ฉบบพทธชยนต ๒๖๐๐ ป แหงการตรสร

ตามแบบฉบบสวนโมกขพลาราม

โดย

หอจดหมายเหตพทธทาส อนทปญโญ

ค�ำน�ำ_________________

สบเนองจาก ๒ หนงสอสวดมนตดงเดมของส�านกสวนโมกขพลาราม คอ คมอ

อบาสกอบาสกา และ สวดมนตแปลบทพเศษตางๆ ทพมพมาตงแตปพทธศกราช

๒๔๘๑ และ ๒๕๑๗ ไดรบการเลอกใชขยายวงอยางตอเนองแพรหลายมานาน โดยใน

วาระแหงการเฉลมฉลองพทธชยนต ๒๖๐๐ ป แหงการตรสร พทธศกราช ๒๕๕๕ หอ-

จดหมายเหตพทธทาส อนทปญโญ ไดรเรมจดท�า “บทสวดมนต ๙ พระสตร

ปฐมโพธกาล ทพระพทธองคทรงแสดงเมอ ๒๖๐๐ ปทแลว” โดยแสดงทมาพรอม

เรยบเรยงแสดงความเปนมาอยางสงเขปและค�าแปลของแตละพระสตรเพอการศกษา

คนควาตอและประกอบการเจรญจตตภาวนา ไดรบความชนชอบกอเกดกศลฉนทะ ม

การจดพมพเผยแผและเลอกใชถงขณะนเกอบ ๑๐๐,๐๐๐ เลม พรอมกบขอเสนอแนะ

ใหพจารณาท�าหนงสอสวดมนตในลกษณะเดยวกนนออกมา

หอจดหมายเหตพทธทาส อนทปญโญ จงไดน�าบทสวดมนตจากทง ๒ เลมของ

ส�านกสวนโมกขพลารามมารอยเรยงในลกษณะการรกษาตนฉบบเดม และรวมใหเปน

เลมเดยวกน โดยแทรกแสดงทมาและความเปนมาอยางสงเขปไวตามล�าดบ ทงนเพอ

เปนการตอยอดและขยายผลวาดวยบทสวดมนต การสวดมนต ตามแบบอยางทพทธทาสภกข

บกเบกการท�าวตรสวดมนตแปลไวแลว การอางองทมาจากพระไตรปฎกตามทพทธ-

ทาสภกขระบไวในบทสวดมนตทงสองเลมมความแตกตางในเรองขอและหนา ดวย

พระไตรปฎกมการพมพหลายครงหลายชด ซงฉบบทหอจดหมายเหตพทธทาสฯ ใช

อางองคอ “พระไตรปฎกภาษาบาลและภาษาไทย ฉบบเฉลมพระเกยรต พระบาท

สมเดจพระเจาอยหว เนองในการจดงานฉลองสรราชสมบตครบ ๖๐ ป

พทธศกราช ๒๕๔๙” มหาเถรสมาคมสอบทานแกไขลาสด มการเพมเตมบางบทท

ควรตอการสวดเพอการเจรญจตตภาวนา และลดทอนบางบททมการใชนอย พรอม

กบเตมภาคศาสนพธทมการใชอยเนองๆ โดยไดเพมบทน�า “ฟาสางทางการสวดมนต”

ทพทธทาสภกขแสดงในวาระครบรอบ ๕๐ ปสวนโมกข เมอวนท ๒๗ สงหาคม

ก

พทธศกราช ๒๕๒๖ และมค�าอธบายศพทประกอบทายเลมไวดวย เพอความสมบรณ

พรอมตอการเปนคมอสวดมนตทสมบรณแบบของพทธบรษท

เนองจาก คมอสวดมนตทง ๒ เลม ของส�านกสวนโมกขพลาราม มการจดพมพ

แพรหลาย และยงคงใชงานอยโดยทวไปเปนจ�านวนมาก ในการจดพมพ ฉบบพทธ-

ชยนต ๒๖๐๐ ปแหงการตรสร ทรวมใหเปนเลมเดยวกนพรอมบทสวดเพมเตมตางๆ

จงจดใหระบเลมและเลขหนาไวใหสอดคลองตรงกนกบ ๒ เลมเดมเพอใหสามารถใช

สวดมนตรวมกนได โดยในสวนทแทรกเพมไดมการออกแบบใหเหนไดงาย ซงไดจด

เลขหนาของคมอสวดมนตฉบบนเปนเลขอารบก ก�ากบดวยเลขไทยอยในวงเลบแสดง

ถงเลขหนาเดมของฉบบสวนโมกขพลาราม คอ

วงเลบกลมจากคมออบาสกอบาสกา ตวอยาง ค�าบชาพระรตนตรย 3 (๑)

เลข 3 คอเลขหนาของฉบบทใชอยน และ (๑) คอเลขหนาทอางองจากหนงสอ

คมออบาสกอบาสกา

วงเลบเหลยมจากสวดมนตแปลบทพเศษตางๆ ตวอยาง ธมมจกกปปวตตน-

สตตปาฐะ 115 [ ๑ ] เลข 115 คอเลขหนาของฉบบทใชอยน [ ๑ ] คอเลขหนาท

อางองจากหนงสอสวดมนตแปลบทพเศษตางๆ

การจดท�าคมอสวดมนตฉบบน ส�าเรจเรยบรอยดวยดเพราะไดรบความกรณา

จากผร โดยเฉพาะพระอาจารยจากวดสรอยทอง พระอารามหลวง กรงเทพฯ, พระ

อาจารยจากวดฉลาดธรรมาราม นครพนม และธรรมทานมลนธ ชวยใหค�าชแนะ

ตรวจทาน ตรวจแกอยางดยง

หอจดหมายเหตพทธทาสฯ เชอวา การท�าวตรสวดมนตทประกอบดวยธรรม

อยางสมบรณพรอม ทงศลสกขา สมาธจตตสกขา และ ปญญาสกขาน คอหนทาง

ส�าคญหนงในการช�าระลางและปรบปรงพฒนาชวต จต และ ปญญา และขออนโมทนา

ในกศลกจนของทกทานสบไป.

หอจดหมายเหตพทธทาส อนทปญโญ

พฤศจกายน พทธศกราช ๒๕๕๗

ข

ค�ำแนะน�ำเกยวกบกำรอำน กำรสวดมนตแบบสวนโมกขพลำรำม*_________________

เกยวกบการสวด : ถาถอตามระเบยบทใชอยในสวนโมกขพลาราม ไชยา กวาค�า

บาล ดวยเสยงสงแหลม, วาค�าแปลไทย ดวยเสยงทมต�า สลบกนไป, ซงท�าใหฟงงายและ

ไพเราะกวาทจะท�าเสยงเสมอกน. การหยดนนหยดตามทมจด เชนจดจลภาค ( , ) เปนตน,

หยดใหเสยงขาดตอน ; สวนทใดเพยงแตเวนวรรคไว ไมมจดเชนนนสวดใหเปนแตเพยง “ยง”

คอเออนเสยงยาว จนจวนจะหยด, ไมถงกบหยดเงยบ, แลววาวรรคทถดตอไปไดเลย,

จนกวาจะถงทมจด จงจะหยด อยางเรยกวาขาดเสยง. ถาจะสวดใหไพเราะเตมท ตองฝก

การสวดจากบคคล หรอจากเทปบนทกเสยง โดยตรง.

เกยวกบการอาน : อานตามหลกการอานภาษาไทยทวไป. ถามปญหาเกยวกบไม

ยามกการ ( ), ใหถอตามหลกการอานภาษาบาล ซงโดยสรปกคอ ถาไมมตวอกษรใดอยขาง

หนาตวทมยามกการ ใหอานตวทมยามกการนน กล�าหรอควบกนไปกบอกษรตวหลง, เชน

สวากขาโต อาน ส กบ ว ควบเขาดวยกน. สวนในกรณทมตวอกษรอยขางหนาตวทมยามกการ

กใหอานอยางกะวา ตวทมยามกการนน ไดสะกดตวทอยขางหนาของมนเสยครงหนง, อกครง

หนง เอามาควบหรอกล�ากบตวอกษรตวหลง ; ตวอยาง เชน กลยาณง, ตว ล นน สะกด ก

เสยครงหนง, เอามาควบ ยา เสยครงหนง ดงนเปนตน.

การอานค�าบาลอกค�าหนงทมกอานผดกน คอ ค�าทสะกดดวย เ-ย เวลาอานออกเสยง

เปนไมมลายทกค�าเชน อาหเนยโย อานวา อาหไนยโย, วฑเฒยยง อานวา วฑไฒยยง, เมยยะ

อานวา ไมยยะ, เชยยง อานวา ไชยยง สระมมาตราเบา ๓ ตว คอ อ อ อ ชอรสสะ เพราะม

เสยงสน เชน อต คร สวนสระอา อ อ เอ โอ ชอ ทฆะ เพราะมเสยงยาว เชน ภาค เสโข

เฉพาะ เอ โอ ถามพยญชนะสงโยคซอนอยเบองหลงจดเปนรสสะ เชน เสยโย โสตถ เปนตน.

ค

_______________________________________________________________________________________________

*ตดตอนจากค�าชแจงส�าหรบการพมพ ครงท ๔๕ ของธรรมทานมลนธ และเพมวธอาน เ-ย

ฟำสำงทำงไหวพระสวดมนต๑

_________________

เอา, ทนขอตอไปเรยกวา ฟาสางทางไหวพระสวดมนต, ฟาสางทางการไหวพระ

สวดมนต ไหวพระสวดมนตนกรกนอยแลว, บางพวก บางส�านก ไมไหวพระไมสวดมนต,

หาวาเปนเรองครคระ อะไรกไมร ไมมการไหวพระสวดมนต, เขาวาเขาเครง เครงจนไม

ไหวพระสวดมนต ; แตทจรงการไหวพระสวดมนตนเปนของจ�าเปน จ�าเปนคอส�าคญหรอ

มประโยชน โดยเฉพาะอยางยงแกภกษ แกภกษผจะไหวพระสวดมนต. หรอแกอบาสก

อบาสกากไดทจะไหวพระสวดมนต มนจ�าเปนทจะตองม. มนพสจนความมประโยชนมา

แลวอยางมากมายแตหนหลง จงจดใหมเปนพธกรรม ; พธกรรม คอกระท�ำใหถกวธ เปน

ประจ�าตลอดมา, อยางทเราเรยกวา ไหวพระสวดมนต จดเปนกจวตรอนหนง ซงจะขาด

เสยไมได ; อยางทเราเรยกกนอกชอหนงกวาท�าวตรเชาท�าวตรเยน. ไหวพระสวดมนตคอ

ท�าวตรเชาท�าวตรเยน ถายงไมเขาใจวาคออะไร ขอใหทกคนเขาใจกนเสยเดยวนกได, แลว

มนจะไดดขน คอมนจะสางขนๆ, ฉะนนขอใหชวยฟงใหด วาไหวพระสวดมนตนนมนคอ

อะไร :- ? มอานสงส ๖ คอ :-

๑. เอากน ชนสงสด กวา ไหวพระสวดมนตเชาเยน, ท�าวตรเชาท�าวตรเยนคอ

การไปเฝาพระพทธเจาทงเชาทงเยน. ถาคนไหวพระสวดมนตจรง ท�าถกตองจรงดวยจตใจ

จะมจตใจเขาถงพระพทธเจา ในลกษณะทเปนธรรมกาย ไดทกครงทท �าวตรเชาเยนอยนนแหละ.

พระพทธเจายงอยโดยธรรมกาย ไมสญหายไปไหน, เราท�าในใจใหเหนธรรมะ

นน โดยเฉพาะทเรยกวาอทปปจจยตา : ความทกขเกดขนอยางไร, ความทกขดบลงไป

อยางไร. นเรยกวาอทปปจจยตา ท�าความแจมแจงในขอน ไวเมอไหวพระสวดมนต ซง

มนกเปนบทเหลาน บททแสดงเรองเหลานทงนนแหละ มนกมาปรากฏแจมแจงแกจตใจ

ของเรา, มนเทากบมพระพทธเจา มาแจมแจงปรากฏอยในจตใจของเรา. เราท�าวตรเชา

ง

________________________________________________________________________________________________________๑

ธรรมโฆษณของพทธทาส ฟาสางระหวาง ๕๐ ปทมสวนโมกข (ตอน ๒). ธรรมทานมลนธ. พมพครงท ๒. ๒๕๔๘.

เราท�าวตรเยน กเหมอนกบวาเราไปเฝาพระพทธเจาทกเชาทกเยน ; เมอเราไปเฝา

ทงวนไมได เรากอาจจะไปเฝาไดตอนเชาครงหนง ตอนเยนครงหนง, กดวยการท�าวตร ;

จะมานงท�าวตรรวมกนในทประชมนกได, หรอวาจะนงท�าวตรในหองสวนตวของตนคน

เดยวกได เหมอนกนแหละ. เมอมการท�าวตรโดยถกตองแทจรงแลว จะมจตใจทเขาถง

พระพทธเจาในเวลานน ; ดงนนมนกเทากบปลกตวไปเฝาพระพทธเจาทงเชาทงเยนไมด

หรอ ? ท�าไมจะมาหาวาเสยเวลาครคระงมงายเลา.

๒. ทน มองอกทางหนง กมองเหนไดวา การท�าวตรเชาเยนนนเปนการท�าสมาธ

สมาธหมกได, ถาเรามานงรวมกนมากๆ ท�าวตรเชาเยน มนกเปนการท�าสมาธหม ; ถา

นงท�าวตรอยคนเดยวในหองสวนตว กเปนการท�าสมาธเดยว.

สมำธอยำงไร ? ถาคนมนท�าวตรจรง ไมใชคนโงสกวาท�า, ท�าวตรจรง จตใจของเขา

แนวแนอยในเสยงทสวดท�าวตร เลยไดเสยงเปนอารมณแหงสมาธ หรอมนตองมการ

ก�าหนด ก�าหนดทเสยง. การก�าหนดทเสยงนนแหละมนเปนสมาธ, หรอแมแตจะวาการ

ก�าหนดเรอง ก�าหนดความหมาย มนกเปนสมาธ ; เหมอนจะนงฟงปาฏโมกขกด นงฟงเทศน

กด นงท�าวตรนกด ถาวามนท�าจรงแลวใจไมลอย มนกไมนงหลบดอก ไมไปนงหลบดอก

หรอไมนงวาเพอๆ ไปตามทปากมนวาดวยความเคยชน มนจะก�าหนดทกอกขระทกพยญชนะ

กวาได. เราสวดท�าวตรน จตก�าหนดทกๆ ค�า ทกค�าทเปลงเสยงออกมา, ทกพยางคทเปลง

เสยงออกมา แลวมนกจะถกตองทสดแหละ เสยงทเปลงออกมาจะถกตองทกๆ พยางคเลย.

เดยวนไมท�าอยางนน มนวาผดๆ ทงทตวหนงสอมนถก กวาใหผดๆ ไปเสย. การ

ท�าวตรนนแหละ มอยหลายๆ ค�า ขอใหฟงดเถอะ แมพระวดนกเหมอนกนแหละ ยงมออก

เสยงไมถกอยบางค�า ; เพราะวาไมไดท�าดวยจตทเปนสมาธน, นถาวามนเปนสมาธแท

แลว มนจะไมวาผดแมแตสกวาพยญชนะหรอสระสกตวหนง; นนแหละคอความเปนสมาธ

เมอท�าวตรเชาเยน.

๓. ทน มองดอกทหนง มนเปนการศกษาธรรมะ โดยความหมายของธรรมะ ; น

หมายถงสวดมนตรเรอง คอท�าวตรแปล หรอวาแมไมสวดแปลแตเขาเรยนรเรอง. อาตมา

จ

พยายามจะร เรองมาตงแตกอนมท�าวตรแปล, อาตมาจะเรยนสวดมนตน จะเรยนค�าแปลกอน

แลวจงเรยนค�าบาลทหลง ; เพราะฉะนนจงรค�าแปลของค�าบาลทสวด กเปนอนวารความหมาย

แหละ. ถาท�าวตรหรอสวดมนตกตามรความหมาย เรากศกษาธรรมะจากความหมายของ

ค�าทสวด, มนกลายเปนวา เมอมาท�าวตรสวดมนตนนแหละ เปนการศกษาธรรมะ ธรรม

โดยความหมาย โดยอรรถะ ท�าสมาธโดยพยญชนะ รความหมายหรอปญญาโดยอรรถะ.

ฉะนนนงศกษาค�านงความหมายของธรรมะทก�าลงสวดอยตลอดเวลา ; นกเปนการเรยน

ธรรมะโดยความหมายอยตลอดเวลา ในการท�าวตรเชาเยน.

ออ, นจะบอกเสยกอนวา ไมใชท�าคราวเดยว ทกอยางไดนะ, ทเลาใหฟงมา

หลายๆ อยางน ไมใชท�าคราวเดยวหมดทกอยางได. มนท�าไดเพยงอยางสองอยางเทานน

แตเราอาจจะไดวา วนน เราท�าวธน พรงน เราท�าวธอน ; แตท วาจะใหเปนเขาเฝา

พระพทธเจาทงเชาทงเยน ท�าไดทกวนเลย.

๔. ทนดความหมายตอไปอกวา ท�าวตรเชาเยนนน เปนการเตอนตนเองโดยทาง

ธรรม. หลกปฏบตของภกษสำมเณร วำใหเตอนตนเองอยตลอดเวลำ : เดยวนเรำเปนอะไร

แลว เรำตองท�ำอยำงไร เตอนตนเองอยตลอดเวลำ วำศลดหรอหรอไม, ทฏฐถกตองหรอ

ไม เตอนตนเองอยตลอดเวลา. ในขณะทท�าวตรสวดมนตเชาเยนอยนนแหละ เปนเวลาท

ตกเตอนตนเองอย หรอจะเรยกวาสอบไลตนเองอยกได สอบสวนตนเองอยกได ตกเตอน

ตนเองอย ; นกเปนประโยชนในการทท�าวตรเชาเยน วาเปนการเตอนตนเองอยในทางธรรม.

๕. เอา, ทนดตอไปอก วามนจะเปนอะไรไดอก คอมนเปนการทองจ�ารกษาสงท

ควรทองจ�า. บทธรรมะหลกธรรมะซงควรทองจ�า ควรจะจ�าแมนย�า เราเอามาสวดในท�าวตร

สวดมนตอยทกๆ วนมนกคอทองจ�าๆ ทองจ�า ไมใหลมได. บททตองทองจ�าไวสอนตวเอง

กได ไวสอนคนอนกได, เอาไปเทศนกได เอาไปท�าอะไรกได ; อะไรทจะตองทองจ�าแลว

ก�าหนดใหแมนย�า, อยามานงใจลอยวาเพอๆ ไป. เหนไดวาสวดทองไมถกอกขระพยญชนะ

ของบทบาลนนๆ อยางนนเรยกวาใจลอย มนกทองจ�าอยางแมนย�า แลวกแมนย�าๆ ยง

แมนย�ายงไมมทางจะลมจนตาย ; นมประโยชนมาก จะจ�าแมนในสงทควรจ�า มนกม

ประโยชนเหลอหลาย.

ฉ

แลวเปนการฝกสตแหงความจ�า สตเพอความจ�า อยทกวนๆ นจะมผลถงกบวา

เมออายมากเขา อายตง ๙๐ ตง ๑๐๐ มนจะตายอยแลว มนจะไมฟนเฟอนของความจ�า,

จะไมเกดความจ�าทเลอะเลอนเมออายแกเฒาชรา เพราะมนซอมความจ�าอยเสมอน มนซอม

ความจ�าอยเสมอ. ถาใครทองสวดมนต หรอทองปาฏโมกขอยตลอดเวลาน ความจ�ามน

จะเปนระเบยบเรยบรอยหนกแนน, แลวมนจะไมเลอน จะไมมสตเลอนเฟอนเมออาย

มากเขา กท�าได ; ฉะนนการท�าวตรสวดมนตนมนเปนการรกษาความจ�า สงทตองจ�า แลว

ฝกสตเกยวกบความจ�า ซงจ�าเปนส�าหรบมนษยทจะตองม จนกระทงตาย. นมาฝกกนเสยได

เมอเวลาท�าวตรเชาเยนนนแหละ.

๖. ทนขอพดอกอยางหนง อนสดทาย เอาเปรยบหนอยกได คอจะพดวามน

เปนการบรหารสขภาพ, ท�าวตรเชาเยนนบรหารสขภาพ โดยเฉพาะอยางยงสขภาพของ

มนสมอง. การบรหารหรอทเรยกวา exercise มนจ�าเปนส�าหรบสงมชวต มนจะตองบรหาร

ใหมนยงอยอยางเขมแขงและถกตอง. ถาเราสวดมนตดวยสตสมปชญญะ, ท�าวตรสวดมนต

ดวยสตสมปชญญะ มนจะบรหารสขภาพของสมอง, สมองของคนนนจะไดรบการบรหาร

หรอฝกซอมอยางดทสดทกวนๆ. ฉะนนจงมประโยชน จะเปนผทมมนสมองทเขมแขงและ

วองไว คอมสมรรถภาพสมบรณนนแหละ.

เหนจะพอแลวกระมงวาประโยชนของการท�าวตรเชาเยนนน มนจะเหมอนกบวาไป

เฝาพระพทธเจาทงเชาทงเยน, จะเปนการท�าสมาธอยทงเชาทงเยน, จะเปนการศกษาธรรมะ

นนๆ อยทงเชาทงเยน, จะเปนการเตอนตนอยทงเชาทงเยน, จะเปนการทองจ�าสงทควร

ทองจ�าอยทงเชาทงเยน, จะเปนการบรหารสขภาพของมนสมองใหดทสดอยเสมอ นเรยกวา

ประโยชนหรออานสงสของการท�าวตรเชาเยน.

ทนท�ำไมฟำสำงเลำ ? ฟาสางกหมายความวา ทแลวมายงไมท�าอยางน น, ท�าอยาง

งมงาย ท�าอยางเคลมๆ ไมไดท�าดวยจตใจทงหมด และไมไดอานสงสครบถวนอยางนน

เรยกวามนยงต�า ยงไมถงขนาด. ฉะนนขอใหปรบปรงเรองการท�าวตรสวดมนตใหถงขนาด

ใหดทสด ใหไดรบประโยชนทสด, อยางนอยกใหไดรบอานสงส ๖ ประการ ดงทกลาวมา

แลวนนเอง. นเรยกวาฟาสางทางการท�าวตรสวดมนต.

ช

ทนจะพดตอไปอกนดหนงถงเรองสวดมนตแปล กอนนไมมสวดมนตแปล ; เดยวน

เราอยากใหมสวดมนตแปล แลวเปนอยางกจจะลกษณะดวย. พอเสนอขนมากถกคดคาน

แหละ, บางแหงเขาหาม บางวดเขาหาม ไมยอมใหสวดมนตแปล, เจาอาวาสเองไมยอมใหสวด

มนตแปล. นกมมาก แตคอยๆ หายไป คอยๆ หายไป, คอคอยๆ ยอมใหสวดมนตแปลกน

มากข นๆ. เขาเขาใจผด ตามธรรมเนยมเขาพดกนวา ถาเอามาแปลเสยแลวมนหมด

ความศกดสทธ, ถาแปลเสยแลวมนหมดความศกดสทธ. แตเราบอกวา ถายงรค�าแปลนน

แหละยงศกดสทธ, แลวคนสวดจะไดไมโง เพราะไมรวาอะไร มนชวยใหเราไดรบประโยชน

จากความรทเราร วามนวาอะไร เอามาประพฤตปฏบตได. ครงพทธกาลไมมสวดมนตแปล

หรอแมแตสวดมนตไมแปลกไมม จรงละเพราะมนสอนกนอยโดยตรง ; แตเดยวนยคนมา

ถงสมยนการท�าวตรสวดมนตนมนจ�าเปนแลว เพราะไมไดมพระพทธเจาเปนหลกอย

เหมอนเมอครงพทธกาล. ฉะนนเราตองสรางขนมา, สรางองคพระพทธเจาขนมา ในขณะทม

การท�าวตรสวดมนตนนเอง.

ทนมองดอยางเรองหยมหยมหนอยกวา คลายกบเรยนบาล คลายกบเปดโรงเรยน

บาลอยทกๆ วน ; ถาใครสวดมนตแปลมนเทากบเขาโรงเรยนบาลอยวนละนดๆ วนละนด

ทกวน, จะจ�าเพมขนวนละค�าสองค�า วนละประโยคสองประโยค, รภาษาบาลเพมขน มนก

เหมอนกบเปดโรงเรยนบาลส�าหรบชาวบานขน ทกหนทกแหงทสวดมนตแปลนน จงดกวา

ไมแปล. แลวมนจะรสกชวนสวด มนไพเราะหรอมนชวนสวด. ฉะนนขอใหถอวา การสวดมนต

นมนเปนการรองเพลงของพทธบรษทกได เพราะเรองการรองเพลงนมนเปนสญชาตญาณ

อนหนง ซงมนจะมของมนเอง ; แมแตสตวมนกรองเพลง เพราะวาเมอมนรองเพลงแลว

มนสบาย คนกรองเพลงมนสบาย. แตวาเราจะรองเพลงอยางชาวบานนนไมได อบาสก

อบาสกากรองเพลงอยางชาววด คอสวดมนตแปล ถาจะใหมนเปนเพลงกตองสวดใหถก

สวดใหถกจงหวะ แลวมนจะไพเราะ เพราะเขาแตงเปนบทเพลงทงนนแหละ. ค�ำสวดทเอำ

มำสวดมนตน สวนหนงหรอสวนมำกเปนบทค�ำฉนท ถาวาใหถกค�าฉนทแลวจะมความ

ไพเราะเหมอนกบเพลง แตมนไมไดยวกเลสอะไร : พทโธ สสทโธ กรณำมหณณโว นนแหละ

ซ

นตวอยางเปนค�ำฉนท คอมนเปนเหมอนกบบทเพลง. ถาวาใหด วาใหถกจงหวะพรอมๆ

กนแลว มนเหมอนกบฟงเพลง.

เพอใหพทธบรษทเรากมเพลง ทเปนเครองพกผอนหยอนใจ. อาตมาจงจด

ธรรมเนยมขนมาวา ในระหวางทพระฉน ขอใหชาวบานชวยกนสวดมนตแปลเถอะ,

สวดใหดทสดทจะดได กเหมอนกบรองเพลงใหฟง, รองเพลงของชาวพทธทแทจรงใหพระ

ฟงเมอก�าลงฉน อยางนเปนตน. มนเปนการขบกลอมทไมมโทษ, ขบกลอมทมประโยชน

ไมมโทษ.

การขบกลอมนมนเปนปจจยอนหนงเหมอนกน ; แตไมใชปจจยใหญโตเหมอน

ปจจยส แตเหมอนปจจยอนหนงเหมอนกน ท ๕ ท ๖ ไปตามเรองแหละ เพราะมนชวยสง

เสรมใหเกดก�าลง หรอเกดประโยชนอะไรบางอยาง. เมอไดรบการขบกลอมทถกทาง

เปนการขบกลอมทไมสงเสรมกเลส ; ชาวบานเขาขบกลอมชนดทสงเสรมกเลส เอามาใชไม

ไดดอก ; ฉะนนเพลงอยางชาวบานนนเอามาใชไมได. แตเพลงทเปนอยางของชาววด เปน

ของภาษาบาลนมนใชไดน ฉะนนสวดมนตแปลใหถกจงหวะเถอะ มนกจะรสกเหมอนกบวา

ฟงเพลง.

เอาละ, ฟำจะสำงอยำงไร ? กท�าใหมนดขนส สวดมนตท�าวตรใหดขน ใหไดรบ

ประโยชน ๖ ประการนน, แลวกแปลใหรเรอง เตมท แลวกสวดใหไพเราะ สวดใหไพเราะ

อยาสกวาสวดๆ. บางคนสกวาสวดๆ ไมไดระวงใหถกตอง ไมไดระวงวามนจะไพเราะ

อยางไร เพราะไมร จกความไพเราะ บางคนโง ตองขออภยนะ พดหยาบๆ ตรงๆ วาบางคนโง

ไมร จกความไพเราะของพระบาลทสวด.

ผสวดของเราหลายๆ คนน บางคนยงโง ไมรความไพเราะของบทบาลทสวด เขา

เลยสวดไมพรอมเพอน ไมสวดใหลงจงหวะใหมนไพเราะ. บางคนกเลสหนาอยากจะสวด

อวดคนวาจ�าได ไมสวดพรอมเพอน จะสวดกอนเพอน เพอจะแสดงวากเกงกวา กจ�าไดกวา

อยางนกม. คนกเลสหนาจะท�าอยางนน ไมระวงสวดใหพรอมเพอน, กลววาจะไมเดน จะ

ไมเกง จะตองสวดออกมากอน. นแสดงวาเขาอยากจะอวด นกเลสมนหนา นนจะไมไดรบ

ฌ

ประโยชนอยางทวา, มนกลมอยดวยกเลสทจะอวดคนน แลวมนจะไดธรรมะอยางไรเลา.

ฉะนนการทระมดระวงใหพรอมพรบเหมอนกบสวดเปนเสยงเดยวกนหมด ใหถกจงหวะ

ใหถกอะไร แลวมนจะไพเราะ มนจะไดประโยชนอยางทวา.

นเรยกวาฟาสางทางการไหวพระสวดมนต ขอใหชวยท�ากนใหดยงๆ ขนไปกวา

ทแลวมา ใหเรยกวาฟาสางใหจนได.

ญ

สำรบญ

ค�าน�า ก

ค�าแนะน�าเกยวกบการอาน การสวดมนตแบบสวนโมกขพลาราม ค

ฟาสางทางไหวพระสวดมนต ง

ภาค ๑ ค�าท�าวตร เชา และ เยน

ค�าบชาพระรตนตรย 3 (๑)

ค�าท�าวตรเชา

ปพพภาคนมการ 7 (๒)

๑. พทธาภถต 7 (๒)

๒. ธมมาภถต 10 (๔)

๓. สงฆาภถต 11 (๕)

๔. รตนตตยปปณามคาถา 13 (๖-๗)

๕. สงเวคปรกตตนปาฐะ 15 (๘)

ค�าท�าวตรเยน

๑. พทธานสสต 22 (๑๒)

๒. พทธาภคต 23 (๑๒-๑๓)

๓. ธมมานสสต 26 (๑๕)

หนำ

๔. ธมมาภคต 27 (๑๖)

๕. สงฆานสสต 30 (๑๘)

๖. สงฆาภคต 32 (๑๙)

ภาค ๒ สวดมนตพเศษบางบท

๑. ปพพภาคนมการ 34 (๒๑)

๒. สรณคมนปาฐะ 36 (๒๑-๒๒)

๓. อฏฐสกขาปทปาฐะ 38 (๒๒-๒๓)

๔. ทวตตงสาการปาฐะ 40 (๒๓)

๕. เขมาเขมสรณทปกคาถา 44 (๒๔)

๖. อรยธนคาถา 47 (๒๕)

๗. ตลกขณาทคาถา 50 (๒๕-๒๖)

๘. ภารสตตคาถา 52 (๒๗)

๙. ภทเทกรตตคาถา 54 (๒๘)

๑๐. ธมมคารวาทคาถา 58 (๒๙)

๑๑. โอวาทปาตโมกขคาถา 62 (๓๐-๓๑)

๑๒. ปฐมพทธภาสตคาถา 65 (๓๒)

๑๓. ปจฉมพทโธวาทปาฐะ 67 (๓๓)

๑๔. บทพจารณาสงขาร 69 (๓๔)

ภาคผนวก

๑. สพพปตตทานคาถา 72 (๓๖)

๒. ปฏฐนฐปนคาถา 74 (๓๗-๓๘)

๓. อททสสนาธฏฐานคาถา 77 (๔๐)

หนำ

๔. ค�าสาธการเมอพระเทศนจบ 81 (๔๓-๔๔)

๕. อรยมรรคมองคแปด 85 (๔๖)

๖. ปจจเวกขณองคอโบสถศล 95 (๕๑)

๗. ปฏจจสมปบาท 105

๘. กรณยเมตตสตร 110

๙. ธมมจกกปปวตตนสตร 115 [๑]

๑๐. อทปปจจยตาปฏจจสมปบาท 122 [๑๑]

๑๑. ธาตปจจเวกขณปาฐะ 127 [๓๙]

๑๒. ตงขณกปจจเวกขณปาฐะ 130 [๔๑]

๑๓. มงคลสตร 133

ภาคศาสนพธ

ค�าบชาพระรตนตรยกอนอาราธนาศล 137 (๕๘)

ค�าอาราธนาศล ๕ 139

ค�ากลาวไตรสรณาคมน 140

ค�าสมาทานศล ๕ 141 (๕๗)

ค�าอาราธนาศล ๕ และศล ๘ คราวเดยวกน 141 (๕๗)

ค�าอาราธนาศล ๘ 142 (๕๗)

ค�าสมาทานศล ๘ 142 (๕๗)

ค�าอาราธนาธรรม 143

ค�าอาราธนาพระปรตร 144

ค�าถวายภตตาหาร แดพระสงฆ 145 (๕๙)

ค�าถวายสงฆทาน (แบบทวไป) 146

หนำ

บทพระใหพร 146

ค�าอธษฐานเขาพรรษา (ส�าหรบฆราวาส) 148

บทแผเมตตา 148

อธบายศพทบทสวดมนต 149

หนำ

ค�ำท�ำวตร เชำ และ เยน

รปแบบการท�าวตรสวดมนตมมาแตโบราณแลวแตยงไมเปนแบบแผนเดยวกน

พระภกษสามเณรแตละส�านกตางเลอกบทสวดกนตามอธยาศย พระบาทสมเดจ

พระจอมเกลาเจาอยหว รชกาลท ๔ สมยททรงผนวชเปนพระภกษในฉายา วชรญาณ-

ภกข ทรงพจารณาในขอน จงทรงคดเลอกค�าสอนในพระสตรตางๆ จากพระไตรปฎก ใน

สวนบทท�าวตรเชา ท�าวตรเยน ทรงเลอกบทระลกถงพระพทธคณ พระธรรมคณ พระ

สงฆคณ จากธชคคสตรเปนบทหลก และยงปรากฏในพระสตรอนๆ อก แลวทรงพระ

ราชนพนธประกอบเพมเตม บทสวดมนตนมปรากฏในสวดมนตฉบบหลวงทสมเดจ

พระอรยวงศาคตญาณ สมเดจพระสงฆราช (สา ปสสเทโว) เมอครงททรงด�ารง

สมณศกดพระพทธโฆษาจารย ทรงเรยบเรยงขนตามค�าอาราธนาของพระบาทสมเดจ

พระจลจอมเกลาเจาอยหว รชกาลท ๕ เมอรตนโกสนทรศก ๙๙ พทธศกราช ๒๔๒๔

สมยหนง พระผมพระภาคเจาประทบอยทพระเชตวนมหาวหาร เขตพระนคร

สาวตถพระองคไดตรสเลาเรองสงครามระหวางเทวดากบอสร เมอเทวดาเกดความกลว

ขน ทาวสกกะจงบอกใหหมเทพทงหลายมองดยอดธงหรอชายธงของพระองค หรอวา

ของเทพชนรองลงมาตามล�าดบความกลวกจะหายไปไดหรอไมไดบาง เพราะเทพผเปน

ใหญเหลานนยงเปนผไมปราศจากราคะ โทสะ และโมหะ สวนพระผมพระภาคเจาได

1

พทธคณ ธรรมคณ สงฆคณพระไตรปฎก เลมท ๑๕ พระสตตนตปฎก เลมท ๗

สงยตตนกำย สคำถวรรค

[๑๑.สกกสงยต] ๑.ปฐมวรรค

๓. ธชคคสตร ขอ ๒๔๙

วำดวยอำนภำพแหงกำรระลกพระรตนตรย

ตรสสอนภกษทงหลายวาเมอเวลาเขาไปอยในปา เกดความกลวขน กใหระลกถงพระองค

ซงเปนพระอรหนตสมมาสมพทธเจา ในบทวา อตปโส... ภะคะวำต. หรอระลกถงพระ

ธรรมในบทวา สวำกขำโต...วญญหต. หรอระลกถงพระสงฆในบทวา สปะฏปนโน...โลกสสำต.

เมอเธอทงหลายระลกถงพระพทธเจา พระธรรม และพระสงฆอย ความกลวทงหลายกจก

ไมมเลย.

.... .... .... .... .... .... ....

2

ภำค ๑ค�ำท�ำวตร เชำ และ เยน

_________________

(ค�าบชาพระรตนตรย)ตามแบบเกาในสวดมนตฉบบหลวง

(น�า) อะระหง (รบ) สมมาสมพทโธ ภะคะวา,

พระผมพระภาคเจา, เปนพระอรหนต, ดบเพลงกเลสเพลงทกขสนเชง,

ตรสรชอบไดโดยพระองคเอง ;

พทธง ภะคะวนตง อะภวาเทม.

ขาพเจาอภวาทพระผมพระภาคเจา, ผร ผตน ผเบกบาน.

(กรำบ)

(น�า) สวากขาโต (รบ) ภะคะวะตา ธมโม,

พระธรรม เปนธรรมทพระผมพระภาคเจา, ตรสไวดแลว ;

ธมมง นะมสสาม.

ขาพเจานมสการพระธรรม.

(กรำบ)

(น�า) สปะฏปนโน (รบ) ภะคะวะโต สาวะกะสงโฆ,

พระสงฆสาวกของพระผมพระภาคเจา, ปฏบตดแลว ;

สงฆง นะมาม.

ขาพเจานอบนอมพระสงฆ.

