فلسفه

در فلس:فه ن:وگرا ن:وع ت:ازه ای از اندیش:ه مبت:نی ب:ر

خرد نقاد جانشین ایمان مطلق می شود

دیگ:ر ج:ایی ب:رای اس:طوره و خراف:ه در این عرص:ه

باقی نمی ماند.

60

نوگرایی در عرصه دانش

خواه:د تغی:یر مس:لما ن:یز علم فلس:فه، تغی:یر با

کرد.

ن:وگرایی نخس:تین دلی:ل پیش:رفت علمی بش:ریت

در تمام دورانها بوده است.

تب:دیل کیمی:اگری ب:ه ش:یمی دقیق:ا ی:ک محص:ول از

نوگرایی است.

61

انج:ام علمی روش اس:اس ب:ر علمی مش:اهده

در جامع:ه ن:یز همچ:ون سیاس:ت می ش:وند و علم

مدرن به عرصه عرفی و عمومی وارد می شود.

در ملک:وت علم ن:یز همچ:ون فلس:فه جایگ:اهی ب:رای

اسطوره ها و... دیده نمی شود.

62

نوگرایی در عرصه� اقتصاد

وج:ه مش:ترک جوام:ع فئ:ودالی ن:وعی تفک:ر اقتص:اد

طبیعی و حاکمیت سنت ایستاست.

و ک:االیی اقتص:اد خردم:داری، پرچم:دار نوگرایی

و س:نت فروپاش:ی داری، س:رمایه جهانگش:ای

پیدایش جامعه مدنی است.

63نوگرایی در عرصه هنر

ن:وگرایی ای:دئولوژی در عرص:ه ه:نر، ب:ه ص:راحت ،

رئالیس:م را رد می کن:د و در ی:ک رویک:رد انتق:ادی ب:ه

کاره:ای گذش:ته از طری:ق بازنویس:ی، تجدی:د نظ:ر،

و الح:اق جدی:د، اش:کال در آم:یز مس:خره تقلی:د

ه::نری خل::ق و مف::اهیم گس::ترش ب::ه تک::رار

می پردازد.

64

هر چن:د در م:ورد ت:اریخ آغ:از مدرنیس:م در عرص:ه

متفک:ران و تاریخ نویس:ان بین نظ:ر تواف:ق ه:نر

بیس:تم، ق:رن خ:اص ش:کل ب:ه ام:ا ن:دارد، وج:ود

محمل شکوفایی و اوج مدرنیسم در هنر است.

65

نوگرایی و فرهنگ در ایرن

وارد ن:وگرا فک:ر اینک:ه از بیش اینک:ه ب:ا توج:ه با

ای:ران بش:ود، محص:والت و س:اختارهای م:درن وارد

ای:ران ش:ده می ش:ود، همیش:ه این خط:ر وج:ود دارد

ک:ه ه:ویت ای:رانی در این ح:رکت ب:ه س:مت مدرنیت:ه

لحاظ نگردد.

فرهنگ ه:ا و نژاده:ا بین بنی:ادی تفاوته:ای وج:ود

گونه ه:ای ب:ه مدرنیت:ه نس:خه ک:ه می کن:د ایج:اب

متفاوت و به صورت بومی در نظر گرفته شود.

66

فصل چهارمدرباره هنر مدرن

پال کله( Paul Klee)

67

درباره مقاله پال کله

س:ال در کل:ه پ:ال م:درن" ه:نر درب:اره " مقال:ه

، بيس:ت س:ال پس از س:خنرانی وی منتش:ر 1945

شد.

" ان::دازه ب::ه مقال::ه اين دلي::ل همين به

(1925)Pedagogical Sketch book ،

مشهورترين اثر وی، همه گير نشد.

68

( در سوئيس متولد شد1879-1940  کله )

ب:رای تحص:يل در رش:ته ه:نر ب:ه م:ونيخ رفت. 1898 در

اگرچ:ه کل:ه و کاندينس:کی س:الها در "باواري:ا" زن:دگی می

کر:دند اما بنظ:ر می: رسد :با يکدي:گر :آشنا:يی ندا شتند.

ب:ا يک:ديگر مالق:ات کردن:د و 1911آنه:ا س:رانجام در س:ال

کله :سال بع:د د:ر دوم:ين نمايشگاه بالر:يته شرکت ک:رد.

69

روي:داد مهم ديگ:ر مالق:ات وی ب:ا ربردلن:ه در س:ال

بود. 1912

اين و ک:رد ترجم:ه را ن:ور درب:اره کل:ه مقال:ه وی

در ماهنام:ه " دراس:تروم " 1913مقال:ه در ژانوي:ه

منتشر شد.

کن:ار در رن:گ، مقول:ه ب:ه وی بيش:تر پرداختن

توان:ايی ش:کوفای گ:رافيکی اش، او را ب:ه ش:هرت

رساند.

70

کتاب 1920وی در Creative Credo .را تا� ليف کرد

سال بع:د ب:ه باه:اس رفت و در آنج:ا همک:اری مج:دد وی ب:ا

کاندينسکی آغاز شد.

کت::ابPedagogical Sketch book �مس::تقيما ک::ه او

Pointبرگرفت:ه از تجربي:ات او از ت:دريس اس:ت همانن:د کت:اب

and line to plane.کاندينسکی در :باهاس منت:شر شد

درب:اره برانگ:يز بحث عقاي:د از ای مجموع:ه م:ذکور کت:اب

اشکال و دياگرامهای خطی است.

