ΠΡΟΣΚΛΗΤΗΡΙΟ ΣΕ ΟΣΟΥΣ ΔΕΝ ΦΟΡΕΣΑΝ ΤΟ ΚΙΤΡΙΝΟ ΑΣΤΡΟ

Θεσσαλονίκη Σάββατο 20 Μαρτί-ου 1943 ώρα 1100 πμ Μια παρέα πέντε νεα-

ρών Εβραίων εγκαταλείπει το γκέττο επιβιβάζεται βιαστικά σε ένα τραμ και κατεβαίνει στην 17η Στάση

laquoΠύλη Βαρδαρίουraquo στη διασταύρωση Εγνατία και Λαγκαδά Κατευθύνονται με γρήγορα βήματα προς τη δυ-

τική έξοδο της πόλης Κοιτάζουν με προσοχή γύρω τους ξη-λώνουν βιαστικά τα κίτρινα αστέρια από το στήθος και προ-χωρούν με θάρρος προς το πρώτο γερμανικό μπλόκο κι από κει στο άγνωστο Αποφεύγουν να κοιτάξουν πίσω τους την πόλη που γεννήθηκαν την πόλη όπου η πιο ανείπωτη τρα-γωδία έχει κιόλας μπει σε ράγες Το ίδιο βράδυ κοιμού-νται σε ένα χαντάκι έξω από την πόλη κολλώντας το αυτί στο χώμα για να ακούσουν τις γερμανικές περιπόλους να αφουγκραστούν το κάλεσμα της σωτηρίας Και την επόμε-νη με τη βοήθεια συνδέσμων της Αντίστασης φτάνουν στα

φιλόξενα χωριά του Βερμίου Σύντομα θα ακολουθήσουν κι άλλοι Νέοι και νέες θα ξαναβαφτιστούν σε έναν σκληρό και

ιερό αγώνα Θα γίνουν αντάρτες Και θα πολεμήσουν τους Γερ-μανούς με το όπλο στο χέρι για δύο σχεδόν χρόνια στα ελεύθε-ρα ελληνικά βουνά εκεί που τα δάκρυα γίνονταν σφαίρες και

οι κυνηγημένοι εκδικητές Θα πολεμήσουν πλάι-πλάι με χιλιάδες χριστιανούς συναγωνιστές τους σαν αδέλφια σε μια μεγάλη οικο-

γένεια που ζυμώθηκε για πάντα με το όραμα της αλληλεγγύης του ηρωισμού και του καθήκοντος

Η συμμετοχή των Ελλήνων Εβραίων στην Εθνική Αντίσταση 1941-1944 είναι μια χαμένη σελίδα στα ιστορικά βιβλία Ο εμφύλιος

πόλεμος που ακολούθησε ακύρωσε κάθε δυνατότητα καταγραφής Οι πηγές μας ήταν (και είναι) ελάχιστες οι σχετικές προσωπικές ιστορίες δεν

καταγράφηκαν συστηματικά ενώ όσες μαρτυρίες υπάρχουν υποτάσσονται στη σκοτεινή λάμψη των στρατοπέδων εξόντωσης των δικτύων σωτηρίας και του

τραύματος των επιζώντων Ασχολούμενοι επί δεκαετίες με το μεγάλο τραγικό γεγονός του Ολοκαυτώματος οι ιστορικοί παρέβλεψαν ιστορίες ατομικής και ομαδικής αντίστασης αποφεύγοντας να αποδώσουν ηρωικό χαρακτήρα σε πράξεις ανθρώπων που είχαν ταυτιστεί με τα απόλυτα θύματα Η ιστορία των Εβραίων αντι-στασιακών εκτός από αιώνιο μάθημα συλλογικής αξιοπρέπειας και αρετής απέναντι στον όλεθρο εκπέμπει

ένα πανανθρώπινο και διαχρονικό μήνυμα ζωής Σε κείνα τα δύσκολα χρόνια στη ρητορική του μίσους και του αποκλεισμού που κήρυτταν οι Ναζί και οι δοσιλόγοι η Αντίσταση απαντούσε με το μαγικό σύνθημα

της ενσωμάτωσης αποκαλούσε αδέλφια όλους τους κατατρεγμένους και τους πρόσφερε όχι μόνο προ-στασία αλλά και την επιλογή της μάχης Ήταν ένα σπάνιο φαινόμενο αγωνιστικής αλληλεγγύης που κωδικοποιήθηκε στην ελληνική γλώσσα με μια λέξη βαριά σαν ιστορία laquoΣυναγωνιστήςraquo

ΤΟΥ ΙΑΣOΝΑ ΧΑΝΔΡΙΝΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΟΥ

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ

Μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο Υ Ε Β Ρ Α Ϊ Κ Ο Υ Μ Ο Υ Σ Ε Ι Ο Υ Ε Λ Λ Α Δ Ο Σ

ΝΙΚΗΣ 39 ΑΘΗΝΑ 105 57 ΤΗΛ 210 3225582 Fax 210 3231577 e ndash mailinFOjewishmuseumgr wwwjewishmuseumgr

ΑΠΟ 16 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013 ΕΩΣ 25 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2014 ΣΤΟ ΕΒΡΑΪΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΕΛΛΑΔΟΣΚΑΘΗΜΕΡΙΝΑ 0900 ndash 1430 ΣΑΒΒΑΤΟ ΚΛΕΙΣΤΑ ΚΥΡΙΑΚΗ 1000 ndash 1400

Την πρώτη φορά που το ΕΜΕ ασχολήθηκε με το θέμα των Ελλη-νοεβραίων μαχητών της Αντίστα-σης για την περιοδεύουσα έκθεσή του laquoΤο Ολοκαύτωμα των Ελλήνων Εβραίων 1941 ndash 1944raquo (2001) ακού-στηκε μέσα στο χώρο του Μουσείου το παράπονο των ξεχασμένων πο-λεμιστών του βουνού που ένιωθαν ότι η πατρίδα δεν τους τίμησε όπως έπρεπε ότι δεν υπήρχε ένα μουσείο αφιερωμένο στην Αντίσταση στην Ελλάδα όπως είχαν τόσες άλλες χώ-ρες της Ευρώπης

Τότε τέθηκαν τα ψήγματα μιας βαθιάς υποχρέωσης και ειλικρινούς επιθυμίας να τιμήσουμε αυτούς που πολέμησαν και ακύρωσαν την πεποί-θηση ότι οι Εβραίοι υπέκυψαν στο Ολοκαύτωμα ως lsquoπρόβατα επί σφα-γήrsquo Το πλήρωμα του χρόνου ήρθε το 2007 όταν ξεκίνησε η συνεργασία του ΕΜΕ με τον νεαρό (τότε) ιστο-ρικό ερευνητή Ιάσονα Χανδρινό και έγινε φανερή η μεγάλη αγάπη και η βαθειά του γνώση για το θέμα της Αντίστασης Πέντε χρόνια αργότερα συγκεντρώθηκαν με υπομονή επιμο-νή με εφευρετικότητα και μεράκι 24 προσωπικές ιστορίες αντρών και γυναικών από διάφορες εβραϊκές κοινότητες της Ελλάδας που πή-ραν τα όπλα μέσα στις δύσκολες και σκοτεινές μέρες της Κατοχής Πολύ νέοι οι περισσότεροι πρόσφατα ξε-σπιτωμένοι από το διωγμό συχνά μόνοι και ορφανεμένοι βρήκαν μια νέα δυναμική οικογένεια στα βουνά και υπηρέτησαν τον ένοπλο αγώνα με πολλούς τρόπους με θάρρος και αποφασιστικότητα Χρίστηκαν συ-ναγωνιστές υπέρτατος τίτλος τιμής

ανάμεσα στους μαχητές της ελεύθε-ρης Ελλάδας και πολέμησαν ως ίσοι μεταξύ ίσων Πολλοί προσέφεραν την υπέρτατη θυσία στα πεδία των μαχών ή αντικρίζοντας θαρραλέα το γερμανικό εκτελεστικό απόσπασμα προσθέτοντας τα ονόματά τους στο μεγάλο μαρτυρολόγιο του πολέμου ενάντια στο φασισμό

Πολλές από τις μαρτυρίες τους έχουν αποτυπωθεί σε βίντεο και αποτελούν μέρος του Αρχείου Προ-φορικής Ιστορίας του ΕΜΕ διατη-ρώντας τη φωνή τους ζωντανή για τις επόμενες γενιές Παράλληλα συλλέχθηκαν περισσότερες από 90 φωτογραφίες καθώς και επιστο-λές προκηρύξεις αντιστασιακές εφημερίδες αυθεντικά αντικείμενα οπλισμός και άλλο σχετικό υλικό Αρχεία και ιδιώτες υποστήριξαν την έρευνά μας και ανταποκρίθηκαν άμεσα και πρόθυμα σε κάθε μας αί-τημα συμβάλλοντας ουσιαστικά σε μια πιο ολοκληρωμένη παρουσίαση Οφείλουμε ένα μεγάλο ευχαριστώ σε όλους και στον καθένα χωριστά Την έκθεση συνοδεύει δίγλωσσος κατάλογος ενώ ο σκηνοθέτης Ντά-βιντ Γαβριηλίδης δημιούργησε μια ταινία ντοκιμαντέρ που διερευνά το θέμα της περιοδικής αυτής έκθεσης μέσα από τους ανθρώπους τον τόπο και το χρόνο

Ενώ η μνημόνευση και απόδο-ση τιμής στους Εβραίους αγωνιστές είναι το κύριο μέλημά μας με την έκθεση αυτή τιμάμε στο πρόσωπό τους όλους τους Έλληνες που πολέ-μησαν τον κατακτητή με το όραμα της ελευθερίας και ενός καλύτερου κόσμου

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ

ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ

mia eΚΘΕΣΗ ΤΟυ ΕΒΡΑϊΚΟυ μΟυΣΕΙΟυ ΕΛΛΑδΟΣ

ΑπΟ 15 ΑπΡΙΛΙΟυ 2013 ΕωΣ 15 ΑπΡΙΛΙΟυ 2014 ΣΤΟ

ΕΒΡΑϊΚΟ μΟυΣΕΙΟ ΕΛΛΑδΟΣΚΑΘΗΜΕΡΙΝΑ 0900 ndash 1430

ΣΑΒΒΑΤΟ ΚΛΕΙΣΤΑΚΥΡΙΑΚΗ 1000 ndash 1400

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 2

ΤΗΣ ΖΑΝΕΤ ΜΠΑΤΤΙΝΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑΣ ΤΟΥ ΕΒΡΑΪΚΟΥ ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΕΛΛΑΔΟΣ

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΕΚΘΕΣΗΣΖΑΝΕΤ ΜΠΑΤΤΙΝΟΥ

Αρχαιολόγος Διευθύντρια ΕΜΕ

ΕΡΕΥΝΑ ΣΥΛΛΟΓΗ ΥΛΙΚΟΥ ΣΥΓΓΡΑΦΗ ΚΕΙΜΕΝΩΝΙΑΣOΝΑΣ ΧΑΝΔΡΙΝΟΣ

Ιστορικός

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΚΕΙΜΕΝΩΝDAMIAN MAC CON ULADH

Δημοσιογράφος

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΥΛΙΚΟΛΕΩΝΙΔΑΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ

Φωτ Αρχείο ΕΜΕ

ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΕΚΘΕΜΑΤΩΝΜΑΙΡΗ ΚΑΠΟΤΣΗΣυντηρήτρια ΕΜΕ

ΓΡΑΦΙΣΤΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΕΜΕΧΑΓΙΑ ΚΟΕΝ

Γραφίστρια ΕΜΕ

ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΣΚΗΝΟΓΡΑΦΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ

ΜΑΝΟΛΗΣ ΠΑΝΤΕΛΙΔΑΚΗΣΣκηνογράφος

ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ ndash ΕΚΤΥΠΩΣΕΙΣ ΣΤΑΥΡΟΣ ΜΠΕΛΕΣΑΚΟΣ

ΦΩΤΟΣΥΝΘΕΣΙΣ

ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ndash ΕΚΤΥΠΩΣΗ ΚΑΤΑΛΟΓΟΥ

ΤΑΚΕ ΝΟΤΕ ΙΚΕINTEGRATED MARKETING COMMUNICATIONS

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑΟΡΙΕΤΤΑ ΤΡΕΒΕΖΑ

Εκπ ΕΜΕ

Η ΕΚΘΕΣΗ ΑΥΤΗΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΗΘΗΚΕ ΧΑΡΙΣ

ΣΤΗΝ ΓΕΝΝΝΑΙΟΔΩΡΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ

ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ ΤΗΣ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΤΗΣ ΓΕΡΜΑΝΙΑΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΟΠΟΙΟ ΤΟ ΕΒΡΑΪΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΕΛΛΑΔΟΣ ΕΚΦΡΑΖΕΙ

ΤΗΝ ΕΥΓΝΩΜΟΣΥΝΗ ΤΟΥ

ΝΙΚΗΣ 39 ΑΘΗΝΑ 105 57ΤΗΛ 210 3225582Fax 210 3231577

e ndash mailinFOjewishmuseumgrwwwjewishmuseumgr

ΑΦΙΕΡΩΣΗΗ παρούσα έκδοση πραγματοποιήθη-κε χάρη στην ευγενική γενναιοδωρία της Μαρίνας και του Γκαμπριέλε Νισ-σήμ προς τιμήν του αγαπημένου τους πατέρα Ιωσήφ Νισσήμ Αφιερώνεται στη μνήμη της Ισραηλιτικής Κοινότη-τας Θεσσαλονίκης μιας κοινότητας που στην αυγή του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου αριθμούσε 56000 μέλη 98 των οποίων εξολοθρεύτηκαν από τους Ναζί στα στρατόπεδα συγκέντρωσης του Άουσβιτς ndash Μπίρκεναου

Οι Εβραίοι οι οποίοι οργάνωσαν την κοινότητα τους στη Θεσσαλονίκη στα τέλη του 15ου αιώνα υπήρξαν κάτι περισσότερο από μια απλή ομάδα ομόθρησκων Υπήρξαν πρεσβευτές ενός ολόκληρου κόσμου με τον πολι-τισμό του τη γλώσσα του τα ιδιαίτε-ρα ήθη και έθιμα και ειδικότερα με τη βαθιά προσήλωση του στην οικογενει-ακή ζωή Όλη αυτή η συνεισφορά τους ακυρώθηκε από προσώπου γης από ένα αρρωστημένο ndash δυσοίωνο κακό απάνθρωπο και ταυτόχρονα άλογο και laquoσυνηθισμένοraquo

Ο Ιωσήφ Νισσήμ μέλος αυτής της κοινότητας κατάφερε να διαφύγει και να σωθεί χωρίς αμφιβολία με τη δύναμη του προσωπικού του αισθήμα-τος δικαιοσύνης και ελευθερίας και εντάχθηκε εθελοντικά στην Ελληνι-κή Ταξιαρχία της 7ης Μεραρχίας του Βρετανικού Στρατού Ακούγοντας τις αξέχαστες διηγήσεις του Ιωσήφ Νισ-σήμ μπορέσαμε να αφουγκραστούμε και να κατανοήσουμε την πολιτιστι-κή κληρονομιά αυτής της κοινότητας όπως αυτή εκφράζεται μέσα από τις παραδόσεις και τον πολιτισμό στοι-χεία τα οποία κινδυνεύουν να εξαφα-νιστούν για πάντα από την ανθρώπινη μνήμη

Durmedurme mi andjelikoIjikochiko de tu NasionKriatura de SionNo konoses la dolor Por kenombre ah me demandasPorkegrave non kanto yoAh kortaran la mis alasI mi bozamudisiograve

Ah elmundo de dolor Durmedurme kriatura de Sion

Μαρίνα και Γκαμπριέλε ΝισσήμΜιλάνο Ιταλία Μάρτιος 2013

Η διαδεδομένη αντίληψη πως οι εβραϊκοί πληθυσμοί της Ευρώπης οδηγήθηκαν τυφλά και υπάκουα σαν laquoπρόβατα επί σφαγήraquo στα χιτλε-ρικά στρατόπεδα εξόντωσης δεν αντιστοιχεί απόλυτα στην ιστορική πραγματικότητα Η βαρύτητα του Ολοκαυτώματος στην ιστοριογρα-φία τη συλλογική μνήμη και το δη-μόσιο λόγο μοιραία υποφωτίζει το γεγονός πως εκατοντάδες χιλιάδες Εβραίοι αντιστάθηκαν δυναμικά και πολύμορφα στην χιτλερική γενοκτο-νία Αποτελώντας κύριο στόχο των ναζιστικών διώξεων η υποστήριξή τους από τα εθνικοαπλευθερωτικά κινήματα όλων των κατεχόμενων χωρών ήταν μεγάλη και η συμμετοχή τους σε αυτά μαζική

Το ζήτημα μιας διακριτής laquoΕβρα-ϊκής Αντίστασηςraquo απασχολεί μέχρι σήμερα τους ιστορικούς προκαλώ-ντας διχασμό ανάμεσα σε όσους επιχειρούν να εντοπίσουν οργα-νωμένες μορφές κινητοποίησης και όσους ισχυρίζονται πως η αντίσταση των Εβραίων στους Ναζί ήταν κατά μείζονα λόγοενσωματωμένη στο εθνικο απελευθερωτικό κίνημα της κάθε χώρας χωρίς σημείο αναφοράς σε οποιαδήποτε laquoεβραϊκότηταraquo Η αλήθεια βρίσκεται κάπου στη μέση laquoΣτην Αντίσταση οι Εβραίοι δεν συμπεριφέρθηκαν διαφορετικά από τους υπόλοιπους Γάλλους Βέλγους Ολλανδούς Ωστόσο οι συνθήκες κάτω από τις οποίες βρέθηκαν ανα-ζωογόνησαν τη συνείδηση και τη θέ-λησή τους να ανήκουν σε έναν λαό ndashοι βάσεις αναγέννησης μιας εθνικής ταυτότητας που κρυσταλλώθηκε μεταπολεμικά στη δημιουργία του Ισραήλ1 Είναι αδιαμφισβήτητο πως στον Βrsquo Παγκόσμιο Πόλεμο ενεργο-ποιήθηκαν ποικίλες συλλογικότητες του εβραϊσμού γεγονός που προδι-έγραψε μια ενεργητική στάση την στιγμή του άμεσου κινδύνου Σημα-ντικό ρόλο έπαιξαν τα πολιτικοθρη-σκευτικά κινήματα νεολαίας στις χώρες της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης ndashκυρίως στην Πολωνία Τέ-τοια παραδείγματα είναι το νεολαιί-στικο κίνημα laquoHashomer Hacairraquo το λαϊκό laquoΝτρορraquo το θρησκευτικό-σι-ωνιστικό laquoAkivaraquo το δεξιό laquoBetarraquo και η σοσιαλιστική laquoBundraquo η οποία έλεγχε πολλά συνδικάτα στο Μεσο-πόλεμο

Στη Γαλλία ήδη από το φθινό-πωρο του 1941 το κομμουνιστικό κόμμα (PCF) στρατολόγησε πολλούς νεαρούς Εβραίους για τις ομάδες που θα πραγματοποιούσαν βομβι-στικές ενέργειες εναντίον γερμανι-κών στόχων και δολοφονίες Γερμα-

νών στρατιωτικών Οι περισσότεροι ήταν μετανάστες από άλλες χώρες Μετά τους πρώτους εκτοπισμούς (Απρίλιος 1942) η συμμετοχή έγινε μαζικότερη και πιο συστηματική μέσα από τις γραμμές του FTP-MOI (Francs-Tireurs et Partisans Main drsquo Oeuvre Immigreacutee) της ειδικής οργά-νωσης που συντόνιζε ένοπλα τμήμα-τα στα κατεχόμενα αστικά κέντρα (Παρίσι Λυών Μασσαλία Του-λούζη) laquoΑυτοί οι νεαροί Εβραίοιraquo που είχαν πυκνώσει τις γραμμές του PCF laquoβρίσκονταν ήδη σε επανα-στατική κατάσταση περισσότερο ή λιγότερο στην παρανομία Τουλάχι-στον κάποιος συγγενής ή ολόκληρη η οικογένειά τους είχε συλληφθεί και είχαν σίγουρα πολύ περισσό-τερο μίσος από οποιονδήποτε για τους εχθρούς είτε επρόκειτο για Γερμανούς είτε για laquocollaboraquo Γνώ-ριζαν πολύ καλά τι τους περίμενε σε περίπτωση σύλληψης και με απλά λόγια δεν είχαν τίποτε να χάσουν2 Στη μεγάλη λίστα των μαρτύρων της γαλλικής αντίστασης ξεχωρίζουν τα εβραϊκά ονόματα αυτών των παρά-τολμων ανταρτών πόλης όπως του Πολωνοεβραίου Marcel (Mendel) Langer που εκτελέστηκε από τους Γερμανούς στις φυλακές του Saint-Denis στην Τουλούζη τους Emile Bertrand και Simon Frid μαχητές της ομάδας laquoΚαρμανιόλαraquo στη Λυών οι οποίοι κατέληξαν στην γκιλοτίνα στις 2 Νοεμβρίου και 4 Δεκεμβρίου 1943 αντίστοιχα Ξεχωρίζουν επί-σης τα 10 μέλη της θρυλικής ένοπλης ομάδας του FTP-MOI στο Παρίσι που εκτελέστηκαν μαζί με τον αρ-χηγό τους Μissak Manouchian στις 21 Φεβρουαρίου 1944 Μετά την εκτέλεση οι κατοχικές αρχές κυ-κλοφόρησαν μια προπαγανδιστική αφίσα με τα πρόσωπα και τα ονό-ματά τους γνωστή ως laquoκόκκινη αφί-σαraquo (Lrsquo affiche rouge) μέσα από την οποία η αντισημιτική προπαγάνδα των Ναζί και των Γάλλων δοσιλό-γων εκμεταλλευόταν τη διπλή ταυ-τότητα των θυμάτων (Εβραίοι και κομμουνιστές) για να τους δυσφη-μίσει στη γαλλική κοινή γνώμη ως laquoαρχιτρομοκράτεςraquo και laquoμέλη της στρατιάς του εγκλήματοςraquo3

Καλύτερη απόδειξη πως στον αντίποδα της υποταγής στους Ναζί υπήρχε η επιλογή της μάχης ήταν οι περίπου 30000 Εβραίοι που πολέ-μησαν στους παρτιζάνικους στρα-τούς της Σοβιετικής Ένωσης της Λευκορωσίας της Ουκρανίας της Λιθουανίας της Πολωνίας της Γιου-γκοσλαβίας της Βουλγαρίας και της Ελλάδας Στη Γιουγκοσλαβία 4572 άνδρες και γυναίκες εντάχθηκαν

στο Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτω-πο και τον Λαϊκό Απελευθερωτικό Στρατό (Παρτιζάνοι) του Τίτο αριθ-μός που αντιστοιχεί στο 7 του προ-πολεμικού εβραϊκού πληθυσμού της χώρας4 Aνάμεσα στους Εβραίους μαχητές ήταν ο στενός συνεργάτης του Τίτο Mocha Pijade ο διοικητής ταξιαρχίας Shmmel Lever με ψευδώ-νυμο laquoVoja Todorovicraquo και η Rosa Rapo που έφτασε στο βαθμό του στρατηγού Ακόμα και στη Βουλ-γαρία τη μόνη χώρα που οι Εβραί-οι τελούσαν υπό επίσημη κρατική laquoπροστασίαraquo και δεν κινδύνευαν με εκτοπισμό το ποσοστό συμμετοχής στην Αντίσταση ήταν αναλογικά αρ-κετά υψηλό Σε απόλυτους αριθμούς

460 Βούλγαροι Εβραίοι καταδικά-στηκαν για τη συμμετοχή τους στην κομμουνιστική αντίσταση της χώρας ndash29 από αυτούς σε θάνατοndash ενώ από τους 260 που υπολογίζεται ότι πολέμησαν ως αντάρτες οι 125 σκο-τώθηκαν σε μάχες5 Στους νεκρούς συγκαταλέγονταν μορφές που θεω-ρούνταν για δεκαετίες εθνικοί ήρωες στη Λαϊκή Δημοκρατία της Βουλγα-ρίας λόγω της ενεργούς συμμετοχής των στο Κομμουνιστικό Κόμμα και στη Νεολαία όπως ο πρωτοπόρος Leon Tadger δραπέτης στρατοπέ-δου εργασίας που εκτελέστηκε στις 17 Νοεμβρίου 1941 για σαμποτάζ ο Emil Shekerdjiysky στέλεχος της νεολαίας και πολιτικός κομισάριος

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 3

i Η ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΤωΝ ΕΒΡΑΙωΝ ΚΑΤΑ ΤωΝ ΝΑζΙ

1 Henri Michel La Guerre de lrsquo Ombre La Reacutesistance en Europe Grasset Παρίσι 1970 σ 191-1922 Claude Collin Carmagnole et Liberteacute Les eacutetrangers dans la Reacutesistance en Rhocircne-Alpes Presses Universitaires de Grenoble 2000 σ 27 3 Ενδεικτικά βλ Garnier-Raymond LrsquoAffiche rouge Fayard Παρίσι 1975 Monique Lise Cohen Jean-Louis Dugour (επιμ) Les Juifs dans la Reacutesistance Eacuteditions Tireacutesisas 2001 Stephane Courtois Denis Peschanski

Adam Rayski Le Sang de lrsquo etranger ndashLes Immigreacutes de la MOI dans la Reacutesistance Fayard 1989 Benoicirct Rayski LrsquoAffiche rouge 21 feacutevrier 1944 ndash Ils nrsquoeacutetaient que des enfantsLe Feacutelin Ντιζόν 20044 Jews in Yugoslavia Muzejski proctor Jezuitski trg 4 Ζάγκρεμπ 1989 σ 119

Η προπαγανδιστική laquoΚόκκινη Αφίσαraquo (Lrsquo affiche rouge) με τα πρόσωπα των 10 συλληφθέ-ντων μαχητών του FTP-MOI στο Παρίσι Κυκλοφόρησε μετά την εκτέλεσή τους στις 21 Φεβρουαρίου 1944

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 4

του παρτιζάνικου αποσπάσματος laquoDragovishtitzaraquo που σκοτώθηκε στις 3 Αυγούστου 1944 σε μάχη με τη χωροφυλακή η Violetta Yakova και πολλοί άλλοι6

Σε αρκετές περιπτώσεις κυρίως στην ανατολική Ευρώπη οι Εβραίοι αντάρτες δρούσαν σε ανεξάρτητες ομοιογενείς μονάδες και αποσπά-σματα ενταγμένες στους παρτιζάνι-κους στρατούς Τεράστιας σημασίας ήταν η φροντίδα που πρόσφεραν οι Εβραίοι αντάρτες στις οικογένειές τους καθήκον που πήγαινε χέρι-χέ-ρι με τον ένοπλο αγώνα Η πιο διά-

σημη σχετική ιστορία είναι αυτή των Πολωνοεβραίων αδελφών Tuvia Alexander Assael και Aron Bielski στη Λευκορωσία Ξεκινώντας από αρχηγοί μιας μικρής αντάρτικης ομάδας το 1943 είχαν οργανώσει στο δάσος Ναλιμπόκι της βορειο-δυτικής Λευκορωσίας ένα ολόκλη-ρο στρατόπεδο το οποίο έφτασε να φιλοξενεί 1240 κυνηγημένους Εβραίους αντάρτες και οικογένειες αμάχων7

Διακριτή κατηγορία μαχητών ήταν όσοι πήραν τα όπλα στην ίδια την καρδιά του συστήματος βιομη-

χανικής εξόντωσης των Ναζί Στα γκέττο και τα στρατόπεδα η ίδια η επιβίωση λογιζόταν ως laquoΑντίστα-σηraquo Έργα τέχνης θεατρικές παρα-στάσεις συμφωνική μουσική συ-ναυλίες και θρησκευτικές τελετές ακόμα και η τήρηση ενός προσω-πικού ημερλογίου αντιστοιχούσαν σε διαφορετικά επίπεδα της ίδιας αμυντικής στρατηγικής απέναντι στην εξαθλίωση και καταστροφή της ανθρώπινης ύπαρξης Κάθε πρά-ξη που συμπεριλάμβανε εκτός από τη διατήρηση της ατομικής αξιο-πρέπειας και την ενίσχυση της συ-νοχής ολόκληρης της παγιδευμένης κοινότητας εγγραφόταν σε αυτό

που αποδίδεται σήμερα από τους ερευνητές του Ολοκαυτώματος ως laquoΠνευματική Αντίστασηraquo (Spiritual Resistance)8

Η εγγύτητα του θανάτου και η τραγική μοίρα των ομοθρήσκων ndashσυγγενών φίλων και γειτόνωνndash που βιωνόταν ως καθημερινότητα στους χώρους αποκλεισμού και εξόντωσης ωρίμαζε την ιδέα της ατομικής και συλλογικής εκδίκησης Στην ανατο-λική Ευρώπη η εκστρατεία γκετ-τοποίησης και σταδιακής μαζικής εξόντωσης πληθυσμών πυροδότησε την αντίσταση των παγιδευμένων Εβραίων Στην ανατολική Πολωνία

την Λιθουανία και τη Λευκορωσία η εβραϊκή αντίσταση οδήγησε σε εξεγέρσεις 5 μεγάλα και 15 μικρά γκέττο 5 μεγάλα στρατόπεδα και 18 στρατόπεδα καταναγκαστικής εργασίας Στην Κόβνα το Μπιάλι-στοκ τη Βίλνα και το Μινσκ υπήρ-χαν ισχυρές αντιστασιακές ομάδες Εβραίων χάρη στις οποίες μπόρε-σαν να αποδράσουν στα δάση χιλιά-δες ομοθρήσκων τους

Η μεγαλύτερη και πιο συμβο-λική στιγμή της εβραϊκής αντίστα-σης στην χιτλερική Ευρώπη είναι αδιαμφισβήτητα η εξέγερση στο γκέττο της Βαρσοβίας (19 Απριλί-ου-16 Μαΐου 1943) Το καλοκαίρι του 1942 διάφορες αντιστασιακές ομάδες που είχαν γεννηθεί μέσα στις δραματικές συνθήκες ζωής του γκέττο συγκρότησαν την laquoΕβραϊκή Μαχητική Οργάνωση (Zydowska Organizacja Bojowa ZOB)raquo ως ορ-γάνωση ένοπλης αυτοάμυνας Μια άλλη οργάνωση σιωνιστικής τάσης ήταν η laquoΕβραϊκή Στρατιωτική Ένω-ση (Zydowski Zwiazek Wojskowy ZZW)raquo Παρά τις μεταξύ τους δια-φωνίες οι οργανώσεις συνεργάστη-καν και κατάφεραν να μεταφέρουν μέσα στο γκέττο πιστόλια μερικά τουφέκια πυρομαχικά και χειρο-βομβίδες χάρη σε επαφές με την πολωνική αντίσταση Ο συνολικός αριθμός αυτών των αποφασισμένων μαχητών δεν ξεπερνούσε τους 750 στην πλειοψηφία τους νεαροί από 17 έως 25 ετών Όταν στις 18 Ιανου-αρίου 1943 επαναλήφθηκε ο κύκλος των μαζικών συλλήψεων με στόχο τον μαζικό εκτοπισμό των ανδρών στο Λούμπλιν και την τελική διά-λυση του γκέττο μια ομάδα άρχισε να πυροβολεί τους στρατιώτες των Ες-Ες και ακολούθησε μάχη κατά την οποία οι συγκεντρωμένοι κα-τόρθωσαν να διαφύγουν Ενθαρρυ-μένοι από την επιτυχία οι ένοπλοι άρχισαν να οργανώνουν θέσεις άμυ-νας μέσα στο γκέττο υπόγεια κα-ταφύγια και πρόχειρα πολυβολεία Οι Γερμανοί ξεκίνησαν την επιχεί-ρηση εκκαθάρισης του γκέττο στις 19 Απριλίου 1943 την παραμονή του Πέσσαχ Από εκείνη την ημέρα ξεκίνησαν καθημερινές άγριες μάχες

από δρόμο σε δρόμο κι από σπίτι σε σπίτι Η αντίσταση της χούφτας των Πολωνοεβραίων πολεμιστών ήταν πεισματώδης χειροβομβίδες και βόμβες μολότωφ εκσφενδονίζο-νταν από παράθυρα προκαλώντας απώλειες στους Γερμανούς Το τέλος ήταν προδιαγεγραμμένο Χρησιμο-ποιώντας φλογοβόλα αντιαρματικά και όλμους τα Ες-Ες κατέστρεφαν συστηματικά τα κτίρια του γκέττο θάβοντας σε καπνούς και ερείπια τους γενναίους υπερασπιστές του Στις 8 Μαΐου ο 24χρονος αρχηγός της ΖΟΒ Mordechai Anielewicz και

8 συμπολεμιστές του έπεφταν με το όπλο στο χέρι μέσα στο υπόγειο αρχηγείο της οργάνωσης Λίγες μέ-ρες πριν είχε γράψει μια επιστολή σε ένα συμπολεμιστή του Ήταν τα τελευταία του λόγια laquoΑυτά που ζή-σαμε δε μπορούν να περιγραφούν με λέξεις Συνέβη κάτι πέρα από τα πιο τρελά μας όνειρα [] Νιώθω σαν να συμβαίνουν σπουδαία πράγματα

5 Saving of the Jews in Bulgaria 1941-1944 State Publishing House ldquoSeptemvrirdquo Sofia 1977 [κατάλογος ομώνυμης έκθεσης χωρίς αρίθμηση σελίδων]6 Στο ίδιο7 Peter Duffy The Bielski Brothers Harper Collins Νέα Υόρκη 2003 Lester Eckman Chaim Lazar The Jewish Resistance The History of the Jewish Partisans in Lithuania and White Russia During the Nazi Occu-

pation 1940-1945 Shengold Publishers 1977

Γερμανοί στρατιώτες προσπερνούν φλεγόμενο κτίριο στη Βαρσοβία κατά τη διάρκεια των μαχών της εξέγερσης του Γκέττο (Συλλογή USHMM)

Ο εικοσιτετράχρονος Πολωνοεβραίος Μορντεχάι Ανιλιέβιτς ή laquoΑνιόλεκraquo (laquoΜικρός Άγγελοςraquo) αρχηγός της Żydowska Organizajca Bojowa (ΖΟΒ) και από τους επικεφαλής της εξέγερσης του Γκέττο της Βαρσοβίας Έπεσε πολεμώντας στις 8 Μαΐου 1943

laquoΑυτά που ζήσαμε δε μπορούν να περιγραφούν με λέξεις Συνέβη κάτι πέρα από τα πιο τρελά μας όνειραΝιώθω σαν να συμβαίνουν σπουδαία πράγματα και αυτό που τολμήσαμε να κάνουμε είναι τεράστιας σημασίαςΤο όνειρο της ζωής μου έγινε πραγματικότητα Η άμυνα του γκέττο έγινε πραγματικότητα Η ένοπλη εβραϊκή αντίσταση και εκδίκηση έγιναν στόχοι υπήρξα μάρτυρας του υπέροχου και ηρωικού αγώνα των Εβραίων μαχητώνraquo μορντεχάι Ανιλίεβιτς (1919-1943) αρχηγός της ζΟΒ επιστολή από το Γκέττο της Βαρσοβίας 23 Απριλίου 1943

Ομαδική φωτογραφία των Εβραίων παρτιζάνων της ομάδας Μπιέλσκι στα δάση του Ναλιμπόκι στη βορειοδυτική Λευκορωσία

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 5

laquoΤον πόνο της κατατρεγμένης φυλής τον νοιώθουμε σαν πόνο δικό μας Κάθε Έλληνας πρέπει να διαμαρτυρηθεί για τα μαρτύρια των Εβραίων γιατί είναι ένα μέρος από τα δεινά που σωρεύει ο κατακτητής σrsquo όλο το λαό που κατοικεί στη γη της Ελλάδας Είναι ένα μέρος της φασιστικής κτηνωδίας που χτυπά τον ένα ή τον άλλο κι όλους μαζύraquo προκήρυξη ΕΑμ Αθήνας Απρίλιος 1943

και αυτό που τολμήσαμε να κάνου-με είναι τεράστιας σημασίας [] Το όνειρο της ζωής μου έγινε πραγμα-τικότητα Η άμυνα του γκέττο έγινε πραγματικότητα Η ένοπλη εβραϊκή αντίσταση και εκδίκηση έγιναν στό-χοι Υπήρξα μάρτυρας του υπέροχου και ηρωικού αγώνα των Εβραίων μαχητώνraquo9 Μία βδομάδα αργότερα η επιχείρηση είχε ολοκληρωθεί Πε-ρίπου 13000 Εβραίοι είχαν σκοτω-θεί στις σκληρές μάχες οι Γερμανοί υπολόγισαν πως είχαν καταστρέψει 631 laquoοχυράraquo10 56000 συλληφθέντες άντρες γυναίκες και παιδιά εκτοπί-στηκαν στο Μαϊντάνεκ και την Τρε-μπλίνκα Το γκέττο της Βαρσοβίας είχε αφανιστεί

Το παράδειγμα της Βαρσοβίας βρήκε πολλούς μιμητές Στο γκέτ-το της Βίλνα στη Λιθουανία δρα-στηριοποιούνταν από το 1941 η laquoΕνωμένη Αντάρτικη Οργάνωσηraquo (Fareynikte Partizaner Organizatsye FPO) η πρώτη ένοπλη εβραϊκή ορ-γάνωση στην κατεχόμενη Ευρώπη Τον Αύγουστο του 1943 κι ενώ οι Γερμανοί είχαν ήδη εξοντώσει τα frac34 των εγκλείστων στο γκέττο οι υπεύ-θυνοι της FPO απήυθυναν έκκληση για αντίσταση μέχρι θανάτου Με-ρικές εκατοντάδες με επικεφαλής τον αρχηγό της FPO Abba Kovner δραπέτευσαν και κατέφυγαν στους Λιθουανούς Παρτιζάνους Λίγες μέ-ρες πριν οι Εβραίοι της Τρεμπλίνκα είχαν αποφασίσει να επισπεύσουν την εξέγερση που από καιρό σχε-δίαζαν όταν έφτασαν τα νέα από τη Βαρσοβία Στις 2 Αυγούστου μια ομάδα έκλεψε όπλα από την απο-θήκη σκότωσε τους Γερμανούς και Ουκρανούς φρουρούς κι έβαλε φω-τιά στο στρατόπεδο Στις λυσσαλέες γερμανικές αντεπιθέσεις σκοτώθη-καν 820 από τους εξεγερμένους μό-λις 80 κατάφεραν να φτάσουν στα γειτονικά δάση Το ίδιο πρωτογενές ένστικτο αντίδρασης που συνδεό-

ταν με την επιλογή μιας ηθελημένης ομαδικής θυσίας παρέσυρε και το στρατόπεδο εξόντωσης του Σομπι-μπόρ Ένας Πολωνοεβραίος που συμμετείχε στην εξέγερση θυμάται τη στιγμή που όλα του τα συναισθή-ματα συμπυκνώθηκαν σε μίσος για τους διώκτες του laquoΜιας και έμοια-ζε ευχαριστημένος από την εργασία μου μια μέρα ρώτησα το Βάγκνερ (σσ βοηθός του διοικητή του στρα-τοπέδου) αν υπάρχουν νέα για τους δικούς μου Μου απάντησε ευγενι-κά πως ήταν καλά και θα τους συ-ναντούσα σύντομαΣτις 18 Μαΐου μια [εβδομάδα μετά την άφιξή μου στο στρατόπεδο] ένας φίλος μου έστειλε ένα σημείωμα laquoΠες ένα kaddish για τους δικούς σου είναι νεκροίraquo Από εκείνη την ημέρα δε ζούσα παρά για να εκδικηθώhellipraquo11 Στις 14 Οκτωβρίου 1943 δέκα Γερ-μανοί στρατιώτες πολλοί Ουκρα-νοί φρουροί και ο ίδιος ο διοικητής του στρατοπέδου βρήκαν το θάνατο από τα χέρια των υποψήφιων θυμά-των τους και πολλοί από τους 300 ομήρους που έτρεξαν στη σωτηρία μέσα από συρματοπλέγματα και ναρκοπέδια σώθηκαν

Ένα χρόνο αργότερα ο άνεμος της εξέγερσης έφτασε στην καρδιά της εβραϊκής γενοκτονίας Στις 7 Οκτωβρίου 1944 ξέσπασε η εξέγερση των ανδρών του Sonderkommando στο Άουσβιτς ΙΙ-Μπίρκεναου Πο-λωνοί Σοβιετικοί Γάλλοι και Έλλη-νες laquoεργάτες του θανάτουraquo ανατίνα-ξαν ένα από τα τέσσερα κρεματόρια και ξεκίνησαν έναν απελπισμένο αγώνα με τους φρουρούς των Ες-Ες οπλισμένοι με ελάχιστα όπλα αξίνες τσεκούρια και πέτρες Στη μάχη που ακολούθησε σκοτώθηκαν σχεδόν όλοι Ήταν ένα απαράμιλλο παράδειγμα γενναιότητας και αυτο-θυσίας στο κέντρο της κόλασης

8 Miriam Novitch Resistenza Spirituale Spiritual Resistance 1940-1945 Μιλάνο 1979 9 Yitzhak Arad Yisrael Gutman Avraham Margaliot (επιμ) Documents on the Holocaust Yad Vashem Ιερουσαλήμ 1981 [Έγγραφο νο 135 επιστολή Mordechai Anielewicz 2341943] σ 250-251 10 Από την τεράστια βιβλιογραφία για την εξέγερση του γκέττο της Βαρσοβίας βλ ενδεικτικά Dan Kurzman The Bravest Battle The 28 Days of the Warsaw Ghetto Uprising DaCapo Press Νέα Υόρκη 1976 Marek

Edelman The Ghetto Fights Warsaw 1941-43 Bookmarks Publications Λονδίνο 1990 Simha Rotem (Kazik) Memoirs of a Warsaw Ghetto Fighter Yale University Press 1944 Επίσης το εκπαιδευτικό εγχειρίδιο Resistance Spiritual Resistance Revolt Partisans and the Uprising in the Death Camps Yad Vashem 2004 σ 65-83

11 Μαρτυρία Stanislaw Szmajner Στο Novitch Miriam Sobibor Martyre et Revolte Centre de Publication Asie orientale Universiteacute Paris 7 1978 σ 5

Μετά την εξάμηνη εποποιία του Αλβανικού Μετώπου τον Απρίλιο του 1941 η Ελλάδα υπέκυψε στις στρατιωτικές δυνάμεις της Βέρμαχτ και έζησε για τριάμισι έτη την πιο σκοτεινή περίοδο της νεότερης ιστο-ρίας της Παρά την αφόρητη τρομο-κρατία τις εκτελέσεις και το λιμό του πρώτου χειμώνα 1941-1942 που αποδεκάτισε τον πληθυσμό ιδιαίτερα στα αστικά κέντρα οι Έλ-ληνες στρατεύτηκαν κατά χιλιάδες στην ιδέα της Αντίστασης Το 1943 η Αθήνα συγκλονιζόταν από απερ-γίες και διαδηλώσεις που πνίγονταν στο αίμα από τους κατακτητές ενώ

στην ύπαιθρο εμφανίστηκαν από το 1942 ένοπλες ομάδες οι οποίες εξε-λίχθηκαν σε πραγματικούς αντάρ-τικους στρατούς που εμπλέκονταν σε κανονικές μάχες με τους κατα-κτητές Οι σημαντικότερες οργα-νώσεις που ανέπτυξαν και έντονη σημαντική δράση ήταν το Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο (ΕΑΜ) που ιδρύθηκε με πρωτοβουλία του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλά-δας (ΚΚΕ) ο Εθνικός Δημοκρατικός Ελληνικός Σύνδεσμος (ΕΔΕΣ) με αρχηγό τον συνταγματάρχη Ναπο-λέοντα Ζέρβα και η Εθνική και Κοι-νωνική Απελευθέρωση (ΕΚΚΑ) του

Ιi Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΟΙ ΕΒΡΑΙΟΙ 1941-1944

Επιζώντες της εξέγερσης στο στρατόπεδο του Σομπιμπόρ Αύγουστος 1944

Ρόζα Ρομπότα (αριστερά) και Άλα Γκέρτνερ δύο Εβραίες όμηροι στο Άουσβιτς ΙΙ-Μπίρκεναου που βοήθησαν την εξέγερση του Ζόντερκομμαντο (7 Οκτωβρίου 1944) διοχετεύοντας εκρηκτικά στην περιοχή των κρεματορίων Απαγχονίστηκαν μαζί με δύο άλλες γυναίκες στις 5 Ιανουαρίου 1945 μπροστά σε όλο το στρατόπεδο

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 6

συνταγματάρχη Δημήτριου Ψαρρού και του πολιτευτή Γιώργου Καρτά-λη Μικρότερες οργανώσεις όπως η ΠΕΑΝ η Ιερή Ταξιαρχία η Εθνι-κή Δράση το Εθνικό Κομιτάτο και αρκετά δίκτυα κατασκοπείας και δολιοφθορών όπως ο laquoΑπόλλων-Υ-βόννηraquo και η ομάδα της Λέλας Κα-ραγιάννη έγραψαν τη δική τους σε-λίδα ηρωισμών στον σκληρό αγώνα των κατεχόμενων πόλεων Τα θύμα-τα της αντικατοχικής δράσης ξεπερ-νούν τους 30000 πεσόντες σε μάχες δολοφονημένους και εκτελεσμένους Περισσότερα από 800 χωριά κάη-καν σε αντίποινα οι υποδομές της χώρας καταστράφηκαν

Από αυτό τον αγώνα που αγκά-λιασε όλη την επικράτεια και τα στρώματα του πληθυσμού δεν θα μπορούσαν να απουσιάζουν οι Έλ-ληνες Εβραίοι Προτού ξεκινήσουν οι εκτοπισμοί στην Θεσσαλονίκη η διάθεση για αντίσταση παρέμενε περιορισμένη Έως τον Φεβρουάριο του 1943 οι Γερμανοί δεν είχαν εκ-δηλώσει τις πραγματικές τους προ-θέσεις ενώ η είσοδος σε αντιστασια-κές οργανώσεις δεν ήταν αυτονόητη επιλογή Σήμαινε εμπλοκή σε κινδύ-νους ενώ η εγκατάλειψη της πατρι-κής εστίας και της κοινότητας σε μια περίοδο γενικευμένης ανέχειας και ανησυχίας για το μέλλον ισοδυνα-μούσε με laquoδειλίαraquo Ακόμα και μετά τα πρώτα αντισημιτικά μέτρα η συλλογική παθητικότητα παρέμεινε κανόνας και λειτούργησε αποτρε-πτικά για δυναμικές πρωτοβουλίες

Σταδιακά η κατάσταση άλλαξε Στη γενικότερη πατριωτική έξαρση της Κατοχής προστέθηκε το ένστι-κτο της επιβίωσης και η θέληση για εκδίκηση Η τρομοκρατία οι τα-πεινώσεις οι εκτελέσεις ndashοι οποίες ξεκίνησαν πριν τους εκτοπισμούςndash και ο μαζικός εκτοπισμός χιλιάδων ομοθρήσκων συγγενών και φίλων πυροδότησε την εμφάνιση πολλών και ποικίλων αντιδράσεων από την πλευρά των Εβραίων

Αν και τα στοιχεία που διαθέ-τουμε παραμένουν περιορισμένα και αποσπασματικά υπολογίζεται πως περίπου 650 άνδρες και γυναί-κες από όλες σχεδόν τις εβραϊκές κοινότητες της χώρας εντάχθηκαν σε διάφορες αντιστασιακές οργα-νώσεις από την έναρξη της Κατοχής έως την Απελευθέρωση ή προσχώρη-σαν στους αντάρτες για να αποφύ-γουν τη μέγγενη των Ναζί1 Καθώς στην Ελλάδα δεν δημιουργήθηκαν ξεχωριστές εβραϊκές αντιστασιακές οργανώσεις ή αντάρτικα σώματα η συντριπτική πλειοψηφία εντάχθηκε στο Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτω-πο (ΕΑΜ) που αποτελούσε τη μαζι-κότερη οργάνωση στην κατεχόμενη Ελλάδα στο ένοπλο τμήμα του τον Ελληνικό Λαϊκό Απελευθερωτικό Στρατό (ΕΛΑΣ) που στο τέλος της

Κατοχής έφτασε να αριθμεί 50000 αντάρτες και στις συγγενείς οργα-νώσεις Ενιαία Πανελλαδική Οργά-νωση Νέων (ΕΠΟΝ) και laquoΕθνική Αλληλεγγύηraquo ένα παρακλάδι του ΕΑΜ στο οποίο εντάσσονταν κυρί-ως γυναίκες και λειτουργούσε ως δί-κτυο αλληλεγγύης σε ομήρους κρα-τουμένους και καταδιωκόμενους

Το ΕΑΜ ήταν η πρώτη οργά-νωση που προσπάθησε να στρέψει την προσοχή του πληθυσμού στο θέμα του φυλετικού διωγμού Όταν ξεκίνησαν οι εκτοπισμοί της Θεσσα-λονίκης (Μάρτιος 1943) η laquoΕθνική Αλληλεγγύηraquo Αθήνας κυκλοφόρησε μια σπάνια προκήρυξη (δημοσιεύ-εται για πρώτη φορά στην έκθεση) η οποία περιέγραφε μια πρωτοφανή κατάσταση στην Θεσσαλονίκη Με λόγια γεμάτα συναισθηματική φόρ-τιση αλλά και αγωνιστικό πάθος το κείμενο έδινε για πρώτη φορά στον ελληνικό λαό πληροφορίες για το τι συνέβαινε στα laquoτραίνα του θα-νάτουraquo παρμένες πιθανότατα από Έλληνες σιδηροδρομικούς που οδη-γούσαν τις αμαξοστοιχίες μέχρι τη Γιουγκοσλαβία Παρά την άγνοια για την ύπαρξη στρατοπέδων εξό-ντωσης ο διωγμός παρουσιαζόταν ως ξεχωριστό φυλετικό έγκλημα των Ναζί εναντίον ανυπεράσπιστων ανθρώπων και κατέληγε σε ανοιχτό κάλεσμα των γνήσιων πατριωτών laquoΤον πόνο της κατατρεγμένης φυλής τον νοιώθουμε σαν πόνο δικό μας Κάθε Έλληνας πρέπει να διαμαρτυ-ρηθεί για τα μαρτύρια των Εβραίων γιατί είναι ένα μέρος από τα δεινά που σωρεύει ο κατακτητής σrsquo όλο το λαό που κατοικεί στη γη της Ελλά-δας Είναι ένα μέρος της φασιστικής κτηνωδίας που χτυπά τον ένα ή τον άλλο κι όλους μαζύraquo2 Κείμενα σαν κι αυτά ευαισθητοποιούσαν τον αντιστασιακό κόσμο στο θέμα των Εβραίων και αντίστροφα ωθούσαν

και τους ίδιους στην επιλογή της αντιστασιακής δράσης

Η πρώτη μορφή εβραϊκής αντί-στασης ήταν η διάσωση Οι ασφυ-κτικές συνθήκες στην Θεσσαλονίκη αναγκαστικά μετατόπιζαν το πεδίο τέτοιων πρωτοβουλιών στην Αθή-να όπου σύμφωνα με νέες έρευνες δρούσε μια laquoΕβραϊκή Μυστική Επι-τροπή Διάσωσηςraquo Την επιτροπή στελέχωναν επιφανείς Θεσσαλονι-κείς παράγοντες της εβραϊκής κοι-νοτικής ζωής και μέλη σιωνιστικών οργανώσεων όπως ο Αλμπέρτο Αμαρίλιο ο δικηγόρος του κοινο-τικού συμβουλίου Αθηνών Ντανιέλ Αλχανάτης ο διευθυντής της τρά-πεζας Θεσσαλονίκης Πέπο Μπε-νοζίλιο ο Ιτσχάκ Χανέν ο Χαΐμ Μπενρουμπή ο Ασέρ Μωυσής και ο Ελί Αττάς Ήταν ένα είδος laquoφιλικής εταιρείαςraquo που επεκτεινόταν στους κόλπους της Κοινότητας διατηρού-σε επαφές με την Αρχιεπισκοπή διά-φορα κατασκοπευτικά δίκτυα και το ΕΑΜ Αθήνας χρηματοδοτούσε μυστικά διάφορες πρωτοβουλίες ενώ προσπάθησε να σταματήσει τους εκτοπισμούς της Θεσσαλονί-κης χωρίς αποτέλεσμα3 Επίσης από τις αρχές του 1943 νεαροί Εβραίοι φοιτητές του Πανεπιστημίου και του Πολυτεχνείου είχαν συγκροτήσει έναν άτυπο πυρήνα νεολαίας που συνδεόταν με την ΕΠΟΝ Μέλη ήταν ο φοιτητής της Αρχιτεκτονικής Σχο-λής του ΕΜΠ Δανέλος Αλχανάτης ο Ζακίνος Κοέν τα αδέλφια Μωυσής και Ιάκωβος Γιουσουρούμ Σίμος Βαλενστάιν4 και άλλοι Στην πρωτο-πόρα αυτή ομάδα των αντιστασια-κών Εβραίων πιθανότατα ανήκε και ένας από τους πρώτους νεκρούς της Αντίστασης στην ανοιχτή σύγκρου-ση με τους κατακτητές στους δρό-μους της Αθήνας Ήταν ο φοιτητής του Πολυτεχνείου Εδμόνδος Τορόν από τη Λάρισα που σκοτώθηκε στη

μεγάλη διαδήλωση της 5ης Μαρτίου 1943 εναντίον της επιστράτευσης εργατών για τα γερμανικά εργοστά-σια5

Οι δράσεις αυτών των ελληνοε-βραϊκών αντιστασιακών πυρήνων προλείαναν το έδαφος για την δι-ασπορά και απόκρυψη χιλιάδων Εβραίων της Αθήνας σε φιλικά σπίτια Χριστιανών και τη διαφυγή περίπου 2000 από αυτούς από την πόλη στις αρχές Οκτωβρίου 1943 Δεχόμενος την ασφυκτική πίεση των Ες-Ες για παράδοση ονομάτων

1 Για τις στατιστικές εκτιμήσεις και γενική επισκόπηση του φαινομένου της συμμετοχής Εβραίων στην ελληνική Αντίσταση βλ Michael Matsas The Illusion of Safety The story of the Greek Jews During the Second World War Pella Publishing Company Νέα Υόρκη 1997 Steven Bowman Jewish Resistance in Occupied Greece Vallentine Mitchell 2006 Το βιβλίο του Bowman μεταφράστηκε πρόσφατα στα ελληνικά Βλ Steven Bowman Η Αντίσταση των Εβραίων στην Κατοχική Ελλάδα (μετάφραση Ισαάκ Μπενμαγιόρ) Έκδοση Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβουλίου Αθήνα 2013

2 Αρχείο ΚΚΕ Προκήρυξη Εθνικής Αλληλεγγύης Αθήνας [Μάρτιος 1943] 3 Καρίνα Λάμψα Ιακώβ Σιμπή Η Διάσωση Η σιωπή του κόσμου η αντίσταση στα γκέττο και τα στρατόπεδα οι Έλληνες Εβραίοι στα χρόνια της Κατοχής Εκδόσεις Καπόν Αθήνα 2012 σ 289-2964 Αρχείο ΕΜΕ Γραπτή μαρτυρία Δανέλου Αλχανάτη χχ Βιντεοσκοπημένες συνεντεύξεις Δανέλου Αλχανάτη 1102010 Μωυσή Γιουσουρούμ 21920105 Πέτρος Ανταίος Χίλια Σκοτωμένα Παιδιά της ΕΠΟΝ Εκδόσεις ΕΠΟΝ Αθήνα 1986 σ 35 Το όνομά του αναγράφεται σήμερα σε μια αναθηματική πλάκα στη γωνία Μπουμπουλίνας και Τοσίτσα κοντά στο

σημείο που σκοτώθηκε

Τρεις από τους νεότερους και πιο δραστήριους Εβραίους αντιστασιακούς ως πρόσκοποι πριν τον Πόλεμο (1937) Από αριστερά Δανέλος Αλχανάτης Μωύς Γιουσουρούμ και Σίμος Βαλενστάιν Οργανώθηκαν στο ΕΑΜ Αθήνας από τα τέλη του 1942 και υπηρέτησαν ως αντάρτες του ΕΛΑΣ στη Στερεά Ελλάδα (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ)

Oμόλογο του Απελευθερωτικού Αγώνα το ldquoνόμισμαrdquo που κυκλοφόρησε η ΠΕΕΑ στις ανταρτοκρατούμενες περιοχές Στη σχεδίασή του συμμετείχε ο υπεύθυνος της Επιμελητείας του Αντάρτη (ΕΤΑ) Θεσσαλίας Λάζαρος (Ελιέζερ) Αζαρία (Προσωπική συλλογή Ιάσονα Χανδρινού)

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 7

της Κοινότητας ο αρχιραββίνος Ηλίας Μπαρζιλάι laquoαπήχθηraquo στις 25 Σεπτεμβρίου 1943 από παράγοντες του ΕΑΜ και φυγαδεύτηκε στην Πάρνηθα κι από εκεί στην ορεινή Στερεά Σύμφωνα με μαρτυρίες στην επιχείρηση διάσωσης πρωτοστάτη-σαν ο Ασέρ Μωϋσής ο δημοσιογρά-φος και συγγραφέας από την Θεσ-σαλονίκη Μπαρούχ Σιμπή ndashμέλος ενός άτυπου laquoΕβραϊκού Τομέαraquo του ΕΑΜndash ο σύνδεσμος της Επιτροπής Διάσωσης με το ΕΑΜ Ηλίας Λεβή (με ψευδώνυμο laquoΜαρκέζηςraquo) ενδε-χομένως και τα στελέχη του ΕΑΜ δημοσιογράφος Κώστας Βιδάλης Ηλίας Κεφαλίδης και ο laquoφιλοσημίτης άνευ προηγουμένουraquo φαρμακοποιός Λάμπρος Καραμερτζάνης6 Εξέλιξη αυτών των κινήσεων ήταν το εντυ-πωσιακό δίκτυο που οργανώθηκε στις ακτές της Εύβοιας με σκοπό την διαπεραίωση των Εβραίων με κα-ΐκια στην Τουρκία Περίπου 1500 άτομα σώθηκαν χάρη στις συνδυα-σμένες ενέργειες της ανώτατης ηγεσί-ας του ΕΑΜ και των ανταρτών της Εύβοιας των Βρετανών της Χαγκα-νά και του Εβραϊκού Πρακτορείου στην Κωνσταντινούπολη

Η μαζική ένταξη Εβραίων στο αντάρτικο ndashσχεδόν στο σύνολό τους στον ΕΛΑΣndash χωρίζεται σε δύο φά-σεις Τα πρώτα όπλα ακούστηκαν εκεί που χτύπησε πρώτα η ναζιστι-κή λαίλαπα Από τον Ιανουάριο έως τον Μάιο του 1943 περίπου 250 Εβραίοι της Θεσσαλονίκης είχαν δι-αφύγει με μεγάλες δυσκολίες στις ανταρτοκρατούμενες περιοχές της

κεντρικής και δυτικής Μακεδονίας7 Ήταν κυρίως νεαροί που εγκατέλει-παν κατά ομάδες την αποκλεισμένη πόλη ή δραπέτευαν ατομικά από τα διάφορα εργοτάξια καταναγκα-στικής εργασίας στα οποία είχαν επιστρατευτεί από το καλοκαίρι του 1942 (Λεπτοκαρυά Τέμπη Κα-ρυά Λοκρίδας Στρατόπεδο Θηβών) Μετά την θητεία του στο Αλβανικό Μέτωπο ο Ιωσήφ Μάτσας από τα Γιάννενα υπηρετούσε ως καθηγητής Γυμνασίου στο χωριό Μεγάλη Βρύση Κιλκίς Τον Απρίλιο του 1943 εγκα-τέλειψε τη θέση του και ακολούθη-σε μια ομάδα 40 ανταρτών ndashεκ των οποίων οι δέκα ήταν Θεσσαλονικείς Εβραίοιndash που κρυβόταν στα δάση του Πάικου πάνω από τα Γιαννι-τσά Εκεί μοιράστηκαν τις δυσκολί-ες της αντάρτικης ζωής laquoΟι πρώτοι δύο μήνες στάθηκαν το πύρινο καμί-νι που μας ατσάλωσαν Οι κακου-χίες ήταν τρομερές Μας έλειπαν τα πάντα τροφή στέγη ύπνος εφόδιαmiddot είχαμε μόνο ένα ύψιστο αγαθό την ελευθερία Για να σκορπίσουμε το αίσθημα της πείνας και του κρύου το ρίχναμε στο τραγούδι Τραγου-δούσαμε και ονειρευόμασταν την αυριανή λευτεριά τον αυριανό κό-σμο που θα ήταν απαλλαγμένος από στερήσεις διωγμούς και φυλετικές διακρίσεις Έτσι αντέξαμε στις δο-κιμασίες Κι ύστερα απί περιπετει-ώδεις νυχτερινές πορείες μέσω των βουνών Τζένας Καϊμακτσαλάν και Σινιάτσικο φθασαμε στα τέλη του

Μάη στην Ελεύθερη Ελλάδα στην Δυτική Μακεδονία όπου ανεφοδι-αστήκαμε από τις ρίψεις και σχη-ματίσαμε πραγματικά στρατιωτικά τμήματαraquo8

Η ιταλική συνθηκολόγηση (8 Σεπτεμβρίου 1943) οριοθετεί τη δεύτερη φάση Αναλαμβάνοντας τον έλεγχο όλης της επικράτειας οι Γερμανοί συνάντησαν διαφορετική συμπεριφορά από τις ισραηλιτικές κοινότητες της κεντρικής και νότι-ας Ελλάδας στην προσπάθειά τους να επεκτείνουν τον διωγμό Ο αντί-κτυπος των δραματικών γεγονότων στην βόρεια Ελλάδα ισχυροποιούσε τη θέληση αντίδρασης στην επερχό-μενη καταστροφή ενώ η άνοδος του αντιστασιακού κινήματος δημιουρ-γούσε ευνοϊκότερες προυποθέσεις Από τις αρχές Οκτωβρίου του 1943 εκατοντάδες Εβραίοι των Τρικάλων της Καρδίτσας του Βόλου της Λά-ρισας και αργότερα της Χαλκίδας και της Πάτρας ηλικιωμένοι και γυναικόπαιδα διασκορπίστηκαν με την προστασία του ΕΑΜ σε χωριά του Πηλίου (Κισσός Τσαγκαράδα Κεραμίδι Λεχώνια) του Κισσά-βου (Στόμιο Ομόλιο Κισερλί) του Ολύμπου (Καρυά) τα Άγραφα την ορεινή Εύβοια (Στενή Στρόπωνες Βασιλικό) και τα βουνά της Αχαΐας ζώντας ανακατεμένοι με τους χωρι-κούς Από την Αθήνα περίπου 1000 άτομα ακολούθησαν το παράδειγ-μα του Μπαρτζιλάι και κατέφυγαν στην ορεινή Στερεά Ελλάδα Στην Ήπειρο ελάχιστοι νεαροί Γιαννιώ-τες τόλμησαν να φύγουν από την παγιδευμένη κοινότητα για να ενω-θούν με τους αντάρτες ενώ αρκετοί ndashκυρίως Αρτινοί ndashεντάχθηκαν και στον Εθνικό Δημοκρατικό Ελληνικό Σύνδεσμο (ΕΔΕΣ) του Ναπολέοντα Ζέρβα που δρούσε αποκλειστικά στην Ήπειρο

Στην laquoΕλεύθερη Ελλάδαraquo όλοι αξιοποιήθηκαν με ποικίλους τρό-πους Οι βετεράνοι του ελληνοϊτα-λικού πολέμου και αρκετοί νεαροί ndashάντρες και γυναίκεςndash εντάχθηκαν

στις αντάρτικες μονάδες laquoΌσοι δεν πήραν τα όπλα δούλευαν δίπλα στους χωρικούς σαν σύνδεσμοι στις βοηθητικές υπηρεσίες του στρατού Οι πιο εγγράμματοι ανέλαβαν τις

συγκάλεσε συνέλευση και ανάγκα-σε τον αντάρτη να ζητήσει δημόσια συγνώμη λέγοντας πως στον ΕΛΑΣ διακρίσεις γίνονταν μόνο ανάμεσα σε αυτούς που πολεμούν και σε αυ-

γραφικές υπηρεσίες στην Εθνική Αλληλεγγύη στον ανεφοδιασμό στη συγκέντρωση τροφίμων Οι τε-χνίτες δούλευαν στα συνεργεία για την κατασκευή ρούχων πηλικίων και αρβυλών Οι γυναίκες έραβαν εκείνα τα παρδαλά πουκάμισα φτιαγμένα από καθάριο μετάξι από τα αλεξίπτωτα των ρίψεων έπλεκαν μάλλινες κάλτσες και σκούφους για τη laquoφανέλλα του αντάρτηraquo και οι νέες κοπέλες σαν πιο μορφωμένες ανέλαβαν τις πολιτιστικές εκδη-λώσεις και τις θεατρικές παραστά-σειςraquo9 Χάρη στο μορφωτικό τους επίπεδο πολλοί Εβραίοι ξεχώρισαν σε επιτελικές θέσεις και γραφεία Με-ραρχιών του ΕΛΑΣ στην Επιμελη-τεία του Αντάρτη (ΕΤΑ) στις δρα-στήριες οργανώσεις της ΕΠΟΝ στα χωριά σε πολιτιστικές εκδηλώσεις που οργανώνονταν στο βουνό και στις υγειονομικές υπηρεσίες

Στην Αντίσταση έγινε πραγματι-κότητα η υπέρβαση των διακρίσεων Παρά την αγραμματοσύνη και τις προκαταλήψεις που επιβίωναν στον αγροτικό κόσμο της υπάιθρου κυρι-αρχούσε μια υψηλή αίσθηση αλλη-λεγγύης που συγκροτούσε ιδανικές συνθήκες συνύπαρξης Χριστιανών και Εβραίων Στο αντάρτικο ο κοι-νός αντιφασιστικός αγώνας και οι σκληρές συνθήκες υπό τις οποίες αυτός διεξαγόταν ακύρωνε στην πράξη οποιουσδήποτε κοινωνικούς ταξικούς και φυλετικούς διαχωρι-σμούς Ο Δαβίδ Μπρούδο από την Θεσσαλονίκη διηγιόταν πάντα πως στο Αρχηγείο Παρνασσίδας του ΕΛΑΣ γιόρταζε το χριστιανικό Πά-σχα στον Παρνασσό μαζί με αντάρ-τες και χωρικούς που γνώριζαν την εβραϊκή του ταυτότητα10 Τον Ιούλιο του 1944 ο νεαρός Κερκυραίος Ιά-κωβος Μπαλέστρας διέφυγε από το νησί του λίγο πριν την ώρα μηδέν και κατατάχθηκε στον ΕΛΑΣ στην περιοχή των Ζαγορίων Όταν κά-ποιος από τους αντάρτες τον απο-κάλεσε υβριστικά laquoπαλιοεβραίοraquo ο διοικητής του τμήματος Παράσχος

6 Matsas όπ σ 102-110 Λάμψα-Σιμπή όπ σ 263-306 Γραπτή μαρτυρία Αβραάμ Σαρφατή Ισραηλιτική Επιθεώρησις 22619737 Αδημοσίευτη γραπτή μαρτυρία Ιωσήφ Μάτσα 81119848 Αδημοσίευτη γραπτή μαρτυρία Ιωσήφ Μάτσα 8111984 9 Στο ίδιο 10 Αρχείο ΕΜΕ Βιντεοσκοπημένη συνέντευξη Δαβίδ Μπρούδο 3112009

Ο δημοσιογράφος Μπαρούχ Σιμπή από την Θεσσαλονίκη ένα από τα σημαντικότερα στελέχη του ΕΑΜ Αθήνας σε φωτογραφία αμέσως μετά τον Πόλεμο Τον Σεπτέμβριο του 1943 οργάνωσε τη διαφυγή του ραββίνου Μπαρζιλάι στο βουνό και ο ίδιος κατέφυγε στα βουνά της Πελοποννήσου ως μαχητής του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ (Προσωπική συλλογή Ιακώβ Σιμπή)

Ο ραββίνος των Αθηνών Ηλίας Μπαρζιλάι σε σκίτσο φιλοτεχνημένο από τον Δημήτρη Μεγαλίδη στην έδρα του Γενικού Στρατηγείου του ΕΛΑΣ στην Ευρυτανία και υπογεγραμμένο από τον ίδιο (Συλλογή ΕΜΕ Το Λεύκωμα του Αγώνα 1946)

Στρατιωτική ταυτότητα των Συμμαχικών Δυνάμεων για τον Μωρίς Καζές από την Κομοτηνή 1943 Διέφυγε στη Μέση Ανατολή και υπηρέτησε στη Βρετανική Στρατιωτική Αποστολή στην Ελλάδα ως διερμηνέας και σύνδεσμος με το 54ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ στην περιοχή του Πηλίου (Συλλογή ΕΜΕ)

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 8

τούς που δεν πολεμούν11 Γενικώς οι Εβραίοι στην Αντίσταση έχαιραν μεγάλης εκτίμησης λόγω της αστικής τους καταγωγής του μορφωτικού τους επιπέδου της γλωσσομάθειας ndashη πλειονότητα των ανταρτών ήταν αγρότες με στοιχειώδη σχολική εκ-παίδευσηndash αλλά και της γενναιότη-τάς τους Ο Βιτάλ Αελιών ήταν για τους συντρόφους του το laquoχαροκα-μένο παλικάριraquo που πολέμησε με πείσμα τους Γερμανούς στη Μάχη του Καράλακκα (6 Μαΐου 1944)12 Οι μεταπολεμικές κυβερνήσεις τή-ρησαν μάλλον μετριοπαθή στάση απέναντι στους Εβραίους που είχαν ενταχθεί στο αριστερό ΕΑΜ-ΕΛΑΣ χωρίς αυτό να σημαίνει πως εξαιρέ-θηκαν από τις πολιτικές διώξεις την περίοδο του Εμφυλίου Πολέμου Ενώ γενικώς αναγνωριζόταν με

επιείκια στους πρώην αντάρτες πως laquoυπηρέτησε στον ΕΛΑΣ καθότι Ισ-ραηλίτης13 αρκετοί τιμωρήθηκαν με φυλακίσεις εξορία (Ικαρία Μακρό-νησος) καταδίκες σε θάνατο ενώ πέντε εκτελέστηκαν με αποφάσεις στρατοδικείου14

Η γεωγραφία των κοινοτήτων και της διάσωσής τους είχε σαν αποτέλεσμα οι μεγαλύτερες συγκε-ντρώσεις Εβραίων αντιστασιακών να παρατηρούνται στη Δυτική Μα-κεδονία την Κεντρική και Ανατο-λική Στερεά και σε όλη την περιοχή της Θεσσαλίας Μετά την συγκρό-τηση του ΕΛΑΣ σε τακτικό στρα-τό οι αντίστοιχες μονάδες ήταν το 16ο Σύνταγμα Βέροιας με έδρα το Βέρμιο στο ΙΙ Τάγμα του οποίου βρίσκουμε πολλά εβραϊκά ονόματα Επίσης το 5ο Τάγμα Παρνασσίδας

τα συντάγματα 34ο (Φωκίδα-Βοιω-τία) 7ο (Εύβοια) 30ο (Πέλλα) 50ο (Θεσσαλονίκης) με έδρα τα Πιέ-ρια και το 54ο (Βόλου) με έδρα το Πήλιο και τον Κίσσαβο στο οποίο υπηρέτησαν έως και 40 νεαροί Βο-λιώτες15 Η διάκριση μαχίμων και μη μαχίμων είναι δυσχερής δεδομένου ότι στα ανταρτοκρατούμενα εδά-φη όλοι αναλάμβαναν καθήκοντα υποστήριξης του ένοπλου αγώνα των βοηθητικών υπηρεσιών και των πολιτικών οργανώσεων της κάθε περιοχής Σε ορισμένες περιπτώσεις η Αντίσταση αποτελούσε οικογενει-ακή υπόθεση Γνωστότερες είναι οι οικογένειες Καράσσο και Μπουρλά από την Θεσσαλονίκη Κάκις από τη Δράμα Σακκή και Κοέν από το Βόλο που συμμετείχαν ενεργά και εί-χαν τουλάχιστον από ένα θύμα Ορι-

σμένοι αναδείχθηκαν σε διοικητές όπως ο Θεσσαλονικιός Ισαάκ Μωυ-σής (Γιτσχάκ Μωσέ) με ψευδώνυμο laquoΚίτσοςraquo που αναδείχθηκε σε καπε-τάνιο λόχου στο ΙΙ16 Τάγμα και ο ανθυπολοχαγός Σαμουέλ εσκινατζής ο οποίος σκοτώθηκε στα Δεκεμβρι-ανά ως λοχαγός στο ΙΙΙ54 Τάγμα του ΕΛΑΣ16 Ανάλογα παραδείγμα-τα αυτοθυσίας υπάρχουν πολλά17 Στις 4 Οκτωβρίου 1944 η Πολιτική Επιτροπή Εθνικής Απελευθέρωσης (ΠΕΕΑ) ndashη laquoκυβέρνηση του βου-νούraquo που είχε σχηματίσει το ΕΑΜndash προήγαγε μετά θάνατον πεσόντες αξιωματικούς και αντάρτες που εί-χαν επιδείξει laquoυπέροχην ανδρεία έξοχο ψυχικό θάρρος διοικητικήν ικανότητα αποφασιστικότητα και υπέροχο πνεύμα αυτοθυσίας που ξεπερνούν τα όρια του καλώς εν-νοούμενου καθήκοντοςraquo Μεταξύ τους και οι Λεών Σακκής Γιοχανάς (Ιωχανά) Χατζής Μάρκο Καράσσο Ντίνος Οβαδίας και Βιτάλ Μπερα-χά18 laquoΌλοι οι Ισραηλίτες πέσανε πο-λεμώντας μέχρι την τελευταία σφαί-ρα μέτωπο με μέτωπο με τον εχθρό χωρίς να λιποψυχήσουνraquo19

Τουλάχιστον 63 Εβραίοι έπε-σαν πολεμώντας ως αντάρτες και 76 ακόμα εκτελέστηκαν σε αντίποινα ή εκκαθαριστικές επιχειρήσεις την περίοδο 1941-194420 Η υπόμνησή των ονομάτων τους είναι η δέουσα απόδοση τιμής σε όσους επέλεξαν τον ένδοξο θάνατο του πολεμιστή από την υποταγή στους δημίους του Ισραήλ Αποτελεί ελάχιστο χρέος σε όσους ράντισαν με το αίμα τους τις στάχτες χιλιάδων ομοθρήσκων τους που δολοφονήθηκαν από τους Ναζί

11 Αρχείο ΕΜΕ Βιντεοσκοπημένη συνέντευξη Ιάκωβου Μπαλέστρα 111200912 Καραθάνος Δ laquoΗ Μάχη του Καράλακκα και οι διαστρεβλωτές τηςraquo Ριζοσπάστης 12 81978 13 Αρχείο ΕΜΕ Βιντεοσκοπημένη συνέντευξη Σαλβατώρ Μπακόλα 311200814 Αρχείο Ιωσήφ Μάτσα laquoΕκτελεσθέντες μέχρι τούδε Ισραηλίται εις Ελλάδα βάσει αποφάσεων στρατοδικείων με την κατηγορίαν συνεργασίας με τους συμμορίταςraquo Αθήναι 28111949 15 Χαρακτηριστικό παράδειγμα η ΕΠΟΝ Μαγνησίας που συγκέντρωσε δεκάδες νεαρούς Εβραίους από το Βόλο και τη Λάρισα Βλ Ραφαήλ Φρεζής Η Ισραηλιτική Κοινότητα Βόλου Αθήνα 2003 σ 223-231

και Οντέτ Βαρών - Βασάρ Η Ενηλικίωση μιας Γενιάς Νέοι και νέες στην κατοχή και στην Αντίσταση Εστία Αθήνα 2009 σ 387-389 Αρχείο ΕΜΕ βιντεοσκοπημένη συνέντευξη Εσδρά Μωυσή 78200716 Matsas οπ σ 29117 Ισραηλιτικόν Βήμα 3151946 Δημήτριος Ν Δημητρίου laquoH συμμετοχή των Εβραίων στην Εθνική Αντίστασηraquo Χρονικά τχ 104 (Ιανουάριος-Φεβρουάριος 1989) σ 3-6 18 Κείμενα Εθνικής Αντίστασης [ΚΕΑ] Σύγχρονη Εποχή Αθήνα 1981 τόμος δεύτερος σ 419-422 19 Αρχείο Ιωσήφ Μάτσα Επιστολή Γιτσχάκ Μωσέ προς Ιωσήφ Μάτσα Ιερουσαλήμ 2811985 20 Ο αριθμός των 91 πεσόντων και εκτελεσμένων που προτείνει ο Bowman υπολείπεται του πραγματικού Βλ Steven Bowman laquoJews in Wartime Greeceraquo Jewish Social Studies 48 (1986) σ 45-62 Βλ Κατάλογο

πεσόντων στο παρόν

Σεπτέμβριος 1944 Οι Eβραίοι αντάρτες του ΕΛΑΣ Δαβίδ Μπρούδο και Λουί Κοέν ποζάρουν μπροστά από ένα γερμανικό αεροσκάφος που καταρρίφθηκε από τα πυρά των ανταρτών στον κάμπο της Λοκρίδας σε μια από τις πιο συμβολικές φωτογραφίες της εποχής (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ)

Πολιτικοί εξόριστοι στη Μακρόνησο την περίοδο του Εμφυλίου Πολέμου 1946-1949 Γονατιστός δεξιά ο Σίμος Βαλενστάιν (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ)

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 9

Από την Θεσσαλονίκη των 55250 ψυχών περίπου 400 βρέθη-καν στην ανταρτοκρατούμενη Ελ-λάδα Εκτός από όσους βρίσκονταν ήδη σε άλλες περιοχές μερικές δε-κάδες άρχισαν να εγκαταλείπουν ομαδικά την πόλη-γκέττο στα τέλη Μαρτίου Ήταν τα αδέλφια Μω-υσής Σολομών και Γιολάντα και Ντόρα Μπουρλά οι Ντικ Μπενβε-νίστε Σαλτιέλ Γκαττένιο Ισαάκ Εμμανουήλ Ισαάκ Ντάσα Δαβίδ Ααρών Μωσέ Μπέλο Μωσέ Σε-γκόρα Ντίνος και Σαλβατώρ Οβα-δίας Σολομών Σαλτιέλ Μωρίς Φλωρεντίν Δάριο Ουζιέλ Ιάκω-βος Κούμερης Μιχάλης Μπρούδο Φλώρα Περαχιά Ερρίκος Πιπανό και άλλοι Τις ίδιες μέρες ο Γιακώβ Σαρφατή και ο Μεναχέμ Στρούμσα φυγάδευαν 114 άνδρες και γυναίκες από τη γερμανοκρατούμενη Βέροια Στα μέσα Απριλίου ο Ιωσήφ Μά-τσας από τα Γιάννενα καθηγητής στη Μεγάλη Βρύση Κιλκίς κατέ-φυγε στα λημέρια του Πάικου Είχε προηγηθεί ο Ισαάκ Μωϋσής δραπέ-της από καταναγκαστικά έργα στα Τέμπη που συνάντησε τους αντάρ-τες τον Φεβρουάριο και έγινε ο πρώ-τος Εβραίος ΕΛΑΣίτης στο Βέρμιο

Το Βέρμιο έγινε σημείο συγκέ-ντρωσης Έπειτα από ατέλειωτες μάχες και πορείες σε αλλεπάλληλους γερμανικούς κλοιούς αντάρτες και περίπου 250 Εβραίοι έφτασαν στα ελεύθερα χωριά των Γρεβενών Εκεί κατανεμήθηκαν στους λόχους Ο Ισαάκ Μωϋσής με ψευδώνυμο laquoΚί-τσοςraquo έγινε καπετάνιος λόχου στο 16ο Σύνταγμα όπου εντάχθηκαν οι περισσότεροι Η Νταίζη Καράσσο και η Ντόρα Μπουρλά (laquoΤαρζάνraquo) έγιναν διαφωτίστριες της ΕΠΟΝ η Φανή Φλωρεντίν που ανέβηκε στο Πάικο με τον σύζυγό της Λεών Ματαλόν έγινε νοσοκόμα στη Χ Μεραρχία laquoΑκατάβλητη στις τα-λαιπωρίες Εμψύχωνε τους βραδυ-πορούντες και τους εξασθενημένους προσφέροντάς τους νερό από ένα μεγάλο παγούρι που κουβαλούσε μαζί με το υγειονομικό σακίδιο Ακολουθούσε την φάλαγγα για να συμμαζεύει όσους ξέμειναν απο-καμωμένοιraquo (Ιωσήφ Μάτσας) Του-λάχιστον 17 ήταν οι απώλειες των Εβραίων μαχητών Πρώτη η Στέλλα Κοέν που σκοτώθηκε πολεμώντας τους Γερμανούς στα Τάχνιστα Πι-ερίας (16 Απριλίου 1943) Ο Ηλί-ας Νισσήμ βετεράνος του Οχυρού Ρούπελ και ο Ιωσήφ Μπενσουσάν

χάθηκαν στις μεγάλες εκκαθαριστι-κές επιχειρήσεις στην περιοχή Πε-νταλόφου Κοζάνης (Ιούλιος 1944) Ο ηρωικός Μάρκος Καράσσο από-φοιτος της Σχολής Ανθυπολοχαγών του ΕΛΑΣ σκοτώθηκε στο Μου-χαρέμ Χάνι Έδεσσας (6 Αυγούστου 1944) Ο Ντίνος Οβαδίας ένα μήνα αργότερα και ο εικοσάχρονος Σολο-

μών (Σάρδος) Μπουρλάς στο Σταυ-

ρό Βέροιας (27 Σεπτεμβρίου 1944)

στην τελευταία μάχη εναντίον των

αποχωρούντων Γερμανών στη Δυτι-

κή Μακεδονία Οι Εβραίοι ΕΛΑΣί-

τες της Χ Μεραρχίας είχαν εκδικη-

θεί με το αίμα τους την καταστροφή

της Θεσσαλονίκης

ΙiΙ ΑπΟ ΤΟΝ ΚΛΟΙΟ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΤΟυΣ ΑΝΤΑΡΤΕΣ

Ομαδική φωτογραφία Θεσσαλονικιών Εβραίων με χριστιανούς συναγωνιστές τους στα βουνά της Δυτικής Μακεδονίας το 1943 1 Σαμπετάι Βαρσάνο 2 Φανή Φλωρεντίν νοσοκόμα 3 Λεών Ματαλόν 4 Ματθίλδη Μασαράνο 5 Μάρκος Καράσσο

Προκήρυξη της Εθνικής Αλληλεγγύης Αθήνας για τους εκτοπισμούς της Θεσσαλονίκης Απρίλιος 1943 (Αρχείο ΚΚΕ)

Ο Ιάκωβος Κούμερης αντάρτης του 16ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ στο Βέρμιο Δεκέμβριος 1943 (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ)

Ο δάσκαλος Ιωσήφ Μάτσας από τα Ιωάννινα που πολέμησε ως αντάρτης του 16ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ στη Δυτική Μακεδονία Φωτογραφία από τη μετέπειτα στρατιωτική του θητεία 1947 (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ)

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 10

Περισσότεροι από 100 Λαρισαί-οι Βολιώτες Τρικαλινοί και Καρδι-τσιώτες δραστηριοποιήθηκαν στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα Η Λουίζα Νεγρίν συνελήφθη και φυ-λακίστηκε από τους Ιταλούς σε συλ-λαλητήριο στη Λάρισα τον Μάρτιο του 1943 Η Αλλέγρα Φελούς-Κα-πέτα από τα Τρίκαλα στέλεχος του ΚΚΕ από τον Μεσοπόλεμο αναδεί-χθηκε από το 1942 σε καθοδηγή-τρια του ΕΑΜ στη Δυτική Θεσσα-λία Ο Δαβίδ Λεβής από το Βόλο μέλος της Νομαρχιακής επιτροπής Λάρισας του ΕΑΜ αναμίχθηκε σε θέματα αυτοδιοίκησης στις ελεύ-θερες περιοχές ενώ η διάσωση της κοινότητας Βόλου υπήρξε και δικό του έργο Ο τραπεζικός Ελιέζερ (Λάζαρος) Αζαρία από τη Βέροια έγινε υπεύθυνος της laquoΕπιμελητείας του Αντάρτη (ΕΤΑ)raquo Θεσσαλίας και μέλος της Πολιτικής Επιτροπής Εθνικής Απελευθέρωσης (ΠΕΕΑ) της laquoΚυβέρνησης του Βουνούraquo που σχημάτισε το ΕΑΜ τον Μάρτιο του 1944

Μετά την κατάρρευση των Ιτα-λών πολλοί από τους φυγάδες των πόλεων πλαισίωσαν την ΕΠΟΝ και την Ι Μεραρχία Θεσσαλίας του ΕΛΑΣ Από τα Τρίκαλα οι Αλβέρ-τος και Βενιαμίν Νεγρίν ο Σόλων Λεβή ο Ηλίας και η Λουίζα Φε-λούς Από τη Λάρισα ο ανθυπολο-χαγός Σαμουήλ Εσκινατζής που αναδείχθηκε σε διοικητή λόχου ο Εσδράς Μωυσής κορυφαίο στέλε-χος της ΕΠΟΝ Μαγνησίας ο Ραφα-ήλ Φιλοσώφ κι ο Ιακώβ Φελούς Μαζί με τους Λαρισαίους Ισαάκ και Αλβέρτο Λαζάρ στο 5ο Σύνταγμα Τρικάλων διακρίθηκαν τα αδέλφια Μορδοχάι και Αλβέρτος Σάλεμ από την Θεσσαλονίκη Ατρόμητος στις μάχες ο Βενιαμίν Νεγρίν (laquoΒάιοςraquo) του 138 Συντάγματος τραυματί-στηκε βαριά σε μια νυχτερινή επίθε-ση στο Παλιομονάστηρο Τρικάλων (13 Απριλίου 1944) Πέθανε το 1945 από τα τραύματά του Πρώτος νε-κρός ήταν ο Ιακώβ Μπεράχα από τα Τρίκαλα που σκοτώθηκε στις 7 Νοεμβρίου 1943 στη Μάχη της Με-σοχώρας

ΙV ΑΝΤΑΡΤΟμΑΝΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑ

Η δεύτερη σελίδα της εφημερίδας του ΕΑΜ Βόλου laquoΛαοκράτηςraquo (3 Οκτωβρίου 1943) με την έκκληση για ενεργό υποστήριξη των διωκόμενων Εβραίων (Αρχείο ΚΚΕ)

Βολιώτες Εβραίοι στο 54ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ 1 Αλβέρτος Αμών και Πέπος Κοέν 2 Ηλίας Κονές 3 Λέων Σακκής 4 Έλλη Σακκή (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ) Στη φωτογραφία (5) ο Λάζαρος (Ελιέζερ) Αζαρία από την Βέροια υπεύθυνος της Επιμελητείας του Αντάρτη (ΕΤΑ) για όλη την Θεσσαλία (Φωτ Αρχείο ΔΗΚΙ)

Ο έφεδρος ανθυπολοχαγός Σαμουήλ Εσκινατζής του Μωυσή από τη Λάρισα με την αρραβωνιαστικιά του Στέλλα Σαμουήλ-Μεδίνο στην Θεσσαλονίκη 17 Ιανουαρίου 1943 Ο Σαμουήλ υπηρέτησε ως διοικητής λόχου στο 54ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ και σκοτώθηκε τον Ιανουάριο του 1945 (Προσωπική συλλογή Ματθίλδης Εσκινατζή)

Δεκάδες Βολιώτες εντάχθηκαν στο 54ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ που ανέπτυξε πολεμική δράση κατά των Γερμανών στην ανατολική Θεσσα-λία Ηλίας Κονές Αλβέρτος Αμών Πέπος Σακκής Ζακίνος Μιζάν Χαίμ Μιζραχής Ζαχαρίας Τορόν τα αδέλφια Σαλβατώρ Άννα Ρα-χήλ Ροζίτα και Χαίμ Κοέν Ραφα-ήλ Φρεζής Αβραάμ Οβαδίας Μωυ-σής Μόρδος Μανώλης Φαραντζής Μωϋσής Ιεσουλάς Ζάχος Λεβής Ηλίας Καπέτας και άλλοι Ως νοσο-κόμες του Συντάγματος διακρίθη-καν η Άννα Κοέν και η Έλλη Σακ-κή Στους ήρωες ανήκαν ο Σάββας Ιακώβου (52ο Σύνταγμα) που σκο-τώθηκε στις 17 Απριλίου 1944 στη Ρεντίνα Αγράφων και ο 18χρονος Λέων Σακκής του ΙΙΙ54 Τάγματος που έπεσε στη νυχτερινή Μάχη του Καραλάρ (Ελευθέριο) Λάρισας στις 29 Ιουνίου 1944 Στη Θεσσαλία πε-ρισσότερο από κάθε άλλη περιοχή οι τύχες των Εβραίων ζυμώθηκαν με τους ηρωισμούς της Αντίστασης Μια εμπειρία που ακύρωσε γι αυ-τούς τη φρίκη του Ολοκαυτώματος

1 2 3 4 5

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 11

Στη Στερεά χτυπούσε η καρδιά της laquoΕλεύθερης Ελλάδαςraquo Εκεί βρι-σκόταν το Στρατηγείο του ΕΛΑΣ πέντε συντάγματα ανταρτών και ένα τεράστιο οργανωτικό δίκτυο Σε διάστημα 15 μηνών οι Γερμανοί εξαπέλυσαν είκοσι εκκαθαριστικές επιχειρήσεις με μονάδες ειδικές στον ανταρτοπόλεμο (Ορεινοί Κυνηγοί Βάφφεν Ες-Ες Μεραρχία Μπράντε-μπουργκ) Η περιοχή από την Πάρ-νηθα ως το Καρπενήσι σημαδεύτηκε από αναρίθμητες μάχες σφαγές αμά-χων και καταστροφές χωριών

Στα τοπικά τμήματα του ΕΛΑΣ καταγράφεται μεγάλη συγκέντρω-ση Εβραίων κυρίως φυγάδες από την Αθήνα που προωθούνταν στην ανταρτοκρατούμενη περιοχή Η αντιπροσώπευση ήταν και ποι-οτική Σε επιτελικές θέσεις στην V Ταξιαρχία και την ΧΙΙΙ Μεραρχία του ΕΛΑΣ βρέθηκαν αντίστοιχα οι Θεσσαλονικείς Ίντο Σίμσι (laquoΜακα-μπήςraquo) και Αλβέρτος Μπενρουμπή οποίος ονομάστηκε ανθυπίατρος Ο Λουί Κοέν (laquoΚρόνοςraquo) από την Ξάνθη και ο Δαβίδ Μπρούδο από την Θεσσαλονίκη έκαναν θαύματα ως υπεύθυνοι της Επιμελητείας του Τάγματος Παρνασσίδας Οι Μα-νώλης Αρούχ και Αλβέρτος Κοέν (laquoΒλαδίμηροςraquo) έγιναν πασίγνωστοι ως γιατροί αντάρτικων ταγμάτων στην Φωκίδα laquoΟ Βλαδίμηρος όλη την ώρα στο πόδι γελαστός Έχανε το γέλιο του μόνο όταν είχε να κά-μει με δύσκολες περιπτώσεις τότε αφοσιωνόταν ολόκληρος να σώσει τον τραυματίαraquo (Δημήτρης Δημητρί-ου-Νικηφόρος)

Στους διακριθέντες ήταν οι Σαλ-βατώρ Μπακόλας (laquoΣωτήρηςraquo) Γιομτώβ Μοσέ και Ραφαήλ Μάλτης από τα Γιάννενα ο Μασλάχ Κοέν

ο Σίμος Βαλενστάιν από την ΕΠΟΝ Αθήνας ο Αθηναίος Ιάκωβος Γιου-σουρούμ και ο Θεσσαλονικιός Τζι-άκο Καράσσο στο 36 Σύνταγμα και ο 16χρονος αδελφός του Λουί Κοέν Γιτσχάκ (laquoΚρονάκοςraquo) Ο έφεδρος ανθυπολοχαγός Γιοχανάς Χατζής (laquoΣκουφάςraquo) από την Άρτα με τους Λεών Μείρ Μωσέ Κοέν (laquoΑνδρού-τσοςraquo) Άρη Καζέ (laquoΚολοκοτρώ-νηraquo) Βίκτωρ Μπατή Σλόμο Μα-τσίλ και έναν πολυβολητή ονόματι Καπόν πολεμούσαν στο ΙΙ Τάγμα του 34ου Συντάγματος Σχεδόν όλοι τραυματίστηκαν σε μάχες ενώ ο laquoΣκουφάςraquo έπεσε στη μεγάλη Μάχη της Άμφισσας (2 Ιουλίου 1944) ως διοικητής διμοιρίας Την υπέρτατη θυσία προσέφεραν ακόμα τρεις Ισ-ραηλίτες Ο Ροβέρτος Μητράνι (laquoΙπ-ποκράτηςraquo) φοιτητής ιατρικής από τις Σέρρες με τους Δαβίδ Κοέν από την Πρέβεζα και Δαβίδ Ρούσο από την Αθήνα σκοτώθηκαν μαζί με 29 ακόμα αντάρτες του Τάγματος Παρ-νασσίδας σε γερμανική ενέδρα στην Αγία Τριάδα Καλοσκοπής Φωκίδας

(5 Ιανουαρίου 1944) Τα οστά τους βρίσκονται σήμερα θαμμένα στο ίδιο σημείο ανακατεμένα με αυτά των χριστιανών συμπολεμιστών τους σαν υπόμνηση ενός ηρωικού και πανανθρώπινου ιδανικού

V ΕΒΡΑΙΟΙ πΟΛΕμΙΣΤΕΣ ΣΤΗ ΡΟυμΕΛΗ

Στοιχείο πολυβόλου του ΙΙ34 Τάγματος του ΕΛΑΣ σε βολή κάπου στη Φωκίδα Σκοπευτής ο Ραφαήλ Μάλτης από τα Ιωάννινα αριστερά ο Γιομτώβ Μωσέ (laquoΜαλαγιάςraquo) από τα Ιωάννινα και δεξιά ο Αλβέρτος Κοέν από την Αθήνα (Φωτ Αρχείο USHMM)

Ο Λουί Κοέν από την Ξάνθη με την χαρακτηριστική αντάρτικη γενειάδα υπεύθυνος Επιμελητείας στο Τάγμα Παρνασσίδας του ΕΛΑΣ Ασπρόπυργος Νοέμβριος 1944 (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ)

Ο εικοσάχρονος Ιάκωβος Γιουσουρούμ από την Αθήνα αντάρτης στο Ι Τάγμα του 36ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ)

Ο Ίντο Σίμσι (laquoΜακαμπήςraquo) από την Θεσσαλονίκη ως επιτελής της V Ταξιαρχίας του ΕΛΑΣ στο Λιδωρίκι Φωκίδας (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ)

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 12

Στην Ήπειρο η των γερμανι-κών μονάδων η δυσκολία του εδά-φους και η συνοχή των κοινοτήτων είχαν σαν αποτέλεσμα ελάχιστοι Γιαννιώτες και Αρτινοί να βρεθούν έξω από τον κλοιό που άρχισε να σχηματίζεται από τον Σεπτέμβριο του 1943 Από το 1942 στον τοπικό παράνομο Τύπο του ΕΑΜ συνέβα-λε τα μέγιστα ο τυπογράφος Αβραάμ Καλέφ-Εζρά Οι laquoαπείθαρχοιraquo νεα-ροί Σαμουήλ Κοέν και Σιών Μπα-κόλας πήραν την τολμηρή απόφαση να εγκαταλείψουν τα Ιωάννινα και έγιναν οι πρώτοι Εβραίοι αντάρ-τες (Οκτώβριος 1943) στην περιοχή Πωγωνίου Πέντε μήνες μετά τους ακολούθησαν οι εννιά δραπέτες του στρατοπέδου της Λάρισας Μωυσής Μιγιονής (Κατσαμπάς) Αβραάμ (Έμπης) Σβώλης Γεσουά Μάτσας Μιχάλης Βαλαής Μιχάλης Κοέν Ιακώβ Γκερσόν Χαΐμ Μάτσας Ελιασάφ Μάτσας και Σολομών Μάτσας Όλοι υπηρέτησαν στα συ-ντάγματα 15 85 και 340 του ΕΛΑΣ

από τα Ζαγοροχώρια έως την Άρτα Στην περιοχή των Ζαγορίων βρέθη-κε κι ο 20χρονος Ιάκωβος Μπαλέ-στρας ίσως ο μοναδικός Κερκυραί-ος που πέρασε στην Ήπειρο για να πολεμήσει τους Γερμανούς

Στον Εθνικό Δημοκρατικό Ελλη-νικό Σύνδεσμο (ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ) του Ναπολέοντα Ζέρβα οργανώθηκαν δύο γιατροί ο στρατιωτικός γιατρός Ερρίκος Λεβή που από τα κατεχό-μενα Γιάννενα έστελνε πληροφορίες στους αντάρτες μέχρι τον Μάρτιο του 1944 που εκοπίστηκε με την υπόλοιπη κοινότητα και ο Μιχαήλ Νεγρίν ο οποίος κατάφερε να βγει στο βουνό και μάλιστα περιέθαλψε Γερμανούς τραυματίες στη Μάχη της Μενίνας (17 Αυγούστου 1944)

Η κοινότητα Άρτας είχε επίσης φωτεινές εξαιρέσεις Σε όσους πή-ραν την απόφαση για το βουνό ήταν και ο γιατρός Λάζαρος Ελιέζερ με τους Ηλία και Ισαάκ Ελιέζερ που στα τέλη του 1943 ενώθηκαν με τους

Eαμίτες στη Χώσεψη Ο Ελιέζερ προσέφερε ιατρικές υπηρεσίες ενώ σε μάχες με τον ΕΛΑΣ πήραν μέρος και οι Τζάνι Μιζάν Σαμουήλ Σού-σης και Βιδάλ Μεγίρ Ιωσήφ Βιτάλ Τσαντίκος Σαδίκ και ο Σάββας Ίσ-σης που μεταπολεμικά εκτελέστηκε ως laquoκομμουνιστήςraquo Στην οργάνωση του ΕΔΕΣ στην πόλη της Άρτας δραστηριοποιήθηκε ο 16χρονος Εμίλ Σαμπάς που ένα βράδυ έσκισε

μόνος του όλες τις γερμανικές προ-κηρύξεις μέχρι το γερμανικό στρα-τιωτικό διοικητήριο εκπλήσσοντας τους χριστιανούς φίλους του Άλ-λοι Εδεσίτες ήταν ο Δαβίδ Ναχμίας που ανήκε στην προσωπική φρου-ρά του Ζέρβα και οι Δαβίδ Χατζής και Ιερεμίας Δανιήλ που έδρασαν στα Τζουμέρκα με την ομάδα του οπλαρχηγού Σπύρου Κολονίκη (Κα-ραμπίνα)

Vi maXHTeΣ ΚΑΙ δΙΑΝΟΟυμΕΝΟΙ ΣΤΗΝ ΗπΕΙΡΟ

Το αρχηγείο του 15ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ στο μοναστήρι της Αγίας Παρασκευής στο Βίκο Εκεί βρέθηκαν μεταξύ άλλων οι εβραίοι ΕΛΑΣΙΤΕΣ Σαμουήλ Κοέν Σιών Μπακόλας Ιακώβ Γκερσόν και Ιάκωβος Μπαλέστρας (Φωτογραφία Κώστα Μπαλάφα)

Ο Ιερεμίας Δανιήλ από την Άρτα (αριστερά) και ο Τάσος Τσέτης ως αντάρτες του ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ στα ελεύθερα Ιωάννινα Νοέμβριος 1944 (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ)

Φωτ 1 Σαμουήλ Κοέν από Ιωάννινα 15ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ (Προσωπική συλλογή Σαμουήλ Κοέν) Φωτ 2 Ελιασάφ Μάτσας από Ιωάννινα 340 Σύνταγμα του ΕΛΑΣ (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ) Φωτ 3 Λάζαρος Ελιέζερ από την Άρτα γιατρός του ΕΛΑΣ Ηπείρου (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ) Φωτ 4 Γεουντά Καλέφ-Εζρά από τα Ιωάννινα αντάρτης του ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ στην περιοχή Άρτας (Προσωπική συλλογή Τζων Καλέφ-Εζρά)

1

3

2

4

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 13

Εξίσου ισχυρές με τις σφαίρες ήταν οι λέξεις της Αντίστασης Χι-λιάδες προκηρύξεις και εκατοντάδες έντυπα κυκλοφορούσαν παράνομα σε χωριά και κατεχόμενες πόλεις Η αυστηρή λογοκρισία καθιστούσε επιτακτική την έκδοση αντιστασια-κών εφημερίδων και οι τυπογράφοι έδιναν το δικό τους αγώνα για την ενημέρωση και εμψύχωση του λαού

Ο Αβραάμ Καλεφ-Εζρά γεννή-θηκε το 1913 στα Ιωάννινα Λόγω γραφειοκρατικού λάθους κράτησε το παρωνύμιο της οικογένειας (Κα-λέφ-Εζρά) αντί του οικογενειακού επιθέτου (Μπαρούχ) Επιστρέφο-ντας από το αλβανικό μέτωπο ερ-γάστηκε στην εφημερίδα laquoΚήρυξraquo των Ιωαννίνων Το 1942 διέφυγε με ψεύτικο όνομα laquoΙωάννης Κωνστα-ντίνουraquo στα χωριά της Πρέβεζας και εντάχθηκε από τους πρώτους στο ΕΑΜ Από τις αρχές του 1943 ως την Απελευθέρωση έδρασε ως τυπογρά-φος στην ανταρτοκρατούμενη πε-ριφέρεια της Άρτας και υπεύθυνος έκδοσης εαμικών εφημερίδων όπως η laquoΔράσηraquo και ο laquoΜαχητήςraquo με έδρα το Βουλγαρέλι Ο μικρός αδελφός του Γεουντά ήταν επίσης στον εκ-δοτικό μηχανισμό της laquoαντίζηληςraquo οργάνωσης του ΕΔΕΣ στην Ήπειρο του ΕΔΕΣ Η εκτύπωση και διανομή προπαγανδιστικού υλικού είχε τε-ράστια σημασία για τα απομακρυ-σμένα χωριά της Ηπείρου Από το βουνό προσπάθησε επανειλημμένα να πείσει την κοινότητα των Ιωαν-νίνων να δραπετεύσει από την πόλη ήρθε μάλιστα σε σύγκρουση με τον Σαμπεθάι Καμπιλή Η τραγική μοίρα των Γιαννιωτών μεταξύ των οποίων και η μητέρα του τον βασάνιζε ως το τέλος της ζωής του το 1999

Ο Αρμάντο Μπεζές γεννήθηκε

το 1915 στη Θεσσαλονίκη σε οικο-

γένεια τυπογράφων Ο πατέρας του

Μπαρούχ Μπεζές εξέδιδε θρησκευ-

τικά βιβλία λαϊκά μυθιστορήμα-

τα και τη σατιρική εφημερίδα laquoΕλ

Μπουρλόνraquo (laquoΤο χοντρό αστείοraquo)

Στην Κατοχή ο Αρμάντο πήρε το

δρόμο του βουνού μεταφέροντας με

κίνδυνο της ζωής του μια χειροκίνη-

τη τυπογραφική μηχανή Αγωνίστη-

κε έκτοτε ως τυπογράφος στο ΕΑΜ

Θεσσαλίας με το ψευδώνυμο laquoΑντώ-

νης Μπεζέζηςraquo μέχρι την Απελευθέ-

ρωση Προκηρύξεις και εφημερίδες

ενημέρωναν και εμψύχωναν τους

χωρικούς που περίμεναν με αγωνία

τον laquoΑντώνηraquo Με τεράστιους κιν-

δύνους μετέφερε τον εκδοτικό εξο-

πλισμό διένειμε έντυπα και τον laquoΡι-

ζοσπάστηraquo σε όλα τα χωριά από τα

Άγραφα μέχρι τον Όλυμπο Σε μια

από τις ελάχιστες αφηγήσεις του το

1976 θυμόταν laquoΜια φορά σκάψαμε δυο σωστά δωμάτια στον Όλυμπο Μας ειδοποίησαν για εκκαθαρίσεις και έπρεπε να κρύψουμε το τυπο-γραφείο στο βουνό ή κάτω από το χώμαraquo Δούλεψε και στο τυπογρα-

φείο της ΠΕΕΑ Μετά τον πόλεμο

εγκαταστάθηκε στην Αθήνα όπου

συνέχισε το επάγγελμα του τυπο-

γράφου Όλη του η οικογένεια

εκτός από μία αδελφή χάθηκε στα

στρατόπεδα Το 1948 τύπωσε το

βιβλίο του Θεσσαλονικιού γιατρού

Ζακ Ματαράσσο Κι όμως όλοι τους δεν πέθαναν την πρώτη μαρ-

τυρία για το Ολοκαύτωμα στην ελ-

ληνική γλώσσα

Vii ΣΤΑ ΤυπΟΓΡΑΦΕΙΑ ΤΟυ ΒΟυΝΟυ

Ο Αβραάμ Καλέφ-Εζρά από τα Ιωάννινα με δύο κοπέλες που επέζησαν από τα στρατόπεδα το 1945 (Προσωπική συλλογή Τζων Καλέφ-Εζρά)

Ο Αρμάντο Μπεζές με τη σύζυγό του Μαρία Βαγενά το 1945 (Προσωπική συλλογή Ελένης Μπεζέ)

Φύλλο της εφημερίδας laquoΔράσηraquo της Νομαρχιακής Επιτροπής ΕΑΜ Άρτας στην έκδοση της οποίας συμμετείχε ο Αβραάμ Καλέφ-Εζρά (Συλλογή ΕΛΙΑ)

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 14

Στην περιοχή του Ολύμπου δρούσε η επίλεκτη Διλοχία Μηχα-νικού της Ι Μεραρχίας του ΕΛΑΣ με διοικητή τον ανθυπολοχαγό Αντώνη Αγγελούλη (laquoΒρατσάνοraquo) Στους 250 αντάρτες αυτής της ειδι-κής μονάδας ήταν και δύο Εβραίοι Ο Βιτάλ Σολομών Αελιών από την Θεσσαλονίκη και ο Εσδράς Βενι-αμίν Μωυσής από τη Λάρισα Ο Βιτάλ ήταν ο laquoπαλιόςraquo Γεννήθηκε στην Θεσσαλονίκη τον Οκτώβριο του 1917 πολέμησε στην Αλβανία

με το 67ο Σύνταγμα Πεζικού και

μετά τη συγκέντρωση της Πλατείας

Ελευθερίας (11 Ιουλίου 1942) επι-

στρατεύτηκε στα καταναγκαστικά

έργα της Καρυάς Πιερίας Δραπέ-

τευσε και έζησε κρυμμένος ως τον

Δεκέμβριο του 1942 που προσχώ-

ρησε στην πρώτη ομάδα του ΕΛΑΣ

στον νότιο Όλυμπο Ήταν ο πρώ-

τος Εβραίος παρτιζάνος σε όλη την

Ελλάδα Τον Ιανουάριο του 1943

εντάχθηκε στο νεοσύστατο Μηχα-

νικό Ολύμπου Αναδείχθηκε σε κα-

πετάνιο διμοιρίας μέλος του ΚΚΕ

και υπεύθυνο περισυλλογής υλικού

ενώ εξέδιδε τη χειρόγραφη εφημε-

ριδούλα της Διλοχίας με τίτλο laquoΤο

Ακαριαίονraquo εμπνευσμένο από τα

φιτίλια των εκρηκτικών Ο Εσδράς

γεννημένος το 1925 κρυβόταν με

την οικογένειά του στον Αμπελώνα

και αποφάσισε να ακολουθήσει το

τμήμα τον Απρίλιο του 1943 Ο ίδιος

έλεγε laquoΉμουνα 18 χρονών κι είχαν δει πολλά τα μάτια μου Όμως από δω και πέρα θα ζούσα πολλάraquo

Πράγματι από τον Μάρτιο του

1943 έως τον Οκτώβριο του 1944 οι

laquoμπουρλοτιέρηδες του Ολύμπουraquo

εκτέλεσαν 96 δολιοφθορές στην κοι-

λάδα των Τεμπών ανατινάζοντας

δεκάδες αμαξοστοιχίες χιλιόμετρα

σιδηροδρομικής γραμμής και τε-

χνικά έργα ενώ παράλληλα εμπλέ-

κονταν σε σκληρές μάχες με τους

Γερμανούς στα χωριά Ραψάνη Πυρ-

γετός Καλλιπεύκη Αμπελώνας (Κα-

ζακλάρ) Αργυροπούλι (Καρατζόλ)

και αλλού Οι γερμανικές απώλειες

μετρήθηκαν σε εκατοντάδες νεκρούς

και χιλιάδες τόνους υλικού

Στις 6 Μαΐου 1944 η Διλοχία συ-

νέδεσε τη δράση της με την υπερά-

σπιση των Εβραίων όταν η διμοιρία

του Βιτάλ εξόντωσε στη θέση laquoΚα-

ράλακκαςraquo Ολύμπου ένα γερμανικό

εκκαθαριστικό απόσπασμα που είχε

εξορμήσει από τη Λάρισα αιφνιδιά-

ζοντας τις οικογένειες Μάρκου Γκα-

νή Ιωσήφ Οβαδία Μωυσή Μαγρί-

ζου και Γεουδά Κοέν που κρύβονταν

κοντά στο χωριό Καρυά Με τους

αντάρτες συμπολέμησαν και αρκετοί

από τους διωκόμενους Οι ελληνικές

απώλειες ήταν 8 νεκροί αντάρτες

και τουλάχιστον 3 νεκροί Εβραίοι

Εκτός από πολεμικός θρίαμβος η

laquoΜάχη του Καράλακκαraquo απαθανα-

τίστηκε ως ένα από τα συμβολικότε-

ρα συμβάντα στην κατοχική ιστορία

των Ελλήνων Εβραίων

ViiΙ ΟΙ μπΟυΡΛΟΤΙΕΡΗδΕΣ ΤΟυ ΟΛυμπΟυ

Ο Βιτάλ Αελιών σε φωτογραφία ταυτότητας το 1945 (Προσωπική συλλογή Ζουλί Αελιών)

Ο Εσδράς Βεναμίν Μωυσής από τη Λάρισα με τη στολή του αντάρτη του Μηχανικού το 1945 (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ)

Διωκόμενοι Εβραίοι της Λάρισας στη θέση laquoΚαράλακκαςraquo Ολύμπου όπου διεξήχθη η μεγάλη μάχη της 6ης Μαΐου 1944 (Προσωπική συλλογή Ρούλας Κονέ)

Αντιεαμική προπαγανδιστική προκήρυξη με αφορμή τα συνεχιζόμενα σαμποτάζ στη σιδηροδρομική γραμμή από τους αντάρτες 1943 (Προσωπική συλλογή Μίμη Χριστοφιλάκη)

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 15

iX πΟΡΤΡΕΤΑ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚωΝ

δΑΝΕΛΟΣ ΑΛΧΑΝΑΤΗΣΟ Δανέλος Αλχανάτης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1922 Τελείωσε το ιστορικό Θrsquo Γυμνάσιο Αρρένων στην πλατεία Κουμουνδούρου και εισήχθη στην Αρχιτεκτονική Σχολή του Εθνικού Μετσοβίου Πολυ-τεχνείου Όταν οι Γερμανοί καταλάμβαναν την Αθήνα τελείωνε το πρώτο έτος Με τα φοιτητικά αμφιθέατρα σε αναβρασμό ήταν αδύνατο να μεί-νει έξω από την Αντίσταση Στις αρχές του 1942 στρατολογήθηκε στο ΕΑΜ από τον συμφοιτητή του Νείλο Μαστραντώνη αριστού-χο σπουδαστή και ήρωα του ελληνοϊταλικού πόλεμου Ο ενθουσιώ-δης Δανέλος ανέλαβε να συγκροτήσει το παρακλάδι του ΕΑΜ για τους Εβραίους στο οποίο κατάφερε να συσπειρώσει αρκετούς ομό-θρησκούς του αρχίζοντας από τους παιδικούς του φίλους Μωύς Γιουσουρούμ Ζακίνο Κοέν Ρομπέρτο Γιακάρ Σίμο Βαλενστάιν και άλλους Πρόκειται για μια από τις ελάχιστες οργανωμένες εβραϊ-κές αντιστασιακές πρωτοβουλίες στην κατεχόμενη Ελλάδα Η ομά-δα απειθαρχούσε στα κελεύσματα της κοινότητας σχεδίαζε τρόπους αντίστασης και συμμετείχε σε όλες τις μεγάλες κινητοποιήσεις και διαδηλώσεις στην πρωτεύουσα ως κομμάτι του ΕΑΜ Νέων και αρ-γότερα της ΕΠΟΝ Τον Οκτώβριο του 1943 άρχισε να υφαίνεται ο γερμανικός κλοιός γύρω από τους Εβραίους της Αθήνας Ο Δανέλος χρησιμοποίησε το ψεύτικο όνομα laquoΘανάσης Σταματούκοςraquo και κρύφτηκε στο Πυριτι-δοποιείο (Αιγάλεω) Η γειτονιά τους προστάτεψε γνωρίζοντας πως ήταν Εβραίοι Καθώς τα μπλόκα των Ταγμάτων Ασφαλείας επεκτεί-νονταν στις αθηναϊκές συνοικίες διέφυγε με τη βοήθεια του ΕΑΜ στην Ερέτρια μαζί με τα αδέλφια του και την οικογένεια του θείου του Λεών Αζούβι Τον Δεκέμβριο του 1943 προσχώρησε στο 7ο Σύ-νταγμα του ΕΛΑΣ Εύβοιας με έδρα τη Στενή Εκεί υπηρετούσαν ήδη οι Χαλκιδαίοι Λεών Αμάρ Σαμίκος Φόρνης κά Πήρε μέρος σε πολ-λές μάχες υπό τις διαταγές των ντόπιων καπετάνιων Γιώργου Δουα-τζή (laquoΌθρυraquo) και Βαγγέλη Καραμιχάλη (laquoΒύρωναraquo) Λόγω των φρο-νημάτων του εξορίστηκε για δύο χρόνια στην Ικαρία (1947-1949) και υπηρέτησε στρατιώτης ως laquoπολιτικά ανεπιθύμητοςraquo Εργάστηκε ως αρχιτέκτονας μηχανικός ενώ αφιέρωσε όλη του τη ζωή στην κοινοτική οργάνωση των Ελλήνων Εβραίων Μετά την Απελευθέρωση συγκρότησε τον laquoΣύλλογο Ισραηλιτών Φοιτητώνraquo και αναμίχθηκε ενεργά στην ανασυγκρότηση της Ισραηλιτικής Κοι-

νότητας Αθήνας Συμμετείχε στα διοικητικά συμβούλια της Κοινό-τητας από το 1960 ως πρόεδρος την περίοδο 1980-1995 ενώ διε-τέλεσε και πρόεδρος του ΚΙΣ (1977-1978) Έφυγε από τη ζωή τον Αύγουστο του 2012

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 16

ΑΛΛΕΓΡΑ KaπΕΤΑΗ πιο laquoπολιτικήraquo μορφή των αντιστασιακών Εβραίων γεννήθηκε στις 17 Ιανουαρίου 1916 στα Τρίκαλα Ήταν η δεύτερη κόρη του Δα-βίδ Φελούς και της Μαρίκας Κοέν Πρώτη ήταν η Λουίζα (1914) και μικρότερος ο Ηλίας (1920) Η ταραγμένη εποχή στην οποία μεγάλω-σε και η ανάμειξη της οικογένειας με τα κοινά καθόρισε την κομμα-τική της ένταξη από πολύ μικρή ηλικία Ο θείος της Ραφαήλ Φελούς διετέλεσε γραμματέας του ΚΚΕ στα Τρίκαλα τη δεκαετία του rsquo20 και ήταν από τους υποκινητές μιας από τις πρώτες απεργίες στην Ελλά-δα το μεγάλο αγροτικό συλλαλητήριο των Τρικάλων (Φεβρουάριος 1925) Η οικογένεια κατέφυγε στο Βόλο όπου η Αλλέγρα εντάχθηκε στην Ομοσπονδία Κομμουνιστικών Νεολαιών Ελλάδας (ΟΚΝΕ) και παντρεύτηκε τον επιχειρηματία Ραφαήλ Καπέτα Την περίοδο της Δικτατορίας της 4ης Αυγούστου εξορίστηκε στην Κίμωλο και την Φολέγανδρο μαζί με σημαίνοντα στελέχη του ΚΚΕ Ο πρώτος της ξά-δελφος Μηνάς Καμπελής πέθανε εξόριστος στον Άη-Στράτη το 1941 Με την κατάρρευση του Μετώπου το 1941 οι εξόριστοι στην Φο-λέγανδρο διέφυγαν στην Αθήνα και ασχολήθηκαν με την ανασυ-γκρότηση του Κομμουνιστικού Κόμματος Η Αλλέγρα συμμετείχε στις παράνομες εργασίες της 6ης Ολομέλειας που κήρυξε την ένοπλη αντίσταση κατά των κατακτητών Μετά την ίδρυση του Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου (ΕΑΜ) στις 27 Σεπτεμβρίου 1941 στάλ-θηκε στη γενέτειρά της και πρωτοστάτησε στη δημιουργία Εαμικών οργανώσεων στη Δυτική Θεσσαλία Το 1942-1944 διέσχιζε ακατά-παυστα την κεντρική Ελλάδα συγκροτώντας οργανώσεις και διετέ-λεσε γραμματέας της laquoΕθνικής Αλληλεγγύηςraquo Θεσσαλίας ένα είδος laquoΕρυθρού Σταυρούraquo του ΕΑΜ στα καθήκοντα του οποίου ήταν η προστασία των φυλακισμένων αγωνιστών των καταδιωκόμενων των πυροπαθών και φυσικά των Εβραίων Εκλέχθηκε τακτικό μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ το 1945 Στον Εμφύλιο Πόλεμο η Αλλέγρα ακολούθησε τη μοίρα των Ελλή-νων κομμουνιστών Το 1945 παντρεύτηκε τον γιατρό Τάκη Σκύφτη από τον Βόλο που ήταν χειρουργός στην Ι Μεραρχία του ΕΛΑΣ και μαζί διέφυγαν στο βουνό Διετέλεσε υπεύθυνη γυναικών και Πολιτι-κός Επίτροπος στο Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας (ΔΣΕ) στην Θεσ-σαλία μαζί με τον Χαρίλαο Φλωράκη Το 1949 πήρε το δρόμο της πολιτικής προσφυγιάς στην Ανατολική Γερμανία Επαναπατρίστηκε

τη δεκαετία του rsquo70 Έως τον θάνατό της τον Φεβρουάριο του 2011 ήταν ενεργή στα πολιτικά δρώμενα και τις ιστορικές συζητήσεις για τη δεκαετία του rsquo40

δΑΒΙδ μπΡΟυδΟΟ Δαβίδ Μπρούδο γεννήθηκε στην Θεσσαλονίκη τον Απρίλιο του 1924 Ο πατέρας του Μορδοχάι ήταν ραββίνος Το 1942 απογράφηκε για καταναγκαστική εργασία και τον Φεβρουάριο του 1943 στάλθη-κε στα σιδηροδρομικά έργα της Καρυάς Λοκρίδας όπου εργάζονταν 300 ακόμα Θεσσαλονικείς Εβραίοι Η πείνα και η κακομεταχείριση τον ώθησαν να δραπετεύσει από το εργοτάξιο-κολαστήριο Με τον φίλο του Ροβέρτο Μητράνι από τις Σέρρες διέφυγαν στο βουνό και συνάντησαν το Αρχηγείο Παρνασσίδας του ΕΛΑΣ που τους δέχτη-κε αμέσως στις γραμμές του Ήταν οι πρώτοι Εβραίοι αντάρτες στη Στερεά Ελλάδα Το ημερολόγιο έγραφε 14 Μαΐου 1943 Μετά τη Μάχη της Παύλιανης (3 Ιουνίου 1943) εναντίον των Ιταλών ο Δαβίδ εντάχθηκε στην Επιμελητεία Για να ανεφοδιάζει τακτικά το τμήμα του με τρόφιμα ο ακούραστος εικοσάχρονος με τα χαρα-κτηριστικά μυωπικά γυαλιά ταξίδευε χειμώνα-καλοκαίρι στα πεδι-νά συγκέντρωνε τρόφιμα και υποζύγια και επέστρεφε στα αντάρ-τικα λημέρια Ο καπετάνιος του Δημήτρης Δημητρίου (Νικηφόρος) έγραψε γι αυτόν laquoΜrsquo ένα πιστολάκι στην τσέπη άλλοτε αντάρτης άλλοτε αδιάφορος πολίτης κατέβαινε παντού και μες στους Γερμα-νούς και μας έστελνε ότι μπορεί να φανταστεί κανείς Και οι άλλοι συναγωνιστές που είχαμε στην επιμελητεία ήσαν δυνατοί στη δου-λειά τους αλλά ο Δαβίδ ήταν διάολος σωστός ndashlaquoΣυναγωνιστές έλεγε στους υπεύθυνους δε θα φύγω από δω αν δε μου δώσετε τρόφιμα Έχω εντολή με άδεια χέρια να μη γυρίσω αλλά και ζητήματα μαζί σας να μη δημιουργήσω Εγώ τρόφιμα θέλω Ότι δε τον συνέφερνε έκανε τον κουφό και τον στραβό Κατάφερε και κουβάλησε καραβά-νια γεμάτα σιτάρια ρεβύθια λάδι ως το Δαδί (Αμφίκλεια) που ήταν γεμάτο Γερμανούςraquo Αρκετές φορές έφτανε ως την Ελευσίνα και τα περίχωρα της Αθήνας μεταφέροντας πίσω στον Παρνασσό αυτόμα-τα και χειροβομβίδες σε σιδερένια δοχεία γάλακτος Ο πολυμήχανος αντάρτης ξεχώριζε και στην εμφάνιση Στις κατοχι-κές φωτογραφίες φορά παντα τη στολή και το πηλίκιο του Γερμανού

αξιωματικού που είχε σκοτώσει ο ίδιος στο Κηφισοχώρι (Τιθορέα) Aπό τα 13 μέλη της οικογένειας Μπρούδο που εκτοπίστηκαν στο Άουσβιτς δεν επέστρεψε κανείς Στον Εμφύλιο καταδικάστηκε σε θάνατο και έμεινε σε διάφορες φυλακές μέχρι το 1955 Με προσω-πική παρέμβαση του Μπεν Γκουριόν απελάθηκε από την ελληνική κυβέρνηση στο Ισράηλ όπου ζει μέχρι σήμερα Είναι μέλος της laquoΠα-νελλήνιας Οργάνωσης Αγωνιστών Εθνικής Αντίστασης (ΠΟΑΕΑ)raquo και της laquoFederation Internationale de la Reacutesistance (FIR)raquo

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 17

ζΑΚ ΚωΣΤΗΣΗ αντιστασιακή δράση του Ζακ Κωστή αγγίζει τα όρια του μυθι-στορήματος Γεννημένος στην Χαλκίδα το 1912 από τους Μοσών και Χανά Κωστή με σπουδές νομικής είναι ο μόνος Έλληνας Εβραίος που συμμετείχε στην Οργάνωση laquoΑπόλλωνΥβόννηraquo το μεγαλύτε-ρο δίκτυο πληροφοριών και δολιοφθορών στην κατεχόμενη Ελλάδα Δύο γερμανοεβραίοι ο Πέτρος Μόρδος και ο Ούλριχ Βελς έδρασαν επίσης ως πληροφοριοδότες Από τον Ιανουάριο του 1943 το εμπορι-κό γραφείο του Ζακ στην οδό Κολοκοτρώνη 43 ήταν βασικό σημείο συνάντησης της οργάνωσης στο κέντρο της Αθήνας Ως μέλος της ομάδας του Γεράσιμου Παλούμπη και του laquoσαμποτέρ-φάντασμαraquo Γεώργιου Βαρνακιώτη ο Ζακ συμμετείχε σε πολλά σαμποτάζ στο λιμάνι του Πειραιά Ανάμεσα στα κατορθώματα της ομάδας ήταν η ανατίναξη του φορτηγού πλοίου laquoΣάντα Φεraquo ή laquoπλοίο του διαβό-λουraquo στο Κερατσίνι η ανατίναξη του οπλιταγωγού Β103 (21 Ιουνίου 1943) των ρυμουλκών laquoΤιτάνraquo και laquoΗρακλήςraquo και του μεταγωγικού Κ273 Ο Ζακ περνούσε πολλές ώρες στο laquoστρατηγείοraquo της Κολοκοτρώνη ώσπου τον Σεπτέμβριο του 1943 η διεύθυνση προδόθηκε laquoΟι Γερμα-νοί μπλοκάρουν το γραφείο της Κολοκοτρώνη Όλοι έχουν φύγει Ο Ζακ Κωστής παραμένει Δε φοβήται Συλλαμβάνεται Αντιμετωπίζει τους Γερμανούς με αφάνταστη ψυχραιμία Οι Γερμανοί εξαγριώνο-νται Τον δέρνουν και τον οδηγούν συνοδεία στην Γκεστάπο Πει-ραιώς όπου και τον ανακρίνουν εξαντλητικάraquo (Τα Νέα 971946) Ο συνεργάτης του Νίκος Αδάμ εκτελέστηκε ο ίδιος κατόρθωσε να διαφύγει Σύντομα απέκτησε πρόσθετο λόγο να περάσει στην πα-ρανομία Λίγες μέρες μετά κηρύχθηκε ο διωγμός των Εβραίων στην Αθήνα και ο Ζακ αναγκάστηκε να εξαφανίσει τα ίχνη του Κρύβεται στο Λιόπεσι (Παιανία) από τους Βαγγέλη Σιδέρη και Σταύρο Μπατά που συνδέονταν φιλικά με τον γαμπρό του Ηλία Δέντε Δίπλα στο σπίτι ήταν γερμανικό φυλάκιο laquoΚρατώντας τσίλιες ο λεβεντόγερος Βαγγέλης εγώ ξεσφράγιζα το ραδιόφωνο και άκουγα ειδήσεις από Λονδίνο και Κάιροraquo θα γράψει χρόνια αργότερα ο ίδιος Η δράση του ως σαμποτέρ συνδέσμου και πληροφοριοδότη στην laquoΕΟΠΔ Απόλλωνraquo αναγνωρίστηκε το 1949 από το Υπουργείο Στρατιωτικών ως ισοδύναμη με laquoεννιάμηνη υπηρεσία εν τη ζώνη επαφήςraquo και του απονεμήθηκε ο βαθμός του συνταγματάρχη Το 1968 κατέγραψε τις αναμνήσεις του από την Κατοχή σε ένα σπάνιο βιβλίο με τίτλο laquoΠτυ-χέςraquo που κοσμεί σήμερα τη συλλογή του ΕΜΕ

ΙωΣΗΦ ΝΙΣΣΗμΟ Ιωσήφ Νισσήμ είδε το πρώτο φως στην οδό Σαρανταπόρου στην Θεσσαλονίκη στις 22 Φεβρουαρίου 1919 Ήταν το τέταρτο παιδί της οικογένειας του εμπόρου Γαβριήλ Νισσήμ και της Μαρίας Αμπαστά-δο και μεγάλωσε σε ένα γαλλόφωνο σπίτι με καλή παιδεία Υπηρε-τούσε ως δόκιμος στη Σχολή Εφέδρων Αξιωματικών Πεζικού όταν ήχησαν οι σειρήνες της 28ης Οκτωβρίου Αγαπώντας τη στρατιωτική ζωή και μισώντας διπλά τους Γερμανούς ως Εβραίος και Έλληνας στρατιώτης αποφάσισε να συνεχίσει τον πόλεμο έστω και μόνος του Τις μέρες της γερμανικής εισβολής βρέθηκε μαζί με συναδέλφους του σε ένα καΐκι με προορισμό την Κρήτη Μετά την ηρωική άμυνα στο νησί επιβιβάστηκε στο βρετανικό καταδρομικό HMS Warspite και έφτασε στο λιμανι της Αλεξάνδρειας μετά από δυο μέρες που του φάνηκαν αιώνας εξαιτίας των συνεχών βομβαρδισμών από τα Στού-κας Στη Μέση Ανατολή ντύθηκε ξανά το χακί και ξεκίνησε μια μυθιστο-ρηματική ζωή Το καλοκαίρι του 1942 εντάχθηκε εθελοντικά στον laquoΙερό Λόχοraquo του συνταγματάρχη Χριστόδουλου Τσιγάντε Ήταν ο μόνος Εβραίος σε αυτή την μονάδα των 300 Ελλήνων που εκπαι-δεύτηκαν σε στρατόπεδο της Χάιφα ως επίλεκτοι laquoκομμάντοςraquo για καταδρομές πτώσεις με αλεξίπτωτο μάχες εκ του συστάδην ανα-τινάξεις κά Μετά τη Μάχη του Ελ Αλαμέιν (Οκτώβριος 1942) και την απόκρουση του Ρόμμελ ο Λόχος εντάχθηκε στη Φάλαγγα του Γαλλου στρατηγού Λεκλέρκ Ως γαλλομαθής ο Ιωσήφ εκτελούσε χρέη συνδέσμου κατά τις επιχειρήσεις κατά των Γερμανών στην Τυ-νησία Στην κρίσιμη Μάχη του Κσαρ Ριλάν (10-19 Μαρτίου 1943) το τζιπ όπου επέβαινε ανατινάχτηκε από νάρκη Για τον τραυματισμό του και την προσπάθειά του να σώσει έναν τραυματία Σενεγαλέζο στρατιώτη παρασημοφορήθηκε με την ανώτερη διάκριση το Χρυ-σούν Αριστείο Ανδρείας Ήταν η μεγαλύτερη τιμή σε Έλληνα μαχητή

εβραϊκού θρησκεύματος στον Βrsquo Παγκόσμιο Πόλεμο Εκτός από την επιχείρηση στη Σάμο (Οκτώβριος 1943) και την εντυπωσιακή εκκένω-ση 14000 Ιταλών αιχμαλώτων στην Τουρκία ο Ιωσήφ πήρε μέρος σε αναρίθμητες επιχειρήσεις και καταδρομές στην Βόρειο Αφρική από τον Λίβανο μέχρι την Κυρηναϊκή και αποστρατεύτηκε το 1945 με το βαθμό του ανθυπολοχαγού Στην Αθήνα ξαναβρήκε τους γονείς και τα τρία αδέλφια του Ηλία Ερρίκο και Δώρα που είχαν κρυφτεί Μόνο η μεγαλύτερη αδελφή Ρασέλ χάθηκε στο Άουσβιτς μαζί με συνολικά 80 μέλη των οικογενειών Αμπαστάδο Ασσέο και Νισσήμ Το 1947 παντρεύτηκε τη Ζαν Αροέστι μια Θεσσαλονικιά Εβραία που είχε γνωρίσει σε στρατόπεδο προσφύγων στο Χαλέπι της Συρίας κατά τη διάρκεια του Πολέμου Μετανάστευσαν στην Ιταλία όπου και ζουν μέχρι σήμερα

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 18

ΛΕωΝ ΒΑΡωΝΗ ζωή του Λέων Βαρών ξεκίνησε τον Δεκέμβριο του 1920 τις μέρες του Χανουκά στο Γκελί Μπολού (Καλλίπολη) της Ανατολικής Θρά-κης Το εβραϊκό του όνομα ήταν Γεουδά και ήταν γιος του Κερίδο Βαρών και της Όρο Κοέν μιας τυπικής ισπανοεβραϊκής οικογένειας με οθωμανική κουλτούρα Με την ελληνοτουρκική ανταλλαγή πλη-θυσμών εγκαθίστανται στην Καβάλα όπου γεννιούνται τα αδέλφια του Σαμουήλ Σουλτάνα-Σουζάνα και η μικρότερη η Σάρα που χάθηκε 10 χρονών Στην πολλαπλή ταυτότητα του νεαρού προστέ-θηκαν η ελληνικότητα και η συνείδηση του πρόσφυγα Αποφοίτησε από τη Μέση Εμπορική Σχολή Καβάλας και εργάστηκε σε διάφορες δουλειές για να ενισχύσει την φτωχή οικογένεια Η συνέχεια είναι γνωστή από σποραδικές αφηγήσεις Στις 14 Μαΐου 1942 συνελήφθη από τους Βουλγάρους και μεταφέρθηκε σε στρα-τόπεδο εργασίας στην Γκάρα Μπελίτσα κοντά στον σιδηροδρομι-κό σταθμό Δέκα μήνες αργότερα το τρένο στο οποίο επέβαιναν οι εκτοπισμένοι Εβραίοι της Καβάλας ndashκαι η οικογένειά τουndash που εξο-ντώθηκαν στην Τρεμπλίνκα πέρασε από την Γκάρα Μπελίτσα και μπροστά στα μάτια του Λέων Τότε ξεκίνησε η αντίστασή του Το καλοκαίρι δραπέτευσε με τον ξάδελφό του Μπίνιο Μεβοράχ κολύ-μπησαν τον Στρυμώνα και έφτασαν στην άδεια από Εβραίους Κα-βάλα Άγνωστο πώς ο Λέων διέφυγε στην Αθήνα και τη νύχτα του Γιομ Κιπούρ του 1943 βρέθηκε μαζί με άλλους 8 Εβραίους μεταξύ των οποίων και η οικογένεια Ντανιέλ Βαϊνστάιν σε ένα φορτηγό του ΕΑΜ με προορισμό την Πελοπόννησο Εντάχθηκε αμέσως στο 11ο Σύνταγμα Αρκαδίας του ΕΛΑΣ ως σύνδεσμος στην περιοχή Αράχω-βας Κερασίτσας Δολιανών και Κοσμά ενώ οι λογιστικές του γνώ-σεις τον έκαναν πολύτιμο στέλεχος στην Επιμελητεία του Αντάρτη (ΕΤΑ) Στην ταυτότητά του προστίθενταν τώρα και οι αριστερές ιδέες Στην περιοχή του Άστρους γνώρισε την οικογένεια του Ισαάκ Ρούσσο από την Θεσσαλονίκη που κρυβόταν στο χωριό Πλάτανος και συνδέθηκε με την κόρη Σέλλη Μετά τη Συμφωνία της Βάρκιζας επέστρεψε στην Καβάλα όπου άνοιξε εμπορικό κατάστημα όμως το στίγμα του laquoκομμουνιστήraquo τον καταδίωκε Στις 20 Αυγούστου του 1948 συνελήφθη στην Πάτρα ενώ προσπαθούσε να διαφύγει με καΐκι στην Παλαιστίνη μέσω Τερ-γέστης δικάστηκε και φυλακίστηκε για δύο χρόνια μετά τη στρα-

τιωτική του θητεία Τον Αύγουστο του 1952 παντρεύτηκε τη Σέλλη Ρούσσο στην Αθήνα και ίδρυσαν μαζί τη βιοτεχνία εσωρρούχων ΣΕΛ-ΒΑ Απέκτησαν δύο κόρες την Όρο-Οντέτ και τη Λουίζα Ο αιφνίδιος θάνατός του επήλθε στις 26 Σεπτεμβρίου 1991 Τον Δεκέμβριο του 1991 εκδόθηκε η ποιητική του συλλογή Οδός Πτολεμαίων σε επιμέλεια της κόρης του Οντέτ

μΑΝωΛΗΣ ΑΡΟυΧΟ αντάρτης-γιατρός γεννήθηκε στην Θεσσαλονίκη το 1914 το τέταρ-το παιδί μιας παραδοσιακής εβραϊκής οικογένειας Έχασε τον πατέ-ρα του Ιωσήφ όταν ήταν έφηβος Τελείωσε το δημοτικό της Allience Israelite Universelle και το Βrsquo Γυμνάσιο Αρρένων Θεσσαλονίκης Ολο-κλήρωσε τις σπουδές του στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και στρατεύτηκε λίγο πριν την κήρυξη του ελληνοϊταλικού πολέμου Παρέμεινε στην Θεσσαλονίκη όπου συγκροτήθηκε έμπεδο για την οργάνωση υγειονομικής υπηρεσίας του Γrsquo Σώματος Στρατού Τον Απρίλιο του 1941 ακολούθησε τη μεταφορά του νοσοκομείου στο νότο και παρέμεινε για λίγο στην Αθήνα προτού επιστρέψει στη γερμανοκρατούμενη πια ΘεσσαλονίκηΕργάστηκε για λίγο στο Δημοτικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης Ένα περιστατικό με Γερμανούς στρατιώτες τον τάραξε τόσο που εγκα-τέλειψε τη γενέτειρά του Στην Αθήνα διέξοδο στο ζόφο της πείνας και της τρομοκρατίας έδινε το φοιτητικό συσσίτιο του Αγίου Νικο-λάου Πευκακίων και διάφοροι ελληνοεβραϊκοί πυρήνες που συγκρο-τήθηκαν από το ΕΑΜ Αναμίχθηκε στις πρωτοβουλίες φυγάδευσης πολλών οικογενειών και του αρχιραββίνου Μπαρζιλάι και τελικά εγκατέλειψε κι ο ίδιος την πόλη Στα Δερβενοχώρια της Πάρνηθας προσκολλήθηκε στο 34ο Σύνταγμα Αττικοβοιωτίας του ΕΛΑΣ και έγινε ο γιατρός του ΙΙ Τάγματος του Συντάγματος με καπετάνιο τον Κώστα Αντωνόπουλο (laquoΚρόνοraquo) Τον Δεκέμβριο του 1943 το τάγμα εγκατστάθηκε στην Παρνασσίδα Ο Μανώλης απέδειξε αναρίθμητες φορές την αξία και το θάρρος του εξετάζοντας αρρώστους χειρουρ-γώντας τραυματίες και ακολουθώντας όλες τις μάχες ως υπεύθυνος πρώτων βοηθειών Το ΙΙ34 Τάγμα ήταν από τις πιο εμπειροπόλεμες μονάδες του ΕΛΑΣ με συνολικά 80 νεκρούς και διπλάσιους τραυμα-τίες και ο Μανώλης ένας από τους πιο δραστήριους αντάρτες-για-τρούς Ακόμη κι όσοι δεν έμαθαν ποτέ το όνομά του θυμούνταν έναν πολύτιμο laquoΕβραίο συναγωνιστήraquo που έσωζε ζωές Τον Οκτώβριο του 1944 προβιβάστηκε σε γιατρό του 34ου Συντάγματος όπου έμεινε ως τη Συμφωνία της Βάρκιζας (Φεβρουάριος 1945)

Μεταπολεμικά συνέβαλλε σημαντικά στο τιτάνιο έργο αποκατάστα-σης των πληγωμένων κοινοτήτων Στην Αθήνα ίδρυσε με άλλους Εβραί-ους γιατρούς την laquoΕπιτροπή Κοινωνικής Αρωγήςraquo για την φροντίδα των μελών της κοινότητας και οργάνωσε κατασκηνώσεις μεριμνώντας για ζητήματα διατροφής και περίθαλψης παιδιών και νέων Το 1952 πα-ντρεύτηκε την Λίλη Πάρδο από την Θεσσαλονίκη και απέκτησαν δύο κόρες την Αλίκη και τη Νέλλη Πέθανε τον Νοέμβριο του 1997

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 19

μωυΣ ΓΙΟυΣΟυΡΟυμΟ Μωύς Γιουσουρούμ ανήκει σε μια ιστορική ελληνοεβραϊκή οικογέ-νεια Ο παππούς του Μποχώρ ήρθε από τη Σμύρνη στην Αθήνα το 1860 και άνοιξε παλαιοπωλείο στη γωνία Καραϊσκάκη και Ερμού Το όνομα laquoΓιουσουρούμraquo καθιερώθηκε έκτοτε ως συνώνυμο της πε-ριοχής γύρω από το Μοναστηράκι Ο γιος του Νώε ταξίδεψε το 1913 στη Θεσσαλονίκη όπου παντρεύτηκε την αγαπημένη του αθηναία Μαζαλτώβ Χαμπίμπ που τον είχε ακολουθήσει Εκεί γεννήθηκαν ο Ισαάκ και ο Λεών Το 1917 η οικογένεια επέστρεψε στην Αθήνα αγόρασε το σπίτι στο Θησείο και γέννησε τέσσερα ακόμα παιδιά τον Μωύς (1920) τον Ιάκωβο την Τζόγια και την Στερίνα Ο Μωύς τελείωσε το Θ΄ Γυμνάσιο Αρρένων και σπούδασε στην οδο-ντιατρική σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών Στον Ελληνοϊταλικό Πόλεμο υπηρετούσε στον Ερυθρό Σταυρό ως ειδικευμένος ναρκωτής και έλαβε μέρος στη Μάχη της Κρήτης στον τομέα του Ηρακλείου μαζί με τον αδελφό του Ιάκωβο Οργανώθηκε σύντομα στο ΕΑΜ και πρωτοστάτησε στη δημιουργία φοιτητικών εβραϊκών πυρήνων της οργάνωσης στην πρωτεύουσα Με την έξοδο των Αθηναίων στο βου-νό (Σεπτέμβριος 1943) βρέθηκε στα Δερβενοχώρια της Πάρνηθας και πήρε το βάπτισμα του πυρός στις γερμανικές εκκαθαριστικές επιχει-ρήσεις του Οκτωβρίου Εντάχθηκε στον ΕΛΑΣ ως laquoΓιώργος Γαζήςraquo και ακολούθησε το Τάγμα Παρνασσίδας στην Φωκίδα Ο Ιάκωβος εντάχθηκε στο γειτονικό 36ο Σύνταγμα Τον Ιανουάριο του 1944 με εντολή της V Ταξιαρχίας του ΕΛΑΣ πέρασε στην Πελοπόννησο και τοποθετήθηκε στο 6ο Σύνταγμα Κορίνθου Εκεί αρχίζει η σημαντικό-τερη φάση της αντιστασιακής του ζωής Χάρη στην οργανωτικότητά του του ανατέθηκε η ευθύνη όλης της παραλιακής ζώνης ως προω-θημένο αντάρτικο φυλάκιο με έδρα στη Ζαρούχλα και την Ακράτα Συγκρότησε κινητή ομάδα που συνέλεγε πληροφορίες κατέστρεφε τηλεγραφικούς στύλους και σιδηροδρομικές γραμμές και εγκαθι-στούσε τηλεφωνικές συνδέσεις με τα ορεινά χωριά Το καλοκαίρι οργάνωσε μόνιμο Φρουραρχείο στη Λυκοποριά (Φ8) Μετά τις τελευταίες εκκαθαριστικές των Γερμανών τον Αύγουστο συνάντησε το Σύνταγμα στην ελεύθερη πια Κόρινθο Μετά την πα-ράδοση των όπλων του ΕΛΑΣ επέστρεψε στο Θησείο Με την ίδια αίσθηση καθήκοντος που επέδειξε στην Κατοχή πολέμησε με τον

Εθνικό Στρατό στον Εμφύλιο Πόλεμο (1947-1950) και παρασημοφο-ρήθηκε με το Αργυρούν Αριστείο Ανδρείας και τον Πολεμικό Σταυρό Ζει στην Αθήνα

μωυΣΗΣ μΑΤΑΘΙΑΣΟ Μωυσής Ματαθίας γεννήθηκε στις 29 Ιουνίου 1919 στο Βόλο Ήταν γιος του εμπόρου Ματαθία Ματαθία με καταγωγή από τα Ιωάννινα και της Ραχήλ Ματαθία το γένος Ζίδη από την Καρδί-τσα Τελείωσε το Γυμνάσιο Βόλου και το 1937 εισήχθη στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης με σκοπό να ακολουθήσει το επάγγελμα του θείου του Νισσήμ Ματαθία προέδρου της Ισ-ραηλιτικής Κοινότητας Αθηνών Λόγω του θανάτου του θείου του διέκοψε τις σπουδές του και επέστρεψε στο Βόλο Στην Κατοχή ξεκίνησε να προσανατολίζεται προς την Αντίσταση και συγκεκριμένα το ΕΑΜ που από τις αρχές του 1942 είχε εμφανι-στεί δυναμικά στην περιοχή της Θεσσαλίας Η προδιάθεση υπήρχε Ο άνδρας της μεγαλύτερης αδελφής του Εσθήρ Νίκος Σαμουηλίδης από την Καρδίτσα ήταν προπολεμικά οργανωμένος στο ΚΚΕ Ο Μωυσής εντάχθηκε στην πρώτη συλλογικότητα του ιταλοκρατούμε-νου Βόλου Ήταν ο Σύλλογος Αποφοίτων Γυμνασίου και Φοιτητών που οργάνωνε συσσίτια για τους πεινασμένους της πόλης θεατρικά έργα καλλιτεχνικές δραστηριότητες και συναυλίες Από τις αρχές του 1943 όλες οι δραστηριότητες συντονίζονταν από την Ενιαία Πανελλαδική Οργάνωση Νέων (ΕΠΟΝ) Ανήκοντας στην πρωτοπο-ρία της νεολαίας του Βόλου ο Μωυσής Ματαθίας ήταν από αυτούς που έγραφαν τα αντικατοχικά θεατρικά σκετς της ΕΠΟΝ όπως laquoΟ Βόλος τραγουδάειraquo laquoΦοιτητικές ανησυχίεςraquo laquoΌλα άλλαξανraquo κά Μετά τη συνθηκολόγηση της Ιταλίας (Σεπτέμβριος 1943) εγκατέ-λειψε το Βόλο και προσχώρησε στον ΕΛΑΣ που είχε αρχίσει να εξαπλώνεται στην ανατολική Θεσσαλία Η μόρφωση και αφοσίωσή του τον ανέδειξαν σύντομα σε στέλεχος του 54ου Συντάγματος στο Πήλιο Τον Οκτώβριο ανέλαβε υπεύθυνος Επιμελητείας στην νεο-σύστατη ΧVI Tαξιαρχία Ανατολικής Θεσσαλίας Το καλοκαίρι του 1944 βρέθηκε στο επιτελείο της Ομάδας Μεραρχιών Στερεάς (ΟΜΣ) με διοικητή τον υποστράτηγο Κωνσταντίνο Τσαμάκο καπετάνιο τον Βαγγέλη Παπαδάκη (laquoΤάσο Λευτεριάraquo) και έδρα το Καρπενήσι την πρωτεύουσα της laquoΕλεύθερης Ελλάδαςraquo Ήταν από τους ελάχι-

στους Έλληνες Εβραίους που υπηρέτησαν σε τόσο υψηλή θέση στην ιεραρχία του ΕΛΑΣΠαρά τις μεταπολεμικές διώξεις τελείωσε τις σπουδές του το 1949 Εργάστηκε στο ΚΙΣ και στον Οργανισμό Περίθαλψης και Αποκα-τάστασης Ισραηλιτών Ελλάδας (ΟΠΑΙΕ) ως δικηγόρος Το 1964 πα-ντρεύτηκε την Παυλίνα Κοέν από την Θεσσαλονίκη και απέκτησαν δύο παιδιά τον Ανδρέα και τον Αλέξανδρο Πέθανε στην Αθήνα τον Μάιο του 2010

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 20

ΣΑΛΒΑΤωΡ μπΑΚΟΛΑΣΜια ξεχωριστή περίπτωση ανάμεσα στους Εβραίους αντάρτες γεννή-θηκε τον Δεκέμβριο του 1922 στην Πρέβεζα και μεγάλωσε στα Γιάν-νενα από όπου καταγόταν ο πατέρας του Η αντιστασιακή διαδρομή του Σαλβατώρ Μπακόλα προδιαγράφηκε την πρώτη χρονιά της Κα-τοχής Ως ένας από τους υπεύθυνους του ΕΑΜ Νέων στα Γιάννενα καθοδηγούσε περίπου 80 νεαρούς Γιαννιώτες Εβραίους Ανέπτυξε έντονη μαχητικότητα Μαζί με τον Μωσέ Ντόστη σκόρπιζε προκη-ρύξεις στην πλατεία Πάργης έγραφε συνθήματα και απειλούσε ανοι-χτά όσους Εβραίους διατηρούσαν σχέσεις με Ιταλούς ή Γερμανούς στρατιώτες Συνέχισε την αντιστασιακή του δράση στην Αθήνα όταν τον Φε-βρουάριο του 1942 εγγράφηκε στο Τμήμα Χημείας του Πανεπιστημί-ου Η συνθηκολόγηση της Ιταλίας τον βρίσκει ενεργό μέλος του φοι-τητικού ΕΑΜ (Σπουδάζουσα) με το ψευδώνυμο laquoΣωτήρηςraquo Με την έξοδο στο βουνό ο ένοπλος αγώνας για τον ενθουσιώδη Γιαννιώτη ήταν μονόδρομος Παρέμεινε στην Πάρνηθα αρχικά στον Εφεδρικό ΕΛΑΣ Λιάτανης (Άγιος Θωμάς) και στη συνέχεια στο Ι34 Τάγμα Ατ-τικής του θρυλικού καπετάν Θεοχάρη Πολύχρονου που φρουρούσε τις πύλες της laquoΕλεύθερης Ελλάδαςraquo Τον Ιανουάριο του 1944 παρου-σιάστηκε στην εδρα της V Ταξιαρχίας του ΕΛΑΣ στο Λιδωρίκι και τοποθετήθηκε στον Λόχο Διοίκησης με διοικητή τον λοχαγό Γιάν-νη Λαζαρίδη Τον Μάιο ο Λόχος εκπαιδευόταν στην κοιλάδα του Μόρνου εν όψει ενός θερμού καλοκαιριού Ο Σαλβατώρ διακρίθηκε στη Μάχη της Άμφισσας (2 Ιουλίου 1944) και στην επική μάχη στις Καρούτες Φωκίδας (5 Αυγούστου 1944) όταν ένα γερμανικό από-σπασμα μάχης του επίλεκτου 18ου Συντάγματος Ορεινών Κυνηγών περικυκλώθηκε και εξοντώθηκε μέσα στο χωριό 97 Γερμανοί σκο-τώθηκαν και 105 αιχμαλωτίστηκαν Δεν ξεχνούσε ποτέ πως μια ολό-κληρη νύχτα περίμεναν το σύνθημα για την πρωινή επίθεση χωρίς να μιλάνε ή να καπνίζουν για να μη γίνουν αντιληπτοί Ο ίδιος ήταν ένας από τους περίπου 50 αντάρτες που τραυματίστηκαν σε αυτή