(กรำบ)

3 (๑)

..... ..... ..... ..... ..... ..... .....

พราหมณชาณสโสณออกจากพระนครสาวตถดวยรถใหญเทยมดวยลา ม

เครองประดบขาวทกอยาง ในเวลาเทยงวน พราหมณชาณสโสณไดพบกบปโลตกปรพ-

พาชกซงเดนมาแตไกล แลวไดหยดสนทนากนเกยวกบปญญาของพระพทธเจา โดย

กลาวถงบคคลเหลานคอ บรรดากษตรย พราหมณ คฤหบด และสมณะ ผเปนบณฑต

เตรยมปญหาจะไปโตวาทะกบพระพทธเจา พอไดสนทนาดวยกบพระพทธองค ทรง

แสดงใหเหนแจง สมาทาน อาจหาญในธรรมกถาแลวกไมถามปญหานนเลย กลบทล

ขอบรรพชากบพระพทธเจา เมอบรรพชาแลวกหลกออกจากหมไปบ�าเพญเพยรจน

บรรลอรหตตผล พราหมณชาณสโสณไดฟงแลวเกดความเลอมใส ลงจากรถ ท�าผาหม

เฉวยงบา ประนมมอไปทางทศทพระผมพระภาคเจาประทบอย แลวกลาววาจาสามครงวา

“ขอนอบนอมแดพระผมพระภาคอรหนตสมมาสมพทธเจาพระองคน น”

หลงจากนนพราหมณชาณสโสณไปเฝาพระพทธเจาถงทประทบ ณ พระวหาร

เชตวน อารามของทานอนาถปณฑกเศรษฐ กราบทลขอสนทนาของตนกบปรพพาชก

ทกประการ พระพทธเจาจงทรงแสดงขอเปรยบเทยบดวยรอยเทาชางโดยพสดาร

และ

4

(ปพพภำคนมกำร)

พระไตรปฎก เลมท ๑๒ พระสตตนตปฎก เลมท ๔

มชฌมนกำย มลปณณำสก [๓. โอปมมวรรค]

๗. จฬหตถปโทปมสตร ขอท ๒๘๘ – ๒๙๙

วำดวยอปมำดวยรอยเทำชำง สตรเลก

ค�ำท�ำวตรเชำ

พระไตรปฎก เลมท ๑๕ พระสตตนตปฎก เลมท ๗

สงยตตนกำย สคำถวรรค [๗. พรำหมณสงยตต] ๑. อรหนตวรรค

๑. ธนญชำนสตร ขอ ๑๘๗

วำดวยผลแหงกำรก�ำจดควำมโกรธได

สมยหนง พระผมพระภาคเจาประทบอยทพระเวฬวนมหาวหาร เขตพระนคร

ราชคฤห มพราหมณสามคหนงนบถอศรทธาตางกน ภารทวาชพราหมณสามนบถอลทธ

พราหมณ นางพราหมณธนญชานนบถอพระรตนตรย คราวหนงพราหมณสามจะท�าบญ

แกพวกพราหมณ นางธนญชานพราหมณก�าลงน�าอาหารเขาไปตอนรบ ขณะเดนกาวเทา

พลาด จงเปลงอทาน ๓ ครงวา “ขอนอบนอมแดพระผมพระภาคอรหนตสมมาสม-

พทธเจาพระองคนน”

เมอนางธนญชานพราหมณกลาวอยางนแลว พราหมณภารทวาชะเกดความ

ไมพอใจ ดานางพราหมณตางๆ นานา แลวไปเขาเฝาพระผมพระภาคเจาถงทประทบ

ในวดพระเวฬวนมหาวหาร ไดกราบทลวา “บคคลฆาอะไรหนอจงอยเปนสข ฆาอะไร

หนอจงไมเศราโศก ขาแตพระโคดม พระองคชอบใจฆาธรรมอะไรซงเปนธรรมอนเอก”

พระผมพระภาคเจาตรสตอบวา “บคคลฆาความโกรธไดจงอยเปนสข ฆา

ความโกรธไดจงไมเศราโศก ดกอนพราหมณ พระอรยเจาทงหลาย ยอมสรรเสรญการ

ฆาความโกรธ ซงมผลเปนทกข เพลดเพลนถงทสดกจางคลาย เพราะบคคลฆาความ

โกรธนนไดแลว ยอมไมเศราโศก”

เมอพระผมพระภาคเจาตรสตอบเชนน ภารทวาชพราหมณกคลายความโกรธ

ลง เกดความเลอมใสแลวทลขอบรรพชา.

อกแหงหนง

5

ค�ำท�ำวตรเชำ

พระไตรปฎก เลมท ๒๐ พระสตตนตปฎก เลมท ๑๒

องคตตรนกำย ทกนบำต [๑. ปฐมปณณำสก]

๔. สมจตตวรรค ขอ ๖๔๖

สมยหนง ทานพระมหากจจานะ (หรอกจจายนะ) ไดพ�านกอยทฝงแมน�ากทท-

มทหะ ใกลพระนครวรรณะ พราหมณอารามทณฑะไดเขาไปปราศรยกบทานพระมหา

กจจานะถงทอย แลวไดถามปญหากบทานวา “อะไรเปนเหตเปนปจจยใหกษตรยกบ

กษตรย พราหมณกบพราหมณ คฤหบดกบคฤหบด ววาทกน”

ทานมหากจจานะตอบวา “ดกอนพราหมณ เพราะเหตเวยนเขาไปหากาม-

ราคะ ตกอยในอ�านาจกามราคะ ก�าหนดยนดในกามราคะ ถกกามราคะกลมรม และ

ถกกามราคะทวมทบ แมกษตรยกบกษตรย พราหมณกบพราหมณ คฤหบดกบ

คฤหบด ววาทกน” พราหมณไดถามปญหาอนอก เมอทานพระมหากจจานะตอบจน

เปนทพอใจแกพราหมณแลว

พราหมณอารามทณฑะลกจากทนง หมผาเฉวยงบาขางหนงแลว คกเขาขางขวา

ลงบนแผนดน ประนมอญชลไปทางทศทพระผมพระภาคเจาประทบอยแลวเปลง

อทาน ๓ ครงวา “ขอนอบนอมแดพระผมพระภาคอรหนตสมมาสมพทธเจาพระองค

นน” พรอมประกาศนบถอพระรตนตรยเปนสรณะตลอดชวต.

นอกจากนยงปรากฏในทอนอก ฯลฯ

..... ..... ..... ..... ..... ..... .....

6

ค�ำท�ำวตรเชำ

ค�ำท�ำวตรเชำ____________

(ปพพภำคนมกำร)[(น�า) หนทะ มะยง พทธสสะ ภะคะวะโต ปพพะภาคะนะมะการง กะโรมะ เส.]

ขอเชญ เราทงหลาย จงเรมตนสวดนอบนอมแดพระผมพระภาคเจาเถด.____________

นะโม ตสสะ ภะคะวะโต, ขอนอบนอมแดพระผมพระภาคเจา พระองคนน ;

อะระหะโต,

ซงเปนผไกลจากกเลส ;

สมมาสมพทธสสะ.

ตรสรชอบไดโดยพระองคเอง.

(๓ ครง)

(๑. พทธำภถต)พระราชนพนธของวชรญาณภกข (พระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว รชกาลท ๔) สมยททรงผนวช

เฉพาะภาษาบาลจากสวดมนตฉบบหลวง

[(น�า) หนทะ มะยง พทธาภถตง กะโรมะ เส.]ขอเชญ เราทงหลาย จงสวดสรรเสรญพระพทธเจาเถด.____________

โย โส ตะถาคะโต, พระตถาคตเจานน พระองคใด ;

อะระหง,

เปนผไกลจากกเลส ;

7 (๒)

..... ..... ..... ..... ..... ..... .....

สมมาสมพทโธ,

เปนผตรสรชอบไดโดยพระองคเอง ;

วชชาจะระณะสมปนโน,

เปนผถงพรอมดวยวชชา (ความรแจง) และจรณะ (ความประพฤต) ;

สคะโต,

เปนผไปแลวดวยด ;

โลกะวท,

เปนผร โลกอยางแจมแจง ;

อะนตตะโร ปรสะทมมะสาระถ,

เปนผสามารถฝกบรษทสมควรฝกได อยางไมมใครยงกวา ;

สตถา เทวะมะนสสานง,

เปนครผสอน ของเทวดาและมนษยทงหลาย ;

พทโธ,

เปนผร ผตน ผเบกบานดวยธรรม ;

ภะคะวา,

เปนผมความจ�าเรญ จ�าแนกธรรมสงสอนสตว ;

โย อมง โลกง สะเทวะกง สะมาระกง สะพรหมะกง, สสสะมะณะพราหมะ-

ณง ปะชง สะเทวะมะนสสง สะยง อะภญญา สจฉกตวา ปะเวเทส,

พระผมพระภาคเจาพระองคใด, ไดทรงท�าความดบทกขใหแจงดวยพระ

ปญญาอนยงเองแลว, ทรงสอนโลกนพรอมทงเทวดา มาร พรหม, และหม

สตวพรอมทงสมณพราหมณ, พรอมทงเทวดาและมนษยใหรตาม ;

8 (๒ - ๓)

ค�ำท�ำวตรเชำ

โย ธมมง เทเสส,

พระผมพระภาคเจาพระองคใด, ทรงแสดงธรรมแลว ;

อาทกลยาณง,

ไพเราะในเบองตน,

มชเฌกลยาณง

ไพเราะในทามกลาง,

ปะรโยสานะกลยาณง

ไพเราะในทสด,

สาตถง สะพยญชะนง เกวะละปะรปณณง ปะรสทธง พรหมะจะรยง ปะกาเสส,

ทรงประกาศพรหมจรรย คอแบบแหงการปฏบตอนประเสรฐ บรสทธ

บรบรณ สนเชง, พรอมทงอรรถะ (ค�าอธบาย) พรอมทงพยญชนะ (หวขอ) ;

ตะมะหง ภะคะวนตง อะภปชะยาม,

ขาพเจาบชาอยางยง เฉพาะพระผมพระภาคเจา พระองคนน ;

ตะมะหง ภะคะวนตง สระสา นะมาม.

ขาพเจานอบนอมพระผมพระภาคเจา พระองคนน ดวยเศยรเกลา.

(กรำบระลกพระพทธคณ)

9 (๓)

ค�ำท�ำวตรเชำ

..... ..... ..... ..... ..... ..... .....

(๒. ธมมำภถต)พระราชนพนธของวชรญาณภกข (พระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว รชกาลท ๔) สมยททรงผนวช

เฉพาะภาษาบาลจากสวดมนตฉบบหลวง

[(น�า) หนทะ มะยง ธมมาภถตง กะโรมะ เส.]ขอเชญ เราทงหลาย จงสวดสรรเสรญพระพทธเจาเถด.____________

โย โส สวากขาโต ภะคะวะตา ธมโม,

พระธรรมนนใด, เปนสงทพระผมพระภาคเจา ไดตรสไวดแลว ;

สนทฏฐโก,

เปนสงทผศกษาและปฏบต พงเหนไดดวยตนเอง ;

อะกาลโก,

เปนสงทปฏบตได และใหผลได ไมจ�ากดกาล ;

เอหปสสโก,

เปนสงทควรกลาวกะผอนวา ทานจงมาดเถด ;

โอปะนะยโก,

เปนสงทควรนอมเขามาใสตว ;

ปจจตตง เวทตพโพ วญญห,

เปนสงทผรกร ไดเฉพาะตน ;

ตะมะหง ธมมง อะภปชะยาม,

ขาพเจาบชาอยางยง เฉพาะพระธรรมนน ;

ตะมะหง ธมมง สระสา นะมาม.

ขาพเจานอบนอมพระธรรมนน ดวยเศยรเกลา.

(กรำบระลกพระธรรมคณ)

10 (๔)

ค�ำท�ำวตรเชำ

..... ..... ..... ..... ..... ..... .....

(๓. สงฆำภถต)พระราชนพนธของวชรญาณภกข (พระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว รชกาลท ๔) สมยททรงผนวช

เฉพาะภาษาบาลจากสวดมนตฉบบหลวง

[(น�า) หนทะ มะยง สงฆาภถตง กะโรมะ เส.]ขอเชญ เราทงหลาย จงสวดสรรเสรญพระพทธเจาเถด.

____________

โย โส สปะฏปนโน ภะคะวะโต สาวะกะสงโฆ,

สงฆสาวกของพระผมพระภาคเจานน หมใด, ปฏบตดแลว ;

อชปะฏปนโน ภะคะวะโต สาวะกะสงโฆ,

สงฆสาวกของพระผมพระภาคเจา หมใด, ปฏบตตรงแลว ;

ญายะปะฏปนโน ภะคะวะโต สาวะกะสงโฆ,

สงฆสาวกของพระผมพระภาคเจา หมใด, ปฏบตเพอรธรรมเปนเครอง

ออกจากทกขแลว ;

สามจปะฏปนโน ภะคะวะโต สาวะกะสงโฆ,

สงฆสาวกของพระผมพระภาคเจา หมใด, ปฏบตสมควรแลว ;

ยะททง,

ไดแกบคคลเหลานคอ :

จตตาร ปรสะยคาน อฏฐะ ปรสะปคคะลา,

คแหงบรษ ๔ ค, นบเรยงตวบรษ ได ๘ บรษ*

เอสะ ภะคะวะโต สาวะกะสงโฆ,

นนแหละ สงฆสาวกของพระผมพระภาคเจา ;

อาหเนยโย,**

เปนสงฆควรแกสกการะทเขาน�ามาบชา ;

11 (๕)

ค�ำท�ำวตรเชำ

_________________________________________________________________________* สคคอ โสดาปตตมรรค โสดาปตตผล, สกทาคามมรรค สกทาคามผล, อนาคามมรรค อนาคามผล, อรหตตมรรค อรหตตผล.

** อาหเนยโย อานวา อา-ห-ไนย-โย

ปาหเนยโย,

เปนสงฆควรแกสกการะทเขาจดไวตอนรบ ;

ทกขเณยโย,

เปนผควรรบทกษณาทาน ;

อญชะลกะระณโย,

เปนผทบคคลทวไปควรท�าอญชล ;

อะนตตะรง ปญญกเขตตง โลกสสะ,

เปนเนอนาบญของโลก, ไมมนาบญอนยงกวา ;

ตะมะหง สงฆง อะภปชะยาม,

ขาพเจาบชาอยางยง, เฉพาะพระสงฆหมนน ;

ตะมะหง สงฆง สระสา นะมาม.

ขาพเจานอบนอมพระสงฆหมนน ดวยเศยรเกลา.

(กรำบระลกพระสงฆคณ)

12 (๕-๖)

ค�ำท�ำวตรเชำ

..... ..... ..... ..... ..... ..... .....

(๔. รตนตตยปปณามคาถา)พระราชนพนธของวชรญาณภกข (พระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว รชกาลท ๔) สมยททรงผนวช

เฉพาะภาษาบาลจากสวดมนตฉบบหลวง

[(น�า) หนทะ มะยง ระตะนตตะยปปะณามะคาถาโย เจวะ

สงเวคะปะรกตตะนะปาฐญจะ ภะณามะ เส.]

ขอเชญ เราทงหลาย จงสวดคาถานอบนอมพระรตนตรย และบาลทแสดงถงความสงเวชเถด.____________

พทโธ สสทโธ กะรณามะหณณะโว,

พระพทธเจาผบรสทธ มพระกรณาดจหวงมหรรณพ ;

โยจจนตะสทธพพะระญาณะโลจะโน,

พระองคใด มตาคอญาณอนประเสรฐหมดจดถงทสด ;

โลกสสะ ปาปปะกเลสะฆาตะโก,

เปนผฆาเสยซงบาป และอปกเลสก ของโลก ;

วนทาม พทธง อะหะมาทะเรนะ ตง,

ขาพเจาไหวพระพทธเจาพระองคนน โดยใจเคารพเออเฟอ.

ธมโม ปะทโป วยะ ตสสะ สตถโน,

พระธรรมของพระศาสดา สวางรงเรองเปรยบดวงประทป ;

โย มคคะปากามะตะเภทะภนนะโก,

จ�าแนกประเภท คอ มรรค ผล นพพาน, สวนใด ;

โลกตตะโร โย จะ ตะทตถะทปะโน,

ซงเปนตวโลกตตระข, และสวนใดทชแนวแหงโลกตตระนน ;

วนทาม ธมมง อะหะมาทะเรนะ ตง,

ขาพเจาไหวพระธรรมนน โดยใจเคารพเออเฟอ.

13 (๖-๗)

ค�ำท�ำวตรเชำ

สงโฆ สเขตตาภยะตเขตตะสญญโต,

พระสงฆเปนนาบญอนยงใหญกวานาบญอนดทงหลาย ;

โย ทฏฐะสนโต สคะตานโพธะโก,

เปนผเหนพระนพพาน, ตรสรตามพระสคต, หมใด ;

โลลปปะหโน อะรโย สเมธะโส,

เปนผละกเลสเครองโลเล เปนพระอรยเจา มปญญาด ;

วนทาม สงฆง อะหะมาทะเรนะ ตง,

ขาพเจาไหวพระสงฆหมนน โดยใจเคารพเออเฟอ.

อจเจวะเมกนตะภปชะเนยยะกง,*

วตถตตะยง วนทะยะตาภสงขะตง,

ปญญง มะยา ยง มะมะ สพพปททะวา,

มา โหนต เว ตสสะ ปะภาวะสทธยา.

บญใด ทขาพเจาผไหวอยซงวตถสาม, คอ พระรตนตรย อนควรบชายง

โดยสวนเดยว, ไดกระท�าแลวเปนอยางยงเชนนน , ขออปททวะ (ความชว)

ทงหลาย, จงอยามแกขาพเจาเลย, ดวยอ�านาจความส�าเรจ อนเกดจาก

บญนน.

14 (๗)

ค�ำท�ำวตรเชำ

..... ..... ..... ..... ..... ..... .....

____________________* เนยยะกง อานวา ไนยยะกง

(๕. สงเวคปรกตตนปำฐะ)พระราชนพนธของวชรญาณภกข (พระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว รชกาลท ๔) สมยททรงผนวช

เฉพาะภาษาบาลจากสวดมนตฉบบหลวง____________

อธะ ตะถาคะโต โลเก อปปนโน,

พระตถาคตเจาเกดขนแลว ในโลกน ;

อะระหง สมมาสมพทโธ,

เปนผไกลจากกเลส, ตรสรชอบไดโดยพระองคเอง ;

ธมโม จะ เทสโต นยยานโก,

และพระธรรมททรงแสดง เปนธรรมเครองออกจากทกข ;

อปะสะมโก ปะรนพพานโก,

เปนเครองสงบกเลส, เปนไปเพอปรนพพาน ;

สมโพธะคาม สคะตปปะเวทโต,

เปนไปเพอความรพรอม, เปนธรรมทพระสคตประกาศ ;

มะยนตง ธมมง สตวา เอวง ชานามะ :-

พวกเราเมอไดฟงธรรมนนแลว, จงไดรอยางนวา :-

ชาตป ทกขา,

แมความเกดกเปนทกข ;

ชะราป ทกขา,

แมความแกกเปนทกข ;

มะระณมป ทกขง,

แมความตายกเปนทกข ;

15 (๘)

ค�ำท�ำวตรเชำ

โสกะปะรเทวะทกขะโทมะนสสปายาสาป ทกขา,

แมความโศก ความร�าไรร�าพน ความไมสบายกาย ความไมสบายใจ

ความคบแคนใจ กเปนทกข ;

อปปเยห สมปะโยโค ทกโข,

ความประสบกบสงไมเปนทรกทพอใจ กเปนทกข ;

ปเยห วปปะโยโค ทกโข,

ความพลดพรากจากสงเปนทรกทพอใจ กเปนทกข ;

ยมปจฉง นะ ละภะต ตมป ทกขง,

มความปรารถนาสงใด ไมไดสงนน นนกเปนทกข ;

สงขตเตนะ ปญจปาทานกขนธา ทกขา,

วาโดยยอ อปาทานขนธทง ๕ เปนตวทกข ;

เสยยะถทง,

ไดแกสงเหลาน คอ :-

รปปาทานกขนโธ,

ขนธ อนเปนทตงแหงความยดมน คอรป ;

เวทะนปาทานกขนโธ,

ขนธ อนเปนทตงแหงความยดมน คอเวทนา ;

สญญปาทานกขนโธ,

ขนธ อนเปนทตงแหงความยดมน คอสญญา ;

สงขารปาทานกขนโธ,

ขนธ อนเปนทตงแหงความยดมน คอสงขาร ;

วญญาณปาทานกขนโธ,

ขนธ อนเปนทตงแหงความยดมน คอวญญาณ ;

16 (๘ - ๙)

ค�ำท�ำวตรเชำ

เยสง ปะรญญายะ,

เพอใหสาวกก�าหนดรอบรอปาทานขนธ เหลานเอง,

ธะระมาโน โส ภะคะวา,

จงพระผมพระภาคเจานน เมอยงทรงพระชนมอย,

เอวง พะหลง สาวะเก วเนต,

ยอมทรงแนะน�าสาวกทงหลาย เชนนเปนสวนมาก ;

เอวงภาคา จะ ปะนสสะ ภะคะวะโต สาวะเกส อะนสาสะน พะหลา ปะวตตะต,

อนง ค�าสงสอนของพระผมพระภาคเจานน, ยอมเปนไปในสาวกทงหลาย,

สวนมาก, มสวนคอการจ�าแนกอยางนวา :-

รปง อะนจจง, รปไมเทยง ;

เวทะนา อะนจจา, เวทนาไมเทยง ;

สญญา อะนจจา, สญญาไมเทยง ;

สงขารา อะนจจา, สงขารไมเทยง ;

วญญาณง อะนจจง, วญญาณไมเทยง ;

รปง อะนตตา, รปไมใชตวตน ;

เวทะนา อะนตตา, เวทนาไมใชตวตน ;

สญญา อะนตตา, สญญาไมใชตวตน ;

สงขารา อะนตตา, สงขารไมใชตวตน ;

วญญาณง อะนตตา, วญญาณไมใชตวตน ;

สพเพ สงขารา อะนจจา, สงขารทงหลายทงปวง ไมเทยง ;

สพเพ ธมมา อะนตตาต. ธรรมทงหลายทงปวง ไมใชตวตน ดงน.

เต (หญงวา : ตา) มะยง โอตณณามหะ,

พวกเราทงหลาย เปนผถกครอบง�าแลว ;

17 (๙ - ๑๐)

ค�ำท�ำวตรเชำ

ชาตยา,

โดยความเกด ;

ชะรามะระเณนะ,

โดยความแก และความตาย ;

โสเกห ปะรเทเวห ทกเขห โทมะนสเสห อปายาเสห,

โดยความโศก ความร�าไรร�าพน ความไมสบายกาย ความไมสบายใจ

ความคบแคนใจ ทงหลาย ;

ทกโขตณณา,

เปนผถกความทกข หยงเอาแลว ;

ทกขะปะเรตา,

เปนผมความทกข เปนเบองหนาแลว ;

อปเปวะนามมสสะ เกวะลสสะ ทกขกขนธสสะ อนตะกรยา ปญญาเยถาต.

ท�าไฉน การท�าทสดแหงกองทกขทงสนน, จะพงปรากฏชด แกเราได.

(ส�ำหรบอบำสก อบำสกำสวด)

จระปะรนพพตมป ตง ภะคะวนตง สะระณง คะตา,

เราทงหลายผถงแลวซงพระผมพระภาคเจา

แมปรนพพานนานแลว พระองคนน เปนสรณะ ;

ธมมญจะ สงฆญจะ,

ถงพระธรรมดวย, ถงพระสงฆดวย ;

ตสสะ ภะคะวะโต สาสะนง ยะถาสะต ยะถาพะลง มะนะสกะโรมะ อะน-

ปะฏปชชามะ,

18 (๑๐ - ๑๑)

ค�ำท�ำวตรเชำ

จกท�าในใจอย ปฏบตตามอย ซงค�าสงสอนของพระผมพระภาคเจานนตาม

สตก�าลง,

สา สา โน ปะฏปตต,

ขอใหความปฏบตนนๆ ของเราทงหลาย ;

อมสสะ เกวะลสสะ ทกขกขนธสสะ อนตะกรยายะ สงวตตะต.

จงเปนไปเพอการท�าทสดแหงกองทกข ทงสนน เทอญ.

(ส�ำหรบภกษสำมเณรสวด)

จระปะรนพพตมป ตง ภะคะวนตง อททสสะ อะระหนตง สมมาสมพทธง,

เราทงหลาย อทศเฉพาะพระผมพระภาคเจา, ผไกลจากกเลส, ตรสรชอบ

ไดโดยพระองคเอง, แมปรนพพานนานแลว พระองคนน ;

สทธา อะคารสมา อะนะคารยง ปพพะชตา,

เปนผมศรทธา ออกบวชจากเรอน ไมเกยวของดวยเรอนแลว,

ตสมง ภะคะวะต พรหมะจะรยง จะรามะ,

ประพฤตอยซงพรหมจรรย ในพระผมพระภาคเจาพระองคนน,

ภกขนง สกขาสาชวะสะมาปนนา ;

ถงพรอมดวยสกขาและธรรมเปนเครองเลยงชวต ของภกษทงหลาย ;

ตง โน พรหมะจะรยง อมสสะ เกวะลสสะ ทกขกขนธสสะ อนตะกรยายะ

สงวตตะต.

ขอใหพรหมจรรยของเราทงหลายนน, จงเปนไปเพอการท�าทสดแหง

กองทกขทงสนน เทอญ.

(จบค�ำท�ำวตรเชำ)

19 (๑๑)

..... ..... ..... ..... ..... ..... .....

ค�ำท�ำวตรเชำ

ค�ำท�ำวตรเยน

พทธำนสสต(ตงแต “ตง โข ปะนะ ... ภะคะวำ ต”)

พระไตรปฎก เลมท ๑ พระวนยฎก เลมท ๑

มหำวภงค [ปฐมภำค]

[เวรญชกณฑ]

เรองเวรญชพรำหมณ กลำวตพระพทธเจำ ขอ ๑

พระผมพระภาคเจาประทบอย ณ ใตรมไมสะเดา เขตเมองเวรญชา พรอม

ดวยภกษสงฆหมใหญประมาณ ๕๐๐ รป เวรญชพราหมณ ไดทราบกตตศพท

สรรเสรญพระพทธเจาวา “ตง โข ปะนะ ภะคะวนตง... กกตตศพทอนงำม ... ภะคะวำต.

เปนผมความจ�าเรญ…” จงเขาไปเฝา แตมไดถวายบงคม หลงจากทกทายปราศรยแลว

ไดกลาววา...

ขาพเจาไดทราบมาวาพระสมณโคดมไมยอมไหว หรอลกตอนรบพราหมณผ

สงอาย การทพระสมณโคดมท�าเชนนนยอมไมสมควร พระพทธเจาตรสรบวาจรง

เวรญชพราหมณจงกลาวถอยค�าทสมยนนถอวาเปนค�าดหมน รวม ๘ ประการ

อาท พระสมณโคดมเปนคนไมมรสชาต เปนคนไมมสมบต เปนคนน�าฉบหาย

เปนคนเผาผลาญ เปนตน แตพระผมพระภาคเจาทรงอธบายค�าเหยยดหยามนนไปใน

ทางด เชน ใครวาพระองคไมมรสชาตกถกพระองคไมตดในรป เสยง กลน รส สมผส

เพราะพระองคละไดแลว ท�าใหเปนเหมอนตาลยอดดวน ไมเกดอกตอไป แตไมใชเหต

ททานมงกลาว เปนตน

เมอตรสตอบแกค�าดหมนเหยยดหยามของพราหมณทกขอโดยไมใชวธดา

ตอบ เวรญชพราหมณไดฟงแลวเกดความเลอมใส ประกาศตนเปนอบาสกถอพระ

รตนตรยตลอดชวต พรอมทงกราบทลอาราธนาใหทรงจ�าพรรษากบหมภกษสงฆ อยใน

เมองเวรญชา พระองคทรงรบนมนต.

20

อกแหงใน

พระไตรปฎก เลมท ๒๒ พระสตตนตปฎกเลมท ๑๔

องคตตรนกำย

ฉกกนบำต [๑. ปฐมปณณำสก]

๓. อนตตรยวรรค

๕. อนสสตฏฐำนสตร ขอ ๒๕

วำดวยอนสสตฏฐำน ๖ ประกำร

นอกจากนยงปรากฏในทอนอก ฯลฯ

21

..... ..... ..... ..... ..... ..... .....

ค�ำท�ำวตรเยน

ค�ำท�ำวตรเยน____________

(ค�าบชาพระ และปพพภาคนมการ ใชอยางเดยวกบค�าท�าวตรเชา)

(๑. พทธำนสสต)[(น�า) หนทะ มะยง พทธานสสะตนะยง กะโรมะ เส.]

ขอเชญ เราทงหลาย จงนอมระลกถงพระคณของพระพทธเจาเถด.____________

ตง โข ปะนะ ภะคะวนตง เอวง กลยาโณ กตตสทโท อพภคคะโต,

กกตตศพทอนงามของพระผมพระภาคเจานน, ไดฟงไปแลวอยางนวา :-

อตป โส ภะคะวา,

เพราะเหตอยางนๆ พระผมพระภาคเจานน ;

อะระหง,

เปนผไกลจากกเลส ;

สมมาสมพทโธ,

เปนผตรสรชอบไดโดยพระองคเอง ;

วชชาจะระณะสมปนโน,

เปนผถงพรอมดวยวชชา (ความรแจง) และจรณะ (ความประพฤต) ;

สคะโต,

เปนผไปแลวดวยด ;

โลกะวท,

เปนผร โลกอยางแจมแจง ;

อะนตตะโร ปรสะทมมะสาระถ,

เปนผสามารถฝกบรษทสมควรฝกไดอยางไมมใครยงกวา;

สตถา เทวะมะนสสานง,

เปนครผสอน ของเทวดาและมนษยทงหลาย ;

22 (๑๒)

พทโธ,

เปนผร ผตน ผเบกบานดวยธรรม ;

ภะคะวา-ต.

เปนผมความจ�าเรญ จ�าแนกธรรมสงสอนสตว ดงน.

(๒. พทธำภคต)พระราชนพนธของวชรญาณภกข (พระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว รชกาลท ๔) สมยททรงผนวช

เฉพาะภาษาบาลจากสวดมนตฉบบหลวง

[(น�า) หนทะ มะยง พทธาภคตง กะโรมะ เส.]

ขอเชญ เราทงหลาย จงสวดสรรเสรญพระพทธเจาเถด.____________

พทธวาระหนตะวะระตาทคณาภยตโต,

พระพทธเจาประกอบดวยคณ มความประเสรฐแหงอรหนตคณ เปนตน ;

สทธาภ ญาณะกะรณาห สะมาคะตตโต,

มพระองคอนประกอบดวยพระญาณ และพระกรณาอนบรสทธ ;

โพเธส โย สชะนะตง กะมะลงวะ สโร,

พระองคใด ทรงกระท�าชนทดใหเบกบาน ดจอาทตยท�าบวใหบาน ;

วนทามะหง ตะมะระณง สระสา ชเนนทง.

ขาพเจาไหวพระชนสห ผไมมกเลส พระองคนน ดวยเศยรเกลา.

พทโธ โย สพพะปาณนง สะระณง เขมะมตตะมง,

พระพทธเจาพระองคใด เปนสรณะอนเกษมสงสด ของสตวทงหลาย ;

23 (๑๒ - ๑๓)

..... ..... ..... ..... ..... ..... .....

ค�ำท�ำวตรเยน

ปะฐะมานสสะตฏฐานง วนทาม ตง สเรนะหง,

ขาพเจาไหวพระพทธเจาพระองคนน อนเปนทตงแหงความระลก องค

ทหนง ดวยเศยรเกลา ;

พทธสสาหสม ทาโส (หญงวา : ทาส) วะ พทโธ เม สามกสสะโร,

ขาพเจาเปนทาสของพระพทธเจา, พระพทธเจาเปนนาย มอสระเหนอขาพเจา ;

พทโธ ทกขสสะ ฆาตา จะ วธาตา จะ หตสสะ เม,

พระพทธเจาเปนเครองก�าจดทกข และทรงไวซงประโยชน แกขาพเจา ;

พทธสสาหง นยยาเทม สะรรญชวตญจทง,

ขาพเจามอบกายถวายชวตน แดพระพทธเจา ;

วนทนโตหง (หญงวา : ตหง) จะรสสาม พทธสเสวะ สโพธตง,

ขาพเจาผไหวอยจกประพฤตตาม ซงความตรสรดของพระพทธเจา ;

นตถ เม สะระณง อญญง พทโธ เม สะระณง วะรง,

สรณะอนของขาพเจาไมม, พระพทธเจาเปนสรณะอนประเสรฐของขาพเจา ;

เอเตนะ สจจะวชเชนะ วฑเฒยยง สตถสาสะเน,

ดวยการกลาวค�าสจจน ขาพเจาพงเจรญในพระศาสนา ของพระศาสดา ;

พทธง เม วนทะมาเนนะ (หญงวา : มานายะ) ยง ปญญง ปะสตง อธะ,

ขาพเจาผไหวอยซงพระพทธเจา ไดขวนขวายบญใด ในบดน ;

สพเพป อนตะรายา เม มาเหสง ตสสะ เตชะสา.

อนตรายทงปวง อยาไดมแกขาพเจา ดวยเดชแหงบญนน.

24 (๑๓ - ๑๔)

ค�ำท�ำวตรเยน

ธมมำนสสตพระไตรปฎก เลมท ๒๒ พระสตตนตปฎกเลมท ๑๔

องคตตรนกำย ฉกกนบำต

[๑. ปฐมปณณำสก] ๓. อนตตรยวรรค

๕. อนสสตฏฐำนสตร ขอ ๒๕

วำดวยอนสสตฏฐำน ๖ ประกำร

นอกจากนยงปรากฏในทอนอก ฯลฯ

(๓. ธมมำนสสต)[(น�า) หนทะ มะยง ธมมานสสะตนะยง กะโรมะ เส.]

ขอเชญ เราทงหลาย จงนอมระลกถงพระคณของพระธรรมเจาเถด.____________

สวากขาโต ภะคะวะตา ธมโม,

พระธรรม เปนสงทพระผมพระภาคเจาไดตรสไวดแลว ;

สนทฏฐโก,

เปนสงทผศกษาและปฏบต พงเหนไดดวยตนเอง ;

อะกาลโก,

เปนสงทปฏบตได และใหผลได ไมจ�ากดกาล ;

เอหปสสโก,

เปนสงทควรกลาวกะผอนวา ทานจงมาดเถด ;

โอปะนะยโก,

เปนสงทควรนอมเขามาใสตว ;

ปจจตตง เวทตพโพ วญญห-ต.

เปนสงทผรกร ไดเฉพาะตน ดงน.

26 (๑๕)

..... ..... ..... ..... ..... ..... .....

ค�ำท�ำวตรเยน

(๔. ธมมำภคต)พระราชนพนธของวชรญาณภกข (พระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว รชกาลท ๔) สมยททรงผนวช

เฉพาะภาษาบาลจากสวดมนตฉบบหลวง

[(น�า) หนทะ มะยง ธมมาภคตง กะโรมะ เส.]

ขอเชญ เราทงหลาย จงสวดสรรเสรญพระธรรมเจาเถด.____________

สวากขาตะตาทคณะโยคะวะเสนะ เสยโย,

พระธรรม เปนสงทประเสรฐเพราะประกอบดวยคณ คอความทพระผม

พระภาคเจา ตรสไวดแลว เปนตน ;

โย มคคะปากะปะรยตตวโมกขะเภโท,

เปนธรรมอนจ�าแนกเปน มรรค ผล ปรยต และนพพาน ;

ธมโม กโลกะปะตะนา ตะทะธารธาร,

เปนธรรมทรงไวซงผทรงธรรม จากการตกไปสโลกทชว ;

วนทามะหง ตะมะหะรง วะระธมมะเมตง.

ขาพเจาไหวพระธรรมอนประเสรฐนน อนเปนเครองขจดเสยซงความมด.

ธมโม โย สพพะปาณนง สะระณง เขมะมตตะมง,

พระธรรมใด เปนสรณะอนเกษมสงสด ของสตวทงหลาย ;

ทตยานสสะตฏฐานง วนทาม ตง สเรนะหง,

ขาพเจาไหวพระธรรมนน อนเปนทตงแหงความระลก องคทสอง ดวย

เศยรเกลา ;

ธมมสสาหสม ทาโส (หญงวา : ทาส) วะ ธมโม เม สามกสสะโร,

ขาพเจาเปนทาสของพระธรรม, พระธรรมเปนนาย มอสระเหนอขาพเจา ;

27 (๑๖)

ค�ำท�ำวตรเยน

ธมโม ทกขสสะ ฆาตา จะ วธาตา จะ หตสสะ เม,

พระธรรมเปนเครองก�าจดทกข และทรงไวซงประโยชนแกขาพเจา ;

ธมมสสาหง นยยาเทม สะรรญชวตญจทง,

ขาพเจามอบกายถวายชวตน แดพระธรรม ;

วนทนโตหง (หญงวา : ตหง) จะรสสาม ธมมสเสวะ สธมมะตง,

ขาพเจาผไหวอยจกประพฤตตาม ซงความเปนธรรมดของพระธรรม ;

นตถ เม สะระณง อญญง ธมโม เม สะระณง วะรง,

สรณะอนของขาพเจาไมม, พระธรรมเปนสรณะอนประเสรฐของขาพเจา ;

เอเตนะ สจจะวชเชนะ วฑเฒยยง สตถสาสะเน,

ดวยการกลาวค�าสจจน ขาพเจาพงเจรญในพระศาสนา ของพระศาสดา ;

ธมมง เม วนทะมาเนนะ (หญงวา : มานายะ) ยง ปญญง ปะสตง อธะ,

ขาพเจาผไหวอยซงพระธรรม ไดขวนขวายบญใด ในบดน,

สพเพป อนตะรายา เม มาเหสง ตสสะ เตชะสา.