71

" وی بيش=تر س=بک زيب=ا شناس=ی در ه:نر م:درندر کت=اب "

خود را، البته نه به شکل ماوراٍء طبيعی مطرح می سازد.

در ش=عر حس=ی و عق=ل س=ليماين مقال=ه آم=يزه ای اس=ت از .

واق=ع اين مقال=ه از به=ترين م=دافعان ه=نر م=درنی اس=ت ک=ه

از بس=يار ه=ايش دي=دگاه ام=ا نيس=ت ان=تزاعی y ک=امال اگرچ=ه

دنيای هر روزی دور است.

72

متن مقاله

  بلک:ه تنه:ايی ب:ه ن:ه را اينک:ه ش:ما س:خنانم فک:ر

آس:وده م:را کني:د تلقی می ه:ايم نقاش:ی مکم:ل

اين ک:ار موف:ق ش:وم ت:ا ح:دی در اگ:ر می س:ازد.

بسيار راضی و خشنود خواهم شد.

73

ایجاد اثر هنری در ناخودآگاه هنرمند

نش:وم س:خنان متهم گ:ويی زي:اده ب:ه اينک:ه برای

خ:ود را مح:دود می کنم ب:ه توض:يح رون:د خالقی ک:ه

درطی تکمي:ل ي:ک اث:ر ه:نری در ناخودآگ:اه هنرمن:د

روی می دهد.

74

دیدگاه جدید

ب:ه مج:از درص:ورتی تنه:ا هنرمن:د من نظ:ر به

اس:تفاده از کلم:ات خواه:د ب:ود ک:ه ه:دفش مط:رح

کردن ديدگاه جديدی باشد.

از مخ::اطب ذهن ک::ردن ره::ا ب::رای درواق::ع

نگرش:های آگاهان:ه ذهن و اهميت و ت:ا�ثيری ک:ه ب:ر

محت:وا دارد. مط:رح ک:ردن ي:ک دي:دگاه جدي:د اس:ت

که مرا به حرف زدن وامی دارد.

75

شرایط درک متقابل

هنرمن:د ديگ:ر بعن:وان انس:انی متف:اوت از ديگ:ران درنظ:ر

گرفته نشود

او را ن:يز انس:انی ب:دانيم ک:ه همانن:د ديگ:ران ناخواس:ته ب:ه

اين دنيای متنوع پرتاب شده

تنه:ا تف:اوتش ب:ا ديگ:ران در اين اس:ت ک:ه او توانس:ته ب:ا

استعد:اد خ:اص خ:ود به م:هارت: زند:گی د:ست ياب:د

از خ:ود خالقيت اب:راز ب:رای ای وس:يله ک:ه ديگ:رانی از

طريق هنر ندارند خوشحال تر است

76

در مورد هنرمند

هنرمن:د اين جه:ان را بررس:ی ک:رده و ب:ه گم:ان م:ا، ب:ه آرامی راه خ:ود را

در آن يافته است.

.حس ش:هودی وی ب:ه جري:ان تص:ورات و تجربي:ات او نظم بخش:يده است

اين حس ش:هودی را من ب:ه ريش:ه درخت تش:بيه می کنم. از ريش:ه اس:ت

ب:ه و ياب:د م:ی هنرم:ن:د :جري:ان در ش:ي:ره :در:خت:،: ه:مانن:د ک:ه :ان:رژ:ی

چشمانش می رسد.:بنابر:اين او حک:م تنه: درخ:ت را دارد.

خس:ته و منقلب از فش:ار جري:ان او تنه:ا دي:ده ه:ايش را در اث:رش پي:اده

می کند.

�ن:يز دقيق:ا اث:ر هنرمن:د ياب:د، تاج درخت در زم:ان و مک:ان گس:ترش می

چنين حالتی دارد.

77

هنرمند به عنوان منتقل کننده

تن:ه بعن:وان خ:ويش مش:خص مق:ام در هنرمن:د

درخت، فق:ط آنچ:ه را ک:ه از ريش:ه در وی جري:ان

يافته را جمع آوری و منتقل می کند.

ن:ه حکمی ص:ادر می انج:ام می ده:د و ن:ه ک:اری

چن:دان او م:وقعيت کن:د. می منتق:ل فق:ط کن:د.

مهم بنظ:ر نمی رس:د. زيب:ايی تن:ه درخت در براب:ر

زيبايی تاج آن هيچ است.

78

پیچیدگی شناخت هنر

شناخت ماهيت کلی چيزی که از اجزای گوناگون متعلق به

ابعاد مختلف تشکيل شده باشد، بسيار دشوار است.

نه تنها طبيعت بلکه هنر که تغيير يافته طبيعت است، هردو

چنين ماهيت هايی هستند.

درک چنين ماهيتی برای خود انسان دشوار است چه برسد به

اينکه بخواهد ديگری را به چنين شناختی هدايت کند.  

اين به آن دليل است که روشهای انتقال مفاهيم سه بعدی

در فضا، محدود است و محدوديت کالمی نيز وجود دارد.

79

هر جزء تنها بخشی از يک کل است

بدون درنظ:ر گ:رفتن بررس:ی ه:ايی ک:ه ه:ر ج:زء ب:ه

تنه:ايی ايج:اب می کن:د نباي:د فرام:وش ک:رد ک:ه ه:ر

جزء تنها بخشی از يک کل است.