τη μεγαλειώδη αναμέτρηση Μια σφαίρα τον βρήκε στη δεξιά κνή-μη καθώς μαχόταν σώμα με σώμα με τους Γερμανούς Νοσηλεύτηκε στο αναρρωτήριο της Ταξιαρχίας στο χωριό Πενταγιοί Όταν τον Οκτώβριο η Ταξιαρχία μετονομάστηκε σε ΙΙ Μεραρχία του ΕΛΑΣ ο laquoΣωτήρηςraquo ήταν ένας από τους 30 αντάρτες της Υποδειγματικής Διμοιρίας ΕΠΟΝ του Λόχου Διοίκησης Ήταν ο μόνος από την οικογένειά του που επέζησε του Ολοκαυτώ-ματος Σύζυγος της Ντόρας Κοέν και πατέρας της Έστερ έφυγε από τη ζωή στις 8 Ιουλίου 2012

ΣΑΡΑ ΓΕΣΟυΑΓεννημένη στην laquoοβριακήraquo της Χαλκίδας το 1927 η Σάρα (ή Σαρίκα) Γεσούα ανήκει στις εμβληματικές φυσιογνωμίες της Αντίστασης Ο πόλεμος τη βρήκε μαθήτρια στη Δημόσια Εμπορική Σχολή Χαλκί-δας Μετά τον πρόωρο θάνατο του πατέρα της (1927) ζούσε με την μητέρα της Ζαφείρα και τη μεγαλύτερη αδελφή της Γιάφφα στην οδό Κώτσου κεντρικού δρόμου της εβραϊκής γειτονιάς Η μητέρα της ήταν αδελφή του συνταγματάρχη Μαρδοχαίου Φριζή γεγονός που έπαιξε καταλυτικό ρόλο στη διαμόρφωση της πατριωτικής της συνείδησης Πριν κλείσει τα 14 η Σάρα περιέθαλπτε τραυματίες στο στρατιωτικό νοσοκομείο της πόλης ως εθελόντρια νοσοκόμα Επόμενο βήμα ήταν η Αντίσταση Η δραστήρια εβραιοπούλα προμη-θεύτηκε για την ίδια και την μητέρα της ψεύτικες ταυτότητες Με την έναρξη της γερμανικής κατοχής (Οκτώβριος 1943) η Σάρα συνεννοή-θηκε με το ΕΑΜ πήρε τη μητέρα της και εγκατέλειψαν την Χαλκίδα για τη Στενή όπου ζούσε η αδελφή της με τον άντρα της Για να προφυλάξει από τις επιδρομές των Γερμανών τους τρομοκρα-τημένους Εβραίους που είχαν καταφύγει στα βουνά η Αντίσταση τους σκόρπισε σε διάφορα χωριά (Πάλιουρας Θεολόγος Στρόπωνες Βασιλικό) και αργότερα οργάνωσε δίκτυο διαφυγής με καΐκια για την Τουρκία από την περίφημη παραλία των Τσακαίων Η νεαρή Σάρα έγινε δασκάλα στο απομονωμένο χωριό Κουρκουλοί δουλεύο-ντας δραστήρια στην ΕΠΟΝ Μετά την φριχτή δολοφονία της ξαδέλ-φης της Μέντης Μόσχοβιτς από τα Τάγματα Ασφαλείας στους Στρό-πωνες (4 Μαρτίου 1944) και τον εμπρησμό του χωριού Κουρκουλοί προσκολλήθηκε στα αντάρτικα τμήματα Αμέσως καθιερώθηκε ως ομιλήτρια που κήρυττε με πάθος τον ένοπλο αγώνα ιδιαίτερα στις νεαρές γυναίκες Σύντομα σχημάτισε ανεξάρτητη γυναικεία ομάδα που πολεμούσε μάζευε πληροφορίες και ξεσήκωνε τον κόσμο στα χωριά Ένας Αμερικανός δημοσιογράφος που βρέθηκε στην κατεχό-μενη Εύβοια της αφιέρωσε ξεχωριστό απόσπασμα στην ανταπόκρι-σή του για τους Έλληνες αντάρτες laquoΕίναι ένα κοντό δεμένο κορίτσι με μαύρα μαλλιά και γαλάζια μάτια Τρέχει σαν άντρας και μπορεί να χτυπήσει ένα καρύδι σε απόσταση 200 γυάρδες Είτε φωνάζει παραγγέλματα είτε δίνει σήμα με τα χέρια της στο Λόχο είτε τρα-γουδάει στα ορεινά μονοπάτια το κάνει με πάθος και περηφάνειαraquo Η Απελευθέρωση τη βρήκε καπετάνισα της Υποδειγματικής Διμοι-

ρίας Γυναικών του 7ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ και ήδη θρυλική

μορφή ανάμεσα στους αντιστασιακούς της Εύβοιας με το όνομα laquoΚα-

πετάνισσα Σαρίκαraquo Σήμερα ζει στο Τελ-Αβίβ

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 21

Οι σελίδες που ακολουθούν πε-ριλαμβάνουν όσα ονόματα Εβραίων αντιστασιακών πεσόντων στις μά-χες και εκτελεσμένων σε αντίποινα μπορέσαμε να συγκεντρώσουμε Η τελική μορφή του καταλόγου των αντιστασιακών βασίστηκε στη λίστα ονομάτων που επεξεργάστηκε η Έφη Εζρατή και δημοσιεύτηκε στο βιβλίο του Steven Bowman Η Αντίσταση των Εβραίων στην Κατοχική Ελλά-δα (Έκδοση ΚΙΣ Αθήνα 2013) Ο κατάλογος ονομάτων των πεσόντων και εκτελεσμένων συμπληρώθηκαν με βάση αδημοσίευτο υλικό από το αρχείο του ΕΜΕ και αποδελτίωση αρχειακού υλικού και δευτερογενούς βιβλιογραφίας Με την πεποίθηση πως αποτελεί ένα μόνο βήμα μιας έρευνας που συνεχίζεται παραδίδου-με τα ονόματα ως συμβολή στην ιστο-ριογραφία και ελάχιστο φόρο τιμής στους αντιστασιακούς Εβραίους που θυσιάστηκαν για την ελευθερία

ΚΑΝΤΙΣ ΓΙΑ ΤΟυΣ πΕΣΟΝΤΕΣΑς μεγαλυνθεί και ας αγιαστεί το μεγάλο όνομα Του στον κόσμο που έπλασε κατά τη θέληση Του Αμέν Ας βασιλεύσει η βασιλεία Του ας πραγματοποιηθεί η λύτρωση και ας συντομευτεί ο ερχομός του μασσίαχ στη διάρκεια της ζωής μας και στις ημέρες μας και στη διάρκεια της ζωής όλου του Ισραήλ γρήγορα και σύντομα και πείτε Αμέν

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 22

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣ Ντάριο (Δαβίδ) Ααρών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΑνρύ Ααρών Καβάλα Αρμάνδος Ααρών Κέρκυρα Σαλώμ Αβδελάς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ααρών Αβδελάς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Βίκτωρ Αβδελάς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σολομών Αβδελάς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ζακ Αβραάμ Καβάλα Βιτάλ Αελιών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ ΘεσσαλίαΟυίλιαμ Ισαάκ Αζάρ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλμπέρτος Αζάρ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ζουλύ (Ιουλία) Αζάρ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Λάζαρος (Ελιέζερ) Αζαρία Βέροια ΕΑΜ ΕΤΑ ΘεσσαλίαΜωρίς Αζί Ρένα Αζούζ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σαλβατώρ Αζούζ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Λεών Αζουλί [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωρίς Ακαρά Ηλίας Αλαλούφ Αθήνα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] ΑττικήΣόλων Αλαλούφ Ρασέλ Άλβο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ Δυτική ΜακεδονίαΠαλόμπα Άλβο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ Δυτική ΜακεδονίαΣαλβατώρ Αλγούσσης Νισήμ Αλκαλάη Διδυμότειχο Σαμουήλ Αλαλούφ Ηλίας Αλαλούφ Σεμτώβ Αλαλούφ Θεσσαλονίκη Σολομών Αλαλούφ Θεσσαλονίκη ΒΣΑ Δυτική ΘεσσαλίαΑλμπέρτος Αλαλούφ Βόλος Ραούλ Αλμοσνίνο Θεσσαλονίκη Ελίας Αλμοσνίνος Δανιήλ (Δανέλος) Αλχανάτης Αθήνα ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Αθήνα ΕύβοιαΖακίνος Αλχανάτη Γεουδά Αμάρ Τρίκαλα ΕΛΑΣ ΕύβοιαΛεών Αμάρ Χαλκίδα ΕΛΑΣ ΕύβοιαΖοζέφ Αμαρίλιο Αλμπέρτο Αμαρίλιο Θεσσαλονίκη ΕΑΜ ΑθήναΙσαάκ Αμίρ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΝτάριο Αμίρ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ζουλύ (Ιουλία) Αμίρ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δαβίδ Αμίρ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑλβέρτος Αμών Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΒίκτωρ Αμών Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Γιακώβ Αράρ Καστοριά [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Γεουντά Αράρ Καστοριά [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αβραάμ Αρδίττης Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΤσιάκο Αρούχ Θεσσαλονίκη Μανώλης Αρούχ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑλμπέρτος Ασσέο Ελί Αττάς ΕΑΜ Αθήνα

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣ Μωύς Αττάς Αθήνα ΕΛΑΣ ΚορινθίαΊνο Αττάς Θεσσαλονίκη Θεσσαλονίκη Αττίας Καβάλα Ισαάκ Αχάρ Μιχάλης Βαλαής Ιωάννινα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλβέρτος Βαλεστάιν Αθήνα ΕΠΟΝ ΑθήναΣίμων (Σίμος) Βαλεστάιν Αθήνα ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΙακώβ Βαρούχ Σάμπυ (Σαμπετάι) Βαρσάνο [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΑβραάμ Βαρών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΛεών-Γεουδά Βαρών Καβάλα ΕΛΑΣ ΠελοπόννησοςΜαξ Βαρών Καβάλα ΕΑΜΕΤΑ ΕλασσόναΕλιάου Βεϊσσή Αλμπέρτο Βελλέλης Πάτρα ΕΛΑΣ ΠελοπόννησοςΕμμανουήλ Βελλέλης Πάτρα ΕΛΑΣ ΠελοπόννησοςΖακ Βεντούρα Θεόφιλος Βιτάλης Βόλος Σαμουήλ Λεών Γαβριηλίδης Αθήνα Αλμπέρτος Γαβριηλίδης Σάρα Γεσουά Χαλκίδα ΕΛΑΣ ΕύβοιαΓιομτώβ Γιακοέλ Τρίκαλα Γιακοέλ Καβάλα Αλμπέρ Γιαχμπές Καβάλα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλμπέρτος Γιαχόν Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Στέλλα Γιαχόν Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ιακώβ Γιουσουρούμ Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜωύς (Μωρίς) Γιουσουρούμ Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά Ελλάδα ΚορινθίαΠέπο Γιωσέφ Νταρών Γκανής Μάρκος Γκανής Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σολομών Γκανής Αγρίνιο [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σόλων Γκανής Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ιωσήφ Γκατένιο Θεσσαλονίκη Δαβίδ Γκατένιο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ Σαλτιέλ Γκατένιο Θεσσαλονίκη Ιακώβ Γκερσόν Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Γκρότας Ιερεμίας Δανιήλ Ιωάννινα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Εδουάρδος Δάφφας Βόλος ΕΛΑΣ ΕύβοιαΙωσήφ Δαβίδ Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜίμης Δαβίδ Σαμουήλ Δαβίδ Σαμουήλ Δέντης Χανιά [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δαβίδ Εζρά Καρδίτσα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Χαΐμ Εζρά Μωρίς Εζρά Αλμπέρτος Εζρατή Δαβίδ Ελιάου Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΜισέλ Ηλίας Αβραάμ Ελιάν Θεσσαλονίκη ΕΑΜ Κεντρική ΜακεδονίαΒίκτωρ Ελιασάφ Ηλίας Ελιασάφ Ηλίας Ελιέζερ Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Λάζαρος Ελιέζερ Άρτα ΕΑΜ Ήπειρος Ισαάκ Ελιέζερ Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ισαάκ Εμμανουήλ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΗλίας Ερρέρα

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΟΙ

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 23

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣ Μωρίς Ερρέρα Θεσσαλονίκη ΘεσσαλονίκηΜωύς ΕσκαλονίΣαμουήλ Εσκινατζής Λάρισα ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΜωρίς Εσφόρμες Θεσσαλονίκη Αβραάμ Ζακ Καβάλα Μηνάς Ζακ Βόλος Ιωσήφ Ζακάρ Βόλος Σάββας Ιακώβου Βόλος ΕΛΑΣ Δυτική ΘεσσαλίαΧαΐμ Ιακώβου Βόλος Αλβέρτος Ιεσουλάς Βόλος Μωυσής Ελιά Ιεσουλάς Βόλος Ιωσήφ Ίζης Τρίκαλα Λεών Ίντης (ή Ίντας) Αθήνα ΕΛΑΣ Γιωσέφ Ίσσης Σάββας Ίσσης Άρτα Λούνα Ισχάκ Μπίτολα Μεντές Ισχάκ Μπίτολα Πέκο Ισχάκ Μπίτολα Αλβέρτος Ιωσήφ Οβαδίας Μωρίς Καζές Κομοτηνή ΒΣΑ Ανατολική ΘεσσαλίαΆρης Καζές ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΣαμουήλ Καζές Άλμπερτ Κάκις ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΚάρμεν Κάκις ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΦρέντερικ Κάκις ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΖακ Κάκις ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΕμίλ Κάκις Δράμα Γεουντά Καλέφ-Εζρά Ιωάννινα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Αβραάμ Καλέφ-Εζρά Ιωάννινα ΕΑΜ Ήπειρος Δαβίδ Καλντεράν Μπίτολα Σαμουήλ Καλντεράν Μπίτολα Ζουλί Καλδερόν Καλδερόν Φλώρινα Καλδερόν Φλώρινα Γκίτα Καλντερών Μπίτολα Λούνα Καλντερόν Κάρλο Καλντερόν Μπίτολα Ματίκα Καμπελή Τρίκαλα Μίμης Καμπελής Τρίκαλα Νισσήμ Καμχής ΕΑΜ ΜεσσηνίαΜωύς Καμχή Θεσσαλονίκη Μωυσής Καμχής Λάρισα Γιαχιέλ Καπέτας Σολομών Καπέτας ΕΑΜ Θεσσαλία Ηλίας Καπέτας Τρίκαλα Ζακ Καπόν Ματίλντα Καπόν Θεσσαλονίκη Δυτική ΜακεδονίαΚάρολος Καράσσο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΕμμανουέλ Καράσσο Θεσσαλονίκη Γιωσέφ Καράσσο Θεσσαλονίκη Ζακ Καράσσο Θεσσαλονίκη Δανιήλ Καράσσο Θεσσαλονίκη Μωύς Καράσσο Θεσσαλονίκη Τζιάκο Καράσσο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜπέττυ Καράσσο Θεσσαλονίκη Αλμπέρτο Καράσσο Θεσσαλονίκη

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΟΙ

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΝταίζυ Καράσσο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΝιγρίταΖακ Καπόν Άλμπερτ Κασόρλα Μπίτολα Ισαάκ Κασούτο Κασούτο Λάρισα Σολομών Κάστρο Βόλος Ζακ Κατάν Νισσήμ Καμχή Σαμουήλ (Μπόμπυ) Κοέν Δαβίδ Κοέν Πρέβεζα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΔαβίδ Σαμπετάι Κοέν Έλι Κοέν Μεναχέμ Κοέν Μενασέ Κοέν Γεσούα Κοέν Γιακώβ Κοέν Λάουρα Κοέν Χαΐμ Κοέν Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΑλβέρτος Κοέν Δράμα Αλβέρτος Κοέν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΙτσχάκ Κοέν Ξάνθη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΙωσήφ Κοέν Λουί Κοέν Ξάνθη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΖοζέφ Κοέν Κρήτη Μωρίς Κοέν Ιωσήφ Αβραάμ Κοέν Ιωάννινα Μιχαήλ Ηλίας Κοέν Ιωάννινα Σαμουήλ Κοέν Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ηλίας Κοέν Θεσσαλονίκη Ρόζα Κοέν Θεσσαλονίκη Σαμ Κοέν Θεσσαλονίκη Στέλλα Κοέν Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Κεντρική ΜακεδονίαΗλίας Γιουδά Κοέν Λάρισα Πίνχας Κοέν Φλώρινα Ιωσήφ Κοέν Φλώρινα Λέων Κοέν Αθήνα Μωυσής Κοέν Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑαρών Κοέν Αθήνα Ζακίνος Κοέν Αθήνα ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Αθήνα ΕύβοιαΜωσέ Κοέν Καβάλα Δαβίδ Μιχαήλ Κοέν Πρέβεζα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΆννα Κοέν Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΜπαρούχ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ντάριο Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Χαΐμ Σαμουήλ Κοέν Βόλος ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΙακώβ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ισαάκ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ιακώβ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Καρολίνα Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Λέων Ιωσήφ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Νισσήμ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Πέπος Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ραχήλ Κοέν Βόλος EΠΟΝ Εθνική Αλληλεγγύη ΕΛΑΣ Σαμουήλ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σίμων Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σλόμο Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ]

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 24

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΖαχαρίας Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ζουλύ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ροζίτα Κοέν Βόλος ΕΠΟΝ Σαμπετάι Κοέν Βόλος ΕΠΟΝ Σαλβατώρ Κοέν Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΒίκτωρ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Νταβίκο Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ηλίας Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωρίς (Μωσέ) Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μασλάχ Κοέν Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΣολομών Κοέν Ιωάννινα Σόλων Κομίδης Κομοτηνή Μισέλ Κονέ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ηλίας Κονές Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΜωυσής Κονές Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Τόρι Κουένκα Θεσσαλονίκη ΘεσσαλονίκηΙάκωβος Κούμερης Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΖακ Κωστής Χαλκίδα Απόλλων- Υβόννη ΑθήναΑλμπέρτος Λαζάρ Λάρισα ΕΛΑΣ Κεντρική ΘεσσαλίαΙσαάκ Λαζάρ Λάρισα ΕΛΑΣ Κεντρική ΘεσσαλίαΝισσήμ Λαζάρ Σαλβατώρ Λαζάρ Λάζαρος Λαζάρ Ιωσήφ Λαχανάς Μωυσής Λεβή Νίνο Λεβή Οβαδίας Λεβή Ρόζα Λεβή Σόλων Αβραάμ Λεβή Ζαχαρίας Λεβή Ζακ (Ιακώβ) Λεβή Θεσσαλονίκη Ερρίκος Λεβή Ιωάννινα ΕΔΕΣ ΙωάννιναΧαΐμ Λεών Λεβή Ιωάννινα Ααρών Λεβή Τρίκαλα Ηλίας Λεβή Τρίκαλα Καίτη Λεβή Τρίκαλα Σολομών Αβραάμ Λεβή Τρίκαλα Μεΐρ Λεβή Τρίκαλα Αβραάμ Λεβή Θεσσαλονίκη Αβραάμ Λεβή Χαλκίδα Ηλίας Λεβή Αθήνα ΕΑΜ ΑθήναΕμμανουήλ Λεβή Αθήνα Μανώλης Λεβή Ματαθίας Λεβή Χαΐμ Λεβής Ιωάννινα ΕΑΜ ΑθήναΣίμων Λεβή Λάρισα Ρούλα (Ραχήλ) Λεβή Δαβίδ Λεβής Βόλος ΕΑΜ ΘεσσαλίαΜωυσής Λεβής Βόλος Νέλλος Λεβής Βόλος Ζάχος Λεβής Βόλος Λέων Λεβής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΙακώβ Μαγρίζος Λάρισα Σιμαντώβ Μαΐσης Ραφαήλ Μάλτης Ιωάννινα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΡαούλ Μάνο Ραχήλ Μάνο Ματθίλδη Μασαράνο [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΙσαάκ Μασσότ Μωυσής Ματαθίας Βόλος ΕΛΑΣ ΘεσσαλίαΖάκο Ματαθίας Βόλος Λέων Ματαλόν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΣαλομών Ματαλόν Ματίλντα Ματαράσσο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ Δυτική ΜακεδονίαΝισσήμ Ματαθίας Κέρκυρα Πάππας Μάτσας Μωύς Μάτσας Χαΐμ Μάτσας Ιωάννινα Ελιασάφ Μάτσας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιεσούα Μάτσας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιωσήφ Μάτσας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΣολομών Μάτσας Ιωάννινα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σλόμο Ματσίλ Ιωάννινα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑβραάμ Μεβοράχ Καβάλα ΕΛΑΣ Σαμουήλ Μεγίρ Ιωάννινα Βιτάλ Μεγίρ Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Λέων Μεΐρ Ηλίας Μιζάν Ιακώβ Μιζάν Λέων Μιζάν Σαμπετάι Μιζάν Σαούλ Μιζάν Βουλγαρία Δαβίδ Μιζάν Δράμα Σάμυ Μιζάν Λάρισα Ισαάκ Μιζάν Αγρίνιο Ζακίνος Μιζάν Βόλος Τζάνι Μιζάν Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιωσήφ Μιζραχής Αθήνα ΕΑΜ ΠελοπόννησοςΑλμπέρτος Μιζραχής Λάρισα

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΜήνας Μιζραχής Βόλος Σαρίνα Μιζραχή Βόλος Ζακ Μιζραχής Βόλος Χαΐμ Μιζραχής Βόλος Αλμπέρτος Μινέρβο Χανιά ΒΣΑ ΚρήτηΤζένη Μινέρβο Χανιά Μισκατέλ Διδυμότειχο Μισκατέλ Διδυμότειχο Χαΐμ Μιζραχής Βόλος Λιλή Μητράνι Θεσσαλονίκη Ροβέρτος Μητράνι Σέρρες ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑβραάμ Μιχαήλ Ιωάννινα Μιωνή Αγρίνιο Μωυσής Μιωνής Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιωνάς Μιωνής Αγρίνιο ΕΑΜ Σαμ Μοδιάνο Θεσσαλονίκη Έλιο Μοδιάνο Σόφη Μολτίαχ Μόλχο Α Μόλχο Θεσσαλονίκη Μωυσής Μόρδος Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική Θεσσαλία Μορδώχ Μέντη Μόσκοβιτς Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΕύβοιαΑλίκη Μουρτζούκου Βόλος Δαβίδ Μπακόλας Σαλβατώρ Μπακόλας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΝισσήμ Μπακόλας Ιωάννινα Σιών Μπακόλας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιάκωβος Μπαλέστρας Κέρκυρα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ραφαήλ Μπαρκή Σολομών Μπαρκή Αθήνα Ιακώβ Μπαρτζιλάι Αθήνα Ιωσήφ Μπαρτζιλάι Αθήνα Νισσήμ Μπατής Ιωάννινα Βίκτωρ Μπατής Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΚουτιέλ Ιακώβ Μπέγας Λάρισα Αλμπέρτος Μπέζα Ζακλίν Μπέζα Άλφρεντ Μπέζα Θεσσαλονίκη Μόνικα Μπέζα Θεσσαλονίκη Ελένη Μπέζα Θεσσαλονίκη Αρμάντο Μπεζές Θεσσαλονίκη ΕΑΜ ΘεσσαλίαΜωσέ (Μωρίς) Μπέλλο Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΣαλβατόρε Μπεν Γιαΐς Πέπο Μπενοζίλιο ΕΑΜ ΑθήναΑλμπέρτο Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη Βενιαμίν Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη Μωσέ Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη Ντικ Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΖακ Μπενβενίστε Δαβίδ Μπενβενίστε Καβάλα Έστερ Μπενβενίστε Λάρισα Νταίζη Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΑθήναΧαΐμ Μπενρουμπή Μωρίς Μπενρουμπή Αλβέρτος Μπενρουμπή Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜεναχέμ Μπενσιών Καβάλα Ιωσήφ Μπενσουσάν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΙακώβ Ισραήλ Μπεράχα Τρίκαλα ΕΛΑΣ Δυτική ΘεσσαλίαΓεουντά Μπεράχα Βιτάλ Μπεράχα Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΜεντές Μπεσαντσή Μωσέ Μπέσο Αθήνα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μπετσαλέλ Μπεχάρ Ζακ Μπεχάρ Μάρκος Μποττόν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Σαλομόν Μπούρη Ντόρα Μπουρλά Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΓιολάντα Μπουρλά Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΛεών Μπουρλάς Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΣολομών (Σάρδος) Μπουρλάς Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΜωυσής Μπουρλάς Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΑβραάμ Μπουρλάς Θεσσαλονίκη Σάρα Μπουρλά Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΤσελεμπή Μπουρλά Σέρρες ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΜωρίς Μπουρλάς Γιακώβ Μποχορόπουλος Ιωάννινα Ροβέρτο Μπρέλλης Δαβίδ Μπρούδο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜιχάλης Μπρούδο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική Μακεδονία Ερνστ Μύλλερ Αθήνα Ισαάκ (Γιτσχάκ) Μωυσής (Μωσέ) Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική Μακεδονία Γιομτώβ Μωσέ Ιωάννινα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΔαβίδ Μωυσής [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ασέρ Μωυσής Τρίκαλα ΕΑΜ ΑθήναΕσδράς Βενιαμίν Μωυσής Λάρισα ΕΛΑΣ ΘεσσαλίαΕσδράς Δαβίδ Μωυσής Λάρισα ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΑλβέρτος (Αβραάμ) Μωυσής Βόλος

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΟΙ

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 25

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΣλόμο Ναούμ Ηλίας Ναούμ Ιωάννινα Μαρσέλ Νατζαρή Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΔαβίδ Ναχμίας Άρτα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Σαμ Ναχμίας Αθήνα Μιχαήλ Νεγρίν Αθήνα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Αλβέρτος Νεγρίν Τρίκαλα Ισαάκ Νεγρίν Τρίκαλα Βενιαμίν Νεγρίν Τρίκαλα ΕΛΑΣ Δυτική ΘεσσαλίαΛουίζα Νεγρίν Λάρισα ΕΠΟΝ ΘεσσαλίαΙωσήφ Νεχαμά Ισαάκ Νεχαμά Αθήνα ΕΛΑΣ Δυτική ΘεσσαλίαΡοέλ Νισαχόν Ζακ Νισσάν Σολομών Νισσήμ Ηλίας Σαμ Νισσήμ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΓιοέλ Νιτσαχόν Τρίκαλα Πωλ Νόαχ Ισίδωρος Νόαχ Ισαάκ Ντάσα Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΒιτάλ Ντάσα Θεσσαλονίκη Ιωσήφ Ντεκάστρο Χανιά ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜαρσέλ Ντεμάγιο Μπίτολα Μωσέ Ντόστης Ιωάννινα ΕΑΜ Νέων ΙωάννιναΝτίνος Οβαδίας Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΙσαάκ Οβαδία Δράμα ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΝτάνυ Οβαδίας Θεσσαλονίκη Σαλβατώρ Οβαδίας Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΙσαάκ Οβαδίας Ιωσήφ Ντάριο Ουζιέλ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΒαρών Πάρδο Καβάλα Μωύς Πάρδο Καβάλα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΣάββας Πάρδο Καβάλα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΆνια Πάτσνικ Βιέννη ΕΠΟΝ Χάρυ Πάτσνικ Βιέννη Μπαρούχ Πεζόντες Αβραάμ Πελές Ιωσήφ Πέπο Αθήνα Π Περαχιά Φλώρα Περαχιά Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική Μακεδονία Περαχιά Αλλέγρα Πέσσαχ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δαβίδ Πέσσαχ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωυσής Πέσσαχ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μεσουλάμ Πέσσαχ Φλώρινα Χαΐμ Πίντο Μωρίς Πίνχας Μωρίς Πιπανό Ερρίκος Πιπανό Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΧαΐμ Πολίτης Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωυσής Πολίτης Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ηλίας Πολίτης Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μπεν Ποράτ Γιακώβ Πούλος Αλμπέρτος Πρίζναλης Σέρρες ΕΑΜ ΘεσσαλίαΝτόρα (Ντορίκα) Ραμπάν Ραπέτης Άλχη Ραφαήλ Αθήνα Δαβίδ Ραφαήλ Ιωάννινα Λέων Ρεβή Αθήνα Σιμαντώβ Ρόζεν Εφραίμ Ρόζενμπεργκ Θεσσαλονίκη Αβραάμ Ρομάνο Θεσσαλονίκη Δαβίδ Ρούσο Αθήνα Ισαάκ Ρούσο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΙσαάκ (Ζακίνος) Ρούσο Σέρρες ΕΛΑΣ ΠελοπόννησοςΙακώβ Ρούσο Τσαντίκος Σαδίκ Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ισραήλ Σαδικάριο Βόλος Ραούλ Σαΐας Έλι Σακκής Ιωσήφ Σακκής Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ισαάκ Σακκής Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Έλλη Σακκής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΗλίας Σακκής Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωυσής Σακκής Βόλος ΕΛΑΣΕΤΑ Ανατολική ΘεσσαλίαΠέπος Σακκής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΙσαάκ Σακκής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΛέων Σακκής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΑλμπερτίκο Σάκο Καστοριά Μορδοχάι Σάλεμ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Κεντρική ΘεσσαλίαΑλμπέρτος Σάλεμ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Κεντρική ΘεσσαλίαΑντζέλ Σαλτιέλ Μανώλης Σαλτιέλ Θεσσαλονίκη Ιωσήφ Σαμαρίας Βόλος Πέπος Σαμαρίας Βόλος Δαβίδ Σαμουήλ Θεσσαλονίκη Εμίλ Σαμπάς Άρτα ΕΔΕΣ ΆρταΜεναχέμ Σαμπετάι

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΜηνάς Σαμπετάι Βόλος ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΡαφαήλ Σαμπετάι Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ααρών Σαμπετάι Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλμπέρ Σαούλ ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΖωή Σαπόρτα Μπουένα Σαρφατή Θεσσαλονίκη Σαλβατώρ Σαρφατής Δαβίδ Σασσών Ισαάκ Σασσών Σαλομών Σασσών Αλβέρτος Σαφάν Αβραάμ (Έμπης) Σβώλης Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ηλίας Σβώλης Ιωάννινα Μιχαήλ Σβώλης Ιωάννινα Μπεχώρ Σβώλης Ιωάννινα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Μωσέ Σεγκόρα Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΣλόμο Σένκα Ζακ Σερόρ Σερόρ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΙτσχάκ Σιακίμ Ισραήλ Σιδαρίκης Αγρίνιο Σαμ Σίδης Αθήνα ΕΑΜ ΑθήναΜπαρούχ Σιμπή Θεσσαλονίκη ΕΑΜ Αθήνα ΠελοπόννησοςΙντό Σίμσι Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜπέζα Σιών Δαβίδ Σουλάμ Σαμουήλ Σούσης Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Μωρίς Στρούμσα Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΘεσσαλονίκηΙωσήφ Ταμπώχ Βέροια Ιωσήφ Νισσήμ Ταραμπουλούς Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική Μακεδονία

Δαβίδ Τιάνο Θεσσαλονίκη Ζαχαρίας Τουρών Βόλος Εδμόνδος Τορόν Λάρισα ΕΠΟΝ ΑθήναΆνζελ Τσιάκο Θεσσαλονίκη Δαβίδ Τσουβά Λάρισα Τζάκος Τσουβά Λάρισα Ηλίας Φελούς Ιακώβ Φελούς Αβραάμ Φελούς Τρίκαλα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλλέγρα Φελούς- Καπέτα Τρίκαλα ΕΑΜ Εθνική Αλληλεγγύη ΘεσσαλίαΜάρκος Φελούς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Χρυσούλα Φελούς Τρίκαλα ΕΠΟΝ ΘεσσαλίαΜωυσής Φερετζή Σαδώκ Φερετζή Αλβέρτος Φερετζή Εσδράς Ηλίας Φιλοσώφ Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ισαάκ Αβραάμ Φιλοσώφ Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ραφαήλ Ηλίας Φιλοσώφ Λάρισα ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΜωρίς Φλωρεντίν Φάνυ (Ματίλντα) Φλωρεντίν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΑβραάμ (Αβραμίκος) Φόρνης Χαλκίδα ΕΛΑΣ ΕύβοιαΑαρών Φόρνης Χαλκίδα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Πέπος (Ιωσήφ) Φόρτης Μωυσής (Μίμης) Φόρτης Μανώλης Φραγγής Χαλκίδα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σίμων Φραγγής Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] ΕύβοιαΑλμπέρτος Φρανσές Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ιάκωβος Φρανσές ΕΛΑΣ Κεντρική ΜακεδονίαΡαούλ Φραντζής Μανώλης Φραντζής Βόλος Κάρμεν Φρεζή Βόλος Αβραάμ Χαΐμ Φρεζής Χαλκίδα ΕΑΜ Δυτική ΜακεδονίαΡαφαήλ Φρεζής Βόλος ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΙακώβ Φριζής Θεσσαλονίκη Βασίλης Χαζάν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΖακ Χαΐμ Μωρίς Χαΐμ Ελιγιά Χακίμ Λάρισα Δαβίδ Χακοέν Ραούλ Χαλβατζής Ιτσχάκ Χανέν ΕΑΜ ΑθήναΧαΐμ Χανώκ Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] ΑθήναΈλι Χασσίδ Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] ΕύβοιαΙωσήφ Χασσίδ Θεσσαλονίκη ΕύβοιαΣαμπετάι Χασσών Αβραάμ Χασσών Σάββας Χασσών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΠέπος Χασσών Μπίτολα Μωύς-Μωυσής Χασσών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΓιοχανάς Χατζής Άρτα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΔαβίδ Χατζής Άρτα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Σόλων Χατζής Βόλος Απόστολος Χατζόπουλος Μηνάς Χατζόπουλος Ιωάννινα Μεναχέμ Χαχάμ Νατάν Χονέν Καστοριά

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΟΙ

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 26

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΠΕΣΟΝΤΕΣ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΠΑΤΡΩΝΥΜΟ ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ ΤΟΠΟΣ ΘΑΝΑΤΟΥ ΙΔΙΟΤΗΤΑ ΜΟΝΑΔΑ

ΑΒΡΑΑΜ ΕΛΙΑΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιούνιος 1944 ΚΑΤΕΡΙΝΗ ΠΙΕΡΙΑΣ 17 ετών Σύνδεσμος Μακεδονικού Γραφείου ΚΚΕ με ΠΕ Κατερίνης

Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς στη θέση ldquoΒαρικόrdquo μαζί με

άλλους 12

ΑΛΑΛΟΥΦ ΗΛΙΑΣ ΑΘΗΝΑ ΑΤΤΙΚΗ

ΑΛΒΟ ΡΑΣΕΛ ΓΕΟΥΔΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιανουάριος 1944 ΠΟΝΤΟΚΩΜΗ ΚΟΖΑΝΗΣ 14 ετών σε βοηθητική υπηρεσία στον ΕΛΑΣ Δολοφονήθηκε από

συνεργάτες των Γερμανών

ΑΛΒΟ ΠΑΛΟΜΠΑ ΓΕΟΥΔΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιανουάριος 1944 ΠΟΝΤΟΚΩΜΗ ΚΟΖΑΝΗΣ 16 ετών σε βοηθητική υπηρεσία στον ΕΛΑΣ Δολοφονήθηκε από

συνεργάτες των Γερμανών

ΑΤΤΑΣ ΜΩΫΣΗΣ ΔΑΒΙΔ ΑΘΗΝΑ 1944 ΚΟΡΙΝΘΙΑ Αντάρτης 6ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΒΑΡΩΝ ΑΒΡΑΑΜ ΚΑΒΑΛΑ 1943 ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΓΚΑΝΗΣ ΜΟΡΔΟΣ ΛΑΡΙΣΑ

ΕΛΙΑΟΥ ΔΑΒΙΔ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Οκτώβριος 1943 ΠΕΡΙΒΟΛΙΑ ΓΡΕΒΕΝΩΝ Αντάρτης 50ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΕΣΚΙΝΑΤΖΗΣ

ΣΑΜΟΥΗΛ ΙΩΣΗΦ ΛΑΡΙΣΑ 611945 ΚΑΖΑ ΒΟΙΩΤΙΑΣ Λοχαγός 54ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ Διοικητής 10ου Λόχου

ΙΑΚΩΒΟΥ ΣΑΒΒΑΣ ΣΙΜΟΣ ΒΟΛΟΣ 1741944 ΡΕΝΤΙΝΑ ΑΓΡΑΦΩΝ Αντάρτης 52ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΚΑΜΧΗΣ ΜΩΡΙΣ ΛΑΡΙΣΑ 541944 ΛΕΠΤΟΚΑΡΥΑ ΠΙΕΡΙΑΣ

ΚΑΜΧΗΣ ΝΙΣΣΗΜ 1943 ΦΙΛΙΑΤΡΑ Αντιστασιακός Εκτελέστηκε από τους Ιταλούς

ΚΑΡΑΣΣΟ ΚΑΡΟΛΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΛΑΡΙΣΑ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ Αιχμαλωτίστηκε τραυματίας και

απαγχονίστηκε

ΚΑΡΑΣΣΟ ΖΑΚ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

ΚΑΡΑΣΣΟ ΜΑΡΚΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 681944 ΜΟΥΧΑΡΕΜ ΧΑΝΙ ΕΔΕΣΣΑΣ Ανθυπολοχαγός 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΚΑΡΑΣΣΟ ΣΑΡΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΚΑΣΤΟΡΙΑ

ΚΟΕΝ ΔΑΒΙΔ ΠΡΕΒΕΖΑ 511944 ΚΑΛΟΣΚΟΠΗ ΦΩΚΙΔΑΣ Αντάρτης Τάγμα ΕΛΑΣ Παρνασσίδας

ΚΟΕΝ ΗΛΙΑΣ ΝΗΣΙΜ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΓΡΕΒΕΝΑ Αντάρτης

ΚΟΕΝ ΙΑΚΩΒΟΣ ΚΡΗΤΗ

ΚΟΕΝ ΙΣΑΑΚ

ΚΟΕΝ ΝΗΣΙΜ ΒΑΛΑΣΗΣ 241944 ΛΑΡΙΣΑ

ΚΟΕΝ ΜΙΧΑΗΛ ΙΩΑΝΝΙΝΑ

ΚΟΕΝ ΣΤΕΛΛΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1641943 ΤΑΧΝΙΣΤΑ ΠΙΕΡΙΑΣ Αντάρτισσα Αρχηγείο ΕΛΑΣ Ολύμπου

ΛΕΒΗΣ ΛΕΩΝ ΒΟΛΟΣ 2261944 ΠΕΡΙΟΧΗ ΛΑΡΙΣΑΣ Αντάρτης 54ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΜΗΤΡΑΝΙ ΡΟΒΕΡΤΟΣ ΣΕΡΡΕΣ 511944 ΚΑΛΟΣΚΟΠΗ ΦΩΚΙΔΑΣ Αντάρτης Τάγμα ΕΛΑΣ Παρνασσίδας

ΜΙΖΑΝ ΔΑΒΙΔ ΔΡΑΜΑ 1944 ΚΙΛΚΙΣ Αντάρτης φοιτητής ιατρικής

ΜΙΖΑΝ ΖΑΚΙΝΟΣ

ΜΠΕΖΑΣ ΚΟΥΤΙΓΙΕΛ ΙΑΚΩΒ ΛΑΡΙΣΑ Αντάρτης Φοιτητής Ιατρικής

ΜΠΕΝΒΕΝΙΣΤΕ ΝΤΑΙΖΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Νοέμβριος 1943 ΑΘΗΝΑ Μέλος της ΕΠΟΝ Πέθανε από κακουχίες και βασανιστήρια στην

Ασφάλεια Φοιτήτρια Χημείας

ΜΠΕΝΣΟΥΣΑΝ ΙΩΣΗΦ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιούλιος 1944 ΠΕΝΤΑΛΟΦΟΣ ΚΟΖΑΝΗΣ Αντάρτης ΙΧ Μεραρχία ΕΛΑΣ

ΜΠΕΡΑΧΑ ΒΙΤΑΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Σεπτέμβριος 1944 ΚΟΖΑΝΗ Αντάρτης Χ Μεραρχία ΕΛΑΣ

ΜΠΕΡΑΧΑ ΙΑΚΩΒ ΤΡΙΚΑΛΑ 7111943 ΜΕΣΟΧΩΡΑ ΤΡΙΚΑΛΩΝ Αντάρτης 4ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΙΣΑΑΚ Απρίλιος 1944 ΒΕΡΜΙΟ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΙΩΣΗΦ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΣAΡΔΟΣ ΜΙΧΑΗΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 20101944 ΣΤΑΥΡΟΣ ΒΕΡΟΙΑΣ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΑΒΡΑΑΜ ΙΩΣΗΦ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1944 ΕΥΒΟΙΑ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΚΑΡΟΛΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΤΣΕΛΕΜΠΙ ΣΕΡΡΕΣ 311944 ΗΠΕΙΡΟΣ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΝΕΓΡΙΝ ΔΑΒΙΔ

ΝΗΣΙΜ ΣΟΛΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

ΝΗΣΙΜ ΗΛΙΑΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιούλιος 1944 ΠΕΝΤΑΛΟΦΟΣ ΚΟΖΑΝΗΣ Αντάρτης ΙΧ Μεραρχία ΕΛΑΣ

ΟΒΑΔΙΑΣ ΝΤΙΝΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Αύγουστος 1944 ΚΙΛΚΙΣ Αντάρτης Χ Μεραρχία ΕΛΑΣ

ΠΑΡΔΟ ΜΩΥΣ ΚΑΒΑΛΑ 1944 ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΠΑΡΔΟ ΣΑΒΒΑΣ ΚΑΒΑΛΑ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΠΕΡΑΧΙΑ ΦΛΩΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΠΙΕΡΙΑ

ΠΕΣΑΧ ΔΑΒΙΔ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2341943 ΘΕΣΣΑΛΙΑ Αντιστασιακός ΕΑΜ Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς

ΠΙΠΑΝΟ ΕΡΡΙΚΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΚΙΛΚΙΣ

ΡΑΦΑΤΑΣ Γ ΘΕΣΣΑΛΙΑ

ΡΟΥΣΟ ΔΑΒΙΔ ΑΘΗΝΑ 511944 ΚΑΛΟΣΚΟΠΗ ΦΩΚΙΔΑΣ Αντάρτης Τάγμα ΕΛΑΣ Παρνασσίδας

ΡΟΥΣΟ ΙΑΚΩΒ ΑΒΡΑΑΜ ΚΑΣΤΟΡΙΑ 511944 ΠΛΑΚΑ ΗΠΕΙΡΟΥ Αντάρτης 50ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΡΟΥΣΟ ΜΙΧΑΗΛ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΣΑΔΙΚΑΡΙΟ ΙΣΡΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 1944 ΕΥΒΟΙΑ

ΣΑΚΚΗΣ ΛΕΩΝ ΙΣΡΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 2961944 ΕΛΕΥΘΕΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Αντάρτης 54ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΣΑΚΚΗΣ ΣΑΜΟΥΗΛ ΒΕΡΜΙΟ

ΣΒΩΛΗΣ ΜΠΕΧΩΡ ΙΩΑΝΝΙΝΑ Ιανουάριος 1944 ΙΩΑΝΝΙΝΑ Τροφοδότης ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς στα

Ιωάννινα

ΣΕΡΟΡ ΚΟΕΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΤΑΡΑΜΠΟΥΛΟΥΣ

ΙΩΣΗΦ ΝΗΣΙΜ ΛΑΡΙΣΑ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΤΟΡΟΝ ΕΔΜΟΝΔΟΣ ΛΑΡΙΣΑ 531943 ΑΘΗΝΑ Σπουδαστής Πολυτεχνείου μέλος του ΕΠΟΝ Σκοτώθηκε σε

διαδήλωση της ΕΠΟΝ Αθήνας

ΦΡΑΓΚΗΣ ΣΙΜΩΝ ΙΑΚΩΒ XΑΛΚΙΔΑ Ιούλιος 1944 ΣΤΕΝΗ ΕΥΒΟΙΑΣ Αντάρτης 7ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΦΡΙΖΗΣ ΑΒΡΑΑΜ-

ΜΙΝΩΣ ΧΑΛΚΙΔΑ 2451944 ΒΕΡΜΙΟ

ΧΑΙΜ ΜΩΡΙΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΛΕΠΤΟΚΑΡΥΑ ΠΙΕΡΙΑΣ

ΧΑΤΖΗΣ ΓΙΟΧΑΝΑΣ ΑΡΤΑ 271944 ΑΜΦΙΣΣΑ Ανθπολοχαγός και καπετάνιος διμοιρίας ΙΙ34 Τάγμα ΕΛΑΣ

ΧΑΣΩΝ ΣΑΒΒΑΣ ΚΑΒΑΛΑ ΒΕΡΟΙΑ

ΧΑΣΩΝ ΜΩΥΣΗΣ ΣΑΒΒΑΣ ΚΑΒΑΛΑ ΒΕΡΟΙΑ

EAM = Εθνικό Απελευθερωτικό ΜέτωποΕΛΑΣ = Ελληνικός Λαϊκός Απελευθερωτικός ΣτρατόςΕΠΟΝ = Ενιαία Πανελλαδική Οργάνωση ΝέωνΕΔΕΣ = Εθνικός Δημοκρατικός Ελληνικός Σύνδεσμος

ΕΟΕΑ = Εθνικές Ομάδες Ελλήνων ΑνταρτώνΕΤΑ = Επιμελητεία του ΑντάρτηΒΣΑ = Βρετανική Στρατιωτική ΑποστολήΕΑΣΑΔ = Εθνικός Αγροτικός Σύνδεσμος Αντικομμουνιστικής Δράσης

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 27

ΟΜΗΡΟΙ ΚΑΙ EKTEΛΕΣΜΕΝΟΙ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΓΕΡΜΑΝΟΥΣ

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΠΑΤΡΩΝΥΜΟ ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ ΤΟΠΟΣ ΘΑΝΑΤΟΥ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΑΚΡΙΣ ΛΕΩΝ 1944 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΕΣ-ΕΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ Καθηγητής πέθανε από τα βασανιστήρια των δεσμοφυλάκωνΑΛΒΟ ΙΣΑΑΚ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2431943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Καραγωγέας 30 ετών ΑΛΓΟΥΣΣΗΣ ΣΑΛΒΑΤΩΡ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΑΜΠΡΑΒΑΝΕΛ ΑΑΡΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2241943 ΦΥΛΑΚΕΣ ΕΠΤΑΠΥΡΓΙΟΥ (ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ) Παλαιοπώλης 35 ετώνΑΣΚΕΝΑΖΗ ΕΛΙΑΟΥ ΚΕΡΚΥΡΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών Αμερικανός υπήκοοςΑΣΣΕΟ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 211943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 21 ετώνΑΣΣΕΟ ΖΑΧΑΡΙΑΣ ΡΑΦΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 2641944 ΒΟΛΟΣ 24 ετώνΑΣΣΕΟ ΙΑΚΩΒΟΣ ΒΟΛΟΣ 2841944 ΒΟΛΟΣ Βασανίστηκε μέχρι θανάτου από άντρες του δοσιλογικού ΕΑΣΑΔ

ΑΤΑΣ ΙΝΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 541943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε προσπαθώντας να διαφύγει από το γκέττο του Βαρώνου Χιρς

ΒΕΑΛΗΣ ΜΙΧΑΗΛ ΙΩΑΝΝΙΝΑ Φεβρουάριος 1944 ΙΩΑΝΝΙΝΑ Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς ΓΕΟΥΝΤΑ ΙΣΡΑΕΛ ΚΕΡΚΥΡΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΓΚΑΝΗ ΓΙΟΥΛΙΑ ΚΕΡΚΥΡΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΓΚΑΤΤΕΝΙΟ ΔΑΒΙΔ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Μάιος 1944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Φοιτητής γεωπονικής ΔΑΣΚΑΛΑΚΗΣ ΡΑΦΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 2431944 ΚΙΣΣΟΣ ΒΟΛΟΥ Εκτελέστηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση στο Πήλιο 80 ετώνΕΖΡΑΤΗΣ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 211943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΕΡΡΕΡΑ ΜΩΡΙΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 541943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε προσπαθώντας να διαφύγει από το γκέττο του

Βαρώνου Χιρς ΕΣΦΟΡΜΕΣ ΓΑΒΡΙΗΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1631943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ZAKINOΥ ΕΥΤΥΧΙΑ ΑΡΤΑ 1681943 ΚΟΜΜΕΝΟ ΑΡΤΑΣ Σκοτώθηκαν στο ολοκαύτωμα του χωριού 37 ετώνΖΑΚΙΝΟΥ ΚΑΙΤΗ ΑΡΤΑ 1681943 ΚΟΜΜΕΝΟ ΑΡΤΑΣ Σκοτώθηκαν στο ολοκαύτωμα του χωριού 5 ετώνΖΑΚΙΝΟΣ ΙΕΡΕΜΙΑΣ ΑΡΤΑ 1681943 ΚΟΜΜΕΝΟ ΑΡΤΑΣ Σκοτώθηκαν στο ολοκαύτωμα του χωριού 42 ετώνIΛΟΥΖ ΝΤΙ ΛΑΖΑΡ ΒΕΡΟΙΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΙΣΡΑΗΛ ΑΒΡΑΑΜ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 151944 ΣΚΟΠΕΥΤΗΡΙΟ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ Υποδηματοποιός ΙΣΡΑΕΛ ΡΙΚΕΤΑ ΚΕΡΚΥΡΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΚΑΚΟΥΦ ΙΑΚΩΒΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1631943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ KΑΡΑΣΣΟ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 30121942 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε σε αντίποινα για επίθεση στη γέφυρα της Αξιούπολης

ΚΑΡΑΣΣΟ ΜΩΫΣΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 151944 ΣΚΟΠΕΥΤΗΡΙΟ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ Μέλος του ΚΚΕ εξόριστος από τη Μεταξική Δικτατορία ΚΟΕΝ ΣΑΜΟΥΕΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΚΟΕΝ ΙΑΚΩΒΟΣ ΒΟΛΟΣ 241944 ΛΑΡΙΣΑ ΚΟΕΝ ΙΣΑΑΚ ΣΙΜΣΟΝ ΒΟΛΟΣ 2641944 ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΑ ΒΟΛΟΥ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση 42 ετώνΚΟΕΝ ΡΕΤΖΙΝΑ ΣΙΜΣΟΝ ΒΟΛΟΣ 2641944 ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΑ ΒΟΛΟΥ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση 70 ετώνΚΟΕΝ ΧΑΙΜ ΒΑΛΑΣΗ ΒΟΛΟΣ 241944 ΠΗΛΙΟ Εκτελέστηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση 25 ετώνΚΟΥΕΝΚΑ ΤΟΡΙ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 541943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε προσπαθώντας να διαφύγει από το γκέττο του

Βαρώνου Χιρς ΛΕΒΗΣ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΓΕΟΥΔΑ ΒΟΛΟΣ 361942 ΗΡΑΚΛΕΙΟ ΚΡΗΤΗΣ Εμπορικός αντιπρόσωπος εκτελέστηκε με άλλους 11 πολίτες του

Ηρακλείου 49 ετώνΛΕΒΗΣ ΧΑΪΜ ΙΩΑΝΝΙΝΑ 7121943 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΕΣ-ΕΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ Έφεδρος ανθυπολοχαγός εκτελέστηκε από το Γερμανό

στρατοπεδάρχη Πάουλ Ραντόμσκι ΛΙΜΠΟΒΙΤΣ ΜΩΫΣΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 211943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΛΕΒΗ ΣΥΜΕΩΝ ΜΩΥΣΗΣ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ ΜΑΓΡΙΖΟΣ ΙΑΚΩΒΟΣ ΜΩΥΣΗΣ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ ΜΑΪΣΣΗΣ ΣΙΜΑΝΤΩΒ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΜΑΤΑΘΙΑ ΝΙΝΑ ΣΑΜΟΥΗΛ ΒΟΛΟΣ 1281942 ΛΑΡΙΣΑ 20 ετώνΜΑΤΑΘΙΑΣ ΑΣΣΕΡ ΣΑΜΟΥΗΛ ΒΟΛΟΣ 21121942 ΛΑΡΙΣΑ 26 ετώνΜΕΓΙΡ ΙΩΣΗΦ ΑΘΗΝΑ 821944 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΕΣ-ΕΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ Πέθανε από τις κακουχίες ΜΟΣΧΟΒΙΤΣ ΜΕΝΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 431944 ΣΤΡΟΠΩΝΕΣ ΕΥΒΟΙΑΣ Βασανίστηκε και εκτελέστηκε από τα Τάγματα Ασφαλείας 18 ετώνΜΟΥΣΑΝ ΠΕΣΑΧ ΔΑΒΙΔ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 24111943 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΠΑΥΛΟΥ ΜΕΛΑ (ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ) ΜΟΥΣΤΑΚΗ ΣΙΜΧΑ ΙΩΑΝΝΙΝΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΜΠΑΡΤΖΙΛΑΪ ΙΣΑΑΚ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2631943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Τυπογράφος εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΜΠΕΝΒΕΝΙΣΤΕ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 541943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε προσπαθώντας να διαφύγει από το γκέττο του

Βαρώνου Χιρς ΜΠΕΡΑΧΑ ΑΑΡΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 151944 ΣΚΟΠΕΥΤΗΡΙΟ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ Μέλος του ΚΚΕ εξόριστος από τη Μεταξική Δικτατορία MΠΟΥΡΛΑ ΕΣΤΕΡ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Απρίλιος 1944 ΒΕΡΜΙΟ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΜΠΟΥΡΛΑ ΦΛΩΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Απρίλιος 1944 ΒΕΡΜΙΟ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΜΩΫΣΗ ΦΑΛΚΟΝΑ ΙΩΣΗΦ ΒΟΛΟΣ 1561944 ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΑ ΒΟΛΟΥ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΜΩΫΣΗΣ ΙΩΣΗΦ ΒΟΛΟΣ 1561944 ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΑ ΒΟΛΟΥ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση 70 ετώνΝΕΓΡΙΝ ΗΛΙΑΣ ΓΕΟΥΔΑ ΒΟΛΟΣ 2731944 ΠΤΕΛΕΟΣ ΒΟΛΟΥ 35 ετώνΟΒΑΔΙΑΣ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΙΩΣΗΦ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΟΒΑΔΙΑΣ ΙΣΑΑΚ ΙΩΣΗΦ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΠΕΡΑΧΙΑ ΑΝΡΥ 151944 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΕΣ-ΕΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ ΡΟΥΣΟ ΣΟΛΟΜΩΝ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΣΑΡΦΑΤΗ ΙΑΚΩΒΟΣ ΚΡΗΤΗ Δεκέμβριος 1941 Γιατρός αιχμάλωτος μετά τη Μάχη της Κρήτης πέθανε από

κακουχίες ΣΑΝΤΙΚΑΡΙΟΣ ΙΣΡΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 2841944 ΒΟΛΟΣ Oπωροπώλης 32 ετώνΣΑΣΣΩΝ ΔΑΒΙΔ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΣΕΔΑΚΑΣ ΜΩΫΣΗΣ ΡΑΦΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 1951944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 50 ετώνΣΙΝΤΟ ΚΑΛΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2831942 ΑΙ-ΣΤΡΑΤΗΣ Πέθανε ως εξόριστος 28 ετώνΣΟΝΙΝΟ ΜΠΕΝΗΣ ΛΑΡΙΣΑ 831944 ΑΣΜΑΚΙ (ΑΝΤΙΑΕΡΟΠΟΡΙΚΟ) ΛΑΡΙΣΑΣ 17 ετώνΣΟΝΙΝΟ ΗΛΙΑΣ ΛΑΡΙΣΑ 831944 ΑΣΜΑΚΙ (ΑΝΤΙΑΕΡΟΠΟΡΙΚΟ) ΛΑΡΙΣΑΣ 23 ετώνΣΤΡΟΥΜΣΑ ΜΩΡΙΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Φοιτητής Φιλοσοφικής ΤΟΡΕΖ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΛΑΡΙΣΑ 831944 ΑΣΜΑΚΙ (ΑΝΤΙΑΕΡΟΠΟΡΙΚΟ) ΛΑΡΙΣΑΣ 29 ετώνΤΕΒΕΤ ΣΑΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 841943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΦΑΡΑΤΖΗ ΛΕΟ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΦΕΛΟΥΣ ΜΑΡΚΟΣ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΦΕΡΕΤΖΙ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΦΕΡΕΤΖΙ ΜΩΥΣΗΣ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΦΕΡΕΤΖΙ ΣΑΔΩΝ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΦΙΛΟΣΩΦ ΕΖΡΑΣ ΗΛΙΑΣ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΦΙΛΟΣΩΦ ΡΑΦΑΗΛ ΗΛΙΑΣ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΦΙΛΟΣΩΦ ΙΣΑΑΚ ΑΒΡΑΑΜ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΦΡΑΝΚΟ ΡΕΒΕΚΑ ΚΑΣΤΟΡΙΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΧΑΝΟ ΙΑΚΩΒ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 211943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 20 ετών

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΕυΧΑΡΙΣΤΙΕΣ

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 28

Αγγελούλης Αντώνης (Βρατσάνος) Βροντάει ο Όλυμπος Το Μηχανικό του Ολύμπου Σύγχρονο Βιβλίο Αθήνα 1964

Αμπατζοπούλου Φραγκίσκη Το Ολοκαύτωμα στις Μαρτυρίες των Ελλήνων Εβραίων Παρατηρητής Θεσσαλονίκη 1993

Η λογοτεχνία ως μαρτυρία Έλληνες πεζογράφοι για τη Γενοκτονία των Εβραίων Παρατηρητής Θεσσαλονίκη 1995

Ανταίος Πέτρος Χίλια σκοτωμένα παιδιά της ΕΠΟΝ Εκδόσεις ΕΠΟΝ Αθήνα 1986

Βαρών-Βασάρ Οντέτ Η Ενηλικίωση μιας Γενιάς Νέοι και νέες στην Κατοχή και στην Αντίσταση Εστία Αθήνα 2009

Βενέτσια Σλομο Sonderkommando Μέσα από την κόλαση των θαλάμων αερίων Πατάκης Αθήνα 2007

Γιακοέλ Γιομτώβ Απομνημονεύματα 1941-1943 Ίδρυμα ΕΤΣ - ΑΧΑΪΜ Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης Παρατηρητής Θεσσαλονίκη 1993

Γιαννακόπουλος Γ Χρήστος Και διηγώντας τα μην κλαις Αναμνήσεις ενός ανθυπολοχαγού του ΕΛΑΣ Επικαιρότητα Αθήνα 1994

Γκατένιο ndash Όσμο Νάτα Από την Κέρκυρα στο Μπίρκεναου και την Ιερουσαλήμ Η ιστορία μιας Κερκυραίας Εβραίας Γαβριηλίδης Αθήνα 2005

Γρηγοριάδης Ν Φοίβος Το Αντάρτικο ΕΛΑΣ-ΕΔΕΣ-ΕΚΚΑ 542 Καμαρινόπουλος Αθήνα 1964

Δημητρίου Ν Δημήτριος (Νικηφόρος) Αντάρτης στα βουνά της Ρούμελης Χρονικό 1940-44 3 τόμοι Αθήνα 1965

Δημητρίου Ν Δημήτριος laquoH συμμετοχή των Εβραίων στην Εθνική Αντίστασηraquo Χρονικά τχ 104 (Ιανουάριος-Φεβρουάριος 1989) σ 3-6

Έπεσαν για τη ζωή Ήρωες-μάρτυρες λαϊκών απελευθερωτικών αγώνων Έκδοση της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ 7 Τόμοι Αθήνα 1997-2007

Ιστορία της Αντίστασης 1940-45 6 τόμοι Αυλός Αθήνα 1979

Ιωαννίδης Ιωάννης Οι Εβραίοι εις την Αντίστασιν ΧΕΟ Ιωάννινα 1948

Καραθάνος Δ laquoΗ Μάχη του Καράλακκα και οι διαστρεβλωτές τηςraquo Ριζοσπάστης 12 81978

Κείμενα Εθνικής Αντίστασης 2 τόμοι Σύγχρονη Εποχή Αθήνα 1981

Μαζάουερ Μάρκ Στην Ελλάδα του Χίτλερ Η εμπειρία της Κατοχής Αλεξάνδρεια Αθήνα 1994

Μητσόπουλος Θανάσης Το 30ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ Οδυσσέας Αθήνα 1987

Μπενβενίστε Ρίκα (επιμ) Οι Εβραίοι της Ελλάδας στην Κατοχή Εταιρεία Μελέτης Ελληνικού Εβραϊσμού Εκδόσεις Βάνιας Θεσσαλονίκη 1998

Μπουρλάς Μιχαήλ Μωυσής Έλληνας Εβραίος και αριστερός Νησίδες 2000

Steven Bowman Η Αντίσταση των Εβραίων στην Κατοχική Ελλάδα (μτφ Ισαάκ Μπενμαγιόρ) Έκδοση Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβουλίου Αθήνα 2013

Μπουρλίδης Τάκης ΕΛΑΣ Το 16ο Σύνταγμα Βερμίου Κώδικας Θεσσαλονίκη 2004

Νάχμαν Ευτυχία Γιάννενα Ταξίδι στο Παρελθόν Τάλως Αθήνα 1996

Νατζαρή Μαρσέλ Χρονικό 41 ndash 45 Ίδρυμα ΕΤΣ - ΑΧΑΪΜ Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης Παρατηρητής Θεσσαλονίκη1991

Pierron Bernard Εβραίοι και Χριστιανοί στη νεότερη Ελλάδα Πόλις Αθήνα 2004

Ρέντης Γρηγόρης Το 54 Σύνταγμα του ΕΛΑΣ Αθήνα 1984

Σάντας Λάκης laquoΗ κατάληψη γερμανικού εκοπλισμένου καϊκιού κι ο Μακαμπήςraquo Χρονικά τχ (Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2009) σ 27-28

Το Εβραϊκό Μουσείο Ελλάδος θα ήθελε να ευχαριστήσει θερμά τους παρακάτω φορείς και ιδρύματα για την ευγενική παραχώρηση αρχειακού φωτογραφικού και οπτικοακουστικού υλικού- Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας (ΑΣΚΙ)- Βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων- Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο (ΕΛΙΑ)- Ιστορικό και Διπλωματικό Αρχείο του Υπουργείου Εξωτερικών- Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο Ελλάδας (ΚΙΣΕ)- Πολεμικό Μουσείο- Τμήμα Ιστορίας της ΚΕ του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας (ΚΚΕ)- United States Holocaust Memorial Museum (USHMM)- USC Shoah Foundation- Yad Vashem The Holocaust Martyrsrsquo and Heroesrsquo Remembrance Authority

Επίσης για την ευγενική παραχώρηση αυθεντικών αντικειμένων και οπλισμού της Εθνικής Αντίστασης- Το Πολεμικό Μουσείο- Την οικογένεια Αλβέρτου Μπενρουμπή- Την οικογένεια Δαβίδ Ασέρ- Την οικογένεια Σίμου Βαλενστάιν

Σεβίλια Ερρίκος Αθήνα - Άουσβιτς Εστία Αθήνα 1983

Σιμπή Ιακώβ amp Λάμψα Καρίνα Η Διάσωση Η σιωπή του κόσμου η αντίσταση στα γκέτο και τα στρατόπεδα οι Έλληνες Εβραίοι στα χρόνια της Κατοχής Αθήνα Εκδόσεις Καπόν 2012

Το Χρονικό του Αγώνα Στrsquo Άρματα Στrsquo Άρματα Ιστορία της Εθνικής Αντίστασης Γιαννίκος Αθήνα 1964

Τσιλιγιάννης Κωνσταντίνος Η Εβραϊκή Κοινότητα της Άρτας Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο της Ελλάδος 2004

Φλάισερ Χάγκεν Στέμμα και Σβάστικα Η Ελλάδα της Κατοχής και της Αντίστασης 1941-1944 τομ Β΄ Εκδόσεις Παπαζήση Αθήνα 1995

Flemming Katherine Ιστορία των Ελλήνων Εβραίων Οδυσσέας Αθήνα 2009

Φρεζής Ραφαήλ Η Ισραηλιτική Κοινότητα Βόλου Βόλος 2003

Arad Yitzhak Arad Gutman Yisrael Margaliot Avraham (επιμ) Documents on the Holocaust Yad Vashem Ιερουσαλήμ 1981

Bowman Steven Jewish Resistance in Wartime Greece Vallentine Mitchell Λονδίνο 2006

---------------------- laquoJoseph Matsas and the Greek Resistanceraquo Journal of the Hel-lenic Diaspora 17 (1991) σ 49-68

Camhi ndash Fromer Rebecca The Holocaust Odyssey of Daniel Bennahmias Sonderkommando The University of Alabama Press Tuscaloosa Αλαμπάμα 1993

Cohen Monique Lise Dugour Jean-Louis (επιμ) Les Juifs dans la Reacutesistance Eacuteditions Tireacutesisas 2001

Collin Claude Carmagnole et Liberteacute Les eacutetrangers dans la Reacutesistance en Rhocircne-Alpes Presses Universitaires de Grenoble 2000

Duffy Peter The Bielski Brothers Harper Collins Νέα Υόρκη 2003

Edelman Marek The Ghetto Fights Warsaw 1941-43 Bookmarks Publications Λονδίνο 1990

Feldman Yael Bowman Steven laquoLove and War on Mount Olympusraquo Thetis 4 (1997) σ 253-256

Friedler Eric Siebert Barbara Kilian Andreas (επιμ) Zeugen aus der Todeszone Das juumldische Sonderkommando in Auschwitz Deutscher Taschenbuch Verlag 2005

Jews in Yugoslavia Muzejski proctor Jezuitski trg 4 Ζάγκρεμπ 1989

Krakowski Shmuel The War of the DoomedJewish Armed Resistance in Poland 1942-1944 Holmes and Meler Νέα Υόρκη Λονδίνο 1984

Kurzman Dan The Bravest Battle The 28 Days of the Warsaw Ghetto Uprising DaCapo Press Νέα Υόρκη 1976

Matsas Joseph laquoThe Participation of the Greek Jews in the National Resist-anceraquo Journal of the Hellenic Diaspora 17 (1991) σ 55-68

Matsas Michael The Illusion of Safety The story of the Greek Jews During the Second World War Pella Publishing Company Νέα Υόρκη 1997

Novitch Miriam Resistenza Spirituale Spiritual Resistance 1940-1945 Μιλάνο 1979

Rayski Benoicirct LrsquoAffiche rouge 21 feacutevrier 1944 ndash Ils nrsquoeacutetaient que des enfantsLe Feacutelin Ντιζόν 2004

Resistance during the Holocaust United States Holocaust Memorial Museum Ουάσινγκτων χχ

Resistance Spiritual Resistance Revolt Partisans and the Uprising in the Death Camps Yad Vashem 2004

Η έκθεση δεν θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί χωρίς τις συνεντεύξεις που παραχωρήθηκαν από Έλληνες Εβραίους βετεράνους της Εθνικής Αντίστασης στους οποίους θα ανήκει για πάντα η διπλή μας ευγνωμοσύνη Βιτάλ Αελιών Δανέλος Αλχανάτης Αλβέρτος Βαλενστάιν Σάρα Γεσουά-Φόρτη Μωύς Γιουσουρούμ Λουί Κοέν Σαμουήλ Κοέν Ηλίας Κονές Ιάκωβος Κούμερης Σαλβατώρ Μπακόλας Ιάκωβος Μπαλέστρα Ντόρα Μπουρλά-Χανταλί Δαβίδ Μπρούδο Εσδράς Μωυσής Ιωσήφ Νισσήμ Έλλη Σακκή-Δεκάστρο Ζακίνος Ρούσο Μηνάς Σαμπετάι Αβραάμ Σβώλης Αλλέγρα Φελούς-Σκύφτη Ραφαήλ Φρεζής

Ιδιαίτερες ευχαριστίες ανήκουν στον κο Μίμη Χριστοφιλάκη για την προσφορά σπάνιων εντύπων προκηρύξεων και εφημερίδων από την προσωπική του συλλογή στους κυρίους Μαρσέλ Γιοέλ Ντάνη Εμμανουήλ Τζων Καλέφ-Εζρά Ιάκωβο Σιμπή Μάριο Σούση Σάμμη Τουρόν καθώς και στις κκ Ζουλί Αελιών Ντέλια Αλχανάτη Αλίκη και Νέλλη Αρούχ Ματθίλδη Εσκινατζή ndash Καλεφ-Εζρά Μιμίκα Βαλενστάιν Οντέτ Βαρών-Βασάρ Βρησιήδα Κοέν Παυλίνα Κοέν-Ματαθία Ρούλα και Λουίζα Κονέ Σέλλη Κούνιο-Κοέν Αλλέγρα Μάτσα Ρίκα Μπενβενίστε Ελένη Μπεζέ Νίνα Μπενρουμπή και Ίντα Ναχμία για τη συμβολή τους και για την ευγενική παραχώρηση πολύτιμων οικογενειακών φωτογραφιών εγγράφων και αντικειμένων

Την πρώτη φορά που το ΕΜΕ ασχολήθηκε με το θέμα των Ελλη-νοεβραίων μαχητών της Αντίστα-σης για την περιοδεύουσα έκθεσή του laquoΤο Ολοκαύτωμα των Ελλήνων Εβραίων 1941 ndash 1944raquo (2001) ακού-στηκε μέσα στο χώρο του Μουσείου το παράπονο των ξεχασμένων πο-λεμιστών του βουνού που ένιωθαν ότι η πατρίδα δεν τους τίμησε όπως έπρεπε ότι δεν υπήρχε ένα μουσείο αφιερωμένο στην Αντίσταση στην Ελλάδα όπως είχαν τόσες άλλες χώ-ρες της Ευρώπης

Τότε τέθηκαν τα ψήγματα μιας βαθιάς υποχρέωσης και ειλικρινούς επιθυμίας να τιμήσουμε αυτούς που πολέμησαν και ακύρωσαν την πεποί-θηση ότι οι Εβραίοι υπέκυψαν στο Ολοκαύτωμα ως lsquoπρόβατα επί σφα-γήrsquo Το πλήρωμα του χρόνου ήρθε το 2007 όταν ξεκίνησε η συνεργασία του ΕΜΕ με τον νεαρό (τότε) ιστο-ρικό ερευνητή Ιάσονα Χανδρινό και έγινε φανερή η μεγάλη αγάπη και η βαθειά του γνώση για το θέμα της Αντίστασης Πέντε χρόνια αργότερα συγκεντρώθηκαν με υπομονή επιμο-νή με εφευρετικότητα και μεράκι 24 προσωπικές ιστορίες αντρών και γυναικών από διάφορες εβραϊκές κοινότητες της Ελλάδας που πή-ραν τα όπλα μέσα στις δύσκολες και σκοτεινές μέρες της Κατοχής Πολύ νέοι οι περισσότεροι πρόσφατα ξε-σπιτωμένοι από το διωγμό συχνά μόνοι και ορφανεμένοι βρήκαν μια νέα δυναμική οικογένεια στα βουνά και υπηρέτησαν τον ένοπλο αγώνα με πολλούς τρόπους με θάρρος και αποφασιστικότητα Χρίστηκαν συ-ναγωνιστές υπέρτατος τίτλος τιμής

ανάμεσα στους μαχητές της ελεύθε-ρης Ελλάδας και πολέμησαν ως ίσοι μεταξύ ίσων Πολλοί προσέφεραν την υπέρτατη θυσία στα πεδία των μαχών ή αντικρίζοντας θαρραλέα το γερμανικό εκτελεστικό απόσπασμα προσθέτοντας τα ονόματά τους στο μεγάλο μαρτυρολόγιο του πολέμου ενάντια στο φασισμό

Πολλές από τις μαρτυρίες τους έχουν αποτυπωθεί σε βίντεο και αποτελούν μέρος του Αρχείου Προ-φορικής Ιστορίας του ΕΜΕ διατη-ρώντας τη φωνή τους ζωντανή για τις επόμενες γενιές Παράλληλα συλλέχθηκαν περισσότερες από 90 φωτογραφίες καθώς και επιστο-λές προκηρύξεις αντιστασιακές εφημερίδες αυθεντικά αντικείμενα οπλισμός και άλλο σχετικό υλικό Αρχεία και ιδιώτες υποστήριξαν την έρευνά μας και ανταποκρίθηκαν άμεσα και πρόθυμα σε κάθε μας αί-τημα συμβάλλοντας ουσιαστικά σε μια πιο ολοκληρωμένη παρουσίαση Οφείλουμε ένα μεγάλο ευχαριστώ σε όλους και στον καθένα χωριστά Την έκθεση συνοδεύει δίγλωσσος κατάλογος ενώ ο σκηνοθέτης Ντά-βιντ Γαβριηλίδης δημιούργησε μια ταινία ντοκιμαντέρ που διερευνά το θέμα της περιοδικής αυτής έκθεσης μέσα από τους ανθρώπους τον τόπο και το χρόνο

Ενώ η μνημόνευση και απόδο-ση τιμής στους Εβραίους αγωνιστές είναι το κύριο μέλημά μας με την έκθεση αυτή τιμάμε στο πρόσωπό τους όλους τους Έλληνες που πολέ-μησαν τον κατακτητή με το όραμα της ελευθερίας και ενός καλύτερου κόσμου

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ

ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ

mia eΚΘΕΣΗ ΤΟυ ΕΒΡΑϊΚΟυ μΟυΣΕΙΟυ ΕΛΛΑδΟΣ

ΑπΟ 15 ΑπΡΙΛΙΟυ 2013 ΕωΣ 15 ΑπΡΙΛΙΟυ 2014 ΣΤΟ

ΕΒΡΑϊΚΟ μΟυΣΕΙΟ ΕΛΛΑδΟΣΚΑΘΗΜΕΡΙΝΑ 0900 ndash 1430

ΣΑΒΒΑΤΟ ΚΛΕΙΣΤΑΚΥΡΙΑΚΗ 1000 ndash 1400

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 2

ΤΗΣ ΖΑΝΕΤ ΜΠΑΤΤΙΝΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑΣ ΤΟΥ ΕΒΡΑΪΚΟΥ ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΕΛΛΑΔΟΣ

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΕΚΘΕΣΗΣΖΑΝΕΤ ΜΠΑΤΤΙΝΟΥ

Αρχαιολόγος Διευθύντρια ΕΜΕ

ΕΡΕΥΝΑ ΣΥΛΛΟΓΗ ΥΛΙΚΟΥ ΣΥΓΓΡΑΦΗ ΚΕΙΜΕΝΩΝΙΑΣOΝΑΣ ΧΑΝΔΡΙΝΟΣ

Ιστορικός

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΚΕΙΜΕΝΩΝDAMIAN MAC CON ULADH

Δημοσιογράφος

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΥΛΙΚΟΛΕΩΝΙΔΑΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ

Φωτ Αρχείο ΕΜΕ

ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΕΚΘΕΜΑΤΩΝΜΑΙΡΗ ΚΑΠΟΤΣΗΣυντηρήτρια ΕΜΕ

ΓΡΑΦΙΣΤΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΕΜΕΧΑΓΙΑ ΚΟΕΝ

Γραφίστρια ΕΜΕ

ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΣΚΗΝΟΓΡΑΦΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ

ΜΑΝΟΛΗΣ ΠΑΝΤΕΛΙΔΑΚΗΣΣκηνογράφος

ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ ndash ΕΚΤΥΠΩΣΕΙΣ ΣΤΑΥΡΟΣ ΜΠΕΛΕΣΑΚΟΣ

ΦΩΤΟΣΥΝΘΕΣΙΣ

ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ndash ΕΚΤΥΠΩΣΗ ΚΑΤΑΛΟΓΟΥ

ΤΑΚΕ ΝΟΤΕ ΙΚΕINTEGRATED MARKETING COMMUNICATIONS

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑΟΡΙΕΤΤΑ ΤΡΕΒΕΖΑ

Εκπ ΕΜΕ

Η ΕΚΘΕΣΗ ΑΥΤΗΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΗΘΗΚΕ ΧΑΡΙΣ

ΣΤΗΝ ΓΕΝΝΝΑΙΟΔΩΡΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ

ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ ΤΗΣ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΤΗΣ ΓΕΡΜΑΝΙΑΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΟΠΟΙΟ ΤΟ ΕΒΡΑΪΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΕΛΛΑΔΟΣ ΕΚΦΡΑΖΕΙ

ΤΗΝ ΕΥΓΝΩΜΟΣΥΝΗ ΤΟΥ

ΝΙΚΗΣ 39 ΑΘΗΝΑ 105 57ΤΗΛ 210 3225582Fax 210 3231577

e ndash mailinFOjewishmuseumgrwwwjewishmuseumgr

ΑΦΙΕΡΩΣΗΗ παρούσα έκδοση πραγματοποιήθη-κε χάρη στην ευγενική γενναιοδωρία της Μαρίνας και του Γκαμπριέλε Νισ-σήμ προς τιμήν του αγαπημένου τους πατέρα Ιωσήφ Νισσήμ Αφιερώνεται στη μνήμη της Ισραηλιτικής Κοινότη-τας Θεσσαλονίκης μιας κοινότητας που στην αυγή του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου αριθμούσε 56000 μέλη 98 των οποίων εξολοθρεύτηκαν από τους Ναζί στα στρατόπεδα συγκέντρωσης του Άουσβιτς ndash Μπίρκεναου

Οι Εβραίοι οι οποίοι οργάνωσαν την κοινότητα τους στη Θεσσαλονίκη στα τέλη του 15ου αιώνα υπήρξαν κάτι περισσότερο από μια απλή ομάδα ομόθρησκων Υπήρξαν πρεσβευτές ενός ολόκληρου κόσμου με τον πολι-τισμό του τη γλώσσα του τα ιδιαίτε-ρα ήθη και έθιμα και ειδικότερα με τη βαθιά προσήλωση του στην οικογενει-ακή ζωή Όλη αυτή η συνεισφορά τους ακυρώθηκε από προσώπου γης από ένα αρρωστημένο ndash δυσοίωνο κακό απάνθρωπο και ταυτόχρονα άλογο και laquoσυνηθισμένοraquo

Ο Ιωσήφ Νισσήμ μέλος αυτής της κοινότητας κατάφερε να διαφύγει και να σωθεί χωρίς αμφιβολία με τη δύναμη του προσωπικού του αισθήμα-τος δικαιοσύνης και ελευθερίας και εντάχθηκε εθελοντικά στην Ελληνι-κή Ταξιαρχία της 7ης Μεραρχίας του Βρετανικού Στρατού Ακούγοντας τις αξέχαστες διηγήσεις του Ιωσήφ Νισ-σήμ μπορέσαμε να αφουγκραστούμε και να κατανοήσουμε την πολιτιστι-κή κληρονομιά αυτής της κοινότητας όπως αυτή εκφράζεται μέσα από τις παραδόσεις και τον πολιτισμό στοι-χεία τα οποία κινδυνεύουν να εξαφα-νιστούν για πάντα από την ανθρώπινη μνήμη

Durmedurme mi andjelikoIjikochiko de tu NasionKriatura de SionNo konoses la dolor Por kenombre ah me demandasPorkegrave non kanto yoAh kortaran la mis alasI mi bozamudisiograve

Ah elmundo de dolor Durmedurme kriatura de Sion

Μαρίνα και Γκαμπριέλε ΝισσήμΜιλάνο Ιταλία Μάρτιος 2013

Η διαδεδομένη αντίληψη πως οι εβραϊκοί πληθυσμοί της Ευρώπης οδηγήθηκαν τυφλά και υπάκουα σαν laquoπρόβατα επί σφαγήraquo στα χιτλε-ρικά στρατόπεδα εξόντωσης δεν αντιστοιχεί απόλυτα στην ιστορική πραγματικότητα Η βαρύτητα του Ολοκαυτώματος στην ιστοριογρα-φία τη συλλογική μνήμη και το δη-μόσιο λόγο μοιραία υποφωτίζει το γεγονός πως εκατοντάδες χιλιάδες Εβραίοι αντιστάθηκαν δυναμικά και πολύμορφα στην χιτλερική γενοκτο-νία Αποτελώντας κύριο στόχο των ναζιστικών διώξεων η υποστήριξή τους από τα εθνικοαπλευθερωτικά κινήματα όλων των κατεχόμενων χωρών ήταν μεγάλη και η συμμετοχή τους σε αυτά μαζική

Το ζήτημα μιας διακριτής laquoΕβρα-ϊκής Αντίστασηςraquo απασχολεί μέχρι σήμερα τους ιστορικούς προκαλώ-ντας διχασμό ανάμεσα σε όσους επιχειρούν να εντοπίσουν οργα-νωμένες μορφές κινητοποίησης και όσους ισχυρίζονται πως η αντίσταση των Εβραίων στους Ναζί ήταν κατά μείζονα λόγοενσωματωμένη στο εθνικο απελευθερωτικό κίνημα της κάθε χώρας χωρίς σημείο αναφοράς σε οποιαδήποτε laquoεβραϊκότηταraquo Η αλήθεια βρίσκεται κάπου στη μέση laquoΣτην Αντίσταση οι Εβραίοι δεν συμπεριφέρθηκαν διαφορετικά από τους υπόλοιπους Γάλλους Βέλγους Ολλανδούς Ωστόσο οι συνθήκες κάτω από τις οποίες βρέθηκαν ανα-ζωογόνησαν τη συνείδηση και τη θέ-λησή τους να ανήκουν σε έναν λαό ndashοι βάσεις αναγέννησης μιας εθνικής ταυτότητας που κρυσταλλώθηκε μεταπολεμικά στη δημιουργία του Ισραήλ1 Είναι αδιαμφισβήτητο πως στον Βrsquo Παγκόσμιο Πόλεμο ενεργο-ποιήθηκαν ποικίλες συλλογικότητες του εβραϊσμού γεγονός που προδι-έγραψε μια ενεργητική στάση την στιγμή του άμεσου κινδύνου Σημα-ντικό ρόλο έπαιξαν τα πολιτικοθρη-σκευτικά κινήματα νεολαίας στις χώρες της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης ndashκυρίως στην Πολωνία Τέ-τοια παραδείγματα είναι το νεολαιί-στικο κίνημα laquoHashomer Hacairraquo το λαϊκό laquoΝτρορraquo το θρησκευτικό-σι-ωνιστικό laquoAkivaraquo το δεξιό laquoBetarraquo και η σοσιαλιστική laquoBundraquo η οποία έλεγχε πολλά συνδικάτα στο Μεσο-πόλεμο

Στη Γαλλία ήδη από το φθινό-πωρο του 1941 το κομμουνιστικό κόμμα (PCF) στρατολόγησε πολλούς νεαρούς Εβραίους για τις ομάδες που θα πραγματοποιούσαν βομβι-στικές ενέργειες εναντίον γερμανι-κών στόχων και δολοφονίες Γερμα-

νών στρατιωτικών Οι περισσότεροι ήταν μετανάστες από άλλες χώρες Μετά τους πρώτους εκτοπισμούς (Απρίλιος 1942) η συμμετοχή έγινε μαζικότερη και πιο συστηματική μέσα από τις γραμμές του FTP-MOI (Francs-Tireurs et Partisans Main drsquo Oeuvre Immigreacutee) της ειδικής οργά-νωσης που συντόνιζε ένοπλα τμήμα-τα στα κατεχόμενα αστικά κέντρα (Παρίσι Λυών Μασσαλία Του-λούζη) laquoΑυτοί οι νεαροί Εβραίοιraquo που είχαν πυκνώσει τις γραμμές του PCF laquoβρίσκονταν ήδη σε επανα-στατική κατάσταση περισσότερο ή λιγότερο στην παρανομία Τουλάχι-στον κάποιος συγγενής ή ολόκληρη η οικογένειά τους είχε συλληφθεί και είχαν σίγουρα πολύ περισσό-τερο μίσος από οποιονδήποτε για τους εχθρούς είτε επρόκειτο για Γερμανούς είτε για laquocollaboraquo Γνώ-ριζαν πολύ καλά τι τους περίμενε σε περίπτωση σύλληψης και με απλά λόγια δεν είχαν τίποτε να χάσουν2 Στη μεγάλη λίστα των μαρτύρων της γαλλικής αντίστασης ξεχωρίζουν τα εβραϊκά ονόματα αυτών των παρά-τολμων ανταρτών πόλης όπως του Πολωνοεβραίου Marcel (Mendel) Langer που εκτελέστηκε από τους Γερμανούς στις φυλακές του Saint-Denis στην Τουλούζη τους Emile Bertrand και Simon Frid μαχητές της ομάδας laquoΚαρμανιόλαraquo στη Λυών οι οποίοι κατέληξαν στην γκιλοτίνα στις 2 Νοεμβρίου και 4 Δεκεμβρίου 1943 αντίστοιχα Ξεχωρίζουν επί-σης τα 10 μέλη της θρυλικής ένοπλης ομάδας του FTP-MOI στο Παρίσι που εκτελέστηκαν μαζί με τον αρ-χηγό τους Μissak Manouchian στις 21 Φεβρουαρίου 1944 Μετά την εκτέλεση οι κατοχικές αρχές κυ-κλοφόρησαν μια προπαγανδιστική αφίσα με τα πρόσωπα και τα ονό-ματά τους γνωστή ως laquoκόκκινη αφί-σαraquo (Lrsquo affiche rouge) μέσα από την οποία η αντισημιτική προπαγάνδα των Ναζί και των Γάλλων δοσιλό-γων εκμεταλλευόταν τη διπλή ταυ-τότητα των θυμάτων (Εβραίοι και κομμουνιστές) για να τους δυσφη-μίσει στη γαλλική κοινή γνώμη ως laquoαρχιτρομοκράτεςraquo και laquoμέλη της στρατιάς του εγκλήματοςraquo3

Καλύτερη απόδειξη πως στον αντίποδα της υποταγής στους Ναζί υπήρχε η επιλογή της μάχης ήταν οι περίπου 30000 Εβραίοι που πολέ-μησαν στους παρτιζάνικους στρα-τούς της Σοβιετικής Ένωσης της Λευκορωσίας της Ουκρανίας της Λιθουανίας της Πολωνίας της Γιου-γκοσλαβίας της Βουλγαρίας και της Ελλάδας Στη Γιουγκοσλαβία 4572 άνδρες και γυναίκες εντάχθηκαν

στο Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτω-πο και τον Λαϊκό Απελευθερωτικό Στρατό (Παρτιζάνοι) του Τίτο αριθ-μός που αντιστοιχεί στο 7 του προ-πολεμικού εβραϊκού πληθυσμού της χώρας4 Aνάμεσα στους Εβραίους μαχητές ήταν ο στενός συνεργάτης του Τίτο Mocha Pijade ο διοικητής ταξιαρχίας Shmmel Lever με ψευδώ-νυμο laquoVoja Todorovicraquo και η Rosa Rapo που έφτασε στο βαθμό του στρατηγού Ακόμα και στη Βουλ-γαρία τη μόνη χώρα που οι Εβραί-οι τελούσαν υπό επίσημη κρατική laquoπροστασίαraquo και δεν κινδύνευαν με εκτοπισμό το ποσοστό συμμετοχής στην Αντίσταση ήταν αναλογικά αρ-κετά υψηλό Σε απόλυτους αριθμούς

460 Βούλγαροι Εβραίοι καταδικά-στηκαν για τη συμμετοχή τους στην κομμουνιστική αντίσταση της χώρας ndash29 από αυτούς σε θάνατοndash ενώ από τους 260 που υπολογίζεται ότι πολέμησαν ως αντάρτες οι 125 σκο-τώθηκαν σε μάχες5 Στους νεκρούς συγκαταλέγονταν μορφές που θεω-ρούνταν για δεκαετίες εθνικοί ήρωες στη Λαϊκή Δημοκρατία της Βουλγα-ρίας λόγω της ενεργούς συμμετοχής των στο Κομμουνιστικό Κόμμα και στη Νεολαία όπως ο πρωτοπόρος Leon Tadger δραπέτης στρατοπέ-δου εργασίας που εκτελέστηκε στις 17 Νοεμβρίου 1941 για σαμποτάζ ο Emil Shekerdjiysky στέλεχος της νεολαίας και πολιτικός κομισάριος

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 3

i Η ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΤωΝ ΕΒΡΑΙωΝ ΚΑΤΑ ΤωΝ ΝΑζΙ

1 Henri Michel La Guerre de lrsquo Ombre La Reacutesistance en Europe Grasset Παρίσι 1970 σ 191-1922 Claude Collin Carmagnole et Liberteacute Les eacutetrangers dans la Reacutesistance en Rhocircne-Alpes Presses Universitaires de Grenoble 2000 σ 27 3 Ενδεικτικά βλ Garnier-Raymond LrsquoAffiche rouge Fayard Παρίσι 1975 Monique Lise Cohen Jean-Louis Dugour (επιμ) Les Juifs dans la Reacutesistance Eacuteditions Tireacutesisas 2001 Stephane Courtois Denis Peschanski

Adam Rayski Le Sang de lrsquo etranger ndashLes Immigreacutes de la MOI dans la Reacutesistance Fayard 1989 Benoicirct Rayski LrsquoAffiche rouge 21 feacutevrier 1944 ndash Ils nrsquoeacutetaient que des enfantsLe Feacutelin Ντιζόν 20044 Jews in Yugoslavia Muzejski proctor Jezuitski trg 4 Ζάγκρεμπ 1989 σ 119

Η προπαγανδιστική laquoΚόκκινη Αφίσαraquo (Lrsquo affiche rouge) με τα πρόσωπα των 10 συλληφθέ-ντων μαχητών του FTP-MOI στο Παρίσι Κυκλοφόρησε μετά την εκτέλεσή τους στις 21 Φεβρουαρίου 1944

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 4

του παρτιζάνικου αποσπάσματος laquoDragovishtitzaraquo που σκοτώθηκε στις 3 Αυγούστου 1944 σε μάχη με τη χωροφυλακή η Violetta Yakova και πολλοί άλλοι6

Σε αρκετές περιπτώσεις κυρίως στην ανατολική Ευρώπη οι Εβραίοι αντάρτες δρούσαν σε ανεξάρτητες ομοιογενείς μονάδες και αποσπά-σματα ενταγμένες στους παρτιζάνι-κους στρατούς Τεράστιας σημασίας ήταν η φροντίδα που πρόσφεραν οι Εβραίοι αντάρτες στις οικογένειές τους καθήκον που πήγαινε χέρι-χέ-ρι με τον ένοπλο αγώνα Η πιο διά-

σημη σχετική ιστορία είναι αυτή των Πολωνοεβραίων αδελφών Tuvia Alexander Assael και Aron Bielski στη Λευκορωσία Ξεκινώντας από αρχηγοί μιας μικρής αντάρτικης ομάδας το 1943 είχαν οργανώσει στο δάσος Ναλιμπόκι της βορειο-δυτικής Λευκορωσίας ένα ολόκλη-ρο στρατόπεδο το οποίο έφτασε να φιλοξενεί 1240 κυνηγημένους Εβραίους αντάρτες και οικογένειες αμάχων7

Διακριτή κατηγορία μαχητών ήταν όσοι πήραν τα όπλα στην ίδια την καρδιά του συστήματος βιομη-

χανικής εξόντωσης των Ναζί Στα γκέττο και τα στρατόπεδα η ίδια η επιβίωση λογιζόταν ως laquoΑντίστα-σηraquo Έργα τέχνης θεατρικές παρα-στάσεις συμφωνική μουσική συ-ναυλίες και θρησκευτικές τελετές ακόμα και η τήρηση ενός προσω-πικού ημερλογίου αντιστοιχούσαν σε διαφορετικά επίπεδα της ίδιας αμυντικής στρατηγικής απέναντι στην εξαθλίωση και καταστροφή της ανθρώπινης ύπαρξης Κάθε πρά-ξη που συμπεριλάμβανε εκτός από τη διατήρηση της ατομικής αξιο-πρέπειας και την ενίσχυση της συ-νοχής ολόκληρης της παγιδευμένης κοινότητας εγγραφόταν σε αυτό

που αποδίδεται σήμερα από τους ερευνητές του Ολοκαυτώματος ως laquoΠνευματική Αντίστασηraquo (Spiritual Resistance)8

Η εγγύτητα του θανάτου και η τραγική μοίρα των ομοθρήσκων ndashσυγγενών φίλων και γειτόνωνndash που βιωνόταν ως καθημερινότητα στους χώρους αποκλεισμού και εξόντωσης ωρίμαζε την ιδέα της ατομικής και συλλογικής εκδίκησης Στην ανατο-λική Ευρώπη η εκστρατεία γκετ-τοποίησης και σταδιακής μαζικής εξόντωσης πληθυσμών πυροδότησε την αντίσταση των παγιδευμένων Εβραίων Στην ανατολική Πολωνία

την Λιθουανία και τη Λευκορωσία η εβραϊκή αντίσταση οδήγησε σε εξεγέρσεις 5 μεγάλα και 15 μικρά γκέττο 5 μεγάλα στρατόπεδα και 18 στρατόπεδα καταναγκαστικής εργασίας Στην Κόβνα το Μπιάλι-στοκ τη Βίλνα και το Μινσκ υπήρ-χαν ισχυρές αντιστασιακές ομάδες Εβραίων χάρη στις οποίες μπόρε-σαν να αποδράσουν στα δάση χιλιά-δες ομοθρήσκων τους

Η μεγαλύτερη και πιο συμβο-λική στιγμή της εβραϊκής αντίστα-σης στην χιτλερική Ευρώπη είναι αδιαμφισβήτητα η εξέγερση στο γκέττο της Βαρσοβίας (19 Απριλί-ου-16 Μαΐου 1943) Το καλοκαίρι του 1942 διάφορες αντιστασιακές ομάδες που είχαν γεννηθεί μέσα στις δραματικές συνθήκες ζωής του γκέττο συγκρότησαν την laquoΕβραϊκή Μαχητική Οργάνωση (Zydowska Organizacja Bojowa ZOB)raquo ως ορ-γάνωση ένοπλης αυτοάμυνας Μια άλλη οργάνωση σιωνιστικής τάσης ήταν η laquoΕβραϊκή Στρατιωτική Ένω-ση (Zydowski Zwiazek Wojskowy ZZW)raquo Παρά τις μεταξύ τους δια-φωνίες οι οργανώσεις συνεργάστη-καν και κατάφεραν να μεταφέρουν μέσα στο γκέττο πιστόλια μερικά τουφέκια πυρομαχικά και χειρο-βομβίδες χάρη σε επαφές με την πολωνική αντίσταση Ο συνολικός αριθμός αυτών των αποφασισμένων μαχητών δεν ξεπερνούσε τους 750 στην πλειοψηφία τους νεαροί από 17 έως 25 ετών Όταν στις 18 Ιανου-αρίου 1943 επαναλήφθηκε ο κύκλος των μαζικών συλλήψεων με στόχο τον μαζικό εκτοπισμό των ανδρών στο Λούμπλιν και την τελική διά-λυση του γκέττο μια ομάδα άρχισε να πυροβολεί τους στρατιώτες των Ες-Ες και ακολούθησε μάχη κατά την οποία οι συγκεντρωμένοι κα-τόρθωσαν να διαφύγουν Ενθαρρυ-μένοι από την επιτυχία οι ένοπλοι άρχισαν να οργανώνουν θέσεις άμυ-νας μέσα στο γκέττο υπόγεια κα-ταφύγια και πρόχειρα πολυβολεία Οι Γερμανοί ξεκίνησαν την επιχεί-ρηση εκκαθάρισης του γκέττο στις 19 Απριλίου 1943 την παραμονή του Πέσσαχ Από εκείνη την ημέρα ξεκίνησαν καθημερινές άγριες μάχες

από δρόμο σε δρόμο κι από σπίτι σε σπίτι Η αντίσταση της χούφτας των Πολωνοεβραίων πολεμιστών ήταν πεισματώδης χειροβομβίδες και βόμβες μολότωφ εκσφενδονίζο-νταν από παράθυρα προκαλώντας απώλειες στους Γερμανούς Το τέλος ήταν προδιαγεγραμμένο Χρησιμο-ποιώντας φλογοβόλα αντιαρματικά και όλμους τα Ες-Ες κατέστρεφαν συστηματικά τα κτίρια του γκέττο θάβοντας σε καπνούς και ερείπια τους γενναίους υπερασπιστές του Στις 8 Μαΐου ο 24χρονος αρχηγός της ΖΟΒ Mordechai Anielewicz και

8 συμπολεμιστές του έπεφταν με το όπλο στο χέρι μέσα στο υπόγειο αρχηγείο της οργάνωσης Λίγες μέ-ρες πριν είχε γράψει μια επιστολή σε ένα συμπολεμιστή του Ήταν τα τελευταία του λόγια laquoΑυτά που ζή-σαμε δε μπορούν να περιγραφούν με λέξεις Συνέβη κάτι πέρα από τα πιο τρελά μας όνειρα [] Νιώθω σαν να συμβαίνουν σπουδαία πράγματα

5 Saving of the Jews in Bulgaria 1941-1944 State Publishing House ldquoSeptemvrirdquo Sofia 1977 [κατάλογος ομώνυμης έκθεσης χωρίς αρίθμηση σελίδων]6 Στο ίδιο7 Peter Duffy The Bielski Brothers Harper Collins Νέα Υόρκη 2003 Lester Eckman Chaim Lazar The Jewish Resistance The History of the Jewish Partisans in Lithuania and White Russia During the Nazi Occu-

pation 1940-1945 Shengold Publishers 1977

Γερμανοί στρατιώτες προσπερνούν φλεγόμενο κτίριο στη Βαρσοβία κατά τη διάρκεια των μαχών της εξέγερσης του Γκέττο (Συλλογή USHMM)

Ο εικοσιτετράχρονος Πολωνοεβραίος Μορντεχάι Ανιλιέβιτς ή laquoΑνιόλεκraquo (laquoΜικρός Άγγελοςraquo) αρχηγός της Żydowska Organizajca Bojowa (ΖΟΒ) και από τους επικεφαλής της εξέγερσης του Γκέττο της Βαρσοβίας Έπεσε πολεμώντας στις 8 Μαΐου 1943

laquoΑυτά που ζήσαμε δε μπορούν να περιγραφούν με λέξεις Συνέβη κάτι πέρα από τα πιο τρελά μας όνειραΝιώθω σαν να συμβαίνουν σπουδαία πράγματα και αυτό που τολμήσαμε να κάνουμε είναι τεράστιας σημασίαςΤο όνειρο της ζωής μου έγινε πραγματικότητα Η άμυνα του γκέττο έγινε πραγματικότητα Η ένοπλη εβραϊκή αντίσταση και εκδίκηση έγιναν στόχοι υπήρξα μάρτυρας του υπέροχου και ηρωικού αγώνα των Εβραίων μαχητώνraquo μορντεχάι Ανιλίεβιτς (1919-1943) αρχηγός της ζΟΒ επιστολή από το Γκέττο της Βαρσοβίας 23 Απριλίου 1943

Ομαδική φωτογραφία των Εβραίων παρτιζάνων της ομάδας Μπιέλσκι στα δάση του Ναλιμπόκι στη βορειοδυτική Λευκορωσία

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 5

laquoΤον πόνο της κατατρεγμένης φυλής τον νοιώθουμε σαν πόνο δικό μας Κάθε Έλληνας πρέπει να διαμαρτυρηθεί για τα μαρτύρια των Εβραίων γιατί είναι ένα μέρος από τα δεινά που σωρεύει ο κατακτητής σrsquo όλο το λαό που κατοικεί στη γη της Ελλάδας Είναι ένα μέρος της φασιστικής κτηνωδίας που χτυπά τον ένα ή τον άλλο κι όλους μαζύraquo προκήρυξη ΕΑμ Αθήνας Απρίλιος 1943

και αυτό που τολμήσαμε να κάνου-με είναι τεράστιας σημασίας [] Το όνειρο της ζωής μου έγινε πραγμα-τικότητα Η άμυνα του γκέττο έγινε πραγματικότητα Η ένοπλη εβραϊκή αντίσταση και εκδίκηση έγιναν στό-χοι Υπήρξα μάρτυρας του υπέροχου και ηρωικού αγώνα των Εβραίων μαχητώνraquo9 Μία βδομάδα αργότερα η επιχείρηση είχε ολοκληρωθεί Πε-ρίπου 13000 Εβραίοι είχαν σκοτω-θεί στις σκληρές μάχες οι Γερμανοί υπολόγισαν πως είχαν καταστρέψει 631 laquoοχυράraquo10 56000 συλληφθέντες άντρες γυναίκες και παιδιά εκτοπί-στηκαν στο Μαϊντάνεκ και την Τρε-μπλίνκα Το γκέττο της Βαρσοβίας είχε αφανιστεί

Το παράδειγμα της Βαρσοβίας βρήκε πολλούς μιμητές Στο γκέτ-το της Βίλνα στη Λιθουανία δρα-στηριοποιούνταν από το 1941 η laquoΕνωμένη Αντάρτικη Οργάνωσηraquo (Fareynikte Partizaner Organizatsye FPO) η πρώτη ένοπλη εβραϊκή ορ-γάνωση στην κατεχόμενη Ευρώπη Τον Αύγουστο του 1943 κι ενώ οι Γερμανοί είχαν ήδη εξοντώσει τα frac34 των εγκλείστων στο γκέττο οι υπεύ-θυνοι της FPO απήυθυναν έκκληση για αντίσταση μέχρι θανάτου Με-ρικές εκατοντάδες με επικεφαλής τον αρχηγό της FPO Abba Kovner δραπέτευσαν και κατέφυγαν στους Λιθουανούς Παρτιζάνους Λίγες μέ-ρες πριν οι Εβραίοι της Τρεμπλίνκα είχαν αποφασίσει να επισπεύσουν την εξέγερση που από καιρό σχε-δίαζαν όταν έφτασαν τα νέα από τη Βαρσοβία Στις 2 Αυγούστου μια ομάδα έκλεψε όπλα από την απο-θήκη σκότωσε τους Γερμανούς και Ουκρανούς φρουρούς κι έβαλε φω-τιά στο στρατόπεδο Στις λυσσαλέες γερμανικές αντεπιθέσεις σκοτώθη-καν 820 από τους εξεγερμένους μό-λις 80 κατάφεραν να φτάσουν στα γειτονικά δάση Το ίδιο πρωτογενές ένστικτο αντίδρασης που συνδεό-

ταν με την επιλογή μιας ηθελημένης ομαδικής θυσίας παρέσυρε και το στρατόπεδο εξόντωσης του Σομπι-μπόρ Ένας Πολωνοεβραίος που συμμετείχε στην εξέγερση θυμάται τη στιγμή που όλα του τα συναισθή-ματα συμπυκνώθηκαν σε μίσος για τους διώκτες του laquoΜιας και έμοια-ζε ευχαριστημένος από την εργασία μου μια μέρα ρώτησα το Βάγκνερ (σσ βοηθός του διοικητή του στρα-τοπέδου) αν υπάρχουν νέα για τους δικούς μου Μου απάντησε ευγενι-κά πως ήταν καλά και θα τους συ-ναντούσα σύντομαΣτις 18 Μαΐου μια [εβδομάδα μετά την άφιξή μου στο στρατόπεδο] ένας φίλος μου έστειλε ένα σημείωμα laquoΠες ένα kaddish για τους δικούς σου είναι νεκροίraquo Από εκείνη την ημέρα δε ζούσα παρά για να εκδικηθώhellipraquo11 Στις 14 Οκτωβρίου 1943 δέκα Γερ-μανοί στρατιώτες πολλοί Ουκρα-νοί φρουροί και ο ίδιος ο διοικητής του στρατοπέδου βρήκαν το θάνατο από τα χέρια των υποψήφιων θυμά-των τους και πολλοί από τους 300 ομήρους που έτρεξαν στη σωτηρία μέσα από συρματοπλέγματα και ναρκοπέδια σώθηκαν

Ένα χρόνο αργότερα ο άνεμος της εξέγερσης έφτασε στην καρδιά της εβραϊκής γενοκτονίας Στις 7 Οκτωβρίου 1944 ξέσπασε η εξέγερση των ανδρών του Sonderkommando στο Άουσβιτς ΙΙ-Μπίρκεναου Πο-λωνοί Σοβιετικοί Γάλλοι και Έλλη-νες laquoεργάτες του θανάτουraquo ανατίνα-ξαν ένα από τα τέσσερα κρεματόρια και ξεκίνησαν έναν απελπισμένο αγώνα με τους φρουρούς των Ες-Ες οπλισμένοι με ελάχιστα όπλα αξίνες τσεκούρια και πέτρες Στη μάχη που ακολούθησε σκοτώθηκαν σχεδόν όλοι Ήταν ένα απαράμιλλο παράδειγμα γενναιότητας και αυτο-θυσίας στο κέντρο της κόλασης

8 Miriam Novitch Resistenza Spirituale Spiritual Resistance 1940-1945 Μιλάνο 1979 9 Yitzhak Arad Yisrael Gutman Avraham Margaliot (επιμ) Documents on the Holocaust Yad Vashem Ιερουσαλήμ 1981 [Έγγραφο νο 135 επιστολή Mordechai Anielewicz 2341943] σ 250-251 10 Από την τεράστια βιβλιογραφία για την εξέγερση του γκέττο της Βαρσοβίας βλ ενδεικτικά Dan Kurzman The Bravest Battle The 28 Days of the Warsaw Ghetto Uprising DaCapo Press Νέα Υόρκη 1976 Marek

Edelman The Ghetto Fights Warsaw 1941-43 Bookmarks Publications Λονδίνο 1990 Simha Rotem (Kazik) Memoirs of a Warsaw Ghetto Fighter Yale University Press 1944 Επίσης το εκπαιδευτικό εγχειρίδιο Resistance Spiritual Resistance Revolt Partisans and the Uprising in the Death Camps Yad Vashem 2004 σ 65-83

11 Μαρτυρία Stanislaw Szmajner Στο Novitch Miriam Sobibor Martyre et Revolte Centre de Publication Asie orientale Universiteacute Paris 7 1978 σ 5

Μετά την εξάμηνη εποποιία του Αλβανικού Μετώπου τον Απρίλιο του 1941 η Ελλάδα υπέκυψε στις στρατιωτικές δυνάμεις της Βέρμαχτ και έζησε για τριάμισι έτη την πιο σκοτεινή περίοδο της νεότερης ιστο-ρίας της Παρά την αφόρητη τρομο-κρατία τις εκτελέσεις και το λιμό του πρώτου χειμώνα 1941-1942 που αποδεκάτισε τον πληθυσμό ιδιαίτερα στα αστικά κέντρα οι Έλ-ληνες στρατεύτηκαν κατά χιλιάδες στην ιδέα της Αντίστασης Το 1943 η Αθήνα συγκλονιζόταν από απερ-γίες και διαδηλώσεις που πνίγονταν στο αίμα από τους κατακτητές ενώ

στην ύπαιθρο εμφανίστηκαν από το 1942 ένοπλες ομάδες οι οποίες εξε-λίχθηκαν σε πραγματικούς αντάρ-τικους στρατούς που εμπλέκονταν σε κανονικές μάχες με τους κατα-κτητές Οι σημαντικότερες οργα-νώσεις που ανέπτυξαν και έντονη σημαντική δράση ήταν το Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο (ΕΑΜ) που ιδρύθηκε με πρωτοβουλία του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλά-δας (ΚΚΕ) ο Εθνικός Δημοκρατικός Ελληνικός Σύνδεσμος (ΕΔΕΣ) με αρχηγό τον συνταγματάρχη Ναπο-λέοντα Ζέρβα και η Εθνική και Κοι-νωνική Απελευθέρωση (ΕΚΚΑ) του

Ιi Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΟΙ ΕΒΡΑΙΟΙ 1941-1944

Επιζώντες της εξέγερσης στο στρατόπεδο του Σομπιμπόρ Αύγουστος 1944

Ρόζα Ρομπότα (αριστερά) και Άλα Γκέρτνερ δύο Εβραίες όμηροι στο Άουσβιτς ΙΙ-Μπίρκεναου που βοήθησαν την εξέγερση του Ζόντερκομμαντο (7 Οκτωβρίου 1944) διοχετεύοντας εκρηκτικά στην περιοχή των κρεματορίων Απαγχονίστηκαν μαζί με δύο άλλες γυναίκες στις 5 Ιανουαρίου 1945 μπροστά σε όλο το στρατόπεδο

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 6

συνταγματάρχη Δημήτριου Ψαρρού και του πολιτευτή Γιώργου Καρτά-λη Μικρότερες οργανώσεις όπως η ΠΕΑΝ η Ιερή Ταξιαρχία η Εθνι-κή Δράση το Εθνικό Κομιτάτο και αρκετά δίκτυα κατασκοπείας και δολιοφθορών όπως ο laquoΑπόλλων-Υ-βόννηraquo και η ομάδα της Λέλας Κα-ραγιάννη έγραψαν τη δική τους σε-λίδα ηρωισμών στον σκληρό αγώνα των κατεχόμενων πόλεων Τα θύμα-τα της αντικατοχικής δράσης ξεπερ-νούν τους 30000 πεσόντες σε μάχες δολοφονημένους και εκτελεσμένους Περισσότερα από 800 χωριά κάη-καν σε αντίποινα οι υποδομές της χώρας καταστράφηκαν

Από αυτό τον αγώνα που αγκά-λιασε όλη την επικράτεια και τα στρώματα του πληθυσμού δεν θα μπορούσαν να απουσιάζουν οι Έλ-ληνες Εβραίοι Προτού ξεκινήσουν οι εκτοπισμοί στην Θεσσαλονίκη η διάθεση για αντίσταση παρέμενε περιορισμένη Έως τον Φεβρουάριο του 1943 οι Γερμανοί δεν είχαν εκ-δηλώσει τις πραγματικές τους προ-θέσεις ενώ η είσοδος σε αντιστασια-κές οργανώσεις δεν ήταν αυτονόητη επιλογή Σήμαινε εμπλοκή σε κινδύ-νους ενώ η εγκατάλειψη της πατρι-κής εστίας και της κοινότητας σε μια περίοδο γενικευμένης ανέχειας και ανησυχίας για το μέλλον ισοδυνα-μούσε με laquoδειλίαraquo Ακόμα και μετά τα πρώτα αντισημιτικά μέτρα η συλλογική παθητικότητα παρέμεινε κανόνας και λειτούργησε αποτρε-πτικά για δυναμικές πρωτοβουλίες

Σταδιακά η κατάσταση άλλαξε Στη γενικότερη πατριωτική έξαρση της Κατοχής προστέθηκε το ένστι-κτο της επιβίωσης και η θέληση για εκδίκηση Η τρομοκρατία οι τα-πεινώσεις οι εκτελέσεις ndashοι οποίες ξεκίνησαν πριν τους εκτοπισμούςndash και ο μαζικός εκτοπισμός χιλιάδων ομοθρήσκων συγγενών και φίλων πυροδότησε την εμφάνιση πολλών και ποικίλων αντιδράσεων από την πλευρά των Εβραίων

Αν και τα στοιχεία που διαθέ-τουμε παραμένουν περιορισμένα και αποσπασματικά υπολογίζεται πως περίπου 650 άνδρες και γυναί-κες από όλες σχεδόν τις εβραϊκές κοινότητες της χώρας εντάχθηκαν σε διάφορες αντιστασιακές οργα-νώσεις από την έναρξη της Κατοχής έως την Απελευθέρωση ή προσχώρη-σαν στους αντάρτες για να αποφύ-γουν τη μέγγενη των Ναζί1 Καθώς στην Ελλάδα δεν δημιουργήθηκαν ξεχωριστές εβραϊκές αντιστασιακές οργανώσεις ή αντάρτικα σώματα η συντριπτική πλειοψηφία εντάχθηκε στο Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτω-πο (ΕΑΜ) που αποτελούσε τη μαζι-κότερη οργάνωση στην κατεχόμενη Ελλάδα στο ένοπλο τμήμα του τον Ελληνικό Λαϊκό Απελευθερωτικό Στρατό (ΕΛΑΣ) που στο τέλος της

Κατοχής έφτασε να αριθμεί 50000 αντάρτες και στις συγγενείς οργα-νώσεις Ενιαία Πανελλαδική Οργά-νωση Νέων (ΕΠΟΝ) και laquoΕθνική Αλληλεγγύηraquo ένα παρακλάδι του ΕΑΜ στο οποίο εντάσσονταν κυρί-ως γυναίκες και λειτουργούσε ως δί-κτυο αλληλεγγύης σε ομήρους κρα-τουμένους και καταδιωκόμενους

Το ΕΑΜ ήταν η πρώτη οργά-νωση που προσπάθησε να στρέψει την προσοχή του πληθυσμού στο θέμα του φυλετικού διωγμού Όταν ξεκίνησαν οι εκτοπισμοί της Θεσσα-λονίκης (Μάρτιος 1943) η laquoΕθνική Αλληλεγγύηraquo Αθήνας κυκλοφόρησε μια σπάνια προκήρυξη (δημοσιεύ-εται για πρώτη φορά στην έκθεση) η οποία περιέγραφε μια πρωτοφανή κατάσταση στην Θεσσαλονίκη Με λόγια γεμάτα συναισθηματική φόρ-τιση αλλά και αγωνιστικό πάθος το κείμενο έδινε για πρώτη φορά στον ελληνικό λαό πληροφορίες για το τι συνέβαινε στα laquoτραίνα του θα-νάτουraquo παρμένες πιθανότατα από Έλληνες σιδηροδρομικούς που οδη-γούσαν τις αμαξοστοιχίες μέχρι τη Γιουγκοσλαβία Παρά την άγνοια για την ύπαρξη στρατοπέδων εξό-ντωσης ο διωγμός παρουσιαζόταν ως ξεχωριστό φυλετικό έγκλημα των Ναζί εναντίον ανυπεράσπιστων ανθρώπων και κατέληγε σε ανοιχτό κάλεσμα των γνήσιων πατριωτών laquoΤον πόνο της κατατρεγμένης φυλής τον νοιώθουμε σαν πόνο δικό μας Κάθε Έλληνας πρέπει να διαμαρτυ-ρηθεί για τα μαρτύρια των Εβραίων γιατί είναι ένα μέρος από τα δεινά που σωρεύει ο κατακτητής σrsquo όλο το λαό που κατοικεί στη γη της Ελλά-δας Είναι ένα μέρος της φασιστικής κτηνωδίας που χτυπά τον ένα ή τον άλλο κι όλους μαζύraquo2 Κείμενα σαν κι αυτά ευαισθητοποιούσαν τον αντιστασιακό κόσμο στο θέμα των Εβραίων και αντίστροφα ωθούσαν

και τους ίδιους στην επιλογή της αντιστασιακής δράσης

Η πρώτη μορφή εβραϊκής αντί-στασης ήταν η διάσωση Οι ασφυ-κτικές συνθήκες στην Θεσσαλονίκη αναγκαστικά μετατόπιζαν το πεδίο τέτοιων πρωτοβουλιών στην Αθή-να όπου σύμφωνα με νέες έρευνες δρούσε μια laquoΕβραϊκή Μυστική Επι-τροπή Διάσωσηςraquo Την επιτροπή στελέχωναν επιφανείς Θεσσαλονι-κείς παράγοντες της εβραϊκής κοι-νοτικής ζωής και μέλη σιωνιστικών οργανώσεων όπως ο Αλμπέρτο Αμαρίλιο ο δικηγόρος του κοινο-τικού συμβουλίου Αθηνών Ντανιέλ Αλχανάτης ο διευθυντής της τρά-πεζας Θεσσαλονίκης Πέπο Μπε-νοζίλιο ο Ιτσχάκ Χανέν ο Χαΐμ Μπενρουμπή ο Ασέρ Μωυσής και ο Ελί Αττάς Ήταν ένα είδος laquoφιλικής εταιρείαςraquo που επεκτεινόταν στους κόλπους της Κοινότητας διατηρού-σε επαφές με την Αρχιεπισκοπή διά-φορα κατασκοπευτικά δίκτυα και το ΕΑΜ Αθήνας χρηματοδοτούσε μυστικά διάφορες πρωτοβουλίες ενώ προσπάθησε να σταματήσει τους εκτοπισμούς της Θεσσαλονί-κης χωρίς αποτέλεσμα3 Επίσης από τις αρχές του 1943 νεαροί Εβραίοι φοιτητές του Πανεπιστημίου και του Πολυτεχνείου είχαν συγκροτήσει έναν άτυπο πυρήνα νεολαίας που συνδεόταν με την ΕΠΟΝ Μέλη ήταν ο φοιτητής της Αρχιτεκτονικής Σχο-λής του ΕΜΠ Δανέλος Αλχανάτης ο Ζακίνος Κοέν τα αδέλφια Μωυσής και Ιάκωβος Γιουσουρούμ Σίμος Βαλενστάιν4 και άλλοι Στην πρωτο-πόρα αυτή ομάδα των αντιστασια-κών Εβραίων πιθανότατα ανήκε και ένας από τους πρώτους νεκρούς της Αντίστασης στην ανοιχτή σύγκρου-ση με τους κατακτητές στους δρό-μους της Αθήνας Ήταν ο φοιτητής του Πολυτεχνείου Εδμόνδος Τορόν από τη Λάρισα που σκοτώθηκε στη

μεγάλη διαδήλωση της 5ης Μαρτίου 1943 εναντίον της επιστράτευσης εργατών για τα γερμανικά εργοστά-σια5

Οι δράσεις αυτών των ελληνοε-βραϊκών αντιστασιακών πυρήνων προλείαναν το έδαφος για την δι-ασπορά και απόκρυψη χιλιάδων Εβραίων της Αθήνας σε φιλικά σπίτια Χριστιανών και τη διαφυγή περίπου 2000 από αυτούς από την πόλη στις αρχές Οκτωβρίου 1943 Δεχόμενος την ασφυκτική πίεση των Ες-Ες για παράδοση ονομάτων

1 Για τις στατιστικές εκτιμήσεις και γενική επισκόπηση του φαινομένου της συμμετοχής Εβραίων στην ελληνική Αντίσταση βλ Michael Matsas The Illusion of Safety The story of the Greek Jews During the Second World War Pella Publishing Company Νέα Υόρκη 1997 Steven Bowman Jewish Resistance in Occupied Greece Vallentine Mitchell 2006 Το βιβλίο του Bowman μεταφράστηκε πρόσφατα στα ελληνικά Βλ Steven Bowman Η Αντίσταση των Εβραίων στην Κατοχική Ελλάδα (μετάφραση Ισαάκ Μπενμαγιόρ) Έκδοση Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβουλίου Αθήνα 2013

2 Αρχείο ΚΚΕ Προκήρυξη Εθνικής Αλληλεγγύης Αθήνας [Μάρτιος 1943] 3 Καρίνα Λάμψα Ιακώβ Σιμπή Η Διάσωση Η σιωπή του κόσμου η αντίσταση στα γκέττο και τα στρατόπεδα οι Έλληνες Εβραίοι στα χρόνια της Κατοχής Εκδόσεις Καπόν Αθήνα 2012 σ 289-2964 Αρχείο ΕΜΕ Γραπτή μαρτυρία Δανέλου Αλχανάτη χχ Βιντεοσκοπημένες συνεντεύξεις Δανέλου Αλχανάτη 1102010 Μωυσή Γιουσουρούμ 21920105 Πέτρος Ανταίος Χίλια Σκοτωμένα Παιδιά της ΕΠΟΝ Εκδόσεις ΕΠΟΝ Αθήνα 1986 σ 35 Το όνομά του αναγράφεται σήμερα σε μια αναθηματική πλάκα στη γωνία Μπουμπουλίνας και Τοσίτσα κοντά στο

σημείο που σκοτώθηκε

Τρεις από τους νεότερους και πιο δραστήριους Εβραίους αντιστασιακούς ως πρόσκοποι πριν τον Πόλεμο (1937) Από αριστερά Δανέλος Αλχανάτης Μωύς Γιουσουρούμ και Σίμος Βαλενστάιν Οργανώθηκαν στο ΕΑΜ Αθήνας από τα τέλη του 1942 και υπηρέτησαν ως αντάρτες του ΕΛΑΣ στη Στερεά Ελλάδα (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ)

Oμόλογο του Απελευθερωτικού Αγώνα το ldquoνόμισμαrdquo που κυκλοφόρησε η ΠΕΕΑ στις ανταρτοκρατούμενες περιοχές Στη σχεδίασή του συμμετείχε ο υπεύθυνος της Επιμελητείας του Αντάρτη (ΕΤΑ) Θεσσαλίας Λάζαρος (Ελιέζερ) Αζαρία (Προσωπική συλλογή Ιάσονα Χανδρινού)

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 7

της Κοινότητας ο αρχιραββίνος Ηλίας Μπαρζιλάι laquoαπήχθηraquo στις 25 Σεπτεμβρίου 1943 από παράγοντες του ΕΑΜ και φυγαδεύτηκε στην Πάρνηθα κι από εκεί στην ορεινή Στερεά Σύμφωνα με μαρτυρίες στην επιχείρηση διάσωσης πρωτοστάτη-σαν ο Ασέρ Μωϋσής ο δημοσιογρά-φος και συγγραφέας από την Θεσ-σαλονίκη Μπαρούχ Σιμπή ndashμέλος ενός άτυπου laquoΕβραϊκού Τομέαraquo του ΕΑΜndash ο σύνδεσμος της Επιτροπής Διάσωσης με το ΕΑΜ Ηλίας Λεβή (με ψευδώνυμο laquoΜαρκέζηςraquo) ενδε-χομένως και τα στελέχη του ΕΑΜ δημοσιογράφος Κώστας Βιδάλης Ηλίας Κεφαλίδης και ο laquoφιλοσημίτης άνευ προηγουμένουraquo φαρμακοποιός Λάμπρος Καραμερτζάνης6 Εξέλιξη αυτών των κινήσεων ήταν το εντυ-πωσιακό δίκτυο που οργανώθηκε στις ακτές της Εύβοιας με σκοπό την διαπεραίωση των Εβραίων με κα-ΐκια στην Τουρκία Περίπου 1500 άτομα σώθηκαν χάρη στις συνδυα-σμένες ενέργειες της ανώτατης ηγεσί-ας του ΕΑΜ και των ανταρτών της Εύβοιας των Βρετανών της Χαγκα-νά και του Εβραϊκού Πρακτορείου στην Κωνσταντινούπολη

Η μαζική ένταξη Εβραίων στο αντάρτικο ndashσχεδόν στο σύνολό τους στον ΕΛΑΣndash χωρίζεται σε δύο φά-σεις Τα πρώτα όπλα ακούστηκαν εκεί που χτύπησε πρώτα η ναζιστι-κή λαίλαπα Από τον Ιανουάριο έως τον Μάιο του 1943 περίπου 250 Εβραίοι της Θεσσαλονίκης είχαν δι-αφύγει με μεγάλες δυσκολίες στις ανταρτοκρατούμενες περιοχές της

κεντρικής και δυτικής Μακεδονίας7 Ήταν κυρίως νεαροί που εγκατέλει-παν κατά ομάδες την αποκλεισμένη πόλη ή δραπέτευαν ατομικά από τα διάφορα εργοτάξια καταναγκα-στικής εργασίας στα οποία είχαν επιστρατευτεί από το καλοκαίρι του 1942 (Λεπτοκαρυά Τέμπη Κα-ρυά Λοκρίδας Στρατόπεδο Θηβών) Μετά την θητεία του στο Αλβανικό Μέτωπο ο Ιωσήφ Μάτσας από τα Γιάννενα υπηρετούσε ως καθηγητής Γυμνασίου στο χωριό Μεγάλη Βρύση Κιλκίς Τον Απρίλιο του 1943 εγκα-τέλειψε τη θέση του και ακολούθη-σε μια ομάδα 40 ανταρτών ndashεκ των οποίων οι δέκα ήταν Θεσσαλονικείς Εβραίοιndash που κρυβόταν στα δάση του Πάικου πάνω από τα Γιαννι-τσά Εκεί μοιράστηκαν τις δυσκολί-ες της αντάρτικης ζωής laquoΟι πρώτοι δύο μήνες στάθηκαν το πύρινο καμί-νι που μας ατσάλωσαν Οι κακου-χίες ήταν τρομερές Μας έλειπαν τα πάντα τροφή στέγη ύπνος εφόδιαmiddot είχαμε μόνο ένα ύψιστο αγαθό την ελευθερία Για να σκορπίσουμε το αίσθημα της πείνας και του κρύου το ρίχναμε στο τραγούδι Τραγου-δούσαμε και ονειρευόμασταν την αυριανή λευτεριά τον αυριανό κό-σμο που θα ήταν απαλλαγμένος από στερήσεις διωγμούς και φυλετικές διακρίσεις Έτσι αντέξαμε στις δο-κιμασίες Κι ύστερα απί περιπετει-ώδεις νυχτερινές πορείες μέσω των βουνών Τζένας Καϊμακτσαλάν και Σινιάτσικο φθασαμε στα τέλη του

Μάη στην Ελεύθερη Ελλάδα στην Δυτική Μακεδονία όπου ανεφοδι-αστήκαμε από τις ρίψεις και σχη-ματίσαμε πραγματικά στρατιωτικά τμήματαraquo8

Η ιταλική συνθηκολόγηση (8 Σεπτεμβρίου 1943) οριοθετεί τη δεύτερη φάση Αναλαμβάνοντας τον έλεγχο όλης της επικράτειας οι Γερμανοί συνάντησαν διαφορετική συμπεριφορά από τις ισραηλιτικές κοινότητες της κεντρικής και νότι-ας Ελλάδας στην προσπάθειά τους να επεκτείνουν τον διωγμό Ο αντί-κτυπος των δραματικών γεγονότων στην βόρεια Ελλάδα ισχυροποιούσε τη θέληση αντίδρασης στην επερχό-μενη καταστροφή ενώ η άνοδος του αντιστασιακού κινήματος δημιουρ-γούσε ευνοϊκότερες προυποθέσεις Από τις αρχές Οκτωβρίου του 1943 εκατοντάδες Εβραίοι των Τρικάλων της Καρδίτσας του Βόλου της Λά-ρισας και αργότερα της Χαλκίδας και της Πάτρας ηλικιωμένοι και γυναικόπαιδα διασκορπίστηκαν με την προστασία του ΕΑΜ σε χωριά του Πηλίου (Κισσός Τσαγκαράδα Κεραμίδι Λεχώνια) του Κισσά-βου (Στόμιο Ομόλιο Κισερλί) του Ολύμπου (Καρυά) τα Άγραφα την ορεινή Εύβοια (Στενή Στρόπωνες Βασιλικό) και τα βουνά της Αχαΐας ζώντας ανακατεμένοι με τους χωρι-κούς Από την Αθήνα περίπου 1000 άτομα ακολούθησαν το παράδειγ-μα του Μπαρτζιλάι και κατέφυγαν στην ορεινή Στερεά Ελλάδα Στην Ήπειρο ελάχιστοι νεαροί Γιαννιώ-τες τόλμησαν να φύγουν από την παγιδευμένη κοινότητα για να ενω-θούν με τους αντάρτες ενώ αρκετοί ndashκυρίως Αρτινοί ndashεντάχθηκαν και στον Εθνικό Δημοκρατικό Ελληνικό Σύνδεσμο (ΕΔΕΣ) του Ναπολέοντα Ζέρβα που δρούσε αποκλειστικά στην Ήπειρο

Στην laquoΕλεύθερη Ελλάδαraquo όλοι αξιοποιήθηκαν με ποικίλους τρό-πους Οι βετεράνοι του ελληνοϊτα-λικού πολέμου και αρκετοί νεαροί ndashάντρες και γυναίκεςndash εντάχθηκαν

στις αντάρτικες μονάδες laquoΌσοι δεν πήραν τα όπλα δούλευαν δίπλα στους χωρικούς σαν σύνδεσμοι στις βοηθητικές υπηρεσίες του στρατού Οι πιο εγγράμματοι ανέλαβαν τις

συγκάλεσε συνέλευση και ανάγκα-σε τον αντάρτη να ζητήσει δημόσια συγνώμη λέγοντας πως στον ΕΛΑΣ διακρίσεις γίνονταν μόνο ανάμεσα σε αυτούς που πολεμούν και σε αυ-

γραφικές υπηρεσίες στην Εθνική Αλληλεγγύη στον ανεφοδιασμό στη συγκέντρωση τροφίμων Οι τε-χνίτες δούλευαν στα συνεργεία για την κατασκευή ρούχων πηλικίων και αρβυλών Οι γυναίκες έραβαν εκείνα τα παρδαλά πουκάμισα φτιαγμένα από καθάριο μετάξι από τα αλεξίπτωτα των ρίψεων έπλεκαν μάλλινες κάλτσες και σκούφους για τη laquoφανέλλα του αντάρτηraquo και οι νέες κοπέλες σαν πιο μορφωμένες ανέλαβαν τις πολιτιστικές εκδη-λώσεις και τις θεατρικές παραστά-σειςraquo9 Χάρη στο μορφωτικό τους επίπεδο πολλοί Εβραίοι ξεχώρισαν σε επιτελικές θέσεις και γραφεία Με-ραρχιών του ΕΛΑΣ στην Επιμελη-τεία του Αντάρτη (ΕΤΑ) στις δρα-στήριες οργανώσεις της ΕΠΟΝ στα χωριά σε πολιτιστικές εκδηλώσεις που οργανώνονταν στο βουνό και στις υγειονομικές υπηρεσίες

Στην Αντίσταση έγινε πραγματι-κότητα η υπέρβαση των διακρίσεων Παρά την αγραμματοσύνη και τις προκαταλήψεις που επιβίωναν στον αγροτικό κόσμο της υπάιθρου κυρι-αρχούσε μια υψηλή αίσθηση αλλη-λεγγύης που συγκροτούσε ιδανικές συνθήκες συνύπαρξης Χριστιανών και Εβραίων Στο αντάρτικο ο κοι-νός αντιφασιστικός αγώνας και οι σκληρές συνθήκες υπό τις οποίες αυτός διεξαγόταν ακύρωνε στην πράξη οποιουσδήποτε κοινωνικούς ταξικούς και φυλετικούς διαχωρι-σμούς Ο Δαβίδ Μπρούδο από την Θεσσαλονίκη διηγιόταν πάντα πως στο Αρχηγείο Παρνασσίδας του ΕΛΑΣ γιόρταζε το χριστιανικό Πά-σχα στον Παρνασσό μαζί με αντάρ-τες και χωρικούς που γνώριζαν την εβραϊκή του ταυτότητα10 Τον Ιούλιο του 1944 ο νεαρός Κερκυραίος Ιά-κωβος Μπαλέστρας διέφυγε από το νησί του λίγο πριν την ώρα μηδέν και κατατάχθηκε στον ΕΛΑΣ στην περιοχή των Ζαγορίων Όταν κά-ποιος από τους αντάρτες τον απο-κάλεσε υβριστικά laquoπαλιοεβραίοraquo ο διοικητής του τμήματος Παράσχος

6 Matsas όπ σ 102-110 Λάμψα-Σιμπή όπ σ 263-306 Γραπτή μαρτυρία Αβραάμ Σαρφατή Ισραηλιτική Επιθεώρησις 22619737 Αδημοσίευτη γραπτή μαρτυρία Ιωσήφ Μάτσα 81119848 Αδημοσίευτη γραπτή μαρτυρία Ιωσήφ Μάτσα 8111984 9 Στο ίδιο 10 Αρχείο ΕΜΕ Βιντεοσκοπημένη συνέντευξη Δαβίδ Μπρούδο 3112009

Ο δημοσιογράφος Μπαρούχ Σιμπή από την Θεσσαλονίκη ένα από τα σημαντικότερα στελέχη του ΕΑΜ Αθήνας σε φωτογραφία αμέσως μετά τον Πόλεμο Τον Σεπτέμβριο του 1943 οργάνωσε τη διαφυγή του ραββίνου Μπαρζιλάι στο βουνό και ο ίδιος κατέφυγε στα βουνά της Πελοποννήσου ως μαχητής του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ (Προσωπική συλλογή Ιακώβ Σιμπή)

Ο ραββίνος των Αθηνών Ηλίας Μπαρζιλάι σε σκίτσο φιλοτεχνημένο από τον Δημήτρη Μεγαλίδη στην έδρα του Γενικού Στρατηγείου του ΕΛΑΣ στην Ευρυτανία και υπογεγραμμένο από τον ίδιο (Συλλογή ΕΜΕ Το Λεύκωμα του Αγώνα 1946)

Στρατιωτική ταυτότητα των Συμμαχικών Δυνάμεων για τον Μωρίς Καζές από την Κομοτηνή 1943 Διέφυγε στη Μέση Ανατολή και υπηρέτησε στη Βρετανική Στρατιωτική Αποστολή στην Ελλάδα ως διερμηνέας και σύνδεσμος με το 54ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ στην περιοχή του Πηλίου (Συλλογή ΕΜΕ)

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 8

τούς που δεν πολεμούν11 Γενικώς οι Εβραίοι στην Αντίσταση έχαιραν μεγάλης εκτίμησης λόγω της αστικής τους καταγωγής του μορφωτικού τους επιπέδου της γλωσσομάθειας ndashη πλειονότητα των ανταρτών ήταν αγρότες με στοιχειώδη σχολική εκ-παίδευσηndash αλλά και της γενναιότη-τάς τους Ο Βιτάλ Αελιών ήταν για τους συντρόφους του το laquoχαροκα-μένο παλικάριraquo που πολέμησε με πείσμα τους Γερμανούς στη Μάχη του Καράλακκα (6 Μαΐου 1944)12 Οι μεταπολεμικές κυβερνήσεις τή-ρησαν μάλλον μετριοπαθή στάση απέναντι στους Εβραίους που είχαν ενταχθεί στο αριστερό ΕΑΜ-ΕΛΑΣ χωρίς αυτό να σημαίνει πως εξαιρέ-θηκαν από τις πολιτικές διώξεις την περίοδο του Εμφυλίου Πολέμου Ενώ γενικώς αναγνωριζόταν με

επιείκια στους πρώην αντάρτες πως laquoυπηρέτησε στον ΕΛΑΣ καθότι Ισ-ραηλίτης13 αρκετοί τιμωρήθηκαν με φυλακίσεις εξορία (Ικαρία Μακρό-νησος) καταδίκες σε θάνατο ενώ πέντε εκτελέστηκαν με αποφάσεις στρατοδικείου14

Η γεωγραφία των κοινοτήτων και της διάσωσής τους είχε σαν αποτέλεσμα οι μεγαλύτερες συγκε-ντρώσεις Εβραίων αντιστασιακών να παρατηρούνται στη Δυτική Μα-κεδονία την Κεντρική και Ανατο-λική Στερεά και σε όλη την περιοχή της Θεσσαλίας Μετά την συγκρό-τηση του ΕΛΑΣ σε τακτικό στρα-τό οι αντίστοιχες μονάδες ήταν το 16ο Σύνταγμα Βέροιας με έδρα το Βέρμιο στο ΙΙ Τάγμα του οποίου βρίσκουμε πολλά εβραϊκά ονόματα Επίσης το 5ο Τάγμα Παρνασσίδας

τα συντάγματα 34ο (Φωκίδα-Βοιω-τία) 7ο (Εύβοια) 30ο (Πέλλα) 50ο (Θεσσαλονίκης) με έδρα τα Πιέ-ρια και το 54ο (Βόλου) με έδρα το Πήλιο και τον Κίσσαβο στο οποίο υπηρέτησαν έως και 40 νεαροί Βο-λιώτες15 Η διάκριση μαχίμων και μη μαχίμων είναι δυσχερής δεδομένου ότι στα ανταρτοκρατούμενα εδά-φη όλοι αναλάμβαναν καθήκοντα υποστήριξης του ένοπλου αγώνα των βοηθητικών υπηρεσιών και των πολιτικών οργανώσεων της κάθε περιοχής Σε ορισμένες περιπτώσεις η Αντίσταση αποτελούσε οικογενει-ακή υπόθεση Γνωστότερες είναι οι οικογένειες Καράσσο και Μπουρλά από την Θεσσαλονίκη Κάκις από τη Δράμα Σακκή και Κοέν από το Βόλο που συμμετείχαν ενεργά και εί-χαν τουλάχιστον από ένα θύμα Ορι-

σμένοι αναδείχθηκαν σε διοικητές όπως ο Θεσσαλονικιός Ισαάκ Μωυ-σής (Γιτσχάκ Μωσέ) με ψευδώνυμο laquoΚίτσοςraquo που αναδείχθηκε σε καπε-τάνιο λόχου στο ΙΙ16 Τάγμα και ο ανθυπολοχαγός Σαμουέλ εσκινατζής ο οποίος σκοτώθηκε στα Δεκεμβρι-ανά ως λοχαγός στο ΙΙΙ54 Τάγμα του ΕΛΑΣ16 Ανάλογα παραδείγμα-τα αυτοθυσίας υπάρχουν πολλά17 Στις 4 Οκτωβρίου 1944 η Πολιτική Επιτροπή Εθνικής Απελευθέρωσης (ΠΕΕΑ) ndashη laquoκυβέρνηση του βου-νούraquo που είχε σχηματίσει το ΕΑΜndash προήγαγε μετά θάνατον πεσόντες αξιωματικούς και αντάρτες που εί-χαν επιδείξει laquoυπέροχην ανδρεία έξοχο ψυχικό θάρρος διοικητικήν ικανότητα αποφασιστικότητα και υπέροχο πνεύμα αυτοθυσίας που ξεπερνούν τα όρια του καλώς εν-νοούμενου καθήκοντοςraquo Μεταξύ τους και οι Λεών Σακκής Γιοχανάς (Ιωχανά) Χατζής Μάρκο Καράσσο Ντίνος Οβαδίας και Βιτάλ Μπερα-χά18 laquoΌλοι οι Ισραηλίτες πέσανε πο-λεμώντας μέχρι την τελευταία σφαί-ρα μέτωπο με μέτωπο με τον εχθρό χωρίς να λιποψυχήσουνraquo19

Τουλάχιστον 63 Εβραίοι έπε-σαν πολεμώντας ως αντάρτες και 76 ακόμα εκτελέστηκαν σε αντίποινα ή εκκαθαριστικές επιχειρήσεις την περίοδο 1941-194420 Η υπόμνησή των ονομάτων τους είναι η δέουσα απόδοση τιμής σε όσους επέλεξαν τον ένδοξο θάνατο του πολεμιστή από την υποταγή στους δημίους του Ισραήλ Αποτελεί ελάχιστο χρέος σε όσους ράντισαν με το αίμα τους τις στάχτες χιλιάδων ομοθρήσκων τους που δολοφονήθηκαν από τους Ναζί

11 Αρχείο ΕΜΕ Βιντεοσκοπημένη συνέντευξη Ιάκωβου Μπαλέστρα 111200912 Καραθάνος Δ laquoΗ Μάχη του Καράλακκα και οι διαστρεβλωτές τηςraquo Ριζοσπάστης 12 81978 13 Αρχείο ΕΜΕ Βιντεοσκοπημένη συνέντευξη Σαλβατώρ Μπακόλα 311200814 Αρχείο Ιωσήφ Μάτσα laquoΕκτελεσθέντες μέχρι τούδε Ισραηλίται εις Ελλάδα βάσει αποφάσεων στρατοδικείων με την κατηγορίαν συνεργασίας με τους συμμορίταςraquo Αθήναι 28111949 15 Χαρακτηριστικό παράδειγμα η ΕΠΟΝ Μαγνησίας που συγκέντρωσε δεκάδες νεαρούς Εβραίους από το Βόλο και τη Λάρισα Βλ Ραφαήλ Φρεζής Η Ισραηλιτική Κοινότητα Βόλου Αθήνα 2003 σ 223-231

και Οντέτ Βαρών - Βασάρ Η Ενηλικίωση μιας Γενιάς Νέοι και νέες στην κατοχή και στην Αντίσταση Εστία Αθήνα 2009 σ 387-389 Αρχείο ΕΜΕ βιντεοσκοπημένη συνέντευξη Εσδρά Μωυσή 78200716 Matsas οπ σ 29117 Ισραηλιτικόν Βήμα 3151946 Δημήτριος Ν Δημητρίου laquoH συμμετοχή των Εβραίων στην Εθνική Αντίστασηraquo Χρονικά τχ 104 (Ιανουάριος-Φεβρουάριος 1989) σ 3-6 18 Κείμενα Εθνικής Αντίστασης [ΚΕΑ] Σύγχρονη Εποχή Αθήνα 1981 τόμος δεύτερος σ 419-422 19 Αρχείο Ιωσήφ Μάτσα Επιστολή Γιτσχάκ Μωσέ προς Ιωσήφ Μάτσα Ιερουσαλήμ 2811985 20 Ο αριθμός των 91 πεσόντων και εκτελεσμένων που προτείνει ο Bowman υπολείπεται του πραγματικού Βλ Steven Bowman laquoJews in Wartime Greeceraquo Jewish Social Studies 48 (1986) σ 45-62 Βλ Κατάλογο

πεσόντων στο παρόν

Σεπτέμβριος 1944 Οι Eβραίοι αντάρτες του ΕΛΑΣ Δαβίδ Μπρούδο και Λουί Κοέν ποζάρουν μπροστά από ένα γερμανικό αεροσκάφος που καταρρίφθηκε από τα πυρά των ανταρτών στον κάμπο της Λοκρίδας σε μια από τις πιο συμβολικές φωτογραφίες της εποχής (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ)

Πολιτικοί εξόριστοι στη Μακρόνησο την περίοδο του Εμφυλίου Πολέμου 1946-1949 Γονατιστός δεξιά ο Σίμος Βαλενστάιν (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ)

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 9

Από την Θεσσαλονίκη των 55250 ψυχών περίπου 400 βρέθη-καν στην ανταρτοκρατούμενη Ελ-λάδα Εκτός από όσους βρίσκονταν ήδη σε άλλες περιοχές μερικές δε-κάδες άρχισαν να εγκαταλείπουν ομαδικά την πόλη-γκέττο στα τέλη Μαρτίου Ήταν τα αδέλφια Μω-υσής Σολομών και Γιολάντα και Ντόρα Μπουρλά οι Ντικ Μπενβε-νίστε Σαλτιέλ Γκαττένιο Ισαάκ Εμμανουήλ Ισαάκ Ντάσα Δαβίδ Ααρών Μωσέ Μπέλο Μωσέ Σε-γκόρα Ντίνος και Σαλβατώρ Οβα-δίας Σολομών Σαλτιέλ Μωρίς Φλωρεντίν Δάριο Ουζιέλ Ιάκω-βος Κούμερης Μιχάλης Μπρούδο Φλώρα Περαχιά Ερρίκος Πιπανό και άλλοι Τις ίδιες μέρες ο Γιακώβ Σαρφατή και ο Μεναχέμ Στρούμσα φυγάδευαν 114 άνδρες και γυναίκες από τη γερμανοκρατούμενη Βέροια Στα μέσα Απριλίου ο Ιωσήφ Μά-τσας από τα Γιάννενα καθηγητής στη Μεγάλη Βρύση Κιλκίς κατέ-φυγε στα λημέρια του Πάικου Είχε προηγηθεί ο Ισαάκ Μωϋσής δραπέ-της από καταναγκαστικά έργα στα Τέμπη που συνάντησε τους αντάρ-τες τον Φεβρουάριο και έγινε ο πρώ-τος Εβραίος ΕΛΑΣίτης στο Βέρμιο

Το Βέρμιο έγινε σημείο συγκέ-ντρωσης Έπειτα από ατέλειωτες μάχες και πορείες σε αλλεπάλληλους γερμανικούς κλοιούς αντάρτες και περίπου 250 Εβραίοι έφτασαν στα ελεύθερα χωριά των Γρεβενών Εκεί κατανεμήθηκαν στους λόχους Ο Ισαάκ Μωϋσής με ψευδώνυμο laquoΚί-τσοςraquo έγινε καπετάνιος λόχου στο 16ο Σύνταγμα όπου εντάχθηκαν οι περισσότεροι Η Νταίζη Καράσσο και η Ντόρα Μπουρλά (laquoΤαρζάνraquo) έγιναν διαφωτίστριες της ΕΠΟΝ η Φανή Φλωρεντίν που ανέβηκε στο Πάικο με τον σύζυγό της Λεών Ματαλόν έγινε νοσοκόμα στη Χ Μεραρχία laquoΑκατάβλητη στις τα-λαιπωρίες Εμψύχωνε τους βραδυ-πορούντες και τους εξασθενημένους προσφέροντάς τους νερό από ένα μεγάλο παγούρι που κουβαλούσε μαζί με το υγειονομικό σακίδιο Ακολουθούσε την φάλαγγα για να συμμαζεύει όσους ξέμειναν απο-καμωμένοιraquo (Ιωσήφ Μάτσας) Του-λάχιστον 17 ήταν οι απώλειες των Εβραίων μαχητών Πρώτη η Στέλλα Κοέν που σκοτώθηκε πολεμώντας τους Γερμανούς στα Τάχνιστα Πι-ερίας (16 Απριλίου 1943) Ο Ηλί-ας Νισσήμ βετεράνος του Οχυρού Ρούπελ και ο Ιωσήφ Μπενσουσάν

χάθηκαν στις μεγάλες εκκαθαριστι-κές επιχειρήσεις στην περιοχή Πε-νταλόφου Κοζάνης (Ιούλιος 1944) Ο ηρωικός Μάρκος Καράσσο από-φοιτος της Σχολής Ανθυπολοχαγών του ΕΛΑΣ σκοτώθηκε στο Μου-χαρέμ Χάνι Έδεσσας (6 Αυγούστου 1944) Ο Ντίνος Οβαδίας ένα μήνα αργότερα και ο εικοσάχρονος Σολο-

μών (Σάρδος) Μπουρλάς στο Σταυ-

ρό Βέροιας (27 Σεπτεμβρίου 1944)

στην τελευταία μάχη εναντίον των

αποχωρούντων Γερμανών στη Δυτι-

κή Μακεδονία Οι Εβραίοι ΕΛΑΣί-

τες της Χ Μεραρχίας είχαν εκδικη-

θεί με το αίμα τους την καταστροφή

της Θεσσαλονίκης

ΙiΙ ΑπΟ ΤΟΝ ΚΛΟΙΟ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΤΟυΣ ΑΝΤΑΡΤΕΣ

Ομαδική φωτογραφία Θεσσαλονικιών Εβραίων με χριστιανούς συναγωνιστές τους στα βουνά της Δυτικής Μακεδονίας το 1943 1 Σαμπετάι Βαρσάνο 2 Φανή Φλωρεντίν νοσοκόμα 3 Λεών Ματαλόν 4 Ματθίλδη Μασαράνο 5 Μάρκος Καράσσο

Προκήρυξη της Εθνικής Αλληλεγγύης Αθήνας για τους εκτοπισμούς της Θεσσαλονίκης Απρίλιος 1943 (Αρχείο ΚΚΕ)

Ο Ιάκωβος Κούμερης αντάρτης του 16ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ στο Βέρμιο Δεκέμβριος 1943 (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ)

Ο δάσκαλος Ιωσήφ Μάτσας από τα Ιωάννινα που πολέμησε ως αντάρτης του 16ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ στη Δυτική Μακεδονία Φωτογραφία από τη μετέπειτα στρατιωτική του θητεία 1947 (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ)

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 10

Περισσότεροι από 100 Λαρισαί-οι Βολιώτες Τρικαλινοί και Καρδι-τσιώτες δραστηριοποιήθηκαν στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα Η Λουίζα Νεγρίν συνελήφθη και φυ-λακίστηκε από τους Ιταλούς σε συλ-λαλητήριο στη Λάρισα τον Μάρτιο του 1943 Η Αλλέγρα Φελούς-Κα-πέτα από τα Τρίκαλα στέλεχος του ΚΚΕ από τον Μεσοπόλεμο αναδεί-χθηκε από το 1942 σε καθοδηγή-τρια του ΕΑΜ στη Δυτική Θεσσα-λία Ο Δαβίδ Λεβής από το Βόλο μέλος της Νομαρχιακής επιτροπής Λάρισας του ΕΑΜ αναμίχθηκε σε θέματα αυτοδιοίκησης στις ελεύ-θερες περιοχές ενώ η διάσωση της κοινότητας Βόλου υπήρξε και δικό του έργο Ο τραπεζικός Ελιέζερ (Λάζαρος) Αζαρία από τη Βέροια έγινε υπεύθυνος της laquoΕπιμελητείας του Αντάρτη (ΕΤΑ)raquo Θεσσαλίας και μέλος της Πολιτικής Επιτροπής Εθνικής Απελευθέρωσης (ΠΕΕΑ) της laquoΚυβέρνησης του Βουνούraquo που σχημάτισε το ΕΑΜ τον Μάρτιο του 1944

Μετά την κατάρρευση των Ιτα-λών πολλοί από τους φυγάδες των πόλεων πλαισίωσαν την ΕΠΟΝ και την Ι Μεραρχία Θεσσαλίας του ΕΛΑΣ Από τα Τρίκαλα οι Αλβέρ-τος και Βενιαμίν Νεγρίν ο Σόλων Λεβή ο Ηλίας και η Λουίζα Φε-λούς Από τη Λάρισα ο ανθυπολο-χαγός Σαμουήλ Εσκινατζής που αναδείχθηκε σε διοικητή λόχου ο Εσδράς Μωυσής κορυφαίο στέλε-χος της ΕΠΟΝ Μαγνησίας ο Ραφα-ήλ Φιλοσώφ κι ο Ιακώβ Φελούς Μαζί με τους Λαρισαίους Ισαάκ και Αλβέρτο Λαζάρ στο 5ο Σύνταγμα Τρικάλων διακρίθηκαν τα αδέλφια Μορδοχάι και Αλβέρτος Σάλεμ από την Θεσσαλονίκη Ατρόμητος στις μάχες ο Βενιαμίν Νεγρίν (laquoΒάιοςraquo) του 138 Συντάγματος τραυματί-στηκε βαριά σε μια νυχτερινή επίθε-ση στο Παλιομονάστηρο Τρικάλων (13 Απριλίου 1944) Πέθανε το 1945 από τα τραύματά του Πρώτος νε-κρός ήταν ο Ιακώβ Μπεράχα από τα Τρίκαλα που σκοτώθηκε στις 7 Νοεμβρίου 1943 στη Μάχη της Με-σοχώρας