อนตรายทงปวง อยาไดมแกขาพเจา ดวยเดชแหงบญนน.

28 (๑๖ - ๑๗)

ค�ำท�ำวตรเยน

(หมอบกรำบลง)

กาเยนะ วาจายะ วะ เจตะสา วา,

ดวยกายกด ดวยวาจากด ดวยใจกด ;

ธมเม กกมมง ปะกะตง มะยา ยง,

กรรมนาตเตยนอนใด ทขาพเจากระท�าแลว ในพระธรรม ;

ธมโม ปะฏคคณหะต อจจะยนตง,

ขอพระธรรม จงงดซงโทษลวงเกนอนนน ;

กาลนตะเร สงวะรตง วะ ธมเม.

เพอการส�ารวมระวง ในพระธรรม ในกาลตอไป.

29 (๑๗)

..... ..... ..... ..... ..... ..... .....

ค�ำท�ำวตรเยน

สงฆำนสสตพระไตรปฎก เลมท ๒๒ พระสตตนตปฎกเลมท ๑๔

องคตตรนกำย ฉกกนบำต

[๑. ปฐมปณณำสก] ๓. อนตตรยวรรค

๕. อนสสตฏฐำนสตร ขอ ๒๕

วำดวยอนสสตฏฐำน ๖ ประกำร

นอกจากนยงปรากฏในทอนอก ฯลฯ

(๕. สงฆำนสสต)[(น�า) หนทะ มะยง สงฆานสสะตนะยง กะโรมะ เส.]

ขอเชญ เราทงหลาย จงนอมระลกถงพระคณของพระสงฆเจาเถด.____________

สปะฏปนโน ภะคะวะโต สาวะกะสงโฆ,

สงฆสาวกของพระผมพระภาคเจา หมใด, ปฏบตดแลว ;

อชปะฏปนโน ภะคะวะโต สาวะกะสงโฆ,

สงฆสาวกของพระผมพระภาคเจา หมใด, ปฏบตตรงแลว ;

ญายะปะฏปนโน ภะคะวะโต สาวะกะสงโฆ,

สงฆสาวกของพระผมพระภาคเจา หมใด, ปฏบตเพอรธรรมเปนเครอง

ออกจากทกขแลว ;

สามจปะฏปนโน ภะคะวะโต สาวะกะสงโฆ,

สงฆสาวกของพระผมพระภาคเจา หมใด, ปฏบตสมควรแลว ;

ยะททง,

ไดแกบคคลเหลานคอ :

30 (๑๘)

ค�ำท�ำวตรเยน

จตตาร ปรสะยคาน อฏฐะ ปรสะปคคะลา,

คแหงบรษ ๔ ค, นบเรยงตวบรษ ได ๘ บรษ ;

เอสะ ภะคะวะโต สาวะกะสงโฆ,

นนแหละ สงฆสาวกของพระผมพระภาคเจา;

อาหเนยโย,

เปนสงฆควรแกสกการะทเขาน�ามาบชา ;

ปาหเนยโย,

เปนสงฆควรแกสกการะทเขาจดไวตอนรบ ;

ทกขเณยโย,

เปนผควรรบทกษณาทาน ;

อญชะลกะระณโย,

เปนผทบคคลทวไปควรท�าอญชล ;

อะนตตะรง ปญญกเขตตง โลกสสา-ต.

เปนเนอนาบญของโลก ไมมนาบญอนยงกวา ดงน.

31 (๑๘)

..... ..... ..... ..... ..... ..... .....

ค�ำท�ำวตรเยน

(๖. สงฆำภคต)พระราชนพนธของวชรญาณภกข (พระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว รชกาลท ๔) สมยททรงผนวช

เฉพาะภาษาบาลจากสวดมนตฉบบหลวง

[(น�า) หนทะ มะยง สงฆาภคตง กะโรมะ เส.]

ขอเชญ เราทงหลาย จงสวดสรรเสรญพระสงฆเจาเถด.____________

สทธมมะโช สปะฏปตตคณาทยตโต,

พระสงฆทเกดโดยพระสทธรรมค ประกอบดวยคณมความปฏบตดเปนตน ;

โยฏฐพพโธ อะรยะปคคะละสงฆะเสฏโฐ,

เปนหมแหงพระอรยบคคลอนประเสรฐ แปดจ�าพวก ;

สลาทธมมะปะวะราสะยะกายะจตโต,

มกายและจต อนอาศยธรรมมศลเปนตน อนบวร ;

วนทามะหง ตะมะรยานะคะณง สสทธง.

ขาพเจาไหวหมแหงพระอรยเจาเหลานน อนบรสทธดวยด.

สงโฆ โย สพพะปาณนง สะระณง เขมะมตตะมง,

พระสงฆ หมใด เปนสรณะอนเกษมสงสด ของสตวทงหลาย ;

ตะตยานสสะตฏฐานง วนทาม ตง สเรนะหง,

ขาพเจาไหวพระสงฆหมนน อนเปนทตงแหงความระลก องคทสาม ดวย

เศยรเกลา ;

สงฆสสาหสม ทาโส (หญงวา : ทาส) วะ สงโฆ เม สามกสสะโร,

ขาพเจาเปนทาสของพระสงฆ, พระสงฆเปนนาย มอสระเหนอขาพเจา ;

32 (๑๙)

ค�ำท�ำวตรเยน

(หมอบกรำบลง)

กาเยนะ วาจายะ วะ เจตะสา วา,

ดวยกายกด ดวยวาจากด ดวยใจกด ;

พทเธ กกมมง ปะกะตง มะยา ยง,

กรรมนาตเตยนอนใด ทขาพเจากระท�าแลว ในพระพทธเจา ;

พทโธ ปะฏคคณหะต อจจะยนตง,

ขอพระพทธเจา จงงดซงโทษลวงเกนอนนน ;

กาลนตะเร สงวะรตง วะ พทเธ.

เพอการส�ารวมระวง ในพระพทธเจา ในกาลตอไป.๑

25 (๑๔ - ๑๕)

..... ..... ..... ..... ..... ..... .....

_____________________ _________________________________________________________________________________________

๑บทขอใหงดโทษน มไดเปนการขอลางบาป, เปนเพยงการเปดเผยตวเอง ; และค�าวาโทษในทนมไดหมายถง

กรรม : หมายเพยงโทษเลกนอยซงเปน “สวนตว” ระหวางกนทพงอโหสกนได. การขอขมาชนดน ส�าเรจผลไดในเมอผขอ

ตงใจท�าจรงๆ, และเปนเพยงศลธรรม หรอสงทควรประพฤต.

ค�ำท�ำวตรเยน

สงโฆ ทกขสสะ ฆาตา จะ วธาตา จะ หตสสะ เม,

พระสงฆเปนเครองก�าจดทกข และทรงไวซงประโยชนแกขาพเจา ;

สงฆสสาหง นยยาเทม สะรรญชวตญจทง,

ขาพเจามอบกายถวายชวตน แดพระสงฆ ;

วนทนโตหง (หญงวา : ตหง) จะรสสาม สงฆสโสปะฏปนนะตง,

ขาพเจาผไหวอยจกประพฤตตาม ซงความปฏบตดของพระสงฆ ;

นตถ เม สะระณง อญญง สงโฆ เม สะระณง วะรง,

สรณะอนของขาพเจาไมม, พระสงฆเปนสรณะอนประเสรฐของขาพเจา ;

เอเตนะ สจจะวชเชนะ วฑเฒยยง สตถสาสะเน,

ดวยการกลาวค�าสจจน ขาพเจาพงเจรญในพระศาสนา ของพระศาสดา ;

สงฆง เม วนทะมาเนนะ (หญงวา : มานายะ) ยง ปญญง ปะสตง อธะ,

ขาพเจาผไหวอยซงพระสงฆ ไดขวนขวายบญใด ในบดน ;

สพเพป อนตะรายา เม มาเหสง ตสสะ เตชะสา.

อนตรายทงปวง อยาไดมแกขาพเจา ดวยเดชแหงบญนน.

(หมอบกรำบลง)

กาเยนะ วาจายะ วะ เจตะสา วา,

ดวยกายกด ดวยวาจากด ดวยใจกด ;

สงเฆ กกมมง ปะกะตง มะยา ยง,

กรรมนาตเตยนอนใด ทขาพเจากระท�าแลว ในพระสงฆ ;

สงโฆ ปะฏคคณหะต อจจะยนตง,

ขอพระสงฆ จงงดซงโทษลวงเกนอนนน ;

กาลนตะเร สงวะรตง วะ สงเฆ.

เพอการส�ารวมระวง ในพระสงฆ ในกาลตอไป.

33 (๑๙ - ๒๐)

(จบค�ำท�ำวตรเยน)

ค�ำท�ำวตรเยน

..... ..... ..... ..... ..... ..... .....

ภำค ๒สวดมนตพเศษ บำงบท

____________

(๑.ปพพภำคนมกำร)[(น�า) หนทะ มะยง พทธสสะ ภะคะวะโต ปพพะภาคะนะมะการง กะโรมะ เส.]

ขอเชญ เราทงหลาย จงเรมตนสวดนอบนอมแดพระผมพระภาคเจาเถด.____________

นะโม ตสสะ ภะคะวะโต,

ขอนอบนอมแดพระผมพระภาคเจา พระองคนน ;

อะระหะโต,

ซงเปนผไกลจากกเลส ;

สมมาสมพทธสสะ.

ตรสรชอบไดโดยพระองคเอง.

(๓ ครง)

34 (๒๑)

..... ..... ..... ..... ..... ..... .....

สรณคมนปำฐะพระไตรปฎก เลมท ๒๕ พระสตตนตปฎก เลมท ๑๗

ขททกนกำย ขททกปำฐะ

๑. สรณะ ๓

วำดวยกำรถงพระรตนตรย

ไตรสรณคมนน พระผมพระภาคเจาตรสแกบดาของพระยสะ ทปาอสปตน-

มฤคทายวน เขตพระนครพาราณส หลงจากยสกลบตรหนออกจากบาน ไดมาฟงพระ

ธรรมเทศนาในส�านกของพระผมพระภาคเจาจนไดบรรลโสดาบน บดาของยสกลบตร

ไดออกตามหาบตรชาย จงเขาไปสอบถามพระผมพระภาคเจา พระผมพระภาคเจาจง

ทรงแสดงธรรมใหฟงตามล�าดบ (ธรรมททรงแสดงเรยกวา อนปพพกถา เทศนาท

แสดงไปโดยล�าดบ เพอเตรยมจตของผฟงใหพรอมทจะรบฟงอรยสจจ ม ๕ อยาง

คอ ๑. ทานกถา พรรณนาทาน ๒. สลกถา พรรณนาศล ๓. สคคกถา พรรณนา

สวรรค คอ ความสขทพรงพรอมดวยกาม ๔. กามาทนวกถา พรรณนาโทษของกาม

๕. เนกขมมานสงสกถา พรรณาอานสงสแหงการออกจากกาม) จนไดบรรลโสดาบน

เศรษฐจงเปลงวาจาขอถงพระรตนตรยเปนสรณะตลอดชวต และทานเปนผถงพระ

รตนตรยคนแรก และเมอคราวทจะทรงสงพระอรหนตสาวก ๖๐ องค (พระปญจวคคย

๕ พระยสะ ๑ และสหายพระยสะอก ๕๔) ไปประกาศพระพทธศาสนายงแวนแควน

ตางๆ เปนครงแรก ทรงประสงคใหใชการถงสรณะ ๓ นเปนวธบรรพชาและอปสมบท

ของกลบตร ซงเรยกวา ตสรณคมนปสมปทา

35

สวดมนตพเศษบำงบท

(๒. สรณคมนปำฐะ)[(น�า) หนทะ มะยง ตสะระณะคะมะนะปาฐง ภะณามะ เส.]

ขอเชญ เราทงหลาย จงสวดบาลวาดวยการถงสรณะ ๓ ประการเถด.

____________

พทธง สะระณง คจฉาม,

ขาพเจาถอเอาพระพทธเจา เปนสรณะ ;

ธมมง สะระณง คจฉาม,

ขาพเจาถอเอาพระธรรม เปนสรณะ ;

สงฆง สะระณง คจฉาม,

ขาพเจาถอเอาพระสงฆ เปนสรณะ ;

ทตยมป พทธง สะระณง คจฉาม,

แมครงทสอง ขาพเจาถอเอาพระพทธเจา เปนสรณะ ;

ทตยมป ธมมง สะระณง คจฉาม,

แมครงทสอง ขาพเจาถอเอาพระธรรม เปนสรณะ ;

ทตยมป สงฆง สะระณง คจฉาม,

แมครงทสอง ขาพเจาถอเอาพระสงฆ เปนสรณะ ;

ตะตยมป พทธง สะระณง คจฉาม,

แมครงทสาม ขาพเจาถอเอาพระพทธเจา เปนสรณะ ;

ตะตยมป ธมมง สะระณง คจฉาม,

แมครงทสาม ขาพเจาถอเอาพระธรรม เปนสรณะ ;

ตะตยมป สงฆง สะระณง คจฉาม.

แมครงทสาม ขาพเจาถอเอาพระสงฆ เปนสรณะ.

36 (๒๑ - ๒๒)

..... ..... ..... ..... ..... ..... .....

สวดมนตพเศษบำงบท

อฏฐสกขำปทปำฐะพระไตรปฎก เลมท ๒๕ พระสตตนตปฎก เลมท ๑๗

ขททกนกำย ขททกปำฐะ

๒. สกขำบท ๑๐ ในขททกปำฐะ

อฏฐสกขาบทนน ไมมในพระบาลโดยตรง ไมเหมอนกบสกขาบท ๕ ทมในพระ

บาล แยกกลาวไวในสงคตสตร ทฆนกาย ปาฏกวรรค ในพระบาลใชค�าวา อโบสถประกอบ

ดวยองค ๘ อโบสถ หมายถง กรยาทอยอยางมนคง สวนองคทง ๘ นนกคอ อบายทท �าใหอย

อยางมนคง หมายถง สกขาบททง ๙ ขอของสามเณรโดยรวมขอ ๗ และ ขอ ๘ ไวเปนขอ

เดยวกน ตดขอสดทายเรองการงดเวนจากการรบทองและเงน ซงวถชวตฆราวาสยงตอง

เกยวของ ในพระบาลกลาวแตอโบสถ สวนสกขาบท ๘ กลาวขยายความหมายของอโบสถอกท

ไมมการแยกกลาวไวตางหากในพระบาล เพราะฉะนน พทธทาสภกขจงถอเอานยยะแหงทส-

สกขาบทปาฐะ (สกขาบท ๑๐) ถอดเอาใจความเปน อฏฐสกขาปทปาฐะ กลาวทมา คอ ขททก-

นกาย ขททกปาฐะ เลมท ๒๕ ๑/๒

การกลาวอยางน ไมถอวาเปนการเพมเตมในสงทพระพทธองคไมไดบญญตไว

อฏฐสกขาบท ถอวาตรสไวแลวในอโบสถประกอบดวยองค ๘ แตหยบยกแยกใจความออก

มากลาวเพอขยายความหมายและเวลาใหกวางขน เทากบวา ขยายความพทธพจนนนเอง

ส�าหรบการถออโบสถประกอบดวยองค ๘ นนเปนธรรมเนยมประเพณของพระ

อรยบคคลทกระดบชนต งแตโสดาบน ถงอรหนต พระอรยบคคลผละความใครใน

กามารมณแลว มองคอโบสถโดยธรรมชาต สวนพระอรยบคคลทยงละความใครใน

กามารมณไมไดและปถชนผมงความสงบแหงจตกยงจ�าเปนตองสมาทานองคอโบสถอยเพอ

ฝกตนเอง เพอใหโอกาสแกการอบรมสตปฏฐาน มความนยมและขอจ�ากดทระยะเวลาคอ

ชวงขน ๘ ค�า แรม ๘ ค�า หรอ ขน-แรม ๑๔ - ๑๕ ค�า

37

สวดมนตพเศษบำงบท

(๓. อฏฐสกขำปทปำฐะ)[(น�า) หนทะ มะยง อฏฐะสกขาปะทะปาฐง ภะณามะ เส.]

ขอเชญ เราทงหลาย จงสวดสกขาบท ๘ ประการเถด.____________

ปาณาตปาตา เวระมะณ,

เจตนาเปนเครองเวนจากการฆา ;

อะทนนาทานา เวระมะณ,

เจตนาเปนเครองเวนจากการถอเอาสงของ ทเจาของไมไดใหแลว ;

อะพรหมะจะรยา เวระมะณ,

เจตนาเปนเครองเวนจากการกระท�าอนมใชพรหมจรรย ;

มสาวาทา เวระมะณ,

เจตนาเปนเครองเวนจากการพดไมจรง ;

สราเมระยะมชชะปะมาทฏฐานา เวระมะณ,

เจตนาเปนเครองเวนจากการเสพของเมา มสราและเมรยเปนตน,

อนเปนทตงของความประมาท ;

วกาละโภชะนา เวระมะณ,

เจตนาเปนเครองเวนจากการบรโภคอาหารในเวลาวกาล ;

นจจะ คตะ วาทตะ วสกะ ทสสะนะ มาลา คนธะ วเลปะนะ ธาระณะ

มณฑะนะ วภสะนฏฐานา เวระมะณ,

เจตนาเปนเครองเวน จากการฟอนร�า, การขบเพลง การดนตร, การดการ

เลนชนดเปนขาศกตอกศล, การทดทรงสวมใส การประดบ การตกแตงตน,

ดวยพวงมาลา ดวยเครองกลน และเครองผดทา ;

อจจาสะยะนะ มะหาสะยะนา เวระมะณ.

เจตนาเปนเครองเวนจากการนงนอนบนทนอนสง และทนอนใหญ.

38 (๒๒ - ๒๓)

สวดมนตพเศษบำงบท

..... ..... ..... ..... ..... ..... .....

ทวตตงสำกำรปำฐะพระไตรปฎก เลมท ๒๕ พระสตตนตปฎก เลมท ๑๗

ขททกนกำย ขททกปำฐะ

๓. อำกำร ๓๒

กรรมฐาน คอกายคตาสต (การพจารณากายซงลวนเปนของไมสะอาด) พวก

ลทธอนนอกพทธศาสนา ไมเคยสอนใหพจารณา เพอความบรสทธแหงอาสวกขยญาณ

(ญาณหยงร ในธรรมเปนทสนไปแหงอาสวะ) และเพอจตตภาวนาของกลบตรผม

ประโยชนอนบรสทธดวยสกขาบท ๑๐ อยางน ผด�ารงอยในศล พระผมพระภาคเจาทรง

สรรเสรญไวโดยอเนกปรยายวา

ดกอนภกษทงหลาย ธรรมอยางหนง ภกษเจรญท�าใหมากแลว เปนไปเพอ

สงเวคะ (ความสลดใจ) ใหญ, เปนไปเพออรรถะ (ประโยชน) ใหญ, เปนไปเพอโย-

คกเขมะ (ความเกษมจากโยคะ) ใหญ, เปนไปเพอสตสมปชญญะ (ความระลกรตว)

ใหญ, เปนไปเพอไดญาณทสสนะ (ความร เหน), เปนไปเพอทฏฐธรรมสขวหาร (อย

เปนสขในปจจบน), เปนไปเพอท�าใหแจงวชชาวมตตและผลธรรมอยางหนง คอกาย-

คตาสต

ดกอนภกษทงหลาย ภกษเหลาใดไมบรโภคกายคตาสต ภกษเหลานนชอวาไม

บรโภคอมตะ ภกษเหลาใดบรโภคกายคตาสต ภกษเหลานนชอวาบรโภคอมตะ ภกษ

เหลาใดไมบรโภคกายคตาสต ชอวาไมไดบรโภคอมตะ ภกษทบรโภคกายคตาสต ชอ

วาไดบรโภคอมตะ ภกษทเสอมกายคตาสต ชอวาเสอมอมตะ ภกษทไมเสอมกายคตา-

สต ชอวาไมเสอมอมตะ ภกษทพลาดกายคตาสต ชอวาพลาดอมตะ ภกษทส�าเรจกาย-

คตาสต ชอวาส�าเรจอมตะ.

39

สวดมนตพเศษบำงบท

(๔. ทวตตงสำกำรปำฐะ)[(น�า) หนทะ มะยง ทวตตงสาการะปาฐง ภะณามะ เส.]

ขอเชญ เราทงหลาย จงสวดบาลวาดวยอาการ ๓๒ เถด.____________

อตถ อมสมง กาเย, ในรางกายนม :

เกสา ผมทงหลาย,

โลมา ขนทงหลาย,

นะขา เลบทงหลาย,

ทนตา ฟนทงหลาย,

ตะโจ หนง,

มงสง เนอ,

นะหาร เอนทงหลาย,

อฏฐ กระดกทงหลาย,

อฏฐมญชง เยอในกระดก,

วกกง ไต,

หะทะยง หวใจ,

ยะกะนง ตบ,

กโลมะกง พงผด,

ปหะกง มาม,

ปปผาสง ปอด,

อนตง ล�าไส,

อนตะคณง ล�าไสสด,

อทะรยง อาหารในกระเพาะ,

40 (๒๓)

สวดมนตพเศษบำงบท

กะรสง อจจาระ,

ปตตง น�าด,

เสมหง เสลด,

ปพโพ หนอง,

โลหตง โลหต,

เสโท เหงอ,

เมโท มน,

อสส น�าตา,

วะสา น�าเหลอง,

เขโฬ น�าลาย,

สงฆานกา น�าเมอก,

ละสกา น�าลนหลอขอ,

มตตง น�ามตร,

มตถะเก มตถะลงคง เยอมนสมอง ในกระโหลกศรษะ,

อต ดงนแล.

41 (๒๓)

สวดมนตพเศษบำงบท

..... ..... ..... ..... ..... ..... .....

_______________________________________________________________________________________

ค�าแปลโกฏฐาส ๓๒ น มผดจากทเคยแปลมากอนบาง ทงนโดยสอบสวนคนควาไดใหม ซงใกลตอความถกตอง

มากกวา จงแปลไวดงน – พทธทาสภกข

เขมำเขมสรณทปกคำถำพระไตรปฎก เลมท ๒๕ พระสตตนตปฎก เลมท ๑๗

ขททกนกำย ขททกปำฐะ ธรรมบท

๑๔. พทธวรรค หมวดวำดวยเรองพระพทธเจำ

๖. เรองปโรหตอคคทต ขอ ๑๘๘ – ๑๙๒

ปโรหตอคคทต ไดเปนทปรกษาของพระเจาแผนดนถง ๒ พระองค คอ พระเจา

มหาโกศลกบพระเจาปเสนทโกศล ตอมา เมอทานชราภาพลง จงไดกราบบงคมทลลา

พระราชาเพอออกบ�าเพญสมณธรรม ไดบวชเปนฤๅษ ตงบรรณศาลาอยทรมฝงแมน�า

แหงหนง มผทเลอมใสในทานปโรหตจ�านวนถงหมนคน เพราะมความเชอมนในความ

เปนพหสตของทานปโรหตวา สามารถแนะน�าสงสอนใหร จกทพงอนแทจรงได จงพา

กนบวชเปนฤๅษ

ทกคนตงกตกากนไววา ถาใครเกดกามวตกข น คอ ถาไปนกถงเรองทรพย

สมบต หรอเรองสตร กใหไปขนทรายทรมฝงแมน�ามากองไว แลวกไมวาตเตยนกน

ไมตองรสกละอายตอกน เปนการเปดเผยความบรสทธใจซงกนและกน

ทรายทรมฝงน�า ถกขนขนมากองโตเทาภเขา พญานาคเหนทรายกองโตนน

ชอบใจไปนอนเฝาอยบนยอดกองทราย เวลาใกลรง พระบรมศาสดาทรงตรวจดสตว

โลกทสามารถจะรธรรมทพระองคแสดงได ทรงมองเหนอปนสยของอคคทตฤๅษและ

บรวารวา จะไดบรรลมรรค ผล นพพาน เพราะมบญบารมเตมเปยม แตอคคทตฤๅษ

ไดสงสอนตนเองและบรวารในทางทยงไมถกตองวา เมอเกดความสะดงกลว เกด

ความทกขทรมาน ใหพงอะไรกไดทคดวาศกดสทธ พระบรมศาสดาตรสบอกพระ

โมคคลลานะใหไปเปลยนความเหนของอคคทตฤๅษและบรวารใหเกดสมมาทฏฐกอน

ตถาคตจะตามไปในภายหลง

42

สวดมนตพเศษบำงบท

พระโมคคลลานะจงไปส�านกของอคคทตฤๅษ โดยขอพกอาศยดวย อคคทต-

ฤๅษตอบวา ไมมทพก แตพระโมคคลลานะกยงยนยนวา จะขอพกอยทตรงน อคคทต-

ฤๅษจงบอกวา มอยทหนง คอ ทกองทรายโนน ถาทานตองการพกอยกตามใจทาน พระ

โมคคลลานะเดนไปทกองทราย เมอพบกบพญานาคจงเกดการประลองฤทธกน

พญานาคสไมได กยอมแพ แลวขดตวแผพงพาน บงแดดบงฝนใหพระเถระไดนง

สมาธอยบนกองทรายตลอดทงคน

วนรงขน อคคทตฤๅษสงใหฤๅษบรวารตามไปด พวกฤๅษไดเหนพระโมคคล-

ลานะนงอยบนกองทราย โดยมพญานาคขดเปนวงกลมแผพงพาน คอยปกปอง

อนตรายใหจงเกดความเลอมใส เวลานนแล พระบรมศาสดากเสดจมา เมอพระบรม

ศาสดาประทบนง ณ สถานทสมควร พระโมคคลลานะเขามาถวายบงคม พวกฤๅษ

เหนดงนน กเขามาถวายบงคมบาง เพราะคดวา พระผมพระภาคเจาจะตองมอานภาพ

มากกวาพระโมคคลลานะ ซงสามารถปราบพญานาคไดเปนแนแท

เมอพวกฤๅษมทฏฐมานะลดลงแลว พระบรมศาสดาทรงแสดงธรรมแกอคค-

ทตฤๅษและบรวารใหทราบถงสรณะอนแทจรงวา สรณะนนมอยภายในเทานน คอ

พระพทธ พระธรรม และพระสงฆ เปนทพงอนแทจรง สามารถชวยใหพนจากความ

ทกขทงหลายได สวนภเขา ปาไม ตนไมใหญ อารามศกดสทธ สงเหลานน ไมใชทพง

อนแทจรง

เมอจบพระธรรมเทศนา ฤาษเหลานน ไดบรรลพระอรหตตพรอมดวยปฏสม-

ภทา แลวทลขอบรรพชา พระบรมศาสดาทรงเหยยดพระหตถออกจากกลบจวร ตรสวา

“ทานทงหลายจงเปนภกษมาเถด จงประพฤตพรหมจรรย”.

43

สวดมนตพเศษบำงบท

(๕. เขมำเขมสรณทปกคำถำ)[(น�า) หนทะ มะยง เขมาเขมะสะระณะทปกะคาถาโย ภะณามะ เส.]

ขอเชญ เราทงหลาย จงสวดคาถาแสดงทพงอนเกษมและไมเกษมเถด.____________

พะหง เว สะระณง ยนต ปพพะตาน วะนาน จะ,

อารามะรกขะเจตยาน มะนสสา ภะยะตชชตา,

มนษยเปนอนมาก เมอเกดมภยคกคามแลว, กถอเอาภเขาบาง

ปาไมบาง, อาราม และรกขเจดยบาง เปนสรณะ ;

เนตง โข สะระณง เขมง เนตง สะระณะมตตะมง,

เนตง สะระณะมาคมมะ สพพะทกขา ปะมจจะต.

นน มใชสรณะอนเกษมเลย, นน มใชสรณะอนสงสด ;

เขาอาศยสรณะ นนแลว ยอมไมพนจากทกขทงปวงได.

โย จะ พทธญจะ ธมมญจะ สงฆญจะ สะระณง คะโต,

จตตาร อะรยะสจจาน สมมปปญญายะ ปสสะต,

สวนผใดถอเอาพระพทธ พระธรรม พระสงฆ เปนสรณะแลว,

เหนอรยสจจคอ ความจรงอนประเสรฐส ดวยปญญาอนชอบ ;

ทกขง ทกขะสะมปปาทง ทกขสสะ จะ อะตกกะมง,

อะรยญจฏฐงคกง มคคง ทกขปะสะมะคามนง,

คอเหนความทกข, เหตใหเกดทกข, ความกาวลวงทกขเสยได.

และหนทางมองคแปดอนประเสรฐ เครองถงความระงบทกข ;

เอตง โข สะระณง เขมง เอตง สะระณะมตตะมง,

เอตง สะระณะมาคมมะ สพพะทกขา ปะมจจะต.

นนแหละ เปนสรณะอนเกษม, นน เปนสรณะอนสงสด ;

เขาอาศยสรณะ นนแลว ยอมพนจากทกขทงปวงได.

44 (๒๔)

สวดมนตพเศษบำงบท

..... ..... ..... ..... ..... ..... .....

อรยธนคำถำพระไตรปฎก เลมท ๑๙ พระสตตนตปฎก เลมท ๑๑

สงยตตนกำย มหำวำรวรรค

[๑๑. โสตำปตตสงยต] ๓. สรกำนวรรค

๖. ปฐมอนำถปณฑกสตร ขอ ๑๐๒๒

วำดวยจ�ำแนกโสตำปตตยงคะ ๔ ดวยอำกำร ๑๐

อนาถปณฑกเศรษฐอบาสกผอปถมภพทธศาสนาคนส�าคญปวยเปนไขหนก

ไดรบความทกขเวทนามาก จงสงชายคนหนงไปนมนตพระสารบตรมาทบานของเศรษฐ

พระสารบตรรบนมนตแลวกมาเยยมอนาถปณฑกเศรษฐ มพระอานนทตดตามมาดวย

พระสารบตรไตถามถงอาการปวย ทานเศรษฐตอบวาทนทกขเวทนาแทบไมได พระสารบตร

จงแสดงธรรมใหเศรษฐระลกถงความเลอมใสอนมนคงทมตอพระรตนตรย สมมตตะ ๑๐

(สมมตตะ แปลวา ความเปนถก, ภาวะทถก ๘ ขอตนตรงกบองคมรรคทง ๘ ขอ

เพม ๒ ขอทาย ๙. สมมาญาณ รชอบ ๑๐. สมมาวมตต หลดพนชอบ) จนเศรษฐเกด

ความรนเรงใจระงบทกขเวทนาลงได เมอนนอนาถปณฑกเศรษฐถวายภตตาหารแด

พระสารบตรและพระอานนท พระสารบตรจงกลาวอนโมทนาเศรษฐดวยอรยธนคาถา

เมอพระสารบตรกลาวอนโมทนาแลว จงกลบไป พระอานนทไดเขาเฝา

พระพทธเจาถงทประทบ พระพทธเจาถามพระอานนทวามาจากทไหน พระอานนทจงเลา

เรองทพระสารบตรใหโอวาทอนาถปณฑกเศรษฐ พระพทธเจาทรงรบทราบแลว จง

ตรสวา สารบตรเปนบณฑต มปญญามาก ทจ�าแนกโสตาปตตยงคะ ๔ ดวยอาการ ๑๐

อยางไดแลว.

45

สวดมนตพเศษบำงบท

อกแหงหนง

พระไตรปฎก เลมท ๑๙ พระสตตนตปฎก เลมท ๑๑

สงยตตนกำย มหำวำรวรรคสงยต

[๑๒. สจจสงยต] ๖. สปปญญวรรค

๑. สคำถกสตร ขอ ๑๐๔๗

วำดวยผประกอบดวยธรรม ๔ ประกำรเปนโสดำบน

ในพระสตรนพระพทธเจาทรงตรสกบภกษทงหลาย (ทไหนมไดบอกไว) ถง

อรยสาวกผประกอบดวยธรรม ๔ ประการยอมเปนโสดาบน คอ ๑) ความเลอมใสอนไม

หวนไหวในพระพทธเจา ๒) ในพระธรรม ๓) ในพระสงฆ ๔) ประกอบดวยศลทพระ

อรยเจาสรรเสรญ แลวทรงตรสเปนพระพทธพจนดงนวา

46

สวดมนตพเศษบำงบท

(๖. อรยธนคำถำ)[(น�า) หนทะ มะยง อะรยะธะนะคาถาโย ภะณามะ เส.]

ขอเชญ เราทงหลาย จงสวดคาถาวาดวยทรพยอนประเสรฐเถด.____________

ยสสะ สทธา ตะถาคะเต อะจะลา สปะตฏฐตา,

ศรทธา ในพระตถาคตของผใด ตงมนอยางด ไมหวนไหว ;

สลญจะ ยสสะ กลยาณง อะรยะกนตง ปะสงสตง,

และศลของผใดงดงาม เปนทสรรเสรญทพอใจ ของพระอรยเจา ;

สงเฆ ปะสาโท ยสสตถ อชภตญจะ ทสสะนง,

ความเลอมใสของผใดมในพระสงฆ, และความเหนของผใดตรง ;

อะทะฬทโทต ตง อาห อะโมฆนตสสะ ชวตง,

บณฑตกลาวเรยกเขาผนนวา คนไมจน, ชวตของเขาไมเปนหมน ;

ตสมา สทธญจะ สลญจะ ปะสาทง ธมมะทสสะนง,

อะนยญเชถะ เมธาว สะรง พทธานะสาสะนง.

เพราะฉะนน เมอระลกได ถงค�าสงสอนของพระพทธเจาอย,

ผมปญญาควรกอสรางศรทธา ศล ความเลอมใส และความเหนธรรม

ใหเนองๆ.

47 (๒๕)

สวดมนตพเศษบำงบท

..... ..... ..... ..... ..... ..... .....

ตลกขณำทคำถำ(ตงแต สพเพ สงขำรำ อะนจจำต ... เอสะ มคโค วสทธยำ)

พระไตรปฎก เลมท ๒๕ พระสตตนตปฎก เลมท ๑๗

ขททกนกำย ธรรมบท

๒๐. มคควรรค หมวดวำดวยทำงหนจำกควำมชวสควำมด

๒. – ๔ . เรองภกษ ๕๐๐ รปอกเรองหนง [๒๗๗]-[๒๗๙]

ภกษ ๕๐๐ รป ไดเรยนกรรมฐานในส�านกพระบรมศาสดา แลวหลกไปบ�าเพญ

เพยรอยในปาเปนเวลานาน กไมบรรลพระอรหตตผล จงปรกษากนวา “เราจกเรยน

กรรมฐานใหมากขน” แลวจงชวนกนเขาเฝาพระบรมศาสดา ซงประทบอยในพระ

เชตวนมหาวหาร เขตพระนครสาวตถ

พระบรมศาสดาทรงพจารณาวา ภกษเหลาน ในกาลแหงพระพทธเจาทรงพระ

นามวากสสปะ ไดฝกปฏบตเกยวกบอนจจลกษณะ เปนระยะเวลาถงสองหมนป เพราะ

ฉะนน สมควรทจะแสดงคาถาเนองดวยอนจจลกษณะนนแกเธอทงหลาย สก ๑ คาถา

จงตรสวา “ดกอนภกษทงหลาย สงขารแมทงปวง ในภพทงหลายมกามภพ

เปนตน เปนสภาพไมเทยงแท” ไดตรสพระคาถานวา :- “สพเพ สงขำรำ อนจจำต...”

แมในพระคาถาท ๒ “สพเพ สงขำรำ ทกขำต...” เรองกอยางนนเหมอนกน.

แมในพระคาถาท ๓ “สพเพ ธมมำ อนตตำต...” กมนยเชนนนเหมอนกน.

เมอพระบรมศาสดาทรงแสดงธรรมจบลง ภกษเหลานนไดบรรลอรหตตผลแลว

เทศนาไดส�าเรจประโยชนแมแกหมชนทประชมกนแลว อยางต�าไดเขาถงพระรตนตรย.

48

สวดมนตพเศษบำงบท

..... ..... ..... ..... ..... ..... .....

(ตงแต อปปะกาเต มะนสเสส ... หตวา กาเม อะกญจะโน)

พระไตรปฎก เลมท ๒๕ พระสตตนตปฎก เลมท ๑๗

ขททกนกำย ธรรมบท

๖. ปณฑตวรรค หมวดวำดวยบณฑต

๑๐. เรองกำรฟงธรรม ขอ ๘๕ – ๘๖

สมยหนง ชาวบานทอาศยแถบถนนเดยวกนในเมองสาวตถ รวมกนเปนคณะ

รวบรวมทรพย ถวายทานแกภกษสงฆแลวจดนมนตพระใหแสดงธรรมตลอดคน แต

ชาวบานเหลานนกไมอาจอยฟงธรรมตลอดคนได เพราะบางพวกยนดในกาม (รป

เสยง กลน รส สมผส) กลบไปบานเพอความปรารถนายนดในกาม บางพวกเกดไม

พอใจอะไรบางอยางกกลบไป บางพวกนงงวงเหงาหาวนอน ไมไดรบประโยชนจาก

การฟงธรรม

วนรงขน ภกษทงหลายสนทนาเกยวกบเรองน พระพทธเจาทรงตรสถาม แลว

ทรงตรสวา “ภกษทงหลาย! สตวเหลาน อาศยภพแลว ของอยในภพนนเอง ม

มากมาย สวนผถงฝงพระนพพาน มนอย”

๑๑. เรองภกษอำคนตกะ ขอ ๘๗ – ๘๘

เมอครงทพระพทธเจาทรงประทบอยทพระเชตวน เมองสาวตถ ภกษประมาณ

๕๐๐ รป จ�าพรรษาอยในแควนโกศล เมอออกพรรษาแลวปรกษากนวาควรไปเขาเฝา

พระบรมศาสดา แลวชวนกนไปเฝา พระพทธเจาทรงพบกบภกษเหลานน ทรง

พจารณาอธยาศยของผฟง จงทรงแสดงธรรมเปนคาถาวา “กณหง ธมมง วปปะหำยะ...”

