ЮХМА МИШШИ - ача-п=ча ёыравёи

20
/ёе пурн=ёлакан\: Ет\рне район\н Палтайри в=там шкулта 8-м\ш класра в\ренекен Анисова Анна Ертъёи: Ет\рне район\н Палтайри в=там шкулта ч=ваш ч\лхипе литературине в\ рентекен Серебрякова Надежда Валериановна

Upload: zachery-holden

Post on 30-Dec-2015

48 views

Category:

Documents


8 download

DESCRIPTION

ЮХМА МИШШИ - ача-п=ча ёыравёи. /ёе пурн=ёлакан\: Ет\рне район\н Палтайри в=там шкулта 8-м\ш класра в\ренекен Анисова Анна - PowerPoint PPT Presentation

TRANSCRIPT

Page 1: ЮХМА  МИШШИ -  ача-п=ча ёыравёи

/ёе пурн=ёлакан\: Ет\рне район\н Палтайри в=там

шкулта 8-м\ш класра в\ренекен

Анисова Анна

Ертъёи: Ет\рне район\н Палтайри в=там

шкулта ч=ваш ч\лхипе литературине в\рентекен Серебрякова Надежда

Валериановна

К\сье телефон\: 89276668948 Килти телефон: 8(83547) 61-0-69

Page 2: ЮХМА  МИШШИ -  ача-п=ча ёыравёи

Михаил Николаевич Ильин Ч=ваш Республикин,

Тутарстан=н, Мари Эл\н, Удмурт Республикин тава тив\ёл\ \ёчен\,

П\рлешълл\ Нацисен Организаций\н П\т\м т\нчери академий\н член\,

Ч=ваш Республикинчи наук=па искусств=н наци академий\н хисепл\ член\,

ют ё\р-шывсен, П\т\м т\нчери, П\т\м Союзри, Россий=ри, Республик=сенчи литература тата т\рл\-т\рл\ премисен тата хисепл\ ятсен лауреч\.

Page 3: ЮХМА  МИШШИ -  ача-п=ча ёыравёи

Юхма Мишши, т\нчипе палл= ёыравё=, х=й\н пултарул=х\пе ача-п=ча литературинче те палл= й\р х=варн=. Хам=н т\пчевре Ильин Михаил Николаевич (Юхма Мишши) ача-п=ча ёыравёи пулнине \нентересш\н. Ун=н 75 ёулхи юбилей\ т\лне ку \ё пит\ выр=нл= тата пир\н, ёит\нсе пыракан =р=в=н, ч=вашсен пултарулл= ёыннисем ёинчен п\лмеллех.

/ё\н с=нав обекч\: Юхма Мишшин ача- п=ча хайлав\семТ\ллев\сем: 1) Юхма Мишши – ача – п=ча ёыравёи пулнине \нентересси 2) ача-п=ча валли ёырн= литератур=на тишкересси 3) т\сл\хсемпе ёир\плетесси /ёе пурн=ёлан= май тухса т=н= йыв=рл=хсем: Хам=р т=р=хри вулав=шсенче ытларах выр=сла ёырн= хайлавсем упранни/ёе пурн=ёлан= чух ус= курн= меслетсемпе майсем: 1)Ет\рне хулинчи ача – п=ча библиотекине, Палтай ял\нчи, Палтай шкул\ ёум\нчи библиотекисене ёитсе материал пухни 2)Интернет ресурссенче Юхма Мишши ёинчен ёырнине тишкерни 3)Т\рл\ литератур=на тишкерни/ё\н ыр= ен\сем: Юхма Мишшин ача-п=ча валли ёырн= к\некисене п\р ё\ре пухса тишкерни

Хам=н т\пчевпе Юхма Мишши – ача-п=ча ёыравёи пулнине ёир\плетесч\.

Page 4: ЮХМА  МИШШИ -  ача-п=ча ёыравёи

Аслам=ш\ - =ста Наётук - Ементей («Ылт=нпик» эпос упраса х=варн=)

поэт й=х\нчен

Ашш\ - Микула, Шетерик тус\пе

С=к=т п=лхавне (Лашмансен

п=лхав\) хутш=нн=

Ам=ш\ - Марине (Марина

Васильевна),Упи патт=р й=х\нчен

ЮХМА МИШШИ – т\нчипе палл=

ёыравё=

Page 5: ЮХМА  МИШШИ -  ача-п=ча ёыравёи
Page 6: ЮХМА  МИШШИ -  ача-п=ча ёыравёи

1941-1945-м\ш ёулсем – Асл= Аттел\х в=рёи. Ёыравё= ашш\ Польша ё\р-шывне ир\ке к=ларн= чухне пуё хурать. Асл= пичч\ш\ Пет\р те в=рё=ра. В=рё= в=х=т\нче ё=к=р тутине манса каяёё\. Вил\мрен ё=л=нса юлма \ненъ, шанч=к пул=шать.