ΙV ΑΝΤΑΡΤΟμΑΝΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑ

Η δεύτερη σελίδα της εφημερίδας του ΕΑΜ Βόλου laquoΛαοκράτηςraquo (3 Οκτωβρίου 1943) με την έκκληση για ενεργό υποστήριξη των διωκόμενων Εβραίων (Αρχείο ΚΚΕ)

Βολιώτες Εβραίοι στο 54ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ 1 Αλβέρτος Αμών και Πέπος Κοέν 2 Ηλίας Κονές 3 Λέων Σακκής 4 Έλλη Σακκή (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ) Στη φωτογραφία (5) ο Λάζαρος (Ελιέζερ) Αζαρία από την Βέροια υπεύθυνος της Επιμελητείας του Αντάρτη (ΕΤΑ) για όλη την Θεσσαλία (Φωτ Αρχείο ΔΗΚΙ)

Ο έφεδρος ανθυπολοχαγός Σαμουήλ Εσκινατζής του Μωυσή από τη Λάρισα με την αρραβωνιαστικιά του Στέλλα Σαμουήλ-Μεδίνο στην Θεσσαλονίκη 17 Ιανουαρίου 1943 Ο Σαμουήλ υπηρέτησε ως διοικητής λόχου στο 54ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ και σκοτώθηκε τον Ιανουάριο του 1945 (Προσωπική συλλογή Ματθίλδης Εσκινατζή)

Δεκάδες Βολιώτες εντάχθηκαν στο 54ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ που ανέπτυξε πολεμική δράση κατά των Γερμανών στην ανατολική Θεσσα-λία Ηλίας Κονές Αλβέρτος Αμών Πέπος Σακκής Ζακίνος Μιζάν Χαίμ Μιζραχής Ζαχαρίας Τορόν τα αδέλφια Σαλβατώρ Άννα Ρα-χήλ Ροζίτα και Χαίμ Κοέν Ραφα-ήλ Φρεζής Αβραάμ Οβαδίας Μωυ-σής Μόρδος Μανώλης Φαραντζής Μωϋσής Ιεσουλάς Ζάχος Λεβής Ηλίας Καπέτας και άλλοι Ως νοσο-κόμες του Συντάγματος διακρίθη-καν η Άννα Κοέν και η Έλλη Σακ-κή Στους ήρωες ανήκαν ο Σάββας Ιακώβου (52ο Σύνταγμα) που σκο-τώθηκε στις 17 Απριλίου 1944 στη Ρεντίνα Αγράφων και ο 18χρονος Λέων Σακκής του ΙΙΙ54 Τάγματος που έπεσε στη νυχτερινή Μάχη του Καραλάρ (Ελευθέριο) Λάρισας στις 29 Ιουνίου 1944 Στη Θεσσαλία πε-ρισσότερο από κάθε άλλη περιοχή οι τύχες των Εβραίων ζυμώθηκαν με τους ηρωισμούς της Αντίστασης Μια εμπειρία που ακύρωσε γι αυ-τούς τη φρίκη του Ολοκαυτώματος

1 2 3 4 5

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 11

Στη Στερεά χτυπούσε η καρδιά της laquoΕλεύθερης Ελλάδαςraquo Εκεί βρι-σκόταν το Στρατηγείο του ΕΛΑΣ πέντε συντάγματα ανταρτών και ένα τεράστιο οργανωτικό δίκτυο Σε διάστημα 15 μηνών οι Γερμανοί εξαπέλυσαν είκοσι εκκαθαριστικές επιχειρήσεις με μονάδες ειδικές στον ανταρτοπόλεμο (Ορεινοί Κυνηγοί Βάφφεν Ες-Ες Μεραρχία Μπράντε-μπουργκ) Η περιοχή από την Πάρ-νηθα ως το Καρπενήσι σημαδεύτηκε από αναρίθμητες μάχες σφαγές αμά-χων και καταστροφές χωριών

Στα τοπικά τμήματα του ΕΛΑΣ καταγράφεται μεγάλη συγκέντρω-ση Εβραίων κυρίως φυγάδες από την Αθήνα που προωθούνταν στην ανταρτοκρατούμενη περιοχή Η αντιπροσώπευση ήταν και ποι-οτική Σε επιτελικές θέσεις στην V Ταξιαρχία και την ΧΙΙΙ Μεραρχία του ΕΛΑΣ βρέθηκαν αντίστοιχα οι Θεσσαλονικείς Ίντο Σίμσι (laquoΜακα-μπήςraquo) και Αλβέρτος Μπενρουμπή οποίος ονομάστηκε ανθυπίατρος Ο Λουί Κοέν (laquoΚρόνοςraquo) από την Ξάνθη και ο Δαβίδ Μπρούδο από την Θεσσαλονίκη έκαναν θαύματα ως υπεύθυνοι της Επιμελητείας του Τάγματος Παρνασσίδας Οι Μα-νώλης Αρούχ και Αλβέρτος Κοέν (laquoΒλαδίμηροςraquo) έγιναν πασίγνωστοι ως γιατροί αντάρτικων ταγμάτων στην Φωκίδα laquoΟ Βλαδίμηρος όλη την ώρα στο πόδι γελαστός Έχανε το γέλιο του μόνο όταν είχε να κά-μει με δύσκολες περιπτώσεις τότε αφοσιωνόταν ολόκληρος να σώσει τον τραυματίαraquo (Δημήτρης Δημητρί-ου-Νικηφόρος)

Στους διακριθέντες ήταν οι Σαλ-βατώρ Μπακόλας (laquoΣωτήρηςraquo) Γιομτώβ Μοσέ και Ραφαήλ Μάλτης από τα Γιάννενα ο Μασλάχ Κοέν

ο Σίμος Βαλενστάιν από την ΕΠΟΝ Αθήνας ο Αθηναίος Ιάκωβος Γιου-σουρούμ και ο Θεσσαλονικιός Τζι-άκο Καράσσο στο 36 Σύνταγμα και ο 16χρονος αδελφός του Λουί Κοέν Γιτσχάκ (laquoΚρονάκοςraquo) Ο έφεδρος ανθυπολοχαγός Γιοχανάς Χατζής (laquoΣκουφάςraquo) από την Άρτα με τους Λεών Μείρ Μωσέ Κοέν (laquoΑνδρού-τσοςraquo) Άρη Καζέ (laquoΚολοκοτρώ-νηraquo) Βίκτωρ Μπατή Σλόμο Μα-τσίλ και έναν πολυβολητή ονόματι Καπόν πολεμούσαν στο ΙΙ Τάγμα του 34ου Συντάγματος Σχεδόν όλοι τραυματίστηκαν σε μάχες ενώ ο laquoΣκουφάςraquo έπεσε στη μεγάλη Μάχη της Άμφισσας (2 Ιουλίου 1944) ως διοικητής διμοιρίας Την υπέρτατη θυσία προσέφεραν ακόμα τρεις Ισ-ραηλίτες Ο Ροβέρτος Μητράνι (laquoΙπ-ποκράτηςraquo) φοιτητής ιατρικής από τις Σέρρες με τους Δαβίδ Κοέν από την Πρέβεζα και Δαβίδ Ρούσο από την Αθήνα σκοτώθηκαν μαζί με 29 ακόμα αντάρτες του Τάγματος Παρ-νασσίδας σε γερμανική ενέδρα στην Αγία Τριάδα Καλοσκοπής Φωκίδας

(5 Ιανουαρίου 1944) Τα οστά τους βρίσκονται σήμερα θαμμένα στο ίδιο σημείο ανακατεμένα με αυτά των χριστιανών συμπολεμιστών τους σαν υπόμνηση ενός ηρωικού και πανανθρώπινου ιδανικού

V ΕΒΡΑΙΟΙ πΟΛΕμΙΣΤΕΣ ΣΤΗ ΡΟυμΕΛΗ

Στοιχείο πολυβόλου του ΙΙ34 Τάγματος του ΕΛΑΣ σε βολή κάπου στη Φωκίδα Σκοπευτής ο Ραφαήλ Μάλτης από τα Ιωάννινα αριστερά ο Γιομτώβ Μωσέ (laquoΜαλαγιάςraquo) από τα Ιωάννινα και δεξιά ο Αλβέρτος Κοέν από την Αθήνα (Φωτ Αρχείο USHMM)

Ο Λουί Κοέν από την Ξάνθη με την χαρακτηριστική αντάρτικη γενειάδα υπεύθυνος Επιμελητείας στο Τάγμα Παρνασσίδας του ΕΛΑΣ Ασπρόπυργος Νοέμβριος 1944 (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ)

Ο εικοσάχρονος Ιάκωβος Γιουσουρούμ από την Αθήνα αντάρτης στο Ι Τάγμα του 36ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ)

Ο Ίντο Σίμσι (laquoΜακαμπήςraquo) από την Θεσσαλονίκη ως επιτελής της V Ταξιαρχίας του ΕΛΑΣ στο Λιδωρίκι Φωκίδας (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ)

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 12

Στην Ήπειρο η των γερμανι-κών μονάδων η δυσκολία του εδά-φους και η συνοχή των κοινοτήτων είχαν σαν αποτέλεσμα ελάχιστοι Γιαννιώτες και Αρτινοί να βρεθούν έξω από τον κλοιό που άρχισε να σχηματίζεται από τον Σεπτέμβριο του 1943 Από το 1942 στον τοπικό παράνομο Τύπο του ΕΑΜ συνέβα-λε τα μέγιστα ο τυπογράφος Αβραάμ Καλέφ-Εζρά Οι laquoαπείθαρχοιraquo νεα-ροί Σαμουήλ Κοέν και Σιών Μπα-κόλας πήραν την τολμηρή απόφαση να εγκαταλείψουν τα Ιωάννινα και έγιναν οι πρώτοι Εβραίοι αντάρ-τες (Οκτώβριος 1943) στην περιοχή Πωγωνίου Πέντε μήνες μετά τους ακολούθησαν οι εννιά δραπέτες του στρατοπέδου της Λάρισας Μωυσής Μιγιονής (Κατσαμπάς) Αβραάμ (Έμπης) Σβώλης Γεσουά Μάτσας Μιχάλης Βαλαής Μιχάλης Κοέν Ιακώβ Γκερσόν Χαΐμ Μάτσας Ελιασάφ Μάτσας και Σολομών Μάτσας Όλοι υπηρέτησαν στα συ-ντάγματα 15 85 και 340 του ΕΛΑΣ

από τα Ζαγοροχώρια έως την Άρτα Στην περιοχή των Ζαγορίων βρέθη-κε κι ο 20χρονος Ιάκωβος Μπαλέ-στρας ίσως ο μοναδικός Κερκυραί-ος που πέρασε στην Ήπειρο για να πολεμήσει τους Γερμανούς

Στον Εθνικό Δημοκρατικό Ελλη-νικό Σύνδεσμο (ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ) του Ναπολέοντα Ζέρβα οργανώθηκαν δύο γιατροί ο στρατιωτικός γιατρός Ερρίκος Λεβή που από τα κατεχό-μενα Γιάννενα έστελνε πληροφορίες στους αντάρτες μέχρι τον Μάρτιο του 1944 που εκοπίστηκε με την υπόλοιπη κοινότητα και ο Μιχαήλ Νεγρίν ο οποίος κατάφερε να βγει στο βουνό και μάλιστα περιέθαλψε Γερμανούς τραυματίες στη Μάχη της Μενίνας (17 Αυγούστου 1944)

Η κοινότητα Άρτας είχε επίσης φωτεινές εξαιρέσεις Σε όσους πή-ραν την απόφαση για το βουνό ήταν και ο γιατρός Λάζαρος Ελιέζερ με τους Ηλία και Ισαάκ Ελιέζερ που στα τέλη του 1943 ενώθηκαν με τους

Eαμίτες στη Χώσεψη Ο Ελιέζερ προσέφερε ιατρικές υπηρεσίες ενώ σε μάχες με τον ΕΛΑΣ πήραν μέρος και οι Τζάνι Μιζάν Σαμουήλ Σού-σης και Βιδάλ Μεγίρ Ιωσήφ Βιτάλ Τσαντίκος Σαδίκ και ο Σάββας Ίσ-σης που μεταπολεμικά εκτελέστηκε ως laquoκομμουνιστήςraquo Στην οργάνωση του ΕΔΕΣ στην πόλη της Άρτας δραστηριοποιήθηκε ο 16χρονος Εμίλ Σαμπάς που ένα βράδυ έσκισε

μόνος του όλες τις γερμανικές προ-κηρύξεις μέχρι το γερμανικό στρα-τιωτικό διοικητήριο εκπλήσσοντας τους χριστιανούς φίλους του Άλ-λοι Εδεσίτες ήταν ο Δαβίδ Ναχμίας που ανήκε στην προσωπική φρου-ρά του Ζέρβα και οι Δαβίδ Χατζής και Ιερεμίας Δανιήλ που έδρασαν στα Τζουμέρκα με την ομάδα του οπλαρχηγού Σπύρου Κολονίκη (Κα-ραμπίνα)

Vi maXHTeΣ ΚΑΙ δΙΑΝΟΟυμΕΝΟΙ ΣΤΗΝ ΗπΕΙΡΟ

Το αρχηγείο του 15ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ στο μοναστήρι της Αγίας Παρασκευής στο Βίκο Εκεί βρέθηκαν μεταξύ άλλων οι εβραίοι ΕΛΑΣΙΤΕΣ Σαμουήλ Κοέν Σιών Μπακόλας Ιακώβ Γκερσόν και Ιάκωβος Μπαλέστρας (Φωτογραφία Κώστα Μπαλάφα)

Ο Ιερεμίας Δανιήλ από την Άρτα (αριστερά) και ο Τάσος Τσέτης ως αντάρτες του ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ στα ελεύθερα Ιωάννινα Νοέμβριος 1944 (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ)

Φωτ 1 Σαμουήλ Κοέν από Ιωάννινα 15ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ (Προσωπική συλλογή Σαμουήλ Κοέν) Φωτ 2 Ελιασάφ Μάτσας από Ιωάννινα 340 Σύνταγμα του ΕΛΑΣ (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ) Φωτ 3 Λάζαρος Ελιέζερ από την Άρτα γιατρός του ΕΛΑΣ Ηπείρου (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ) Φωτ 4 Γεουντά Καλέφ-Εζρά από τα Ιωάννινα αντάρτης του ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ στην περιοχή Άρτας (Προσωπική συλλογή Τζων Καλέφ-Εζρά)

1

3

2

4

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 13

Εξίσου ισχυρές με τις σφαίρες ήταν οι λέξεις της Αντίστασης Χι-λιάδες προκηρύξεις και εκατοντάδες έντυπα κυκλοφορούσαν παράνομα σε χωριά και κατεχόμενες πόλεις Η αυστηρή λογοκρισία καθιστούσε επιτακτική την έκδοση αντιστασια-κών εφημερίδων και οι τυπογράφοι έδιναν το δικό τους αγώνα για την ενημέρωση και εμψύχωση του λαού

Ο Αβραάμ Καλεφ-Εζρά γεννή-θηκε το 1913 στα Ιωάννινα Λόγω γραφειοκρατικού λάθους κράτησε το παρωνύμιο της οικογένειας (Κα-λέφ-Εζρά) αντί του οικογενειακού επιθέτου (Μπαρούχ) Επιστρέφο-ντας από το αλβανικό μέτωπο ερ-γάστηκε στην εφημερίδα laquoΚήρυξraquo των Ιωαννίνων Το 1942 διέφυγε με ψεύτικο όνομα laquoΙωάννης Κωνστα-ντίνουraquo στα χωριά της Πρέβεζας και εντάχθηκε από τους πρώτους στο ΕΑΜ Από τις αρχές του 1943 ως την Απελευθέρωση έδρασε ως τυπογρά-φος στην ανταρτοκρατούμενη πε-ριφέρεια της Άρτας και υπεύθυνος έκδοσης εαμικών εφημερίδων όπως η laquoΔράσηraquo και ο laquoΜαχητήςraquo με έδρα το Βουλγαρέλι Ο μικρός αδελφός του Γεουντά ήταν επίσης στον εκ-δοτικό μηχανισμό της laquoαντίζηληςraquo οργάνωσης του ΕΔΕΣ στην Ήπειρο του ΕΔΕΣ Η εκτύπωση και διανομή προπαγανδιστικού υλικού είχε τε-ράστια σημασία για τα απομακρυ-σμένα χωριά της Ηπείρου Από το βουνό προσπάθησε επανειλημμένα να πείσει την κοινότητα των Ιωαν-νίνων να δραπετεύσει από την πόλη ήρθε μάλιστα σε σύγκρουση με τον Σαμπεθάι Καμπιλή Η τραγική μοίρα των Γιαννιωτών μεταξύ των οποίων και η μητέρα του τον βασάνιζε ως το τέλος της ζωής του το 1999

Ο Αρμάντο Μπεζές γεννήθηκε

το 1915 στη Θεσσαλονίκη σε οικο-

γένεια τυπογράφων Ο πατέρας του

Μπαρούχ Μπεζές εξέδιδε θρησκευ-

τικά βιβλία λαϊκά μυθιστορήμα-

τα και τη σατιρική εφημερίδα laquoΕλ

Μπουρλόνraquo (laquoΤο χοντρό αστείοraquo)

Στην Κατοχή ο Αρμάντο πήρε το

δρόμο του βουνού μεταφέροντας με

κίνδυνο της ζωής του μια χειροκίνη-

τη τυπογραφική μηχανή Αγωνίστη-

κε έκτοτε ως τυπογράφος στο ΕΑΜ

Θεσσαλίας με το ψευδώνυμο laquoΑντώ-

νης Μπεζέζηςraquo μέχρι την Απελευθέ-

ρωση Προκηρύξεις και εφημερίδες

ενημέρωναν και εμψύχωναν τους

χωρικούς που περίμεναν με αγωνία

τον laquoΑντώνηraquo Με τεράστιους κιν-

δύνους μετέφερε τον εκδοτικό εξο-

πλισμό διένειμε έντυπα και τον laquoΡι-

ζοσπάστηraquo σε όλα τα χωριά από τα

Άγραφα μέχρι τον Όλυμπο Σε μια

από τις ελάχιστες αφηγήσεις του το

1976 θυμόταν laquoΜια φορά σκάψαμε δυο σωστά δωμάτια στον Όλυμπο Μας ειδοποίησαν για εκκαθαρίσεις και έπρεπε να κρύψουμε το τυπο-γραφείο στο βουνό ή κάτω από το χώμαraquo Δούλεψε και στο τυπογρα-

φείο της ΠΕΕΑ Μετά τον πόλεμο

εγκαταστάθηκε στην Αθήνα όπου

συνέχισε το επάγγελμα του τυπο-

γράφου Όλη του η οικογένεια

εκτός από μία αδελφή χάθηκε στα

στρατόπεδα Το 1948 τύπωσε το

βιβλίο του Θεσσαλονικιού γιατρού

Ζακ Ματαράσσο Κι όμως όλοι τους δεν πέθαναν την πρώτη μαρ-

τυρία για το Ολοκαύτωμα στην ελ-

ληνική γλώσσα

Vii ΣΤΑ ΤυπΟΓΡΑΦΕΙΑ ΤΟυ ΒΟυΝΟυ

Ο Αβραάμ Καλέφ-Εζρά από τα Ιωάννινα με δύο κοπέλες που επέζησαν από τα στρατόπεδα το 1945 (Προσωπική συλλογή Τζων Καλέφ-Εζρά)

Ο Αρμάντο Μπεζές με τη σύζυγό του Μαρία Βαγενά το 1945 (Προσωπική συλλογή Ελένης Μπεζέ)

Φύλλο της εφημερίδας laquoΔράσηraquo της Νομαρχιακής Επιτροπής ΕΑΜ Άρτας στην έκδοση της οποίας συμμετείχε ο Αβραάμ Καλέφ-Εζρά (Συλλογή ΕΛΙΑ)

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 14

Στην περιοχή του Ολύμπου δρούσε η επίλεκτη Διλοχία Μηχα-νικού της Ι Μεραρχίας του ΕΛΑΣ με διοικητή τον ανθυπολοχαγό Αντώνη Αγγελούλη (laquoΒρατσάνοraquo) Στους 250 αντάρτες αυτής της ειδι-κής μονάδας ήταν και δύο Εβραίοι Ο Βιτάλ Σολομών Αελιών από την Θεσσαλονίκη και ο Εσδράς Βενι-αμίν Μωυσής από τη Λάρισα Ο Βιτάλ ήταν ο laquoπαλιόςraquo Γεννήθηκε στην Θεσσαλονίκη τον Οκτώβριο του 1917 πολέμησε στην Αλβανία

με το 67ο Σύνταγμα Πεζικού και

μετά τη συγκέντρωση της Πλατείας

Ελευθερίας (11 Ιουλίου 1942) επι-

στρατεύτηκε στα καταναγκαστικά

έργα της Καρυάς Πιερίας Δραπέ-

τευσε και έζησε κρυμμένος ως τον

Δεκέμβριο του 1942 που προσχώ-

ρησε στην πρώτη ομάδα του ΕΛΑΣ

στον νότιο Όλυμπο Ήταν ο πρώ-

τος Εβραίος παρτιζάνος σε όλη την

Ελλάδα Τον Ιανουάριο του 1943

εντάχθηκε στο νεοσύστατο Μηχα-

νικό Ολύμπου Αναδείχθηκε σε κα-

πετάνιο διμοιρίας μέλος του ΚΚΕ

και υπεύθυνο περισυλλογής υλικού

ενώ εξέδιδε τη χειρόγραφη εφημε-

ριδούλα της Διλοχίας με τίτλο laquoΤο

Ακαριαίονraquo εμπνευσμένο από τα

φιτίλια των εκρηκτικών Ο Εσδράς

γεννημένος το 1925 κρυβόταν με

την οικογένειά του στον Αμπελώνα

και αποφάσισε να ακολουθήσει το

τμήμα τον Απρίλιο του 1943 Ο ίδιος

έλεγε laquoΉμουνα 18 χρονών κι είχαν δει πολλά τα μάτια μου Όμως από δω και πέρα θα ζούσα πολλάraquo

Πράγματι από τον Μάρτιο του

1943 έως τον Οκτώβριο του 1944 οι

laquoμπουρλοτιέρηδες του Ολύμπουraquo

εκτέλεσαν 96 δολιοφθορές στην κοι-

λάδα των Τεμπών ανατινάζοντας

δεκάδες αμαξοστοιχίες χιλιόμετρα

σιδηροδρομικής γραμμής και τε-

χνικά έργα ενώ παράλληλα εμπλέ-

κονταν σε σκληρές μάχες με τους

Γερμανούς στα χωριά Ραψάνη Πυρ-

γετός Καλλιπεύκη Αμπελώνας (Κα-

ζακλάρ) Αργυροπούλι (Καρατζόλ)

και αλλού Οι γερμανικές απώλειες

μετρήθηκαν σε εκατοντάδες νεκρούς

και χιλιάδες τόνους υλικού

Στις 6 Μαΐου 1944 η Διλοχία συ-

νέδεσε τη δράση της με την υπερά-

σπιση των Εβραίων όταν η διμοιρία

του Βιτάλ εξόντωσε στη θέση laquoΚα-

ράλακκαςraquo Ολύμπου ένα γερμανικό

εκκαθαριστικό απόσπασμα που είχε

εξορμήσει από τη Λάρισα αιφνιδιά-

ζοντας τις οικογένειες Μάρκου Γκα-

νή Ιωσήφ Οβαδία Μωυσή Μαγρί-

ζου και Γεουδά Κοέν που κρύβονταν

κοντά στο χωριό Καρυά Με τους

αντάρτες συμπολέμησαν και αρκετοί

από τους διωκόμενους Οι ελληνικές

απώλειες ήταν 8 νεκροί αντάρτες

και τουλάχιστον 3 νεκροί Εβραίοι

Εκτός από πολεμικός θρίαμβος η

laquoΜάχη του Καράλακκαraquo απαθανα-

τίστηκε ως ένα από τα συμβολικότε-

ρα συμβάντα στην κατοχική ιστορία

των Ελλήνων Εβραίων

ViiΙ ΟΙ μπΟυΡΛΟΤΙΕΡΗδΕΣ ΤΟυ ΟΛυμπΟυ

Ο Βιτάλ Αελιών σε φωτογραφία ταυτότητας το 1945 (Προσωπική συλλογή Ζουλί Αελιών)

Ο Εσδράς Βεναμίν Μωυσής από τη Λάρισα με τη στολή του αντάρτη του Μηχανικού το 1945 (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ)

Διωκόμενοι Εβραίοι της Λάρισας στη θέση laquoΚαράλακκαςraquo Ολύμπου όπου διεξήχθη η μεγάλη μάχη της 6ης Μαΐου 1944 (Προσωπική συλλογή Ρούλας Κονέ)

Αντιεαμική προπαγανδιστική προκήρυξη με αφορμή τα συνεχιζόμενα σαμποτάζ στη σιδηροδρομική γραμμή από τους αντάρτες 1943 (Προσωπική συλλογή Μίμη Χριστοφιλάκη)

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 15

iX πΟΡΤΡΕΤΑ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚωΝ

δΑΝΕΛΟΣ ΑΛΧΑΝΑΤΗΣΟ Δανέλος Αλχανάτης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1922 Τελείωσε το ιστορικό Θrsquo Γυμνάσιο Αρρένων στην πλατεία Κουμουνδούρου και εισήχθη στην Αρχιτεκτονική Σχολή του Εθνικού Μετσοβίου Πολυ-τεχνείου Όταν οι Γερμανοί καταλάμβαναν την Αθήνα τελείωνε το πρώτο έτος Με τα φοιτητικά αμφιθέατρα σε αναβρασμό ήταν αδύνατο να μεί-νει έξω από την Αντίσταση Στις αρχές του 1942 στρατολογήθηκε στο ΕΑΜ από τον συμφοιτητή του Νείλο Μαστραντώνη αριστού-χο σπουδαστή και ήρωα του ελληνοϊταλικού πόλεμου Ο ενθουσιώ-δης Δανέλος ανέλαβε να συγκροτήσει το παρακλάδι του ΕΑΜ για τους Εβραίους στο οποίο κατάφερε να συσπειρώσει αρκετούς ομό-θρησκούς του αρχίζοντας από τους παιδικούς του φίλους Μωύς Γιουσουρούμ Ζακίνο Κοέν Ρομπέρτο Γιακάρ Σίμο Βαλενστάιν και άλλους Πρόκειται για μια από τις ελάχιστες οργανωμένες εβραϊ-κές αντιστασιακές πρωτοβουλίες στην κατεχόμενη Ελλάδα Η ομά-δα απειθαρχούσε στα κελεύσματα της κοινότητας σχεδίαζε τρόπους αντίστασης και συμμετείχε σε όλες τις μεγάλες κινητοποιήσεις και διαδηλώσεις στην πρωτεύουσα ως κομμάτι του ΕΑΜ Νέων και αρ-γότερα της ΕΠΟΝ Τον Οκτώβριο του 1943 άρχισε να υφαίνεται ο γερμανικός κλοιός γύρω από τους Εβραίους της Αθήνας Ο Δανέλος χρησιμοποίησε το ψεύτικο όνομα laquoΘανάσης Σταματούκοςraquo και κρύφτηκε στο Πυριτι-δοποιείο (Αιγάλεω) Η γειτονιά τους προστάτεψε γνωρίζοντας πως ήταν Εβραίοι Καθώς τα μπλόκα των Ταγμάτων Ασφαλείας επεκτεί-νονταν στις αθηναϊκές συνοικίες διέφυγε με τη βοήθεια του ΕΑΜ στην Ερέτρια μαζί με τα αδέλφια του και την οικογένεια του θείου του Λεών Αζούβι Τον Δεκέμβριο του 1943 προσχώρησε στο 7ο Σύ-νταγμα του ΕΛΑΣ Εύβοιας με έδρα τη Στενή Εκεί υπηρετούσαν ήδη οι Χαλκιδαίοι Λεών Αμάρ Σαμίκος Φόρνης κά Πήρε μέρος σε πολ-λές μάχες υπό τις διαταγές των ντόπιων καπετάνιων Γιώργου Δουα-τζή (laquoΌθρυraquo) και Βαγγέλη Καραμιχάλη (laquoΒύρωναraquo) Λόγω των φρο-νημάτων του εξορίστηκε για δύο χρόνια στην Ικαρία (1947-1949) και υπηρέτησε στρατιώτης ως laquoπολιτικά ανεπιθύμητοςraquo Εργάστηκε ως αρχιτέκτονας μηχανικός ενώ αφιέρωσε όλη του τη ζωή στην κοινοτική οργάνωση των Ελλήνων Εβραίων Μετά την Απελευθέρωση συγκρότησε τον laquoΣύλλογο Ισραηλιτών Φοιτητώνraquo και αναμίχθηκε ενεργά στην ανασυγκρότηση της Ισραηλιτικής Κοι-

νότητας Αθήνας Συμμετείχε στα διοικητικά συμβούλια της Κοινό-τητας από το 1960 ως πρόεδρος την περίοδο 1980-1995 ενώ διε-τέλεσε και πρόεδρος του ΚΙΣ (1977-1978) Έφυγε από τη ζωή τον Αύγουστο του 2012

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 16

ΑΛΛΕΓΡΑ KaπΕΤΑΗ πιο laquoπολιτικήraquo μορφή των αντιστασιακών Εβραίων γεννήθηκε στις 17 Ιανουαρίου 1916 στα Τρίκαλα Ήταν η δεύτερη κόρη του Δα-βίδ Φελούς και της Μαρίκας Κοέν Πρώτη ήταν η Λουίζα (1914) και μικρότερος ο Ηλίας (1920) Η ταραγμένη εποχή στην οποία μεγάλω-σε και η ανάμειξη της οικογένειας με τα κοινά καθόρισε την κομμα-τική της ένταξη από πολύ μικρή ηλικία Ο θείος της Ραφαήλ Φελούς διετέλεσε γραμματέας του ΚΚΕ στα Τρίκαλα τη δεκαετία του rsquo20 και ήταν από τους υποκινητές μιας από τις πρώτες απεργίες στην Ελλά-δα το μεγάλο αγροτικό συλλαλητήριο των Τρικάλων (Φεβρουάριος 1925) Η οικογένεια κατέφυγε στο Βόλο όπου η Αλλέγρα εντάχθηκε στην Ομοσπονδία Κομμουνιστικών Νεολαιών Ελλάδας (ΟΚΝΕ) και παντρεύτηκε τον επιχειρηματία Ραφαήλ Καπέτα Την περίοδο της Δικτατορίας της 4ης Αυγούστου εξορίστηκε στην Κίμωλο και την Φολέγανδρο μαζί με σημαίνοντα στελέχη του ΚΚΕ Ο πρώτος της ξά-δελφος Μηνάς Καμπελής πέθανε εξόριστος στον Άη-Στράτη το 1941 Με την κατάρρευση του Μετώπου το 1941 οι εξόριστοι στην Φο-λέγανδρο διέφυγαν στην Αθήνα και ασχολήθηκαν με την ανασυ-γκρότηση του Κομμουνιστικού Κόμματος Η Αλλέγρα συμμετείχε στις παράνομες εργασίες της 6ης Ολομέλειας που κήρυξε την ένοπλη αντίσταση κατά των κατακτητών Μετά την ίδρυση του Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου (ΕΑΜ) στις 27 Σεπτεμβρίου 1941 στάλ-θηκε στη γενέτειρά της και πρωτοστάτησε στη δημιουργία Εαμικών οργανώσεων στη Δυτική Θεσσαλία Το 1942-1944 διέσχιζε ακατά-παυστα την κεντρική Ελλάδα συγκροτώντας οργανώσεις και διετέ-λεσε γραμματέας της laquoΕθνικής Αλληλεγγύηςraquo Θεσσαλίας ένα είδος laquoΕρυθρού Σταυρούraquo του ΕΑΜ στα καθήκοντα του οποίου ήταν η προστασία των φυλακισμένων αγωνιστών των καταδιωκόμενων των πυροπαθών και φυσικά των Εβραίων Εκλέχθηκε τακτικό μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ το 1945 Στον Εμφύλιο Πόλεμο η Αλλέγρα ακολούθησε τη μοίρα των Ελλή-νων κομμουνιστών Το 1945 παντρεύτηκε τον γιατρό Τάκη Σκύφτη από τον Βόλο που ήταν χειρουργός στην Ι Μεραρχία του ΕΛΑΣ και μαζί διέφυγαν στο βουνό Διετέλεσε υπεύθυνη γυναικών και Πολιτι-κός Επίτροπος στο Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας (ΔΣΕ) στην Θεσ-σαλία μαζί με τον Χαρίλαο Φλωράκη Το 1949 πήρε το δρόμο της πολιτικής προσφυγιάς στην Ανατολική Γερμανία Επαναπατρίστηκε

τη δεκαετία του rsquo70 Έως τον θάνατό της τον Φεβρουάριο του 2011 ήταν ενεργή στα πολιτικά δρώμενα και τις ιστορικές συζητήσεις για τη δεκαετία του rsquo40

δΑΒΙδ μπΡΟυδΟΟ Δαβίδ Μπρούδο γεννήθηκε στην Θεσσαλονίκη τον Απρίλιο του 1924 Ο πατέρας του Μορδοχάι ήταν ραββίνος Το 1942 απογράφηκε για καταναγκαστική εργασία και τον Φεβρουάριο του 1943 στάλθη-κε στα σιδηροδρομικά έργα της Καρυάς Λοκρίδας όπου εργάζονταν 300 ακόμα Θεσσαλονικείς Εβραίοι Η πείνα και η κακομεταχείριση τον ώθησαν να δραπετεύσει από το εργοτάξιο-κολαστήριο Με τον φίλο του Ροβέρτο Μητράνι από τις Σέρρες διέφυγαν στο βουνό και συνάντησαν το Αρχηγείο Παρνασσίδας του ΕΛΑΣ που τους δέχτη-κε αμέσως στις γραμμές του Ήταν οι πρώτοι Εβραίοι αντάρτες στη Στερεά Ελλάδα Το ημερολόγιο έγραφε 14 Μαΐου 1943 Μετά τη Μάχη της Παύλιανης (3 Ιουνίου 1943) εναντίον των Ιταλών ο Δαβίδ εντάχθηκε στην Επιμελητεία Για να ανεφοδιάζει τακτικά το τμήμα του με τρόφιμα ο ακούραστος εικοσάχρονος με τα χαρα-κτηριστικά μυωπικά γυαλιά ταξίδευε χειμώνα-καλοκαίρι στα πεδι-νά συγκέντρωνε τρόφιμα και υποζύγια και επέστρεφε στα αντάρ-τικα λημέρια Ο καπετάνιος του Δημήτρης Δημητρίου (Νικηφόρος) έγραψε γι αυτόν laquoΜrsquo ένα πιστολάκι στην τσέπη άλλοτε αντάρτης άλλοτε αδιάφορος πολίτης κατέβαινε παντού και μες στους Γερμα-νούς και μας έστελνε ότι μπορεί να φανταστεί κανείς Και οι άλλοι συναγωνιστές που είχαμε στην επιμελητεία ήσαν δυνατοί στη δου-λειά τους αλλά ο Δαβίδ ήταν διάολος σωστός ndashlaquoΣυναγωνιστές έλεγε στους υπεύθυνους δε θα φύγω από δω αν δε μου δώσετε τρόφιμα Έχω εντολή με άδεια χέρια να μη γυρίσω αλλά και ζητήματα μαζί σας να μη δημιουργήσω Εγώ τρόφιμα θέλω Ότι δε τον συνέφερνε έκανε τον κουφό και τον στραβό Κατάφερε και κουβάλησε καραβά-νια γεμάτα σιτάρια ρεβύθια λάδι ως το Δαδί (Αμφίκλεια) που ήταν γεμάτο Γερμανούςraquo Αρκετές φορές έφτανε ως την Ελευσίνα και τα περίχωρα της Αθήνας μεταφέροντας πίσω στον Παρνασσό αυτόμα-τα και χειροβομβίδες σε σιδερένια δοχεία γάλακτος Ο πολυμήχανος αντάρτης ξεχώριζε και στην εμφάνιση Στις κατοχι-κές φωτογραφίες φορά παντα τη στολή και το πηλίκιο του Γερμανού

αξιωματικού που είχε σκοτώσει ο ίδιος στο Κηφισοχώρι (Τιθορέα) Aπό τα 13 μέλη της οικογένειας Μπρούδο που εκτοπίστηκαν στο Άουσβιτς δεν επέστρεψε κανείς Στον Εμφύλιο καταδικάστηκε σε θάνατο και έμεινε σε διάφορες φυλακές μέχρι το 1955 Με προσω-πική παρέμβαση του Μπεν Γκουριόν απελάθηκε από την ελληνική κυβέρνηση στο Ισράηλ όπου ζει μέχρι σήμερα Είναι μέλος της laquoΠα-νελλήνιας Οργάνωσης Αγωνιστών Εθνικής Αντίστασης (ΠΟΑΕΑ)raquo και της laquoFederation Internationale de la Reacutesistance (FIR)raquo

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 17

ζΑΚ ΚωΣΤΗΣΗ αντιστασιακή δράση του Ζακ Κωστή αγγίζει τα όρια του μυθι-στορήματος Γεννημένος στην Χαλκίδα το 1912 από τους Μοσών και Χανά Κωστή με σπουδές νομικής είναι ο μόνος Έλληνας Εβραίος που συμμετείχε στην Οργάνωση laquoΑπόλλωνΥβόννηraquo το μεγαλύτε-ρο δίκτυο πληροφοριών και δολιοφθορών στην κατεχόμενη Ελλάδα Δύο γερμανοεβραίοι ο Πέτρος Μόρδος και ο Ούλριχ Βελς έδρασαν επίσης ως πληροφοριοδότες Από τον Ιανουάριο του 1943 το εμπορι-κό γραφείο του Ζακ στην οδό Κολοκοτρώνη 43 ήταν βασικό σημείο συνάντησης της οργάνωσης στο κέντρο της Αθήνας Ως μέλος της ομάδας του Γεράσιμου Παλούμπη και του laquoσαμποτέρ-φάντασμαraquo Γεώργιου Βαρνακιώτη ο Ζακ συμμετείχε σε πολλά σαμποτάζ στο λιμάνι του Πειραιά Ανάμεσα στα κατορθώματα της ομάδας ήταν η ανατίναξη του φορτηγού πλοίου laquoΣάντα Φεraquo ή laquoπλοίο του διαβό-λουraquo στο Κερατσίνι η ανατίναξη του οπλιταγωγού Β103 (21 Ιουνίου 1943) των ρυμουλκών laquoΤιτάνraquo και laquoΗρακλήςraquo και του μεταγωγικού Κ273 Ο Ζακ περνούσε πολλές ώρες στο laquoστρατηγείοraquo της Κολοκοτρώνη ώσπου τον Σεπτέμβριο του 1943 η διεύθυνση προδόθηκε laquoΟι Γερμα-νοί μπλοκάρουν το γραφείο της Κολοκοτρώνη Όλοι έχουν φύγει Ο Ζακ Κωστής παραμένει Δε φοβήται Συλλαμβάνεται Αντιμετωπίζει τους Γερμανούς με αφάνταστη ψυχραιμία Οι Γερμανοί εξαγριώνο-νται Τον δέρνουν και τον οδηγούν συνοδεία στην Γκεστάπο Πει-ραιώς όπου και τον ανακρίνουν εξαντλητικάraquo (Τα Νέα 971946) Ο συνεργάτης του Νίκος Αδάμ εκτελέστηκε ο ίδιος κατόρθωσε να διαφύγει Σύντομα απέκτησε πρόσθετο λόγο να περάσει στην πα-ρανομία Λίγες μέρες μετά κηρύχθηκε ο διωγμός των Εβραίων στην Αθήνα και ο Ζακ αναγκάστηκε να εξαφανίσει τα ίχνη του Κρύβεται στο Λιόπεσι (Παιανία) από τους Βαγγέλη Σιδέρη και Σταύρο Μπατά που συνδέονταν φιλικά με τον γαμπρό του Ηλία Δέντε Δίπλα στο σπίτι ήταν γερμανικό φυλάκιο laquoΚρατώντας τσίλιες ο λεβεντόγερος Βαγγέλης εγώ ξεσφράγιζα το ραδιόφωνο και άκουγα ειδήσεις από Λονδίνο και Κάιροraquo θα γράψει χρόνια αργότερα ο ίδιος Η δράση του ως σαμποτέρ συνδέσμου και πληροφοριοδότη στην laquoΕΟΠΔ Απόλλωνraquo αναγνωρίστηκε το 1949 από το Υπουργείο Στρατιωτικών ως ισοδύναμη με laquoεννιάμηνη υπηρεσία εν τη ζώνη επαφήςraquo και του απονεμήθηκε ο βαθμός του συνταγματάρχη Το 1968 κατέγραψε τις αναμνήσεις του από την Κατοχή σε ένα σπάνιο βιβλίο με τίτλο laquoΠτυ-χέςraquo που κοσμεί σήμερα τη συλλογή του ΕΜΕ

ΙωΣΗΦ ΝΙΣΣΗμΟ Ιωσήφ Νισσήμ είδε το πρώτο φως στην οδό Σαρανταπόρου στην Θεσσαλονίκη στις 22 Φεβρουαρίου 1919 Ήταν το τέταρτο παιδί της οικογένειας του εμπόρου Γαβριήλ Νισσήμ και της Μαρίας Αμπαστά-δο και μεγάλωσε σε ένα γαλλόφωνο σπίτι με καλή παιδεία Υπηρε-τούσε ως δόκιμος στη Σχολή Εφέδρων Αξιωματικών Πεζικού όταν ήχησαν οι σειρήνες της 28ης Οκτωβρίου Αγαπώντας τη στρατιωτική ζωή και μισώντας διπλά τους Γερμανούς ως Εβραίος και Έλληνας στρατιώτης αποφάσισε να συνεχίσει τον πόλεμο έστω και μόνος του Τις μέρες της γερμανικής εισβολής βρέθηκε μαζί με συναδέλφους του σε ένα καΐκι με προορισμό την Κρήτη Μετά την ηρωική άμυνα στο νησί επιβιβάστηκε στο βρετανικό καταδρομικό HMS Warspite και έφτασε στο λιμανι της Αλεξάνδρειας μετά από δυο μέρες που του φάνηκαν αιώνας εξαιτίας των συνεχών βομβαρδισμών από τα Στού-κας Στη Μέση Ανατολή ντύθηκε ξανά το χακί και ξεκίνησε μια μυθιστο-ρηματική ζωή Το καλοκαίρι του 1942 εντάχθηκε εθελοντικά στον laquoΙερό Λόχοraquo του συνταγματάρχη Χριστόδουλου Τσιγάντε Ήταν ο μόνος Εβραίος σε αυτή την μονάδα των 300 Ελλήνων που εκπαι-δεύτηκαν σε στρατόπεδο της Χάιφα ως επίλεκτοι laquoκομμάντοςraquo για καταδρομές πτώσεις με αλεξίπτωτο μάχες εκ του συστάδην ανα-τινάξεις κά Μετά τη Μάχη του Ελ Αλαμέιν (Οκτώβριος 1942) και την απόκρουση του Ρόμμελ ο Λόχος εντάχθηκε στη Φάλαγγα του Γαλλου στρατηγού Λεκλέρκ Ως γαλλομαθής ο Ιωσήφ εκτελούσε χρέη συνδέσμου κατά τις επιχειρήσεις κατά των Γερμανών στην Τυ-νησία Στην κρίσιμη Μάχη του Κσαρ Ριλάν (10-19 Μαρτίου 1943) το τζιπ όπου επέβαινε ανατινάχτηκε από νάρκη Για τον τραυματισμό του και την προσπάθειά του να σώσει έναν τραυματία Σενεγαλέζο στρατιώτη παρασημοφορήθηκε με την ανώτερη διάκριση το Χρυ-σούν Αριστείο Ανδρείας Ήταν η μεγαλύτερη τιμή σε Έλληνα μαχητή

εβραϊκού θρησκεύματος στον Βrsquo Παγκόσμιο Πόλεμο Εκτός από την επιχείρηση στη Σάμο (Οκτώβριος 1943) και την εντυπωσιακή εκκένω-ση 14000 Ιταλών αιχμαλώτων στην Τουρκία ο Ιωσήφ πήρε μέρος σε αναρίθμητες επιχειρήσεις και καταδρομές στην Βόρειο Αφρική από τον Λίβανο μέχρι την Κυρηναϊκή και αποστρατεύτηκε το 1945 με το βαθμό του ανθυπολοχαγού Στην Αθήνα ξαναβρήκε τους γονείς και τα τρία αδέλφια του Ηλία Ερρίκο και Δώρα που είχαν κρυφτεί Μόνο η μεγαλύτερη αδελφή Ρασέλ χάθηκε στο Άουσβιτς μαζί με συνολικά 80 μέλη των οικογενειών Αμπαστάδο Ασσέο και Νισσήμ Το 1947 παντρεύτηκε τη Ζαν Αροέστι μια Θεσσαλονικιά Εβραία που είχε γνωρίσει σε στρατόπεδο προσφύγων στο Χαλέπι της Συρίας κατά τη διάρκεια του Πολέμου Μετανάστευσαν στην Ιταλία όπου και ζουν μέχρι σήμερα

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 18

ΛΕωΝ ΒΑΡωΝΗ ζωή του Λέων Βαρών ξεκίνησε τον Δεκέμβριο του 1920 τις μέρες του Χανουκά στο Γκελί Μπολού (Καλλίπολη) της Ανατολικής Θρά-κης Το εβραϊκό του όνομα ήταν Γεουδά και ήταν γιος του Κερίδο Βαρών και της Όρο Κοέν μιας τυπικής ισπανοεβραϊκής οικογένειας με οθωμανική κουλτούρα Με την ελληνοτουρκική ανταλλαγή πλη-θυσμών εγκαθίστανται στην Καβάλα όπου γεννιούνται τα αδέλφια του Σαμουήλ Σουλτάνα-Σουζάνα και η μικρότερη η Σάρα που χάθηκε 10 χρονών Στην πολλαπλή ταυτότητα του νεαρού προστέ-θηκαν η ελληνικότητα και η συνείδηση του πρόσφυγα Αποφοίτησε από τη Μέση Εμπορική Σχολή Καβάλας και εργάστηκε σε διάφορες δουλειές για να ενισχύσει την φτωχή οικογένεια Η συνέχεια είναι γνωστή από σποραδικές αφηγήσεις Στις 14 Μαΐου 1942 συνελήφθη από τους Βουλγάρους και μεταφέρθηκε σε στρα-τόπεδο εργασίας στην Γκάρα Μπελίτσα κοντά στον σιδηροδρομι-κό σταθμό Δέκα μήνες αργότερα το τρένο στο οποίο επέβαιναν οι εκτοπισμένοι Εβραίοι της Καβάλας ndashκαι η οικογένειά τουndash που εξο-ντώθηκαν στην Τρεμπλίνκα πέρασε από την Γκάρα Μπελίτσα και μπροστά στα μάτια του Λέων Τότε ξεκίνησε η αντίστασή του Το καλοκαίρι δραπέτευσε με τον ξάδελφό του Μπίνιο Μεβοράχ κολύ-μπησαν τον Στρυμώνα και έφτασαν στην άδεια από Εβραίους Κα-βάλα Άγνωστο πώς ο Λέων διέφυγε στην Αθήνα και τη νύχτα του Γιομ Κιπούρ του 1943 βρέθηκε μαζί με άλλους 8 Εβραίους μεταξύ των οποίων και η οικογένεια Ντανιέλ Βαϊνστάιν σε ένα φορτηγό του ΕΑΜ με προορισμό την Πελοπόννησο Εντάχθηκε αμέσως στο 11ο Σύνταγμα Αρκαδίας του ΕΛΑΣ ως σύνδεσμος στην περιοχή Αράχω-βας Κερασίτσας Δολιανών και Κοσμά ενώ οι λογιστικές του γνώ-σεις τον έκαναν πολύτιμο στέλεχος στην Επιμελητεία του Αντάρτη (ΕΤΑ) Στην ταυτότητά του προστίθενταν τώρα και οι αριστερές ιδέες Στην περιοχή του Άστρους γνώρισε την οικογένεια του Ισαάκ Ρούσσο από την Θεσσαλονίκη που κρυβόταν στο χωριό Πλάτανος και συνδέθηκε με την κόρη Σέλλη Μετά τη Συμφωνία της Βάρκιζας επέστρεψε στην Καβάλα όπου άνοιξε εμπορικό κατάστημα όμως το στίγμα του laquoκομμουνιστήraquo τον καταδίωκε Στις 20 Αυγούστου του 1948 συνελήφθη στην Πάτρα ενώ προσπαθούσε να διαφύγει με καΐκι στην Παλαιστίνη μέσω Τερ-γέστης δικάστηκε και φυλακίστηκε για δύο χρόνια μετά τη στρα-

τιωτική του θητεία Τον Αύγουστο του 1952 παντρεύτηκε τη Σέλλη Ρούσσο στην Αθήνα και ίδρυσαν μαζί τη βιοτεχνία εσωρρούχων ΣΕΛ-ΒΑ Απέκτησαν δύο κόρες την Όρο-Οντέτ και τη Λουίζα Ο αιφνίδιος θάνατός του επήλθε στις 26 Σεπτεμβρίου 1991 Τον Δεκέμβριο του 1991 εκδόθηκε η ποιητική του συλλογή Οδός Πτολεμαίων σε επιμέλεια της κόρης του Οντέτ

μΑΝωΛΗΣ ΑΡΟυΧΟ αντάρτης-γιατρός γεννήθηκε στην Θεσσαλονίκη το 1914 το τέταρ-το παιδί μιας παραδοσιακής εβραϊκής οικογένειας Έχασε τον πατέ-ρα του Ιωσήφ όταν ήταν έφηβος Τελείωσε το δημοτικό της Allience Israelite Universelle και το Βrsquo Γυμνάσιο Αρρένων Θεσσαλονίκης Ολο-κλήρωσε τις σπουδές του στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και στρατεύτηκε λίγο πριν την κήρυξη του ελληνοϊταλικού πολέμου Παρέμεινε στην Θεσσαλονίκη όπου συγκροτήθηκε έμπεδο για την οργάνωση υγειονομικής υπηρεσίας του Γrsquo Σώματος Στρατού Τον Απρίλιο του 1941 ακολούθησε τη μεταφορά του νοσοκομείου στο νότο και παρέμεινε για λίγο στην Αθήνα προτού επιστρέψει στη γερμανοκρατούμενη πια ΘεσσαλονίκηΕργάστηκε για λίγο στο Δημοτικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης Ένα περιστατικό με Γερμανούς στρατιώτες τον τάραξε τόσο που εγκα-τέλειψε τη γενέτειρά του Στην Αθήνα διέξοδο στο ζόφο της πείνας και της τρομοκρατίας έδινε το φοιτητικό συσσίτιο του Αγίου Νικο-λάου Πευκακίων και διάφοροι ελληνοεβραϊκοί πυρήνες που συγκρο-τήθηκαν από το ΕΑΜ Αναμίχθηκε στις πρωτοβουλίες φυγάδευσης πολλών οικογενειών και του αρχιραββίνου Μπαρζιλάι και τελικά εγκατέλειψε κι ο ίδιος την πόλη Στα Δερβενοχώρια της Πάρνηθας προσκολλήθηκε στο 34ο Σύνταγμα Αττικοβοιωτίας του ΕΛΑΣ και έγινε ο γιατρός του ΙΙ Τάγματος του Συντάγματος με καπετάνιο τον Κώστα Αντωνόπουλο (laquoΚρόνοraquo) Τον Δεκέμβριο του 1943 το τάγμα εγκατστάθηκε στην Παρνασσίδα Ο Μανώλης απέδειξε αναρίθμητες φορές την αξία και το θάρρος του εξετάζοντας αρρώστους χειρουρ-γώντας τραυματίες και ακολουθώντας όλες τις μάχες ως υπεύθυνος πρώτων βοηθειών Το ΙΙ34 Τάγμα ήταν από τις πιο εμπειροπόλεμες μονάδες του ΕΛΑΣ με συνολικά 80 νεκρούς και διπλάσιους τραυμα-τίες και ο Μανώλης ένας από τους πιο δραστήριους αντάρτες-για-τρούς Ακόμη κι όσοι δεν έμαθαν ποτέ το όνομά του θυμούνταν έναν πολύτιμο laquoΕβραίο συναγωνιστήraquo που έσωζε ζωές Τον Οκτώβριο του 1944 προβιβάστηκε σε γιατρό του 34ου Συντάγματος όπου έμεινε ως τη Συμφωνία της Βάρκιζας (Φεβρουάριος 1945)

Μεταπολεμικά συνέβαλλε σημαντικά στο τιτάνιο έργο αποκατάστα-σης των πληγωμένων κοινοτήτων Στην Αθήνα ίδρυσε με άλλους Εβραί-ους γιατρούς την laquoΕπιτροπή Κοινωνικής Αρωγήςraquo για την φροντίδα των μελών της κοινότητας και οργάνωσε κατασκηνώσεις μεριμνώντας για ζητήματα διατροφής και περίθαλψης παιδιών και νέων Το 1952 πα-ντρεύτηκε την Λίλη Πάρδο από την Θεσσαλονίκη και απέκτησαν δύο κόρες την Αλίκη και τη Νέλλη Πέθανε τον Νοέμβριο του 1997

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 19

μωυΣ ΓΙΟυΣΟυΡΟυμΟ Μωύς Γιουσουρούμ ανήκει σε μια ιστορική ελληνοεβραϊκή οικογέ-νεια Ο παππούς του Μποχώρ ήρθε από τη Σμύρνη στην Αθήνα το 1860 και άνοιξε παλαιοπωλείο στη γωνία Καραϊσκάκη και Ερμού Το όνομα laquoΓιουσουρούμraquo καθιερώθηκε έκτοτε ως συνώνυμο της πε-ριοχής γύρω από το Μοναστηράκι Ο γιος του Νώε ταξίδεψε το 1913 στη Θεσσαλονίκη όπου παντρεύτηκε την αγαπημένη του αθηναία Μαζαλτώβ Χαμπίμπ που τον είχε ακολουθήσει Εκεί γεννήθηκαν ο Ισαάκ και ο Λεών Το 1917 η οικογένεια επέστρεψε στην Αθήνα αγόρασε το σπίτι στο Θησείο και γέννησε τέσσερα ακόμα παιδιά τον Μωύς (1920) τον Ιάκωβο την Τζόγια και την Στερίνα Ο Μωύς τελείωσε το Θ΄ Γυμνάσιο Αρρένων και σπούδασε στην οδο-ντιατρική σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών Στον Ελληνοϊταλικό Πόλεμο υπηρετούσε στον Ερυθρό Σταυρό ως ειδικευμένος ναρκωτής και έλαβε μέρος στη Μάχη της Κρήτης στον τομέα του Ηρακλείου μαζί με τον αδελφό του Ιάκωβο Οργανώθηκε σύντομα στο ΕΑΜ και πρωτοστάτησε στη δημιουργία φοιτητικών εβραϊκών πυρήνων της οργάνωσης στην πρωτεύουσα Με την έξοδο των Αθηναίων στο βου-νό (Σεπτέμβριος 1943) βρέθηκε στα Δερβενοχώρια της Πάρνηθας και πήρε το βάπτισμα του πυρός στις γερμανικές εκκαθαριστικές επιχει-ρήσεις του Οκτωβρίου Εντάχθηκε στον ΕΛΑΣ ως laquoΓιώργος Γαζήςraquo και ακολούθησε το Τάγμα Παρνασσίδας στην Φωκίδα Ο Ιάκωβος εντάχθηκε στο γειτονικό 36ο Σύνταγμα Τον Ιανουάριο του 1944 με εντολή της V Ταξιαρχίας του ΕΛΑΣ πέρασε στην Πελοπόννησο και τοποθετήθηκε στο 6ο Σύνταγμα Κορίνθου Εκεί αρχίζει η σημαντικό-τερη φάση της αντιστασιακής του ζωής Χάρη στην οργανωτικότητά του του ανατέθηκε η ευθύνη όλης της παραλιακής ζώνης ως προω-θημένο αντάρτικο φυλάκιο με έδρα στη Ζαρούχλα και την Ακράτα Συγκρότησε κινητή ομάδα που συνέλεγε πληροφορίες κατέστρεφε τηλεγραφικούς στύλους και σιδηροδρομικές γραμμές και εγκαθι-στούσε τηλεφωνικές συνδέσεις με τα ορεινά χωριά Το καλοκαίρι οργάνωσε μόνιμο Φρουραρχείο στη Λυκοποριά (Φ8) Μετά τις τελευταίες εκκαθαριστικές των Γερμανών τον Αύγουστο συνάντησε το Σύνταγμα στην ελεύθερη πια Κόρινθο Μετά την πα-ράδοση των όπλων του ΕΛΑΣ επέστρεψε στο Θησείο Με την ίδια αίσθηση καθήκοντος που επέδειξε στην Κατοχή πολέμησε με τον

Εθνικό Στρατό στον Εμφύλιο Πόλεμο (1947-1950) και παρασημοφο-ρήθηκε με το Αργυρούν Αριστείο Ανδρείας και τον Πολεμικό Σταυρό Ζει στην Αθήνα

μωυΣΗΣ μΑΤΑΘΙΑΣΟ Μωυσής Ματαθίας γεννήθηκε στις 29 Ιουνίου 1919 στο Βόλο Ήταν γιος του εμπόρου Ματαθία Ματαθία με καταγωγή από τα Ιωάννινα και της Ραχήλ Ματαθία το γένος Ζίδη από την Καρδί-τσα Τελείωσε το Γυμνάσιο Βόλου και το 1937 εισήχθη στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης με σκοπό να ακολουθήσει το επάγγελμα του θείου του Νισσήμ Ματαθία προέδρου της Ισ-ραηλιτικής Κοινότητας Αθηνών Λόγω του θανάτου του θείου του διέκοψε τις σπουδές του και επέστρεψε στο Βόλο Στην Κατοχή ξεκίνησε να προσανατολίζεται προς την Αντίσταση και συγκεκριμένα το ΕΑΜ που από τις αρχές του 1942 είχε εμφανι-στεί δυναμικά στην περιοχή της Θεσσαλίας Η προδιάθεση υπήρχε Ο άνδρας της μεγαλύτερης αδελφής του Εσθήρ Νίκος Σαμουηλίδης από την Καρδίτσα ήταν προπολεμικά οργανωμένος στο ΚΚΕ Ο Μωυσής εντάχθηκε στην πρώτη συλλογικότητα του ιταλοκρατούμε-νου Βόλου Ήταν ο Σύλλογος Αποφοίτων Γυμνασίου και Φοιτητών που οργάνωνε συσσίτια για τους πεινασμένους της πόλης θεατρικά έργα καλλιτεχνικές δραστηριότητες και συναυλίες Από τις αρχές του 1943 όλες οι δραστηριότητες συντονίζονταν από την Ενιαία Πανελλαδική Οργάνωση Νέων (ΕΠΟΝ) Ανήκοντας στην πρωτοπο-ρία της νεολαίας του Βόλου ο Μωυσής Ματαθίας ήταν από αυτούς που έγραφαν τα αντικατοχικά θεατρικά σκετς της ΕΠΟΝ όπως laquoΟ Βόλος τραγουδάειraquo laquoΦοιτητικές ανησυχίεςraquo laquoΌλα άλλαξανraquo κά Μετά τη συνθηκολόγηση της Ιταλίας (Σεπτέμβριος 1943) εγκατέ-λειψε το Βόλο και προσχώρησε στον ΕΛΑΣ που είχε αρχίσει να εξαπλώνεται στην ανατολική Θεσσαλία Η μόρφωση και αφοσίωσή του τον ανέδειξαν σύντομα σε στέλεχος του 54ου Συντάγματος στο Πήλιο Τον Οκτώβριο ανέλαβε υπεύθυνος Επιμελητείας στην νεο-σύστατη ΧVI Tαξιαρχία Ανατολικής Θεσσαλίας Το καλοκαίρι του 1944 βρέθηκε στο επιτελείο της Ομάδας Μεραρχιών Στερεάς (ΟΜΣ) με διοικητή τον υποστράτηγο Κωνσταντίνο Τσαμάκο καπετάνιο τον Βαγγέλη Παπαδάκη (laquoΤάσο Λευτεριάraquo) και έδρα το Καρπενήσι την πρωτεύουσα της laquoΕλεύθερης Ελλάδαςraquo Ήταν από τους ελάχι-

στους Έλληνες Εβραίους που υπηρέτησαν σε τόσο υψηλή θέση στην ιεραρχία του ΕΛΑΣΠαρά τις μεταπολεμικές διώξεις τελείωσε τις σπουδές του το 1949 Εργάστηκε στο ΚΙΣ και στον Οργανισμό Περίθαλψης και Αποκα-τάστασης Ισραηλιτών Ελλάδας (ΟΠΑΙΕ) ως δικηγόρος Το 1964 πα-ντρεύτηκε την Παυλίνα Κοέν από την Θεσσαλονίκη και απέκτησαν δύο παιδιά τον Ανδρέα και τον Αλέξανδρο Πέθανε στην Αθήνα τον Μάιο του 2010

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 20

ΣΑΛΒΑΤωΡ μπΑΚΟΛΑΣΜια ξεχωριστή περίπτωση ανάμεσα στους Εβραίους αντάρτες γεννή-θηκε τον Δεκέμβριο του 1922 στην Πρέβεζα και μεγάλωσε στα Γιάν-νενα από όπου καταγόταν ο πατέρας του Η αντιστασιακή διαδρομή του Σαλβατώρ Μπακόλα προδιαγράφηκε την πρώτη χρονιά της Κα-τοχής Ως ένας από τους υπεύθυνους του ΕΑΜ Νέων στα Γιάννενα καθοδηγούσε περίπου 80 νεαρούς Γιαννιώτες Εβραίους Ανέπτυξε έντονη μαχητικότητα Μαζί με τον Μωσέ Ντόστη σκόρπιζε προκη-ρύξεις στην πλατεία Πάργης έγραφε συνθήματα και απειλούσε ανοι-χτά όσους Εβραίους διατηρούσαν σχέσεις με Ιταλούς ή Γερμανούς στρατιώτες Συνέχισε την αντιστασιακή του δράση στην Αθήνα όταν τον Φε-βρουάριο του 1942 εγγράφηκε στο Τμήμα Χημείας του Πανεπιστημί-ου Η συνθηκολόγηση της Ιταλίας τον βρίσκει ενεργό μέλος του φοι-τητικού ΕΑΜ (Σπουδάζουσα) με το ψευδώνυμο laquoΣωτήρηςraquo Με την έξοδο στο βουνό ο ένοπλος αγώνας για τον ενθουσιώδη Γιαννιώτη ήταν μονόδρομος Παρέμεινε στην Πάρνηθα αρχικά στον Εφεδρικό ΕΛΑΣ Λιάτανης (Άγιος Θωμάς) και στη συνέχεια στο Ι34 Τάγμα Ατ-τικής του θρυλικού καπετάν Θεοχάρη Πολύχρονου που φρουρούσε τις πύλες της laquoΕλεύθερης Ελλάδαςraquo Τον Ιανουάριο του 1944 παρου-σιάστηκε στην εδρα της V Ταξιαρχίας του ΕΛΑΣ στο Λιδωρίκι και τοποθετήθηκε στον Λόχο Διοίκησης με διοικητή τον λοχαγό Γιάν-νη Λαζαρίδη Τον Μάιο ο Λόχος εκπαιδευόταν στην κοιλάδα του Μόρνου εν όψει ενός θερμού καλοκαιριού Ο Σαλβατώρ διακρίθηκε στη Μάχη της Άμφισσας (2 Ιουλίου 1944) και στην επική μάχη στις Καρούτες Φωκίδας (5 Αυγούστου 1944) όταν ένα γερμανικό από-σπασμα μάχης του επίλεκτου 18ου Συντάγματος Ορεινών Κυνηγών περικυκλώθηκε και εξοντώθηκε μέσα στο χωριό 97 Γερμανοί σκο-τώθηκαν και 105 αιχμαλωτίστηκαν Δεν ξεχνούσε ποτέ πως μια ολό-κληρη νύχτα περίμεναν το σύνθημα για την πρωινή επίθεση χωρίς να μιλάνε ή να καπνίζουν για να μη γίνουν αντιληπτοί Ο ίδιος ήταν ένας από τους περίπου 50 αντάρτες που τραυματίστηκαν σε αυτή

τη μεγαλειώδη αναμέτρηση Μια σφαίρα τον βρήκε στη δεξιά κνή-μη καθώς μαχόταν σώμα με σώμα με τους Γερμανούς Νοσηλεύτηκε στο αναρρωτήριο της Ταξιαρχίας στο χωριό Πενταγιοί Όταν τον Οκτώβριο η Ταξιαρχία μετονομάστηκε σε ΙΙ Μεραρχία του ΕΛΑΣ ο laquoΣωτήρηςraquo ήταν ένας από τους 30 αντάρτες της Υποδειγματικής Διμοιρίας ΕΠΟΝ του Λόχου Διοίκησης Ήταν ο μόνος από την οικογένειά του που επέζησε του Ολοκαυτώ-ματος Σύζυγος της Ντόρας Κοέν και πατέρας της Έστερ έφυγε από τη ζωή στις 8 Ιουλίου 2012

ΣΑΡΑ ΓΕΣΟυΑΓεννημένη στην laquoοβριακήraquo της Χαλκίδας το 1927 η Σάρα (ή Σαρίκα) Γεσούα ανήκει στις εμβληματικές φυσιογνωμίες της Αντίστασης Ο πόλεμος τη βρήκε μαθήτρια στη Δημόσια Εμπορική Σχολή Χαλκί-δας Μετά τον πρόωρο θάνατο του πατέρα της (1927) ζούσε με την μητέρα της Ζαφείρα και τη μεγαλύτερη αδελφή της Γιάφφα στην οδό Κώτσου κεντρικού δρόμου της εβραϊκής γειτονιάς Η μητέρα της ήταν αδελφή του συνταγματάρχη Μαρδοχαίου Φριζή γεγονός που έπαιξε καταλυτικό ρόλο στη διαμόρφωση της πατριωτικής της συνείδησης Πριν κλείσει τα 14 η Σάρα περιέθαλπτε τραυματίες στο στρατιωτικό νοσοκομείο της πόλης ως εθελόντρια νοσοκόμα Επόμενο βήμα ήταν η Αντίσταση Η δραστήρια εβραιοπούλα προμη-θεύτηκε για την ίδια και την μητέρα της ψεύτικες ταυτότητες Με την έναρξη της γερμανικής κατοχής (Οκτώβριος 1943) η Σάρα συνεννοή-θηκε με το ΕΑΜ πήρε τη μητέρα της και εγκατέλειψαν την Χαλκίδα για τη Στενή όπου ζούσε η αδελφή της με τον άντρα της Για να προφυλάξει από τις επιδρομές των Γερμανών τους τρομοκρα-τημένους Εβραίους που είχαν καταφύγει στα βουνά η Αντίσταση τους σκόρπισε σε διάφορα χωριά (Πάλιουρας Θεολόγος Στρόπωνες Βασιλικό) και αργότερα οργάνωσε δίκτυο διαφυγής με καΐκια για την Τουρκία από την περίφημη παραλία των Τσακαίων Η νεαρή Σάρα έγινε δασκάλα στο απομονωμένο χωριό Κουρκουλοί δουλεύο-ντας δραστήρια στην ΕΠΟΝ Μετά την φριχτή δολοφονία της ξαδέλ-φης της Μέντης Μόσχοβιτς από τα Τάγματα Ασφαλείας στους Στρό-πωνες (4 Μαρτίου 1944) και τον εμπρησμό του χωριού Κουρκουλοί προσκολλήθηκε στα αντάρτικα τμήματα Αμέσως καθιερώθηκε ως ομιλήτρια που κήρυττε με πάθος τον ένοπλο αγώνα ιδιαίτερα στις νεαρές γυναίκες Σύντομα σχημάτισε ανεξάρτητη γυναικεία ομάδα που πολεμούσε μάζευε πληροφορίες και ξεσήκωνε τον κόσμο στα χωριά Ένας Αμερικανός δημοσιογράφος που βρέθηκε στην κατεχό-μενη Εύβοια της αφιέρωσε ξεχωριστό απόσπασμα στην ανταπόκρι-σή του για τους Έλληνες αντάρτες laquoΕίναι ένα κοντό δεμένο κορίτσι με μαύρα μαλλιά και γαλάζια μάτια Τρέχει σαν άντρας και μπορεί να χτυπήσει ένα καρύδι σε απόσταση 200 γυάρδες Είτε φωνάζει παραγγέλματα είτε δίνει σήμα με τα χέρια της στο Λόχο είτε τρα-γουδάει στα ορεινά μονοπάτια το κάνει με πάθος και περηφάνειαraquo Η Απελευθέρωση τη βρήκε καπετάνισα της Υποδειγματικής Διμοι-

ρίας Γυναικών του 7ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ και ήδη θρυλική

μορφή ανάμεσα στους αντιστασιακούς της Εύβοιας με το όνομα laquoΚα-

πετάνισσα Σαρίκαraquo Σήμερα ζει στο Τελ-Αβίβ

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 21

Οι σελίδες που ακολουθούν πε-ριλαμβάνουν όσα ονόματα Εβραίων αντιστασιακών πεσόντων στις μά-χες και εκτελεσμένων σε αντίποινα μπορέσαμε να συγκεντρώσουμε Η τελική μορφή του καταλόγου των αντιστασιακών βασίστηκε στη λίστα ονομάτων που επεξεργάστηκε η Έφη Εζρατή και δημοσιεύτηκε στο βιβλίο του Steven Bowman Η Αντίσταση των Εβραίων στην Κατοχική Ελλά-δα (Έκδοση ΚΙΣ Αθήνα 2013) Ο κατάλογος ονομάτων των πεσόντων και εκτελεσμένων συμπληρώθηκαν με βάση αδημοσίευτο υλικό από το αρχείο του ΕΜΕ και αποδελτίωση αρχειακού υλικού και δευτερογενούς βιβλιογραφίας Με την πεποίθηση πως αποτελεί ένα μόνο βήμα μιας έρευνας που συνεχίζεται παραδίδου-με τα ονόματα ως συμβολή στην ιστο-ριογραφία και ελάχιστο φόρο τιμής στους αντιστασιακούς Εβραίους που θυσιάστηκαν για την ελευθερία

ΚΑΝΤΙΣ ΓΙΑ ΤΟυΣ πΕΣΟΝΤΕΣΑς μεγαλυνθεί και ας αγιαστεί το μεγάλο όνομα Του στον κόσμο που έπλασε κατά τη θέληση Του Αμέν Ας βασιλεύσει η βασιλεία Του ας πραγματοποιηθεί η λύτρωση και ας συντομευτεί ο ερχομός του μασσίαχ στη διάρκεια της ζωής μας και στις ημέρες μας και στη διάρκεια της ζωής όλου του Ισραήλ γρήγορα και σύντομα και πείτε Αμέν

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 22

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣ Ντάριο (Δαβίδ) Ααρών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΑνρύ Ααρών Καβάλα Αρμάνδος Ααρών Κέρκυρα Σαλώμ Αβδελάς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ααρών Αβδελάς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Βίκτωρ Αβδελάς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σολομών Αβδελάς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ζακ Αβραάμ Καβάλα Βιτάλ Αελιών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ ΘεσσαλίαΟυίλιαμ Ισαάκ Αζάρ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλμπέρτος Αζάρ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ζουλύ (Ιουλία) Αζάρ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Λάζαρος (Ελιέζερ) Αζαρία Βέροια ΕΑΜ ΕΤΑ ΘεσσαλίαΜωρίς Αζί Ρένα Αζούζ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σαλβατώρ Αζούζ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Λεών Αζουλί [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωρίς Ακαρά Ηλίας Αλαλούφ Αθήνα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] ΑττικήΣόλων Αλαλούφ Ρασέλ Άλβο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ Δυτική ΜακεδονίαΠαλόμπα Άλβο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ Δυτική ΜακεδονίαΣαλβατώρ Αλγούσσης Νισήμ Αλκαλάη Διδυμότειχο Σαμουήλ Αλαλούφ Ηλίας Αλαλούφ Σεμτώβ Αλαλούφ Θεσσαλονίκη Σολομών Αλαλούφ Θεσσαλονίκη ΒΣΑ Δυτική ΘεσσαλίαΑλμπέρτος Αλαλούφ Βόλος Ραούλ Αλμοσνίνο Θεσσαλονίκη Ελίας Αλμοσνίνος Δανιήλ (Δανέλος) Αλχανάτης Αθήνα ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Αθήνα ΕύβοιαΖακίνος Αλχανάτη Γεουδά Αμάρ Τρίκαλα ΕΛΑΣ ΕύβοιαΛεών Αμάρ Χαλκίδα ΕΛΑΣ ΕύβοιαΖοζέφ Αμαρίλιο Αλμπέρτο Αμαρίλιο Θεσσαλονίκη ΕΑΜ ΑθήναΙσαάκ Αμίρ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΝτάριο Αμίρ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ζουλύ (Ιουλία) Αμίρ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δαβίδ Αμίρ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑλβέρτος Αμών Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΒίκτωρ Αμών Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Γιακώβ Αράρ Καστοριά [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Γεουντά Αράρ Καστοριά [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αβραάμ Αρδίττης Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΤσιάκο Αρούχ Θεσσαλονίκη Μανώλης Αρούχ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑλμπέρτος Ασσέο Ελί Αττάς ΕΑΜ Αθήνα

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣ Μωύς Αττάς Αθήνα ΕΛΑΣ ΚορινθίαΊνο Αττάς Θεσσαλονίκη Θεσσαλονίκη Αττίας Καβάλα Ισαάκ Αχάρ Μιχάλης Βαλαής Ιωάννινα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλβέρτος Βαλεστάιν Αθήνα ΕΠΟΝ ΑθήναΣίμων (Σίμος) Βαλεστάιν Αθήνα ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΙακώβ Βαρούχ Σάμπυ (Σαμπετάι) Βαρσάνο [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΑβραάμ Βαρών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΛεών-Γεουδά Βαρών Καβάλα ΕΛΑΣ ΠελοπόννησοςΜαξ Βαρών Καβάλα ΕΑΜΕΤΑ ΕλασσόναΕλιάου Βεϊσσή Αλμπέρτο Βελλέλης Πάτρα ΕΛΑΣ ΠελοπόννησοςΕμμανουήλ Βελλέλης Πάτρα ΕΛΑΣ ΠελοπόννησοςΖακ Βεντούρα Θεόφιλος Βιτάλης Βόλος Σαμουήλ Λεών Γαβριηλίδης Αθήνα Αλμπέρτος Γαβριηλίδης Σάρα Γεσουά Χαλκίδα ΕΛΑΣ ΕύβοιαΓιομτώβ Γιακοέλ Τρίκαλα Γιακοέλ Καβάλα Αλμπέρ Γιαχμπές Καβάλα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλμπέρτος Γιαχόν Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Στέλλα Γιαχόν Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ιακώβ Γιουσουρούμ Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜωύς (Μωρίς) Γιουσουρούμ Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά Ελλάδα ΚορινθίαΠέπο Γιωσέφ Νταρών Γκανής Μάρκος Γκανής Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σολομών Γκανής Αγρίνιο [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σόλων Γκανής Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ιωσήφ Γκατένιο Θεσσαλονίκη Δαβίδ Γκατένιο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ Σαλτιέλ Γκατένιο Θεσσαλονίκη Ιακώβ Γκερσόν Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Γκρότας Ιερεμίας Δανιήλ Ιωάννινα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Εδουάρδος Δάφφας Βόλος ΕΛΑΣ ΕύβοιαΙωσήφ Δαβίδ Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜίμης Δαβίδ Σαμουήλ Δαβίδ Σαμουήλ Δέντης Χανιά [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δαβίδ Εζρά Καρδίτσα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Χαΐμ Εζρά Μωρίς Εζρά Αλμπέρτος Εζρατή Δαβίδ Ελιάου Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΜισέλ Ηλίας Αβραάμ Ελιάν Θεσσαλονίκη ΕΑΜ Κεντρική ΜακεδονίαΒίκτωρ Ελιασάφ Ηλίας Ελιασάφ Ηλίας Ελιέζερ Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Λάζαρος Ελιέζερ Άρτα ΕΑΜ Ήπειρος Ισαάκ Ελιέζερ Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ισαάκ Εμμανουήλ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΗλίας Ερρέρα

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΟΙ

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 23

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣ Μωρίς Ερρέρα Θεσσαλονίκη ΘεσσαλονίκηΜωύς ΕσκαλονίΣαμουήλ Εσκινατζής Λάρισα ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΜωρίς Εσφόρμες Θεσσαλονίκη Αβραάμ Ζακ Καβάλα Μηνάς Ζακ Βόλος Ιωσήφ Ζακάρ Βόλος Σάββας Ιακώβου Βόλος ΕΛΑΣ Δυτική ΘεσσαλίαΧαΐμ Ιακώβου Βόλος Αλβέρτος Ιεσουλάς Βόλος Μωυσής Ελιά Ιεσουλάς Βόλος Ιωσήφ Ίζης Τρίκαλα Λεών Ίντης (ή Ίντας) Αθήνα ΕΛΑΣ Γιωσέφ Ίσσης Σάββας Ίσσης Άρτα Λούνα Ισχάκ Μπίτολα Μεντές Ισχάκ Μπίτολα Πέκο Ισχάκ Μπίτολα Αλβέρτος Ιωσήφ Οβαδίας Μωρίς Καζές Κομοτηνή ΒΣΑ Ανατολική ΘεσσαλίαΆρης Καζές ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΣαμουήλ Καζές Άλμπερτ Κάκις ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΚάρμεν Κάκις ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΦρέντερικ Κάκις ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΖακ Κάκις ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΕμίλ Κάκις Δράμα Γεουντά Καλέφ-Εζρά Ιωάννινα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Αβραάμ Καλέφ-Εζρά Ιωάννινα ΕΑΜ Ήπειρος Δαβίδ Καλντεράν Μπίτολα Σαμουήλ Καλντεράν Μπίτολα Ζουλί Καλδερόν Καλδερόν Φλώρινα Καλδερόν Φλώρινα Γκίτα Καλντερών Μπίτολα Λούνα Καλντερόν Κάρλο Καλντερόν Μπίτολα Ματίκα Καμπελή Τρίκαλα Μίμης Καμπελής Τρίκαλα Νισσήμ Καμχής ΕΑΜ ΜεσσηνίαΜωύς Καμχή Θεσσαλονίκη Μωυσής Καμχής Λάρισα Γιαχιέλ Καπέτας Σολομών Καπέτας ΕΑΜ Θεσσαλία Ηλίας Καπέτας Τρίκαλα Ζακ Καπόν Ματίλντα Καπόν Θεσσαλονίκη Δυτική ΜακεδονίαΚάρολος Καράσσο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΕμμανουέλ Καράσσο Θεσσαλονίκη Γιωσέφ Καράσσο Θεσσαλονίκη Ζακ Καράσσο Θεσσαλονίκη Δανιήλ Καράσσο Θεσσαλονίκη Μωύς Καράσσο Θεσσαλονίκη Τζιάκο Καράσσο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜπέττυ Καράσσο Θεσσαλονίκη Αλμπέρτο Καράσσο Θεσσαλονίκη

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΟΙ

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΝταίζυ Καράσσο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΝιγρίταΖακ Καπόν Άλμπερτ Κασόρλα Μπίτολα Ισαάκ Κασούτο Κασούτο Λάρισα Σολομών Κάστρο Βόλος Ζακ Κατάν Νισσήμ Καμχή Σαμουήλ (Μπόμπυ) Κοέν Δαβίδ Κοέν Πρέβεζα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΔαβίδ Σαμπετάι Κοέν Έλι Κοέν Μεναχέμ Κοέν Μενασέ Κοέν Γεσούα Κοέν Γιακώβ Κοέν Λάουρα Κοέν Χαΐμ Κοέν Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΑλβέρτος Κοέν Δράμα Αλβέρτος Κοέν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΙτσχάκ Κοέν Ξάνθη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΙωσήφ Κοέν Λουί Κοέν Ξάνθη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΖοζέφ Κοέν Κρήτη Μωρίς Κοέν Ιωσήφ Αβραάμ Κοέν Ιωάννινα Μιχαήλ Ηλίας Κοέν Ιωάννινα Σαμουήλ Κοέν Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ηλίας Κοέν Θεσσαλονίκη Ρόζα Κοέν Θεσσαλονίκη Σαμ Κοέν Θεσσαλονίκη Στέλλα Κοέν Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Κεντρική ΜακεδονίαΗλίας Γιουδά Κοέν Λάρισα Πίνχας Κοέν Φλώρινα Ιωσήφ Κοέν Φλώρινα Λέων Κοέν Αθήνα Μωυσής Κοέν Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑαρών Κοέν Αθήνα Ζακίνος Κοέν Αθήνα ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Αθήνα ΕύβοιαΜωσέ Κοέν Καβάλα Δαβίδ Μιχαήλ Κοέν Πρέβεζα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΆννα Κοέν Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΜπαρούχ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ντάριο Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Χαΐμ Σαμουήλ Κοέν Βόλος ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΙακώβ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ισαάκ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ιακώβ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Καρολίνα Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Λέων Ιωσήφ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Νισσήμ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Πέπος Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ραχήλ Κοέν Βόλος EΠΟΝ Εθνική Αλληλεγγύη ΕΛΑΣ Σαμουήλ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σίμων Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σλόμο Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ]

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 24

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΖαχαρίας Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ζουλύ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ροζίτα Κοέν Βόλος ΕΠΟΝ Σαμπετάι Κοέν Βόλος ΕΠΟΝ Σαλβατώρ Κοέν Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΒίκτωρ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Νταβίκο Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ηλίας Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωρίς (Μωσέ) Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μασλάχ Κοέν Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΣολομών Κοέν Ιωάννινα Σόλων Κομίδης Κομοτηνή Μισέλ Κονέ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ηλίας Κονές Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΜωυσής Κονές Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Τόρι Κουένκα Θεσσαλονίκη ΘεσσαλονίκηΙάκωβος Κούμερης Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΖακ Κωστής Χαλκίδα Απόλλων- Υβόννη ΑθήναΑλμπέρτος Λαζάρ Λάρισα ΕΛΑΣ Κεντρική ΘεσσαλίαΙσαάκ Λαζάρ Λάρισα ΕΛΑΣ Κεντρική ΘεσσαλίαΝισσήμ Λαζάρ Σαλβατώρ Λαζάρ Λάζαρος Λαζάρ Ιωσήφ Λαχανάς Μωυσής Λεβή Νίνο Λεβή Οβαδίας Λεβή Ρόζα Λεβή Σόλων Αβραάμ Λεβή Ζαχαρίας Λεβή Ζακ (Ιακώβ) Λεβή Θεσσαλονίκη Ερρίκος Λεβή Ιωάννινα ΕΔΕΣ ΙωάννιναΧαΐμ Λεών Λεβή Ιωάννινα Ααρών Λεβή Τρίκαλα Ηλίας Λεβή Τρίκαλα Καίτη Λεβή Τρίκαλα Σολομών Αβραάμ Λεβή Τρίκαλα Μεΐρ Λεβή Τρίκαλα Αβραάμ Λεβή Θεσσαλονίκη Αβραάμ Λεβή Χαλκίδα Ηλίας Λεβή Αθήνα ΕΑΜ ΑθήναΕμμανουήλ Λεβή Αθήνα Μανώλης Λεβή Ματαθίας Λεβή Χαΐμ Λεβής Ιωάννινα ΕΑΜ ΑθήναΣίμων Λεβή Λάρισα Ρούλα (Ραχήλ) Λεβή Δαβίδ Λεβής Βόλος ΕΑΜ ΘεσσαλίαΜωυσής Λεβής Βόλος Νέλλος Λεβής Βόλος Ζάχος Λεβής Βόλος Λέων Λεβής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΙακώβ Μαγρίζος Λάρισα Σιμαντώβ Μαΐσης Ραφαήλ Μάλτης Ιωάννινα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΡαούλ Μάνο Ραχήλ Μάνο Ματθίλδη Μασαράνο [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΙσαάκ Μασσότ Μωυσής Ματαθίας Βόλος ΕΛΑΣ ΘεσσαλίαΖάκο Ματαθίας Βόλος Λέων Ματαλόν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΣαλομών Ματαλόν Ματίλντα Ματαράσσο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ Δυτική ΜακεδονίαΝισσήμ Ματαθίας Κέρκυρα Πάππας Μάτσας Μωύς Μάτσας Χαΐμ Μάτσας Ιωάννινα Ελιασάφ Μάτσας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιεσούα Μάτσας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιωσήφ Μάτσας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΣολομών Μάτσας Ιωάννινα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σλόμο Ματσίλ Ιωάννινα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑβραάμ Μεβοράχ Καβάλα ΕΛΑΣ Σαμουήλ Μεγίρ Ιωάννινα Βιτάλ Μεγίρ Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Λέων Μεΐρ Ηλίας Μιζάν Ιακώβ Μιζάν Λέων Μιζάν Σαμπετάι Μιζάν Σαούλ Μιζάν Βουλγαρία Δαβίδ Μιζάν Δράμα Σάμυ Μιζάν Λάρισα Ισαάκ Μιζάν Αγρίνιο Ζακίνος Μιζάν Βόλος Τζάνι Μιζάν Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιωσήφ Μιζραχής Αθήνα ΕΑΜ ΠελοπόννησοςΑλμπέρτος Μιζραχής Λάρισα

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΜήνας Μιζραχής Βόλος Σαρίνα Μιζραχή Βόλος Ζακ Μιζραχής Βόλος Χαΐμ Μιζραχής Βόλος Αλμπέρτος Μινέρβο Χανιά ΒΣΑ ΚρήτηΤζένη Μινέρβο Χανιά Μισκατέλ Διδυμότειχο Μισκατέλ Διδυμότειχο Χαΐμ Μιζραχής Βόλος Λιλή Μητράνι Θεσσαλονίκη Ροβέρτος Μητράνι Σέρρες ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑβραάμ Μιχαήλ Ιωάννινα Μιωνή Αγρίνιο Μωυσής Μιωνής Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιωνάς Μιωνής Αγρίνιο ΕΑΜ Σαμ Μοδιάνο Θεσσαλονίκη Έλιο Μοδιάνο Σόφη Μολτίαχ Μόλχο Α Μόλχο Θεσσαλονίκη Μωυσής Μόρδος Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική Θεσσαλία Μορδώχ Μέντη Μόσκοβιτς Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΕύβοιαΑλίκη Μουρτζούκου Βόλος Δαβίδ Μπακόλας Σαλβατώρ Μπακόλας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΝισσήμ Μπακόλας Ιωάννινα Σιών Μπακόλας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιάκωβος Μπαλέστρας Κέρκυρα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ραφαήλ Μπαρκή Σολομών Μπαρκή Αθήνα Ιακώβ Μπαρτζιλάι Αθήνα Ιωσήφ Μπαρτζιλάι Αθήνα Νισσήμ Μπατής Ιωάννινα Βίκτωρ Μπατής Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΚουτιέλ Ιακώβ Μπέγας Λάρισα Αλμπέρτος Μπέζα Ζακλίν Μπέζα Άλφρεντ Μπέζα Θεσσαλονίκη Μόνικα Μπέζα Θεσσαλονίκη Ελένη Μπέζα Θεσσαλονίκη Αρμάντο Μπεζές Θεσσαλονίκη ΕΑΜ ΘεσσαλίαΜωσέ (Μωρίς) Μπέλλο Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΣαλβατόρε Μπεν Γιαΐς Πέπο Μπενοζίλιο ΕΑΜ ΑθήναΑλμπέρτο Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη Βενιαμίν Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη Μωσέ Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη Ντικ Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΖακ Μπενβενίστε Δαβίδ Μπενβενίστε Καβάλα Έστερ Μπενβενίστε Λάρισα Νταίζη Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΑθήναΧαΐμ Μπενρουμπή Μωρίς Μπενρουμπή Αλβέρτος Μπενρουμπή Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜεναχέμ Μπενσιών Καβάλα Ιωσήφ Μπενσουσάν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΙακώβ Ισραήλ Μπεράχα Τρίκαλα ΕΛΑΣ Δυτική ΘεσσαλίαΓεουντά Μπεράχα Βιτάλ Μπεράχα Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΜεντές Μπεσαντσή Μωσέ Μπέσο Αθήνα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μπετσαλέλ Μπεχάρ Ζακ Μπεχάρ Μάρκος Μποττόν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Σαλομόν Μπούρη Ντόρα Μπουρλά Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΓιολάντα Μπουρλά Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΛεών Μπουρλάς Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΣολομών (Σάρδος) Μπουρλάς Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΜωυσής Μπουρλάς Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΑβραάμ Μπουρλάς Θεσσαλονίκη Σάρα Μπουρλά Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΤσελεμπή Μπουρλά Σέρρες ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΜωρίς Μπουρλάς Γιακώβ Μποχορόπουλος Ιωάννινα Ροβέρτο Μπρέλλης Δαβίδ Μπρούδο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜιχάλης Μπρούδο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική Μακεδονία Ερνστ Μύλλερ Αθήνα Ισαάκ (Γιτσχάκ) Μωυσής (Μωσέ) Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική Μακεδονία Γιομτώβ Μωσέ Ιωάννινα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΔαβίδ Μωυσής [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ασέρ Μωυσής Τρίκαλα ΕΑΜ ΑθήναΕσδράς Βενιαμίν Μωυσής Λάρισα ΕΛΑΣ ΘεσσαλίαΕσδράς Δαβίδ Μωυσής Λάρισα ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΑλβέρτος (Αβραάμ) Μωυσής Βόλος

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΟΙ

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 25

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΣλόμο Ναούμ Ηλίας Ναούμ Ιωάννινα Μαρσέλ Νατζαρή Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΔαβίδ Ναχμίας Άρτα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Σαμ Ναχμίας Αθήνα Μιχαήλ Νεγρίν Αθήνα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Αλβέρτος Νεγρίν Τρίκαλα Ισαάκ Νεγρίν Τρίκαλα Βενιαμίν Νεγρίν Τρίκαλα ΕΛΑΣ Δυτική ΘεσσαλίαΛουίζα Νεγρίν Λάρισα ΕΠΟΝ ΘεσσαλίαΙωσήφ Νεχαμά Ισαάκ Νεχαμά Αθήνα ΕΛΑΣ Δυτική ΘεσσαλίαΡοέλ Νισαχόν Ζακ Νισσάν Σολομών Νισσήμ Ηλίας Σαμ Νισσήμ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΓιοέλ Νιτσαχόν Τρίκαλα Πωλ Νόαχ Ισίδωρος Νόαχ Ισαάκ Ντάσα Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΒιτάλ Ντάσα Θεσσαλονίκη Ιωσήφ Ντεκάστρο Χανιά ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜαρσέλ Ντεμάγιο Μπίτολα Μωσέ Ντόστης Ιωάννινα ΕΑΜ Νέων ΙωάννιναΝτίνος Οβαδίας Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΙσαάκ Οβαδία Δράμα ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΝτάνυ Οβαδίας Θεσσαλονίκη Σαλβατώρ Οβαδίας Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΙσαάκ Οβαδίας Ιωσήφ Ντάριο Ουζιέλ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΒαρών Πάρδο Καβάλα Μωύς Πάρδο Καβάλα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΣάββας Πάρδο Καβάλα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΆνια Πάτσνικ Βιέννη ΕΠΟΝ Χάρυ Πάτσνικ Βιέννη Μπαρούχ Πεζόντες Αβραάμ Πελές Ιωσήφ Πέπο Αθήνα Π Περαχιά Φλώρα Περαχιά Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική Μακεδονία Περαχιά Αλλέγρα Πέσσαχ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δαβίδ Πέσσαχ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωυσής Πέσσαχ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μεσουλάμ Πέσσαχ Φλώρινα Χαΐμ Πίντο Μωρίς Πίνχας Μωρίς Πιπανό Ερρίκος Πιπανό Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΧαΐμ Πολίτης Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωυσής Πολίτης Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ηλίας Πολίτης Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μπεν Ποράτ Γιακώβ Πούλος Αλμπέρτος Πρίζναλης Σέρρες ΕΑΜ ΘεσσαλίαΝτόρα (Ντορίκα) Ραμπάν Ραπέτης Άλχη Ραφαήλ Αθήνα Δαβίδ Ραφαήλ Ιωάννινα Λέων Ρεβή Αθήνα Σιμαντώβ Ρόζεν Εφραίμ Ρόζενμπεργκ Θεσσαλονίκη Αβραάμ Ρομάνο Θεσσαλονίκη Δαβίδ Ρούσο Αθήνα Ισαάκ Ρούσο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΙσαάκ (Ζακίνος) Ρούσο Σέρρες ΕΛΑΣ ΠελοπόννησοςΙακώβ Ρούσο Τσαντίκος Σαδίκ Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ισραήλ Σαδικάριο Βόλος Ραούλ Σαΐας Έλι Σακκής Ιωσήφ Σακκής Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ισαάκ Σακκής Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Έλλη Σακκής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΗλίας Σακκής Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωυσής Σακκής Βόλος ΕΛΑΣΕΤΑ Ανατολική ΘεσσαλίαΠέπος Σακκής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΙσαάκ Σακκής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΛέων Σακκής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΑλμπερτίκο Σάκο Καστοριά Μορδοχάι Σάλεμ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Κεντρική ΘεσσαλίαΑλμπέρτος Σάλεμ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Κεντρική ΘεσσαλίαΑντζέλ Σαλτιέλ Μανώλης Σαλτιέλ Θεσσαλονίκη Ιωσήφ Σαμαρίας Βόλος Πέπος Σαμαρίας Βόλος Δαβίδ Σαμουήλ Θεσσαλονίκη Εμίλ Σαμπάς Άρτα ΕΔΕΣ ΆρταΜεναχέμ Σαμπετάι

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΜηνάς Σαμπετάι Βόλος ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΡαφαήλ Σαμπετάι Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ααρών Σαμπετάι Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλμπέρ Σαούλ ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΖωή Σαπόρτα Μπουένα Σαρφατή Θεσσαλονίκη Σαλβατώρ Σαρφατής Δαβίδ Σασσών Ισαάκ Σασσών Σαλομών Σασσών Αλβέρτος Σαφάν Αβραάμ (Έμπης) Σβώλης Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ηλίας Σβώλης Ιωάννινα Μιχαήλ Σβώλης Ιωάννινα Μπεχώρ Σβώλης Ιωάννινα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Μωσέ Σεγκόρα Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΣλόμο Σένκα Ζακ Σερόρ Σερόρ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΙτσχάκ Σιακίμ Ισραήλ Σιδαρίκης Αγρίνιο Σαμ Σίδης Αθήνα ΕΑΜ ΑθήναΜπαρούχ Σιμπή Θεσσαλονίκη ΕΑΜ Αθήνα ΠελοπόννησοςΙντό Σίμσι Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜπέζα Σιών Δαβίδ Σουλάμ Σαμουήλ Σούσης Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Μωρίς Στρούμσα Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΘεσσαλονίκηΙωσήφ Ταμπώχ Βέροια Ιωσήφ Νισσήμ Ταραμπουλούς Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική Μακεδονία

Δαβίδ Τιάνο Θεσσαλονίκη Ζαχαρίας Τουρών Βόλος Εδμόνδος Τορόν Λάρισα ΕΠΟΝ ΑθήναΆνζελ Τσιάκο Θεσσαλονίκη Δαβίδ Τσουβά Λάρισα Τζάκος Τσουβά Λάρισα Ηλίας Φελούς Ιακώβ Φελούς Αβραάμ Φελούς Τρίκαλα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλλέγρα Φελούς- Καπέτα Τρίκαλα ΕΑΜ Εθνική Αλληλεγγύη ΘεσσαλίαΜάρκος Φελούς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Χρυσούλα Φελούς Τρίκαλα ΕΠΟΝ ΘεσσαλίαΜωυσής Φερετζή Σαδώκ Φερετζή Αλβέρτος Φερετζή Εσδράς Ηλίας Φιλοσώφ Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ισαάκ Αβραάμ Φιλοσώφ Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ραφαήλ Ηλίας Φιλοσώφ Λάρισα ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΜωρίς Φλωρεντίν Φάνυ (Ματίλντα) Φλωρεντίν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΑβραάμ (Αβραμίκος) Φόρνης Χαλκίδα ΕΛΑΣ ΕύβοιαΑαρών Φόρνης Χαλκίδα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Πέπος (Ιωσήφ) Φόρτης Μωυσής (Μίμης) Φόρτης Μανώλης Φραγγής Χαλκίδα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σίμων Φραγγής Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] ΕύβοιαΑλμπέρτος Φρανσές Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ιάκωβος Φρανσές ΕΛΑΣ Κεντρική ΜακεδονίαΡαούλ Φραντζής Μανώλης Φραντζής Βόλος Κάρμεν Φρεζή Βόλος Αβραάμ Χαΐμ Φρεζής Χαλκίδα ΕΑΜ Δυτική ΜακεδονίαΡαφαήλ Φρεζής Βόλος ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΙακώβ Φριζής Θεσσαλονίκη Βασίλης Χαζάν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΖακ Χαΐμ Μωρίς Χαΐμ Ελιγιά Χακίμ Λάρισα Δαβίδ Χακοέν Ραούλ Χαλβατζής Ιτσχάκ Χανέν ΕΑΜ ΑθήναΧαΐμ Χανώκ Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] ΑθήναΈλι Χασσίδ Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] ΕύβοιαΙωσήφ Χασσίδ Θεσσαλονίκη ΕύβοιαΣαμπετάι Χασσών Αβραάμ Χασσών Σάββας Χασσών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΠέπος Χασσών Μπίτολα Μωύς-Μωυσής Χασσών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΓιοχανάς Χατζής Άρτα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΔαβίδ Χατζής Άρτα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Σόλων Χατζής Βόλος Απόστολος Χατζόπουλος Μηνάς Χατζόπουλος Ιωάννινα Μεναχέμ Χαχάμ Νατάν Χονέν Καστοριά

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΟΙ

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 26

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΠΕΣΟΝΤΕΣ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΠΑΤΡΩΝΥΜΟ ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ ΤΟΠΟΣ ΘΑΝΑΤΟΥ ΙΔΙΟΤΗΤΑ ΜΟΝΑΔΑ

ΑΒΡΑΑΜ ΕΛΙΑΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιούνιος 1944 ΚΑΤΕΡΙΝΗ ΠΙΕΡΙΑΣ 17 ετών Σύνδεσμος Μακεδονικού Γραφείου ΚΚΕ με ΠΕ Κατερίνης

Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς στη θέση ldquoΒαρικόrdquo μαζί με

άλλους 12

ΑΛΑΛΟΥΦ ΗΛΙΑΣ ΑΘΗΝΑ ΑΤΤΙΚΗ

ΑΛΒΟ ΡΑΣΕΛ ΓΕΟΥΔΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιανουάριος 1944 ΠΟΝΤΟΚΩΜΗ ΚΟΖΑΝΗΣ 14 ετών σε βοηθητική υπηρεσία στον ΕΛΑΣ Δολοφονήθηκε από

συνεργάτες των Γερμανών

ΑΛΒΟ ΠΑΛΟΜΠΑ ΓΕΟΥΔΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιανουάριος 1944 ΠΟΝΤΟΚΩΜΗ ΚΟΖΑΝΗΣ 16 ετών σε βοηθητική υπηρεσία στον ΕΛΑΣ Δολοφονήθηκε από

συνεργάτες των Γερμανών

ΑΤΤΑΣ ΜΩΫΣΗΣ ΔΑΒΙΔ ΑΘΗΝΑ 1944 ΚΟΡΙΝΘΙΑ Αντάρτης 6ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΒΑΡΩΝ ΑΒΡΑΑΜ ΚΑΒΑΛΑ 1943 ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΓΚΑΝΗΣ ΜΟΡΔΟΣ ΛΑΡΙΣΑ

ΕΛΙΑΟΥ ΔΑΒΙΔ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Οκτώβριος 1943 ΠΕΡΙΒΟΛΙΑ ΓΡΕΒΕΝΩΝ Αντάρτης 50ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΕΣΚΙΝΑΤΖΗΣ

ΣΑΜΟΥΗΛ ΙΩΣΗΦ ΛΑΡΙΣΑ 611945 ΚΑΖΑ ΒΟΙΩΤΙΑΣ Λοχαγός 54ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ Διοικητής 10ου Λόχου

ΙΑΚΩΒΟΥ ΣΑΒΒΑΣ ΣΙΜΟΣ ΒΟΛΟΣ 1741944 ΡΕΝΤΙΝΑ ΑΓΡΑΦΩΝ Αντάρτης 52ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΚΑΜΧΗΣ ΜΩΡΙΣ ΛΑΡΙΣΑ 541944 ΛΕΠΤΟΚΑΡΥΑ ΠΙΕΡΙΑΣ

ΚΑΜΧΗΣ ΝΙΣΣΗΜ 1943 ΦΙΛΙΑΤΡΑ Αντιστασιακός Εκτελέστηκε από τους Ιταλούς

ΚΑΡΑΣΣΟ ΚΑΡΟΛΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΛΑΡΙΣΑ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ Αιχμαλωτίστηκε τραυματίας και

απαγχονίστηκε

ΚΑΡΑΣΣΟ ΖΑΚ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

ΚΑΡΑΣΣΟ ΜΑΡΚΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 681944 ΜΟΥΧΑΡΕΜ ΧΑΝΙ ΕΔΕΣΣΑΣ Ανθυπολοχαγός 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΚΑΡΑΣΣΟ ΣΑΡΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΚΑΣΤΟΡΙΑ

ΚΟΕΝ ΔΑΒΙΔ ΠΡΕΒΕΖΑ 511944 ΚΑΛΟΣΚΟΠΗ ΦΩΚΙΔΑΣ Αντάρτης Τάγμα ΕΛΑΣ Παρνασσίδας

ΚΟΕΝ ΗΛΙΑΣ ΝΗΣΙΜ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΓΡΕΒΕΝΑ Αντάρτης

ΚΟΕΝ ΙΑΚΩΒΟΣ ΚΡΗΤΗ

ΚΟΕΝ ΙΣΑΑΚ

ΚΟΕΝ ΝΗΣΙΜ ΒΑΛΑΣΗΣ 241944 ΛΑΡΙΣΑ

ΚΟΕΝ ΜΙΧΑΗΛ ΙΩΑΝΝΙΝΑ

ΚΟΕΝ ΣΤΕΛΛΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1641943 ΤΑΧΝΙΣΤΑ ΠΙΕΡΙΑΣ Αντάρτισσα Αρχηγείο ΕΛΑΣ Ολύμπου

ΛΕΒΗΣ ΛΕΩΝ ΒΟΛΟΣ 2261944 ΠΕΡΙΟΧΗ ΛΑΡΙΣΑΣ Αντάρτης 54ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΜΗΤΡΑΝΙ ΡΟΒΕΡΤΟΣ ΣΕΡΡΕΣ 511944 ΚΑΛΟΣΚΟΠΗ ΦΩΚΙΔΑΣ Αντάρτης Τάγμα ΕΛΑΣ Παρνασσίδας

ΜΙΖΑΝ ΔΑΒΙΔ ΔΡΑΜΑ 1944 ΚΙΛΚΙΣ Αντάρτης φοιτητής ιατρικής

ΜΙΖΑΝ ΖΑΚΙΝΟΣ

ΜΠΕΖΑΣ ΚΟΥΤΙΓΙΕΛ ΙΑΚΩΒ ΛΑΡΙΣΑ Αντάρτης Φοιτητής Ιατρικής

ΜΠΕΝΒΕΝΙΣΤΕ ΝΤΑΙΖΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Νοέμβριος 1943 ΑΘΗΝΑ Μέλος της ΕΠΟΝ Πέθανε από κακουχίες και βασανιστήρια στην

Ασφάλεια Φοιτήτρια Χημείας

ΜΠΕΝΣΟΥΣΑΝ ΙΩΣΗΦ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιούλιος 1944 ΠΕΝΤΑΛΟΦΟΣ ΚΟΖΑΝΗΣ Αντάρτης ΙΧ Μεραρχία ΕΛΑΣ

ΜΠΕΡΑΧΑ ΒΙΤΑΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Σεπτέμβριος 1944 ΚΟΖΑΝΗ Αντάρτης Χ Μεραρχία ΕΛΑΣ

ΜΠΕΡΑΧΑ ΙΑΚΩΒ ΤΡΙΚΑΛΑ 7111943 ΜΕΣΟΧΩΡΑ ΤΡΙΚΑΛΩΝ Αντάρτης 4ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΙΣΑΑΚ Απρίλιος 1944 ΒΕΡΜΙΟ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΙΩΣΗΦ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΣAΡΔΟΣ ΜΙΧΑΗΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 20101944 ΣΤΑΥΡΟΣ ΒΕΡΟΙΑΣ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΑΒΡΑΑΜ ΙΩΣΗΦ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1944 ΕΥΒΟΙΑ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΚΑΡΟΛΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΤΣΕΛΕΜΠΙ ΣΕΡΡΕΣ 311944 ΗΠΕΙΡΟΣ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΝΕΓΡΙΝ ΔΑΒΙΔ

ΝΗΣΙΜ ΣΟΛΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

ΝΗΣΙΜ ΗΛΙΑΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιούλιος 1944 ΠΕΝΤΑΛΟΦΟΣ ΚΟΖΑΝΗΣ Αντάρτης ΙΧ Μεραρχία ΕΛΑΣ

ΟΒΑΔΙΑΣ ΝΤΙΝΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Αύγουστος 1944 ΚΙΛΚΙΣ Αντάρτης Χ Μεραρχία ΕΛΑΣ

ΠΑΡΔΟ ΜΩΥΣ ΚΑΒΑΛΑ 1944 ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΠΑΡΔΟ ΣΑΒΒΑΣ ΚΑΒΑΛΑ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΠΕΡΑΧΙΑ ΦΛΩΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΠΙΕΡΙΑ

ΠΕΣΑΧ ΔΑΒΙΔ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2341943 ΘΕΣΣΑΛΙΑ Αντιστασιακός ΕΑΜ Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς

ΠΙΠΑΝΟ ΕΡΡΙΚΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΚΙΛΚΙΣ

ΡΑΦΑΤΑΣ Γ ΘΕΣΣΑΛΙΑ

ΡΟΥΣΟ ΔΑΒΙΔ ΑΘΗΝΑ 511944 ΚΑΛΟΣΚΟΠΗ ΦΩΚΙΔΑΣ Αντάρτης Τάγμα ΕΛΑΣ Παρνασσίδας

ΡΟΥΣΟ ΙΑΚΩΒ ΑΒΡΑΑΜ ΚΑΣΤΟΡΙΑ 511944 ΠΛΑΚΑ ΗΠΕΙΡΟΥ Αντάρτης 50ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΡΟΥΣΟ ΜΙΧΑΗΛ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΣΑΔΙΚΑΡΙΟ ΙΣΡΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 1944 ΕΥΒΟΙΑ

ΣΑΚΚΗΣ ΛΕΩΝ ΙΣΡΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 2961944 ΕΛΕΥΘΕΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Αντάρτης 54ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΣΑΚΚΗΣ ΣΑΜΟΥΗΛ ΒΕΡΜΙΟ

ΣΒΩΛΗΣ ΜΠΕΧΩΡ ΙΩΑΝΝΙΝΑ Ιανουάριος 1944 ΙΩΑΝΝΙΝΑ Τροφοδότης ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς στα

Ιωάννινα

ΣΕΡΟΡ ΚΟΕΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΤΑΡΑΜΠΟΥΛΟΥΣ

ΙΩΣΗΦ ΝΗΣΙΜ ΛΑΡΙΣΑ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΤΟΡΟΝ ΕΔΜΟΝΔΟΣ ΛΑΡΙΣΑ 531943 ΑΘΗΝΑ Σπουδαστής Πολυτεχνείου μέλος του ΕΠΟΝ Σκοτώθηκε σε

διαδήλωση της ΕΠΟΝ Αθήνας

ΦΡΑΓΚΗΣ ΣΙΜΩΝ ΙΑΚΩΒ XΑΛΚΙΔΑ Ιούλιος 1944 ΣΤΕΝΗ ΕΥΒΟΙΑΣ Αντάρτης 7ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΦΡΙΖΗΣ ΑΒΡΑΑΜ-

ΜΙΝΩΣ ΧΑΛΚΙΔΑ 2451944 ΒΕΡΜΙΟ

ΧΑΙΜ ΜΩΡΙΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΛΕΠΤΟΚΑΡΥΑ ΠΙΕΡΙΑΣ

ΧΑΤΖΗΣ ΓΙΟΧΑΝΑΣ ΑΡΤΑ 271944 ΑΜΦΙΣΣΑ Ανθπολοχαγός και καπετάνιος διμοιρίας ΙΙ34 Τάγμα ΕΛΑΣ

ΧΑΣΩΝ ΣΑΒΒΑΣ ΚΑΒΑΛΑ ΒΕΡΟΙΑ

ΧΑΣΩΝ ΜΩΥΣΗΣ ΣΑΒΒΑΣ ΚΑΒΑΛΑ ΒΕΡΟΙΑ

EAM = Εθνικό Απελευθερωτικό ΜέτωποΕΛΑΣ = Ελληνικός Λαϊκός Απελευθερωτικός ΣτρατόςΕΠΟΝ = Ενιαία Πανελλαδική Οργάνωση ΝέωνΕΔΕΣ = Εθνικός Δημοκρατικός Ελληνικός Σύνδεσμος

ΕΟΕΑ = Εθνικές Ομάδες Ελλήνων ΑνταρτώνΕΤΑ = Επιμελητεία του ΑντάρτηΒΣΑ = Βρετανική Στρατιωτική ΑποστολήΕΑΣΑΔ = Εθνικός Αγροτικός Σύνδεσμος Αντικομμουνιστικής Δράσης

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 27

ΟΜΗΡΟΙ ΚΑΙ EKTEΛΕΣΜΕΝΟΙ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΓΕΡΜΑΝΟΥΣ

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΠΑΤΡΩΝΥΜΟ ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ ΤΟΠΟΣ ΘΑΝΑΤΟΥ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΑΚΡΙΣ ΛΕΩΝ 1944 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΕΣ-ΕΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ Καθηγητής πέθανε από τα βασανιστήρια των δεσμοφυλάκωνΑΛΒΟ ΙΣΑΑΚ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2431943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Καραγωγέας 30 ετών ΑΛΓΟΥΣΣΗΣ ΣΑΛΒΑΤΩΡ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΑΜΠΡΑΒΑΝΕΛ ΑΑΡΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2241943 ΦΥΛΑΚΕΣ ΕΠΤΑΠΥΡΓΙΟΥ (ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ) Παλαιοπώλης 35 ετώνΑΣΚΕΝΑΖΗ ΕΛΙΑΟΥ ΚΕΡΚΥΡΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών Αμερικανός υπήκοοςΑΣΣΕΟ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 211943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 21 ετώνΑΣΣΕΟ ΖΑΧΑΡΙΑΣ ΡΑΦΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 2641944 ΒΟΛΟΣ 24 ετώνΑΣΣΕΟ ΙΑΚΩΒΟΣ ΒΟΛΟΣ 2841944 ΒΟΛΟΣ Βασανίστηκε μέχρι θανάτου από άντρες του δοσιλογικού ΕΑΣΑΔ

ΑΤΑΣ ΙΝΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 541943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε προσπαθώντας να διαφύγει από το γκέττο του Βαρώνου Χιρς

ΒΕΑΛΗΣ ΜΙΧΑΗΛ ΙΩΑΝΝΙΝΑ Φεβρουάριος 1944 ΙΩΑΝΝΙΝΑ Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς ΓΕΟΥΝΤΑ ΙΣΡΑΕΛ ΚΕΡΚΥΡΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΓΚΑΝΗ ΓΙΟΥΛΙΑ ΚΕΡΚΥΡΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΓΚΑΤΤΕΝΙΟ ΔΑΒΙΔ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Μάιος 1944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Φοιτητής γεωπονικής ΔΑΣΚΑΛΑΚΗΣ ΡΑΦΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 2431944 ΚΙΣΣΟΣ ΒΟΛΟΥ Εκτελέστηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση στο Πήλιο 80 ετώνΕΖΡΑΤΗΣ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 211943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΕΡΡΕΡΑ ΜΩΡΙΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 541943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε προσπαθώντας να διαφύγει από το γκέττο του

Βαρώνου Χιρς ΕΣΦΟΡΜΕΣ ΓΑΒΡΙΗΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1631943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ZAKINOΥ ΕΥΤΥΧΙΑ ΑΡΤΑ 1681943 ΚΟΜΜΕΝΟ ΑΡΤΑΣ Σκοτώθηκαν στο ολοκαύτωμα του χωριού 37 ετώνΖΑΚΙΝΟΥ ΚΑΙΤΗ ΑΡΤΑ 1681943 ΚΟΜΜΕΝΟ ΑΡΤΑΣ Σκοτώθηκαν στο ολοκαύτωμα του χωριού 5 ετώνΖΑΚΙΝΟΣ ΙΕΡΕΜΙΑΣ ΑΡΤΑ 1681943 ΚΟΜΜΕΝΟ ΑΡΤΑΣ Σκοτώθηκαν στο ολοκαύτωμα του χωριού 42 ετώνIΛΟΥΖ ΝΤΙ ΛΑΖΑΡ ΒΕΡΟΙΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΙΣΡΑΗΛ ΑΒΡΑΑΜ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 151944 ΣΚΟΠΕΥΤΗΡΙΟ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ Υποδηματοποιός ΙΣΡΑΕΛ ΡΙΚΕΤΑ ΚΕΡΚΥΡΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΚΑΚΟΥΦ ΙΑΚΩΒΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1631943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ KΑΡΑΣΣΟ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 30121942 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε σε αντίποινα για επίθεση στη γέφυρα της Αξιούπολης

ΚΑΡΑΣΣΟ ΜΩΫΣΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 151944 ΣΚΟΠΕΥΤΗΡΙΟ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ Μέλος του ΚΚΕ εξόριστος από τη Μεταξική Δικτατορία ΚΟΕΝ ΣΑΜΟΥΕΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΚΟΕΝ ΙΑΚΩΒΟΣ ΒΟΛΟΣ 241944 ΛΑΡΙΣΑ ΚΟΕΝ ΙΣΑΑΚ ΣΙΜΣΟΝ ΒΟΛΟΣ 2641944 ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΑ ΒΟΛΟΥ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση 42 ετώνΚΟΕΝ ΡΕΤΖΙΝΑ ΣΙΜΣΟΝ ΒΟΛΟΣ 2641944 ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΑ ΒΟΛΟΥ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση 70 ετώνΚΟΕΝ ΧΑΙΜ ΒΑΛΑΣΗ ΒΟΛΟΣ 241944 ΠΗΛΙΟ Εκτελέστηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση 25 ετώνΚΟΥΕΝΚΑ ΤΟΡΙ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 541943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε προσπαθώντας να διαφύγει από το γκέττο του

Βαρώνου Χιρς ΛΕΒΗΣ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΓΕΟΥΔΑ ΒΟΛΟΣ 361942 ΗΡΑΚΛΕΙΟ ΚΡΗΤΗΣ Εμπορικός αντιπρόσωπος εκτελέστηκε με άλλους 11 πολίτες του

Ηρακλείου 49 ετώνΛΕΒΗΣ ΧΑΪΜ ΙΩΑΝΝΙΝΑ 7121943 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΕΣ-ΕΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ Έφεδρος ανθυπολοχαγός εκτελέστηκε από το Γερμανό

στρατοπεδάρχη Πάουλ Ραντόμσκι ΛΙΜΠΟΒΙΤΣ ΜΩΫΣΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 211943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΛΕΒΗ ΣΥΜΕΩΝ ΜΩΥΣΗΣ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ ΜΑΓΡΙΖΟΣ ΙΑΚΩΒΟΣ ΜΩΥΣΗΣ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ ΜΑΪΣΣΗΣ ΣΙΜΑΝΤΩΒ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΜΑΤΑΘΙΑ ΝΙΝΑ ΣΑΜΟΥΗΛ ΒΟΛΟΣ 1281942 ΛΑΡΙΣΑ 20 ετώνΜΑΤΑΘΙΑΣ ΑΣΣΕΡ ΣΑΜΟΥΗΛ ΒΟΛΟΣ 21121942 ΛΑΡΙΣΑ 26 ετώνΜΕΓΙΡ ΙΩΣΗΦ ΑΘΗΝΑ 821944 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΕΣ-ΕΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ Πέθανε από τις κακουχίες ΜΟΣΧΟΒΙΤΣ ΜΕΝΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 431944 ΣΤΡΟΠΩΝΕΣ ΕΥΒΟΙΑΣ Βασανίστηκε και εκτελέστηκε από τα Τάγματα Ασφαλείας 18 ετώνΜΟΥΣΑΝ ΠΕΣΑΧ ΔΑΒΙΔ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 24111943 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΠΑΥΛΟΥ ΜΕΛΑ (ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ) ΜΟΥΣΤΑΚΗ ΣΙΜΧΑ ΙΩΑΝΝΙΝΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΜΠΑΡΤΖΙΛΑΪ ΙΣΑΑΚ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2631943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Τυπογράφος εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΜΠΕΝΒΕΝΙΣΤΕ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 541943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε προσπαθώντας να διαφύγει από το γκέττο του

Βαρώνου Χιρς ΜΠΕΡΑΧΑ ΑΑΡΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 151944 ΣΚΟΠΕΥΤΗΡΙΟ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ Μέλος του ΚΚΕ εξόριστος από τη Μεταξική Δικτατορία MΠΟΥΡΛΑ ΕΣΤΕΡ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Απρίλιος 1944 ΒΕΡΜΙΟ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΜΠΟΥΡΛΑ ΦΛΩΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Απρίλιος 1944 ΒΕΡΜΙΟ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΜΩΫΣΗ ΦΑΛΚΟΝΑ ΙΩΣΗΦ ΒΟΛΟΣ 1561944 ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΑ ΒΟΛΟΥ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΜΩΫΣΗΣ ΙΩΣΗΦ ΒΟΛΟΣ 1561944 ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΑ ΒΟΛΟΥ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση 70 ετώνΝΕΓΡΙΝ ΗΛΙΑΣ ΓΕΟΥΔΑ ΒΟΛΟΣ 2731944 ΠΤΕΛΕΟΣ ΒΟΛΟΥ 35 ετώνΟΒΑΔΙΑΣ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΙΩΣΗΦ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΟΒΑΔΙΑΣ ΙΣΑΑΚ ΙΩΣΗΦ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΠΕΡΑΧΙΑ ΑΝΡΥ 151944 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΕΣ-ΕΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ ΡΟΥΣΟ ΣΟΛΟΜΩΝ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΣΑΡΦΑΤΗ ΙΑΚΩΒΟΣ ΚΡΗΤΗ Δεκέμβριος 1941 Γιατρός αιχμάλωτος μετά τη Μάχη της Κρήτης πέθανε από

κακουχίες ΣΑΝΤΙΚΑΡΙΟΣ ΙΣΡΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 2841944 ΒΟΛΟΣ Oπωροπώλης 32 ετώνΣΑΣΣΩΝ ΔΑΒΙΔ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΣΕΔΑΚΑΣ ΜΩΫΣΗΣ ΡΑΦΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 1951944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 50 ετώνΣΙΝΤΟ ΚΑΛΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2831942 ΑΙ-ΣΤΡΑΤΗΣ Πέθανε ως εξόριστος 28 ετώνΣΟΝΙΝΟ ΜΠΕΝΗΣ ΛΑΡΙΣΑ 831944 ΑΣΜΑΚΙ (ΑΝΤΙΑΕΡΟΠΟΡΙΚΟ) ΛΑΡΙΣΑΣ 17 ετώνΣΟΝΙΝΟ ΗΛΙΑΣ ΛΑΡΙΣΑ 831944 ΑΣΜΑΚΙ (ΑΝΤΙΑΕΡΟΠΟΡΙΚΟ) ΛΑΡΙΣΑΣ 23 ετώνΣΤΡΟΥΜΣΑ ΜΩΡΙΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Φοιτητής Φιλοσοφικής ΤΟΡΕΖ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΛΑΡΙΣΑ 831944 ΑΣΜΑΚΙ (ΑΝΤΙΑΕΡΟΠΟΡΙΚΟ) ΛΑΡΙΣΑΣ 29 ετώνΤΕΒΕΤ ΣΑΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 841943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΦΑΡΑΤΖΗ ΛΕΟ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΦΕΛΟΥΣ ΜΑΡΚΟΣ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΦΕΡΕΤΖΙ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΦΕΡΕΤΖΙ ΜΩΥΣΗΣ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΦΕΡΕΤΖΙ ΣΑΔΩΝ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΦΙΛΟΣΩΦ ΕΖΡΑΣ ΗΛΙΑΣ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΦΙΛΟΣΩΦ ΡΑΦΑΗΛ ΗΛΙΑΣ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΦΙΛΟΣΩΦ ΙΣΑΑΚ ΑΒΡΑΑΜ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΦΡΑΝΚΟ ΡΕΒΕΚΑ ΚΑΣΤΟΡΙΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΧΑΝΟ ΙΑΚΩΒ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 211943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 20 ετών

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΕυΧΑΡΙΣΤΙΕΣ

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 28

Αγγελούλης Αντώνης (Βρατσάνος) Βροντάει ο Όλυμπος Το Μηχανικό του Ολύμπου Σύγχρονο Βιβλίο Αθήνα 1964

Αμπατζοπούλου Φραγκίσκη Το Ολοκαύτωμα στις Μαρτυρίες των Ελλήνων Εβραίων Παρατηρητής Θεσσαλονίκη 1993

Η λογοτεχνία ως μαρτυρία Έλληνες πεζογράφοι για τη Γενοκτονία των Εβραίων Παρατηρητής Θεσσαλονίκη 1995

Ανταίος Πέτρος Χίλια σκοτωμένα παιδιά της ΕΠΟΝ Εκδόσεις ΕΠΟΝ Αθήνα 1986

Βαρών-Βασάρ Οντέτ Η Ενηλικίωση μιας Γενιάς Νέοι και νέες στην Κατοχή και στην Αντίσταση Εστία Αθήνα 2009

Βενέτσια Σλομο Sonderkommando Μέσα από την κόλαση των θαλάμων αερίων Πατάκης Αθήνα 2007

Γιακοέλ Γιομτώβ Απομνημονεύματα 1941-1943 Ίδρυμα ΕΤΣ - ΑΧΑΪΜ Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης Παρατηρητής Θεσσαλονίκη 1993

Γιαννακόπουλος Γ Χρήστος Και διηγώντας τα μην κλαις Αναμνήσεις ενός ανθυπολοχαγού του ΕΛΑΣ Επικαιρότητα Αθήνα 1994

Γκατένιο ndash Όσμο Νάτα Από την Κέρκυρα στο Μπίρκεναου και την Ιερουσαλήμ Η ιστορία μιας Κερκυραίας Εβραίας Γαβριηλίδης Αθήνα 2005

Γρηγοριάδης Ν Φοίβος Το Αντάρτικο ΕΛΑΣ-ΕΔΕΣ-ΕΚΚΑ 542 Καμαρινόπουλος Αθήνα 1964

Δημητρίου Ν Δημήτριος (Νικηφόρος) Αντάρτης στα βουνά της Ρούμελης Χρονικό 1940-44 3 τόμοι Αθήνα 1965

Δημητρίου Ν Δημήτριος laquoH συμμετοχή των Εβραίων στην Εθνική Αντίστασηraquo Χρονικά τχ 104 (Ιανουάριος-Φεβρουάριος 1989) σ 3-6

Έπεσαν για τη ζωή Ήρωες-μάρτυρες λαϊκών απελευθερωτικών αγώνων Έκδοση της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ 7 Τόμοι Αθήνα 1997-2007

Ιστορία της Αντίστασης 1940-45 6 τόμοι Αυλός Αθήνα 1979

Ιωαννίδης Ιωάννης Οι Εβραίοι εις την Αντίστασιν ΧΕΟ Ιωάννινα 1948

Καραθάνος Δ laquoΗ Μάχη του Καράλακκα και οι διαστρεβλωτές τηςraquo Ριζοσπάστης 12 81978

Κείμενα Εθνικής Αντίστασης 2 τόμοι Σύγχρονη Εποχή Αθήνα 1981

Μαζάουερ Μάρκ Στην Ελλάδα του Χίτλερ Η εμπειρία της Κατοχής Αλεξάνδρεια Αθήνα 1994

Μητσόπουλος Θανάσης Το 30ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ Οδυσσέας Αθήνα 1987

Μπενβενίστε Ρίκα (επιμ) Οι Εβραίοι της Ελλάδας στην Κατοχή Εταιρεία Μελέτης Ελληνικού Εβραϊσμού Εκδόσεις Βάνιας Θεσσαλονίκη 1998

Μπουρλάς Μιχαήλ Μωυσής Έλληνας Εβραίος και αριστερός Νησίδες 2000

Steven Bowman Η Αντίσταση των Εβραίων στην Κατοχική Ελλάδα (μτφ Ισαάκ Μπενμαγιόρ) Έκδοση Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβουλίου Αθήνα 2013

Μπουρλίδης Τάκης ΕΛΑΣ Το 16ο Σύνταγμα Βερμίου Κώδικας Θεσσαλονίκη 2004

Νάχμαν Ευτυχία Γιάννενα Ταξίδι στο Παρελθόν Τάλως Αθήνα 1996

Νατζαρή Μαρσέλ Χρονικό 41 ndash 45 Ίδρυμα ΕΤΣ - ΑΧΑΪΜ Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης Παρατηρητής Θεσσαλονίκη1991

Pierron Bernard Εβραίοι και Χριστιανοί στη νεότερη Ελλάδα Πόλις Αθήνα 2004

Ρέντης Γρηγόρης Το 54 Σύνταγμα του ΕΛΑΣ Αθήνα 1984

Σάντας Λάκης laquoΗ κατάληψη γερμανικού εκοπλισμένου καϊκιού κι ο Μακαμπήςraquo Χρονικά τχ (Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2009) σ 27-28

Το Εβραϊκό Μουσείο Ελλάδος θα ήθελε να ευχαριστήσει θερμά τους παρακάτω φορείς και ιδρύματα για την ευγενική παραχώρηση αρχειακού φωτογραφικού και οπτικοακουστικού υλικού- Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας (ΑΣΚΙ)- Βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων- Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο (ΕΛΙΑ)- Ιστορικό και Διπλωματικό Αρχείο του Υπουργείου Εξωτερικών- Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο Ελλάδας (ΚΙΣΕ)- Πολεμικό Μουσείο- Τμήμα Ιστορίας της ΚΕ του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας (ΚΚΕ)- United States Holocaust Memorial Museum (USHMM)- USC Shoah Foundation- Yad Vashem The Holocaust Martyrsrsquo and Heroesrsquo Remembrance Authority

Επίσης για την ευγενική παραχώρηση αυθεντικών αντικειμένων και οπλισμού της Εθνικής Αντίστασης- Το Πολεμικό Μουσείο- Την οικογένεια Αλβέρτου Μπενρουμπή- Την οικογένεια Δαβίδ Ασέρ- Την οικογένεια Σίμου Βαλενστάιν

Σεβίλια Ερρίκος Αθήνα - Άουσβιτς Εστία Αθήνα 1983

Σιμπή Ιακώβ amp Λάμψα Καρίνα Η Διάσωση Η σιωπή του κόσμου η αντίσταση στα γκέτο και τα στρατόπεδα οι Έλληνες Εβραίοι στα χρόνια της Κατοχής Αθήνα Εκδόσεις Καπόν 2012

Το Χρονικό του Αγώνα Στrsquo Άρματα Στrsquo Άρματα Ιστορία της Εθνικής Αντίστασης Γιαννίκος Αθήνα 1964

Τσιλιγιάννης Κωνσταντίνος Η Εβραϊκή Κοινότητα της Άρτας Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο της Ελλάδος 2004

Φλάισερ Χάγκεν Στέμμα και Σβάστικα Η Ελλάδα της Κατοχής και της Αντίστασης 1941-1944 τομ Β΄ Εκδόσεις Παπαζήση Αθήνα 1995

Flemming Katherine Ιστορία των Ελλήνων Εβραίων Οδυσσέας Αθήνα 2009

Φρεζής Ραφαήλ Η Ισραηλιτική Κοινότητα Βόλου Βόλος 2003

Arad Yitzhak Arad Gutman Yisrael Margaliot Avraham (επιμ) Documents on the Holocaust Yad Vashem Ιερουσαλήμ 1981

Bowman Steven Jewish Resistance in Wartime Greece Vallentine Mitchell Λονδίνο 2006

---------------------- laquoJoseph Matsas and the Greek Resistanceraquo Journal of the Hel-lenic Diaspora 17 (1991) σ 49-68

Camhi ndash Fromer Rebecca The Holocaust Odyssey of Daniel Bennahmias Sonderkommando The University of Alabama Press Tuscaloosa Αλαμπάμα 1993

Cohen Monique Lise Dugour Jean-Louis (επιμ) Les Juifs dans la Reacutesistance Eacuteditions Tireacutesisas 2001

Collin Claude Carmagnole et Liberteacute Les eacutetrangers dans la Reacutesistance en Rhocircne-Alpes Presses Universitaires de Grenoble 2000

Duffy Peter The Bielski Brothers Harper Collins Νέα Υόρκη 2003

Edelman Marek The Ghetto Fights Warsaw 1941-43 Bookmarks Publications Λονδίνο 1990

Feldman Yael Bowman Steven laquoLove and War on Mount Olympusraquo Thetis 4 (1997) σ 253-256

Friedler Eric Siebert Barbara Kilian Andreas (επιμ) Zeugen aus der Todeszone Das juumldische Sonderkommando in Auschwitz Deutscher Taschenbuch Verlag 2005

Jews in Yugoslavia Muzejski proctor Jezuitski trg 4 Ζάγκρεμπ 1989

Krakowski Shmuel The War of the DoomedJewish Armed Resistance in Poland 1942-1944 Holmes and Meler Νέα Υόρκη Λονδίνο 1984

Kurzman Dan The Bravest Battle The 28 Days of the Warsaw Ghetto Uprising DaCapo Press Νέα Υόρκη 1976

Matsas Joseph laquoThe Participation of the Greek Jews in the National Resist-anceraquo Journal of the Hellenic Diaspora 17 (1991) σ 55-68

Matsas Michael The Illusion of Safety The story of the Greek Jews During the Second World War Pella Publishing Company Νέα Υόρκη 1997

Novitch Miriam Resistenza Spirituale Spiritual Resistance 1940-1945 Μιλάνο 1979

Rayski Benoicirct LrsquoAffiche rouge 21 feacutevrier 1944 ndash Ils nrsquoeacutetaient que des enfantsLe Feacutelin Ντιζόν 2004

Resistance during the Holocaust United States Holocaust Memorial Museum Ουάσινγκτων χχ

Resistance Spiritual Resistance Revolt Partisans and the Uprising in the Death Camps Yad Vashem 2004

Η έκθεση δεν θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί χωρίς τις συνεντεύξεις που παραχωρήθηκαν από Έλληνες Εβραίους βετεράνους της Εθνικής Αντίστασης στους οποίους θα ανήκει για πάντα η διπλή μας ευγνωμοσύνη Βιτάλ Αελιών Δανέλος Αλχανάτης Αλβέρτος Βαλενστάιν Σάρα Γεσουά-Φόρτη Μωύς Γιουσουρούμ Λουί Κοέν Σαμουήλ Κοέν Ηλίας Κονές Ιάκωβος Κούμερης Σαλβατώρ Μπακόλας Ιάκωβος Μπαλέστρα Ντόρα Μπουρλά-Χανταλί Δαβίδ Μπρούδο Εσδράς Μωυσής Ιωσήφ Νισσήμ Έλλη Σακκή-Δεκάστρο Ζακίνος Ρούσο Μηνάς Σαμπετάι Αβραάμ Σβώλης Αλλέγρα Φελούς-Σκύφτη Ραφαήλ Φρεζής

Ιδιαίτερες ευχαριστίες ανήκουν στον κο Μίμη Χριστοφιλάκη για την προσφορά σπάνιων εντύπων προκηρύξεων και εφημερίδων από την προσωπική του συλλογή στους κυρίους Μαρσέλ Γιοέλ Ντάνη Εμμανουήλ Τζων Καλέφ-Εζρά Ιάκωβο Σιμπή Μάριο Σούση Σάμμη Τουρόν καθώς και στις κκ Ζουλί Αελιών Ντέλια Αλχανάτη Αλίκη και Νέλλη Αρούχ Ματθίλδη Εσκινατζή ndash Καλεφ-Εζρά Μιμίκα Βαλενστάιν Οντέτ Βαρών-Βασάρ Βρησιήδα Κοέν Παυλίνα Κοέν-Ματαθία Ρούλα και Λουίζα Κονέ Σέλλη Κούνιο-Κοέν Αλλέγρα Μάτσα Ρίκα Μπενβενίστε Ελένη Μπεζέ Νίνα Μπενρουμπή και Ίντα Ναχμία για τη συμβολή τους και για την ευγενική παραχώρηση πολύτιμων οικογενειακών φωτογραφιών εγγράφων και αντικειμένων

Η διαδεδομένη αντίληψη πως οι εβραϊκοί πληθυσμοί της Ευρώπης οδηγήθηκαν τυφλά και υπάκουα σαν laquoπρόβατα επί σφαγήraquo στα χιτλε-ρικά στρατόπεδα εξόντωσης δεν αντιστοιχεί απόλυτα στην ιστορική πραγματικότητα Η βαρύτητα του Ολοκαυτώματος στην ιστοριογρα-φία τη συλλογική μνήμη και το δη-μόσιο λόγο μοιραία υποφωτίζει το γεγονός πως εκατοντάδες χιλιάδες Εβραίοι αντιστάθηκαν δυναμικά και πολύμορφα στην χιτλερική γενοκτο-νία Αποτελώντας κύριο στόχο των ναζιστικών διώξεων η υποστήριξή τους από τα εθνικοαπλευθερωτικά κινήματα όλων των κατεχόμενων χωρών ήταν μεγάλη και η συμμετοχή τους σε αυτά μαζική

Το ζήτημα μιας διακριτής laquoΕβρα-ϊκής Αντίστασηςraquo απασχολεί μέχρι σήμερα τους ιστορικούς προκαλώ-ντας διχασμό ανάμεσα σε όσους επιχειρούν να εντοπίσουν οργα-νωμένες μορφές κινητοποίησης και όσους ισχυρίζονται πως η αντίσταση των Εβραίων στους Ναζί ήταν κατά μείζονα λόγοενσωματωμένη στο εθνικο απελευθερωτικό κίνημα της κάθε χώρας χωρίς σημείο αναφοράς σε οποιαδήποτε laquoεβραϊκότηταraquo Η αλήθεια βρίσκεται κάπου στη μέση laquoΣτην Αντίσταση οι Εβραίοι δεν συμπεριφέρθηκαν διαφορετικά από τους υπόλοιπους Γάλλους Βέλγους Ολλανδούς Ωστόσο οι συνθήκες κάτω από τις οποίες βρέθηκαν ανα-ζωογόνησαν τη συνείδηση και τη θέ-λησή τους να ανήκουν σε έναν λαό ndashοι βάσεις αναγέννησης μιας εθνικής ταυτότητας που κρυσταλλώθηκε μεταπολεμικά στη δημιουργία του Ισραήλ1 Είναι αδιαμφισβήτητο πως στον Βrsquo Παγκόσμιο Πόλεμο ενεργο-ποιήθηκαν ποικίλες συλλογικότητες του εβραϊσμού γεγονός που προδι-έγραψε μια ενεργητική στάση την στιγμή του άμεσου κινδύνου Σημα-ντικό ρόλο έπαιξαν τα πολιτικοθρη-σκευτικά κινήματα νεολαίας στις χώρες της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης ndashκυρίως στην Πολωνία Τέ-τοια παραδείγματα είναι το νεολαιί-στικο κίνημα laquoHashomer Hacairraquo το λαϊκό laquoΝτρορraquo το θρησκευτικό-σι-ωνιστικό laquoAkivaraquo το δεξιό laquoBetarraquo και η σοσιαλιστική laquoBundraquo η οποία έλεγχε πολλά συνδικάτα στο Μεσο-πόλεμο

Στη Γαλλία ήδη από το φθινό-πωρο του 1941 το κομμουνιστικό κόμμα (PCF) στρατολόγησε πολλούς νεαρούς Εβραίους για τις ομάδες που θα πραγματοποιούσαν βομβι-στικές ενέργειες εναντίον γερμανι-κών στόχων και δολοφονίες Γερμα-

νών στρατιωτικών Οι περισσότεροι ήταν μετανάστες από άλλες χώρες Μετά τους πρώτους εκτοπισμούς (Απρίλιος 1942) η συμμετοχή έγινε μαζικότερη και πιο συστηματική μέσα από τις γραμμές του FTP-MOI (Francs-Tireurs et Partisans Main drsquo Oeuvre Immigreacutee) της ειδικής οργά-νωσης που συντόνιζε ένοπλα τμήμα-τα στα κατεχόμενα αστικά κέντρα (Παρίσι Λυών Μασσαλία Του-λούζη) laquoΑυτοί οι νεαροί Εβραίοιraquo που είχαν πυκνώσει τις γραμμές του PCF laquoβρίσκονταν ήδη σε επανα-στατική κατάσταση περισσότερο ή λιγότερο στην παρανομία Τουλάχι-στον κάποιος συγγενής ή ολόκληρη η οικογένειά τους είχε συλληφθεί και είχαν σίγουρα πολύ περισσό-τερο μίσος από οποιονδήποτε για τους εχθρούς είτε επρόκειτο για Γερμανούς είτε για laquocollaboraquo Γνώ-ριζαν πολύ καλά τι τους περίμενε σε περίπτωση σύλληψης και με απλά λόγια δεν είχαν τίποτε να χάσουν2 Στη μεγάλη λίστα των μαρτύρων της γαλλικής αντίστασης ξεχωρίζουν τα εβραϊκά ονόματα αυτών των παρά-τολμων ανταρτών πόλης όπως του Πολωνοεβραίου Marcel (Mendel) Langer που εκτελέστηκε από τους Γερμανούς στις φυλακές του Saint-Denis στην Τουλούζη τους Emile Bertrand και Simon Frid μαχητές της ομάδας laquoΚαρμανιόλαraquo στη Λυών οι οποίοι κατέληξαν στην γκιλοτίνα στις 2 Νοεμβρίου και 4 Δεκεμβρίου 1943 αντίστοιχα Ξεχωρίζουν επί-σης τα 10 μέλη της θρυλικής ένοπλης ομάδας του FTP-MOI στο Παρίσι που εκτελέστηκαν μαζί με τον αρ-χηγό τους Μissak Manouchian στις 21 Φεβρουαρίου 1944 Μετά την εκτέλεση οι κατοχικές αρχές κυ-κλοφόρησαν μια προπαγανδιστική αφίσα με τα πρόσωπα και τα ονό-ματά τους γνωστή ως laquoκόκκινη αφί-σαraquo (Lrsquo affiche rouge) μέσα από την οποία η αντισημιτική προπαγάνδα των Ναζί και των Γάλλων δοσιλό-γων εκμεταλλευόταν τη διπλή ταυ-τότητα των θυμάτων (Εβραίοι και κομμουνιστές) για να τους δυσφη-μίσει στη γαλλική κοινή γνώμη ως laquoαρχιτρομοκράτεςraquo και laquoμέλη της στρατιάς του εγκλήματοςraquo3

Καλύτερη απόδειξη πως στον αντίποδα της υποταγής στους Ναζί υπήρχε η επιλογή της μάχης ήταν οι περίπου 30000 Εβραίοι που πολέ-μησαν στους παρτιζάνικους στρα-τούς της Σοβιετικής Ένωσης της Λευκορωσίας της Ουκρανίας της Λιθουανίας της Πολωνίας της Γιου-γκοσλαβίας της Βουλγαρίας και της Ελλάδας Στη Γιουγκοσλαβία 4572 άνδρες και γυναίκες εντάχθηκαν

στο Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτω-πο και τον Λαϊκό Απελευθερωτικό Στρατό (Παρτιζάνοι) του Τίτο αριθ-μός που αντιστοιχεί στο 7 του προ-πολεμικού εβραϊκού πληθυσμού της χώρας4 Aνάμεσα στους Εβραίους μαχητές ήταν ο στενός συνεργάτης του Τίτο Mocha Pijade ο διοικητής ταξιαρχίας Shmmel Lever με ψευδώ-νυμο laquoVoja Todorovicraquo και η Rosa Rapo που έφτασε στο βαθμό του στρατηγού Ακόμα και στη Βουλ-γαρία τη μόνη χώρα που οι Εβραί-οι τελούσαν υπό επίσημη κρατική laquoπροστασίαraquo και δεν κινδύνευαν με εκτοπισμό το ποσοστό συμμετοχής στην Αντίσταση ήταν αναλογικά αρ-κετά υψηλό Σε απόλυτους αριθμούς

460 Βούλγαροι Εβραίοι καταδικά-στηκαν για τη συμμετοχή τους στην κομμουνιστική αντίσταση της χώρας ndash29 από αυτούς σε θάνατοndash ενώ από τους 260 που υπολογίζεται ότι πολέμησαν ως αντάρτες οι 125 σκο-τώθηκαν σε μάχες5 Στους νεκρούς συγκαταλέγονταν μορφές που θεω-ρούνταν για δεκαετίες εθνικοί ήρωες στη Λαϊκή Δημοκρατία της Βουλγα-ρίας λόγω της ενεργούς συμμετοχής των στο Κομμουνιστικό Κόμμα και στη Νεολαία όπως ο πρωτοπόρος Leon Tadger δραπέτης στρατοπέ-δου εργασίας που εκτελέστηκε στις 17 Νοεμβρίου 1941 για σαμποτάζ ο Emil Shekerdjiysky στέλεχος της νεολαίας και πολιτικός κομισάριος

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 3

i Η ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΤωΝ ΕΒΡΑΙωΝ ΚΑΤΑ ΤωΝ ΝΑζΙ

1 Henri Michel La Guerre de lrsquo Ombre La Reacutesistance en Europe Grasset Παρίσι 1970 σ 191-1922 Claude Collin Carmagnole et Liberteacute Les eacutetrangers dans la Reacutesistance en Rhocircne-Alpes Presses Universitaires de Grenoble 2000 σ 27 3 Ενδεικτικά βλ Garnier-Raymond LrsquoAffiche rouge Fayard Παρίσι 1975 Monique Lise Cohen Jean-Louis Dugour (επιμ) Les Juifs dans la Reacutesistance Eacuteditions Tireacutesisas 2001 Stephane Courtois Denis Peschanski

Adam Rayski Le Sang de lrsquo etranger ndashLes Immigreacutes de la MOI dans la Reacutesistance Fayard 1989 Benoicirct Rayski LrsquoAffiche rouge 21 feacutevrier 1944 ndash Ils nrsquoeacutetaient que des enfantsLe Feacutelin Ντιζόν 20044 Jews in Yugoslavia Muzejski proctor Jezuitski trg 4 Ζάγκρεμπ 1989 σ 119

Η προπαγανδιστική laquoΚόκκινη Αφίσαraquo (Lrsquo affiche rouge) με τα πρόσωπα των 10 συλληφθέ-ντων μαχητών του FTP-MOI στο Παρίσι Κυκλοφόρησε μετά την εκτέλεσή τους στις 21 Φεβρουαρίου 1944

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 4

του παρτιζάνικου αποσπάσματος laquoDragovishtitzaraquo που σκοτώθηκε στις 3 Αυγούστου 1944 σε μάχη με τη χωροφυλακή η Violetta Yakova και πολλοί άλλοι6

Σε αρκετές περιπτώσεις κυρίως στην ανατολική Ευρώπη οι Εβραίοι αντάρτες δρούσαν σε ανεξάρτητες ομοιογενείς μονάδες και αποσπά-σματα ενταγμένες στους παρτιζάνι-κους στρατούς Τεράστιας σημασίας ήταν η φροντίδα που πρόσφεραν οι Εβραίοι αντάρτες στις οικογένειές τους καθήκον που πήγαινε χέρι-χέ-ρι με τον ένοπλο αγώνα Η πιο διά-

σημη σχετική ιστορία είναι αυτή των Πολωνοεβραίων αδελφών Tuvia Alexander Assael και Aron Bielski στη Λευκορωσία Ξεκινώντας από αρχηγοί μιας μικρής αντάρτικης ομάδας το 1943 είχαν οργανώσει στο δάσος Ναλιμπόκι της βορειο-δυτικής Λευκορωσίας ένα ολόκλη-ρο στρατόπεδο το οποίο έφτασε να φιλοξενεί 1240 κυνηγημένους Εβραίους αντάρτες και οικογένειες αμάχων7

Διακριτή κατηγορία μαχητών ήταν όσοι πήραν τα όπλα στην ίδια την καρδιά του συστήματος βιομη-

χανικής εξόντωσης των Ναζί Στα γκέττο και τα στρατόπεδα η ίδια η επιβίωση λογιζόταν ως laquoΑντίστα-σηraquo Έργα τέχνης θεατρικές παρα-στάσεις συμφωνική μουσική συ-ναυλίες και θρησκευτικές τελετές ακόμα και η τήρηση ενός προσω-πικού ημερλογίου αντιστοιχούσαν σε διαφορετικά επίπεδα της ίδιας αμυντικής στρατηγικής απέναντι στην εξαθλίωση και καταστροφή της ανθρώπινης ύπαρξης Κάθε πρά-ξη που συμπεριλάμβανε εκτός από τη διατήρηση της ατομικής αξιο-πρέπειας και την ενίσχυση της συ-νοχής ολόκληρης της παγιδευμένης κοινότητας εγγραφόταν σε αυτό

που αποδίδεται σήμερα από τους ερευνητές του Ολοκαυτώματος ως laquoΠνευματική Αντίστασηraquo (Spiritual Resistance)8

Η εγγύτητα του θανάτου και η τραγική μοίρα των ομοθρήσκων ndashσυγγενών φίλων και γειτόνωνndash που βιωνόταν ως καθημερινότητα στους χώρους αποκλεισμού και εξόντωσης ωρίμαζε την ιδέα της ατομικής και συλλογικής εκδίκησης Στην ανατο-λική Ευρώπη η εκστρατεία γκετ-τοποίησης και σταδιακής μαζικής εξόντωσης πληθυσμών πυροδότησε την αντίσταση των παγιδευμένων Εβραίων Στην ανατολική Πολωνία

την Λιθουανία και τη Λευκορωσία η εβραϊκή αντίσταση οδήγησε σε εξεγέρσεις 5 μεγάλα και 15 μικρά γκέττο 5 μεγάλα στρατόπεδα και 18 στρατόπεδα καταναγκαστικής εργασίας Στην Κόβνα το Μπιάλι-στοκ τη Βίλνα και το Μινσκ υπήρ-χαν ισχυρές αντιστασιακές ομάδες Εβραίων χάρη στις οποίες μπόρε-σαν να αποδράσουν στα δάση χιλιά-δες ομοθρήσκων τους

Η μεγαλύτερη και πιο συμβο-λική στιγμή της εβραϊκής αντίστα-σης στην χιτλερική Ευρώπη είναι αδιαμφισβήτητα η εξέγερση στο γκέττο της Βαρσοβίας (19 Απριλί-ου-16 Μαΐου 1943) Το καλοκαίρι του 1942 διάφορες αντιστασιακές ομάδες που είχαν γεννηθεί μέσα στις δραματικές συνθήκες ζωής του γκέττο συγκρότησαν την laquoΕβραϊκή Μαχητική Οργάνωση (Zydowska Organizacja Bojowa ZOB)raquo ως ορ-γάνωση ένοπλης αυτοάμυνας Μια άλλη οργάνωση σιωνιστικής τάσης ήταν η laquoΕβραϊκή Στρατιωτική Ένω-ση (Zydowski Zwiazek Wojskowy ZZW)raquo Παρά τις μεταξύ τους δια-φωνίες οι οργανώσεις συνεργάστη-καν και κατάφεραν να μεταφέρουν μέσα στο γκέττο πιστόλια μερικά τουφέκια πυρομαχικά και χειρο-βομβίδες χάρη σε επαφές με την πολωνική αντίσταση Ο συνολικός αριθμός αυτών των αποφασισμένων μαχητών δεν ξεπερνούσε τους 750 στην πλειοψηφία τους νεαροί από 17 έως 25 ετών Όταν στις 18 Ιανου-αρίου 1943 επαναλήφθηκε ο κύκλος των μαζικών συλλήψεων με στόχο τον μαζικό εκτοπισμό των ανδρών στο Λούμπλιν και την τελική διά-λυση του γκέττο μια ομάδα άρχισε να πυροβολεί τους στρατιώτες των Ες-Ες και ακολούθησε μάχη κατά την οποία οι συγκεντρωμένοι κα-τόρθωσαν να διαφύγουν Ενθαρρυ-μένοι από την επιτυχία οι ένοπλοι άρχισαν να οργανώνουν θέσεις άμυ-νας μέσα στο γκέττο υπόγεια κα-ταφύγια και πρόχειρα πολυβολεία Οι Γερμανοί ξεκίνησαν την επιχεί-ρηση εκκαθάρισης του γκέττο στις 19 Απριλίου 1943 την παραμονή του Πέσσαχ Από εκείνη την ημέρα ξεκίνησαν καθημερινές άγριες μάχες