در غ:ير اين ص:ورت در مواجه:ه ب:ا اج:زای ديگ:ری ک:ه

ان:د ک:ه ابع:اد جدي:دی دارد و در ج:ائی قرارگرفت:ه

دچ:ار ابع:اد ش:ناخته ش:ده قبلی مح:و اس:ت، هم:ه

مشکل می شويم.

80

لزوم صبوری در هنر

ما به هر بعدی که با گذشت زمان از نظر ناپديد

می شود می گوئيم: تو به گذشته تعلق داری. اما

بعيد نيست که در آينده بازهم در بعد جديدی

يکديگر را مالقات کنيم و بار ديگر تو به حال

تبديل شوی اگر با گسترش بعدها، در درک

بخشهای مختلف ساختار دچار مشکل شويم بايد

بسيار صبور باشيم.

81

ابعاد هنر

خلق يک اثر هنری خواه ناخواه با تغيير شکل

فرمهای طبيعی همراه است چرا که ناگزير وارد

بعد خاصی از هنر تصويری می شود.

خط – تناليته و رنگ، فاکتورهای ظاهری که

هرکدام کم و بيش محدوديتهای خاص خود را

دارند.

82

خط

در میان ابعاد، تنها خط، به عنوان وسيله ساده اندازه 

گيری، محدود ترين است.

ويژگيهای آن عبارتند از  طول ) کوتاه يا بلند( ، زاويه

) منفرجه يا حاده ( و ميزان انحنا و فاصله کانونی آن.

مشخصه خط "اندازه" است، درحاليکه امکان اندازه

گيری به خودی خود مورد ترديد است بنابراين نمی توان

y دقيق دانست. خط را معياری کامال

83

تنالیته

تناليت:ه ي:ا رن:گ ماي:ه، درج:ات گون:اگون رن:گ از س:ياه ت:ا س:پيد، م:اهيت

کامال� متفاوتی دارد.

.مشخصه آن "وزن" است

ي:ک رن:گ ب:ه تنه:ايی ممکن اس:ت بيش:تر ب:ه س:پيدی متماي:ل باش:د و

ديگری بيشتر به سياهی.

قاب:ل هم ب:ه نس:بت ک:ه اس:ت مختل:ف ه:ای تناليت:ه دارای رن:گ يک

مقايسه اند.

بعالوه رنگه:ای س:ياه را می ت:وان ب:ه ن:رم س:فيد ) در زمين:ه س:فيد ( و

ر:نگه:ای س:ف:يد :ر:ا ب:ه: ن:رم س:ي:ا:ه ): در :زمين:ه س:ياه ( :ي:ا :ه:ردو را: ب:ه رن:گ

خ:نثی ) خاکستری: ( :ارتباط :داد:.

84

رنگ

.رنگ را نه می توان وزن کرد و نه اندازه گرفت

ت:وان مي:ان دو س:طح ت:رازو نمی ب:ا خ:ط کش و

و ان::د ان::دازه هم ک::ه قرم::ز و زرد يکس::ان

درخشندگی يکسانی دارند، تفاوتی قائل شد

.می توان رنگ را کيفيت دانست

85

فصل پنجم

موسیقی

86

موسیقی

واژه ای یونانی است

گرفته شده از کلمه Mousika

مش:تق از کلم:ه Muse ک:ه ن:ام رب الن:وع حاف:ظ ،

شعر و ادب و موسیقی یونان باستان است.

مع:نی ب:ه و نی:ا خ� فارس:ی در موس:یقی مع:ادل

نوای خوش است.

87

تعریف موسیقی

هنر بیان احساسات به وسیله آواها

صداو ریتم مهمترین عوامل آن

88

تعاریف گذشتگان از موسیقی

ارسطو موسیقی را یکی از شاخه های ریاضی می دانسته

ن=ام موس=یقی از کت=اب ش=فا ریاض=ی بخش در ابن س=ینا

برده است

از آنج=ا ک=ه هم=ه ویژگی ه=ای موس=یقی مانن=د ریاض=ی مس=لم و

و س=ازنده قریح=ه و ذوق بلک=ه نیس=ت، تَغی=یر غیرقاب=ل

نوازن=ده هم در آن دخ=الت ت=ام دارد، آن را ه=نر ن=یز می دانن=د.

89

،افالطون: موسیقی یک ناموس اخالقی است که روح به جهانیان

و بال به تفکر و جهش به تصور، و ربایش به غم و شادی و حیات

به همه چیز می بخشد..

ابونصر فارابی:موسیقی علم شناسایی الحان است و شامل دو

علم است;علم موسیقی عملی وعلم و موسیقی نظری

ابوعلی سینا: موسیقی علمی است ریاضی که در آن از چگونگی

نَغمه ها از نظر مالیمت و سازگاری، و چگونگی زمانهای بین نَغمه

هابحث می شود.

90

بتهون: موسیقی مظهری است عالیتر از هرعلم و فلسفه ای. موسیقی

هنرزبان دل و روح بشر و عالیترین تجلی قریحه انسانی است.

لئوپددوفن: ریشه موسیقی به عهد کهن ارتباط دارد. درواقع همان

روزیکه انسان توانست برای نخستین بار خوشیها ورنجهای خود را با

صدا نمایش دهد، مبداموسیقی به شمار می آید

ابن خردادبه: موسیقی ذهن را لطیف و خوی را مالیم و جان را شاد و

قلب را دلیر و بخیل را بخشنده می کند، آفرین بر خردمندی که موسیقی

را پدید آورد.