49

สวดมนตพเศษบำงบท

(๗. ตลกขณำทคำถำ)[(น�า) หนทะ มะยง ตลกขะณาทคาถาโย ภะณามะ เส.]

ขอเชญ เราทงหลาย จงสวดคาถาวาดวยพระไตรลกษณเปนอาทเถด.____________

สพเพ สงขารา อะนจจาต ยะทา ปญญายะ ปสสะต,

เมอใดบคคลเหนดวยปญญาวา สงขารทงปวงไมเทยง ;

อะถะ นพพนทะต ทกเข เอสะ มคโค วสทธยา,

เมอนน ยอมเหนอยหนายในสงทเปนทกข ทตนหลง ;

นนแหละ เปนทางแหงพระนพพาน อนเปนธรรมหมดจด.

สพเพ สงขารา ทกขาต ยะทา ปญญายะ ปสสะต,

เมอใด บคคลเหนดวยปญญาวา สงขารทงปวงเปนทกข ;

อะถะ นพพนทะต ทกเข เอสะ มคโค วสทธยา,

เมอนน ยอมเหนอยหนายในสงทเปนทกข ทตนหลง ;

นนแหละ เปนทางแหงพระนพพาน อนเปนธรรมหมดจด.

สพเพ ธมมา อะนตตาต ยะทา ปญญายะ ปสสะต,

เมอใด บคคลเหนดวยปญญาวา ธรรมทงปวงเปนอนตตา ;

อะถะ นพพนทะต ทกเข เอสะ มคโค วสทธยา,

เมอนน ยอมเหนอยหนายในสงทเปนทกข ทตนหลง ;

นนแหละ เปนทางแหงพระนพพาน อนเปนธรรมหมดจด.

อปปะกา เต มะนสเสส เย ชะนา ปาระคามโน,

ในหมมนษยทงหลาย, ผทถงฝงแหงพระนพพานมนอยนก ;

อะถายง อตะรา ปะชา ตระเมวานธาวะต,

หมมนษยนอกนน ยอมวงเลาะอยตามฝงในนเอง.

50 (๒๕ - ๒๖)

สวดมนตพเศษบำงบท

เย จะ โข สมมะทกขาเต ธมเม ธมมานวตตโน,

กชนเหลาใดประพฤตสมควรแกธรรม ในธรรมทตรสไวชอบแลว ;

เต ชะนา ปาระเมสสนต มจจเธยยง สทตตะรง,

ชนเหลานนจกถงฝงแหงพระนพพาน ; ขามพนบวงแหงมจจทขามไดยากนก.

กณหง ธมมง วปปะหายะ สกกง ภาเวถะ ปณฑโต,

จงเปนบณฑตละธรรมด�าเสย แลวเจรญธรรมขาวฆ ;

โอกา อะโนกะมาคมมะ วเวเก ยตถะ ทระมง,

ตตราภระตมจเฉยยะ หตวา กาเม อะกญจะโน.

จงมาถงทไมมน�า จากทมน�า, จงละกามเสย, เปนผไมมความกงวล ;

จงยนดเฉพาะตอพระนพพานอนเปนทสงด ซงสตวยนดได โดยยาก.

51 (๒๖)

สวดมนตพเศษบำงบท

..... ..... ..... ..... ..... ..... .....

ภำรสตตคำถำพระไตรปฎก เลมท ๑๗ พระสตตนตปฎก เลมท ๙ สงยตตนกำย

ขนธวำรวรรค [๑. ขนธสงยต] มลปณณำสก ๓. ภำรวรรค

๑. ภำรสตร ขอ ๒๒

วำดวยขนธ ๕ เปนภำระ

พระผมพระภาคเจาทรงแสดงภารสตรนแกเหลาภกษทพระนครสาวตถ

พระองคไดตรสวา ดกอนภกษทงหลาย กภาระเปนไฉน ? พงกลาววา ภาระ คอ

อปาทานขนธ ๕

อปาทานขนธ ๕ เปนไฉน ? ไดแก อปาทานขนธ คอรป อปาทานขนธ คอ

เวทนา อปาทานขนธ คอสญญา อปาทานขนธ คอสงขาร และอปาทานขนธ คอวญญาณ

ดกอนภกษทงหลาย นเรยกวา ภาระ พระผมพระภาคเจาเมอตรสขอความเหลานแลว

ตอจากนนทรงกลาวเปนคาถาวา

(๘. ภำรสตตคำถำ)[(น�า) หนทะ มะยง ภาระสตตะคาถาโย ภะณามะ เส.]

ขอเชญ เราทงหลาย จงสวดคาถาพระสตรวาดวยขนธ ๕ เปนของหนกเถด.____________

ภารา หะเว ปญจกขนธา,

ขนธทงหา เปนของหนกเนอ ;

ภาระหาโร จะ ปคคะโล,

บคคลแหละ เปนผแบกของหนกพาไป ;

ภาราทานง ทกขง โลเก,

การแบกถอของหนก เปนความทกข ในโลก ;

52 (๒๗)

สวดมนตพเศษบำงบท

ภาระนกเขปะนง สขง,

การสลดของหนก ทงลงเสย เปนความสข ;

นกขปตวา คะรง ภารง,

พระอรยเจา สลดทงของหนก ลงเสยแลว ;

อญญง ภารง อะนาทยะ,

ทงไมหยบฉวยเอาของหนกอนอน ขนมาอก ;

สะมลง ตณหง อพพยหะ,

กเปนผถอนตณหาขนได กระทงราก ;

นจฉาโต ปะรนพพโต.

เปนผหมดสงปรารถนา ดบสนทไมมสวนเหลอ.

53 (๒๗)

สวดมนตพเศษบำงบท

..... ..... ..... ..... ..... ..... .....

ภทเทกรตตคำถำพระไตรปฎก เลมท ๑๔ พระสตตนตปฎก เลมท ๖

มชฌมนกำย อปรปณณำสก [๔. วภงควรรค]

๑. ภทเทกรตตสตร ขอ ๒๗๒ – ๒๗๕

วำดวยลกษณะผมรำตรเดยวเจรญ

สมยหนง พระผมพระภาคเจาประทบอยทพระเชตวน อารามของทานอนาถ-

บณฑกเศรษฐ เขตพระนครสาวตถ (พรรษาท ๑๔ นบแตทรงตรสร) ตรสกบภกษทง

หลายวา เราจกแสดงหวขอธรรม และการจ�าแนกธรรม (อเทศและวภงค) ของบคคล

ผมราตรเดยวเจรญแกเธอทงหลาย พวกเธอจงใสใจใหด เราจกกลาวตอไป ภกษเหลานน

ทลรบพระผมพระภาคเจาวา พรอมแลว พระพทธเจาขา

พระผมพระภาคเจาจงตรสเปนคาถาดงนวา

(๙. ภทเทกรตตคำถำ)[(น�า) หนทะ มะยง ภทเทกะรตตะคาถาโย ภะณามะ เส.]

ขอเชญ เราทงหลาย จงสวดคาถาวาดวยผมราตรเดยวเจรญเถด.____________

อะตตง นานวา* คะเมยยะ นปปะฏกงเข อะนาคะตง,

บคคลไมควรตามคดถงสงทลวงไปแลว ดวยอาลย ;

และไมพงพะวงถงสงทยงไมมาถง ;

ยะทะตตมปะหนนตง อปปตตญจะ อะนาคะตง,

สงเปนอดตกละไปแลว ; สงเปนอนาคตกยงไมมา ;

54 (๒๘)

สวดมนตพเศษบำงบท

____________________* นานวา อานวา นา-นะ-วา

ปจจปปนนญจะ โย ธมมง ตตถะ ตตถะ วปสสะต,

อะสงหรง อะสงกปปง ตง วทธา มะนพรหะเย.

ผใดเหนธรรมอนเกดขนเฉพาะหนาในทนน ๆ อยางแจมแจง ;

ไมงอนแงนคลอนแคลน ; เขาควรพอกพนอาการเชนนนไว.

อชเชวะ กจจะมาตปปง โก ชญญา มะระณง สเว,

ความเพยรเปนกจทตองท�าวนน, ใครจะรความตาย แมพรงน,

นะ ห โน สงคะรนเตนะ มะหาเสเนนะ มจจนา,

เพราะการผดเพยนตอมจจราชซงมเสนามาก ยอมไมมส�าหรบเรา ;

เอวงวหารมาตาปง อะโหรตตะมะตนทตง,

ตง เว ภทเทกะรตโตต สนโต อาจกขะเต มน.

มนผสงบ ยอมกลาวเรยก ผมความเพยรอยเชนนน,

ไมเกยจครานทงกลางวนกลางคน วา, “ผเปนอยแมเพยงราตรเดยว กนาชม”.

55 (๒๘)

..... ..... ..... ..... ..... ..... .....

สวดมนตพเศษบำงบท

ธมมคำรวำทคำถำ(ตงแต “เย จะ อตตา ... พทธานะสาสะนง”)

พระไตรปฎก เลมท ๒๑ พระสตตนตปฎก เลมท ๑๓

องคตตรนกำย จตกกนบำต [๑.ปฐมปณณำสก] ๓. อรเวลวรรค

๑. ปฐมอรเวลสตร ขอ ๒๑

วำดวยผมขนธ ๔ สมบรณยอมเคำรพธรรม

สมยหนง พระผมพระภาคเจาประทบอยทพระวหารเชตวน เขตพระนครสา-

วตถ ทรงตรสเลาเรองราวเมอแรกตรสรกบภกษทงหลายวา ในคราวแรกตรสร เมอ

เราหลกเรนอยในทลบ ความปรวตกแหงใจไดบงเกดขนอยางนวา

บคคลผไมมทเคารพ ไมมทย�าเกรง ยอมอยเปนทกข เราจะพงสกการะเคารพ

สมณะหรอพราหมณคนไหนหนอ เพอความบรบรณแหงศลขนธ ... สมาธขนธ ...

ปญญาขนธ ... วมตตขนธทยงไมบรบรณ แตเราไมเหนสมณะหรอพราหมณอน ผม

ศล สมาธ ปญญา วมตตสมบรณกวาตน

ซงเราจะพงสกการะเคารพแลวอาศยอยในโลก พรอมทงเทวโลก มารโลก

พรหมโลก ในหมสตวพรอมทงสมณพราหมณ เทวดาและมนษย เราจงด�ารวา เราพง

สกการะเคารพธรรมทเราตรสร นนเถด ขณะนน ทาวสหมบดพรหมรความปรวตกแหง

ใจของเรา ไดอนตรธานจากพรหมโลกมาปรากฏตวขางหนาเรา ประนมอญชลมาทาง

เรา แลวกลาวค�านกบเราวา

“พระสมมาสมพทธเจาทงหลายทลวงไปแลวกด พระพทธเจาทงหลายทยง

ไมมาถงกด และพระสมพทธเจา ผยงความโศกของชนเปนอนมากใหเสอมคลาย

ไปในบดน กด

“พระพทธเจาเหลานนทกๆ พระองค ทรงเคารพพระสทธรรมอยแลว

56

สวดมนตพเศษบำงบท

ก�าลงทรงเคารพพระสทธรรมอย และจกทรงเคารพพระสทธรรมตอไป ขอน เปน

ธรรมดาของพระพทธเจาทงหลาย”

“เพราะเหตนนและ กลบตรผรกตน หวงความเปนใหญ เมอระลกถงค�าสอน

ของพระพทธเจาทงหลาย พงเคารพพระสทธรรม”

ดกอนภกษทงหลาย ทาวสหมบดพรหมไดกลาวคาถาประพนธนแลว อภวาท

เรากระท�าประทกษณแลวหายไปในทนนแล ดกอนภกษทงหลาย แมการทเราทราบ

การเชอเชญของพรหม แลวสกการะเคารพอาศยธรรมทเราตรสร นนนนแหละอย

เปนการสมควรแกตน หากแมเมอใด สงฆประกอบไปดวยความเปนหมใหญแลว

เมอนน เรากเคารพแมในสงฆ.

(ตงแต “นะ ห ธมโม ... ธมเม สจณเณ”)

พระไตรปฎก เลมท ๒๖ พระสตตนตปฎก เลมท ๑๙

ขททกนกำย เถรคำถำ

[๔. จตกกนบำต]

๑๐. ธมมกเถรคำถำ ขอ ๓๐๓ – ๓๐๔

สภำษตชผลตำงระหวำงธรรมและอธรรม

พระพทธเจาตรสสอนธรรมแกภกษทงหลาย (ไมปรากฏวาทรงแสดงทไหน

เมอไหร) เมอจะประทานพระโอวาทแกธมมกภกษ ทรงกลาวคาถาภาษตวา

[๓๐๓] ธรรมแลยอมรกษาผประพฤตธรรมเปนปกต ธรรมทบคคลประพฤต

ดแลวยอมน�าสขมาให นเปนอานสงสในธรรมทบคคลประพฤตดแลว ผประพฤตธรรม

เปนปกตยอมไมไปสทคต

[๓๐๔] ธรรมและอธรรมทงสองมวบากเสมอกนหามได อธรรมยอมไปสนรก

ธรรมยอมน�าใหถงสคต

57

สวดมนตพเศษบำงบท

[๓๐๕] เพราะเหตนนแล บคคลผยนดดวยพระสคตเจาผคงทอยางนพง

ท�าความพอใจในธรรมทงหลาย เพราะสาวกทงหลายของพระสคตเจาผประเสรฐ ผ

ด�ารงอยแลวในธรรม เปนนกปราชญ นบถอธรรมวาเปนทพงอนประเสรฐสด ยอมน�า

ตนใหพนจากทกขได

พระธมมกเถระสงจตไปตามกระแสพระธรรมเทศนาทพระบรมศาสดาทรง

แสดง พรอมทงเจรญวปสสนาตาม จนบรรลพระอรหนต

ในบทธมมคารวาทคาถาไดน�าคาถา ๒ บท ขางตน มาตอทายปฐมอรเวลสตร

โดยเรยงล�าดบคาถาท ๓๐๔ ขนกอน ตามดวย คาถาท ๓๐๓

(๑๐. ธมมคารวาทคาถา)[(น�า) หนทะ มะยง ธมมะคาระวาทคาถาโย ภะณามะ เส.]

ขอเชญ เราทงหลาย จงสวดคาถาแสดงความเคารพพระธรรมเปนอาทเถด.____________

เย จะ อะตตา สมพทธา เย จะ พทธา อะนาคะตา,

โย เจตะระห สมพทโธ พะหนนง โสกะนาสะโน,

พระพทธเจาบรรดาทลวงไปแลวดวย, ทยงไมมาตรสร ดวย,

และพระพทธเจาผขจดโศกของมหาชนในกาลบดน ดวย ;

สพเพ สทธมมะคะรโน วหะรงส วหาต จะ,

อะถาป วหะรสสนต เอสา พทธานะธมมะตา.

พระพทธเจาทงปวงนน ทกพระองค เคารพพระธรรม,

ไดเปนมาแลวดวย, ก�าลงเปนอยดวย, และจกเปนดวย,

เพราะธรรมดา ของพระพทธเจาทงหลาย เปนเชนนนเอง.

58 (๒๙)

สวดมนตพเศษบำงบท

ตสมา ห อตตะกาเมนะ มะหตตะมะภกงขะตา,

สทธมโม คะรกาตพโพ สะรง พทธานะสาสะนง.

เพราะฉะนน บคคลผรกตน หวงอยเฉพาะคณเบองสง,

เมอระลกไดถงค�าสงสอนของพระพทธเจาอย, จงท�าความเคารพพระธรรม.

นะ ห ธมโม อะธมโม จะ อโภ สะมะวปากโน,

ธรรม และ อธรรม จะมผลเหมอนกนทงสองอยาง หามได ;

อะธมโม นระยง เนต ธมโม ปาเปต สคะตง.

อธรรม ยอมน�าไปนรก, ธรรม ยอมน�าใหถงสคต.

ธมโม หะเว รกขะต ธมมะจารง,

ธรรมแหละ ยอมรกษา ผประพฤตธรรมเปนนจ ;

ธมโม สจณโณ สขะมาวะหาต,

ธรรมทประพฤตดแลว ยอมน�าสขมาใหตน ;

เอสานสงโส ธมเม สจณเณ.

นเปนอานสงส ในธรรมทตนประพฤตดแลว.

59 (๒๙ - ๓๐)

..... ..... ..... ..... ..... ..... .....

สวดมนตพเศษบำงบท

โอวำทปำตโมกขคำถำพระไตรปฎก เลมท ๒๕ พระสตตนตปฎก เลมท ๑๗

ขททกนกำย ขททกปำฐะ ธรรมบท

๑๔. พทธวรรค

หมวดวำดวยเรองพระพทธเจำ

๔. เรองปญหำพระอำนนทเถระ ขอ ๑๘๓ – ๑๘๕

วนหนงพระอานนทนงในทพกกลางวน คดวา “พระศาสดาตรสบอกเรองราว

ของพระพทธเจา ๗ พระองคทกอยาง คอ เรองเกยวกบพระชนกพระชนน การ

ก�าหนดพระชนมาย ตนไมทตรสร สาวกสนนบาต อครสาวก และอปฏฐาก แต

เรองอโบสถมไดตรสบอกไว อโบสถของพระพทธเจาเหลานนเหมอนกนหรอ

ตางกน”

พระอานนทจงเขาไปเฝาพระศาสดา แลวทลถามขอสงสยนน พระพทธเจาทรง

ตรสตอบวา “ระยะเวลาแหงอโบสถของพระพทธเจาเหลานนตางกน แตคาถาพทธ-

ภาษตเหมอนกนทกพระองค” ทรงขยายความวา พระวปสสพทธเจา ไดทรงกระท�า

อโบสถในทกๆ ๗ ป เพราะพระโอวาททพระองคประทานแลวในวนหนง พอไปได ๗

ป พระสขและพระเวสสภพทธเจา ทรงกระท�าอโบสถในทกๆ ๖ ป เพราะพระโอวาทท

พระสมมาสมพทธเจาทง ๒ พระองคนนทรงประทานในวนหนง พอไปได ๖ ป พระกก-

สนธะและพระโกนาคมน ไดทรงกระท�าอโบสถทกๆ ป เพราะพระโอวาททพระสมมา-

สมพทธเจา ๒ พระองคนนทรงประทานในวนหนงเทานน พอไปไดปหนงๆ พระ

กสสปทสพล ทรงกระท�าอโบสถทกๆ ๖ เดอน เพราะพระโอวาททพระองคทรง

ประทานในวนหนง พอไปได ๖ เดอน สวนในศาสนาของพระองค ทรงท�าอโบสถทก

กงเดอน

60

สวดมนตพเศษบำงบท

“โอวาทปาตโมกข” พระผมพระภาคเจาทรงแสดงแกพระสงฆเปนครงแรก

หลงจากตรสร ผานมาเปนเวลา ๙ เดอน (๔๕ ป กอนพทธศกราช) ในวนเพญมาฆะ

เดอน ๓ ทวดพระเวฬวน กรงราชคฤห แควนมคธ (และทรงแสดงแกสงฆทกกงเดอน

ตลอดมาจนถงพรรษาท ๒๐ จงทรงบญญตใหสงฆท�าอโบสถและแสดงปาตโมกข

กนเอง) ในวนนน มเหตการณส�าคญเกดขน ๔ ประการคอ

๑. พระสงฆ ๑,๒๕๐ องคมาประชมกนโดยพรอมเพรยง

๒. พระสงฆทงหมดลวนเปนภกษทพระพทธเจาทรงบวชใหดวยพระองคเอง

(เรยกวา เอหภกขอปสมปทา)

๓. พระสงฆทงหมดลวนเปนพระอรหนตผไดอภญญา ๖๑

๔. วนนนเปนวนเพญเดอนมาฆะ (วนขน ๑๕ ค�า เดอน ๓)

วนจาตรงคสนนบาต คอ การประชมพรอมดวยองค ๔ น พระอรหนตทง

หลายทไปเขาเฝาพระผมพระภาคเจา ณ วดพระเวฬวนมหาวหาร ม ๔ คณะ คอ คณะ

ศษยของชฎล ๓ พนอง ไดแก คณะพระอรเวลกสสปะ (มศษย ๕๐๐ องค) คณะพระ

นทกสสปะ (มศษย ๓๐๐ องค) คณะพระคยากสสปะ (มศษย ๒๐๐ องค) และคณะ

ของพระอครสาวก คอพระสารบตรและพระโมคคลลานะ (มศษย ๒๕๐ องค) นบ

จ�านวนได ๑,๒๕๐ องค (จ�านวนน ไมไดนบรวมชฎล ๓ พนอง และพระอครสาวกทง

สอง)

61

_________________________________________________________________________________________ ๑

อภญญา ความร ยง, ความร เจาะตรงยวดยง, ความรชนสง ม ๖ อยางคอ ๑. อทธวธ แสดงฤทธตางๆ ได

๒. ทพพโสต หทพย ๓. เจโตปรยญาณ ญาณทใหทายใจคนอนได ๔. ปพเพนวาสานสสตญาณทท �าใหระลกชาตได

๕. ทพพจกข ตาทพย ๖. อาสวกขยญาณ ญาณทท �าใหอาสวะสนไป, หาอยางแรกเปนโลกยอภญญา ขอสดทายเปนโลกตตร-

อภญญา.

สวดมนตพเศษบำงบท

(๑๑. โอวำทปำตโมกขคำถำ)[(น�า) หนทะ มะยง โอวาทะปาตโมกขะคาถาโย ภะณามะ เส.]

ขอเชญ เราทงหลาย จงสวดคาถาโอวาทปาตโมกขเถด.____________

สพพะปาปสสะ อะกะระณง,

การไมท�าบาปทงปวง ;

กสะลสสปะสมปะทา,

การท�ากศลใหถงพรอม ;

สะจตตะปะรโยทะปะนง,

การช�าระจตของตนใหขาวรอบ ;

เอตง พทธานะสาสะนง.

ธรรม ๓ อยางน เปนค�าสงสอนของพระพทธเจาทงหลาย.

ขนต ปะระมง ตะโป ตตกขา,

ขนต คอความอดกลน เปนธรรมเครองเผากเลสอยางยง ;

นพพานง ปะระมง วะทนต พทธา,

ผรทงหลาย กลาวพระนพพานวาเปนธรรมอนยง ;

นะ ห ปพพะชโต ปะรปะฆาต,

ผก�าจดสตวอนอย ไมชอวาเปนบรรพชตเลย ;

สะมะโณ โหต ปะรง วเหฐะยนโต.

ผท�าสตวอนใหล�าบากอย ไมชอวาเปนสมณะเลย.

อะนปะวาโท อะนปะฆาโต,

การไมพดราย, การไมท�าราย ;

62 (๓๐ - ๓๑)

สวดมนตพเศษบำงบท

ปาตโมกเข จะ สงวะโร,

การส�ารวมในปาตโมกข ;

มตตญญตา จะ ภตตสมง,

ความเปนผรประมาณในการบรโภค ;

ปนตญจะ สะยะนาสะนง,

การนอน การนง ในทอนสงด ;

อะธจตเต จะ อาโยโค,

ความหมนประกอบในการท�าจตใหยง ;

เอตง พทธานะสาสะนง.

ธรรม ๖ อยางน เปนค�าสงสอนของพระพทธเจาทงหลาย.

63 (๓๑)

..... ..... ..... ..... ..... ..... .....

สวดมนตพเศษบำงบท

ปฐมพทธภำสตคำถำพระไตรปฎก เลมท ๒๕ พระสตตนตปฎก เลมท ๑๗

ขททกนกำย ขททกปำฐะ

ธรรมบท ๑๑. ชรำวรรค

หมวดวำดวยสงทคร�ำครำชรำทรดโทรม

๘. เรองปฐมโพธกำล ขอ ๑๕๓ – ๑๕๔

พระผมพระภาคเจาตรสเลาใหพระอานนทฟงวา กอนแตการตรสร ฯลฯ

ตถาคตยงเปนโพธสตวอย นง ณ ใตตนโพธ เมอพระอาทตยยงไมลบขอบฟา ก�าจด

มารและหมพลแหงมารไดแลว ในปฐมยาม ท�าลายความมดทปกปดปพเพนวาสญาณ

ในมชฌมยาม ช�าระทพยจกษใหหมดจด ในปจฉมยาม อาศยความกรณาในหมสตว

จงหยงญาณลงในปจจยาการ (อาการทอาศยกนเกดขน คอ ปฏจจสมปบาท) พจารณา

ปจจยาการนน ดวยอ�านาจอนโลม (ตามล�าดบ) และปฏโลม (ทวนล�าดบ) ในเวลา

กอนอรณข น จงบรรลพระสมมาสมโพธญาณพรอมดวยอศจรรยมากมาย ไดเปลง

อทานดวยความเบกบานหฤทย จงกลาวคาถาเหลานวา “อเนกชำตส�สำร�...ตณหำน�

ขยมชฌคำ”.

64

สวดมนตพเศษบำงบท

(๑๒. ปฐมพทธภำสตคำถำ)[(น�า) หนทะ มะยง ปะฐะมะพทธะภาสตะคาถาโย ภะณามะ เส.]

ขอเชญ เราทงหลาย จงสวดคาถาทพระพทธเจาตรสครงแรกเถด.____________

อะเนกะชาตสงสารง สนธาวสสง อะนพพสง,

เมอเรายงไมพบญาณ ไดแลนทองเทยวไปในสงสารอนเปนอเนกชาต ;

คะหะการง คะเวสนโต ทกขา ชาต ปนปปนง,

แสวงหาอยซงนายชางปลกเรอน, คอตณหาผสรางภพ ; การเกดทกคราว

เปนทกขร�าไป.

คะหะการะกะ ทฏโฐส ปนะ เคหง นะ กาหะส,

นแนะ นายชางปลกเรอน ! เราร จกเจาเสยแลว ; เจาจะท�าเรอนใหเราไมได

อกตอไป.

สพพา เต ผาสกา ภคคา คะหะกฏง วสงขะตง,

โครงเรอนทงหมดของเจาเราหกเสยแลว ; ยอดเรอนเรากรอเสยแลว ;

วสงขาระคะตง จตตง ตณหานง ขะยะมชฌะคา.

จตของเราถงแลวซงสภาพทอะไรปรงแตงไมไดอกตอไป ; มนไดถงแลวซง

ความสนไปแหงตณหา (คอ ถงนพพาน).

65 (๓๒)

..... ..... ..... ..... ..... ..... .....

สวดมนตพเศษบำงบท

ปจฉมพทโธวำทพระไตรปฎก เลมท ๑๐ พระสตตนตปฎก เลมท ๒

ทฆนกำย มหำวรรค

[๓. มหำปรนพพำนสตร] ขอ ๒๑๘

เรองพทธปรนพพำน

กอนทพระผมพระภาคเจาจะเสดจปรนพพาน คอ ชวงเวลาภายหลงจากทรง

โปรดสภททะปรพาชกแลว ไดตรสบอกพระอานนทวา “ดกอนอานนท ธรรมและ

วนยใด เราไดแสดงแลว บญญตแลวแกเธอทงหลาย ธรรมและวนยนน จกเปน

ศาสดาของเธอทงหลาย เมอตถาคตปรนพพานแลว”

พระผมพระภาคเจาทรงประทานโอวาทแกพระสงฆ มหลายเรองดวยกน

เชน เรองเกยวกบพระสงฆยงใชถอยค�าเรยกขานกนลกลนอย คอ ค�าวา “อาวโส ผ

มอาย” และ “ภนเต ทานผเจรญ” พระผมพระภาคเจาทรงอนญาตใหภกษผมอาย

พรรษามากเรยกภกษผบวชภายหลงตน หรอผออนอายพรรษากวาวา “อำวโส” สวน

ภกษผออนอายพรรษา กใหเรยกภกษผมอายพรรษาแกกวาตนวา “ภนเต” และตรส

กบพระอานนทวา เมอตถาคตปรนพพานแลว หากสงฆตองการจะถอนสกขาบทเลก

นอยกได แลวทรงอนญาตใหสงฆลงพรหมทณฑแกฉนนภกษ คอ ฉนนภกษจะประพฤต

อยางไรกตาม สงฆไมตองวากลาวตกเตอน

ตอมา ทรงเปดโอกาสใหภกษสงฆทงปวง ทลถามขอเคลอบแคลงสงสยใน

พระรตนตรย ในมรรค หรอในขอปฏบต แตภกษสงฆพากนนงเงยบ พระองคตรสย�า

ถง ๓ ครง กไมมภกษรปใดทลถามขอเคลอบแคลงสงสยอก เพราะบรรดาภกษสงฆ

ทมาประชมกน ๕๐๐ รป ต�าสดกเปนพระโสดาบน

66

สวดมนตพเศษบำงบท

พระผมพระภาคเจาจงตรสพระโอวาทครงสดทายวา “ดกอนภกษทงหลาย บดน

เราขอเตอนเธอทงหลายวา สงขารทงหลาย มความเสอมไปเปนธรรมดา เธอทงหลาย

จงท�าความไมประมาทใหถงพรอมเถด”

หลงจากนน กไมตรสอะไรอก จนเสดจปรนพพานในชวงเวลาสดทายแหง

ราตร (ปจฉมยาม เวลา ๐๒.๐๐-๐๖.๐๐ น.) วนขน ๑๕ ค�า เดอน ๖ หรอวนเพญ

วสาขะ ภายใตตนสาละทงคซงออกดอกบานสะพรงเปนพทธบชา.

(๑๓. ปจฉมพทโธวำทปำฐะ)[(น�า) หนทะ มะยง ปจฉมะพทโธวาทะปาฐง ภะณามะ เส.]

ขอเชญ เราทงหลาย จงสวดพระโอวาทครงสดทายของพระพทธเจาเถด.____________

หนทะทาน ภกขะเว อามนตะยาม โว,

ดกอนภกษทงหลาย ! บดน, เราขอเตอนทานทงหลายวา :-

วะยะธมมา สงขารา,

สงขารทงหลาย มความเสอมไปเปนธรรมดา ;

อปปะมาเทนะ สมปาเทถะ,

ทานทงหลาย, จงท�าความไมประมาทใหถงพรอมเถด.

อะยง ตะถาคะตสสะ ปจฉมา วาจา.

นเปนพระวาจามในครงสดทาย ของพระตถาคตเจา.

67 (๓๓)

..... ..... ..... ..... ..... ..... .....

สวดมนตพเศษบำงบท

บทพจำรณำสงขำร(ตอนตนตงแต “สพเพ สงขารา ... สพเพ ธมมา”)

พระไตรปฎก เลมท ๒๐ พระสตตนตปฎก เลมท ๑๒

องคตตรนกำย ตกนบำต

[๓. ตตยปณณำสก] (๑๔) ๔. โยธำชววรรค

๔. อปปำทำสตร ขอ ๑๐๖๒

วำดวยสงทมอยตลอด

(ตอนกลางตงแต อะธวง ชวตง ยงไมพบทมา)

(ตอนปลาย ตงแต วะตะ อะยง กาโย)

พระไตรปฎกเลมท ๒๕ พระสตตนตปฎก เลมท ๑๗

ขททกนกำย ธรรมบท

๓. จตตวรรค หมวดวำดวยกำรฝกจต

๗. เรองพระปตคตตตสสเถระ [๔๑] (นทำนธรรมบท)

กลบตรชาวกรงสาวตถผหนง ฟงธรรมกถาในส�านกของพระพทธเจา เกด

ความเลอมใส ถวายชวตในพระศาสนา ไดบรรพชาอปสมบทแลว ไดชอวา พระตสส-

เถระ ตอมาทานเกดเปนโรคมตมผดขนทวรางกาย ตมเหลานโตขนเรอยๆ จนแตกม

น�าเลอดและหนองไหลออกมา จนทานไดชอวาพระปตคตตตสสเถระ (พระตสสเถระ

ผมกายเนา) ผานงและผาหมเปอนดวยหนองและเลอด พวกภกษไมสามารถจะดแล

ทานไดจงทอดท งทานไวอยางนน พระพทธเจาทรงทราบวาพระเถระถกทอดท งไมม

คนดแล จงเสดจออกจากพระคนธกฎ เสดจไปสโรงไฟ ทรงตมน�ารอนเอง แลวเสดจ

68

สวดมนตพเศษบำงบท

ไปจบปลายเตยงทตสสภกษนอนอย เหลาภกษทราบขาวจงเขาไปชวยยกเตยงน�าไปส

โรงไฟ

พระพทธเจาทรงตรสใหน�ารางมา แลวน�าผาหมซกดวยน�ารอน แลวเอาน�าอน

เชดตวพระเถระ จากนนน�าผานงและผาหมไปซก จนผานงและผาหมแหงดแลว จงให

พระเถระนงและหมผานนใหม พระตสสเถระไดอาบน�าช�าระรางกายแลวรสกปลอด

โปรงดแลว พระพทธเจาจงทรงตรสคาถานวา “ภกษ กายของเธอน มวญญาณไป

ปราศแลว หาอปการะมได จกนอนบนแผนดน เหมอนทอนไม”.

(๑๔. บทพจำรณำสงขำร)บทนไมตองพนมมอ ใหพจารณาค�าแปลไปพรอมกน

(ทกเวลาท�าวตรเชาและเวลาเขานอน)____________

สพเพ สงขารา อะนจจา,

สงขารง คอรางกายจตใจ, แลรปธรรม นามธรรม ทงหมดทงสน,

มนไมเทยง ; เกดขนแลวดบไป มแลวหายไป.

สพเพ สงขารา ทกขา,

สงขารคอรางกายจตใจ, แลรปธรรม นามธรรม ทงหมดทงสน,

มนเปนทกขทนยาก ; เพราะเกดขนแลว, แก เจบ ตายไป.

สพเพ ธมมา อะนตตา๑,

สงทงหลายทงปวง, ทงทเปนสงขาร แลมใชสงขาร ทงหมดทงสน,

ไมใชตวไมใชตน ; ไมควรถอวาเรา วาของเรา วาตววาตนของเรา.

____________

69 (๓๔)

_________________________________________________________________________________________________ ๑

บทพจารณาสงขารนเปนของเกา แตไดแกไขค�าแปลของบททวา สพเพ ธมมา อะนตตา ซงยงผดพลาดอย

โดยทแปลค�าวา ธมมา เทากบ สงขาร, ซงผดหลกธรรมและเปนไปไมได, จงไดแกไขเสยใหม ตามทปรากฏอยนน. – พทธทาสภกข

สวดมนตพเศษบำงบท

อะธวง ชวตง,

ชวตเปนของไมยงยน ;

ธวง มะระณง,

ความตายเปนของยงยน ;

อะวสสง มะยา มะรตพพง,

อนเราจะพงตายเปนแท ;

มะระณะปะร โยสานง เม ชวตง,

ชวตของเรา มความตาย เปนทสดรอบ ;

ชวตง เม อะนยะตง,

ชวตของเรา เปนของไมเทยง ;

มะระณง เม นยะตง.

ความตายของเรา เปนของเทยง.

วะตะ,

ควรทจะสงเวช ;

อะยง กาโย,

รางกายน ;

อะจรง,

มไดตงอยนาน ;

อะเปตะวญญาโณ,

ครนปราศจากวญญาณ ;

ฉฑโฑ,

อนเขาทงเสยแลว ;

70 (๓๔ - ๓๕)

สวดมนตพเศษบำงบท

อะธเสสสะต,

จกนอนทบ ;

ปะฐะวง,

ซงแผนดน ;

กะลงคะรง อวะ,

ประดจดงวาทอนไมและทอนฟน ;

นรตถง.

หาประโยชนมได.

71 (๓๕)

..... ..... ..... ..... ..... ..... .....

สวดมนตพเศษบำงบท

ภำคผนวก____________

(กรวดน�ำตอนเชำ)

(๑. สพพปตตทำนคำถำ)พระราชนพนธของวชรญาณภกข (พระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว รชกาลท ๔) สมยททรงผนวช

เฉพาะภาษาบาลจากสวดมนตฉบบหลวง

[(น�า) หนทะ มะยง สพพะปตตทานะคาถาโย ภะณามะ เส.]