από δρόμο σε δρόμο κι από σπίτι σε σπίτι Η αντίσταση της χούφτας των Πολωνοεβραίων πολεμιστών ήταν πεισματώδης χειροβομβίδες και βόμβες μολότωφ εκσφενδονίζο-νταν από παράθυρα προκαλώντας απώλειες στους Γερμανούς Το τέλος ήταν προδιαγεγραμμένο Χρησιμο-ποιώντας φλογοβόλα αντιαρματικά και όλμους τα Ες-Ες κατέστρεφαν συστηματικά τα κτίρια του γκέττο θάβοντας σε καπνούς και ερείπια τους γενναίους υπερασπιστές του Στις 8 Μαΐου ο 24χρονος αρχηγός της ΖΟΒ Mordechai Anielewicz και

8 συμπολεμιστές του έπεφταν με το όπλο στο χέρι μέσα στο υπόγειο αρχηγείο της οργάνωσης Λίγες μέ-ρες πριν είχε γράψει μια επιστολή σε ένα συμπολεμιστή του Ήταν τα τελευταία του λόγια laquoΑυτά που ζή-σαμε δε μπορούν να περιγραφούν με λέξεις Συνέβη κάτι πέρα από τα πιο τρελά μας όνειρα [] Νιώθω σαν να συμβαίνουν σπουδαία πράγματα

5 Saving of the Jews in Bulgaria 1941-1944 State Publishing House ldquoSeptemvrirdquo Sofia 1977 [κατάλογος ομώνυμης έκθεσης χωρίς αρίθμηση σελίδων]6 Στο ίδιο7 Peter Duffy The Bielski Brothers Harper Collins Νέα Υόρκη 2003 Lester Eckman Chaim Lazar The Jewish Resistance The History of the Jewish Partisans in Lithuania and White Russia During the Nazi Occu-

pation 1940-1945 Shengold Publishers 1977

Γερμανοί στρατιώτες προσπερνούν φλεγόμενο κτίριο στη Βαρσοβία κατά τη διάρκεια των μαχών της εξέγερσης του Γκέττο (Συλλογή USHMM)

Ο εικοσιτετράχρονος Πολωνοεβραίος Μορντεχάι Ανιλιέβιτς ή laquoΑνιόλεκraquo (laquoΜικρός Άγγελοςraquo) αρχηγός της Żydowska Organizajca Bojowa (ΖΟΒ) και από τους επικεφαλής της εξέγερσης του Γκέττο της Βαρσοβίας Έπεσε πολεμώντας στις 8 Μαΐου 1943

laquoΑυτά που ζήσαμε δε μπορούν να περιγραφούν με λέξεις Συνέβη κάτι πέρα από τα πιο τρελά μας όνειραΝιώθω σαν να συμβαίνουν σπουδαία πράγματα και αυτό που τολμήσαμε να κάνουμε είναι τεράστιας σημασίαςΤο όνειρο της ζωής μου έγινε πραγματικότητα Η άμυνα του γκέττο έγινε πραγματικότητα Η ένοπλη εβραϊκή αντίσταση και εκδίκηση έγιναν στόχοι υπήρξα μάρτυρας του υπέροχου και ηρωικού αγώνα των Εβραίων μαχητώνraquo μορντεχάι Ανιλίεβιτς (1919-1943) αρχηγός της ζΟΒ επιστολή από το Γκέττο της Βαρσοβίας 23 Απριλίου 1943

Ομαδική φωτογραφία των Εβραίων παρτιζάνων της ομάδας Μπιέλσκι στα δάση του Ναλιμπόκι στη βορειοδυτική Λευκορωσία

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 5

laquoΤον πόνο της κατατρεγμένης φυλής τον νοιώθουμε σαν πόνο δικό μας Κάθε Έλληνας πρέπει να διαμαρτυρηθεί για τα μαρτύρια των Εβραίων γιατί είναι ένα μέρος από τα δεινά που σωρεύει ο κατακτητής σrsquo όλο το λαό που κατοικεί στη γη της Ελλάδας Είναι ένα μέρος της φασιστικής κτηνωδίας που χτυπά τον ένα ή τον άλλο κι όλους μαζύraquo προκήρυξη ΕΑμ Αθήνας Απρίλιος 1943

και αυτό που τολμήσαμε να κάνου-με είναι τεράστιας σημασίας [] Το όνειρο της ζωής μου έγινε πραγμα-τικότητα Η άμυνα του γκέττο έγινε πραγματικότητα Η ένοπλη εβραϊκή αντίσταση και εκδίκηση έγιναν στό-χοι Υπήρξα μάρτυρας του υπέροχου και ηρωικού αγώνα των Εβραίων μαχητώνraquo9 Μία βδομάδα αργότερα η επιχείρηση είχε ολοκληρωθεί Πε-ρίπου 13000 Εβραίοι είχαν σκοτω-θεί στις σκληρές μάχες οι Γερμανοί υπολόγισαν πως είχαν καταστρέψει 631 laquoοχυράraquo10 56000 συλληφθέντες άντρες γυναίκες και παιδιά εκτοπί-στηκαν στο Μαϊντάνεκ και την Τρε-μπλίνκα Το γκέττο της Βαρσοβίας είχε αφανιστεί

Το παράδειγμα της Βαρσοβίας βρήκε πολλούς μιμητές Στο γκέτ-το της Βίλνα στη Λιθουανία δρα-στηριοποιούνταν από το 1941 η laquoΕνωμένη Αντάρτικη Οργάνωσηraquo (Fareynikte Partizaner Organizatsye FPO) η πρώτη ένοπλη εβραϊκή ορ-γάνωση στην κατεχόμενη Ευρώπη Τον Αύγουστο του 1943 κι ενώ οι Γερμανοί είχαν ήδη εξοντώσει τα frac34 των εγκλείστων στο γκέττο οι υπεύ-θυνοι της FPO απήυθυναν έκκληση για αντίσταση μέχρι θανάτου Με-ρικές εκατοντάδες με επικεφαλής τον αρχηγό της FPO Abba Kovner δραπέτευσαν και κατέφυγαν στους Λιθουανούς Παρτιζάνους Λίγες μέ-ρες πριν οι Εβραίοι της Τρεμπλίνκα είχαν αποφασίσει να επισπεύσουν την εξέγερση που από καιρό σχε-δίαζαν όταν έφτασαν τα νέα από τη Βαρσοβία Στις 2 Αυγούστου μια ομάδα έκλεψε όπλα από την απο-θήκη σκότωσε τους Γερμανούς και Ουκρανούς φρουρούς κι έβαλε φω-τιά στο στρατόπεδο Στις λυσσαλέες γερμανικές αντεπιθέσεις σκοτώθη-καν 820 από τους εξεγερμένους μό-λις 80 κατάφεραν να φτάσουν στα γειτονικά δάση Το ίδιο πρωτογενές ένστικτο αντίδρασης που συνδεό-

ταν με την επιλογή μιας ηθελημένης ομαδικής θυσίας παρέσυρε και το στρατόπεδο εξόντωσης του Σομπι-μπόρ Ένας Πολωνοεβραίος που συμμετείχε στην εξέγερση θυμάται τη στιγμή που όλα του τα συναισθή-ματα συμπυκνώθηκαν σε μίσος για τους διώκτες του laquoΜιας και έμοια-ζε ευχαριστημένος από την εργασία μου μια μέρα ρώτησα το Βάγκνερ (σσ βοηθός του διοικητή του στρα-τοπέδου) αν υπάρχουν νέα για τους δικούς μου Μου απάντησε ευγενι-κά πως ήταν καλά και θα τους συ-ναντούσα σύντομαΣτις 18 Μαΐου μια [εβδομάδα μετά την άφιξή μου στο στρατόπεδο] ένας φίλος μου έστειλε ένα σημείωμα laquoΠες ένα kaddish για τους δικούς σου είναι νεκροίraquo Από εκείνη την ημέρα δε ζούσα παρά για να εκδικηθώhellipraquo11 Στις 14 Οκτωβρίου 1943 δέκα Γερ-μανοί στρατιώτες πολλοί Ουκρα-νοί φρουροί και ο ίδιος ο διοικητής του στρατοπέδου βρήκαν το θάνατο από τα χέρια των υποψήφιων θυμά-των τους και πολλοί από τους 300 ομήρους που έτρεξαν στη σωτηρία μέσα από συρματοπλέγματα και ναρκοπέδια σώθηκαν

Ένα χρόνο αργότερα ο άνεμος της εξέγερσης έφτασε στην καρδιά της εβραϊκής γενοκτονίας Στις 7 Οκτωβρίου 1944 ξέσπασε η εξέγερση των ανδρών του Sonderkommando στο Άουσβιτς ΙΙ-Μπίρκεναου Πο-λωνοί Σοβιετικοί Γάλλοι και Έλλη-νες laquoεργάτες του θανάτουraquo ανατίνα-ξαν ένα από τα τέσσερα κρεματόρια και ξεκίνησαν έναν απελπισμένο αγώνα με τους φρουρούς των Ες-Ες οπλισμένοι με ελάχιστα όπλα αξίνες τσεκούρια και πέτρες Στη μάχη που ακολούθησε σκοτώθηκαν σχεδόν όλοι Ήταν ένα απαράμιλλο παράδειγμα γενναιότητας και αυτο-θυσίας στο κέντρο της κόλασης

8 Miriam Novitch Resistenza Spirituale Spiritual Resistance 1940-1945 Μιλάνο 1979 9 Yitzhak Arad Yisrael Gutman Avraham Margaliot (επιμ) Documents on the Holocaust Yad Vashem Ιερουσαλήμ 1981 [Έγγραφο νο 135 επιστολή Mordechai Anielewicz 2341943] σ 250-251 10 Από την τεράστια βιβλιογραφία για την εξέγερση του γκέττο της Βαρσοβίας βλ ενδεικτικά Dan Kurzman The Bravest Battle The 28 Days of the Warsaw Ghetto Uprising DaCapo Press Νέα Υόρκη 1976 Marek

Edelman The Ghetto Fights Warsaw 1941-43 Bookmarks Publications Λονδίνο 1990 Simha Rotem (Kazik) Memoirs of a Warsaw Ghetto Fighter Yale University Press 1944 Επίσης το εκπαιδευτικό εγχειρίδιο Resistance Spiritual Resistance Revolt Partisans and the Uprising in the Death Camps Yad Vashem 2004 σ 65-83

11 Μαρτυρία Stanislaw Szmajner Στο Novitch Miriam Sobibor Martyre et Revolte Centre de Publication Asie orientale Universiteacute Paris 7 1978 σ 5

Μετά την εξάμηνη εποποιία του Αλβανικού Μετώπου τον Απρίλιο του 1941 η Ελλάδα υπέκυψε στις στρατιωτικές δυνάμεις της Βέρμαχτ και έζησε για τριάμισι έτη την πιο σκοτεινή περίοδο της νεότερης ιστο-ρίας της Παρά την αφόρητη τρομο-κρατία τις εκτελέσεις και το λιμό του πρώτου χειμώνα 1941-1942 που αποδεκάτισε τον πληθυσμό ιδιαίτερα στα αστικά κέντρα οι Έλ-ληνες στρατεύτηκαν κατά χιλιάδες στην ιδέα της Αντίστασης Το 1943 η Αθήνα συγκλονιζόταν από απερ-γίες και διαδηλώσεις που πνίγονταν στο αίμα από τους κατακτητές ενώ

στην ύπαιθρο εμφανίστηκαν από το 1942 ένοπλες ομάδες οι οποίες εξε-λίχθηκαν σε πραγματικούς αντάρ-τικους στρατούς που εμπλέκονταν σε κανονικές μάχες με τους κατα-κτητές Οι σημαντικότερες οργα-νώσεις που ανέπτυξαν και έντονη σημαντική δράση ήταν το Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο (ΕΑΜ) που ιδρύθηκε με πρωτοβουλία του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλά-δας (ΚΚΕ) ο Εθνικός Δημοκρατικός Ελληνικός Σύνδεσμος (ΕΔΕΣ) με αρχηγό τον συνταγματάρχη Ναπο-λέοντα Ζέρβα και η Εθνική και Κοι-νωνική Απελευθέρωση (ΕΚΚΑ) του

Ιi Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΟΙ ΕΒΡΑΙΟΙ 1941-1944

Επιζώντες της εξέγερσης στο στρατόπεδο του Σομπιμπόρ Αύγουστος 1944

Ρόζα Ρομπότα (αριστερά) και Άλα Γκέρτνερ δύο Εβραίες όμηροι στο Άουσβιτς ΙΙ-Μπίρκεναου που βοήθησαν την εξέγερση του Ζόντερκομμαντο (7 Οκτωβρίου 1944) διοχετεύοντας εκρηκτικά στην περιοχή των κρεματορίων Απαγχονίστηκαν μαζί με δύο άλλες γυναίκες στις 5 Ιανουαρίου 1945 μπροστά σε όλο το στρατόπεδο

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 6

συνταγματάρχη Δημήτριου Ψαρρού και του πολιτευτή Γιώργου Καρτά-λη Μικρότερες οργανώσεις όπως η ΠΕΑΝ η Ιερή Ταξιαρχία η Εθνι-κή Δράση το Εθνικό Κομιτάτο και αρκετά δίκτυα κατασκοπείας και δολιοφθορών όπως ο laquoΑπόλλων-Υ-βόννηraquo και η ομάδα της Λέλας Κα-ραγιάννη έγραψαν τη δική τους σε-λίδα ηρωισμών στον σκληρό αγώνα των κατεχόμενων πόλεων Τα θύμα-τα της αντικατοχικής δράσης ξεπερ-νούν τους 30000 πεσόντες σε μάχες δολοφονημένους και εκτελεσμένους Περισσότερα από 800 χωριά κάη-καν σε αντίποινα οι υποδομές της χώρας καταστράφηκαν

Από αυτό τον αγώνα που αγκά-λιασε όλη την επικράτεια και τα στρώματα του πληθυσμού δεν θα μπορούσαν να απουσιάζουν οι Έλ-ληνες Εβραίοι Προτού ξεκινήσουν οι εκτοπισμοί στην Θεσσαλονίκη η διάθεση για αντίσταση παρέμενε περιορισμένη Έως τον Φεβρουάριο του 1943 οι Γερμανοί δεν είχαν εκ-δηλώσει τις πραγματικές τους προ-θέσεις ενώ η είσοδος σε αντιστασια-κές οργανώσεις δεν ήταν αυτονόητη επιλογή Σήμαινε εμπλοκή σε κινδύ-νους ενώ η εγκατάλειψη της πατρι-κής εστίας και της κοινότητας σε μια περίοδο γενικευμένης ανέχειας και ανησυχίας για το μέλλον ισοδυνα-μούσε με laquoδειλίαraquo Ακόμα και μετά τα πρώτα αντισημιτικά μέτρα η συλλογική παθητικότητα παρέμεινε κανόνας και λειτούργησε αποτρε-πτικά για δυναμικές πρωτοβουλίες

Σταδιακά η κατάσταση άλλαξε Στη γενικότερη πατριωτική έξαρση της Κατοχής προστέθηκε το ένστι-κτο της επιβίωσης και η θέληση για εκδίκηση Η τρομοκρατία οι τα-πεινώσεις οι εκτελέσεις ndashοι οποίες ξεκίνησαν πριν τους εκτοπισμούςndash και ο μαζικός εκτοπισμός χιλιάδων ομοθρήσκων συγγενών και φίλων πυροδότησε την εμφάνιση πολλών και ποικίλων αντιδράσεων από την πλευρά των Εβραίων

Αν και τα στοιχεία που διαθέ-τουμε παραμένουν περιορισμένα και αποσπασματικά υπολογίζεται πως περίπου 650 άνδρες και γυναί-κες από όλες σχεδόν τις εβραϊκές κοινότητες της χώρας εντάχθηκαν σε διάφορες αντιστασιακές οργα-νώσεις από την έναρξη της Κατοχής έως την Απελευθέρωση ή προσχώρη-σαν στους αντάρτες για να αποφύ-γουν τη μέγγενη των Ναζί1 Καθώς στην Ελλάδα δεν δημιουργήθηκαν ξεχωριστές εβραϊκές αντιστασιακές οργανώσεις ή αντάρτικα σώματα η συντριπτική πλειοψηφία εντάχθηκε στο Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτω-πο (ΕΑΜ) που αποτελούσε τη μαζι-κότερη οργάνωση στην κατεχόμενη Ελλάδα στο ένοπλο τμήμα του τον Ελληνικό Λαϊκό Απελευθερωτικό Στρατό (ΕΛΑΣ) που στο τέλος της

Κατοχής έφτασε να αριθμεί 50000 αντάρτες και στις συγγενείς οργα-νώσεις Ενιαία Πανελλαδική Οργά-νωση Νέων (ΕΠΟΝ) και laquoΕθνική Αλληλεγγύηraquo ένα παρακλάδι του ΕΑΜ στο οποίο εντάσσονταν κυρί-ως γυναίκες και λειτουργούσε ως δί-κτυο αλληλεγγύης σε ομήρους κρα-τουμένους και καταδιωκόμενους

Το ΕΑΜ ήταν η πρώτη οργά-νωση που προσπάθησε να στρέψει την προσοχή του πληθυσμού στο θέμα του φυλετικού διωγμού Όταν ξεκίνησαν οι εκτοπισμοί της Θεσσα-λονίκης (Μάρτιος 1943) η laquoΕθνική Αλληλεγγύηraquo Αθήνας κυκλοφόρησε μια σπάνια προκήρυξη (δημοσιεύ-εται για πρώτη φορά στην έκθεση) η οποία περιέγραφε μια πρωτοφανή κατάσταση στην Θεσσαλονίκη Με λόγια γεμάτα συναισθηματική φόρ-τιση αλλά και αγωνιστικό πάθος το κείμενο έδινε για πρώτη φορά στον ελληνικό λαό πληροφορίες για το τι συνέβαινε στα laquoτραίνα του θα-νάτουraquo παρμένες πιθανότατα από Έλληνες σιδηροδρομικούς που οδη-γούσαν τις αμαξοστοιχίες μέχρι τη Γιουγκοσλαβία Παρά την άγνοια για την ύπαρξη στρατοπέδων εξό-ντωσης ο διωγμός παρουσιαζόταν ως ξεχωριστό φυλετικό έγκλημα των Ναζί εναντίον ανυπεράσπιστων ανθρώπων και κατέληγε σε ανοιχτό κάλεσμα των γνήσιων πατριωτών laquoΤον πόνο της κατατρεγμένης φυλής τον νοιώθουμε σαν πόνο δικό μας Κάθε Έλληνας πρέπει να διαμαρτυ-ρηθεί για τα μαρτύρια των Εβραίων γιατί είναι ένα μέρος από τα δεινά που σωρεύει ο κατακτητής σrsquo όλο το λαό που κατοικεί στη γη της Ελλά-δας Είναι ένα μέρος της φασιστικής κτηνωδίας που χτυπά τον ένα ή τον άλλο κι όλους μαζύraquo2 Κείμενα σαν κι αυτά ευαισθητοποιούσαν τον αντιστασιακό κόσμο στο θέμα των Εβραίων και αντίστροφα ωθούσαν

και τους ίδιους στην επιλογή της αντιστασιακής δράσης

Η πρώτη μορφή εβραϊκής αντί-στασης ήταν η διάσωση Οι ασφυ-κτικές συνθήκες στην Θεσσαλονίκη αναγκαστικά μετατόπιζαν το πεδίο τέτοιων πρωτοβουλιών στην Αθή-να όπου σύμφωνα με νέες έρευνες δρούσε μια laquoΕβραϊκή Μυστική Επι-τροπή Διάσωσηςraquo Την επιτροπή στελέχωναν επιφανείς Θεσσαλονι-κείς παράγοντες της εβραϊκής κοι-νοτικής ζωής και μέλη σιωνιστικών οργανώσεων όπως ο Αλμπέρτο Αμαρίλιο ο δικηγόρος του κοινο-τικού συμβουλίου Αθηνών Ντανιέλ Αλχανάτης ο διευθυντής της τρά-πεζας Θεσσαλονίκης Πέπο Μπε-νοζίλιο ο Ιτσχάκ Χανέν ο Χαΐμ Μπενρουμπή ο Ασέρ Μωυσής και ο Ελί Αττάς Ήταν ένα είδος laquoφιλικής εταιρείαςraquo που επεκτεινόταν στους κόλπους της Κοινότητας διατηρού-σε επαφές με την Αρχιεπισκοπή διά-φορα κατασκοπευτικά δίκτυα και το ΕΑΜ Αθήνας χρηματοδοτούσε μυστικά διάφορες πρωτοβουλίες ενώ προσπάθησε να σταματήσει τους εκτοπισμούς της Θεσσαλονί-κης χωρίς αποτέλεσμα3 Επίσης από τις αρχές του 1943 νεαροί Εβραίοι φοιτητές του Πανεπιστημίου και του Πολυτεχνείου είχαν συγκροτήσει έναν άτυπο πυρήνα νεολαίας που συνδεόταν με την ΕΠΟΝ Μέλη ήταν ο φοιτητής της Αρχιτεκτονικής Σχο-λής του ΕΜΠ Δανέλος Αλχανάτης ο Ζακίνος Κοέν τα αδέλφια Μωυσής και Ιάκωβος Γιουσουρούμ Σίμος Βαλενστάιν4 και άλλοι Στην πρωτο-πόρα αυτή ομάδα των αντιστασια-κών Εβραίων πιθανότατα ανήκε και ένας από τους πρώτους νεκρούς της Αντίστασης στην ανοιχτή σύγκρου-ση με τους κατακτητές στους δρό-μους της Αθήνας Ήταν ο φοιτητής του Πολυτεχνείου Εδμόνδος Τορόν από τη Λάρισα που σκοτώθηκε στη

μεγάλη διαδήλωση της 5ης Μαρτίου 1943 εναντίον της επιστράτευσης εργατών για τα γερμανικά εργοστά-σια5

Οι δράσεις αυτών των ελληνοε-βραϊκών αντιστασιακών πυρήνων προλείαναν το έδαφος για την δι-ασπορά και απόκρυψη χιλιάδων Εβραίων της Αθήνας σε φιλικά σπίτια Χριστιανών και τη διαφυγή περίπου 2000 από αυτούς από την πόλη στις αρχές Οκτωβρίου 1943 Δεχόμενος την ασφυκτική πίεση των Ες-Ες για παράδοση ονομάτων

1 Για τις στατιστικές εκτιμήσεις και γενική επισκόπηση του φαινομένου της συμμετοχής Εβραίων στην ελληνική Αντίσταση βλ Michael Matsas The Illusion of Safety The story of the Greek Jews During the Second World War Pella Publishing Company Νέα Υόρκη 1997 Steven Bowman Jewish Resistance in Occupied Greece Vallentine Mitchell 2006 Το βιβλίο του Bowman μεταφράστηκε πρόσφατα στα ελληνικά Βλ Steven Bowman Η Αντίσταση των Εβραίων στην Κατοχική Ελλάδα (μετάφραση Ισαάκ Μπενμαγιόρ) Έκδοση Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβουλίου Αθήνα 2013

2 Αρχείο ΚΚΕ Προκήρυξη Εθνικής Αλληλεγγύης Αθήνας [Μάρτιος 1943] 3 Καρίνα Λάμψα Ιακώβ Σιμπή Η Διάσωση Η σιωπή του κόσμου η αντίσταση στα γκέττο και τα στρατόπεδα οι Έλληνες Εβραίοι στα χρόνια της Κατοχής Εκδόσεις Καπόν Αθήνα 2012 σ 289-2964 Αρχείο ΕΜΕ Γραπτή μαρτυρία Δανέλου Αλχανάτη χχ Βιντεοσκοπημένες συνεντεύξεις Δανέλου Αλχανάτη 1102010 Μωυσή Γιουσουρούμ 21920105 Πέτρος Ανταίος Χίλια Σκοτωμένα Παιδιά της ΕΠΟΝ Εκδόσεις ΕΠΟΝ Αθήνα 1986 σ 35 Το όνομά του αναγράφεται σήμερα σε μια αναθηματική πλάκα στη γωνία Μπουμπουλίνας και Τοσίτσα κοντά στο

σημείο που σκοτώθηκε

Τρεις από τους νεότερους και πιο δραστήριους Εβραίους αντιστασιακούς ως πρόσκοποι πριν τον Πόλεμο (1937) Από αριστερά Δανέλος Αλχανάτης Μωύς Γιουσουρούμ και Σίμος Βαλενστάιν Οργανώθηκαν στο ΕΑΜ Αθήνας από τα τέλη του 1942 και υπηρέτησαν ως αντάρτες του ΕΛΑΣ στη Στερεά Ελλάδα (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ)

Oμόλογο του Απελευθερωτικού Αγώνα το ldquoνόμισμαrdquo που κυκλοφόρησε η ΠΕΕΑ στις ανταρτοκρατούμενες περιοχές Στη σχεδίασή του συμμετείχε ο υπεύθυνος της Επιμελητείας του Αντάρτη (ΕΤΑ) Θεσσαλίας Λάζαρος (Ελιέζερ) Αζαρία (Προσωπική συλλογή Ιάσονα Χανδρινού)

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 7

της Κοινότητας ο αρχιραββίνος Ηλίας Μπαρζιλάι laquoαπήχθηraquo στις 25 Σεπτεμβρίου 1943 από παράγοντες του ΕΑΜ και φυγαδεύτηκε στην Πάρνηθα κι από εκεί στην ορεινή Στερεά Σύμφωνα με μαρτυρίες στην επιχείρηση διάσωσης πρωτοστάτη-σαν ο Ασέρ Μωϋσής ο δημοσιογρά-φος και συγγραφέας από την Θεσ-σαλονίκη Μπαρούχ Σιμπή ndashμέλος ενός άτυπου laquoΕβραϊκού Τομέαraquo του ΕΑΜndash ο σύνδεσμος της Επιτροπής Διάσωσης με το ΕΑΜ Ηλίας Λεβή (με ψευδώνυμο laquoΜαρκέζηςraquo) ενδε-χομένως και τα στελέχη του ΕΑΜ δημοσιογράφος Κώστας Βιδάλης Ηλίας Κεφαλίδης και ο laquoφιλοσημίτης άνευ προηγουμένουraquo φαρμακοποιός Λάμπρος Καραμερτζάνης6 Εξέλιξη αυτών των κινήσεων ήταν το εντυ-πωσιακό δίκτυο που οργανώθηκε στις ακτές της Εύβοιας με σκοπό την διαπεραίωση των Εβραίων με κα-ΐκια στην Τουρκία Περίπου 1500 άτομα σώθηκαν χάρη στις συνδυα-σμένες ενέργειες της ανώτατης ηγεσί-ας του ΕΑΜ και των ανταρτών της Εύβοιας των Βρετανών της Χαγκα-νά και του Εβραϊκού Πρακτορείου στην Κωνσταντινούπολη

Η μαζική ένταξη Εβραίων στο αντάρτικο ndashσχεδόν στο σύνολό τους στον ΕΛΑΣndash χωρίζεται σε δύο φά-σεις Τα πρώτα όπλα ακούστηκαν εκεί που χτύπησε πρώτα η ναζιστι-κή λαίλαπα Από τον Ιανουάριο έως τον Μάιο του 1943 περίπου 250 Εβραίοι της Θεσσαλονίκης είχαν δι-αφύγει με μεγάλες δυσκολίες στις ανταρτοκρατούμενες περιοχές της

κεντρικής και δυτικής Μακεδονίας7 Ήταν κυρίως νεαροί που εγκατέλει-παν κατά ομάδες την αποκλεισμένη πόλη ή δραπέτευαν ατομικά από τα διάφορα εργοτάξια καταναγκα-στικής εργασίας στα οποία είχαν επιστρατευτεί από το καλοκαίρι του 1942 (Λεπτοκαρυά Τέμπη Κα-ρυά Λοκρίδας Στρατόπεδο Θηβών) Μετά την θητεία του στο Αλβανικό Μέτωπο ο Ιωσήφ Μάτσας από τα Γιάννενα υπηρετούσε ως καθηγητής Γυμνασίου στο χωριό Μεγάλη Βρύση Κιλκίς Τον Απρίλιο του 1943 εγκα-τέλειψε τη θέση του και ακολούθη-σε μια ομάδα 40 ανταρτών ndashεκ των οποίων οι δέκα ήταν Θεσσαλονικείς Εβραίοιndash που κρυβόταν στα δάση του Πάικου πάνω από τα Γιαννι-τσά Εκεί μοιράστηκαν τις δυσκολί-ες της αντάρτικης ζωής laquoΟι πρώτοι δύο μήνες στάθηκαν το πύρινο καμί-νι που μας ατσάλωσαν Οι κακου-χίες ήταν τρομερές Μας έλειπαν τα πάντα τροφή στέγη ύπνος εφόδιαmiddot είχαμε μόνο ένα ύψιστο αγαθό την ελευθερία Για να σκορπίσουμε το αίσθημα της πείνας και του κρύου το ρίχναμε στο τραγούδι Τραγου-δούσαμε και ονειρευόμασταν την αυριανή λευτεριά τον αυριανό κό-σμο που θα ήταν απαλλαγμένος από στερήσεις διωγμούς και φυλετικές διακρίσεις Έτσι αντέξαμε στις δο-κιμασίες Κι ύστερα απί περιπετει-ώδεις νυχτερινές πορείες μέσω των βουνών Τζένας Καϊμακτσαλάν και Σινιάτσικο φθασαμε στα τέλη του

Μάη στην Ελεύθερη Ελλάδα στην Δυτική Μακεδονία όπου ανεφοδι-αστήκαμε από τις ρίψεις και σχη-ματίσαμε πραγματικά στρατιωτικά τμήματαraquo8

Η ιταλική συνθηκολόγηση (8 Σεπτεμβρίου 1943) οριοθετεί τη δεύτερη φάση Αναλαμβάνοντας τον έλεγχο όλης της επικράτειας οι Γερμανοί συνάντησαν διαφορετική συμπεριφορά από τις ισραηλιτικές κοινότητες της κεντρικής και νότι-ας Ελλάδας στην προσπάθειά τους να επεκτείνουν τον διωγμό Ο αντί-κτυπος των δραματικών γεγονότων στην βόρεια Ελλάδα ισχυροποιούσε τη θέληση αντίδρασης στην επερχό-μενη καταστροφή ενώ η άνοδος του αντιστασιακού κινήματος δημιουρ-γούσε ευνοϊκότερες προυποθέσεις Από τις αρχές Οκτωβρίου του 1943 εκατοντάδες Εβραίοι των Τρικάλων της Καρδίτσας του Βόλου της Λά-ρισας και αργότερα της Χαλκίδας και της Πάτρας ηλικιωμένοι και γυναικόπαιδα διασκορπίστηκαν με την προστασία του ΕΑΜ σε χωριά του Πηλίου (Κισσός Τσαγκαράδα Κεραμίδι Λεχώνια) του Κισσά-βου (Στόμιο Ομόλιο Κισερλί) του Ολύμπου (Καρυά) τα Άγραφα την ορεινή Εύβοια (Στενή Στρόπωνες Βασιλικό) και τα βουνά της Αχαΐας ζώντας ανακατεμένοι με τους χωρι-κούς Από την Αθήνα περίπου 1000 άτομα ακολούθησαν το παράδειγ-μα του Μπαρτζιλάι και κατέφυγαν στην ορεινή Στερεά Ελλάδα Στην Ήπειρο ελάχιστοι νεαροί Γιαννιώ-τες τόλμησαν να φύγουν από την παγιδευμένη κοινότητα για να ενω-θούν με τους αντάρτες ενώ αρκετοί ndashκυρίως Αρτινοί ndashεντάχθηκαν και στον Εθνικό Δημοκρατικό Ελληνικό Σύνδεσμο (ΕΔΕΣ) του Ναπολέοντα Ζέρβα που δρούσε αποκλειστικά στην Ήπειρο

Στην laquoΕλεύθερη Ελλάδαraquo όλοι αξιοποιήθηκαν με ποικίλους τρό-πους Οι βετεράνοι του ελληνοϊτα-λικού πολέμου και αρκετοί νεαροί ndashάντρες και γυναίκεςndash εντάχθηκαν

στις αντάρτικες μονάδες laquoΌσοι δεν πήραν τα όπλα δούλευαν δίπλα στους χωρικούς σαν σύνδεσμοι στις βοηθητικές υπηρεσίες του στρατού Οι πιο εγγράμματοι ανέλαβαν τις

συγκάλεσε συνέλευση και ανάγκα-σε τον αντάρτη να ζητήσει δημόσια συγνώμη λέγοντας πως στον ΕΛΑΣ διακρίσεις γίνονταν μόνο ανάμεσα σε αυτούς που πολεμούν και σε αυ-

γραφικές υπηρεσίες στην Εθνική Αλληλεγγύη στον ανεφοδιασμό στη συγκέντρωση τροφίμων Οι τε-χνίτες δούλευαν στα συνεργεία για την κατασκευή ρούχων πηλικίων και αρβυλών Οι γυναίκες έραβαν εκείνα τα παρδαλά πουκάμισα φτιαγμένα από καθάριο μετάξι από τα αλεξίπτωτα των ρίψεων έπλεκαν μάλλινες κάλτσες και σκούφους για τη laquoφανέλλα του αντάρτηraquo και οι νέες κοπέλες σαν πιο μορφωμένες ανέλαβαν τις πολιτιστικές εκδη-λώσεις και τις θεατρικές παραστά-σειςraquo9 Χάρη στο μορφωτικό τους επίπεδο πολλοί Εβραίοι ξεχώρισαν σε επιτελικές θέσεις και γραφεία Με-ραρχιών του ΕΛΑΣ στην Επιμελη-τεία του Αντάρτη (ΕΤΑ) στις δρα-στήριες οργανώσεις της ΕΠΟΝ στα χωριά σε πολιτιστικές εκδηλώσεις που οργανώνονταν στο βουνό και στις υγειονομικές υπηρεσίες

Στην Αντίσταση έγινε πραγματι-κότητα η υπέρβαση των διακρίσεων Παρά την αγραμματοσύνη και τις προκαταλήψεις που επιβίωναν στον αγροτικό κόσμο της υπάιθρου κυρι-αρχούσε μια υψηλή αίσθηση αλλη-λεγγύης που συγκροτούσε ιδανικές συνθήκες συνύπαρξης Χριστιανών και Εβραίων Στο αντάρτικο ο κοι-νός αντιφασιστικός αγώνας και οι σκληρές συνθήκες υπό τις οποίες αυτός διεξαγόταν ακύρωνε στην πράξη οποιουσδήποτε κοινωνικούς ταξικούς και φυλετικούς διαχωρι-σμούς Ο Δαβίδ Μπρούδο από την Θεσσαλονίκη διηγιόταν πάντα πως στο Αρχηγείο Παρνασσίδας του ΕΛΑΣ γιόρταζε το χριστιανικό Πά-σχα στον Παρνασσό μαζί με αντάρ-τες και χωρικούς που γνώριζαν την εβραϊκή του ταυτότητα10 Τον Ιούλιο του 1944 ο νεαρός Κερκυραίος Ιά-κωβος Μπαλέστρας διέφυγε από το νησί του λίγο πριν την ώρα μηδέν και κατατάχθηκε στον ΕΛΑΣ στην περιοχή των Ζαγορίων Όταν κά-ποιος από τους αντάρτες τον απο-κάλεσε υβριστικά laquoπαλιοεβραίοraquo ο διοικητής του τμήματος Παράσχος

6 Matsas όπ σ 102-110 Λάμψα-Σιμπή όπ σ 263-306 Γραπτή μαρτυρία Αβραάμ Σαρφατή Ισραηλιτική Επιθεώρησις 22619737 Αδημοσίευτη γραπτή μαρτυρία Ιωσήφ Μάτσα 81119848 Αδημοσίευτη γραπτή μαρτυρία Ιωσήφ Μάτσα 8111984 9 Στο ίδιο 10 Αρχείο ΕΜΕ Βιντεοσκοπημένη συνέντευξη Δαβίδ Μπρούδο 3112009

Ο δημοσιογράφος Μπαρούχ Σιμπή από την Θεσσαλονίκη ένα από τα σημαντικότερα στελέχη του ΕΑΜ Αθήνας σε φωτογραφία αμέσως μετά τον Πόλεμο Τον Σεπτέμβριο του 1943 οργάνωσε τη διαφυγή του ραββίνου Μπαρζιλάι στο βουνό και ο ίδιος κατέφυγε στα βουνά της Πελοποννήσου ως μαχητής του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ (Προσωπική συλλογή Ιακώβ Σιμπή)

Ο ραββίνος των Αθηνών Ηλίας Μπαρζιλάι σε σκίτσο φιλοτεχνημένο από τον Δημήτρη Μεγαλίδη στην έδρα του Γενικού Στρατηγείου του ΕΛΑΣ στην Ευρυτανία και υπογεγραμμένο από τον ίδιο (Συλλογή ΕΜΕ Το Λεύκωμα του Αγώνα 1946)

Στρατιωτική ταυτότητα των Συμμαχικών Δυνάμεων για τον Μωρίς Καζές από την Κομοτηνή 1943 Διέφυγε στη Μέση Ανατολή και υπηρέτησε στη Βρετανική Στρατιωτική Αποστολή στην Ελλάδα ως διερμηνέας και σύνδεσμος με το 54ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ στην περιοχή του Πηλίου (Συλλογή ΕΜΕ)

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 8

τούς που δεν πολεμούν11 Γενικώς οι Εβραίοι στην Αντίσταση έχαιραν μεγάλης εκτίμησης λόγω της αστικής τους καταγωγής του μορφωτικού τους επιπέδου της γλωσσομάθειας ndashη πλειονότητα των ανταρτών ήταν αγρότες με στοιχειώδη σχολική εκ-παίδευσηndash αλλά και της γενναιότη-τάς τους Ο Βιτάλ Αελιών ήταν για τους συντρόφους του το laquoχαροκα-μένο παλικάριraquo που πολέμησε με πείσμα τους Γερμανούς στη Μάχη του Καράλακκα (6 Μαΐου 1944)12 Οι μεταπολεμικές κυβερνήσεις τή-ρησαν μάλλον μετριοπαθή στάση απέναντι στους Εβραίους που είχαν ενταχθεί στο αριστερό ΕΑΜ-ΕΛΑΣ χωρίς αυτό να σημαίνει πως εξαιρέ-θηκαν από τις πολιτικές διώξεις την περίοδο του Εμφυλίου Πολέμου Ενώ γενικώς αναγνωριζόταν με

επιείκια στους πρώην αντάρτες πως laquoυπηρέτησε στον ΕΛΑΣ καθότι Ισ-ραηλίτης13 αρκετοί τιμωρήθηκαν με φυλακίσεις εξορία (Ικαρία Μακρό-νησος) καταδίκες σε θάνατο ενώ πέντε εκτελέστηκαν με αποφάσεις στρατοδικείου14

Η γεωγραφία των κοινοτήτων και της διάσωσής τους είχε σαν αποτέλεσμα οι μεγαλύτερες συγκε-ντρώσεις Εβραίων αντιστασιακών να παρατηρούνται στη Δυτική Μα-κεδονία την Κεντρική και Ανατο-λική Στερεά και σε όλη την περιοχή της Θεσσαλίας Μετά την συγκρό-τηση του ΕΛΑΣ σε τακτικό στρα-τό οι αντίστοιχες μονάδες ήταν το 16ο Σύνταγμα Βέροιας με έδρα το Βέρμιο στο ΙΙ Τάγμα του οποίου βρίσκουμε πολλά εβραϊκά ονόματα Επίσης το 5ο Τάγμα Παρνασσίδας

τα συντάγματα 34ο (Φωκίδα-Βοιω-τία) 7ο (Εύβοια) 30ο (Πέλλα) 50ο (Θεσσαλονίκης) με έδρα τα Πιέ-ρια και το 54ο (Βόλου) με έδρα το Πήλιο και τον Κίσσαβο στο οποίο υπηρέτησαν έως και 40 νεαροί Βο-λιώτες15 Η διάκριση μαχίμων και μη μαχίμων είναι δυσχερής δεδομένου ότι στα ανταρτοκρατούμενα εδά-φη όλοι αναλάμβαναν καθήκοντα υποστήριξης του ένοπλου αγώνα των βοηθητικών υπηρεσιών και των πολιτικών οργανώσεων της κάθε περιοχής Σε ορισμένες περιπτώσεις η Αντίσταση αποτελούσε οικογενει-ακή υπόθεση Γνωστότερες είναι οι οικογένειες Καράσσο και Μπουρλά από την Θεσσαλονίκη Κάκις από τη Δράμα Σακκή και Κοέν από το Βόλο που συμμετείχαν ενεργά και εί-χαν τουλάχιστον από ένα θύμα Ορι-

σμένοι αναδείχθηκαν σε διοικητές όπως ο Θεσσαλονικιός Ισαάκ Μωυ-σής (Γιτσχάκ Μωσέ) με ψευδώνυμο laquoΚίτσοςraquo που αναδείχθηκε σε καπε-τάνιο λόχου στο ΙΙ16 Τάγμα και ο ανθυπολοχαγός Σαμουέλ εσκινατζής ο οποίος σκοτώθηκε στα Δεκεμβρι-ανά ως λοχαγός στο ΙΙΙ54 Τάγμα του ΕΛΑΣ16 Ανάλογα παραδείγμα-τα αυτοθυσίας υπάρχουν πολλά17 Στις 4 Οκτωβρίου 1944 η Πολιτική Επιτροπή Εθνικής Απελευθέρωσης (ΠΕΕΑ) ndashη laquoκυβέρνηση του βου-νούraquo που είχε σχηματίσει το ΕΑΜndash προήγαγε μετά θάνατον πεσόντες αξιωματικούς και αντάρτες που εί-χαν επιδείξει laquoυπέροχην ανδρεία έξοχο ψυχικό θάρρος διοικητικήν ικανότητα αποφασιστικότητα και υπέροχο πνεύμα αυτοθυσίας που ξεπερνούν τα όρια του καλώς εν-νοούμενου καθήκοντοςraquo Μεταξύ τους και οι Λεών Σακκής Γιοχανάς (Ιωχανά) Χατζής Μάρκο Καράσσο Ντίνος Οβαδίας και Βιτάλ Μπερα-χά18 laquoΌλοι οι Ισραηλίτες πέσανε πο-λεμώντας μέχρι την τελευταία σφαί-ρα μέτωπο με μέτωπο με τον εχθρό χωρίς να λιποψυχήσουνraquo19

Τουλάχιστον 63 Εβραίοι έπε-σαν πολεμώντας ως αντάρτες και 76 ακόμα εκτελέστηκαν σε αντίποινα ή εκκαθαριστικές επιχειρήσεις την περίοδο 1941-194420 Η υπόμνησή των ονομάτων τους είναι η δέουσα απόδοση τιμής σε όσους επέλεξαν τον ένδοξο θάνατο του πολεμιστή από την υποταγή στους δημίους του Ισραήλ Αποτελεί ελάχιστο χρέος σε όσους ράντισαν με το αίμα τους τις στάχτες χιλιάδων ομοθρήσκων τους που δολοφονήθηκαν από τους Ναζί

11 Αρχείο ΕΜΕ Βιντεοσκοπημένη συνέντευξη Ιάκωβου Μπαλέστρα 111200912 Καραθάνος Δ laquoΗ Μάχη του Καράλακκα και οι διαστρεβλωτές τηςraquo Ριζοσπάστης 12 81978 13 Αρχείο ΕΜΕ Βιντεοσκοπημένη συνέντευξη Σαλβατώρ Μπακόλα 311200814 Αρχείο Ιωσήφ Μάτσα laquoΕκτελεσθέντες μέχρι τούδε Ισραηλίται εις Ελλάδα βάσει αποφάσεων στρατοδικείων με την κατηγορίαν συνεργασίας με τους συμμορίταςraquo Αθήναι 28111949 15 Χαρακτηριστικό παράδειγμα η ΕΠΟΝ Μαγνησίας που συγκέντρωσε δεκάδες νεαρούς Εβραίους από το Βόλο και τη Λάρισα Βλ Ραφαήλ Φρεζής Η Ισραηλιτική Κοινότητα Βόλου Αθήνα 2003 σ 223-231

και Οντέτ Βαρών - Βασάρ Η Ενηλικίωση μιας Γενιάς Νέοι και νέες στην κατοχή και στην Αντίσταση Εστία Αθήνα 2009 σ 387-389 Αρχείο ΕΜΕ βιντεοσκοπημένη συνέντευξη Εσδρά Μωυσή 78200716 Matsas οπ σ 29117 Ισραηλιτικόν Βήμα 3151946 Δημήτριος Ν Δημητρίου laquoH συμμετοχή των Εβραίων στην Εθνική Αντίστασηraquo Χρονικά τχ 104 (Ιανουάριος-Φεβρουάριος 1989) σ 3-6 18 Κείμενα Εθνικής Αντίστασης [ΚΕΑ] Σύγχρονη Εποχή Αθήνα 1981 τόμος δεύτερος σ 419-422 19 Αρχείο Ιωσήφ Μάτσα Επιστολή Γιτσχάκ Μωσέ προς Ιωσήφ Μάτσα Ιερουσαλήμ 2811985 20 Ο αριθμός των 91 πεσόντων και εκτελεσμένων που προτείνει ο Bowman υπολείπεται του πραγματικού Βλ Steven Bowman laquoJews in Wartime Greeceraquo Jewish Social Studies 48 (1986) σ 45-62 Βλ Κατάλογο

πεσόντων στο παρόν

Σεπτέμβριος 1944 Οι Eβραίοι αντάρτες του ΕΛΑΣ Δαβίδ Μπρούδο και Λουί Κοέν ποζάρουν μπροστά από ένα γερμανικό αεροσκάφος που καταρρίφθηκε από τα πυρά των ανταρτών στον κάμπο της Λοκρίδας σε μια από τις πιο συμβολικές φωτογραφίες της εποχής (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ)

Πολιτικοί εξόριστοι στη Μακρόνησο την περίοδο του Εμφυλίου Πολέμου 1946-1949 Γονατιστός δεξιά ο Σίμος Βαλενστάιν (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ)

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 9

Από την Θεσσαλονίκη των 55250 ψυχών περίπου 400 βρέθη-καν στην ανταρτοκρατούμενη Ελ-λάδα Εκτός από όσους βρίσκονταν ήδη σε άλλες περιοχές μερικές δε-κάδες άρχισαν να εγκαταλείπουν ομαδικά την πόλη-γκέττο στα τέλη Μαρτίου Ήταν τα αδέλφια Μω-υσής Σολομών και Γιολάντα και Ντόρα Μπουρλά οι Ντικ Μπενβε-νίστε Σαλτιέλ Γκαττένιο Ισαάκ Εμμανουήλ Ισαάκ Ντάσα Δαβίδ Ααρών Μωσέ Μπέλο Μωσέ Σε-γκόρα Ντίνος και Σαλβατώρ Οβα-δίας Σολομών Σαλτιέλ Μωρίς Φλωρεντίν Δάριο Ουζιέλ Ιάκω-βος Κούμερης Μιχάλης Μπρούδο Φλώρα Περαχιά Ερρίκος Πιπανό και άλλοι Τις ίδιες μέρες ο Γιακώβ Σαρφατή και ο Μεναχέμ Στρούμσα φυγάδευαν 114 άνδρες και γυναίκες από τη γερμανοκρατούμενη Βέροια Στα μέσα Απριλίου ο Ιωσήφ Μά-τσας από τα Γιάννενα καθηγητής στη Μεγάλη Βρύση Κιλκίς κατέ-φυγε στα λημέρια του Πάικου Είχε προηγηθεί ο Ισαάκ Μωϋσής δραπέ-της από καταναγκαστικά έργα στα Τέμπη που συνάντησε τους αντάρ-τες τον Φεβρουάριο και έγινε ο πρώ-τος Εβραίος ΕΛΑΣίτης στο Βέρμιο

Το Βέρμιο έγινε σημείο συγκέ-ντρωσης Έπειτα από ατέλειωτες μάχες και πορείες σε αλλεπάλληλους γερμανικούς κλοιούς αντάρτες και περίπου 250 Εβραίοι έφτασαν στα ελεύθερα χωριά των Γρεβενών Εκεί κατανεμήθηκαν στους λόχους Ο Ισαάκ Μωϋσής με ψευδώνυμο laquoΚί-τσοςraquo έγινε καπετάνιος λόχου στο 16ο Σύνταγμα όπου εντάχθηκαν οι περισσότεροι Η Νταίζη Καράσσο και η Ντόρα Μπουρλά (laquoΤαρζάνraquo) έγιναν διαφωτίστριες της ΕΠΟΝ η Φανή Φλωρεντίν που ανέβηκε στο Πάικο με τον σύζυγό της Λεών Ματαλόν έγινε νοσοκόμα στη Χ Μεραρχία laquoΑκατάβλητη στις τα-λαιπωρίες Εμψύχωνε τους βραδυ-πορούντες και τους εξασθενημένους προσφέροντάς τους νερό από ένα μεγάλο παγούρι που κουβαλούσε μαζί με το υγειονομικό σακίδιο Ακολουθούσε την φάλαγγα για να συμμαζεύει όσους ξέμειναν απο-καμωμένοιraquo (Ιωσήφ Μάτσας) Του-λάχιστον 17 ήταν οι απώλειες των Εβραίων μαχητών Πρώτη η Στέλλα Κοέν που σκοτώθηκε πολεμώντας τους Γερμανούς στα Τάχνιστα Πι-ερίας (16 Απριλίου 1943) Ο Ηλί-ας Νισσήμ βετεράνος του Οχυρού Ρούπελ και ο Ιωσήφ Μπενσουσάν

χάθηκαν στις μεγάλες εκκαθαριστι-κές επιχειρήσεις στην περιοχή Πε-νταλόφου Κοζάνης (Ιούλιος 1944) Ο ηρωικός Μάρκος Καράσσο από-φοιτος της Σχολής Ανθυπολοχαγών του ΕΛΑΣ σκοτώθηκε στο Μου-χαρέμ Χάνι Έδεσσας (6 Αυγούστου 1944) Ο Ντίνος Οβαδίας ένα μήνα αργότερα και ο εικοσάχρονος Σολο-

μών (Σάρδος) Μπουρλάς στο Σταυ-

ρό Βέροιας (27 Σεπτεμβρίου 1944)

στην τελευταία μάχη εναντίον των

αποχωρούντων Γερμανών στη Δυτι-

κή Μακεδονία Οι Εβραίοι ΕΛΑΣί-

τες της Χ Μεραρχίας είχαν εκδικη-

θεί με το αίμα τους την καταστροφή

της Θεσσαλονίκης

ΙiΙ ΑπΟ ΤΟΝ ΚΛΟΙΟ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΤΟυΣ ΑΝΤΑΡΤΕΣ

Ομαδική φωτογραφία Θεσσαλονικιών Εβραίων με χριστιανούς συναγωνιστές τους στα βουνά της Δυτικής Μακεδονίας το 1943 1 Σαμπετάι Βαρσάνο 2 Φανή Φλωρεντίν νοσοκόμα 3 Λεών Ματαλόν 4 Ματθίλδη Μασαράνο 5 Μάρκος Καράσσο

Προκήρυξη της Εθνικής Αλληλεγγύης Αθήνας για τους εκτοπισμούς της Θεσσαλονίκης Απρίλιος 1943 (Αρχείο ΚΚΕ)

Ο Ιάκωβος Κούμερης αντάρτης του 16ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ στο Βέρμιο Δεκέμβριος 1943 (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ)

Ο δάσκαλος Ιωσήφ Μάτσας από τα Ιωάννινα που πολέμησε ως αντάρτης του 16ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ στη Δυτική Μακεδονία Φωτογραφία από τη μετέπειτα στρατιωτική του θητεία 1947 (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ)

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 10

Περισσότεροι από 100 Λαρισαί-οι Βολιώτες Τρικαλινοί και Καρδι-τσιώτες δραστηριοποιήθηκαν στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα Η Λουίζα Νεγρίν συνελήφθη και φυ-λακίστηκε από τους Ιταλούς σε συλ-λαλητήριο στη Λάρισα τον Μάρτιο του 1943 Η Αλλέγρα Φελούς-Κα-πέτα από τα Τρίκαλα στέλεχος του ΚΚΕ από τον Μεσοπόλεμο αναδεί-χθηκε από το 1942 σε καθοδηγή-τρια του ΕΑΜ στη Δυτική Θεσσα-λία Ο Δαβίδ Λεβής από το Βόλο μέλος της Νομαρχιακής επιτροπής Λάρισας του ΕΑΜ αναμίχθηκε σε θέματα αυτοδιοίκησης στις ελεύ-θερες περιοχές ενώ η διάσωση της κοινότητας Βόλου υπήρξε και δικό του έργο Ο τραπεζικός Ελιέζερ (Λάζαρος) Αζαρία από τη Βέροια έγινε υπεύθυνος της laquoΕπιμελητείας του Αντάρτη (ΕΤΑ)raquo Θεσσαλίας και μέλος της Πολιτικής Επιτροπής Εθνικής Απελευθέρωσης (ΠΕΕΑ) της laquoΚυβέρνησης του Βουνούraquo που σχημάτισε το ΕΑΜ τον Μάρτιο του 1944

Μετά την κατάρρευση των Ιτα-λών πολλοί από τους φυγάδες των πόλεων πλαισίωσαν την ΕΠΟΝ και την Ι Μεραρχία Θεσσαλίας του ΕΛΑΣ Από τα Τρίκαλα οι Αλβέρ-τος και Βενιαμίν Νεγρίν ο Σόλων Λεβή ο Ηλίας και η Λουίζα Φε-λούς Από τη Λάρισα ο ανθυπολο-χαγός Σαμουήλ Εσκινατζής που αναδείχθηκε σε διοικητή λόχου ο Εσδράς Μωυσής κορυφαίο στέλε-χος της ΕΠΟΝ Μαγνησίας ο Ραφα-ήλ Φιλοσώφ κι ο Ιακώβ Φελούς Μαζί με τους Λαρισαίους Ισαάκ και Αλβέρτο Λαζάρ στο 5ο Σύνταγμα Τρικάλων διακρίθηκαν τα αδέλφια Μορδοχάι και Αλβέρτος Σάλεμ από την Θεσσαλονίκη Ατρόμητος στις μάχες ο Βενιαμίν Νεγρίν (laquoΒάιοςraquo) του 138 Συντάγματος τραυματί-στηκε βαριά σε μια νυχτερινή επίθε-ση στο Παλιομονάστηρο Τρικάλων (13 Απριλίου 1944) Πέθανε το 1945 από τα τραύματά του Πρώτος νε-κρός ήταν ο Ιακώβ Μπεράχα από τα Τρίκαλα που σκοτώθηκε στις 7 Νοεμβρίου 1943 στη Μάχη της Με-σοχώρας

ΙV ΑΝΤΑΡΤΟμΑΝΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑ

Η δεύτερη σελίδα της εφημερίδας του ΕΑΜ Βόλου laquoΛαοκράτηςraquo (3 Οκτωβρίου 1943) με την έκκληση για ενεργό υποστήριξη των διωκόμενων Εβραίων (Αρχείο ΚΚΕ)

Βολιώτες Εβραίοι στο 54ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ 1 Αλβέρτος Αμών και Πέπος Κοέν 2 Ηλίας Κονές 3 Λέων Σακκής 4 Έλλη Σακκή (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ) Στη φωτογραφία (5) ο Λάζαρος (Ελιέζερ) Αζαρία από την Βέροια υπεύθυνος της Επιμελητείας του Αντάρτη (ΕΤΑ) για όλη την Θεσσαλία (Φωτ Αρχείο ΔΗΚΙ)

Ο έφεδρος ανθυπολοχαγός Σαμουήλ Εσκινατζής του Μωυσή από τη Λάρισα με την αρραβωνιαστικιά του Στέλλα Σαμουήλ-Μεδίνο στην Θεσσαλονίκη 17 Ιανουαρίου 1943 Ο Σαμουήλ υπηρέτησε ως διοικητής λόχου στο 54ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ και σκοτώθηκε τον Ιανουάριο του 1945 (Προσωπική συλλογή Ματθίλδης Εσκινατζή)

Δεκάδες Βολιώτες εντάχθηκαν στο 54ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ που ανέπτυξε πολεμική δράση κατά των Γερμανών στην ανατολική Θεσσα-λία Ηλίας Κονές Αλβέρτος Αμών Πέπος Σακκής Ζακίνος Μιζάν Χαίμ Μιζραχής Ζαχαρίας Τορόν τα αδέλφια Σαλβατώρ Άννα Ρα-χήλ Ροζίτα και Χαίμ Κοέν Ραφα-ήλ Φρεζής Αβραάμ Οβαδίας Μωυ-σής Μόρδος Μανώλης Φαραντζής Μωϋσής Ιεσουλάς Ζάχος Λεβής Ηλίας Καπέτας και άλλοι Ως νοσο-κόμες του Συντάγματος διακρίθη-καν η Άννα Κοέν και η Έλλη Σακ-κή Στους ήρωες ανήκαν ο Σάββας Ιακώβου (52ο Σύνταγμα) που σκο-τώθηκε στις 17 Απριλίου 1944 στη Ρεντίνα Αγράφων και ο 18χρονος Λέων Σακκής του ΙΙΙ54 Τάγματος που έπεσε στη νυχτερινή Μάχη του Καραλάρ (Ελευθέριο) Λάρισας στις 29 Ιουνίου 1944 Στη Θεσσαλία πε-ρισσότερο από κάθε άλλη περιοχή οι τύχες των Εβραίων ζυμώθηκαν με τους ηρωισμούς της Αντίστασης Μια εμπειρία που ακύρωσε γι αυ-τούς τη φρίκη του Ολοκαυτώματος

1 2 3 4 5

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 11

Στη Στερεά χτυπούσε η καρδιά της laquoΕλεύθερης Ελλάδαςraquo Εκεί βρι-σκόταν το Στρατηγείο του ΕΛΑΣ πέντε συντάγματα ανταρτών και ένα τεράστιο οργανωτικό δίκτυο Σε διάστημα 15 μηνών οι Γερμανοί εξαπέλυσαν είκοσι εκκαθαριστικές επιχειρήσεις με μονάδες ειδικές στον ανταρτοπόλεμο (Ορεινοί Κυνηγοί Βάφφεν Ες-Ες Μεραρχία Μπράντε-μπουργκ) Η περιοχή από την Πάρ-νηθα ως το Καρπενήσι σημαδεύτηκε από αναρίθμητες μάχες σφαγές αμά-χων και καταστροφές χωριών

Στα τοπικά τμήματα του ΕΛΑΣ καταγράφεται μεγάλη συγκέντρω-ση Εβραίων κυρίως φυγάδες από την Αθήνα που προωθούνταν στην ανταρτοκρατούμενη περιοχή Η αντιπροσώπευση ήταν και ποι-οτική Σε επιτελικές θέσεις στην V Ταξιαρχία και την ΧΙΙΙ Μεραρχία του ΕΛΑΣ βρέθηκαν αντίστοιχα οι Θεσσαλονικείς Ίντο Σίμσι (laquoΜακα-μπήςraquo) και Αλβέρτος Μπενρουμπή οποίος ονομάστηκε ανθυπίατρος Ο Λουί Κοέν (laquoΚρόνοςraquo) από την Ξάνθη και ο Δαβίδ Μπρούδο από την Θεσσαλονίκη έκαναν θαύματα ως υπεύθυνοι της Επιμελητείας του Τάγματος Παρνασσίδας Οι Μα-νώλης Αρούχ και Αλβέρτος Κοέν (laquoΒλαδίμηροςraquo) έγιναν πασίγνωστοι ως γιατροί αντάρτικων ταγμάτων στην Φωκίδα laquoΟ Βλαδίμηρος όλη την ώρα στο πόδι γελαστός Έχανε το γέλιο του μόνο όταν είχε να κά-μει με δύσκολες περιπτώσεις τότε αφοσιωνόταν ολόκληρος να σώσει τον τραυματίαraquo (Δημήτρης Δημητρί-ου-Νικηφόρος)

Στους διακριθέντες ήταν οι Σαλ-βατώρ Μπακόλας (laquoΣωτήρηςraquo) Γιομτώβ Μοσέ και Ραφαήλ Μάλτης από τα Γιάννενα ο Μασλάχ Κοέν

ο Σίμος Βαλενστάιν από την ΕΠΟΝ Αθήνας ο Αθηναίος Ιάκωβος Γιου-σουρούμ και ο Θεσσαλονικιός Τζι-άκο Καράσσο στο 36 Σύνταγμα και ο 16χρονος αδελφός του Λουί Κοέν Γιτσχάκ (laquoΚρονάκοςraquo) Ο έφεδρος ανθυπολοχαγός Γιοχανάς Χατζής (laquoΣκουφάςraquo) από την Άρτα με τους Λεών Μείρ Μωσέ Κοέν (laquoΑνδρού-τσοςraquo) Άρη Καζέ (laquoΚολοκοτρώ-νηraquo) Βίκτωρ Μπατή Σλόμο Μα-τσίλ και έναν πολυβολητή ονόματι Καπόν πολεμούσαν στο ΙΙ Τάγμα του 34ου Συντάγματος Σχεδόν όλοι τραυματίστηκαν σε μάχες ενώ ο laquoΣκουφάςraquo έπεσε στη μεγάλη Μάχη της Άμφισσας (2 Ιουλίου 1944) ως διοικητής διμοιρίας Την υπέρτατη θυσία προσέφεραν ακόμα τρεις Ισ-ραηλίτες Ο Ροβέρτος Μητράνι (laquoΙπ-ποκράτηςraquo) φοιτητής ιατρικής από τις Σέρρες με τους Δαβίδ Κοέν από την Πρέβεζα και Δαβίδ Ρούσο από την Αθήνα σκοτώθηκαν μαζί με 29 ακόμα αντάρτες του Τάγματος Παρ-νασσίδας σε γερμανική ενέδρα στην Αγία Τριάδα Καλοσκοπής Φωκίδας

(5 Ιανουαρίου 1944) Τα οστά τους βρίσκονται σήμερα θαμμένα στο ίδιο σημείο ανακατεμένα με αυτά των χριστιανών συμπολεμιστών τους σαν υπόμνηση ενός ηρωικού και πανανθρώπινου ιδανικού

V ΕΒΡΑΙΟΙ πΟΛΕμΙΣΤΕΣ ΣΤΗ ΡΟυμΕΛΗ

Στοιχείο πολυβόλου του ΙΙ34 Τάγματος του ΕΛΑΣ σε βολή κάπου στη Φωκίδα Σκοπευτής ο Ραφαήλ Μάλτης από τα Ιωάννινα αριστερά ο Γιομτώβ Μωσέ (laquoΜαλαγιάςraquo) από τα Ιωάννινα και δεξιά ο Αλβέρτος Κοέν από την Αθήνα (Φωτ Αρχείο USHMM)

Ο Λουί Κοέν από την Ξάνθη με την χαρακτηριστική αντάρτικη γενειάδα υπεύθυνος Επιμελητείας στο Τάγμα Παρνασσίδας του ΕΛΑΣ Ασπρόπυργος Νοέμβριος 1944 (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ)

Ο εικοσάχρονος Ιάκωβος Γιουσουρούμ από την Αθήνα αντάρτης στο Ι Τάγμα του 36ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ)

Ο Ίντο Σίμσι (laquoΜακαμπήςraquo) από την Θεσσαλονίκη ως επιτελής της V Ταξιαρχίας του ΕΛΑΣ στο Λιδωρίκι Φωκίδας (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ)

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 12

Στην Ήπειρο η των γερμανι-κών μονάδων η δυσκολία του εδά-φους και η συνοχή των κοινοτήτων είχαν σαν αποτέλεσμα ελάχιστοι Γιαννιώτες και Αρτινοί να βρεθούν έξω από τον κλοιό που άρχισε να σχηματίζεται από τον Σεπτέμβριο του 1943 Από το 1942 στον τοπικό παράνομο Τύπο του ΕΑΜ συνέβα-λε τα μέγιστα ο τυπογράφος Αβραάμ Καλέφ-Εζρά Οι laquoαπείθαρχοιraquo νεα-ροί Σαμουήλ Κοέν και Σιών Μπα-κόλας πήραν την τολμηρή απόφαση να εγκαταλείψουν τα Ιωάννινα και έγιναν οι πρώτοι Εβραίοι αντάρ-τες (Οκτώβριος 1943) στην περιοχή Πωγωνίου Πέντε μήνες μετά τους ακολούθησαν οι εννιά δραπέτες του στρατοπέδου της Λάρισας Μωυσής Μιγιονής (Κατσαμπάς) Αβραάμ (Έμπης) Σβώλης Γεσουά Μάτσας Μιχάλης Βαλαής Μιχάλης Κοέν Ιακώβ Γκερσόν Χαΐμ Μάτσας Ελιασάφ Μάτσας και Σολομών Μάτσας Όλοι υπηρέτησαν στα συ-ντάγματα 15 85 και 340 του ΕΛΑΣ

από τα Ζαγοροχώρια έως την Άρτα Στην περιοχή των Ζαγορίων βρέθη-κε κι ο 20χρονος Ιάκωβος Μπαλέ-στρας ίσως ο μοναδικός Κερκυραί-ος που πέρασε στην Ήπειρο για να πολεμήσει τους Γερμανούς

Στον Εθνικό Δημοκρατικό Ελλη-νικό Σύνδεσμο (ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ) του Ναπολέοντα Ζέρβα οργανώθηκαν δύο γιατροί ο στρατιωτικός γιατρός Ερρίκος Λεβή που από τα κατεχό-μενα Γιάννενα έστελνε πληροφορίες στους αντάρτες μέχρι τον Μάρτιο του 1944 που εκοπίστηκε με την υπόλοιπη κοινότητα και ο Μιχαήλ Νεγρίν ο οποίος κατάφερε να βγει στο βουνό και μάλιστα περιέθαλψε Γερμανούς τραυματίες στη Μάχη της Μενίνας (17 Αυγούστου 1944)

Η κοινότητα Άρτας είχε επίσης φωτεινές εξαιρέσεις Σε όσους πή-ραν την απόφαση για το βουνό ήταν και ο γιατρός Λάζαρος Ελιέζερ με τους Ηλία και Ισαάκ Ελιέζερ που στα τέλη του 1943 ενώθηκαν με τους

Eαμίτες στη Χώσεψη Ο Ελιέζερ προσέφερε ιατρικές υπηρεσίες ενώ σε μάχες με τον ΕΛΑΣ πήραν μέρος και οι Τζάνι Μιζάν Σαμουήλ Σού-σης και Βιδάλ Μεγίρ Ιωσήφ Βιτάλ Τσαντίκος Σαδίκ και ο Σάββας Ίσ-σης που μεταπολεμικά εκτελέστηκε ως laquoκομμουνιστήςraquo Στην οργάνωση του ΕΔΕΣ στην πόλη της Άρτας δραστηριοποιήθηκε ο 16χρονος Εμίλ Σαμπάς που ένα βράδυ έσκισε

μόνος του όλες τις γερμανικές προ-κηρύξεις μέχρι το γερμανικό στρα-τιωτικό διοικητήριο εκπλήσσοντας τους χριστιανούς φίλους του Άλ-λοι Εδεσίτες ήταν ο Δαβίδ Ναχμίας που ανήκε στην προσωπική φρου-ρά του Ζέρβα και οι Δαβίδ Χατζής και Ιερεμίας Δανιήλ που έδρασαν στα Τζουμέρκα με την ομάδα του οπλαρχηγού Σπύρου Κολονίκη (Κα-ραμπίνα)

Vi maXHTeΣ ΚΑΙ δΙΑΝΟΟυμΕΝΟΙ ΣΤΗΝ ΗπΕΙΡΟ

Το αρχηγείο του 15ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ στο μοναστήρι της Αγίας Παρασκευής στο Βίκο Εκεί βρέθηκαν μεταξύ άλλων οι εβραίοι ΕΛΑΣΙΤΕΣ Σαμουήλ Κοέν Σιών Μπακόλας Ιακώβ Γκερσόν και Ιάκωβος Μπαλέστρας (Φωτογραφία Κώστα Μπαλάφα)

Ο Ιερεμίας Δανιήλ από την Άρτα (αριστερά) και ο Τάσος Τσέτης ως αντάρτες του ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ στα ελεύθερα Ιωάννινα Νοέμβριος 1944 (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ)

Φωτ 1 Σαμουήλ Κοέν από Ιωάννινα 15ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ (Προσωπική συλλογή Σαμουήλ Κοέν) Φωτ 2 Ελιασάφ Μάτσας από Ιωάννινα 340 Σύνταγμα του ΕΛΑΣ (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ) Φωτ 3 Λάζαρος Ελιέζερ από την Άρτα γιατρός του ΕΛΑΣ Ηπείρου (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ) Φωτ 4 Γεουντά Καλέφ-Εζρά από τα Ιωάννινα αντάρτης του ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ στην περιοχή Άρτας (Προσωπική συλλογή Τζων Καλέφ-Εζρά)

1

3

2

4

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 13

Εξίσου ισχυρές με τις σφαίρες ήταν οι λέξεις της Αντίστασης Χι-λιάδες προκηρύξεις και εκατοντάδες έντυπα κυκλοφορούσαν παράνομα σε χωριά και κατεχόμενες πόλεις Η αυστηρή λογοκρισία καθιστούσε επιτακτική την έκδοση αντιστασια-κών εφημερίδων και οι τυπογράφοι έδιναν το δικό τους αγώνα για την ενημέρωση και εμψύχωση του λαού

Ο Αβραάμ Καλεφ-Εζρά γεννή-θηκε το 1913 στα Ιωάννινα Λόγω γραφειοκρατικού λάθους κράτησε το παρωνύμιο της οικογένειας (Κα-λέφ-Εζρά) αντί του οικογενειακού επιθέτου (Μπαρούχ) Επιστρέφο-ντας από το αλβανικό μέτωπο ερ-γάστηκε στην εφημερίδα laquoΚήρυξraquo των Ιωαννίνων Το 1942 διέφυγε με ψεύτικο όνομα laquoΙωάννης Κωνστα-ντίνουraquo στα χωριά της Πρέβεζας και εντάχθηκε από τους πρώτους στο ΕΑΜ Από τις αρχές του 1943 ως την Απελευθέρωση έδρασε ως τυπογρά-φος στην ανταρτοκρατούμενη πε-ριφέρεια της Άρτας και υπεύθυνος έκδοσης εαμικών εφημερίδων όπως η laquoΔράσηraquo και ο laquoΜαχητήςraquo με έδρα το Βουλγαρέλι Ο μικρός αδελφός του Γεουντά ήταν επίσης στον εκ-δοτικό μηχανισμό της laquoαντίζηληςraquo οργάνωσης του ΕΔΕΣ στην Ήπειρο του ΕΔΕΣ Η εκτύπωση και διανομή προπαγανδιστικού υλικού είχε τε-ράστια σημασία για τα απομακρυ-σμένα χωριά της Ηπείρου Από το βουνό προσπάθησε επανειλημμένα να πείσει την κοινότητα των Ιωαν-νίνων να δραπετεύσει από την πόλη ήρθε μάλιστα σε σύγκρουση με τον Σαμπεθάι Καμπιλή Η τραγική μοίρα των Γιαννιωτών μεταξύ των οποίων και η μητέρα του τον βασάνιζε ως το τέλος της ζωής του το 1999

Ο Αρμάντο Μπεζές γεννήθηκε

το 1915 στη Θεσσαλονίκη σε οικο-

γένεια τυπογράφων Ο πατέρας του

Μπαρούχ Μπεζές εξέδιδε θρησκευ-

τικά βιβλία λαϊκά μυθιστορήμα-

τα και τη σατιρική εφημερίδα laquoΕλ

Μπουρλόνraquo (laquoΤο χοντρό αστείοraquo)

Στην Κατοχή ο Αρμάντο πήρε το

δρόμο του βουνού μεταφέροντας με

κίνδυνο της ζωής του μια χειροκίνη-

τη τυπογραφική μηχανή Αγωνίστη-

κε έκτοτε ως τυπογράφος στο ΕΑΜ

Θεσσαλίας με το ψευδώνυμο laquoΑντώ-

νης Μπεζέζηςraquo μέχρι την Απελευθέ-

ρωση Προκηρύξεις και εφημερίδες

ενημέρωναν και εμψύχωναν τους

χωρικούς που περίμεναν με αγωνία

τον laquoΑντώνηraquo Με τεράστιους κιν-

δύνους μετέφερε τον εκδοτικό εξο-

πλισμό διένειμε έντυπα και τον laquoΡι-

ζοσπάστηraquo σε όλα τα χωριά από τα

Άγραφα μέχρι τον Όλυμπο Σε μια

από τις ελάχιστες αφηγήσεις του το

1976 θυμόταν laquoΜια φορά σκάψαμε δυο σωστά δωμάτια στον Όλυμπο Μας ειδοποίησαν για εκκαθαρίσεις και έπρεπε να κρύψουμε το τυπο-γραφείο στο βουνό ή κάτω από το χώμαraquo Δούλεψε και στο τυπογρα-

φείο της ΠΕΕΑ Μετά τον πόλεμο

εγκαταστάθηκε στην Αθήνα όπου

συνέχισε το επάγγελμα του τυπο-

γράφου Όλη του η οικογένεια

εκτός από μία αδελφή χάθηκε στα

στρατόπεδα Το 1948 τύπωσε το

βιβλίο του Θεσσαλονικιού γιατρού

Ζακ Ματαράσσο Κι όμως όλοι τους δεν πέθαναν την πρώτη μαρ-

τυρία για το Ολοκαύτωμα στην ελ-

ληνική γλώσσα

Vii ΣΤΑ ΤυπΟΓΡΑΦΕΙΑ ΤΟυ ΒΟυΝΟυ

Ο Αβραάμ Καλέφ-Εζρά από τα Ιωάννινα με δύο κοπέλες που επέζησαν από τα στρατόπεδα το 1945 (Προσωπική συλλογή Τζων Καλέφ-Εζρά)

Ο Αρμάντο Μπεζές με τη σύζυγό του Μαρία Βαγενά το 1945 (Προσωπική συλλογή Ελένης Μπεζέ)

Φύλλο της εφημερίδας laquoΔράσηraquo της Νομαρχιακής Επιτροπής ΕΑΜ Άρτας στην έκδοση της οποίας συμμετείχε ο Αβραάμ Καλέφ-Εζρά (Συλλογή ΕΛΙΑ)

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 14

Στην περιοχή του Ολύμπου δρούσε η επίλεκτη Διλοχία Μηχα-νικού της Ι Μεραρχίας του ΕΛΑΣ με διοικητή τον ανθυπολοχαγό Αντώνη Αγγελούλη (laquoΒρατσάνοraquo) Στους 250 αντάρτες αυτής της ειδι-κής μονάδας ήταν και δύο Εβραίοι Ο Βιτάλ Σολομών Αελιών από την Θεσσαλονίκη και ο Εσδράς Βενι-αμίν Μωυσής από τη Λάρισα Ο Βιτάλ ήταν ο laquoπαλιόςraquo Γεννήθηκε στην Θεσσαλονίκη τον Οκτώβριο του 1917 πολέμησε στην Αλβανία

με το 67ο Σύνταγμα Πεζικού και

μετά τη συγκέντρωση της Πλατείας

Ελευθερίας (11 Ιουλίου 1942) επι-

στρατεύτηκε στα καταναγκαστικά

έργα της Καρυάς Πιερίας Δραπέ-

τευσε και έζησε κρυμμένος ως τον

Δεκέμβριο του 1942 που προσχώ-

ρησε στην πρώτη ομάδα του ΕΛΑΣ

στον νότιο Όλυμπο Ήταν ο πρώ-

τος Εβραίος παρτιζάνος σε όλη την

Ελλάδα Τον Ιανουάριο του 1943

εντάχθηκε στο νεοσύστατο Μηχα-

νικό Ολύμπου Αναδείχθηκε σε κα-

πετάνιο διμοιρίας μέλος του ΚΚΕ

και υπεύθυνο περισυλλογής υλικού

ενώ εξέδιδε τη χειρόγραφη εφημε-

ριδούλα της Διλοχίας με τίτλο laquoΤο

Ακαριαίονraquo εμπνευσμένο από τα

φιτίλια των εκρηκτικών Ο Εσδράς

γεννημένος το 1925 κρυβόταν με

την οικογένειά του στον Αμπελώνα

και αποφάσισε να ακολουθήσει το

τμήμα τον Απρίλιο του 1943 Ο ίδιος

έλεγε laquoΉμουνα 18 χρονών κι είχαν δει πολλά τα μάτια μου Όμως από δω και πέρα θα ζούσα πολλάraquo

Πράγματι από τον Μάρτιο του

1943 έως τον Οκτώβριο του 1944 οι

laquoμπουρλοτιέρηδες του Ολύμπουraquo

εκτέλεσαν 96 δολιοφθορές στην κοι-

λάδα των Τεμπών ανατινάζοντας

δεκάδες αμαξοστοιχίες χιλιόμετρα

σιδηροδρομικής γραμμής και τε-

χνικά έργα ενώ παράλληλα εμπλέ-

κονταν σε σκληρές μάχες με τους

Γερμανούς στα χωριά Ραψάνη Πυρ-

γετός Καλλιπεύκη Αμπελώνας (Κα-

ζακλάρ) Αργυροπούλι (Καρατζόλ)

και αλλού Οι γερμανικές απώλειες

μετρήθηκαν σε εκατοντάδες νεκρούς

και χιλιάδες τόνους υλικού

Στις 6 Μαΐου 1944 η Διλοχία συ-

νέδεσε τη δράση της με την υπερά-

σπιση των Εβραίων όταν η διμοιρία

του Βιτάλ εξόντωσε στη θέση laquoΚα-

ράλακκαςraquo Ολύμπου ένα γερμανικό

εκκαθαριστικό απόσπασμα που είχε

εξορμήσει από τη Λάρισα αιφνιδιά-

ζοντας τις οικογένειες Μάρκου Γκα-

νή Ιωσήφ Οβαδία Μωυσή Μαγρί-

ζου και Γεουδά Κοέν που κρύβονταν

κοντά στο χωριό Καρυά Με τους

αντάρτες συμπολέμησαν και αρκετοί

από τους διωκόμενους Οι ελληνικές

απώλειες ήταν 8 νεκροί αντάρτες

και τουλάχιστον 3 νεκροί Εβραίοι

Εκτός από πολεμικός θρίαμβος η

laquoΜάχη του Καράλακκαraquo απαθανα-

τίστηκε ως ένα από τα συμβολικότε-

ρα συμβάντα στην κατοχική ιστορία

των Ελλήνων Εβραίων

ViiΙ ΟΙ μπΟυΡΛΟΤΙΕΡΗδΕΣ ΤΟυ ΟΛυμπΟυ

Ο Βιτάλ Αελιών σε φωτογραφία ταυτότητας το 1945 (Προσωπική συλλογή Ζουλί Αελιών)

Ο Εσδράς Βεναμίν Μωυσής από τη Λάρισα με τη στολή του αντάρτη του Μηχανικού το 1945 (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ)

Διωκόμενοι Εβραίοι της Λάρισας στη θέση laquoΚαράλακκαςraquo Ολύμπου όπου διεξήχθη η μεγάλη μάχη της 6ης Μαΐου 1944 (Προσωπική συλλογή Ρούλας Κονέ)

Αντιεαμική προπαγανδιστική προκήρυξη με αφορμή τα συνεχιζόμενα σαμποτάζ στη σιδηροδρομική γραμμή από τους αντάρτες 1943 (Προσωπική συλλογή Μίμη Χριστοφιλάκη)

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 15

iX πΟΡΤΡΕΤΑ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚωΝ

δΑΝΕΛΟΣ ΑΛΧΑΝΑΤΗΣΟ Δανέλος Αλχανάτης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1922 Τελείωσε το ιστορικό Θrsquo Γυμνάσιο Αρρένων στην πλατεία Κουμουνδούρου και εισήχθη στην Αρχιτεκτονική Σχολή του Εθνικού Μετσοβίου Πολυ-τεχνείου Όταν οι Γερμανοί καταλάμβαναν την Αθήνα τελείωνε το πρώτο έτος Με τα φοιτητικά αμφιθέατρα σε αναβρασμό ήταν αδύνατο να μεί-νει έξω από την Αντίσταση Στις αρχές του 1942 στρατολογήθηκε στο ΕΑΜ από τον συμφοιτητή του Νείλο Μαστραντώνη αριστού-χο σπουδαστή και ήρωα του ελληνοϊταλικού πόλεμου Ο ενθουσιώ-δης Δανέλος ανέλαβε να συγκροτήσει το παρακλάδι του ΕΑΜ για τους Εβραίους στο οποίο κατάφερε να συσπειρώσει αρκετούς ομό-θρησκούς του αρχίζοντας από τους παιδικούς του φίλους Μωύς Γιουσουρούμ Ζακίνο Κοέν Ρομπέρτο Γιακάρ Σίμο Βαλενστάιν και άλλους Πρόκειται για μια από τις ελάχιστες οργανωμένες εβραϊ-κές αντιστασιακές πρωτοβουλίες στην κατεχόμενη Ελλάδα Η ομά-δα απειθαρχούσε στα κελεύσματα της κοινότητας σχεδίαζε τρόπους αντίστασης και συμμετείχε σε όλες τις μεγάλες κινητοποιήσεις και διαδηλώσεις στην πρωτεύουσα ως κομμάτι του ΕΑΜ Νέων και αρ-γότερα της ΕΠΟΝ Τον Οκτώβριο του 1943 άρχισε να υφαίνεται ο γερμανικός κλοιός γύρω από τους Εβραίους της Αθήνας Ο Δανέλος χρησιμοποίησε το ψεύτικο όνομα laquoΘανάσης Σταματούκοςraquo και κρύφτηκε στο Πυριτι-δοποιείο (Αιγάλεω) Η γειτονιά τους προστάτεψε γνωρίζοντας πως ήταν Εβραίοι Καθώς τα μπλόκα των Ταγμάτων Ασφαλείας επεκτεί-νονταν στις αθηναϊκές συνοικίες διέφυγε με τη βοήθεια του ΕΑΜ στην Ερέτρια μαζί με τα αδέλφια του και την οικογένεια του θείου του Λεών Αζούβι Τον Δεκέμβριο του 1943 προσχώρησε στο 7ο Σύ-νταγμα του ΕΛΑΣ Εύβοιας με έδρα τη Στενή Εκεί υπηρετούσαν ήδη οι Χαλκιδαίοι Λεών Αμάρ Σαμίκος Φόρνης κά Πήρε μέρος σε πολ-λές μάχες υπό τις διαταγές των ντόπιων καπετάνιων Γιώργου Δουα-τζή (laquoΌθρυraquo) και Βαγγέλη Καραμιχάλη (laquoΒύρωναraquo) Λόγω των φρο-νημάτων του εξορίστηκε για δύο χρόνια στην Ικαρία (1947-1949) και υπηρέτησε στρατιώτης ως laquoπολιτικά ανεπιθύμητοςraquo Εργάστηκε ως αρχιτέκτονας μηχανικός ενώ αφιέρωσε όλη του τη ζωή στην κοινοτική οργάνωση των Ελλήνων Εβραίων Μετά την Απελευθέρωση συγκρότησε τον laquoΣύλλογο Ισραηλιτών Φοιτητώνraquo και αναμίχθηκε ενεργά στην ανασυγκρότηση της Ισραηλιτικής Κοι-

νότητας Αθήνας Συμμετείχε στα διοικητικά συμβούλια της Κοινό-τητας από το 1960 ως πρόεδρος την περίοδο 1980-1995 ενώ διε-τέλεσε και πρόεδρος του ΚΙΣ (1977-1978) Έφυγε από τη ζωή τον Αύγουστο του 2012

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 16

ΑΛΛΕΓΡΑ KaπΕΤΑΗ πιο laquoπολιτικήraquo μορφή των αντιστασιακών Εβραίων γεννήθηκε στις 17 Ιανουαρίου 1916 στα Τρίκαλα Ήταν η δεύτερη κόρη του Δα-βίδ Φελούς και της Μαρίκας Κοέν Πρώτη ήταν η Λουίζα (1914) και μικρότερος ο Ηλίας (1920) Η ταραγμένη εποχή στην οποία μεγάλω-σε και η ανάμειξη της οικογένειας με τα κοινά καθόρισε την κομμα-τική της ένταξη από πολύ μικρή ηλικία Ο θείος της Ραφαήλ Φελούς διετέλεσε γραμματέας του ΚΚΕ στα Τρίκαλα τη δεκαετία του rsquo20 και ήταν από τους υποκινητές μιας από τις πρώτες απεργίες στην Ελλά-δα το μεγάλο αγροτικό συλλαλητήριο των Τρικάλων (Φεβρουάριος 1925) Η οικογένεια κατέφυγε στο Βόλο όπου η Αλλέγρα εντάχθηκε στην Ομοσπονδία Κομμουνιστικών Νεολαιών Ελλάδας (ΟΚΝΕ) και παντρεύτηκε τον επιχειρηματία Ραφαήλ Καπέτα Την περίοδο της Δικτατορίας της 4ης Αυγούστου εξορίστηκε στην Κίμωλο και την Φολέγανδρο μαζί με σημαίνοντα στελέχη του ΚΚΕ Ο πρώτος της ξά-δελφος Μηνάς Καμπελής πέθανε εξόριστος στον Άη-Στράτη το 1941 Με την κατάρρευση του Μετώπου το 1941 οι εξόριστοι στην Φο-λέγανδρο διέφυγαν στην Αθήνα και ασχολήθηκαν με την ανασυ-γκρότηση του Κομμουνιστικού Κόμματος Η Αλλέγρα συμμετείχε στις παράνομες εργασίες της 6ης Ολομέλειας που κήρυξε την ένοπλη αντίσταση κατά των κατακτητών Μετά την ίδρυση του Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου (ΕΑΜ) στις 27 Σεπτεμβρίου 1941 στάλ-θηκε στη γενέτειρά της και πρωτοστάτησε στη δημιουργία Εαμικών οργανώσεων στη Δυτική Θεσσαλία Το 1942-1944 διέσχιζε ακατά-παυστα την κεντρική Ελλάδα συγκροτώντας οργανώσεις και διετέ-λεσε γραμματέας της laquoΕθνικής Αλληλεγγύηςraquo Θεσσαλίας ένα είδος laquoΕρυθρού Σταυρούraquo του ΕΑΜ στα καθήκοντα του οποίου ήταν η προστασία των φυλακισμένων αγωνιστών των καταδιωκόμενων των πυροπαθών και φυσικά των Εβραίων Εκλέχθηκε τακτικό μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ το 1945 Στον Εμφύλιο Πόλεμο η Αλλέγρα ακολούθησε τη μοίρα των Ελλή-νων κομμουνιστών Το 1945 παντρεύτηκε τον γιατρό Τάκη Σκύφτη από τον Βόλο που ήταν χειρουργός στην Ι Μεραρχία του ΕΛΑΣ και μαζί διέφυγαν στο βουνό Διετέλεσε υπεύθυνη γυναικών και Πολιτι-κός Επίτροπος στο Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας (ΔΣΕ) στην Θεσ-σαλία μαζί με τον Χαρίλαο Φλωράκη Το 1949 πήρε το δρόμο της πολιτικής προσφυγιάς στην Ανατολική Γερμανία Επαναπατρίστηκε

τη δεκαετία του rsquo70 Έως τον θάνατό της τον Φεβρουάριο του 2011 ήταν ενεργή στα πολιτικά δρώμενα και τις ιστορικές συζητήσεις για τη δεκαετία του rsquo40

δΑΒΙδ μπΡΟυδΟΟ Δαβίδ Μπρούδο γεννήθηκε στην Θεσσαλονίκη τον Απρίλιο του 1924 Ο πατέρας του Μορδοχάι ήταν ραββίνος Το 1942 απογράφηκε για καταναγκαστική εργασία και τον Φεβρουάριο του 1943 στάλθη-κε στα σιδηροδρομικά έργα της Καρυάς Λοκρίδας όπου εργάζονταν 300 ακόμα Θεσσαλονικείς Εβραίοι Η πείνα και η κακομεταχείριση τον ώθησαν να δραπετεύσει από το εργοτάξιο-κολαστήριο Με τον φίλο του Ροβέρτο Μητράνι από τις Σέρρες διέφυγαν στο βουνό και συνάντησαν το Αρχηγείο Παρνασσίδας του ΕΛΑΣ που τους δέχτη-κε αμέσως στις γραμμές του Ήταν οι πρώτοι Εβραίοι αντάρτες στη Στερεά Ελλάδα Το ημερολόγιο έγραφε 14 Μαΐου 1943 Μετά τη Μάχη της Παύλιανης (3 Ιουνίου 1943) εναντίον των Ιταλών ο Δαβίδ εντάχθηκε στην Επιμελητεία Για να ανεφοδιάζει τακτικά το τμήμα του με τρόφιμα ο ακούραστος εικοσάχρονος με τα χαρα-κτηριστικά μυωπικά γυαλιά ταξίδευε χειμώνα-καλοκαίρι στα πεδι-νά συγκέντρωνε τρόφιμα και υποζύγια και επέστρεφε στα αντάρ-τικα λημέρια Ο καπετάνιος του Δημήτρης Δημητρίου (Νικηφόρος) έγραψε γι αυτόν laquoΜrsquo ένα πιστολάκι στην τσέπη άλλοτε αντάρτης άλλοτε αδιάφορος πολίτης κατέβαινε παντού και μες στους Γερμα-νούς και μας έστελνε ότι μπορεί να φανταστεί κανείς Και οι άλλοι συναγωνιστές που είχαμε στην επιμελητεία ήσαν δυνατοί στη δου-λειά τους αλλά ο Δαβίδ ήταν διάολος σωστός ndashlaquoΣυναγωνιστές έλεγε στους υπεύθυνους δε θα φύγω από δω αν δε μου δώσετε τρόφιμα Έχω εντολή με άδεια χέρια να μη γυρίσω αλλά και ζητήματα μαζί σας να μη δημιουργήσω Εγώ τρόφιμα θέλω Ότι δε τον συνέφερνε έκανε τον κουφό και τον στραβό Κατάφερε και κουβάλησε καραβά-νια γεμάτα σιτάρια ρεβύθια λάδι ως το Δαδί (Αμφίκλεια) που ήταν γεμάτο Γερμανούςraquo Αρκετές φορές έφτανε ως την Ελευσίνα και τα περίχωρα της Αθήνας μεταφέροντας πίσω στον Παρνασσό αυτόμα-τα και χειροβομβίδες σε σιδερένια δοχεία γάλακτος Ο πολυμήχανος αντάρτης ξεχώριζε και στην εμφάνιση Στις κατοχι-κές φωτογραφίες φορά παντα τη στολή και το πηλίκιο του Γερμανού

αξιωματικού που είχε σκοτώσει ο ίδιος στο Κηφισοχώρι (Τιθορέα) Aπό τα 13 μέλη της οικογένειας Μπρούδο που εκτοπίστηκαν στο Άουσβιτς δεν επέστρεψε κανείς Στον Εμφύλιο καταδικάστηκε σε θάνατο και έμεινε σε διάφορες φυλακές μέχρι το 1955 Με προσω-πική παρέμβαση του Μπεν Γκουριόν απελάθηκε από την ελληνική κυβέρνηση στο Ισράηλ όπου ζει μέχρι σήμερα Είναι μέλος της laquoΠα-νελλήνιας Οργάνωσης Αγωνιστών Εθνικής Αντίστασης (ΠΟΑΕΑ)raquo και της laquoFederation Internationale de la Reacutesistance (FIR)raquo

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 17

ζΑΚ ΚωΣΤΗΣΗ αντιστασιακή δράση του Ζακ Κωστή αγγίζει τα όρια του μυθι-στορήματος Γεννημένος στην Χαλκίδα το 1912 από τους Μοσών και Χανά Κωστή με σπουδές νομικής είναι ο μόνος Έλληνας Εβραίος που συμμετείχε στην Οργάνωση laquoΑπόλλωνΥβόννηraquo το μεγαλύτε-ρο δίκτυο πληροφοριών και δολιοφθορών στην κατεχόμενη Ελλάδα Δύο γερμανοεβραίοι ο Πέτρος Μόρδος και ο Ούλριχ Βελς έδρασαν επίσης ως πληροφοριοδότες Από τον Ιανουάριο του 1943 το εμπορι-κό γραφείο του Ζακ στην οδό Κολοκοτρώνη 43 ήταν βασικό σημείο συνάντησης της οργάνωσης στο κέντρο της Αθήνας Ως μέλος της ομάδας του Γεράσιμου Παλούμπη και του laquoσαμποτέρ-φάντασμαraquo Γεώργιου Βαρνακιώτη ο Ζακ συμμετείχε σε πολλά σαμποτάζ στο λιμάνι του Πειραιά Ανάμεσα στα κατορθώματα της ομάδας ήταν η ανατίναξη του φορτηγού πλοίου laquoΣάντα Φεraquo ή laquoπλοίο του διαβό-λουraquo στο Κερατσίνι η ανατίναξη του οπλιταγωγού Β103 (21 Ιουνίου 1943) των ρυμουλκών laquoΤιτάνraquo και laquoΗρακλήςraquo και του μεταγωγικού Κ273 Ο Ζακ περνούσε πολλές ώρες στο laquoστρατηγείοraquo της Κολοκοτρώνη ώσπου τον Σεπτέμβριο του 1943 η διεύθυνση προδόθηκε laquoΟι Γερμα-νοί μπλοκάρουν το γραφείο της Κολοκοτρώνη Όλοι έχουν φύγει Ο Ζακ Κωστής παραμένει Δε φοβήται Συλλαμβάνεται Αντιμετωπίζει τους Γερμανούς με αφάνταστη ψυχραιμία Οι Γερμανοί εξαγριώνο-νται Τον δέρνουν και τον οδηγούν συνοδεία στην Γκεστάπο Πει-ραιώς όπου και τον ανακρίνουν εξαντλητικάraquo (Τα Νέα 971946) Ο συνεργάτης του Νίκος Αδάμ εκτελέστηκε ο ίδιος κατόρθωσε να διαφύγει Σύντομα απέκτησε πρόσθετο λόγο να περάσει στην πα-ρανομία Λίγες μέρες μετά κηρύχθηκε ο διωγμός των Εβραίων στην Αθήνα και ο Ζακ αναγκάστηκε να εξαφανίσει τα ίχνη του Κρύβεται στο Λιόπεσι (Παιανία) από τους Βαγγέλη Σιδέρη και Σταύρο Μπατά που συνδέονταν φιλικά με τον γαμπρό του Ηλία Δέντε Δίπλα στο σπίτι ήταν γερμανικό φυλάκιο laquoΚρατώντας τσίλιες ο λεβεντόγερος Βαγγέλης εγώ ξεσφράγιζα το ραδιόφωνο και άκουγα ειδήσεις από Λονδίνο και Κάιροraquo θα γράψει χρόνια αργότερα ο ίδιος Η δράση του ως σαμποτέρ συνδέσμου και πληροφοριοδότη στην laquoΕΟΠΔ Απόλλωνraquo αναγνωρίστηκε το 1949 από το Υπουργείο Στρατιωτικών ως ισοδύναμη με laquoεννιάμηνη υπηρεσία εν τη ζώνη επαφήςraquo και του απονεμήθηκε ο βαθμός του συνταγματάρχη Το 1968 κατέγραψε τις αναμνήσεις του από την Κατοχή σε ένα σπάνιο βιβλίο με τίτλο laquoΠτυ-χέςraquo που κοσμεί σήμερα τη συλλογή του ΕΜΕ

ΙωΣΗΦ ΝΙΣΣΗμΟ Ιωσήφ Νισσήμ είδε το πρώτο φως στην οδό Σαρανταπόρου στην Θεσσαλονίκη στις 22 Φεβρουαρίου 1919 Ήταν το τέταρτο παιδί της οικογένειας του εμπόρου Γαβριήλ Νισσήμ και της Μαρίας Αμπαστά-δο και μεγάλωσε σε ένα γαλλόφωνο σπίτι με καλή παιδεία Υπηρε-τούσε ως δόκιμος στη Σχολή Εφέδρων Αξιωματικών Πεζικού όταν ήχησαν οι σειρήνες της 28ης Οκτωβρίου Αγαπώντας τη στρατιωτική ζωή και μισώντας διπλά τους Γερμανούς ως Εβραίος και Έλληνας στρατιώτης αποφάσισε να συνεχίσει τον πόλεμο έστω και μόνος του Τις μέρες της γερμανικής εισβολής βρέθηκε μαζί με συναδέλφους του σε ένα καΐκι με προορισμό την Κρήτη Μετά την ηρωική άμυνα στο νησί επιβιβάστηκε στο βρετανικό καταδρομικό HMS Warspite και έφτασε στο λιμανι της Αλεξάνδρειας μετά από δυο μέρες που του φάνηκαν αιώνας εξαιτίας των συνεχών βομβαρδισμών από τα Στού-κας Στη Μέση Ανατολή ντύθηκε ξανά το χακί και ξεκίνησε μια μυθιστο-ρηματική ζωή Το καλοκαίρι του 1942 εντάχθηκε εθελοντικά στον laquoΙερό Λόχοraquo του συνταγματάρχη Χριστόδουλου Τσιγάντε Ήταν ο μόνος Εβραίος σε αυτή την μονάδα των 300 Ελλήνων που εκπαι-δεύτηκαν σε στρατόπεδο της Χάιφα ως επίλεκτοι laquoκομμάντοςraquo για καταδρομές πτώσεις με αλεξίπτωτο μάχες εκ του συστάδην ανα-τινάξεις κά Μετά τη Μάχη του Ελ Αλαμέιν (Οκτώβριος 1942) και την απόκρουση του Ρόμμελ ο Λόχος εντάχθηκε στη Φάλαγγα του Γαλλου στρατηγού Λεκλέρκ Ως γαλλομαθής ο Ιωσήφ εκτελούσε χρέη συνδέσμου κατά τις επιχειρήσεις κατά των Γερμανών στην Τυ-νησία Στην κρίσιμη Μάχη του Κσαρ Ριλάν (10-19 Μαρτίου 1943) το τζιπ όπου επέβαινε ανατινάχτηκε από νάρκη Για τον τραυματισμό του και την προσπάθειά του να σώσει έναν τραυματία Σενεγαλέζο στρατιώτη παρασημοφορήθηκε με την ανώτερη διάκριση το Χρυ-σούν Αριστείο Ανδρείας Ήταν η μεγαλύτερη τιμή σε Έλληνα μαχητή

εβραϊκού θρησκεύματος στον Βrsquo Παγκόσμιο Πόλεμο Εκτός από την επιχείρηση στη Σάμο (Οκτώβριος 1943) και την εντυπωσιακή εκκένω-ση 14000 Ιταλών αιχμαλώτων στην Τουρκία ο Ιωσήφ πήρε μέρος σε αναρίθμητες επιχειρήσεις και καταδρομές στην Βόρειο Αφρική από τον Λίβανο μέχρι την Κυρηναϊκή και αποστρατεύτηκε το 1945 με το βαθμό του ανθυπολοχαγού Στην Αθήνα ξαναβρήκε τους γονείς και τα τρία αδέλφια του Ηλία Ερρίκο και Δώρα που είχαν κρυφτεί Μόνο η μεγαλύτερη αδελφή Ρασέλ χάθηκε στο Άουσβιτς μαζί με συνολικά 80 μέλη των οικογενειών Αμπαστάδο Ασσέο και Νισσήμ Το 1947 παντρεύτηκε τη Ζαν Αροέστι μια Θεσσαλονικιά Εβραία που είχε γνωρίσει σε στρατόπεδο προσφύγων στο Χαλέπι της Συρίας κατά τη διάρκεια του Πολέμου Μετανάστευσαν στην Ιταλία όπου και ζουν μέχρι σήμερα

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 18

ΛΕωΝ ΒΑΡωΝΗ ζωή του Λέων Βαρών ξεκίνησε τον Δεκέμβριο του 1920 τις μέρες του Χανουκά στο Γκελί Μπολού (Καλλίπολη) της Ανατολικής Θρά-κης Το εβραϊκό του όνομα ήταν Γεουδά και ήταν γιος του Κερίδο Βαρών και της Όρο Κοέν μιας τυπικής ισπανοεβραϊκής οικογένειας με οθωμανική κουλτούρα Με την ελληνοτουρκική ανταλλαγή πλη-θυσμών εγκαθίστανται στην Καβάλα όπου γεννιούνται τα αδέλφια του Σαμουήλ Σουλτάνα-Σουζάνα και η μικρότερη η Σάρα που χάθηκε 10 χρονών Στην πολλαπλή ταυτότητα του νεαρού προστέ-θηκαν η ελληνικότητα και η συνείδηση του πρόσφυγα Αποφοίτησε από τη Μέση Εμπορική Σχολή Καβάλας και εργάστηκε σε διάφορες δουλειές για να ενισχύσει την φτωχή οικογένεια Η συνέχεια είναι γνωστή από σποραδικές αφηγήσεις Στις 14 Μαΐου 1942 συνελήφθη από τους Βουλγάρους και μεταφέρθηκε σε στρα-τόπεδο εργασίας στην Γκάρα Μπελίτσα κοντά στον σιδηροδρομι-κό σταθμό Δέκα μήνες αργότερα το τρένο στο οποίο επέβαιναν οι εκτοπισμένοι Εβραίοι της Καβάλας ndashκαι η οικογένειά τουndash που εξο-ντώθηκαν στην Τρεμπλίνκα πέρασε από την Γκάρα Μπελίτσα και μπροστά στα μάτια του Λέων Τότε ξεκίνησε η αντίστασή του Το καλοκαίρι δραπέτευσε με τον ξάδελφό του Μπίνιο Μεβοράχ κολύ-μπησαν τον Στρυμώνα και έφτασαν στην άδεια από Εβραίους Κα-βάλα Άγνωστο πώς ο Λέων διέφυγε στην Αθήνα και τη νύχτα του Γιομ Κιπούρ του 1943 βρέθηκε μαζί με άλλους 8 Εβραίους μεταξύ των οποίων και η οικογένεια Ντανιέλ Βαϊνστάιν σε ένα φορτηγό του ΕΑΜ με προορισμό την Πελοπόννησο Εντάχθηκε αμέσως στο 11ο Σύνταγμα Αρκαδίας του ΕΛΑΣ ως σύνδεσμος στην περιοχή Αράχω-βας Κερασίτσας Δολιανών και Κοσμά ενώ οι λογιστικές του γνώ-σεις τον έκαναν πολύτιμο στέλεχος στην Επιμελητεία του Αντάρτη (ΕΤΑ) Στην ταυτότητά του προστίθενταν τώρα και οι αριστερές ιδέες Στην περιοχή του Άστρους γνώρισε την οικογένεια του Ισαάκ Ρούσσο από την Θεσσαλονίκη που κρυβόταν στο χωριό Πλάτανος και συνδέθηκε με την κόρη Σέλλη Μετά τη Συμφωνία της Βάρκιζας επέστρεψε στην Καβάλα όπου άνοιξε εμπορικό κατάστημα όμως το στίγμα του laquoκομμουνιστήraquo τον καταδίωκε Στις 20 Αυγούστου του 1948 συνελήφθη στην Πάτρα ενώ προσπαθούσε να διαφύγει με καΐκι στην Παλαιστίνη μέσω Τερ-γέστης δικάστηκε και φυλακίστηκε για δύο χρόνια μετά τη στρα-

τιωτική του θητεία Τον Αύγουστο του 1952 παντρεύτηκε τη Σέλλη Ρούσσο στην Αθήνα και ίδρυσαν μαζί τη βιοτεχνία εσωρρούχων ΣΕΛ-ΒΑ Απέκτησαν δύο κόρες την Όρο-Οντέτ και τη Λουίζα Ο αιφνίδιος θάνατός του επήλθε στις 26 Σεπτεμβρίου 1991 Τον Δεκέμβριο του 1991 εκδόθηκε η ποιητική του συλλογή Οδός Πτολεμαίων σε επιμέλεια της κόρης του Οντέτ

μΑΝωΛΗΣ ΑΡΟυΧΟ αντάρτης-γιατρός γεννήθηκε στην Θεσσαλονίκη το 1914 το τέταρ-το παιδί μιας παραδοσιακής εβραϊκής οικογένειας Έχασε τον πατέ-ρα του Ιωσήφ όταν ήταν έφηβος Τελείωσε το δημοτικό της Allience Israelite Universelle και το Βrsquo Γυμνάσιο Αρρένων Θεσσαλονίκης Ολο-κλήρωσε τις σπουδές του στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και στρατεύτηκε λίγο πριν την κήρυξη του ελληνοϊταλικού πολέμου Παρέμεινε στην Θεσσαλονίκη όπου συγκροτήθηκε έμπεδο για την οργάνωση υγειονομικής υπηρεσίας του Γrsquo Σώματος Στρατού Τον Απρίλιο του 1941 ακολούθησε τη μεταφορά του νοσοκομείου στο νότο και παρέμεινε για λίγο στην Αθήνα προτού επιστρέψει στη γερμανοκρατούμενη πια ΘεσσαλονίκηΕργάστηκε για λίγο στο Δημοτικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης Ένα περιστατικό με Γερμανούς στρατιώτες τον τάραξε τόσο που εγκα-τέλειψε τη γενέτειρά του Στην Αθήνα διέξοδο στο ζόφο της πείνας και της τρομοκρατίας έδινε το φοιτητικό συσσίτιο του Αγίου Νικο-λάου Πευκακίων και διάφοροι ελληνοεβραϊκοί πυρήνες που συγκρο-τήθηκαν από το ΕΑΜ Αναμίχθηκε στις πρωτοβουλίες φυγάδευσης πολλών οικογενειών και του αρχιραββίνου Μπαρζιλάι και τελικά εγκατέλειψε κι ο ίδιος την πόλη Στα Δερβενοχώρια της Πάρνηθας προσκολλήθηκε στο 34ο Σύνταγμα Αττικοβοιωτίας του ΕΛΑΣ και έγινε ο γιατρός του ΙΙ Τάγματος του Συντάγματος με καπετάνιο τον Κώστα Αντωνόπουλο (laquoΚρόνοraquo) Τον Δεκέμβριο του 1943 το τάγμα εγκατστάθηκε στην Παρνασσίδα Ο Μανώλης απέδειξε αναρίθμητες φορές την αξία και το θάρρος του εξετάζοντας αρρώστους χειρουρ-γώντας τραυματίες και ακολουθώντας όλες τις μάχες ως υπεύθυνος πρώτων βοηθειών Το ΙΙ34 Τάγμα ήταν από τις πιο εμπειροπόλεμες μονάδες του ΕΛΑΣ με συνολικά 80 νεκρούς και διπλάσιους τραυμα-τίες και ο Μανώλης ένας από τους πιο δραστήριους αντάρτες-για-τρούς Ακόμη κι όσοι δεν έμαθαν ποτέ το όνομά του θυμούνταν έναν πολύτιμο laquoΕβραίο συναγωνιστήraquo που έσωζε ζωές Τον Οκτώβριο του 1944 προβιβάστηκε σε γιατρό του 34ου Συντάγματος όπου έμεινε ως τη Συμφωνία της Βάρκιζας (Φεβρουάριος 1945)

Μεταπολεμικά συνέβαλλε σημαντικά στο τιτάνιο έργο αποκατάστα-σης των πληγωμένων κοινοτήτων Στην Αθήνα ίδρυσε με άλλους Εβραί-ους γιατρούς την laquoΕπιτροπή Κοινωνικής Αρωγήςraquo για την φροντίδα των μελών της κοινότητας και οργάνωσε κατασκηνώσεις μεριμνώντας για ζητήματα διατροφής και περίθαλψης παιδιών και νέων Το 1952 πα-ντρεύτηκε την Λίλη Πάρδο από την Θεσσαλονίκη και απέκτησαν δύο κόρες την Αλίκη και τη Νέλλη Πέθανε τον Νοέμβριο του 1997

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 19

μωυΣ ΓΙΟυΣΟυΡΟυμΟ Μωύς Γιουσουρούμ ανήκει σε μια ιστορική ελληνοεβραϊκή οικογέ-νεια Ο παππούς του Μποχώρ ήρθε από τη Σμύρνη στην Αθήνα το 1860 και άνοιξε παλαιοπωλείο στη γωνία Καραϊσκάκη και Ερμού Το όνομα laquoΓιουσουρούμraquo καθιερώθηκε έκτοτε ως συνώνυμο της πε-ριοχής γύρω από το Μοναστηράκι Ο γιος του Νώε ταξίδεψε το 1913 στη Θεσσαλονίκη όπου παντρεύτηκε την αγαπημένη του αθηναία Μαζαλτώβ Χαμπίμπ που τον είχε ακολουθήσει Εκεί γεννήθηκαν ο Ισαάκ και ο Λεών Το 1917 η οικογένεια επέστρεψε στην Αθήνα αγόρασε το σπίτι στο Θησείο και γέννησε τέσσερα ακόμα παιδιά τον Μωύς (1920) τον Ιάκωβο την Τζόγια και την Στερίνα Ο Μωύς τελείωσε το Θ΄ Γυμνάσιο Αρρένων και σπούδασε στην οδο-ντιατρική σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών Στον Ελληνοϊταλικό Πόλεμο υπηρετούσε στον Ερυθρό Σταυρό ως ειδικευμένος ναρκωτής και έλαβε μέρος στη Μάχη της Κρήτης στον τομέα του Ηρακλείου μαζί με τον αδελφό του Ιάκωβο Οργανώθηκε σύντομα στο ΕΑΜ και πρωτοστάτησε στη δημιουργία φοιτητικών εβραϊκών πυρήνων της οργάνωσης στην πρωτεύουσα Με την έξοδο των Αθηναίων στο βου-νό (Σεπτέμβριος 1943) βρέθηκε στα Δερβενοχώρια της Πάρνηθας και πήρε το βάπτισμα του πυρός στις γερμανικές εκκαθαριστικές επιχει-ρήσεις του Οκτωβρίου Εντάχθηκε στον ΕΛΑΣ ως laquoΓιώργος Γαζήςraquo και ακολούθησε το Τάγμα Παρνασσίδας στην Φωκίδα Ο Ιάκωβος εντάχθηκε στο γειτονικό 36ο Σύνταγμα Τον Ιανουάριο του 1944 με εντολή της V Ταξιαρχίας του ΕΛΑΣ πέρασε στην Πελοπόννησο και τοποθετήθηκε στο 6ο Σύνταγμα Κορίνθου Εκεί αρχίζει η σημαντικό-τερη φάση της αντιστασιακής του ζωής Χάρη στην οργανωτικότητά του του ανατέθηκε η ευθύνη όλης της παραλιακής ζώνης ως προω-θημένο αντάρτικο φυλάκιο με έδρα στη Ζαρούχλα και την Ακράτα Συγκρότησε κινητή ομάδα που συνέλεγε πληροφορίες κατέστρεφε τηλεγραφικούς στύλους και σιδηροδρομικές γραμμές και εγκαθι-στούσε τηλεφωνικές συνδέσεις με τα ορεινά χωριά Το καλοκαίρι οργάνωσε μόνιμο Φρουραρχείο στη Λυκοποριά (Φ8) Μετά τις τελευταίες εκκαθαριστικές των Γερμανών τον Αύγουστο συνάντησε το Σύνταγμα στην ελεύθερη πια Κόρινθο Μετά την πα-ράδοση των όπλων του ΕΛΑΣ επέστρεψε στο Θησείο Με την ίδια αίσθηση καθήκοντος που επέδειξε στην Κατοχή πολέμησε με τον

Εθνικό Στρατό στον Εμφύλιο Πόλεμο (1947-1950) και παρασημοφο-ρήθηκε με το Αργυρούν Αριστείο Ανδρείας και τον Πολεμικό Σταυρό Ζει στην Αθήνα

μωυΣΗΣ μΑΤΑΘΙΑΣΟ Μωυσής Ματαθίας γεννήθηκε στις 29 Ιουνίου 1919 στο Βόλο Ήταν γιος του εμπόρου Ματαθία Ματαθία με καταγωγή από τα Ιωάννινα και της Ραχήλ Ματαθία το γένος Ζίδη από την Καρδί-τσα Τελείωσε το Γυμνάσιο Βόλου και το 1937 εισήχθη στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης με σκοπό να ακολουθήσει το επάγγελμα του θείου του Νισσήμ Ματαθία προέδρου της Ισ-ραηλιτικής Κοινότητας Αθηνών Λόγω του θανάτου του θείου του διέκοψε τις σπουδές του και επέστρεψε στο Βόλο Στην Κατοχή ξεκίνησε να προσανατολίζεται προς την Αντίσταση και συγκεκριμένα το ΕΑΜ που από τις αρχές του 1942 είχε εμφανι-στεί δυναμικά στην περιοχή της Θεσσαλίας Η προδιάθεση υπήρχε Ο άνδρας της μεγαλύτερης αδελφής του Εσθήρ Νίκος Σαμουηλίδης από την Καρδίτσα ήταν προπολεμικά οργανωμένος στο ΚΚΕ Ο Μωυσής εντάχθηκε στην πρώτη συλλογικότητα του ιταλοκρατούμε-νου Βόλου Ήταν ο Σύλλογος Αποφοίτων Γυμνασίου και Φοιτητών που οργάνωνε συσσίτια για τους πεινασμένους της πόλης θεατρικά έργα καλλιτεχνικές δραστηριότητες και συναυλίες Από τις αρχές του 1943 όλες οι δραστηριότητες συντονίζονταν από την Ενιαία Πανελλαδική Οργάνωση Νέων (ΕΠΟΝ) Ανήκοντας στην πρωτοπο-ρία της νεολαίας του Βόλου ο Μωυσής Ματαθίας ήταν από αυτούς που έγραφαν τα αντικατοχικά θεατρικά σκετς της ΕΠΟΝ όπως laquoΟ Βόλος τραγουδάειraquo laquoΦοιτητικές ανησυχίεςraquo laquoΌλα άλλαξανraquo κά Μετά τη συνθηκολόγηση της Ιταλίας (Σεπτέμβριος 1943) εγκατέ-λειψε το Βόλο και προσχώρησε στον ΕΛΑΣ που είχε αρχίσει να εξαπλώνεται στην ανατολική Θεσσαλία Η μόρφωση και αφοσίωσή του τον ανέδειξαν σύντομα σε στέλεχος του 54ου Συντάγματος στο Πήλιο Τον Οκτώβριο ανέλαβε υπεύθυνος Επιμελητείας στην νεο-σύστατη ΧVI Tαξιαρχία Ανατολικής Θεσσαλίας Το καλοκαίρι του 1944 βρέθηκε στο επιτελείο της Ομάδας Μεραρχιών Στερεάς (ΟΜΣ) με διοικητή τον υποστράτηγο Κωνσταντίνο Τσαμάκο καπετάνιο τον Βαγγέλη Παπαδάκη (laquoΤάσο Λευτεριάraquo) και έδρα το Καρπενήσι την πρωτεύουσα της laquoΕλεύθερης Ελλάδαςraquo Ήταν από τους ελάχι-

στους Έλληνες Εβραίους που υπηρέτησαν σε τόσο υψηλή θέση στην ιεραρχία του ΕΛΑΣΠαρά τις μεταπολεμικές διώξεις τελείωσε τις σπουδές του το 1949 Εργάστηκε στο ΚΙΣ και στον Οργανισμό Περίθαλψης και Αποκα-τάστασης Ισραηλιτών Ελλάδας (ΟΠΑΙΕ) ως δικηγόρος Το 1964 πα-ντρεύτηκε την Παυλίνα Κοέν από την Θεσσαλονίκη και απέκτησαν δύο παιδιά τον Ανδρέα και τον Αλέξανδρο Πέθανε στην Αθήνα τον Μάιο του 2010

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 20

ΣΑΛΒΑΤωΡ μπΑΚΟΛΑΣΜια ξεχωριστή περίπτωση ανάμεσα στους Εβραίους αντάρτες γεννή-θηκε τον Δεκέμβριο του 1922 στην Πρέβεζα και μεγάλωσε στα Γιάν-νενα από όπου καταγόταν ο πατέρας του Η αντιστασιακή διαδρομή του Σαλβατώρ Μπακόλα προδιαγράφηκε την πρώτη χρονιά της Κα-τοχής Ως ένας από τους υπεύθυνους του ΕΑΜ Νέων στα Γιάννενα καθοδηγούσε περίπου 80 νεαρούς Γιαννιώτες Εβραίους Ανέπτυξε έντονη μαχητικότητα Μαζί με τον Μωσέ Ντόστη σκόρπιζε προκη-ρύξεις στην πλατεία Πάργης έγραφε συνθήματα και απειλούσε ανοι-χτά όσους Εβραίους διατηρούσαν σχέσεις με Ιταλούς ή Γερμανούς στρατιώτες Συνέχισε την αντιστασιακή του δράση στην Αθήνα όταν τον Φε-βρουάριο του 1942 εγγράφηκε στο Τμήμα Χημείας του Πανεπιστημί-ου Η συνθηκολόγηση της Ιταλίας τον βρίσκει ενεργό μέλος του φοι-τητικού ΕΑΜ (Σπουδάζουσα) με το ψευδώνυμο laquoΣωτήρηςraquo Με την έξοδο στο βουνό ο ένοπλος αγώνας για τον ενθουσιώδη Γιαννιώτη ήταν μονόδρομος Παρέμεινε στην Πάρνηθα αρχικά στον Εφεδρικό ΕΛΑΣ Λιάτανης (Άγιος Θωμάς) και στη συνέχεια στο Ι34 Τάγμα Ατ-τικής του θρυλικού καπετάν Θεοχάρη Πολύχρονου που φρουρούσε τις πύλες της laquoΕλεύθερης Ελλάδαςraquo Τον Ιανουάριο του 1944 παρου-σιάστηκε στην εδρα της V Ταξιαρχίας του ΕΛΑΣ στο Λιδωρίκι και τοποθετήθηκε στον Λόχο Διοίκησης με διοικητή τον λοχαγό Γιάν-νη Λαζαρίδη Τον Μάιο ο Λόχος εκπαιδευόταν στην κοιλάδα του Μόρνου εν όψει ενός θερμού καλοκαιριού Ο Σαλβατώρ διακρίθηκε στη Μάχη της Άμφισσας (2 Ιουλίου 1944) και στην επική μάχη στις Καρούτες Φωκίδας (5 Αυγούστου 1944) όταν ένα γερμανικό από-σπασμα μάχης του επίλεκτου 18ου Συντάγματος Ορεινών Κυνηγών περικυκλώθηκε και εξοντώθηκε μέσα στο χωριό 97 Γερμανοί σκο-τώθηκαν και 105 αιχμαλωτίστηκαν Δεν ξεχνούσε ποτέ πως μια ολό-κληρη νύχτα περίμεναν το σύνθημα για την πρωινή επίθεση χωρίς να μιλάνε ή να καπνίζουν για να μη γίνουν αντιληπτοί Ο ίδιος ήταν ένας από τους περίπου 50 αντάρτες που τραυματίστηκαν σε αυτή

τη μεγαλειώδη αναμέτρηση Μια σφαίρα τον βρήκε στη δεξιά κνή-μη καθώς μαχόταν σώμα με σώμα με τους Γερμανούς Νοσηλεύτηκε στο αναρρωτήριο της Ταξιαρχίας στο χωριό Πενταγιοί Όταν τον Οκτώβριο η Ταξιαρχία μετονομάστηκε σε ΙΙ Μεραρχία του ΕΛΑΣ ο laquoΣωτήρηςraquo ήταν ένας από τους 30 αντάρτες της Υποδειγματικής Διμοιρίας ΕΠΟΝ του Λόχου Διοίκησης Ήταν ο μόνος από την οικογένειά του που επέζησε του Ολοκαυτώ-ματος Σύζυγος της Ντόρας Κοέν και πατέρας της Έστερ έφυγε από τη ζωή στις 8 Ιουλίου 2012

ΣΑΡΑ ΓΕΣΟυΑΓεννημένη στην laquoοβριακήraquo της Χαλκίδας το 1927 η Σάρα (ή Σαρίκα) Γεσούα ανήκει στις εμβληματικές φυσιογνωμίες της Αντίστασης Ο πόλεμος τη βρήκε μαθήτρια στη Δημόσια Εμπορική Σχολή Χαλκί-δας Μετά τον πρόωρο θάνατο του πατέρα της (1927) ζούσε με την μητέρα της Ζαφείρα και τη μεγαλύτερη αδελφή της Γιάφφα στην οδό Κώτσου κεντρικού δρόμου της εβραϊκής γειτονιάς Η μητέρα της ήταν αδελφή του συνταγματάρχη Μαρδοχαίου Φριζή γεγονός που έπαιξε καταλυτικό ρόλο στη διαμόρφωση της πατριωτικής της συνείδησης Πριν κλείσει τα 14 η Σάρα περιέθαλπτε τραυματίες στο στρατιωτικό νοσοκομείο της πόλης ως εθελόντρια νοσοκόμα Επόμενο βήμα ήταν η Αντίσταση Η δραστήρια εβραιοπούλα προμη-θεύτηκε για την ίδια και την μητέρα της ψεύτικες ταυτότητες Με την έναρξη της γερμανικής κατοχής (Οκτώβριος 1943) η Σάρα συνεννοή-θηκε με το ΕΑΜ πήρε τη μητέρα της και εγκατέλειψαν την Χαλκίδα για τη Στενή όπου ζούσε η αδελφή της με τον άντρα της Για να προφυλάξει από τις επιδρομές των Γερμανών τους τρομοκρα-τημένους Εβραίους που είχαν καταφύγει στα βουνά η Αντίσταση τους σκόρπισε σε διάφορα χωριά (Πάλιουρας Θεολόγος Στρόπωνες Βασιλικό) και αργότερα οργάνωσε δίκτυο διαφυγής με καΐκια για την Τουρκία από την περίφημη παραλία των Τσακαίων Η νεαρή Σάρα έγινε δασκάλα στο απομονωμένο χωριό Κουρκουλοί δουλεύο-ντας δραστήρια στην ΕΠΟΝ Μετά την φριχτή δολοφονία της ξαδέλ-φης της Μέντης Μόσχοβιτς από τα Τάγματα Ασφαλείας στους Στρό-πωνες (4 Μαρτίου 1944) και τον εμπρησμό του χωριού Κουρκουλοί προσκολλήθηκε στα αντάρτικα τμήματα Αμέσως καθιερώθηκε ως ομιλήτρια που κήρυττε με πάθος τον ένοπλο αγώνα ιδιαίτερα στις νεαρές γυναίκες Σύντομα σχημάτισε ανεξάρτητη γυναικεία ομάδα που πολεμούσε μάζευε πληροφορίες και ξεσήκωνε τον κόσμο στα χωριά Ένας Αμερικανός δημοσιογράφος που βρέθηκε στην κατεχό-μενη Εύβοια της αφιέρωσε ξεχωριστό απόσπασμα στην ανταπόκρι-σή του για τους Έλληνες αντάρτες laquoΕίναι ένα κοντό δεμένο κορίτσι με μαύρα μαλλιά και γαλάζια μάτια Τρέχει σαν άντρας και μπορεί να χτυπήσει ένα καρύδι σε απόσταση 200 γυάρδες Είτε φωνάζει παραγγέλματα είτε δίνει σήμα με τα χέρια της στο Λόχο είτε τρα-γουδάει στα ορεινά μονοπάτια το κάνει με πάθος και περηφάνειαraquo Η Απελευθέρωση τη βρήκε καπετάνισα της Υποδειγματικής Διμοι-

ρίας Γυναικών του 7ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ και ήδη θρυλική

μορφή ανάμεσα στους αντιστασιακούς της Εύβοιας με το όνομα laquoΚα-

πετάνισσα Σαρίκαraquo Σήμερα ζει στο Τελ-Αβίβ

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 21

Οι σελίδες που ακολουθούν πε-ριλαμβάνουν όσα ονόματα Εβραίων αντιστασιακών πεσόντων στις μά-χες και εκτελεσμένων σε αντίποινα μπορέσαμε να συγκεντρώσουμε Η τελική μορφή του καταλόγου των αντιστασιακών βασίστηκε στη λίστα ονομάτων που επεξεργάστηκε η Έφη Εζρατή και δημοσιεύτηκε στο βιβλίο του Steven Bowman Η Αντίσταση των Εβραίων στην Κατοχική Ελλά-δα (Έκδοση ΚΙΣ Αθήνα 2013) Ο κατάλογος ονομάτων των πεσόντων και εκτελεσμένων συμπληρώθηκαν με βάση αδημοσίευτο υλικό από το αρχείο του ΕΜΕ και αποδελτίωση αρχειακού υλικού και δευτερογενούς βιβλιογραφίας Με την πεποίθηση πως αποτελεί ένα μόνο βήμα μιας έρευνας που συνεχίζεται παραδίδου-με τα ονόματα ως συμβολή στην ιστο-ριογραφία και ελάχιστο φόρο τιμής στους αντιστασιακούς Εβραίους που θυσιάστηκαν για την ελευθερία

ΚΑΝΤΙΣ ΓΙΑ ΤΟυΣ πΕΣΟΝΤΕΣΑς μεγαλυνθεί και ας αγιαστεί το μεγάλο όνομα Του στον κόσμο που έπλασε κατά τη θέληση Του Αμέν Ας βασιλεύσει η βασιλεία Του ας πραγματοποιηθεί η λύτρωση και ας συντομευτεί ο ερχομός του μασσίαχ στη διάρκεια της ζωής μας και στις ημέρες μας και στη διάρκεια της ζωής όλου του Ισραήλ γρήγορα και σύντομα και πείτε Αμέν

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 22

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣ Ντάριο (Δαβίδ) Ααρών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΑνρύ Ααρών Καβάλα Αρμάνδος Ααρών Κέρκυρα Σαλώμ Αβδελάς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ααρών Αβδελάς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Βίκτωρ Αβδελάς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σολομών Αβδελάς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ζακ Αβραάμ Καβάλα Βιτάλ Αελιών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ ΘεσσαλίαΟυίλιαμ Ισαάκ Αζάρ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλμπέρτος Αζάρ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ζουλύ (Ιουλία) Αζάρ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Λάζαρος (Ελιέζερ) Αζαρία Βέροια ΕΑΜ ΕΤΑ ΘεσσαλίαΜωρίς Αζί Ρένα Αζούζ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σαλβατώρ Αζούζ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Λεών Αζουλί [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωρίς Ακαρά Ηλίας Αλαλούφ Αθήνα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] ΑττικήΣόλων Αλαλούφ Ρασέλ Άλβο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ Δυτική ΜακεδονίαΠαλόμπα Άλβο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ Δυτική ΜακεδονίαΣαλβατώρ Αλγούσσης Νισήμ Αλκαλάη Διδυμότειχο Σαμουήλ Αλαλούφ Ηλίας Αλαλούφ Σεμτώβ Αλαλούφ Θεσσαλονίκη Σολομών Αλαλούφ Θεσσαλονίκη ΒΣΑ Δυτική ΘεσσαλίαΑλμπέρτος Αλαλούφ Βόλος Ραούλ Αλμοσνίνο Θεσσαλονίκη Ελίας Αλμοσνίνος Δανιήλ (Δανέλος) Αλχανάτης Αθήνα ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Αθήνα ΕύβοιαΖακίνος Αλχανάτη Γεουδά Αμάρ Τρίκαλα ΕΛΑΣ ΕύβοιαΛεών Αμάρ Χαλκίδα ΕΛΑΣ ΕύβοιαΖοζέφ Αμαρίλιο Αλμπέρτο Αμαρίλιο Θεσσαλονίκη ΕΑΜ ΑθήναΙσαάκ Αμίρ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΝτάριο Αμίρ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ζουλύ (Ιουλία) Αμίρ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δαβίδ Αμίρ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑλβέρτος Αμών Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΒίκτωρ Αμών Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Γιακώβ Αράρ Καστοριά [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Γεουντά Αράρ Καστοριά [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αβραάμ Αρδίττης Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΤσιάκο Αρούχ Θεσσαλονίκη Μανώλης Αρούχ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑλμπέρτος Ασσέο Ελί Αττάς ΕΑΜ Αθήνα

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣ Μωύς Αττάς Αθήνα ΕΛΑΣ ΚορινθίαΊνο Αττάς Θεσσαλονίκη Θεσσαλονίκη Αττίας Καβάλα Ισαάκ Αχάρ Μιχάλης Βαλαής Ιωάννινα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλβέρτος Βαλεστάιν Αθήνα ΕΠΟΝ ΑθήναΣίμων (Σίμος) Βαλεστάιν Αθήνα ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΙακώβ Βαρούχ Σάμπυ (Σαμπετάι) Βαρσάνο [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΑβραάμ Βαρών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΛεών-Γεουδά Βαρών Καβάλα ΕΛΑΣ ΠελοπόννησοςΜαξ Βαρών Καβάλα ΕΑΜΕΤΑ ΕλασσόναΕλιάου Βεϊσσή Αλμπέρτο Βελλέλης Πάτρα ΕΛΑΣ ΠελοπόννησοςΕμμανουήλ Βελλέλης Πάτρα ΕΛΑΣ ΠελοπόννησοςΖακ Βεντούρα Θεόφιλος Βιτάλης Βόλος Σαμουήλ Λεών Γαβριηλίδης Αθήνα Αλμπέρτος Γαβριηλίδης Σάρα Γεσουά Χαλκίδα ΕΛΑΣ ΕύβοιαΓιομτώβ Γιακοέλ Τρίκαλα Γιακοέλ Καβάλα Αλμπέρ Γιαχμπές Καβάλα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλμπέρτος Γιαχόν Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Στέλλα Γιαχόν Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ιακώβ Γιουσουρούμ Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜωύς (Μωρίς) Γιουσουρούμ Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά Ελλάδα ΚορινθίαΠέπο Γιωσέφ Νταρών Γκανής Μάρκος Γκανής Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σολομών Γκανής Αγρίνιο [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σόλων Γκανής Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ιωσήφ Γκατένιο Θεσσαλονίκη Δαβίδ Γκατένιο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ Σαλτιέλ Γκατένιο Θεσσαλονίκη Ιακώβ Γκερσόν Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Γκρότας Ιερεμίας Δανιήλ Ιωάννινα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Εδουάρδος Δάφφας Βόλος ΕΛΑΣ ΕύβοιαΙωσήφ Δαβίδ Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜίμης Δαβίδ Σαμουήλ Δαβίδ Σαμουήλ Δέντης Χανιά [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δαβίδ Εζρά Καρδίτσα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Χαΐμ Εζρά Μωρίς Εζρά Αλμπέρτος Εζρατή Δαβίδ Ελιάου Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΜισέλ Ηλίας Αβραάμ Ελιάν Θεσσαλονίκη ΕΑΜ Κεντρική ΜακεδονίαΒίκτωρ Ελιασάφ Ηλίας Ελιασάφ Ηλίας Ελιέζερ Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Λάζαρος Ελιέζερ Άρτα ΕΑΜ Ήπειρος Ισαάκ Ελιέζερ Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ισαάκ Εμμανουήλ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΗλίας Ερρέρα

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΟΙ

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 23

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣ Μωρίς Ερρέρα Θεσσαλονίκη ΘεσσαλονίκηΜωύς ΕσκαλονίΣαμουήλ Εσκινατζής Λάρισα ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΜωρίς Εσφόρμες Θεσσαλονίκη Αβραάμ Ζακ Καβάλα Μηνάς Ζακ Βόλος Ιωσήφ Ζακάρ Βόλος Σάββας Ιακώβου Βόλος ΕΛΑΣ Δυτική ΘεσσαλίαΧαΐμ Ιακώβου Βόλος Αλβέρτος Ιεσουλάς Βόλος Μωυσής Ελιά Ιεσουλάς Βόλος Ιωσήφ Ίζης Τρίκαλα Λεών Ίντης (ή Ίντας) Αθήνα ΕΛΑΣ Γιωσέφ Ίσσης Σάββας Ίσσης Άρτα Λούνα Ισχάκ Μπίτολα Μεντές Ισχάκ Μπίτολα Πέκο Ισχάκ Μπίτολα Αλβέρτος Ιωσήφ Οβαδίας Μωρίς Καζές Κομοτηνή ΒΣΑ Ανατολική ΘεσσαλίαΆρης Καζές ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΣαμουήλ Καζές Άλμπερτ Κάκις ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΚάρμεν Κάκις ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΦρέντερικ Κάκις ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΖακ Κάκις ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΕμίλ Κάκις Δράμα Γεουντά Καλέφ-Εζρά Ιωάννινα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Αβραάμ Καλέφ-Εζρά Ιωάννινα ΕΑΜ Ήπειρος Δαβίδ Καλντεράν Μπίτολα Σαμουήλ Καλντεράν Μπίτολα Ζουλί Καλδερόν Καλδερόν Φλώρινα Καλδερόν Φλώρινα Γκίτα Καλντερών Μπίτολα Λούνα Καλντερόν Κάρλο Καλντερόν Μπίτολα Ματίκα Καμπελή Τρίκαλα Μίμης Καμπελής Τρίκαλα Νισσήμ Καμχής ΕΑΜ ΜεσσηνίαΜωύς Καμχή Θεσσαλονίκη Μωυσής Καμχής Λάρισα Γιαχιέλ Καπέτας Σολομών Καπέτας ΕΑΜ Θεσσαλία Ηλίας Καπέτας Τρίκαλα Ζακ Καπόν Ματίλντα Καπόν Θεσσαλονίκη Δυτική ΜακεδονίαΚάρολος Καράσσο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΕμμανουέλ Καράσσο Θεσσαλονίκη Γιωσέφ Καράσσο Θεσσαλονίκη Ζακ Καράσσο Θεσσαλονίκη Δανιήλ Καράσσο Θεσσαλονίκη Μωύς Καράσσο Θεσσαλονίκη Τζιάκο Καράσσο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜπέττυ Καράσσο Θεσσαλονίκη Αλμπέρτο Καράσσο Θεσσαλονίκη

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΟΙ

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΝταίζυ Καράσσο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΝιγρίταΖακ Καπόν Άλμπερτ Κασόρλα Μπίτολα Ισαάκ Κασούτο Κασούτο Λάρισα Σολομών Κάστρο Βόλος Ζακ Κατάν Νισσήμ Καμχή Σαμουήλ (Μπόμπυ) Κοέν Δαβίδ Κοέν Πρέβεζα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΔαβίδ Σαμπετάι Κοέν Έλι Κοέν Μεναχέμ Κοέν Μενασέ Κοέν Γεσούα Κοέν Γιακώβ Κοέν Λάουρα Κοέν Χαΐμ Κοέν Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΑλβέρτος Κοέν Δράμα Αλβέρτος Κοέν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΙτσχάκ Κοέν Ξάνθη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΙωσήφ Κοέν Λουί Κοέν Ξάνθη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΖοζέφ Κοέν Κρήτη Μωρίς Κοέν Ιωσήφ Αβραάμ Κοέν Ιωάννινα Μιχαήλ Ηλίας Κοέν Ιωάννινα Σαμουήλ Κοέν Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ηλίας Κοέν Θεσσαλονίκη Ρόζα Κοέν Θεσσαλονίκη Σαμ Κοέν Θεσσαλονίκη Στέλλα Κοέν Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Κεντρική ΜακεδονίαΗλίας Γιουδά Κοέν Λάρισα Πίνχας Κοέν Φλώρινα Ιωσήφ Κοέν Φλώρινα Λέων Κοέν Αθήνα Μωυσής Κοέν Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑαρών Κοέν Αθήνα Ζακίνος Κοέν Αθήνα ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Αθήνα ΕύβοιαΜωσέ Κοέν Καβάλα Δαβίδ Μιχαήλ Κοέν Πρέβεζα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΆννα Κοέν Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΜπαρούχ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ντάριο Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Χαΐμ Σαμουήλ Κοέν Βόλος ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΙακώβ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ισαάκ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ιακώβ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Καρολίνα Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Λέων Ιωσήφ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Νισσήμ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Πέπος Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ραχήλ Κοέν Βόλος EΠΟΝ Εθνική Αλληλεγγύη ΕΛΑΣ Σαμουήλ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σίμων Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σλόμο Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ]

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 24

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΖαχαρίας Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ζουλύ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ροζίτα Κοέν Βόλος ΕΠΟΝ Σαμπετάι Κοέν Βόλος ΕΠΟΝ Σαλβατώρ Κοέν Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΒίκτωρ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Νταβίκο Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ηλίας Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωρίς (Μωσέ) Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μασλάχ Κοέν Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΣολομών Κοέν Ιωάννινα Σόλων Κομίδης Κομοτηνή Μισέλ Κονέ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ηλίας Κονές Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΜωυσής Κονές Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Τόρι Κουένκα Θεσσαλονίκη ΘεσσαλονίκηΙάκωβος Κούμερης Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΖακ Κωστής Χαλκίδα Απόλλων- Υβόννη ΑθήναΑλμπέρτος Λαζάρ Λάρισα ΕΛΑΣ Κεντρική ΘεσσαλίαΙσαάκ Λαζάρ Λάρισα ΕΛΑΣ Κεντρική ΘεσσαλίαΝισσήμ Λαζάρ Σαλβατώρ Λαζάρ Λάζαρος Λαζάρ Ιωσήφ Λαχανάς Μωυσής Λεβή Νίνο Λεβή Οβαδίας Λεβή Ρόζα Λεβή Σόλων Αβραάμ Λεβή Ζαχαρίας Λεβή Ζακ (Ιακώβ) Λεβή Θεσσαλονίκη Ερρίκος Λεβή Ιωάννινα ΕΔΕΣ ΙωάννιναΧαΐμ Λεών Λεβή Ιωάννινα Ααρών Λεβή Τρίκαλα Ηλίας Λεβή Τρίκαλα Καίτη Λεβή Τρίκαλα Σολομών Αβραάμ Λεβή Τρίκαλα Μεΐρ Λεβή Τρίκαλα Αβραάμ Λεβή Θεσσαλονίκη Αβραάμ Λεβή Χαλκίδα Ηλίας Λεβή Αθήνα ΕΑΜ ΑθήναΕμμανουήλ Λεβή Αθήνα Μανώλης Λεβή Ματαθίας Λεβή Χαΐμ Λεβής Ιωάννινα ΕΑΜ ΑθήναΣίμων Λεβή Λάρισα Ρούλα (Ραχήλ) Λεβή Δαβίδ Λεβής Βόλος ΕΑΜ ΘεσσαλίαΜωυσής Λεβής Βόλος Νέλλος Λεβής Βόλος Ζάχος Λεβής Βόλος Λέων Λεβής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΙακώβ Μαγρίζος Λάρισα Σιμαντώβ Μαΐσης Ραφαήλ Μάλτης Ιωάννινα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΡαούλ Μάνο Ραχήλ Μάνο Ματθίλδη Μασαράνο [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΙσαάκ Μασσότ Μωυσής Ματαθίας Βόλος ΕΛΑΣ ΘεσσαλίαΖάκο Ματαθίας Βόλος Λέων Ματαλόν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΣαλομών Ματαλόν Ματίλντα Ματαράσσο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ Δυτική ΜακεδονίαΝισσήμ Ματαθίας Κέρκυρα Πάππας Μάτσας Μωύς Μάτσας Χαΐμ Μάτσας Ιωάννινα Ελιασάφ Μάτσας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιεσούα Μάτσας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιωσήφ Μάτσας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΣολομών Μάτσας Ιωάννινα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σλόμο Ματσίλ Ιωάννινα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑβραάμ Μεβοράχ Καβάλα ΕΛΑΣ Σαμουήλ Μεγίρ Ιωάννινα Βιτάλ Μεγίρ Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Λέων Μεΐρ Ηλίας Μιζάν Ιακώβ Μιζάν Λέων Μιζάν Σαμπετάι Μιζάν Σαούλ Μιζάν Βουλγαρία Δαβίδ Μιζάν Δράμα Σάμυ Μιζάν Λάρισα Ισαάκ Μιζάν Αγρίνιο Ζακίνος Μιζάν Βόλος Τζάνι Μιζάν Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιωσήφ Μιζραχής Αθήνα ΕΑΜ ΠελοπόννησοςΑλμπέρτος Μιζραχής Λάρισα

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΜήνας Μιζραχής Βόλος Σαρίνα Μιζραχή Βόλος Ζακ Μιζραχής Βόλος Χαΐμ Μιζραχής Βόλος Αλμπέρτος Μινέρβο Χανιά ΒΣΑ ΚρήτηΤζένη Μινέρβο Χανιά Μισκατέλ Διδυμότειχο Μισκατέλ Διδυμότειχο Χαΐμ Μιζραχής Βόλος Λιλή Μητράνι Θεσσαλονίκη Ροβέρτος Μητράνι Σέρρες ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑβραάμ Μιχαήλ Ιωάννινα Μιωνή Αγρίνιο Μωυσής Μιωνής Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιωνάς Μιωνής Αγρίνιο ΕΑΜ Σαμ Μοδιάνο Θεσσαλονίκη Έλιο Μοδιάνο Σόφη Μολτίαχ Μόλχο Α Μόλχο Θεσσαλονίκη Μωυσής Μόρδος Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική Θεσσαλία Μορδώχ Μέντη Μόσκοβιτς Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΕύβοιαΑλίκη Μουρτζούκου Βόλος Δαβίδ Μπακόλας Σαλβατώρ Μπακόλας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΝισσήμ Μπακόλας Ιωάννινα Σιών Μπακόλας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιάκωβος Μπαλέστρας Κέρκυρα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ραφαήλ Μπαρκή Σολομών Μπαρκή Αθήνα Ιακώβ Μπαρτζιλάι Αθήνα Ιωσήφ Μπαρτζιλάι Αθήνα Νισσήμ Μπατής Ιωάννινα Βίκτωρ Μπατής Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΚουτιέλ Ιακώβ Μπέγας Λάρισα Αλμπέρτος Μπέζα Ζακλίν Μπέζα Άλφρεντ Μπέζα Θεσσαλονίκη Μόνικα Μπέζα Θεσσαλονίκη Ελένη Μπέζα Θεσσαλονίκη Αρμάντο Μπεζές Θεσσαλονίκη ΕΑΜ ΘεσσαλίαΜωσέ (Μωρίς) Μπέλλο Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΣαλβατόρε Μπεν Γιαΐς Πέπο Μπενοζίλιο ΕΑΜ ΑθήναΑλμπέρτο Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη Βενιαμίν Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη Μωσέ Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη Ντικ Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΖακ Μπενβενίστε Δαβίδ Μπενβενίστε Καβάλα Έστερ Μπενβενίστε Λάρισα Νταίζη Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΑθήναΧαΐμ Μπενρουμπή Μωρίς Μπενρουμπή Αλβέρτος Μπενρουμπή Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜεναχέμ Μπενσιών Καβάλα Ιωσήφ Μπενσουσάν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΙακώβ Ισραήλ Μπεράχα Τρίκαλα ΕΛΑΣ Δυτική ΘεσσαλίαΓεουντά Μπεράχα Βιτάλ Μπεράχα Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΜεντές Μπεσαντσή Μωσέ Μπέσο Αθήνα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μπετσαλέλ Μπεχάρ Ζακ Μπεχάρ Μάρκος Μποττόν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Σαλομόν Μπούρη Ντόρα Μπουρλά Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΓιολάντα Μπουρλά Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΛεών Μπουρλάς Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΣολομών (Σάρδος) Μπουρλάς Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΜωυσής Μπουρλάς Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΑβραάμ Μπουρλάς Θεσσαλονίκη Σάρα Μπουρλά Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΤσελεμπή Μπουρλά Σέρρες ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΜωρίς Μπουρλάς Γιακώβ Μποχορόπουλος Ιωάννινα Ροβέρτο Μπρέλλης Δαβίδ Μπρούδο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜιχάλης Μπρούδο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική Μακεδονία Ερνστ Μύλλερ Αθήνα Ισαάκ (Γιτσχάκ) Μωυσής (Μωσέ) Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική Μακεδονία Γιομτώβ Μωσέ Ιωάννινα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΔαβίδ Μωυσής [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ασέρ Μωυσής Τρίκαλα ΕΑΜ ΑθήναΕσδράς Βενιαμίν Μωυσής Λάρισα ΕΛΑΣ ΘεσσαλίαΕσδράς Δαβίδ Μωυσής Λάρισα ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΑλβέρτος (Αβραάμ) Μωυσής Βόλος

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΟΙ

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 25

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΣλόμο Ναούμ Ηλίας Ναούμ Ιωάννινα Μαρσέλ Νατζαρή Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΔαβίδ Ναχμίας Άρτα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Σαμ Ναχμίας Αθήνα Μιχαήλ Νεγρίν Αθήνα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Αλβέρτος Νεγρίν Τρίκαλα Ισαάκ Νεγρίν Τρίκαλα Βενιαμίν Νεγρίν Τρίκαλα ΕΛΑΣ Δυτική ΘεσσαλίαΛουίζα Νεγρίν Λάρισα ΕΠΟΝ ΘεσσαλίαΙωσήφ Νεχαμά Ισαάκ Νεχαμά Αθήνα ΕΛΑΣ Δυτική ΘεσσαλίαΡοέλ Νισαχόν Ζακ Νισσάν Σολομών Νισσήμ Ηλίας Σαμ Νισσήμ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΓιοέλ Νιτσαχόν Τρίκαλα Πωλ Νόαχ Ισίδωρος Νόαχ Ισαάκ Ντάσα Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΒιτάλ Ντάσα Θεσσαλονίκη Ιωσήφ Ντεκάστρο Χανιά ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜαρσέλ Ντεμάγιο Μπίτολα Μωσέ Ντόστης Ιωάννινα ΕΑΜ Νέων ΙωάννιναΝτίνος Οβαδίας Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΙσαάκ Οβαδία Δράμα ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΝτάνυ Οβαδίας Θεσσαλονίκη Σαλβατώρ Οβαδίας Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΙσαάκ Οβαδίας Ιωσήφ Ντάριο Ουζιέλ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΒαρών Πάρδο Καβάλα Μωύς Πάρδο Καβάλα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΣάββας Πάρδο Καβάλα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΆνια Πάτσνικ Βιέννη ΕΠΟΝ Χάρυ Πάτσνικ Βιέννη Μπαρούχ Πεζόντες Αβραάμ Πελές Ιωσήφ Πέπο Αθήνα Π Περαχιά Φλώρα Περαχιά Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική Μακεδονία Περαχιά Αλλέγρα Πέσσαχ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δαβίδ Πέσσαχ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωυσής Πέσσαχ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μεσουλάμ Πέσσαχ Φλώρινα Χαΐμ Πίντο Μωρίς Πίνχας Μωρίς Πιπανό Ερρίκος Πιπανό Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΧαΐμ Πολίτης Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωυσής Πολίτης Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ηλίας Πολίτης Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μπεν Ποράτ Γιακώβ Πούλος Αλμπέρτος Πρίζναλης Σέρρες ΕΑΜ ΘεσσαλίαΝτόρα (Ντορίκα) Ραμπάν Ραπέτης Άλχη Ραφαήλ Αθήνα Δαβίδ Ραφαήλ Ιωάννινα Λέων Ρεβή Αθήνα Σιμαντώβ Ρόζεν Εφραίμ Ρόζενμπεργκ Θεσσαλονίκη Αβραάμ Ρομάνο Θεσσαλονίκη Δαβίδ Ρούσο Αθήνα Ισαάκ Ρούσο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΙσαάκ (Ζακίνος) Ρούσο Σέρρες ΕΛΑΣ ΠελοπόννησοςΙακώβ Ρούσο Τσαντίκος Σαδίκ Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ισραήλ Σαδικάριο Βόλος Ραούλ Σαΐας Έλι Σακκής Ιωσήφ Σακκής Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ισαάκ Σακκής Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Έλλη Σακκής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΗλίας Σακκής Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωυσής Σακκής Βόλος ΕΛΑΣΕΤΑ Ανατολική ΘεσσαλίαΠέπος Σακκής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΙσαάκ Σακκής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΛέων Σακκής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΑλμπερτίκο Σάκο Καστοριά Μορδοχάι Σάλεμ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Κεντρική ΘεσσαλίαΑλμπέρτος Σάλεμ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Κεντρική ΘεσσαλίαΑντζέλ Σαλτιέλ Μανώλης Σαλτιέλ Θεσσαλονίκη Ιωσήφ Σαμαρίας Βόλος Πέπος Σαμαρίας Βόλος Δαβίδ Σαμουήλ Θεσσαλονίκη Εμίλ Σαμπάς Άρτα ΕΔΕΣ ΆρταΜεναχέμ Σαμπετάι

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΜηνάς Σαμπετάι Βόλος ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΡαφαήλ Σαμπετάι Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ααρών Σαμπετάι Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλμπέρ Σαούλ ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΖωή Σαπόρτα Μπουένα Σαρφατή Θεσσαλονίκη Σαλβατώρ Σαρφατής Δαβίδ Σασσών Ισαάκ Σασσών Σαλομών Σασσών Αλβέρτος Σαφάν Αβραάμ (Έμπης) Σβώλης Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ηλίας Σβώλης Ιωάννινα Μιχαήλ Σβώλης Ιωάννινα Μπεχώρ Σβώλης Ιωάννινα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Μωσέ Σεγκόρα Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΣλόμο Σένκα Ζακ Σερόρ Σερόρ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΙτσχάκ Σιακίμ Ισραήλ Σιδαρίκης Αγρίνιο Σαμ Σίδης Αθήνα ΕΑΜ ΑθήναΜπαρούχ Σιμπή Θεσσαλονίκη ΕΑΜ Αθήνα ΠελοπόννησοςΙντό Σίμσι Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜπέζα Σιών Δαβίδ Σουλάμ Σαμουήλ Σούσης Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Μωρίς Στρούμσα Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΘεσσαλονίκηΙωσήφ Ταμπώχ Βέροια Ιωσήφ Νισσήμ Ταραμπουλούς Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική Μακεδονία