91

تقسیم بندی موسیقی

.موسیقی به روشهای بسیاری تقسیم بندی می شودبر اساس دوره ی هنری پیدایش

موسیقی گریگورین

موسیقی دوره باروک

موسیقی کالسیک

موسیقی مدرن

92

از لحاظ اولویت کالم یا ساز

موسیقی کالمی

موسیقی بی کالم

93

از دیدگاه کاربردی

موسیقی درمانی مانند موسیقی زار جنوب ایران و یا

موسیقی های مخصوص آرامش و مدیتیشن

موسیقی فیلم

)موسیقی نظامی )مارشه

94

از دیدگاه ناحیه پیدایش

موسیقی بومیموسیقی نواحیموسیقی شرقیموسیقی غربیموسیقی ایرانیموسیقی عربیموسیقی فالمنکوموسیقی کانتری)و بسیاری نواحی دیگر(

95

از دیدگاه خاستگاه معنایی-کالمی و جایگاه اجتماعی

موسیقی مذهبی موسیقی آیینی )به عنوان مثال موسیقی عرفانی و یا

موسیقی صوفی گری موسیقی عروسی و یا عزا (موسیقی پاپموسیقی راکموسیقی کودکنوحه خوانیتواشیح

96

تئوری موسیقی

موس:یقیتئ=وری موس=یقی نظ=ریه ای درب=اره نگ=ارش و س=اختار و قواع=د

است.

ک=امل تر ت=دریج ب=ه و ش=ده اب=داع گذش=ته قرنه=ای از موس=یقی تئ=وری

شده است.

تئ=وری موس=یقی ش=امل تحلی=ل نت ه=ای مل=ودی و ن=یز بررس=ی آنه=ا از دی=دگاه

نته=ا(، کن=ترپوان نگ=ا=رش )نت =نویس=ی(،= ریتم، ه=ارمو=نی )هم=اهنگی= عرض=ی

)هم=اهنگی طول=ی نته=ا( و .=.. است.

در تئ=وری موس=یقی ب=ه بررس=ی پوی=ایی و دینامی=ک موس=یقی نیز

.می ت=وان تئ=وری موس=یقی را براس=اس رواب=ط ریاض=ی ن=یز مطرح کرد

97

موسیقی مردمی( یا موسیقی فولکلور )موسیقی بومی

به ن=وعی از موس=یقی س=نتی و ی=ا ب=ه ط=ور کلی ت=ر موس=یقی

ی=ا روس=تایی گفت=ه می ش=ود ک=ه در اص=ل توس=ط خانواده ه=ا

دیگ=ر گروه ه=ای کوچ=ک اجتم=اعی ب=ه نس=لهای بع=دی منتق=ل

می شود.

این ن=وع موس=یقی همانن=د ادبی=ات عام=ه ی=ا فولکل=ور، بیش=تر ب=ه

ج=ای ن=واختن از روی نوت ه=ای نوش=ته ش=ده، س=ینه ب=ه س=ینه

و با گوش سپردن منتقل می شود .

پ=ایینتر اجتم=اعی و روس=تاییان در بیش=تر محب=وب طبق=ات

فرهنگهای گوناگون است و قالب استانداردی ندارد.

98

موسیقی در جمهوری اسالمی ایران

در جمهوری اسالمی از همان ابتدا میتوان گفت موسیقی

اسالمی پدیدار شد و خود انقالب اسالمی ایران باعث سراییدن

ترانهای اسالمی و انقالبی شد.

نادر طالب زاده : انقالب با موسیقی شروع شد از اولین

ترانهای انقالبی و اسالمی میتوان به ترانه ی خمینی ای امام و

برخیزید ای شهیدان اشاره کرد.

99

انواع موسیقی اسالمی در انقالب اسالمی

۱ انقالبی- ۲ عاشورایی- ۳ تشویق برای کسب علم در جهت رونق گرفتن-

نهضت سواد آموزی۴شهدای انقالب اسالمی - ۵وحدت – ۶حماسی-

100

موسیقی سنتی ایرانی

ش=امل دس=تگاه ها، نَغمه ه=ا، و آوازه=ا، از موس:یقی س:نتی ای:رانی ،

ه=زار=ا=ن س=ال =پ=یش از م=یالد مس=یح =ت=ا ب=ه ا=م=روز= =س=ین=ه= ب=ه= س=ینه= در متن

مردم ایران جریان داشته

جمه=وری پاکس=تان، افَغانس=تان، میان=ه، آس=یای از ب=زرگی بخش

آذر=با=یج=ان، ارم=نس=تان، ت=ر=کی=ه،= و یو=ن=ان مت=َأث=ر= از =ای=ن موس=یق=ی اس=ت= و

هرک=دا=م ب=ه= =س=هم= خ=و=د= ت=َأث=یرا=تی د=ر ش=ک=ل= گ=یر=ی این م=وس=یق=ی داش=ته اند،

از موس=یقی دان ها ی=ا ب=ه عب=ارتی نوازن=دگان موس=یقی در ای=ران باس=تان

می توان به »باربد« و »نکیسا« اشاره کرد.

101

ردیف

موس:یقی ردی:ف دس:تگاهی ام:روز ای:ران از دوره آق:ا علی اک:بر

فر:اه:انی )ن:وازن:ده :ت:ار دوره ن:اص:را:لدین ش:اه( ب:اقی مانده اس:ت.