1944 –м\ш ёулхи ав=н уй=х\н 1-м\ш\ С=к=три 8 ёул в\ренмелли шкула кайма пуёлать. Асл= пичч\ш\сен пул=ш=в\пе в\ренъре ёир\пленет, в\сем пекех учитель пулма \м\тленет. 1951 ёулта Пат=рьел\нчи в=там шкул=н саккк=рм\ш классне в\ренме куёать

П\ррем\ш ут=мсем

В\рен\в\Ёемьери лару-т=ру

1946 ёул «Салтак килет» ятл= п\ррем\ш с=вви

1947 ёул-«Х\рл\ ялав» колхоз хаёат\нче п\ррем\ш заметк=сем

1950 ёул-п\ррем\ш калав\сем: «/м\т пурн=ёланч\», «Ик\ юлташ», «Задача»,

«Тим\р тыл=» поэма т=р=х сценари ёырса ялти клубра спектакль лартн=

1951ё.- «Антун» ятл= п\ррем\ш калав

Page 7: ЮХМА  МИШШИ -  ача-п=ча ёыравёи

1955 ёул-«Ч=хпа Кашта» юптару п\ррем\ш хут «Ялав» журналта кун ёути курн=

1956 ёул - «Ч=ваш юман\» п\ррем\ш романа ёырма пуёлать

1959 ёул – «Х\вел туса пан= патт=р» ятл= калав\ п\ррем\ш хут «Ялав» журналта пичетленн\

1955 ёул-«Ч=хпа Кашта» юптару п\ррем\ш хут «Ялав» журналта кун ёути курн=

1956 ёул - «Ч=ваш юман\» п\ррем\ш романа ёырма пуёлать

1959 ёул – «Х\вел туса пан= патт=р» ятл= калав\ п\ррем\ш хут «Ялав» журналта пичетленн\

Литератур=ри \ё\-х\л\

1954 ёулта Ч=ваш патшал=х

университетне в\ренме к\рет

1957 ёулта ЧАССР писательсен союз\

ёум\нчи студентсемпе \ёлекен

лит-ра п\рлеш\в\н ертъёи

1959 ёулта ЧАССР Краеведени

музей\н =сл=л=х сотрудник\

1960 ёултаГорький яч\лл\ библиотека

ёум\нче лит-ра п\рлеш\в\н ертъёи

1961 «Оксана» ятл= п\ррем\ш к\неки тухать

Page 8: ЮХМА  МИШШИ -  ача-п=ча ёыравёи

Михаил Николаевич Юхма ачасем валли в=т=ра ях=н к\неке пичетлесе к=ларн=. В\сем т\рл\ жанрл=: юмахсем, калавсем, повеёсем, с=в=сем, поэм=сем, тупмалли юмахсем, пьес=сем, халапсем. К\некисен темине кура т\рл\ ъс\мри ачасем валли ушк=нлама пулать:

чи п\ч\ккисем валли

в=там ъс\мри ачасем валли

Page 9: ЮХМА  МИШШИ -  ача-п=ча ёыравёи

Ку к\некере т=ван таврал=хпа, эпир юратакан ч\р чунсемпе, ч\в\л-ч\в\л юрлакан \ёчен кай=к-к\ш\кпе паллашма пулать. Ёав=н пекех автор п\ч\ккисене аслисене хисеплеме, \ёе юратма,тър\ чунл= пулма в\рентсе ёырать. (Шупашкар : Чăваш АССР кĕнеке изд-ви, 1984. )

«С=пка юррисем» к\неке 1998 ёулта пичетленсе тухн=. Кунта чи п\ч\ккисем валли с=в=сем кун ёути курн=. К\некене т\рл\ с=р=семпе илемлетни те п\ч\ккисене тытк=на илет.