Δαβίδ Τιάνο Θεσσαλονίκη Ζαχαρίας Τουρών Βόλος Εδμόνδος Τορόν Λάρισα ΕΠΟΝ ΑθήναΆνζελ Τσιάκο Θεσσαλονίκη Δαβίδ Τσουβά Λάρισα Τζάκος Τσουβά Λάρισα Ηλίας Φελούς Ιακώβ Φελούς Αβραάμ Φελούς Τρίκαλα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλλέγρα Φελούς- Καπέτα Τρίκαλα ΕΑΜ Εθνική Αλληλεγγύη ΘεσσαλίαΜάρκος Φελούς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Χρυσούλα Φελούς Τρίκαλα ΕΠΟΝ ΘεσσαλίαΜωυσής Φερετζή Σαδώκ Φερετζή Αλβέρτος Φερετζή Εσδράς Ηλίας Φιλοσώφ Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ισαάκ Αβραάμ Φιλοσώφ Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ραφαήλ Ηλίας Φιλοσώφ Λάρισα ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΜωρίς Φλωρεντίν Φάνυ (Ματίλντα) Φλωρεντίν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΑβραάμ (Αβραμίκος) Φόρνης Χαλκίδα ΕΛΑΣ ΕύβοιαΑαρών Φόρνης Χαλκίδα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Πέπος (Ιωσήφ) Φόρτης Μωυσής (Μίμης) Φόρτης Μανώλης Φραγγής Χαλκίδα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σίμων Φραγγής Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] ΕύβοιαΑλμπέρτος Φρανσές Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ιάκωβος Φρανσές ΕΛΑΣ Κεντρική ΜακεδονίαΡαούλ Φραντζής Μανώλης Φραντζής Βόλος Κάρμεν Φρεζή Βόλος Αβραάμ Χαΐμ Φρεζής Χαλκίδα ΕΑΜ Δυτική ΜακεδονίαΡαφαήλ Φρεζής Βόλος ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΙακώβ Φριζής Θεσσαλονίκη Βασίλης Χαζάν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΖακ Χαΐμ Μωρίς Χαΐμ Ελιγιά Χακίμ Λάρισα Δαβίδ Χακοέν Ραούλ Χαλβατζής Ιτσχάκ Χανέν ΕΑΜ ΑθήναΧαΐμ Χανώκ Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] ΑθήναΈλι Χασσίδ Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] ΕύβοιαΙωσήφ Χασσίδ Θεσσαλονίκη ΕύβοιαΣαμπετάι Χασσών Αβραάμ Χασσών Σάββας Χασσών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΠέπος Χασσών Μπίτολα Μωύς-Μωυσής Χασσών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΓιοχανάς Χατζής Άρτα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΔαβίδ Χατζής Άρτα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Σόλων Χατζής Βόλος Απόστολος Χατζόπουλος Μηνάς Χατζόπουλος Ιωάννινα Μεναχέμ Χαχάμ Νατάν Χονέν Καστοριά

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΟΙ

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 26

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΠΕΣΟΝΤΕΣ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΠΑΤΡΩΝΥΜΟ ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ ΤΟΠΟΣ ΘΑΝΑΤΟΥ ΙΔΙΟΤΗΤΑ ΜΟΝΑΔΑ

ΑΒΡΑΑΜ ΕΛΙΑΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιούνιος 1944 ΚΑΤΕΡΙΝΗ ΠΙΕΡΙΑΣ 17 ετών Σύνδεσμος Μακεδονικού Γραφείου ΚΚΕ με ΠΕ Κατερίνης

Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς στη θέση ldquoΒαρικόrdquo μαζί με

άλλους 12

ΑΛΑΛΟΥΦ ΗΛΙΑΣ ΑΘΗΝΑ ΑΤΤΙΚΗ

ΑΛΒΟ ΡΑΣΕΛ ΓΕΟΥΔΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιανουάριος 1944 ΠΟΝΤΟΚΩΜΗ ΚΟΖΑΝΗΣ 14 ετών σε βοηθητική υπηρεσία στον ΕΛΑΣ Δολοφονήθηκε από

συνεργάτες των Γερμανών

ΑΛΒΟ ΠΑΛΟΜΠΑ ΓΕΟΥΔΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιανουάριος 1944 ΠΟΝΤΟΚΩΜΗ ΚΟΖΑΝΗΣ 16 ετών σε βοηθητική υπηρεσία στον ΕΛΑΣ Δολοφονήθηκε από

συνεργάτες των Γερμανών

ΑΤΤΑΣ ΜΩΫΣΗΣ ΔΑΒΙΔ ΑΘΗΝΑ 1944 ΚΟΡΙΝΘΙΑ Αντάρτης 6ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΒΑΡΩΝ ΑΒΡΑΑΜ ΚΑΒΑΛΑ 1943 ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΓΚΑΝΗΣ ΜΟΡΔΟΣ ΛΑΡΙΣΑ

ΕΛΙΑΟΥ ΔΑΒΙΔ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Οκτώβριος 1943 ΠΕΡΙΒΟΛΙΑ ΓΡΕΒΕΝΩΝ Αντάρτης 50ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΕΣΚΙΝΑΤΖΗΣ

ΣΑΜΟΥΗΛ ΙΩΣΗΦ ΛΑΡΙΣΑ 611945 ΚΑΖΑ ΒΟΙΩΤΙΑΣ Λοχαγός 54ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ Διοικητής 10ου Λόχου

ΙΑΚΩΒΟΥ ΣΑΒΒΑΣ ΣΙΜΟΣ ΒΟΛΟΣ 1741944 ΡΕΝΤΙΝΑ ΑΓΡΑΦΩΝ Αντάρτης 52ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΚΑΜΧΗΣ ΜΩΡΙΣ ΛΑΡΙΣΑ 541944 ΛΕΠΤΟΚΑΡΥΑ ΠΙΕΡΙΑΣ

ΚΑΜΧΗΣ ΝΙΣΣΗΜ 1943 ΦΙΛΙΑΤΡΑ Αντιστασιακός Εκτελέστηκε από τους Ιταλούς

ΚΑΡΑΣΣΟ ΚΑΡΟΛΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΛΑΡΙΣΑ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ Αιχμαλωτίστηκε τραυματίας και

απαγχονίστηκε

ΚΑΡΑΣΣΟ ΖΑΚ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

ΚΑΡΑΣΣΟ ΜΑΡΚΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 681944 ΜΟΥΧΑΡΕΜ ΧΑΝΙ ΕΔΕΣΣΑΣ Ανθυπολοχαγός 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΚΑΡΑΣΣΟ ΣΑΡΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΚΑΣΤΟΡΙΑ

ΚΟΕΝ ΔΑΒΙΔ ΠΡΕΒΕΖΑ 511944 ΚΑΛΟΣΚΟΠΗ ΦΩΚΙΔΑΣ Αντάρτης Τάγμα ΕΛΑΣ Παρνασσίδας

ΚΟΕΝ ΗΛΙΑΣ ΝΗΣΙΜ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΓΡΕΒΕΝΑ Αντάρτης

ΚΟΕΝ ΙΑΚΩΒΟΣ ΚΡΗΤΗ

ΚΟΕΝ ΙΣΑΑΚ

ΚΟΕΝ ΝΗΣΙΜ ΒΑΛΑΣΗΣ 241944 ΛΑΡΙΣΑ

ΚΟΕΝ ΜΙΧΑΗΛ ΙΩΑΝΝΙΝΑ

ΚΟΕΝ ΣΤΕΛΛΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1641943 ΤΑΧΝΙΣΤΑ ΠΙΕΡΙΑΣ Αντάρτισσα Αρχηγείο ΕΛΑΣ Ολύμπου

ΛΕΒΗΣ ΛΕΩΝ ΒΟΛΟΣ 2261944 ΠΕΡΙΟΧΗ ΛΑΡΙΣΑΣ Αντάρτης 54ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΜΗΤΡΑΝΙ ΡΟΒΕΡΤΟΣ ΣΕΡΡΕΣ 511944 ΚΑΛΟΣΚΟΠΗ ΦΩΚΙΔΑΣ Αντάρτης Τάγμα ΕΛΑΣ Παρνασσίδας

ΜΙΖΑΝ ΔΑΒΙΔ ΔΡΑΜΑ 1944 ΚΙΛΚΙΣ Αντάρτης φοιτητής ιατρικής

ΜΙΖΑΝ ΖΑΚΙΝΟΣ

ΜΠΕΖΑΣ ΚΟΥΤΙΓΙΕΛ ΙΑΚΩΒ ΛΑΡΙΣΑ Αντάρτης Φοιτητής Ιατρικής

ΜΠΕΝΒΕΝΙΣΤΕ ΝΤΑΙΖΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Νοέμβριος 1943 ΑΘΗΝΑ Μέλος της ΕΠΟΝ Πέθανε από κακουχίες και βασανιστήρια στην

Ασφάλεια Φοιτήτρια Χημείας

ΜΠΕΝΣΟΥΣΑΝ ΙΩΣΗΦ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιούλιος 1944 ΠΕΝΤΑΛΟΦΟΣ ΚΟΖΑΝΗΣ Αντάρτης ΙΧ Μεραρχία ΕΛΑΣ

ΜΠΕΡΑΧΑ ΒΙΤΑΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Σεπτέμβριος 1944 ΚΟΖΑΝΗ Αντάρτης Χ Μεραρχία ΕΛΑΣ

ΜΠΕΡΑΧΑ ΙΑΚΩΒ ΤΡΙΚΑΛΑ 7111943 ΜΕΣΟΧΩΡΑ ΤΡΙΚΑΛΩΝ Αντάρτης 4ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΙΣΑΑΚ Απρίλιος 1944 ΒΕΡΜΙΟ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΙΩΣΗΦ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΣAΡΔΟΣ ΜΙΧΑΗΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 20101944 ΣΤΑΥΡΟΣ ΒΕΡΟΙΑΣ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΑΒΡΑΑΜ ΙΩΣΗΦ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1944 ΕΥΒΟΙΑ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΚΑΡΟΛΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΤΣΕΛΕΜΠΙ ΣΕΡΡΕΣ 311944 ΗΠΕΙΡΟΣ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΝΕΓΡΙΝ ΔΑΒΙΔ

ΝΗΣΙΜ ΣΟΛΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

ΝΗΣΙΜ ΗΛΙΑΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιούλιος 1944 ΠΕΝΤΑΛΟΦΟΣ ΚΟΖΑΝΗΣ Αντάρτης ΙΧ Μεραρχία ΕΛΑΣ

ΟΒΑΔΙΑΣ ΝΤΙΝΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Αύγουστος 1944 ΚΙΛΚΙΣ Αντάρτης Χ Μεραρχία ΕΛΑΣ

ΠΑΡΔΟ ΜΩΥΣ ΚΑΒΑΛΑ 1944 ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΠΑΡΔΟ ΣΑΒΒΑΣ ΚΑΒΑΛΑ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΠΕΡΑΧΙΑ ΦΛΩΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΠΙΕΡΙΑ

ΠΕΣΑΧ ΔΑΒΙΔ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2341943 ΘΕΣΣΑΛΙΑ Αντιστασιακός ΕΑΜ Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς

ΠΙΠΑΝΟ ΕΡΡΙΚΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΚΙΛΚΙΣ

ΡΑΦΑΤΑΣ Γ ΘΕΣΣΑΛΙΑ

ΡΟΥΣΟ ΔΑΒΙΔ ΑΘΗΝΑ 511944 ΚΑΛΟΣΚΟΠΗ ΦΩΚΙΔΑΣ Αντάρτης Τάγμα ΕΛΑΣ Παρνασσίδας

ΡΟΥΣΟ ΙΑΚΩΒ ΑΒΡΑΑΜ ΚΑΣΤΟΡΙΑ 511944 ΠΛΑΚΑ ΗΠΕΙΡΟΥ Αντάρτης 50ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΡΟΥΣΟ ΜΙΧΑΗΛ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΣΑΔΙΚΑΡΙΟ ΙΣΡΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 1944 ΕΥΒΟΙΑ

ΣΑΚΚΗΣ ΛΕΩΝ ΙΣΡΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 2961944 ΕΛΕΥΘΕΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Αντάρτης 54ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΣΑΚΚΗΣ ΣΑΜΟΥΗΛ ΒΕΡΜΙΟ

ΣΒΩΛΗΣ ΜΠΕΧΩΡ ΙΩΑΝΝΙΝΑ Ιανουάριος 1944 ΙΩΑΝΝΙΝΑ Τροφοδότης ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς στα

Ιωάννινα

ΣΕΡΟΡ ΚΟΕΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΤΑΡΑΜΠΟΥΛΟΥΣ

ΙΩΣΗΦ ΝΗΣΙΜ ΛΑΡΙΣΑ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΤΟΡΟΝ ΕΔΜΟΝΔΟΣ ΛΑΡΙΣΑ 531943 ΑΘΗΝΑ Σπουδαστής Πολυτεχνείου μέλος του ΕΠΟΝ Σκοτώθηκε σε

διαδήλωση της ΕΠΟΝ Αθήνας

ΦΡΑΓΚΗΣ ΣΙΜΩΝ ΙΑΚΩΒ XΑΛΚΙΔΑ Ιούλιος 1944 ΣΤΕΝΗ ΕΥΒΟΙΑΣ Αντάρτης 7ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΦΡΙΖΗΣ ΑΒΡΑΑΜ-

ΜΙΝΩΣ ΧΑΛΚΙΔΑ 2451944 ΒΕΡΜΙΟ

ΧΑΙΜ ΜΩΡΙΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΛΕΠΤΟΚΑΡΥΑ ΠΙΕΡΙΑΣ

ΧΑΤΖΗΣ ΓΙΟΧΑΝΑΣ ΑΡΤΑ 271944 ΑΜΦΙΣΣΑ Ανθπολοχαγός και καπετάνιος διμοιρίας ΙΙ34 Τάγμα ΕΛΑΣ

ΧΑΣΩΝ ΣΑΒΒΑΣ ΚΑΒΑΛΑ ΒΕΡΟΙΑ

ΧΑΣΩΝ ΜΩΥΣΗΣ ΣΑΒΒΑΣ ΚΑΒΑΛΑ ΒΕΡΟΙΑ

EAM = Εθνικό Απελευθερωτικό ΜέτωποΕΛΑΣ = Ελληνικός Λαϊκός Απελευθερωτικός ΣτρατόςΕΠΟΝ = Ενιαία Πανελλαδική Οργάνωση ΝέωνΕΔΕΣ = Εθνικός Δημοκρατικός Ελληνικός Σύνδεσμος

ΕΟΕΑ = Εθνικές Ομάδες Ελλήνων ΑνταρτώνΕΤΑ = Επιμελητεία του ΑντάρτηΒΣΑ = Βρετανική Στρατιωτική ΑποστολήΕΑΣΑΔ = Εθνικός Αγροτικός Σύνδεσμος Αντικομμουνιστικής Δράσης

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 27

ΟΜΗΡΟΙ ΚΑΙ EKTEΛΕΣΜΕΝΟΙ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΓΕΡΜΑΝΟΥΣ

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΠΑΤΡΩΝΥΜΟ ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ ΤΟΠΟΣ ΘΑΝΑΤΟΥ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΑΚΡΙΣ ΛΕΩΝ 1944 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΕΣ-ΕΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ Καθηγητής πέθανε από τα βασανιστήρια των δεσμοφυλάκωνΑΛΒΟ ΙΣΑΑΚ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2431943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Καραγωγέας 30 ετών ΑΛΓΟΥΣΣΗΣ ΣΑΛΒΑΤΩΡ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΑΜΠΡΑΒΑΝΕΛ ΑΑΡΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2241943 ΦΥΛΑΚΕΣ ΕΠΤΑΠΥΡΓΙΟΥ (ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ) Παλαιοπώλης 35 ετώνΑΣΚΕΝΑΖΗ ΕΛΙΑΟΥ ΚΕΡΚΥΡΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών Αμερικανός υπήκοοςΑΣΣΕΟ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 211943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 21 ετώνΑΣΣΕΟ ΖΑΧΑΡΙΑΣ ΡΑΦΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 2641944 ΒΟΛΟΣ 24 ετώνΑΣΣΕΟ ΙΑΚΩΒΟΣ ΒΟΛΟΣ 2841944 ΒΟΛΟΣ Βασανίστηκε μέχρι θανάτου από άντρες του δοσιλογικού ΕΑΣΑΔ

ΑΤΑΣ ΙΝΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 541943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε προσπαθώντας να διαφύγει από το γκέττο του Βαρώνου Χιρς

ΒΕΑΛΗΣ ΜΙΧΑΗΛ ΙΩΑΝΝΙΝΑ Φεβρουάριος 1944 ΙΩΑΝΝΙΝΑ Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς ΓΕΟΥΝΤΑ ΙΣΡΑΕΛ ΚΕΡΚΥΡΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΓΚΑΝΗ ΓΙΟΥΛΙΑ ΚΕΡΚΥΡΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΓΚΑΤΤΕΝΙΟ ΔΑΒΙΔ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Μάιος 1944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Φοιτητής γεωπονικής ΔΑΣΚΑΛΑΚΗΣ ΡΑΦΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 2431944 ΚΙΣΣΟΣ ΒΟΛΟΥ Εκτελέστηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση στο Πήλιο 80 ετώνΕΖΡΑΤΗΣ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 211943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΕΡΡΕΡΑ ΜΩΡΙΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 541943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε προσπαθώντας να διαφύγει από το γκέττο του

Βαρώνου Χιρς ΕΣΦΟΡΜΕΣ ΓΑΒΡΙΗΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1631943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ZAKINOΥ ΕΥΤΥΧΙΑ ΑΡΤΑ 1681943 ΚΟΜΜΕΝΟ ΑΡΤΑΣ Σκοτώθηκαν στο ολοκαύτωμα του χωριού 37 ετώνΖΑΚΙΝΟΥ ΚΑΙΤΗ ΑΡΤΑ 1681943 ΚΟΜΜΕΝΟ ΑΡΤΑΣ Σκοτώθηκαν στο ολοκαύτωμα του χωριού 5 ετώνΖΑΚΙΝΟΣ ΙΕΡΕΜΙΑΣ ΑΡΤΑ 1681943 ΚΟΜΜΕΝΟ ΑΡΤΑΣ Σκοτώθηκαν στο ολοκαύτωμα του χωριού 42 ετώνIΛΟΥΖ ΝΤΙ ΛΑΖΑΡ ΒΕΡΟΙΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΙΣΡΑΗΛ ΑΒΡΑΑΜ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 151944 ΣΚΟΠΕΥΤΗΡΙΟ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ Υποδηματοποιός ΙΣΡΑΕΛ ΡΙΚΕΤΑ ΚΕΡΚΥΡΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΚΑΚΟΥΦ ΙΑΚΩΒΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1631943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ KΑΡΑΣΣΟ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 30121942 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε σε αντίποινα για επίθεση στη γέφυρα της Αξιούπολης

ΚΑΡΑΣΣΟ ΜΩΫΣΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 151944 ΣΚΟΠΕΥΤΗΡΙΟ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ Μέλος του ΚΚΕ εξόριστος από τη Μεταξική Δικτατορία ΚΟΕΝ ΣΑΜΟΥΕΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΚΟΕΝ ΙΑΚΩΒΟΣ ΒΟΛΟΣ 241944 ΛΑΡΙΣΑ ΚΟΕΝ ΙΣΑΑΚ ΣΙΜΣΟΝ ΒΟΛΟΣ 2641944 ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΑ ΒΟΛΟΥ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση 42 ετώνΚΟΕΝ ΡΕΤΖΙΝΑ ΣΙΜΣΟΝ ΒΟΛΟΣ 2641944 ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΑ ΒΟΛΟΥ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση 70 ετώνΚΟΕΝ ΧΑΙΜ ΒΑΛΑΣΗ ΒΟΛΟΣ 241944 ΠΗΛΙΟ Εκτελέστηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση 25 ετώνΚΟΥΕΝΚΑ ΤΟΡΙ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 541943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε προσπαθώντας να διαφύγει από το γκέττο του

Βαρώνου Χιρς ΛΕΒΗΣ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΓΕΟΥΔΑ ΒΟΛΟΣ 361942 ΗΡΑΚΛΕΙΟ ΚΡΗΤΗΣ Εμπορικός αντιπρόσωπος εκτελέστηκε με άλλους 11 πολίτες του

Ηρακλείου 49 ετώνΛΕΒΗΣ ΧΑΪΜ ΙΩΑΝΝΙΝΑ 7121943 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΕΣ-ΕΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ Έφεδρος ανθυπολοχαγός εκτελέστηκε από το Γερμανό

στρατοπεδάρχη Πάουλ Ραντόμσκι ΛΙΜΠΟΒΙΤΣ ΜΩΫΣΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 211943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΛΕΒΗ ΣΥΜΕΩΝ ΜΩΥΣΗΣ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ ΜΑΓΡΙΖΟΣ ΙΑΚΩΒΟΣ ΜΩΥΣΗΣ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ ΜΑΪΣΣΗΣ ΣΙΜΑΝΤΩΒ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΜΑΤΑΘΙΑ ΝΙΝΑ ΣΑΜΟΥΗΛ ΒΟΛΟΣ 1281942 ΛΑΡΙΣΑ 20 ετώνΜΑΤΑΘΙΑΣ ΑΣΣΕΡ ΣΑΜΟΥΗΛ ΒΟΛΟΣ 21121942 ΛΑΡΙΣΑ 26 ετώνΜΕΓΙΡ ΙΩΣΗΦ ΑΘΗΝΑ 821944 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΕΣ-ΕΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ Πέθανε από τις κακουχίες ΜΟΣΧΟΒΙΤΣ ΜΕΝΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 431944 ΣΤΡΟΠΩΝΕΣ ΕΥΒΟΙΑΣ Βασανίστηκε και εκτελέστηκε από τα Τάγματα Ασφαλείας 18 ετώνΜΟΥΣΑΝ ΠΕΣΑΧ ΔΑΒΙΔ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 24111943 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΠΑΥΛΟΥ ΜΕΛΑ (ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ) ΜΟΥΣΤΑΚΗ ΣΙΜΧΑ ΙΩΑΝΝΙΝΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΜΠΑΡΤΖΙΛΑΪ ΙΣΑΑΚ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2631943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Τυπογράφος εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΜΠΕΝΒΕΝΙΣΤΕ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 541943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε προσπαθώντας να διαφύγει από το γκέττο του

Βαρώνου Χιρς ΜΠΕΡΑΧΑ ΑΑΡΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 151944 ΣΚΟΠΕΥΤΗΡΙΟ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ Μέλος του ΚΚΕ εξόριστος από τη Μεταξική Δικτατορία MΠΟΥΡΛΑ ΕΣΤΕΡ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Απρίλιος 1944 ΒΕΡΜΙΟ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΜΠΟΥΡΛΑ ΦΛΩΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Απρίλιος 1944 ΒΕΡΜΙΟ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΜΩΫΣΗ ΦΑΛΚΟΝΑ ΙΩΣΗΦ ΒΟΛΟΣ 1561944 ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΑ ΒΟΛΟΥ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΜΩΫΣΗΣ ΙΩΣΗΦ ΒΟΛΟΣ 1561944 ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΑ ΒΟΛΟΥ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση 70 ετώνΝΕΓΡΙΝ ΗΛΙΑΣ ΓΕΟΥΔΑ ΒΟΛΟΣ 2731944 ΠΤΕΛΕΟΣ ΒΟΛΟΥ 35 ετώνΟΒΑΔΙΑΣ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΙΩΣΗΦ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΟΒΑΔΙΑΣ ΙΣΑΑΚ ΙΩΣΗΦ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΠΕΡΑΧΙΑ ΑΝΡΥ 151944 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΕΣ-ΕΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ ΡΟΥΣΟ ΣΟΛΟΜΩΝ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΣΑΡΦΑΤΗ ΙΑΚΩΒΟΣ ΚΡΗΤΗ Δεκέμβριος 1941 Γιατρός αιχμάλωτος μετά τη Μάχη της Κρήτης πέθανε από

κακουχίες ΣΑΝΤΙΚΑΡΙΟΣ ΙΣΡΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 2841944 ΒΟΛΟΣ Oπωροπώλης 32 ετώνΣΑΣΣΩΝ ΔΑΒΙΔ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΣΕΔΑΚΑΣ ΜΩΫΣΗΣ ΡΑΦΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 1951944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 50 ετώνΣΙΝΤΟ ΚΑΛΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2831942 ΑΙ-ΣΤΡΑΤΗΣ Πέθανε ως εξόριστος 28 ετώνΣΟΝΙΝΟ ΜΠΕΝΗΣ ΛΑΡΙΣΑ 831944 ΑΣΜΑΚΙ (ΑΝΤΙΑΕΡΟΠΟΡΙΚΟ) ΛΑΡΙΣΑΣ 17 ετώνΣΟΝΙΝΟ ΗΛΙΑΣ ΛΑΡΙΣΑ 831944 ΑΣΜΑΚΙ (ΑΝΤΙΑΕΡΟΠΟΡΙΚΟ) ΛΑΡΙΣΑΣ 23 ετώνΣΤΡΟΥΜΣΑ ΜΩΡΙΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Φοιτητής Φιλοσοφικής ΤΟΡΕΖ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΛΑΡΙΣΑ 831944 ΑΣΜΑΚΙ (ΑΝΤΙΑΕΡΟΠΟΡΙΚΟ) ΛΑΡΙΣΑΣ 29 ετώνΤΕΒΕΤ ΣΑΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 841943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΦΑΡΑΤΖΗ ΛΕΟ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΦΕΛΟΥΣ ΜΑΡΚΟΣ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΦΕΡΕΤΖΙ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΦΕΡΕΤΖΙ ΜΩΥΣΗΣ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΦΕΡΕΤΖΙ ΣΑΔΩΝ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΦΙΛΟΣΩΦ ΕΖΡΑΣ ΗΛΙΑΣ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΦΙΛΟΣΩΦ ΡΑΦΑΗΛ ΗΛΙΑΣ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΦΙΛΟΣΩΦ ΙΣΑΑΚ ΑΒΡΑΑΜ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΦΡΑΝΚΟ ΡΕΒΕΚΑ ΚΑΣΤΟΡΙΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΧΑΝΟ ΙΑΚΩΒ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 211943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 20 ετών

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΕυΧΑΡΙΣΤΙΕΣ

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 28

Αγγελούλης Αντώνης (Βρατσάνος) Βροντάει ο Όλυμπος Το Μηχανικό του Ολύμπου Σύγχρονο Βιβλίο Αθήνα 1964

Αμπατζοπούλου Φραγκίσκη Το Ολοκαύτωμα στις Μαρτυρίες των Ελλήνων Εβραίων Παρατηρητής Θεσσαλονίκη 1993

Η λογοτεχνία ως μαρτυρία Έλληνες πεζογράφοι για τη Γενοκτονία των Εβραίων Παρατηρητής Θεσσαλονίκη 1995

Ανταίος Πέτρος Χίλια σκοτωμένα παιδιά της ΕΠΟΝ Εκδόσεις ΕΠΟΝ Αθήνα 1986

Βαρών-Βασάρ Οντέτ Η Ενηλικίωση μιας Γενιάς Νέοι και νέες στην Κατοχή και στην Αντίσταση Εστία Αθήνα 2009

Βενέτσια Σλομο Sonderkommando Μέσα από την κόλαση των θαλάμων αερίων Πατάκης Αθήνα 2007

Γιακοέλ Γιομτώβ Απομνημονεύματα 1941-1943 Ίδρυμα ΕΤΣ - ΑΧΑΪΜ Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης Παρατηρητής Θεσσαλονίκη 1993

Γιαννακόπουλος Γ Χρήστος Και διηγώντας τα μην κλαις Αναμνήσεις ενός ανθυπολοχαγού του ΕΛΑΣ Επικαιρότητα Αθήνα 1994

Γκατένιο ndash Όσμο Νάτα Από την Κέρκυρα στο Μπίρκεναου και την Ιερουσαλήμ Η ιστορία μιας Κερκυραίας Εβραίας Γαβριηλίδης Αθήνα 2005

Γρηγοριάδης Ν Φοίβος Το Αντάρτικο ΕΛΑΣ-ΕΔΕΣ-ΕΚΚΑ 542 Καμαρινόπουλος Αθήνα 1964

Δημητρίου Ν Δημήτριος (Νικηφόρος) Αντάρτης στα βουνά της Ρούμελης Χρονικό 1940-44 3 τόμοι Αθήνα 1965

Δημητρίου Ν Δημήτριος laquoH συμμετοχή των Εβραίων στην Εθνική Αντίστασηraquo Χρονικά τχ 104 (Ιανουάριος-Φεβρουάριος 1989) σ 3-6

Έπεσαν για τη ζωή Ήρωες-μάρτυρες λαϊκών απελευθερωτικών αγώνων Έκδοση της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ 7 Τόμοι Αθήνα 1997-2007

Ιστορία της Αντίστασης 1940-45 6 τόμοι Αυλός Αθήνα 1979

Ιωαννίδης Ιωάννης Οι Εβραίοι εις την Αντίστασιν ΧΕΟ Ιωάννινα 1948

Καραθάνος Δ laquoΗ Μάχη του Καράλακκα και οι διαστρεβλωτές τηςraquo Ριζοσπάστης 12 81978

Κείμενα Εθνικής Αντίστασης 2 τόμοι Σύγχρονη Εποχή Αθήνα 1981

Μαζάουερ Μάρκ Στην Ελλάδα του Χίτλερ Η εμπειρία της Κατοχής Αλεξάνδρεια Αθήνα 1994

Μητσόπουλος Θανάσης Το 30ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ Οδυσσέας Αθήνα 1987

Μπενβενίστε Ρίκα (επιμ) Οι Εβραίοι της Ελλάδας στην Κατοχή Εταιρεία Μελέτης Ελληνικού Εβραϊσμού Εκδόσεις Βάνιας Θεσσαλονίκη 1998

Μπουρλάς Μιχαήλ Μωυσής Έλληνας Εβραίος και αριστερός Νησίδες 2000

Steven Bowman Η Αντίσταση των Εβραίων στην Κατοχική Ελλάδα (μτφ Ισαάκ Μπενμαγιόρ) Έκδοση Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβουλίου Αθήνα 2013

Μπουρλίδης Τάκης ΕΛΑΣ Το 16ο Σύνταγμα Βερμίου Κώδικας Θεσσαλονίκη 2004

Νάχμαν Ευτυχία Γιάννενα Ταξίδι στο Παρελθόν Τάλως Αθήνα 1996

Νατζαρή Μαρσέλ Χρονικό 41 ndash 45 Ίδρυμα ΕΤΣ - ΑΧΑΪΜ Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης Παρατηρητής Θεσσαλονίκη1991

Pierron Bernard Εβραίοι και Χριστιανοί στη νεότερη Ελλάδα Πόλις Αθήνα 2004

Ρέντης Γρηγόρης Το 54 Σύνταγμα του ΕΛΑΣ Αθήνα 1984

Σάντας Λάκης laquoΗ κατάληψη γερμανικού εκοπλισμένου καϊκιού κι ο Μακαμπήςraquo Χρονικά τχ (Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2009) σ 27-28

Το Εβραϊκό Μουσείο Ελλάδος θα ήθελε να ευχαριστήσει θερμά τους παρακάτω φορείς και ιδρύματα για την ευγενική παραχώρηση αρχειακού φωτογραφικού και οπτικοακουστικού υλικού- Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας (ΑΣΚΙ)- Βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων- Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο (ΕΛΙΑ)- Ιστορικό και Διπλωματικό Αρχείο του Υπουργείου Εξωτερικών- Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο Ελλάδας (ΚΙΣΕ)- Πολεμικό Μουσείο- Τμήμα Ιστορίας της ΚΕ του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας (ΚΚΕ)- United States Holocaust Memorial Museum (USHMM)- USC Shoah Foundation- Yad Vashem The Holocaust Martyrsrsquo and Heroesrsquo Remembrance Authority

Επίσης για την ευγενική παραχώρηση αυθεντικών αντικειμένων και οπλισμού της Εθνικής Αντίστασης- Το Πολεμικό Μουσείο- Την οικογένεια Αλβέρτου Μπενρουμπή- Την οικογένεια Δαβίδ Ασέρ- Την οικογένεια Σίμου Βαλενστάιν

Σεβίλια Ερρίκος Αθήνα - Άουσβιτς Εστία Αθήνα 1983

Σιμπή Ιακώβ amp Λάμψα Καρίνα Η Διάσωση Η σιωπή του κόσμου η αντίσταση στα γκέτο και τα στρατόπεδα οι Έλληνες Εβραίοι στα χρόνια της Κατοχής Αθήνα Εκδόσεις Καπόν 2012

Το Χρονικό του Αγώνα Στrsquo Άρματα Στrsquo Άρματα Ιστορία της Εθνικής Αντίστασης Γιαννίκος Αθήνα 1964

Τσιλιγιάννης Κωνσταντίνος Η Εβραϊκή Κοινότητα της Άρτας Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο της Ελλάδος 2004

Φλάισερ Χάγκεν Στέμμα και Σβάστικα Η Ελλάδα της Κατοχής και της Αντίστασης 1941-1944 τομ Β΄ Εκδόσεις Παπαζήση Αθήνα 1995

Flemming Katherine Ιστορία των Ελλήνων Εβραίων Οδυσσέας Αθήνα 2009

Φρεζής Ραφαήλ Η Ισραηλιτική Κοινότητα Βόλου Βόλος 2003

Arad Yitzhak Arad Gutman Yisrael Margaliot Avraham (επιμ) Documents on the Holocaust Yad Vashem Ιερουσαλήμ 1981

Bowman Steven Jewish Resistance in Wartime Greece Vallentine Mitchell Λονδίνο 2006

---------------------- laquoJoseph Matsas and the Greek Resistanceraquo Journal of the Hel-lenic Diaspora 17 (1991) σ 49-68

Camhi ndash Fromer Rebecca The Holocaust Odyssey of Daniel Bennahmias Sonderkommando The University of Alabama Press Tuscaloosa Αλαμπάμα 1993

Cohen Monique Lise Dugour Jean-Louis (επιμ) Les Juifs dans la Reacutesistance Eacuteditions Tireacutesisas 2001

Collin Claude Carmagnole et Liberteacute Les eacutetrangers dans la Reacutesistance en Rhocircne-Alpes Presses Universitaires de Grenoble 2000

Duffy Peter The Bielski Brothers Harper Collins Νέα Υόρκη 2003

Edelman Marek The Ghetto Fights Warsaw 1941-43 Bookmarks Publications Λονδίνο 1990

Feldman Yael Bowman Steven laquoLove and War on Mount Olympusraquo Thetis 4 (1997) σ 253-256

Friedler Eric Siebert Barbara Kilian Andreas (επιμ) Zeugen aus der Todeszone Das juumldische Sonderkommando in Auschwitz Deutscher Taschenbuch Verlag 2005

Jews in Yugoslavia Muzejski proctor Jezuitski trg 4 Ζάγκρεμπ 1989

Krakowski Shmuel The War of the DoomedJewish Armed Resistance in Poland 1942-1944 Holmes and Meler Νέα Υόρκη Λονδίνο 1984

Kurzman Dan The Bravest Battle The 28 Days of the Warsaw Ghetto Uprising DaCapo Press Νέα Υόρκη 1976

Matsas Joseph laquoThe Participation of the Greek Jews in the National Resist-anceraquo Journal of the Hellenic Diaspora 17 (1991) σ 55-68

Matsas Michael The Illusion of Safety The story of the Greek Jews During the Second World War Pella Publishing Company Νέα Υόρκη 1997

Novitch Miriam Resistenza Spirituale Spiritual Resistance 1940-1945 Μιλάνο 1979

Rayski Benoicirct LrsquoAffiche rouge 21 feacutevrier 1944 ndash Ils nrsquoeacutetaient que des enfantsLe Feacutelin Ντιζόν 2004

Resistance during the Holocaust United States Holocaust Memorial Museum Ουάσινγκτων χχ

Resistance Spiritual Resistance Revolt Partisans and the Uprising in the Death Camps Yad Vashem 2004

Η έκθεση δεν θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί χωρίς τις συνεντεύξεις που παραχωρήθηκαν από Έλληνες Εβραίους βετεράνους της Εθνικής Αντίστασης στους οποίους θα ανήκει για πάντα η διπλή μας ευγνωμοσύνη Βιτάλ Αελιών Δανέλος Αλχανάτης Αλβέρτος Βαλενστάιν Σάρα Γεσουά-Φόρτη Μωύς Γιουσουρούμ Λουί Κοέν Σαμουήλ Κοέν Ηλίας Κονές Ιάκωβος Κούμερης Σαλβατώρ Μπακόλας Ιάκωβος Μπαλέστρα Ντόρα Μπουρλά-Χανταλί Δαβίδ Μπρούδο Εσδράς Μωυσής Ιωσήφ Νισσήμ Έλλη Σακκή-Δεκάστρο Ζακίνος Ρούσο Μηνάς Σαμπετάι Αβραάμ Σβώλης Αλλέγρα Φελούς-Σκύφτη Ραφαήλ Φρεζής

Ιδιαίτερες ευχαριστίες ανήκουν στον κο Μίμη Χριστοφιλάκη για την προσφορά σπάνιων εντύπων προκηρύξεων και εφημερίδων από την προσωπική του συλλογή στους κυρίους Μαρσέλ Γιοέλ Ντάνη Εμμανουήλ Τζων Καλέφ-Εζρά Ιάκωβο Σιμπή Μάριο Σούση Σάμμη Τουρόν καθώς και στις κκ Ζουλί Αελιών Ντέλια Αλχανάτη Αλίκη και Νέλλη Αρούχ Ματθίλδη Εσκινατζή ndash Καλεφ-Εζρά Μιμίκα Βαλενστάιν Οντέτ Βαρών-Βασάρ Βρησιήδα Κοέν Παυλίνα Κοέν-Ματαθία Ρούλα και Λουίζα Κονέ Σέλλη Κούνιο-Κοέν Αλλέγρα Μάτσα Ρίκα Μπενβενίστε Ελένη Μπεζέ Νίνα Μπενρουμπή και Ίντα Ναχμία για τη συμβολή τους και για την ευγενική παραχώρηση πολύτιμων οικογενειακών φωτογραφιών εγγράφων και αντικειμένων

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 4

του παρτιζάνικου αποσπάσματος laquoDragovishtitzaraquo που σκοτώθηκε στις 3 Αυγούστου 1944 σε μάχη με τη χωροφυλακή η Violetta Yakova και πολλοί άλλοι6

Σε αρκετές περιπτώσεις κυρίως στην ανατολική Ευρώπη οι Εβραίοι αντάρτες δρούσαν σε ανεξάρτητες ομοιογενείς μονάδες και αποσπά-σματα ενταγμένες στους παρτιζάνι-κους στρατούς Τεράστιας σημασίας ήταν η φροντίδα που πρόσφεραν οι Εβραίοι αντάρτες στις οικογένειές τους καθήκον που πήγαινε χέρι-χέ-ρι με τον ένοπλο αγώνα Η πιο διά-

σημη σχετική ιστορία είναι αυτή των Πολωνοεβραίων αδελφών Tuvia Alexander Assael και Aron Bielski στη Λευκορωσία Ξεκινώντας από αρχηγοί μιας μικρής αντάρτικης ομάδας το 1943 είχαν οργανώσει στο δάσος Ναλιμπόκι της βορειο-δυτικής Λευκορωσίας ένα ολόκλη-ρο στρατόπεδο το οποίο έφτασε να φιλοξενεί 1240 κυνηγημένους Εβραίους αντάρτες και οικογένειες αμάχων7

Διακριτή κατηγορία μαχητών ήταν όσοι πήραν τα όπλα στην ίδια την καρδιά του συστήματος βιομη-

χανικής εξόντωσης των Ναζί Στα γκέττο και τα στρατόπεδα η ίδια η επιβίωση λογιζόταν ως laquoΑντίστα-σηraquo Έργα τέχνης θεατρικές παρα-στάσεις συμφωνική μουσική συ-ναυλίες και θρησκευτικές τελετές ακόμα και η τήρηση ενός προσω-πικού ημερλογίου αντιστοιχούσαν σε διαφορετικά επίπεδα της ίδιας αμυντικής στρατηγικής απέναντι στην εξαθλίωση και καταστροφή της ανθρώπινης ύπαρξης Κάθε πρά-ξη που συμπεριλάμβανε εκτός από τη διατήρηση της ατομικής αξιο-πρέπειας και την ενίσχυση της συ-νοχής ολόκληρης της παγιδευμένης κοινότητας εγγραφόταν σε αυτό

που αποδίδεται σήμερα από τους ερευνητές του Ολοκαυτώματος ως laquoΠνευματική Αντίστασηraquo (Spiritual Resistance)8

Η εγγύτητα του θανάτου και η τραγική μοίρα των ομοθρήσκων ndashσυγγενών φίλων και γειτόνωνndash που βιωνόταν ως καθημερινότητα στους χώρους αποκλεισμού και εξόντωσης ωρίμαζε την ιδέα της ατομικής και συλλογικής εκδίκησης Στην ανατο-λική Ευρώπη η εκστρατεία γκετ-τοποίησης και σταδιακής μαζικής εξόντωσης πληθυσμών πυροδότησε την αντίσταση των παγιδευμένων Εβραίων Στην ανατολική Πολωνία

την Λιθουανία και τη Λευκορωσία η εβραϊκή αντίσταση οδήγησε σε εξεγέρσεις 5 μεγάλα και 15 μικρά γκέττο 5 μεγάλα στρατόπεδα και 18 στρατόπεδα καταναγκαστικής εργασίας Στην Κόβνα το Μπιάλι-στοκ τη Βίλνα και το Μινσκ υπήρ-χαν ισχυρές αντιστασιακές ομάδες Εβραίων χάρη στις οποίες μπόρε-σαν να αποδράσουν στα δάση χιλιά-δες ομοθρήσκων τους

Η μεγαλύτερη και πιο συμβο-λική στιγμή της εβραϊκής αντίστα-σης στην χιτλερική Ευρώπη είναι αδιαμφισβήτητα η εξέγερση στο γκέττο της Βαρσοβίας (19 Απριλί-ου-16 Μαΐου 1943) Το καλοκαίρι του 1942 διάφορες αντιστασιακές ομάδες που είχαν γεννηθεί μέσα στις δραματικές συνθήκες ζωής του γκέττο συγκρότησαν την laquoΕβραϊκή Μαχητική Οργάνωση (Zydowska Organizacja Bojowa ZOB)raquo ως ορ-γάνωση ένοπλης αυτοάμυνας Μια άλλη οργάνωση σιωνιστικής τάσης ήταν η laquoΕβραϊκή Στρατιωτική Ένω-ση (Zydowski Zwiazek Wojskowy ZZW)raquo Παρά τις μεταξύ τους δια-φωνίες οι οργανώσεις συνεργάστη-καν και κατάφεραν να μεταφέρουν μέσα στο γκέττο πιστόλια μερικά τουφέκια πυρομαχικά και χειρο-βομβίδες χάρη σε επαφές με την πολωνική αντίσταση Ο συνολικός αριθμός αυτών των αποφασισμένων μαχητών δεν ξεπερνούσε τους 750 στην πλειοψηφία τους νεαροί από 17 έως 25 ετών Όταν στις 18 Ιανου-αρίου 1943 επαναλήφθηκε ο κύκλος των μαζικών συλλήψεων με στόχο τον μαζικό εκτοπισμό των ανδρών στο Λούμπλιν και την τελική διά-λυση του γκέττο μια ομάδα άρχισε να πυροβολεί τους στρατιώτες των Ες-Ες και ακολούθησε μάχη κατά την οποία οι συγκεντρωμένοι κα-τόρθωσαν να διαφύγουν Ενθαρρυ-μένοι από την επιτυχία οι ένοπλοι άρχισαν να οργανώνουν θέσεις άμυ-νας μέσα στο γκέττο υπόγεια κα-ταφύγια και πρόχειρα πολυβολεία Οι Γερμανοί ξεκίνησαν την επιχεί-ρηση εκκαθάρισης του γκέττο στις 19 Απριλίου 1943 την παραμονή του Πέσσαχ Από εκείνη την ημέρα ξεκίνησαν καθημερινές άγριες μάχες

από δρόμο σε δρόμο κι από σπίτι σε σπίτι Η αντίσταση της χούφτας των Πολωνοεβραίων πολεμιστών ήταν πεισματώδης χειροβομβίδες και βόμβες μολότωφ εκσφενδονίζο-νταν από παράθυρα προκαλώντας απώλειες στους Γερμανούς Το τέλος ήταν προδιαγεγραμμένο Χρησιμο-ποιώντας φλογοβόλα αντιαρματικά και όλμους τα Ες-Ες κατέστρεφαν συστηματικά τα κτίρια του γκέττο θάβοντας σε καπνούς και ερείπια τους γενναίους υπερασπιστές του Στις 8 Μαΐου ο 24χρονος αρχηγός της ΖΟΒ Mordechai Anielewicz και

8 συμπολεμιστές του έπεφταν με το όπλο στο χέρι μέσα στο υπόγειο αρχηγείο της οργάνωσης Λίγες μέ-ρες πριν είχε γράψει μια επιστολή σε ένα συμπολεμιστή του Ήταν τα τελευταία του λόγια laquoΑυτά που ζή-σαμε δε μπορούν να περιγραφούν με λέξεις Συνέβη κάτι πέρα από τα πιο τρελά μας όνειρα [] Νιώθω σαν να συμβαίνουν σπουδαία πράγματα

5 Saving of the Jews in Bulgaria 1941-1944 State Publishing House ldquoSeptemvrirdquo Sofia 1977 [κατάλογος ομώνυμης έκθεσης χωρίς αρίθμηση σελίδων]6 Στο ίδιο7 Peter Duffy The Bielski Brothers Harper Collins Νέα Υόρκη 2003 Lester Eckman Chaim Lazar The Jewish Resistance The History of the Jewish Partisans in Lithuania and White Russia During the Nazi Occu-

pation 1940-1945 Shengold Publishers 1977

Γερμανοί στρατιώτες προσπερνούν φλεγόμενο κτίριο στη Βαρσοβία κατά τη διάρκεια των μαχών της εξέγερσης του Γκέττο (Συλλογή USHMM)

Ο εικοσιτετράχρονος Πολωνοεβραίος Μορντεχάι Ανιλιέβιτς ή laquoΑνιόλεκraquo (laquoΜικρός Άγγελοςraquo) αρχηγός της Żydowska Organizajca Bojowa (ΖΟΒ) και από τους επικεφαλής της εξέγερσης του Γκέττο της Βαρσοβίας Έπεσε πολεμώντας στις 8 Μαΐου 1943

laquoΑυτά που ζήσαμε δε μπορούν να περιγραφούν με λέξεις Συνέβη κάτι πέρα από τα πιο τρελά μας όνειραΝιώθω σαν να συμβαίνουν σπουδαία πράγματα και αυτό που τολμήσαμε να κάνουμε είναι τεράστιας σημασίαςΤο όνειρο της ζωής μου έγινε πραγματικότητα Η άμυνα του γκέττο έγινε πραγματικότητα Η ένοπλη εβραϊκή αντίσταση και εκδίκηση έγιναν στόχοι υπήρξα μάρτυρας του υπέροχου και ηρωικού αγώνα των Εβραίων μαχητώνraquo μορντεχάι Ανιλίεβιτς (1919-1943) αρχηγός της ζΟΒ επιστολή από το Γκέττο της Βαρσοβίας 23 Απριλίου 1943

Ομαδική φωτογραφία των Εβραίων παρτιζάνων της ομάδας Μπιέλσκι στα δάση του Ναλιμπόκι στη βορειοδυτική Λευκορωσία

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 5

laquoΤον πόνο της κατατρεγμένης φυλής τον νοιώθουμε σαν πόνο δικό μας Κάθε Έλληνας πρέπει να διαμαρτυρηθεί για τα μαρτύρια των Εβραίων γιατί είναι ένα μέρος από τα δεινά που σωρεύει ο κατακτητής σrsquo όλο το λαό που κατοικεί στη γη της Ελλάδας Είναι ένα μέρος της φασιστικής κτηνωδίας που χτυπά τον ένα ή τον άλλο κι όλους μαζύraquo προκήρυξη ΕΑμ Αθήνας Απρίλιος 1943

και αυτό που τολμήσαμε να κάνου-με είναι τεράστιας σημασίας [] Το όνειρο της ζωής μου έγινε πραγμα-τικότητα Η άμυνα του γκέττο έγινε πραγματικότητα Η ένοπλη εβραϊκή αντίσταση και εκδίκηση έγιναν στό-χοι Υπήρξα μάρτυρας του υπέροχου και ηρωικού αγώνα των Εβραίων μαχητώνraquo9 Μία βδομάδα αργότερα η επιχείρηση είχε ολοκληρωθεί Πε-ρίπου 13000 Εβραίοι είχαν σκοτω-θεί στις σκληρές μάχες οι Γερμανοί υπολόγισαν πως είχαν καταστρέψει 631 laquoοχυράraquo10 56000 συλληφθέντες άντρες γυναίκες και παιδιά εκτοπί-στηκαν στο Μαϊντάνεκ και την Τρε-μπλίνκα Το γκέττο της Βαρσοβίας είχε αφανιστεί

Το παράδειγμα της Βαρσοβίας βρήκε πολλούς μιμητές Στο γκέτ-το της Βίλνα στη Λιθουανία δρα-στηριοποιούνταν από το 1941 η laquoΕνωμένη Αντάρτικη Οργάνωσηraquo (Fareynikte Partizaner Organizatsye FPO) η πρώτη ένοπλη εβραϊκή ορ-γάνωση στην κατεχόμενη Ευρώπη Τον Αύγουστο του 1943 κι ενώ οι Γερμανοί είχαν ήδη εξοντώσει τα frac34 των εγκλείστων στο γκέττο οι υπεύ-θυνοι της FPO απήυθυναν έκκληση για αντίσταση μέχρι θανάτου Με-ρικές εκατοντάδες με επικεφαλής τον αρχηγό της FPO Abba Kovner δραπέτευσαν και κατέφυγαν στους Λιθουανούς Παρτιζάνους Λίγες μέ-ρες πριν οι Εβραίοι της Τρεμπλίνκα είχαν αποφασίσει να επισπεύσουν την εξέγερση που από καιρό σχε-δίαζαν όταν έφτασαν τα νέα από τη Βαρσοβία Στις 2 Αυγούστου μια ομάδα έκλεψε όπλα από την απο-θήκη σκότωσε τους Γερμανούς και Ουκρανούς φρουρούς κι έβαλε φω-τιά στο στρατόπεδο Στις λυσσαλέες γερμανικές αντεπιθέσεις σκοτώθη-καν 820 από τους εξεγερμένους μό-λις 80 κατάφεραν να φτάσουν στα γειτονικά δάση Το ίδιο πρωτογενές ένστικτο αντίδρασης που συνδεό-

ταν με την επιλογή μιας ηθελημένης ομαδικής θυσίας παρέσυρε και το στρατόπεδο εξόντωσης του Σομπι-μπόρ Ένας Πολωνοεβραίος που συμμετείχε στην εξέγερση θυμάται τη στιγμή που όλα του τα συναισθή-ματα συμπυκνώθηκαν σε μίσος για τους διώκτες του laquoΜιας και έμοια-ζε ευχαριστημένος από την εργασία μου μια μέρα ρώτησα το Βάγκνερ (σσ βοηθός του διοικητή του στρα-τοπέδου) αν υπάρχουν νέα για τους δικούς μου Μου απάντησε ευγενι-κά πως ήταν καλά και θα τους συ-ναντούσα σύντομαΣτις 18 Μαΐου μια [εβδομάδα μετά την άφιξή μου στο στρατόπεδο] ένας φίλος μου έστειλε ένα σημείωμα laquoΠες ένα kaddish για τους δικούς σου είναι νεκροίraquo Από εκείνη την ημέρα δε ζούσα παρά για να εκδικηθώhellipraquo11 Στις 14 Οκτωβρίου 1943 δέκα Γερ-μανοί στρατιώτες πολλοί Ουκρα-νοί φρουροί και ο ίδιος ο διοικητής του στρατοπέδου βρήκαν το θάνατο από τα χέρια των υποψήφιων θυμά-των τους και πολλοί από τους 300 ομήρους που έτρεξαν στη σωτηρία μέσα από συρματοπλέγματα και ναρκοπέδια σώθηκαν

Ένα χρόνο αργότερα ο άνεμος της εξέγερσης έφτασε στην καρδιά της εβραϊκής γενοκτονίας Στις 7 Οκτωβρίου 1944 ξέσπασε η εξέγερση των ανδρών του Sonderkommando στο Άουσβιτς ΙΙ-Μπίρκεναου Πο-λωνοί Σοβιετικοί Γάλλοι και Έλλη-νες laquoεργάτες του θανάτουraquo ανατίνα-ξαν ένα από τα τέσσερα κρεματόρια και ξεκίνησαν έναν απελπισμένο αγώνα με τους φρουρούς των Ες-Ες οπλισμένοι με ελάχιστα όπλα αξίνες τσεκούρια και πέτρες Στη μάχη που ακολούθησε σκοτώθηκαν σχεδόν όλοι Ήταν ένα απαράμιλλο παράδειγμα γενναιότητας και αυτο-θυσίας στο κέντρο της κόλασης

8 Miriam Novitch Resistenza Spirituale Spiritual Resistance 1940-1945 Μιλάνο 1979 9 Yitzhak Arad Yisrael Gutman Avraham Margaliot (επιμ) Documents on the Holocaust Yad Vashem Ιερουσαλήμ 1981 [Έγγραφο νο 135 επιστολή Mordechai Anielewicz 2341943] σ 250-251 10 Από την τεράστια βιβλιογραφία για την εξέγερση του γκέττο της Βαρσοβίας βλ ενδεικτικά Dan Kurzman The Bravest Battle The 28 Days of the Warsaw Ghetto Uprising DaCapo Press Νέα Υόρκη 1976 Marek

Edelman The Ghetto Fights Warsaw 1941-43 Bookmarks Publications Λονδίνο 1990 Simha Rotem (Kazik) Memoirs of a Warsaw Ghetto Fighter Yale University Press 1944 Επίσης το εκπαιδευτικό εγχειρίδιο Resistance Spiritual Resistance Revolt Partisans and the Uprising in the Death Camps Yad Vashem 2004 σ 65-83

11 Μαρτυρία Stanislaw Szmajner Στο Novitch Miriam Sobibor Martyre et Revolte Centre de Publication Asie orientale Universiteacute Paris 7 1978 σ 5

Μετά την εξάμηνη εποποιία του Αλβανικού Μετώπου τον Απρίλιο του 1941 η Ελλάδα υπέκυψε στις στρατιωτικές δυνάμεις της Βέρμαχτ και έζησε για τριάμισι έτη την πιο σκοτεινή περίοδο της νεότερης ιστο-ρίας της Παρά την αφόρητη τρομο-κρατία τις εκτελέσεις και το λιμό του πρώτου χειμώνα 1941-1942 που αποδεκάτισε τον πληθυσμό ιδιαίτερα στα αστικά κέντρα οι Έλ-ληνες στρατεύτηκαν κατά χιλιάδες στην ιδέα της Αντίστασης Το 1943 η Αθήνα συγκλονιζόταν από απερ-γίες και διαδηλώσεις που πνίγονταν στο αίμα από τους κατακτητές ενώ

στην ύπαιθρο εμφανίστηκαν από το 1942 ένοπλες ομάδες οι οποίες εξε-λίχθηκαν σε πραγματικούς αντάρ-τικους στρατούς που εμπλέκονταν σε κανονικές μάχες με τους κατα-κτητές Οι σημαντικότερες οργα-νώσεις που ανέπτυξαν και έντονη σημαντική δράση ήταν το Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο (ΕΑΜ) που ιδρύθηκε με πρωτοβουλία του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλά-δας (ΚΚΕ) ο Εθνικός Δημοκρατικός Ελληνικός Σύνδεσμος (ΕΔΕΣ) με αρχηγό τον συνταγματάρχη Ναπο-λέοντα Ζέρβα και η Εθνική και Κοι-νωνική Απελευθέρωση (ΕΚΚΑ) του

Ιi Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΟΙ ΕΒΡΑΙΟΙ 1941-1944

Επιζώντες της εξέγερσης στο στρατόπεδο του Σομπιμπόρ Αύγουστος 1944

Ρόζα Ρομπότα (αριστερά) και Άλα Γκέρτνερ δύο Εβραίες όμηροι στο Άουσβιτς ΙΙ-Μπίρκεναου που βοήθησαν την εξέγερση του Ζόντερκομμαντο (7 Οκτωβρίου 1944) διοχετεύοντας εκρηκτικά στην περιοχή των κρεματορίων Απαγχονίστηκαν μαζί με δύο άλλες γυναίκες στις 5 Ιανουαρίου 1945 μπροστά σε όλο το στρατόπεδο

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 6

συνταγματάρχη Δημήτριου Ψαρρού και του πολιτευτή Γιώργου Καρτά-λη Μικρότερες οργανώσεις όπως η ΠΕΑΝ η Ιερή Ταξιαρχία η Εθνι-κή Δράση το Εθνικό Κομιτάτο και αρκετά δίκτυα κατασκοπείας και δολιοφθορών όπως ο laquoΑπόλλων-Υ-βόννηraquo και η ομάδα της Λέλας Κα-ραγιάννη έγραψαν τη δική τους σε-λίδα ηρωισμών στον σκληρό αγώνα των κατεχόμενων πόλεων Τα θύμα-τα της αντικατοχικής δράσης ξεπερ-νούν τους 30000 πεσόντες σε μάχες δολοφονημένους και εκτελεσμένους Περισσότερα από 800 χωριά κάη-καν σε αντίποινα οι υποδομές της χώρας καταστράφηκαν

Από αυτό τον αγώνα που αγκά-λιασε όλη την επικράτεια και τα στρώματα του πληθυσμού δεν θα μπορούσαν να απουσιάζουν οι Έλ-ληνες Εβραίοι Προτού ξεκινήσουν οι εκτοπισμοί στην Θεσσαλονίκη η διάθεση για αντίσταση παρέμενε περιορισμένη Έως τον Φεβρουάριο του 1943 οι Γερμανοί δεν είχαν εκ-δηλώσει τις πραγματικές τους προ-θέσεις ενώ η είσοδος σε αντιστασια-κές οργανώσεις δεν ήταν αυτονόητη επιλογή Σήμαινε εμπλοκή σε κινδύ-νους ενώ η εγκατάλειψη της πατρι-κής εστίας και της κοινότητας σε μια περίοδο γενικευμένης ανέχειας και ανησυχίας για το μέλλον ισοδυνα-μούσε με laquoδειλίαraquo Ακόμα και μετά τα πρώτα αντισημιτικά μέτρα η συλλογική παθητικότητα παρέμεινε κανόνας και λειτούργησε αποτρε-πτικά για δυναμικές πρωτοβουλίες

Σταδιακά η κατάσταση άλλαξε Στη γενικότερη πατριωτική έξαρση της Κατοχής προστέθηκε το ένστι-κτο της επιβίωσης και η θέληση για εκδίκηση Η τρομοκρατία οι τα-πεινώσεις οι εκτελέσεις ndashοι οποίες ξεκίνησαν πριν τους εκτοπισμούςndash και ο μαζικός εκτοπισμός χιλιάδων ομοθρήσκων συγγενών και φίλων πυροδότησε την εμφάνιση πολλών και ποικίλων αντιδράσεων από την πλευρά των Εβραίων

Αν και τα στοιχεία που διαθέ-τουμε παραμένουν περιορισμένα και αποσπασματικά υπολογίζεται πως περίπου 650 άνδρες και γυναί-κες από όλες σχεδόν τις εβραϊκές κοινότητες της χώρας εντάχθηκαν σε διάφορες αντιστασιακές οργα-νώσεις από την έναρξη της Κατοχής έως την Απελευθέρωση ή προσχώρη-σαν στους αντάρτες για να αποφύ-γουν τη μέγγενη των Ναζί1 Καθώς στην Ελλάδα δεν δημιουργήθηκαν ξεχωριστές εβραϊκές αντιστασιακές οργανώσεις ή αντάρτικα σώματα η συντριπτική πλειοψηφία εντάχθηκε στο Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτω-πο (ΕΑΜ) που αποτελούσε τη μαζι-κότερη οργάνωση στην κατεχόμενη Ελλάδα στο ένοπλο τμήμα του τον Ελληνικό Λαϊκό Απελευθερωτικό Στρατό (ΕΛΑΣ) που στο τέλος της

Κατοχής έφτασε να αριθμεί 50000 αντάρτες και στις συγγενείς οργα-νώσεις Ενιαία Πανελλαδική Οργά-νωση Νέων (ΕΠΟΝ) και laquoΕθνική Αλληλεγγύηraquo ένα παρακλάδι του ΕΑΜ στο οποίο εντάσσονταν κυρί-ως γυναίκες και λειτουργούσε ως δί-κτυο αλληλεγγύης σε ομήρους κρα-τουμένους και καταδιωκόμενους

Το ΕΑΜ ήταν η πρώτη οργά-νωση που προσπάθησε να στρέψει την προσοχή του πληθυσμού στο θέμα του φυλετικού διωγμού Όταν ξεκίνησαν οι εκτοπισμοί της Θεσσα-λονίκης (Μάρτιος 1943) η laquoΕθνική Αλληλεγγύηraquo Αθήνας κυκλοφόρησε μια σπάνια προκήρυξη (δημοσιεύ-εται για πρώτη φορά στην έκθεση) η οποία περιέγραφε μια πρωτοφανή κατάσταση στην Θεσσαλονίκη Με λόγια γεμάτα συναισθηματική φόρ-τιση αλλά και αγωνιστικό πάθος το κείμενο έδινε για πρώτη φορά στον ελληνικό λαό πληροφορίες για το τι συνέβαινε στα laquoτραίνα του θα-νάτουraquo παρμένες πιθανότατα από Έλληνες σιδηροδρομικούς που οδη-γούσαν τις αμαξοστοιχίες μέχρι τη Γιουγκοσλαβία Παρά την άγνοια για την ύπαρξη στρατοπέδων εξό-ντωσης ο διωγμός παρουσιαζόταν ως ξεχωριστό φυλετικό έγκλημα των Ναζί εναντίον ανυπεράσπιστων ανθρώπων και κατέληγε σε ανοιχτό κάλεσμα των γνήσιων πατριωτών laquoΤον πόνο της κατατρεγμένης φυλής τον νοιώθουμε σαν πόνο δικό μας Κάθε Έλληνας πρέπει να διαμαρτυ-ρηθεί για τα μαρτύρια των Εβραίων γιατί είναι ένα μέρος από τα δεινά που σωρεύει ο κατακτητής σrsquo όλο το λαό που κατοικεί στη γη της Ελλά-δας Είναι ένα μέρος της φασιστικής κτηνωδίας που χτυπά τον ένα ή τον άλλο κι όλους μαζύraquo2 Κείμενα σαν κι αυτά ευαισθητοποιούσαν τον αντιστασιακό κόσμο στο θέμα των Εβραίων και αντίστροφα ωθούσαν

και τους ίδιους στην επιλογή της αντιστασιακής δράσης

Η πρώτη μορφή εβραϊκής αντί-στασης ήταν η διάσωση Οι ασφυ-κτικές συνθήκες στην Θεσσαλονίκη αναγκαστικά μετατόπιζαν το πεδίο τέτοιων πρωτοβουλιών στην Αθή-να όπου σύμφωνα με νέες έρευνες δρούσε μια laquoΕβραϊκή Μυστική Επι-τροπή Διάσωσηςraquo Την επιτροπή στελέχωναν επιφανείς Θεσσαλονι-κείς παράγοντες της εβραϊκής κοι-νοτικής ζωής και μέλη σιωνιστικών οργανώσεων όπως ο Αλμπέρτο Αμαρίλιο ο δικηγόρος του κοινο-τικού συμβουλίου Αθηνών Ντανιέλ Αλχανάτης ο διευθυντής της τρά-πεζας Θεσσαλονίκης Πέπο Μπε-νοζίλιο ο Ιτσχάκ Χανέν ο Χαΐμ Μπενρουμπή ο Ασέρ Μωυσής και ο Ελί Αττάς Ήταν ένα είδος laquoφιλικής εταιρείαςraquo που επεκτεινόταν στους κόλπους της Κοινότητας διατηρού-σε επαφές με την Αρχιεπισκοπή διά-φορα κατασκοπευτικά δίκτυα και το ΕΑΜ Αθήνας χρηματοδοτούσε μυστικά διάφορες πρωτοβουλίες ενώ προσπάθησε να σταματήσει τους εκτοπισμούς της Θεσσαλονί-κης χωρίς αποτέλεσμα3 Επίσης από τις αρχές του 1943 νεαροί Εβραίοι φοιτητές του Πανεπιστημίου και του Πολυτεχνείου είχαν συγκροτήσει έναν άτυπο πυρήνα νεολαίας που συνδεόταν με την ΕΠΟΝ Μέλη ήταν ο φοιτητής της Αρχιτεκτονικής Σχο-λής του ΕΜΠ Δανέλος Αλχανάτης ο Ζακίνος Κοέν τα αδέλφια Μωυσής και Ιάκωβος Γιουσουρούμ Σίμος Βαλενστάιν4 και άλλοι Στην πρωτο-πόρα αυτή ομάδα των αντιστασια-κών Εβραίων πιθανότατα ανήκε και ένας από τους πρώτους νεκρούς της Αντίστασης στην ανοιχτή σύγκρου-ση με τους κατακτητές στους δρό-μους της Αθήνας Ήταν ο φοιτητής του Πολυτεχνείου Εδμόνδος Τορόν από τη Λάρισα που σκοτώθηκε στη

μεγάλη διαδήλωση της 5ης Μαρτίου 1943 εναντίον της επιστράτευσης εργατών για τα γερμανικά εργοστά-σια5

Οι δράσεις αυτών των ελληνοε-βραϊκών αντιστασιακών πυρήνων προλείαναν το έδαφος για την δι-ασπορά και απόκρυψη χιλιάδων Εβραίων της Αθήνας σε φιλικά σπίτια Χριστιανών και τη διαφυγή περίπου 2000 από αυτούς από την πόλη στις αρχές Οκτωβρίου 1943 Δεχόμενος την ασφυκτική πίεση των Ες-Ες για παράδοση ονομάτων

1 Για τις στατιστικές εκτιμήσεις και γενική επισκόπηση του φαινομένου της συμμετοχής Εβραίων στην ελληνική Αντίσταση βλ Michael Matsas The Illusion of Safety The story of the Greek Jews During the Second World War Pella Publishing Company Νέα Υόρκη 1997 Steven Bowman Jewish Resistance in Occupied Greece Vallentine Mitchell 2006 Το βιβλίο του Bowman μεταφράστηκε πρόσφατα στα ελληνικά Βλ Steven Bowman Η Αντίσταση των Εβραίων στην Κατοχική Ελλάδα (μετάφραση Ισαάκ Μπενμαγιόρ) Έκδοση Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβουλίου Αθήνα 2013

2 Αρχείο ΚΚΕ Προκήρυξη Εθνικής Αλληλεγγύης Αθήνας [Μάρτιος 1943] 3 Καρίνα Λάμψα Ιακώβ Σιμπή Η Διάσωση Η σιωπή του κόσμου η αντίσταση στα γκέττο και τα στρατόπεδα οι Έλληνες Εβραίοι στα χρόνια της Κατοχής Εκδόσεις Καπόν Αθήνα 2012 σ 289-2964 Αρχείο ΕΜΕ Γραπτή μαρτυρία Δανέλου Αλχανάτη χχ Βιντεοσκοπημένες συνεντεύξεις Δανέλου Αλχανάτη 1102010 Μωυσή Γιουσουρούμ 21920105 Πέτρος Ανταίος Χίλια Σκοτωμένα Παιδιά της ΕΠΟΝ Εκδόσεις ΕΠΟΝ Αθήνα 1986 σ 35 Το όνομά του αναγράφεται σήμερα σε μια αναθηματική πλάκα στη γωνία Μπουμπουλίνας και Τοσίτσα κοντά στο

σημείο που σκοτώθηκε

Τρεις από τους νεότερους και πιο δραστήριους Εβραίους αντιστασιακούς ως πρόσκοποι πριν τον Πόλεμο (1937) Από αριστερά Δανέλος Αλχανάτης Μωύς Γιουσουρούμ και Σίμος Βαλενστάιν Οργανώθηκαν στο ΕΑΜ Αθήνας από τα τέλη του 1942 και υπηρέτησαν ως αντάρτες του ΕΛΑΣ στη Στερεά Ελλάδα (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ)

Oμόλογο του Απελευθερωτικού Αγώνα το ldquoνόμισμαrdquo που κυκλοφόρησε η ΠΕΕΑ στις ανταρτοκρατούμενες περιοχές Στη σχεδίασή του συμμετείχε ο υπεύθυνος της Επιμελητείας του Αντάρτη (ΕΤΑ) Θεσσαλίας Λάζαρος (Ελιέζερ) Αζαρία (Προσωπική συλλογή Ιάσονα Χανδρινού)

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 7

της Κοινότητας ο αρχιραββίνος Ηλίας Μπαρζιλάι laquoαπήχθηraquo στις 25 Σεπτεμβρίου 1943 από παράγοντες του ΕΑΜ και φυγαδεύτηκε στην Πάρνηθα κι από εκεί στην ορεινή Στερεά Σύμφωνα με μαρτυρίες στην επιχείρηση διάσωσης πρωτοστάτη-σαν ο Ασέρ Μωϋσής ο δημοσιογρά-φος και συγγραφέας από την Θεσ-σαλονίκη Μπαρούχ Σιμπή ndashμέλος ενός άτυπου laquoΕβραϊκού Τομέαraquo του ΕΑΜndash ο σύνδεσμος της Επιτροπής Διάσωσης με το ΕΑΜ Ηλίας Λεβή (με ψευδώνυμο laquoΜαρκέζηςraquo) ενδε-χομένως και τα στελέχη του ΕΑΜ δημοσιογράφος Κώστας Βιδάλης Ηλίας Κεφαλίδης και ο laquoφιλοσημίτης άνευ προηγουμένουraquo φαρμακοποιός Λάμπρος Καραμερτζάνης6 Εξέλιξη αυτών των κινήσεων ήταν το εντυ-πωσιακό δίκτυο που οργανώθηκε στις ακτές της Εύβοιας με σκοπό την διαπεραίωση των Εβραίων με κα-ΐκια στην Τουρκία Περίπου 1500 άτομα σώθηκαν χάρη στις συνδυα-σμένες ενέργειες της ανώτατης ηγεσί-ας του ΕΑΜ και των ανταρτών της Εύβοιας των Βρετανών της Χαγκα-νά και του Εβραϊκού Πρακτορείου στην Κωνσταντινούπολη

Η μαζική ένταξη Εβραίων στο αντάρτικο ndashσχεδόν στο σύνολό τους στον ΕΛΑΣndash χωρίζεται σε δύο φά-σεις Τα πρώτα όπλα ακούστηκαν εκεί που χτύπησε πρώτα η ναζιστι-κή λαίλαπα Από τον Ιανουάριο έως τον Μάιο του 1943 περίπου 250 Εβραίοι της Θεσσαλονίκης είχαν δι-αφύγει με μεγάλες δυσκολίες στις ανταρτοκρατούμενες περιοχές της

κεντρικής και δυτικής Μακεδονίας7 Ήταν κυρίως νεαροί που εγκατέλει-παν κατά ομάδες την αποκλεισμένη πόλη ή δραπέτευαν ατομικά από τα διάφορα εργοτάξια καταναγκα-στικής εργασίας στα οποία είχαν επιστρατευτεί από το καλοκαίρι του 1942 (Λεπτοκαρυά Τέμπη Κα-ρυά Λοκρίδας Στρατόπεδο Θηβών) Μετά την θητεία του στο Αλβανικό Μέτωπο ο Ιωσήφ Μάτσας από τα Γιάννενα υπηρετούσε ως καθηγητής Γυμνασίου στο χωριό Μεγάλη Βρύση Κιλκίς Τον Απρίλιο του 1943 εγκα-τέλειψε τη θέση του και ακολούθη-σε μια ομάδα 40 ανταρτών ndashεκ των οποίων οι δέκα ήταν Θεσσαλονικείς Εβραίοιndash που κρυβόταν στα δάση του Πάικου πάνω από τα Γιαννι-τσά Εκεί μοιράστηκαν τις δυσκολί-ες της αντάρτικης ζωής laquoΟι πρώτοι δύο μήνες στάθηκαν το πύρινο καμί-νι που μας ατσάλωσαν Οι κακου-χίες ήταν τρομερές Μας έλειπαν τα πάντα τροφή στέγη ύπνος εφόδιαmiddot είχαμε μόνο ένα ύψιστο αγαθό την ελευθερία Για να σκορπίσουμε το αίσθημα της πείνας και του κρύου το ρίχναμε στο τραγούδι Τραγου-δούσαμε και ονειρευόμασταν την αυριανή λευτεριά τον αυριανό κό-σμο που θα ήταν απαλλαγμένος από στερήσεις διωγμούς και φυλετικές διακρίσεις Έτσι αντέξαμε στις δο-κιμασίες Κι ύστερα απί περιπετει-ώδεις νυχτερινές πορείες μέσω των βουνών Τζένας Καϊμακτσαλάν και Σινιάτσικο φθασαμε στα τέλη του

Μάη στην Ελεύθερη Ελλάδα στην Δυτική Μακεδονία όπου ανεφοδι-αστήκαμε από τις ρίψεις και σχη-ματίσαμε πραγματικά στρατιωτικά τμήματαraquo8

Η ιταλική συνθηκολόγηση (8 Σεπτεμβρίου 1943) οριοθετεί τη δεύτερη φάση Αναλαμβάνοντας τον έλεγχο όλης της επικράτειας οι Γερμανοί συνάντησαν διαφορετική συμπεριφορά από τις ισραηλιτικές κοινότητες της κεντρικής και νότι-ας Ελλάδας στην προσπάθειά τους να επεκτείνουν τον διωγμό Ο αντί-κτυπος των δραματικών γεγονότων στην βόρεια Ελλάδα ισχυροποιούσε τη θέληση αντίδρασης στην επερχό-μενη καταστροφή ενώ η άνοδος του αντιστασιακού κινήματος δημιουρ-γούσε ευνοϊκότερες προυποθέσεις Από τις αρχές Οκτωβρίου του 1943 εκατοντάδες Εβραίοι των Τρικάλων της Καρδίτσας του Βόλου της Λά-ρισας και αργότερα της Χαλκίδας και της Πάτρας ηλικιωμένοι και γυναικόπαιδα διασκορπίστηκαν με την προστασία του ΕΑΜ σε χωριά του Πηλίου (Κισσός Τσαγκαράδα Κεραμίδι Λεχώνια) του Κισσά-βου (Στόμιο Ομόλιο Κισερλί) του Ολύμπου (Καρυά) τα Άγραφα την ορεινή Εύβοια (Στενή Στρόπωνες Βασιλικό) και τα βουνά της Αχαΐας ζώντας ανακατεμένοι με τους χωρι-κούς Από την Αθήνα περίπου 1000 άτομα ακολούθησαν το παράδειγ-μα του Μπαρτζιλάι και κατέφυγαν στην ορεινή Στερεά Ελλάδα Στην Ήπειρο ελάχιστοι νεαροί Γιαννιώ-τες τόλμησαν να φύγουν από την παγιδευμένη κοινότητα για να ενω-θούν με τους αντάρτες ενώ αρκετοί ndashκυρίως Αρτινοί ndashεντάχθηκαν και στον Εθνικό Δημοκρατικό Ελληνικό Σύνδεσμο (ΕΔΕΣ) του Ναπολέοντα Ζέρβα που δρούσε αποκλειστικά στην Ήπειρο

Στην laquoΕλεύθερη Ελλάδαraquo όλοι αξιοποιήθηκαν με ποικίλους τρό-πους Οι βετεράνοι του ελληνοϊτα-λικού πολέμου και αρκετοί νεαροί ndashάντρες και γυναίκεςndash εντάχθηκαν

στις αντάρτικες μονάδες laquoΌσοι δεν πήραν τα όπλα δούλευαν δίπλα στους χωρικούς σαν σύνδεσμοι στις βοηθητικές υπηρεσίες του στρατού Οι πιο εγγράμματοι ανέλαβαν τις

συγκάλεσε συνέλευση και ανάγκα-σε τον αντάρτη να ζητήσει δημόσια συγνώμη λέγοντας πως στον ΕΛΑΣ διακρίσεις γίνονταν μόνο ανάμεσα σε αυτούς που πολεμούν και σε αυ-

γραφικές υπηρεσίες στην Εθνική Αλληλεγγύη στον ανεφοδιασμό στη συγκέντρωση τροφίμων Οι τε-χνίτες δούλευαν στα συνεργεία για την κατασκευή ρούχων πηλικίων και αρβυλών Οι γυναίκες έραβαν εκείνα τα παρδαλά πουκάμισα φτιαγμένα από καθάριο μετάξι από τα αλεξίπτωτα των ρίψεων έπλεκαν μάλλινες κάλτσες και σκούφους για τη laquoφανέλλα του αντάρτηraquo και οι νέες κοπέλες σαν πιο μορφωμένες ανέλαβαν τις πολιτιστικές εκδη-λώσεις και τις θεατρικές παραστά-σειςraquo9 Χάρη στο μορφωτικό τους επίπεδο πολλοί Εβραίοι ξεχώρισαν σε επιτελικές θέσεις και γραφεία Με-ραρχιών του ΕΛΑΣ στην Επιμελη-τεία του Αντάρτη (ΕΤΑ) στις δρα-στήριες οργανώσεις της ΕΠΟΝ στα χωριά σε πολιτιστικές εκδηλώσεις που οργανώνονταν στο βουνό και στις υγειονομικές υπηρεσίες

Στην Αντίσταση έγινε πραγματι-κότητα η υπέρβαση των διακρίσεων Παρά την αγραμματοσύνη και τις προκαταλήψεις που επιβίωναν στον αγροτικό κόσμο της υπάιθρου κυρι-αρχούσε μια υψηλή αίσθηση αλλη-λεγγύης που συγκροτούσε ιδανικές συνθήκες συνύπαρξης Χριστιανών και Εβραίων Στο αντάρτικο ο κοι-νός αντιφασιστικός αγώνας και οι σκληρές συνθήκες υπό τις οποίες αυτός διεξαγόταν ακύρωνε στην πράξη οποιουσδήποτε κοινωνικούς ταξικούς και φυλετικούς διαχωρι-σμούς Ο Δαβίδ Μπρούδο από την Θεσσαλονίκη διηγιόταν πάντα πως στο Αρχηγείο Παρνασσίδας του ΕΛΑΣ γιόρταζε το χριστιανικό Πά-σχα στον Παρνασσό μαζί με αντάρ-τες και χωρικούς που γνώριζαν την εβραϊκή του ταυτότητα10 Τον Ιούλιο του 1944 ο νεαρός Κερκυραίος Ιά-κωβος Μπαλέστρας διέφυγε από το νησί του λίγο πριν την ώρα μηδέν και κατατάχθηκε στον ΕΛΑΣ στην περιοχή των Ζαγορίων Όταν κά-ποιος από τους αντάρτες τον απο-κάλεσε υβριστικά laquoπαλιοεβραίοraquo ο διοικητής του τμήματος Παράσχος

6 Matsas όπ σ 102-110 Λάμψα-Σιμπή όπ σ 263-306 Γραπτή μαρτυρία Αβραάμ Σαρφατή Ισραηλιτική Επιθεώρησις 22619737 Αδημοσίευτη γραπτή μαρτυρία Ιωσήφ Μάτσα 81119848 Αδημοσίευτη γραπτή μαρτυρία Ιωσήφ Μάτσα 8111984 9 Στο ίδιο 10 Αρχείο ΕΜΕ Βιντεοσκοπημένη συνέντευξη Δαβίδ Μπρούδο 3112009

Ο δημοσιογράφος Μπαρούχ Σιμπή από την Θεσσαλονίκη ένα από τα σημαντικότερα στελέχη του ΕΑΜ Αθήνας σε φωτογραφία αμέσως μετά τον Πόλεμο Τον Σεπτέμβριο του 1943 οργάνωσε τη διαφυγή του ραββίνου Μπαρζιλάι στο βουνό και ο ίδιος κατέφυγε στα βουνά της Πελοποννήσου ως μαχητής του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ (Προσωπική συλλογή Ιακώβ Σιμπή)

Ο ραββίνος των Αθηνών Ηλίας Μπαρζιλάι σε σκίτσο φιλοτεχνημένο από τον Δημήτρη Μεγαλίδη στην έδρα του Γενικού Στρατηγείου του ΕΛΑΣ στην Ευρυτανία και υπογεγραμμένο από τον ίδιο (Συλλογή ΕΜΕ Το Λεύκωμα του Αγώνα 1946)

Στρατιωτική ταυτότητα των Συμμαχικών Δυνάμεων για τον Μωρίς Καζές από την Κομοτηνή 1943 Διέφυγε στη Μέση Ανατολή και υπηρέτησε στη Βρετανική Στρατιωτική Αποστολή στην Ελλάδα ως διερμηνέας και σύνδεσμος με το 54ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ στην περιοχή του Πηλίου (Συλλογή ΕΜΕ)

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 8

τούς που δεν πολεμούν11 Γενικώς οι Εβραίοι στην Αντίσταση έχαιραν μεγάλης εκτίμησης λόγω της αστικής τους καταγωγής του μορφωτικού τους επιπέδου της γλωσσομάθειας ndashη πλειονότητα των ανταρτών ήταν αγρότες με στοιχειώδη σχολική εκ-παίδευσηndash αλλά και της γενναιότη-τάς τους Ο Βιτάλ Αελιών ήταν για τους συντρόφους του το laquoχαροκα-μένο παλικάριraquo που πολέμησε με πείσμα τους Γερμανούς στη Μάχη του Καράλακκα (6 Μαΐου 1944)12 Οι μεταπολεμικές κυβερνήσεις τή-ρησαν μάλλον μετριοπαθή στάση απέναντι στους Εβραίους που είχαν ενταχθεί στο αριστερό ΕΑΜ-ΕΛΑΣ χωρίς αυτό να σημαίνει πως εξαιρέ-θηκαν από τις πολιτικές διώξεις την περίοδο του Εμφυλίου Πολέμου Ενώ γενικώς αναγνωριζόταν με

επιείκια στους πρώην αντάρτες πως laquoυπηρέτησε στον ΕΛΑΣ καθότι Ισ-ραηλίτης13 αρκετοί τιμωρήθηκαν με φυλακίσεις εξορία (Ικαρία Μακρό-νησος) καταδίκες σε θάνατο ενώ πέντε εκτελέστηκαν με αποφάσεις στρατοδικείου14

Η γεωγραφία των κοινοτήτων και της διάσωσής τους είχε σαν αποτέλεσμα οι μεγαλύτερες συγκε-ντρώσεις Εβραίων αντιστασιακών να παρατηρούνται στη Δυτική Μα-κεδονία την Κεντρική και Ανατο-λική Στερεά και σε όλη την περιοχή της Θεσσαλίας Μετά την συγκρό-τηση του ΕΛΑΣ σε τακτικό στρα-τό οι αντίστοιχες μονάδες ήταν το 16ο Σύνταγμα Βέροιας με έδρα το Βέρμιο στο ΙΙ Τάγμα του οποίου βρίσκουμε πολλά εβραϊκά ονόματα Επίσης το 5ο Τάγμα Παρνασσίδας

τα συντάγματα 34ο (Φωκίδα-Βοιω-τία) 7ο (Εύβοια) 30ο (Πέλλα) 50ο (Θεσσαλονίκης) με έδρα τα Πιέ-ρια και το 54ο (Βόλου) με έδρα το Πήλιο και τον Κίσσαβο στο οποίο υπηρέτησαν έως και 40 νεαροί Βο-λιώτες15 Η διάκριση μαχίμων και μη μαχίμων είναι δυσχερής δεδομένου ότι στα ανταρτοκρατούμενα εδά-φη όλοι αναλάμβαναν καθήκοντα υποστήριξης του ένοπλου αγώνα των βοηθητικών υπηρεσιών και των πολιτικών οργανώσεων της κάθε περιοχής Σε ορισμένες περιπτώσεις η Αντίσταση αποτελούσε οικογενει-ακή υπόθεση Γνωστότερες είναι οι οικογένειες Καράσσο και Μπουρλά από την Θεσσαλονίκη Κάκις από τη Δράμα Σακκή και Κοέν από το Βόλο που συμμετείχαν ενεργά και εί-χαν τουλάχιστον από ένα θύμα Ορι-

σμένοι αναδείχθηκαν σε διοικητές όπως ο Θεσσαλονικιός Ισαάκ Μωυ-σής (Γιτσχάκ Μωσέ) με ψευδώνυμο laquoΚίτσοςraquo που αναδείχθηκε σε καπε-τάνιο λόχου στο ΙΙ16 Τάγμα και ο ανθυπολοχαγός Σαμουέλ εσκινατζής ο οποίος σκοτώθηκε στα Δεκεμβρι-ανά ως λοχαγός στο ΙΙΙ54 Τάγμα του ΕΛΑΣ16 Ανάλογα παραδείγμα-τα αυτοθυσίας υπάρχουν πολλά17 Στις 4 Οκτωβρίου 1944 η Πολιτική Επιτροπή Εθνικής Απελευθέρωσης (ΠΕΕΑ) ndashη laquoκυβέρνηση του βου-νούraquo που είχε σχηματίσει το ΕΑΜndash προήγαγε μετά θάνατον πεσόντες αξιωματικούς και αντάρτες που εί-χαν επιδείξει laquoυπέροχην ανδρεία έξοχο ψυχικό θάρρος διοικητικήν ικανότητα αποφασιστικότητα και υπέροχο πνεύμα αυτοθυσίας που ξεπερνούν τα όρια του καλώς εν-νοούμενου καθήκοντοςraquo Μεταξύ τους και οι Λεών Σακκής Γιοχανάς (Ιωχανά) Χατζής Μάρκο Καράσσο Ντίνος Οβαδίας και Βιτάλ Μπερα-χά18 laquoΌλοι οι Ισραηλίτες πέσανε πο-λεμώντας μέχρι την τελευταία σφαί-ρα μέτωπο με μέτωπο με τον εχθρό χωρίς να λιποψυχήσουνraquo19

Τουλάχιστον 63 Εβραίοι έπε-σαν πολεμώντας ως αντάρτες και 76 ακόμα εκτελέστηκαν σε αντίποινα ή εκκαθαριστικές επιχειρήσεις την περίοδο 1941-194420 Η υπόμνησή των ονομάτων τους είναι η δέουσα απόδοση τιμής σε όσους επέλεξαν τον ένδοξο θάνατο του πολεμιστή από την υποταγή στους δημίους του Ισραήλ Αποτελεί ελάχιστο χρέος σε όσους ράντισαν με το αίμα τους τις στάχτες χιλιάδων ομοθρήσκων τους που δολοφονήθηκαν από τους Ναζί

11 Αρχείο ΕΜΕ Βιντεοσκοπημένη συνέντευξη Ιάκωβου Μπαλέστρα 111200912 Καραθάνος Δ laquoΗ Μάχη του Καράλακκα και οι διαστρεβλωτές τηςraquo Ριζοσπάστης 12 81978 13 Αρχείο ΕΜΕ Βιντεοσκοπημένη συνέντευξη Σαλβατώρ Μπακόλα 311200814 Αρχείο Ιωσήφ Μάτσα laquoΕκτελεσθέντες μέχρι τούδε Ισραηλίται εις Ελλάδα βάσει αποφάσεων στρατοδικείων με την κατηγορίαν συνεργασίας με τους συμμορίταςraquo Αθήναι 28111949 15 Χαρακτηριστικό παράδειγμα η ΕΠΟΝ Μαγνησίας που συγκέντρωσε δεκάδες νεαρούς Εβραίους από το Βόλο και τη Λάρισα Βλ Ραφαήλ Φρεζής Η Ισραηλιτική Κοινότητα Βόλου Αθήνα 2003 σ 223-231

και Οντέτ Βαρών - Βασάρ Η Ενηλικίωση μιας Γενιάς Νέοι και νέες στην κατοχή και στην Αντίσταση Εστία Αθήνα 2009 σ 387-389 Αρχείο ΕΜΕ βιντεοσκοπημένη συνέντευξη Εσδρά Μωυσή 78200716 Matsas οπ σ 29117 Ισραηλιτικόν Βήμα 3151946 Δημήτριος Ν Δημητρίου laquoH συμμετοχή των Εβραίων στην Εθνική Αντίστασηraquo Χρονικά τχ 104 (Ιανουάριος-Φεβρουάριος 1989) σ 3-6 18 Κείμενα Εθνικής Αντίστασης [ΚΕΑ] Σύγχρονη Εποχή Αθήνα 1981 τόμος δεύτερος σ 419-422 19 Αρχείο Ιωσήφ Μάτσα Επιστολή Γιτσχάκ Μωσέ προς Ιωσήφ Μάτσα Ιερουσαλήμ 2811985 20 Ο αριθμός των 91 πεσόντων και εκτελεσμένων που προτείνει ο Bowman υπολείπεται του πραγματικού Βλ Steven Bowman laquoJews in Wartime Greeceraquo Jewish Social Studies 48 (1986) σ 45-62 Βλ Κατάλογο

πεσόντων στο παρόν

Σεπτέμβριος 1944 Οι Eβραίοι αντάρτες του ΕΛΑΣ Δαβίδ Μπρούδο και Λουί Κοέν ποζάρουν μπροστά από ένα γερμανικό αεροσκάφος που καταρρίφθηκε από τα πυρά των ανταρτών στον κάμπο της Λοκρίδας σε μια από τις πιο συμβολικές φωτογραφίες της εποχής (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ)

Πολιτικοί εξόριστοι στη Μακρόνησο την περίοδο του Εμφυλίου Πολέμου 1946-1949 Γονατιστός δεξιά ο Σίμος Βαλενστάιν (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ)

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 9

Από την Θεσσαλονίκη των 55250 ψυχών περίπου 400 βρέθη-καν στην ανταρτοκρατούμενη Ελ-λάδα Εκτός από όσους βρίσκονταν ήδη σε άλλες περιοχές μερικές δε-κάδες άρχισαν να εγκαταλείπουν ομαδικά την πόλη-γκέττο στα τέλη Μαρτίου Ήταν τα αδέλφια Μω-υσής Σολομών και Γιολάντα και Ντόρα Μπουρλά οι Ντικ Μπενβε-νίστε Σαλτιέλ Γκαττένιο Ισαάκ Εμμανουήλ Ισαάκ Ντάσα Δαβίδ Ααρών Μωσέ Μπέλο Μωσέ Σε-γκόρα Ντίνος και Σαλβατώρ Οβα-δίας Σολομών Σαλτιέλ Μωρίς Φλωρεντίν Δάριο Ουζιέλ Ιάκω-βος Κούμερης Μιχάλης Μπρούδο Φλώρα Περαχιά Ερρίκος Πιπανό και άλλοι Τις ίδιες μέρες ο Γιακώβ Σαρφατή και ο Μεναχέμ Στρούμσα φυγάδευαν 114 άνδρες και γυναίκες από τη γερμανοκρατούμενη Βέροια Στα μέσα Απριλίου ο Ιωσήφ Μά-τσας από τα Γιάννενα καθηγητής στη Μεγάλη Βρύση Κιλκίς κατέ-φυγε στα λημέρια του Πάικου Είχε προηγηθεί ο Ισαάκ Μωϋσής δραπέ-της από καταναγκαστικά έργα στα Τέμπη που συνάντησε τους αντάρ-τες τον Φεβρουάριο και έγινε ο πρώ-τος Εβραίος ΕΛΑΣίτης στο Βέρμιο

Το Βέρμιο έγινε σημείο συγκέ-ντρωσης Έπειτα από ατέλειωτες μάχες και πορείες σε αλλεπάλληλους γερμανικούς κλοιούς αντάρτες και περίπου 250 Εβραίοι έφτασαν στα ελεύθερα χωριά των Γρεβενών Εκεί κατανεμήθηκαν στους λόχους Ο Ισαάκ Μωϋσής με ψευδώνυμο laquoΚί-τσοςraquo έγινε καπετάνιος λόχου στο 16ο Σύνταγμα όπου εντάχθηκαν οι περισσότεροι Η Νταίζη Καράσσο και η Ντόρα Μπουρλά (laquoΤαρζάνraquo) έγιναν διαφωτίστριες της ΕΠΟΝ η Φανή Φλωρεντίν που ανέβηκε στο Πάικο με τον σύζυγό της Λεών Ματαλόν έγινε νοσοκόμα στη Χ Μεραρχία laquoΑκατάβλητη στις τα-λαιπωρίες Εμψύχωνε τους βραδυ-πορούντες και τους εξασθενημένους προσφέροντάς τους νερό από ένα μεγάλο παγούρι που κουβαλούσε μαζί με το υγειονομικό σακίδιο Ακολουθούσε την φάλαγγα για να συμμαζεύει όσους ξέμειναν απο-καμωμένοιraquo (Ιωσήφ Μάτσας) Του-λάχιστον 17 ήταν οι απώλειες των Εβραίων μαχητών Πρώτη η Στέλλα Κοέν που σκοτώθηκε πολεμώντας τους Γερμανούς στα Τάχνιστα Πι-ερίας (16 Απριλίου 1943) Ο Ηλί-ας Νισσήμ βετεράνος του Οχυρού Ρούπελ και ο Ιωσήφ Μπενσουσάν

χάθηκαν στις μεγάλες εκκαθαριστι-κές επιχειρήσεις στην περιοχή Πε-νταλόφου Κοζάνης (Ιούλιος 1944) Ο ηρωικός Μάρκος Καράσσο από-φοιτος της Σχολής Ανθυπολοχαγών του ΕΛΑΣ σκοτώθηκε στο Μου-χαρέμ Χάνι Έδεσσας (6 Αυγούστου 1944) Ο Ντίνος Οβαδίας ένα μήνα αργότερα και ο εικοσάχρονος Σολο-

μών (Σάρδος) Μπουρλάς στο Σταυ-

ρό Βέροιας (27 Σεπτεμβρίου 1944)

στην τελευταία μάχη εναντίον των

αποχωρούντων Γερμανών στη Δυτι-

κή Μακεδονία Οι Εβραίοι ΕΛΑΣί-

τες της Χ Μεραρχίας είχαν εκδικη-

θεί με το αίμα τους την καταστροφή

της Θεσσαλονίκης

ΙiΙ ΑπΟ ΤΟΝ ΚΛΟΙΟ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΤΟυΣ ΑΝΤΑΡΤΕΣ

Ομαδική φωτογραφία Θεσσαλονικιών Εβραίων με χριστιανούς συναγωνιστές τους στα βουνά της Δυτικής Μακεδονίας το 1943 1 Σαμπετάι Βαρσάνο 2 Φανή Φλωρεντίν νοσοκόμα 3 Λεών Ματαλόν 4 Ματθίλδη Μασαράνο 5 Μάρκος Καράσσο

Προκήρυξη της Εθνικής Αλληλεγγύης Αθήνας για τους εκτοπισμούς της Θεσσαλονίκης Απρίλιος 1943 (Αρχείο ΚΚΕ)

Ο Ιάκωβος Κούμερης αντάρτης του 16ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ στο Βέρμιο Δεκέμβριος 1943 (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ)

Ο δάσκαλος Ιωσήφ Μάτσας από τα Ιωάννινα που πολέμησε ως αντάρτης του 16ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ στη Δυτική Μακεδονία Φωτογραφία από τη μετέπειτα στρατιωτική του θητεία 1947 (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ)

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 10

Περισσότεροι από 100 Λαρισαί-οι Βολιώτες Τρικαλινοί και Καρδι-τσιώτες δραστηριοποιήθηκαν στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα Η Λουίζα Νεγρίν συνελήφθη και φυ-λακίστηκε από τους Ιταλούς σε συλ-λαλητήριο στη Λάρισα τον Μάρτιο του 1943 Η Αλλέγρα Φελούς-Κα-πέτα από τα Τρίκαλα στέλεχος του ΚΚΕ από τον Μεσοπόλεμο αναδεί-χθηκε από το 1942 σε καθοδηγή-τρια του ΕΑΜ στη Δυτική Θεσσα-λία Ο Δαβίδ Λεβής από το Βόλο μέλος της Νομαρχιακής επιτροπής Λάρισας του ΕΑΜ αναμίχθηκε σε θέματα αυτοδιοίκησης στις ελεύ-θερες περιοχές ενώ η διάσωση της κοινότητας Βόλου υπήρξε και δικό του έργο Ο τραπεζικός Ελιέζερ (Λάζαρος) Αζαρία από τη Βέροια έγινε υπεύθυνος της laquoΕπιμελητείας του Αντάρτη (ΕΤΑ)raquo Θεσσαλίας και μέλος της Πολιτικής Επιτροπής Εθνικής Απελευθέρωσης (ΠΕΕΑ) της laquoΚυβέρνησης του Βουνούraquo που σχημάτισε το ΕΑΜ τον Μάρτιο του 1944

Μετά την κατάρρευση των Ιτα-λών πολλοί από τους φυγάδες των πόλεων πλαισίωσαν την ΕΠΟΝ και την Ι Μεραρχία Θεσσαλίας του ΕΛΑΣ Από τα Τρίκαλα οι Αλβέρ-τος και Βενιαμίν Νεγρίν ο Σόλων Λεβή ο Ηλίας και η Λουίζα Φε-λούς Από τη Λάρισα ο ανθυπολο-χαγός Σαμουήλ Εσκινατζής που αναδείχθηκε σε διοικητή λόχου ο Εσδράς Μωυσής κορυφαίο στέλε-χος της ΕΠΟΝ Μαγνησίας ο Ραφα-ήλ Φιλοσώφ κι ο Ιακώβ Φελούς Μαζί με τους Λαρισαίους Ισαάκ και Αλβέρτο Λαζάρ στο 5ο Σύνταγμα Τρικάλων διακρίθηκαν τα αδέλφια Μορδοχάι και Αλβέρτος Σάλεμ από την Θεσσαλονίκη Ατρόμητος στις μάχες ο Βενιαμίν Νεγρίν (laquoΒάιοςraquo) του 138 Συντάγματος τραυματί-στηκε βαριά σε μια νυχτερινή επίθε-ση στο Παλιομονάστηρο Τρικάλων (13 Απριλίου 1944) Πέθανε το 1945 από τα τραύματά του Πρώτος νε-κρός ήταν ο Ιακώβ Μπεράχα από τα Τρίκαλα που σκοτώθηκε στις 7 Νοεμβρίου 1943 στη Μάχη της Με-σοχώρας

ΙV ΑΝΤΑΡΤΟμΑΝΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑ

Η δεύτερη σελίδα της εφημερίδας του ΕΑΜ Βόλου laquoΛαοκράτηςraquo (3 Οκτωβρίου 1943) με την έκκληση για ενεργό υποστήριξη των διωκόμενων Εβραίων (Αρχείο ΚΚΕ)

Βολιώτες Εβραίοι στο 54ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ 1 Αλβέρτος Αμών και Πέπος Κοέν 2 Ηλίας Κονές 3 Λέων Σακκής 4 Έλλη Σακκή (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ) Στη φωτογραφία (5) ο Λάζαρος (Ελιέζερ) Αζαρία από την Βέροια υπεύθυνος της Επιμελητείας του Αντάρτη (ΕΤΑ) για όλη την Θεσσαλία (Φωτ Αρχείο ΔΗΚΙ)

Ο έφεδρος ανθυπολοχαγός Σαμουήλ Εσκινατζής του Μωυσή από τη Λάρισα με την αρραβωνιαστικιά του Στέλλα Σαμουήλ-Μεδίνο στην Θεσσαλονίκη 17 Ιανουαρίου 1943 Ο Σαμουήλ υπηρέτησε ως διοικητής λόχου στο 54ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ και σκοτώθηκε τον Ιανουάριο του 1945 (Προσωπική συλλογή Ματθίλδης Εσκινατζή)

Δεκάδες Βολιώτες εντάχθηκαν στο 54ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ που ανέπτυξε πολεμική δράση κατά των Γερμανών στην ανατολική Θεσσα-λία Ηλίας Κονές Αλβέρτος Αμών Πέπος Σακκής Ζακίνος Μιζάν Χαίμ Μιζραχής Ζαχαρίας Τορόν τα αδέλφια Σαλβατώρ Άννα Ρα-χήλ Ροζίτα και Χαίμ Κοέν Ραφα-ήλ Φρεζής Αβραάμ Οβαδίας Μωυ-σής Μόρδος Μανώλης Φαραντζής Μωϋσής Ιεσουλάς Ζάχος Λεβής Ηλίας Καπέτας και άλλοι Ως νοσο-κόμες του Συντάγματος διακρίθη-καν η Άννα Κοέν και η Έλλη Σακ-κή Στους ήρωες ανήκαν ο Σάββας Ιακώβου (52ο Σύνταγμα) που σκο-τώθηκε στις 17 Απριλίου 1944 στη Ρεντίνα Αγράφων και ο 18χρονος Λέων Σακκής του ΙΙΙ54 Τάγματος που έπεσε στη νυχτερινή Μάχη του Καραλάρ (Ελευθέριο) Λάρισας στις 29 Ιουνίου 1944 Στη Θεσσαλία πε-ρισσότερο από κάθε άλλη περιοχή οι τύχες των Εβραίων ζυμώθηκαν με τους ηρωισμούς της Αντίστασης Μια εμπειρία που ακύρωσε γι αυ-τούς τη φρίκη του Ολοκαυτώματος

1 2 3 4 5

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 11

Στη Στερεά χτυπούσε η καρδιά της laquoΕλεύθερης Ελλάδαςraquo Εκεί βρι-σκόταν το Στρατηγείο του ΕΛΑΣ πέντε συντάγματα ανταρτών και ένα τεράστιο οργανωτικό δίκτυο Σε διάστημα 15 μηνών οι Γερμανοί εξαπέλυσαν είκοσι εκκαθαριστικές επιχειρήσεις με μονάδες ειδικές στον ανταρτοπόλεμο (Ορεινοί Κυνηγοί Βάφφεν Ες-Ες Μεραρχία Μπράντε-μπουργκ) Η περιοχή από την Πάρ-νηθα ως το Καρπενήσι σημαδεύτηκε από αναρίθμητες μάχες σφαγές αμά-χων και καταστροφές χωριών

Στα τοπικά τμήματα του ΕΛΑΣ καταγράφεται μεγάλη συγκέντρω-ση Εβραίων κυρίως φυγάδες από την Αθήνα που προωθούνταν στην ανταρτοκρατούμενη περιοχή Η αντιπροσώπευση ήταν και ποι-οτική Σε επιτελικές θέσεις στην V Ταξιαρχία και την ΧΙΙΙ Μεραρχία του ΕΛΑΣ βρέθηκαν αντίστοιχα οι Θεσσαλονικείς Ίντο Σίμσι (laquoΜακα-μπήςraquo) και Αλβέρτος Μπενρουμπή οποίος ονομάστηκε ανθυπίατρος Ο Λουί Κοέν (laquoΚρόνοςraquo) από την Ξάνθη και ο Δαβίδ Μπρούδο από την Θεσσαλονίκη έκαναν θαύματα ως υπεύθυνοι της Επιμελητείας του Τάγματος Παρνασσίδας Οι Μα-νώλης Αρούχ και Αλβέρτος Κοέν (laquoΒλαδίμηροςraquo) έγιναν πασίγνωστοι ως γιατροί αντάρτικων ταγμάτων στην Φωκίδα laquoΟ Βλαδίμηρος όλη την ώρα στο πόδι γελαστός Έχανε το γέλιο του μόνο όταν είχε να κά-μει με δύσκολες περιπτώσεις τότε αφοσιωνόταν ολόκληρος να σώσει τον τραυματίαraquo (Δημήτρης Δημητρί-ου-Νικηφόρος)

Στους διακριθέντες ήταν οι Σαλ-βατώρ Μπακόλας (laquoΣωτήρηςraquo) Γιομτώβ Μοσέ και Ραφαήλ Μάλτης από τα Γιάννενα ο Μασλάχ Κοέν

ο Σίμος Βαλενστάιν από την ΕΠΟΝ Αθήνας ο Αθηναίος Ιάκωβος Γιου-σουρούμ και ο Θεσσαλονικιός Τζι-άκο Καράσσο στο 36 Σύνταγμα και ο 16χρονος αδελφός του Λουί Κοέν Γιτσχάκ (laquoΚρονάκοςraquo) Ο έφεδρος ανθυπολοχαγός Γιοχανάς Χατζής (laquoΣκουφάςraquo) από την Άρτα με τους Λεών Μείρ Μωσέ Κοέν (laquoΑνδρού-τσοςraquo) Άρη Καζέ (laquoΚολοκοτρώ-νηraquo) Βίκτωρ Μπατή Σλόμο Μα-τσίλ και έναν πολυβολητή ονόματι Καπόν πολεμούσαν στο ΙΙ Τάγμα του 34ου Συντάγματος Σχεδόν όλοι τραυματίστηκαν σε μάχες ενώ ο laquoΣκουφάςraquo έπεσε στη μεγάλη Μάχη της Άμφισσας (2 Ιουλίου 1944) ως διοικητής διμοιρίας Την υπέρτατη θυσία προσέφεραν ακόμα τρεις Ισ-ραηλίτες Ο Ροβέρτος Μητράνι (laquoΙπ-ποκράτηςraquo) φοιτητής ιατρικής από τις Σέρρες με τους Δαβίδ Κοέν από την Πρέβεζα και Δαβίδ Ρούσο από την Αθήνα σκοτώθηκαν μαζί με 29 ακόμα αντάρτες του Τάγματος Παρ-νασσίδας σε γερμανική ενέδρα στην Αγία Τριάδα Καλοσκοπής Φωκίδας

(5 Ιανουαρίου 1944) Τα οστά τους βρίσκονται σήμερα θαμμένα στο ίδιο σημείο ανακατεμένα με αυτά των χριστιανών συμπολεμιστών τους σαν υπόμνηση ενός ηρωικού και πανανθρώπινου ιδανικού

V ΕΒΡΑΙΟΙ πΟΛΕμΙΣΤΕΣ ΣΤΗ ΡΟυμΕΛΗ

Στοιχείο πολυβόλου του ΙΙ34 Τάγματος του ΕΛΑΣ σε βολή κάπου στη Φωκίδα Σκοπευτής ο Ραφαήλ Μάλτης από τα Ιωάννινα αριστερά ο Γιομτώβ Μωσέ (laquoΜαλαγιάςraquo) από τα Ιωάννινα και δεξιά ο Αλβέρτος Κοέν από την Αθήνα (Φωτ Αρχείο USHMM)

Ο Λουί Κοέν από την Ξάνθη με την χαρακτηριστική αντάρτικη γενειάδα υπεύθυνος Επιμελητείας στο Τάγμα Παρνασσίδας του ΕΛΑΣ Ασπρόπυργος Νοέμβριος 1944 (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ)

Ο εικοσάχρονος Ιάκωβος Γιουσουρούμ από την Αθήνα αντάρτης στο Ι Τάγμα του 36ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ)

Ο Ίντο Σίμσι (laquoΜακαμπήςraquo) από την Θεσσαλονίκη ως επιτελής της V Ταξιαρχίας του ΕΛΑΣ στο Λιδωρίκι Φωκίδας (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ)

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 12

Στην Ήπειρο η των γερμανι-κών μονάδων η δυσκολία του εδά-φους και η συνοχή των κοινοτήτων είχαν σαν αποτέλεσμα ελάχιστοι Γιαννιώτες και Αρτινοί να βρεθούν έξω από τον κλοιό που άρχισε να σχηματίζεται από τον Σεπτέμβριο του 1943 Από το 1942 στον τοπικό παράνομο Τύπο του ΕΑΜ συνέβα-λε τα μέγιστα ο τυπογράφος Αβραάμ Καλέφ-Εζρά Οι laquoαπείθαρχοιraquo νεα-ροί Σαμουήλ Κοέν και Σιών Μπα-κόλας πήραν την τολμηρή απόφαση να εγκαταλείψουν τα Ιωάννινα και έγιναν οι πρώτοι Εβραίοι αντάρ-τες (Οκτώβριος 1943) στην περιοχή Πωγωνίου Πέντε μήνες μετά τους ακολούθησαν οι εννιά δραπέτες του στρατοπέδου της Λάρισας Μωυσής Μιγιονής (Κατσαμπάς) Αβραάμ (Έμπης) Σβώλης Γεσουά Μάτσας Μιχάλης Βαλαής Μιχάλης Κοέν Ιακώβ Γκερσόν Χαΐμ Μάτσας Ελιασάφ Μάτσας και Σολομών Μάτσας Όλοι υπηρέτησαν στα συ-ντάγματα 15 85 και 340 του ΕΛΑΣ

από τα Ζαγοροχώρια έως την Άρτα Στην περιοχή των Ζαγορίων βρέθη-κε κι ο 20χρονος Ιάκωβος Μπαλέ-στρας ίσως ο μοναδικός Κερκυραί-ος που πέρασε στην Ήπειρο για να πολεμήσει τους Γερμανούς

Στον Εθνικό Δημοκρατικό Ελλη-νικό Σύνδεσμο (ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ) του Ναπολέοντα Ζέρβα οργανώθηκαν δύο γιατροί ο στρατιωτικός γιατρός Ερρίκος Λεβή που από τα κατεχό-μενα Γιάννενα έστελνε πληροφορίες στους αντάρτες μέχρι τον Μάρτιο του 1944 που εκοπίστηκε με την υπόλοιπη κοινότητα και ο Μιχαήλ Νεγρίν ο οποίος κατάφερε να βγει στο βουνό και μάλιστα περιέθαλψε Γερμανούς τραυματίες στη Μάχη της Μενίνας (17 Αυγούστου 1944)

Η κοινότητα Άρτας είχε επίσης φωτεινές εξαιρέσεις Σε όσους πή-ραν την απόφαση για το βουνό ήταν και ο γιατρός Λάζαρος Ελιέζερ με τους Ηλία και Ισαάκ Ελιέζερ που στα τέλη του 1943 ενώθηκαν με τους

Eαμίτες στη Χώσεψη Ο Ελιέζερ προσέφερε ιατρικές υπηρεσίες ενώ σε μάχες με τον ΕΛΑΣ πήραν μέρος και οι Τζάνι Μιζάν Σαμουήλ Σού-σης και Βιδάλ Μεγίρ Ιωσήφ Βιτάλ Τσαντίκος Σαδίκ και ο Σάββας Ίσ-σης που μεταπολεμικά εκτελέστηκε ως laquoκομμουνιστήςraquo Στην οργάνωση του ΕΔΕΣ στην πόλη της Άρτας δραστηριοποιήθηκε ο 16χρονος Εμίλ Σαμπάς που ένα βράδυ έσκισε

μόνος του όλες τις γερμανικές προ-κηρύξεις μέχρι το γερμανικό στρα-τιωτικό διοικητήριο εκπλήσσοντας τους χριστιανούς φίλους του Άλ-λοι Εδεσίτες ήταν ο Δαβίδ Ναχμίας που ανήκε στην προσωπική φρου-ρά του Ζέρβα και οι Δαβίδ Χατζής και Ιερεμίας Δανιήλ που έδρασαν στα Τζουμέρκα με την ομάδα του οπλαρχηγού Σπύρου Κολονίκη (Κα-ραμπίνα)

Vi maXHTeΣ ΚΑΙ δΙΑΝΟΟυμΕΝΟΙ ΣΤΗΝ ΗπΕΙΡΟ

Το αρχηγείο του 15ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ στο μοναστήρι της Αγίας Παρασκευής στο Βίκο Εκεί βρέθηκαν μεταξύ άλλων οι εβραίοι ΕΛΑΣΙΤΕΣ Σαμουήλ Κοέν Σιών Μπακόλας Ιακώβ Γκερσόν και Ιάκωβος Μπαλέστρας (Φωτογραφία Κώστα Μπαλάφα)

Ο Ιερεμίας Δανιήλ από την Άρτα (αριστερά) και ο Τάσος Τσέτης ως αντάρτες του ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ στα ελεύθερα Ιωάννινα Νοέμβριος 1944 (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ)

Φωτ 1 Σαμουήλ Κοέν από Ιωάννινα 15ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ (Προσωπική συλλογή Σαμουήλ Κοέν) Φωτ 2 Ελιασάφ Μάτσας από Ιωάννινα 340 Σύνταγμα του ΕΛΑΣ (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ) Φωτ 3 Λάζαρος Ελιέζερ από την Άρτα γιατρός του ΕΛΑΣ Ηπείρου (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ) Φωτ 4 Γεουντά Καλέφ-Εζρά από τα Ιωάννινα αντάρτης του ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ στην περιοχή Άρτας (Προσωπική συλλογή Τζων Καλέφ-Εζρά)

1

3

2

4

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 13

Εξίσου ισχυρές με τις σφαίρες ήταν οι λέξεις της Αντίστασης Χι-λιάδες προκηρύξεις και εκατοντάδες έντυπα κυκλοφορούσαν παράνομα σε χωριά και κατεχόμενες πόλεις Η αυστηρή λογοκρισία καθιστούσε επιτακτική την έκδοση αντιστασια-κών εφημερίδων και οι τυπογράφοι έδιναν το δικό τους αγώνα για την ενημέρωση και εμψύχωση του λαού

Ο Αβραάμ Καλεφ-Εζρά γεννή-θηκε το 1913 στα Ιωάννινα Λόγω γραφειοκρατικού λάθους κράτησε το παρωνύμιο της οικογένειας (Κα-λέφ-Εζρά) αντί του οικογενειακού επιθέτου (Μπαρούχ) Επιστρέφο-ντας από το αλβανικό μέτωπο ερ-γάστηκε στην εφημερίδα laquoΚήρυξraquo των Ιωαννίνων Το 1942 διέφυγε με ψεύτικο όνομα laquoΙωάννης Κωνστα-ντίνουraquo στα χωριά της Πρέβεζας και εντάχθηκε από τους πρώτους στο ΕΑΜ Από τις αρχές του 1943 ως την Απελευθέρωση έδρασε ως τυπογρά-φος στην ανταρτοκρατούμενη πε-ριφέρεια της Άρτας και υπεύθυνος έκδοσης εαμικών εφημερίδων όπως η laquoΔράσηraquo και ο laquoΜαχητήςraquo με έδρα το Βουλγαρέλι Ο μικρός αδελφός του Γεουντά ήταν επίσης στον εκ-δοτικό μηχανισμό της laquoαντίζηληςraquo οργάνωσης του ΕΔΕΣ στην Ήπειρο του ΕΔΕΣ Η εκτύπωση και διανομή προπαγανδιστικού υλικού είχε τε-ράστια σημασία για τα απομακρυ-σμένα χωριά της Ηπείρου Από το βουνό προσπάθησε επανειλημμένα να πείσει την κοινότητα των Ιωαν-νίνων να δραπετεύσει από την πόλη ήρθε μάλιστα σε σύγκρουση με τον Σαμπεθάι Καμπιλή Η τραγική μοίρα των Γιαννιωτών μεταξύ των οποίων και η μητέρα του τον βασάνιζε ως το τέλος της ζωής του το 1999

Ο Αρμάντο Μπεζές γεννήθηκε

το 1915 στη Θεσσαλονίκη σε οικο-

γένεια τυπογράφων Ο πατέρας του

Μπαρούχ Μπεζές εξέδιδε θρησκευ-

τικά βιβλία λαϊκά μυθιστορήμα-

τα και τη σατιρική εφημερίδα laquoΕλ

Μπουρλόνraquo (laquoΤο χοντρό αστείοraquo)

Στην Κατοχή ο Αρμάντο πήρε το

δρόμο του βουνού μεταφέροντας με

κίνδυνο της ζωής του μια χειροκίνη-

τη τυπογραφική μηχανή Αγωνίστη-

κε έκτοτε ως τυπογράφος στο ΕΑΜ

Θεσσαλίας με το ψευδώνυμο laquoΑντώ-

νης Μπεζέζηςraquo μέχρι την Απελευθέ-

ρωση Προκηρύξεις και εφημερίδες

ενημέρωναν και εμψύχωναν τους

χωρικούς που περίμεναν με αγωνία

τον laquoΑντώνηraquo Με τεράστιους κιν-

δύνους μετέφερε τον εκδοτικό εξο-

πλισμό διένειμε έντυπα και τον laquoΡι-

ζοσπάστηraquo σε όλα τα χωριά από τα

Άγραφα μέχρι τον Όλυμπο Σε μια

από τις ελάχιστες αφηγήσεις του το

1976 θυμόταν laquoΜια φορά σκάψαμε δυο σωστά δωμάτια στον Όλυμπο Μας ειδοποίησαν για εκκαθαρίσεις και έπρεπε να κρύψουμε το τυπο-γραφείο στο βουνό ή κάτω από το χώμαraquo Δούλεψε και στο τυπογρα-

φείο της ΠΕΕΑ Μετά τον πόλεμο

εγκαταστάθηκε στην Αθήνα όπου

συνέχισε το επάγγελμα του τυπο-

γράφου Όλη του η οικογένεια

εκτός από μία αδελφή χάθηκε στα

στρατόπεδα Το 1948 τύπωσε το

βιβλίο του Θεσσαλονικιού γιατρού

Ζακ Ματαράσσο Κι όμως όλοι τους δεν πέθαναν την πρώτη μαρ-

τυρία για το Ολοκαύτωμα στην ελ-

ληνική γλώσσα

Vii ΣΤΑ ΤυπΟΓΡΑΦΕΙΑ ΤΟυ ΒΟυΝΟυ

Ο Αβραάμ Καλέφ-Εζρά από τα Ιωάννινα με δύο κοπέλες που επέζησαν από τα στρατόπεδα το 1945 (Προσωπική συλλογή Τζων Καλέφ-Εζρά)

Ο Αρμάντο Μπεζές με τη σύζυγό του Μαρία Βαγενά το 1945 (Προσωπική συλλογή Ελένης Μπεζέ)

Φύλλο της εφημερίδας laquoΔράσηraquo της Νομαρχιακής Επιτροπής ΕΑΜ Άρτας στην έκδοση της οποίας συμμετείχε ο Αβραάμ Καλέφ-Εζρά (Συλλογή ΕΛΙΑ)

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 14

Στην περιοχή του Ολύμπου δρούσε η επίλεκτη Διλοχία Μηχα-νικού της Ι Μεραρχίας του ΕΛΑΣ με διοικητή τον ανθυπολοχαγό Αντώνη Αγγελούλη (laquoΒρατσάνοraquo) Στους 250 αντάρτες αυτής της ειδι-κής μονάδας ήταν και δύο Εβραίοι Ο Βιτάλ Σολομών Αελιών από την Θεσσαλονίκη και ο Εσδράς Βενι-αμίν Μωυσής από τη Λάρισα Ο Βιτάλ ήταν ο laquoπαλιόςraquo Γεννήθηκε στην Θεσσαλονίκη τον Οκτώβριο του 1917 πολέμησε στην Αλβανία

με το 67ο Σύνταγμα Πεζικού και

μετά τη συγκέντρωση της Πλατείας

Ελευθερίας (11 Ιουλίου 1942) επι-

στρατεύτηκε στα καταναγκαστικά

έργα της Καρυάς Πιερίας Δραπέ-

τευσε και έζησε κρυμμένος ως τον

Δεκέμβριο του 1942 που προσχώ-

ρησε στην πρώτη ομάδα του ΕΛΑΣ

στον νότιο Όλυμπο Ήταν ο πρώ-

τος Εβραίος παρτιζάνος σε όλη την

Ελλάδα Τον Ιανουάριο του 1943

εντάχθηκε στο νεοσύστατο Μηχα-

νικό Ολύμπου Αναδείχθηκε σε κα-

πετάνιο διμοιρίας μέλος του ΚΚΕ

και υπεύθυνο περισυλλογής υλικού

ενώ εξέδιδε τη χειρόγραφη εφημε-

ριδούλα της Διλοχίας με τίτλο laquoΤο

Ακαριαίονraquo εμπνευσμένο από τα

φιτίλια των εκρηκτικών Ο Εσδράς

γεννημένος το 1925 κρυβόταν με

την οικογένειά του στον Αμπελώνα

και αποφάσισε να ακολουθήσει το

τμήμα τον Απρίλιο του 1943 Ο ίδιος

έλεγε laquoΉμουνα 18 χρονών κι είχαν δει πολλά τα μάτια μου Όμως από δω και πέρα θα ζούσα πολλάraquo

Πράγματι από τον Μάρτιο του

1943 έως τον Οκτώβριο του 1944 οι

laquoμπουρλοτιέρηδες του Ολύμπουraquo

εκτέλεσαν 96 δολιοφθορές στην κοι-

λάδα των Τεμπών ανατινάζοντας

δεκάδες αμαξοστοιχίες χιλιόμετρα

σιδηροδρομικής γραμμής και τε-

χνικά έργα ενώ παράλληλα εμπλέ-

κονταν σε σκληρές μάχες με τους

Γερμανούς στα χωριά Ραψάνη Πυρ-

γετός Καλλιπεύκη Αμπελώνας (Κα-

ζακλάρ) Αργυροπούλι (Καρατζόλ)

και αλλού Οι γερμανικές απώλειες

μετρήθηκαν σε εκατοντάδες νεκρούς

και χιλιάδες τόνους υλικού

Στις 6 Μαΐου 1944 η Διλοχία συ-

νέδεσε τη δράση της με την υπερά-

σπιση των Εβραίων όταν η διμοιρία

του Βιτάλ εξόντωσε στη θέση laquoΚα-

ράλακκαςraquo Ολύμπου ένα γερμανικό

εκκαθαριστικό απόσπασμα που είχε

εξορμήσει από τη Λάρισα αιφνιδιά-

ζοντας τις οικογένειες Μάρκου Γκα-

νή Ιωσήφ Οβαδία Μωυσή Μαγρί-

ζου και Γεουδά Κοέν που κρύβονταν

κοντά στο χωριό Καρυά Με τους

αντάρτες συμπολέμησαν και αρκετοί

από τους διωκόμενους Οι ελληνικές

απώλειες ήταν 8 νεκροί αντάρτες

και τουλάχιστον 3 νεκροί Εβραίοι

Εκτός από πολεμικός θρίαμβος η

laquoΜάχη του Καράλακκαraquo απαθανα-

τίστηκε ως ένα από τα συμβολικότε-

ρα συμβάντα στην κατοχική ιστορία

των Ελλήνων Εβραίων

ViiΙ ΟΙ μπΟυΡΛΟΤΙΕΡΗδΕΣ ΤΟυ ΟΛυμπΟυ

Ο Βιτάλ Αελιών σε φωτογραφία ταυτότητας το 1945 (Προσωπική συλλογή Ζουλί Αελιών)

Ο Εσδράς Βεναμίν Μωυσής από τη Λάρισα με τη στολή του αντάρτη του Μηχανικού το 1945 (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ)

Διωκόμενοι Εβραίοι της Λάρισας στη θέση laquoΚαράλακκαςraquo Ολύμπου όπου διεξήχθη η μεγάλη μάχη της 6ης Μαΐου 1944 (Προσωπική συλλογή Ρούλας Κονέ)

Αντιεαμική προπαγανδιστική προκήρυξη με αφορμή τα συνεχιζόμενα σαμποτάζ στη σιδηροδρομική γραμμή από τους αντάρτες 1943 (Προσωπική συλλογή Μίμη Χριστοφιλάκη)

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 15

iX πΟΡΤΡΕΤΑ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚωΝ

δΑΝΕΛΟΣ ΑΛΧΑΝΑΤΗΣΟ Δανέλος Αλχανάτης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1922 Τελείωσε το ιστορικό Θrsquo Γυμνάσιο Αρρένων στην πλατεία Κουμουνδούρου και εισήχθη στην Αρχιτεκτονική Σχολή του Εθνικού Μετσοβίου Πολυ-τεχνείου Όταν οι Γερμανοί καταλάμβαναν την Αθήνα τελείωνε το πρώτο έτος Με τα φοιτητικά αμφιθέατρα σε αναβρασμό ήταν αδύνατο να μεί-νει έξω από την Αντίσταση Στις αρχές του 1942 στρατολογήθηκε στο ΕΑΜ από τον συμφοιτητή του Νείλο Μαστραντώνη αριστού-χο σπουδαστή και ήρωα του ελληνοϊταλικού πόλεμου Ο ενθουσιώ-δης Δανέλος ανέλαβε να συγκροτήσει το παρακλάδι του ΕΑΜ για τους Εβραίους στο οποίο κατάφερε να συσπειρώσει αρκετούς ομό-θρησκούς του αρχίζοντας από τους παιδικούς του φίλους Μωύς Γιουσουρούμ Ζακίνο Κοέν Ρομπέρτο Γιακάρ Σίμο Βαλενστάιν και άλλους Πρόκειται για μια από τις ελάχιστες οργανωμένες εβραϊ-κές αντιστασιακές πρωτοβουλίες στην κατεχόμενη Ελλάδα Η ομά-δα απειθαρχούσε στα κελεύσματα της κοινότητας σχεδίαζε τρόπους αντίστασης και συμμετείχε σε όλες τις μεγάλες κινητοποιήσεις και διαδηλώσεις στην πρωτεύουσα ως κομμάτι του ΕΑΜ Νέων και αρ-γότερα της ΕΠΟΝ Τον Οκτώβριο του 1943 άρχισε να υφαίνεται ο γερμανικός κλοιός γύρω από τους Εβραίους της Αθήνας Ο Δανέλος χρησιμοποίησε το ψεύτικο όνομα laquoΘανάσης Σταματούκοςraquo και κρύφτηκε στο Πυριτι-δοποιείο (Αιγάλεω) Η γειτονιά τους προστάτεψε γνωρίζοντας πως ήταν Εβραίοι Καθώς τα μπλόκα των Ταγμάτων Ασφαλείας επεκτεί-νονταν στις αθηναϊκές συνοικίες διέφυγε με τη βοήθεια του ΕΑΜ στην Ερέτρια μαζί με τα αδέλφια του και την οικογένεια του θείου του Λεών Αζούβι Τον Δεκέμβριο του 1943 προσχώρησε στο 7ο Σύ-νταγμα του ΕΛΑΣ Εύβοιας με έδρα τη Στενή Εκεί υπηρετούσαν ήδη οι Χαλκιδαίοι Λεών Αμάρ Σαμίκος Φόρνης κά Πήρε μέρος σε πολ-λές μάχες υπό τις διαταγές των ντόπιων καπετάνιων Γιώργου Δουα-τζή (laquoΌθρυraquo) και Βαγγέλη Καραμιχάλη (laquoΒύρωναraquo) Λόγω των φρο-νημάτων του εξορίστηκε για δύο χρόνια στην Ικαρία (1947-1949) και υπηρέτησε στρατιώτης ως laquoπολιτικά ανεπιθύμητοςraquo Εργάστηκε ως αρχιτέκτονας μηχανικός ενώ αφιέρωσε όλη του τη ζωή στην κοινοτική οργάνωση των Ελλήνων Εβραίων Μετά την Απελευθέρωση συγκρότησε τον laquoΣύλλογο Ισραηλιτών Φοιτητώνraquo και αναμίχθηκε ενεργά στην ανασυγκρότηση της Ισραηλιτικής Κοι-

νότητας Αθήνας Συμμετείχε στα διοικητικά συμβούλια της Κοινό-τητας από το 1960 ως πρόεδρος την περίοδο 1980-1995 ενώ διε-τέλεσε και πρόεδρος του ΚΙΣ (1977-1978) Έφυγε από τη ζωή τον Αύγουστο του 2012

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 16

ΑΛΛΕΓΡΑ KaπΕΤΑΗ πιο laquoπολιτικήraquo μορφή των αντιστασιακών Εβραίων γεννήθηκε στις 17 Ιανουαρίου 1916 στα Τρίκαλα Ήταν η δεύτερη κόρη του Δα-βίδ Φελούς και της Μαρίκας Κοέν Πρώτη ήταν η Λουίζα (1914) και μικρότερος ο Ηλίας (1920) Η ταραγμένη εποχή στην οποία μεγάλω-σε και η ανάμειξη της οικογένειας με τα κοινά καθόρισε την κομμα-τική της ένταξη από πολύ μικρή ηλικία Ο θείος της Ραφαήλ Φελούς διετέλεσε γραμματέας του ΚΚΕ στα Τρίκαλα τη δεκαετία του rsquo20 και ήταν από τους υποκινητές μιας από τις πρώτες απεργίες στην Ελλά-δα το μεγάλο αγροτικό συλλαλητήριο των Τρικάλων (Φεβρουάριος 1925) Η οικογένεια κατέφυγε στο Βόλο όπου η Αλλέγρα εντάχθηκε στην Ομοσπονδία Κομμουνιστικών Νεολαιών Ελλάδας (ΟΚΝΕ) και παντρεύτηκε τον επιχειρηματία Ραφαήλ Καπέτα Την περίοδο της Δικτατορίας της 4ης Αυγούστου εξορίστηκε στην Κίμωλο και την Φολέγανδρο μαζί με σημαίνοντα στελέχη του ΚΚΕ Ο πρώτος της ξά-δελφος Μηνάς Καμπελής πέθανε εξόριστος στον Άη-Στράτη το 1941 Με την κατάρρευση του Μετώπου το 1941 οι εξόριστοι στην Φο-λέγανδρο διέφυγαν στην Αθήνα και ασχολήθηκαν με την ανασυ-γκρότηση του Κομμουνιστικού Κόμματος Η Αλλέγρα συμμετείχε στις παράνομες εργασίες της 6ης Ολομέλειας που κήρυξε την ένοπλη αντίσταση κατά των κατακτητών Μετά την ίδρυση του Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου (ΕΑΜ) στις 27 Σεπτεμβρίου 1941 στάλ-θηκε στη γενέτειρά της και πρωτοστάτησε στη δημιουργία Εαμικών οργανώσεων στη Δυτική Θεσσαλία Το 1942-1944 διέσχιζε ακατά-παυστα την κεντρική Ελλάδα συγκροτώντας οργανώσεις και διετέ-λεσε γραμματέας της laquoΕθνικής Αλληλεγγύηςraquo Θεσσαλίας ένα είδος laquoΕρυθρού Σταυρούraquo του ΕΑΜ στα καθήκοντα του οποίου ήταν η προστασία των φυλακισμένων αγωνιστών των καταδιωκόμενων των πυροπαθών και φυσικά των Εβραίων Εκλέχθηκε τακτικό μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ το 1945 Στον Εμφύλιο Πόλεμο η Αλλέγρα ακολούθησε τη μοίρα των Ελλή-νων κομμουνιστών Το 1945 παντρεύτηκε τον γιατρό Τάκη Σκύφτη από τον Βόλο που ήταν χειρουργός στην Ι Μεραρχία του ΕΛΑΣ και μαζί διέφυγαν στο βουνό Διετέλεσε υπεύθυνη γυναικών και Πολιτι-κός Επίτροπος στο Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας (ΔΣΕ) στην Θεσ-σαλία μαζί με τον Χαρίλαο Φλωράκη Το 1949 πήρε το δρόμο της πολιτικής προσφυγιάς στην Ανατολική Γερμανία Επαναπατρίστηκε

τη δεκαετία του rsquo70 Έως τον θάνατό της τον Φεβρουάριο του 2011 ήταν ενεργή στα πολιτικά δρώμενα και τις ιστορικές συζητήσεις για τη δεκαετία του rsquo40

δΑΒΙδ μπΡΟυδΟΟ Δαβίδ Μπρούδο γεννήθηκε στην Θεσσαλονίκη τον Απρίλιο του 1924 Ο πατέρας του Μορδοχάι ήταν ραββίνος Το 1942 απογράφηκε για καταναγκαστική εργασία και τον Φεβρουάριο του 1943 στάλθη-κε στα σιδηροδρομικά έργα της Καρυάς Λοκρίδας όπου εργάζονταν 300 ακόμα Θεσσαλονικείς Εβραίοι Η πείνα και η κακομεταχείριση τον ώθησαν να δραπετεύσει από το εργοτάξιο-κολαστήριο Με τον φίλο του Ροβέρτο Μητράνι από τις Σέρρες διέφυγαν στο βουνό και συνάντησαν το Αρχηγείο Παρνασσίδας του ΕΛΑΣ που τους δέχτη-κε αμέσως στις γραμμές του Ήταν οι πρώτοι Εβραίοι αντάρτες στη Στερεά Ελλάδα Το ημερολόγιο έγραφε 14 Μαΐου 1943 Μετά τη Μάχη της Παύλιανης (3 Ιουνίου 1943) εναντίον των Ιταλών ο Δαβίδ εντάχθηκε στην Επιμελητεία Για να ανεφοδιάζει τακτικά το τμήμα του με τρόφιμα ο ακούραστος εικοσάχρονος με τα χαρα-κτηριστικά μυωπικά γυαλιά ταξίδευε χειμώνα-καλοκαίρι στα πεδι-νά συγκέντρωνε τρόφιμα και υποζύγια και επέστρεφε στα αντάρ-τικα λημέρια Ο καπετάνιος του Δημήτρης Δημητρίου (Νικηφόρος) έγραψε γι αυτόν laquoΜrsquo ένα πιστολάκι στην τσέπη άλλοτε αντάρτης άλλοτε αδιάφορος πολίτης κατέβαινε παντού και μες στους Γερμα-νούς και μας έστελνε ότι μπορεί να φανταστεί κανείς Και οι άλλοι συναγωνιστές που είχαμε στην επιμελητεία ήσαν δυνατοί στη δου-λειά τους αλλά ο Δαβίδ ήταν διάολος σωστός ndashlaquoΣυναγωνιστές έλεγε στους υπεύθυνους δε θα φύγω από δω αν δε μου δώσετε τρόφιμα Έχω εντολή με άδεια χέρια να μη γυρίσω αλλά και ζητήματα μαζί σας να μη δημιουργήσω Εγώ τρόφιμα θέλω Ότι δε τον συνέφερνε έκανε τον κουφό και τον στραβό Κατάφερε και κουβάλησε καραβά-νια γεμάτα σιτάρια ρεβύθια λάδι ως το Δαδί (Αμφίκλεια) που ήταν γεμάτο Γερμανούςraquo Αρκετές φορές έφτανε ως την Ελευσίνα και τα περίχωρα της Αθήνας μεταφέροντας πίσω στον Παρνασσό αυτόμα-τα και χειροβομβίδες σε σιδερένια δοχεία γάλακτος Ο πολυμήχανος αντάρτης ξεχώριζε και στην εμφάνιση Στις κατοχι-κές φωτογραφίες φορά παντα τη στολή και το πηλίκιο του Γερμανού

αξιωματικού που είχε σκοτώσει ο ίδιος στο Κηφισοχώρι (Τιθορέα) Aπό τα 13 μέλη της οικογένειας Μπρούδο που εκτοπίστηκαν στο Άουσβιτς δεν επέστρεψε κανείς Στον Εμφύλιο καταδικάστηκε σε θάνατο και έμεινε σε διάφορες φυλακές μέχρι το 1955 Με προσω-πική παρέμβαση του Μπεν Γκουριόν απελάθηκε από την ελληνική κυβέρνηση στο Ισράηλ όπου ζει μέχρι σήμερα Είναι μέλος της laquoΠα-νελλήνιας Οργάνωσης Αγωνιστών Εθνικής Αντίστασης (ΠΟΑΕΑ)raquo και της laquoFederation Internationale de la Reacutesistance (FIR)raquo

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 17

ζΑΚ ΚωΣΤΗΣΗ αντιστασιακή δράση του Ζακ Κωστή αγγίζει τα όρια του μυθι-στορήματος Γεννημένος στην Χαλκίδα το 1912 από τους Μοσών και Χανά Κωστή με σπουδές νομικής είναι ο μόνος Έλληνας Εβραίος που συμμετείχε στην Οργάνωση laquoΑπόλλωνΥβόννηraquo το μεγαλύτε-ρο δίκτυο πληροφοριών και δολιοφθορών στην κατεχόμενη Ελλάδα Δύο γερμανοεβραίοι ο Πέτρος Μόρδος και ο Ούλριχ Βελς έδρασαν επίσης ως πληροφοριοδότες Από τον Ιανουάριο του 1943 το εμπορι-κό γραφείο του Ζακ στην οδό Κολοκοτρώνη 43 ήταν βασικό σημείο συνάντησης της οργάνωσης στο κέντρο της Αθήνας Ως μέλος της ομάδας του Γεράσιμου Παλούμπη και του laquoσαμποτέρ-φάντασμαraquo Γεώργιου Βαρνακιώτη ο Ζακ συμμετείχε σε πολλά σαμποτάζ στο λιμάνι του Πειραιά Ανάμεσα στα κατορθώματα της ομάδας ήταν η ανατίναξη του φορτηγού πλοίου laquoΣάντα Φεraquo ή laquoπλοίο του διαβό-λουraquo στο Κερατσίνι η ανατίναξη του οπλιταγωγού Β103 (21 Ιουνίου 1943) των ρυμουλκών laquoΤιτάνraquo και laquoΗρακλήςraquo και του μεταγωγικού Κ273 Ο Ζακ περνούσε πολλές ώρες στο laquoστρατηγείοraquo της Κολοκοτρώνη ώσπου τον Σεπτέμβριο του 1943 η διεύθυνση προδόθηκε laquoΟι Γερμα-νοί μπλοκάρουν το γραφείο της Κολοκοτρώνη Όλοι έχουν φύγει Ο Ζακ Κωστής παραμένει Δε φοβήται Συλλαμβάνεται Αντιμετωπίζει τους Γερμανούς με αφάνταστη ψυχραιμία Οι Γερμανοί εξαγριώνο-νται Τον δέρνουν και τον οδηγούν συνοδεία στην Γκεστάπο Πει-ραιώς όπου και τον ανακρίνουν εξαντλητικάraquo (Τα Νέα 971946) Ο συνεργάτης του Νίκος Αδάμ εκτελέστηκε ο ίδιος κατόρθωσε να διαφύγει Σύντομα απέκτησε πρόσθετο λόγο να περάσει στην πα-ρανομία Λίγες μέρες μετά κηρύχθηκε ο διωγμός των Εβραίων στην Αθήνα και ο Ζακ αναγκάστηκε να εξαφανίσει τα ίχνη του Κρύβεται στο Λιόπεσι (Παιανία) από τους Βαγγέλη Σιδέρη και Σταύρο Μπατά που συνδέονταν φιλικά με τον γαμπρό του Ηλία Δέντε Δίπλα στο σπίτι ήταν γερμανικό φυλάκιο laquoΚρατώντας τσίλιες ο λεβεντόγερος Βαγγέλης εγώ ξεσφράγιζα το ραδιόφωνο και άκουγα ειδήσεις από Λονδίνο και Κάιροraquo θα γράψει χρόνια αργότερα ο ίδιος Η δράση του ως σαμποτέρ συνδέσμου και πληροφοριοδότη στην laquoΕΟΠΔ Απόλλωνraquo αναγνωρίστηκε το 1949 από το Υπουργείο Στρατιωτικών ως ισοδύναμη με laquoεννιάμηνη υπηρεσία εν τη ζώνη επαφήςraquo και του απονεμήθηκε ο βαθμός του συνταγματάρχη Το 1968 κατέγραψε τις αναμνήσεις του από την Κατοχή σε ένα σπάνιο βιβλίο με τίτλο laquoΠτυ-χέςraquo που κοσμεί σήμερα τη συλλογή του ΕΜΕ

ΙωΣΗΦ ΝΙΣΣΗμΟ Ιωσήφ Νισσήμ είδε το πρώτο φως στην οδό Σαρανταπόρου στην Θεσσαλονίκη στις 22 Φεβρουαρίου 1919 Ήταν το τέταρτο παιδί της οικογένειας του εμπόρου Γαβριήλ Νισσήμ και της Μαρίας Αμπαστά-δο και μεγάλωσε σε ένα γαλλόφωνο σπίτι με καλή παιδεία Υπηρε-τούσε ως δόκιμος στη Σχολή Εφέδρων Αξιωματικών Πεζικού όταν ήχησαν οι σειρήνες της 28ης Οκτωβρίου Αγαπώντας τη στρατιωτική ζωή και μισώντας διπλά τους Γερμανούς ως Εβραίος και Έλληνας στρατιώτης αποφάσισε να συνεχίσει τον πόλεμο έστω και μόνος του Τις μέρες της γερμανικής εισβολής βρέθηκε μαζί με συναδέλφους του σε ένα καΐκι με προορισμό την Κρήτη Μετά την ηρωική άμυνα στο νησί επιβιβάστηκε στο βρετανικό καταδρομικό HMS Warspite και έφτασε στο λιμανι της Αλεξάνδρειας μετά από δυο μέρες που του φάνηκαν αιώνας εξαιτίας των συνεχών βομβαρδισμών από τα Στού-κας Στη Μέση Ανατολή ντύθηκε ξανά το χακί και ξεκίνησε μια μυθιστο-ρηματική ζωή Το καλοκαίρι του 1942 εντάχθηκε εθελοντικά στον laquoΙερό Λόχοraquo του συνταγματάρχη Χριστόδουλου Τσιγάντε Ήταν ο μόνος Εβραίος σε αυτή την μονάδα των 300 Ελλήνων που εκπαι-δεύτηκαν σε στρατόπεδο της Χάιφα ως επίλεκτοι laquoκομμάντοςraquo για καταδρομές πτώσεις με αλεξίπτωτο μάχες εκ του συστάδην ανα-τινάξεις κά Μετά τη Μάχη του Ελ Αλαμέιν (Οκτώβριος 1942) και την απόκρουση του Ρόμμελ ο Λόχος εντάχθηκε στη Φάλαγγα του Γαλλου στρατηγού Λεκλέρκ Ως γαλλομαθής ο Ιωσήφ εκτελούσε χρέη συνδέσμου κατά τις επιχειρήσεις κατά των Γερμανών στην Τυ-νησία Στην κρίσιμη Μάχη του Κσαρ Ριλάν (10-19 Μαρτίου 1943) το τζιπ όπου επέβαινε ανατινάχτηκε από νάρκη Για τον τραυματισμό του και την προσπάθειά του να σώσει έναν τραυματία Σενεγαλέζο στρατιώτη παρασημοφορήθηκε με την ανώτερη διάκριση το Χρυ-σούν Αριστείο Ανδρείας Ήταν η μεγαλύτερη τιμή σε Έλληνα μαχητή

εβραϊκού θρησκεύματος στον Βrsquo Παγκόσμιο Πόλεμο Εκτός από την επιχείρηση στη Σάμο (Οκτώβριος 1943) και την εντυπωσιακή εκκένω-ση 14000 Ιταλών αιχμαλώτων στην Τουρκία ο Ιωσήφ πήρε μέρος σε αναρίθμητες επιχειρήσεις και καταδρομές στην Βόρειο Αφρική από τον Λίβανο μέχρι την Κυρηναϊκή και αποστρατεύτηκε το 1945 με το βαθμό του ανθυπολοχαγού Στην Αθήνα ξαναβρήκε τους γονείς και τα τρία αδέλφια του Ηλία Ερρίκο και Δώρα που είχαν κρυφτεί Μόνο η μεγαλύτερη αδελφή Ρασέλ χάθηκε στο Άουσβιτς μαζί με συνολικά 80 μέλη των οικογενειών Αμπαστάδο Ασσέο και Νισσήμ Το 1947 παντρεύτηκε τη Ζαν Αροέστι μια Θεσσαλονικιά Εβραία που είχε γνωρίσει σε στρατόπεδο προσφύγων στο Χαλέπι της Συρίας κατά τη διάρκεια του Πολέμου Μετανάστευσαν στην Ιταλία όπου και ζουν μέχρι σήμερα

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 18

ΛΕωΝ ΒΑΡωΝΗ ζωή του Λέων Βαρών ξεκίνησε τον Δεκέμβριο του 1920 τις μέρες του Χανουκά στο Γκελί Μπολού (Καλλίπολη) της Ανατολικής Θρά-κης Το εβραϊκό του όνομα ήταν Γεουδά και ήταν γιος του Κερίδο Βαρών και της Όρο Κοέν μιας τυπικής ισπανοεβραϊκής οικογένειας με οθωμανική κουλτούρα Με την ελληνοτουρκική ανταλλαγή πλη-θυσμών εγκαθίστανται στην Καβάλα όπου γεννιούνται τα αδέλφια του Σαμουήλ Σουλτάνα-Σουζάνα και η μικρότερη η Σάρα που χάθηκε 10 χρονών Στην πολλαπλή ταυτότητα του νεαρού προστέ-θηκαν η ελληνικότητα και η συνείδηση του πρόσφυγα Αποφοίτησε από τη Μέση Εμπορική Σχολή Καβάλας και εργάστηκε σε διάφορες δουλειές για να ενισχύσει την φτωχή οικογένεια Η συνέχεια είναι γνωστή από σποραδικές αφηγήσεις Στις 14 Μαΐου 1942 συνελήφθη από τους Βουλγάρους και μεταφέρθηκε σε στρα-τόπεδο εργασίας στην Γκάρα Μπελίτσα κοντά στον σιδηροδρομι-κό σταθμό Δέκα μήνες αργότερα το τρένο στο οποίο επέβαιναν οι εκτοπισμένοι Εβραίοι της Καβάλας ndashκαι η οικογένειά τουndash που εξο-ντώθηκαν στην Τρεμπλίνκα πέρασε από την Γκάρα Μπελίτσα και μπροστά στα μάτια του Λέων Τότε ξεκίνησε η αντίστασή του Το καλοκαίρι δραπέτευσε με τον ξάδελφό του Μπίνιο Μεβοράχ κολύ-μπησαν τον Στρυμώνα και έφτασαν στην άδεια από Εβραίους Κα-βάλα Άγνωστο πώς ο Λέων διέφυγε στην Αθήνα και τη νύχτα του Γιομ Κιπούρ του 1943 βρέθηκε μαζί με άλλους 8 Εβραίους μεταξύ των οποίων και η οικογένεια Ντανιέλ Βαϊνστάιν σε ένα φορτηγό του ΕΑΜ με προορισμό την Πελοπόννησο Εντάχθηκε αμέσως στο 11ο Σύνταγμα Αρκαδίας του ΕΛΑΣ ως σύνδεσμος στην περιοχή Αράχω-βας Κερασίτσας Δολιανών και Κοσμά ενώ οι λογιστικές του γνώ-σεις τον έκαναν πολύτιμο στέλεχος στην Επιμελητεία του Αντάρτη (ΕΤΑ) Στην ταυτότητά του προστίθενταν τώρα και οι αριστερές ιδέες Στην περιοχή του Άστρους γνώρισε την οικογένεια του Ισαάκ Ρούσσο από την Θεσσαλονίκη που κρυβόταν στο χωριό Πλάτανος και συνδέθηκε με την κόρη Σέλλη Μετά τη Συμφωνία της Βάρκιζας επέστρεψε στην Καβάλα όπου άνοιξε εμπορικό κατάστημα όμως το στίγμα του laquoκομμουνιστήraquo τον καταδίωκε Στις 20 Αυγούστου του 1948 συνελήφθη στην Πάτρα ενώ προσπαθούσε να διαφύγει με καΐκι στην Παλαιστίνη μέσω Τερ-γέστης δικάστηκε και φυλακίστηκε για δύο χρόνια μετά τη στρα-

τιωτική του θητεία Τον Αύγουστο του 1952 παντρεύτηκε τη Σέλλη Ρούσσο στην Αθήνα και ίδρυσαν μαζί τη βιοτεχνία εσωρρούχων ΣΕΛ-ΒΑ Απέκτησαν δύο κόρες την Όρο-Οντέτ και τη Λουίζα Ο αιφνίδιος θάνατός του επήλθε στις 26 Σεπτεμβρίου 1991 Τον Δεκέμβριο του 1991 εκδόθηκε η ποιητική του συλλογή Οδός Πτολεμαίων σε επιμέλεια της κόρης του Οντέτ

μΑΝωΛΗΣ ΑΡΟυΧΟ αντάρτης-γιατρός γεννήθηκε στην Θεσσαλονίκη το 1914 το τέταρ-το παιδί μιας παραδοσιακής εβραϊκής οικογένειας Έχασε τον πατέ-ρα του Ιωσήφ όταν ήταν έφηβος Τελείωσε το δημοτικό της Allience Israelite Universelle και το Βrsquo Γυμνάσιο Αρρένων Θεσσαλονίκης Ολο-κλήρωσε τις σπουδές του στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και στρατεύτηκε λίγο πριν την κήρυξη του ελληνοϊταλικού πολέμου Παρέμεινε στην Θεσσαλονίκη όπου συγκροτήθηκε έμπεδο για την οργάνωση υγειονομικής υπηρεσίας του Γrsquo Σώματος Στρατού Τον Απρίλιο του 1941 ακολούθησε τη μεταφορά του νοσοκομείου στο νότο και παρέμεινε για λίγο στην Αθήνα προτού επιστρέψει στη γερμανοκρατούμενη πια ΘεσσαλονίκηΕργάστηκε για λίγο στο Δημοτικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης Ένα περιστατικό με Γερμανούς στρατιώτες τον τάραξε τόσο που εγκα-τέλειψε τη γενέτειρά του Στην Αθήνα διέξοδο στο ζόφο της πείνας και της τρομοκρατίας έδινε το φοιτητικό συσσίτιο του Αγίου Νικο-λάου Πευκακίων και διάφοροι ελληνοεβραϊκοί πυρήνες που συγκρο-τήθηκαν από το ΕΑΜ Αναμίχθηκε στις πρωτοβουλίες φυγάδευσης πολλών οικογενειών και του αρχιραββίνου Μπαρζιλάι και τελικά εγκατέλειψε κι ο ίδιος την πόλη Στα Δερβενοχώρια της Πάρνηθας προσκολλήθηκε στο 34ο Σύνταγμα Αττικοβοιωτίας του ΕΛΑΣ και έγινε ο γιατρός του ΙΙ Τάγματος του Συντάγματος με καπετάνιο τον Κώστα Αντωνόπουλο (laquoΚρόνοraquo) Τον Δεκέμβριο του 1943 το τάγμα εγκατστάθηκε στην Παρνασσίδα Ο Μανώλης απέδειξε αναρίθμητες φορές την αξία και το θάρρος του εξετάζοντας αρρώστους χειρουρ-γώντας τραυματίες και ακολουθώντας όλες τις μάχες ως υπεύθυνος πρώτων βοηθειών Το ΙΙ34 Τάγμα ήταν από τις πιο εμπειροπόλεμες μονάδες του ΕΛΑΣ με συνολικά 80 νεκρούς και διπλάσιους τραυμα-τίες και ο Μανώλης ένας από τους πιο δραστήριους αντάρτες-για-τρούς Ακόμη κι όσοι δεν έμαθαν ποτέ το όνομά του θυμούνταν έναν πολύτιμο laquoΕβραίο συναγωνιστήraquo που έσωζε ζωές Τον Οκτώβριο του 1944 προβιβάστηκε σε γιατρό του 34ου Συντάγματος όπου έμεινε ως τη Συμφωνία της Βάρκιζας (Φεβρουάριος 1945)