آق:ا )ب:رادر غالمحس:ین آق:ا توس:ط موس:یقی این سپس

ع:ل:ی اک:بر:( :ب:ه دو: پس:ر: عل:ی: اکبرخ:ا:ن ب:ه: نا:م ه:ا:ی م:یرزا ح:س:ینقلی

و میرزا عبدالله، آموخته شد

آنچ:ه از موس:یقی باس:تانی ای:ران ام:روزه م:ورد اس:تفاده تر و

مع:روف ت:ر اس:ت، دس:ته ب:ندی :موس:یق:ی توس:ط پس:ران علی اک:بر

فرا:ه:انی در: ق:ال:ب مجموع:ه ن:واخته ه:ا و آم:وزش هایش:ان اس:ت

ک:ه به نام :»ردیف موسی:قی« نا:میده می :شود.

102

ردی=ف در واق=ع مجم=وعه ای از مثال ه=ای ملودی=ک در موس=یقی ای=رانی

y ب=ا و=اژه رپر=توار= در موسیقی =غربی هم معنی است. است= که تق=ریبا

یک مجموع=ه ردی=ف، مجموع=ه مثال ه=ایی موس=یقایی از ه=ر ک=دام از

گ=وش=ه های ی=ک= دستگاه= اس=ت ک=ه بی=ا=نگر= نس=ب=ت نت ه=ا=ی م=ورد اس=تفاده

در آ=ن گو=شه و ح=ال و هوای احساس=ی آن =است.

ب=ه تب=دیل ای=رانی قاج=ار سیس=تم مق=امی موس=یقی اوای=ل دوره در

را هفت ر=دی=ف د=س=تگاهی= ش=د =و ج=ای م=قام ه=ای چندگان=ه سی=س=تم

دستگاه و پنج آواز گرفت.

103

ردیف های مشهور

ام:روزه، ردی:ف م:یرزا عبدالل:ه، ردی:ف ص:با، ردی:ف

ب:ه نس:بت بیش:تری ک:اربری دوامی و ش:هنازی

ردی:ف ه:ای دگ:یر دارن:د و بیش:تر در مک:اتب درس

موسیقی آموزش داده می شوند.

104

هر دس=تگاه موس=یقی ای=رانی، ت=والی ای از پرده ه=ای مختل=ف

موس=یقی ای=رانی اس=ت ک=ه انتخ=اب آن ت=والی حس و ش=ور

خاصی را به شنونده انتقال می دهد.

تش=کیل موس=یقی گوش=ه بس=یاری تع=داد از دس=تگاه هر

y ب=دین ش=یوه ارائ=ه می ش=ود ک=ه از درآم=د شده اس=ت و معم=وال

دس=تگاه آغ=از می کنن=د، ب=ه گوش=ه اوج ی=ا مخ=الف دس=تگاه در

گوش=ه های ب=ه ف=رود ب=ا ک=ار می رس=ند، س=پس ارائ=ه میان=ه

ب=ه را خ=ود اج=رای رqنگی و س=پس تص=نیف ارائ=ه و پای=انی

پایان می رسانند.

آواز پنج و دس=تگاه هفت ش=امل ای=ران س=نتی موس=یقی

است.

105

هفت دستگاه ردیف موسیقی سنتی ایرانی

دستگاه شوردستگاه سه گاهدستگاه چهارگاهدستگاه همایوندستگاه ماهوردستگاه نوادستگاه راست پنج گاه

106

آواز

قس:متی از دس:تگاه م:ورد نظ:ر اس:ت �آواز معم:وال

نامید.دستگاه فرعیکه می توان آنرا

آواز از نظرفواص:ل ب:ا دس:تگاه م:ورد نظ:ر یکس:ان

ایس:ت ی:ا و ش:اهد می توان:د و ب:وده ش:بیه ی:ا

متفاوتی داشته باشد.

107

آواز ابوعطا، متعلق به دستگاه شور

آواز بیات ترک )بیات زند(، متعلق به دستگاه شور

آواز افشاری، متعلق به دستگاه شور

آواز دشتی، متعلق به دستگاه شور

آواز بیات اصفهان، متعلق به دستگاه همایون

108

موسیقی نواحی ایران

موسیقی آذریموسیقی بختیاریموسیقی جنوب ایرانموسیقی خراسانیموسیقی گیلکیموسیقی قزوینموسیقی کردیموسیقی لرستانموسیقی مازندرانموسیقی نمکدره ایموسیقی همدان

109

موسیقی آالت برخی

نی

نی شامل یک لوله استوانه ای از ج=نس نی بوده

.دارای ه=فت ب=ند و شش گ=ره است

ت=ق=ری==با در تم=ام از دس=ته سازه==ای مح==لی اس=ت و نی

نقاط ایران مع=مول و رایج است.

110

سرنا

سازی از خ:انواده آالت موس:یقی ب:ادی ای:ران اس:ت

.شامل سرنای ب:خ:ت:ی:اری و آذربای:جانی است

.در ای:ران این س:از ب:ه ه::مراه ده::ل و ی:ا نق:اره نواخ::ته می شود

خ:بر را کس:ی م:رگ س:رنا و ده::ل نواخ::تن ب:ا کردس:تان در

می ده:ند

در ش:مال ب:ه ه::مراهی طن:اب بازه::ا س:رنا نواخ::ته می شود

رقص حین ع::روسی ها در روس:تائیان غ::ربی، آذربایج:ان در

چوبی، آن را می نوازند.