Page 10: ЮХМА  МИШШИ -  ача-п=ча ёыравёи

Юхма Мишшши – Ч=ваш пукане театр драматургине пуёарса яракан\сенчен п\ри. 1971 –м\ш ёулта Юхма Мишши ёырн= «Пърнескепе ун=н тус\сем» юмах т=р=х виё\ серилл\ «Пърнескепе М=к=ньпи» пукане телеспектакль инсценировк=лан=. «Пърнескепе М=к=ньпи» – чи =н=ёл= \ё\сенчен п\ри. 1976 – м\ш ёултан Михаил Николаевич Ч=ваш пукане театр\н драматург\ пулса т=рать.

Юхма Мишши ёырн= пукане пьесисене профессилле пукане театр\нче к=на мар, республик=ри шкулсенчи пукане театр\н кружок\сенче те хап=лласа лартаёё\.

Геннадий Кириллов

Юхма Мишши ёырн= пукане пьесисене профессилле пукане театр\нче к=на мар, республик=ри шкулсенчи пукане театр\н кружок\сенче те хап=лласа лартаёё\.

Геннадий Кириллов

Page 11: ЮХМА  МИШШИ -  ача-п=ча ёыравёи

Ёулсем Пьеса яч\1976 «Х\вел т\рри»

1977 «Пърнескепе ун=н тус\сем»

1978 «Эх, т\л\нтерм\ш мыскара»

1979 «Тусл=хран в=йли ёук»

1980 «Т\нчере т\рл\рен к\нчеле»

1981 «Пърнеске и его друзья», «Чуста- патт=р»

1982 «Салтак ам=ш\» («Дорога кончается в полдень»)

1984 «Мулкач валли шур= к\р\к», «Ёыхман ёап= ш=п=р мар»

1985 «Т\л\нмелле концерт»

1987 «Асамл= тухья»

1988 «Кукла» («Пукане»)

1989 «Итлемен ч=х ч\ппи»

Page 12: ЮХМА  МИШШИ -  ача-п=ча ёыравёи

Юхма Мишши хайлав\сене т\рл\ ч\лхепе вулама пулать: … Х=й\н чылай к\некине выр=сла х=ех куёарн= в=л, х=ш\сене выр=сла к=на ёырн= та. Ёав=н пекех ун=н с=в= к\некисене выр=ссен палл= поэч\сем те куёарн=: Э. Котляр, Л. Яхнин, О. Савельева, А. Горбунова и Л. Симонова

1984

«Домик на небе», 2001

«Собрала Эльби гостей» с=в= пуххинче ч\р чунсем – т\п с=нарсем. В\сем ёынсем пекех калаёма пултараёё\. Ку п\ч\ккисене тытк=на илет. Ёут= х\веле тусл=хпа, ыр=л=хпа к\тсе илме в\рентет автор. Элпи тус\сем юмахри чи ыр= с=нарсем – Х\л мучипе Юрпике. Элпи с=нар\ - п\ч\ккисемш\н ыр= т\сл\х

Page 13: ЮХМА  МИШШИ -  ача-п=ча ёыравёи

В+ТАМ ЪС/МРИ АЧАСЕМ ВАЛЛИ

ПРОЗРИ

ТЕМАТИКА

Ёут ёантал=к

Колхозсем й\ркеленн\ в=х=три

ч=ваш ял\н пурн=ё\

Ч=ваш хал=х\н

авалл=х\,историй\, ул=п\сем

Космос

Ч=ваш ё\р-шыв\

А.Г.Николаева халаллан= к\некесем

«Шур ак=ш т\к\», 1984

«Пал=к»,1964«Х=лат юмах\сем», 1965

«Элпи чечек\сем», 1969«К=вак ё\мрен», 1971 («Голубая стрела»),

1989)«Узоры на сурбанах», 1990«Песнь о Чувашии», 1995

«Древние чувашские боги и герои», 1996

«Древние чуваши», 2001

«Белые ключи», 1988«В=рманти уяв», 2001

«Ёилёунат», 1976«Ват= хурма в=ртт=нл=х\»,1980

«Шурсямга, молодой волк», 1996

Page 14: ЮХМА  МИШШИ -  ача-п=ча ёыравёи

«Шур ак=ш т\к\» к\неке теми – колхозсем

й\ркеленн\ в=х=т, Пилешкасси ял\нчи п\

ррем\ш пионер ушк=нне й\ркелени

ёинчен. Т\п с=нарсем – Пинер, Сенти, Евлен х\рача В\сен асл= тус\ -

Юман

1984

Page 15: ЮХМА  МИШШИ -  ача-п=ча ёыравёи

«Сенкер тут=р» хайлав теми – в=рё=. Ку калава автор в=рё=ра пуё хун= ашш\не, Николай Ильича халаллан=. Т\п с=нар – Марине. Сенкер тут=р – хайлав символ\. В\рё=ра юн т=кса ёап=ёкан юратн= м=ш=рне ё\лма пултаракан символ. Анчах салтак ёул\ тертл\ те х\н-хурл=, м=ш=р\ в=рё=ран тавр=наймасть. Совет ёыннин патт=рл=х\, таса ёут= \

м\ч\ с=нланать ку хайлавра.