ขอเชญ เราทงหลาย จงสวดคาถาวาดวยการใหสวนบญแกสรรพสตวเถด.____________

ปญญสสทาน กะตสสะ ยานญญาน กะตาน เม,

เตสญจะ ภาคโน โหนต สตตานนตาปปะมาณะกา,

สตวทงหลาย ไมมทสด ไมมประมาณ, จงมสวนแหงบญทขาพเจาไดท�า

ในบดน, และแหงบญอนทไดท�าไวกอนแลว ;

เย ปยา คณะวนตา จะ มยหง มาตาปตาทะโย,

ทฏฐา เม จาปยะทฏฐา วา อญเญ มชฌตตะเวรโน,

คอจะเปนสตวเหลาใด, ซงเปนทรกใครและมบญคณ เชนมารดาบดา

ของขาพเจาเปนตน กด ; ทขาพเจาเหนแลว หรอไมไดเหน กด ; สตว

เหลาอนทเปนกลางๆ หรอเปนคเวรกน กด ;

สตตา ตฏฐนต โลกสมง เต ภมมา จะตโยนกา,

ปญเจกะจะตโวการา สงสะรนตา ภะวาภะเว,

สตวทงหลาย ตงอยในโลก ; อยในภมทงสามจ ; อยในก�าเนดทงสฉ

;

มขนธหาขนธ มขนธขนธเดยว มขนธสขนธช ;

ก�าลงทองเทยวอยในภพนอยภพใหญ กด ;

72 (๓๖)

ญาตง เย ปตตทานมเม อะนโมทนต เต สะยง,

เย จมง นปปะชานนต เทวา เตสง นเวทะยง,

สตวเหลาใด ร สวนบญทขาพเจาแผใหแลว, สตวเหลานน

จงอนโมทนาเองเถด ; สวนสตวเหลาใด ยงไมร สวนบญน,

ขอเทวดาทงหลาย จงบอกสตวเหลานน ใหร ;

มะยา ทนนานะ ปญญานง อะนโมทะนะเหตนา,

สพเพ สตตา สะทา โหนต อะเวรา สขะชวโน,

เขมปปะทญจะ ปปโปนต เตสาสา สชฌะตง สภา.

เพราะเหตทไดอนโมทนาสวนบญทขาพเจาแผใหแลว ;

สตวทงหลายทงปวง, จงเปนผไมมเวร อยเปนสขทกเมอ ;

จงถงบทอนเกษม กลาวคอพระนพพาน ; ความปรารถนาทดงาม

ของสตวเหลานน จงส�าเรจเถด.

73 (๓๗)

ภำคผนวก

..... ..... ..... ..... ..... ..... .....

(๒. ปฏฐนฐปนคำถำ)พระราชนพนธของวชรญาณภกข (พระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว รชกาลท ๔) สมยททรงผนวช

เฉพาะภาษาบาลจากสวดมนตฉบบหลวง

[(น�า) หนทะ มะยง ปฏฐะนะ ฐะปะนะ คาถาโย ภะณามะ เส.]

ขอเชญ เราทงหลาย จงสวดคาถาวาดวยการตงความปรารถนาเถด.____________

ยนทาน เม กะตง ปญญง เตนาเนนททเสนะ จะ,

ขปปง สจฉกะเรยยาหง ธมเม โลกตตะเร นะวะ,

บญใดทขาพเจาไดท�าในบดน, เพราะบญนน และการอทศแผสวนบญนน,

ขอใหขาพเจาท�าใหแจงโลกตตรธรรมเกาซ ในทนท ;

สะเจ ตาวะ อะภพโพหง สงสาเร ปะนะ สงสะรง,

ถาขาพเจาเปนผอาภพอย ยงตองทองเทยวไปในวฏฏสงสาร ;

นยะโต โพธสตโตวะ สมพทเธนะ วยากะโต,

นาฏฐาระสะป อาภพพะ- ฐานาน ปาปเณยยะหง,

ขอใหขาพเจาเปนเหมอนโพธสตวผเทยงแท ไดรบพยากรณแตพระพทธ-

เจาแลว ; ไมถงฐานะแหงความอาภพ ๑๘ อยางฌ ;

ปญจะเวราน วชเชยยง ระเมยยง ลละรกขะเน,

ปญจะกาเม อะลคโคหง วชเชยยง กามะปงกะโต,

ขาพเจาพงเวนจากเวรทงหาญ ; พงยนดในการรกษาศล ;

ไมเกาะเกยวในกามคณทงหาฎ ; พงเวนจากเปอกตมกลาวคอกาม ;

74 (๓๗ - ๓๘)

ภำคผนวก

ทททฏฐยา นะ ยชเชยยง สงยชเชยยง สทฏฐยา,

ปาเป มตเต นะ เสเวยยง เสเวยยง ปณฑเต สะทา,

ขอใหขาพเจาไมพงประกอบดวยทฏฐชว ; พงประกอบดวยทฏฐทดงาม ;

ไมพงคบมตรชว ; พงคบแตบณฑตทกเมอ ;

สทธาสะตหโรตตปปา- ตาปกขนตคณากะโร,

อปปะสยโห วะ สตตห เหยยง อะมนทะมยหะโก,

ขอใหขาพเจาเปนบอทเกดแหงคณ, คอ ศรทธา สต หร โอตตปปะ

ความเพยร และขนต ; พงเปนผทศตรครอบง�าไมได ;

ไมเปนคนเขลา คนหลงงมงาย ;

สพพายาปายปาเยส เฉโก ธมมตถะโกวโท,

เญยเย วตตตวะสชชง เม ญาณง อะเฆวะ มาลโต,

ขอใหขาพเจาเปนผฉลาดในอบาย แหงความเสอมและความเจรญ ;

เปนผเฉยบแหลมในอรรถและธรรม ; ขอใหญาณของขาพเจาเปนไปไม

ของขดในธรรมทควรร , ดจลมพดไปในอากาศ ฉะนน ;

ยา กาจ กสะลา มยาสา สเขนะ สชฌะตง สะทา,

เอวง วตตา คณา สพเพ โหนต มยหง ภะเว ภะเว,

ความปรารถนาใด ๆ ของขาพเจาทเปนกศล ; ขอใหส�าเรจโดยงายทกเมอ ;

คณทขาพเจากลาวมาแลวทงปวงน, จงมแกขาพเจาทก ๆ ภพ ;

ยะทา อปปชชะต โลเก สมพทโธ โมกขะเทสะโก,

ตะทา มตโต กกมเมห ลทโธกาโส ภะเวยยะหง,

เมอใด, พระสมพทธเจาผแสดงธรรมเครองพนทกข เกดขนแลวในโลก ;

เมอนน, ขอใหขาพเจาพนจากกรรมอนชวชาทงหลาย เปนผไดโอกาส

แหงการบรรลธรรม ;

75 (๓๘ - ๓๙)

ภำคผนวก

มะนสสตตญจะ ลงคญจะ ปพพชชญจปะสมปะทง,

ละภตวา เปสะโล สล ธาเรยยง สตถสาสะนง,

ขอใหขาพเจาพงไดความเปนมนษย ; ไดเพศบรสทธ ; ไดบรรพชา

อปสมบทแลว ; เปนคนรกศล ; มศล ; ทรงไวซงพระศาสนาของพระ

ศาสดา ;

สขาปะฏปะโท ขปปา- ภญโญ สจฉกะเรยยะหง,

อะระหตตปผะลง อคคง วชชาทคณะลงกะตง,

ขอใหเปนผมการปฏบตโดยสะดวก, ตรสร ไดพลน ; กระท�าใหแจงซง

อรหตตผลอนเลศ, อนประดบดวยธรรม มวชชา เปนตน.

ยะท นปปชชะต พทโธ กมมง ปะรปรญจะ เม,

เอวง สนเต ละเภยยาหง ปจเจกะโพธมตตะมน ต.

ถาหากพระพทธเจาไมบงเกดขน, แตกศลกรรมของขาพเจาเตมเปยมแลว ;

เมอเปนเชนนน, ขอใหขาพเจาพงไดญาณเปนเครองร เฉพาะตนอน

สงสดเทอญ.

76 (๓๙)

ภำคผนวก

..... ..... ..... ..... ..... ..... .....

(กรวดน�ำตอนเยน)อททสสนำธฏฐำนคำถำ

บทท ๑, ๒, ๔ เปนค�ากรวดน�าของเกามในทายหนงสอสวดมนตทวไป เฉพาะบทท ๓ มทมาจาก พทธาปทาน

(๓. อททสสนำธฏฐำนคำถำ)[(น�า) หนทะ มะยง อททสสะนาธฏฐานะคาถาโย ภะณามะ เส.]

ขอเชญ เราทงหลาย จงสวดคาถาวาดวยการอทศและอธษฐานเถด.____________

บทท ๑

อมนา ปญญะกมเมนะ ดวยบญน อทศให

อปชฌายา คณตตะรา อปชฌาย ผเลศคณ

อาจะรยปะการา จะ แลอาจารย ผเกอหนน

มาตา ปตา จะ ญาตะกา ทงพอแม แลปวงญาต

สรโย จนทมา ราชา สรยจนทร แลราชา

คณะวนตา นะราป จะ ผทรงคณ หรอสงชาต

พรหมะมารา จะ อนทา จะ พรหมมาร และอนทราช

โลกะปาลา จะ เทวะตา ทงทวยเทพ และโลกบาล

ยะโม มตตา มะนสสา จะ ยมราช มนษยมตร

มชฌตตา เวรกาป จะ ผเปนกลาง ผจองผลาญ

สพเพ สตตา สข โหนต ขอให เปนสขศานต

ทกทวหนา อยาทกขทน

77 (๔๐)

ภำคผนวก

ปญญาน ปะกะตาน เม บญผอง ทขาท�า

จงชวยอ�า นวยศภผล

สขง จะ ตวธง เทนต ใหสข สามอยางลนฏ

ขปปง ปาเปถะ โวมะตง ใหลถง นพพานพลน๑

บทท ๒

เย เกจ ขททะกา ปาณา สตวเลก ทงหลายใด

มะหนตาป มะยา หะตา ทงสตวใหญ เราห�าหน

เย จาเนเก ปะมาเทนะ มใชนอย เพราะเผลอผลน

กายะวาจามะเนเหวะ ทางกายา วาจาจต

ปญญง เม อะนโมทนต จงอนโม ทนากศล

คณหนต ผะละมตตะมง ถอเอาผล อนอกฤษฏ

เวรา โน เจ ปะมญจนต ถามเวร จงเปลองปลด

สพพะโทสง ขะมนต เม อดโทษขา อยาผกไว ๒

________________________________________๒ ถาจะหยดวาเพยงเทาน ใหเปลยน “อยาผกไว” เปน “ทวหนาเทอญ”.

78 (๔๐ - ๔๑)

ภำคผนวก

__________________________________________๑

ถาจะวาเพยงเทาน ไมวาตอไปอก ใหเปลยน “นพพานพลน” เปน “นพพานเทอญ”.

บทท ๓พระไตรปฎก เลมท ๓๒ พระสตตนตปฎก เลมท ๒๔ ขททกนกำย

อปทำน [ปฐมภำค]

เถรำปทำน ๑.พทธวรรค

๑. พทธำปทำน ขอ ๔๙ – ๕๒

บพประวตของพระสมมำสมพทธเจำ

ยงกญจ กสะลง กมมง กศลกรรม อยางใดหนง

กตตพพง กรยง มะมะ เปนกจซง ควรฝกใฝ

กาเยนะ วาจามะนะสา ดวยกาย วาจาใจ

ตทะเส สคะตง กะตง เราท�าแลว เพอไปสวรรค

เย สตตา สญญโน อตถ สตวใด มสญญา

เย จะ สตตา อะสญญโน หรอหาไม เปนอสญญ

กะตง ปญญะผะลง มยหง ผลบญ ขาท�านน

สพเพ ภาค ภะวนต เต ทกๆ สตว จงมสวน

เย ตง กะตง สวทตง สตวใดร กเปนอน

ทนนง ปญญะผะลง มะยา วาขาให แลวตามควร

เย จะ ตตถะ นะ ชานนต สตวใด มร ถวน

เทวา คนตวา นเวทะยง ขอเทพเจา จงเลาขาน

สพเพ โลกมห เย สตตา ปวงสตว ในโลกย

ชวนตาหาระเหตกา มชวต ดวยอาหาร

มะนญญง โภชะนง สพเพ จงได โภชนส�าราญ

ละภนต มะมะ เจตะสา ตามเจตนา ขาอาณต๓

79 (๔๑ - ๔๒)

ภำคผนวก

__________________________________๓

ถาจะหยดวาเพยงเทานใหเปลยน “ขาอาณต” เปน “ของขาเทอญ”

บทท ๔

อมนา ปญญะกมเมนะ ดวยบญน ทเราท�า

อมนา อททเสนะ จะ แลอทศ ใหปวงสตว

ขปปาหง สละเภ เจวะ เราพลนได ซงการตด

ตณหปาทานะเฉทะนง ตวตณหา อปาทาน

เย สนตาเน หนา ธมมา สงชว ในดวงใจ

ยาวะ นพพานะโต มะมง กวาเราจะ ถงนพพาน

นสสนต สพพะทา เยวะ มลายสน จากสนดาน

ยตถะ ชาโต ภะเว ภะเว ทกๆ ภพ ทเราเกด

อชจตตง สะตปญญา มจตตรง และสต

ทงปญญา อนประเสรฐ

สลเลโข วรยมหนา พรอมทง ความเพยรเลศ

เปนเครองขด กเลสหาย

มารา ละภนต โนกาสง โอกาส อยาพงม

แกหมมาร สนทงหลาย

กาตญจะ วรเยส เม เปนชอง ประทษราย

ท�าลายลาง ความเพยรจม

พทธาทปะวะโร นาโถ พระพทธผ บวรนาถ

ธมโม นาโถ วะรตตะโม พระธรรมท พงอดม

นาโถ ปจเจกะพทโธ จะ พระปจเจ กะพทธสม-

สงโฆ นาโถตตะโร มะมง ทบพระสงฆ ทพงผยอง

80 (๔๒ - ๔๓)

ภำคผนวก

เตโสตตะมานภาเวนะ ดวยอา นภาพนน

มาโรกาสง ละภนต มา ขอหมมาร อยาไดชอง

ทะสะปญญานภาเวนะ ดวยเดชบญ ทงสบปองฐ

มาโรกาสง ละภนต มา อยาเปดโอ กาสแกมาร (เทอญ).

(๔. ค�ำสำธกำรเมอพระเทศนจบ)____________

บทนเปนของเกา ปรบปรงใหมเลกนอย

(เมอพระแสดงธรรมจบ ใหรบสาธการพรอมกนดวยถอยค�าขางลางนทงหมด, วาเปนวรรค

หยดตามทจดไวทกๆ จด)

สาธ พทธะสโพธตา, สาธ ! ความตรสรดจรงของพระพทธเจา.

สาธ ธมมะสธมมะตา, สาธ ! ความเปนธรรมดจรงของพระธรรม.

สาธ สงฆสสปะฏปตต, สาธ ! ความปฏบตดจรงของพระสงฆ.

อะโห พทโธ, พระพทธเจา นาอศจรรยจรง.

อะโห ธมโม, พระธรรมเจา นาอศจรรยจรง.

อะโห สงโฆ, พระสงฆเจา นาอศจรรยจรง.

อะหง พทธญจะ ธมมญจะ สงฆญจะ สะระณง คะโต (หญงวา : คะตา).

ขาพเจาถงแลว, ซงพระพทธเจา, พระธรรมเจา, พระสงฆเจา,

วาเปนทพงทระลกถง.

81 (๔๓ - ๔๔)

ภำคผนวก

..... ..... ..... ..... ..... ..... .....

อปาสะกตตง (หญงวา : อปาสกตตง) เทเสสง ภกขสงฆสสะ สมมขา.

ขาพเจาขอแสดงตน, วาเปนอบาสก (หญงวา : อบาสกา), ในทจ�าเพาะหนาพระ

ภกษสงฆ.

เอตง เม สะระณง เขมง, เอตง สะระณะมตตะมง.

พระรตนตรยน, เปนทพงของขาพเจาอนเกษม ; พระรตนตรยน, เปนท

พงอนสงสด.

เอตง สะระณะมาคมมะ, สพพะทกขา ปะมจจะเย.

เพราะอาศยพระรตนตรยน เปนทพง, ขาพเจาพงพนจากทกขทงปวง.

ยะถาพะลง จะเรยยาหง สมมาสมพทธะสาสะนง.

ขาพเจาจกประพฤต, ซงพระธรรมค�าสงสอน, ของพระสมมาสมพทธเจา,

โดยสมควรแกก�าลง.

ทกขะนสสะระณสเสวะ ภาคอสสง (หญงวา : ภาคนสสง) อะนาคะเต.

ขอขาพเจาพงมสวนแหงพระนพพาน, อนเปนทยกตนออกจากทกข ;

ในอนาคตกาล, เบองหนาโนน เทอญ.

อตป โส ภะคะวา อะระหง สมมาสมพทโธ,

วชชาจะระณะสมปนโน สคะโต โลกะวท,

อะนตตะโร ปรสะทมมะสาระถ,

สตถา เทวะมะนสสานง พทโธ ภะคะวา-ต.

สวากขาโต ภะคะวะตา ธมโม,

สนทฏฐโก อะกาลโก เอหปสสโก,

82 (๔๔ - ๔๕)

ภำคผนวก

โอปะนะยโก ปจจตตง เวทตพโพ วญญห-ต.

สปะฏปนโน ภะคะวะโต สาวะกะสงโฆ,

อชปะฏปนโน ภะคะวะโต สาวะกะสงโฆ,

ญายะปะฏปนโน ภะคะวะโต สาวะกะสงโฆ,

สามจปะฏปนโน ภะคะวะโต สาวะกะสงโฆ,

ยะททง จตตาร ปรสะยคาน อฏฐะ ปรสะปคคะลา,

เอสะ ภะคะวะโต สาวะกะสงโฆ,

อาหเนยโย ปาหเนยโย ทกขเณยโย อญชะลกะระณโย,

อะนตตะรง ปญญกเขตตง โลกสสา-ต.

(จบแลว คอยฟงพระ ยะถำ สพพ, จบแลว กรวดน�ำ)

..... ..... ..... ..... ..... ..... .....

83 (๔๕)

ภำคผนวก

อรยมรรคมองคแปดพระไตรปฎก เลมท ๑๐ พระสตตนตปฎก เลมท ๒

ทฆนกำย มหำวรรค

๙. มหำสตปฏฐำนสตร

วำดวยกำรเจรญสตปฏฐำนสตรใหญ

ธมมำนปสสนำ สจจบรรพ มคคสจจนทเทส ขอ ๔๐๒

ทมาแหงมหาสตปฏฐานสตร เลากนวา ชาวแควนกร (หนงในมหาชนบท ๑๖

แควนสมยพทธกาล อยแถบลมแมน�ายมนาตอนบน เมองหลวงชอวา อนทปตถ

สนนษฐานวาตงอยบรเวณกรงเดลปจจบน) ไมวาเปนภกษ ภกษณ และอบาสก

อบาสกา มรางกายและจตใจสมบรณอยเปนนจ เนองจากแควนกรมสภาพอากาศและ

สภาพแวดลอมดดวยเสพปจจย คอฤดเปนทสบาย เพราะแควนนนสมบรณดวยสปปายะ

มอตสปปายะ เปนตน ชาวกรนนมก�าลงปญญาอนรางกายและจตใจทสมบรณ

อดหนนแลว จงสามารถรบเทศนาทลกซงนได

เพราะฉะนน พระผมพระภาคเจา เมอทรงเหนความเปนผสามารถรบเทศนา

ทลกซงอนน จงทรงตรสมหาสตปฏฐานสตรทมอรรถอนลกซงนแกชาวกรเหลานน

ขณะททรงประทบในนคมของชาวกรชอวากมมาสทมมะ

อนง บรษท ๔ ในแควนกรนน ตางเจรญสตปฏฐานอยโดยปกต ถงแมคนรบ

ใชและคนงานทงหลาย กพดกนแตเรองทเกยวดวยสตปฏฐานกนทงนน แมแตในท

ทาน�า ทกรอดาย เปนตน กไมมการพดกนถงเรองทไรประโยชนเลย ถาสตรบางทาน

ถกถามวา เธอใสใจสตปฏฐานขอไหน หากนางไมตอบวาอะไร ชาวกรจะตเตยนเขาวา

นาต�าหนชวตของเจาจรงๆ เจาถงเปนอย กเหมอนตายแลว ตอนนกจะสอนเขาวา อยา

ท�าอยางนอกตอไป แลวใหเขาเรยนสตปฏฐานขอใดขอหนง แตสตรผใดพดวา ดฉน

84

ภำคผนวก

ใสใจสตปฏฐานขอโนนเจาคะ ชาวกรกจะกลาวรบรองวา สาธ สาธ แกนาง สรรเสรญ

ดวยถอยค�าตางๆ เปนตนวา ชวตของเจาเปนชวตดสมกบทเจาเกดมาเปนมนษย พระ

สมมาสมพทธเจาทรงอบตมาเพอประโยชนแกเจาแทๆ

ในขอน มใชชาวกรทเกดมาเปนมนษยประกอบดวยการใสใจสตปฏฐาน แต

พวกเดยวเทานน แมแตสตวเดรจฉาน ทอาศยชาวกรอยกใสใจ เจรญสตปฏฐานดวย

เหมอนกน อรยมรรคมองคแปดนพระพทธองคกลาวแสดงอยในมหาสตปฏฐานสตร

พทธทาสภกขคดเฉพาะบทมคคสจจนทเทสนออกมา.

(๕. อรยมรรคมองคแปด)[(น�า) หนทะ มะยง อะรยฏฐงคกะมคคะปาฐง ภะณามะ เส.]

ขอเชญ เราทงหลาย จงสวดหนทางอนประเสรฐซงประกอบดวยองคแปดเถด.____________

(มรรคมองค ๘) อะยะเมวะ อะรโย อฏฐงคโก มคโค.

หนทางนแล เปนหนทางอนประเสรฐ ซงประกอบดวยองคแปด.

เสยยะถทง. ไดแกสงเหลานคอ:-

สมมาทฏฐ ความเหนชอบ,

สมมาสงกปโป ความด�ารชอบ,

สมมาวาจา การพดจาชอบ,

สมมากมมนโต การท�าการงานชอบ,

สมมาอาชโว การเลยงชวตชอบ,

สมมาวายาโม ความพากเพยรชอบ,

สมมาสะต ความระลกชอบ,

สมมาสะมาธ ความตงใจมนชอบ.

85 (๔๖)

ภำคผนวก

(องคมรรคท ๑) กะตะมา จะ ภกขะเว สมมาทฏฐ,

ดกอนภกษทงหลาย, ความเหนชอบ เปนอยางไรเลา?

ยง โข ภกขะเว ทกเข ญาณง,

ดกอนภกษทงหลาย, ความรอนใด เปนความร ในทกข,

ทกขะสะมทะเย ญาณง,

เปนความร ในเหตใหเกดทกข,

ทกขะนโรเธ ญาณง,

เปนความร ในความดบแหงทกข,

ทกขะนโรธะคามนยา ปะฏปะทายะ ญาณง.

เปนความร ในทางด�าเนนใหถงความดบแหงทกข.

อะยง วจจะต ภกขะเว สมมาทฏฐ.

ดกอนภกษทงหลาย, อนนเรากลาววา ความเหนชอบ.

(องคมรรคท ๒) กะตะโม จะ ภกขะเว สมมาสงกปโป,

ดกอนภกษทงหลาย, ความด�ารชอบ เปนอยางไรเลา?

เนกขมมะสงกปโป,

ความด�ารในการออกจากกาม,

อะพยาปาทะสงกปโป,

ความด�ารในการไมมงราย,

อะวหงสาสงกปโป.

ความด�ารในการไมเบยดเบยน.

อะยง วจจะต ภกขะเว สมมาสงกปโป.

ดกอนภกษทงหลาย, อนนเรากลาววา ความด�ารชอบ.

86 (๔๖ - ๔๗)

ภำคผนวก

(องคมรรคท ๓) กะตะมา จะ ภกขะเว สมมาวาจา,

ดกอนภกษทงหลาย, การพดจาชอบ เปนอยางไรเลา?

มสาวาทา เวระมะณ,

เจตนาเปนเครองเวนจากการพดไมจรง,

ปสณายะ วาจายะ เวระมะณ,

เจตนาเปนเครองเวนจากการพดสอเสยด,

ผะรสายะ วาจายะ เวระมะณ,

เจตนาเปนเครองเวนจากการพดหยาบ,

สมผปปะลาปา เวระมะณ.

เจตนาเปนเครองเวนจากการพดเพอเจอ.

อะยง วจจะต ภกขะเว สมมาวาจา.

ดกอนภกษทงหลาย, อนนเรากลาววา การพดจาชอบ.

(องคมรรคท ๔) กะตะโม จะ ภกขะเว สมมากมมนโต,

ดกอนภกษทงหลาย, การท�าการงานชอบ เปนอยางไรเลา?

ปาณาตปาตา เวระมะณ,

เจตนาเปนเครองเวนจากการฆา,

อะทนนาทานา เวระมะณ,

เจตนาเปนเครองเวนจากการถอเอาสงของ ทเจาของไมไดใหแลว,

กาเมส มจฉาจารา เวระมะณ.

เจตนาเปนเครองเวนจากการประพฤตผดในกามทงหลาย.

อะยง วจจะต ภกขะเว สมมากมมนโต.

ดกอนภกษทงหลาย, อนนเรากลาววา การท�าการงานชอบ.

87 (๔๗)

ภำคผนวก

(องคมรรคท ๕) กะตะโม จะ ภกขะเว สมมาอาชโว,

ดกอนภกษทงหลาย, การเลยงชวตชอบ เปนอยางไรเลา?

อธะ ภกขะเว อะรยะสาวะโก,

ดกอนภกษทงหลาย, สาวกของพระอรยเจา ในธรรมวนยน,

มจฉาอาชวง ปะหายะ,

ละการเลยงชวตทผดเสย,

สมมาอาชเวนะ ชวกง กปเปต.

ยอมส�าเรจความเปนอยดวยการเลยงชวตทชอบ.

อะยง วจจะต ภกขะเว สมมาอาชโว.

ดกอนภกษทงหลาย, อนนเรากลาววา การเลยงชวตชอบ.

(องคมรรคท ๖) กะตะโม จะ ภกขะเว สมมาวายาโม,

ดกอนภกษทงหลาย, ความพากเพยรชอบ เปนอยางไรเลา?

อธะ ภกขะเว ภกข,

ดกอนภกษทงหลาย, ภกษในธรรมวนยน,

อะนปปนนานง ปาปะกานง อะกสะลานง ธมมานง อะนปปาทายะ,

ฉนทง ชะเนต, วายะมะต, วรยง อาระภะต, จตตง ปคคณหาต ปะทะหะต ;

ยอมท�าความพอใจใหเกดขน, ยอมพยายาม, ปรารภความเพยร, ประคอง

ตงจตไว, เพอจะยงอกศลธรรม อนเปนบาปทยงไมเกด ไมใหเกดขน ;

อปปนนานง ปาปะกานง อะกสะลานง ธมมานง ปะหานายะ,

ฉนทง ชะเนต, วายะมะต, วรยง อาระภะต, จตตง ปคคณหาต ปะทะหะต ;

ยอมท�าความพอใจใหเกดขน, ยอมพยายาม, ปรารภความเพยร, ประคอง

ตงจตไว, เพอจะละอกศลธรรม อนเปนบาป ทเกดขนแลว ;

88 (๔๗ - ๔๘)

ภำคผนวก

อะนปปนนานง กสะลานง ธมมานง อปปาทายะ, ฉนทง ชะเนต, วายะมะต,

วรยง อาระภะต, จตตง ปคคณหาต ปะทะหะต ;

ยอมท�าความพอใจใหเกดขน, ยอมพยายาม, ปรารภความเพยร,ประคอง

ตงจตไว, เพอจะยงกศลธรรมทยงไมเกด ใหเกดขน ;

อปปนนานง กสะลานง ธมมานง ฐตยา, อะสมโมสายะ, ภยโยภาวายะ,

เวปลลายะ, ภาวะนายะ, ปารปรยา, ฉนทง ชะเนต, วายะมะต, วรยง อาระภะต,

จตตง ปคคณหาต ปะทะหะต.

ยอมท�าความพอใจใหเกดขน, ยอมพยายาม, ปรารภความเพยร, ประคอง

ตงจตไว, เพอความตงอย, ความไมเลอะเลอน, ความงอกงามยงขน, ความ

ไพบลย, ความเจรญ, ความเตมรอบ, แหงกศลธรรมทเกดขนแลว.

อะยง วจจะต ภกขะเว สมมาวายาโม.

ดกอนภกษทงหลาย, อนนเรากลาววา ความพากเพยรชอบ.

(องคมรรคท ๗) กะตะมา จะ ภกขะเว สมมาสะต,

ดกอนภกษทงหลาย, ความระลกชอบ เปนอยางไรเลา?

อธะ ภกขะเว ภกข,

ดกอนภกษทงหลาย, ภกษในธรรมวนยน,

กาเย กายานปสส วหะระต,

ยอมเปนผพจารณาเหนกายในกายอยเปนประจ�า,

อาตาป สมปะชาโน สะตมา, วเนยยะ โลเก อะภชฌาโทมะนสสง ;

มความเพยรเครองเผากเลส, มสมปชญญะ มสต,

ถอนความพอใจและความไมพอใจ ในโลกออกเสยได ;

89 (๔๘ - ๔๙)

ภำคผนวก

เวทะนาส เวทะนานปสส วหะระต,

ยอมเปนผพจารณาเหนเวทนาในเวทนาทงหลายอยเปนประจ�า,

อาตาป สมปะชาโน สะตมา, วเนยยะ โลเก อะภชฌาโทมะนสสง ;

มความเพยรเครองเผากเลส, มสมปชญญะ มสต,

ถอนความพอใจและความไมพอใจ ในโลกออกเสยได ;

จตเต จตตานปสส วหะระต,

ยอมเปนผพจารณาเหนจตในจตอยเปนประจ�า,

อาตาป สมปะชาโน สะตมา, วเนยยะ โลเก อะภชฌาโทมะนสสง ;

มความเพยรเครองเผากเลส, มสมปชญญะ มสต,

ถอนความพอใจและความไมพอใจ ในโลกออกเสยได ;

ธมเมส ธมมานปสส วหะระต,

ยอมเปนผพจารณาเหนธรรมในธรรมทงหลายอยเปนประจ�า,

อาตาป สมปะชาโน สะตมา, วเนยยะ โลเก อะภชฌาโทมะนสสง.

มความเพยรเครองเผากเลส, มสมปชญญะ มสต,

ถอนความพอใจและความไมพอใจ ในโลกออกเสยได.

อะยง วจจะต ภกขะเว สมมาสะต.

ดกอนภกษทงหลาย, อนนเรากลาววา ความระลกชอบ.

(องคมรรคท ๘) กะตะโม จะ ภกขะเว สมมาสะมาธ,

ดกอนภกษทงหลาย, ความตงใจมนชอบ เปนอยางไรเลา?

อธะ ภกขะเว ภกข,

ดกอนภกษทงหลาย, ภกษในธรรมวนยน,

90 (๔๙ - ๕๐)

ภำคผนวก

ววจเจวะ กาเมห,

สงดแลวจากกามทงหลาย,

ววจจะ อะกสะเลห ธมเมห,

สงดแลวจากธรรมทเปนอกศลทงหลาย,

สะวตกกง สะวจารง, วเวกะชง ปตสขง ปะฐะมง ฌานง อปะสมปชชะ

วหะระต ;

เขาถงปฐมฌาน, ประกอบดวยวตกวจาร, มปตและสข อนเกดจากวเวก

แลวแลอย ;

วตกกะวจารานง วปะสะมา,

เพราะความทวตกวจารทงสองระงบลง,

อชฌตตง สมปะสาทะนง เจตะโส, เอโกทภาวง, อะวตกกง อะวจารง,

สะมาธชง ปตสขง ทตยง ฌานง อปะสมปชชะ วหะระต ;

เขาถงทตยฌาน, เปนเครองผองใสแหงใจในภายใน,

ใหสมาธเปนธรรมอนเอกผดมขน, ไมมวตก ไมมวจาร,

มแตปตและสข อนเกดจากสมาธ แลวแลอย ;

ปตยา จะ วราคา,

อนง เพราะความจางคลายไปแหงปต,

อเปกขะโก จะ วหะระต, สะโต จะ สมปะชาโน,

ยอมเปนผอยอเบกขา, มสตและสมปชญญะ,

สขญจะ กาเยนะ ปะฏสงเวเทต,

และยอมเสวยความสขดวยนามกาย,

ยนตง อะรยา อาจกขนต, อเปกขะโก สะตมา สขะวหาร ต,

ชนดทพระอรยเจาทงหลาย ยอมกลาวสรรเสรญผนนวา,

“เปนผอยอเบกขา มสต อยเปนปรกตสข” ดงน,

91 (๕๐)

ภำคผนวก

ตะตยง ฌานง อปะสมปชชะ วหะระต ;

เขาถงตตยฌาน แลวแลอย ;

สขสสะ จะ ปะหานา,

เพราะละสขเสยได,

ทกขสสะ จะ ปะหานา,

และเพราะละทกขเสยได,

ปพเพวะ โสมะนสสะโทมะนสสานง อตถงคะมา,

เพราะความดบไปแหงโสมนสและโทมนสทงสอง ในกาลกอน,

อะทกขะมะสขง อเปกขาสะตปารสทธง,

จะตตถง ฌานง อปะสมปชชะ วหะระต.

เขาถงจตตถฌาน, ไมมทกขไมมสข,

มแตความทสตเปนธรรมชาตบรสทธเพราะอเบกขา แลวแลอย.

อะยง วจจะต ภกขะเว สมมาสะมาธ.

ดกอนภกษทงหลาย, อนนเรากลาววา ความตงใจมนชอบ.

92 (๕๐)

ภำคผนวก

..... ..... ..... ..... ..... ..... .....

ปจจเวกขณองคอโบสถศล(ตงแต “ยาวะชวง อะระหนโต ... อปะวตโถ ภะวสสะต.)

พระไตรปฎก เลมท ๒๐ พระสตตนตปฎก เลมท ๑๒

องคตตรนกำย ตกนบำต

[๒. ทตยปณณำสก] (๗) ๒.มหำวรรค

๑๐. อโปสถสตร ขอ ๙๖๕-๙๗๗

วำดวยอโบสถ ๓ อยำง

สมยหนง พระผมพระภาคประทบอย ณ ปราสาททนางวสาขาสรางถวายใน

บพพาราม ใกลนครสาวตถ นางวสาขาไดเขาเฝาพระผมพระภาคเจาถงทประทบในวน

อโบสถ ถวายบงคมพระผมพระภาคเจาแลว นงในทสมควร พระผมพระภาคเจาตรส

ถามนางวสาขาวา มาจากไหนตงแตวน นางวสาขากราบทลวาเขาจ�าอโบสถ แลว

พระองคไดกลาวแสดงอโบสถประเภทตางๆ คอ

๑) โคปาลกอโบสถ -อโบสถทเขาจ�าเหมอนคนเลยงโค ๒) นคณฐอโบสถ

-อโบสถทเขาจ�าอยางพวกนครนถ ๓) อรยอโบสถ -อโบสถทเขาจ�าเยยงอรยสาวก ใน

อรยอโบสถยงทรงกลาวขยายออกไปอก คอ (๓.๑) พรหมอโบสถ หมายถง อโบสถท

ระลกถงพระผประเสรฐ พรหมในทนหมายถงพระพทธเจา (๓.๒) ธรรมอโบสถ

หมายถง อโบสถทเขาจ�าโดยปรารภถงโลกตตรธรรม ๙ คอมรรค ๔ ผล ๔ นพพาน ๑

(๓.๓) สงฆอโบสถ หมายถง อโบสถทเขาจ�าโดยปรารภถงคณของพระอรยบคคล ๘

(๓.๔) ศลอโบสถ หมายถง อโบสถทเขาจ�าดวยการระลกถงศลของตน (๓.๕) เทวดำ

อโบสถ หมายถง อโบสถทผเขาจ�าระลกถงคณความดของตนโดยตงเทวดาทงหลายไว

ในฐานะเปนประจกษพยาน แลวจงทรงแสดงการพจารณาองคอโบสถ

93

ภำคผนวก

(ตงแต เอวง อปะวตโถ ... มะหาวปผาโร อต.)

พระไตรปฎก เลมท ๒๓ พระสตตนตปฎก เลมท ๑๕

องคตตรนกำย อฏฐกนบำต [๑. ปฐมปณณำสก]

๕. อโปสถวรรค

๑. สงขตตโปสถสตร

วำดวยอโบสถมองค ๘ มผลมำกโดยสงเขป

สมยหนง ทพระผมพระภาคเจาประทบอยทพระเชตวนมหาวหาร อารามของ

ทานอนาถบณฑกเศรษฐ เขตพระนครสาวตถ พระผมพระภาคเจาตรสกบภกษทงหลาย

วา อโบสถประกอบดวยองค ๘ ประการ อนบคคลอยรกษาแลว จะมผลมาก มอานสงส

มาก มความรงเรองมาก มความแพรหลายมาก และองคอโบสถศล อนบคคลอยรกษา

แลวอยางไร จงมผลมาก มอานสงสมาก มความรงเรองมาก มความแพรหลายมาก

รายละเอยดเหมอนกบอโปสถสตร

ปจจเวกขณองคอโบสถทานไดน�าสวนทายจากสงขตตโปสถสตรมาสรปตอ

จากอโปสถสตร ดงทปรากฏน.

94

ภำคผนวก

๖. ปจจเวกขณองคอโบสถศล[(น�า) หนทะ มะยง อโปสะถฏฐงคะ ปจจะเวกขะณะ ปาฐง ภะณามะ เส.]