111

ک:رنا

سازی قدیمی و تاریخی است

.مه::مترین کرناه::ا، کرن:ای ش:مال، گ::یالن و کرن:ای مشه:د است

ق:رار است:ع::مال م:ورد آذربایج:ان و کردس:تان در ب:ی::شتر این س:از

.می گ:یرد

نی انبان

ب:ی::شتر در جن:وب ای:ران م:ورد است::فاده ق::رار می گیرد

در بع::ضی نق:اط ای:ران آن را " خ::یک ن:ای " ن::یز می نامند

.در نقاطی از آذربایجان نیز نواخته می شود

112

آالت موسیقی ض:ربی

ده:ل

اس:توانه کوت:اهی از ج::نس چ::وب ک:ه ق::طر دای:ره آن ح::دود ی:ک م::تر و

سان:تی متر است۳۰ :تا ۲۵ارت:ف:اع آن:

.بر دو س:طح دای:ره ای شک::ل آن پ::وست ک:ش::یده شده است

.مضراب::ش دو چ::وب یکی ب:ه شک::ل ع::صا و دیگ::ری ت:رکه ای ن:ازک می باش:د

.مح::لی و ب:ی:ش::تر ه:مراه::ی ک:ن::نده ب:ا س:رنا است �ده::ل س:ازی ک:امال

م:ورد جاه:ا از س:ایر ب::یش ک::ردستان و بلوچس:تان ف:ارس، من:اطق در

است:فاده ق:رار می گ:یرد.

113

دای:ره

از حلقه ای چ:وبی ت:ش::کیل گ::ردیده ک:ه ب:ر یکی از س:طوح

ج:انبی :دایره ای: شکل آن: پ:وست ک:ش:یده ش:ده است

این س:از را ب:ا ض:رب س:ر انگ::شتان ه::ر دو دس:ت می نوازن:د

.ب:ی:شتر شه:ری است تا مح:لی

دای:ره در ح:ال حاض:ر در آذربایج:ان ب:ی:ش::تر از س:ایر جاه::ا

رواج دارد.

114

طبل

کوچک:تر از ده:ل می باشد

مضراب آن دو کوبه چوبی است

.آن را در مراسم ع:زاداری در اکث:ر مناطق ایران می نوازند

ت:ن:بک

)سازی است از پوست و چوب )مع:موال گ:ردو

از دو قسمت گ:لویی و استوانه ای ت:شک:یل یاف:ته

سطح باالیی آن از پوست و قسمت گلویی آن که با دهانه ای

گ:شاد دارد باز می باشد.

115

فصل ششم

هنر معماری

116

تعریف معماری

فض:اهای بناه:ا، س:اختن و ط:راحی فن و هنر

ب:رای ب:یرونی و درونی دیگ:ر فض:اهای و ش:هری

و ک::ارکردی نیازه::ای ب::ه هم آهن::گ پاس::خ

زیباشناسانه است.

117

تعریف های دیگر معماری

معماری ردپای زمان است بر فضا. سید هادیمیرمیران

معماری موسیقی جامد است. گوته .معماری بازی احجام است در زیر نور

لوکوربوزیه

118

تفاوت بین معماری و مهندسی سازه

و از مهندس:ی س:ازه و س:اخت را بای:د معم:اری

ساز متمایز ساخت.

مکان ه:ای و خانه ه:ا )نظ:یر بناه:ا از بس:یاری

عمومی( کامال در حیطه دانش معماری ست

،یادمان ه:ا )مث:ل دیگ:ر بناه:ای و ب:رخی س:ازه ها

پل ه:ا، کارخانه ه:ا و غ:یرو( وج:ود دارن:د ک:ه در م:رزی

بین معم:اری و مهندس:ی ی:ا معم:اری و ه:نر ق:رار

می گیرند.

119

معماری فرهنگ ها

.هر فرهنگ دارای معماری مختص به خود است

دورافت:اده ترین قبای:ل ن:یز چادره:ا، کلبه ه:ا، تزیین:ات

و شیوه مجتمع سازی مربوط به خود را دارند.

120

عوامل موثر بر معماری فرهنگ ها

عوامل اقلیمی )آب و هوا، پستی ها و بلندی ها و

مصالح موجود(

پیشرفت های تکنیکی

وجود نیروی کار و نهادهای اجتماعی

عقاید مذهبی و نظریه های علمی

121

عوامل موثر بر معماری فرهنگ ها

:عواملی که در بیش تر جوامع وجود دارند

عواملی که معموال با نیازهای بدن انسان

مرتبطند:محافظت در برابر اتفاقات هواشناختی

منبع گرما

مکان مناسب برای ذخیره غذا

پیش بینی نیازهای بهداشتی

122

معماری و جامعه

.معماری یک هنر اجتماعی ست

شخص:ی ای:ده های ب:ا را بناه:ایی گ:اه معم:اران

بیش:تر ولی ح:تی می س:ازند، و ط:راحی می کنن:د

س:اختمان ها ب:ا توج:ه ب:ه نیازه:ای اجتم:اعی ط:راحی

می شوند.

123

معماری و جامعه

در ط=راحی ی=ک س=اختمان معم=ار تص=میم گیرنده نهایی س=ت؛

جامع:هولی و ق:وانین، خواس:ت درخواس:ت های

بر تصمیم های او اثر می گذارند. کارفرما

124

معماری و مهندسی

مهن=دسدارد ک=ه ک=ار پیش بینی ه=ای تکی=نیکی هر بن=ا نی=از ب=ه

است.