Μεταπολεμικά συνέβαλλε σημαντικά στο τιτάνιο έργο αποκατάστα-σης των πληγωμένων κοινοτήτων Στην Αθήνα ίδρυσε με άλλους Εβραί-ους γιατρούς την laquoΕπιτροπή Κοινωνικής Αρωγήςraquo για την φροντίδα των μελών της κοινότητας και οργάνωσε κατασκηνώσεις μεριμνώντας για ζητήματα διατροφής και περίθαλψης παιδιών και νέων Το 1952 πα-ντρεύτηκε την Λίλη Πάρδο από την Θεσσαλονίκη και απέκτησαν δύο κόρες την Αλίκη και τη Νέλλη Πέθανε τον Νοέμβριο του 1997

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 19

μωυΣ ΓΙΟυΣΟυΡΟυμΟ Μωύς Γιουσουρούμ ανήκει σε μια ιστορική ελληνοεβραϊκή οικογέ-νεια Ο παππούς του Μποχώρ ήρθε από τη Σμύρνη στην Αθήνα το 1860 και άνοιξε παλαιοπωλείο στη γωνία Καραϊσκάκη και Ερμού Το όνομα laquoΓιουσουρούμraquo καθιερώθηκε έκτοτε ως συνώνυμο της πε-ριοχής γύρω από το Μοναστηράκι Ο γιος του Νώε ταξίδεψε το 1913 στη Θεσσαλονίκη όπου παντρεύτηκε την αγαπημένη του αθηναία Μαζαλτώβ Χαμπίμπ που τον είχε ακολουθήσει Εκεί γεννήθηκαν ο Ισαάκ και ο Λεών Το 1917 η οικογένεια επέστρεψε στην Αθήνα αγόρασε το σπίτι στο Θησείο και γέννησε τέσσερα ακόμα παιδιά τον Μωύς (1920) τον Ιάκωβο την Τζόγια και την Στερίνα Ο Μωύς τελείωσε το Θ΄ Γυμνάσιο Αρρένων και σπούδασε στην οδο-ντιατρική σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών Στον Ελληνοϊταλικό Πόλεμο υπηρετούσε στον Ερυθρό Σταυρό ως ειδικευμένος ναρκωτής και έλαβε μέρος στη Μάχη της Κρήτης στον τομέα του Ηρακλείου μαζί με τον αδελφό του Ιάκωβο Οργανώθηκε σύντομα στο ΕΑΜ και πρωτοστάτησε στη δημιουργία φοιτητικών εβραϊκών πυρήνων της οργάνωσης στην πρωτεύουσα Με την έξοδο των Αθηναίων στο βου-νό (Σεπτέμβριος 1943) βρέθηκε στα Δερβενοχώρια της Πάρνηθας και πήρε το βάπτισμα του πυρός στις γερμανικές εκκαθαριστικές επιχει-ρήσεις του Οκτωβρίου Εντάχθηκε στον ΕΛΑΣ ως laquoΓιώργος Γαζήςraquo και ακολούθησε το Τάγμα Παρνασσίδας στην Φωκίδα Ο Ιάκωβος εντάχθηκε στο γειτονικό 36ο Σύνταγμα Τον Ιανουάριο του 1944 με εντολή της V Ταξιαρχίας του ΕΛΑΣ πέρασε στην Πελοπόννησο και τοποθετήθηκε στο 6ο Σύνταγμα Κορίνθου Εκεί αρχίζει η σημαντικό-τερη φάση της αντιστασιακής του ζωής Χάρη στην οργανωτικότητά του του ανατέθηκε η ευθύνη όλης της παραλιακής ζώνης ως προω-θημένο αντάρτικο φυλάκιο με έδρα στη Ζαρούχλα και την Ακράτα Συγκρότησε κινητή ομάδα που συνέλεγε πληροφορίες κατέστρεφε τηλεγραφικούς στύλους και σιδηροδρομικές γραμμές και εγκαθι-στούσε τηλεφωνικές συνδέσεις με τα ορεινά χωριά Το καλοκαίρι οργάνωσε μόνιμο Φρουραρχείο στη Λυκοποριά (Φ8) Μετά τις τελευταίες εκκαθαριστικές των Γερμανών τον Αύγουστο συνάντησε το Σύνταγμα στην ελεύθερη πια Κόρινθο Μετά την πα-ράδοση των όπλων του ΕΛΑΣ επέστρεψε στο Θησείο Με την ίδια αίσθηση καθήκοντος που επέδειξε στην Κατοχή πολέμησε με τον

Εθνικό Στρατό στον Εμφύλιο Πόλεμο (1947-1950) και παρασημοφο-ρήθηκε με το Αργυρούν Αριστείο Ανδρείας και τον Πολεμικό Σταυρό Ζει στην Αθήνα

μωυΣΗΣ μΑΤΑΘΙΑΣΟ Μωυσής Ματαθίας γεννήθηκε στις 29 Ιουνίου 1919 στο Βόλο Ήταν γιος του εμπόρου Ματαθία Ματαθία με καταγωγή από τα Ιωάννινα και της Ραχήλ Ματαθία το γένος Ζίδη από την Καρδί-τσα Τελείωσε το Γυμνάσιο Βόλου και το 1937 εισήχθη στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης με σκοπό να ακολουθήσει το επάγγελμα του θείου του Νισσήμ Ματαθία προέδρου της Ισ-ραηλιτικής Κοινότητας Αθηνών Λόγω του θανάτου του θείου του διέκοψε τις σπουδές του και επέστρεψε στο Βόλο Στην Κατοχή ξεκίνησε να προσανατολίζεται προς την Αντίσταση και συγκεκριμένα το ΕΑΜ που από τις αρχές του 1942 είχε εμφανι-στεί δυναμικά στην περιοχή της Θεσσαλίας Η προδιάθεση υπήρχε Ο άνδρας της μεγαλύτερης αδελφής του Εσθήρ Νίκος Σαμουηλίδης από την Καρδίτσα ήταν προπολεμικά οργανωμένος στο ΚΚΕ Ο Μωυσής εντάχθηκε στην πρώτη συλλογικότητα του ιταλοκρατούμε-νου Βόλου Ήταν ο Σύλλογος Αποφοίτων Γυμνασίου και Φοιτητών που οργάνωνε συσσίτια για τους πεινασμένους της πόλης θεατρικά έργα καλλιτεχνικές δραστηριότητες και συναυλίες Από τις αρχές του 1943 όλες οι δραστηριότητες συντονίζονταν από την Ενιαία Πανελλαδική Οργάνωση Νέων (ΕΠΟΝ) Ανήκοντας στην πρωτοπο-ρία της νεολαίας του Βόλου ο Μωυσής Ματαθίας ήταν από αυτούς που έγραφαν τα αντικατοχικά θεατρικά σκετς της ΕΠΟΝ όπως laquoΟ Βόλος τραγουδάειraquo laquoΦοιτητικές ανησυχίεςraquo laquoΌλα άλλαξανraquo κά Μετά τη συνθηκολόγηση της Ιταλίας (Σεπτέμβριος 1943) εγκατέ-λειψε το Βόλο και προσχώρησε στον ΕΛΑΣ που είχε αρχίσει να εξαπλώνεται στην ανατολική Θεσσαλία Η μόρφωση και αφοσίωσή του τον ανέδειξαν σύντομα σε στέλεχος του 54ου Συντάγματος στο Πήλιο Τον Οκτώβριο ανέλαβε υπεύθυνος Επιμελητείας στην νεο-σύστατη ΧVI Tαξιαρχία Ανατολικής Θεσσαλίας Το καλοκαίρι του 1944 βρέθηκε στο επιτελείο της Ομάδας Μεραρχιών Στερεάς (ΟΜΣ) με διοικητή τον υποστράτηγο Κωνσταντίνο Τσαμάκο καπετάνιο τον Βαγγέλη Παπαδάκη (laquoΤάσο Λευτεριάraquo) και έδρα το Καρπενήσι την πρωτεύουσα της laquoΕλεύθερης Ελλάδαςraquo Ήταν από τους ελάχι-

στους Έλληνες Εβραίους που υπηρέτησαν σε τόσο υψηλή θέση στην ιεραρχία του ΕΛΑΣΠαρά τις μεταπολεμικές διώξεις τελείωσε τις σπουδές του το 1949 Εργάστηκε στο ΚΙΣ και στον Οργανισμό Περίθαλψης και Αποκα-τάστασης Ισραηλιτών Ελλάδας (ΟΠΑΙΕ) ως δικηγόρος Το 1964 πα-ντρεύτηκε την Παυλίνα Κοέν από την Θεσσαλονίκη και απέκτησαν δύο παιδιά τον Ανδρέα και τον Αλέξανδρο Πέθανε στην Αθήνα τον Μάιο του 2010

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 20

ΣΑΛΒΑΤωΡ μπΑΚΟΛΑΣΜια ξεχωριστή περίπτωση ανάμεσα στους Εβραίους αντάρτες γεννή-θηκε τον Δεκέμβριο του 1922 στην Πρέβεζα και μεγάλωσε στα Γιάν-νενα από όπου καταγόταν ο πατέρας του Η αντιστασιακή διαδρομή του Σαλβατώρ Μπακόλα προδιαγράφηκε την πρώτη χρονιά της Κα-τοχής Ως ένας από τους υπεύθυνους του ΕΑΜ Νέων στα Γιάννενα καθοδηγούσε περίπου 80 νεαρούς Γιαννιώτες Εβραίους Ανέπτυξε έντονη μαχητικότητα Μαζί με τον Μωσέ Ντόστη σκόρπιζε προκη-ρύξεις στην πλατεία Πάργης έγραφε συνθήματα και απειλούσε ανοι-χτά όσους Εβραίους διατηρούσαν σχέσεις με Ιταλούς ή Γερμανούς στρατιώτες Συνέχισε την αντιστασιακή του δράση στην Αθήνα όταν τον Φε-βρουάριο του 1942 εγγράφηκε στο Τμήμα Χημείας του Πανεπιστημί-ου Η συνθηκολόγηση της Ιταλίας τον βρίσκει ενεργό μέλος του φοι-τητικού ΕΑΜ (Σπουδάζουσα) με το ψευδώνυμο laquoΣωτήρηςraquo Με την έξοδο στο βουνό ο ένοπλος αγώνας για τον ενθουσιώδη Γιαννιώτη ήταν μονόδρομος Παρέμεινε στην Πάρνηθα αρχικά στον Εφεδρικό ΕΛΑΣ Λιάτανης (Άγιος Θωμάς) και στη συνέχεια στο Ι34 Τάγμα Ατ-τικής του θρυλικού καπετάν Θεοχάρη Πολύχρονου που φρουρούσε τις πύλες της laquoΕλεύθερης Ελλάδαςraquo Τον Ιανουάριο του 1944 παρου-σιάστηκε στην εδρα της V Ταξιαρχίας του ΕΛΑΣ στο Λιδωρίκι και τοποθετήθηκε στον Λόχο Διοίκησης με διοικητή τον λοχαγό Γιάν-νη Λαζαρίδη Τον Μάιο ο Λόχος εκπαιδευόταν στην κοιλάδα του Μόρνου εν όψει ενός θερμού καλοκαιριού Ο Σαλβατώρ διακρίθηκε στη Μάχη της Άμφισσας (2 Ιουλίου 1944) και στην επική μάχη στις Καρούτες Φωκίδας (5 Αυγούστου 1944) όταν ένα γερμανικό από-σπασμα μάχης του επίλεκτου 18ου Συντάγματος Ορεινών Κυνηγών περικυκλώθηκε και εξοντώθηκε μέσα στο χωριό 97 Γερμανοί σκο-τώθηκαν και 105 αιχμαλωτίστηκαν Δεν ξεχνούσε ποτέ πως μια ολό-κληρη νύχτα περίμεναν το σύνθημα για την πρωινή επίθεση χωρίς να μιλάνε ή να καπνίζουν για να μη γίνουν αντιληπτοί Ο ίδιος ήταν ένας από τους περίπου 50 αντάρτες που τραυματίστηκαν σε αυτή

τη μεγαλειώδη αναμέτρηση Μια σφαίρα τον βρήκε στη δεξιά κνή-μη καθώς μαχόταν σώμα με σώμα με τους Γερμανούς Νοσηλεύτηκε στο αναρρωτήριο της Ταξιαρχίας στο χωριό Πενταγιοί Όταν τον Οκτώβριο η Ταξιαρχία μετονομάστηκε σε ΙΙ Μεραρχία του ΕΛΑΣ ο laquoΣωτήρηςraquo ήταν ένας από τους 30 αντάρτες της Υποδειγματικής Διμοιρίας ΕΠΟΝ του Λόχου Διοίκησης Ήταν ο μόνος από την οικογένειά του που επέζησε του Ολοκαυτώ-ματος Σύζυγος της Ντόρας Κοέν και πατέρας της Έστερ έφυγε από τη ζωή στις 8 Ιουλίου 2012

ΣΑΡΑ ΓΕΣΟυΑΓεννημένη στην laquoοβριακήraquo της Χαλκίδας το 1927 η Σάρα (ή Σαρίκα) Γεσούα ανήκει στις εμβληματικές φυσιογνωμίες της Αντίστασης Ο πόλεμος τη βρήκε μαθήτρια στη Δημόσια Εμπορική Σχολή Χαλκί-δας Μετά τον πρόωρο θάνατο του πατέρα της (1927) ζούσε με την μητέρα της Ζαφείρα και τη μεγαλύτερη αδελφή της Γιάφφα στην οδό Κώτσου κεντρικού δρόμου της εβραϊκής γειτονιάς Η μητέρα της ήταν αδελφή του συνταγματάρχη Μαρδοχαίου Φριζή γεγονός που έπαιξε καταλυτικό ρόλο στη διαμόρφωση της πατριωτικής της συνείδησης Πριν κλείσει τα 14 η Σάρα περιέθαλπτε τραυματίες στο στρατιωτικό νοσοκομείο της πόλης ως εθελόντρια νοσοκόμα Επόμενο βήμα ήταν η Αντίσταση Η δραστήρια εβραιοπούλα προμη-θεύτηκε για την ίδια και την μητέρα της ψεύτικες ταυτότητες Με την έναρξη της γερμανικής κατοχής (Οκτώβριος 1943) η Σάρα συνεννοή-θηκε με το ΕΑΜ πήρε τη μητέρα της και εγκατέλειψαν την Χαλκίδα για τη Στενή όπου ζούσε η αδελφή της με τον άντρα της Για να προφυλάξει από τις επιδρομές των Γερμανών τους τρομοκρα-τημένους Εβραίους που είχαν καταφύγει στα βουνά η Αντίσταση τους σκόρπισε σε διάφορα χωριά (Πάλιουρας Θεολόγος Στρόπωνες Βασιλικό) και αργότερα οργάνωσε δίκτυο διαφυγής με καΐκια για την Τουρκία από την περίφημη παραλία των Τσακαίων Η νεαρή Σάρα έγινε δασκάλα στο απομονωμένο χωριό Κουρκουλοί δουλεύο-ντας δραστήρια στην ΕΠΟΝ Μετά την φριχτή δολοφονία της ξαδέλ-φης της Μέντης Μόσχοβιτς από τα Τάγματα Ασφαλείας στους Στρό-πωνες (4 Μαρτίου 1944) και τον εμπρησμό του χωριού Κουρκουλοί προσκολλήθηκε στα αντάρτικα τμήματα Αμέσως καθιερώθηκε ως ομιλήτρια που κήρυττε με πάθος τον ένοπλο αγώνα ιδιαίτερα στις νεαρές γυναίκες Σύντομα σχημάτισε ανεξάρτητη γυναικεία ομάδα που πολεμούσε μάζευε πληροφορίες και ξεσήκωνε τον κόσμο στα χωριά Ένας Αμερικανός δημοσιογράφος που βρέθηκε στην κατεχό-μενη Εύβοια της αφιέρωσε ξεχωριστό απόσπασμα στην ανταπόκρι-σή του για τους Έλληνες αντάρτες laquoΕίναι ένα κοντό δεμένο κορίτσι με μαύρα μαλλιά και γαλάζια μάτια Τρέχει σαν άντρας και μπορεί να χτυπήσει ένα καρύδι σε απόσταση 200 γυάρδες Είτε φωνάζει παραγγέλματα είτε δίνει σήμα με τα χέρια της στο Λόχο είτε τρα-γουδάει στα ορεινά μονοπάτια το κάνει με πάθος και περηφάνειαraquo Η Απελευθέρωση τη βρήκε καπετάνισα της Υποδειγματικής Διμοι-

ρίας Γυναικών του 7ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ και ήδη θρυλική

μορφή ανάμεσα στους αντιστασιακούς της Εύβοιας με το όνομα laquoΚα-

πετάνισσα Σαρίκαraquo Σήμερα ζει στο Τελ-Αβίβ

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 21

Οι σελίδες που ακολουθούν πε-ριλαμβάνουν όσα ονόματα Εβραίων αντιστασιακών πεσόντων στις μά-χες και εκτελεσμένων σε αντίποινα μπορέσαμε να συγκεντρώσουμε Η τελική μορφή του καταλόγου των αντιστασιακών βασίστηκε στη λίστα ονομάτων που επεξεργάστηκε η Έφη Εζρατή και δημοσιεύτηκε στο βιβλίο του Steven Bowman Η Αντίσταση των Εβραίων στην Κατοχική Ελλά-δα (Έκδοση ΚΙΣ Αθήνα 2013) Ο κατάλογος ονομάτων των πεσόντων και εκτελεσμένων συμπληρώθηκαν με βάση αδημοσίευτο υλικό από το αρχείο του ΕΜΕ και αποδελτίωση αρχειακού υλικού και δευτερογενούς βιβλιογραφίας Με την πεποίθηση πως αποτελεί ένα μόνο βήμα μιας έρευνας που συνεχίζεται παραδίδου-με τα ονόματα ως συμβολή στην ιστο-ριογραφία και ελάχιστο φόρο τιμής στους αντιστασιακούς Εβραίους που θυσιάστηκαν για την ελευθερία

ΚΑΝΤΙΣ ΓΙΑ ΤΟυΣ πΕΣΟΝΤΕΣΑς μεγαλυνθεί και ας αγιαστεί το μεγάλο όνομα Του στον κόσμο που έπλασε κατά τη θέληση Του Αμέν Ας βασιλεύσει η βασιλεία Του ας πραγματοποιηθεί η λύτρωση και ας συντομευτεί ο ερχομός του μασσίαχ στη διάρκεια της ζωής μας και στις ημέρες μας και στη διάρκεια της ζωής όλου του Ισραήλ γρήγορα και σύντομα και πείτε Αμέν

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 22

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣ Ντάριο (Δαβίδ) Ααρών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΑνρύ Ααρών Καβάλα Αρμάνδος Ααρών Κέρκυρα Σαλώμ Αβδελάς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ααρών Αβδελάς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Βίκτωρ Αβδελάς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σολομών Αβδελάς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ζακ Αβραάμ Καβάλα Βιτάλ Αελιών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ ΘεσσαλίαΟυίλιαμ Ισαάκ Αζάρ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλμπέρτος Αζάρ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ζουλύ (Ιουλία) Αζάρ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Λάζαρος (Ελιέζερ) Αζαρία Βέροια ΕΑΜ ΕΤΑ ΘεσσαλίαΜωρίς Αζί Ρένα Αζούζ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σαλβατώρ Αζούζ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Λεών Αζουλί [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωρίς Ακαρά Ηλίας Αλαλούφ Αθήνα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] ΑττικήΣόλων Αλαλούφ Ρασέλ Άλβο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ Δυτική ΜακεδονίαΠαλόμπα Άλβο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ Δυτική ΜακεδονίαΣαλβατώρ Αλγούσσης Νισήμ Αλκαλάη Διδυμότειχο Σαμουήλ Αλαλούφ Ηλίας Αλαλούφ Σεμτώβ Αλαλούφ Θεσσαλονίκη Σολομών Αλαλούφ Θεσσαλονίκη ΒΣΑ Δυτική ΘεσσαλίαΑλμπέρτος Αλαλούφ Βόλος Ραούλ Αλμοσνίνο Θεσσαλονίκη Ελίας Αλμοσνίνος Δανιήλ (Δανέλος) Αλχανάτης Αθήνα ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Αθήνα ΕύβοιαΖακίνος Αλχανάτη Γεουδά Αμάρ Τρίκαλα ΕΛΑΣ ΕύβοιαΛεών Αμάρ Χαλκίδα ΕΛΑΣ ΕύβοιαΖοζέφ Αμαρίλιο Αλμπέρτο Αμαρίλιο Θεσσαλονίκη ΕΑΜ ΑθήναΙσαάκ Αμίρ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΝτάριο Αμίρ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ζουλύ (Ιουλία) Αμίρ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δαβίδ Αμίρ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑλβέρτος Αμών Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΒίκτωρ Αμών Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Γιακώβ Αράρ Καστοριά [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Γεουντά Αράρ Καστοριά [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αβραάμ Αρδίττης Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΤσιάκο Αρούχ Θεσσαλονίκη Μανώλης Αρούχ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑλμπέρτος Ασσέο Ελί Αττάς ΕΑΜ Αθήνα

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣ Μωύς Αττάς Αθήνα ΕΛΑΣ ΚορινθίαΊνο Αττάς Θεσσαλονίκη Θεσσαλονίκη Αττίας Καβάλα Ισαάκ Αχάρ Μιχάλης Βαλαής Ιωάννινα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλβέρτος Βαλεστάιν Αθήνα ΕΠΟΝ ΑθήναΣίμων (Σίμος) Βαλεστάιν Αθήνα ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΙακώβ Βαρούχ Σάμπυ (Σαμπετάι) Βαρσάνο [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΑβραάμ Βαρών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΛεών-Γεουδά Βαρών Καβάλα ΕΛΑΣ ΠελοπόννησοςΜαξ Βαρών Καβάλα ΕΑΜΕΤΑ ΕλασσόναΕλιάου Βεϊσσή Αλμπέρτο Βελλέλης Πάτρα ΕΛΑΣ ΠελοπόννησοςΕμμανουήλ Βελλέλης Πάτρα ΕΛΑΣ ΠελοπόννησοςΖακ Βεντούρα Θεόφιλος Βιτάλης Βόλος Σαμουήλ Λεών Γαβριηλίδης Αθήνα Αλμπέρτος Γαβριηλίδης Σάρα Γεσουά Χαλκίδα ΕΛΑΣ ΕύβοιαΓιομτώβ Γιακοέλ Τρίκαλα Γιακοέλ Καβάλα Αλμπέρ Γιαχμπές Καβάλα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλμπέρτος Γιαχόν Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Στέλλα Γιαχόν Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ιακώβ Γιουσουρούμ Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜωύς (Μωρίς) Γιουσουρούμ Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά Ελλάδα ΚορινθίαΠέπο Γιωσέφ Νταρών Γκανής Μάρκος Γκανής Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σολομών Γκανής Αγρίνιο [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σόλων Γκανής Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ιωσήφ Γκατένιο Θεσσαλονίκη Δαβίδ Γκατένιο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ Σαλτιέλ Γκατένιο Θεσσαλονίκη Ιακώβ Γκερσόν Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Γκρότας Ιερεμίας Δανιήλ Ιωάννινα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Εδουάρδος Δάφφας Βόλος ΕΛΑΣ ΕύβοιαΙωσήφ Δαβίδ Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜίμης Δαβίδ Σαμουήλ Δαβίδ Σαμουήλ Δέντης Χανιά [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δαβίδ Εζρά Καρδίτσα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Χαΐμ Εζρά Μωρίς Εζρά Αλμπέρτος Εζρατή Δαβίδ Ελιάου Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΜισέλ Ηλίας Αβραάμ Ελιάν Θεσσαλονίκη ΕΑΜ Κεντρική ΜακεδονίαΒίκτωρ Ελιασάφ Ηλίας Ελιασάφ Ηλίας Ελιέζερ Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Λάζαρος Ελιέζερ Άρτα ΕΑΜ Ήπειρος Ισαάκ Ελιέζερ Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ισαάκ Εμμανουήλ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΗλίας Ερρέρα

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΟΙ

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 23

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣ Μωρίς Ερρέρα Θεσσαλονίκη ΘεσσαλονίκηΜωύς ΕσκαλονίΣαμουήλ Εσκινατζής Λάρισα ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΜωρίς Εσφόρμες Θεσσαλονίκη Αβραάμ Ζακ Καβάλα Μηνάς Ζακ Βόλος Ιωσήφ Ζακάρ Βόλος Σάββας Ιακώβου Βόλος ΕΛΑΣ Δυτική ΘεσσαλίαΧαΐμ Ιακώβου Βόλος Αλβέρτος Ιεσουλάς Βόλος Μωυσής Ελιά Ιεσουλάς Βόλος Ιωσήφ Ίζης Τρίκαλα Λεών Ίντης (ή Ίντας) Αθήνα ΕΛΑΣ Γιωσέφ Ίσσης Σάββας Ίσσης Άρτα Λούνα Ισχάκ Μπίτολα Μεντές Ισχάκ Μπίτολα Πέκο Ισχάκ Μπίτολα Αλβέρτος Ιωσήφ Οβαδίας Μωρίς Καζές Κομοτηνή ΒΣΑ Ανατολική ΘεσσαλίαΆρης Καζές ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΣαμουήλ Καζές Άλμπερτ Κάκις ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΚάρμεν Κάκις ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΦρέντερικ Κάκις ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΖακ Κάκις ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΕμίλ Κάκις Δράμα Γεουντά Καλέφ-Εζρά Ιωάννινα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Αβραάμ Καλέφ-Εζρά Ιωάννινα ΕΑΜ Ήπειρος Δαβίδ Καλντεράν Μπίτολα Σαμουήλ Καλντεράν Μπίτολα Ζουλί Καλδερόν Καλδερόν Φλώρινα Καλδερόν Φλώρινα Γκίτα Καλντερών Μπίτολα Λούνα Καλντερόν Κάρλο Καλντερόν Μπίτολα Ματίκα Καμπελή Τρίκαλα Μίμης Καμπελής Τρίκαλα Νισσήμ Καμχής ΕΑΜ ΜεσσηνίαΜωύς Καμχή Θεσσαλονίκη Μωυσής Καμχής Λάρισα Γιαχιέλ Καπέτας Σολομών Καπέτας ΕΑΜ Θεσσαλία Ηλίας Καπέτας Τρίκαλα Ζακ Καπόν Ματίλντα Καπόν Θεσσαλονίκη Δυτική ΜακεδονίαΚάρολος Καράσσο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΕμμανουέλ Καράσσο Θεσσαλονίκη Γιωσέφ Καράσσο Θεσσαλονίκη Ζακ Καράσσο Θεσσαλονίκη Δανιήλ Καράσσο Θεσσαλονίκη Μωύς Καράσσο Θεσσαλονίκη Τζιάκο Καράσσο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜπέττυ Καράσσο Θεσσαλονίκη Αλμπέρτο Καράσσο Θεσσαλονίκη

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΟΙ

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΝταίζυ Καράσσο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΝιγρίταΖακ Καπόν Άλμπερτ Κασόρλα Μπίτολα Ισαάκ Κασούτο Κασούτο Λάρισα Σολομών Κάστρο Βόλος Ζακ Κατάν Νισσήμ Καμχή Σαμουήλ (Μπόμπυ) Κοέν Δαβίδ Κοέν Πρέβεζα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΔαβίδ Σαμπετάι Κοέν Έλι Κοέν Μεναχέμ Κοέν Μενασέ Κοέν Γεσούα Κοέν Γιακώβ Κοέν Λάουρα Κοέν Χαΐμ Κοέν Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΑλβέρτος Κοέν Δράμα Αλβέρτος Κοέν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΙτσχάκ Κοέν Ξάνθη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΙωσήφ Κοέν Λουί Κοέν Ξάνθη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΖοζέφ Κοέν Κρήτη Μωρίς Κοέν Ιωσήφ Αβραάμ Κοέν Ιωάννινα Μιχαήλ Ηλίας Κοέν Ιωάννινα Σαμουήλ Κοέν Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ηλίας Κοέν Θεσσαλονίκη Ρόζα Κοέν Θεσσαλονίκη Σαμ Κοέν Θεσσαλονίκη Στέλλα Κοέν Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Κεντρική ΜακεδονίαΗλίας Γιουδά Κοέν Λάρισα Πίνχας Κοέν Φλώρινα Ιωσήφ Κοέν Φλώρινα Λέων Κοέν Αθήνα Μωυσής Κοέν Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑαρών Κοέν Αθήνα Ζακίνος Κοέν Αθήνα ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Αθήνα ΕύβοιαΜωσέ Κοέν Καβάλα Δαβίδ Μιχαήλ Κοέν Πρέβεζα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΆννα Κοέν Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΜπαρούχ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ντάριο Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Χαΐμ Σαμουήλ Κοέν Βόλος ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΙακώβ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ισαάκ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ιακώβ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Καρολίνα Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Λέων Ιωσήφ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Νισσήμ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Πέπος Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ραχήλ Κοέν Βόλος EΠΟΝ Εθνική Αλληλεγγύη ΕΛΑΣ Σαμουήλ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σίμων Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σλόμο Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ]

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 24

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΖαχαρίας Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ζουλύ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ροζίτα Κοέν Βόλος ΕΠΟΝ Σαμπετάι Κοέν Βόλος ΕΠΟΝ Σαλβατώρ Κοέν Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΒίκτωρ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Νταβίκο Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ηλίας Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωρίς (Μωσέ) Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μασλάχ Κοέν Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΣολομών Κοέν Ιωάννινα Σόλων Κομίδης Κομοτηνή Μισέλ Κονέ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ηλίας Κονές Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΜωυσής Κονές Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Τόρι Κουένκα Θεσσαλονίκη ΘεσσαλονίκηΙάκωβος Κούμερης Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΖακ Κωστής Χαλκίδα Απόλλων- Υβόννη ΑθήναΑλμπέρτος Λαζάρ Λάρισα ΕΛΑΣ Κεντρική ΘεσσαλίαΙσαάκ Λαζάρ Λάρισα ΕΛΑΣ Κεντρική ΘεσσαλίαΝισσήμ Λαζάρ Σαλβατώρ Λαζάρ Λάζαρος Λαζάρ Ιωσήφ Λαχανάς Μωυσής Λεβή Νίνο Λεβή Οβαδίας Λεβή Ρόζα Λεβή Σόλων Αβραάμ Λεβή Ζαχαρίας Λεβή Ζακ (Ιακώβ) Λεβή Θεσσαλονίκη Ερρίκος Λεβή Ιωάννινα ΕΔΕΣ ΙωάννιναΧαΐμ Λεών Λεβή Ιωάννινα Ααρών Λεβή Τρίκαλα Ηλίας Λεβή Τρίκαλα Καίτη Λεβή Τρίκαλα Σολομών Αβραάμ Λεβή Τρίκαλα Μεΐρ Λεβή Τρίκαλα Αβραάμ Λεβή Θεσσαλονίκη Αβραάμ Λεβή Χαλκίδα Ηλίας Λεβή Αθήνα ΕΑΜ ΑθήναΕμμανουήλ Λεβή Αθήνα Μανώλης Λεβή Ματαθίας Λεβή Χαΐμ Λεβής Ιωάννινα ΕΑΜ ΑθήναΣίμων Λεβή Λάρισα Ρούλα (Ραχήλ) Λεβή Δαβίδ Λεβής Βόλος ΕΑΜ ΘεσσαλίαΜωυσής Λεβής Βόλος Νέλλος Λεβής Βόλος Ζάχος Λεβής Βόλος Λέων Λεβής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΙακώβ Μαγρίζος Λάρισα Σιμαντώβ Μαΐσης Ραφαήλ Μάλτης Ιωάννινα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΡαούλ Μάνο Ραχήλ Μάνο Ματθίλδη Μασαράνο [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΙσαάκ Μασσότ Μωυσής Ματαθίας Βόλος ΕΛΑΣ ΘεσσαλίαΖάκο Ματαθίας Βόλος Λέων Ματαλόν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΣαλομών Ματαλόν Ματίλντα Ματαράσσο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ Δυτική ΜακεδονίαΝισσήμ Ματαθίας Κέρκυρα Πάππας Μάτσας Μωύς Μάτσας Χαΐμ Μάτσας Ιωάννινα Ελιασάφ Μάτσας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιεσούα Μάτσας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιωσήφ Μάτσας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΣολομών Μάτσας Ιωάννινα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σλόμο Ματσίλ Ιωάννινα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑβραάμ Μεβοράχ Καβάλα ΕΛΑΣ Σαμουήλ Μεγίρ Ιωάννινα Βιτάλ Μεγίρ Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Λέων Μεΐρ Ηλίας Μιζάν Ιακώβ Μιζάν Λέων Μιζάν Σαμπετάι Μιζάν Σαούλ Μιζάν Βουλγαρία Δαβίδ Μιζάν Δράμα Σάμυ Μιζάν Λάρισα Ισαάκ Μιζάν Αγρίνιο Ζακίνος Μιζάν Βόλος Τζάνι Μιζάν Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιωσήφ Μιζραχής Αθήνα ΕΑΜ ΠελοπόννησοςΑλμπέρτος Μιζραχής Λάρισα

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΜήνας Μιζραχής Βόλος Σαρίνα Μιζραχή Βόλος Ζακ Μιζραχής Βόλος Χαΐμ Μιζραχής Βόλος Αλμπέρτος Μινέρβο Χανιά ΒΣΑ ΚρήτηΤζένη Μινέρβο Χανιά Μισκατέλ Διδυμότειχο Μισκατέλ Διδυμότειχο Χαΐμ Μιζραχής Βόλος Λιλή Μητράνι Θεσσαλονίκη Ροβέρτος Μητράνι Σέρρες ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑβραάμ Μιχαήλ Ιωάννινα Μιωνή Αγρίνιο Μωυσής Μιωνής Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιωνάς Μιωνής Αγρίνιο ΕΑΜ Σαμ Μοδιάνο Θεσσαλονίκη Έλιο Μοδιάνο Σόφη Μολτίαχ Μόλχο Α Μόλχο Θεσσαλονίκη Μωυσής Μόρδος Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική Θεσσαλία Μορδώχ Μέντη Μόσκοβιτς Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΕύβοιαΑλίκη Μουρτζούκου Βόλος Δαβίδ Μπακόλας Σαλβατώρ Μπακόλας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΝισσήμ Μπακόλας Ιωάννινα Σιών Μπακόλας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιάκωβος Μπαλέστρας Κέρκυρα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ραφαήλ Μπαρκή Σολομών Μπαρκή Αθήνα Ιακώβ Μπαρτζιλάι Αθήνα Ιωσήφ Μπαρτζιλάι Αθήνα Νισσήμ Μπατής Ιωάννινα Βίκτωρ Μπατής Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΚουτιέλ Ιακώβ Μπέγας Λάρισα Αλμπέρτος Μπέζα Ζακλίν Μπέζα Άλφρεντ Μπέζα Θεσσαλονίκη Μόνικα Μπέζα Θεσσαλονίκη Ελένη Μπέζα Θεσσαλονίκη Αρμάντο Μπεζές Θεσσαλονίκη ΕΑΜ ΘεσσαλίαΜωσέ (Μωρίς) Μπέλλο Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΣαλβατόρε Μπεν Γιαΐς Πέπο Μπενοζίλιο ΕΑΜ ΑθήναΑλμπέρτο Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη Βενιαμίν Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη Μωσέ Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη Ντικ Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΖακ Μπενβενίστε Δαβίδ Μπενβενίστε Καβάλα Έστερ Μπενβενίστε Λάρισα Νταίζη Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΑθήναΧαΐμ Μπενρουμπή Μωρίς Μπενρουμπή Αλβέρτος Μπενρουμπή Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜεναχέμ Μπενσιών Καβάλα Ιωσήφ Μπενσουσάν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΙακώβ Ισραήλ Μπεράχα Τρίκαλα ΕΛΑΣ Δυτική ΘεσσαλίαΓεουντά Μπεράχα Βιτάλ Μπεράχα Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΜεντές Μπεσαντσή Μωσέ Μπέσο Αθήνα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μπετσαλέλ Μπεχάρ Ζακ Μπεχάρ Μάρκος Μποττόν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Σαλομόν Μπούρη Ντόρα Μπουρλά Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΓιολάντα Μπουρλά Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΛεών Μπουρλάς Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΣολομών (Σάρδος) Μπουρλάς Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΜωυσής Μπουρλάς Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΑβραάμ Μπουρλάς Θεσσαλονίκη Σάρα Μπουρλά Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΤσελεμπή Μπουρλά Σέρρες ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΜωρίς Μπουρλάς Γιακώβ Μποχορόπουλος Ιωάννινα Ροβέρτο Μπρέλλης Δαβίδ Μπρούδο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜιχάλης Μπρούδο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική Μακεδονία Ερνστ Μύλλερ Αθήνα Ισαάκ (Γιτσχάκ) Μωυσής (Μωσέ) Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική Μακεδονία Γιομτώβ Μωσέ Ιωάννινα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΔαβίδ Μωυσής [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ασέρ Μωυσής Τρίκαλα ΕΑΜ ΑθήναΕσδράς Βενιαμίν Μωυσής Λάρισα ΕΛΑΣ ΘεσσαλίαΕσδράς Δαβίδ Μωυσής Λάρισα ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΑλβέρτος (Αβραάμ) Μωυσής Βόλος

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΟΙ

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 25

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΣλόμο Ναούμ Ηλίας Ναούμ Ιωάννινα Μαρσέλ Νατζαρή Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΔαβίδ Ναχμίας Άρτα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Σαμ Ναχμίας Αθήνα Μιχαήλ Νεγρίν Αθήνα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Αλβέρτος Νεγρίν Τρίκαλα Ισαάκ Νεγρίν Τρίκαλα Βενιαμίν Νεγρίν Τρίκαλα ΕΛΑΣ Δυτική ΘεσσαλίαΛουίζα Νεγρίν Λάρισα ΕΠΟΝ ΘεσσαλίαΙωσήφ Νεχαμά Ισαάκ Νεχαμά Αθήνα ΕΛΑΣ Δυτική ΘεσσαλίαΡοέλ Νισαχόν Ζακ Νισσάν Σολομών Νισσήμ Ηλίας Σαμ Νισσήμ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΓιοέλ Νιτσαχόν Τρίκαλα Πωλ Νόαχ Ισίδωρος Νόαχ Ισαάκ Ντάσα Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΒιτάλ Ντάσα Θεσσαλονίκη Ιωσήφ Ντεκάστρο Χανιά ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜαρσέλ Ντεμάγιο Μπίτολα Μωσέ Ντόστης Ιωάννινα ΕΑΜ Νέων ΙωάννιναΝτίνος Οβαδίας Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΙσαάκ Οβαδία Δράμα ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΝτάνυ Οβαδίας Θεσσαλονίκη Σαλβατώρ Οβαδίας Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΙσαάκ Οβαδίας Ιωσήφ Ντάριο Ουζιέλ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΒαρών Πάρδο Καβάλα Μωύς Πάρδο Καβάλα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΣάββας Πάρδο Καβάλα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΆνια Πάτσνικ Βιέννη ΕΠΟΝ Χάρυ Πάτσνικ Βιέννη Μπαρούχ Πεζόντες Αβραάμ Πελές Ιωσήφ Πέπο Αθήνα Π Περαχιά Φλώρα Περαχιά Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική Μακεδονία Περαχιά Αλλέγρα Πέσσαχ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δαβίδ Πέσσαχ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωυσής Πέσσαχ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μεσουλάμ Πέσσαχ Φλώρινα Χαΐμ Πίντο Μωρίς Πίνχας Μωρίς Πιπανό Ερρίκος Πιπανό Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΧαΐμ Πολίτης Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωυσής Πολίτης Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ηλίας Πολίτης Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μπεν Ποράτ Γιακώβ Πούλος Αλμπέρτος Πρίζναλης Σέρρες ΕΑΜ ΘεσσαλίαΝτόρα (Ντορίκα) Ραμπάν Ραπέτης Άλχη Ραφαήλ Αθήνα Δαβίδ Ραφαήλ Ιωάννινα Λέων Ρεβή Αθήνα Σιμαντώβ Ρόζεν Εφραίμ Ρόζενμπεργκ Θεσσαλονίκη Αβραάμ Ρομάνο Θεσσαλονίκη Δαβίδ Ρούσο Αθήνα Ισαάκ Ρούσο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΙσαάκ (Ζακίνος) Ρούσο Σέρρες ΕΛΑΣ ΠελοπόννησοςΙακώβ Ρούσο Τσαντίκος Σαδίκ Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ισραήλ Σαδικάριο Βόλος Ραούλ Σαΐας Έλι Σακκής Ιωσήφ Σακκής Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ισαάκ Σακκής Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Έλλη Σακκής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΗλίας Σακκής Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωυσής Σακκής Βόλος ΕΛΑΣΕΤΑ Ανατολική ΘεσσαλίαΠέπος Σακκής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΙσαάκ Σακκής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΛέων Σακκής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΑλμπερτίκο Σάκο Καστοριά Μορδοχάι Σάλεμ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Κεντρική ΘεσσαλίαΑλμπέρτος Σάλεμ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Κεντρική ΘεσσαλίαΑντζέλ Σαλτιέλ Μανώλης Σαλτιέλ Θεσσαλονίκη Ιωσήφ Σαμαρίας Βόλος Πέπος Σαμαρίας Βόλος Δαβίδ Σαμουήλ Θεσσαλονίκη Εμίλ Σαμπάς Άρτα ΕΔΕΣ ΆρταΜεναχέμ Σαμπετάι

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΜηνάς Σαμπετάι Βόλος ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΡαφαήλ Σαμπετάι Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ααρών Σαμπετάι Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλμπέρ Σαούλ ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΖωή Σαπόρτα Μπουένα Σαρφατή Θεσσαλονίκη Σαλβατώρ Σαρφατής Δαβίδ Σασσών Ισαάκ Σασσών Σαλομών Σασσών Αλβέρτος Σαφάν Αβραάμ (Έμπης) Σβώλης Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ηλίας Σβώλης Ιωάννινα Μιχαήλ Σβώλης Ιωάννινα Μπεχώρ Σβώλης Ιωάννινα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Μωσέ Σεγκόρα Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΣλόμο Σένκα Ζακ Σερόρ Σερόρ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΙτσχάκ Σιακίμ Ισραήλ Σιδαρίκης Αγρίνιο Σαμ Σίδης Αθήνα ΕΑΜ ΑθήναΜπαρούχ Σιμπή Θεσσαλονίκη ΕΑΜ Αθήνα ΠελοπόννησοςΙντό Σίμσι Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜπέζα Σιών Δαβίδ Σουλάμ Σαμουήλ Σούσης Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Μωρίς Στρούμσα Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΘεσσαλονίκηΙωσήφ Ταμπώχ Βέροια Ιωσήφ Νισσήμ Ταραμπουλούς Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική Μακεδονία

Δαβίδ Τιάνο Θεσσαλονίκη Ζαχαρίας Τουρών Βόλος Εδμόνδος Τορόν Λάρισα ΕΠΟΝ ΑθήναΆνζελ Τσιάκο Θεσσαλονίκη Δαβίδ Τσουβά Λάρισα Τζάκος Τσουβά Λάρισα Ηλίας Φελούς Ιακώβ Φελούς Αβραάμ Φελούς Τρίκαλα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλλέγρα Φελούς- Καπέτα Τρίκαλα ΕΑΜ Εθνική Αλληλεγγύη ΘεσσαλίαΜάρκος Φελούς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Χρυσούλα Φελούς Τρίκαλα ΕΠΟΝ ΘεσσαλίαΜωυσής Φερετζή Σαδώκ Φερετζή Αλβέρτος Φερετζή Εσδράς Ηλίας Φιλοσώφ Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ισαάκ Αβραάμ Φιλοσώφ Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ραφαήλ Ηλίας Φιλοσώφ Λάρισα ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΜωρίς Φλωρεντίν Φάνυ (Ματίλντα) Φλωρεντίν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΑβραάμ (Αβραμίκος) Φόρνης Χαλκίδα ΕΛΑΣ ΕύβοιαΑαρών Φόρνης Χαλκίδα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Πέπος (Ιωσήφ) Φόρτης Μωυσής (Μίμης) Φόρτης Μανώλης Φραγγής Χαλκίδα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σίμων Φραγγής Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] ΕύβοιαΑλμπέρτος Φρανσές Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ιάκωβος Φρανσές ΕΛΑΣ Κεντρική ΜακεδονίαΡαούλ Φραντζής Μανώλης Φραντζής Βόλος Κάρμεν Φρεζή Βόλος Αβραάμ Χαΐμ Φρεζής Χαλκίδα ΕΑΜ Δυτική ΜακεδονίαΡαφαήλ Φρεζής Βόλος ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΙακώβ Φριζής Θεσσαλονίκη Βασίλης Χαζάν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΖακ Χαΐμ Μωρίς Χαΐμ Ελιγιά Χακίμ Λάρισα Δαβίδ Χακοέν Ραούλ Χαλβατζής Ιτσχάκ Χανέν ΕΑΜ ΑθήναΧαΐμ Χανώκ Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] ΑθήναΈλι Χασσίδ Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] ΕύβοιαΙωσήφ Χασσίδ Θεσσαλονίκη ΕύβοιαΣαμπετάι Χασσών Αβραάμ Χασσών Σάββας Χασσών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΠέπος Χασσών Μπίτολα Μωύς-Μωυσής Χασσών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΓιοχανάς Χατζής Άρτα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΔαβίδ Χατζής Άρτα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Σόλων Χατζής Βόλος Απόστολος Χατζόπουλος Μηνάς Χατζόπουλος Ιωάννινα Μεναχέμ Χαχάμ Νατάν Χονέν Καστοριά

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΟΙ

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 26

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΠΕΣΟΝΤΕΣ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΠΑΤΡΩΝΥΜΟ ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ ΤΟΠΟΣ ΘΑΝΑΤΟΥ ΙΔΙΟΤΗΤΑ ΜΟΝΑΔΑ

ΑΒΡΑΑΜ ΕΛΙΑΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιούνιος 1944 ΚΑΤΕΡΙΝΗ ΠΙΕΡΙΑΣ 17 ετών Σύνδεσμος Μακεδονικού Γραφείου ΚΚΕ με ΠΕ Κατερίνης

Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς στη θέση ldquoΒαρικόrdquo μαζί με

άλλους 12

ΑΛΑΛΟΥΦ ΗΛΙΑΣ ΑΘΗΝΑ ΑΤΤΙΚΗ

ΑΛΒΟ ΡΑΣΕΛ ΓΕΟΥΔΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιανουάριος 1944 ΠΟΝΤΟΚΩΜΗ ΚΟΖΑΝΗΣ 14 ετών σε βοηθητική υπηρεσία στον ΕΛΑΣ Δολοφονήθηκε από

συνεργάτες των Γερμανών

ΑΛΒΟ ΠΑΛΟΜΠΑ ΓΕΟΥΔΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιανουάριος 1944 ΠΟΝΤΟΚΩΜΗ ΚΟΖΑΝΗΣ 16 ετών σε βοηθητική υπηρεσία στον ΕΛΑΣ Δολοφονήθηκε από

συνεργάτες των Γερμανών

ΑΤΤΑΣ ΜΩΫΣΗΣ ΔΑΒΙΔ ΑΘΗΝΑ 1944 ΚΟΡΙΝΘΙΑ Αντάρτης 6ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΒΑΡΩΝ ΑΒΡΑΑΜ ΚΑΒΑΛΑ 1943 ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΓΚΑΝΗΣ ΜΟΡΔΟΣ ΛΑΡΙΣΑ

ΕΛΙΑΟΥ ΔΑΒΙΔ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Οκτώβριος 1943 ΠΕΡΙΒΟΛΙΑ ΓΡΕΒΕΝΩΝ Αντάρτης 50ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΕΣΚΙΝΑΤΖΗΣ

ΣΑΜΟΥΗΛ ΙΩΣΗΦ ΛΑΡΙΣΑ 611945 ΚΑΖΑ ΒΟΙΩΤΙΑΣ Λοχαγός 54ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ Διοικητής 10ου Λόχου

ΙΑΚΩΒΟΥ ΣΑΒΒΑΣ ΣΙΜΟΣ ΒΟΛΟΣ 1741944 ΡΕΝΤΙΝΑ ΑΓΡΑΦΩΝ Αντάρτης 52ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΚΑΜΧΗΣ ΜΩΡΙΣ ΛΑΡΙΣΑ 541944 ΛΕΠΤΟΚΑΡΥΑ ΠΙΕΡΙΑΣ

ΚΑΜΧΗΣ ΝΙΣΣΗΜ 1943 ΦΙΛΙΑΤΡΑ Αντιστασιακός Εκτελέστηκε από τους Ιταλούς

ΚΑΡΑΣΣΟ ΚΑΡΟΛΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΛΑΡΙΣΑ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ Αιχμαλωτίστηκε τραυματίας και

απαγχονίστηκε

ΚΑΡΑΣΣΟ ΖΑΚ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

ΚΑΡΑΣΣΟ ΜΑΡΚΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 681944 ΜΟΥΧΑΡΕΜ ΧΑΝΙ ΕΔΕΣΣΑΣ Ανθυπολοχαγός 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΚΑΡΑΣΣΟ ΣΑΡΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΚΑΣΤΟΡΙΑ

ΚΟΕΝ ΔΑΒΙΔ ΠΡΕΒΕΖΑ 511944 ΚΑΛΟΣΚΟΠΗ ΦΩΚΙΔΑΣ Αντάρτης Τάγμα ΕΛΑΣ Παρνασσίδας

ΚΟΕΝ ΗΛΙΑΣ ΝΗΣΙΜ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΓΡΕΒΕΝΑ Αντάρτης

ΚΟΕΝ ΙΑΚΩΒΟΣ ΚΡΗΤΗ

ΚΟΕΝ ΙΣΑΑΚ

ΚΟΕΝ ΝΗΣΙΜ ΒΑΛΑΣΗΣ 241944 ΛΑΡΙΣΑ

ΚΟΕΝ ΜΙΧΑΗΛ ΙΩΑΝΝΙΝΑ

ΚΟΕΝ ΣΤΕΛΛΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1641943 ΤΑΧΝΙΣΤΑ ΠΙΕΡΙΑΣ Αντάρτισσα Αρχηγείο ΕΛΑΣ Ολύμπου

ΛΕΒΗΣ ΛΕΩΝ ΒΟΛΟΣ 2261944 ΠΕΡΙΟΧΗ ΛΑΡΙΣΑΣ Αντάρτης 54ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΜΗΤΡΑΝΙ ΡΟΒΕΡΤΟΣ ΣΕΡΡΕΣ 511944 ΚΑΛΟΣΚΟΠΗ ΦΩΚΙΔΑΣ Αντάρτης Τάγμα ΕΛΑΣ Παρνασσίδας

ΜΙΖΑΝ ΔΑΒΙΔ ΔΡΑΜΑ 1944 ΚΙΛΚΙΣ Αντάρτης φοιτητής ιατρικής

ΜΙΖΑΝ ΖΑΚΙΝΟΣ

ΜΠΕΖΑΣ ΚΟΥΤΙΓΙΕΛ ΙΑΚΩΒ ΛΑΡΙΣΑ Αντάρτης Φοιτητής Ιατρικής

ΜΠΕΝΒΕΝΙΣΤΕ ΝΤΑΙΖΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Νοέμβριος 1943 ΑΘΗΝΑ Μέλος της ΕΠΟΝ Πέθανε από κακουχίες και βασανιστήρια στην

Ασφάλεια Φοιτήτρια Χημείας

ΜΠΕΝΣΟΥΣΑΝ ΙΩΣΗΦ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιούλιος 1944 ΠΕΝΤΑΛΟΦΟΣ ΚΟΖΑΝΗΣ Αντάρτης ΙΧ Μεραρχία ΕΛΑΣ

ΜΠΕΡΑΧΑ ΒΙΤΑΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Σεπτέμβριος 1944 ΚΟΖΑΝΗ Αντάρτης Χ Μεραρχία ΕΛΑΣ

ΜΠΕΡΑΧΑ ΙΑΚΩΒ ΤΡΙΚΑΛΑ 7111943 ΜΕΣΟΧΩΡΑ ΤΡΙΚΑΛΩΝ Αντάρτης 4ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΙΣΑΑΚ Απρίλιος 1944 ΒΕΡΜΙΟ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΙΩΣΗΦ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΣAΡΔΟΣ ΜΙΧΑΗΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 20101944 ΣΤΑΥΡΟΣ ΒΕΡΟΙΑΣ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΑΒΡΑΑΜ ΙΩΣΗΦ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1944 ΕΥΒΟΙΑ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΚΑΡΟΛΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΤΣΕΛΕΜΠΙ ΣΕΡΡΕΣ 311944 ΗΠΕΙΡΟΣ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΝΕΓΡΙΝ ΔΑΒΙΔ

ΝΗΣΙΜ ΣΟΛΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

ΝΗΣΙΜ ΗΛΙΑΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιούλιος 1944 ΠΕΝΤΑΛΟΦΟΣ ΚΟΖΑΝΗΣ Αντάρτης ΙΧ Μεραρχία ΕΛΑΣ

ΟΒΑΔΙΑΣ ΝΤΙΝΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Αύγουστος 1944 ΚΙΛΚΙΣ Αντάρτης Χ Μεραρχία ΕΛΑΣ

ΠΑΡΔΟ ΜΩΥΣ ΚΑΒΑΛΑ 1944 ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΠΑΡΔΟ ΣΑΒΒΑΣ ΚΑΒΑΛΑ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΠΕΡΑΧΙΑ ΦΛΩΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΠΙΕΡΙΑ

ΠΕΣΑΧ ΔΑΒΙΔ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2341943 ΘΕΣΣΑΛΙΑ Αντιστασιακός ΕΑΜ Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς

ΠΙΠΑΝΟ ΕΡΡΙΚΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΚΙΛΚΙΣ

ΡΑΦΑΤΑΣ Γ ΘΕΣΣΑΛΙΑ

ΡΟΥΣΟ ΔΑΒΙΔ ΑΘΗΝΑ 511944 ΚΑΛΟΣΚΟΠΗ ΦΩΚΙΔΑΣ Αντάρτης Τάγμα ΕΛΑΣ Παρνασσίδας

ΡΟΥΣΟ ΙΑΚΩΒ ΑΒΡΑΑΜ ΚΑΣΤΟΡΙΑ 511944 ΠΛΑΚΑ ΗΠΕΙΡΟΥ Αντάρτης 50ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΡΟΥΣΟ ΜΙΧΑΗΛ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΣΑΔΙΚΑΡΙΟ ΙΣΡΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 1944 ΕΥΒΟΙΑ

ΣΑΚΚΗΣ ΛΕΩΝ ΙΣΡΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 2961944 ΕΛΕΥΘΕΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Αντάρτης 54ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΣΑΚΚΗΣ ΣΑΜΟΥΗΛ ΒΕΡΜΙΟ

ΣΒΩΛΗΣ ΜΠΕΧΩΡ ΙΩΑΝΝΙΝΑ Ιανουάριος 1944 ΙΩΑΝΝΙΝΑ Τροφοδότης ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς στα

Ιωάννινα

ΣΕΡΟΡ ΚΟΕΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΤΑΡΑΜΠΟΥΛΟΥΣ

ΙΩΣΗΦ ΝΗΣΙΜ ΛΑΡΙΣΑ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΤΟΡΟΝ ΕΔΜΟΝΔΟΣ ΛΑΡΙΣΑ 531943 ΑΘΗΝΑ Σπουδαστής Πολυτεχνείου μέλος του ΕΠΟΝ Σκοτώθηκε σε

διαδήλωση της ΕΠΟΝ Αθήνας

ΦΡΑΓΚΗΣ ΣΙΜΩΝ ΙΑΚΩΒ XΑΛΚΙΔΑ Ιούλιος 1944 ΣΤΕΝΗ ΕΥΒΟΙΑΣ Αντάρτης 7ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΦΡΙΖΗΣ ΑΒΡΑΑΜ-

ΜΙΝΩΣ ΧΑΛΚΙΔΑ 2451944 ΒΕΡΜΙΟ

ΧΑΙΜ ΜΩΡΙΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΛΕΠΤΟΚΑΡΥΑ ΠΙΕΡΙΑΣ

ΧΑΤΖΗΣ ΓΙΟΧΑΝΑΣ ΑΡΤΑ 271944 ΑΜΦΙΣΣΑ Ανθπολοχαγός και καπετάνιος διμοιρίας ΙΙ34 Τάγμα ΕΛΑΣ

ΧΑΣΩΝ ΣΑΒΒΑΣ ΚΑΒΑΛΑ ΒΕΡΟΙΑ

ΧΑΣΩΝ ΜΩΥΣΗΣ ΣΑΒΒΑΣ ΚΑΒΑΛΑ ΒΕΡΟΙΑ

EAM = Εθνικό Απελευθερωτικό ΜέτωποΕΛΑΣ = Ελληνικός Λαϊκός Απελευθερωτικός ΣτρατόςΕΠΟΝ = Ενιαία Πανελλαδική Οργάνωση ΝέωνΕΔΕΣ = Εθνικός Δημοκρατικός Ελληνικός Σύνδεσμος

ΕΟΕΑ = Εθνικές Ομάδες Ελλήνων ΑνταρτώνΕΤΑ = Επιμελητεία του ΑντάρτηΒΣΑ = Βρετανική Στρατιωτική ΑποστολήΕΑΣΑΔ = Εθνικός Αγροτικός Σύνδεσμος Αντικομμουνιστικής Δράσης

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 27

ΟΜΗΡΟΙ ΚΑΙ EKTEΛΕΣΜΕΝΟΙ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΓΕΡΜΑΝΟΥΣ

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΠΑΤΡΩΝΥΜΟ ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ ΤΟΠΟΣ ΘΑΝΑΤΟΥ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΑΚΡΙΣ ΛΕΩΝ 1944 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΕΣ-ΕΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ Καθηγητής πέθανε από τα βασανιστήρια των δεσμοφυλάκωνΑΛΒΟ ΙΣΑΑΚ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2431943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Καραγωγέας 30 ετών ΑΛΓΟΥΣΣΗΣ ΣΑΛΒΑΤΩΡ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΑΜΠΡΑΒΑΝΕΛ ΑΑΡΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2241943 ΦΥΛΑΚΕΣ ΕΠΤΑΠΥΡΓΙΟΥ (ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ) Παλαιοπώλης 35 ετώνΑΣΚΕΝΑΖΗ ΕΛΙΑΟΥ ΚΕΡΚΥΡΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών Αμερικανός υπήκοοςΑΣΣΕΟ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 211943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 21 ετώνΑΣΣΕΟ ΖΑΧΑΡΙΑΣ ΡΑΦΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 2641944 ΒΟΛΟΣ 24 ετώνΑΣΣΕΟ ΙΑΚΩΒΟΣ ΒΟΛΟΣ 2841944 ΒΟΛΟΣ Βασανίστηκε μέχρι θανάτου από άντρες του δοσιλογικού ΕΑΣΑΔ

ΑΤΑΣ ΙΝΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 541943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε προσπαθώντας να διαφύγει από το γκέττο του Βαρώνου Χιρς

ΒΕΑΛΗΣ ΜΙΧΑΗΛ ΙΩΑΝΝΙΝΑ Φεβρουάριος 1944 ΙΩΑΝΝΙΝΑ Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς ΓΕΟΥΝΤΑ ΙΣΡΑΕΛ ΚΕΡΚΥΡΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΓΚΑΝΗ ΓΙΟΥΛΙΑ ΚΕΡΚΥΡΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΓΚΑΤΤΕΝΙΟ ΔΑΒΙΔ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Μάιος 1944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Φοιτητής γεωπονικής ΔΑΣΚΑΛΑΚΗΣ ΡΑΦΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 2431944 ΚΙΣΣΟΣ ΒΟΛΟΥ Εκτελέστηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση στο Πήλιο 80 ετώνΕΖΡΑΤΗΣ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 211943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΕΡΡΕΡΑ ΜΩΡΙΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 541943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε προσπαθώντας να διαφύγει από το γκέττο του

Βαρώνου Χιρς ΕΣΦΟΡΜΕΣ ΓΑΒΡΙΗΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1631943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ZAKINOΥ ΕΥΤΥΧΙΑ ΑΡΤΑ 1681943 ΚΟΜΜΕΝΟ ΑΡΤΑΣ Σκοτώθηκαν στο ολοκαύτωμα του χωριού 37 ετώνΖΑΚΙΝΟΥ ΚΑΙΤΗ ΑΡΤΑ 1681943 ΚΟΜΜΕΝΟ ΑΡΤΑΣ Σκοτώθηκαν στο ολοκαύτωμα του χωριού 5 ετώνΖΑΚΙΝΟΣ ΙΕΡΕΜΙΑΣ ΑΡΤΑ 1681943 ΚΟΜΜΕΝΟ ΑΡΤΑΣ Σκοτώθηκαν στο ολοκαύτωμα του χωριού 42 ετώνIΛΟΥΖ ΝΤΙ ΛΑΖΑΡ ΒΕΡΟΙΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΙΣΡΑΗΛ ΑΒΡΑΑΜ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 151944 ΣΚΟΠΕΥΤΗΡΙΟ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ Υποδηματοποιός ΙΣΡΑΕΛ ΡΙΚΕΤΑ ΚΕΡΚΥΡΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΚΑΚΟΥΦ ΙΑΚΩΒΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1631943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ KΑΡΑΣΣΟ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 30121942 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε σε αντίποινα για επίθεση στη γέφυρα της Αξιούπολης

ΚΑΡΑΣΣΟ ΜΩΫΣΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 151944 ΣΚΟΠΕΥΤΗΡΙΟ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ Μέλος του ΚΚΕ εξόριστος από τη Μεταξική Δικτατορία ΚΟΕΝ ΣΑΜΟΥΕΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΚΟΕΝ ΙΑΚΩΒΟΣ ΒΟΛΟΣ 241944 ΛΑΡΙΣΑ ΚΟΕΝ ΙΣΑΑΚ ΣΙΜΣΟΝ ΒΟΛΟΣ 2641944 ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΑ ΒΟΛΟΥ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση 42 ετώνΚΟΕΝ ΡΕΤΖΙΝΑ ΣΙΜΣΟΝ ΒΟΛΟΣ 2641944 ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΑ ΒΟΛΟΥ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση 70 ετώνΚΟΕΝ ΧΑΙΜ ΒΑΛΑΣΗ ΒΟΛΟΣ 241944 ΠΗΛΙΟ Εκτελέστηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση 25 ετώνΚΟΥΕΝΚΑ ΤΟΡΙ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 541943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε προσπαθώντας να διαφύγει από το γκέττο του

Βαρώνου Χιρς ΛΕΒΗΣ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΓΕΟΥΔΑ ΒΟΛΟΣ 361942 ΗΡΑΚΛΕΙΟ ΚΡΗΤΗΣ Εμπορικός αντιπρόσωπος εκτελέστηκε με άλλους 11 πολίτες του

Ηρακλείου 49 ετώνΛΕΒΗΣ ΧΑΪΜ ΙΩΑΝΝΙΝΑ 7121943 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΕΣ-ΕΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ Έφεδρος ανθυπολοχαγός εκτελέστηκε από το Γερμανό

στρατοπεδάρχη Πάουλ Ραντόμσκι ΛΙΜΠΟΒΙΤΣ ΜΩΫΣΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 211943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΛΕΒΗ ΣΥΜΕΩΝ ΜΩΥΣΗΣ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ ΜΑΓΡΙΖΟΣ ΙΑΚΩΒΟΣ ΜΩΥΣΗΣ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ ΜΑΪΣΣΗΣ ΣΙΜΑΝΤΩΒ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΜΑΤΑΘΙΑ ΝΙΝΑ ΣΑΜΟΥΗΛ ΒΟΛΟΣ 1281942 ΛΑΡΙΣΑ 20 ετώνΜΑΤΑΘΙΑΣ ΑΣΣΕΡ ΣΑΜΟΥΗΛ ΒΟΛΟΣ 21121942 ΛΑΡΙΣΑ 26 ετώνΜΕΓΙΡ ΙΩΣΗΦ ΑΘΗΝΑ 821944 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΕΣ-ΕΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ Πέθανε από τις κακουχίες ΜΟΣΧΟΒΙΤΣ ΜΕΝΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 431944 ΣΤΡΟΠΩΝΕΣ ΕΥΒΟΙΑΣ Βασανίστηκε και εκτελέστηκε από τα Τάγματα Ασφαλείας 18 ετώνΜΟΥΣΑΝ ΠΕΣΑΧ ΔΑΒΙΔ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 24111943 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΠΑΥΛΟΥ ΜΕΛΑ (ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ) ΜΟΥΣΤΑΚΗ ΣΙΜΧΑ ΙΩΑΝΝΙΝΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΜΠΑΡΤΖΙΛΑΪ ΙΣΑΑΚ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2631943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Τυπογράφος εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΜΠΕΝΒΕΝΙΣΤΕ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 541943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε προσπαθώντας να διαφύγει από το γκέττο του

Βαρώνου Χιρς ΜΠΕΡΑΧΑ ΑΑΡΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 151944 ΣΚΟΠΕΥΤΗΡΙΟ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ Μέλος του ΚΚΕ εξόριστος από τη Μεταξική Δικτατορία MΠΟΥΡΛΑ ΕΣΤΕΡ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Απρίλιος 1944 ΒΕΡΜΙΟ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΜΠΟΥΡΛΑ ΦΛΩΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Απρίλιος 1944 ΒΕΡΜΙΟ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΜΩΫΣΗ ΦΑΛΚΟΝΑ ΙΩΣΗΦ ΒΟΛΟΣ 1561944 ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΑ ΒΟΛΟΥ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΜΩΫΣΗΣ ΙΩΣΗΦ ΒΟΛΟΣ 1561944 ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΑ ΒΟΛΟΥ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση 70 ετώνΝΕΓΡΙΝ ΗΛΙΑΣ ΓΕΟΥΔΑ ΒΟΛΟΣ 2731944 ΠΤΕΛΕΟΣ ΒΟΛΟΥ 35 ετώνΟΒΑΔΙΑΣ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΙΩΣΗΦ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΟΒΑΔΙΑΣ ΙΣΑΑΚ ΙΩΣΗΦ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΠΕΡΑΧΙΑ ΑΝΡΥ 151944 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΕΣ-ΕΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ ΡΟΥΣΟ ΣΟΛΟΜΩΝ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΣΑΡΦΑΤΗ ΙΑΚΩΒΟΣ ΚΡΗΤΗ Δεκέμβριος 1941 Γιατρός αιχμάλωτος μετά τη Μάχη της Κρήτης πέθανε από

κακουχίες ΣΑΝΤΙΚΑΡΙΟΣ ΙΣΡΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 2841944 ΒΟΛΟΣ Oπωροπώλης 32 ετώνΣΑΣΣΩΝ ΔΑΒΙΔ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΣΕΔΑΚΑΣ ΜΩΫΣΗΣ ΡΑΦΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 1951944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 50 ετώνΣΙΝΤΟ ΚΑΛΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2831942 ΑΙ-ΣΤΡΑΤΗΣ Πέθανε ως εξόριστος 28 ετώνΣΟΝΙΝΟ ΜΠΕΝΗΣ ΛΑΡΙΣΑ 831944 ΑΣΜΑΚΙ (ΑΝΤΙΑΕΡΟΠΟΡΙΚΟ) ΛΑΡΙΣΑΣ 17 ετώνΣΟΝΙΝΟ ΗΛΙΑΣ ΛΑΡΙΣΑ 831944 ΑΣΜΑΚΙ (ΑΝΤΙΑΕΡΟΠΟΡΙΚΟ) ΛΑΡΙΣΑΣ 23 ετώνΣΤΡΟΥΜΣΑ ΜΩΡΙΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Φοιτητής Φιλοσοφικής ΤΟΡΕΖ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΛΑΡΙΣΑ 831944 ΑΣΜΑΚΙ (ΑΝΤΙΑΕΡΟΠΟΡΙΚΟ) ΛΑΡΙΣΑΣ 29 ετώνΤΕΒΕΤ ΣΑΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 841943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΦΑΡΑΤΖΗ ΛΕΟ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΦΕΛΟΥΣ ΜΑΡΚΟΣ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΦΕΡΕΤΖΙ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΦΕΡΕΤΖΙ ΜΩΥΣΗΣ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΦΕΡΕΤΖΙ ΣΑΔΩΝ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΦΙΛΟΣΩΦ ΕΖΡΑΣ ΗΛΙΑΣ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΦΙΛΟΣΩΦ ΡΑΦΑΗΛ ΗΛΙΑΣ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΦΙΛΟΣΩΦ ΙΣΑΑΚ ΑΒΡΑΑΜ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΦΡΑΝΚΟ ΡΕΒΕΚΑ ΚΑΣΤΟΡΙΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΧΑΝΟ ΙΑΚΩΒ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 211943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 20 ετών

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΕυΧΑΡΙΣΤΙΕΣ

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 28

Αγγελούλης Αντώνης (Βρατσάνος) Βροντάει ο Όλυμπος Το Μηχανικό του Ολύμπου Σύγχρονο Βιβλίο Αθήνα 1964

Αμπατζοπούλου Φραγκίσκη Το Ολοκαύτωμα στις Μαρτυρίες των Ελλήνων Εβραίων Παρατηρητής Θεσσαλονίκη 1993

Η λογοτεχνία ως μαρτυρία Έλληνες πεζογράφοι για τη Γενοκτονία των Εβραίων Παρατηρητής Θεσσαλονίκη 1995

Ανταίος Πέτρος Χίλια σκοτωμένα παιδιά της ΕΠΟΝ Εκδόσεις ΕΠΟΝ Αθήνα 1986

Βαρών-Βασάρ Οντέτ Η Ενηλικίωση μιας Γενιάς Νέοι και νέες στην Κατοχή και στην Αντίσταση Εστία Αθήνα 2009

Βενέτσια Σλομο Sonderkommando Μέσα από την κόλαση των θαλάμων αερίων Πατάκης Αθήνα 2007

Γιακοέλ Γιομτώβ Απομνημονεύματα 1941-1943 Ίδρυμα ΕΤΣ - ΑΧΑΪΜ Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης Παρατηρητής Θεσσαλονίκη 1993

Γιαννακόπουλος Γ Χρήστος Και διηγώντας τα μην κλαις Αναμνήσεις ενός ανθυπολοχαγού του ΕΛΑΣ Επικαιρότητα Αθήνα 1994

Γκατένιο ndash Όσμο Νάτα Από την Κέρκυρα στο Μπίρκεναου και την Ιερουσαλήμ Η ιστορία μιας Κερκυραίας Εβραίας Γαβριηλίδης Αθήνα 2005

Γρηγοριάδης Ν Φοίβος Το Αντάρτικο ΕΛΑΣ-ΕΔΕΣ-ΕΚΚΑ 542 Καμαρινόπουλος Αθήνα 1964

Δημητρίου Ν Δημήτριος (Νικηφόρος) Αντάρτης στα βουνά της Ρούμελης Χρονικό 1940-44 3 τόμοι Αθήνα 1965

Δημητρίου Ν Δημήτριος laquoH συμμετοχή των Εβραίων στην Εθνική Αντίστασηraquo Χρονικά τχ 104 (Ιανουάριος-Φεβρουάριος 1989) σ 3-6

Έπεσαν για τη ζωή Ήρωες-μάρτυρες λαϊκών απελευθερωτικών αγώνων Έκδοση της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ 7 Τόμοι Αθήνα 1997-2007

Ιστορία της Αντίστασης 1940-45 6 τόμοι Αυλός Αθήνα 1979

Ιωαννίδης Ιωάννης Οι Εβραίοι εις την Αντίστασιν ΧΕΟ Ιωάννινα 1948

Καραθάνος Δ laquoΗ Μάχη του Καράλακκα και οι διαστρεβλωτές τηςraquo Ριζοσπάστης 12 81978

Κείμενα Εθνικής Αντίστασης 2 τόμοι Σύγχρονη Εποχή Αθήνα 1981

Μαζάουερ Μάρκ Στην Ελλάδα του Χίτλερ Η εμπειρία της Κατοχής Αλεξάνδρεια Αθήνα 1994

Μητσόπουλος Θανάσης Το 30ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ Οδυσσέας Αθήνα 1987

Μπενβενίστε Ρίκα (επιμ) Οι Εβραίοι της Ελλάδας στην Κατοχή Εταιρεία Μελέτης Ελληνικού Εβραϊσμού Εκδόσεις Βάνιας Θεσσαλονίκη 1998

Μπουρλάς Μιχαήλ Μωυσής Έλληνας Εβραίος και αριστερός Νησίδες 2000

Steven Bowman Η Αντίσταση των Εβραίων στην Κατοχική Ελλάδα (μτφ Ισαάκ Μπενμαγιόρ) Έκδοση Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβουλίου Αθήνα 2013

Μπουρλίδης Τάκης ΕΛΑΣ Το 16ο Σύνταγμα Βερμίου Κώδικας Θεσσαλονίκη 2004

Νάχμαν Ευτυχία Γιάννενα Ταξίδι στο Παρελθόν Τάλως Αθήνα 1996

Νατζαρή Μαρσέλ Χρονικό 41 ndash 45 Ίδρυμα ΕΤΣ - ΑΧΑΪΜ Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης Παρατηρητής Θεσσαλονίκη1991

Pierron Bernard Εβραίοι και Χριστιανοί στη νεότερη Ελλάδα Πόλις Αθήνα 2004

Ρέντης Γρηγόρης Το 54 Σύνταγμα του ΕΛΑΣ Αθήνα 1984

Σάντας Λάκης laquoΗ κατάληψη γερμανικού εκοπλισμένου καϊκιού κι ο Μακαμπήςraquo Χρονικά τχ (Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2009) σ 27-28

Το Εβραϊκό Μουσείο Ελλάδος θα ήθελε να ευχαριστήσει θερμά τους παρακάτω φορείς και ιδρύματα για την ευγενική παραχώρηση αρχειακού φωτογραφικού και οπτικοακουστικού υλικού- Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας (ΑΣΚΙ)- Βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων- Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο (ΕΛΙΑ)- Ιστορικό και Διπλωματικό Αρχείο του Υπουργείου Εξωτερικών- Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο Ελλάδας (ΚΙΣΕ)- Πολεμικό Μουσείο- Τμήμα Ιστορίας της ΚΕ του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας (ΚΚΕ)- United States Holocaust Memorial Museum (USHMM)- USC Shoah Foundation- Yad Vashem The Holocaust Martyrsrsquo and Heroesrsquo Remembrance Authority

Επίσης για την ευγενική παραχώρηση αυθεντικών αντικειμένων και οπλισμού της Εθνικής Αντίστασης- Το Πολεμικό Μουσείο- Την οικογένεια Αλβέρτου Μπενρουμπή- Την οικογένεια Δαβίδ Ασέρ- Την οικογένεια Σίμου Βαλενστάιν

Σεβίλια Ερρίκος Αθήνα - Άουσβιτς Εστία Αθήνα 1983

Σιμπή Ιακώβ amp Λάμψα Καρίνα Η Διάσωση Η σιωπή του κόσμου η αντίσταση στα γκέτο και τα στρατόπεδα οι Έλληνες Εβραίοι στα χρόνια της Κατοχής Αθήνα Εκδόσεις Καπόν 2012

Το Χρονικό του Αγώνα Στrsquo Άρματα Στrsquo Άρματα Ιστορία της Εθνικής Αντίστασης Γιαννίκος Αθήνα 1964

Τσιλιγιάννης Κωνσταντίνος Η Εβραϊκή Κοινότητα της Άρτας Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο της Ελλάδος 2004

Φλάισερ Χάγκεν Στέμμα και Σβάστικα Η Ελλάδα της Κατοχής και της Αντίστασης 1941-1944 τομ Β΄ Εκδόσεις Παπαζήση Αθήνα 1995

Flemming Katherine Ιστορία των Ελλήνων Εβραίων Οδυσσέας Αθήνα 2009

Φρεζής Ραφαήλ Η Ισραηλιτική Κοινότητα Βόλου Βόλος 2003

Arad Yitzhak Arad Gutman Yisrael Margaliot Avraham (επιμ) Documents on the Holocaust Yad Vashem Ιερουσαλήμ 1981

Bowman Steven Jewish Resistance in Wartime Greece Vallentine Mitchell Λονδίνο 2006

---------------------- laquoJoseph Matsas and the Greek Resistanceraquo Journal of the Hel-lenic Diaspora 17 (1991) σ 49-68

Camhi ndash Fromer Rebecca The Holocaust Odyssey of Daniel Bennahmias Sonderkommando The University of Alabama Press Tuscaloosa Αλαμπάμα 1993

Cohen Monique Lise Dugour Jean-Louis (επιμ) Les Juifs dans la Reacutesistance Eacuteditions Tireacutesisas 2001

Collin Claude Carmagnole et Liberteacute Les eacutetrangers dans la Reacutesistance en Rhocircne-Alpes Presses Universitaires de Grenoble 2000

Duffy Peter The Bielski Brothers Harper Collins Νέα Υόρκη 2003

Edelman Marek The Ghetto Fights Warsaw 1941-43 Bookmarks Publications Λονδίνο 1990

Feldman Yael Bowman Steven laquoLove and War on Mount Olympusraquo Thetis 4 (1997) σ 253-256

Friedler Eric Siebert Barbara Kilian Andreas (επιμ) Zeugen aus der Todeszone Das juumldische Sonderkommando in Auschwitz Deutscher Taschenbuch Verlag 2005

Jews in Yugoslavia Muzejski proctor Jezuitski trg 4 Ζάγκρεμπ 1989

Krakowski Shmuel The War of the DoomedJewish Armed Resistance in Poland 1942-1944 Holmes and Meler Νέα Υόρκη Λονδίνο 1984

Kurzman Dan The Bravest Battle The 28 Days of the Warsaw Ghetto Uprising DaCapo Press Νέα Υόρκη 1976

Matsas Joseph laquoThe Participation of the Greek Jews in the National Resist-anceraquo Journal of the Hellenic Diaspora 17 (1991) σ 55-68

Matsas Michael The Illusion of Safety The story of the Greek Jews During the Second World War Pella Publishing Company Νέα Υόρκη 1997

Novitch Miriam Resistenza Spirituale Spiritual Resistance 1940-1945 Μιλάνο 1979

Rayski Benoicirct LrsquoAffiche rouge 21 feacutevrier 1944 ndash Ils nrsquoeacutetaient que des enfantsLe Feacutelin Ντιζόν 2004

Resistance during the Holocaust United States Holocaust Memorial Museum Ουάσινγκτων χχ

Resistance Spiritual Resistance Revolt Partisans and the Uprising in the Death Camps Yad Vashem 2004

Η έκθεση δεν θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί χωρίς τις συνεντεύξεις που παραχωρήθηκαν από Έλληνες Εβραίους βετεράνους της Εθνικής Αντίστασης στους οποίους θα ανήκει για πάντα η διπλή μας ευγνωμοσύνη Βιτάλ Αελιών Δανέλος Αλχανάτης Αλβέρτος Βαλενστάιν Σάρα Γεσουά-Φόρτη Μωύς Γιουσουρούμ Λουί Κοέν Σαμουήλ Κοέν Ηλίας Κονές Ιάκωβος Κούμερης Σαλβατώρ Μπακόλας Ιάκωβος Μπαλέστρα Ντόρα Μπουρλά-Χανταλί Δαβίδ Μπρούδο Εσδράς Μωυσής Ιωσήφ Νισσήμ Έλλη Σακκή-Δεκάστρο Ζακίνος Ρούσο Μηνάς Σαμπετάι Αβραάμ Σβώλης Αλλέγρα Φελούς-Σκύφτη Ραφαήλ Φρεζής

Ιδιαίτερες ευχαριστίες ανήκουν στον κο Μίμη Χριστοφιλάκη για την προσφορά σπάνιων εντύπων προκηρύξεων και εφημερίδων από την προσωπική του συλλογή στους κυρίους Μαρσέλ Γιοέλ Ντάνη Εμμανουήλ Τζων Καλέφ-Εζρά Ιάκωβο Σιμπή Μάριο Σούση Σάμμη Τουρόν καθώς και στις κκ Ζουλί Αελιών Ντέλια Αλχανάτη Αλίκη και Νέλλη Αρούχ Ματθίλδη Εσκινατζή ndash Καλεφ-Εζρά Μιμίκα Βαλενστάιν Οντέτ Βαρών-Βασάρ Βρησιήδα Κοέν Παυλίνα Κοέν-Ματαθία Ρούλα και Λουίζα Κονέ Σέλλη Κούνιο-Κοέν Αλλέγρα Μάτσα Ρίκα Μπενβενίστε Ελένη Μπεζέ Νίνα Μπενρουμπή και Ίντα Ναχμία για τη συμβολή τους και για την ευγενική παραχώρηση πολύτιμων οικογενειακών φωτογραφιών εγγράφων και αντικειμένων

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 5

laquoΤον πόνο της κατατρεγμένης φυλής τον νοιώθουμε σαν πόνο δικό μας Κάθε Έλληνας πρέπει να διαμαρτυρηθεί για τα μαρτύρια των Εβραίων γιατί είναι ένα μέρος από τα δεινά που σωρεύει ο κατακτητής σrsquo όλο το λαό που κατοικεί στη γη της Ελλάδας Είναι ένα μέρος της φασιστικής κτηνωδίας που χτυπά τον ένα ή τον άλλο κι όλους μαζύraquo προκήρυξη ΕΑμ Αθήνας Απρίλιος 1943

και αυτό που τολμήσαμε να κάνου-με είναι τεράστιας σημασίας [] Το όνειρο της ζωής μου έγινε πραγμα-τικότητα Η άμυνα του γκέττο έγινε πραγματικότητα Η ένοπλη εβραϊκή αντίσταση και εκδίκηση έγιναν στό-χοι Υπήρξα μάρτυρας του υπέροχου και ηρωικού αγώνα των Εβραίων μαχητώνraquo9 Μία βδομάδα αργότερα η επιχείρηση είχε ολοκληρωθεί Πε-ρίπου 13000 Εβραίοι είχαν σκοτω-θεί στις σκληρές μάχες οι Γερμανοί υπολόγισαν πως είχαν καταστρέψει 631 laquoοχυράraquo10 56000 συλληφθέντες άντρες γυναίκες και παιδιά εκτοπί-στηκαν στο Μαϊντάνεκ και την Τρε-μπλίνκα Το γκέττο της Βαρσοβίας είχε αφανιστεί

Το παράδειγμα της Βαρσοβίας βρήκε πολλούς μιμητές Στο γκέτ-το της Βίλνα στη Λιθουανία δρα-στηριοποιούνταν από το 1941 η laquoΕνωμένη Αντάρτικη Οργάνωσηraquo (Fareynikte Partizaner Organizatsye FPO) η πρώτη ένοπλη εβραϊκή ορ-γάνωση στην κατεχόμενη Ευρώπη Τον Αύγουστο του 1943 κι ενώ οι Γερμανοί είχαν ήδη εξοντώσει τα frac34 των εγκλείστων στο γκέττο οι υπεύ-θυνοι της FPO απήυθυναν έκκληση για αντίσταση μέχρι θανάτου Με-ρικές εκατοντάδες με επικεφαλής τον αρχηγό της FPO Abba Kovner δραπέτευσαν και κατέφυγαν στους Λιθουανούς Παρτιζάνους Λίγες μέ-ρες πριν οι Εβραίοι της Τρεμπλίνκα είχαν αποφασίσει να επισπεύσουν την εξέγερση που από καιρό σχε-δίαζαν όταν έφτασαν τα νέα από τη Βαρσοβία Στις 2 Αυγούστου μια ομάδα έκλεψε όπλα από την απο-θήκη σκότωσε τους Γερμανούς και Ουκρανούς φρουρούς κι έβαλε φω-τιά στο στρατόπεδο Στις λυσσαλέες γερμανικές αντεπιθέσεις σκοτώθη-καν 820 από τους εξεγερμένους μό-λις 80 κατάφεραν να φτάσουν στα γειτονικά δάση Το ίδιο πρωτογενές ένστικτο αντίδρασης που συνδεό-

ταν με την επιλογή μιας ηθελημένης ομαδικής θυσίας παρέσυρε και το στρατόπεδο εξόντωσης του Σομπι-μπόρ Ένας Πολωνοεβραίος που συμμετείχε στην εξέγερση θυμάται τη στιγμή που όλα του τα συναισθή-ματα συμπυκνώθηκαν σε μίσος για τους διώκτες του laquoΜιας και έμοια-ζε ευχαριστημένος από την εργασία μου μια μέρα ρώτησα το Βάγκνερ (σσ βοηθός του διοικητή του στρα-τοπέδου) αν υπάρχουν νέα για τους δικούς μου Μου απάντησε ευγενι-κά πως ήταν καλά και θα τους συ-ναντούσα σύντομαΣτις 18 Μαΐου μια [εβδομάδα μετά την άφιξή μου στο στρατόπεδο] ένας φίλος μου έστειλε ένα σημείωμα laquoΠες ένα kaddish για τους δικούς σου είναι νεκροίraquo Από εκείνη την ημέρα δε ζούσα παρά για να εκδικηθώhellipraquo11 Στις 14 Οκτωβρίου 1943 δέκα Γερ-μανοί στρατιώτες πολλοί Ουκρα-νοί φρουροί και ο ίδιος ο διοικητής του στρατοπέδου βρήκαν το θάνατο από τα χέρια των υποψήφιων θυμά-των τους και πολλοί από τους 300 ομήρους που έτρεξαν στη σωτηρία μέσα από συρματοπλέγματα και ναρκοπέδια σώθηκαν

Ένα χρόνο αργότερα ο άνεμος της εξέγερσης έφτασε στην καρδιά της εβραϊκής γενοκτονίας Στις 7 Οκτωβρίου 1944 ξέσπασε η εξέγερση των ανδρών του Sonderkommando στο Άουσβιτς ΙΙ-Μπίρκεναου Πο-λωνοί Σοβιετικοί Γάλλοι και Έλλη-νες laquoεργάτες του θανάτουraquo ανατίνα-ξαν ένα από τα τέσσερα κρεματόρια και ξεκίνησαν έναν απελπισμένο αγώνα με τους φρουρούς των Ες-Ες οπλισμένοι με ελάχιστα όπλα αξίνες τσεκούρια και πέτρες Στη μάχη που ακολούθησε σκοτώθηκαν σχεδόν όλοι Ήταν ένα απαράμιλλο παράδειγμα γενναιότητας και αυτο-θυσίας στο κέντρο της κόλασης

8 Miriam Novitch Resistenza Spirituale Spiritual Resistance 1940-1945 Μιλάνο 1979 9 Yitzhak Arad Yisrael Gutman Avraham Margaliot (επιμ) Documents on the Holocaust Yad Vashem Ιερουσαλήμ 1981 [Έγγραφο νο 135 επιστολή Mordechai Anielewicz 2341943] σ 250-251 10 Από την τεράστια βιβλιογραφία για την εξέγερση του γκέττο της Βαρσοβίας βλ ενδεικτικά Dan Kurzman The Bravest Battle The 28 Days of the Warsaw Ghetto Uprising DaCapo Press Νέα Υόρκη 1976 Marek

Edelman The Ghetto Fights Warsaw 1941-43 Bookmarks Publications Λονδίνο 1990 Simha Rotem (Kazik) Memoirs of a Warsaw Ghetto Fighter Yale University Press 1944 Επίσης το εκπαιδευτικό εγχειρίδιο Resistance Spiritual Resistance Revolt Partisans and the Uprising in the Death Camps Yad Vashem 2004 σ 65-83

11 Μαρτυρία Stanislaw Szmajner Στο Novitch Miriam Sobibor Martyre et Revolte Centre de Publication Asie orientale Universiteacute Paris 7 1978 σ 5

Μετά την εξάμηνη εποποιία του Αλβανικού Μετώπου τον Απρίλιο του 1941 η Ελλάδα υπέκυψε στις στρατιωτικές δυνάμεις της Βέρμαχτ και έζησε για τριάμισι έτη την πιο σκοτεινή περίοδο της νεότερης ιστο-ρίας της Παρά την αφόρητη τρομο-κρατία τις εκτελέσεις και το λιμό του πρώτου χειμώνα 1941-1942 που αποδεκάτισε τον πληθυσμό ιδιαίτερα στα αστικά κέντρα οι Έλ-ληνες στρατεύτηκαν κατά χιλιάδες στην ιδέα της Αντίστασης Το 1943 η Αθήνα συγκλονιζόταν από απερ-γίες και διαδηλώσεις που πνίγονταν στο αίμα από τους κατακτητές ενώ

στην ύπαιθρο εμφανίστηκαν από το 1942 ένοπλες ομάδες οι οποίες εξε-λίχθηκαν σε πραγματικούς αντάρ-τικους στρατούς που εμπλέκονταν σε κανονικές μάχες με τους κατα-κτητές Οι σημαντικότερες οργα-νώσεις που ανέπτυξαν και έντονη σημαντική δράση ήταν το Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο (ΕΑΜ) που ιδρύθηκε με πρωτοβουλία του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλά-δας (ΚΚΕ) ο Εθνικός Δημοκρατικός Ελληνικός Σύνδεσμος (ΕΔΕΣ) με αρχηγό τον συνταγματάρχη Ναπο-λέοντα Ζέρβα και η Εθνική και Κοι-νωνική Απελευθέρωση (ΕΚΚΑ) του

Ιi Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΟΙ ΕΒΡΑΙΟΙ 1941-1944

Επιζώντες της εξέγερσης στο στρατόπεδο του Σομπιμπόρ Αύγουστος 1944

Ρόζα Ρομπότα (αριστερά) και Άλα Γκέρτνερ δύο Εβραίες όμηροι στο Άουσβιτς ΙΙ-Μπίρκεναου που βοήθησαν την εξέγερση του Ζόντερκομμαντο (7 Οκτωβρίου 1944) διοχετεύοντας εκρηκτικά στην περιοχή των κρεματορίων Απαγχονίστηκαν μαζί με δύο άλλες γυναίκες στις 5 Ιανουαρίου 1945 μπροστά σε όλο το στρατόπεδο

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 6

συνταγματάρχη Δημήτριου Ψαρρού και του πολιτευτή Γιώργου Καρτά-λη Μικρότερες οργανώσεις όπως η ΠΕΑΝ η Ιερή Ταξιαρχία η Εθνι-κή Δράση το Εθνικό Κομιτάτο και αρκετά δίκτυα κατασκοπείας και δολιοφθορών όπως ο laquoΑπόλλων-Υ-βόννηraquo και η ομάδα της Λέλας Κα-ραγιάννη έγραψαν τη δική τους σε-λίδα ηρωισμών στον σκληρό αγώνα των κατεχόμενων πόλεων Τα θύμα-τα της αντικατοχικής δράσης ξεπερ-νούν τους 30000 πεσόντες σε μάχες δολοφονημένους και εκτελεσμένους Περισσότερα από 800 χωριά κάη-καν σε αντίποινα οι υποδομές της χώρας καταστράφηκαν

Από αυτό τον αγώνα που αγκά-λιασε όλη την επικράτεια και τα στρώματα του πληθυσμού δεν θα μπορούσαν να απουσιάζουν οι Έλ-ληνες Εβραίοι Προτού ξεκινήσουν οι εκτοπισμοί στην Θεσσαλονίκη η διάθεση για αντίσταση παρέμενε περιορισμένη Έως τον Φεβρουάριο του 1943 οι Γερμανοί δεν είχαν εκ-δηλώσει τις πραγματικές τους προ-θέσεις ενώ η είσοδος σε αντιστασια-κές οργανώσεις δεν ήταν αυτονόητη επιλογή Σήμαινε εμπλοκή σε κινδύ-νους ενώ η εγκατάλειψη της πατρι-κής εστίας και της κοινότητας σε μια περίοδο γενικευμένης ανέχειας και ανησυχίας για το μέλλον ισοδυνα-μούσε με laquoδειλίαraquo Ακόμα και μετά τα πρώτα αντισημιτικά μέτρα η συλλογική παθητικότητα παρέμεινε κανόνας και λειτούργησε αποτρε-πτικά για δυναμικές πρωτοβουλίες

Σταδιακά η κατάσταση άλλαξε Στη γενικότερη πατριωτική έξαρση της Κατοχής προστέθηκε το ένστι-κτο της επιβίωσης και η θέληση για εκδίκηση Η τρομοκρατία οι τα-πεινώσεις οι εκτελέσεις ndashοι οποίες ξεκίνησαν πριν τους εκτοπισμούςndash και ο μαζικός εκτοπισμός χιλιάδων ομοθρήσκων συγγενών και φίλων πυροδότησε την εμφάνιση πολλών και ποικίλων αντιδράσεων από την πλευρά των Εβραίων

Αν και τα στοιχεία που διαθέ-τουμε παραμένουν περιορισμένα και αποσπασματικά υπολογίζεται πως περίπου 650 άνδρες και γυναί-κες από όλες σχεδόν τις εβραϊκές κοινότητες της χώρας εντάχθηκαν σε διάφορες αντιστασιακές οργα-νώσεις από την έναρξη της Κατοχής έως την Απελευθέρωση ή προσχώρη-σαν στους αντάρτες για να αποφύ-γουν τη μέγγενη των Ναζί1 Καθώς στην Ελλάδα δεν δημιουργήθηκαν ξεχωριστές εβραϊκές αντιστασιακές οργανώσεις ή αντάρτικα σώματα η συντριπτική πλειοψηφία εντάχθηκε στο Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτω-πο (ΕΑΜ) που αποτελούσε τη μαζι-κότερη οργάνωση στην κατεχόμενη Ελλάδα στο ένοπλο τμήμα του τον Ελληνικό Λαϊκό Απελευθερωτικό Στρατό (ΕΛΑΣ) που στο τέλος της

Κατοχής έφτασε να αριθμεί 50000 αντάρτες και στις συγγενείς οργα-νώσεις Ενιαία Πανελλαδική Οργά-νωση Νέων (ΕΠΟΝ) και laquoΕθνική Αλληλεγγύηraquo ένα παρακλάδι του ΕΑΜ στο οποίο εντάσσονταν κυρί-ως γυναίκες και λειτουργούσε ως δί-κτυο αλληλεγγύης σε ομήρους κρα-τουμένους και καταδιωκόμενους

Το ΕΑΜ ήταν η πρώτη οργά-νωση που προσπάθησε να στρέψει την προσοχή του πληθυσμού στο θέμα του φυλετικού διωγμού Όταν ξεκίνησαν οι εκτοπισμοί της Θεσσα-λονίκης (Μάρτιος 1943) η laquoΕθνική Αλληλεγγύηraquo Αθήνας κυκλοφόρησε μια σπάνια προκήρυξη (δημοσιεύ-εται για πρώτη φορά στην έκθεση) η οποία περιέγραφε μια πρωτοφανή κατάσταση στην Θεσσαλονίκη Με λόγια γεμάτα συναισθηματική φόρ-τιση αλλά και αγωνιστικό πάθος το κείμενο έδινε για πρώτη φορά στον ελληνικό λαό πληροφορίες για το τι συνέβαινε στα laquoτραίνα του θα-νάτουraquo παρμένες πιθανότατα από Έλληνες σιδηροδρομικούς που οδη-γούσαν τις αμαξοστοιχίες μέχρι τη Γιουγκοσλαβία Παρά την άγνοια για την ύπαρξη στρατοπέδων εξό-ντωσης ο διωγμός παρουσιαζόταν ως ξεχωριστό φυλετικό έγκλημα των Ναζί εναντίον ανυπεράσπιστων ανθρώπων και κατέληγε σε ανοιχτό κάλεσμα των γνήσιων πατριωτών laquoΤον πόνο της κατατρεγμένης φυλής τον νοιώθουμε σαν πόνο δικό μας Κάθε Έλληνας πρέπει να διαμαρτυ-ρηθεί για τα μαρτύρια των Εβραίων γιατί είναι ένα μέρος από τα δεινά που σωρεύει ο κατακτητής σrsquo όλο το λαό που κατοικεί στη γη της Ελλά-δας Είναι ένα μέρος της φασιστικής κτηνωδίας που χτυπά τον ένα ή τον άλλο κι όλους μαζύraquo2 Κείμενα σαν κι αυτά ευαισθητοποιούσαν τον αντιστασιακό κόσμο στο θέμα των Εβραίων και αντίστροφα ωθούσαν

και τους ίδιους στην επιλογή της αντιστασιακής δράσης

Η πρώτη μορφή εβραϊκής αντί-στασης ήταν η διάσωση Οι ασφυ-κτικές συνθήκες στην Θεσσαλονίκη αναγκαστικά μετατόπιζαν το πεδίο τέτοιων πρωτοβουλιών στην Αθή-να όπου σύμφωνα με νέες έρευνες δρούσε μια laquoΕβραϊκή Μυστική Επι-τροπή Διάσωσηςraquo Την επιτροπή στελέχωναν επιφανείς Θεσσαλονι-κείς παράγοντες της εβραϊκής κοι-νοτικής ζωής και μέλη σιωνιστικών οργανώσεων όπως ο Αλμπέρτο Αμαρίλιο ο δικηγόρος του κοινο-τικού συμβουλίου Αθηνών Ντανιέλ Αλχανάτης ο διευθυντής της τρά-πεζας Θεσσαλονίκης Πέπο Μπε-νοζίλιο ο Ιτσχάκ Χανέν ο Χαΐμ Μπενρουμπή ο Ασέρ Μωυσής και ο Ελί Αττάς Ήταν ένα είδος laquoφιλικής εταιρείαςraquo που επεκτεινόταν στους κόλπους της Κοινότητας διατηρού-σε επαφές με την Αρχιεπισκοπή διά-φορα κατασκοπευτικά δίκτυα και το ΕΑΜ Αθήνας χρηματοδοτούσε μυστικά διάφορες πρωτοβουλίες ενώ προσπάθησε να σταματήσει τους εκτοπισμούς της Θεσσαλονί-κης χωρίς αποτέλεσμα3 Επίσης από τις αρχές του 1943 νεαροί Εβραίοι φοιτητές του Πανεπιστημίου και του Πολυτεχνείου είχαν συγκροτήσει έναν άτυπο πυρήνα νεολαίας που συνδεόταν με την ΕΠΟΝ Μέλη ήταν ο φοιτητής της Αρχιτεκτονικής Σχο-λής του ΕΜΠ Δανέλος Αλχανάτης ο Ζακίνος Κοέν τα αδέλφια Μωυσής και Ιάκωβος Γιουσουρούμ Σίμος Βαλενστάιν4 και άλλοι Στην πρωτο-πόρα αυτή ομάδα των αντιστασια-κών Εβραίων πιθανότατα ανήκε και ένας από τους πρώτους νεκρούς της Αντίστασης στην ανοιχτή σύγκρου-ση με τους κατακτητές στους δρό-μους της Αθήνας Ήταν ο φοιτητής του Πολυτεχνείου Εδμόνδος Τορόν από τη Λάρισα που σκοτώθηκε στη

μεγάλη διαδήλωση της 5ης Μαρτίου 1943 εναντίον της επιστράτευσης εργατών για τα γερμανικά εργοστά-σια5

Οι δράσεις αυτών των ελληνοε-βραϊκών αντιστασιακών πυρήνων προλείαναν το έδαφος για την δι-ασπορά και απόκρυψη χιλιάδων Εβραίων της Αθήνας σε φιλικά σπίτια Χριστιανών και τη διαφυγή περίπου 2000 από αυτούς από την πόλη στις αρχές Οκτωβρίου 1943 Δεχόμενος την ασφυκτική πίεση των Ες-Ες για παράδοση ονομάτων

1 Για τις στατιστικές εκτιμήσεις και γενική επισκόπηση του φαινομένου της συμμετοχής Εβραίων στην ελληνική Αντίσταση βλ Michael Matsas The Illusion of Safety The story of the Greek Jews During the Second World War Pella Publishing Company Νέα Υόρκη 1997 Steven Bowman Jewish Resistance in Occupied Greece Vallentine Mitchell 2006 Το βιβλίο του Bowman μεταφράστηκε πρόσφατα στα ελληνικά Βλ Steven Bowman Η Αντίσταση των Εβραίων στην Κατοχική Ελλάδα (μετάφραση Ισαάκ Μπενμαγιόρ) Έκδοση Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβουλίου Αθήνα 2013

2 Αρχείο ΚΚΕ Προκήρυξη Εθνικής Αλληλεγγύης Αθήνας [Μάρτιος 1943] 3 Καρίνα Λάμψα Ιακώβ Σιμπή Η Διάσωση Η σιωπή του κόσμου η αντίσταση στα γκέττο και τα στρατόπεδα οι Έλληνες Εβραίοι στα χρόνια της Κατοχής Εκδόσεις Καπόν Αθήνα 2012 σ 289-2964 Αρχείο ΕΜΕ Γραπτή μαρτυρία Δανέλου Αλχανάτη χχ Βιντεοσκοπημένες συνεντεύξεις Δανέλου Αλχανάτη 1102010 Μωυσή Γιουσουρούμ 21920105 Πέτρος Ανταίος Χίλια Σκοτωμένα Παιδιά της ΕΠΟΝ Εκδόσεις ΕΠΟΝ Αθήνα 1986 σ 35 Το όνομά του αναγράφεται σήμερα σε μια αναθηματική πλάκα στη γωνία Μπουμπουλίνας και Τοσίτσα κοντά στο

σημείο που σκοτώθηκε

Τρεις από τους νεότερους και πιο δραστήριους Εβραίους αντιστασιακούς ως πρόσκοποι πριν τον Πόλεμο (1937) Από αριστερά Δανέλος Αλχανάτης Μωύς Γιουσουρούμ και Σίμος Βαλενστάιν Οργανώθηκαν στο ΕΑΜ Αθήνας από τα τέλη του 1942 και υπηρέτησαν ως αντάρτες του ΕΛΑΣ στη Στερεά Ελλάδα (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ)

Oμόλογο του Απελευθερωτικού Αγώνα το ldquoνόμισμαrdquo που κυκλοφόρησε η ΠΕΕΑ στις ανταρτοκρατούμενες περιοχές Στη σχεδίασή του συμμετείχε ο υπεύθυνος της Επιμελητείας του Αντάρτη (ΕΤΑ) Θεσσαλίας Λάζαρος (Ελιέζερ) Αζαρία (Προσωπική συλλογή Ιάσονα Χανδρινού)

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 7

της Κοινότητας ο αρχιραββίνος Ηλίας Μπαρζιλάι laquoαπήχθηraquo στις 25 Σεπτεμβρίου 1943 από παράγοντες του ΕΑΜ και φυγαδεύτηκε στην Πάρνηθα κι από εκεί στην ορεινή Στερεά Σύμφωνα με μαρτυρίες στην επιχείρηση διάσωσης πρωτοστάτη-σαν ο Ασέρ Μωϋσής ο δημοσιογρά-φος και συγγραφέας από την Θεσ-σαλονίκη Μπαρούχ Σιμπή ndashμέλος ενός άτυπου laquoΕβραϊκού Τομέαraquo του ΕΑΜndash ο σύνδεσμος της Επιτροπής Διάσωσης με το ΕΑΜ Ηλίας Λεβή (με ψευδώνυμο laquoΜαρκέζηςraquo) ενδε-χομένως και τα στελέχη του ΕΑΜ δημοσιογράφος Κώστας Βιδάλης Ηλίας Κεφαλίδης και ο laquoφιλοσημίτης άνευ προηγουμένουraquo φαρμακοποιός Λάμπρος Καραμερτζάνης6 Εξέλιξη αυτών των κινήσεων ήταν το εντυ-πωσιακό δίκτυο που οργανώθηκε στις ακτές της Εύβοιας με σκοπό την διαπεραίωση των Εβραίων με κα-ΐκια στην Τουρκία Περίπου 1500 άτομα σώθηκαν χάρη στις συνδυα-σμένες ενέργειες της ανώτατης ηγεσί-ας του ΕΑΜ και των ανταρτών της Εύβοιας των Βρετανών της Χαγκα-νά και του Εβραϊκού Πρακτορείου στην Κωνσταντινούπολη

Η μαζική ένταξη Εβραίων στο αντάρτικο ndashσχεδόν στο σύνολό τους στον ΕΛΑΣndash χωρίζεται σε δύο φά-σεις Τα πρώτα όπλα ακούστηκαν εκεί που χτύπησε πρώτα η ναζιστι-κή λαίλαπα Από τον Ιανουάριο έως τον Μάιο του 1943 περίπου 250 Εβραίοι της Θεσσαλονίκης είχαν δι-αφύγει με μεγάλες δυσκολίες στις ανταρτοκρατούμενες περιοχές της

κεντρικής και δυτικής Μακεδονίας7 Ήταν κυρίως νεαροί που εγκατέλει-παν κατά ομάδες την αποκλεισμένη πόλη ή δραπέτευαν ατομικά από τα διάφορα εργοτάξια καταναγκα-στικής εργασίας στα οποία είχαν επιστρατευτεί από το καλοκαίρι του 1942 (Λεπτοκαρυά Τέμπη Κα-ρυά Λοκρίδας Στρατόπεδο Θηβών) Μετά την θητεία του στο Αλβανικό Μέτωπο ο Ιωσήφ Μάτσας από τα Γιάννενα υπηρετούσε ως καθηγητής Γυμνασίου στο χωριό Μεγάλη Βρύση Κιλκίς Τον Απρίλιο του 1943 εγκα-τέλειψε τη θέση του και ακολούθη-σε μια ομάδα 40 ανταρτών ndashεκ των οποίων οι δέκα ήταν Θεσσαλονικείς Εβραίοιndash που κρυβόταν στα δάση του Πάικου πάνω από τα Γιαννι-τσά Εκεί μοιράστηκαν τις δυσκολί-ες της αντάρτικης ζωής laquoΟι πρώτοι δύο μήνες στάθηκαν το πύρινο καμί-νι που μας ατσάλωσαν Οι κακου-χίες ήταν τρομερές Μας έλειπαν τα πάντα τροφή στέγη ύπνος εφόδιαmiddot είχαμε μόνο ένα ύψιστο αγαθό την ελευθερία Για να σκορπίσουμε το αίσθημα της πείνας και του κρύου το ρίχναμε στο τραγούδι Τραγου-δούσαμε και ονειρευόμασταν την αυριανή λευτεριά τον αυριανό κό-σμο που θα ήταν απαλλαγμένος από στερήσεις διωγμούς και φυλετικές διακρίσεις Έτσι αντέξαμε στις δο-κιμασίες Κι ύστερα απί περιπετει-ώδεις νυχτερινές πορείες μέσω των βουνών Τζένας Καϊμακτσαλάν και Σινιάτσικο φθασαμε στα τέλη του

Μάη στην Ελεύθερη Ελλάδα στην Δυτική Μακεδονία όπου ανεφοδι-αστήκαμε από τις ρίψεις και σχη-ματίσαμε πραγματικά στρατιωτικά τμήματαraquo8

Η ιταλική συνθηκολόγηση (8 Σεπτεμβρίου 1943) οριοθετεί τη δεύτερη φάση Αναλαμβάνοντας τον έλεγχο όλης της επικράτειας οι Γερμανοί συνάντησαν διαφορετική συμπεριφορά από τις ισραηλιτικές κοινότητες της κεντρικής και νότι-ας Ελλάδας στην προσπάθειά τους να επεκτείνουν τον διωγμό Ο αντί-κτυπος των δραματικών γεγονότων στην βόρεια Ελλάδα ισχυροποιούσε τη θέληση αντίδρασης στην επερχό-μενη καταστροφή ενώ η άνοδος του αντιστασιακού κινήματος δημιουρ-γούσε ευνοϊκότερες προυποθέσεις Από τις αρχές Οκτωβρίου του 1943 εκατοντάδες Εβραίοι των Τρικάλων της Καρδίτσας του Βόλου της Λά-ρισας και αργότερα της Χαλκίδας και της Πάτρας ηλικιωμένοι και γυναικόπαιδα διασκορπίστηκαν με την προστασία του ΕΑΜ σε χωριά του Πηλίου (Κισσός Τσαγκαράδα Κεραμίδι Λεχώνια) του Κισσά-βου (Στόμιο Ομόλιο Κισερλί) του Ολύμπου (Καρυά) τα Άγραφα την ορεινή Εύβοια (Στενή Στρόπωνες Βασιλικό) και τα βουνά της Αχαΐας ζώντας ανακατεμένοι με τους χωρι-κούς Από την Αθήνα περίπου 1000 άτομα ακολούθησαν το παράδειγ-μα του Μπαρτζιλάι και κατέφυγαν στην ορεινή Στερεά Ελλάδα Στην Ήπειρο ελάχιστοι νεαροί Γιαννιώ-τες τόλμησαν να φύγουν από την παγιδευμένη κοινότητα για να ενω-θούν με τους αντάρτες ενώ αρκετοί ndashκυρίως Αρτινοί ndashεντάχθηκαν και στον Εθνικό Δημοκρατικό Ελληνικό Σύνδεσμο (ΕΔΕΣ) του Ναπολέοντα Ζέρβα που δρούσε αποκλειστικά στην Ήπειρο

Στην laquoΕλεύθερη Ελλάδαraquo όλοι αξιοποιήθηκαν με ποικίλους τρό-πους Οι βετεράνοι του ελληνοϊτα-λικού πολέμου και αρκετοί νεαροί ndashάντρες και γυναίκεςndash εντάχθηκαν

στις αντάρτικες μονάδες laquoΌσοι δεν πήραν τα όπλα δούλευαν δίπλα στους χωρικούς σαν σύνδεσμοι στις βοηθητικές υπηρεσίες του στρατού Οι πιο εγγράμματοι ανέλαβαν τις

συγκάλεσε συνέλευση και ανάγκα-σε τον αντάρτη να ζητήσει δημόσια συγνώμη λέγοντας πως στον ΕΛΑΣ διακρίσεις γίνονταν μόνο ανάμεσα σε αυτούς που πολεμούν και σε αυ-

γραφικές υπηρεσίες στην Εθνική Αλληλεγγύη στον ανεφοδιασμό στη συγκέντρωση τροφίμων Οι τε-χνίτες δούλευαν στα συνεργεία για την κατασκευή ρούχων πηλικίων και αρβυλών Οι γυναίκες έραβαν εκείνα τα παρδαλά πουκάμισα φτιαγμένα από καθάριο μετάξι από τα αλεξίπτωτα των ρίψεων έπλεκαν μάλλινες κάλτσες και σκούφους για τη laquoφανέλλα του αντάρτηraquo και οι νέες κοπέλες σαν πιο μορφωμένες ανέλαβαν τις πολιτιστικές εκδη-λώσεις και τις θεατρικές παραστά-σειςraquo9 Χάρη στο μορφωτικό τους επίπεδο πολλοί Εβραίοι ξεχώρισαν σε επιτελικές θέσεις και γραφεία Με-ραρχιών του ΕΛΑΣ στην Επιμελη-τεία του Αντάρτη (ΕΤΑ) στις δρα-στήριες οργανώσεις της ΕΠΟΝ στα χωριά σε πολιτιστικές εκδηλώσεις που οργανώνονταν στο βουνό και στις υγειονομικές υπηρεσίες

Στην Αντίσταση έγινε πραγματι-κότητα η υπέρβαση των διακρίσεων Παρά την αγραμματοσύνη και τις προκαταλήψεις που επιβίωναν στον αγροτικό κόσμο της υπάιθρου κυρι-αρχούσε μια υψηλή αίσθηση αλλη-λεγγύης που συγκροτούσε ιδανικές συνθήκες συνύπαρξης Χριστιανών και Εβραίων Στο αντάρτικο ο κοι-νός αντιφασιστικός αγώνας και οι σκληρές συνθήκες υπό τις οποίες αυτός διεξαγόταν ακύρωνε στην πράξη οποιουσδήποτε κοινωνικούς ταξικούς και φυλετικούς διαχωρι-σμούς Ο Δαβίδ Μπρούδο από την Θεσσαλονίκη διηγιόταν πάντα πως στο Αρχηγείο Παρνασσίδας του ΕΛΑΣ γιόρταζε το χριστιανικό Πά-σχα στον Παρνασσό μαζί με αντάρ-τες και χωρικούς που γνώριζαν την εβραϊκή του ταυτότητα10 Τον Ιούλιο του 1944 ο νεαρός Κερκυραίος Ιά-κωβος Μπαλέστρας διέφυγε από το νησί του λίγο πριν την ώρα μηδέν και κατατάχθηκε στον ΕΛΑΣ στην περιοχή των Ζαγορίων Όταν κά-ποιος από τους αντάρτες τον απο-κάλεσε υβριστικά laquoπαλιοεβραίοraquo ο διοικητής του τμήματος Παράσχος

6 Matsas όπ σ 102-110 Λάμψα-Σιμπή όπ σ 263-306 Γραπτή μαρτυρία Αβραάμ Σαρφατή Ισραηλιτική Επιθεώρησις 22619737 Αδημοσίευτη γραπτή μαρτυρία Ιωσήφ Μάτσα 81119848 Αδημοσίευτη γραπτή μαρτυρία Ιωσήφ Μάτσα 8111984 9 Στο ίδιο 10 Αρχείο ΕΜΕ Βιντεοσκοπημένη συνέντευξη Δαβίδ Μπρούδο 3112009

Ο δημοσιογράφος Μπαρούχ Σιμπή από την Θεσσαλονίκη ένα από τα σημαντικότερα στελέχη του ΕΑΜ Αθήνας σε φωτογραφία αμέσως μετά τον Πόλεμο Τον Σεπτέμβριο του 1943 οργάνωσε τη διαφυγή του ραββίνου Μπαρζιλάι στο βουνό και ο ίδιος κατέφυγε στα βουνά της Πελοποννήσου ως μαχητής του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ (Προσωπική συλλογή Ιακώβ Σιμπή)

Ο ραββίνος των Αθηνών Ηλίας Μπαρζιλάι σε σκίτσο φιλοτεχνημένο από τον Δημήτρη Μεγαλίδη στην έδρα του Γενικού Στρατηγείου του ΕΛΑΣ στην Ευρυτανία και υπογεγραμμένο από τον ίδιο (Συλλογή ΕΜΕ Το Λεύκωμα του Αγώνα 1946)

Στρατιωτική ταυτότητα των Συμμαχικών Δυνάμεων για τον Μωρίς Καζές από την Κομοτηνή 1943 Διέφυγε στη Μέση Ανατολή και υπηρέτησε στη Βρετανική Στρατιωτική Αποστολή στην Ελλάδα ως διερμηνέας και σύνδεσμος με το 54ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ στην περιοχή του Πηλίου (Συλλογή ΕΜΕ)

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 8

τούς που δεν πολεμούν11 Γενικώς οι Εβραίοι στην Αντίσταση έχαιραν μεγάλης εκτίμησης λόγω της αστικής τους καταγωγής του μορφωτικού τους επιπέδου της γλωσσομάθειας ndashη πλειονότητα των ανταρτών ήταν αγρότες με στοιχειώδη σχολική εκ-παίδευσηndash αλλά και της γενναιότη-τάς τους Ο Βιτάλ Αελιών ήταν για τους συντρόφους του το laquoχαροκα-μένο παλικάριraquo που πολέμησε με πείσμα τους Γερμανούς στη Μάχη του Καράλακκα (6 Μαΐου 1944)12 Οι μεταπολεμικές κυβερνήσεις τή-ρησαν μάλλον μετριοπαθή στάση απέναντι στους Εβραίους που είχαν ενταχθεί στο αριστερό ΕΑΜ-ΕΛΑΣ χωρίς αυτό να σημαίνει πως εξαιρέ-θηκαν από τις πολιτικές διώξεις την περίοδο του Εμφυλίου Πολέμου Ενώ γενικώς αναγνωριζόταν με

επιείκια στους πρώην αντάρτες πως laquoυπηρέτησε στον ΕΛΑΣ καθότι Ισ-ραηλίτης13 αρκετοί τιμωρήθηκαν με φυλακίσεις εξορία (Ικαρία Μακρό-νησος) καταδίκες σε θάνατο ενώ πέντε εκτελέστηκαν με αποφάσεις στρατοδικείου14

Η γεωγραφία των κοινοτήτων και της διάσωσής τους είχε σαν αποτέλεσμα οι μεγαλύτερες συγκε-ντρώσεις Εβραίων αντιστασιακών να παρατηρούνται στη Δυτική Μα-κεδονία την Κεντρική και Ανατο-λική Στερεά και σε όλη την περιοχή της Θεσσαλίας Μετά την συγκρό-τηση του ΕΛΑΣ σε τακτικό στρα-τό οι αντίστοιχες μονάδες ήταν το 16ο Σύνταγμα Βέροιας με έδρα το Βέρμιο στο ΙΙ Τάγμα του οποίου βρίσκουμε πολλά εβραϊκά ονόματα Επίσης το 5ο Τάγμα Παρνασσίδας

τα συντάγματα 34ο (Φωκίδα-Βοιω-τία) 7ο (Εύβοια) 30ο (Πέλλα) 50ο (Θεσσαλονίκης) με έδρα τα Πιέ-ρια και το 54ο (Βόλου) με έδρα το Πήλιο και τον Κίσσαβο στο οποίο υπηρέτησαν έως και 40 νεαροί Βο-λιώτες15 Η διάκριση μαχίμων και μη μαχίμων είναι δυσχερής δεδομένου ότι στα ανταρτοκρατούμενα εδά-φη όλοι αναλάμβαναν καθήκοντα υποστήριξης του ένοπλου αγώνα των βοηθητικών υπηρεσιών και των πολιτικών οργανώσεων της κάθε περιοχής Σε ορισμένες περιπτώσεις η Αντίσταση αποτελούσε οικογενει-ακή υπόθεση Γνωστότερες είναι οι οικογένειες Καράσσο και Μπουρλά από την Θεσσαλονίκη Κάκις από τη Δράμα Σακκή και Κοέν από το Βόλο που συμμετείχαν ενεργά και εί-χαν τουλάχιστον από ένα θύμα Ορι-

σμένοι αναδείχθηκαν σε διοικητές όπως ο Θεσσαλονικιός Ισαάκ Μωυ-σής (Γιτσχάκ Μωσέ) με ψευδώνυμο laquoΚίτσοςraquo που αναδείχθηκε σε καπε-τάνιο λόχου στο ΙΙ16 Τάγμα και ο ανθυπολοχαγός Σαμουέλ εσκινατζής ο οποίος σκοτώθηκε στα Δεκεμβρι-ανά ως λοχαγός στο ΙΙΙ54 Τάγμα του ΕΛΑΣ16 Ανάλογα παραδείγμα-τα αυτοθυσίας υπάρχουν πολλά17 Στις 4 Οκτωβρίου 1944 η Πολιτική Επιτροπή Εθνικής Απελευθέρωσης (ΠΕΕΑ) ndashη laquoκυβέρνηση του βου-νούraquo που είχε σχηματίσει το ΕΑΜndash προήγαγε μετά θάνατον πεσόντες αξιωματικούς και αντάρτες που εί-χαν επιδείξει laquoυπέροχην ανδρεία έξοχο ψυχικό θάρρος διοικητικήν ικανότητα αποφασιστικότητα και υπέροχο πνεύμα αυτοθυσίας που ξεπερνούν τα όρια του καλώς εν-νοούμενου καθήκοντοςraquo Μεταξύ τους και οι Λεών Σακκής Γιοχανάς (Ιωχανά) Χατζής Μάρκο Καράσσο Ντίνος Οβαδίας και Βιτάλ Μπερα-χά18 laquoΌλοι οι Ισραηλίτες πέσανε πο-λεμώντας μέχρι την τελευταία σφαί-ρα μέτωπο με μέτωπο με τον εχθρό χωρίς να λιποψυχήσουνraquo19

Τουλάχιστον 63 Εβραίοι έπε-σαν πολεμώντας ως αντάρτες και 76 ακόμα εκτελέστηκαν σε αντίποινα ή εκκαθαριστικές επιχειρήσεις την περίοδο 1941-194420 Η υπόμνησή των ονομάτων τους είναι η δέουσα απόδοση τιμής σε όσους επέλεξαν τον ένδοξο θάνατο του πολεμιστή από την υποταγή στους δημίους του Ισραήλ Αποτελεί ελάχιστο χρέος σε όσους ράντισαν με το αίμα τους τις στάχτες χιλιάδων ομοθρήσκων τους που δολοφονήθηκαν από τους Ναζί

11 Αρχείο ΕΜΕ Βιντεοσκοπημένη συνέντευξη Ιάκωβου Μπαλέστρα 111200912 Καραθάνος Δ laquoΗ Μάχη του Καράλακκα και οι διαστρεβλωτές τηςraquo Ριζοσπάστης 12 81978 13 Αρχείο ΕΜΕ Βιντεοσκοπημένη συνέντευξη Σαλβατώρ Μπακόλα 311200814 Αρχείο Ιωσήφ Μάτσα laquoΕκτελεσθέντες μέχρι τούδε Ισραηλίται εις Ελλάδα βάσει αποφάσεων στρατοδικείων με την κατηγορίαν συνεργασίας με τους συμμορίταςraquo Αθήναι 28111949 15 Χαρακτηριστικό παράδειγμα η ΕΠΟΝ Μαγνησίας που συγκέντρωσε δεκάδες νεαρούς Εβραίους από το Βόλο και τη Λάρισα Βλ Ραφαήλ Φρεζής Η Ισραηλιτική Κοινότητα Βόλου Αθήνα 2003 σ 223-231

και Οντέτ Βαρών - Βασάρ Η Ενηλικίωση μιας Γενιάς Νέοι και νέες στην κατοχή και στην Αντίσταση Εστία Αθήνα 2009 σ 387-389 Αρχείο ΕΜΕ βιντεοσκοπημένη συνέντευξη Εσδρά Μωυσή 78200716 Matsas οπ σ 29117 Ισραηλιτικόν Βήμα 3151946 Δημήτριος Ν Δημητρίου laquoH συμμετοχή των Εβραίων στην Εθνική Αντίστασηraquo Χρονικά τχ 104 (Ιανουάριος-Φεβρουάριος 1989) σ 3-6 18 Κείμενα Εθνικής Αντίστασης [ΚΕΑ] Σύγχρονη Εποχή Αθήνα 1981 τόμος δεύτερος σ 419-422 19 Αρχείο Ιωσήφ Μάτσα Επιστολή Γιτσχάκ Μωσέ προς Ιωσήφ Μάτσα Ιερουσαλήμ 2811985 20 Ο αριθμός των 91 πεσόντων και εκτελεσμένων που προτείνει ο Bowman υπολείπεται του πραγματικού Βλ Steven Bowman laquoJews in Wartime Greeceraquo Jewish Social Studies 48 (1986) σ 45-62 Βλ Κατάλογο

πεσόντων στο παρόν

Σεπτέμβριος 1944 Οι Eβραίοι αντάρτες του ΕΛΑΣ Δαβίδ Μπρούδο και Λουί Κοέν ποζάρουν μπροστά από ένα γερμανικό αεροσκάφος που καταρρίφθηκε από τα πυρά των ανταρτών στον κάμπο της Λοκρίδας σε μια από τις πιο συμβολικές φωτογραφίες της εποχής (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ)

Πολιτικοί εξόριστοι στη Μακρόνησο την περίοδο του Εμφυλίου Πολέμου 1946-1949 Γονατιστός δεξιά ο Σίμος Βαλενστάιν (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ)

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 9

Από την Θεσσαλονίκη των 55250 ψυχών περίπου 400 βρέθη-καν στην ανταρτοκρατούμενη Ελ-λάδα Εκτός από όσους βρίσκονταν ήδη σε άλλες περιοχές μερικές δε-κάδες άρχισαν να εγκαταλείπουν ομαδικά την πόλη-γκέττο στα τέλη Μαρτίου Ήταν τα αδέλφια Μω-υσής Σολομών και Γιολάντα και Ντόρα Μπουρλά οι Ντικ Μπενβε-νίστε Σαλτιέλ Γκαττένιο Ισαάκ Εμμανουήλ Ισαάκ Ντάσα Δαβίδ Ααρών Μωσέ Μπέλο Μωσέ Σε-γκόρα Ντίνος και Σαλβατώρ Οβα-δίας Σολομών Σαλτιέλ Μωρίς Φλωρεντίν Δάριο Ουζιέλ Ιάκω-βος Κούμερης Μιχάλης Μπρούδο Φλώρα Περαχιά Ερρίκος Πιπανό και άλλοι Τις ίδιες μέρες ο Γιακώβ Σαρφατή και ο Μεναχέμ Στρούμσα φυγάδευαν 114 άνδρες και γυναίκες από τη γερμανοκρατούμενη Βέροια Στα μέσα Απριλίου ο Ιωσήφ Μά-τσας από τα Γιάννενα καθηγητής στη Μεγάλη Βρύση Κιλκίς κατέ-φυγε στα λημέρια του Πάικου Είχε προηγηθεί ο Ισαάκ Μωϋσής δραπέ-της από καταναγκαστικά έργα στα Τέμπη που συνάντησε τους αντάρ-τες τον Φεβρουάριο και έγινε ο πρώ-τος Εβραίος ΕΛΑΣίτης στο Βέρμιο

Το Βέρμιο έγινε σημείο συγκέ-ντρωσης Έπειτα από ατέλειωτες μάχες και πορείες σε αλλεπάλληλους γερμανικούς κλοιούς αντάρτες και περίπου 250 Εβραίοι έφτασαν στα ελεύθερα χωριά των Γρεβενών Εκεί κατανεμήθηκαν στους λόχους Ο Ισαάκ Μωϋσής με ψευδώνυμο laquoΚί-τσοςraquo έγινε καπετάνιος λόχου στο 16ο Σύνταγμα όπου εντάχθηκαν οι περισσότεροι Η Νταίζη Καράσσο και η Ντόρα Μπουρλά (laquoΤαρζάνraquo) έγιναν διαφωτίστριες της ΕΠΟΝ η Φανή Φλωρεντίν που ανέβηκε στο Πάικο με τον σύζυγό της Λεών Ματαλόν έγινε νοσοκόμα στη Χ Μεραρχία laquoΑκατάβλητη στις τα-λαιπωρίες Εμψύχωνε τους βραδυ-πορούντες και τους εξασθενημένους προσφέροντάς τους νερό από ένα μεγάλο παγούρι που κουβαλούσε μαζί με το υγειονομικό σακίδιο Ακολουθούσε την φάλαγγα για να συμμαζεύει όσους ξέμειναν απο-καμωμένοιraquo (Ιωσήφ Μάτσας) Του-λάχιστον 17 ήταν οι απώλειες των Εβραίων μαχητών Πρώτη η Στέλλα Κοέν που σκοτώθηκε πολεμώντας τους Γερμανούς στα Τάχνιστα Πι-ερίας (16 Απριλίου 1943) Ο Ηλί-ας Νισσήμ βετεράνος του Οχυρού Ρούπελ και ο Ιωσήφ Μπενσουσάν

χάθηκαν στις μεγάλες εκκαθαριστι-κές επιχειρήσεις στην περιοχή Πε-νταλόφου Κοζάνης (Ιούλιος 1944) Ο ηρωικός Μάρκος Καράσσο από-φοιτος της Σχολής Ανθυπολοχαγών του ΕΛΑΣ σκοτώθηκε στο Μου-χαρέμ Χάνι Έδεσσας (6 Αυγούστου 1944) Ο Ντίνος Οβαδίας ένα μήνα αργότερα και ο εικοσάχρονος Σολο-

μών (Σάρδος) Μπουρλάς στο Σταυ-

ρό Βέροιας (27 Σεπτεμβρίου 1944)

στην τελευταία μάχη εναντίον των

αποχωρούντων Γερμανών στη Δυτι-

κή Μακεδονία Οι Εβραίοι ΕΛΑΣί-

τες της Χ Μεραρχίας είχαν εκδικη-

θεί με το αίμα τους την καταστροφή

της Θεσσαλονίκης

ΙiΙ ΑπΟ ΤΟΝ ΚΛΟΙΟ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΤΟυΣ ΑΝΤΑΡΤΕΣ

Ομαδική φωτογραφία Θεσσαλονικιών Εβραίων με χριστιανούς συναγωνιστές τους στα βουνά της Δυτικής Μακεδονίας το 1943 1 Σαμπετάι Βαρσάνο 2 Φανή Φλωρεντίν νοσοκόμα 3 Λεών Ματαλόν 4 Ματθίλδη Μασαράνο 5 Μάρκος Καράσσο

Προκήρυξη της Εθνικής Αλληλεγγύης Αθήνας για τους εκτοπισμούς της Θεσσαλονίκης Απρίλιος 1943 (Αρχείο ΚΚΕ)

Ο Ιάκωβος Κούμερης αντάρτης του 16ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ στο Βέρμιο Δεκέμβριος 1943 (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ)

Ο δάσκαλος Ιωσήφ Μάτσας από τα Ιωάννινα που πολέμησε ως αντάρτης του 16ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ στη Δυτική Μακεδονία Φωτογραφία από τη μετέπειτα στρατιωτική του θητεία 1947 (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ)

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 10

Περισσότεροι από 100 Λαρισαί-οι Βολιώτες Τρικαλινοί και Καρδι-τσιώτες δραστηριοποιήθηκαν στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα Η Λουίζα Νεγρίν συνελήφθη και φυ-λακίστηκε από τους Ιταλούς σε συλ-λαλητήριο στη Λάρισα τον Μάρτιο του 1943 Η Αλλέγρα Φελούς-Κα-πέτα από τα Τρίκαλα στέλεχος του ΚΚΕ από τον Μεσοπόλεμο αναδεί-χθηκε από το 1942 σε καθοδηγή-τρια του ΕΑΜ στη Δυτική Θεσσα-λία Ο Δαβίδ Λεβής από το Βόλο μέλος της Νομαρχιακής επιτροπής Λάρισας του ΕΑΜ αναμίχθηκε σε θέματα αυτοδιοίκησης στις ελεύ-θερες περιοχές ενώ η διάσωση της κοινότητας Βόλου υπήρξε και δικό του έργο Ο τραπεζικός Ελιέζερ (Λάζαρος) Αζαρία από τη Βέροια έγινε υπεύθυνος της laquoΕπιμελητείας του Αντάρτη (ΕΤΑ)raquo Θεσσαλίας και μέλος της Πολιτικής Επιτροπής Εθνικής Απελευθέρωσης (ΠΕΕΑ) της laquoΚυβέρνησης του Βουνούraquo που σχημάτισε το ΕΑΜ τον Μάρτιο του 1944

Μετά την κατάρρευση των Ιτα-λών πολλοί από τους φυγάδες των πόλεων πλαισίωσαν την ΕΠΟΝ και την Ι Μεραρχία Θεσσαλίας του ΕΛΑΣ Από τα Τρίκαλα οι Αλβέρ-τος και Βενιαμίν Νεγρίν ο Σόλων Λεβή ο Ηλίας και η Λουίζα Φε-λούς Από τη Λάρισα ο ανθυπολο-χαγός Σαμουήλ Εσκινατζής που αναδείχθηκε σε διοικητή λόχου ο Εσδράς Μωυσής κορυφαίο στέλε-χος της ΕΠΟΝ Μαγνησίας ο Ραφα-ήλ Φιλοσώφ κι ο Ιακώβ Φελούς Μαζί με τους Λαρισαίους Ισαάκ και Αλβέρτο Λαζάρ στο 5ο Σύνταγμα Τρικάλων διακρίθηκαν τα αδέλφια Μορδοχάι και Αλβέρτος Σάλεμ από την Θεσσαλονίκη Ατρόμητος στις μάχες ο Βενιαμίν Νεγρίν (laquoΒάιοςraquo) του 138 Συντάγματος τραυματί-στηκε βαριά σε μια νυχτερινή επίθε-ση στο Παλιομονάστηρο Τρικάλων (13 Απριλίου 1944) Πέθανε το 1945 από τα τραύματά του Πρώτος νε-κρός ήταν ο Ιακώβ Μπεράχα από τα Τρίκαλα που σκοτώθηκε στις 7 Νοεμβρίου 1943 στη Μάχη της Με-σοχώρας

ΙV ΑΝΤΑΡΤΟμΑΝΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑ

Η δεύτερη σελίδα της εφημερίδας του ΕΑΜ Βόλου laquoΛαοκράτηςraquo (3 Οκτωβρίου 1943) με την έκκληση για ενεργό υποστήριξη των διωκόμενων Εβραίων (Αρχείο ΚΚΕ)

Βολιώτες Εβραίοι στο 54ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ 1 Αλβέρτος Αμών και Πέπος Κοέν 2 Ηλίας Κονές 3 Λέων Σακκής 4 Έλλη Σακκή (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ) Στη φωτογραφία (5) ο Λάζαρος (Ελιέζερ) Αζαρία από την Βέροια υπεύθυνος της Επιμελητείας του Αντάρτη (ΕΤΑ) για όλη την Θεσσαλία (Φωτ Αρχείο ΔΗΚΙ)

Ο έφεδρος ανθυπολοχαγός Σαμουήλ Εσκινατζής του Μωυσή από τη Λάρισα με την αρραβωνιαστικιά του Στέλλα Σαμουήλ-Μεδίνο στην Θεσσαλονίκη 17 Ιανουαρίου 1943 Ο Σαμουήλ υπηρέτησε ως διοικητής λόχου στο 54ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ και σκοτώθηκε τον Ιανουάριο του 1945 (Προσωπική συλλογή Ματθίλδης Εσκινατζή)

Δεκάδες Βολιώτες εντάχθηκαν στο 54ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ που ανέπτυξε πολεμική δράση κατά των Γερμανών στην ανατολική Θεσσα-λία Ηλίας Κονές Αλβέρτος Αμών Πέπος Σακκής Ζακίνος Μιζάν Χαίμ Μιζραχής Ζαχαρίας Τορόν τα αδέλφια Σαλβατώρ Άννα Ρα-χήλ Ροζίτα και Χαίμ Κοέν Ραφα-ήλ Φρεζής Αβραάμ Οβαδίας Μωυ-σής Μόρδος Μανώλης Φαραντζής Μωϋσής Ιεσουλάς Ζάχος Λεβής Ηλίας Καπέτας και άλλοι Ως νοσο-κόμες του Συντάγματος διακρίθη-καν η Άννα Κοέν και η Έλλη Σακ-κή Στους ήρωες ανήκαν ο Σάββας Ιακώβου (52ο Σύνταγμα) που σκο-τώθηκε στις 17 Απριλίου 1944 στη Ρεντίνα Αγράφων και ο 18χρονος Λέων Σακκής του ΙΙΙ54 Τάγματος που έπεσε στη νυχτερινή Μάχη του Καραλάρ (Ελευθέριο) Λάρισας στις 29 Ιουνίου 1944 Στη Θεσσαλία πε-ρισσότερο από κάθε άλλη περιοχή οι τύχες των Εβραίων ζυμώθηκαν με τους ηρωισμούς της Αντίστασης Μια εμπειρία που ακύρωσε γι αυ-τούς τη φρίκη του Ολοκαυτώματος

1 2 3 4 5

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 11

Στη Στερεά χτυπούσε η καρδιά της laquoΕλεύθερης Ελλάδαςraquo Εκεί βρι-σκόταν το Στρατηγείο του ΕΛΑΣ πέντε συντάγματα ανταρτών και ένα τεράστιο οργανωτικό δίκτυο Σε διάστημα 15 μηνών οι Γερμανοί εξαπέλυσαν είκοσι εκκαθαριστικές επιχειρήσεις με μονάδες ειδικές στον ανταρτοπόλεμο (Ορεινοί Κυνηγοί Βάφφεν Ες-Ες Μεραρχία Μπράντε-μπουργκ) Η περιοχή από την Πάρ-νηθα ως το Καρπενήσι σημαδεύτηκε από αναρίθμητες μάχες σφαγές αμά-χων και καταστροφές χωριών

Στα τοπικά τμήματα του ΕΛΑΣ καταγράφεται μεγάλη συγκέντρω-ση Εβραίων κυρίως φυγάδες από την Αθήνα που προωθούνταν στην ανταρτοκρατούμενη περιοχή Η αντιπροσώπευση ήταν και ποι-οτική Σε επιτελικές θέσεις στην V Ταξιαρχία και την ΧΙΙΙ Μεραρχία του ΕΛΑΣ βρέθηκαν αντίστοιχα οι Θεσσαλονικείς Ίντο Σίμσι (laquoΜακα-μπήςraquo) και Αλβέρτος Μπενρουμπή οποίος ονομάστηκε ανθυπίατρος Ο Λουί Κοέν (laquoΚρόνοςraquo) από την Ξάνθη και ο Δαβίδ Μπρούδο από την Θεσσαλονίκη έκαναν θαύματα ως υπεύθυνοι της Επιμελητείας του Τάγματος Παρνασσίδας Οι Μα-νώλης Αρούχ και Αλβέρτος Κοέν (laquoΒλαδίμηροςraquo) έγιναν πασίγνωστοι ως γιατροί αντάρτικων ταγμάτων στην Φωκίδα laquoΟ Βλαδίμηρος όλη την ώρα στο πόδι γελαστός Έχανε το γέλιο του μόνο όταν είχε να κά-μει με δύσκολες περιπτώσεις τότε αφοσιωνόταν ολόκληρος να σώσει τον τραυματίαraquo (Δημήτρης Δημητρί-ου-Νικηφόρος)

Στους διακριθέντες ήταν οι Σαλ-βατώρ Μπακόλας (laquoΣωτήρηςraquo) Γιομτώβ Μοσέ και Ραφαήλ Μάλτης από τα Γιάννενα ο Μασλάχ Κοέν

ο Σίμος Βαλενστάιν από την ΕΠΟΝ Αθήνας ο Αθηναίος Ιάκωβος Γιου-σουρούμ και ο Θεσσαλονικιός Τζι-άκο Καράσσο στο 36 Σύνταγμα και ο 16χρονος αδελφός του Λουί Κοέν Γιτσχάκ (laquoΚρονάκοςraquo) Ο έφεδρος ανθυπολοχαγός Γιοχανάς Χατζής (laquoΣκουφάςraquo) από την Άρτα με τους Λεών Μείρ Μωσέ Κοέν (laquoΑνδρού-τσοςraquo) Άρη Καζέ (laquoΚολοκοτρώ-νηraquo) Βίκτωρ Μπατή Σλόμο Μα-τσίλ και έναν πολυβολητή ονόματι Καπόν πολεμούσαν στο ΙΙ Τάγμα του 34ου Συντάγματος Σχεδόν όλοι τραυματίστηκαν σε μάχες ενώ ο laquoΣκουφάςraquo έπεσε στη μεγάλη Μάχη της Άμφισσας (2 Ιουλίου 1944) ως διοικητής διμοιρίας Την υπέρτατη θυσία προσέφεραν ακόμα τρεις Ισ-ραηλίτες Ο Ροβέρτος Μητράνι (laquoΙπ-ποκράτηςraquo) φοιτητής ιατρικής από τις Σέρρες με τους Δαβίδ Κοέν από την Πρέβεζα και Δαβίδ Ρούσο από την Αθήνα σκοτώθηκαν μαζί με 29 ακόμα αντάρτες του Τάγματος Παρ-νασσίδας σε γερμανική ενέδρα στην Αγία Τριάδα Καλοσκοπής Φωκίδας

(5 Ιανουαρίου 1944) Τα οστά τους βρίσκονται σήμερα θαμμένα στο ίδιο σημείο ανακατεμένα με αυτά των χριστιανών συμπολεμιστών τους σαν υπόμνηση ενός ηρωικού και πανανθρώπινου ιδανικού

V ΕΒΡΑΙΟΙ πΟΛΕμΙΣΤΕΣ ΣΤΗ ΡΟυμΕΛΗ

Στοιχείο πολυβόλου του ΙΙ34 Τάγματος του ΕΛΑΣ σε βολή κάπου στη Φωκίδα Σκοπευτής ο Ραφαήλ Μάλτης από τα Ιωάννινα αριστερά ο Γιομτώβ Μωσέ (laquoΜαλαγιάςraquo) από τα Ιωάννινα και δεξιά ο Αλβέρτος Κοέν από την Αθήνα (Φωτ Αρχείο USHMM)

Ο Λουί Κοέν από την Ξάνθη με την χαρακτηριστική αντάρτικη γενειάδα υπεύθυνος Επιμελητείας στο Τάγμα Παρνασσίδας του ΕΛΑΣ Ασπρόπυργος Νοέμβριος 1944 (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ)

Ο εικοσάχρονος Ιάκωβος Γιουσουρούμ από την Αθήνα αντάρτης στο Ι Τάγμα του 36ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ)

Ο Ίντο Σίμσι (laquoΜακαμπήςraquo) από την Θεσσαλονίκη ως επιτελής της V Ταξιαρχίας του ΕΛΑΣ στο Λιδωρίκι Φωκίδας (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ)

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 12

Στην Ήπειρο η των γερμανι-κών μονάδων η δυσκολία του εδά-φους και η συνοχή των κοινοτήτων είχαν σαν αποτέλεσμα ελάχιστοι Γιαννιώτες και Αρτινοί να βρεθούν έξω από τον κλοιό που άρχισε να σχηματίζεται από τον Σεπτέμβριο του 1943 Από το 1942 στον τοπικό παράνομο Τύπο του ΕΑΜ συνέβα-λε τα μέγιστα ο τυπογράφος Αβραάμ Καλέφ-Εζρά Οι laquoαπείθαρχοιraquo νεα-ροί Σαμουήλ Κοέν και Σιών Μπα-κόλας πήραν την τολμηρή απόφαση να εγκαταλείψουν τα Ιωάννινα και έγιναν οι πρώτοι Εβραίοι αντάρ-τες (Οκτώβριος 1943) στην περιοχή Πωγωνίου Πέντε μήνες μετά τους ακολούθησαν οι εννιά δραπέτες του στρατοπέδου της Λάρισας Μωυσής Μιγιονής (Κατσαμπάς) Αβραάμ (Έμπης) Σβώλης Γεσουά Μάτσας Μιχάλης Βαλαής Μιχάλης Κοέν Ιακώβ Γκερσόν Χαΐμ Μάτσας Ελιασάφ Μάτσας και Σολομών Μάτσας Όλοι υπηρέτησαν στα συ-ντάγματα 15 85 και 340 του ΕΛΑΣ

από τα Ζαγοροχώρια έως την Άρτα Στην περιοχή των Ζαγορίων βρέθη-κε κι ο 20χρονος Ιάκωβος Μπαλέ-στρας ίσως ο μοναδικός Κερκυραί-ος που πέρασε στην Ήπειρο για να πολεμήσει τους Γερμανούς

Στον Εθνικό Δημοκρατικό Ελλη-νικό Σύνδεσμο (ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ) του Ναπολέοντα Ζέρβα οργανώθηκαν δύο γιατροί ο στρατιωτικός γιατρός Ερρίκος Λεβή που από τα κατεχό-μενα Γιάννενα έστελνε πληροφορίες στους αντάρτες μέχρι τον Μάρτιο του 1944 που εκοπίστηκε με την υπόλοιπη κοινότητα και ο Μιχαήλ Νεγρίν ο οποίος κατάφερε να βγει στο βουνό και μάλιστα περιέθαλψε Γερμανούς τραυματίες στη Μάχη της Μενίνας (17 Αυγούστου 1944)

Η κοινότητα Άρτας είχε επίσης φωτεινές εξαιρέσεις Σε όσους πή-ραν την απόφαση για το βουνό ήταν και ο γιατρός Λάζαρος Ελιέζερ με τους Ηλία και Ισαάκ Ελιέζερ που στα τέλη του 1943 ενώθηκαν με τους

Eαμίτες στη Χώσεψη Ο Ελιέζερ προσέφερε ιατρικές υπηρεσίες ενώ σε μάχες με τον ΕΛΑΣ πήραν μέρος και οι Τζάνι Μιζάν Σαμουήλ Σού-σης και Βιδάλ Μεγίρ Ιωσήφ Βιτάλ Τσαντίκος Σαδίκ και ο Σάββας Ίσ-σης που μεταπολεμικά εκτελέστηκε ως laquoκομμουνιστήςraquo Στην οργάνωση του ΕΔΕΣ στην πόλη της Άρτας δραστηριοποιήθηκε ο 16χρονος Εμίλ Σαμπάς που ένα βράδυ έσκισε

μόνος του όλες τις γερμανικές προ-κηρύξεις μέχρι το γερμανικό στρα-τιωτικό διοικητήριο εκπλήσσοντας τους χριστιανούς φίλους του Άλ-λοι Εδεσίτες ήταν ο Δαβίδ Ναχμίας που ανήκε στην προσωπική φρου-ρά του Ζέρβα και οι Δαβίδ Χατζής και Ιερεμίας Δανιήλ που έδρασαν στα Τζουμέρκα με την ομάδα του οπλαρχηγού Σπύρου Κολονίκη (Κα-ραμπίνα)

Vi maXHTeΣ ΚΑΙ δΙΑΝΟΟυμΕΝΟΙ ΣΤΗΝ ΗπΕΙΡΟ

Το αρχηγείο του 15ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ στο μοναστήρι της Αγίας Παρασκευής στο Βίκο Εκεί βρέθηκαν μεταξύ άλλων οι εβραίοι ΕΛΑΣΙΤΕΣ Σαμουήλ Κοέν Σιών Μπακόλας Ιακώβ Γκερσόν και Ιάκωβος Μπαλέστρας (Φωτογραφία Κώστα Μπαλάφα)

Ο Ιερεμίας Δανιήλ από την Άρτα (αριστερά) και ο Τάσος Τσέτης ως αντάρτες του ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ στα ελεύθερα Ιωάννινα Νοέμβριος 1944 (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ)

Φωτ 1 Σαμουήλ Κοέν από Ιωάννινα 15ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ (Προσωπική συλλογή Σαμουήλ Κοέν) Φωτ 2 Ελιασάφ Μάτσας από Ιωάννινα 340 Σύνταγμα του ΕΛΑΣ (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ) Φωτ 3 Λάζαρος Ελιέζερ από την Άρτα γιατρός του ΕΛΑΣ Ηπείρου (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ) Φωτ 4 Γεουντά Καλέφ-Εζρά από τα Ιωάννινα αντάρτης του ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ στην περιοχή Άρτας (Προσωπική συλλογή Τζων Καλέφ-Εζρά)

1

3

2

4

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 13

Εξίσου ισχυρές με τις σφαίρες ήταν οι λέξεις της Αντίστασης Χι-λιάδες προκηρύξεις και εκατοντάδες έντυπα κυκλοφορούσαν παράνομα σε χωριά και κατεχόμενες πόλεις Η αυστηρή λογοκρισία καθιστούσε επιτακτική την έκδοση αντιστασια-κών εφημερίδων και οι τυπογράφοι έδιναν το δικό τους αγώνα για την ενημέρωση και εμψύχωση του λαού

Ο Αβραάμ Καλεφ-Εζρά γεννή-θηκε το 1913 στα Ιωάννινα Λόγω γραφειοκρατικού λάθους κράτησε το παρωνύμιο της οικογένειας (Κα-λέφ-Εζρά) αντί του οικογενειακού επιθέτου (Μπαρούχ) Επιστρέφο-ντας από το αλβανικό μέτωπο ερ-γάστηκε στην εφημερίδα laquoΚήρυξraquo των Ιωαννίνων Το 1942 διέφυγε με ψεύτικο όνομα laquoΙωάννης Κωνστα-ντίνουraquo στα χωριά της Πρέβεζας και εντάχθηκε από τους πρώτους στο ΕΑΜ Από τις αρχές του 1943 ως την Απελευθέρωση έδρασε ως τυπογρά-φος στην ανταρτοκρατούμενη πε-ριφέρεια της Άρτας και υπεύθυνος έκδοσης εαμικών εφημερίδων όπως η laquoΔράσηraquo και ο laquoΜαχητήςraquo με έδρα το Βουλγαρέλι Ο μικρός αδελφός του Γεουντά ήταν επίσης στον εκ-δοτικό μηχανισμό της laquoαντίζηληςraquo οργάνωσης του ΕΔΕΣ στην Ήπειρο του ΕΔΕΣ Η εκτύπωση και διανομή προπαγανδιστικού υλικού είχε τε-ράστια σημασία για τα απομακρυ-σμένα χωριά της Ηπείρου Από το βουνό προσπάθησε επανειλημμένα να πείσει την κοινότητα των Ιωαν-νίνων να δραπετεύσει από την πόλη ήρθε μάλιστα σε σύγκρουση με τον Σαμπεθάι Καμπιλή Η τραγική μοίρα των Γιαννιωτών μεταξύ των οποίων και η μητέρα του τον βασάνιζε ως το τέλος της ζωής του το 1999

Ο Αρμάντο Μπεζές γεννήθηκε

το 1915 στη Θεσσαλονίκη σε οικο-

γένεια τυπογράφων Ο πατέρας του

Μπαρούχ Μπεζές εξέδιδε θρησκευ-

τικά βιβλία λαϊκά μυθιστορήμα-

τα και τη σατιρική εφημερίδα laquoΕλ

Μπουρλόνraquo (laquoΤο χοντρό αστείοraquo)

Στην Κατοχή ο Αρμάντο πήρε το

δρόμο του βουνού μεταφέροντας με

κίνδυνο της ζωής του μια χειροκίνη-

τη τυπογραφική μηχανή Αγωνίστη-

κε έκτοτε ως τυπογράφος στο ΕΑΜ

Θεσσαλίας με το ψευδώνυμο laquoΑντώ-

νης Μπεζέζηςraquo μέχρι την Απελευθέ-

ρωση Προκηρύξεις και εφημερίδες

ενημέρωναν και εμψύχωναν τους

χωρικούς που περίμεναν με αγωνία

τον laquoΑντώνηraquo Με τεράστιους κιν-

δύνους μετέφερε τον εκδοτικό εξο-

πλισμό διένειμε έντυπα και τον laquoΡι-

ζοσπάστηraquo σε όλα τα χωριά από τα

Άγραφα μέχρι τον Όλυμπο Σε μια

από τις ελάχιστες αφηγήσεις του το

1976 θυμόταν laquoΜια φορά σκάψαμε δυο σωστά δωμάτια στον Όλυμπο Μας ειδοποίησαν για εκκαθαρίσεις και έπρεπε να κρύψουμε το τυπο-γραφείο στο βουνό ή κάτω από το χώμαraquo Δούλεψε και στο τυπογρα-