ขอเชญ เราทงหลาย จงสวดพระบาลวาดวยการพจารณาองคอโบสถศลเถด.____________

(องคอโบสถท ๑)

ยาวะชวง อะระหนโต,

จ�าเดมแตตนจนตลอดชวต, พระอรหนตทงหลาย,

ปาณาตปาตง ปะหายะ,

ทานละการฆาสตวทมชวตแลว,

ปาณาตปาตา ปะฏวระตา,

เวนขาดจากการฆาสตวมชวตแลว,

นหตะทณฑา นหตะสตถา,

ทงเครองทบตแลว, ทงเครองศสตราแลว,

ลชช ทะยาปนนา,

มความละอายแกบาป, ถงพรอมแลวดวยความขวนขวายเพราะกรณา,

สพพะปาณะภตะหตานกมปโน วหะรนต,

เปนผเฉยไมไดในการเกอกลแกสตวมชวตทงปวง ;

อะหมปชชะ อมญจะ รตตง อมญจะ ทวะสง,

แมเราในวนน, ตลอดคนหนงวนหนงน,

ปาณาตปาตง ปะหายะ,

กละการฆาสตวมชวตแลว,

95 (๕๑)

ภำคผนวก

ปาณาตปาตา ปะฏวระโต (หญงวา : ระตา),

เวนขาดจากการฆาสตวมชวตแลว,

นหตะทณโฑ (หญงวา : ทณฑา) นหตะสตโถ (หญงวา : สตถา),

ทงเครองทบตแลว, ทงเครองศสตราแลว,

ลชช (หญงวา : ลชชน) ทะยาปนโน (หญงวา : ปนนา),

มความละอายแกบาป, ถงพรอมแลวดวยความขวนขวายเพราะกรณา,

สพพะปาณะภตะหตานกมป (หญงวา : กมปน) วหะราม,

เปนผเฉยไมไดในการเกอกลแกสตวมชวตทงปวง,

อมนาป องเคนะ อะระหะตง อะนกะโรม,

เราท�าตามพระอรหนตทงหลาย, ดวยองคแหงอโบสถแมน,

อโปสะโถ จะ เม อปะวตโถ ภะวสสะต.

และอโบสถจกเปนอนเราเขาอยแลว.

(องคอโบสถท ๒)

ยาวะชวง อะระหนโต,

จ�าเดมแตตนจนตลอดชวต, พระอรหนตทงหลาย,

อะทนนาทานง ปะหายะ,

ทานละการถอเอาสงของทเขาไมใหแลว,

อะทนนาทานา ปะฏวระตา,

เวนขาดจากการถอเอาสงของทเขาไมใหแลว,

ทนนาทาย ทนนะปาฏกงข,

ถอเอาแตสงของทเขาให, มความมงหวงแตสงของทเขาให,

อะเถเนนะ สจภเตนะ อตตะนา วหะรนต,

96 (๕๑ - ๕๒)

ภำคผนวก

มตนเปนคนไมขโมย, มตนเปนคนสะอาด เปนอย ;

อะหมปชชะ อมญจะ รตตง อมญจะ ทวะสง,

แมเราในวนน, ตลอดคนหนงวนหนงน,

อะทนนาทานง ปะหายะ,

กละการถอเอาสงของทเขาไมใหแลว,

อะทนนาทานา ปะฏวระโต (หญงวา : ระตา),

เวนขาดจากการถอเอาสงของทเขาไมใหแลว,

ทนนาทาย (หญงวา : ทายน) ทนนะปาฏกงข (หญงวา : กงขน),

ถอเอาแตสงของทเขาให, มความมงหวงแตสงของทเขาให,

อะเถเนนะ สจภเตนะ อตตะนา วหะราม,

มตนเปนคนไมขโมย, มตนเปนคนสะอาด เปนอย,

อมนาป องเคนะ อะระหะตง อะนกะโรม,

เราท�าตามพระอรหนตทงหลาย, ดวยองคแหงอโบสถแมน,

อโปสะโถ จะ เม อปะวตโถ ภะวสสะต.

และอโบสถจกเปนอนเราเขาอยแลว.

(องคอโบสถท ๓)

ยาวะชวง อะระหนโต,

จ�าเดมแตตนจนตลอดชวต, พระอรหนตทงหลาย,

อะพรหมะจะรยง ปะหายะ,

ทานละความประพฤตอนมใชพรหมจรรยเสยแลว,

พรหมะจาร อาราจาร,

เปนผประพฤตพรหมจรรย, ประพฤตหางไกลจากกามคณ,

97 (๕๒)

ภำคผนวก

วระตา เมถนา คามะธมมา,

เวนจากการประพฤตของคนทอยกนเปนค, อนเปนของส�าหรบชาวบาน ;

อะหมปชชะ อมญจะ รตตง อมญจะ ทวะสง,

แมเราในวนน, ตลอดคนหนงวนหนงน,

อะพรหมะจะรยง ปะหายะ,

กละความประพฤตอนมใชพรหมจรรยเสยแลว,

พรหมะจาร (หญงวา : จารน) อาราจาร (หญงวา : จารน),

เปนผประพฤตพรหมจรรย, ประพฤตหางไกลจากกามคณ,

วระโต (หญงวา : ระตา) เมถนา คามะธมมา,

เวนจากการประพฤตของคนทอยกนเปนค, อนเปนของส�าหรบชาวบานเสย,

อมนาป องเคนะ อะระหะตง อะนกะโรม,

เราท�าตามพระอรหนตทงหลาย, ดวยองคแหงอโบสถแมน,

อโปสะโถ จะ เม อปะวตโถ ภะวสสะต.

และอโบสถจกเปนอนเราเขาอยแลว.

(องคอโบสถท ๔)

ยาวะชวง อะระหนโต,

จ�าเดมแตตนจนตลอดชวต, พระอรหนตทงหลาย,

มสาวาทง ปะหายะ,

ทานละการพดเทจแลว,

มสาวาทา ปะฏวระตา,

เวนขาดจากการพดเทจแลว,

98 (๕๒ - ๕๓)

ภำคผนวก

สจจะวาทโน สจจะสนธา,

เปนผพดแตค�าจรง, ธ�ารงไวซงความจรง,

เฐตา ปจจะยกา,

เปนผมค�าพดเชอถอได, เปนผพดมเหตผล,

อะวสงวาทะกา โลกสสะ,

ไมเปนคนลวงโลก ;

อะหมปชชะ อมญจะ รตตง อมญจะ ทวะสง,

แมเราในวนน, ตลอดคนหนงวนหนงน,

มสาวาทง ปะหายะ,

กละการพดเทจแลว,

มสาวาทา ปะฏวระโต (หญงวา : ระตา),

เวนขาดจากการพดเทจแลว,

สจจะวาท (หญงวา : วาทน) สจจะสนโธ (หญงวา : สนธา),

เปนผพดแตค�าจรง, ธ�ารงไวซงความจรง,

เฐโต (หญงวา : เฐตา) ปจจะยโก (หญงวา : ยกา),

เปนผมค�าพดเชอถอได, เปนผพดมเหตผล,

อะวสงวาทะโก (หญงวา : วาทกา) โลกสสะ,

ไมเปนคนลวงโลก,

อมนาป องเคนะ อะระหะตง อะนกะโรม,

เราท�าตามพระอรหนตทงหลาย, ดวยองคแหงอโบสถแมน,

อโปสะโถ จะ เม อปะวตโถ ภะวสสะต.

และอโบสถจกเปนอนเราเขาอยแลว.

99 (๕๓)

ภำคผนวก

(องคอโบสถท ๕)

ยาวะชวง อะระหนโต,

จ�าเดมแตตนจนตลอดชวต, พระอรหนตทงหลาย,

สราเมระยะมชชะปะมาทฏฐานง ปะหายะ,

ทานละการเสพของเมา มสราและเมรยเปนตน, อนเปนทตงของความ

ประมาทแลว,

สราเมระยะมชชะปะมาทฏฐานา ปะฏวระตา,

เวนขาดจากการเสพของเมา มสราและเมรยเปนตน, อนเปนทตงของ

ความประมาทแลว ;

อะหมปชชะ อมญจะ รตตง อมญจะ ทวะสง,

แมเราในวนน, ตลอดคนหนงวนหนงน,

สราเมระยะมชชะปะมาทฏฐานง ปะหายะ,

กละการเสพของเมา มสราและเมรยเปนตน, อนเปนทตงของความ

ประมาทแลว,

สราเมระยะมชชะปะมาทฏฐานา ปะฏวระโต (หญงวา : ระตา),

เวนขาดจากการเสพของเมา มสราและเมรยเปนตน, อนเปนทตงของ

ความประมาทแลว,

อมนาป องเคนะ อะระหะตง อะนกะโรม,

เราท�าตามพระอรหนตทงหลาย, ดวยองคแหงอโบสถแมน,

อโปสะโถ จะ เม อปะวตโถ ภะวสสะต.

และอโบสถจกเปนอนเราเขาอยแลว.

100 (๕๔)

ภำคผนวก

(องคอโบสถท ๖)

ยาวะชวง อะระหนโต,

จ�าเดมแตตนจนตลอดชวต, พระอรหนตทงหลาย,

เอกะภตตกา,

ทานมอาหารวนหนงเพยงหนเดยว,

รตตปะระตา,

งดการบรโภคในราตร,

วระตา วกาละโภชะนา,

เวนจากการบรโภคอาหารในเวลาวกาล ;

อะหมปชชะ อมญจะ รตตง อมญจะ ทวะสง,

แมเราในวนน, ตลอดคนหนงวนหนงน,

เอกะภตตโก (หญงวา : ตกา),

กเปนผมอาหารวนหนงเพยงหนเดยว,

รตตปะระโต (หญงวา : ระตา),

งดการบรโภคในราตร,

วระโต (หญงวา : ระตา) วกาละโภชะนา,

เวนจากการบรโภคอาหารในเวลาวกาล,

อมนาป องเคนะ อะระหะตง อะนกะโรม,

เราท�าตามพระอรหนตทงหลาย, ดวยองคแหงอโบสถแมน,

อโปสะโถ จะ เม อปะวตโถ ภะวสสะต.

และอโบสถจกเปนอนเราเขาอยแลว.

101 (๕๔)

ภำคผนวก

(องคอโบสถท ๗)

ยาวะชวง อะระหนโต,

จ�าเดมแตตนจนตลอดชวต, พระอรหนตทงหลาย,

นจจะ คตะ วาทตะ วสกะ ทสสะนะ มาลา คนธะ วเลปะนะ ธาระณะ

มณฑะนะ วภสะนฏฐานา ปะฏวระตา,

ทานเปนผเวนขาดแลว, จากการฟอนร�า การขบเพลง การดนตร,

การดการเลนชนดเปนขาศกตอกศล, การทดทรงสวมใส การประดบ

การตกแตงตน, ดวยพวงมาลา ดวยเครองกลนและเครองผดทา ;

อะหมปชชะ อมญจะ รตตง อมญจะ ทวะสง,

แมเราในวนน, ตลอดคนหนงวนหนงน,

นจจะ คตะ วาทตะ วสกะ ทสสะนะ มาลา คนธะ วเลปะนะ ธาระณะ

มณฑะนะ วภสะนฏฐานา ปะฏวระโต (หญงวา : ระตา),

กเปนผเวนขาดแลว, จากการฟอนร�า การขบเพลง การดนตร,

การดการเลนชนดเปนขาศกตอกศล, การทดทรงสวมใส การประดบ

การตกแตงตน, ดวยพวงมาลา ดวยเครองกลนและเครองผดทา,

อมนาป องเคนะ อะระหะตง อะนกะโรม,

เราท�าตามพระอรหนตทงหลาย, ดวยองคแหงอโบสถแมน,

อโปสะโถ จะ เม อปะวตโถ ภะวสสะต.

และอโบสถจกเปนอนเราเขาอยแลว.

102 (๕๕)

ภำคผนวก

(องคอโบสถท ๘)

ยาวะชวง อะระหนโต,

จ�าเดมแตตนจนตลอดชวต, พระอรหนตทงหลาย,

อจจาสะยะนะ มะหาสะยะนง ปะหายะ,

ทานละการนอนบนทนอนสง และทนอนใหญแลว,

อจจาสะยะนะ มะหาสะยะนา ปะฏวระตา,

เวนขาดจากการนอนบนทนอนสง และทนอนใหญแลว,

นจะเสยยง กปเปนต, มญจะเก วา ตณะสนถะระเก วา,

ยอมส�าเรจการนอนบนทนอนอนต�า, บนเตยงนอย,

หรอบนเครองลาดอนท�าดวยหญา ;

อะหมปชชะ อมญจะ รตตง อมญจะ ทวะสง,

แมเราในวนน, ตลอดคนหนงวนหนงน,

อจจาสะยะนะ มะหาสะยะนง ปะหายะ,

กละการนอนบนทนอนสง และทนอนใหญแลว,

อจจาสะยะนะ มะหาสะยะนา ปะฏวระโต (หญงวา : ระตา),

เวนขาดจากการนอนบนทนอนสง และทนอนใหญแลว,

นจะเสยยง กปเปม, มญจะเก วา ตณะสนถะระเก วา,

ยอมส�าเรจการนอนบนทนอนอนต�า, บนเตยงนอย, หรอบนเครองลาด

อนท�าดวยหญา,

อมนาป องเคนะ อะระหะตง อะนกะโรม,

เราท�าตามพระอรหนตทงหลาย, ดวยองคแหงอโบสถแมน,

103 (๕๕ - ๕๖)

ภำคผนวก

อโปสะโถ จะ เม อปะวตโถ ภะวสสะต.

และอโบสถจกเปนอนเราเขาอยแลว.

เอวง อปะวตโถ โข ภกขะเว, อฏฐงคะสะมนนาคะโต อโปสะโถ,

ดกอนภกษทงหลาย, อโบสถอนประกอบดวยองคแปด,

ทอรยสาวกเขาอยแลว ดวยอาการอยางน,

มะหปผะโล โหต มะหานสงโส, ยอมมผลใหญ มอานสงสใหญ,

มะหาชตโก มะหาวปผาโร, มความรงเรองใหญ, มความแผไพศาลใหญ,

อต. ดวยประการฉะนแล.

104 (๕๖)

ภำคผนวก

..... ..... ..... ..... ..... ..... .....

..... ..... ..... ..... ..... ..... .....

ปฏจจสมปบำทพระไตรปฎก เลมท ๑๖ พระสตตนตปฎก เลมท ๘

สงยตตนกำย นทำนวรรค

[๑.นทำนสงยต] ๑.พทธวรรค

๑. ปฏจจสมปปำทสตร ขอ ๑

วำดวยปฏจจสมปบำท

สมยหนง พระผมพระภาคเจาประทบอยทพระวหารเชตวน อารามของทาน

อนาถบณฑกเศรษฐ เขตพระนครสาวตถ ณ ทนน พระผมพระภาคเจาตรสเรยกภกษ

ทงหลายวา ดกอนภกษทงหลาย ภกษเหลานน ทลรบพระพทธด�ารสแลว พระผมพระ

ภาคเจาจงตรสดงนวา ดกอนภกษทงหลาย เราจกแสดง ปฏจจสมปบาทแกเธอทงหลาย

เธอทงหลายจงฟงปฏจจสมปบาทนน จงตงใจฟงใหด.

(๗. ปฏจจสมปบำท)[(น�า) หนทะ มะยง ปะฏจจะสะมปปาทง ภะณามะ เส.]

ขอเชญ เราทงหลาย จงสวดปฏจจสมปบาทเถด.____________

กะตะโม จะ ภกขะเว ปะฏจจะสะมปปาโท,

ดกอนภกษทงหลาย, กปฏจจสมปบาท เปนอยางไรเลา?,

อะวชชาปจจะยา ภกขะเว สงขารา,

ดกอนภกษทงหลาย, เพราะอวชชาเปนปจจย จงเกดมสงขาร,

สงขาระปจจะยา วญญาณง,

เพราะสงขารเปนปจจย จงเกดมวญญาณ,

105

ภำคผนวก

วญญาณะปจจะยา นามะรปง,

เพราะวญญาณเปนปจจย จงเกดมนามรป,

นามะรปะปจจะยา สะฬายะตะนง,

เพราะนามรปเปนปจจย จงเกดมสฬายตนะ,

สะฬายะตะนะปจจะยา ผสโส,

เพราะสฬายตนะเปนปจจย จงเกดมผสสะ,

ผสสะปจจะยา เวทะนา,

เพราะผสสะเปนปจจย จงเกดมเวทนา,

เวทะนาปจจะยา ตณหา,

เพราะเวทนาเปนปจจย จงเกดมตณหา,

ตณหาปจจะยา อปาทานง,

เพราะตณหาเปนปจจย จงเกดมอปาทาน,

อปาทานะปจจะยา ภะโว,

เพราะอปาทานเปนปจจย จงเกดมภพ,

ภะวะปจจะยา ชาต,

เพราะภพเปนปจจย จงเกดมชาต,

ชาตปจจะยา ชะรามะระณง,

เพราะชาตเปนปจจย จงเกดมชราและมรณะ,

โสกะปะรเทวะทกขะโทมะนสสปายาสา สมภะวนต,

โสกะ ปรเทวะ ทกข โทมนส และอปายาส จงเกดม,

เอวะเมตสสะ เกวะลสสะ ทกขกขนธสสะ สะมทะโย โหต,

ความเกดขนแหงกองทกขทงสนน, ยอมเกดม ดวยอาการอยางน,

106

ภำคผนวก

อะยง วจจะต ภกขะเว ปฏจจะสะมปปาโท,

ดกอนภกษทงหลาย, อนนเราเรยกวา ปฏจจสมปบาท,

อะวชชายะ เตววะ อะเสสะวราคะนโรธา สงขาระนโรโธ,

กเพราะอวชชานนแล จางคลายดบโดยไมเหลอ, สงขารจงดบ,

สงขาระนโรธา วญญาณะนโรโธ,

เพราะสงขารดบ วญญาณจงดบ,

วญญาณะนโรธา นามะรปะนโรโธ,

เพราะวญญาณดบ นามรปจงดบ,

นามะรปะนโรธา สะฬายะตะนะนโรโธ,

เพราะนามรปดบ สฬายตนะจงดบ,

สะฬายะตะนะนโรธา ผสสะนโรโธ,

เพราะสฬายตนะดบ ผสสะจงดบ,

ผสสะนโรธา เวทะนานโรโธ,

เพราะผสสะดบ เวทนาจงดบ,

เวทะนานโรธา ตณหานโรโธ,

เพราะเวทนาดบ ตณหาจงดบ,

ตณหานโรธา อปาทานะนโรโธ,

เพราะตณหาดบ อปาทานจงดบ,

อปาทานะนโรธา ภะวะนโรโธ,

เพราะอปาทานดบ ภพจงดบ,

ภะวะนโรธา ชาตนโรโธ,

เพราะภพดบ ชาตจงดบ,

107

ภำคผนวก

ชาตนโรธา ชะรามะระณง,

เพราะชาตดบ ชราและมรณะจงดบ,

โสกะปะรเทวะทกขะโทมะนสสปายาสา นรชฌนต,

โสกะ ปรเทวะ ทกข โทมนส และอปายาสจงดบ,

เอวะเมตสสะ เกวะลสสะ ทกขกขนธสสะ นโรโธ โหต.

ความดบแหงกองทกขทงสนน, ยอมเกดม ดวยอาการอยางนแล.

108

..... ..... ..... ..... ..... ..... .....

ภำคผนวก

กรณยเมตตสตรพระไตรปฎก เลมท ๒๕ พระสตตนตปฎก เลมท ๑๗

ขททกนกำย ขททกปำฐะ

๙. เมตตสตร ขอ ๑-๑๐

วำดวยกำรแผเมตตำจต

และ

สตตนบำต ๘. เมตตสตร ขอ ๑๔๓-๑๕๒

เมอพระพทธเจาประทบอยทพระเชตวนมหาวหาร เขตพระนครสาวตถ ภกษ

คณะหนงเขาเฝาขอเรยนพระกรรมฐาน พอเรยนจบกทลลากลบ ออกไปแสวงหา

สถานทเหมาะสมส�าหรบปฏบตกรรมฐาน เดนทางไปถงปาเชงเขาแหงหนง ดเหมาะด

มล�าธารน�า มหมบานทอาศยบณฑบาตอยไมไกลนก จงตกลงจ�าพรรษาอยทนน

ภกษเหลานน เรมบ�าเพญสมณธรรม ฝายรกขเทวดาทสงสถตอยทตนไมเหลา

นน เหนทานผทรงศลมานงอยใตรกขวมานของตนเชนนน ไมสามารถจะนงเฉยได

ตองออกจากวมานอาศยพนดน ไดรบความล�าบากมาก แรกๆ กพอทนได ดวยเขาใจวา

ไมนานนก พระคณเจาจะกลบไป แตพอทราบวา พระคณเจาจ�าพรรษา ณ สถานทน

จงคดวธขบไล โดยแปลงรางเปนผหลอก สงเสยงโหยหวน และมกลนเหมน ภกษ

ทงหลายสะดงกลวจตฟงซานไมสามารถปฏบตกรรมฐานได จงตดสนใจไปเขาเฝา

พระพทธเจา

เมอภกษคณะนนกราบทลใหทรงทราบ พระองคจงตรสวา สถานทไหนๆ กไม

เหมาะ ทรงแนะน�าใหกลบไปทเดมอก และทรงสอนใหหมนแผเมตตา ความรก ความ

ปรารถนาด ออกไปโดยไมมประมาณ แกหมสตวทงปวง ตลอดถงเทวดา ภตผ ปศาจ

เมอปฏบตอยอยางน จะไมมภยจากเทวดาอก และจะไดรบการชวยเหลอเอนดจาก

เหลาเทวดา

109

ภำคผนวก

กาลตอมา ภกษเหลานนจงอาศยอยเปนสข จนไดบรรลพระอรหนต กรณยเมตต-

สตรน เรยกวา “พทธาวธ” อาวธทพระพทธเจาทรงประทานแกพระสาวก

(๘. กรณยเมตตสตร)[(น�า) หนทะ มะยง กรณยะเมตตะสตตะ ปาฐง ภะณามะเส.]

ขอเชญ เราทงหลาย จงสวดพระบาลวาดวยกรณยเมตตสตรเถด.____________

กะระณยะมตถะกสะเลนะ, ยนตง สนตง ปะทง อะภสะเมจจะ,

สกโก อช จะ สหช จะ, สวะโจ จสสะ มท อะนะตมาน,

บคคลผฉลาดในสงทมประโยชน, มงหวงจะบรรลทางสงบ คอ พระ

นพพาน, พงบ�าเพญศล สมาธ และปญญา, เปนคนกลา เปนคนซอ,

เปนคนตรง วางาย, ออนโยน ไมเยอหยง,

สนตสสะโก จะ สภะโร จะ, อปปะกจโจ จะ สลละหกะวตต,

สนตนทรโย จะ นปะโก จะ, อปปะคพโภ กเลส อะนะนคทโธ,

เปนผสนโดษ เลยงงาย, มภารกจนอย คลองตว, ระมดระวงการแสดงออก

รตว, ไมคะนอง ไมคลกคลในตระกลทงหลาย,

นะ จะ ขททง สะมาจะเร กญจ, เยนะ วญญ ปะเร อปะวะเทยยง,

สขโน วา เขมโน โหนต, สพเพ สตตา ภะวนต สขตตตา,

ไมพงประพฤตสงทวญญชนต�าหนตเตยน, ขอหมสตวทงปวง,

จงมความสขกายสบายใจ, มความเกษมส�าราญเถด,

เย เกจ ปาณะภตตถ, ตะสา วา ถาวะรา วา อะนะวะเสสา,

ทฆา วา เย มะหนตา วา, มชฌมา รสสะกา อะณกะถลา,

110

ภำคผนวก

ขอสตวทงหลายบรรดาม, จะเปนสตวตวออน หรอตวแขงกตาม, เปนสตว

ล�าตวยาว หรอล�าตวใหญกตาม, ล�าตวปานกลาง หรอตวสนกตาม, ตวเลก

หรอตวโตกตาม,

ทฏฐา วา เย จะ อะทฏฐา, เย จะ ทเร วะสนต อะวทเร,

ภตา วา สมภะเวส วา, สพเพ สตตา ภะวนต สขตตตา,

เปนสตวมองเหนได หรอมองไมเหนกตาม, ทอยไกล หรออยใกลกตาม,

ทเกดแลว หรอ ก�าลงหาทเกดอยกตาม, ขอหมสตวทงปวงนน, จงสขกาย

สบายใจเถด,

นะ ปะโร ปะรง นกพเพถะ, นาตมญเญถะ กตถะจ นง กญจ,

พยาโรสะนา ปะฏฆะสญญา, นาญญะมญญสสะ ทกขะมจเฉยยะ,

บคคลไมพงหลอกลวงผอน, ไมควรดหมนเหยยดหยามใครๆ,

ถงจะมความขนเคองโกรธแคนกน, กไมควรมงรายตอกนและกน,

มาตา ยะถา นยง ปตตง, อายสา เอกะปตตะมะนรกเข,

เอวมป สพพะภเตส, มานะสมภาวะเย อะปะรมาณง,

พงแผเมตตาจตไมมประมาณ ในหมสตวทงปวง, ดจมารดาถนอม

และปกปองบตรสดทรกคนเดยว ดวยชวต ฉะนนแล,

เมตตญจะ สพพะโลกสมง, มานะสมภาวะเย อะปะรมาณง,

อทธง อะโธ จะ ตรยญจะ, อะสมพาธง อะเวรง อะสะปตตง,

พงแผเมตตาจตไมมประมาณ, ไมมขอบเขต ไมคดผกเวร ไมเปนศตร,

ในหมสตวโลกทงปวง ทวทกทศ,

ตฏฐญจะรง นสนโน วา, สะยาโน วา ยาวะตสสะ วคะตะมทโธ,

เอตง สะตง อะธฏเฐยยะ, พรหมะเมตง วหารง อธะมาห,

111

ภำคผนวก

ผเจรญเมตตาจตนน, ยน เดน นง หรอนอน, ตลอดเวลาทตนยงตนอย,

พงตงสตอนประกอบดวยเมตตานใหมนคง, ในธรรมวนยน, บณฑตทงหลาย

กลาววา, การอยดวยเมตตาน เปนพรหมวหาร (การอยอยางประเสรฐ),

ทฏฐญจะ อะนปะคมมะ สละวา, ทสสะเนนะ สมปนโน,

กาเมส วเนยยะ เคธง, นะ ห ชาต คพภะเสยยง ปนะเรต-ต.

บคคลผเจรญเมตตาจต, ละความเหนผดไดแลว, มศล ไดบรรลโสดาปตต-

มรรค, ก�าจดความก�าหนดใครในกามไดสนเชง, ยอมไมกลบมาเกดอก

เปนแนแทแล.

112

..... ..... ..... ..... ..... ..... .....

ภำคผนวก

ธมมจกกปปวตตนสตตปำฐะพระไตรปฎก เลมท ๔ พระวนยปฎก เลมท ๔

มหำวรรค [๑. มหำขนธกะ]

๖. ปญจวคคยกถำ ขอ ๑๐ – ๑๘

วำดวยพระปญจวคคย

และ

พระไตรปฎก เลมท ๑๙ พระสตตนตปฎก เลมท ๑๑

สงยตตนกำย มหำวำรวรรค

[๑๒. สจจสงยต] ๒. ธมมจกกปปวตตนวรรค

๑. ธมมจกกปปวตตนสตร ขอ ๑๐๘๑

วำดวยทรงแสดงพระธรรมจกร

ขณะทพระพทธองคทรงประทบเสวยวมตตสขใตตนอชปาลนโครธ (ตนไทร) ใน

สปดาหท ๕ ทรงพจารณาถงพระธรรมทพระองคไดตรสร เปนสงลกซง ยากทมนษย

โดยทวไปจะเขาใจได แตดวยพระมหากรณาธคณและพระปญญาคณของพระองค

ทรงเหนวาบคคลทมกเลสเบาบาง มความเหนแกตวนอยแสวงหาสจธรรมเพอการ

หลดพน เหมอนดงดอกบวทโผลพนน�ารบแสงอาทตยกมอย พระองคไมควรทจะเกบ

ความรอนประเสรฐไวแตเพยงล�าพง ควรจะเผยแผใหรกนทวๆ ไป เพอคนเหลานนจะ

ไดรบประโยชนจากความรอนประเสรฐนดวย เมอทรงตกลงพระทยทจะประกาศค�าสอน

ใหแพรหลายไปจงทรงระลกถงบคคลทจะรบฟงค�าสอน

อนดบแรกทรงระลกถงอาฬารดาบสและอทกดาบสอาจารยเกาของพระองค

แตไดทราบวาทานทงสองไดถงแกกรรมไปแลว ในทสดกทรงระลกถงปญจวคคยทได

เคยอยปรนนบตพระองคเมอตอนบ�าเพญทกกรกรยา ซงตอนนไดไปอาศยอยทปา

113

ภำคผนวก

อสปตนมฤคทายวน ใกลเมองพาราณส จงทรงเสดจจากอรเวลาตรงไปยงปาอสปตน-

มฤคทายวน ขณะทพระพทธองคเสดจไปใกลจะถงทอยของปญจวคคย ปญจวคคย

เหนพระองคเสดจมาจงตกลงกนวาจะไมตอนรบพระองค แตเมอทรงอยตอหนา

ปญจวคคยสงเกตเหนความเปลยนแปลงปรากฏอยทพระองค มความสงางาม มแววแหง

ความประเสรฐซงแตกตางจากอดต ท�าใหลมขอตกลงเดม และไดเขาไปตอนรบอยางด

เมอพระพทธองคประทบบนอาสนะแลว ทรงกลาวกบปญจวคคยวาจะทรงแสดง

ธรรมใหฟง เหลาปญจวคคยมความสงสยเกดขน ไมยอมเชองายๆ จงกลาวโตตอบ

พระองคมากมาย จนในทสดพระองคกลาวตอบวา “ตลอดเวลาทอยดวยกนครง

กอน พระองคเคยกลาววาไดบรรลธรรมสงสดทท�าใหอยเหนอความเกดและ

ความตายหรอไม?” ปญจวคคยยอมรบวาพระองคไมเคยกลาวเชนนมากอน จง

ยอมรบทจะฟงธรรมจากพระพทธองค

คนนนพระพทธองคทรงพกคางคนกบปญจวคคย รงขนเปนวนเพญอาสาฬหะ

พระพทธองคทรงแสดงเทศนากณฑแรก ชอวาธมมจกกปปวตตนสตร เมอพระพทธ-

องคตรสธมมจกกปปวตตนสตรนจบลง พราหมณโกณฑญญะไดมดวงตาเหนธรรม

บรรลโสดาบน พระพทธองคถงกบทรงเปลงอทานวา “อญญาส วะตะโภ โกณ-

ฑญโญๆ –โกณฑญญะไดรแลวหนอๆ” จากนนทานจงมชอวาอญญาโกณฑญญะ

พรอมทงทลขออปสมบท พระพทธองคจงทรงประทานอปสมบทใหดวยวธเอหภกข-

อปสมปทา ทรงเปลงพระวาจาวา “ทานจงเปนภกษมาเถด ธรรมอนเรากลาวดแลว

ทานจงประพฤตพรหมจรรยเพอท�าทสดแหงทกขโดยชอบเถด”

พระอญญาโกณฑญญะเปนสาวกองคแรกในพระพทธศาสนา วนนนตรงกบวน

เพญกลางเดอนอาสาฬหะหรอเดอน ๘ เปนวนทพระรตนตรยเกดขนในโลกเปนครงแรก

คอมพระพทธ พระธรรม พระสงฆ ครบบรบรณ

114

ภำคผนวก

(๙. ธมมจกกปปวตตนสตตปำฐะ) [(น�า) หนทะ มะยง ธมมะจกกปปะวตตนะสตตะปาฐง ภะณามะ เส. ]

ขอเชญ เราทงหลาย จงกลาวธมมจกกปปวตตนสตรเถด____________

เทวเม ภกขะเว อนตา, ดกอนภกษทงหลาย, ทสดแหงการกระท�าสอง

อยางเหลาน, มอย, ปพพะชเตนะ นะ เสวตพพา, เปนสงทบรรพชตไมควร

ของแวะเลย. โย จายง กาเมส กามะสขลลกานโยโค, น คอการประกอบตน

พวพนอยดวยความใคร ในกามทงหลาย; หโน, เปนของต�าทราม, คมโม, เปน

ของชาวบาน, โปถชชะนโก, เปนของคนชนบถชน, อะนะรโย, ไมใชขอปฏบต

ของพระอรยเจา, อะนตถะสญหโต, ไมประกอบดวยประโยชนเลย, นอยาง

หนง, โย จายง อตตะกละมะถานโยโค, อกอยางหนง, คอการประกอบการ

ทรมานตนใหล�าบาก, ทกโข, เปนสงน�ามาซงทกข, อะนะรโย, ไมใชขอปฏบต

ของพระอรยเจา, อะนตถะสญหโต, ไมประกอบดวยประโยชนเลย.

เอเต เต ภกขะเว อโภ อนเต อะนะปะคมมะ มชฌมา ปะฏปะทา, ด

กอนภกษทงหลาย, ขอปฏบตเปนทางสายกลาง, ไมเขาไปหาสวนสดแหงการกระท�า

สองอยางนน, มอย, ตะถาคะเตนะ อะภสมพทธา, เปนขอปฏบตทตถาคตได

ตรสรพรอมเฉพาะแลว, จกขกะระณ, เปนเครองกระท�าใหเกดจกษ, ญาณะ-

กะระณ, เปนเครองกระท�าใหเกดญาณ, อปะสะมายะ, เพอความสงบ,

อะภญญายะ, เพอความร ยง, สมโพธายะ, เพอความรพรอม, นพพานายะ

สงวตตะต, เปนไปพรอมเพอนพพาน.

115 [๑]

ภำคผนวก

กะตะมา จะ สา ภกขะเว มชฌมา ปะฏปะทา, ดกอนภกษทงหลาย,

ขอปฏบตเปนทางสายกลางนน เปนอยางไรเลา? อะยะเมวะ อะรโย อฏฐงคโก

มคโค, ขอปฏบตเปนทางสายกลางนน คอขอปฏบตเปนหนทางอนประเสรฐ

ประกอบดวยองคแปดประการ นเอง, เสยยะถทง, ไดแกสงเหลาน คอ :-

สมมาทฏฐ, ความเหนชอบ, สมมาสงกปโป, ความด�ารชอบ, สมมาวาจา, การ

พดจาชอบ, สมมากมมนโต, การท�าการงานชอบ, สมมาอาชโว, การเลยงชวต

ชอบ, สมมาวายาโม, ความพากเพยรชอบ, สมมาสะต, ความระลกชอบ,

สมมาสะมาธ, ความตงใจมนชอบ.

อะยง โข สา ภกขะเว มชฌมา ปะฏปะทา, ดกอนภกษทงหลาย, นแล

คอขอปฏบตเปนทางสายกลาง, ตะถาคะเตนะ อะภสมพทธา, เปนขอปฏบตท

ตถาคตไดตรสรพรอมเฉพาะแลว, จกขกะระณ, เปนเครองกระท�าใหเกดจกษ,

ญาณะกะระณ, เปนเครองกระท�าใหเกดญาณ, อปะสะมายะ, เพอความสงบ,

อะภญญายะ, เพอความร ยง, สมโพธายะ, เพอความรพรอม, นพพานายะ

สงวตตะต, เปนไปพรอมเพอนพพาน.

อทง โข ปะนะ ภกขะเว ทกขง อะรยะสจจง, ดกอนภกษทงหลาย, ก

อรยสจคอทกขน, มอย, ชาตป ทกขา, คอ ความเกดกเปนทกข, ชะราป ทกขา,

ความแกกเปนทกข, มะระณมป ทกขง, ความตายกเปนทกข, โสกะปรเทวะ-

ทกขะโทมะนสสปายาสาป ทกขา, ความโศก ความร�าไรร�าพน ความไมสบาย

กาย ความไมสบายใจ ความคบแคนใจ กเปนทกข, อปปเยห สมปะโยโค ทกโข,

ความประสพกบสงไมเปนทรกทพอใจกเปนทกข, ปเยห วปปะโยโค ทกโข,

116 [๑ - ๒]

ภำคผนวก

ความพลดพรากจากสงเปนทรกทพอใจ กเปนทกข, ยมปจฉง นะ ละภะต ตมป

ทกขง, มความปรารถนาสงใด ไมไดสงนนนน กเปนทกข, สงขตเตนะ ปญจปา-

ทานกขนธา ทกขา, วาโดยยอ อปาทานขนธทงหา เปนตวทกข.

อทง โข ปะนะ ภกขะเว ทกขะสะมทะโย อะรยะสจจง, ดกอนภกษ

ทงหลาย, กอรยสจคอเหตใหเกดทกขน, มอย, ยายง ตณหา, นคอตณหา,

โปโนพภะวกา, อนเปนเครองท�าใหมการเกดอก, นนทราคะสะหะคะตา, อน

ประกอบอยดวย ความก�าหนดดวยอ�านาจความเพลน, ตตระ ตตราภนนทน, เปน

เครองใหเพลนอยางยงในอารมณนนๆ, เสยยะถทง, ไดแกตณหาเหลาน คอ :-

กามะตณหา, ตณหาในกาม, ภะวะตณหา, ตณหาในความมความเปน, วภะวะ-

ตณหา, ตณหาในความไมมไมเปน.

อทง โข ปะนะ ภกขะเว ทกขะนโรโธ อะรยะสจจง, ดกอนภกษทง

หลาย, กอรยสจคอความดบไมเหลอแหงทกขน, มอย, โย ตสสาเยวะ ตณหายะ

อะเสสะวราคะนโรโธ, นคอความดบสนทเพราะจางไปโดยไมมเหลอของ

ตณหานน นนเอง, จาโค, เปนความสละทง, ปะฏนสสคโค, เปนความสลดคน,

มตต, เปนความปลอย, อะนาละโย, เปนความท�าไมใหมทอาศย, ซงตณหานน.