در حالی ک=ه معم=ار عالوه ب=ر دی=دن این نیازه=ا، بای=د فرات=ر رود

را منتقل کند.معنا، حس یا ایده ای و

125

معماری و مهندسی در بناهای مختلف

منتقل کنن=ده احس=اس ، نظم کیه=انی بای=د بی=ان کنن=ده ی=ک مس:جد

ح=تی ایث=ار م=ذه=بی و ف=لس=فه و ایم=ان البالی آمو=زش دهن=ده ا=ز

ریختها و تزیینات باشد.

هم بای=د دارای شخص=یت خ=اص باش=د و س:اختمان حکوم:تی یک

را )ی=ا =ش=هر=ون=دان=( انت=ظ=ار= باز=دیدکنن=دگ=ان م=ور=د= ب=ه =ی=ک =رف=ت=ار=

وادارد.

شخص=یتی ن=ه تنه=ا عمل ک=ردی و ایمن بلک=ه بای=د دارای خان:ه ه:ا

باشند. گرم و خانگی

126

فصل هفتم معماری ایرانی

127

دوره های معماری ایران

:پیش از اسالم

- پارتی۲-پارسی ۱

:پس از اسالم

-اصفهانی۴-آذری ۳- رازی ۲-خراسانی ۱

128

مشخصات شیوه پارسی

استفاده از سنگ بریده ، منظم و پاکتراش و

گاها صیقلی

تهیه بهترین مصالح

آماده کردن پی از سنگ ریزه

نهادن ستون ها در حداکثر فاصله ممکن

پوشش با شاه تیر

129

ساختن دیوارهای جدا کننده با خشت خام

پرداختن فرش کف با بهترین مصالحی

تعبیه سایبان و آفتابگیرمنطقی و ضروری برای

ساختمان ها .

130

چغازنبیل

131

نبیل غاز  چ�

)نیایشگاهی باستانی در زمان ایالم )عیالمی ها

پیش از میالد ساخته شده است. ۱۲۵۰در حدود

دوراونتش ش:هر از به جامان:ده بخش چغازنبی:ل

است.

فهرس:ت در ای:ران ش:ده ثبت ت:اریخی اث:ر اولین

میراث جهانی یونسکو

132

ویژگی معماری شیوه پارتی

گوناگونی در طرح ها و بهره گیری از اندام های

گوناگون

.درونگرایی با بهره گیری از میانسرا

شکوه و عظمت دادن به ساختمان ها با بلند

ساختن آنها

133

معبد آناهیتا

134

طاق کسری )در عراق(

135

شیوه خراسانی

کلیه اصول معماری ایران را دارا می باشد

- سادگی در طراحی1

- پرهیز از بیهودگی۲

- مردم واری۳

- استفاده از مصالح بوم آورد۴

- درون گرایی۵

136

ویژگی های سبک خراسانی

۱ غالبا به شیوه شبستانی ساخته می شوند -

- از نظر نیارشی معماری شیوه خراسانی مشابه شیوه پارتی ۲

بود.

الف: در این شیوه نیز از چفدهای مازه دار)بیز یا مرغانه

ای(استفاده می شد،با این تفاوت که بلندای چفدها را کمتر

می گرفتند

.ب: ارتفاع ساختمان از هر دوره قبل و بعد آن کوتاه تر بود

137

۳ پالن ها و نماهای این دوره بسیار ساده بودند -

و تمامی مصالح به کار رفته از مصالح ساده

)خشت و آجر( بوده است.

138

نمونه های سبک خراسانی

مسجد شوش -

- مسجد جامع فهرج

- مسجد تاریخانه دامغان

- اصل مسجد جامع اصفهان

- مسجد جامع اردستان

- مسجد جامع نایین

- مسجد جامع نیریز

139

مسجد جامع عتیق شیراز -

- مسجد جامع ابرقو

- مسجد جامع میبد

- ارگ بم در کرمان

- رباط ماهی یا چاهه در سرخس

140

مسجد جامع اردستان

141

تاریخانه دامغان

142

مسجد جامع نایین

143

معرفی شیوه رازی

این ش:یوه از معم:اری ای:ران از دوره س:امانیان ، شروع می شود

و اتابک:ان س:لجوقیان، دیلمی:ان، بوی:ه، ،آل زی:ار آل حک:ومت شامل

خ:وارزمشاهیان و :تا دوره مغول: )ایلخانی:( ادامه دارد.

ش:یوه نغزک:اری زی:را اس:ت ای:ران معم:اری ش:یوه نظ:یرترین بی

پارس:ی ،ش:ک:وه ش:یوه :پ:ارت:ی و د:قت ش:ی:وه خراس:انی ب:ا هم در این ش:یوه

پدیدا:ر می شون:د.

144

ویژگی های سبک رازی

1،ضلعی و ۸- تنوع پالنها) استفاده از فرم های مدور

استوانه(

- استفاده از فرم های متنوع گنبد و دستیابی به شیوه ۲

های جدید اجرای گنبد.

- ساخت انواع گنبد دو پوسته برای اولین بار۳

- استفاده از انواع چفدها مانند چفد مازه دار )جناقی(۴

- استفاده از انواع روش های پوشش طاق )مانند طاق ۵

چهار بخش و کلنبو،تاق چهار ترک(

145

- استفاده از هنر گچ بری و استفاده از انواع تزئینات 7

گچی در تزئینات بناها.