1969 ёулта пичетленсе тухн= «Элпи чечек\сем» к\неке вара Юхма Мишши ятне вышкайс=р ёълелле ё\клет. К\некери калавсемпе легенд=сем, преданисемпе мифсем ч=ваш хал=х историне, ул=пла патт=р\сене, ч=ваш хал=х с=махл=хне туллин ёутатса параёё\. Кунта т=ван ё\р-шыв ир\кл\х\ш\н х=й\н п\ртен-п\р ыв=лне шеллемен Сайраслу-пике, вил\мс\р =счах Ахматей, Кармал патт=р, Элпи юр=ё= - авалхипе хальхине пир\н пата ёитерме пултарн=.

Page 16: ЮХМА  МИШШИ -  ача-п=ча ёыравёи

2011 ёул – Космос ёул\

Анриян Григорьевич

Николаева - Т\нче уёл=х\н

патт=рне виё\ к\неке

халаллать

19651965

1975

Page 17: ЮХМА  МИШШИ -  ача-п=ча ёыравёи

3. Юхма с=вви – юрри С=р ёий\н ян=рать

Эп\ - Ет\рне район\

нчи Палтай ял\

нчен

ЮХМА – Пат=рьел район\нчи С=к=т ял\

нчен

Ет\рнери ача-п=ча библиотекинче

Чи вулакан хайлавсем

Page 18: ЮХМА  МИШШИ -  ача-п=ча ёыравёи

Ет\рнери ача-п=ча библиотекинче Михаил Николаевич ачасемпе т\л пулу ирттерни ёинчен Ет\рне район сайт\нче 2009 ёулхи к=рлач уй=х\н 6-м\ш\нчи хыпартан (http://www.yadrin.ru/?act=news&view=7870)

Путешествие в мир библиотеки. Встреча с писателемГруппа развития и подготовки к школе  «Малышок» при МОУ «СОШ №3 с углубленным изучением отдельных предметов» г.Ядрин побывала в гостях в Ядринской детской библиотеке.Настоящим сюрпризом для детей стала встреча с народным писателем Михаилом Юхма, который рассказал о детстве, о своих книгах «Древние чуваши», «Белые ключи». Вместе с писателем дети познакомились с презентацией книги его внучки Анастасии Николаевой «Настина Азбука».

Page 19: ЮХМА  МИШШИ -  ача-п=ча ёыравёи

ЮХМА МИШШИНЕЁуралн=ранпа 75 ёул тултарн= май

Юхма Мишши – ч=н-ч=н ёыравё=. Историк те, хастар калавё=. Поэт в=л, драматург, юмахё=… П\р с=махпа, \ёчен =счахё=.

К\некисен ун ёукк= шуч\. Ёырма епле ёитет-ши хуч\?.. К=с=кланса вуцлать кашни. Эс-аксакал – Юхма Мишши.

Юратн= тус ача-п=чаш=н. Тавах, сана, хитре юмахш=н! Ч\ре таппи-с=ввусенче. Санпа халь т\л\нет т\нче!

Тапать ё=л куё пек пултару. Ёамка ёичен юхать тару… К\ёех кун кур\ ё\н роман,- Юхма нихёан та аптраман…

ПАЛТАЙ ял\нчи библиотек=ра

Валерий Муравьев

Юхмана халаллан= к\неке выставки ум\нчи т\л пулу

Page 20: ЮХМА  МИШШИ -  ача-п=ча ёыравёи

ЮХМА МИШШИ – АЧА-П+ЧА ЁЫРАВЁИ

Ача-п=ча валли ёырн=

литература

К\некисем ача-п=ча

издательствисенче тухни

2000 ёулта «С=пака юррисем» к\некиш\н Ача-п=ча к\неки ен\пе \ёлекен п\т\м т\нчери канаш=ш хисепл\ дипломне тив\ё пулн=

2002 ёулта Ача-п=ча писател\сен П\т\м т\нчери конкрес\н преми-дипломне парса чыслан=

Ача-п=ча библиоте

ки