อทง โข ปะนะ ภกขะเว ทกขะนโรธะคามนปะฏปะทา อะรยะสจจง,

ดกอนภกษทงหลาย, กอรยสจคอขอปฏบตทท �าสตวใหลถงความดบไมเหลอแหง

ทกขน, มอย, อะยะเมวะ อะรโย อฏฐงคโก มคโค, นคอขอปฏบตเปนหนทาง

อนประเสรฐ ประกอบดวยองคแปดประการ, เสยยะถทง, ไดแกสงเหลาน คอ :-

117 [๒ - ๓]

ภำคผนวก

สมมาทฏฐ, ความเหนชอบ, สมมาสงกปโป, ความด�ารชอบ, สมมาวาจา, การ

พดจาชอบ, สมมากมมนโต, การท�าการงานชอบ, สมมาอาชโว, การเลยงชวต

ชอบ, สมมาวายาโม, ความพากเพยรชอบ, สมมาสะต, ความระลกชอบ,

สมมาสะมาธ, ความตงใจมนชอบ.

อทง ทกขง อะรยะสจจนต เม ภกขะเว, ปพเพ อะนะนสสเตส

ธมเมส, จกขง อทะปาท, ญาณง อทะปาท, ปญญา อทะปาท, วชชา อทะปาท,

อาโลโก อทะปาท, ดกอนภกษทงหลาย, จกษเกดขนแลวแกเรา, ญาณเกดขน

แลวแกเรา, ปญญาเกดขนแลวแกเรา, วชชาเกดขนแลวแกเรา, แสงสวางเกดขน

แลวแกเรา, ในธรรมทเราไมเคยฟงมาแตกอน, วาอรยสจคอทกข เปนอยางน

อยางน ดงน, ตง โข ปะนทง ทกขง อะรยะสจจง ปะรญเญยยนต, วา ก

อรยสจคอทกขนนแล เปนสงทควรก�าหนดร ดงน, ตง โข ปะนทง ทกขง อะรยะ-

สจจง ปะรญญาตนต, วา กอรยสจคอทกขนนแล เราก�าหนดร ไดแลว ดงน.

อทง ทกขะสมทะโย อะรยะสจจนต เม ภกขะเว, ปพเพ อะนะนส-

สเตส ธมเมส, จกขง อทะปาท, ญาณง อทะปาท, ปญญา อทะปาท,

วชชา อทะปาท, อาโลโก อทะปาท, ดกอน ภกษทงหลาย, จกษเกดขนแลวแก

เรา, ญาณเกดขนแลวแกเรา, ปญญาเกดขนแลวแกเรา, วชชาเกดขนแลวแกเรา,

แสงสวางเกดขนแลวแกเรา, ในธรรมทเราไมเคยฟงมาแตกอน, วา อรยสจคอ

เหตใหเกดทกข เปนอยางนอยางน ดงน, ตง โข ปะนทง ทกขะสะมทะโย

อะรยะสจจง ปะหาตพพนต, วา กอรยสจคอเหตใหเกดทกขนนแล เปนสงท

ควรละเสย ดงน, ตง โข ปะนทง ทกขะสะมทะโย อะรยะสจจง ปะหนนต, วา

ก อรยสจคอเหตใหเกดทกขนนแล เราละไดแลว ดงน.

118 [๓ - ๔]

ภำคผนวก

อทง ทกขะนโรโธ อะรยะสจจนต เม ภกขะเว, ปพเพ อะนะนสสเตส

ธมเมส, จกขง อทะปาท, ญาณง อทะปาท, ปญญา อทะปาท, วชชา อทะปาท,

อาโลโก อทะปาท, ดกอนภกษทงหลาย, จกษเกดขนแลวแกเรา, ญาณเกดขน

แลวแกเรา, ปญญาเกดขนแลวแกเรา, วชชาเกดขนแลวแกเรา, แสงสวางเกดขน

แลวแกเรา, ในธรรมทเราไมเคยฟงมาแตกอน, วา อรยสจคอความดบไมเหลอ

แหงทกข เปนอยางนอยางน ดงน, ตง โข ปะนทง ทกขะนโรโธ อะรยะสจจง

สจฉกาตพพนต, วา กอรยสจคอความดบไมเหลอแหงทกขนนแล เปนสงทควร

ท�าใหแจง ดงน, ตง โข ปะนทง ทกขะนโรโธ อะรยะสจจง สจฉกะตนต, วา ก

อรยสจคอความดบไมเหลอแหงทกขนนแล เราท�าใหแจงไดแลว ดงน.

อทง ทกขะนโรธะคามนปะฏปะทา อะรยะสจจนต เม ภกขะเว, ปพเพ

อะนะนสสเตส ธมเมส, จกขง อทะปาท, ญาณง อทะปาท, ปญญา อทะปาท,

วชชา อทะปาท, อาโลโก อทะปาท, ดกอนภกษทงหลาย, จกษเกดขนแลวแก

เรา, ญาณเกดขนแลวแกเรา, ปญญาเกดขนแลวแกเรา, วชชาเกดขนแลวแกเรา,

แสงสวางเกดขนแลวแกเรา, ในธรรมทเราไมเคยฟงมาแตกอน, วาอรยสจคอขอ

ปฎบตทท �าใหสตวใหลถงความดบไมเหลอแหงทกข เปนอยางนอยางน ดงน,

ตง โข ปะนทง ทกขะนโรธะคามนปะฏปะทา อะรยะสจจง ภาเวตพพนต,

วา กอรยสจคอขอปฎบตทท �าใหสตวใหลถงความดบไมเหลอแหงทกขนนแล เปน

สงทควรท�าใหเกดม ดงน, ตง โข ปะนทง ทกขะนโรธะคามนปะฏปะทา

อะรยะสจจง ภาวตนต, วา กอรยสจคอขอปฏบตทท �าสตวใหลถงความดบไม

เหลอแหงทกขนนแล เราท�าใหเกดมไดแลว ดงน.

119 [๔ - ๕]

ภำคผนวก

ยาวะกวญจะ เม ภกขะเว, อเมส จะตส อะรยะสจเจส, เอวนต-

ปะรวฏฏง ทวาทะสาการง ยะถาภตง ญาณะทสสะนง นะ สวสทธง อะโหส,

ดกอนภกษทงหลาย, ปญญาเครองร เหนตามทเปนจรง, มปรวฏฏสาม มอาการ

สบสอง เชนนน, ในอรยสจทงสเหลาน, ยงไมเปนของบรสทธหมดจดดวยดแก

เรา อยเพยงใด, เนวะ ตาวาหง ภกขะเว สะเทวะเก โลเก สะมาระเก สะพรหมะเก,

สสสะมะณะพราหมะณยา ปะชายะ สะเทวะมะนสสายะ, อะนตตะรง

สมมาสมโพธง อะภสมพทโธ ปจจญญาสง, ดกอนภกษทงหลาย, ตลอดกาล

เพยงนน, เรายงไมปฏญญาวาไดตรสรพรอมเฉพาะแลว, ซงอนตตรสมมาสมโพธ-

ญาณ, ในโลกพรอมทงเทวโลก มารโลก พรหมโลก, ในหมสตวพรอมทงสมณ-

พราหมณ พรอมทงเทวดาและมนษย.

ยะโต จะ โข เม ภกขะเว, อเมส จะตส อะรยะสจเจส, เอวนต-

ปะรวฏฏง ทวาทะสาการง ยะถาภตง ญาณะทสสะนง สวสทธง อะโหส, ด

กอนภกษทงหลาย, เมอใด, ปญญาเครองร เหนตามทเปนจรง, มปรวฏฏสาม ม

อาการสบสอง เชนนน, ในอรยสจทงสเหลาน, เปนของบรสทธหมดจดดวยดแก

เรา, อะถาหง ภกขะเว สะเทวะเก โลเก สะมาระเก สะพรหมะเก,

สสสะมะณะพราหมะณยา ปะชายะ สะเทวะมะนสสายะ, อะนตตะรง

สมมาสมโพธง อะภสมพทโธ ปจจญญาสง, ดกอนภกษทงหลาย, เมอนน,

เราปฏญญาวาไดตรสรพรอมเฉพาะแลว, ซงอนตตรสมมาสมโพธญาณ, ในโลก

พรอมทงเทวโลก มารโลก พรหมโลก, ในหมสตวพรอมทงสมณพราหมณ พรอม

ทงเทวดาและมนษย.

ญาณญจะ ปะนะ เม ทสสะนง อทะปาท, ดกอนภกษทงหลาย, กญาณ

และทศนะไดเกดขนแลวแกเรา, อะกปปา เม วมตต, วาความหลดพนของเรา

ไมกลบก�าเรบ, อะยะมนตมา ชาต, ความเกดนเปนการเกดครงสดทาย, นตถ-

ทาน ปนพภะโว-ต, บดน ความเกดอกยอมไมม ดงน.

120 [๕ - ๖]

..... ..... ..... ..... ..... ..... .....

ภำคผนวก

อทปปจจยตำปฏจจสมปปำทปำฐะ พระไตรปฎก เลมท ๑๖ พระสตตนตปฎก เลมท ๘

สงยตตนกำย นทำนวรรค

๑. นทำนสงยต ๒. อำหำรวรรค

๑๐. ปจจยสตร ขอ ๒๐

วำดวยธรรมทอำศยกนเกดขน

เมอเจาชายสทธตถะเสดจออกบรรพชาทรมฝงแมน�าอโนมา หลงจากบรรพชา

แลวทรงเขาไปศกษากบอาฬารดาบสและอทกดาบสแตยงพบวามใชหนทางตรสร จง

ทรงปฏบตตามความนยมสมยนนคอการบ�าเพญทกกรกรยาดวยการทรมานตนใหได

รบความล�าบากเพอหวงปลดเปลองกเลสเปนเวลาถง ๖ ป จนแทบจะสนพระชนม

สดทายทรงพบวาการทรมานตนกยงไมใชหนทางตรสร ระหวางททรงทรมาน

ตนนมนกบวชปญจวคคยมาอยคอยปรนนบต เมอทรงเลกการบ�าเพญทกกรกรยา

ปญจวคคยกหลกหนไป พระองคจงทรงมเวลาใครครวญและพจารณาธรรมอยางสงบ

ตามล�าพง พระองคไดทรงตงพระสตและเดนทางสายกลาง คอ การปฏบตในความ

พอเหมาะพอควร

ในตอนเชาวนเพญเดอน ๖ กอนพทธศกราช ๔๕ พระมหาบรษประทบทโคน

ตนไทรดวยอาการสงบ นางสชาดาคดวาเปนเทวดาจงถวายขาวมธปายาส ทรงฉนแลว

เสดจไปรมฝงแมน�าเนรญชรา ตอนเยนวนนนเองพระองคไดกลบมายงตนโพธ พบคน

หาบหญาชอโสตถยะ คนหาบหญาไดถวายหญาใหพระองคปลาดเปนอาสนะ ณ ใตตน

โพธ แลวประทบหนพระพกตรไปทางทศตะวนออก ทรงตงจตอธษฐานวา “แมเลอด

ในกายของเราจะเหอดแหงไปเหลอแตหนง เอน กระดก กตาม ถายงไมพบ

โพธญาณแลวจะไมยอมหยดความเพยรโดยลกจากทน เปนอนขาด”

121

ภำคผนวก

เมอทรงตงจตอธษฐานแลว พระองคกทรงส�ารวมจตใหสงบแนวแน พระองค

เรมบ�าเพญเพยรทางจต และในทสดทรงชนะความลงเลพระทยจตพนจากกเลสทงปวง

ตรสรเปนพระสมมาสมพทธเจา เมอพระชนมาย ๓๕ พรรษา ในวนเพญเดอน ๖ วสาขมาส

ธรรมทพระองคตรสร นน คอ “อทปปจจยตาปฏจจสมปบาท”

พระสตรนทรงแสดงกบภกษทงหลาย ขณะประทบอยทพระวหารเชตวน เมอง

สาวตถ แควนโกศล.

(๑๐. อทปปจจยตำปฏจจสมปปำทปำฐะ) [(น�า) หนทะ มะยง ปะฏจจะสะมปปาทะธมเมส

อทปปจจะยะตาทธมมะปาฐง ภะณามะ เส.]

ขอเชญ เราทงหลาย จงกลาวพระสตรอทปปจจยตาปฏจจสมปบาทเถด____________

กะตะโม จะ ภกขะเว ปะฏจจะสะมปปาโท, ดกอนภกษทงหลาย,

กปฏจจสมปบาทเปนอยางไรเลา?

(๑) ชาตปจจะยา ภกขะเว ชะรามะระณง, ดกอนภกษทงหลาย,

เพราะชาตเปนปจจย, ชรามรณะยอมม. อปปาทา วา ภกขะเว ตะถาคะตานง,

อะนปปาทา วา ตะถาคะตานง, ดกอนภกษทงหลาย, เพราะเหตทพระตถาคต

ทงหลาย, จะบงเกดขน กตาม, จะไมบงเกดขน กตาม, ฐตาวะ สา ธาต, ธรรมธาต

นน ยอมตงอยแลว นนเทยว, ธมมฏฐตะตา, คอความตงอยแหงธรรมดา, ธมมะ-

นยามะตา, คอความเปนกฎตายตวแหงธรรมดา, อทปปจจะยะตา, คอความท

เมอมสงนสงน เปนปจจย, สงนสงน จงเกดขน.

ตง ตะถาคะโต อะภสมพชฌะต อะภสะเมต, ตถาคตยอมรพรอม

122 [๑๑]

ภำคผนวก

เฉพาะ ยอมถงพรอมเฉพาะ, ซงธรรมธาตนน, อะภสมพชฌตวา อะภสะเมตวา,

ครนรพรอมเฉพาะแลว ถงพรอมเฉพาะแลว, อาจกขะต เทเสต, ยอมบอก ยอม

แสดง, ปญญะเปต ปฏฐะเปต, ยอมบญญต ยอมตงขนไว, ววะระต วภะชะต,

ยอมเปดเผย ยอมจ�าแนกแจกแจง, อตตานกะโรต, ยอมท�าใหเปนเหมอนการ

หงายของทคว�า, ปสสะถาต จาหะ, ชาตปจจะยา ภกขะเว ชะรามะระณง,

และไดกลาวแลวในบดนวา, ดกอนภกษทงหลาย, ทานทงหลายจงมาด, เพราะ

ชาตเปนปจจย, ชรามรณะยอมม.

อต โข ภกขะเว, ดกอนภกษทงหลาย, เพราะเหตดงนแล, ยา ตตระ-

ตะถะตา, ธรรมธาตใด ในกรณนน, อนเปน ตถตา, คอความเปนอยางนน,

อะวตะถะตา, เปน อวตถตา, คอความไมผดไปจากความเปนอยางนน,

อะนญญะถะตา, เปน อนญญถตา, คอความไมเปนไปโดยประการอน, อทป-

ปจจะยะตา, เปน อทปปจจยตา, คอความทเมอสงนสงน เปนปจจย สงนสงน จง

เกดขน.

อะยง วจจะต ภกขะเว ปะฏจจะสะมปปาโท, ดกอนภกษทงหลาย,

ธรรมน เราเรยกวา ปฏจจสมปบาท, (คอธรรมอนเปนธรรมชาต อาศยกนแลว

เกดขน)๑

(๒) ภะวะปจจะยา ภกขะเว ชาต, ดกอนภกษทงหลาย, เพราะภพเปน

ปจจย, ชาตยอมม. … ปสสะถาต จาหะ, ภะวะปจจะยา ภกขะเว ชาต, และได

กลาวแลวในบดนวา, ดกอนภกษทงหลาย, ทานทงหลายจงมาด, เพราะภพเปน

ปจจย, ชาตยอมม. ...

________________________________________________________________________________________________ ๑ ขอท (๑) สวดเตมอยางไร ขอท (๒)-(๓)-(๔) จนถงขอท (๑๐) กสวดเตมอยางนน แตส�าหรบขอท (๑๑)

นน พมพไวเตมอยางขอท (๑) แลว : ทงนเพอประหยดเนอท.

123 [๑๑ - ๑๒]

ภำคผนวก

(๓) อปาทานะปจจะยา ภกขะเว ภะโว, ดกอนภกษทงหลาย, เพราะ

อปาทานเปนปจจย ภพยอมม. … ปสสะถาต จาหะ, อปาทานะปจจะยา

ภกขะเว ภะโว, และไดกลาวแลวในบดนวา, ดกอนภกษทงหลาย, ทานทงหลาย

จงมาด, เพราะอปาทานเปนปจจย, ภพยอมม. …

(๔) ตณหาปจจะยา ภกขะเว อปาทานง, ดกอนภกษทงหลาย, เพราะ

ตณหาเปนปจจย, อปาทานยอมม. … ปสสะถาต จาหะ, ตณหาปจจะยา

ภกขะเว อปาทานง, และไดกลาวแลวในบดนวา, ดกอนภกษทงหลาย, ทานทงหลาย

จงมาด, เพราะตณหาเปนปจจย, อปาทานยอมม. …

(๕) เวทะนาปจจะยา ภกขะเว ตณหา, ดกอนภกษทงหลาย, เพราะ

เวทนาเปนปจจย, ตณหายอมม. … ปสสะถาต จาหะ, เวทะนาปจจะยา

ภกขะเว ตณหา, และไดกลาวแลวในบดนวา, ดกอนภกษทงหลาย, ทานทงหลาย

จงมาด, เพราะเวทนาเปนปจจย, ตณหายอมม. …

(๖) ผสสะปจจะยา ภกขะเว เวทะนา, ดกอนภกษทงหลาย, เพราะ

ผสสะเปนปจจย, เวทนายอมม. … ปสสะถาต จาหะ, ผสสะปจจะยา ภกขะเว

เวทะนา, และไดกลาวแลวในบดนวา, ดกอนภกษทงหลาย, ทานทงหลายจงมาด,

เพราะผสสะเปนปจจย เวทนายอมม. …

(๗) สะฬายะตะนะปจจะยา ภกขะเว ผสโส, ดกอนภกษทงหลาย,

เพราะสฬายตนะเปนปจจย, ผสสะยอมม. ... ปสสะถาต จาหะ, สะฬายะตะนะ-

ปจจะยา ภกขะเว ผสโส, และไดกลาวแลวในบดนวา, ดกอนภกษทงหลาย, ทาน

ทงหลายจงมาด, เพราะสฬายตนะเปนปจจย, ผสสะยอมม. …

124 [๑๒ - ๑๓]

ภำคผนวก

(๘) นามะรปะปจจะยา ภกขะเว สะฬายะตะนง, ดกอนภกษทงหลาย,

เพราะนามรปเปนปจจย, สฬายตนะยอมม. … ปสสะถาต จาหะ, นามะรปะ-

ปจจะยา ภกขะเว สะฬายะตะนง, และไดกลาวแลวในบดนวา, ดกอนภกษทง

หลาย, ทานทงหลายจงมาด, เพราะนามรปเปนปจจย, สฬายตนะยอมม. …

(๙) วญญาณะปจจะยา ภกขะเว นามะรปง, ดกอนภกษทงหลาย,

เพราะวญญาณเปนปจจย, นามรปยอมม. … ปสสะถาต จาหะ, วญญาณะ-

ปจจะยา ภกขะเว นามะรปง, และไดกลาวแลวในบดนวา, ดกอนภกษทง

หลาย, ทานทงหลายจงมาด, เพราะวญญาณเปนปจจย, นามรปยอมม. …

(๑๐) สงขาระปจจะยา ภกขะเว วญญาณง, ดกอนภกษทงหลาย,

เพราะสงขารเปนปจจย, วญญาณยอมม. … ปสสะถาต จาหะ, สงขาระปจจะยา

ภกขะเว วญญาณง, และไดกลาวแลวในบดนวา, ดกอนภกษทงหลาย, ทานทง

หลายจงมาด, เพราะสงขารเปนปจจย, วญญาณยอมม. …

(๑๑) อะวชชาปจจะยา ภกขะเว สงขารา, ดกอนภกษทงหลาย,

เพราะอวชชาเปนปจจย, สงขารทงหลายยอมม. อปปาทา วา ภกขะเว

ตะถาคะตานง, อะนปปาทา วา ตะถาคะตานง, ดกอนภกษทงหลาย เพราะ

เหตทพระตถาคตทงหลาย, จะบงเกดขน กตาม, จะไมบงเกดขน กตาม, ฐตาวะ สา

ธาต, ธรรมธาตนน ยอมตงอยแลวนนเทยว, ธมมฏฐตะตา, คอความตงอย

แหงธรรมดา, ธมมะนยามะตา, คอความเปนกฎตายตวแหงธรรมดา, อทป-

ปจจะยะตา, คอความทเมอมสงนสงน เปนปจจย, สงนสงน จงเกดขน.

125 [๑๓ - ๑๔]

ภำคผนวก

ตง ตะถาคะโต อะภสมพชฌะต อะภสะเมต, ตถาคตยอมรพรอม

เฉพาะ ยอมถงพรอมเฉพาะ, ซงธรรมธาตนน, อะภสมพชฌตวา อะภสะเมตวา,

ครนรพรอมเฉพาะแลว ถงพรอมเฉพาะแลว, อาจกขะต เทเสต, ยอมบอก ยอม

แสดง, ปญญะเปต ปฏฐะเปต, ยอมบญญต ยอมตงขนไว, ววะระต วภะชะต,

ยอมเปดเผย ยอมจ�าแนกแจกแจง, อตตานกะโรต, ยอมท�าใหเปนเหมอนการ

หงายของทคว�า, ปสสะถาต จาหะ, อะวชชาปจจะยา ภกขะเว สงขารา, และ

ไดกลาวแลวในบดนวา, ดกอนภกษทงหลาย ทานทงหลายจงมาด เพราะอวชชา

เปนปจจย, สงขารทงหลายยอมม.

อต โข ภกขะเว, ดกอนภกษทงหลาย, เพราะเหตดงนแล, ยา ตตระ-

ตะถะตา, ธรรมธาตใด ในกรณนน, อนเปน ตถตา, คอความเปนอยางนน, อะวตะถะตา,

เปน อวตถตา, คอความไมผดไปจากความเปนอยางนน, อะนญญะถะตา, เปน

อนญญถตา, คอความไมเปนไปโดยประการอน, อทปปจจะยะตา, เปน อทป-

ปจจยตา, คอความทเมอมสงนสงน เปนปจจย, สงนสงนจงเกดขน.

อะยง วจจะต ภกขะเว ปะฏจจะสะมปปาโท, ดกอนภกษทงหลาย,

ธรรมน เราเรยกวา ปฏจจสมปบาท, (คอธรรมอนเปนธรรมชาต อาศยกนแลว

เกดขน), อต. ดงนแล.

..... ..... ..... ..... ..... ..... .....

126 [๑๔]

ภำคผนวก

๑๑. ธำตปจจเวกขณปำฐะ

บทสรปหวใจพระพทธศาสนาเรองสญญตาและอนตตา ทพระบรพาจารยประกอบ

ขนเปนบทศกษาบทแรกส�าหรบผทจะเขามาอปสมบท ในพระพทธศาสนา ใชสบๆ กนมา

ปรากฏอยในหนงสอสวดมนตฉบบหลวง เปนตน

[(น�า) หนทะ มะยง ธาตปจจะเวกขะณะปาฐง ภะณามะ เส.]

ขอเชญ เราทงหลาย สวดพจารณาธาตเถด____________

(ขอวำดวยจวร), ยะถาปจจะยง ปะวตตะมานง ธาตมตตะเมเวตง,

สงเหลานน เปนสกวาธาตตามธรรมชาตเทานน, ก�าลงเปนไปตามเหตตามปจจย

อยเนองนจ, ยะททง จวะรง, ตะทปะภญชะโก จะ ปคคะโล, สงเหลาน คอ

จวร, และคนผใชสอยจวรนน, ธาตมตตะโก, เปนสกวาธาตตามธรรมชาต,

นสสตโต, มไดเปนสตวะอนยงยน, นชชโว, มไดเปนชวะอนเปนบรษบคคล,

สญโญ, วางเปลาจากความหมายแหงความเปนตวตน, สพพาน ปะนะ อมาน

จวะราน อะชคจฉะนยาน, ก จวรทงหมดน ไมเปนของนาเกลยดมาแตเดม,

อมง ปตกายง ปตวา, ครนมาถกเขากบกาย อนเนาอยเปนนจนแลว, อะตวยะ

ชคจฉะนยาน ชายนต, ยอมกลายเปนของนาเกลยดอยางยงไปดวยกน.

(ขอวำดวยบณฑบำต), ยะถาปจจะยง ปะวตตะมานง ธาตมตตะเมเวตง,

สงเหลานน เปนสกวาธาตตามธรรมชาตเทานน, ก�าลงเปนไปตามเหตตามปจจย

อยเนองนจ, ยะททง ปณฑะปาโต, ตะทปะภญชะโก จะ ปคคะโล, สงเหลาน

127 [๓๙]

ภำคผนวก

คอบณฑบาต, และคนผบรโภคบณฑบาตนน, ธาตมตตะโก, เปนสกวาธาตตาม

ธรรมชาต, นสสตโต, มไดเปนสตวะอนยงยน, นชชโว, มไดเปนชวะอนเปน

บรษบคคล, สญโญ, วางเปลาจากความหมายแหงความเปนตวตน, สพโพ

ปะนายง ปณฑะปาโต อะชคจฉะนโย, กบณฑบาตทงหมดน ไมเปนของนา

เกลยดมาแตเดม, อมง ปตกายง ปตวา, ครนมาถกเขากบกาย อนเนาอยเปน

นจนแลว, อะตวยะ ชคจฉะนโย ชายะต, ยอมกลายเปนของนาเกลยดอยาง

ยงไปดวยกน.

(ขอวำดวยเสนำสนะ), ยะถาปจจะยง ปะวตตะมานง ธาตมตตะเมเวตง,

สงเหลานน เปนสกวาธาตตามธรรมชาตเทานน, ก�าลงเปนไปตามเหตตามปจจย

อยเนองนจ, ยะททง เสนาสะนง, ตะทปะภญชะโก จะ ปคคะโล, สงเหลาน

คอเสนาสนะ, และคนผใชสอยเสนาสนะนน, ธาตมตตะโก, เปนสกวาธาตตาม

ธรรมชาต, นสสตโต, มไดเปนสตวะอนยงยน, นชชโว, มไดเปนชวะอนเปน

บรษบคคล, สญโญ, วางเปลาจากความหมายแหงความเปนตวตน, สพพาน-

ปะนะ อมาน เสนาสะนาน อะชคจฉะนยาน, กเสนาสนะทงหมดน ไมเปน

ของนาเกลยดมาแตเดม, อมง ปตกายง ปตวา, ครนมาถกเขากบกาย อนเนา

อยเปนนจนแลว, อะตวยะ ชคจฉะนยาน ชายนต, ยอมกลายเปนของนาเกลยด

อยางยงไปดวยกน.

(ขอวำดวยคลำนเภสช), ยะถาปจจะยง ปะวตตะมานง ธาตมตตะเม-

เวตง, สงเหลานน เปนสกวาธาตตามธรรมชาตเทานน, ก�าลงเปนไปตามเหต

ตามปจจยอยเนองนจ, ยะททง คลานะปจจะยะเภสชชะปะรกขาโร, ตะทปะ-

128 [๓๙ - ๔๐]

ภำคผนวก

ภญชะโก จะ ปคคะโล, สงเหลาน คอเภสชบรขารอนเกอกลแกคนไข, และคนผ

บรโภคเภสชบรขารนน, ธาตมตตะโก, เปนสกวาธาตตามธรรมชาต, นสสตโต,

มไดเปนสตวะอนยงยน, นชชโว, มไดเปนชวะอนเปนบรษบคคล, สญโญ, วาง

เปลาจากความหมายแหงความเปนตวตน, สพโพ ปะนายง คลานะปจจะยะ-

เภสชชะปะรกขาโร อะชคจฉะนโย, กคลานเภสชบรขารทงหมดน ไมเปนของ

นาเกลยดมาแตเดม, อมง ปตกายง ปตวา, ครนมาถกเขากบกาย อนเนาอย

เปนนจนแลว, อะตวยะ ชคจฉะนโย ชายะต. ยอมกลายเปนของนาเกลยด

อยางยงไปดวยกน.

..... ..... ..... ..... ..... ..... .....

129 [๔๐]

ภำคผนวก

๑๒. ตงขณกปจจเวกขณปำฐะ ปาฐะนเขาใจวา พระบรพาจารยน�ามาจากพระบาล ม.ม. ๑๒/๑๗/๑๔ และฯลฯ ใช

เปนบทพจารณาปจจยส สบๆ กนมาปรากฏอยในหนงสอสวดมนตฉบบหลวง เปนตน.

[(น�า) หนทะ มะยง ตงขะณกะปจจะเวกขะณะปาฐง ภะณามะ เส.]

ขอเชญ เราทงหลาย สวดพจารณาปจจยส ทบรโภคในขณะนนเถด____________

(ขอวำดวยจวร), ปะฏสงขา โยนโส จวะรง ปะฏเสวาม, เรายอม

พจารณาโดยแยบคายแลวนงหมจวร, ยาวะเทวะ สตสสะ ปะฏฆาตายะ, เพยง

เพอบ�าบดความหนาว, อณหสสะ ปะฏฆาตายะ, เพอบ�าบดความรอน, ฑงสะ-

มะกะสะวาตาตะปะสรงสะปะสมผสสานง ปะฏฆาตายะ, เพอบ�าบดสมผส

อนเกดจากเหลอบ ยง ลม แดด และสตวเลอยคลานทงหลาย, ยาวะเทวะ หรโก-

ปนะปะฏจฉาทะนตถง, และเพยงเพอปกปดอวยวะ อนใหเกดความละอาย.

(ขอวำดวยบณฑบำต), ปะฏสงขา โยนโส ปณฑะปาตง ปะฏเสวาม,

เรายอมพจารณาโดยแยบคายแลวฉนบณฑบาต, เนวะ ทะวายะ, ไมใหเปนไป

เพอความเพลดเพลนสนกสนาน, นะ มะทายะ, ไมใหเปนไปเพอความเมามน

เกดก�าลงพลงทางกาย, นะ มณฑะนายะ, ไมใหเปนไปเพอประดบ, นะ วภสะนายะ,

ไมใหเปนไปเพอตกแตง, ยาวะเทวะ อมสสะ กายสสะ ฐตยา, แตใหเปนไป

เพยงเพอความตงอยไดแหงกายน, ยาปะนายะ, เพอความเปนไปไดของอตตภาพ,

วหงสปะระตยา, เพอความสนไปแหงความล�าบากทางกาย, พรหมะจะรยา-

นคคะหายะ, เพออนเคราะหแกการประพฤตพรหมจรรย, อต ปราณญจะ

130 [๔๑]

ภำคผนวก

เวทะนง ปะฏหงขาม, ดวยการท�าอยางน, เรายอมระงบเสยได ซงทกขเวทนาเกา

คอความหว, นะวญจะ เวทะนง นะ อปปาเทสสาม, และไมท�าทกขเวทนาใหม

ใหเกดขน, ยาตรา จะ เม ภะวสสะต อะนะวชชะตา จะ ผาสวหาโร จา-ต,

อนง, ความเปนไปโดยสะดวกแหงอตตภาพนดวย, ความเปนผหาโทษมไดดวย,

และความเปนอยโดยผาสกดวย, จกมแกเรา, ดงน.

(ขอวำดวยเสนำสนะ), ปฏสงขา โยนโส เสนาสะนง ปะฏเสวาม, เรา

ยอมพจารณาโดยแยบคายแลวใชสอยเสนาสนะ, ยาวะเทวะ สตสสะ ปะฏฆา-

ตายะ, เพยงเพอบ�าบดความหนาว, อณหสสะ ปะฏฆาตายะ, เพอบ�าบดความ

รอน, ฑงสะมะกะสะวาตาตะปะสรงสะปะสมผสสานง ปะฏฆาตายะ, เพอ

บ�าบดสมผสอนเกดจาก เหลอบ ยง ลม แดด และสตวเลอยคลานทงหลาย,

ยาวะเทวะ อตปะรสสะยะวโนทะนง ปะฏสลลานารามตถง. เพยงเพอ

บรรเทาอนตรายอนจะพงมจากดนฟาอากาศ, และเพอความเปนผยนดอยได

ในทหลกเรนส�าหรบภาวนา.

(ขอวำดวยคลำนเภสช), ปะฏสงขา โยนโส คลานะปจจะยะเภสชชะ-

ปะรกขารง ปะฏเสวาม, เรายอมพจารณาโดยแยบคายแลวบรโภคเภสชบรขาร

อนเกอกลแกคนไข, ยาวะเทวะ อปปนนานง เวยยาพาธกานง เวทะนานง

ปะฏฆาตายะ, เพยงเพอบ�าบดทกขเวทนาอนบงเกดขนแลว มอาพาธตางๆ เปน

มล, อพยาปชฌะปะระมะตายา-ต. เพอความเปนผไมมโรคเบยดเบยนเปน

อยางยง, ดงน.

..... ..... ..... ..... ..... ..... .....

131 [๔๑ - ๔๒]

ภำคผนวก

มงคลสตรพระไตรปฎก เลมท ๒๕ พระสตตนตปฎก เลมท ๑๗

ขททกนกำย ขททกปำฐะ

๕. มงคลสตร ขอ ๑ – ๑๓

วำดวยมงคลสงสด ๓๘ ประกำร

มงคลสตรเปนพระสตรส�าคญบทหนง ในอรรถกถาขยายความวา กอน

พทธกาลเทวดาและมนษยตางสนทนากนถงสงทเปนมงคลใชเวลานานถง ๑๒ ป จน

พระอนทรตองสงเทวดาตนหนงมาทลถามพระพทธเจา พระสตรน มเนอหาแสดงถง

การปฏเสธมงคลภายนอก ทนบถอเหตการณหรอสงตางๆ วาเปนมงคลหรอมมงคล

โดยอธบายวาในทศนะพระพทธศาสนานน มงคลของมนษยและเทวดายอมเกดจาก

การกระท�าอนไดแก มงคลภายใน คอตองกระท�าความด และความดนนจะเปนสงท

เรยกวามงคลเองโดยไมตองไปออนวอนกราบไหวขอมงคลจากภายนอกจากทไหน

เมอด�าเนนชวตตามหลกมงคล ๓๘ ประการ หากท�าไดจะปราศจากทกข โศก โรค ภย

จนถงความพนทกขสนอาสวะในทสด

132

ภำคผนวก

(๑๓. มงคลสตร)[(น�า)หนทะ มะยง มงคะละสตตะคาถาโย ภะณามะ เส.]

ขอเชญ เราทงหลาย สวดคาถาวาดวยมงคลเถด.

____________

เอวมเม สตง เอกง สะมะยง

ในสมยหนง พระอานนทเถรเจา ไดสดบมาวา

ภะคะวา สาวตถยง วหะระต เชตะวะเน อะนาถะปณฑกสสะ อาราเม

พระผมพระภาคเจา เสดจประทบอย ในพระเชตวนาราม ของอนาถปณฑก-

เศรษฐ ในกรงสาวตถ

อะถะ โข อญญะตะรา เทวะตา

ครงนนแล เทพยดาองคใดองคหนง

อะภกกนตายะ รตตยา, อะภกกนตะวณณา

มรศมงามยง เมอราตรปฐมยามผานไปแลว

เกวะละกปปง เชตะวะนง โอภาเสตวา

ยงพระเชตวนทงสน ใหสวางไสวทวแลว

เยนะ ภะคะวา เตนปะสงกะม

ไดเขาไปเฝาพระผมพระภาคเจา จนถงทประทบ

อปะสงกะมตวา ภะคะวนตง อะภวาเทตวา เอกะมนตง อฏฐาส

ครนเขาไปเฝาแลว จงถวายอภวาทพระผมพระภาคเจา แลวยนอย ณ ท

ควรสวนขางหนง

เอกะมนตง ฐตา โข สา เทวะตา, ภะคะวนตง คาถายะ อชฌะภาส

แลวไดกราบทลถามพระผมพระภาคเจา ดวยคาถาวา

133

ภำคผนวก

พะห เทวา มะนสสา จะ

หมเทวดาและมนษยเปนอนมาก

มงคะลาน อะจนตะยง, อากงขะมานา โสตถานง

ผหวงความสวสด ไดพากนคดถงมงคล คอเหตใหถงความเจรญทงหลาย

มงคะละมตตะมง.