- شروع استفاده از کاشی در تزئینات )البته به صورت ۸

کاشی معرق آن هم به صورت یک نگین در قلب گره چینی(

- حضور عملکردهای جدید در معماری )مانند مقبره ۹

ها،مدارس،کاروانسراها ،پل ها و …(

146

۱۰ احداث ایوان در مساجد و شروع ساخت مساجد -

چهار ایوانی و منار سازی.

– احداث ساختمان از پای بست با مصالح مرغوب و ۱۱

افزایش ارتفاع بنا.

- اجرای همزمان نما و دیوار۱۲

-رشد شهر در بخش ربض )ربض به خانه های خارج ۱۳

شهر اطالق می شد که در داخل حصار اصلی قرار

نداشت(

147

آثار مهم شیوه رازی:

مقبره امیر اسماعیل سامانی در بخارا -

- گنبد قابوس در گرگان

- مقبره خواجه اتابک)برغوج)بزقش((

- آرامگاه ارسالن جاذب در مشهد

- بقعه دوازده امام یزد

- گنبد سرخ مراغه

- گنبد کبود مراغه

- گنبد علویان در همدان

148

برج الجیم در مازندران -

- برج رسکت در مازندران

- برج رادکان در مازندران

- برج های خرقان در قزوین

- برج مهماندوست در دامغان

- برج عالءالدین تکش در ورامین

149

بقعه دوازده امام یزد

150

مقبره امیر اسماعیل سامانی در بخارا

151

معرفی شیوه آذری:

دوره آذری اول:ب:ه دوره حک:ومت ایلخان:ان در ای:ران ک:ه پس از

حم:ل:ه م:غ:ول :ب:ا ح:ک:ومت: هالکوخ:ا:ن :ش:ر:وع: می ش:ود :و ح:دود

ه:شتاد به :طول می: انجام:د.

دوره آذری دوم: از ب:ه تص:رف در آم:دن ای:ران توس:ط تیم:ور و

حکومت جانشینان وی

152

ویژگی های سبک آذری:

1جدا شدن تزئینات از ساختار اصلی دیوار -

- بهره گیری از عناصر یکسان ۲

ج:ایگزین ۳ و نم:ا در آج:ر م:یزان مص:رف ش:دن کم -شدن کاشی و سفال مهری

153

4 استفاده فراوان از کاشی تراش )معرق( در دوره -

اول و کاشی خشت و کاشی هفت رنگ در دوره دوم.

-استفاده فراوان از گره سازی با آجر و کاشی ۵

)معلقی(

- ساخت بناها با اندازه های بزرگ ۶

- استفاده از انواع نقشه با حیاط )میانسرای(چهار ۷

ایوانی.

154

آثار مهم شیوه آذری

شنب غازان -- ربع رشیدی

- رصدخانه ی مراغه- گنبد سلطانیه یا مقبره ی اولجایتو در زنجان

- مسجد علیشاه تبریز- مسجد کبود تبریز

- مسجد جامع ورامین- مسجد جامع یزد

- مسجد میر چخماق یزد

155

مسجد بی بی خانم سمرقند -- مسجد میدان یا میر عماد کاشان

- مجموعه بناهای آستان قدس رضوی- مسجد و مناره کالیان در بخارا

- مسجد و مدرسه طالیی کاری در سمرقند- مجموعه شیخ عبدالصمد نطنز

- ارسن شیخ احمد جام در مشهد- بخشی از ساختمانهای ارسن بسطام

156

میدان میرعماد کاشان

157

مسجد بی بی خانم سمرقند

158

معرفی شیوه اصفهانی

:این ش:یوه مع:اری ای:ران ن:یز دارای دو دوره می باشد

حک:ومت ۱ دوره پای:ان ت:ا قراقویونلوه:ا زم:ان از اول دوره -

م:حمدشا:ه قاجار

- دوره دوم ک:ه دوره پس:رفت )انحط:اط( ش:هرت دارد از زم:ان ۲

افشار:یان ش:روع می شود

159

ویژگی های شیوه اصفهانی:

1 س:اده ش:دن ط:رح ه:ا ک:ه در بیش:تر س:اختمانها و فض:اها ی:ا چه:ار -

پهلو: )مرب:ع( ه:ستند ی:ا مستط:یل.

- هندس:ه س:اده و ش:کل ه:ا و خ:ط ه:ای شکس:ته بیش:تر ب:ه ک:ار رفت.۲

- در پالن س:اختمان ه:ا پیش آم:دگی و پس رفتگی کمتر شد۳

ان:دازه ه:ای یکس:ان ۴ و ان:دام ه:ا از به:ره گ:یری بن:دی و پیم:ون -

دنبال شد.

160

آثار مهم معماری شیوه اصفهانی:

کاخ چهلستون)عالی قاپو( در قزوین -

- میدان نقش جهان اصفهان

- مسجد امام اصفهان

- مسجد شیخ لطف الله اصفهان

- مسجد حکیم اصفهان

- مسجد هارون والیت در اصفهان

- مسجد علی در اصفهان

- مسجد و مدرسه آقا بزرگ کاشان

161

مدرسه خان شیراز -

- مدرسه چهار باغ اصفهان

- کاخ عالی قاپو در اصفهان

- کاخ چهلستون اصفهان

- کاخ هشت بهشت اصفهان

- کاخ و باغ فین کاشان)صفوی(

- کاخ خورشید در مشهد

- کاخ صفی آباد در بهشهر مازندران

- سر در بازار قیصریه

- مجموعه گنجعلی خان کرمان

162

مجموعه گنجعلی خان کرمان

163

کاخ خورشید در مشهد

164

مدرسه خان شیراز