φείο της ΠΕΕΑ Μετά τον πόλεμο

εγκαταστάθηκε στην Αθήνα όπου

συνέχισε το επάγγελμα του τυπο-

γράφου Όλη του η οικογένεια

εκτός από μία αδελφή χάθηκε στα

στρατόπεδα Το 1948 τύπωσε το

βιβλίο του Θεσσαλονικιού γιατρού

Ζακ Ματαράσσο Κι όμως όλοι τους δεν πέθαναν την πρώτη μαρ-

τυρία για το Ολοκαύτωμα στην ελ-

ληνική γλώσσα

Vii ΣΤΑ ΤυπΟΓΡΑΦΕΙΑ ΤΟυ ΒΟυΝΟυ

Ο Αβραάμ Καλέφ-Εζρά από τα Ιωάννινα με δύο κοπέλες που επέζησαν από τα στρατόπεδα το 1945 (Προσωπική συλλογή Τζων Καλέφ-Εζρά)

Ο Αρμάντο Μπεζές με τη σύζυγό του Μαρία Βαγενά το 1945 (Προσωπική συλλογή Ελένης Μπεζέ)

Φύλλο της εφημερίδας laquoΔράσηraquo της Νομαρχιακής Επιτροπής ΕΑΜ Άρτας στην έκδοση της οποίας συμμετείχε ο Αβραάμ Καλέφ-Εζρά (Συλλογή ΕΛΙΑ)

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 14

Στην περιοχή του Ολύμπου δρούσε η επίλεκτη Διλοχία Μηχα-νικού της Ι Μεραρχίας του ΕΛΑΣ με διοικητή τον ανθυπολοχαγό Αντώνη Αγγελούλη (laquoΒρατσάνοraquo) Στους 250 αντάρτες αυτής της ειδι-κής μονάδας ήταν και δύο Εβραίοι Ο Βιτάλ Σολομών Αελιών από την Θεσσαλονίκη και ο Εσδράς Βενι-αμίν Μωυσής από τη Λάρισα Ο Βιτάλ ήταν ο laquoπαλιόςraquo Γεννήθηκε στην Θεσσαλονίκη τον Οκτώβριο του 1917 πολέμησε στην Αλβανία

με το 67ο Σύνταγμα Πεζικού και

μετά τη συγκέντρωση της Πλατείας

Ελευθερίας (11 Ιουλίου 1942) επι-

στρατεύτηκε στα καταναγκαστικά

έργα της Καρυάς Πιερίας Δραπέ-

τευσε και έζησε κρυμμένος ως τον

Δεκέμβριο του 1942 που προσχώ-

ρησε στην πρώτη ομάδα του ΕΛΑΣ

στον νότιο Όλυμπο Ήταν ο πρώ-

τος Εβραίος παρτιζάνος σε όλη την

Ελλάδα Τον Ιανουάριο του 1943

εντάχθηκε στο νεοσύστατο Μηχα-

νικό Ολύμπου Αναδείχθηκε σε κα-

πετάνιο διμοιρίας μέλος του ΚΚΕ

και υπεύθυνο περισυλλογής υλικού

ενώ εξέδιδε τη χειρόγραφη εφημε-

ριδούλα της Διλοχίας με τίτλο laquoΤο

Ακαριαίονraquo εμπνευσμένο από τα

φιτίλια των εκρηκτικών Ο Εσδράς

γεννημένος το 1925 κρυβόταν με

την οικογένειά του στον Αμπελώνα

και αποφάσισε να ακολουθήσει το

τμήμα τον Απρίλιο του 1943 Ο ίδιος

έλεγε laquoΉμουνα 18 χρονών κι είχαν δει πολλά τα μάτια μου Όμως από δω και πέρα θα ζούσα πολλάraquo

Πράγματι από τον Μάρτιο του

1943 έως τον Οκτώβριο του 1944 οι

laquoμπουρλοτιέρηδες του Ολύμπουraquo

εκτέλεσαν 96 δολιοφθορές στην κοι-

λάδα των Τεμπών ανατινάζοντας

δεκάδες αμαξοστοιχίες χιλιόμετρα

σιδηροδρομικής γραμμής και τε-

χνικά έργα ενώ παράλληλα εμπλέ-

κονταν σε σκληρές μάχες με τους

Γερμανούς στα χωριά Ραψάνη Πυρ-

γετός Καλλιπεύκη Αμπελώνας (Κα-

ζακλάρ) Αργυροπούλι (Καρατζόλ)

και αλλού Οι γερμανικές απώλειες

μετρήθηκαν σε εκατοντάδες νεκρούς

και χιλιάδες τόνους υλικού

Στις 6 Μαΐου 1944 η Διλοχία συ-

νέδεσε τη δράση της με την υπερά-

σπιση των Εβραίων όταν η διμοιρία

του Βιτάλ εξόντωσε στη θέση laquoΚα-

ράλακκαςraquo Ολύμπου ένα γερμανικό

εκκαθαριστικό απόσπασμα που είχε

εξορμήσει από τη Λάρισα αιφνιδιά-

ζοντας τις οικογένειες Μάρκου Γκα-

νή Ιωσήφ Οβαδία Μωυσή Μαγρί-

ζου και Γεουδά Κοέν που κρύβονταν

κοντά στο χωριό Καρυά Με τους

αντάρτες συμπολέμησαν και αρκετοί

από τους διωκόμενους Οι ελληνικές

απώλειες ήταν 8 νεκροί αντάρτες

και τουλάχιστον 3 νεκροί Εβραίοι

Εκτός από πολεμικός θρίαμβος η

laquoΜάχη του Καράλακκαraquo απαθανα-

τίστηκε ως ένα από τα συμβολικότε-

ρα συμβάντα στην κατοχική ιστορία

των Ελλήνων Εβραίων

ViiΙ ΟΙ μπΟυΡΛΟΤΙΕΡΗδΕΣ ΤΟυ ΟΛυμπΟυ

Ο Βιτάλ Αελιών σε φωτογραφία ταυτότητας το 1945 (Προσωπική συλλογή Ζουλί Αελιών)

Ο Εσδράς Βεναμίν Μωυσής από τη Λάρισα με τη στολή του αντάρτη του Μηχανικού το 1945 (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ)

Διωκόμενοι Εβραίοι της Λάρισας στη θέση laquoΚαράλακκαςraquo Ολύμπου όπου διεξήχθη η μεγάλη μάχη της 6ης Μαΐου 1944 (Προσωπική συλλογή Ρούλας Κονέ)

Αντιεαμική προπαγανδιστική προκήρυξη με αφορμή τα συνεχιζόμενα σαμποτάζ στη σιδηροδρομική γραμμή από τους αντάρτες 1943 (Προσωπική συλλογή Μίμη Χριστοφιλάκη)

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 15

iX πΟΡΤΡΕΤΑ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚωΝ

δΑΝΕΛΟΣ ΑΛΧΑΝΑΤΗΣΟ Δανέλος Αλχανάτης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1922 Τελείωσε το ιστορικό Θrsquo Γυμνάσιο Αρρένων στην πλατεία Κουμουνδούρου και εισήχθη στην Αρχιτεκτονική Σχολή του Εθνικού Μετσοβίου Πολυ-τεχνείου Όταν οι Γερμανοί καταλάμβαναν την Αθήνα τελείωνε το πρώτο έτος Με τα φοιτητικά αμφιθέατρα σε αναβρασμό ήταν αδύνατο να μεί-νει έξω από την Αντίσταση Στις αρχές του 1942 στρατολογήθηκε στο ΕΑΜ από τον συμφοιτητή του Νείλο Μαστραντώνη αριστού-χο σπουδαστή και ήρωα του ελληνοϊταλικού πόλεμου Ο ενθουσιώ-δης Δανέλος ανέλαβε να συγκροτήσει το παρακλάδι του ΕΑΜ για τους Εβραίους στο οποίο κατάφερε να συσπειρώσει αρκετούς ομό-θρησκούς του αρχίζοντας από τους παιδικούς του φίλους Μωύς Γιουσουρούμ Ζακίνο Κοέν Ρομπέρτο Γιακάρ Σίμο Βαλενστάιν και άλλους Πρόκειται για μια από τις ελάχιστες οργανωμένες εβραϊ-κές αντιστασιακές πρωτοβουλίες στην κατεχόμενη Ελλάδα Η ομά-δα απειθαρχούσε στα κελεύσματα της κοινότητας σχεδίαζε τρόπους αντίστασης και συμμετείχε σε όλες τις μεγάλες κινητοποιήσεις και διαδηλώσεις στην πρωτεύουσα ως κομμάτι του ΕΑΜ Νέων και αρ-γότερα της ΕΠΟΝ Τον Οκτώβριο του 1943 άρχισε να υφαίνεται ο γερμανικός κλοιός γύρω από τους Εβραίους της Αθήνας Ο Δανέλος χρησιμοποίησε το ψεύτικο όνομα laquoΘανάσης Σταματούκοςraquo και κρύφτηκε στο Πυριτι-δοποιείο (Αιγάλεω) Η γειτονιά τους προστάτεψε γνωρίζοντας πως ήταν Εβραίοι Καθώς τα μπλόκα των Ταγμάτων Ασφαλείας επεκτεί-νονταν στις αθηναϊκές συνοικίες διέφυγε με τη βοήθεια του ΕΑΜ στην Ερέτρια μαζί με τα αδέλφια του και την οικογένεια του θείου του Λεών Αζούβι Τον Δεκέμβριο του 1943 προσχώρησε στο 7ο Σύ-νταγμα του ΕΛΑΣ Εύβοιας με έδρα τη Στενή Εκεί υπηρετούσαν ήδη οι Χαλκιδαίοι Λεών Αμάρ Σαμίκος Φόρνης κά Πήρε μέρος σε πολ-λές μάχες υπό τις διαταγές των ντόπιων καπετάνιων Γιώργου Δουα-τζή (laquoΌθρυraquo) και Βαγγέλη Καραμιχάλη (laquoΒύρωναraquo) Λόγω των φρο-νημάτων του εξορίστηκε για δύο χρόνια στην Ικαρία (1947-1949) και υπηρέτησε στρατιώτης ως laquoπολιτικά ανεπιθύμητοςraquo Εργάστηκε ως αρχιτέκτονας μηχανικός ενώ αφιέρωσε όλη του τη ζωή στην κοινοτική οργάνωση των Ελλήνων Εβραίων Μετά την Απελευθέρωση συγκρότησε τον laquoΣύλλογο Ισραηλιτών Φοιτητώνraquo και αναμίχθηκε ενεργά στην ανασυγκρότηση της Ισραηλιτικής Κοι-

νότητας Αθήνας Συμμετείχε στα διοικητικά συμβούλια της Κοινό-τητας από το 1960 ως πρόεδρος την περίοδο 1980-1995 ενώ διε-τέλεσε και πρόεδρος του ΚΙΣ (1977-1978) Έφυγε από τη ζωή τον Αύγουστο του 2012

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 16

ΑΛΛΕΓΡΑ KaπΕΤΑΗ πιο laquoπολιτικήraquo μορφή των αντιστασιακών Εβραίων γεννήθηκε στις 17 Ιανουαρίου 1916 στα Τρίκαλα Ήταν η δεύτερη κόρη του Δα-βίδ Φελούς και της Μαρίκας Κοέν Πρώτη ήταν η Λουίζα (1914) και μικρότερος ο Ηλίας (1920) Η ταραγμένη εποχή στην οποία μεγάλω-σε και η ανάμειξη της οικογένειας με τα κοινά καθόρισε την κομμα-τική της ένταξη από πολύ μικρή ηλικία Ο θείος της Ραφαήλ Φελούς διετέλεσε γραμματέας του ΚΚΕ στα Τρίκαλα τη δεκαετία του rsquo20 και ήταν από τους υποκινητές μιας από τις πρώτες απεργίες στην Ελλά-δα το μεγάλο αγροτικό συλλαλητήριο των Τρικάλων (Φεβρουάριος 1925) Η οικογένεια κατέφυγε στο Βόλο όπου η Αλλέγρα εντάχθηκε στην Ομοσπονδία Κομμουνιστικών Νεολαιών Ελλάδας (ΟΚΝΕ) και παντρεύτηκε τον επιχειρηματία Ραφαήλ Καπέτα Την περίοδο της Δικτατορίας της 4ης Αυγούστου εξορίστηκε στην Κίμωλο και την Φολέγανδρο μαζί με σημαίνοντα στελέχη του ΚΚΕ Ο πρώτος της ξά-δελφος Μηνάς Καμπελής πέθανε εξόριστος στον Άη-Στράτη το 1941 Με την κατάρρευση του Μετώπου το 1941 οι εξόριστοι στην Φο-λέγανδρο διέφυγαν στην Αθήνα και ασχολήθηκαν με την ανασυ-γκρότηση του Κομμουνιστικού Κόμματος Η Αλλέγρα συμμετείχε στις παράνομες εργασίες της 6ης Ολομέλειας που κήρυξε την ένοπλη αντίσταση κατά των κατακτητών Μετά την ίδρυση του Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου (ΕΑΜ) στις 27 Σεπτεμβρίου 1941 στάλ-θηκε στη γενέτειρά της και πρωτοστάτησε στη δημιουργία Εαμικών οργανώσεων στη Δυτική Θεσσαλία Το 1942-1944 διέσχιζε ακατά-παυστα την κεντρική Ελλάδα συγκροτώντας οργανώσεις και διετέ-λεσε γραμματέας της laquoΕθνικής Αλληλεγγύηςraquo Θεσσαλίας ένα είδος laquoΕρυθρού Σταυρούraquo του ΕΑΜ στα καθήκοντα του οποίου ήταν η προστασία των φυλακισμένων αγωνιστών των καταδιωκόμενων των πυροπαθών και φυσικά των Εβραίων Εκλέχθηκε τακτικό μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ το 1945 Στον Εμφύλιο Πόλεμο η Αλλέγρα ακολούθησε τη μοίρα των Ελλή-νων κομμουνιστών Το 1945 παντρεύτηκε τον γιατρό Τάκη Σκύφτη από τον Βόλο που ήταν χειρουργός στην Ι Μεραρχία του ΕΛΑΣ και μαζί διέφυγαν στο βουνό Διετέλεσε υπεύθυνη γυναικών και Πολιτι-κός Επίτροπος στο Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας (ΔΣΕ) στην Θεσ-σαλία μαζί με τον Χαρίλαο Φλωράκη Το 1949 πήρε το δρόμο της πολιτικής προσφυγιάς στην Ανατολική Γερμανία Επαναπατρίστηκε

τη δεκαετία του rsquo70 Έως τον θάνατό της τον Φεβρουάριο του 2011 ήταν ενεργή στα πολιτικά δρώμενα και τις ιστορικές συζητήσεις για τη δεκαετία του rsquo40

δΑΒΙδ μπΡΟυδΟΟ Δαβίδ Μπρούδο γεννήθηκε στην Θεσσαλονίκη τον Απρίλιο του 1924 Ο πατέρας του Μορδοχάι ήταν ραββίνος Το 1942 απογράφηκε για καταναγκαστική εργασία και τον Φεβρουάριο του 1943 στάλθη-κε στα σιδηροδρομικά έργα της Καρυάς Λοκρίδας όπου εργάζονταν 300 ακόμα Θεσσαλονικείς Εβραίοι Η πείνα και η κακομεταχείριση τον ώθησαν να δραπετεύσει από το εργοτάξιο-κολαστήριο Με τον φίλο του Ροβέρτο Μητράνι από τις Σέρρες διέφυγαν στο βουνό και συνάντησαν το Αρχηγείο Παρνασσίδας του ΕΛΑΣ που τους δέχτη-κε αμέσως στις γραμμές του Ήταν οι πρώτοι Εβραίοι αντάρτες στη Στερεά Ελλάδα Το ημερολόγιο έγραφε 14 Μαΐου 1943 Μετά τη Μάχη της Παύλιανης (3 Ιουνίου 1943) εναντίον των Ιταλών ο Δαβίδ εντάχθηκε στην Επιμελητεία Για να ανεφοδιάζει τακτικά το τμήμα του με τρόφιμα ο ακούραστος εικοσάχρονος με τα χαρα-κτηριστικά μυωπικά γυαλιά ταξίδευε χειμώνα-καλοκαίρι στα πεδι-νά συγκέντρωνε τρόφιμα και υποζύγια και επέστρεφε στα αντάρ-τικα λημέρια Ο καπετάνιος του Δημήτρης Δημητρίου (Νικηφόρος) έγραψε γι αυτόν laquoΜrsquo ένα πιστολάκι στην τσέπη άλλοτε αντάρτης άλλοτε αδιάφορος πολίτης κατέβαινε παντού και μες στους Γερμα-νούς και μας έστελνε ότι μπορεί να φανταστεί κανείς Και οι άλλοι συναγωνιστές που είχαμε στην επιμελητεία ήσαν δυνατοί στη δου-λειά τους αλλά ο Δαβίδ ήταν διάολος σωστός ndashlaquoΣυναγωνιστές έλεγε στους υπεύθυνους δε θα φύγω από δω αν δε μου δώσετε τρόφιμα Έχω εντολή με άδεια χέρια να μη γυρίσω αλλά και ζητήματα μαζί σας να μη δημιουργήσω Εγώ τρόφιμα θέλω Ότι δε τον συνέφερνε έκανε τον κουφό και τον στραβό Κατάφερε και κουβάλησε καραβά-νια γεμάτα σιτάρια ρεβύθια λάδι ως το Δαδί (Αμφίκλεια) που ήταν γεμάτο Γερμανούςraquo Αρκετές φορές έφτανε ως την Ελευσίνα και τα περίχωρα της Αθήνας μεταφέροντας πίσω στον Παρνασσό αυτόμα-τα και χειροβομβίδες σε σιδερένια δοχεία γάλακτος Ο πολυμήχανος αντάρτης ξεχώριζε και στην εμφάνιση Στις κατοχι-κές φωτογραφίες φορά παντα τη στολή και το πηλίκιο του Γερμανού

αξιωματικού που είχε σκοτώσει ο ίδιος στο Κηφισοχώρι (Τιθορέα) Aπό τα 13 μέλη της οικογένειας Μπρούδο που εκτοπίστηκαν στο Άουσβιτς δεν επέστρεψε κανείς Στον Εμφύλιο καταδικάστηκε σε θάνατο και έμεινε σε διάφορες φυλακές μέχρι το 1955 Με προσω-πική παρέμβαση του Μπεν Γκουριόν απελάθηκε από την ελληνική κυβέρνηση στο Ισράηλ όπου ζει μέχρι σήμερα Είναι μέλος της laquoΠα-νελλήνιας Οργάνωσης Αγωνιστών Εθνικής Αντίστασης (ΠΟΑΕΑ)raquo και της laquoFederation Internationale de la Reacutesistance (FIR)raquo

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 17

ζΑΚ ΚωΣΤΗΣΗ αντιστασιακή δράση του Ζακ Κωστή αγγίζει τα όρια του μυθι-στορήματος Γεννημένος στην Χαλκίδα το 1912 από τους Μοσών και Χανά Κωστή με σπουδές νομικής είναι ο μόνος Έλληνας Εβραίος που συμμετείχε στην Οργάνωση laquoΑπόλλωνΥβόννηraquo το μεγαλύτε-ρο δίκτυο πληροφοριών και δολιοφθορών στην κατεχόμενη Ελλάδα Δύο γερμανοεβραίοι ο Πέτρος Μόρδος και ο Ούλριχ Βελς έδρασαν επίσης ως πληροφοριοδότες Από τον Ιανουάριο του 1943 το εμπορι-κό γραφείο του Ζακ στην οδό Κολοκοτρώνη 43 ήταν βασικό σημείο συνάντησης της οργάνωσης στο κέντρο της Αθήνας Ως μέλος της ομάδας του Γεράσιμου Παλούμπη και του laquoσαμποτέρ-φάντασμαraquo Γεώργιου Βαρνακιώτη ο Ζακ συμμετείχε σε πολλά σαμποτάζ στο λιμάνι του Πειραιά Ανάμεσα στα κατορθώματα της ομάδας ήταν η ανατίναξη του φορτηγού πλοίου laquoΣάντα Φεraquo ή laquoπλοίο του διαβό-λουraquo στο Κερατσίνι η ανατίναξη του οπλιταγωγού Β103 (21 Ιουνίου 1943) των ρυμουλκών laquoΤιτάνraquo και laquoΗρακλήςraquo και του μεταγωγικού Κ273 Ο Ζακ περνούσε πολλές ώρες στο laquoστρατηγείοraquo της Κολοκοτρώνη ώσπου τον Σεπτέμβριο του 1943 η διεύθυνση προδόθηκε laquoΟι Γερμα-νοί μπλοκάρουν το γραφείο της Κολοκοτρώνη Όλοι έχουν φύγει Ο Ζακ Κωστής παραμένει Δε φοβήται Συλλαμβάνεται Αντιμετωπίζει τους Γερμανούς με αφάνταστη ψυχραιμία Οι Γερμανοί εξαγριώνο-νται Τον δέρνουν και τον οδηγούν συνοδεία στην Γκεστάπο Πει-ραιώς όπου και τον ανακρίνουν εξαντλητικάraquo (Τα Νέα 971946) Ο συνεργάτης του Νίκος Αδάμ εκτελέστηκε ο ίδιος κατόρθωσε να διαφύγει Σύντομα απέκτησε πρόσθετο λόγο να περάσει στην πα-ρανομία Λίγες μέρες μετά κηρύχθηκε ο διωγμός των Εβραίων στην Αθήνα και ο Ζακ αναγκάστηκε να εξαφανίσει τα ίχνη του Κρύβεται στο Λιόπεσι (Παιανία) από τους Βαγγέλη Σιδέρη και Σταύρο Μπατά που συνδέονταν φιλικά με τον γαμπρό του Ηλία Δέντε Δίπλα στο σπίτι ήταν γερμανικό φυλάκιο laquoΚρατώντας τσίλιες ο λεβεντόγερος Βαγγέλης εγώ ξεσφράγιζα το ραδιόφωνο και άκουγα ειδήσεις από Λονδίνο και Κάιροraquo θα γράψει χρόνια αργότερα ο ίδιος Η δράση του ως σαμποτέρ συνδέσμου και πληροφοριοδότη στην laquoΕΟΠΔ Απόλλωνraquo αναγνωρίστηκε το 1949 από το Υπουργείο Στρατιωτικών ως ισοδύναμη με laquoεννιάμηνη υπηρεσία εν τη ζώνη επαφήςraquo και του απονεμήθηκε ο βαθμός του συνταγματάρχη Το 1968 κατέγραψε τις αναμνήσεις του από την Κατοχή σε ένα σπάνιο βιβλίο με τίτλο laquoΠτυ-χέςraquo που κοσμεί σήμερα τη συλλογή του ΕΜΕ

ΙωΣΗΦ ΝΙΣΣΗμΟ Ιωσήφ Νισσήμ είδε το πρώτο φως στην οδό Σαρανταπόρου στην Θεσσαλονίκη στις 22 Φεβρουαρίου 1919 Ήταν το τέταρτο παιδί της οικογένειας του εμπόρου Γαβριήλ Νισσήμ και της Μαρίας Αμπαστά-δο και μεγάλωσε σε ένα γαλλόφωνο σπίτι με καλή παιδεία Υπηρε-τούσε ως δόκιμος στη Σχολή Εφέδρων Αξιωματικών Πεζικού όταν ήχησαν οι σειρήνες της 28ης Οκτωβρίου Αγαπώντας τη στρατιωτική ζωή και μισώντας διπλά τους Γερμανούς ως Εβραίος και Έλληνας στρατιώτης αποφάσισε να συνεχίσει τον πόλεμο έστω και μόνος του Τις μέρες της γερμανικής εισβολής βρέθηκε μαζί με συναδέλφους του σε ένα καΐκι με προορισμό την Κρήτη Μετά την ηρωική άμυνα στο νησί επιβιβάστηκε στο βρετανικό καταδρομικό HMS Warspite και έφτασε στο λιμανι της Αλεξάνδρειας μετά από δυο μέρες που του φάνηκαν αιώνας εξαιτίας των συνεχών βομβαρδισμών από τα Στού-κας Στη Μέση Ανατολή ντύθηκε ξανά το χακί και ξεκίνησε μια μυθιστο-ρηματική ζωή Το καλοκαίρι του 1942 εντάχθηκε εθελοντικά στον laquoΙερό Λόχοraquo του συνταγματάρχη Χριστόδουλου Τσιγάντε Ήταν ο μόνος Εβραίος σε αυτή την μονάδα των 300 Ελλήνων που εκπαι-δεύτηκαν σε στρατόπεδο της Χάιφα ως επίλεκτοι laquoκομμάντοςraquo για καταδρομές πτώσεις με αλεξίπτωτο μάχες εκ του συστάδην ανα-τινάξεις κά Μετά τη Μάχη του Ελ Αλαμέιν (Οκτώβριος 1942) και την απόκρουση του Ρόμμελ ο Λόχος εντάχθηκε στη Φάλαγγα του Γαλλου στρατηγού Λεκλέρκ Ως γαλλομαθής ο Ιωσήφ εκτελούσε χρέη συνδέσμου κατά τις επιχειρήσεις κατά των Γερμανών στην Τυ-νησία Στην κρίσιμη Μάχη του Κσαρ Ριλάν (10-19 Μαρτίου 1943) το τζιπ όπου επέβαινε ανατινάχτηκε από νάρκη Για τον τραυματισμό του και την προσπάθειά του να σώσει έναν τραυματία Σενεγαλέζο στρατιώτη παρασημοφορήθηκε με την ανώτερη διάκριση το Χρυ-σούν Αριστείο Ανδρείας Ήταν η μεγαλύτερη τιμή σε Έλληνα μαχητή

εβραϊκού θρησκεύματος στον Βrsquo Παγκόσμιο Πόλεμο Εκτός από την επιχείρηση στη Σάμο (Οκτώβριος 1943) και την εντυπωσιακή εκκένω-ση 14000 Ιταλών αιχμαλώτων στην Τουρκία ο Ιωσήφ πήρε μέρος σε αναρίθμητες επιχειρήσεις και καταδρομές στην Βόρειο Αφρική από τον Λίβανο μέχρι την Κυρηναϊκή και αποστρατεύτηκε το 1945 με το βαθμό του ανθυπολοχαγού Στην Αθήνα ξαναβρήκε τους γονείς και τα τρία αδέλφια του Ηλία Ερρίκο και Δώρα που είχαν κρυφτεί Μόνο η μεγαλύτερη αδελφή Ρασέλ χάθηκε στο Άουσβιτς μαζί με συνολικά 80 μέλη των οικογενειών Αμπαστάδο Ασσέο και Νισσήμ Το 1947 παντρεύτηκε τη Ζαν Αροέστι μια Θεσσαλονικιά Εβραία που είχε γνωρίσει σε στρατόπεδο προσφύγων στο Χαλέπι της Συρίας κατά τη διάρκεια του Πολέμου Μετανάστευσαν στην Ιταλία όπου και ζουν μέχρι σήμερα

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 18

ΛΕωΝ ΒΑΡωΝΗ ζωή του Λέων Βαρών ξεκίνησε τον Δεκέμβριο του 1920 τις μέρες του Χανουκά στο Γκελί Μπολού (Καλλίπολη) της Ανατολικής Θρά-κης Το εβραϊκό του όνομα ήταν Γεουδά και ήταν γιος του Κερίδο Βαρών και της Όρο Κοέν μιας τυπικής ισπανοεβραϊκής οικογένειας με οθωμανική κουλτούρα Με την ελληνοτουρκική ανταλλαγή πλη-θυσμών εγκαθίστανται στην Καβάλα όπου γεννιούνται τα αδέλφια του Σαμουήλ Σουλτάνα-Σουζάνα και η μικρότερη η Σάρα που χάθηκε 10 χρονών Στην πολλαπλή ταυτότητα του νεαρού προστέ-θηκαν η ελληνικότητα και η συνείδηση του πρόσφυγα Αποφοίτησε από τη Μέση Εμπορική Σχολή Καβάλας και εργάστηκε σε διάφορες δουλειές για να ενισχύσει την φτωχή οικογένεια Η συνέχεια είναι γνωστή από σποραδικές αφηγήσεις Στις 14 Μαΐου 1942 συνελήφθη από τους Βουλγάρους και μεταφέρθηκε σε στρα-τόπεδο εργασίας στην Γκάρα Μπελίτσα κοντά στον σιδηροδρομι-κό σταθμό Δέκα μήνες αργότερα το τρένο στο οποίο επέβαιναν οι εκτοπισμένοι Εβραίοι της Καβάλας ndashκαι η οικογένειά τουndash που εξο-ντώθηκαν στην Τρεμπλίνκα πέρασε από την Γκάρα Μπελίτσα και μπροστά στα μάτια του Λέων Τότε ξεκίνησε η αντίστασή του Το καλοκαίρι δραπέτευσε με τον ξάδελφό του Μπίνιο Μεβοράχ κολύ-μπησαν τον Στρυμώνα και έφτασαν στην άδεια από Εβραίους Κα-βάλα Άγνωστο πώς ο Λέων διέφυγε στην Αθήνα και τη νύχτα του Γιομ Κιπούρ του 1943 βρέθηκε μαζί με άλλους 8 Εβραίους μεταξύ των οποίων και η οικογένεια Ντανιέλ Βαϊνστάιν σε ένα φορτηγό του ΕΑΜ με προορισμό την Πελοπόννησο Εντάχθηκε αμέσως στο 11ο Σύνταγμα Αρκαδίας του ΕΛΑΣ ως σύνδεσμος στην περιοχή Αράχω-βας Κερασίτσας Δολιανών και Κοσμά ενώ οι λογιστικές του γνώ-σεις τον έκαναν πολύτιμο στέλεχος στην Επιμελητεία του Αντάρτη (ΕΤΑ) Στην ταυτότητά του προστίθενταν τώρα και οι αριστερές ιδέες Στην περιοχή του Άστρους γνώρισε την οικογένεια του Ισαάκ Ρούσσο από την Θεσσαλονίκη που κρυβόταν στο χωριό Πλάτανος και συνδέθηκε με την κόρη Σέλλη Μετά τη Συμφωνία της Βάρκιζας επέστρεψε στην Καβάλα όπου άνοιξε εμπορικό κατάστημα όμως το στίγμα του laquoκομμουνιστήraquo τον καταδίωκε Στις 20 Αυγούστου του 1948 συνελήφθη στην Πάτρα ενώ προσπαθούσε να διαφύγει με καΐκι στην Παλαιστίνη μέσω Τερ-γέστης δικάστηκε και φυλακίστηκε για δύο χρόνια μετά τη στρα-

τιωτική του θητεία Τον Αύγουστο του 1952 παντρεύτηκε τη Σέλλη Ρούσσο στην Αθήνα και ίδρυσαν μαζί τη βιοτεχνία εσωρρούχων ΣΕΛ-ΒΑ Απέκτησαν δύο κόρες την Όρο-Οντέτ και τη Λουίζα Ο αιφνίδιος θάνατός του επήλθε στις 26 Σεπτεμβρίου 1991 Τον Δεκέμβριο του 1991 εκδόθηκε η ποιητική του συλλογή Οδός Πτολεμαίων σε επιμέλεια της κόρης του Οντέτ

μΑΝωΛΗΣ ΑΡΟυΧΟ αντάρτης-γιατρός γεννήθηκε στην Θεσσαλονίκη το 1914 το τέταρ-το παιδί μιας παραδοσιακής εβραϊκής οικογένειας Έχασε τον πατέ-ρα του Ιωσήφ όταν ήταν έφηβος Τελείωσε το δημοτικό της Allience Israelite Universelle και το Βrsquo Γυμνάσιο Αρρένων Θεσσαλονίκης Ολο-κλήρωσε τις σπουδές του στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και στρατεύτηκε λίγο πριν την κήρυξη του ελληνοϊταλικού πολέμου Παρέμεινε στην Θεσσαλονίκη όπου συγκροτήθηκε έμπεδο για την οργάνωση υγειονομικής υπηρεσίας του Γrsquo Σώματος Στρατού Τον Απρίλιο του 1941 ακολούθησε τη μεταφορά του νοσοκομείου στο νότο και παρέμεινε για λίγο στην Αθήνα προτού επιστρέψει στη γερμανοκρατούμενη πια ΘεσσαλονίκηΕργάστηκε για λίγο στο Δημοτικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης Ένα περιστατικό με Γερμανούς στρατιώτες τον τάραξε τόσο που εγκα-τέλειψε τη γενέτειρά του Στην Αθήνα διέξοδο στο ζόφο της πείνας και της τρομοκρατίας έδινε το φοιτητικό συσσίτιο του Αγίου Νικο-λάου Πευκακίων και διάφοροι ελληνοεβραϊκοί πυρήνες που συγκρο-τήθηκαν από το ΕΑΜ Αναμίχθηκε στις πρωτοβουλίες φυγάδευσης πολλών οικογενειών και του αρχιραββίνου Μπαρζιλάι και τελικά εγκατέλειψε κι ο ίδιος την πόλη Στα Δερβενοχώρια της Πάρνηθας προσκολλήθηκε στο 34ο Σύνταγμα Αττικοβοιωτίας του ΕΛΑΣ και έγινε ο γιατρός του ΙΙ Τάγματος του Συντάγματος με καπετάνιο τον Κώστα Αντωνόπουλο (laquoΚρόνοraquo) Τον Δεκέμβριο του 1943 το τάγμα εγκατστάθηκε στην Παρνασσίδα Ο Μανώλης απέδειξε αναρίθμητες φορές την αξία και το θάρρος του εξετάζοντας αρρώστους χειρουρ-γώντας τραυματίες και ακολουθώντας όλες τις μάχες ως υπεύθυνος πρώτων βοηθειών Το ΙΙ34 Τάγμα ήταν από τις πιο εμπειροπόλεμες μονάδες του ΕΛΑΣ με συνολικά 80 νεκρούς και διπλάσιους τραυμα-τίες και ο Μανώλης ένας από τους πιο δραστήριους αντάρτες-για-τρούς Ακόμη κι όσοι δεν έμαθαν ποτέ το όνομά του θυμούνταν έναν πολύτιμο laquoΕβραίο συναγωνιστήraquo που έσωζε ζωές Τον Οκτώβριο του 1944 προβιβάστηκε σε γιατρό του 34ου Συντάγματος όπου έμεινε ως τη Συμφωνία της Βάρκιζας (Φεβρουάριος 1945)

Μεταπολεμικά συνέβαλλε σημαντικά στο τιτάνιο έργο αποκατάστα-σης των πληγωμένων κοινοτήτων Στην Αθήνα ίδρυσε με άλλους Εβραί-ους γιατρούς την laquoΕπιτροπή Κοινωνικής Αρωγήςraquo για την φροντίδα των μελών της κοινότητας και οργάνωσε κατασκηνώσεις μεριμνώντας για ζητήματα διατροφής και περίθαλψης παιδιών και νέων Το 1952 πα-ντρεύτηκε την Λίλη Πάρδο από την Θεσσαλονίκη και απέκτησαν δύο κόρες την Αλίκη και τη Νέλλη Πέθανε τον Νοέμβριο του 1997

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 19

μωυΣ ΓΙΟυΣΟυΡΟυμΟ Μωύς Γιουσουρούμ ανήκει σε μια ιστορική ελληνοεβραϊκή οικογέ-νεια Ο παππούς του Μποχώρ ήρθε από τη Σμύρνη στην Αθήνα το 1860 και άνοιξε παλαιοπωλείο στη γωνία Καραϊσκάκη και Ερμού Το όνομα laquoΓιουσουρούμraquo καθιερώθηκε έκτοτε ως συνώνυμο της πε-ριοχής γύρω από το Μοναστηράκι Ο γιος του Νώε ταξίδεψε το 1913 στη Θεσσαλονίκη όπου παντρεύτηκε την αγαπημένη του αθηναία Μαζαλτώβ Χαμπίμπ που τον είχε ακολουθήσει Εκεί γεννήθηκαν ο Ισαάκ και ο Λεών Το 1917 η οικογένεια επέστρεψε στην Αθήνα αγόρασε το σπίτι στο Θησείο και γέννησε τέσσερα ακόμα παιδιά τον Μωύς (1920) τον Ιάκωβο την Τζόγια και την Στερίνα Ο Μωύς τελείωσε το Θ΄ Γυμνάσιο Αρρένων και σπούδασε στην οδο-ντιατρική σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών Στον Ελληνοϊταλικό Πόλεμο υπηρετούσε στον Ερυθρό Σταυρό ως ειδικευμένος ναρκωτής και έλαβε μέρος στη Μάχη της Κρήτης στον τομέα του Ηρακλείου μαζί με τον αδελφό του Ιάκωβο Οργανώθηκε σύντομα στο ΕΑΜ και πρωτοστάτησε στη δημιουργία φοιτητικών εβραϊκών πυρήνων της οργάνωσης στην πρωτεύουσα Με την έξοδο των Αθηναίων στο βου-νό (Σεπτέμβριος 1943) βρέθηκε στα Δερβενοχώρια της Πάρνηθας και πήρε το βάπτισμα του πυρός στις γερμανικές εκκαθαριστικές επιχει-ρήσεις του Οκτωβρίου Εντάχθηκε στον ΕΛΑΣ ως laquoΓιώργος Γαζήςraquo και ακολούθησε το Τάγμα Παρνασσίδας στην Φωκίδα Ο Ιάκωβος εντάχθηκε στο γειτονικό 36ο Σύνταγμα Τον Ιανουάριο του 1944 με εντολή της V Ταξιαρχίας του ΕΛΑΣ πέρασε στην Πελοπόννησο και τοποθετήθηκε στο 6ο Σύνταγμα Κορίνθου Εκεί αρχίζει η σημαντικό-τερη φάση της αντιστασιακής του ζωής Χάρη στην οργανωτικότητά του του ανατέθηκε η ευθύνη όλης της παραλιακής ζώνης ως προω-θημένο αντάρτικο φυλάκιο με έδρα στη Ζαρούχλα και την Ακράτα Συγκρότησε κινητή ομάδα που συνέλεγε πληροφορίες κατέστρεφε τηλεγραφικούς στύλους και σιδηροδρομικές γραμμές και εγκαθι-στούσε τηλεφωνικές συνδέσεις με τα ορεινά χωριά Το καλοκαίρι οργάνωσε μόνιμο Φρουραρχείο στη Λυκοποριά (Φ8) Μετά τις τελευταίες εκκαθαριστικές των Γερμανών τον Αύγουστο συνάντησε το Σύνταγμα στην ελεύθερη πια Κόρινθο Μετά την πα-ράδοση των όπλων του ΕΛΑΣ επέστρεψε στο Θησείο Με την ίδια αίσθηση καθήκοντος που επέδειξε στην Κατοχή πολέμησε με τον

Εθνικό Στρατό στον Εμφύλιο Πόλεμο (1947-1950) και παρασημοφο-ρήθηκε με το Αργυρούν Αριστείο Ανδρείας και τον Πολεμικό Σταυρό Ζει στην Αθήνα

μωυΣΗΣ μΑΤΑΘΙΑΣΟ Μωυσής Ματαθίας γεννήθηκε στις 29 Ιουνίου 1919 στο Βόλο Ήταν γιος του εμπόρου Ματαθία Ματαθία με καταγωγή από τα Ιωάννινα και της Ραχήλ Ματαθία το γένος Ζίδη από την Καρδί-τσα Τελείωσε το Γυμνάσιο Βόλου και το 1937 εισήχθη στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης με σκοπό να ακολουθήσει το επάγγελμα του θείου του Νισσήμ Ματαθία προέδρου της Ισ-ραηλιτικής Κοινότητας Αθηνών Λόγω του θανάτου του θείου του διέκοψε τις σπουδές του και επέστρεψε στο Βόλο Στην Κατοχή ξεκίνησε να προσανατολίζεται προς την Αντίσταση και συγκεκριμένα το ΕΑΜ που από τις αρχές του 1942 είχε εμφανι-στεί δυναμικά στην περιοχή της Θεσσαλίας Η προδιάθεση υπήρχε Ο άνδρας της μεγαλύτερης αδελφής του Εσθήρ Νίκος Σαμουηλίδης από την Καρδίτσα ήταν προπολεμικά οργανωμένος στο ΚΚΕ Ο Μωυσής εντάχθηκε στην πρώτη συλλογικότητα του ιταλοκρατούμε-νου Βόλου Ήταν ο Σύλλογος Αποφοίτων Γυμνασίου και Φοιτητών που οργάνωνε συσσίτια για τους πεινασμένους της πόλης θεατρικά έργα καλλιτεχνικές δραστηριότητες και συναυλίες Από τις αρχές του 1943 όλες οι δραστηριότητες συντονίζονταν από την Ενιαία Πανελλαδική Οργάνωση Νέων (ΕΠΟΝ) Ανήκοντας στην πρωτοπο-ρία της νεολαίας του Βόλου ο Μωυσής Ματαθίας ήταν από αυτούς που έγραφαν τα αντικατοχικά θεατρικά σκετς της ΕΠΟΝ όπως laquoΟ Βόλος τραγουδάειraquo laquoΦοιτητικές ανησυχίεςraquo laquoΌλα άλλαξανraquo κά Μετά τη συνθηκολόγηση της Ιταλίας (Σεπτέμβριος 1943) εγκατέ-λειψε το Βόλο και προσχώρησε στον ΕΛΑΣ που είχε αρχίσει να εξαπλώνεται στην ανατολική Θεσσαλία Η μόρφωση και αφοσίωσή του τον ανέδειξαν σύντομα σε στέλεχος του 54ου Συντάγματος στο Πήλιο Τον Οκτώβριο ανέλαβε υπεύθυνος Επιμελητείας στην νεο-σύστατη ΧVI Tαξιαρχία Ανατολικής Θεσσαλίας Το καλοκαίρι του 1944 βρέθηκε στο επιτελείο της Ομάδας Μεραρχιών Στερεάς (ΟΜΣ) με διοικητή τον υποστράτηγο Κωνσταντίνο Τσαμάκο καπετάνιο τον Βαγγέλη Παπαδάκη (laquoΤάσο Λευτεριάraquo) και έδρα το Καρπενήσι την πρωτεύουσα της laquoΕλεύθερης Ελλάδαςraquo Ήταν από τους ελάχι-

στους Έλληνες Εβραίους που υπηρέτησαν σε τόσο υψηλή θέση στην ιεραρχία του ΕΛΑΣΠαρά τις μεταπολεμικές διώξεις τελείωσε τις σπουδές του το 1949 Εργάστηκε στο ΚΙΣ και στον Οργανισμό Περίθαλψης και Αποκα-τάστασης Ισραηλιτών Ελλάδας (ΟΠΑΙΕ) ως δικηγόρος Το 1964 πα-ντρεύτηκε την Παυλίνα Κοέν από την Θεσσαλονίκη και απέκτησαν δύο παιδιά τον Ανδρέα και τον Αλέξανδρο Πέθανε στην Αθήνα τον Μάιο του 2010

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 20

ΣΑΛΒΑΤωΡ μπΑΚΟΛΑΣΜια ξεχωριστή περίπτωση ανάμεσα στους Εβραίους αντάρτες γεννή-θηκε τον Δεκέμβριο του 1922 στην Πρέβεζα και μεγάλωσε στα Γιάν-νενα από όπου καταγόταν ο πατέρας του Η αντιστασιακή διαδρομή του Σαλβατώρ Μπακόλα προδιαγράφηκε την πρώτη χρονιά της Κα-τοχής Ως ένας από τους υπεύθυνους του ΕΑΜ Νέων στα Γιάννενα καθοδηγούσε περίπου 80 νεαρούς Γιαννιώτες Εβραίους Ανέπτυξε έντονη μαχητικότητα Μαζί με τον Μωσέ Ντόστη σκόρπιζε προκη-ρύξεις στην πλατεία Πάργης έγραφε συνθήματα και απειλούσε ανοι-χτά όσους Εβραίους διατηρούσαν σχέσεις με Ιταλούς ή Γερμανούς στρατιώτες Συνέχισε την αντιστασιακή του δράση στην Αθήνα όταν τον Φε-βρουάριο του 1942 εγγράφηκε στο Τμήμα Χημείας του Πανεπιστημί-ου Η συνθηκολόγηση της Ιταλίας τον βρίσκει ενεργό μέλος του φοι-τητικού ΕΑΜ (Σπουδάζουσα) με το ψευδώνυμο laquoΣωτήρηςraquo Με την έξοδο στο βουνό ο ένοπλος αγώνας για τον ενθουσιώδη Γιαννιώτη ήταν μονόδρομος Παρέμεινε στην Πάρνηθα αρχικά στον Εφεδρικό ΕΛΑΣ Λιάτανης (Άγιος Θωμάς) και στη συνέχεια στο Ι34 Τάγμα Ατ-τικής του θρυλικού καπετάν Θεοχάρη Πολύχρονου που φρουρούσε τις πύλες της laquoΕλεύθερης Ελλάδαςraquo Τον Ιανουάριο του 1944 παρου-σιάστηκε στην εδρα της V Ταξιαρχίας του ΕΛΑΣ στο Λιδωρίκι και τοποθετήθηκε στον Λόχο Διοίκησης με διοικητή τον λοχαγό Γιάν-νη Λαζαρίδη Τον Μάιο ο Λόχος εκπαιδευόταν στην κοιλάδα του Μόρνου εν όψει ενός θερμού καλοκαιριού Ο Σαλβατώρ διακρίθηκε στη Μάχη της Άμφισσας (2 Ιουλίου 1944) και στην επική μάχη στις Καρούτες Φωκίδας (5 Αυγούστου 1944) όταν ένα γερμανικό από-σπασμα μάχης του επίλεκτου 18ου Συντάγματος Ορεινών Κυνηγών περικυκλώθηκε και εξοντώθηκε μέσα στο χωριό 97 Γερμανοί σκο-τώθηκαν και 105 αιχμαλωτίστηκαν Δεν ξεχνούσε ποτέ πως μια ολό-κληρη νύχτα περίμεναν το σύνθημα για την πρωινή επίθεση χωρίς να μιλάνε ή να καπνίζουν για να μη γίνουν αντιληπτοί Ο ίδιος ήταν ένας από τους περίπου 50 αντάρτες που τραυματίστηκαν σε αυτή

τη μεγαλειώδη αναμέτρηση Μια σφαίρα τον βρήκε στη δεξιά κνή-μη καθώς μαχόταν σώμα με σώμα με τους Γερμανούς Νοσηλεύτηκε στο αναρρωτήριο της Ταξιαρχίας στο χωριό Πενταγιοί Όταν τον Οκτώβριο η Ταξιαρχία μετονομάστηκε σε ΙΙ Μεραρχία του ΕΛΑΣ ο laquoΣωτήρηςraquo ήταν ένας από τους 30 αντάρτες της Υποδειγματικής Διμοιρίας ΕΠΟΝ του Λόχου Διοίκησης Ήταν ο μόνος από την οικογένειά του που επέζησε του Ολοκαυτώ-ματος Σύζυγος της Ντόρας Κοέν και πατέρας της Έστερ έφυγε από τη ζωή στις 8 Ιουλίου 2012

ΣΑΡΑ ΓΕΣΟυΑΓεννημένη στην laquoοβριακήraquo της Χαλκίδας το 1927 η Σάρα (ή Σαρίκα) Γεσούα ανήκει στις εμβληματικές φυσιογνωμίες της Αντίστασης Ο πόλεμος τη βρήκε μαθήτρια στη Δημόσια Εμπορική Σχολή Χαλκί-δας Μετά τον πρόωρο θάνατο του πατέρα της (1927) ζούσε με την μητέρα της Ζαφείρα και τη μεγαλύτερη αδελφή της Γιάφφα στην οδό Κώτσου κεντρικού δρόμου της εβραϊκής γειτονιάς Η μητέρα της ήταν αδελφή του συνταγματάρχη Μαρδοχαίου Φριζή γεγονός που έπαιξε καταλυτικό ρόλο στη διαμόρφωση της πατριωτικής της συνείδησης Πριν κλείσει τα 14 η Σάρα περιέθαλπτε τραυματίες στο στρατιωτικό νοσοκομείο της πόλης ως εθελόντρια νοσοκόμα Επόμενο βήμα ήταν η Αντίσταση Η δραστήρια εβραιοπούλα προμη-θεύτηκε για την ίδια και την μητέρα της ψεύτικες ταυτότητες Με την έναρξη της γερμανικής κατοχής (Οκτώβριος 1943) η Σάρα συνεννοή-θηκε με το ΕΑΜ πήρε τη μητέρα της και εγκατέλειψαν την Χαλκίδα για τη Στενή όπου ζούσε η αδελφή της με τον άντρα της Για να προφυλάξει από τις επιδρομές των Γερμανών τους τρομοκρα-τημένους Εβραίους που είχαν καταφύγει στα βουνά η Αντίσταση τους σκόρπισε σε διάφορα χωριά (Πάλιουρας Θεολόγος Στρόπωνες Βασιλικό) και αργότερα οργάνωσε δίκτυο διαφυγής με καΐκια για την Τουρκία από την περίφημη παραλία των Τσακαίων Η νεαρή Σάρα έγινε δασκάλα στο απομονωμένο χωριό Κουρκουλοί δουλεύο-ντας δραστήρια στην ΕΠΟΝ Μετά την φριχτή δολοφονία της ξαδέλ-φης της Μέντης Μόσχοβιτς από τα Τάγματα Ασφαλείας στους Στρό-πωνες (4 Μαρτίου 1944) και τον εμπρησμό του χωριού Κουρκουλοί προσκολλήθηκε στα αντάρτικα τμήματα Αμέσως καθιερώθηκε ως ομιλήτρια που κήρυττε με πάθος τον ένοπλο αγώνα ιδιαίτερα στις νεαρές γυναίκες Σύντομα σχημάτισε ανεξάρτητη γυναικεία ομάδα που πολεμούσε μάζευε πληροφορίες και ξεσήκωνε τον κόσμο στα χωριά Ένας Αμερικανός δημοσιογράφος που βρέθηκε στην κατεχό-μενη Εύβοια της αφιέρωσε ξεχωριστό απόσπασμα στην ανταπόκρι-σή του για τους Έλληνες αντάρτες laquoΕίναι ένα κοντό δεμένο κορίτσι με μαύρα μαλλιά και γαλάζια μάτια Τρέχει σαν άντρας και μπορεί να χτυπήσει ένα καρύδι σε απόσταση 200 γυάρδες Είτε φωνάζει παραγγέλματα είτε δίνει σήμα με τα χέρια της στο Λόχο είτε τρα-γουδάει στα ορεινά μονοπάτια το κάνει με πάθος και περηφάνειαraquo Η Απελευθέρωση τη βρήκε καπετάνισα της Υποδειγματικής Διμοι-

ρίας Γυναικών του 7ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ και ήδη θρυλική

μορφή ανάμεσα στους αντιστασιακούς της Εύβοιας με το όνομα laquoΚα-

πετάνισσα Σαρίκαraquo Σήμερα ζει στο Τελ-Αβίβ

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 21

Οι σελίδες που ακολουθούν πε-ριλαμβάνουν όσα ονόματα Εβραίων αντιστασιακών πεσόντων στις μά-χες και εκτελεσμένων σε αντίποινα μπορέσαμε να συγκεντρώσουμε Η τελική μορφή του καταλόγου των αντιστασιακών βασίστηκε στη λίστα ονομάτων που επεξεργάστηκε η Έφη Εζρατή και δημοσιεύτηκε στο βιβλίο του Steven Bowman Η Αντίσταση των Εβραίων στην Κατοχική Ελλά-δα (Έκδοση ΚΙΣ Αθήνα 2013) Ο κατάλογος ονομάτων των πεσόντων και εκτελεσμένων συμπληρώθηκαν με βάση αδημοσίευτο υλικό από το αρχείο του ΕΜΕ και αποδελτίωση αρχειακού υλικού και δευτερογενούς βιβλιογραφίας Με την πεποίθηση πως αποτελεί ένα μόνο βήμα μιας έρευνας που συνεχίζεται παραδίδου-με τα ονόματα ως συμβολή στην ιστο-ριογραφία και ελάχιστο φόρο τιμής στους αντιστασιακούς Εβραίους που θυσιάστηκαν για την ελευθερία

ΚΑΝΤΙΣ ΓΙΑ ΤΟυΣ πΕΣΟΝΤΕΣΑς μεγαλυνθεί και ας αγιαστεί το μεγάλο όνομα Του στον κόσμο που έπλασε κατά τη θέληση Του Αμέν Ας βασιλεύσει η βασιλεία Του ας πραγματοποιηθεί η λύτρωση και ας συντομευτεί ο ερχομός του μασσίαχ στη διάρκεια της ζωής μας και στις ημέρες μας και στη διάρκεια της ζωής όλου του Ισραήλ γρήγορα και σύντομα και πείτε Αμέν

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 22

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣ Ντάριο (Δαβίδ) Ααρών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΑνρύ Ααρών Καβάλα Αρμάνδος Ααρών Κέρκυρα Σαλώμ Αβδελάς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ααρών Αβδελάς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Βίκτωρ Αβδελάς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σολομών Αβδελάς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ζακ Αβραάμ Καβάλα Βιτάλ Αελιών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ ΘεσσαλίαΟυίλιαμ Ισαάκ Αζάρ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλμπέρτος Αζάρ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ζουλύ (Ιουλία) Αζάρ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Λάζαρος (Ελιέζερ) Αζαρία Βέροια ΕΑΜ ΕΤΑ ΘεσσαλίαΜωρίς Αζί Ρένα Αζούζ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σαλβατώρ Αζούζ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Λεών Αζουλί [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωρίς Ακαρά Ηλίας Αλαλούφ Αθήνα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] ΑττικήΣόλων Αλαλούφ Ρασέλ Άλβο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ Δυτική ΜακεδονίαΠαλόμπα Άλβο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ Δυτική ΜακεδονίαΣαλβατώρ Αλγούσσης Νισήμ Αλκαλάη Διδυμότειχο Σαμουήλ Αλαλούφ Ηλίας Αλαλούφ Σεμτώβ Αλαλούφ Θεσσαλονίκη Σολομών Αλαλούφ Θεσσαλονίκη ΒΣΑ Δυτική ΘεσσαλίαΑλμπέρτος Αλαλούφ Βόλος Ραούλ Αλμοσνίνο Θεσσαλονίκη Ελίας Αλμοσνίνος Δανιήλ (Δανέλος) Αλχανάτης Αθήνα ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Αθήνα ΕύβοιαΖακίνος Αλχανάτη Γεουδά Αμάρ Τρίκαλα ΕΛΑΣ ΕύβοιαΛεών Αμάρ Χαλκίδα ΕΛΑΣ ΕύβοιαΖοζέφ Αμαρίλιο Αλμπέρτο Αμαρίλιο Θεσσαλονίκη ΕΑΜ ΑθήναΙσαάκ Αμίρ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΝτάριο Αμίρ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ζουλύ (Ιουλία) Αμίρ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δαβίδ Αμίρ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑλβέρτος Αμών Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΒίκτωρ Αμών Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Γιακώβ Αράρ Καστοριά [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Γεουντά Αράρ Καστοριά [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αβραάμ Αρδίττης Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΤσιάκο Αρούχ Θεσσαλονίκη Μανώλης Αρούχ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑλμπέρτος Ασσέο Ελί Αττάς ΕΑΜ Αθήνα

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣ Μωύς Αττάς Αθήνα ΕΛΑΣ ΚορινθίαΊνο Αττάς Θεσσαλονίκη Θεσσαλονίκη Αττίας Καβάλα Ισαάκ Αχάρ Μιχάλης Βαλαής Ιωάννινα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλβέρτος Βαλεστάιν Αθήνα ΕΠΟΝ ΑθήναΣίμων (Σίμος) Βαλεστάιν Αθήνα ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΙακώβ Βαρούχ Σάμπυ (Σαμπετάι) Βαρσάνο [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΑβραάμ Βαρών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΛεών-Γεουδά Βαρών Καβάλα ΕΛΑΣ ΠελοπόννησοςΜαξ Βαρών Καβάλα ΕΑΜΕΤΑ ΕλασσόναΕλιάου Βεϊσσή Αλμπέρτο Βελλέλης Πάτρα ΕΛΑΣ ΠελοπόννησοςΕμμανουήλ Βελλέλης Πάτρα ΕΛΑΣ ΠελοπόννησοςΖακ Βεντούρα Θεόφιλος Βιτάλης Βόλος Σαμουήλ Λεών Γαβριηλίδης Αθήνα Αλμπέρτος Γαβριηλίδης Σάρα Γεσουά Χαλκίδα ΕΛΑΣ ΕύβοιαΓιομτώβ Γιακοέλ Τρίκαλα Γιακοέλ Καβάλα Αλμπέρ Γιαχμπές Καβάλα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλμπέρτος Γιαχόν Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Στέλλα Γιαχόν Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ιακώβ Γιουσουρούμ Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜωύς (Μωρίς) Γιουσουρούμ Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά Ελλάδα ΚορινθίαΠέπο Γιωσέφ Νταρών Γκανής Μάρκος Γκανής Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σολομών Γκανής Αγρίνιο [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σόλων Γκανής Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ιωσήφ Γκατένιο Θεσσαλονίκη Δαβίδ Γκατένιο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ Σαλτιέλ Γκατένιο Θεσσαλονίκη Ιακώβ Γκερσόν Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Γκρότας Ιερεμίας Δανιήλ Ιωάννινα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Εδουάρδος Δάφφας Βόλος ΕΛΑΣ ΕύβοιαΙωσήφ Δαβίδ Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜίμης Δαβίδ Σαμουήλ Δαβίδ Σαμουήλ Δέντης Χανιά [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δαβίδ Εζρά Καρδίτσα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Χαΐμ Εζρά Μωρίς Εζρά Αλμπέρτος Εζρατή Δαβίδ Ελιάου Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΜισέλ Ηλίας Αβραάμ Ελιάν Θεσσαλονίκη ΕΑΜ Κεντρική ΜακεδονίαΒίκτωρ Ελιασάφ Ηλίας Ελιασάφ Ηλίας Ελιέζερ Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Λάζαρος Ελιέζερ Άρτα ΕΑΜ Ήπειρος Ισαάκ Ελιέζερ Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ισαάκ Εμμανουήλ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΗλίας Ερρέρα

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΟΙ

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 23

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣ Μωρίς Ερρέρα Θεσσαλονίκη ΘεσσαλονίκηΜωύς ΕσκαλονίΣαμουήλ Εσκινατζής Λάρισα ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΜωρίς Εσφόρμες Θεσσαλονίκη Αβραάμ Ζακ Καβάλα Μηνάς Ζακ Βόλος Ιωσήφ Ζακάρ Βόλος Σάββας Ιακώβου Βόλος ΕΛΑΣ Δυτική ΘεσσαλίαΧαΐμ Ιακώβου Βόλος Αλβέρτος Ιεσουλάς Βόλος Μωυσής Ελιά Ιεσουλάς Βόλος Ιωσήφ Ίζης Τρίκαλα Λεών Ίντης (ή Ίντας) Αθήνα ΕΛΑΣ Γιωσέφ Ίσσης Σάββας Ίσσης Άρτα Λούνα Ισχάκ Μπίτολα Μεντές Ισχάκ Μπίτολα Πέκο Ισχάκ Μπίτολα Αλβέρτος Ιωσήφ Οβαδίας Μωρίς Καζές Κομοτηνή ΒΣΑ Ανατολική ΘεσσαλίαΆρης Καζές ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΣαμουήλ Καζές Άλμπερτ Κάκις ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΚάρμεν Κάκις ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΦρέντερικ Κάκις ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΖακ Κάκις ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΕμίλ Κάκις Δράμα Γεουντά Καλέφ-Εζρά Ιωάννινα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Αβραάμ Καλέφ-Εζρά Ιωάννινα ΕΑΜ Ήπειρος Δαβίδ Καλντεράν Μπίτολα Σαμουήλ Καλντεράν Μπίτολα Ζουλί Καλδερόν Καλδερόν Φλώρινα Καλδερόν Φλώρινα Γκίτα Καλντερών Μπίτολα Λούνα Καλντερόν Κάρλο Καλντερόν Μπίτολα Ματίκα Καμπελή Τρίκαλα Μίμης Καμπελής Τρίκαλα Νισσήμ Καμχής ΕΑΜ ΜεσσηνίαΜωύς Καμχή Θεσσαλονίκη Μωυσής Καμχής Λάρισα Γιαχιέλ Καπέτας Σολομών Καπέτας ΕΑΜ Θεσσαλία Ηλίας Καπέτας Τρίκαλα Ζακ Καπόν Ματίλντα Καπόν Θεσσαλονίκη Δυτική ΜακεδονίαΚάρολος Καράσσο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΕμμανουέλ Καράσσο Θεσσαλονίκη Γιωσέφ Καράσσο Θεσσαλονίκη Ζακ Καράσσο Θεσσαλονίκη Δανιήλ Καράσσο Θεσσαλονίκη Μωύς Καράσσο Θεσσαλονίκη Τζιάκο Καράσσο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜπέττυ Καράσσο Θεσσαλονίκη Αλμπέρτο Καράσσο Θεσσαλονίκη

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΟΙ

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΝταίζυ Καράσσο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΝιγρίταΖακ Καπόν Άλμπερτ Κασόρλα Μπίτολα Ισαάκ Κασούτο Κασούτο Λάρισα Σολομών Κάστρο Βόλος Ζακ Κατάν Νισσήμ Καμχή Σαμουήλ (Μπόμπυ) Κοέν Δαβίδ Κοέν Πρέβεζα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΔαβίδ Σαμπετάι Κοέν Έλι Κοέν Μεναχέμ Κοέν Μενασέ Κοέν Γεσούα Κοέν Γιακώβ Κοέν Λάουρα Κοέν Χαΐμ Κοέν Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΑλβέρτος Κοέν Δράμα Αλβέρτος Κοέν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΙτσχάκ Κοέν Ξάνθη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΙωσήφ Κοέν Λουί Κοέν Ξάνθη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΖοζέφ Κοέν Κρήτη Μωρίς Κοέν Ιωσήφ Αβραάμ Κοέν Ιωάννινα Μιχαήλ Ηλίας Κοέν Ιωάννινα Σαμουήλ Κοέν Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ηλίας Κοέν Θεσσαλονίκη Ρόζα Κοέν Θεσσαλονίκη Σαμ Κοέν Θεσσαλονίκη Στέλλα Κοέν Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Κεντρική ΜακεδονίαΗλίας Γιουδά Κοέν Λάρισα Πίνχας Κοέν Φλώρινα Ιωσήφ Κοέν Φλώρινα Λέων Κοέν Αθήνα Μωυσής Κοέν Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑαρών Κοέν Αθήνα Ζακίνος Κοέν Αθήνα ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Αθήνα ΕύβοιαΜωσέ Κοέν Καβάλα Δαβίδ Μιχαήλ Κοέν Πρέβεζα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΆννα Κοέν Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΜπαρούχ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ντάριο Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Χαΐμ Σαμουήλ Κοέν Βόλος ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΙακώβ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ισαάκ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ιακώβ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Καρολίνα Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Λέων Ιωσήφ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Νισσήμ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Πέπος Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ραχήλ Κοέν Βόλος EΠΟΝ Εθνική Αλληλεγγύη ΕΛΑΣ Σαμουήλ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σίμων Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σλόμο Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ]

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 24

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΖαχαρίας Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ζουλύ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ροζίτα Κοέν Βόλος ΕΠΟΝ Σαμπετάι Κοέν Βόλος ΕΠΟΝ Σαλβατώρ Κοέν Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΒίκτωρ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Νταβίκο Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ηλίας Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωρίς (Μωσέ) Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μασλάχ Κοέν Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΣολομών Κοέν Ιωάννινα Σόλων Κομίδης Κομοτηνή Μισέλ Κονέ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ηλίας Κονές Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΜωυσής Κονές Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Τόρι Κουένκα Θεσσαλονίκη ΘεσσαλονίκηΙάκωβος Κούμερης Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΖακ Κωστής Χαλκίδα Απόλλων- Υβόννη ΑθήναΑλμπέρτος Λαζάρ Λάρισα ΕΛΑΣ Κεντρική ΘεσσαλίαΙσαάκ Λαζάρ Λάρισα ΕΛΑΣ Κεντρική ΘεσσαλίαΝισσήμ Λαζάρ Σαλβατώρ Λαζάρ Λάζαρος Λαζάρ Ιωσήφ Λαχανάς Μωυσής Λεβή Νίνο Λεβή Οβαδίας Λεβή Ρόζα Λεβή Σόλων Αβραάμ Λεβή Ζαχαρίας Λεβή Ζακ (Ιακώβ) Λεβή Θεσσαλονίκη Ερρίκος Λεβή Ιωάννινα ΕΔΕΣ ΙωάννιναΧαΐμ Λεών Λεβή Ιωάννινα Ααρών Λεβή Τρίκαλα Ηλίας Λεβή Τρίκαλα Καίτη Λεβή Τρίκαλα Σολομών Αβραάμ Λεβή Τρίκαλα Μεΐρ Λεβή Τρίκαλα Αβραάμ Λεβή Θεσσαλονίκη Αβραάμ Λεβή Χαλκίδα Ηλίας Λεβή Αθήνα ΕΑΜ ΑθήναΕμμανουήλ Λεβή Αθήνα Μανώλης Λεβή Ματαθίας Λεβή Χαΐμ Λεβής Ιωάννινα ΕΑΜ ΑθήναΣίμων Λεβή Λάρισα Ρούλα (Ραχήλ) Λεβή Δαβίδ Λεβής Βόλος ΕΑΜ ΘεσσαλίαΜωυσής Λεβής Βόλος Νέλλος Λεβής Βόλος Ζάχος Λεβής Βόλος Λέων Λεβής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΙακώβ Μαγρίζος Λάρισα Σιμαντώβ Μαΐσης Ραφαήλ Μάλτης Ιωάννινα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΡαούλ Μάνο Ραχήλ Μάνο Ματθίλδη Μασαράνο [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΙσαάκ Μασσότ Μωυσής Ματαθίας Βόλος ΕΛΑΣ ΘεσσαλίαΖάκο Ματαθίας Βόλος Λέων Ματαλόν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΣαλομών Ματαλόν Ματίλντα Ματαράσσο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ Δυτική ΜακεδονίαΝισσήμ Ματαθίας Κέρκυρα Πάππας Μάτσας Μωύς Μάτσας Χαΐμ Μάτσας Ιωάννινα Ελιασάφ Μάτσας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιεσούα Μάτσας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιωσήφ Μάτσας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΣολομών Μάτσας Ιωάννινα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σλόμο Ματσίλ Ιωάννινα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑβραάμ Μεβοράχ Καβάλα ΕΛΑΣ Σαμουήλ Μεγίρ Ιωάννινα Βιτάλ Μεγίρ Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Λέων Μεΐρ Ηλίας Μιζάν Ιακώβ Μιζάν Λέων Μιζάν Σαμπετάι Μιζάν Σαούλ Μιζάν Βουλγαρία Δαβίδ Μιζάν Δράμα Σάμυ Μιζάν Λάρισα Ισαάκ Μιζάν Αγρίνιο Ζακίνος Μιζάν Βόλος Τζάνι Μιζάν Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιωσήφ Μιζραχής Αθήνα ΕΑΜ ΠελοπόννησοςΑλμπέρτος Μιζραχής Λάρισα

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΜήνας Μιζραχής Βόλος Σαρίνα Μιζραχή Βόλος Ζακ Μιζραχής Βόλος Χαΐμ Μιζραχής Βόλος Αλμπέρτος Μινέρβο Χανιά ΒΣΑ ΚρήτηΤζένη Μινέρβο Χανιά Μισκατέλ Διδυμότειχο Μισκατέλ Διδυμότειχο Χαΐμ Μιζραχής Βόλος Λιλή Μητράνι Θεσσαλονίκη Ροβέρτος Μητράνι Σέρρες ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑβραάμ Μιχαήλ Ιωάννινα Μιωνή Αγρίνιο Μωυσής Μιωνής Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιωνάς Μιωνής Αγρίνιο ΕΑΜ Σαμ Μοδιάνο Θεσσαλονίκη Έλιο Μοδιάνο Σόφη Μολτίαχ Μόλχο Α Μόλχο Θεσσαλονίκη Μωυσής Μόρδος Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική Θεσσαλία Μορδώχ Μέντη Μόσκοβιτς Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΕύβοιαΑλίκη Μουρτζούκου Βόλος Δαβίδ Μπακόλας Σαλβατώρ Μπακόλας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΝισσήμ Μπακόλας Ιωάννινα Σιών Μπακόλας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιάκωβος Μπαλέστρας Κέρκυρα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ραφαήλ Μπαρκή Σολομών Μπαρκή Αθήνα Ιακώβ Μπαρτζιλάι Αθήνα Ιωσήφ Μπαρτζιλάι Αθήνα Νισσήμ Μπατής Ιωάννινα Βίκτωρ Μπατής Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΚουτιέλ Ιακώβ Μπέγας Λάρισα Αλμπέρτος Μπέζα Ζακλίν Μπέζα Άλφρεντ Μπέζα Θεσσαλονίκη Μόνικα Μπέζα Θεσσαλονίκη Ελένη Μπέζα Θεσσαλονίκη Αρμάντο Μπεζές Θεσσαλονίκη ΕΑΜ ΘεσσαλίαΜωσέ (Μωρίς) Μπέλλο Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΣαλβατόρε Μπεν Γιαΐς Πέπο Μπενοζίλιο ΕΑΜ ΑθήναΑλμπέρτο Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη Βενιαμίν Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη Μωσέ Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη Ντικ Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΖακ Μπενβενίστε Δαβίδ Μπενβενίστε Καβάλα Έστερ Μπενβενίστε Λάρισα Νταίζη Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΑθήναΧαΐμ Μπενρουμπή Μωρίς Μπενρουμπή Αλβέρτος Μπενρουμπή Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜεναχέμ Μπενσιών Καβάλα Ιωσήφ Μπενσουσάν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΙακώβ Ισραήλ Μπεράχα Τρίκαλα ΕΛΑΣ Δυτική ΘεσσαλίαΓεουντά Μπεράχα Βιτάλ Μπεράχα Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΜεντές Μπεσαντσή Μωσέ Μπέσο Αθήνα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μπετσαλέλ Μπεχάρ Ζακ Μπεχάρ Μάρκος Μποττόν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Σαλομόν Μπούρη Ντόρα Μπουρλά Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΓιολάντα Μπουρλά Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΛεών Μπουρλάς Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΣολομών (Σάρδος) Μπουρλάς Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΜωυσής Μπουρλάς Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΑβραάμ Μπουρλάς Θεσσαλονίκη Σάρα Μπουρλά Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΤσελεμπή Μπουρλά Σέρρες ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΜωρίς Μπουρλάς Γιακώβ Μποχορόπουλος Ιωάννινα Ροβέρτο Μπρέλλης Δαβίδ Μπρούδο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜιχάλης Μπρούδο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική Μακεδονία Ερνστ Μύλλερ Αθήνα Ισαάκ (Γιτσχάκ) Μωυσής (Μωσέ) Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική Μακεδονία Γιομτώβ Μωσέ Ιωάννινα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΔαβίδ Μωυσής [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ασέρ Μωυσής Τρίκαλα ΕΑΜ ΑθήναΕσδράς Βενιαμίν Μωυσής Λάρισα ΕΛΑΣ ΘεσσαλίαΕσδράς Δαβίδ Μωυσής Λάρισα ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΑλβέρτος (Αβραάμ) Μωυσής Βόλος

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΟΙ

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 25

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΣλόμο Ναούμ Ηλίας Ναούμ Ιωάννινα Μαρσέλ Νατζαρή Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΔαβίδ Ναχμίας Άρτα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Σαμ Ναχμίας Αθήνα Μιχαήλ Νεγρίν Αθήνα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Αλβέρτος Νεγρίν Τρίκαλα Ισαάκ Νεγρίν Τρίκαλα Βενιαμίν Νεγρίν Τρίκαλα ΕΛΑΣ Δυτική ΘεσσαλίαΛουίζα Νεγρίν Λάρισα ΕΠΟΝ ΘεσσαλίαΙωσήφ Νεχαμά Ισαάκ Νεχαμά Αθήνα ΕΛΑΣ Δυτική ΘεσσαλίαΡοέλ Νισαχόν Ζακ Νισσάν Σολομών Νισσήμ Ηλίας Σαμ Νισσήμ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΓιοέλ Νιτσαχόν Τρίκαλα Πωλ Νόαχ Ισίδωρος Νόαχ Ισαάκ Ντάσα Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΒιτάλ Ντάσα Θεσσαλονίκη Ιωσήφ Ντεκάστρο Χανιά ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜαρσέλ Ντεμάγιο Μπίτολα Μωσέ Ντόστης Ιωάννινα ΕΑΜ Νέων ΙωάννιναΝτίνος Οβαδίας Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΙσαάκ Οβαδία Δράμα ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΝτάνυ Οβαδίας Θεσσαλονίκη Σαλβατώρ Οβαδίας Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΙσαάκ Οβαδίας Ιωσήφ Ντάριο Ουζιέλ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΒαρών Πάρδο Καβάλα Μωύς Πάρδο Καβάλα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΣάββας Πάρδο Καβάλα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΆνια Πάτσνικ Βιέννη ΕΠΟΝ Χάρυ Πάτσνικ Βιέννη Μπαρούχ Πεζόντες Αβραάμ Πελές Ιωσήφ Πέπο Αθήνα Π Περαχιά Φλώρα Περαχιά Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική Μακεδονία Περαχιά Αλλέγρα Πέσσαχ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δαβίδ Πέσσαχ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωυσής Πέσσαχ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μεσουλάμ Πέσσαχ Φλώρινα Χαΐμ Πίντο Μωρίς Πίνχας Μωρίς Πιπανό Ερρίκος Πιπανό Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΧαΐμ Πολίτης Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωυσής Πολίτης Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ηλίας Πολίτης Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μπεν Ποράτ Γιακώβ Πούλος Αλμπέρτος Πρίζναλης Σέρρες ΕΑΜ ΘεσσαλίαΝτόρα (Ντορίκα) Ραμπάν Ραπέτης Άλχη Ραφαήλ Αθήνα Δαβίδ Ραφαήλ Ιωάννινα Λέων Ρεβή Αθήνα Σιμαντώβ Ρόζεν Εφραίμ Ρόζενμπεργκ Θεσσαλονίκη Αβραάμ Ρομάνο Θεσσαλονίκη Δαβίδ Ρούσο Αθήνα Ισαάκ Ρούσο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΙσαάκ (Ζακίνος) Ρούσο Σέρρες ΕΛΑΣ ΠελοπόννησοςΙακώβ Ρούσο Τσαντίκος Σαδίκ Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ισραήλ Σαδικάριο Βόλος Ραούλ Σαΐας Έλι Σακκής Ιωσήφ Σακκής Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ισαάκ Σακκής Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Έλλη Σακκής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΗλίας Σακκής Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωυσής Σακκής Βόλος ΕΛΑΣΕΤΑ Ανατολική ΘεσσαλίαΠέπος Σακκής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΙσαάκ Σακκής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΛέων Σακκής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΑλμπερτίκο Σάκο Καστοριά Μορδοχάι Σάλεμ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Κεντρική ΘεσσαλίαΑλμπέρτος Σάλεμ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Κεντρική ΘεσσαλίαΑντζέλ Σαλτιέλ Μανώλης Σαλτιέλ Θεσσαλονίκη Ιωσήφ Σαμαρίας Βόλος Πέπος Σαμαρίας Βόλος Δαβίδ Σαμουήλ Θεσσαλονίκη Εμίλ Σαμπάς Άρτα ΕΔΕΣ ΆρταΜεναχέμ Σαμπετάι

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΜηνάς Σαμπετάι Βόλος ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΡαφαήλ Σαμπετάι Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ααρών Σαμπετάι Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλμπέρ Σαούλ ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΖωή Σαπόρτα Μπουένα Σαρφατή Θεσσαλονίκη Σαλβατώρ Σαρφατής Δαβίδ Σασσών Ισαάκ Σασσών Σαλομών Σασσών Αλβέρτος Σαφάν Αβραάμ (Έμπης) Σβώλης Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ηλίας Σβώλης Ιωάννινα Μιχαήλ Σβώλης Ιωάννινα Μπεχώρ Σβώλης Ιωάννινα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Μωσέ Σεγκόρα Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΣλόμο Σένκα Ζακ Σερόρ Σερόρ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΙτσχάκ Σιακίμ Ισραήλ Σιδαρίκης Αγρίνιο Σαμ Σίδης Αθήνα ΕΑΜ ΑθήναΜπαρούχ Σιμπή Θεσσαλονίκη ΕΑΜ Αθήνα ΠελοπόννησοςΙντό Σίμσι Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜπέζα Σιών Δαβίδ Σουλάμ Σαμουήλ Σούσης Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Μωρίς Στρούμσα Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΘεσσαλονίκηΙωσήφ Ταμπώχ Βέροια Ιωσήφ Νισσήμ Ταραμπουλούς Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική Μακεδονία

Δαβίδ Τιάνο Θεσσαλονίκη Ζαχαρίας Τουρών Βόλος Εδμόνδος Τορόν Λάρισα ΕΠΟΝ ΑθήναΆνζελ Τσιάκο Θεσσαλονίκη Δαβίδ Τσουβά Λάρισα Τζάκος Τσουβά Λάρισα Ηλίας Φελούς Ιακώβ Φελούς Αβραάμ Φελούς Τρίκαλα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλλέγρα Φελούς- Καπέτα Τρίκαλα ΕΑΜ Εθνική Αλληλεγγύη ΘεσσαλίαΜάρκος Φελούς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Χρυσούλα Φελούς Τρίκαλα ΕΠΟΝ ΘεσσαλίαΜωυσής Φερετζή Σαδώκ Φερετζή Αλβέρτος Φερετζή Εσδράς Ηλίας Φιλοσώφ Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ισαάκ Αβραάμ Φιλοσώφ Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ραφαήλ Ηλίας Φιλοσώφ Λάρισα ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΜωρίς Φλωρεντίν Φάνυ (Ματίλντα) Φλωρεντίν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΑβραάμ (Αβραμίκος) Φόρνης Χαλκίδα ΕΛΑΣ ΕύβοιαΑαρών Φόρνης Χαλκίδα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Πέπος (Ιωσήφ) Φόρτης Μωυσής (Μίμης) Φόρτης Μανώλης Φραγγής Χαλκίδα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σίμων Φραγγής Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] ΕύβοιαΑλμπέρτος Φρανσές Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ιάκωβος Φρανσές ΕΛΑΣ Κεντρική ΜακεδονίαΡαούλ Φραντζής Μανώλης Φραντζής Βόλος Κάρμεν Φρεζή Βόλος Αβραάμ Χαΐμ Φρεζής Χαλκίδα ΕΑΜ Δυτική ΜακεδονίαΡαφαήλ Φρεζής Βόλος ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΙακώβ Φριζής Θεσσαλονίκη Βασίλης Χαζάν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΖακ Χαΐμ Μωρίς Χαΐμ Ελιγιά Χακίμ Λάρισα Δαβίδ Χακοέν Ραούλ Χαλβατζής Ιτσχάκ Χανέν ΕΑΜ ΑθήναΧαΐμ Χανώκ Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] ΑθήναΈλι Χασσίδ Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] ΕύβοιαΙωσήφ Χασσίδ Θεσσαλονίκη ΕύβοιαΣαμπετάι Χασσών Αβραάμ Χασσών Σάββας Χασσών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΠέπος Χασσών Μπίτολα Μωύς-Μωυσής Χασσών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΓιοχανάς Χατζής Άρτα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΔαβίδ Χατζής Άρτα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Σόλων Χατζής Βόλος Απόστολος Χατζόπουλος Μηνάς Χατζόπουλος Ιωάννινα Μεναχέμ Χαχάμ Νατάν Χονέν Καστοριά

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΟΙ

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 26

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΠΕΣΟΝΤΕΣ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΠΑΤΡΩΝΥΜΟ ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ ΤΟΠΟΣ ΘΑΝΑΤΟΥ ΙΔΙΟΤΗΤΑ ΜΟΝΑΔΑ

ΑΒΡΑΑΜ ΕΛΙΑΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιούνιος 1944 ΚΑΤΕΡΙΝΗ ΠΙΕΡΙΑΣ 17 ετών Σύνδεσμος Μακεδονικού Γραφείου ΚΚΕ με ΠΕ Κατερίνης

Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς στη θέση ldquoΒαρικόrdquo μαζί με

άλλους 12

ΑΛΑΛΟΥΦ ΗΛΙΑΣ ΑΘΗΝΑ ΑΤΤΙΚΗ

ΑΛΒΟ ΡΑΣΕΛ ΓΕΟΥΔΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιανουάριος 1944 ΠΟΝΤΟΚΩΜΗ ΚΟΖΑΝΗΣ 14 ετών σε βοηθητική υπηρεσία στον ΕΛΑΣ Δολοφονήθηκε από

συνεργάτες των Γερμανών

ΑΛΒΟ ΠΑΛΟΜΠΑ ΓΕΟΥΔΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιανουάριος 1944 ΠΟΝΤΟΚΩΜΗ ΚΟΖΑΝΗΣ 16 ετών σε βοηθητική υπηρεσία στον ΕΛΑΣ Δολοφονήθηκε από

συνεργάτες των Γερμανών

ΑΤΤΑΣ ΜΩΫΣΗΣ ΔΑΒΙΔ ΑΘΗΝΑ 1944 ΚΟΡΙΝΘΙΑ Αντάρτης 6ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΒΑΡΩΝ ΑΒΡΑΑΜ ΚΑΒΑΛΑ 1943 ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΓΚΑΝΗΣ ΜΟΡΔΟΣ ΛΑΡΙΣΑ

ΕΛΙΑΟΥ ΔΑΒΙΔ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Οκτώβριος 1943 ΠΕΡΙΒΟΛΙΑ ΓΡΕΒΕΝΩΝ Αντάρτης 50ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΕΣΚΙΝΑΤΖΗΣ

ΣΑΜΟΥΗΛ ΙΩΣΗΦ ΛΑΡΙΣΑ 611945 ΚΑΖΑ ΒΟΙΩΤΙΑΣ Λοχαγός 54ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ Διοικητής 10ου Λόχου

ΙΑΚΩΒΟΥ ΣΑΒΒΑΣ ΣΙΜΟΣ ΒΟΛΟΣ 1741944 ΡΕΝΤΙΝΑ ΑΓΡΑΦΩΝ Αντάρτης 52ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΚΑΜΧΗΣ ΜΩΡΙΣ ΛΑΡΙΣΑ 541944 ΛΕΠΤΟΚΑΡΥΑ ΠΙΕΡΙΑΣ

ΚΑΜΧΗΣ ΝΙΣΣΗΜ 1943 ΦΙΛΙΑΤΡΑ Αντιστασιακός Εκτελέστηκε από τους Ιταλούς

ΚΑΡΑΣΣΟ ΚΑΡΟΛΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΛΑΡΙΣΑ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ Αιχμαλωτίστηκε τραυματίας και

απαγχονίστηκε

ΚΑΡΑΣΣΟ ΖΑΚ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

ΚΑΡΑΣΣΟ ΜΑΡΚΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 681944 ΜΟΥΧΑΡΕΜ ΧΑΝΙ ΕΔΕΣΣΑΣ Ανθυπολοχαγός 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΚΑΡΑΣΣΟ ΣΑΡΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΚΑΣΤΟΡΙΑ

ΚΟΕΝ ΔΑΒΙΔ ΠΡΕΒΕΖΑ 511944 ΚΑΛΟΣΚΟΠΗ ΦΩΚΙΔΑΣ Αντάρτης Τάγμα ΕΛΑΣ Παρνασσίδας

ΚΟΕΝ ΗΛΙΑΣ ΝΗΣΙΜ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΓΡΕΒΕΝΑ Αντάρτης

ΚΟΕΝ ΙΑΚΩΒΟΣ ΚΡΗΤΗ

ΚΟΕΝ ΙΣΑΑΚ

ΚΟΕΝ ΝΗΣΙΜ ΒΑΛΑΣΗΣ 241944 ΛΑΡΙΣΑ

ΚΟΕΝ ΜΙΧΑΗΛ ΙΩΑΝΝΙΝΑ

ΚΟΕΝ ΣΤΕΛΛΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1641943 ΤΑΧΝΙΣΤΑ ΠΙΕΡΙΑΣ Αντάρτισσα Αρχηγείο ΕΛΑΣ Ολύμπου

ΛΕΒΗΣ ΛΕΩΝ ΒΟΛΟΣ 2261944 ΠΕΡΙΟΧΗ ΛΑΡΙΣΑΣ Αντάρτης 54ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΜΗΤΡΑΝΙ ΡΟΒΕΡΤΟΣ ΣΕΡΡΕΣ 511944 ΚΑΛΟΣΚΟΠΗ ΦΩΚΙΔΑΣ Αντάρτης Τάγμα ΕΛΑΣ Παρνασσίδας

ΜΙΖΑΝ ΔΑΒΙΔ ΔΡΑΜΑ 1944 ΚΙΛΚΙΣ Αντάρτης φοιτητής ιατρικής

ΜΙΖΑΝ ΖΑΚΙΝΟΣ

ΜΠΕΖΑΣ ΚΟΥΤΙΓΙΕΛ ΙΑΚΩΒ ΛΑΡΙΣΑ Αντάρτης Φοιτητής Ιατρικής

ΜΠΕΝΒΕΝΙΣΤΕ ΝΤΑΙΖΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Νοέμβριος 1943 ΑΘΗΝΑ Μέλος της ΕΠΟΝ Πέθανε από κακουχίες και βασανιστήρια στην

Ασφάλεια Φοιτήτρια Χημείας

ΜΠΕΝΣΟΥΣΑΝ ΙΩΣΗΦ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιούλιος 1944 ΠΕΝΤΑΛΟΦΟΣ ΚΟΖΑΝΗΣ Αντάρτης ΙΧ Μεραρχία ΕΛΑΣ

ΜΠΕΡΑΧΑ ΒΙΤΑΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Σεπτέμβριος 1944 ΚΟΖΑΝΗ Αντάρτης Χ Μεραρχία ΕΛΑΣ

ΜΠΕΡΑΧΑ ΙΑΚΩΒ ΤΡΙΚΑΛΑ 7111943 ΜΕΣΟΧΩΡΑ ΤΡΙΚΑΛΩΝ Αντάρτης 4ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΙΣΑΑΚ Απρίλιος 1944 ΒΕΡΜΙΟ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΙΩΣΗΦ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΣAΡΔΟΣ ΜΙΧΑΗΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 20101944 ΣΤΑΥΡΟΣ ΒΕΡΟΙΑΣ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΑΒΡΑΑΜ ΙΩΣΗΦ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1944 ΕΥΒΟΙΑ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΚΑΡΟΛΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΤΣΕΛΕΜΠΙ ΣΕΡΡΕΣ 311944 ΗΠΕΙΡΟΣ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΝΕΓΡΙΝ ΔΑΒΙΔ

ΝΗΣΙΜ ΣΟΛΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

ΝΗΣΙΜ ΗΛΙΑΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιούλιος 1944 ΠΕΝΤΑΛΟΦΟΣ ΚΟΖΑΝΗΣ Αντάρτης ΙΧ Μεραρχία ΕΛΑΣ

ΟΒΑΔΙΑΣ ΝΤΙΝΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Αύγουστος 1944 ΚΙΛΚΙΣ Αντάρτης Χ Μεραρχία ΕΛΑΣ

ΠΑΡΔΟ ΜΩΥΣ ΚΑΒΑΛΑ 1944 ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΠΑΡΔΟ ΣΑΒΒΑΣ ΚΑΒΑΛΑ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΠΕΡΑΧΙΑ ΦΛΩΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΠΙΕΡΙΑ

ΠΕΣΑΧ ΔΑΒΙΔ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2341943 ΘΕΣΣΑΛΙΑ Αντιστασιακός ΕΑΜ Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς

ΠΙΠΑΝΟ ΕΡΡΙΚΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΚΙΛΚΙΣ

ΡΑΦΑΤΑΣ Γ ΘΕΣΣΑΛΙΑ

ΡΟΥΣΟ ΔΑΒΙΔ ΑΘΗΝΑ 511944 ΚΑΛΟΣΚΟΠΗ ΦΩΚΙΔΑΣ Αντάρτης Τάγμα ΕΛΑΣ Παρνασσίδας

ΡΟΥΣΟ ΙΑΚΩΒ ΑΒΡΑΑΜ ΚΑΣΤΟΡΙΑ 511944 ΠΛΑΚΑ ΗΠΕΙΡΟΥ Αντάρτης 50ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΡΟΥΣΟ ΜΙΧΑΗΛ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΣΑΔΙΚΑΡΙΟ ΙΣΡΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 1944 ΕΥΒΟΙΑ

ΣΑΚΚΗΣ ΛΕΩΝ ΙΣΡΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 2961944 ΕΛΕΥΘΕΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Αντάρτης 54ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΣΑΚΚΗΣ ΣΑΜΟΥΗΛ ΒΕΡΜΙΟ

ΣΒΩΛΗΣ ΜΠΕΧΩΡ ΙΩΑΝΝΙΝΑ Ιανουάριος 1944 ΙΩΑΝΝΙΝΑ Τροφοδότης ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς στα

Ιωάννινα

ΣΕΡΟΡ ΚΟΕΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΤΑΡΑΜΠΟΥΛΟΥΣ

ΙΩΣΗΦ ΝΗΣΙΜ ΛΑΡΙΣΑ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΤΟΡΟΝ ΕΔΜΟΝΔΟΣ ΛΑΡΙΣΑ 531943 ΑΘΗΝΑ Σπουδαστής Πολυτεχνείου μέλος του ΕΠΟΝ Σκοτώθηκε σε

διαδήλωση της ΕΠΟΝ Αθήνας

ΦΡΑΓΚΗΣ ΣΙΜΩΝ ΙΑΚΩΒ XΑΛΚΙΔΑ Ιούλιος 1944 ΣΤΕΝΗ ΕΥΒΟΙΑΣ Αντάρτης 7ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΦΡΙΖΗΣ ΑΒΡΑΑΜ-

ΜΙΝΩΣ ΧΑΛΚΙΔΑ 2451944 ΒΕΡΜΙΟ

ΧΑΙΜ ΜΩΡΙΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΛΕΠΤΟΚΑΡΥΑ ΠΙΕΡΙΑΣ

ΧΑΤΖΗΣ ΓΙΟΧΑΝΑΣ ΑΡΤΑ 271944 ΑΜΦΙΣΣΑ Ανθπολοχαγός και καπετάνιος διμοιρίας ΙΙ34 Τάγμα ΕΛΑΣ

ΧΑΣΩΝ ΣΑΒΒΑΣ ΚΑΒΑΛΑ ΒΕΡΟΙΑ

ΧΑΣΩΝ ΜΩΥΣΗΣ ΣΑΒΒΑΣ ΚΑΒΑΛΑ ΒΕΡΟΙΑ

EAM = Εθνικό Απελευθερωτικό ΜέτωποΕΛΑΣ = Ελληνικός Λαϊκός Απελευθερωτικός ΣτρατόςΕΠΟΝ = Ενιαία Πανελλαδική Οργάνωση ΝέωνΕΔΕΣ = Εθνικός Δημοκρατικός Ελληνικός Σύνδεσμος

ΕΟΕΑ = Εθνικές Ομάδες Ελλήνων ΑνταρτώνΕΤΑ = Επιμελητεία του ΑντάρτηΒΣΑ = Βρετανική Στρατιωτική ΑποστολήΕΑΣΑΔ = Εθνικός Αγροτικός Σύνδεσμος Αντικομμουνιστικής Δράσης

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 27

ΟΜΗΡΟΙ ΚΑΙ EKTEΛΕΣΜΕΝΟΙ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΓΕΡΜΑΝΟΥΣ

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΠΑΤΡΩΝΥΜΟ ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ ΤΟΠΟΣ ΘΑΝΑΤΟΥ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΑΚΡΙΣ ΛΕΩΝ 1944 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΕΣ-ΕΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ Καθηγητής πέθανε από τα βασανιστήρια των δεσμοφυλάκωνΑΛΒΟ ΙΣΑΑΚ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2431943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Καραγωγέας 30 ετών ΑΛΓΟΥΣΣΗΣ ΣΑΛΒΑΤΩΡ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΑΜΠΡΑΒΑΝΕΛ ΑΑΡΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2241943 ΦΥΛΑΚΕΣ ΕΠΤΑΠΥΡΓΙΟΥ (ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ) Παλαιοπώλης 35 ετώνΑΣΚΕΝΑΖΗ ΕΛΙΑΟΥ ΚΕΡΚΥΡΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών Αμερικανός υπήκοοςΑΣΣΕΟ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 211943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 21 ετώνΑΣΣΕΟ ΖΑΧΑΡΙΑΣ ΡΑΦΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 2641944 ΒΟΛΟΣ 24 ετώνΑΣΣΕΟ ΙΑΚΩΒΟΣ ΒΟΛΟΣ 2841944 ΒΟΛΟΣ Βασανίστηκε μέχρι θανάτου από άντρες του δοσιλογικού ΕΑΣΑΔ

ΑΤΑΣ ΙΝΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 541943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε προσπαθώντας να διαφύγει από το γκέττο του Βαρώνου Χιρς

ΒΕΑΛΗΣ ΜΙΧΑΗΛ ΙΩΑΝΝΙΝΑ Φεβρουάριος 1944 ΙΩΑΝΝΙΝΑ Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς ΓΕΟΥΝΤΑ ΙΣΡΑΕΛ ΚΕΡΚΥΡΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΓΚΑΝΗ ΓΙΟΥΛΙΑ ΚΕΡΚΥΡΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΓΚΑΤΤΕΝΙΟ ΔΑΒΙΔ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Μάιος 1944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Φοιτητής γεωπονικής ΔΑΣΚΑΛΑΚΗΣ ΡΑΦΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 2431944 ΚΙΣΣΟΣ ΒΟΛΟΥ Εκτελέστηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση στο Πήλιο 80 ετώνΕΖΡΑΤΗΣ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 211943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΕΡΡΕΡΑ ΜΩΡΙΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 541943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε προσπαθώντας να διαφύγει από το γκέττο του

Βαρώνου Χιρς ΕΣΦΟΡΜΕΣ ΓΑΒΡΙΗΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1631943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ZAKINOΥ ΕΥΤΥΧΙΑ ΑΡΤΑ 1681943 ΚΟΜΜΕΝΟ ΑΡΤΑΣ Σκοτώθηκαν στο ολοκαύτωμα του χωριού 37 ετώνΖΑΚΙΝΟΥ ΚΑΙΤΗ ΑΡΤΑ 1681943 ΚΟΜΜΕΝΟ ΑΡΤΑΣ Σκοτώθηκαν στο ολοκαύτωμα του χωριού 5 ετώνΖΑΚΙΝΟΣ ΙΕΡΕΜΙΑΣ ΑΡΤΑ 1681943 ΚΟΜΜΕΝΟ ΑΡΤΑΣ Σκοτώθηκαν στο ολοκαύτωμα του χωριού 42 ετώνIΛΟΥΖ ΝΤΙ ΛΑΖΑΡ ΒΕΡΟΙΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΙΣΡΑΗΛ ΑΒΡΑΑΜ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 151944 ΣΚΟΠΕΥΤΗΡΙΟ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ Υποδηματοποιός ΙΣΡΑΕΛ ΡΙΚΕΤΑ ΚΕΡΚΥΡΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΚΑΚΟΥΦ ΙΑΚΩΒΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1631943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ KΑΡΑΣΣΟ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 30121942 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε σε αντίποινα για επίθεση στη γέφυρα της Αξιούπολης

ΚΑΡΑΣΣΟ ΜΩΫΣΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 151944 ΣΚΟΠΕΥΤΗΡΙΟ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ Μέλος του ΚΚΕ εξόριστος από τη Μεταξική Δικτατορία ΚΟΕΝ ΣΑΜΟΥΕΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΚΟΕΝ ΙΑΚΩΒΟΣ ΒΟΛΟΣ 241944 ΛΑΡΙΣΑ ΚΟΕΝ ΙΣΑΑΚ ΣΙΜΣΟΝ ΒΟΛΟΣ 2641944 ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΑ ΒΟΛΟΥ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση 42 ετώνΚΟΕΝ ΡΕΤΖΙΝΑ ΣΙΜΣΟΝ ΒΟΛΟΣ 2641944 ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΑ ΒΟΛΟΥ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση 70 ετώνΚΟΕΝ ΧΑΙΜ ΒΑΛΑΣΗ ΒΟΛΟΣ 241944 ΠΗΛΙΟ Εκτελέστηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση 25 ετώνΚΟΥΕΝΚΑ ΤΟΡΙ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 541943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε προσπαθώντας να διαφύγει από το γκέττο του

Βαρώνου Χιρς ΛΕΒΗΣ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΓΕΟΥΔΑ ΒΟΛΟΣ 361942 ΗΡΑΚΛΕΙΟ ΚΡΗΤΗΣ Εμπορικός αντιπρόσωπος εκτελέστηκε με άλλους 11 πολίτες του

Ηρακλείου 49 ετώνΛΕΒΗΣ ΧΑΪΜ ΙΩΑΝΝΙΝΑ 7121943 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΕΣ-ΕΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ Έφεδρος ανθυπολοχαγός εκτελέστηκε από το Γερμανό

στρατοπεδάρχη Πάουλ Ραντόμσκι ΛΙΜΠΟΒΙΤΣ ΜΩΫΣΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 211943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΛΕΒΗ ΣΥΜΕΩΝ ΜΩΥΣΗΣ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ ΜΑΓΡΙΖΟΣ ΙΑΚΩΒΟΣ ΜΩΥΣΗΣ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ ΜΑΪΣΣΗΣ ΣΙΜΑΝΤΩΒ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΜΑΤΑΘΙΑ ΝΙΝΑ ΣΑΜΟΥΗΛ ΒΟΛΟΣ 1281942 ΛΑΡΙΣΑ 20 ετώνΜΑΤΑΘΙΑΣ ΑΣΣΕΡ ΣΑΜΟΥΗΛ ΒΟΛΟΣ 21121942 ΛΑΡΙΣΑ 26 ετώνΜΕΓΙΡ ΙΩΣΗΦ ΑΘΗΝΑ 821944 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΕΣ-ΕΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ Πέθανε από τις κακουχίες ΜΟΣΧΟΒΙΤΣ ΜΕΝΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 431944 ΣΤΡΟΠΩΝΕΣ ΕΥΒΟΙΑΣ Βασανίστηκε και εκτελέστηκε από τα Τάγματα Ασφαλείας 18 ετώνΜΟΥΣΑΝ ΠΕΣΑΧ ΔΑΒΙΔ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 24111943 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΠΑΥΛΟΥ ΜΕΛΑ (ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ) ΜΟΥΣΤΑΚΗ ΣΙΜΧΑ ΙΩΑΝΝΙΝΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΜΠΑΡΤΖΙΛΑΪ ΙΣΑΑΚ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2631943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Τυπογράφος εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΜΠΕΝΒΕΝΙΣΤΕ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 541943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε προσπαθώντας να διαφύγει από το γκέττο του

Βαρώνου Χιρς ΜΠΕΡΑΧΑ ΑΑΡΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 151944 ΣΚΟΠΕΥΤΗΡΙΟ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ Μέλος του ΚΚΕ εξόριστος από τη Μεταξική Δικτατορία MΠΟΥΡΛΑ ΕΣΤΕΡ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Απρίλιος 1944 ΒΕΡΜΙΟ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΜΠΟΥΡΛΑ ΦΛΩΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Απρίλιος 1944 ΒΕΡΜΙΟ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΜΩΫΣΗ ΦΑΛΚΟΝΑ ΙΩΣΗΦ ΒΟΛΟΣ 1561944 ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΑ ΒΟΛΟΥ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΜΩΫΣΗΣ ΙΩΣΗΦ ΒΟΛΟΣ 1561944 ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΑ ΒΟΛΟΥ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση 70 ετώνΝΕΓΡΙΝ ΗΛΙΑΣ ΓΕΟΥΔΑ ΒΟΛΟΣ 2731944 ΠΤΕΛΕΟΣ ΒΟΛΟΥ 35 ετώνΟΒΑΔΙΑΣ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΙΩΣΗΦ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΟΒΑΔΙΑΣ ΙΣΑΑΚ ΙΩΣΗΦ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΠΕΡΑΧΙΑ ΑΝΡΥ 151944 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΕΣ-ΕΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ ΡΟΥΣΟ ΣΟΛΟΜΩΝ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΣΑΡΦΑΤΗ ΙΑΚΩΒΟΣ ΚΡΗΤΗ Δεκέμβριος 1941 Γιατρός αιχμάλωτος μετά τη Μάχη της Κρήτης πέθανε από

κακουχίες ΣΑΝΤΙΚΑΡΙΟΣ ΙΣΡΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 2841944 ΒΟΛΟΣ Oπωροπώλης 32 ετώνΣΑΣΣΩΝ ΔΑΒΙΔ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΣΕΔΑΚΑΣ ΜΩΫΣΗΣ ΡΑΦΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 1951944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 50 ετώνΣΙΝΤΟ ΚΑΛΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2831942 ΑΙ-ΣΤΡΑΤΗΣ Πέθανε ως εξόριστος 28 ετώνΣΟΝΙΝΟ ΜΠΕΝΗΣ ΛΑΡΙΣΑ 831944 ΑΣΜΑΚΙ (ΑΝΤΙΑΕΡΟΠΟΡΙΚΟ) ΛΑΡΙΣΑΣ 17 ετώνΣΟΝΙΝΟ ΗΛΙΑΣ ΛΑΡΙΣΑ 831944 ΑΣΜΑΚΙ (ΑΝΤΙΑΕΡΟΠΟΡΙΚΟ) ΛΑΡΙΣΑΣ 23 ετώνΣΤΡΟΥΜΣΑ ΜΩΡΙΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Φοιτητής Φιλοσοφικής ΤΟΡΕΖ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΛΑΡΙΣΑ 831944 ΑΣΜΑΚΙ (ΑΝΤΙΑΕΡΟΠΟΡΙΚΟ) ΛΑΡΙΣΑΣ 29 ετώνΤΕΒΕΤ ΣΑΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 841943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΦΑΡΑΤΖΗ ΛΕΟ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΦΕΛΟΥΣ ΜΑΡΚΟΣ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΦΕΡΕΤΖΙ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΦΕΡΕΤΖΙ ΜΩΥΣΗΣ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΦΕΡΕΤΖΙ ΣΑΔΩΝ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΦΙΛΟΣΩΦ ΕΖΡΑΣ ΗΛΙΑΣ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΦΙΛΟΣΩΦ ΡΑΦΑΗΛ ΗΛΙΑΣ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΦΙΛΟΣΩΦ ΙΣΑΑΚ ΑΒΡΑΑΜ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΦΡΑΝΚΟ ΡΕΒΕΚΑ ΚΑΣΤΟΡΙΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΧΑΝΟ ΙΑΚΩΒ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 211943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 20 ετών

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΕυΧΑΡΙΣΤΙΕΣ

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 28

Αγγελούλης Αντώνης (Βρατσάνος) Βροντάει ο Όλυμπος Το Μηχανικό του Ολύμπου Σύγχρονο Βιβλίο Αθήνα 1964

Αμπατζοπούλου Φραγκίσκη Το Ολοκαύτωμα στις Μαρτυρίες των Ελλήνων Εβραίων Παρατηρητής Θεσσαλονίκη 1993

Η λογοτεχνία ως μαρτυρία Έλληνες πεζογράφοι για τη Γενοκτονία των Εβραίων Παρατηρητής Θεσσαλονίκη 1995

Ανταίος Πέτρος Χίλια σκοτωμένα παιδιά της ΕΠΟΝ Εκδόσεις ΕΠΟΝ Αθήνα 1986

Βαρών-Βασάρ Οντέτ Η Ενηλικίωση μιας Γενιάς Νέοι και νέες στην Κατοχή και στην Αντίσταση Εστία Αθήνα 2009

Βενέτσια Σλομο Sonderkommando Μέσα από την κόλαση των θαλάμων αερίων Πατάκης Αθήνα 2007

Γιακοέλ Γιομτώβ Απομνημονεύματα 1941-1943 Ίδρυμα ΕΤΣ - ΑΧΑΪΜ Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης Παρατηρητής Θεσσαλονίκη 1993

Γιαννακόπουλος Γ Χρήστος Και διηγώντας τα μην κλαις Αναμνήσεις ενός ανθυπολοχαγού του ΕΛΑΣ Επικαιρότητα Αθήνα 1994

Γκατένιο ndash Όσμο Νάτα Από την Κέρκυρα στο Μπίρκεναου και την Ιερουσαλήμ Η ιστορία μιας Κερκυραίας Εβραίας Γαβριηλίδης Αθήνα 2005

Γρηγοριάδης Ν Φοίβος Το Αντάρτικο ΕΛΑΣ-ΕΔΕΣ-ΕΚΚΑ 542 Καμαρινόπουλος Αθήνα 1964

Δημητρίου Ν Δημήτριος (Νικηφόρος) Αντάρτης στα βουνά της Ρούμελης Χρονικό 1940-44 3 τόμοι Αθήνα 1965

Δημητρίου Ν Δημήτριος laquoH συμμετοχή των Εβραίων στην Εθνική Αντίστασηraquo Χρονικά τχ 104 (Ιανουάριος-Φεβρουάριος 1989) σ 3-6

Έπεσαν για τη ζωή Ήρωες-μάρτυρες λαϊκών απελευθερωτικών αγώνων Έκδοση της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ 7 Τόμοι Αθήνα 1997-2007

Ιστορία της Αντίστασης 1940-45 6 τόμοι Αυλός Αθήνα 1979

Ιωαννίδης Ιωάννης Οι Εβραίοι εις την Αντίστασιν ΧΕΟ Ιωάννινα 1948

Καραθάνος Δ laquoΗ Μάχη του Καράλακκα και οι διαστρεβλωτές τηςraquo Ριζοσπάστης 12 81978

Κείμενα Εθνικής Αντίστασης 2 τόμοι Σύγχρονη Εποχή Αθήνα 1981

Μαζάουερ Μάρκ Στην Ελλάδα του Χίτλερ Η εμπειρία της Κατοχής Αλεξάνδρεια Αθήνα 1994

Μητσόπουλος Θανάσης Το 30ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ Οδυσσέας Αθήνα 1987

Μπενβενίστε Ρίκα (επιμ) Οι Εβραίοι της Ελλάδας στην Κατοχή Εταιρεία Μελέτης Ελληνικού Εβραϊσμού Εκδόσεις Βάνιας Θεσσαλονίκη 1998

Μπουρλάς Μιχαήλ Μωυσής Έλληνας Εβραίος και αριστερός Νησίδες 2000

Steven Bowman Η Αντίσταση των Εβραίων στην Κατοχική Ελλάδα (μτφ Ισαάκ Μπενμαγιόρ) Έκδοση Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβουλίου Αθήνα 2013

Μπουρλίδης Τάκης ΕΛΑΣ Το 16ο Σύνταγμα Βερμίου Κώδικας Θεσσαλονίκη 2004

Νάχμαν Ευτυχία Γιάννενα Ταξίδι στο Παρελθόν Τάλως Αθήνα 1996

Νατζαρή Μαρσέλ Χρονικό 41 ndash 45 Ίδρυμα ΕΤΣ - ΑΧΑΪΜ Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης Παρατηρητής Θεσσαλονίκη1991

Pierron Bernard Εβραίοι και Χριστιανοί στη νεότερη Ελλάδα Πόλις Αθήνα 2004

Ρέντης Γρηγόρης Το 54 Σύνταγμα του ΕΛΑΣ Αθήνα 1984

Σάντας Λάκης laquoΗ κατάληψη γερμανικού εκοπλισμένου καϊκιού κι ο Μακαμπήςraquo Χρονικά τχ (Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2009) σ 27-28

Το Εβραϊκό Μουσείο Ελλάδος θα ήθελε να ευχαριστήσει θερμά τους παρακάτω φορείς και ιδρύματα για την ευγενική παραχώρηση αρχειακού φωτογραφικού και οπτικοακουστικού υλικού- Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας (ΑΣΚΙ)- Βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων- Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο (ΕΛΙΑ)- Ιστορικό και Διπλωματικό Αρχείο του Υπουργείου Εξωτερικών- Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο Ελλάδας (ΚΙΣΕ)- Πολεμικό Μουσείο- Τμήμα Ιστορίας της ΚΕ του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας (ΚΚΕ)- United States Holocaust Memorial Museum (USHMM)- USC Shoah Foundation- Yad Vashem The Holocaust Martyrsrsquo and Heroesrsquo Remembrance Authority

Επίσης για την ευγενική παραχώρηση αυθεντικών αντικειμένων και οπλισμού της Εθνικής Αντίστασης- Το Πολεμικό Μουσείο- Την οικογένεια Αλβέρτου Μπενρουμπή- Την οικογένεια Δαβίδ Ασέρ- Την οικογένεια Σίμου Βαλενστάιν

Σεβίλια Ερρίκος Αθήνα - Άουσβιτς Εστία Αθήνα 1983

Σιμπή Ιακώβ amp Λάμψα Καρίνα Η Διάσωση Η σιωπή του κόσμου η αντίσταση στα γκέτο και τα στρατόπεδα οι Έλληνες Εβραίοι στα χρόνια της Κατοχής Αθήνα Εκδόσεις Καπόν 2012

Το Χρονικό του Αγώνα Στrsquo Άρματα Στrsquo Άρματα Ιστορία της Εθνικής Αντίστασης Γιαννίκος Αθήνα 1964

Τσιλιγιάννης Κωνσταντίνος Η Εβραϊκή Κοινότητα της Άρτας Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο της Ελλάδος 2004

Φλάισερ Χάγκεν Στέμμα και Σβάστικα Η Ελλάδα της Κατοχής και της Αντίστασης 1941-1944 τομ Β΄ Εκδόσεις Παπαζήση Αθήνα 1995

Flemming Katherine Ιστορία των Ελλήνων Εβραίων Οδυσσέας Αθήνα 2009

Φρεζής Ραφαήλ Η Ισραηλιτική Κοινότητα Βόλου Βόλος 2003

Arad Yitzhak Arad Gutman Yisrael Margaliot Avraham (επιμ) Documents on the Holocaust Yad Vashem Ιερουσαλήμ 1981

Bowman Steven Jewish Resistance in Wartime Greece Vallentine Mitchell Λονδίνο 2006

---------------------- laquoJoseph Matsas and the Greek Resistanceraquo Journal of the Hel-lenic Diaspora 17 (1991) σ 49-68

Camhi ndash Fromer Rebecca The Holocaust Odyssey of Daniel Bennahmias Sonderkommando The University of Alabama Press Tuscaloosa Αλαμπάμα 1993

Cohen Monique Lise Dugour Jean-Louis (επιμ) Les Juifs dans la Reacutesistance Eacuteditions Tireacutesisas 2001

Collin Claude Carmagnole et Liberteacute Les eacutetrangers dans la Reacutesistance en Rhocircne-Alpes Presses Universitaires de Grenoble 2000

Duffy Peter The Bielski Brothers Harper Collins Νέα Υόρκη 2003

Edelman Marek The Ghetto Fights Warsaw 1941-43 Bookmarks Publications Λονδίνο 1990

Feldman Yael Bowman Steven laquoLove and War on Mount Olympusraquo Thetis 4 (1997) σ 253-256

Friedler Eric Siebert Barbara Kilian Andreas (επιμ) Zeugen aus der Todeszone Das juumldische Sonderkommando in Auschwitz Deutscher Taschenbuch Verlag 2005

Jews in Yugoslavia Muzejski proctor Jezuitski trg 4 Ζάγκρεμπ 1989

Krakowski Shmuel The War of the DoomedJewish Armed Resistance in Poland 1942-1944 Holmes and Meler Νέα Υόρκη Λονδίνο 1984

Kurzman Dan The Bravest Battle The 28 Days of the Warsaw Ghetto Uprising DaCapo Press Νέα Υόρκη 1976

Matsas Joseph laquoThe Participation of the Greek Jews in the National Resist-anceraquo Journal of the Hellenic Diaspora 17 (1991) σ 55-68

Matsas Michael The Illusion of Safety The story of the Greek Jews During the Second World War Pella Publishing Company Νέα Υόρκη 1997

Novitch Miriam Resistenza Spirituale Spiritual Resistance 1940-1945 Μιλάνο 1979

Rayski Benoicirct LrsquoAffiche rouge 21 feacutevrier 1944 ndash Ils nrsquoeacutetaient que des enfantsLe Feacutelin Ντιζόν 2004

Resistance during the Holocaust United States Holocaust Memorial Museum Ουάσινγκτων χχ

Resistance Spiritual Resistance Revolt Partisans and the Uprising in the Death Camps Yad Vashem 2004

Η έκθεση δεν θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί χωρίς τις συνεντεύξεις που παραχωρήθηκαν από Έλληνες Εβραίους βετεράνους της Εθνικής Αντίστασης στους οποίους θα ανήκει για πάντα η διπλή μας ευγνωμοσύνη Βιτάλ Αελιών Δανέλος Αλχανάτης Αλβέρτος Βαλενστάιν Σάρα Γεσουά-Φόρτη Μωύς Γιουσουρούμ Λουί Κοέν Σαμουήλ Κοέν Ηλίας Κονές Ιάκωβος Κούμερης Σαλβατώρ Μπακόλας Ιάκωβος Μπαλέστρα Ντόρα Μπουρλά-Χανταλί Δαβίδ Μπρούδο Εσδράς Μωυσής Ιωσήφ Νισσήμ Έλλη Σακκή-Δεκάστρο Ζακίνος Ρούσο Μηνάς Σαμπετάι Αβραάμ Σβώλης Αλλέγρα Φελούς-Σκύφτη Ραφαήλ Φρεζής

Ιδιαίτερες ευχαριστίες ανήκουν στον κο Μίμη Χριστοφιλάκη για την προσφορά σπάνιων εντύπων προκηρύξεων και εφημερίδων από την προσωπική του συλλογή στους κυρίους Μαρσέλ Γιοέλ Ντάνη Εμμανουήλ Τζων Καλέφ-Εζρά Ιάκωβο Σιμπή Μάριο Σούση Σάμμη Τουρόν καθώς και στις κκ Ζουλί Αελιών Ντέλια Αλχανάτη Αλίκη και Νέλλη Αρούχ Ματθίλδη Εσκινατζή ndash Καλεφ-Εζρά Μιμίκα Βαλενστάιν Οντέτ Βαρών-Βασάρ Βρησιήδα Κοέν Παυλίνα Κοέν-Ματαθία Ρούλα και Λουίζα Κονέ Σέλλη Κούνιο-Κοέν Αλλέγρα Μάτσα Ρίκα Μπενβενίστε Ελένη Μπεζέ Νίνα Μπενρουμπή και Ίντα Ναχμία για τη συμβολή τους και για την ευγενική παραχώρηση πολύτιμων οικογενειακών φωτογραφιών εγγράφων και αντικειμένων

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 6

συνταγματάρχη Δημήτριου Ψαρρού και του πολιτευτή Γιώργου Καρτά-λη Μικρότερες οργανώσεις όπως η ΠΕΑΝ η Ιερή Ταξιαρχία η Εθνι-κή Δράση το Εθνικό Κομιτάτο και αρκετά δίκτυα κατασκοπείας και δολιοφθορών όπως ο laquoΑπόλλων-Υ-βόννηraquo και η ομάδα της Λέλας Κα-ραγιάννη έγραψαν τη δική τους σε-λίδα ηρωισμών στον σκληρό αγώνα των κατεχόμενων πόλεων Τα θύμα-τα της αντικατοχικής δράσης ξεπερ-νούν τους 30000 πεσόντες σε μάχες δολοφονημένους και εκτελεσμένους Περισσότερα από 800 χωριά κάη-καν σε αντίποινα οι υποδομές της χώρας καταστράφηκαν

Από αυτό τον αγώνα που αγκά-λιασε όλη την επικράτεια και τα στρώματα του πληθυσμού δεν θα μπορούσαν να απουσιάζουν οι Έλ-ληνες Εβραίοι Προτού ξεκινήσουν οι εκτοπισμοί στην Θεσσαλονίκη η διάθεση για αντίσταση παρέμενε περιορισμένη Έως τον Φεβρουάριο του 1943 οι Γερμανοί δεν είχαν εκ-δηλώσει τις πραγματικές τους προ-θέσεις ενώ η είσοδος σε αντιστασια-κές οργανώσεις δεν ήταν αυτονόητη επιλογή Σήμαινε εμπλοκή σε κινδύ-νους ενώ η εγκατάλειψη της πατρι-κής εστίας και της κοινότητας σε μια περίοδο γενικευμένης ανέχειας και ανησυχίας για το μέλλον ισοδυνα-μούσε με laquoδειλίαraquo Ακόμα και μετά τα πρώτα αντισημιτικά μέτρα η συλλογική παθητικότητα παρέμεινε κανόνας και λειτούργησε αποτρε-πτικά για δυναμικές πρωτοβουλίες

Σταδιακά η κατάσταση άλλαξε Στη γενικότερη πατριωτική έξαρση της Κατοχής προστέθηκε το ένστι-κτο της επιβίωσης και η θέληση για εκδίκηση Η τρομοκρατία οι τα-πεινώσεις οι εκτελέσεις ndashοι οποίες ξεκίνησαν πριν τους εκτοπισμούςndash και ο μαζικός εκτοπισμός χιλιάδων ομοθρήσκων συγγενών και φίλων πυροδότησε την εμφάνιση πολλών και ποικίλων αντιδράσεων από την πλευρά των Εβραίων

Αν και τα στοιχεία που διαθέ-τουμε παραμένουν περιορισμένα και αποσπασματικά υπολογίζεται πως περίπου 650 άνδρες και γυναί-κες από όλες σχεδόν τις εβραϊκές κοινότητες της χώρας εντάχθηκαν σε διάφορες αντιστασιακές οργα-νώσεις από την έναρξη της Κατοχής έως την Απελευθέρωση ή προσχώρη-σαν στους αντάρτες για να αποφύ-γουν τη μέγγενη των Ναζί1 Καθώς στην Ελλάδα δεν δημιουργήθηκαν ξεχωριστές εβραϊκές αντιστασιακές οργανώσεις ή αντάρτικα σώματα η συντριπτική πλειοψηφία εντάχθηκε στο Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτω-πο (ΕΑΜ) που αποτελούσε τη μαζι-κότερη οργάνωση στην κατεχόμενη Ελλάδα στο ένοπλο τμήμα του τον Ελληνικό Λαϊκό Απελευθερωτικό Στρατό (ΕΛΑΣ) που στο τέλος της

Κατοχής έφτασε να αριθμεί 50000 αντάρτες και στις συγγενείς οργα-νώσεις Ενιαία Πανελλαδική Οργά-νωση Νέων (ΕΠΟΝ) και laquoΕθνική Αλληλεγγύηraquo ένα παρακλάδι του ΕΑΜ στο οποίο εντάσσονταν κυρί-ως γυναίκες και λειτουργούσε ως δί-κτυο αλληλεγγύης σε ομήρους κρα-τουμένους και καταδιωκόμενους

Το ΕΑΜ ήταν η πρώτη οργά-νωση που προσπάθησε να στρέψει την προσοχή του πληθυσμού στο θέμα του φυλετικού διωγμού Όταν ξεκίνησαν οι εκτοπισμοί της Θεσσα-λονίκης (Μάρτιος 1943) η laquoΕθνική Αλληλεγγύηraquo Αθήνας κυκλοφόρησε μια σπάνια προκήρυξη (δημοσιεύ-εται για πρώτη φορά στην έκθεση) η οποία περιέγραφε μια πρωτοφανή κατάσταση στην Θεσσαλονίκη Με λόγια γεμάτα συναισθηματική φόρ-τιση αλλά και αγωνιστικό πάθος το κείμενο έδινε για πρώτη φορά στον ελληνικό λαό πληροφορίες για το τι συνέβαινε στα laquoτραίνα του θα-νάτουraquo παρμένες πιθανότατα από Έλληνες σιδηροδρομικούς που οδη-γούσαν τις αμαξοστοιχίες μέχρι τη Γιουγκοσλαβία Παρά την άγνοια για την ύπαρξη στρατοπέδων εξό-ντωσης ο διωγμός παρουσιαζόταν ως ξεχωριστό φυλετικό έγκλημα των Ναζί εναντίον ανυπεράσπιστων ανθρώπων και κατέληγε σε ανοιχτό κάλεσμα των γνήσιων πατριωτών laquoΤον πόνο της κατατρεγμένης φυλής τον νοιώθουμε σαν πόνο δικό μας Κάθε Έλληνας πρέπει να διαμαρτυ-ρηθεί για τα μαρτύρια των Εβραίων γιατί είναι ένα μέρος από τα δεινά που σωρεύει ο κατακτητής σrsquo όλο το λαό που κατοικεί στη γη της Ελλά-δας Είναι ένα μέρος της φασιστικής κτηνωδίας που χτυπά τον ένα ή τον άλλο κι όλους μαζύraquo2 Κείμενα σαν κι αυτά ευαισθητοποιούσαν τον αντιστασιακό κόσμο στο θέμα των Εβραίων και αντίστροφα ωθούσαν

και τους ίδιους στην επιλογή της αντιστασιακής δράσης

Η πρώτη μορφή εβραϊκής αντί-στασης ήταν η διάσωση Οι ασφυ-κτικές συνθήκες στην Θεσσαλονίκη αναγκαστικά μετατόπιζαν το πεδίο τέτοιων πρωτοβουλιών στην Αθή-να όπου σύμφωνα με νέες έρευνες δρούσε μια laquoΕβραϊκή Μυστική Επι-τροπή Διάσωσηςraquo Την επιτροπή στελέχωναν επιφανείς Θεσσαλονι-κείς παράγοντες της εβραϊκής κοι-νοτικής ζωής και μέλη σιωνιστικών οργανώσεων όπως ο Αλμπέρτο Αμαρίλιο ο δικηγόρος του κοινο-τικού συμβουλίου Αθηνών Ντανιέλ Αλχανάτης ο διευθυντής της τρά-πεζας Θεσσαλονίκης Πέπο Μπε-νοζίλιο ο Ιτσχάκ Χανέν ο Χαΐμ Μπενρουμπή ο Ασέρ Μωυσής και ο Ελί Αττάς Ήταν ένα είδος laquoφιλικής εταιρείαςraquo που επεκτεινόταν στους κόλπους της Κοινότητας διατηρού-σε επαφές με την Αρχιεπισκοπή διά-φορα κατασκοπευτικά δίκτυα και το ΕΑΜ Αθήνας χρηματοδοτούσε μυστικά διάφορες πρωτοβουλίες ενώ προσπάθησε να σταματήσει τους εκτοπισμούς της Θεσσαλονί-κης χωρίς αποτέλεσμα3 Επίσης από τις αρχές του 1943 νεαροί Εβραίοι φοιτητές του Πανεπιστημίου και του Πολυτεχνείου είχαν συγκροτήσει έναν άτυπο πυρήνα νεολαίας που συνδεόταν με την ΕΠΟΝ Μέλη ήταν ο φοιτητής της Αρχιτεκτονικής Σχο-λής του ΕΜΠ Δανέλος Αλχανάτης ο Ζακίνος Κοέν τα αδέλφια Μωυσής και Ιάκωβος Γιουσουρούμ Σίμος Βαλενστάιν4 και άλλοι Στην πρωτο-πόρα αυτή ομάδα των αντιστασια-κών Εβραίων πιθανότατα ανήκε και ένας από τους πρώτους νεκρούς της Αντίστασης στην ανοιχτή σύγκρου-ση με τους κατακτητές στους δρό-μους της Αθήνας Ήταν ο φοιτητής του Πολυτεχνείου Εδμόνδος Τορόν από τη Λάρισα που σκοτώθηκε στη

μεγάλη διαδήλωση της 5ης Μαρτίου 1943 εναντίον της επιστράτευσης εργατών για τα γερμανικά εργοστά-σια5

Οι δράσεις αυτών των ελληνοε-βραϊκών αντιστασιακών πυρήνων προλείαναν το έδαφος για την δι-ασπορά και απόκρυψη χιλιάδων Εβραίων της Αθήνας σε φιλικά σπίτια Χριστιανών και τη διαφυγή περίπου 2000 από αυτούς από την πόλη στις αρχές Οκτωβρίου 1943 Δεχόμενος την ασφυκτική πίεση των Ες-Ες για παράδοση ονομάτων

1 Για τις στατιστικές εκτιμήσεις και γενική επισκόπηση του φαινομένου της συμμετοχής Εβραίων στην ελληνική Αντίσταση βλ Michael Matsas The Illusion of Safety The story of the Greek Jews During the Second World War Pella Publishing Company Νέα Υόρκη 1997 Steven Bowman Jewish Resistance in Occupied Greece Vallentine Mitchell 2006 Το βιβλίο του Bowman μεταφράστηκε πρόσφατα στα ελληνικά Βλ Steven Bowman Η Αντίσταση των Εβραίων στην Κατοχική Ελλάδα (μετάφραση Ισαάκ Μπενμαγιόρ) Έκδοση Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβουλίου Αθήνα 2013

2 Αρχείο ΚΚΕ Προκήρυξη Εθνικής Αλληλεγγύης Αθήνας [Μάρτιος 1943] 3 Καρίνα Λάμψα Ιακώβ Σιμπή Η Διάσωση Η σιωπή του κόσμου η αντίσταση στα γκέττο και τα στρατόπεδα οι Έλληνες Εβραίοι στα χρόνια της Κατοχής Εκδόσεις Καπόν Αθήνα 2012 σ 289-2964 Αρχείο ΕΜΕ Γραπτή μαρτυρία Δανέλου Αλχανάτη χχ Βιντεοσκοπημένες συνεντεύξεις Δανέλου Αλχανάτη 1102010 Μωυσή Γιουσουρούμ 21920105 Πέτρος Ανταίος Χίλια Σκοτωμένα Παιδιά της ΕΠΟΝ Εκδόσεις ΕΠΟΝ Αθήνα 1986 σ 35 Το όνομά του αναγράφεται σήμερα σε μια αναθηματική πλάκα στη γωνία Μπουμπουλίνας και Τοσίτσα κοντά στο

σημείο που σκοτώθηκε

Τρεις από τους νεότερους και πιο δραστήριους Εβραίους αντιστασιακούς ως πρόσκοποι πριν τον Πόλεμο (1937) Από αριστερά Δανέλος Αλχανάτης Μωύς Γιουσουρούμ και Σίμος Βαλενστάιν Οργανώθηκαν στο ΕΑΜ Αθήνας από τα τέλη του 1942 και υπηρέτησαν ως αντάρτες του ΕΛΑΣ στη Στερεά Ελλάδα (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ)

Oμόλογο του Απελευθερωτικού Αγώνα το ldquoνόμισμαrdquo που κυκλοφόρησε η ΠΕΕΑ στις ανταρτοκρατούμενες περιοχές Στη σχεδίασή του συμμετείχε ο υπεύθυνος της Επιμελητείας του Αντάρτη (ΕΤΑ) Θεσσαλίας Λάζαρος (Ελιέζερ) Αζαρία (Προσωπική συλλογή Ιάσονα Χανδρινού)

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 7

της Κοινότητας ο αρχιραββίνος Ηλίας Μπαρζιλάι laquoαπήχθηraquo στις 25 Σεπτεμβρίου 1943 από παράγοντες του ΕΑΜ και φυγαδεύτηκε στην Πάρνηθα κι από εκεί στην ορεινή Στερεά Σύμφωνα με μαρτυρίες στην επιχείρηση διάσωσης πρωτοστάτη-σαν ο Ασέρ Μωϋσής ο δημοσιογρά-φος και συγγραφέας από την Θεσ-σαλονίκη Μπαρούχ Σιμπή ndashμέλος ενός άτυπου laquoΕβραϊκού Τομέαraquo του ΕΑΜndash ο σύνδεσμος της Επιτροπής Διάσωσης με το ΕΑΜ Ηλίας Λεβή (με ψευδώνυμο laquoΜαρκέζηςraquo) ενδε-χομένως και τα στελέχη του ΕΑΜ δημοσιογράφος Κώστας Βιδάλης Ηλίας Κεφαλίδης και ο laquoφιλοσημίτης άνευ προηγουμένουraquo φαρμακοποιός Λάμπρος Καραμερτζάνης6 Εξέλιξη αυτών των κινήσεων ήταν το εντυ-πωσιακό δίκτυο που οργανώθηκε στις ακτές της Εύβοιας με σκοπό την διαπεραίωση των Εβραίων με κα-ΐκια στην Τουρκία Περίπου 1500 άτομα σώθηκαν χάρη στις συνδυα-σμένες ενέργειες της ανώτατης ηγεσί-ας του ΕΑΜ και των ανταρτών της Εύβοιας των Βρετανών της Χαγκα-νά και του Εβραϊκού Πρακτορείου στην Κωνσταντινούπολη

Η μαζική ένταξη Εβραίων στο αντάρτικο ndashσχεδόν στο σύνολό τους στον ΕΛΑΣndash χωρίζεται σε δύο φά-σεις Τα πρώτα όπλα ακούστηκαν εκεί που χτύπησε πρώτα η ναζιστι-κή λαίλαπα Από τον Ιανουάριο έως τον Μάιο του 1943 περίπου 250 Εβραίοι της Θεσσαλονίκης είχαν δι-αφύγει με μεγάλες δυσκολίες στις ανταρτοκρατούμενες περιοχές της

κεντρικής και δυτικής Μακεδονίας7 Ήταν κυρίως νεαροί που εγκατέλει-παν κατά ομάδες την αποκλεισμένη πόλη ή δραπέτευαν ατομικά από τα διάφορα εργοτάξια καταναγκα-στικής εργασίας στα οποία είχαν επιστρατευτεί από το καλοκαίρι του 1942 (Λεπτοκαρυά Τέμπη Κα-ρυά Λοκρίδας Στρατόπεδο Θηβών) Μετά την θητεία του στο Αλβανικό Μέτωπο ο Ιωσήφ Μάτσας από τα Γιάννενα υπηρετούσε ως καθηγητής Γυμνασίου στο χωριό Μεγάλη Βρύση Κιλκίς Τον Απρίλιο του 1943 εγκα-τέλειψε τη θέση του και ακολούθη-σε μια ομάδα 40 ανταρτών ndashεκ των οποίων οι δέκα ήταν Θεσσαλονικείς Εβραίοιndash που κρυβόταν στα δάση του Πάικου πάνω από τα Γιαννι-τσά Εκεί μοιράστηκαν τις δυσκολί-ες της αντάρτικης ζωής laquoΟι πρώτοι δύο μήνες στάθηκαν το πύρινο καμί-νι που μας ατσάλωσαν Οι κακου-χίες ήταν τρομερές Μας έλειπαν τα πάντα τροφή στέγη ύπνος εφόδιαmiddot είχαμε μόνο ένα ύψιστο αγαθό την ελευθερία Για να σκορπίσουμε το αίσθημα της πείνας και του κρύου το ρίχναμε στο τραγούδι Τραγου-δούσαμε και ονειρευόμασταν την αυριανή λευτεριά τον αυριανό κό-σμο που θα ήταν απαλλαγμένος από στερήσεις διωγμούς και φυλετικές διακρίσεις Έτσι αντέξαμε στις δο-κιμασίες Κι ύστερα απί περιπετει-ώδεις νυχτερινές πορείες μέσω των βουνών Τζένας Καϊμακτσαλάν και Σινιάτσικο φθασαμε στα τέλη του

Μάη στην Ελεύθερη Ελλάδα στην Δυτική Μακεδονία όπου ανεφοδι-αστήκαμε από τις ρίψεις και σχη-ματίσαμε πραγματικά στρατιωτικά τμήματαraquo8

Η ιταλική συνθηκολόγηση (8 Σεπτεμβρίου 1943) οριοθετεί τη δεύτερη φάση Αναλαμβάνοντας τον έλεγχο όλης της επικράτειας οι Γερμανοί συνάντησαν διαφορετική συμπεριφορά από τις ισραηλιτικές κοινότητες της κεντρικής και νότι-ας Ελλάδας στην προσπάθειά τους να επεκτείνουν τον διωγμό Ο αντί-κτυπος των δραματικών γεγονότων στην βόρεια Ελλάδα ισχυροποιούσε τη θέληση αντίδρασης στην επερχό-μενη καταστροφή ενώ η άνοδος του αντιστασιακού κινήματος δημιουρ-γούσε ευνοϊκότερες προυποθέσεις Από τις αρχές Οκτωβρίου του 1943 εκατοντάδες Εβραίοι των Τρικάλων της Καρδίτσας του Βόλου της Λά-ρισας και αργότερα της Χαλκίδας και της Πάτρας ηλικιωμένοι και γυναικόπαιδα διασκορπίστηκαν με την προστασία του ΕΑΜ σε χωριά του Πηλίου (Κισσός Τσαγκαράδα Κεραμίδι Λεχώνια) του Κισσά-βου (Στόμιο Ομόλιο Κισερλί) του Ολύμπου (Καρυά) τα Άγραφα την ορεινή Εύβοια (Στενή Στρόπωνες Βασιλικό) και τα βουνά της Αχαΐας ζώντας ανακατεμένοι με τους χωρι-κούς Από την Αθήνα περίπου 1000 άτομα ακολούθησαν το παράδειγ-μα του Μπαρτζιλάι και κατέφυγαν στην ορεινή Στερεά Ελλάδα Στην Ήπειρο ελάχιστοι νεαροί Γιαννιώ-τες τόλμησαν να φύγουν από την παγιδευμένη κοινότητα για να ενω-θούν με τους αντάρτες ενώ αρκετοί ndashκυρίως Αρτινοί ndashεντάχθηκαν και στον Εθνικό Δημοκρατικό Ελληνικό Σύνδεσμο (ΕΔΕΣ) του Ναπολέοντα Ζέρβα που δρούσε αποκλειστικά στην Ήπειρο

Στην laquoΕλεύθερη Ελλάδαraquo όλοι αξιοποιήθηκαν με ποικίλους τρό-πους Οι βετεράνοι του ελληνοϊτα-λικού πολέμου και αρκετοί νεαροί ndashάντρες και γυναίκεςndash εντάχθηκαν

στις αντάρτικες μονάδες laquoΌσοι δεν πήραν τα όπλα δούλευαν δίπλα στους χωρικούς σαν σύνδεσμοι στις βοηθητικές υπηρεσίες του στρατού Οι πιο εγγράμματοι ανέλαβαν τις

συγκάλεσε συνέλευση και ανάγκα-σε τον αντάρτη να ζητήσει δημόσια συγνώμη λέγοντας πως στον ΕΛΑΣ διακρίσεις γίνονταν μόνο ανάμεσα σε αυτούς που πολεμούν και σε αυ-

γραφικές υπηρεσίες στην Εθνική Αλληλεγγύη στον ανεφοδιασμό στη συγκέντρωση τροφίμων Οι τε-χνίτες δούλευαν στα συνεργεία για την κατασκευή ρούχων πηλικίων και αρβυλών Οι γυναίκες έραβαν εκείνα τα παρδαλά πουκάμισα φτιαγμένα από καθάριο μετάξι από τα αλεξίπτωτα των ρίψεων έπλεκαν μάλλινες κάλτσες και σκούφους για τη laquoφανέλλα του αντάρτηraquo και οι νέες κοπέλες σαν πιο μορφωμένες ανέλαβαν τις πολιτιστικές εκδη-λώσεις και τις θεατρικές παραστά-σειςraquo9 Χάρη στο μορφωτικό τους επίπεδο πολλοί Εβραίοι ξεχώρισαν σε επιτελικές θέσεις και γραφεία Με-ραρχιών του ΕΛΑΣ στην Επιμελη-τεία του Αντάρτη (ΕΤΑ) στις δρα-στήριες οργανώσεις της ΕΠΟΝ στα χωριά σε πολιτιστικές εκδηλώσεις που οργανώνονταν στο βουνό και στις υγειονομικές υπηρεσίες

Στην Αντίσταση έγινε πραγματι-κότητα η υπέρβαση των διακρίσεων Παρά την αγραμματοσύνη και τις προκαταλήψεις που επιβίωναν στον αγροτικό κόσμο της υπάιθρου κυρι-αρχούσε μια υψηλή αίσθηση αλλη-λεγγύης που συγκροτούσε ιδανικές συνθήκες συνύπαρξης Χριστιανών και Εβραίων Στο αντάρτικο ο κοι-νός αντιφασιστικός αγώνας και οι σκληρές συνθήκες υπό τις οποίες αυτός διεξαγόταν ακύρωνε στην πράξη οποιουσδήποτε κοινωνικούς ταξικούς και φυλετικούς διαχωρι-σμούς Ο Δαβίδ Μπρούδο από την Θεσσαλονίκη διηγιόταν πάντα πως στο Αρχηγείο Παρνασσίδας του ΕΛΑΣ γιόρταζε το χριστιανικό Πά-σχα στον Παρνασσό μαζί με αντάρ-τες και χωρικούς που γνώριζαν την εβραϊκή του ταυτότητα10 Τον Ιούλιο του 1944 ο νεαρός Κερκυραίος Ιά-κωβος Μπαλέστρας διέφυγε από το νησί του λίγο πριν την ώρα μηδέν και κατατάχθηκε στον ΕΛΑΣ στην περιοχή των Ζαγορίων Όταν κά-ποιος από τους αντάρτες τον απο-κάλεσε υβριστικά laquoπαλιοεβραίοraquo ο διοικητής του τμήματος Παράσχος

6 Matsas όπ σ 102-110 Λάμψα-Σιμπή όπ σ 263-306 Γραπτή μαρτυρία Αβραάμ Σαρφατή Ισραηλιτική Επιθεώρησις 22619737 Αδημοσίευτη γραπτή μαρτυρία Ιωσήφ Μάτσα 81119848 Αδημοσίευτη γραπτή μαρτυρία Ιωσήφ Μάτσα 8111984 9 Στο ίδιο 10 Αρχείο ΕΜΕ Βιντεοσκοπημένη συνέντευξη Δαβίδ Μπρούδο 3112009

Ο δημοσιογράφος Μπαρούχ Σιμπή από την Θεσσαλονίκη ένα από τα σημαντικότερα στελέχη του ΕΑΜ Αθήνας σε φωτογραφία αμέσως μετά τον Πόλεμο Τον Σεπτέμβριο του 1943 οργάνωσε τη διαφυγή του ραββίνου Μπαρζιλάι στο βουνό και ο ίδιος κατέφυγε στα βουνά της Πελοποννήσου ως μαχητής του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ (Προσωπική συλλογή Ιακώβ Σιμπή)

Ο ραββίνος των Αθηνών Ηλίας Μπαρζιλάι σε σκίτσο φιλοτεχνημένο από τον Δημήτρη Μεγαλίδη στην έδρα του Γενικού Στρατηγείου του ΕΛΑΣ στην Ευρυτανία και υπογεγραμμένο από τον ίδιο (Συλλογή ΕΜΕ Το Λεύκωμα του Αγώνα 1946)

Στρατιωτική ταυτότητα των Συμμαχικών Δυνάμεων για τον Μωρίς Καζές από την Κομοτηνή 1943 Διέφυγε στη Μέση Ανατολή και υπηρέτησε στη Βρετανική Στρατιωτική Αποστολή στην Ελλάδα ως διερμηνέας και σύνδεσμος με το 54ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ στην περιοχή του Πηλίου (Συλλογή ΕΜΕ)

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 8

τούς που δεν πολεμούν11 Γενικώς οι Εβραίοι στην Αντίσταση έχαιραν μεγάλης εκτίμησης λόγω της αστικής τους καταγωγής του μορφωτικού τους επιπέδου της γλωσσομάθειας ndashη πλειονότητα των ανταρτών ήταν αγρότες με στοιχειώδη σχολική εκ-παίδευσηndash αλλά και της γενναιότη-τάς τους Ο Βιτάλ Αελιών ήταν για τους συντρόφους του το laquoχαροκα-μένο παλικάριraquo που πολέμησε με πείσμα τους Γερμανούς στη Μάχη του Καράλακκα (6 Μαΐου 1944)12 Οι μεταπολεμικές κυβερνήσεις τή-ρησαν μάλλον μετριοπαθή στάση απέναντι στους Εβραίους που είχαν ενταχθεί στο αριστερό ΕΑΜ-ΕΛΑΣ χωρίς αυτό να σημαίνει πως εξαιρέ-θηκαν από τις πολιτικές διώξεις την περίοδο του Εμφυλίου Πολέμου Ενώ γενικώς αναγνωριζόταν με

επιείκια στους πρώην αντάρτες πως laquoυπηρέτησε στον ΕΛΑΣ καθότι Ισ-ραηλίτης13 αρκετοί τιμωρήθηκαν με φυλακίσεις εξορία (Ικαρία Μακρό-νησος) καταδίκες σε θάνατο ενώ πέντε εκτελέστηκαν με αποφάσεις στρατοδικείου14

Η γεωγραφία των κοινοτήτων και της διάσωσής τους είχε σαν αποτέλεσμα οι μεγαλύτερες συγκε-ντρώσεις Εβραίων αντιστασιακών να παρατηρούνται στη Δυτική Μα-κεδονία την Κεντρική και Ανατο-λική Στερεά και σε όλη την περιοχή της Θεσσαλίας Μετά την συγκρό-τηση του ΕΛΑΣ σε τακτικό στρα-τό οι αντίστοιχες μονάδες ήταν το 16ο Σύνταγμα Βέροιας με έδρα το Βέρμιο στο ΙΙ Τάγμα του οποίου βρίσκουμε πολλά εβραϊκά ονόματα Επίσης το 5ο Τάγμα Παρνασσίδας

τα συντάγματα 34ο (Φωκίδα-Βοιω-τία) 7ο (Εύβοια) 30ο (Πέλλα) 50ο (Θεσσαλονίκης) με έδρα τα Πιέ-ρια και το 54ο (Βόλου) με έδρα το Πήλιο και τον Κίσσαβο στο οποίο υπηρέτησαν έως και 40 νεαροί Βο-λιώτες15 Η διάκριση μαχίμων και μη μαχίμων είναι δυσχερής δεδομένου ότι στα ανταρτοκρατούμενα εδά-φη όλοι αναλάμβαναν καθήκοντα υποστήριξης του ένοπλου αγώνα των βοηθητικών υπηρεσιών και των πολιτικών οργανώσεων της κάθε περιοχής Σε ορισμένες περιπτώσεις η Αντίσταση αποτελούσε οικογενει-ακή υπόθεση Γνωστότερες είναι οι οικογένειες Καράσσο και Μπουρλά από την Θεσσαλονίκη Κάκις από τη Δράμα Σακκή και Κοέν από το Βόλο που συμμετείχαν ενεργά και εί-χαν τουλάχιστον από ένα θύμα Ορι-

σμένοι αναδείχθηκαν σε διοικητές όπως ο Θεσσαλονικιός Ισαάκ Μωυ-σής (Γιτσχάκ Μωσέ) με ψευδώνυμο laquoΚίτσοςraquo που αναδείχθηκε σε καπε-τάνιο λόχου στο ΙΙ16 Τάγμα και ο ανθυπολοχαγός Σαμουέλ εσκινατζής ο οποίος σκοτώθηκε στα Δεκεμβρι-ανά ως λοχαγός στο ΙΙΙ54 Τάγμα του ΕΛΑΣ16 Ανάλογα παραδείγμα-τα αυτοθυσίας υπάρχουν πολλά17 Στις 4 Οκτωβρίου 1944 η Πολιτική Επιτροπή Εθνικής Απελευθέρωσης (ΠΕΕΑ) ndashη laquoκυβέρνηση του βου-νούraquo που είχε σχηματίσει το ΕΑΜndash προήγαγε μετά θάνατον πεσόντες αξιωματικούς και αντάρτες που εί-χαν επιδείξει laquoυπέροχην ανδρεία έξοχο ψυχικό θάρρος διοικητικήν ικανότητα αποφασιστικότητα και υπέροχο πνεύμα αυτοθυσίας που ξεπερνούν τα όρια του καλώς εν-νοούμενου καθήκοντοςraquo Μεταξύ τους και οι Λεών Σακκής Γιοχανάς (Ιωχανά) Χατζής Μάρκο Καράσσο Ντίνος Οβαδίας και Βιτάλ Μπερα-χά18 laquoΌλοι οι Ισραηλίτες πέσανε πο-λεμώντας μέχρι την τελευταία σφαί-ρα μέτωπο με μέτωπο με τον εχθρό χωρίς να λιποψυχήσουνraquo19

Τουλάχιστον 63 Εβραίοι έπε-σαν πολεμώντας ως αντάρτες και 76 ακόμα εκτελέστηκαν σε αντίποινα ή εκκαθαριστικές επιχειρήσεις την περίοδο 1941-194420 Η υπόμνησή των ονομάτων τους είναι η δέουσα απόδοση τιμής σε όσους επέλεξαν τον ένδοξο θάνατο του πολεμιστή από την υποταγή στους δημίους του Ισραήλ Αποτελεί ελάχιστο χρέος σε όσους ράντισαν με το αίμα τους τις στάχτες χιλιάδων ομοθρήσκων τους που δολοφονήθηκαν από τους Ναζί

11 Αρχείο ΕΜΕ Βιντεοσκοπημένη συνέντευξη Ιάκωβου Μπαλέστρα 111200912 Καραθάνος Δ laquoΗ Μάχη του Καράλακκα και οι διαστρεβλωτές τηςraquo Ριζοσπάστης 12 81978 13 Αρχείο ΕΜΕ Βιντεοσκοπημένη συνέντευξη Σαλβατώρ Μπακόλα 311200814 Αρχείο Ιωσήφ Μάτσα laquoΕκτελεσθέντες μέχρι τούδε Ισραηλίται εις Ελλάδα βάσει αποφάσεων στρατοδικείων με την κατηγορίαν συνεργασίας με τους συμμορίταςraquo Αθήναι 28111949 15 Χαρακτηριστικό παράδειγμα η ΕΠΟΝ Μαγνησίας που συγκέντρωσε δεκάδες νεαρούς Εβραίους από το Βόλο και τη Λάρισα Βλ Ραφαήλ Φρεζής Η Ισραηλιτική Κοινότητα Βόλου Αθήνα 2003 σ 223-231

και Οντέτ Βαρών - Βασάρ Η Ενηλικίωση μιας Γενιάς Νέοι και νέες στην κατοχή και στην Αντίσταση Εστία Αθήνα 2009 σ 387-389 Αρχείο ΕΜΕ βιντεοσκοπημένη συνέντευξη Εσδρά Μωυσή 78200716 Matsas οπ σ 29117 Ισραηλιτικόν Βήμα 3151946 Δημήτριος Ν Δημητρίου laquoH συμμετοχή των Εβραίων στην Εθνική Αντίστασηraquo Χρονικά τχ 104 (Ιανουάριος-Φεβρουάριος 1989) σ 3-6 18 Κείμενα Εθνικής Αντίστασης [ΚΕΑ] Σύγχρονη Εποχή Αθήνα 1981 τόμος δεύτερος σ 419-422 19 Αρχείο Ιωσήφ Μάτσα Επιστολή Γιτσχάκ Μωσέ προς Ιωσήφ Μάτσα Ιερουσαλήμ 2811985 20 Ο αριθμός των 91 πεσόντων και εκτελεσμένων που προτείνει ο Bowman υπολείπεται του πραγματικού Βλ Steven Bowman laquoJews in Wartime Greeceraquo Jewish Social Studies 48 (1986) σ 45-62 Βλ Κατάλογο

πεσόντων στο παρόν

Σεπτέμβριος 1944 Οι Eβραίοι αντάρτες του ΕΛΑΣ Δαβίδ Μπρούδο και Λουί Κοέν ποζάρουν μπροστά από ένα γερμανικό αεροσκάφος που καταρρίφθηκε από τα πυρά των ανταρτών στον κάμπο της Λοκρίδας σε μια από τις πιο συμβολικές φωτογραφίες της εποχής (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ)

Πολιτικοί εξόριστοι στη Μακρόνησο την περίοδο του Εμφυλίου Πολέμου 1946-1949 Γονατιστός δεξιά ο Σίμος Βαλενστάιν (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ)

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 9

Από την Θεσσαλονίκη των 55250 ψυχών περίπου 400 βρέθη-καν στην ανταρτοκρατούμενη Ελ-λάδα Εκτός από όσους βρίσκονταν ήδη σε άλλες περιοχές μερικές δε-κάδες άρχισαν να εγκαταλείπουν ομαδικά την πόλη-γκέττο στα τέλη Μαρτίου Ήταν τα αδέλφια Μω-υσής Σολομών και Γιολάντα και Ντόρα Μπουρλά οι Ντικ Μπενβε-νίστε Σαλτιέλ Γκαττένιο Ισαάκ Εμμανουήλ Ισαάκ Ντάσα Δαβίδ Ααρών Μωσέ Μπέλο Μωσέ Σε-γκόρα Ντίνος και Σαλβατώρ Οβα-δίας Σολομών Σαλτιέλ Μωρίς Φλωρεντίν Δάριο Ουζιέλ Ιάκω-βος Κούμερης Μιχάλης Μπρούδο Φλώρα Περαχιά Ερρίκος Πιπανό και άλλοι Τις ίδιες μέρες ο Γιακώβ Σαρφατή και ο Μεναχέμ Στρούμσα φυγάδευαν 114 άνδρες και γυναίκες από τη γερμανοκρατούμενη Βέροια Στα μέσα Απριλίου ο Ιωσήφ Μά-τσας από τα Γιάννενα καθηγητής στη Μεγάλη Βρύση Κιλκίς κατέ-φυγε στα λημέρια του Πάικου Είχε προηγηθεί ο Ισαάκ Μωϋσής δραπέ-της από καταναγκαστικά έργα στα Τέμπη που συνάντησε τους αντάρ-τες τον Φεβρουάριο και έγινε ο πρώ-τος Εβραίος ΕΛΑΣίτης στο Βέρμιο