ขอพระองค จงตรสบอกมงคลอนสงสดดวยเถด ดงน

(พระผมพระภำคเจำทรงตรสตอบวำ)

อะเสวะนา จะ พาลานง การไมคบคนพาลทงหลาย

ปณฑตานญจะ เสวะนา การคบบณฑตทงหลาย

ปชา จะ ปชะนยานง การบชาคนทควรบชา

เอตมมงคะละมตตะมง. ๓ ขอน เปนมงคลอนสงสด

ปะฏรปะเทสะวาโส จะ การอยในประเทศอนสมควร

ปพเพ จะ กะตะปญญะตา ความเปนผมบญอนกระท�าไวแลว

ในกาลกอน

อตตะสมมาปะณธ จะ การตงตนไวโดยชอบธรรม

เอตมมงคะละมตตะมง. ๓ ขอน เปนมงคลอนสงสด

พาหสจจญจะ สปปญจะ ความเปนผเรยนรมาก,

การมศลปวทยา

วนะโย จะ สสกขโต ความเปนผมระเบยบวนยด

สภาสตา จะ ยา วาจา การพดแตวาจาทด

เอตมมงคะละมตตะมง. ๔ ขอน เปนมงคลอนสงสด

134

ภำคผนวก

มาตาปตอปฏฐานง การบ�ารงบดามารดา

ปตตะทารสสะ สงคะโห การสงเคราะหบตร,

การสงเคราะหภรรยา

อะนากลา จะ กมมนตา การเปนผท�างานไมคงคาง

เอตมมงคะละมตตะมง. ๔ ขอน เปนมงคลอนสงสด

ทานญจะ ธมมะจะรยา จะ การใหทาน, การประพฤตธรรม

ญาตะกานญจะ สงคะโห การสงเคราะหญาตทงหลาย

อะนะวชชาน กมมาน การท�างานทปราศจากโทษ

เอตมมงคะละมตตะมง. ๔ ขอน เปนมงคลอนสงสด

อาระต วระต ปาปา การงดเวนจากความชว

มชชะปานา จะ สญญะโม การละเวนจากการดมน�าเมา

อปปะมาโท จะ ธมเมส การไมประมาทในธรรมทงหลาย

เอตมมงคะละมตตะมง. ๓ ขอน เปนมงคลอนสงสด

คาระโว จะ นวาโต จะ การมสมมาคารวะ,

การออนนอมถอมตน

สนตฏฐ จะ กะตญญตา มความสนโดษ, มความกตญญ

กาเลนะ ธมมสสะวะนง การฟงธรรมตามกาลเวลา

เอตมมงคะละมตตะมง. ๕ ขอน เปนมงคลอนสงสด

ขนต จะ โสวะจสสะตา มความอดทน, ความเปนผวางาย

สอนงาย

สะมะณานญจะ ทสสะนง การพบเหนสมณะ คอผสงบระงบ

กาเลนะ ธมมะสากจฉา การสนทนาธรรมตามกาลเวลา

เอตมมงคะละมตตะมง. ๔ ขอน เปนมงคลอนสงสด

135

ภำคผนวก

ตะโป จะ พรหมะจะรยญจะ มความเพยรเครองเผากเลส,

การประพฤตพรหมจรรย

อะรยะสจจานะทสสะนง การเหนอรยสจทงหลาย

นพานะสจฉกรยา จะ การท�าพระนพพานใหแจง

เอตมมงคะละมตตะมง. ๔ ขอน เปนมงคลอนสงสด

ผฏฐสสะ โลกะธมเมห จตตง ยสสะ นะ กมปะต

จตไมหวนไหวในโลกธรรมทงแปด

อะโสกง วระชง เขมง

จตไมเศราโศก, จตหมดธลคอกเลส, จตถงความเกษม คอปลอดจากโยคะ

กเลสทงปวง

เอตมมงคะละมตตะมง.

๔ ขอน เปนมงคลอนสงสด

เอตาทสาน กตวานะ สพพตถะมะปะราชตา สพพตถะ โสตถง คจฉนต

เทวดาและมนษยทงหลาย พากนปฏบตมงคลธรรม เครองใหถงความ

เจรญเชนนแลว ยอมเปนผไมพายแพขาศกทกหมเหลา ยอมถงความ

สวสด ในททกสถาน ในกาลทกเมอ

ตนเตสง มงคะละมตตะมนต.

ขอนนเปนมงคลอนสงสด ของเทวดาและมนษยทงหลายเหลานน

ดวยประการฉะนแล.

..... ..... ..... ..... ..... ..... .....

136

ภำคผนวก

ภำคศำสนพธ____________

นบเปนขนตอนส�าคญของการเปนพทธศาสนกชน แสดงเจตนาในการระลก

และส�านกในพระคณตอสงทสงสดในพระพทธศาสนาทง ๓ แลวปวารณาในการละสง

ไมดงามทงปวง มาปรารภการปฏบตดปฏบตชอบพรอมกบการขอขอธรรมจากพระ

ภกษสงฆสาวกของพระพทธองคผเปนกลยาณมตรเบองบน

ค�ำบชำพระรตนตรย กอนอำรำธนำศล____________

อะระหง, สมมาสมพทโธ ภะคะวา,

พระผมพระภาคเจา, เปนพระอรหนต, บรสทธหมดจดจากกเลส เครอง

เศราหมองทงหลาย, ไดตรสร ถกถวนดแลว;

อเมห สกกาเรห, ตง ภะคะวนตง อะภปชะยาม.

ขาพเจาบชา, ซงพระผมพระภาคเจานน, ดวยเครองสกการะเหลาน.

(กรำบ)

สวากขาโต, ภะคะวะตา ธมโม,

พระธรรมคอศาสนา, อนพระผมพระภาคเจา, แสดงไวดแลว;

อเมห สกกาเรห, ตง ธมมง อะภปชะยาม.

ขาพเจาบชา, ซงพระธรรมเจานน, ดวยเครองสกการะเหลาน.

(กรำบ)

สปะฏปนโน, ภะคะวะโต สาวะกะสงโฆ,

หมพระสงฆผเชอฟง, ของพระผมพระภาคเจา, ปฏบตดแลว;

อเมห สกกาเรห, ตง สงฆง อะภปชะยาม.

ขาพเจาบชา, ซงหมพระสงฆเจานน, ดวยเครองสกการะเหลาน.

(กรำบ)

137 (๕๘)

..... ..... ..... ..... ..... ..... .....

เปนการกลาวทบทวนร�าลกถงคณปการแหงพระพทธ พระธรรม และ พระสงฆ

แกมวลมนษยทควรแกการศรทธา เชอมน แลวเรยนรและลงมอปฏบตตามแบบอยาง

หลกการ และ ค�าสงสอนทงหลาย

พระพทธคณ ไดแก การเปนผร ผตน ผเบกบาน ตรสรและดบเพลงกเลส

เพลงทกขไดสนเชงโดยพระองคเอง

พระธรรมคณ ไดแก พระธรรมค�าสงสอนของพระพทธเจาทควรถอและ

ปฏบตตามเพอการดบทกขได

พระสงฆคณ ไดแก สาวกผปฏบตดตามแบบและค�าสงสอนของพระพทธเจา

แลวคอยชวยเหลอเออเฟอสงสอนแนะน�าตอพวกเราทงหลาย

..... ..... ..... ..... ..... ..... .....

138

ภำคศำสนพธ

กำรอำรำธนำศล

นะโม ตสสะ ภะคะวะโต อะระหะโต สมมาสมพทธสสะ

(วำ ๓ จบ)

ค�ำอำรำธนำศล ๕____________

มะยง ภนเต, วสง วสง รกขะนตถายะ, ตสะระเณนะ สะหะ, ปญจะ

สลาน ยาจามะ.๑

ทตยมป มะยง ภนเต, วสง วสง รกขะนตถายะ, ตสะระเณนะ สะหะ,

ปญจะ สลาน ยาจามะ.

ตะตยมป มะยง ภนเต, วสง วสง รกขะนตถายะ, ตสะระเณนะ สะหะ,

ปญจะ สลาน ยาจามะ.

เปนการกลาวอาราธนานมนตพระภกษใหชวยน�าการกลาวค�าปฏญาณเพอ

การนอมรบศลอนเปนขอปฏบตพนฐานในการรกษากาย วาจาและใจใหสะอาด

บรสทธ ปราศจากบาป อกศลสงเศราหมองมารบกวนน�าพาไปในทางทไมเหมาะไม

ควรทงหลาย เพอการน�าไปถอปฏบตในชวตจตใจตอๆ ไป ประกอบดวย ศล ๕, ศล

๘ หรอ ยงๆ ขนตามแตบคคล

..... ..... ..... ..... ..... ..... .....

____________________________________________๑

ถาวาผเดยว เปลยน มะยง เปน อะหง , ยาจามะ เปน ยาจาม

139

ภำคศำสนพธ

ค�ำกลำวไตรสรณคมน____________

นะโม ตสสะ ภะคะวะโต อะระหะโต สมมาสมพทธสสะ

(วำ ๓ จบ)

พทธง สะระณง คจฉาม,

ธมมง สะระณง คจฉาม,

สงฆง สะระณง คจฉาม,

ขาพเจาขอถอเอาพระพทธ พระธรรม พระสงฆ, เปนทพงทระลก,

ทตยมป พทธง สะระณง คจฉาม,

ทตยมป ธมมง สะระณง คจฉาม,

ทตยมป สงฆง สะระณง คจฉาม,

แมครงทสอง, ขาพเจาขอถอเอาพระพทธ พระธรรม พระสงฆ, เปนทพง

ทระลก,

ตะตยมป พทธง สะระณง คจฉาม,

ตะตยมป ธมมง สะระณง คจฉาม,

ตะตยมป สงฆง สะระณง คจฉาม,

แมครงทสาม, ขาพเจาขอถอเอาพระพทธ พระธรรม พระสงฆ, เปนทพง

ทระลก,

(พระสงฆวา) ตสะระณะคะมะนง นฏฐตง

การถงซงไตรสรณคมน ส�าเรจแลว เสรจสนแลว

(พงรบพรอมกนวา) อามะ ภนเต

..... ..... ..... ..... ..... ..... .....

140

ภำคศำสนพธ

ค�ำสมำทำน ศล ๕____________

ปาณาตปาตา เวระมะณ สกขาปะทง สะมาทยาม,

อะทนนาทานา เวระมะณ สกขาปะทง สะมาทยาม,

กาเมสมจฉาจารา เวระมะณ สกขาปะทง สะมาทยาม,

มสาวาทา เวระมะณ สกขาปะทง สะมาทยาม,

สราเมระยะมชชะปะมาทฏฐานา เวระมะณ สกขาปะทง สะมาทยาม.

(พระสงฆวำ) อมาน ปญจะ สกขาปะทาน สะมาทยาม (วำตำม ๓ ครง)

สเลนะ สคะตง ยนต สเลนะ โภคะสมปะทา

สเลนะ นพพตง ยนต ตสมา สลง วโสธะเย.

(สำธ)

ค�ำอำรำธนำศล ๕ และศล ๘ ครำวเดยวกน____________

มะยง ภนเต, วสง วสง รกขะนตถายะ, เอเก ตสะระเณนะ สะหะ,

ปญจะ สลาน ยาจามะ, เอเก ตสะระเณนะ สะหะ, อฏฐะ สลาน๑ ยาจามะ.

ทตยมป มะยง ภนเต, วสง วสง รกขะนตถายะ, เอเก ตสะระเณนะ

สะหะ, ปญจะ สลาน ยาจามะ, เอเก ตสะระเณนะ สะหะ, อฏฐะ สลาน

ยาจามะ.

ตะตยมป มะยง ภนเต, วสง วสง รกขะนตถายะ, เอเก ตสะระเณนะ

สะหะ, ปญจะ สลาน ยาจามะ, เอเก ตสะระเณนะ สะหะ, อฏฐะ สลาน ยาจามะ._________________________________________________________________________________________________

๑.ในกรณทขอศลอโบสถ ค�าวา “อฏฐะ สลาน” เปลยนเปนวา “อฏฐงคะสะมนนาคะตง อโปสะถง” แปลวา อโบสถ อนประกอบดวยองค ๘ ประการ.

141 (๕๗)

ภำคศำสนพธ

ค�าแปล :-

ขาแตทานผเจรญ! ขาพเจาทงหลาย, พวกหนง ขอศล ๕ พรอมทงไตร-

สรณคมน, พวกหนง ขอศล ๘ พรอมทงไตรสรณคมน, เพอการรกษาแยกกนๆ ของ

แตละคนๆ.

แมครงท สอง ...ฯลฯ ...

แมครงท สาม ...ฯลฯ ...

ค�ำอำรำธนำศล ๘____________

มะยง ภนเต, วสง วสง รกขะนตถายะ, ตสะระเณนะ สะหะ, อฏฐะ

สลาน ยาจามะ.

ทตยมป มะยง ภนเต, วสง วสง รกขะนตถายะ, ตสะระเณนะ

สะหะ, อฏฐะ สลาน ยาจามะ.

ตะตยมป มะยง ภนเต, วสง วสง รกขะนตถายะ, ตสะระเณนะ

สะหะ, อฏฐะ สลาน ยาจามะ.

ค�ำสมำทำนศล ๘____________

ปาณาตปาตา เวระมะณ สกขาปะทง สะมาทยาม,

อะทนนาทานา เวระมะณ สกขาปะทง สะมาทยาม,

อะพรหมะจะรยา เวระมะณ สกขาปะทง สะมาทยาม,

มสาวาทา เวระมะณ สกขาปะทง สะมาทยาม,

142 (๕๗)

ภำคศำสนพธ

สราเมระยะมชชะปะมาทฏฐานา เวระมะณ สกขาปะทง สะมาทยาม,

วกาละโภชนา เวระมะณ สกขาปะทง สะมาทยาม,

นจจะ คตะ วาทตะ วสกะ ทสสะนะ มาลา คนธะ วเลปะนะ

ธาระณะ มณฑะนะ วภสะนฏฐานา เวระมะณ สกขาปะทง สะมาทยาม,

อจจาสะยะนะ มะหาสะยะนา เวระมะณ สกขาปะทง สะมาทยาม.

ค�ำอำรำธนำธรรม____________

พรหมา จะ โลกาธปะต สะหมปะต

กตอญชะล อนธวะรง อะยาจะถะ

สนตธะ สตตาปปะระชกขะชาตกา

เทเสต ธมมง อะนกมปมง ปะชง

เปนการกลาวอาราธนานมนตพระภกษใหแสดงพระธรรมค�าสงสอนขององค

พระสมมาสมพทธเจา ตามอยางครงททาวสหมบดพรหมทลขอหลงจากทรงตรสร

แลวปรารภวาพระธรรมททรงตรสร นนยากแกการเขาใจของคนทวไป ครนทาว

สหมบดพรหมจ�าแนกวาหมคนนนเปรยบเสมอนบว ๔ เหลา ทมดอกซงพรอมบานรบ

พระธรรมแลวโผลพนน�าได จงทรงแสดงและสอนสงเปนพระพทธศาสนาสบมา

143

ภำคศำสนพธ

ค�ำอำรำธนำพระปรตร____________

วปตตปะฏพาหายะ, สพพะสมปตตสทธยา,

สพพะ ทกขะ วนาสายะ, ปะรตตง พรถะ มงคะลง

วปตตปะฏพาหายะ, สพพะสมปตตสทธยา,

สพพะ ภะยะ วนาสายะ, ปะรตตง พรถะ มงคะลง

วปตตปะฏพาหายะ, สพพะสมปตตสทธยา,

สพพะ โรคะ วนาสายะ, ปะรตตง พรถะ มงคะลง

ค�าแปล :-

ขอพระคณเจาโปรดสวดพระปรตรอนเปนมงคล เพอปองกนความวบต

เพอความส�าเรจในสมบตทกประการ เพอให ทกข ภย โรค อนตรายใดๆ ทกชนด

จงพนาศสญไป

..... ..... ..... ..... ..... ..... .....

144

ภำคศำสนพธ

ค�ำถวำยภตตำหำร แดพระสงฆ____________

นะโม ตสสะ ภะคะวะโต อะระหะโต สมมาสมพทธสสะ

(วำ ๓ จบ)

(วำพรอมกน)

อมาน มะยง ภนเต, ภตตาน๑, สะปะรวาราน, ภกขสงฆสสะ, โอโณ-

ชะยามะ. สาธ โน ภนเต, ภกขสงโฆ, อมาน, ภตตาน๑, สะปะรวาราน,

ปะฏคคณหาต, อมหากญเจวะ, มาตาปตอาทนญจะ, ญาตะกานญจะ, กาละ-

กะตานง, ทฆะรตตง, หตายะ สขายะ.

ค�าแปล :-

ขาแตพระภกษสงฆผเจรญ, ขาพเจาทงหลาย, ขอนอมถวาย, ซง

ภตตาหาร๒, พรอมกบทงบรวารทงหลายเหลาน, แดพระภกษสงฆ

ขอพระภกษสงฆจงโปรดรบ, ซงภตตาหาร๒, พรอมกบทงบรวารทงหลาย

เหลาน, ของขาพเจาทงหลาย, เพอประโยชน, เพอความสข, แกขาพเจาทงหลาย,

แกญาตทงหลาย, มมารดาบดาเปนตน, และผทลวงลบไปแลวดวย, (คอ...)*

ตลอดกาลนานเทอญ.

_________________________________________________________________________________________________

๑-๑. ถาถวายภตตาหารอทศใหผตาย แกเปน “มะตะกะภตตาน” ทง ๒ แหง

๒-๒. ถาถวายภตตาหารอทศใหผตาย แกเปน “มตกภตตาหาร” ทง ๒ แหง* ขอความในวงเลบ, กลาวเฉพาะเมอถวายภตตาหารอทศใหผตาย ทประสงคระบชอ, โดยใสชอผตายลงท...นนดวย

145 (๕๙)

ภำคศำสนพธ

ค�ำถวำยสงฆทำน (แบบทวไป)____________

อมาน มะยง ภนเต, ภตตาน,**สะปะรวาราน, ภกขสงฆสสะ, โอโณ-

ชะยามะ, สาธ โน ภนเต, ภกขสงโฆ, อมาน, ภตตาน,**สะปะรวาราน,

ปะฏคคณหาต, อมหากง, ทฆะรตตง, หตายะ สขายะ.

ค�าแปล :-

ขาแตพระสงฆผเจรญ, ขาพเจาทงหลาย, ขอนอมถวาย, ซงภตตาหาร,**กบ

ทงบรวารทงหลายเหลาน, แดพระภกษสงฆ.

ขอพระภกษสงฆจงรบ, ซงภตตาหาร,**

กบทงบรวารทงหลายเหลาน,

ของขาพเจาทงหลาย, เพอประโยชนและความสข, แกขาพเจาทงหลาย, สนกาลนาน

เทอญ.

บทพระใหพร____________

(กรวดน�ำ)

ยะถา วารวะหา ปรา ปะรปเรนต สาคะรง

หวงน�าทเตมยอมยงสมทรสาครใหบรบรณได ฉนใด

เอวะเมวะ อโต ทนนง เปตานง อปะกปปะต

ทานททานอทศใหแลวแตโลกน, ยอมส�าเรจประโยชนแกผทละโลกนไปแลว

ได ฉนนน.

_________________________________________________________________________________________________

** ถาสงฆทานนนไมมอาหารและถวายหลงเทยงไปแลว เปลยนค�าวา ภตตาน เปน กปปยะภณฑาน และ

เปลยนค�าวา ภตตาหาร เปน กปปยภณฑ

146

ภำคศำสนพธ

อจฉตง ปตถตง ตมหง

ขออฏฐผลททานปรารถนาแลวตงใจแลว

ขปปะเมวะ สะมชฌะต

จงส�าเรจโดยฉบพลน

สพเพ ปเรนต สงกปปา

ขอความด�ารทงปวงจงเตมท

จนโท ปณณะระโส ยะถา

เหมอนพระจนทรวนเพญ

มะณ โชตระโส ยะถา

เหมอนแกวมณอนสวางไสวควรยนดฯ

(ประนมมอรบพร)

สพพตโย ววชชนต

ความจญไรทงปวง จงบ�าราศไป

สพพะโรโค วนสสะต

โรคทงปวง (ของทาน) จงหาย

มา เต ภะวตวนตะราโย

อนตรายอยามแกทาน

สข ทฆายโก ภะวะ

ทานจงเปนผมความสข มอายยน

อะภวาทะนะสลสสะ นจจง วฑฒาปะจายโน, จตตาโร ธมมาวฑฒนต,

อาย วณโณ สขง พะลง

ธรรมสประการ คออาย วรรณะ สขะ พละ, ยอมเจรญแกบคคล ผมปรกต

ไหวกราบ, มปรกตออนนอม (ตอผใหญ) เปนนตยฯ

147

ภำคศำสนพธ

ค�ำอธษฐำนเขำพรรษำ (ส�ำหรบฆรำวำส)____________

นะโม ตสสะ ภะคะวะโต อะระหะโต สมมาสมพทธสสะ

(วำ ๓ จบ)

อมง เตมาสง วสสง, อทง กจจง, อตตะโรตตะรง, กะรสสามต อะธษฐาม.

ทตยมป, อมง เตมาสง วสสง, อทง กจจง, อตตะโรตตะรง, กะรสสามต อะธษฐาม.

ตะตยมป, อมง เตมาสง วสสง, อทง กจจง, อตตะโรตตะรง, กะรสสามต อะธษฐาม.

ค�าแปล :-

ตลอดพรรษา ๓ เดอน ในฤดฝนน ขาพเจา ขอตงจตอธษฐานวาจะบ�าเพญกรณยกจดงนใหยงๆ ขนคอ............................................................................................................................................................................................แมครงทสอง ...ฯลฯ ...

แมครงทสาม ...ฯลฯ ...

บทแผเมตตำ____________

สพเพ สตตา สตวทงหลายทเปนเพอนทกข, เกด แก เจบ ตาย, ดวยกนทงหมดทงสน

อะเวรา โหนต จงเปนสขเปนสขเถด, อยาไดมเวรซงกนและกนเลย,

อพยาปชฌา โหนต จงเปนสขเปนสขเถด, อยาไดพยาบาทเบยดเบยนซงกนและกนเลย,

อะนฆา โหนต จงเปนสขเปนสขเถด, อยาไดมความทกขกาย ทกขใจเลย,

สข อตตานง ปะรหะรนต. จงมความสขกาย สขใจ รกษาตนใหพนจากทกขภย, ทงสนเทอญ.

..... ..... ..... ..... ..... ..... .....

..... ..... ..... ..... ..... ..... .....

148

ภำคศำสนพธ

อธบำยศพทบทสวดมนต

ก) อปกเลส [รตนตตยปปณามคาถา น.13(๖-๗)] หรอ จตตอปกเลส ๑๖ หมายถง

ธรรมเครองเศราหมอง, สงทท �าใหจตขนมว รบคณธรรมไดยาก ดจผาเปรอะเปอนสกปรก

ยอมไมไดด ประกอบดวย

๑. อภชฌำวสมโลภะ คดเพงเลงอยากได โลภไมสมควร, โลภกลา จองจะเอา

ไมเลอกควรไมควร

๒. พยำบำท คดรายเขา

๓. โกธะ ความโกรธ

๔. อปนำหะ ความผกโกรธ

๕. มกขะ ความลบหลคณทาน, ความหลความดของผอน, การลบลาง

ปดซอนคณคาความดของผอน

๖. ปลำสะ ความตเสมอ, ยกตวเทยมทาน, เอาตวขนตงขวางไว

ไมยอมยกใหใครดกวาตน

๗. อสสำ ความรษยา

๘. มจฉรยะ ความตระหน

๙. มำยำ มารยา

๑๐. สำเถยยะ ความโออวดหลอกเขา, หลอกดวยค�าโออวด

๑๑. ถมภะ ความหวดอ, กระดาง

๑๒. สำรมภะ ความแขงด, ไมยอมลดละ มงแตจะเอาชนะกน

๑๓. มำนะ ความถอตว, ทะนงตน

๑๔. อตมำนะ ความถอตววายงกวาเขา, ดหมนเขา

๑๕. มทะ ความมวเมา

149

๑๖. ปมำทะ ความประมาท, ละเลย, เลนเลอ

ขอ ๒ มตางออกไป คอ ในธมมทายาทสตร เปน โทสะ ความคดประทษรายเขา

(ม.ม. ๑๒/๒๖/๒๖)

ข) โลกตตระ [รตนตตยปณามคาถา น.13(๖-๗)] หมายถง พนจากโลก, เหนอ

โลก, พนวสยของโลก, ไมเนองในภพทง ๓

ค) พระสทธรรม [สงฆาภคต น.32(๑๙)] หมายถง ธรรมทด, ธรรมทแท, ธรรม

ของคนด, ธรรมของสตบรษม สทธรรม ๓ อยาง คอ

๑. ปรยตสทธรรม สทธรรมคอสงทพงเลาเรยน ไดแก พทธพจน

๒. ปฏบตสทธรรม สทธรรมคอสงพงปฏบต ไดแก ไตรสกขา

๓. ปฏเวธสทธรรม สทธรรมคอผลทพงบรรล ไดแก มรรคผล และนพพาน ;

สทธรรม ๗ คอ

๑. ศรทธา ๒. หร ๓. โอตตปปะ ๔. พาหสจจะ ๕. วรยารมภะ ๖. สต

๗. ปญญา

ฆ) ธรรมด�า [ตลกขณาทคาถา น.51(๒๖)] หมายถง ทจรต ความประพฤตชว

ประพฤตไมด มทงทางกาย วาจา ใจ

ธรรมขาว หมายถง สจรต ความประพฤตด ประพฤตชอบ มทงทางกาย วาจา ใจ

ง) สงขาร [บทพจารณาสงขาร น.69(๓๔)] หมายถง สภาพทปจจยทงหลายปรง

แตงขน, สงทเกดจากเหตปจจย

๑. อปำทนนกสงขำร สงขารทกรรมยดครองหรอเกาะกม ไดแก อปาทนนธรรม

๒. อนปำทนนกสงขำร สงขารทกรรมไมยดครองหรอเกาะกม ไดแก อนปาทนน-

ธรรมทงหมด เวนแตอสงขตธาต คอนพพาน

150

จ) ภมทงสาม [สพพปตตทานคาถา น.72(๓๖)]

ภม มความหมาย ๒ ประการ คอ (๑) พนเพ, พน, ชน, ทดน, แผนดน

(๒) ชนแหงจต, ระดบจตใจ, ระดบชวต ภมทงสาม ไดแก

- กำมำวจรภม คอ ชนทยงทองเทยวอยในกามภพหรอภมของจตทตดอยในกาม

- รปำวจรภม คอ ชนททองเทยวอยในรปภพหรอภมของจตทตดอยในรปฌาน

- อรปำวจรภม คอ ชนททองเทยวอยในอรปภพหรอภมของจตทตดอยในอรปฌาน

ฉ) ก�าเนดทงส [สพพปตตทานคาถา น.72(๓๖)]

๑. ชลำพชะ เกดในครรภ ไดแก สตวทเกดในมดลก คอ มนษยและสตว

เดรจฉานทคลอดออกมาเปนตวและเลยงลกดวยนม เชน โค กระบอ แมว เปนตน

๒. อณฑชะ เกดในไข ไดแก สตวเดรจฉานทออกมาเปนไข แลวจงฟกไขออก

มาเปนตว เชน เปด ไก นก ปลา เปนตน

๓. สงเสทชะ เกดในเถาไคล ไดแก สตวทงหลายทเกดโดยไมอาศยทองพอแม

แตอาศยเกดจากตนไม ผลไม ดอกไม หรอ ของโสโครก หรอ ทชมชน เชน เชอโรคและ

สตวเซลลเดยว มอะมบาพลามเซยม เปนตน

๔. โอปปำตกะ เกดผดขนมา ไดแก สตวโลกทเกดมาโดยไมไดอาศยพอแมแต

อาศยกรรมอยางเดยว และเมอเกดกเตบโตขนทนททนใด เวลาตายกไมตองทงราง

เอาไว เชน พวกสตวนรก เปรต เทวดา พรหม มนษยโลกสมยตนกป เปนตน พวกน

ลองลอยไดคลองไมตองอาศยยานพาหนะเปนไปดวยอ�านาจกรรมของเขา

ช) สตวทมหาขนธ [สพพปตตทานคาถา น.72(๓๖)] ไดแก สตวในกามภพ เชน

มนษย สตว เทวดา จะมกายกบจต หรอมขนธ ๕ ครบ, กายคอรปขนธ จต คอนาม

ขนธ ๔ ไดแก เวทนา สญญา สงขาร วญญาณ

สตวทมหนงขนธ คอ ผทเกดมามขนธเดยว ไดแก อสญญพรหม หรอทเรยกวา

151

พรหมลกฟก เพราะเกดมามแตรปขนธอยางเดยวไมมจตมาเกดดวย

สตวทมสขนธ คอ อรปพรหมทงหลาย เนองจากพรหมเหลานเกดมาไมมรปมา

เกดมแตจตมาเกด คอมนามขนธ ๔ เทานน คอ เวทนา สญญา สงขาร วญญาณ

ซ) โลกตตรธรรมเกา [ปฏฐนปนคาถา น.74(๓๗-๓๘)] หมายถง ธรรมอนมใช

วสยของโลก, สภาวะพนโลก (+ โพธปกขยธรรม ๓๗ = ๔๖ : ข. ปฏ. ๓๑/๖๒๐/๕๓๕; Ps.II.๑๖๖)

ประกอบดวย

มรรค ๔

มรรค ๔ ทางเขาถงความเปนอรยบคคล, ญาณทท�าใหละสงโยชนไดขาด

๑. โสดำปตตมรรค มรรคอนใหถงกระแสทน�าไปสพระนพพานทแรก, มรรค

อนใหถงความเปนพระโสดาบน เปนเหตละสงโยชนได ๓ คอ สกกายทฏฐ วจกจฉา

สลพพตปรามาส

๒. สกทำคำมมรรค มรรคอนใหถงความเปนพระสกทาคาม เปนเหตละ

สงโยชนได ๓ ขอตน กบท�าราคะ โทสะ โมหะ ใหเบาบางลง

๓. อนำคำมมรรค มรรคอนใหถงความเปนพระอนาคาม เปนเหตละสงโยชน

เบองต�าไดทง ๕

๔. อรหตตมรรค มรรคอนใหถงความเปนพระอรหนต เปนเหตละสงโยชนได

หมดทง ๑๐

ผล ๔

ผล ๔ ผลทเกดสบเนองจากการละกเลสไดดวยมรรค, ธรรมารมณอนพระ

อรยะพงเสวย ทเปนผลเกดเองในเมอกเลสสนไปดวยอ�านาจมรรคนนๆ

๑. โสดำปตตผล ผลแหงการเขาถงกระแสทน�าไปสพระนพพาน, ผลอนพระ

โสดาบนพงเสวย

๒. สกทำคำมผล ผลอนพระสกทาคามพงเสวย

152

๓. อนำคำมผล ผลอนพระอนาคามพงเสวย

๔. อรหตตผล ผลคอความเปนพระอรหนต, ผลอนพระอรหนตพงเสวย

ผล ๔ น บางทเรยกวา สามญญผล ผลของความเปนสมณะ, ผลแหงการ

บ�าเพญสมณธรรม

นพพาน หรอ อสงขตธาต ๑

นพพาน สภาพทดบกเลสและกองทกขแลว, ภาวะทเปนสขสงสด เพราะไร

กเลสไรทกข เปนอสรภาพสมบรณ

๑. สอปำทเสสนพพำน นพพานยงมอปาทเหลอ

๒. อนปำทเสสนพพำน นพพานไมอปาทเหลอ

หมายเหต: ตามค�าอธบายนยหนงวา

๑. = ดบกเลส ยงมเบญจขนธเหลอ (= กเลสปรนพพาน)

๒. = ดบกเลส ไมมเบญจขนธเหลอ (= ขนธปรนพพาน)

หรอ

๑. = นพพานของพระอรหนตผยงเสวยอารมณทนาชอบใจและไมนาชอบใจ

ทางอนทรย ๕ รบรสขทกขอย

๒. = นพพานของพระอรหนตผระงบการเสวยอารมณทงปวงแลว

ฌ) ฐานะแหงความอาภพ ๑๘ อยาง [ปฏฐนปนคาถา น.74(๓๗-๓๘)] [ตามค�า

อธบายของพระอรรถกถาจารยในอรรถกถาขคควสาณสตร]

๑. ไมเปนคนบอดแตก�าเนด

๒. ไมเปนคนหนวกแตก�าเนด

๓. ไมเปนคนบา

๔. ไมเปนคนใบ

๕. ไมเปนคนแคระ

153

๖. ไมเกดในชนชาตมลกขะ

๗. ไมเกดในทองของนางทาส

๘. ไมเปนคนนยตมจฉาทฏฐ

๙. ไมเปนคนกลบเพศ

๑๐. ไมท�าอนนตรยกรรมหาอยาง

๑๑. ไมเปนคนโรคเรอน

๑๒. อตตภาพสดทายไมเวยนมาในก�าเนดดรจฉาน

๑๓. ไมมอตตภาพใหญกวาชาง

๑๔. ไมเกดในขปปปาสกเปรตและนชฌามตณหกเปรต

๑๕. ไมเกดในจ�าพวกกาลกญชกาสรทงหลาย

๑๖. ไมเกดในอเวจนรก

๑๗. ไมเกดในโลกนตรกนรก

๑๘. ไมเปนมารในสวรรคชนกามาวจร ไมเกดในอสญญภพในรปาวจรภม

ไมเกดในภพสทธาวาส ไมเกดในอนตมภพ ไมกาวไปสจกรวาลอน

ญ) เวรทง ๕ [ปฏฐนปนคาถา น.74(๓๗-๓๘)] หมายถง เวรภยจากการลวง

ละเมดศล ๕

ฎ) กามคณหา [ปฏฐนปนคาถา น.74(๓๗-๓๘)] หมายถง สวนทนาใครนา

ปรารถนา, สวนทดหรอสวนอรอยของกาม

๑. รปะ รป

๒. สททะ เสยง

๓. คนธะ กลน

๔. รสะ รส

154

๕. โผฏฐพพะ สมผสทางกาย

หาอยางน เฉพาะสวนทนาปรารถนา นาใคร นาพอใจ เรยกวา กามคณ

ฏ) สขสามอยาง [อททสสนาธฏฐานคาถา น.78(๔๐-๔๑) ] หมายถง สขใน

กามภพ รปภพ และอรปภพ

ฐ) บญทงสบ [อททสสนาธฏฐานคาถา น.81(๔๓-๔๔)] หมายถง บญกรยาวตถ

๑๐ ทตงแหงการท�าบญ, ทางท�าความด

๑. ทำนมย ท�าบญดวยการใหปนสงของ

๒. สลมย ท�าบญดวยการรกษาศลหรอประพฤตด

๓. ภำวนำมย ท�าบญดวยการเจรญภาวนาคอฝกอบรมจตใจ

๔. อปจำยนมย ท�าบญดวยการประพฤตออนนอม

๕. เวยยำวจจมย ท�าบญดวยการชวยขวนขวายรบใช

๖. ปตตทำนมย ท�าบญดวยการเฉลยสวนแหงความดใหแกผอน

๗. ปตตำนโมทนำมย ท�าบญดวยการยนดในความดของผอน

๘. ธมมสสวนมย ท�าบญดวยการฟงธรรมศกษาหาความร

๙. ธมมเทสนำมย ท�าบญดวยการสงสอนธรรมใหความร

๑๐. ทฏฐชกมม ท�าบญดวยการท�าความเหนใหตรง

..... ..... ..... ..... ..... ..... .....

155

หนงสอประกอบกำรเรยบเรยง

ทยยรฏสส เตปฎก� ๒๕๔๙ พทธวสเส ภมพลสส ปรมนทรมหาราชวรสส ปรปณณสฏวสเส

สรรชชมงคล มหกมมกาเล ทยยสงฆมหาเถรสมาคเมน มททาปตา

พระไตรปฎกภาษาไทย ฉบบเฉลมพระเกยรต พระบาทสมเดจพระเจาอยหว เนองในการจด

งานฉลองสรราชสมบตครบ ๖๐ ป พทธศกราช ๒๕๔๙ มหาเถรสมาคมจดพมพ.

ธรรมทานมลนธ. คมออบาสกอบาสกา ภาค ๑-๒ ท�าวตร เชา-เยน และสวดมนตพเศษบางบท

แปลไทย ของ ส�านกสวนโมกขพลาราม ไชยา. พมพครงท ๙๓. กรงเทพฯ : ธรรมสภา,

๒๕๕๕.

ธรรมทานมลนธ. สวดมนตแปล บทพเศษตางๆ ทใชในสวนโมกขพลาราม. พมพครงท ๒๖.

กรงเทพฯ : ธรรมทานมลนธ, ๒๕๕๓.

พระพรหมคณาภรณ (ป. อ. ปยตโต). พจนานกรมพทธศาสตร ฉบบประมวลธรรม. พมพครงท ๑๖.

๒๕๕๑.

พระพรหมคณาภรณ (ป. อ. ปยตโต). พจนานกรมพทธศาสน ฉบบประมวลศพท. พมพครงท ๑๑.

๒๕๕๑.

วศน อนทสระ. ธรรมบท ทางแหงความด เลม ๑. พมพครงท ๘. กรงเทพฯ : ธรรมดา, ๒๕๕๕.

วศน อนทสระ. ธรรมบท ทางแหงความด เลม ๒. พมพครงท ๗. กรงเทพฯ : ธรรมดา, ๒๕๕๕.

วศน อนทสระ. ธรรมบท ทางแหงความด เลม ๓. พมพครงท ๔. กรงเทพฯ : ธรรมดา, ๒๕๔๘.

วศน อนทสระ. ธรรมบท ทางแหงความด เลม ๔. พมพครงท ๕. กรงเทพฯ : ธรรมดา, ๒๕๕๓.

สมเดจพระสงฆราช (ปสสเทว). สวดมนตฉบบหลวง. พมพครงท ๑๖. กรงเทพฯ : มหามกฏราช-

วทยาลย, ๒๕๓๘.

สชพ ปญญานภาพ. พระไตรปฎก ฉบบส�าหรบประชาชน. พมพครงท ๑๗. กรงเทพฯ :

มหามกฏราชวทยาลย, ๒๕๕๐.

คมออบาสก อบาสกา ทำวตรเชา-เยน บทสวดมนตพเศษ และ ศาสนพ

ธ แปลไทย

5500001017984