Το Βέρμιο έγινε σημείο συγκέ-ντρωσης Έπειτα από ατέλειωτες μάχες και πορείες σε αλλεπάλληλους γερμανικούς κλοιούς αντάρτες και περίπου 250 Εβραίοι έφτασαν στα ελεύθερα χωριά των Γρεβενών Εκεί κατανεμήθηκαν στους λόχους Ο Ισαάκ Μωϋσής με ψευδώνυμο laquoΚί-τσοςraquo έγινε καπετάνιος λόχου στο 16ο Σύνταγμα όπου εντάχθηκαν οι περισσότεροι Η Νταίζη Καράσσο και η Ντόρα Μπουρλά (laquoΤαρζάνraquo) έγιναν διαφωτίστριες της ΕΠΟΝ η Φανή Φλωρεντίν που ανέβηκε στο Πάικο με τον σύζυγό της Λεών Ματαλόν έγινε νοσοκόμα στη Χ Μεραρχία laquoΑκατάβλητη στις τα-λαιπωρίες Εμψύχωνε τους βραδυ-πορούντες και τους εξασθενημένους προσφέροντάς τους νερό από ένα μεγάλο παγούρι που κουβαλούσε μαζί με το υγειονομικό σακίδιο Ακολουθούσε την φάλαγγα για να συμμαζεύει όσους ξέμειναν απο-καμωμένοιraquo (Ιωσήφ Μάτσας) Του-λάχιστον 17 ήταν οι απώλειες των Εβραίων μαχητών Πρώτη η Στέλλα Κοέν που σκοτώθηκε πολεμώντας τους Γερμανούς στα Τάχνιστα Πι-ερίας (16 Απριλίου 1943) Ο Ηλί-ας Νισσήμ βετεράνος του Οχυρού Ρούπελ και ο Ιωσήφ Μπενσουσάν

χάθηκαν στις μεγάλες εκκαθαριστι-κές επιχειρήσεις στην περιοχή Πε-νταλόφου Κοζάνης (Ιούλιος 1944) Ο ηρωικός Μάρκος Καράσσο από-φοιτος της Σχολής Ανθυπολοχαγών του ΕΛΑΣ σκοτώθηκε στο Μου-χαρέμ Χάνι Έδεσσας (6 Αυγούστου 1944) Ο Ντίνος Οβαδίας ένα μήνα αργότερα και ο εικοσάχρονος Σολο-

μών (Σάρδος) Μπουρλάς στο Σταυ-

ρό Βέροιας (27 Σεπτεμβρίου 1944)

στην τελευταία μάχη εναντίον των

αποχωρούντων Γερμανών στη Δυτι-

κή Μακεδονία Οι Εβραίοι ΕΛΑΣί-

τες της Χ Μεραρχίας είχαν εκδικη-

θεί με το αίμα τους την καταστροφή

της Θεσσαλονίκης

ΙiΙ ΑπΟ ΤΟΝ ΚΛΟΙΟ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΤΟυΣ ΑΝΤΑΡΤΕΣ

Ομαδική φωτογραφία Θεσσαλονικιών Εβραίων με χριστιανούς συναγωνιστές τους στα βουνά της Δυτικής Μακεδονίας το 1943 1 Σαμπετάι Βαρσάνο 2 Φανή Φλωρεντίν νοσοκόμα 3 Λεών Ματαλόν 4 Ματθίλδη Μασαράνο 5 Μάρκος Καράσσο

Προκήρυξη της Εθνικής Αλληλεγγύης Αθήνας για τους εκτοπισμούς της Θεσσαλονίκης Απρίλιος 1943 (Αρχείο ΚΚΕ)

Ο Ιάκωβος Κούμερης αντάρτης του 16ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ στο Βέρμιο Δεκέμβριος 1943 (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ)

Ο δάσκαλος Ιωσήφ Μάτσας από τα Ιωάννινα που πολέμησε ως αντάρτης του 16ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ στη Δυτική Μακεδονία Φωτογραφία από τη μετέπειτα στρατιωτική του θητεία 1947 (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ)

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 10

Περισσότεροι από 100 Λαρισαί-οι Βολιώτες Τρικαλινοί και Καρδι-τσιώτες δραστηριοποιήθηκαν στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα Η Λουίζα Νεγρίν συνελήφθη και φυ-λακίστηκε από τους Ιταλούς σε συλ-λαλητήριο στη Λάρισα τον Μάρτιο του 1943 Η Αλλέγρα Φελούς-Κα-πέτα από τα Τρίκαλα στέλεχος του ΚΚΕ από τον Μεσοπόλεμο αναδεί-χθηκε από το 1942 σε καθοδηγή-τρια του ΕΑΜ στη Δυτική Θεσσα-λία Ο Δαβίδ Λεβής από το Βόλο μέλος της Νομαρχιακής επιτροπής Λάρισας του ΕΑΜ αναμίχθηκε σε θέματα αυτοδιοίκησης στις ελεύ-θερες περιοχές ενώ η διάσωση της κοινότητας Βόλου υπήρξε και δικό του έργο Ο τραπεζικός Ελιέζερ (Λάζαρος) Αζαρία από τη Βέροια έγινε υπεύθυνος της laquoΕπιμελητείας του Αντάρτη (ΕΤΑ)raquo Θεσσαλίας και μέλος της Πολιτικής Επιτροπής Εθνικής Απελευθέρωσης (ΠΕΕΑ) της laquoΚυβέρνησης του Βουνούraquo που σχημάτισε το ΕΑΜ τον Μάρτιο του 1944

Μετά την κατάρρευση των Ιτα-λών πολλοί από τους φυγάδες των πόλεων πλαισίωσαν την ΕΠΟΝ και την Ι Μεραρχία Θεσσαλίας του ΕΛΑΣ Από τα Τρίκαλα οι Αλβέρ-τος και Βενιαμίν Νεγρίν ο Σόλων Λεβή ο Ηλίας και η Λουίζα Φε-λούς Από τη Λάρισα ο ανθυπολο-χαγός Σαμουήλ Εσκινατζής που αναδείχθηκε σε διοικητή λόχου ο Εσδράς Μωυσής κορυφαίο στέλε-χος της ΕΠΟΝ Μαγνησίας ο Ραφα-ήλ Φιλοσώφ κι ο Ιακώβ Φελούς Μαζί με τους Λαρισαίους Ισαάκ και Αλβέρτο Λαζάρ στο 5ο Σύνταγμα Τρικάλων διακρίθηκαν τα αδέλφια Μορδοχάι και Αλβέρτος Σάλεμ από την Θεσσαλονίκη Ατρόμητος στις μάχες ο Βενιαμίν Νεγρίν (laquoΒάιοςraquo) του 138 Συντάγματος τραυματί-στηκε βαριά σε μια νυχτερινή επίθε-ση στο Παλιομονάστηρο Τρικάλων (13 Απριλίου 1944) Πέθανε το 1945 από τα τραύματά του Πρώτος νε-κρός ήταν ο Ιακώβ Μπεράχα από τα Τρίκαλα που σκοτώθηκε στις 7 Νοεμβρίου 1943 στη Μάχη της Με-σοχώρας

ΙV ΑΝΤΑΡΤΟμΑΝΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑ

Η δεύτερη σελίδα της εφημερίδας του ΕΑΜ Βόλου laquoΛαοκράτηςraquo (3 Οκτωβρίου 1943) με την έκκληση για ενεργό υποστήριξη των διωκόμενων Εβραίων (Αρχείο ΚΚΕ)

Βολιώτες Εβραίοι στο 54ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ 1 Αλβέρτος Αμών και Πέπος Κοέν 2 Ηλίας Κονές 3 Λέων Σακκής 4 Έλλη Σακκή (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ) Στη φωτογραφία (5) ο Λάζαρος (Ελιέζερ) Αζαρία από την Βέροια υπεύθυνος της Επιμελητείας του Αντάρτη (ΕΤΑ) για όλη την Θεσσαλία (Φωτ Αρχείο ΔΗΚΙ)

Ο έφεδρος ανθυπολοχαγός Σαμουήλ Εσκινατζής του Μωυσή από τη Λάρισα με την αρραβωνιαστικιά του Στέλλα Σαμουήλ-Μεδίνο στην Θεσσαλονίκη 17 Ιανουαρίου 1943 Ο Σαμουήλ υπηρέτησε ως διοικητής λόχου στο 54ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ και σκοτώθηκε τον Ιανουάριο του 1945 (Προσωπική συλλογή Ματθίλδης Εσκινατζή)

Δεκάδες Βολιώτες εντάχθηκαν στο 54ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ που ανέπτυξε πολεμική δράση κατά των Γερμανών στην ανατολική Θεσσα-λία Ηλίας Κονές Αλβέρτος Αμών Πέπος Σακκής Ζακίνος Μιζάν Χαίμ Μιζραχής Ζαχαρίας Τορόν τα αδέλφια Σαλβατώρ Άννα Ρα-χήλ Ροζίτα και Χαίμ Κοέν Ραφα-ήλ Φρεζής Αβραάμ Οβαδίας Μωυ-σής Μόρδος Μανώλης Φαραντζής Μωϋσής Ιεσουλάς Ζάχος Λεβής Ηλίας Καπέτας και άλλοι Ως νοσο-κόμες του Συντάγματος διακρίθη-καν η Άννα Κοέν και η Έλλη Σακ-κή Στους ήρωες ανήκαν ο Σάββας Ιακώβου (52ο Σύνταγμα) που σκο-τώθηκε στις 17 Απριλίου 1944 στη Ρεντίνα Αγράφων και ο 18χρονος Λέων Σακκής του ΙΙΙ54 Τάγματος που έπεσε στη νυχτερινή Μάχη του Καραλάρ (Ελευθέριο) Λάρισας στις 29 Ιουνίου 1944 Στη Θεσσαλία πε-ρισσότερο από κάθε άλλη περιοχή οι τύχες των Εβραίων ζυμώθηκαν με τους ηρωισμούς της Αντίστασης Μια εμπειρία που ακύρωσε γι αυ-τούς τη φρίκη του Ολοκαυτώματος

1 2 3 4 5

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 11

Στη Στερεά χτυπούσε η καρδιά της laquoΕλεύθερης Ελλάδαςraquo Εκεί βρι-σκόταν το Στρατηγείο του ΕΛΑΣ πέντε συντάγματα ανταρτών και ένα τεράστιο οργανωτικό δίκτυο Σε διάστημα 15 μηνών οι Γερμανοί εξαπέλυσαν είκοσι εκκαθαριστικές επιχειρήσεις με μονάδες ειδικές στον ανταρτοπόλεμο (Ορεινοί Κυνηγοί Βάφφεν Ες-Ες Μεραρχία Μπράντε-μπουργκ) Η περιοχή από την Πάρ-νηθα ως το Καρπενήσι σημαδεύτηκε από αναρίθμητες μάχες σφαγές αμά-χων και καταστροφές χωριών

Στα τοπικά τμήματα του ΕΛΑΣ καταγράφεται μεγάλη συγκέντρω-ση Εβραίων κυρίως φυγάδες από την Αθήνα που προωθούνταν στην ανταρτοκρατούμενη περιοχή Η αντιπροσώπευση ήταν και ποι-οτική Σε επιτελικές θέσεις στην V Ταξιαρχία και την ΧΙΙΙ Μεραρχία του ΕΛΑΣ βρέθηκαν αντίστοιχα οι Θεσσαλονικείς Ίντο Σίμσι (laquoΜακα-μπήςraquo) και Αλβέρτος Μπενρουμπή οποίος ονομάστηκε ανθυπίατρος Ο Λουί Κοέν (laquoΚρόνοςraquo) από την Ξάνθη και ο Δαβίδ Μπρούδο από την Θεσσαλονίκη έκαναν θαύματα ως υπεύθυνοι της Επιμελητείας του Τάγματος Παρνασσίδας Οι Μα-νώλης Αρούχ και Αλβέρτος Κοέν (laquoΒλαδίμηροςraquo) έγιναν πασίγνωστοι ως γιατροί αντάρτικων ταγμάτων στην Φωκίδα laquoΟ Βλαδίμηρος όλη την ώρα στο πόδι γελαστός Έχανε το γέλιο του μόνο όταν είχε να κά-μει με δύσκολες περιπτώσεις τότε αφοσιωνόταν ολόκληρος να σώσει τον τραυματίαraquo (Δημήτρης Δημητρί-ου-Νικηφόρος)

Στους διακριθέντες ήταν οι Σαλ-βατώρ Μπακόλας (laquoΣωτήρηςraquo) Γιομτώβ Μοσέ και Ραφαήλ Μάλτης από τα Γιάννενα ο Μασλάχ Κοέν

ο Σίμος Βαλενστάιν από την ΕΠΟΝ Αθήνας ο Αθηναίος Ιάκωβος Γιου-σουρούμ και ο Θεσσαλονικιός Τζι-άκο Καράσσο στο 36 Σύνταγμα και ο 16χρονος αδελφός του Λουί Κοέν Γιτσχάκ (laquoΚρονάκοςraquo) Ο έφεδρος ανθυπολοχαγός Γιοχανάς Χατζής (laquoΣκουφάςraquo) από την Άρτα με τους Λεών Μείρ Μωσέ Κοέν (laquoΑνδρού-τσοςraquo) Άρη Καζέ (laquoΚολοκοτρώ-νηraquo) Βίκτωρ Μπατή Σλόμο Μα-τσίλ και έναν πολυβολητή ονόματι Καπόν πολεμούσαν στο ΙΙ Τάγμα του 34ου Συντάγματος Σχεδόν όλοι τραυματίστηκαν σε μάχες ενώ ο laquoΣκουφάςraquo έπεσε στη μεγάλη Μάχη της Άμφισσας (2 Ιουλίου 1944) ως διοικητής διμοιρίας Την υπέρτατη θυσία προσέφεραν ακόμα τρεις Ισ-ραηλίτες Ο Ροβέρτος Μητράνι (laquoΙπ-ποκράτηςraquo) φοιτητής ιατρικής από τις Σέρρες με τους Δαβίδ Κοέν από την Πρέβεζα και Δαβίδ Ρούσο από την Αθήνα σκοτώθηκαν μαζί με 29 ακόμα αντάρτες του Τάγματος Παρ-νασσίδας σε γερμανική ενέδρα στην Αγία Τριάδα Καλοσκοπής Φωκίδας

(5 Ιανουαρίου 1944) Τα οστά τους βρίσκονται σήμερα θαμμένα στο ίδιο σημείο ανακατεμένα με αυτά των χριστιανών συμπολεμιστών τους σαν υπόμνηση ενός ηρωικού και πανανθρώπινου ιδανικού

V ΕΒΡΑΙΟΙ πΟΛΕμΙΣΤΕΣ ΣΤΗ ΡΟυμΕΛΗ

Στοιχείο πολυβόλου του ΙΙ34 Τάγματος του ΕΛΑΣ σε βολή κάπου στη Φωκίδα Σκοπευτής ο Ραφαήλ Μάλτης από τα Ιωάννινα αριστερά ο Γιομτώβ Μωσέ (laquoΜαλαγιάςraquo) από τα Ιωάννινα και δεξιά ο Αλβέρτος Κοέν από την Αθήνα (Φωτ Αρχείο USHMM)

Ο Λουί Κοέν από την Ξάνθη με την χαρακτηριστική αντάρτικη γενειάδα υπεύθυνος Επιμελητείας στο Τάγμα Παρνασσίδας του ΕΛΑΣ Ασπρόπυργος Νοέμβριος 1944 (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ)

Ο εικοσάχρονος Ιάκωβος Γιουσουρούμ από την Αθήνα αντάρτης στο Ι Τάγμα του 36ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ)

Ο Ίντο Σίμσι (laquoΜακαμπήςraquo) από την Θεσσαλονίκη ως επιτελής της V Ταξιαρχίας του ΕΛΑΣ στο Λιδωρίκι Φωκίδας (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ)

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 12

Στην Ήπειρο η των γερμανι-κών μονάδων η δυσκολία του εδά-φους και η συνοχή των κοινοτήτων είχαν σαν αποτέλεσμα ελάχιστοι Γιαννιώτες και Αρτινοί να βρεθούν έξω από τον κλοιό που άρχισε να σχηματίζεται από τον Σεπτέμβριο του 1943 Από το 1942 στον τοπικό παράνομο Τύπο του ΕΑΜ συνέβα-λε τα μέγιστα ο τυπογράφος Αβραάμ Καλέφ-Εζρά Οι laquoαπείθαρχοιraquo νεα-ροί Σαμουήλ Κοέν και Σιών Μπα-κόλας πήραν την τολμηρή απόφαση να εγκαταλείψουν τα Ιωάννινα και έγιναν οι πρώτοι Εβραίοι αντάρ-τες (Οκτώβριος 1943) στην περιοχή Πωγωνίου Πέντε μήνες μετά τους ακολούθησαν οι εννιά δραπέτες του στρατοπέδου της Λάρισας Μωυσής Μιγιονής (Κατσαμπάς) Αβραάμ (Έμπης) Σβώλης Γεσουά Μάτσας Μιχάλης Βαλαής Μιχάλης Κοέν Ιακώβ Γκερσόν Χαΐμ Μάτσας Ελιασάφ Μάτσας και Σολομών Μάτσας Όλοι υπηρέτησαν στα συ-ντάγματα 15 85 και 340 του ΕΛΑΣ

από τα Ζαγοροχώρια έως την Άρτα Στην περιοχή των Ζαγορίων βρέθη-κε κι ο 20χρονος Ιάκωβος Μπαλέ-στρας ίσως ο μοναδικός Κερκυραί-ος που πέρασε στην Ήπειρο για να πολεμήσει τους Γερμανούς

Στον Εθνικό Δημοκρατικό Ελλη-νικό Σύνδεσμο (ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ) του Ναπολέοντα Ζέρβα οργανώθηκαν δύο γιατροί ο στρατιωτικός γιατρός Ερρίκος Λεβή που από τα κατεχό-μενα Γιάννενα έστελνε πληροφορίες στους αντάρτες μέχρι τον Μάρτιο του 1944 που εκοπίστηκε με την υπόλοιπη κοινότητα και ο Μιχαήλ Νεγρίν ο οποίος κατάφερε να βγει στο βουνό και μάλιστα περιέθαλψε Γερμανούς τραυματίες στη Μάχη της Μενίνας (17 Αυγούστου 1944)

Η κοινότητα Άρτας είχε επίσης φωτεινές εξαιρέσεις Σε όσους πή-ραν την απόφαση για το βουνό ήταν και ο γιατρός Λάζαρος Ελιέζερ με τους Ηλία και Ισαάκ Ελιέζερ που στα τέλη του 1943 ενώθηκαν με τους

Eαμίτες στη Χώσεψη Ο Ελιέζερ προσέφερε ιατρικές υπηρεσίες ενώ σε μάχες με τον ΕΛΑΣ πήραν μέρος και οι Τζάνι Μιζάν Σαμουήλ Σού-σης και Βιδάλ Μεγίρ Ιωσήφ Βιτάλ Τσαντίκος Σαδίκ και ο Σάββας Ίσ-σης που μεταπολεμικά εκτελέστηκε ως laquoκομμουνιστήςraquo Στην οργάνωση του ΕΔΕΣ στην πόλη της Άρτας δραστηριοποιήθηκε ο 16χρονος Εμίλ Σαμπάς που ένα βράδυ έσκισε

μόνος του όλες τις γερμανικές προ-κηρύξεις μέχρι το γερμανικό στρα-τιωτικό διοικητήριο εκπλήσσοντας τους χριστιανούς φίλους του Άλ-λοι Εδεσίτες ήταν ο Δαβίδ Ναχμίας που ανήκε στην προσωπική φρου-ρά του Ζέρβα και οι Δαβίδ Χατζής και Ιερεμίας Δανιήλ που έδρασαν στα Τζουμέρκα με την ομάδα του οπλαρχηγού Σπύρου Κολονίκη (Κα-ραμπίνα)

Vi maXHTeΣ ΚΑΙ δΙΑΝΟΟυμΕΝΟΙ ΣΤΗΝ ΗπΕΙΡΟ

Το αρχηγείο του 15ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ στο μοναστήρι της Αγίας Παρασκευής στο Βίκο Εκεί βρέθηκαν μεταξύ άλλων οι εβραίοι ΕΛΑΣΙΤΕΣ Σαμουήλ Κοέν Σιών Μπακόλας Ιακώβ Γκερσόν και Ιάκωβος Μπαλέστρας (Φωτογραφία Κώστα Μπαλάφα)

Ο Ιερεμίας Δανιήλ από την Άρτα (αριστερά) και ο Τάσος Τσέτης ως αντάρτες του ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ στα ελεύθερα Ιωάννινα Νοέμβριος 1944 (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ)

Φωτ 1 Σαμουήλ Κοέν από Ιωάννινα 15ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ (Προσωπική συλλογή Σαμουήλ Κοέν) Φωτ 2 Ελιασάφ Μάτσας από Ιωάννινα 340 Σύνταγμα του ΕΛΑΣ (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ) Φωτ 3 Λάζαρος Ελιέζερ από την Άρτα γιατρός του ΕΛΑΣ Ηπείρου (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ) Φωτ 4 Γεουντά Καλέφ-Εζρά από τα Ιωάννινα αντάρτης του ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ στην περιοχή Άρτας (Προσωπική συλλογή Τζων Καλέφ-Εζρά)

1

3

2

4

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 13

Εξίσου ισχυρές με τις σφαίρες ήταν οι λέξεις της Αντίστασης Χι-λιάδες προκηρύξεις και εκατοντάδες έντυπα κυκλοφορούσαν παράνομα σε χωριά και κατεχόμενες πόλεις Η αυστηρή λογοκρισία καθιστούσε επιτακτική την έκδοση αντιστασια-κών εφημερίδων και οι τυπογράφοι έδιναν το δικό τους αγώνα για την ενημέρωση και εμψύχωση του λαού

Ο Αβραάμ Καλεφ-Εζρά γεννή-θηκε το 1913 στα Ιωάννινα Λόγω γραφειοκρατικού λάθους κράτησε το παρωνύμιο της οικογένειας (Κα-λέφ-Εζρά) αντί του οικογενειακού επιθέτου (Μπαρούχ) Επιστρέφο-ντας από το αλβανικό μέτωπο ερ-γάστηκε στην εφημερίδα laquoΚήρυξraquo των Ιωαννίνων Το 1942 διέφυγε με ψεύτικο όνομα laquoΙωάννης Κωνστα-ντίνουraquo στα χωριά της Πρέβεζας και εντάχθηκε από τους πρώτους στο ΕΑΜ Από τις αρχές του 1943 ως την Απελευθέρωση έδρασε ως τυπογρά-φος στην ανταρτοκρατούμενη πε-ριφέρεια της Άρτας και υπεύθυνος έκδοσης εαμικών εφημερίδων όπως η laquoΔράσηraquo και ο laquoΜαχητήςraquo με έδρα το Βουλγαρέλι Ο μικρός αδελφός του Γεουντά ήταν επίσης στον εκ-δοτικό μηχανισμό της laquoαντίζηληςraquo οργάνωσης του ΕΔΕΣ στην Ήπειρο του ΕΔΕΣ Η εκτύπωση και διανομή προπαγανδιστικού υλικού είχε τε-ράστια σημασία για τα απομακρυ-σμένα χωριά της Ηπείρου Από το βουνό προσπάθησε επανειλημμένα να πείσει την κοινότητα των Ιωαν-νίνων να δραπετεύσει από την πόλη ήρθε μάλιστα σε σύγκρουση με τον Σαμπεθάι Καμπιλή Η τραγική μοίρα των Γιαννιωτών μεταξύ των οποίων και η μητέρα του τον βασάνιζε ως το τέλος της ζωής του το 1999

Ο Αρμάντο Μπεζές γεννήθηκε

το 1915 στη Θεσσαλονίκη σε οικο-

γένεια τυπογράφων Ο πατέρας του

Μπαρούχ Μπεζές εξέδιδε θρησκευ-

τικά βιβλία λαϊκά μυθιστορήμα-

τα και τη σατιρική εφημερίδα laquoΕλ

Μπουρλόνraquo (laquoΤο χοντρό αστείοraquo)

Στην Κατοχή ο Αρμάντο πήρε το

δρόμο του βουνού μεταφέροντας με

κίνδυνο της ζωής του μια χειροκίνη-

τη τυπογραφική μηχανή Αγωνίστη-

κε έκτοτε ως τυπογράφος στο ΕΑΜ

Θεσσαλίας με το ψευδώνυμο laquoΑντώ-

νης Μπεζέζηςraquo μέχρι την Απελευθέ-

ρωση Προκηρύξεις και εφημερίδες

ενημέρωναν και εμψύχωναν τους

χωρικούς που περίμεναν με αγωνία

τον laquoΑντώνηraquo Με τεράστιους κιν-

δύνους μετέφερε τον εκδοτικό εξο-

πλισμό διένειμε έντυπα και τον laquoΡι-

ζοσπάστηraquo σε όλα τα χωριά από τα

Άγραφα μέχρι τον Όλυμπο Σε μια

από τις ελάχιστες αφηγήσεις του το

1976 θυμόταν laquoΜια φορά σκάψαμε δυο σωστά δωμάτια στον Όλυμπο Μας ειδοποίησαν για εκκαθαρίσεις και έπρεπε να κρύψουμε το τυπο-γραφείο στο βουνό ή κάτω από το χώμαraquo Δούλεψε και στο τυπογρα-

φείο της ΠΕΕΑ Μετά τον πόλεμο

εγκαταστάθηκε στην Αθήνα όπου

συνέχισε το επάγγελμα του τυπο-

γράφου Όλη του η οικογένεια

εκτός από μία αδελφή χάθηκε στα

στρατόπεδα Το 1948 τύπωσε το

βιβλίο του Θεσσαλονικιού γιατρού

Ζακ Ματαράσσο Κι όμως όλοι τους δεν πέθαναν την πρώτη μαρ-

τυρία για το Ολοκαύτωμα στην ελ-

ληνική γλώσσα

Vii ΣΤΑ ΤυπΟΓΡΑΦΕΙΑ ΤΟυ ΒΟυΝΟυ

Ο Αβραάμ Καλέφ-Εζρά από τα Ιωάννινα με δύο κοπέλες που επέζησαν από τα στρατόπεδα το 1945 (Προσωπική συλλογή Τζων Καλέφ-Εζρά)

Ο Αρμάντο Μπεζές με τη σύζυγό του Μαρία Βαγενά το 1945 (Προσωπική συλλογή Ελένης Μπεζέ)

Φύλλο της εφημερίδας laquoΔράσηraquo της Νομαρχιακής Επιτροπής ΕΑΜ Άρτας στην έκδοση της οποίας συμμετείχε ο Αβραάμ Καλέφ-Εζρά (Συλλογή ΕΛΙΑ)

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 14

Στην περιοχή του Ολύμπου δρούσε η επίλεκτη Διλοχία Μηχα-νικού της Ι Μεραρχίας του ΕΛΑΣ με διοικητή τον ανθυπολοχαγό Αντώνη Αγγελούλη (laquoΒρατσάνοraquo) Στους 250 αντάρτες αυτής της ειδι-κής μονάδας ήταν και δύο Εβραίοι Ο Βιτάλ Σολομών Αελιών από την Θεσσαλονίκη και ο Εσδράς Βενι-αμίν Μωυσής από τη Λάρισα Ο Βιτάλ ήταν ο laquoπαλιόςraquo Γεννήθηκε στην Θεσσαλονίκη τον Οκτώβριο του 1917 πολέμησε στην Αλβανία

με το 67ο Σύνταγμα Πεζικού και

μετά τη συγκέντρωση της Πλατείας

Ελευθερίας (11 Ιουλίου 1942) επι-

στρατεύτηκε στα καταναγκαστικά

έργα της Καρυάς Πιερίας Δραπέ-

τευσε και έζησε κρυμμένος ως τον

Δεκέμβριο του 1942 που προσχώ-

ρησε στην πρώτη ομάδα του ΕΛΑΣ

στον νότιο Όλυμπο Ήταν ο πρώ-

τος Εβραίος παρτιζάνος σε όλη την

Ελλάδα Τον Ιανουάριο του 1943

εντάχθηκε στο νεοσύστατο Μηχα-

νικό Ολύμπου Αναδείχθηκε σε κα-

πετάνιο διμοιρίας μέλος του ΚΚΕ

και υπεύθυνο περισυλλογής υλικού

ενώ εξέδιδε τη χειρόγραφη εφημε-

ριδούλα της Διλοχίας με τίτλο laquoΤο

Ακαριαίονraquo εμπνευσμένο από τα

φιτίλια των εκρηκτικών Ο Εσδράς

γεννημένος το 1925 κρυβόταν με

την οικογένειά του στον Αμπελώνα

και αποφάσισε να ακολουθήσει το

τμήμα τον Απρίλιο του 1943 Ο ίδιος

έλεγε laquoΉμουνα 18 χρονών κι είχαν δει πολλά τα μάτια μου Όμως από δω και πέρα θα ζούσα πολλάraquo

Πράγματι από τον Μάρτιο του

1943 έως τον Οκτώβριο του 1944 οι

laquoμπουρλοτιέρηδες του Ολύμπουraquo

εκτέλεσαν 96 δολιοφθορές στην κοι-

λάδα των Τεμπών ανατινάζοντας

δεκάδες αμαξοστοιχίες χιλιόμετρα

σιδηροδρομικής γραμμής και τε-

χνικά έργα ενώ παράλληλα εμπλέ-

κονταν σε σκληρές μάχες με τους

Γερμανούς στα χωριά Ραψάνη Πυρ-

γετός Καλλιπεύκη Αμπελώνας (Κα-

ζακλάρ) Αργυροπούλι (Καρατζόλ)

και αλλού Οι γερμανικές απώλειες

μετρήθηκαν σε εκατοντάδες νεκρούς

και χιλιάδες τόνους υλικού

Στις 6 Μαΐου 1944 η Διλοχία συ-

νέδεσε τη δράση της με την υπερά-

σπιση των Εβραίων όταν η διμοιρία

του Βιτάλ εξόντωσε στη θέση laquoΚα-

ράλακκαςraquo Ολύμπου ένα γερμανικό

εκκαθαριστικό απόσπασμα που είχε

εξορμήσει από τη Λάρισα αιφνιδιά-

ζοντας τις οικογένειες Μάρκου Γκα-

νή Ιωσήφ Οβαδία Μωυσή Μαγρί-

ζου και Γεουδά Κοέν που κρύβονταν

κοντά στο χωριό Καρυά Με τους

αντάρτες συμπολέμησαν και αρκετοί

από τους διωκόμενους Οι ελληνικές

απώλειες ήταν 8 νεκροί αντάρτες

και τουλάχιστον 3 νεκροί Εβραίοι

Εκτός από πολεμικός θρίαμβος η

laquoΜάχη του Καράλακκαraquo απαθανα-

τίστηκε ως ένα από τα συμβολικότε-

ρα συμβάντα στην κατοχική ιστορία

των Ελλήνων Εβραίων

ViiΙ ΟΙ μπΟυΡΛΟΤΙΕΡΗδΕΣ ΤΟυ ΟΛυμπΟυ

Ο Βιτάλ Αελιών σε φωτογραφία ταυτότητας το 1945 (Προσωπική συλλογή Ζουλί Αελιών)

Ο Εσδράς Βεναμίν Μωυσής από τη Λάρισα με τη στολή του αντάρτη του Μηχανικού το 1945 (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ)

Διωκόμενοι Εβραίοι της Λάρισας στη θέση laquoΚαράλακκαςraquo Ολύμπου όπου διεξήχθη η μεγάλη μάχη της 6ης Μαΐου 1944 (Προσωπική συλλογή Ρούλας Κονέ)

Αντιεαμική προπαγανδιστική προκήρυξη με αφορμή τα συνεχιζόμενα σαμποτάζ στη σιδηροδρομική γραμμή από τους αντάρτες 1943 (Προσωπική συλλογή Μίμη Χριστοφιλάκη)

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 15

iX πΟΡΤΡΕΤΑ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚωΝ

δΑΝΕΛΟΣ ΑΛΧΑΝΑΤΗΣΟ Δανέλος Αλχανάτης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1922 Τελείωσε το ιστορικό Θrsquo Γυμνάσιο Αρρένων στην πλατεία Κουμουνδούρου και εισήχθη στην Αρχιτεκτονική Σχολή του Εθνικού Μετσοβίου Πολυ-τεχνείου Όταν οι Γερμανοί καταλάμβαναν την Αθήνα τελείωνε το πρώτο έτος Με τα φοιτητικά αμφιθέατρα σε αναβρασμό ήταν αδύνατο να μεί-νει έξω από την Αντίσταση Στις αρχές του 1942 στρατολογήθηκε στο ΕΑΜ από τον συμφοιτητή του Νείλο Μαστραντώνη αριστού-χο σπουδαστή και ήρωα του ελληνοϊταλικού πόλεμου Ο ενθουσιώ-δης Δανέλος ανέλαβε να συγκροτήσει το παρακλάδι του ΕΑΜ για τους Εβραίους στο οποίο κατάφερε να συσπειρώσει αρκετούς ομό-θρησκούς του αρχίζοντας από τους παιδικούς του φίλους Μωύς Γιουσουρούμ Ζακίνο Κοέν Ρομπέρτο Γιακάρ Σίμο Βαλενστάιν και άλλους Πρόκειται για μια από τις ελάχιστες οργανωμένες εβραϊ-κές αντιστασιακές πρωτοβουλίες στην κατεχόμενη Ελλάδα Η ομά-δα απειθαρχούσε στα κελεύσματα της κοινότητας σχεδίαζε τρόπους αντίστασης και συμμετείχε σε όλες τις μεγάλες κινητοποιήσεις και διαδηλώσεις στην πρωτεύουσα ως κομμάτι του ΕΑΜ Νέων και αρ-γότερα της ΕΠΟΝ Τον Οκτώβριο του 1943 άρχισε να υφαίνεται ο γερμανικός κλοιός γύρω από τους Εβραίους της Αθήνας Ο Δανέλος χρησιμοποίησε το ψεύτικο όνομα laquoΘανάσης Σταματούκοςraquo και κρύφτηκε στο Πυριτι-δοποιείο (Αιγάλεω) Η γειτονιά τους προστάτεψε γνωρίζοντας πως ήταν Εβραίοι Καθώς τα μπλόκα των Ταγμάτων Ασφαλείας επεκτεί-νονταν στις αθηναϊκές συνοικίες διέφυγε με τη βοήθεια του ΕΑΜ στην Ερέτρια μαζί με τα αδέλφια του και την οικογένεια του θείου του Λεών Αζούβι Τον Δεκέμβριο του 1943 προσχώρησε στο 7ο Σύ-νταγμα του ΕΛΑΣ Εύβοιας με έδρα τη Στενή Εκεί υπηρετούσαν ήδη οι Χαλκιδαίοι Λεών Αμάρ Σαμίκος Φόρνης κά Πήρε μέρος σε πολ-λές μάχες υπό τις διαταγές των ντόπιων καπετάνιων Γιώργου Δουα-τζή (laquoΌθρυraquo) και Βαγγέλη Καραμιχάλη (laquoΒύρωναraquo) Λόγω των φρο-νημάτων του εξορίστηκε για δύο χρόνια στην Ικαρία (1947-1949) και υπηρέτησε στρατιώτης ως laquoπολιτικά ανεπιθύμητοςraquo Εργάστηκε ως αρχιτέκτονας μηχανικός ενώ αφιέρωσε όλη του τη ζωή στην κοινοτική οργάνωση των Ελλήνων Εβραίων Μετά την Απελευθέρωση συγκρότησε τον laquoΣύλλογο Ισραηλιτών Φοιτητώνraquo και αναμίχθηκε ενεργά στην ανασυγκρότηση της Ισραηλιτικής Κοι-

νότητας Αθήνας Συμμετείχε στα διοικητικά συμβούλια της Κοινό-τητας από το 1960 ως πρόεδρος την περίοδο 1980-1995 ενώ διε-τέλεσε και πρόεδρος του ΚΙΣ (1977-1978) Έφυγε από τη ζωή τον Αύγουστο του 2012

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 16

ΑΛΛΕΓΡΑ KaπΕΤΑΗ πιο laquoπολιτικήraquo μορφή των αντιστασιακών Εβραίων γεννήθηκε στις 17 Ιανουαρίου 1916 στα Τρίκαλα Ήταν η δεύτερη κόρη του Δα-βίδ Φελούς και της Μαρίκας Κοέν Πρώτη ήταν η Λουίζα (1914) και μικρότερος ο Ηλίας (1920) Η ταραγμένη εποχή στην οποία μεγάλω-σε και η ανάμειξη της οικογένειας με τα κοινά καθόρισε την κομμα-τική της ένταξη από πολύ μικρή ηλικία Ο θείος της Ραφαήλ Φελούς διετέλεσε γραμματέας του ΚΚΕ στα Τρίκαλα τη δεκαετία του rsquo20 και ήταν από τους υποκινητές μιας από τις πρώτες απεργίες στην Ελλά-δα το μεγάλο αγροτικό συλλαλητήριο των Τρικάλων (Φεβρουάριος 1925) Η οικογένεια κατέφυγε στο Βόλο όπου η Αλλέγρα εντάχθηκε στην Ομοσπονδία Κομμουνιστικών Νεολαιών Ελλάδας (ΟΚΝΕ) και παντρεύτηκε τον επιχειρηματία Ραφαήλ Καπέτα Την περίοδο της Δικτατορίας της 4ης Αυγούστου εξορίστηκε στην Κίμωλο και την Φολέγανδρο μαζί με σημαίνοντα στελέχη του ΚΚΕ Ο πρώτος της ξά-δελφος Μηνάς Καμπελής πέθανε εξόριστος στον Άη-Στράτη το 1941 Με την κατάρρευση του Μετώπου το 1941 οι εξόριστοι στην Φο-λέγανδρο διέφυγαν στην Αθήνα και ασχολήθηκαν με την ανασυ-γκρότηση του Κομμουνιστικού Κόμματος Η Αλλέγρα συμμετείχε στις παράνομες εργασίες της 6ης Ολομέλειας που κήρυξε την ένοπλη αντίσταση κατά των κατακτητών Μετά την ίδρυση του Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου (ΕΑΜ) στις 27 Σεπτεμβρίου 1941 στάλ-θηκε στη γενέτειρά της και πρωτοστάτησε στη δημιουργία Εαμικών οργανώσεων στη Δυτική Θεσσαλία Το 1942-1944 διέσχιζε ακατά-παυστα την κεντρική Ελλάδα συγκροτώντας οργανώσεις και διετέ-λεσε γραμματέας της laquoΕθνικής Αλληλεγγύηςraquo Θεσσαλίας ένα είδος laquoΕρυθρού Σταυρούraquo του ΕΑΜ στα καθήκοντα του οποίου ήταν η προστασία των φυλακισμένων αγωνιστών των καταδιωκόμενων των πυροπαθών και φυσικά των Εβραίων Εκλέχθηκε τακτικό μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ το 1945 Στον Εμφύλιο Πόλεμο η Αλλέγρα ακολούθησε τη μοίρα των Ελλή-νων κομμουνιστών Το 1945 παντρεύτηκε τον γιατρό Τάκη Σκύφτη από τον Βόλο που ήταν χειρουργός στην Ι Μεραρχία του ΕΛΑΣ και μαζί διέφυγαν στο βουνό Διετέλεσε υπεύθυνη γυναικών και Πολιτι-κός Επίτροπος στο Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας (ΔΣΕ) στην Θεσ-σαλία μαζί με τον Χαρίλαο Φλωράκη Το 1949 πήρε το δρόμο της πολιτικής προσφυγιάς στην Ανατολική Γερμανία Επαναπατρίστηκε

τη δεκαετία του rsquo70 Έως τον θάνατό της τον Φεβρουάριο του 2011 ήταν ενεργή στα πολιτικά δρώμενα και τις ιστορικές συζητήσεις για τη δεκαετία του rsquo40

δΑΒΙδ μπΡΟυδΟΟ Δαβίδ Μπρούδο γεννήθηκε στην Θεσσαλονίκη τον Απρίλιο του 1924 Ο πατέρας του Μορδοχάι ήταν ραββίνος Το 1942 απογράφηκε για καταναγκαστική εργασία και τον Φεβρουάριο του 1943 στάλθη-κε στα σιδηροδρομικά έργα της Καρυάς Λοκρίδας όπου εργάζονταν 300 ακόμα Θεσσαλονικείς Εβραίοι Η πείνα και η κακομεταχείριση τον ώθησαν να δραπετεύσει από το εργοτάξιο-κολαστήριο Με τον φίλο του Ροβέρτο Μητράνι από τις Σέρρες διέφυγαν στο βουνό και συνάντησαν το Αρχηγείο Παρνασσίδας του ΕΛΑΣ που τους δέχτη-κε αμέσως στις γραμμές του Ήταν οι πρώτοι Εβραίοι αντάρτες στη Στερεά Ελλάδα Το ημερολόγιο έγραφε 14 Μαΐου 1943 Μετά τη Μάχη της Παύλιανης (3 Ιουνίου 1943) εναντίον των Ιταλών ο Δαβίδ εντάχθηκε στην Επιμελητεία Για να ανεφοδιάζει τακτικά το τμήμα του με τρόφιμα ο ακούραστος εικοσάχρονος με τα χαρα-κτηριστικά μυωπικά γυαλιά ταξίδευε χειμώνα-καλοκαίρι στα πεδι-νά συγκέντρωνε τρόφιμα και υποζύγια και επέστρεφε στα αντάρ-τικα λημέρια Ο καπετάνιος του Δημήτρης Δημητρίου (Νικηφόρος) έγραψε γι αυτόν laquoΜrsquo ένα πιστολάκι στην τσέπη άλλοτε αντάρτης άλλοτε αδιάφορος πολίτης κατέβαινε παντού και μες στους Γερμα-νούς και μας έστελνε ότι μπορεί να φανταστεί κανείς Και οι άλλοι συναγωνιστές που είχαμε στην επιμελητεία ήσαν δυνατοί στη δου-λειά τους αλλά ο Δαβίδ ήταν διάολος σωστός ndashlaquoΣυναγωνιστές έλεγε στους υπεύθυνους δε θα φύγω από δω αν δε μου δώσετε τρόφιμα Έχω εντολή με άδεια χέρια να μη γυρίσω αλλά και ζητήματα μαζί σας να μη δημιουργήσω Εγώ τρόφιμα θέλω Ότι δε τον συνέφερνε έκανε τον κουφό και τον στραβό Κατάφερε και κουβάλησε καραβά-νια γεμάτα σιτάρια ρεβύθια λάδι ως το Δαδί (Αμφίκλεια) που ήταν γεμάτο Γερμανούςraquo Αρκετές φορές έφτανε ως την Ελευσίνα και τα περίχωρα της Αθήνας μεταφέροντας πίσω στον Παρνασσό αυτόμα-τα και χειροβομβίδες σε σιδερένια δοχεία γάλακτος Ο πολυμήχανος αντάρτης ξεχώριζε και στην εμφάνιση Στις κατοχι-κές φωτογραφίες φορά παντα τη στολή και το πηλίκιο του Γερμανού

αξιωματικού που είχε σκοτώσει ο ίδιος στο Κηφισοχώρι (Τιθορέα) Aπό τα 13 μέλη της οικογένειας Μπρούδο που εκτοπίστηκαν στο Άουσβιτς δεν επέστρεψε κανείς Στον Εμφύλιο καταδικάστηκε σε θάνατο και έμεινε σε διάφορες φυλακές μέχρι το 1955 Με προσω-πική παρέμβαση του Μπεν Γκουριόν απελάθηκε από την ελληνική κυβέρνηση στο Ισράηλ όπου ζει μέχρι σήμερα Είναι μέλος της laquoΠα-νελλήνιας Οργάνωσης Αγωνιστών Εθνικής Αντίστασης (ΠΟΑΕΑ)raquo και της laquoFederation Internationale de la Reacutesistance (FIR)raquo

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 17

ζΑΚ ΚωΣΤΗΣΗ αντιστασιακή δράση του Ζακ Κωστή αγγίζει τα όρια του μυθι-στορήματος Γεννημένος στην Χαλκίδα το 1912 από τους Μοσών και Χανά Κωστή με σπουδές νομικής είναι ο μόνος Έλληνας Εβραίος που συμμετείχε στην Οργάνωση laquoΑπόλλωνΥβόννηraquo το μεγαλύτε-ρο δίκτυο πληροφοριών και δολιοφθορών στην κατεχόμενη Ελλάδα Δύο γερμανοεβραίοι ο Πέτρος Μόρδος και ο Ούλριχ Βελς έδρασαν επίσης ως πληροφοριοδότες Από τον Ιανουάριο του 1943 το εμπορι-κό γραφείο του Ζακ στην οδό Κολοκοτρώνη 43 ήταν βασικό σημείο συνάντησης της οργάνωσης στο κέντρο της Αθήνας Ως μέλος της ομάδας του Γεράσιμου Παλούμπη και του laquoσαμποτέρ-φάντασμαraquo Γεώργιου Βαρνακιώτη ο Ζακ συμμετείχε σε πολλά σαμποτάζ στο λιμάνι του Πειραιά Ανάμεσα στα κατορθώματα της ομάδας ήταν η ανατίναξη του φορτηγού πλοίου laquoΣάντα Φεraquo ή laquoπλοίο του διαβό-λουraquo στο Κερατσίνι η ανατίναξη του οπλιταγωγού Β103 (21 Ιουνίου 1943) των ρυμουλκών laquoΤιτάνraquo και laquoΗρακλήςraquo και του μεταγωγικού Κ273 Ο Ζακ περνούσε πολλές ώρες στο laquoστρατηγείοraquo της Κολοκοτρώνη ώσπου τον Σεπτέμβριο του 1943 η διεύθυνση προδόθηκε laquoΟι Γερμα-νοί μπλοκάρουν το γραφείο της Κολοκοτρώνη Όλοι έχουν φύγει Ο Ζακ Κωστής παραμένει Δε φοβήται Συλλαμβάνεται Αντιμετωπίζει τους Γερμανούς με αφάνταστη ψυχραιμία Οι Γερμανοί εξαγριώνο-νται Τον δέρνουν και τον οδηγούν συνοδεία στην Γκεστάπο Πει-ραιώς όπου και τον ανακρίνουν εξαντλητικάraquo (Τα Νέα 971946) Ο συνεργάτης του Νίκος Αδάμ εκτελέστηκε ο ίδιος κατόρθωσε να διαφύγει Σύντομα απέκτησε πρόσθετο λόγο να περάσει στην πα-ρανομία Λίγες μέρες μετά κηρύχθηκε ο διωγμός των Εβραίων στην Αθήνα και ο Ζακ αναγκάστηκε να εξαφανίσει τα ίχνη του Κρύβεται στο Λιόπεσι (Παιανία) από τους Βαγγέλη Σιδέρη και Σταύρο Μπατά που συνδέονταν φιλικά με τον γαμπρό του Ηλία Δέντε Δίπλα στο σπίτι ήταν γερμανικό φυλάκιο laquoΚρατώντας τσίλιες ο λεβεντόγερος Βαγγέλης εγώ ξεσφράγιζα το ραδιόφωνο και άκουγα ειδήσεις από Λονδίνο και Κάιροraquo θα γράψει χρόνια αργότερα ο ίδιος Η δράση του ως σαμποτέρ συνδέσμου και πληροφοριοδότη στην laquoΕΟΠΔ Απόλλωνraquo αναγνωρίστηκε το 1949 από το Υπουργείο Στρατιωτικών ως ισοδύναμη με laquoεννιάμηνη υπηρεσία εν τη ζώνη επαφήςraquo και του απονεμήθηκε ο βαθμός του συνταγματάρχη Το 1968 κατέγραψε τις αναμνήσεις του από την Κατοχή σε ένα σπάνιο βιβλίο με τίτλο laquoΠτυ-χέςraquo που κοσμεί σήμερα τη συλλογή του ΕΜΕ

ΙωΣΗΦ ΝΙΣΣΗμΟ Ιωσήφ Νισσήμ είδε το πρώτο φως στην οδό Σαρανταπόρου στην Θεσσαλονίκη στις 22 Φεβρουαρίου 1919 Ήταν το τέταρτο παιδί της οικογένειας του εμπόρου Γαβριήλ Νισσήμ και της Μαρίας Αμπαστά-δο και μεγάλωσε σε ένα γαλλόφωνο σπίτι με καλή παιδεία Υπηρε-τούσε ως δόκιμος στη Σχολή Εφέδρων Αξιωματικών Πεζικού όταν ήχησαν οι σειρήνες της 28ης Οκτωβρίου Αγαπώντας τη στρατιωτική ζωή και μισώντας διπλά τους Γερμανούς ως Εβραίος και Έλληνας στρατιώτης αποφάσισε να συνεχίσει τον πόλεμο έστω και μόνος του Τις μέρες της γερμανικής εισβολής βρέθηκε μαζί με συναδέλφους του σε ένα καΐκι με προορισμό την Κρήτη Μετά την ηρωική άμυνα στο νησί επιβιβάστηκε στο βρετανικό καταδρομικό HMS Warspite και έφτασε στο λιμανι της Αλεξάνδρειας μετά από δυο μέρες που του φάνηκαν αιώνας εξαιτίας των συνεχών βομβαρδισμών από τα Στού-κας Στη Μέση Ανατολή ντύθηκε ξανά το χακί και ξεκίνησε μια μυθιστο-ρηματική ζωή Το καλοκαίρι του 1942 εντάχθηκε εθελοντικά στον laquoΙερό Λόχοraquo του συνταγματάρχη Χριστόδουλου Τσιγάντε Ήταν ο μόνος Εβραίος σε αυτή την μονάδα των 300 Ελλήνων που εκπαι-δεύτηκαν σε στρατόπεδο της Χάιφα ως επίλεκτοι laquoκομμάντοςraquo για καταδρομές πτώσεις με αλεξίπτωτο μάχες εκ του συστάδην ανα-τινάξεις κά Μετά τη Μάχη του Ελ Αλαμέιν (Οκτώβριος 1942) και την απόκρουση του Ρόμμελ ο Λόχος εντάχθηκε στη Φάλαγγα του Γαλλου στρατηγού Λεκλέρκ Ως γαλλομαθής ο Ιωσήφ εκτελούσε χρέη συνδέσμου κατά τις επιχειρήσεις κατά των Γερμανών στην Τυ-νησία Στην κρίσιμη Μάχη του Κσαρ Ριλάν (10-19 Μαρτίου 1943) το τζιπ όπου επέβαινε ανατινάχτηκε από νάρκη Για τον τραυματισμό του και την προσπάθειά του να σώσει έναν τραυματία Σενεγαλέζο στρατιώτη παρασημοφορήθηκε με την ανώτερη διάκριση το Χρυ-σούν Αριστείο Ανδρείας Ήταν η μεγαλύτερη τιμή σε Έλληνα μαχητή

εβραϊκού θρησκεύματος στον Βrsquo Παγκόσμιο Πόλεμο Εκτός από την επιχείρηση στη Σάμο (Οκτώβριος 1943) και την εντυπωσιακή εκκένω-ση 14000 Ιταλών αιχμαλώτων στην Τουρκία ο Ιωσήφ πήρε μέρος σε αναρίθμητες επιχειρήσεις και καταδρομές στην Βόρειο Αφρική από τον Λίβανο μέχρι την Κυρηναϊκή και αποστρατεύτηκε το 1945 με το βαθμό του ανθυπολοχαγού Στην Αθήνα ξαναβρήκε τους γονείς και τα τρία αδέλφια του Ηλία Ερρίκο και Δώρα που είχαν κρυφτεί Μόνο η μεγαλύτερη αδελφή Ρασέλ χάθηκε στο Άουσβιτς μαζί με συνολικά 80 μέλη των οικογενειών Αμπαστάδο Ασσέο και Νισσήμ Το 1947 παντρεύτηκε τη Ζαν Αροέστι μια Θεσσαλονικιά Εβραία που είχε γνωρίσει σε στρατόπεδο προσφύγων στο Χαλέπι της Συρίας κατά τη διάρκεια του Πολέμου Μετανάστευσαν στην Ιταλία όπου και ζουν μέχρι σήμερα

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 18

ΛΕωΝ ΒΑΡωΝΗ ζωή του Λέων Βαρών ξεκίνησε τον Δεκέμβριο του 1920 τις μέρες του Χανουκά στο Γκελί Μπολού (Καλλίπολη) της Ανατολικής Θρά-κης Το εβραϊκό του όνομα ήταν Γεουδά και ήταν γιος του Κερίδο Βαρών και της Όρο Κοέν μιας τυπικής ισπανοεβραϊκής οικογένειας με οθωμανική κουλτούρα Με την ελληνοτουρκική ανταλλαγή πλη-θυσμών εγκαθίστανται στην Καβάλα όπου γεννιούνται τα αδέλφια του Σαμουήλ Σουλτάνα-Σουζάνα και η μικρότερη η Σάρα που χάθηκε 10 χρονών Στην πολλαπλή ταυτότητα του νεαρού προστέ-θηκαν η ελληνικότητα και η συνείδηση του πρόσφυγα Αποφοίτησε από τη Μέση Εμπορική Σχολή Καβάλας και εργάστηκε σε διάφορες δουλειές για να ενισχύσει την φτωχή οικογένεια Η συνέχεια είναι γνωστή από σποραδικές αφηγήσεις Στις 14 Μαΐου 1942 συνελήφθη από τους Βουλγάρους και μεταφέρθηκε σε στρα-τόπεδο εργασίας στην Γκάρα Μπελίτσα κοντά στον σιδηροδρομι-κό σταθμό Δέκα μήνες αργότερα το τρένο στο οποίο επέβαιναν οι εκτοπισμένοι Εβραίοι της Καβάλας ndashκαι η οικογένειά τουndash που εξο-ντώθηκαν στην Τρεμπλίνκα πέρασε από την Γκάρα Μπελίτσα και μπροστά στα μάτια του Λέων Τότε ξεκίνησε η αντίστασή του Το καλοκαίρι δραπέτευσε με τον ξάδελφό του Μπίνιο Μεβοράχ κολύ-μπησαν τον Στρυμώνα και έφτασαν στην άδεια από Εβραίους Κα-βάλα Άγνωστο πώς ο Λέων διέφυγε στην Αθήνα και τη νύχτα του Γιομ Κιπούρ του 1943 βρέθηκε μαζί με άλλους 8 Εβραίους μεταξύ των οποίων και η οικογένεια Ντανιέλ Βαϊνστάιν σε ένα φορτηγό του ΕΑΜ με προορισμό την Πελοπόννησο Εντάχθηκε αμέσως στο 11ο Σύνταγμα Αρκαδίας του ΕΛΑΣ ως σύνδεσμος στην περιοχή Αράχω-βας Κερασίτσας Δολιανών και Κοσμά ενώ οι λογιστικές του γνώ-σεις τον έκαναν πολύτιμο στέλεχος στην Επιμελητεία του Αντάρτη (ΕΤΑ) Στην ταυτότητά του προστίθενταν τώρα και οι αριστερές ιδέες Στην περιοχή του Άστρους γνώρισε την οικογένεια του Ισαάκ Ρούσσο από την Θεσσαλονίκη που κρυβόταν στο χωριό Πλάτανος και συνδέθηκε με την κόρη Σέλλη Μετά τη Συμφωνία της Βάρκιζας επέστρεψε στην Καβάλα όπου άνοιξε εμπορικό κατάστημα όμως το στίγμα του laquoκομμουνιστήraquo τον καταδίωκε Στις 20 Αυγούστου του 1948 συνελήφθη στην Πάτρα ενώ προσπαθούσε να διαφύγει με καΐκι στην Παλαιστίνη μέσω Τερ-γέστης δικάστηκε και φυλακίστηκε για δύο χρόνια μετά τη στρα-

τιωτική του θητεία Τον Αύγουστο του 1952 παντρεύτηκε τη Σέλλη Ρούσσο στην Αθήνα και ίδρυσαν μαζί τη βιοτεχνία εσωρρούχων ΣΕΛ-ΒΑ Απέκτησαν δύο κόρες την Όρο-Οντέτ και τη Λουίζα Ο αιφνίδιος θάνατός του επήλθε στις 26 Σεπτεμβρίου 1991 Τον Δεκέμβριο του 1991 εκδόθηκε η ποιητική του συλλογή Οδός Πτολεμαίων σε επιμέλεια της κόρης του Οντέτ

μΑΝωΛΗΣ ΑΡΟυΧΟ αντάρτης-γιατρός γεννήθηκε στην Θεσσαλονίκη το 1914 το τέταρ-το παιδί μιας παραδοσιακής εβραϊκής οικογένειας Έχασε τον πατέ-ρα του Ιωσήφ όταν ήταν έφηβος Τελείωσε το δημοτικό της Allience Israelite Universelle και το Βrsquo Γυμνάσιο Αρρένων Θεσσαλονίκης Ολο-κλήρωσε τις σπουδές του στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και στρατεύτηκε λίγο πριν την κήρυξη του ελληνοϊταλικού πολέμου Παρέμεινε στην Θεσσαλονίκη όπου συγκροτήθηκε έμπεδο για την οργάνωση υγειονομικής υπηρεσίας του Γrsquo Σώματος Στρατού Τον Απρίλιο του 1941 ακολούθησε τη μεταφορά του νοσοκομείου στο νότο και παρέμεινε για λίγο στην Αθήνα προτού επιστρέψει στη γερμανοκρατούμενη πια ΘεσσαλονίκηΕργάστηκε για λίγο στο Δημοτικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης Ένα περιστατικό με Γερμανούς στρατιώτες τον τάραξε τόσο που εγκα-τέλειψε τη γενέτειρά του Στην Αθήνα διέξοδο στο ζόφο της πείνας και της τρομοκρατίας έδινε το φοιτητικό συσσίτιο του Αγίου Νικο-λάου Πευκακίων και διάφοροι ελληνοεβραϊκοί πυρήνες που συγκρο-τήθηκαν από το ΕΑΜ Αναμίχθηκε στις πρωτοβουλίες φυγάδευσης πολλών οικογενειών και του αρχιραββίνου Μπαρζιλάι και τελικά εγκατέλειψε κι ο ίδιος την πόλη Στα Δερβενοχώρια της Πάρνηθας προσκολλήθηκε στο 34ο Σύνταγμα Αττικοβοιωτίας του ΕΛΑΣ και έγινε ο γιατρός του ΙΙ Τάγματος του Συντάγματος με καπετάνιο τον Κώστα Αντωνόπουλο (laquoΚρόνοraquo) Τον Δεκέμβριο του 1943 το τάγμα εγκατστάθηκε στην Παρνασσίδα Ο Μανώλης απέδειξε αναρίθμητες φορές την αξία και το θάρρος του εξετάζοντας αρρώστους χειρουρ-γώντας τραυματίες και ακολουθώντας όλες τις μάχες ως υπεύθυνος πρώτων βοηθειών Το ΙΙ34 Τάγμα ήταν από τις πιο εμπειροπόλεμες μονάδες του ΕΛΑΣ με συνολικά 80 νεκρούς και διπλάσιους τραυμα-τίες και ο Μανώλης ένας από τους πιο δραστήριους αντάρτες-για-τρούς Ακόμη κι όσοι δεν έμαθαν ποτέ το όνομά του θυμούνταν έναν πολύτιμο laquoΕβραίο συναγωνιστήraquo που έσωζε ζωές Τον Οκτώβριο του 1944 προβιβάστηκε σε γιατρό του 34ου Συντάγματος όπου έμεινε ως τη Συμφωνία της Βάρκιζας (Φεβρουάριος 1945)

Μεταπολεμικά συνέβαλλε σημαντικά στο τιτάνιο έργο αποκατάστα-σης των πληγωμένων κοινοτήτων Στην Αθήνα ίδρυσε με άλλους Εβραί-ους γιατρούς την laquoΕπιτροπή Κοινωνικής Αρωγήςraquo για την φροντίδα των μελών της κοινότητας και οργάνωσε κατασκηνώσεις μεριμνώντας για ζητήματα διατροφής και περίθαλψης παιδιών και νέων Το 1952 πα-ντρεύτηκε την Λίλη Πάρδο από την Θεσσαλονίκη και απέκτησαν δύο κόρες την Αλίκη και τη Νέλλη Πέθανε τον Νοέμβριο του 1997

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 19

μωυΣ ΓΙΟυΣΟυΡΟυμΟ Μωύς Γιουσουρούμ ανήκει σε μια ιστορική ελληνοεβραϊκή οικογέ-νεια Ο παππούς του Μποχώρ ήρθε από τη Σμύρνη στην Αθήνα το 1860 και άνοιξε παλαιοπωλείο στη γωνία Καραϊσκάκη και Ερμού Το όνομα laquoΓιουσουρούμraquo καθιερώθηκε έκτοτε ως συνώνυμο της πε-ριοχής γύρω από το Μοναστηράκι Ο γιος του Νώε ταξίδεψε το 1913 στη Θεσσαλονίκη όπου παντρεύτηκε την αγαπημένη του αθηναία Μαζαλτώβ Χαμπίμπ που τον είχε ακολουθήσει Εκεί γεννήθηκαν ο Ισαάκ και ο Λεών Το 1917 η οικογένεια επέστρεψε στην Αθήνα αγόρασε το σπίτι στο Θησείο και γέννησε τέσσερα ακόμα παιδιά τον Μωύς (1920) τον Ιάκωβο την Τζόγια και την Στερίνα Ο Μωύς τελείωσε το Θ΄ Γυμνάσιο Αρρένων και σπούδασε στην οδο-ντιατρική σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών Στον Ελληνοϊταλικό Πόλεμο υπηρετούσε στον Ερυθρό Σταυρό ως ειδικευμένος ναρκωτής και έλαβε μέρος στη Μάχη της Κρήτης στον τομέα του Ηρακλείου μαζί με τον αδελφό του Ιάκωβο Οργανώθηκε σύντομα στο ΕΑΜ και πρωτοστάτησε στη δημιουργία φοιτητικών εβραϊκών πυρήνων της οργάνωσης στην πρωτεύουσα Με την έξοδο των Αθηναίων στο βου-νό (Σεπτέμβριος 1943) βρέθηκε στα Δερβενοχώρια της Πάρνηθας και πήρε το βάπτισμα του πυρός στις γερμανικές εκκαθαριστικές επιχει-ρήσεις του Οκτωβρίου Εντάχθηκε στον ΕΛΑΣ ως laquoΓιώργος Γαζήςraquo και ακολούθησε το Τάγμα Παρνασσίδας στην Φωκίδα Ο Ιάκωβος εντάχθηκε στο γειτονικό 36ο Σύνταγμα Τον Ιανουάριο του 1944 με εντολή της V Ταξιαρχίας του ΕΛΑΣ πέρασε στην Πελοπόννησο και τοποθετήθηκε στο 6ο Σύνταγμα Κορίνθου Εκεί αρχίζει η σημαντικό-τερη φάση της αντιστασιακής του ζωής Χάρη στην οργανωτικότητά του του ανατέθηκε η ευθύνη όλης της παραλιακής ζώνης ως προω-θημένο αντάρτικο φυλάκιο με έδρα στη Ζαρούχλα και την Ακράτα Συγκρότησε κινητή ομάδα που συνέλεγε πληροφορίες κατέστρεφε τηλεγραφικούς στύλους και σιδηροδρομικές γραμμές και εγκαθι-στούσε τηλεφωνικές συνδέσεις με τα ορεινά χωριά Το καλοκαίρι οργάνωσε μόνιμο Φρουραρχείο στη Λυκοποριά (Φ8) Μετά τις τελευταίες εκκαθαριστικές των Γερμανών τον Αύγουστο συνάντησε το Σύνταγμα στην ελεύθερη πια Κόρινθο Μετά την πα-ράδοση των όπλων του ΕΛΑΣ επέστρεψε στο Θησείο Με την ίδια αίσθηση καθήκοντος που επέδειξε στην Κατοχή πολέμησε με τον

Εθνικό Στρατό στον Εμφύλιο Πόλεμο (1947-1950) και παρασημοφο-ρήθηκε με το Αργυρούν Αριστείο Ανδρείας και τον Πολεμικό Σταυρό Ζει στην Αθήνα

μωυΣΗΣ μΑΤΑΘΙΑΣΟ Μωυσής Ματαθίας γεννήθηκε στις 29 Ιουνίου 1919 στο Βόλο Ήταν γιος του εμπόρου Ματαθία Ματαθία με καταγωγή από τα Ιωάννινα και της Ραχήλ Ματαθία το γένος Ζίδη από την Καρδί-τσα Τελείωσε το Γυμνάσιο Βόλου και το 1937 εισήχθη στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης με σκοπό να ακολουθήσει το επάγγελμα του θείου του Νισσήμ Ματαθία προέδρου της Ισ-ραηλιτικής Κοινότητας Αθηνών Λόγω του θανάτου του θείου του διέκοψε τις σπουδές του και επέστρεψε στο Βόλο Στην Κατοχή ξεκίνησε να προσανατολίζεται προς την Αντίσταση και συγκεκριμένα το ΕΑΜ που από τις αρχές του 1942 είχε εμφανι-στεί δυναμικά στην περιοχή της Θεσσαλίας Η προδιάθεση υπήρχε Ο άνδρας της μεγαλύτερης αδελφής του Εσθήρ Νίκος Σαμουηλίδης από την Καρδίτσα ήταν προπολεμικά οργανωμένος στο ΚΚΕ Ο Μωυσής εντάχθηκε στην πρώτη συλλογικότητα του ιταλοκρατούμε-νου Βόλου Ήταν ο Σύλλογος Αποφοίτων Γυμνασίου και Φοιτητών που οργάνωνε συσσίτια για τους πεινασμένους της πόλης θεατρικά έργα καλλιτεχνικές δραστηριότητες και συναυλίες Από τις αρχές του 1943 όλες οι δραστηριότητες συντονίζονταν από την Ενιαία Πανελλαδική Οργάνωση Νέων (ΕΠΟΝ) Ανήκοντας στην πρωτοπο-ρία της νεολαίας του Βόλου ο Μωυσής Ματαθίας ήταν από αυτούς που έγραφαν τα αντικατοχικά θεατρικά σκετς της ΕΠΟΝ όπως laquoΟ Βόλος τραγουδάειraquo laquoΦοιτητικές ανησυχίεςraquo laquoΌλα άλλαξανraquo κά Μετά τη συνθηκολόγηση της Ιταλίας (Σεπτέμβριος 1943) εγκατέ-λειψε το Βόλο και προσχώρησε στον ΕΛΑΣ που είχε αρχίσει να εξαπλώνεται στην ανατολική Θεσσαλία Η μόρφωση και αφοσίωσή του τον ανέδειξαν σύντομα σε στέλεχος του 54ου Συντάγματος στο Πήλιο Τον Οκτώβριο ανέλαβε υπεύθυνος Επιμελητείας στην νεο-σύστατη ΧVI Tαξιαρχία Ανατολικής Θεσσαλίας Το καλοκαίρι του 1944 βρέθηκε στο επιτελείο της Ομάδας Μεραρχιών Στερεάς (ΟΜΣ) με διοικητή τον υποστράτηγο Κωνσταντίνο Τσαμάκο καπετάνιο τον Βαγγέλη Παπαδάκη (laquoΤάσο Λευτεριάraquo) και έδρα το Καρπενήσι την πρωτεύουσα της laquoΕλεύθερης Ελλάδαςraquo Ήταν από τους ελάχι-

στους Έλληνες Εβραίους που υπηρέτησαν σε τόσο υψηλή θέση στην ιεραρχία του ΕΛΑΣΠαρά τις μεταπολεμικές διώξεις τελείωσε τις σπουδές του το 1949 Εργάστηκε στο ΚΙΣ και στον Οργανισμό Περίθαλψης και Αποκα-τάστασης Ισραηλιτών Ελλάδας (ΟΠΑΙΕ) ως δικηγόρος Το 1964 πα-ντρεύτηκε την Παυλίνα Κοέν από την Θεσσαλονίκη και απέκτησαν δύο παιδιά τον Ανδρέα και τον Αλέξανδρο Πέθανε στην Αθήνα τον Μάιο του 2010

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 20

ΣΑΛΒΑΤωΡ μπΑΚΟΛΑΣΜια ξεχωριστή περίπτωση ανάμεσα στους Εβραίους αντάρτες γεννή-θηκε τον Δεκέμβριο του 1922 στην Πρέβεζα και μεγάλωσε στα Γιάν-νενα από όπου καταγόταν ο πατέρας του Η αντιστασιακή διαδρομή του Σαλβατώρ Μπακόλα προδιαγράφηκε την πρώτη χρονιά της Κα-τοχής Ως ένας από τους υπεύθυνους του ΕΑΜ Νέων στα Γιάννενα καθοδηγούσε περίπου 80 νεαρούς Γιαννιώτες Εβραίους Ανέπτυξε έντονη μαχητικότητα Μαζί με τον Μωσέ Ντόστη σκόρπιζε προκη-ρύξεις στην πλατεία Πάργης έγραφε συνθήματα και απειλούσε ανοι-χτά όσους Εβραίους διατηρούσαν σχέσεις με Ιταλούς ή Γερμανούς στρατιώτες Συνέχισε την αντιστασιακή του δράση στην Αθήνα όταν τον Φε-βρουάριο του 1942 εγγράφηκε στο Τμήμα Χημείας του Πανεπιστημί-ου Η συνθηκολόγηση της Ιταλίας τον βρίσκει ενεργό μέλος του φοι-τητικού ΕΑΜ (Σπουδάζουσα) με το ψευδώνυμο laquoΣωτήρηςraquo Με την έξοδο στο βουνό ο ένοπλος αγώνας για τον ενθουσιώδη Γιαννιώτη ήταν μονόδρομος Παρέμεινε στην Πάρνηθα αρχικά στον Εφεδρικό ΕΛΑΣ Λιάτανης (Άγιος Θωμάς) και στη συνέχεια στο Ι34 Τάγμα Ατ-τικής του θρυλικού καπετάν Θεοχάρη Πολύχρονου που φρουρούσε τις πύλες της laquoΕλεύθερης Ελλάδαςraquo Τον Ιανουάριο του 1944 παρου-σιάστηκε στην εδρα της V Ταξιαρχίας του ΕΛΑΣ στο Λιδωρίκι και τοποθετήθηκε στον Λόχο Διοίκησης με διοικητή τον λοχαγό Γιάν-νη Λαζαρίδη Τον Μάιο ο Λόχος εκπαιδευόταν στην κοιλάδα του Μόρνου εν όψει ενός θερμού καλοκαιριού Ο Σαλβατώρ διακρίθηκε στη Μάχη της Άμφισσας (2 Ιουλίου 1944) και στην επική μάχη στις Καρούτες Φωκίδας (5 Αυγούστου 1944) όταν ένα γερμανικό από-σπασμα μάχης του επίλεκτου 18ου Συντάγματος Ορεινών Κυνηγών περικυκλώθηκε και εξοντώθηκε μέσα στο χωριό 97 Γερμανοί σκο-τώθηκαν και 105 αιχμαλωτίστηκαν Δεν ξεχνούσε ποτέ πως μια ολό-κληρη νύχτα περίμεναν το σύνθημα για την πρωινή επίθεση χωρίς να μιλάνε ή να καπνίζουν για να μη γίνουν αντιληπτοί Ο ίδιος ήταν ένας από τους περίπου 50 αντάρτες που τραυματίστηκαν σε αυτή

τη μεγαλειώδη αναμέτρηση Μια σφαίρα τον βρήκε στη δεξιά κνή-μη καθώς μαχόταν σώμα με σώμα με τους Γερμανούς Νοσηλεύτηκε στο αναρρωτήριο της Ταξιαρχίας στο χωριό Πενταγιοί Όταν τον Οκτώβριο η Ταξιαρχία μετονομάστηκε σε ΙΙ Μεραρχία του ΕΛΑΣ ο laquoΣωτήρηςraquo ήταν ένας από τους 30 αντάρτες της Υποδειγματικής Διμοιρίας ΕΠΟΝ του Λόχου Διοίκησης Ήταν ο μόνος από την οικογένειά του που επέζησε του Ολοκαυτώ-ματος Σύζυγος της Ντόρας Κοέν και πατέρας της Έστερ έφυγε από τη ζωή στις 8 Ιουλίου 2012

ΣΑΡΑ ΓΕΣΟυΑΓεννημένη στην laquoοβριακήraquo της Χαλκίδας το 1927 η Σάρα (ή Σαρίκα) Γεσούα ανήκει στις εμβληματικές φυσιογνωμίες της Αντίστασης Ο πόλεμος τη βρήκε μαθήτρια στη Δημόσια Εμπορική Σχολή Χαλκί-δας Μετά τον πρόωρο θάνατο του πατέρα της (1927) ζούσε με την μητέρα της Ζαφείρα και τη μεγαλύτερη αδελφή της Γιάφφα στην οδό Κώτσου κεντρικού δρόμου της εβραϊκής γειτονιάς Η μητέρα της ήταν αδελφή του συνταγματάρχη Μαρδοχαίου Φριζή γεγονός που έπαιξε καταλυτικό ρόλο στη διαμόρφωση της πατριωτικής της συνείδησης Πριν κλείσει τα 14 η Σάρα περιέθαλπτε τραυματίες στο στρατιωτικό νοσοκομείο της πόλης ως εθελόντρια νοσοκόμα Επόμενο βήμα ήταν η Αντίσταση Η δραστήρια εβραιοπούλα προμη-θεύτηκε για την ίδια και την μητέρα της ψεύτικες ταυτότητες Με την έναρξη της γερμανικής κατοχής (Οκτώβριος 1943) η Σάρα συνεννοή-θηκε με το ΕΑΜ πήρε τη μητέρα της και εγκατέλειψαν την Χαλκίδα για τη Στενή όπου ζούσε η αδελφή της με τον άντρα της Για να προφυλάξει από τις επιδρομές των Γερμανών τους τρομοκρα-τημένους Εβραίους που είχαν καταφύγει στα βουνά η Αντίσταση τους σκόρπισε σε διάφορα χωριά (Πάλιουρας Θεολόγος Στρόπωνες Βασιλικό) και αργότερα οργάνωσε δίκτυο διαφυγής με καΐκια για την Τουρκία από την περίφημη παραλία των Τσακαίων Η νεαρή Σάρα έγινε δασκάλα στο απομονωμένο χωριό Κουρκουλοί δουλεύο-ντας δραστήρια στην ΕΠΟΝ Μετά την φριχτή δολοφονία της ξαδέλ-φης της Μέντης Μόσχοβιτς από τα Τάγματα Ασφαλείας στους Στρό-πωνες (4 Μαρτίου 1944) και τον εμπρησμό του χωριού Κουρκουλοί προσκολλήθηκε στα αντάρτικα τμήματα Αμέσως καθιερώθηκε ως ομιλήτρια που κήρυττε με πάθος τον ένοπλο αγώνα ιδιαίτερα στις νεαρές γυναίκες Σύντομα σχημάτισε ανεξάρτητη γυναικεία ομάδα που πολεμούσε μάζευε πληροφορίες και ξεσήκωνε τον κόσμο στα χωριά Ένας Αμερικανός δημοσιογράφος που βρέθηκε στην κατεχό-μενη Εύβοια της αφιέρωσε ξεχωριστό απόσπασμα στην ανταπόκρι-σή του για τους Έλληνες αντάρτες laquoΕίναι ένα κοντό δεμένο κορίτσι με μαύρα μαλλιά και γαλάζια μάτια Τρέχει σαν άντρας και μπορεί να χτυπήσει ένα καρύδι σε απόσταση 200 γυάρδες Είτε φωνάζει παραγγέλματα είτε δίνει σήμα με τα χέρια της στο Λόχο είτε τρα-γουδάει στα ορεινά μονοπάτια το κάνει με πάθος και περηφάνειαraquo Η Απελευθέρωση τη βρήκε καπετάνισα της Υποδειγματικής Διμοι-

ρίας Γυναικών του 7ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ και ήδη θρυλική

μορφή ανάμεσα στους αντιστασιακούς της Εύβοιας με το όνομα laquoΚα-

πετάνισσα Σαρίκαraquo Σήμερα ζει στο Τελ-Αβίβ

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 21

Οι σελίδες που ακολουθούν πε-ριλαμβάνουν όσα ονόματα Εβραίων αντιστασιακών πεσόντων στις μά-χες και εκτελεσμένων σε αντίποινα μπορέσαμε να συγκεντρώσουμε Η τελική μορφή του καταλόγου των αντιστασιακών βασίστηκε στη λίστα ονομάτων που επεξεργάστηκε η Έφη Εζρατή και δημοσιεύτηκε στο βιβλίο του Steven Bowman Η Αντίσταση των Εβραίων στην Κατοχική Ελλά-δα (Έκδοση ΚΙΣ Αθήνα 2013) Ο κατάλογος ονομάτων των πεσόντων και εκτελεσμένων συμπληρώθηκαν με βάση αδημοσίευτο υλικό από το αρχείο του ΕΜΕ και αποδελτίωση αρχειακού υλικού και δευτερογενούς βιβλιογραφίας Με την πεποίθηση πως αποτελεί ένα μόνο βήμα μιας έρευνας που συνεχίζεται παραδίδου-με τα ονόματα ως συμβολή στην ιστο-ριογραφία και ελάχιστο φόρο τιμής στους αντιστασιακούς Εβραίους που θυσιάστηκαν για την ελευθερία

ΚΑΝΤΙΣ ΓΙΑ ΤΟυΣ πΕΣΟΝΤΕΣΑς μεγαλυνθεί και ας αγιαστεί το μεγάλο όνομα Του στον κόσμο που έπλασε κατά τη θέληση Του Αμέν Ας βασιλεύσει η βασιλεία Του ας πραγματοποιηθεί η λύτρωση και ας συντομευτεί ο ερχομός του μασσίαχ στη διάρκεια της ζωής μας και στις ημέρες μας και στη διάρκεια της ζωής όλου του Ισραήλ γρήγορα και σύντομα και πείτε Αμέν

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 22

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣ Ντάριο (Δαβίδ) Ααρών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΑνρύ Ααρών Καβάλα Αρμάνδος Ααρών Κέρκυρα Σαλώμ Αβδελάς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ααρών Αβδελάς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Βίκτωρ Αβδελάς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σολομών Αβδελάς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ζακ Αβραάμ Καβάλα Βιτάλ Αελιών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ ΘεσσαλίαΟυίλιαμ Ισαάκ Αζάρ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλμπέρτος Αζάρ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ζουλύ (Ιουλία) Αζάρ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Λάζαρος (Ελιέζερ) Αζαρία Βέροια ΕΑΜ ΕΤΑ ΘεσσαλίαΜωρίς Αζί Ρένα Αζούζ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σαλβατώρ Αζούζ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Λεών Αζουλί [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωρίς Ακαρά Ηλίας Αλαλούφ Αθήνα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] ΑττικήΣόλων Αλαλούφ Ρασέλ Άλβο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ Δυτική ΜακεδονίαΠαλόμπα Άλβο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ Δυτική ΜακεδονίαΣαλβατώρ Αλγούσσης Νισήμ Αλκαλάη Διδυμότειχο Σαμουήλ Αλαλούφ Ηλίας Αλαλούφ Σεμτώβ Αλαλούφ Θεσσαλονίκη Σολομών Αλαλούφ Θεσσαλονίκη ΒΣΑ Δυτική ΘεσσαλίαΑλμπέρτος Αλαλούφ Βόλος Ραούλ Αλμοσνίνο Θεσσαλονίκη Ελίας Αλμοσνίνος Δανιήλ (Δανέλος) Αλχανάτης Αθήνα ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Αθήνα ΕύβοιαΖακίνος Αλχανάτη Γεουδά Αμάρ Τρίκαλα ΕΛΑΣ ΕύβοιαΛεών Αμάρ Χαλκίδα ΕΛΑΣ ΕύβοιαΖοζέφ Αμαρίλιο Αλμπέρτο Αμαρίλιο Θεσσαλονίκη ΕΑΜ ΑθήναΙσαάκ Αμίρ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΝτάριο Αμίρ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ζουλύ (Ιουλία) Αμίρ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δαβίδ Αμίρ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑλβέρτος Αμών Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΒίκτωρ Αμών Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Γιακώβ Αράρ Καστοριά [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Γεουντά Αράρ Καστοριά [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αβραάμ Αρδίττης Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΤσιάκο Αρούχ Θεσσαλονίκη Μανώλης Αρούχ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑλμπέρτος Ασσέο Ελί Αττάς ΕΑΜ Αθήνα

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣ Μωύς Αττάς Αθήνα ΕΛΑΣ ΚορινθίαΊνο Αττάς Θεσσαλονίκη Θεσσαλονίκη Αττίας Καβάλα Ισαάκ Αχάρ Μιχάλης Βαλαής Ιωάννινα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλβέρτος Βαλεστάιν Αθήνα ΕΠΟΝ ΑθήναΣίμων (Σίμος) Βαλεστάιν Αθήνα ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΙακώβ Βαρούχ Σάμπυ (Σαμπετάι) Βαρσάνο [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΑβραάμ Βαρών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΛεών-Γεουδά Βαρών Καβάλα ΕΛΑΣ ΠελοπόννησοςΜαξ Βαρών Καβάλα ΕΑΜΕΤΑ ΕλασσόναΕλιάου Βεϊσσή Αλμπέρτο Βελλέλης Πάτρα ΕΛΑΣ ΠελοπόννησοςΕμμανουήλ Βελλέλης Πάτρα ΕΛΑΣ ΠελοπόννησοςΖακ Βεντούρα Θεόφιλος Βιτάλης Βόλος Σαμουήλ Λεών Γαβριηλίδης Αθήνα Αλμπέρτος Γαβριηλίδης Σάρα Γεσουά Χαλκίδα ΕΛΑΣ ΕύβοιαΓιομτώβ Γιακοέλ Τρίκαλα Γιακοέλ Καβάλα Αλμπέρ Γιαχμπές Καβάλα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλμπέρτος Γιαχόν Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Στέλλα Γιαχόν Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ιακώβ Γιουσουρούμ Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜωύς (Μωρίς) Γιουσουρούμ Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά Ελλάδα ΚορινθίαΠέπο Γιωσέφ Νταρών Γκανής Μάρκος Γκανής Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σολομών Γκανής Αγρίνιο [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σόλων Γκανής Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ιωσήφ Γκατένιο Θεσσαλονίκη Δαβίδ Γκατένιο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ Σαλτιέλ Γκατένιο Θεσσαλονίκη Ιακώβ Γκερσόν Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Γκρότας Ιερεμίας Δανιήλ Ιωάννινα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Εδουάρδος Δάφφας Βόλος ΕΛΑΣ ΕύβοιαΙωσήφ Δαβίδ Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜίμης Δαβίδ Σαμουήλ Δαβίδ Σαμουήλ Δέντης Χανιά [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δαβίδ Εζρά Καρδίτσα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Χαΐμ Εζρά Μωρίς Εζρά Αλμπέρτος Εζρατή Δαβίδ Ελιάου Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΜισέλ Ηλίας Αβραάμ Ελιάν Θεσσαλονίκη ΕΑΜ Κεντρική ΜακεδονίαΒίκτωρ Ελιασάφ Ηλίας Ελιασάφ Ηλίας Ελιέζερ Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Λάζαρος Ελιέζερ Άρτα ΕΑΜ Ήπειρος Ισαάκ Ελιέζερ Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ισαάκ Εμμανουήλ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΗλίας Ερρέρα

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΟΙ

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 23

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣ Μωρίς Ερρέρα Θεσσαλονίκη ΘεσσαλονίκηΜωύς ΕσκαλονίΣαμουήλ Εσκινατζής Λάρισα ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΜωρίς Εσφόρμες Θεσσαλονίκη Αβραάμ Ζακ Καβάλα Μηνάς Ζακ Βόλος Ιωσήφ Ζακάρ Βόλος Σάββας Ιακώβου Βόλος ΕΛΑΣ Δυτική ΘεσσαλίαΧαΐμ Ιακώβου Βόλος Αλβέρτος Ιεσουλάς Βόλος Μωυσής Ελιά Ιεσουλάς Βόλος Ιωσήφ Ίζης Τρίκαλα Λεών Ίντης (ή Ίντας) Αθήνα ΕΛΑΣ Γιωσέφ Ίσσης Σάββας Ίσσης Άρτα Λούνα Ισχάκ Μπίτολα Μεντές Ισχάκ Μπίτολα Πέκο Ισχάκ Μπίτολα Αλβέρτος Ιωσήφ Οβαδίας Μωρίς Καζές Κομοτηνή ΒΣΑ Ανατολική ΘεσσαλίαΆρης Καζές ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΣαμουήλ Καζές Άλμπερτ Κάκις ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΚάρμεν Κάκις ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΦρέντερικ Κάκις ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΖακ Κάκις ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΕμίλ Κάκις Δράμα Γεουντά Καλέφ-Εζρά Ιωάννινα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Αβραάμ Καλέφ-Εζρά Ιωάννινα ΕΑΜ Ήπειρος Δαβίδ Καλντεράν Μπίτολα Σαμουήλ Καλντεράν Μπίτολα Ζουλί Καλδερόν Καλδερόν Φλώρινα Καλδερόν Φλώρινα Γκίτα Καλντερών Μπίτολα Λούνα Καλντερόν Κάρλο Καλντερόν Μπίτολα Ματίκα Καμπελή Τρίκαλα Μίμης Καμπελής Τρίκαλα Νισσήμ Καμχής ΕΑΜ ΜεσσηνίαΜωύς Καμχή Θεσσαλονίκη Μωυσής Καμχής Λάρισα Γιαχιέλ Καπέτας Σολομών Καπέτας ΕΑΜ Θεσσαλία Ηλίας Καπέτας Τρίκαλα Ζακ Καπόν Ματίλντα Καπόν Θεσσαλονίκη Δυτική ΜακεδονίαΚάρολος Καράσσο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΕμμανουέλ Καράσσο Θεσσαλονίκη Γιωσέφ Καράσσο Θεσσαλονίκη Ζακ Καράσσο Θεσσαλονίκη Δανιήλ Καράσσο Θεσσαλονίκη Μωύς Καράσσο Θεσσαλονίκη Τζιάκο Καράσσο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜπέττυ Καράσσο Θεσσαλονίκη Αλμπέρτο Καράσσο Θεσσαλονίκη

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΟΙ

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΝταίζυ Καράσσο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΝιγρίταΖακ Καπόν Άλμπερτ Κασόρλα Μπίτολα Ισαάκ Κασούτο Κασούτο Λάρισα Σολομών Κάστρο Βόλος Ζακ Κατάν Νισσήμ Καμχή Σαμουήλ (Μπόμπυ) Κοέν Δαβίδ Κοέν Πρέβεζα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΔαβίδ Σαμπετάι Κοέν Έλι Κοέν Μεναχέμ Κοέν Μενασέ Κοέν Γεσούα Κοέν Γιακώβ Κοέν Λάουρα Κοέν Χαΐμ Κοέν Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΑλβέρτος Κοέν Δράμα Αλβέρτος Κοέν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΙτσχάκ Κοέν Ξάνθη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΙωσήφ Κοέν Λουί Κοέν Ξάνθη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΖοζέφ Κοέν Κρήτη Μωρίς Κοέν Ιωσήφ Αβραάμ Κοέν Ιωάννινα Μιχαήλ Ηλίας Κοέν Ιωάννινα Σαμουήλ Κοέν Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ηλίας Κοέν Θεσσαλονίκη Ρόζα Κοέν Θεσσαλονίκη Σαμ Κοέν Θεσσαλονίκη Στέλλα Κοέν Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Κεντρική ΜακεδονίαΗλίας Γιουδά Κοέν Λάρισα Πίνχας Κοέν Φλώρινα Ιωσήφ Κοέν Φλώρινα Λέων Κοέν Αθήνα Μωυσής Κοέν Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑαρών Κοέν Αθήνα Ζακίνος Κοέν Αθήνα ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Αθήνα ΕύβοιαΜωσέ Κοέν Καβάλα Δαβίδ Μιχαήλ Κοέν Πρέβεζα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΆννα Κοέν Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΜπαρούχ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ντάριο Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Χαΐμ Σαμουήλ Κοέν Βόλος ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΙακώβ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ισαάκ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ιακώβ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Καρολίνα Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Λέων Ιωσήφ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Νισσήμ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Πέπος Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ραχήλ Κοέν Βόλος EΠΟΝ Εθνική Αλληλεγγύη ΕΛΑΣ Σαμουήλ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σίμων Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σλόμο Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ]

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 24

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΖαχαρίας Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ζουλύ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ροζίτα Κοέν Βόλος ΕΠΟΝ Σαμπετάι Κοέν Βόλος ΕΠΟΝ Σαλβατώρ Κοέν Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΒίκτωρ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Νταβίκο Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ηλίας Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωρίς (Μωσέ) Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μασλάχ Κοέν Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΣολομών Κοέν Ιωάννινα Σόλων Κομίδης Κομοτηνή Μισέλ Κονέ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ηλίας Κονές Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΜωυσής Κονές Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Τόρι Κουένκα Θεσσαλονίκη ΘεσσαλονίκηΙάκωβος Κούμερης Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΖακ Κωστής Χαλκίδα Απόλλων- Υβόννη ΑθήναΑλμπέρτος Λαζάρ Λάρισα ΕΛΑΣ Κεντρική ΘεσσαλίαΙσαάκ Λαζάρ Λάρισα ΕΛΑΣ Κεντρική ΘεσσαλίαΝισσήμ Λαζάρ Σαλβατώρ Λαζάρ Λάζαρος Λαζάρ Ιωσήφ Λαχανάς Μωυσής Λεβή Νίνο Λεβή Οβαδίας Λεβή Ρόζα Λεβή Σόλων Αβραάμ Λεβή Ζαχαρίας Λεβή Ζακ (Ιακώβ) Λεβή Θεσσαλονίκη Ερρίκος Λεβή Ιωάννινα ΕΔΕΣ ΙωάννιναΧαΐμ Λεών Λεβή Ιωάννινα Ααρών Λεβή Τρίκαλα Ηλίας Λεβή Τρίκαλα Καίτη Λεβή Τρίκαλα Σολομών Αβραάμ Λεβή Τρίκαλα Μεΐρ Λεβή Τρίκαλα Αβραάμ Λεβή Θεσσαλονίκη Αβραάμ Λεβή Χαλκίδα Ηλίας Λεβή Αθήνα ΕΑΜ ΑθήναΕμμανουήλ Λεβή Αθήνα Μανώλης Λεβή Ματαθίας Λεβή Χαΐμ Λεβής Ιωάννινα ΕΑΜ ΑθήναΣίμων Λεβή Λάρισα Ρούλα (Ραχήλ) Λεβή Δαβίδ Λεβής Βόλος ΕΑΜ ΘεσσαλίαΜωυσής Λεβής Βόλος Νέλλος Λεβής Βόλος Ζάχος Λεβής Βόλος Λέων Λεβής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΙακώβ Μαγρίζος Λάρισα Σιμαντώβ Μαΐσης Ραφαήλ Μάλτης Ιωάννινα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΡαούλ Μάνο Ραχήλ Μάνο Ματθίλδη Μασαράνο [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΙσαάκ Μασσότ Μωυσής Ματαθίας Βόλος ΕΛΑΣ ΘεσσαλίαΖάκο Ματαθίας Βόλος Λέων Ματαλόν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΣαλομών Ματαλόν Ματίλντα Ματαράσσο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ Δυτική ΜακεδονίαΝισσήμ Ματαθίας Κέρκυρα Πάππας Μάτσας Μωύς Μάτσας Χαΐμ Μάτσας Ιωάννινα Ελιασάφ Μάτσας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιεσούα Μάτσας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιωσήφ Μάτσας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΣολομών Μάτσας Ιωάννινα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σλόμο Ματσίλ Ιωάννινα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑβραάμ Μεβοράχ Καβάλα ΕΛΑΣ Σαμουήλ Μεγίρ Ιωάννινα Βιτάλ Μεγίρ Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Λέων Μεΐρ Ηλίας Μιζάν Ιακώβ Μιζάν Λέων Μιζάν Σαμπετάι Μιζάν Σαούλ Μιζάν Βουλγαρία Δαβίδ Μιζάν Δράμα Σάμυ Μιζάν Λάρισα Ισαάκ Μιζάν Αγρίνιο Ζακίνος Μιζάν Βόλος Τζάνι Μιζάν Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιωσήφ Μιζραχής Αθήνα ΕΑΜ ΠελοπόννησοςΑλμπέρτος Μιζραχής Λάρισα

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΜήνας Μιζραχής Βόλος Σαρίνα Μιζραχή Βόλος Ζακ Μιζραχής Βόλος Χαΐμ Μιζραχής Βόλος Αλμπέρτος Μινέρβο Χανιά ΒΣΑ ΚρήτηΤζένη Μινέρβο Χανιά Μισκατέλ Διδυμότειχο Μισκατέλ Διδυμότειχο Χαΐμ Μιζραχής Βόλος Λιλή Μητράνι Θεσσαλονίκη Ροβέρτος Μητράνι Σέρρες ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑβραάμ Μιχαήλ Ιωάννινα Μιωνή Αγρίνιο Μωυσής Μιωνής Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιωνάς Μιωνής Αγρίνιο ΕΑΜ Σαμ Μοδιάνο Θεσσαλονίκη Έλιο Μοδιάνο Σόφη Μολτίαχ Μόλχο Α Μόλχο Θεσσαλονίκη Μωυσής Μόρδος Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική Θεσσαλία Μορδώχ Μέντη Μόσκοβιτς Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΕύβοιαΑλίκη Μουρτζούκου Βόλος Δαβίδ Μπακόλας Σαλβατώρ Μπακόλας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΝισσήμ Μπακόλας Ιωάννινα Σιών Μπακόλας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιάκωβος Μπαλέστρας Κέρκυρα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ραφαήλ Μπαρκή Σολομών Μπαρκή Αθήνα Ιακώβ Μπαρτζιλάι Αθήνα Ιωσήφ Μπαρτζιλάι Αθήνα Νισσήμ Μπατής Ιωάννινα Βίκτωρ Μπατής Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΚουτιέλ Ιακώβ Μπέγας Λάρισα Αλμπέρτος Μπέζα Ζακλίν Μπέζα Άλφρεντ Μπέζα Θεσσαλονίκη Μόνικα Μπέζα Θεσσαλονίκη Ελένη Μπέζα Θεσσαλονίκη Αρμάντο Μπεζές Θεσσαλονίκη ΕΑΜ ΘεσσαλίαΜωσέ (Μωρίς) Μπέλλο Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΣαλβατόρε Μπεν Γιαΐς Πέπο Μπενοζίλιο ΕΑΜ ΑθήναΑλμπέρτο Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη Βενιαμίν Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη Μωσέ Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη Ντικ Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΖακ Μπενβενίστε Δαβίδ Μπενβενίστε Καβάλα Έστερ Μπενβενίστε Λάρισα Νταίζη Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΑθήναΧαΐμ Μπενρουμπή Μωρίς Μπενρουμπή Αλβέρτος Μπενρουμπή Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜεναχέμ Μπενσιών Καβάλα Ιωσήφ Μπενσουσάν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΙακώβ Ισραήλ Μπεράχα Τρίκαλα ΕΛΑΣ Δυτική ΘεσσαλίαΓεουντά Μπεράχα Βιτάλ Μπεράχα Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΜεντές Μπεσαντσή Μωσέ Μπέσο Αθήνα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μπετσαλέλ Μπεχάρ Ζακ Μπεχάρ Μάρκος Μποττόν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Σαλομόν Μπούρη Ντόρα Μπουρλά Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΓιολάντα Μπουρλά Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΛεών Μπουρλάς Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΣολομών (Σάρδος) Μπουρλάς Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΜωυσής Μπουρλάς Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΑβραάμ Μπουρλάς Θεσσαλονίκη Σάρα Μπουρλά Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΤσελεμπή Μπουρλά Σέρρες ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΜωρίς Μπουρλάς Γιακώβ Μποχορόπουλος Ιωάννινα Ροβέρτο Μπρέλλης Δαβίδ Μπρούδο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜιχάλης Μπρούδο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική Μακεδονία Ερνστ Μύλλερ Αθήνα Ισαάκ (Γιτσχάκ) Μωυσής (Μωσέ) Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική Μακεδονία Γιομτώβ Μωσέ Ιωάννινα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΔαβίδ Μωυσής [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ασέρ Μωυσής Τρίκαλα ΕΑΜ ΑθήναΕσδράς Βενιαμίν Μωυσής Λάρισα ΕΛΑΣ ΘεσσαλίαΕσδράς Δαβίδ Μωυσής Λάρισα ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΑλβέρτος (Αβραάμ) Μωυσής Βόλος

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΟΙ

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 25

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΣλόμο Ναούμ Ηλίας Ναούμ Ιωάννινα Μαρσέλ Νατζαρή Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΔαβίδ Ναχμίας Άρτα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Σαμ Ναχμίας Αθήνα Μιχαήλ Νεγρίν Αθήνα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Αλβέρτος Νεγρίν Τρίκαλα Ισαάκ Νεγρίν Τρίκαλα Βενιαμίν Νεγρίν Τρίκαλα ΕΛΑΣ Δυτική ΘεσσαλίαΛουίζα Νεγρίν Λάρισα ΕΠΟΝ ΘεσσαλίαΙωσήφ Νεχαμά Ισαάκ Νεχαμά Αθήνα ΕΛΑΣ Δυτική ΘεσσαλίαΡοέλ Νισαχόν Ζακ Νισσάν Σολομών Νισσήμ Ηλίας Σαμ Νισσήμ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΓιοέλ Νιτσαχόν Τρίκαλα Πωλ Νόαχ Ισίδωρος Νόαχ Ισαάκ Ντάσα Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΒιτάλ Ντάσα Θεσσαλονίκη Ιωσήφ Ντεκάστρο Χανιά ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜαρσέλ Ντεμάγιο Μπίτολα Μωσέ Ντόστης Ιωάννινα ΕΑΜ Νέων ΙωάννιναΝτίνος Οβαδίας Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΙσαάκ Οβαδία Δράμα ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΝτάνυ Οβαδίας Θεσσαλονίκη Σαλβατώρ Οβαδίας Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΙσαάκ Οβαδίας Ιωσήφ Ντάριο Ουζιέλ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΒαρών Πάρδο Καβάλα Μωύς Πάρδο Καβάλα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΣάββας Πάρδο Καβάλα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΆνια Πάτσνικ Βιέννη ΕΠΟΝ Χάρυ Πάτσνικ Βιέννη Μπαρούχ Πεζόντες Αβραάμ Πελές Ιωσήφ Πέπο Αθήνα Π Περαχιά Φλώρα Περαχιά Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική Μακεδονία Περαχιά Αλλέγρα Πέσσαχ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δαβίδ Πέσσαχ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωυσής Πέσσαχ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μεσουλάμ Πέσσαχ Φλώρινα Χαΐμ Πίντο Μωρίς Πίνχας Μωρίς Πιπανό Ερρίκος Πιπανό Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΧαΐμ Πολίτης Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωυσής Πολίτης Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ηλίας Πολίτης Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μπεν Ποράτ Γιακώβ Πούλος Αλμπέρτος Πρίζναλης Σέρρες ΕΑΜ ΘεσσαλίαΝτόρα (Ντορίκα) Ραμπάν Ραπέτης Άλχη Ραφαήλ Αθήνα Δαβίδ Ραφαήλ Ιωάννινα Λέων Ρεβή Αθήνα Σιμαντώβ Ρόζεν Εφραίμ Ρόζενμπεργκ Θεσσαλονίκη Αβραάμ Ρομάνο Θεσσαλονίκη Δαβίδ Ρούσο Αθήνα Ισαάκ Ρούσο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΙσαάκ (Ζακίνος) Ρούσο Σέρρες ΕΛΑΣ ΠελοπόννησοςΙακώβ Ρούσο Τσαντίκος Σαδίκ Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ισραήλ Σαδικάριο Βόλος Ραούλ Σαΐας Έλι Σακκής Ιωσήφ Σακκής Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ισαάκ Σακκής Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Έλλη Σακκής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΗλίας Σακκής Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωυσής Σακκής Βόλος ΕΛΑΣΕΤΑ Ανατολική ΘεσσαλίαΠέπος Σακκής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΙσαάκ Σακκής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΛέων Σακκής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΑλμπερτίκο Σάκο Καστοριά Μορδοχάι Σάλεμ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Κεντρική ΘεσσαλίαΑλμπέρτος Σάλεμ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Κεντρική ΘεσσαλίαΑντζέλ Σαλτιέλ Μανώλης Σαλτιέλ Θεσσαλονίκη Ιωσήφ Σαμαρίας Βόλος Πέπος Σαμαρίας Βόλος Δαβίδ Σαμουήλ Θεσσαλονίκη Εμίλ Σαμπάς Άρτα ΕΔΕΣ ΆρταΜεναχέμ Σαμπετάι

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΜηνάς Σαμπετάι Βόλος ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΡαφαήλ Σαμπετάι Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ααρών Σαμπετάι Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλμπέρ Σαούλ ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΖωή Σαπόρτα Μπουένα Σαρφατή Θεσσαλονίκη Σαλβατώρ Σαρφατής Δαβίδ Σασσών Ισαάκ Σασσών Σαλομών Σασσών Αλβέρτος Σαφάν Αβραάμ (Έμπης) Σβώλης Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ηλίας Σβώλης Ιωάννινα Μιχαήλ Σβώλης Ιωάννινα Μπεχώρ Σβώλης Ιωάννινα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Μωσέ Σεγκόρα Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΣλόμο Σένκα Ζακ Σερόρ Σερόρ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΙτσχάκ Σιακίμ Ισραήλ Σιδαρίκης Αγρίνιο Σαμ Σίδης Αθήνα ΕΑΜ ΑθήναΜπαρούχ Σιμπή Θεσσαλονίκη ΕΑΜ Αθήνα ΠελοπόννησοςΙντό Σίμσι Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜπέζα Σιών Δαβίδ Σουλάμ Σαμουήλ Σούσης Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Μωρίς Στρούμσα Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΘεσσαλονίκηΙωσήφ Ταμπώχ Βέροια Ιωσήφ Νισσήμ Ταραμπουλούς Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική Μακεδονία

Δαβίδ Τιάνο Θεσσαλονίκη Ζαχαρίας Τουρών Βόλος Εδμόνδος Τορόν Λάρισα ΕΠΟΝ ΑθήναΆνζελ Τσιάκο Θεσσαλονίκη Δαβίδ Τσουβά Λάρισα Τζάκος Τσουβά Λάρισα Ηλίας Φελούς Ιακώβ Φελούς Αβραάμ Φελούς Τρίκαλα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλλέγρα Φελούς- Καπέτα Τρίκαλα ΕΑΜ Εθνική Αλληλεγγύη ΘεσσαλίαΜάρκος Φελούς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Χρυσούλα Φελούς Τρίκαλα ΕΠΟΝ ΘεσσαλίαΜωυσής Φερετζή Σαδώκ Φερετζή Αλβέρτος Φερετζή Εσδράς Ηλίας Φιλοσώφ Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ισαάκ Αβραάμ Φιλοσώφ Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ραφαήλ Ηλίας Φιλοσώφ Λάρισα ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΜωρίς Φλωρεντίν Φάνυ (Ματίλντα) Φλωρεντίν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΑβραάμ (Αβραμίκος) Φόρνης Χαλκίδα ΕΛΑΣ ΕύβοιαΑαρών Φόρνης Χαλκίδα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Πέπος (Ιωσήφ) Φόρτης Μωυσής (Μίμης) Φόρτης Μανώλης Φραγγής Χαλκίδα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σίμων Φραγγής Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] ΕύβοιαΑλμπέρτος Φρανσές Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ιάκωβος Φρανσές ΕΛΑΣ Κεντρική ΜακεδονίαΡαούλ Φραντζής Μανώλης Φραντζής Βόλος Κάρμεν Φρεζή Βόλος Αβραάμ Χαΐμ Φρεζής Χαλκίδα ΕΑΜ Δυτική ΜακεδονίαΡαφαήλ Φρεζής Βόλος ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΙακώβ Φριζής Θεσσαλονίκη Βασίλης Χαζάν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΖακ Χαΐμ Μωρίς Χαΐμ Ελιγιά Χακίμ Λάρισα Δαβίδ Χακοέν Ραούλ Χαλβατζής Ιτσχάκ Χανέν ΕΑΜ ΑθήναΧαΐμ Χανώκ Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] ΑθήναΈλι Χασσίδ Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] ΕύβοιαΙωσήφ Χασσίδ Θεσσαλονίκη ΕύβοιαΣαμπετάι Χασσών Αβραάμ Χασσών Σάββας Χασσών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΠέπος Χασσών Μπίτολα Μωύς-Μωυσής Χασσών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΓιοχανάς Χατζής Άρτα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΔαβίδ Χατζής Άρτα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Σόλων Χατζής Βόλος Απόστολος Χατζόπουλος Μηνάς Χατζόπουλος Ιωάννινα Μεναχέμ Χαχάμ Νατάν Χονέν Καστοριά

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΟΙ

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 26

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΠΕΣΟΝΤΕΣ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΠΑΤΡΩΝΥΜΟ ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ ΤΟΠΟΣ ΘΑΝΑΤΟΥ ΙΔΙΟΤΗΤΑ ΜΟΝΑΔΑ

ΑΒΡΑΑΜ ΕΛΙΑΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιούνιος 1944 ΚΑΤΕΡΙΝΗ ΠΙΕΡΙΑΣ 17 ετών Σύνδεσμος Μακεδονικού Γραφείου ΚΚΕ με ΠΕ Κατερίνης

Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς στη θέση ldquoΒαρικόrdquo μαζί με

άλλους 12

ΑΛΑΛΟΥΦ ΗΛΙΑΣ ΑΘΗΝΑ ΑΤΤΙΚΗ

ΑΛΒΟ ΡΑΣΕΛ ΓΕΟΥΔΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιανουάριος 1944 ΠΟΝΤΟΚΩΜΗ ΚΟΖΑΝΗΣ 14 ετών σε βοηθητική υπηρεσία στον ΕΛΑΣ Δολοφονήθηκε από

συνεργάτες των Γερμανών

ΑΛΒΟ ΠΑΛΟΜΠΑ ΓΕΟΥΔΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιανουάριος 1944 ΠΟΝΤΟΚΩΜΗ ΚΟΖΑΝΗΣ 16 ετών σε βοηθητική υπηρεσία στον ΕΛΑΣ Δολοφονήθηκε από

συνεργάτες των Γερμανών

ΑΤΤΑΣ ΜΩΫΣΗΣ ΔΑΒΙΔ ΑΘΗΝΑ 1944 ΚΟΡΙΝΘΙΑ Αντάρτης 6ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΒΑΡΩΝ ΑΒΡΑΑΜ ΚΑΒΑΛΑ 1943 ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΓΚΑΝΗΣ ΜΟΡΔΟΣ ΛΑΡΙΣΑ

ΕΛΙΑΟΥ ΔΑΒΙΔ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Οκτώβριος 1943 ΠΕΡΙΒΟΛΙΑ ΓΡΕΒΕΝΩΝ Αντάρτης 50ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΕΣΚΙΝΑΤΖΗΣ

ΣΑΜΟΥΗΛ ΙΩΣΗΦ ΛΑΡΙΣΑ 611945 ΚΑΖΑ ΒΟΙΩΤΙΑΣ Λοχαγός 54ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ Διοικητής 10ου Λόχου

ΙΑΚΩΒΟΥ ΣΑΒΒΑΣ ΣΙΜΟΣ ΒΟΛΟΣ 1741944 ΡΕΝΤΙΝΑ ΑΓΡΑΦΩΝ Αντάρτης 52ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΚΑΜΧΗΣ ΜΩΡΙΣ ΛΑΡΙΣΑ 541944 ΛΕΠΤΟΚΑΡΥΑ ΠΙΕΡΙΑΣ

ΚΑΜΧΗΣ ΝΙΣΣΗΜ 1943 ΦΙΛΙΑΤΡΑ Αντιστασιακός Εκτελέστηκε από τους Ιταλούς

ΚΑΡΑΣΣΟ ΚΑΡΟΛΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΛΑΡΙΣΑ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ Αιχμαλωτίστηκε τραυματίας και

απαγχονίστηκε

ΚΑΡΑΣΣΟ ΖΑΚ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

ΚΑΡΑΣΣΟ ΜΑΡΚΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 681944 ΜΟΥΧΑΡΕΜ ΧΑΝΙ ΕΔΕΣΣΑΣ Ανθυπολοχαγός 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΚΑΡΑΣΣΟ ΣΑΡΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΚΑΣΤΟΡΙΑ

ΚΟΕΝ ΔΑΒΙΔ ΠΡΕΒΕΖΑ 511944 ΚΑΛΟΣΚΟΠΗ ΦΩΚΙΔΑΣ Αντάρτης Τάγμα ΕΛΑΣ Παρνασσίδας

ΚΟΕΝ ΗΛΙΑΣ ΝΗΣΙΜ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΓΡΕΒΕΝΑ Αντάρτης

ΚΟΕΝ ΙΑΚΩΒΟΣ ΚΡΗΤΗ

ΚΟΕΝ ΙΣΑΑΚ

ΚΟΕΝ ΝΗΣΙΜ ΒΑΛΑΣΗΣ 241944 ΛΑΡΙΣΑ

ΚΟΕΝ ΜΙΧΑΗΛ ΙΩΑΝΝΙΝΑ

ΚΟΕΝ ΣΤΕΛΛΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1641943 ΤΑΧΝΙΣΤΑ ΠΙΕΡΙΑΣ Αντάρτισσα Αρχηγείο ΕΛΑΣ Ολύμπου

ΛΕΒΗΣ ΛΕΩΝ ΒΟΛΟΣ 2261944 ΠΕΡΙΟΧΗ ΛΑΡΙΣΑΣ Αντάρτης 54ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΜΗΤΡΑΝΙ ΡΟΒΕΡΤΟΣ ΣΕΡΡΕΣ 511944 ΚΑΛΟΣΚΟΠΗ ΦΩΚΙΔΑΣ Αντάρτης Τάγμα ΕΛΑΣ Παρνασσίδας

ΜΙΖΑΝ ΔΑΒΙΔ ΔΡΑΜΑ 1944 ΚΙΛΚΙΣ Αντάρτης φοιτητής ιατρικής

ΜΙΖΑΝ ΖΑΚΙΝΟΣ

ΜΠΕΖΑΣ ΚΟΥΤΙΓΙΕΛ ΙΑΚΩΒ ΛΑΡΙΣΑ Αντάρτης Φοιτητής Ιατρικής

ΜΠΕΝΒΕΝΙΣΤΕ ΝΤΑΙΖΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Νοέμβριος 1943 ΑΘΗΝΑ Μέλος της ΕΠΟΝ Πέθανε από κακουχίες και βασανιστήρια στην

Ασφάλεια Φοιτήτρια Χημείας

ΜΠΕΝΣΟΥΣΑΝ ΙΩΣΗΦ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιούλιος 1944 ΠΕΝΤΑΛΟΦΟΣ ΚΟΖΑΝΗΣ Αντάρτης ΙΧ Μεραρχία ΕΛΑΣ

ΜΠΕΡΑΧΑ ΒΙΤΑΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Σεπτέμβριος 1944 ΚΟΖΑΝΗ Αντάρτης Χ Μεραρχία ΕΛΑΣ

ΜΠΕΡΑΧΑ ΙΑΚΩΒ ΤΡΙΚΑΛΑ 7111943 ΜΕΣΟΧΩΡΑ ΤΡΙΚΑΛΩΝ Αντάρτης 4ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΙΣΑΑΚ Απρίλιος 1944 ΒΕΡΜΙΟ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΙΩΣΗΦ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΣAΡΔΟΣ ΜΙΧΑΗΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 20101944 ΣΤΑΥΡΟΣ ΒΕΡΟΙΑΣ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΑΒΡΑΑΜ ΙΩΣΗΦ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1944 ΕΥΒΟΙΑ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΚΑΡΟΛΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΤΣΕΛΕΜΠΙ ΣΕΡΡΕΣ 311944 ΗΠΕΙΡΟΣ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΝΕΓΡΙΝ ΔΑΒΙΔ

ΝΗΣΙΜ ΣΟΛΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

ΝΗΣΙΜ ΗΛΙΑΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιούλιος 1944 ΠΕΝΤΑΛΟΦΟΣ ΚΟΖΑΝΗΣ Αντάρτης ΙΧ Μεραρχία ΕΛΑΣ

ΟΒΑΔΙΑΣ ΝΤΙΝΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Αύγουστος 1944 ΚΙΛΚΙΣ Αντάρτης Χ Μεραρχία ΕΛΑΣ

ΠΑΡΔΟ ΜΩΥΣ ΚΑΒΑΛΑ 1944 ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΠΑΡΔΟ ΣΑΒΒΑΣ ΚΑΒΑΛΑ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΠΕΡΑΧΙΑ ΦΛΩΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΠΙΕΡΙΑ

ΠΕΣΑΧ ΔΑΒΙΔ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2341943 ΘΕΣΣΑΛΙΑ Αντιστασιακός ΕΑΜ Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς

ΠΙΠΑΝΟ ΕΡΡΙΚΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΚΙΛΚΙΣ

ΡΑΦΑΤΑΣ Γ ΘΕΣΣΑΛΙΑ

ΡΟΥΣΟ ΔΑΒΙΔ ΑΘΗΝΑ 511944 ΚΑΛΟΣΚΟΠΗ ΦΩΚΙΔΑΣ Αντάρτης Τάγμα ΕΛΑΣ Παρνασσίδας

ΡΟΥΣΟ ΙΑΚΩΒ ΑΒΡΑΑΜ ΚΑΣΤΟΡΙΑ 511944 ΠΛΑΚΑ ΗΠΕΙΡΟΥ Αντάρτης 50ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΡΟΥΣΟ ΜΙΧΑΗΛ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΣΑΔΙΚΑΡΙΟ ΙΣΡΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 1944 ΕΥΒΟΙΑ

ΣΑΚΚΗΣ ΛΕΩΝ ΙΣΡΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 2961944 ΕΛΕΥΘΕΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Αντάρτης 54ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΣΑΚΚΗΣ ΣΑΜΟΥΗΛ ΒΕΡΜΙΟ

ΣΒΩΛΗΣ ΜΠΕΧΩΡ ΙΩΑΝΝΙΝΑ Ιανουάριος 1944 ΙΩΑΝΝΙΝΑ Τροφοδότης ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς στα

Ιωάννινα

ΣΕΡΟΡ ΚΟΕΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΤΑΡΑΜΠΟΥΛΟΥΣ

ΙΩΣΗΦ ΝΗΣΙΜ ΛΑΡΙΣΑ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΤΟΡΟΝ ΕΔΜΟΝΔΟΣ ΛΑΡΙΣΑ 531943 ΑΘΗΝΑ Σπουδαστής Πολυτεχνείου μέλος του ΕΠΟΝ Σκοτώθηκε σε

διαδήλωση της ΕΠΟΝ Αθήνας

ΦΡΑΓΚΗΣ ΣΙΜΩΝ ΙΑΚΩΒ XΑΛΚΙΔΑ Ιούλιος 1944 ΣΤΕΝΗ ΕΥΒΟΙΑΣ Αντάρτης 7ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΦΡΙΖΗΣ ΑΒΡΑΑΜ-

ΜΙΝΩΣ ΧΑΛΚΙΔΑ 2451944 ΒΕΡΜΙΟ

ΧΑΙΜ ΜΩΡΙΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΛΕΠΤΟΚΑΡΥΑ ΠΙΕΡΙΑΣ

ΧΑΤΖΗΣ ΓΙΟΧΑΝΑΣ ΑΡΤΑ 271944 ΑΜΦΙΣΣΑ Ανθπολοχαγός και καπετάνιος διμοιρίας ΙΙ34 Τάγμα ΕΛΑΣ

ΧΑΣΩΝ ΣΑΒΒΑΣ ΚΑΒΑΛΑ ΒΕΡΟΙΑ

ΧΑΣΩΝ ΜΩΥΣΗΣ ΣΑΒΒΑΣ ΚΑΒΑΛΑ ΒΕΡΟΙΑ

EAM = Εθνικό Απελευθερωτικό ΜέτωποΕΛΑΣ = Ελληνικός Λαϊκός Απελευθερωτικός ΣτρατόςΕΠΟΝ = Ενιαία Πανελλαδική Οργάνωση ΝέωνΕΔΕΣ = Εθνικός Δημοκρατικός Ελληνικός Σύνδεσμος

ΕΟΕΑ = Εθνικές Ομάδες Ελλήνων ΑνταρτώνΕΤΑ = Επιμελητεία του ΑντάρτηΒΣΑ = Βρετανική Στρατιωτική ΑποστολήΕΑΣΑΔ = Εθνικός Αγροτικός Σύνδεσμος Αντικομμουνιστικής Δράσης

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 27

ΟΜΗΡΟΙ ΚΑΙ EKTEΛΕΣΜΕΝΟΙ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΓΕΡΜΑΝΟΥΣ

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΠΑΤΡΩΝΥΜΟ ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ ΤΟΠΟΣ ΘΑΝΑΤΟΥ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΑΚΡΙΣ ΛΕΩΝ 1944 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΕΣ-ΕΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ Καθηγητής πέθανε από τα βασανιστήρια των δεσμοφυλάκωνΑΛΒΟ ΙΣΑΑΚ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2431943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Καραγωγέας 30 ετών ΑΛΓΟΥΣΣΗΣ ΣΑΛΒΑΤΩΡ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΑΜΠΡΑΒΑΝΕΛ ΑΑΡΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2241943 ΦΥΛΑΚΕΣ ΕΠΤΑΠΥΡΓΙΟΥ (ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ) Παλαιοπώλης 35 ετώνΑΣΚΕΝΑΖΗ ΕΛΙΑΟΥ ΚΕΡΚΥΡΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών Αμερικανός υπήκοοςΑΣΣΕΟ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 211943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 21 ετώνΑΣΣΕΟ ΖΑΧΑΡΙΑΣ ΡΑΦΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 2641944 ΒΟΛΟΣ 24 ετώνΑΣΣΕΟ ΙΑΚΩΒΟΣ ΒΟΛΟΣ 2841944 ΒΟΛΟΣ Βασανίστηκε μέχρι θανάτου από άντρες του δοσιλογικού ΕΑΣΑΔ

ΑΤΑΣ ΙΝΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 541943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε προσπαθώντας να διαφύγει από το γκέττο του Βαρώνου Χιρς

ΒΕΑΛΗΣ ΜΙΧΑΗΛ ΙΩΑΝΝΙΝΑ Φεβρουάριος 1944 ΙΩΑΝΝΙΝΑ Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς ΓΕΟΥΝΤΑ ΙΣΡΑΕΛ ΚΕΡΚΥΡΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΓΚΑΝΗ ΓΙΟΥΛΙΑ ΚΕΡΚΥΡΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΓΚΑΤΤΕΝΙΟ ΔΑΒΙΔ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Μάιος 1944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Φοιτητής γεωπονικής ΔΑΣΚΑΛΑΚΗΣ ΡΑΦΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 2431944 ΚΙΣΣΟΣ ΒΟΛΟΥ Εκτελέστηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση στο Πήλιο 80 ετώνΕΖΡΑΤΗΣ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 211943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΕΡΡΕΡΑ ΜΩΡΙΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 541943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε προσπαθώντας να διαφύγει από το γκέττο του

Βαρώνου Χιρς ΕΣΦΟΡΜΕΣ ΓΑΒΡΙΗΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1631943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ZAKINOΥ ΕΥΤΥΧΙΑ ΑΡΤΑ 1681943 ΚΟΜΜΕΝΟ ΑΡΤΑΣ Σκοτώθηκαν στο ολοκαύτωμα του χωριού 37 ετώνΖΑΚΙΝΟΥ ΚΑΙΤΗ ΑΡΤΑ 1681943 ΚΟΜΜΕΝΟ ΑΡΤΑΣ Σκοτώθηκαν στο ολοκαύτωμα του χωριού 5 ετώνΖΑΚΙΝΟΣ ΙΕΡΕΜΙΑΣ ΑΡΤΑ 1681943 ΚΟΜΜΕΝΟ ΑΡΤΑΣ Σκοτώθηκαν στο ολοκαύτωμα του χωριού 42 ετώνIΛΟΥΖ ΝΤΙ ΛΑΖΑΡ ΒΕΡΟΙΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΙΣΡΑΗΛ ΑΒΡΑΑΜ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 151944 ΣΚΟΠΕΥΤΗΡΙΟ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ Υποδηματοποιός ΙΣΡΑΕΛ ΡΙΚΕΤΑ ΚΕΡΚΥΡΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΚΑΚΟΥΦ ΙΑΚΩΒΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1631943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ KΑΡΑΣΣΟ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 30121942 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε σε αντίποινα για επίθεση στη γέφυρα της Αξιούπολης

ΚΑΡΑΣΣΟ ΜΩΫΣΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 151944 ΣΚΟΠΕΥΤΗΡΙΟ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ Μέλος του ΚΚΕ εξόριστος από τη Μεταξική Δικτατορία ΚΟΕΝ ΣΑΜΟΥΕΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΚΟΕΝ ΙΑΚΩΒΟΣ ΒΟΛΟΣ 241944 ΛΑΡΙΣΑ ΚΟΕΝ ΙΣΑΑΚ ΣΙΜΣΟΝ ΒΟΛΟΣ 2641944 ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΑ ΒΟΛΟΥ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση 42 ετώνΚΟΕΝ ΡΕΤΖΙΝΑ ΣΙΜΣΟΝ ΒΟΛΟΣ 2641944 ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΑ ΒΟΛΟΥ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση 70 ετώνΚΟΕΝ ΧΑΙΜ ΒΑΛΑΣΗ ΒΟΛΟΣ 241944 ΠΗΛΙΟ Εκτελέστηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση 25 ετώνΚΟΥΕΝΚΑ ΤΟΡΙ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 541943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε προσπαθώντας να διαφύγει από το γκέττο του

Βαρώνου Χιρς ΛΕΒΗΣ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΓΕΟΥΔΑ ΒΟΛΟΣ 361942 ΗΡΑΚΛΕΙΟ ΚΡΗΤΗΣ Εμπορικός αντιπρόσωπος εκτελέστηκε με άλλους 11 πολίτες του

Ηρακλείου 49 ετώνΛΕΒΗΣ ΧΑΪΜ ΙΩΑΝΝΙΝΑ 7121943 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΕΣ-ΕΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ Έφεδρος ανθυπολοχαγός εκτελέστηκε από το Γερμανό

στρατοπεδάρχη Πάουλ Ραντόμσκι ΛΙΜΠΟΒΙΤΣ ΜΩΫΣΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 211943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΛΕΒΗ ΣΥΜΕΩΝ ΜΩΥΣΗΣ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ ΜΑΓΡΙΖΟΣ ΙΑΚΩΒΟΣ ΜΩΥΣΗΣ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ ΜΑΪΣΣΗΣ ΣΙΜΑΝΤΩΒ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΜΑΤΑΘΙΑ ΝΙΝΑ ΣΑΜΟΥΗΛ ΒΟΛΟΣ 1281942 ΛΑΡΙΣΑ 20 ετώνΜΑΤΑΘΙΑΣ ΑΣΣΕΡ ΣΑΜΟΥΗΛ ΒΟΛΟΣ 21121942 ΛΑΡΙΣΑ 26 ετώνΜΕΓΙΡ ΙΩΣΗΦ ΑΘΗΝΑ 821944 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΕΣ-ΕΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ Πέθανε από τις κακουχίες ΜΟΣΧΟΒΙΤΣ ΜΕΝΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 431944 ΣΤΡΟΠΩΝΕΣ ΕΥΒΟΙΑΣ Βασανίστηκε και εκτελέστηκε από τα Τάγματα Ασφαλείας 18 ετώνΜΟΥΣΑΝ ΠΕΣΑΧ ΔΑΒΙΔ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 24111943 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΠΑΥΛΟΥ ΜΕΛΑ (ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ) ΜΟΥΣΤΑΚΗ ΣΙΜΧΑ ΙΩΑΝΝΙΝΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΜΠΑΡΤΖΙΛΑΪ ΙΣΑΑΚ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2631943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Τυπογράφος εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΜΠΕΝΒΕΝΙΣΤΕ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 541943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε προσπαθώντας να διαφύγει από το γκέττο του

Βαρώνου Χιρς ΜΠΕΡΑΧΑ ΑΑΡΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 151944 ΣΚΟΠΕΥΤΗΡΙΟ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ Μέλος του ΚΚΕ εξόριστος από τη Μεταξική Δικτατορία MΠΟΥΡΛΑ ΕΣΤΕΡ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Απρίλιος 1944 ΒΕΡΜΙΟ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΜΠΟΥΡΛΑ ΦΛΩΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Απρίλιος 1944 ΒΕΡΜΙΟ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΜΩΫΣΗ ΦΑΛΚΟΝΑ ΙΩΣΗΦ ΒΟΛΟΣ 1561944 ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΑ ΒΟΛΟΥ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΜΩΫΣΗΣ ΙΩΣΗΦ ΒΟΛΟΣ 1561944 ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΑ ΒΟΛΟΥ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση 70 ετώνΝΕΓΡΙΝ ΗΛΙΑΣ ΓΕΟΥΔΑ ΒΟΛΟΣ 2731944 ΠΤΕΛΕΟΣ ΒΟΛΟΥ 35 ετώνΟΒΑΔΙΑΣ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΙΩΣΗΦ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΟΒΑΔΙΑΣ ΙΣΑΑΚ ΙΩΣΗΦ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΠΕΡΑΧΙΑ ΑΝΡΥ 151944 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΕΣ-ΕΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ ΡΟΥΣΟ ΣΟΛΟΜΩΝ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΣΑΡΦΑΤΗ ΙΑΚΩΒΟΣ ΚΡΗΤΗ Δεκέμβριος 1941 Γιατρός αιχμάλωτος μετά τη Μάχη της Κρήτης πέθανε από

κακουχίες ΣΑΝΤΙΚΑΡΙΟΣ ΙΣΡΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 2841944 ΒΟΛΟΣ Oπωροπώλης 32 ετώνΣΑΣΣΩΝ ΔΑΒΙΔ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΣΕΔΑΚΑΣ ΜΩΫΣΗΣ ΡΑΦΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 1951944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 50 ετώνΣΙΝΤΟ ΚΑΛΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2831942 ΑΙ-ΣΤΡΑΤΗΣ Πέθανε ως εξόριστος 28 ετώνΣΟΝΙΝΟ ΜΠΕΝΗΣ ΛΑΡΙΣΑ 831944 ΑΣΜΑΚΙ (ΑΝΤΙΑΕΡΟΠΟΡΙΚΟ) ΛΑΡΙΣΑΣ 17 ετώνΣΟΝΙΝΟ ΗΛΙΑΣ ΛΑΡΙΣΑ 831944 ΑΣΜΑΚΙ (ΑΝΤΙΑΕΡΟΠΟΡΙΚΟ) ΛΑΡΙΣΑΣ 23 ετώνΣΤΡΟΥΜΣΑ ΜΩΡΙΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Φοιτητής Φιλοσοφικής ΤΟΡΕΖ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΛΑΡΙΣΑ 831944 ΑΣΜΑΚΙ (ΑΝΤΙΑΕΡΟΠΟΡΙΚΟ) ΛΑΡΙΣΑΣ 29 ετώνΤΕΒΕΤ ΣΑΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 841943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΦΑΡΑΤΖΗ ΛΕΟ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΦΕΛΟΥΣ ΜΑΡΚΟΣ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΦΕΡΕΤΖΙ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΦΕΡΕΤΖΙ ΜΩΥΣΗΣ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΦΕΡΕΤΖΙ ΣΑΔΩΝ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΦΙΛΟΣΩΦ ΕΖΡΑΣ ΗΛΙΑΣ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΦΙΛΟΣΩΦ ΡΑΦΑΗΛ ΗΛΙΑΣ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΦΙΛΟΣΩΦ ΙΣΑΑΚ ΑΒΡΑΑΜ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΦΡΑΝΚΟ ΡΕΒΕΚΑ ΚΑΣΤΟΡΙΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΧΑΝΟ ΙΑΚΩΒ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 211943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 20 ετών

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΕυΧΑΡΙΣΤΙΕΣ

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 28

Αγγελούλης Αντώνης (Βρατσάνος) Βροντάει ο Όλυμπος Το Μηχανικό του Ολύμπου Σύγχρονο Βιβλίο Αθήνα 1964

Αμπατζοπούλου Φραγκίσκη Το Ολοκαύτωμα στις Μαρτυρίες των Ελλήνων Εβραίων Παρατηρητής Θεσσαλονίκη 1993

Η λογοτεχνία ως μαρτυρία Έλληνες πεζογράφοι για τη Γενοκτονία των Εβραίων Παρατηρητής Θεσσαλονίκη 1995

Ανταίος Πέτρος Χίλια σκοτωμένα παιδιά της ΕΠΟΝ Εκδόσεις ΕΠΟΝ Αθήνα 1986

Βαρών-Βασάρ Οντέτ Η Ενηλικίωση μιας Γενιάς Νέοι και νέες στην Κατοχή και στην Αντίσταση Εστία Αθήνα 2009

Βενέτσια Σλομο Sonderkommando Μέσα από την κόλαση των θαλάμων αερίων Πατάκης Αθήνα 2007

Γιακοέλ Γιομτώβ Απομνημονεύματα 1941-1943 Ίδρυμα ΕΤΣ - ΑΧΑΪΜ Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης Παρατηρητής Θεσσαλονίκη 1993

Γιαννακόπουλος Γ Χρήστος Και διηγώντας τα μην κλαις Αναμνήσεις ενός ανθυπολοχαγού του ΕΛΑΣ Επικαιρότητα Αθήνα 1994

Γκατένιο ndash Όσμο Νάτα Από την Κέρκυρα στο Μπίρκεναου και την Ιερουσαλήμ Η ιστορία μιας Κερκυραίας Εβραίας Γαβριηλίδης Αθήνα 2005

Γρηγοριάδης Ν Φοίβος Το Αντάρτικο ΕΛΑΣ-ΕΔΕΣ-ΕΚΚΑ 542 Καμαρινόπουλος Αθήνα 1964

Δημητρίου Ν Δημήτριος (Νικηφόρος) Αντάρτης στα βουνά της Ρούμελης Χρονικό 1940-44 3 τόμοι Αθήνα 1965

Δημητρίου Ν Δημήτριος laquoH συμμετοχή των Εβραίων στην Εθνική Αντίστασηraquo Χρονικά τχ 104 (Ιανουάριος-Φεβρουάριος 1989) σ 3-6

Έπεσαν για τη ζωή Ήρωες-μάρτυρες λαϊκών απελευθερωτικών αγώνων Έκδοση της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ 7 Τόμοι Αθήνα 1997-2007

Ιστορία της Αντίστασης 1940-45 6 τόμοι Αυλός Αθήνα 1979

Ιωαννίδης Ιωάννης Οι Εβραίοι εις την Αντίστασιν ΧΕΟ Ιωάννινα 1948

Καραθάνος Δ laquoΗ Μάχη του Καράλακκα και οι διαστρεβλωτές τηςraquo Ριζοσπάστης 12 81978

Κείμενα Εθνικής Αντίστασης 2 τόμοι Σύγχρονη Εποχή Αθήνα 1981

Μαζάουερ Μάρκ Στην Ελλάδα του Χίτλερ Η εμπειρία της Κατοχής Αλεξάνδρεια Αθήνα 1994

Μητσόπουλος Θανάσης Το 30ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ Οδυσσέας Αθήνα 1987

Μπενβενίστε Ρίκα (επιμ) Οι Εβραίοι της Ελλάδας στην Κατοχή Εταιρεία Μελέτης Ελληνικού Εβραϊσμού Εκδόσεις Βάνιας Θεσσαλονίκη 1998

Μπουρλάς Μιχαήλ Μωυσής Έλληνας Εβραίος και αριστερός Νησίδες 2000

Steven Bowman Η Αντίσταση των Εβραίων στην Κατοχική Ελλάδα (μτφ Ισαάκ Μπενμαγιόρ) Έκδοση Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβουλίου Αθήνα 2013

Μπουρλίδης Τάκης ΕΛΑΣ Το 16ο Σύνταγμα Βερμίου Κώδικας Θεσσαλονίκη 2004

Νάχμαν Ευτυχία Γιάννενα Ταξίδι στο Παρελθόν Τάλως Αθήνα 1996

Νατζαρή Μαρσέλ Χρονικό 41 ndash 45 Ίδρυμα ΕΤΣ - ΑΧΑΪΜ Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης Παρατηρητής Θεσσαλονίκη1991

Pierron Bernard Εβραίοι και Χριστιανοί στη νεότερη Ελλάδα Πόλις Αθήνα 2004

Ρέντης Γρηγόρης Το 54 Σύνταγμα του ΕΛΑΣ Αθήνα 1984

Σάντας Λάκης laquoΗ κατάληψη γερμανικού εκοπλισμένου καϊκιού κι ο Μακαμπήςraquo Χρονικά τχ (Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2009) σ 27-28

Το Εβραϊκό Μουσείο Ελλάδος θα ήθελε να ευχαριστήσει θερμά τους παρακάτω φορείς και ιδρύματα για την ευγενική παραχώρηση αρχειακού φωτογραφικού και οπτικοακουστικού υλικού- Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας (ΑΣΚΙ)- Βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων- Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο (ΕΛΙΑ)- Ιστορικό και Διπλωματικό Αρχείο του Υπουργείου Εξωτερικών- Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο Ελλάδας (ΚΙΣΕ)- Πολεμικό Μουσείο- Τμήμα Ιστορίας της ΚΕ του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας (ΚΚΕ)- United States Holocaust Memorial Museum (USHMM)- USC Shoah Foundation- Yad Vashem The Holocaust Martyrsrsquo and Heroesrsquo Remembrance Authority

Επίσης για την ευγενική παραχώρηση αυθεντικών αντικειμένων και οπλισμού της Εθνικής Αντίστασης- Το Πολεμικό Μουσείο- Την οικογένεια Αλβέρτου Μπενρουμπή- Την οικογένεια Δαβίδ Ασέρ- Την οικογένεια Σίμου Βαλενστάιν

Σεβίλια Ερρίκος Αθήνα - Άουσβιτς Εστία Αθήνα 1983

Σιμπή Ιακώβ amp Λάμψα Καρίνα Η Διάσωση Η σιωπή του κόσμου η αντίσταση στα γκέτο και τα στρατόπεδα οι Έλληνες Εβραίοι στα χρόνια της Κατοχής Αθήνα Εκδόσεις Καπόν 2012

Το Χρονικό του Αγώνα Στrsquo Άρματα Στrsquo Άρματα Ιστορία της Εθνικής Αντίστασης Γιαννίκος Αθήνα 1964

Τσιλιγιάννης Κωνσταντίνος Η Εβραϊκή Κοινότητα της Άρτας Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο της Ελλάδος 2004

Φλάισερ Χάγκεν Στέμμα και Σβάστικα Η Ελλάδα της Κατοχής και της Αντίστασης 1941-1944 τομ Β΄ Εκδόσεις Παπαζήση Αθήνα 1995

Flemming Katherine Ιστορία των Ελλήνων Εβραίων Οδυσσέας Αθήνα 2009

Φρεζής Ραφαήλ Η Ισραηλιτική Κοινότητα Βόλου Βόλος 2003

Arad Yitzhak Arad Gutman Yisrael Margaliot Avraham (επιμ) Documents on the Holocaust Yad Vashem Ιερουσαλήμ 1981

Bowman Steven Jewish Resistance in Wartime Greece Vallentine Mitchell Λονδίνο 2006

---------------------- laquoJoseph Matsas and the Greek Resistanceraquo Journal of the Hel-lenic Diaspora 17 (1991) σ 49-68

Camhi ndash Fromer Rebecca The Holocaust Odyssey of Daniel Bennahmias Sonderkommando The University of Alabama Press Tuscaloosa Αλαμπάμα 1993

Cohen Monique Lise Dugour Jean-Louis (επιμ) Les Juifs dans la Reacutesistance Eacuteditions Tireacutesisas 2001

Collin Claude Carmagnole et Liberteacute Les eacutetrangers dans la Reacutesistance en Rhocircne-Alpes Presses Universitaires de Grenoble 2000

Duffy Peter The Bielski Brothers Harper Collins Νέα Υόρκη 2003

Edelman Marek The Ghetto Fights Warsaw 1941-43 Bookmarks Publications Λονδίνο 1990

Feldman Yael Bowman Steven laquoLove and War on Mount Olympusraquo Thetis 4 (1997) σ 253-256

Friedler Eric Siebert Barbara Kilian Andreas (επιμ) Zeugen aus der Todeszone Das juumldische Sonderkommando in Auschwitz Deutscher Taschenbuch Verlag 2005

Jews in Yugoslavia Muzejski proctor Jezuitski trg 4 Ζάγκρεμπ 1989

Krakowski Shmuel The War of the DoomedJewish Armed Resistance in Poland 1942-1944 Holmes and Meler Νέα Υόρκη Λονδίνο 1984

Kurzman Dan The Bravest Battle The 28 Days of the Warsaw Ghetto Uprising DaCapo Press Νέα Υόρκη 1976

Matsas Joseph laquoThe Participation of the Greek Jews in the National Resist-anceraquo Journal of the Hellenic Diaspora 17 (1991) σ 55-68

Matsas Michael The Illusion of Safety The story of the Greek Jews During the Second World War Pella Publishing Company Νέα Υόρκη 1997

Novitch Miriam Resistenza Spirituale Spiritual Resistance 1940-1945 Μιλάνο 1979

Rayski Benoicirct LrsquoAffiche rouge 21 feacutevrier 1944 ndash Ils nrsquoeacutetaient que des enfantsLe Feacutelin Ντιζόν 2004

Resistance during the Holocaust United States Holocaust Memorial Museum Ουάσινγκτων χχ

Resistance Spiritual Resistance Revolt Partisans and the Uprising in the Death Camps Yad Vashem 2004

Η έκθεση δεν θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί χωρίς τις συνεντεύξεις που παραχωρήθηκαν από Έλληνες Εβραίους βετεράνους της Εθνικής Αντίστασης στους οποίους θα ανήκει για πάντα η διπλή μας ευγνωμοσύνη Βιτάλ Αελιών Δανέλος Αλχανάτης Αλβέρτος Βαλενστάιν Σάρα Γεσουά-Φόρτη Μωύς Γιουσουρούμ Λουί Κοέν Σαμουήλ Κοέν Ηλίας Κονές Ιάκωβος Κούμερης Σαλβατώρ Μπακόλας Ιάκωβος Μπαλέστρα Ντόρα Μπουρλά-Χανταλί Δαβίδ Μπρούδο Εσδράς Μωυσής Ιωσήφ Νισσήμ Έλλη Σακκή-Δεκάστρο Ζακίνος Ρούσο Μηνάς Σαμπετάι Αβραάμ Σβώλης Αλλέγρα Φελούς-Σκύφτη Ραφαήλ Φρεζής

Ιδιαίτερες ευχαριστίες ανήκουν στον κο Μίμη Χριστοφιλάκη για την προσφορά σπάνιων εντύπων προκηρύξεων και εφημερίδων από την προσωπική του συλλογή στους κυρίους Μαρσέλ Γιοέλ Ντάνη Εμμανουήλ Τζων Καλέφ-Εζρά Ιάκωβο Σιμπή Μάριο Σούση Σάμμη Τουρόν καθώς και στις κκ Ζουλί Αελιών Ντέλια Αλχανάτη Αλίκη και Νέλλη Αρούχ Ματθίλδη Εσκινατζή ndash Καλεφ-Εζρά Μιμίκα Βαλενστάιν Οντέτ Βαρών-Βασάρ Βρησιήδα Κοέν Παυλίνα Κοέν-Ματαθία Ρούλα και Λουίζα Κονέ Σέλλη Κούνιο-Κοέν Αλλέγρα Μάτσα Ρίκα Μπενβενίστε Ελένη Μπεζέ Νίνα Μπενρουμπή και Ίντα Ναχμία για τη συμβολή τους και για την ευγενική παραχώρηση πολύτιμων οικογενειακών φωτογραφιών εγγράφων και αντικειμένων

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 7

της Κοινότητας ο αρχιραββίνος Ηλίας Μπαρζιλάι laquoαπήχθηraquo στις 25 Σεπτεμβρίου 1943 από παράγοντες του ΕΑΜ και φυγαδεύτηκε στην Πάρνηθα κι από εκεί στην ορεινή Στερεά Σύμφωνα με μαρτυρίες στην επιχείρηση διάσωσης πρωτοστάτη-σαν ο Ασέρ Μωϋσής ο δημοσιογρά-φος και συγγραφέας από την Θεσ-σαλονίκη Μπαρούχ Σιμπή ndashμέλος ενός άτυπου laquoΕβραϊκού Τομέαraquo του ΕΑΜndash ο σύνδεσμος της Επιτροπής Διάσωσης με το ΕΑΜ Ηλίας Λεβή (με ψευδώνυμο laquoΜαρκέζηςraquo) ενδε-χομένως και τα στελέχη του ΕΑΜ δημοσιογράφος Κώστας Βιδάλης Ηλίας Κεφαλίδης και ο laquoφιλοσημίτης άνευ προηγουμένουraquo φαρμακοποιός Λάμπρος Καραμερτζάνης6 Εξέλιξη αυτών των κινήσεων ήταν το εντυ-πωσιακό δίκτυο που οργανώθηκε στις ακτές της Εύβοιας με σκοπό την διαπεραίωση των Εβραίων με κα-ΐκια στην Τουρκία Περίπου 1500 άτομα σώθηκαν χάρη στις συνδυα-σμένες ενέργειες της ανώτατης ηγεσί-ας του ΕΑΜ και των ανταρτών της Εύβοιας των Βρετανών της Χαγκα-νά και του Εβραϊκού Πρακτορείου στην Κωνσταντινούπολη

Η μαζική ένταξη Εβραίων στο αντάρτικο ndashσχεδόν στο σύνολό τους στον ΕΛΑΣndash χωρίζεται σε δύο φά-σεις Τα πρώτα όπλα ακούστηκαν εκεί που χτύπησε πρώτα η ναζιστι-κή λαίλαπα Από τον Ιανουάριο έως τον Μάιο του 1943 περίπου 250 Εβραίοι της Θεσσαλονίκης είχαν δι-αφύγει με μεγάλες δυσκολίες στις ανταρτοκρατούμενες περιοχές της

κεντρικής και δυτικής Μακεδονίας7 Ήταν κυρίως νεαροί που εγκατέλει-παν κατά ομάδες την αποκλεισμένη πόλη ή δραπέτευαν ατομικά από τα διάφορα εργοτάξια καταναγκα-στικής εργασίας στα οποία είχαν επιστρατευτεί από το καλοκαίρι του 1942 (Λεπτοκαρυά Τέμπη Κα-ρυά Λοκρίδας Στρατόπεδο Θηβών) Μετά την θητεία του στο Αλβανικό Μέτωπο ο Ιωσήφ Μάτσας από τα Γιάννενα υπηρετούσε ως καθηγητής Γυμνασίου στο χωριό Μεγάλη Βρύση Κιλκίς Τον Απρίλιο του 1943 εγκα-τέλειψε τη θέση του και ακολούθη-σε μια ομάδα 40 ανταρτών ndashεκ των οποίων οι δέκα ήταν Θεσσαλονικείς Εβραίοιndash που κρυβόταν στα δάση του Πάικου πάνω από τα Γιαννι-τσά Εκεί μοιράστηκαν τις δυσκολί-ες της αντάρτικης ζωής laquoΟι πρώτοι δύο μήνες στάθηκαν το πύρινο καμί-νι που μας ατσάλωσαν Οι κακου-χίες ήταν τρομερές Μας έλειπαν τα πάντα τροφή στέγη ύπνος εφόδιαmiddot είχαμε μόνο ένα ύψιστο αγαθό την ελευθερία Για να σκορπίσουμε το αίσθημα της πείνας και του κρύου το ρίχναμε στο τραγούδι Τραγου-δούσαμε και ονειρευόμασταν την αυριανή λευτεριά τον αυριανό κό-σμο που θα ήταν απαλλαγμένος από στερήσεις διωγμούς και φυλετικές διακρίσεις Έτσι αντέξαμε στις δο-κιμασίες Κι ύστερα απί περιπετει-ώδεις νυχτερινές πορείες μέσω των βουνών Τζένας Καϊμακτσαλάν και Σινιάτσικο φθασαμε στα τέλη του

Μάη στην Ελεύθερη Ελλάδα στην Δυτική Μακεδονία όπου ανεφοδι-αστήκαμε από τις ρίψεις και σχη-ματίσαμε πραγματικά στρατιωτικά τμήματαraquo8

Η ιταλική συνθηκολόγηση (8 Σεπτεμβρίου 1943) οριοθετεί τη δεύτερη φάση Αναλαμβάνοντας τον έλεγχο όλης της επικράτειας οι Γερμανοί συνάντησαν διαφορετική συμπεριφορά από τις ισραηλιτικές κοινότητες της κεντρικής και νότι-ας Ελλάδας στην προσπάθειά τους να επεκτείνουν τον διωγμό Ο αντί-κτυπος των δραματικών γεγονότων στην βόρεια Ελλάδα ισχυροποιούσε τη θέληση αντίδρασης στην επερχό-μενη καταστροφή ενώ η άνοδος του αντιστασιακού κινήματος δημιουρ-γούσε ευνοϊκότερες προυποθέσεις Από τις αρχές Οκτωβρίου του 1943 εκατοντάδες Εβραίοι των Τρικάλων της Καρδίτσας του Βόλου της Λά-ρισας και αργότερα της Χαλκίδας και της Πάτρας ηλικιωμένοι και γυναικόπαιδα διασκορπίστηκαν με την προστασία του ΕΑΜ σε χωριά του Πηλίου (Κισσός Τσαγκαράδα Κεραμίδι Λεχώνια) του Κισσά-βου (Στόμιο Ομόλιο Κισερλί) του Ολύμπου (Καρυά) τα Άγραφα την ορεινή Εύβοια (Στενή Στρόπωνες Βασιλικό) και τα βουνά της Αχαΐας ζώντας ανακατεμένοι με τους χωρι-κούς Από την Αθήνα περίπου 1000 άτομα ακολούθησαν το παράδειγ-μα του Μπαρτζιλάι και κατέφυγαν στην ορεινή Στερεά Ελλάδα Στην Ήπειρο ελάχιστοι νεαροί Γιαννιώ-τες τόλμησαν να φύγουν από την παγιδευμένη κοινότητα για να ενω-θούν με τους αντάρτες ενώ αρκετοί ndashκυρίως Αρτινοί ndashεντάχθηκαν και στον Εθνικό Δημοκρατικό Ελληνικό Σύνδεσμο (ΕΔΕΣ) του Ναπολέοντα Ζέρβα που δρούσε αποκλειστικά στην Ήπειρο

Στην laquoΕλεύθερη Ελλάδαraquo όλοι αξιοποιήθηκαν με ποικίλους τρό-πους Οι βετεράνοι του ελληνοϊτα-λικού πολέμου και αρκετοί νεαροί ndashάντρες και γυναίκεςndash εντάχθηκαν

στις αντάρτικες μονάδες laquoΌσοι δεν πήραν τα όπλα δούλευαν δίπλα στους χωρικούς σαν σύνδεσμοι στις βοηθητικές υπηρεσίες του στρατού Οι πιο εγγράμματοι ανέλαβαν τις

συγκάλεσε συνέλευση και ανάγκα-σε τον αντάρτη να ζητήσει δημόσια συγνώμη λέγοντας πως στον ΕΛΑΣ διακρίσεις γίνονταν μόνο ανάμεσα σε αυτούς που πολεμούν και σε αυ-

γραφικές υπηρεσίες στην Εθνική Αλληλεγγύη στον ανεφοδιασμό στη συγκέντρωση τροφίμων Οι τε-χνίτες δούλευαν στα συνεργεία για την κατασκευή ρούχων πηλικίων και αρβυλών Οι γυναίκες έραβαν εκείνα τα παρδαλά πουκάμισα φτιαγμένα από καθάριο μετάξι από τα αλεξίπτωτα των ρίψεων έπλεκαν μάλλινες κάλτσες και σκούφους για τη laquoφανέλλα του αντάρτηraquo και οι νέες κοπέλες σαν πιο μορφωμένες ανέλαβαν τις πολιτιστικές εκδη-λώσεις και τις θεατρικές παραστά-σειςraquo9 Χάρη στο μορφωτικό τους επίπεδο πολλοί Εβραίοι ξεχώρισαν σε επιτελικές θέσεις και γραφεία Με-ραρχιών του ΕΛΑΣ στην Επιμελη-τεία του Αντάρτη (ΕΤΑ) στις δρα-στήριες οργανώσεις της ΕΠΟΝ στα χωριά σε πολιτιστικές εκδηλώσεις που οργανώνονταν στο βουνό και στις υγειονομικές υπηρεσίες

Στην Αντίσταση έγινε πραγματι-κότητα η υπέρβαση των διακρίσεων Παρά την αγραμματοσύνη και τις προκαταλήψεις που επιβίωναν στον αγροτικό κόσμο της υπάιθρου κυρι-αρχούσε μια υψηλή αίσθηση αλλη-λεγγύης που συγκροτούσε ιδανικές συνθήκες συνύπαρξης Χριστιανών και Εβραίων Στο αντάρτικο ο κοι-νός αντιφασιστικός αγώνας και οι σκληρές συνθήκες υπό τις οποίες αυτός διεξαγόταν ακύρωνε στην πράξη οποιουσδήποτε κοινωνικούς ταξικούς και φυλετικούς διαχωρι-σμούς Ο Δαβίδ Μπρούδο από την Θεσσαλονίκη διηγιόταν πάντα πως στο Αρχηγείο Παρνασσίδας του ΕΛΑΣ γιόρταζε το χριστιανικό Πά-σχα στον Παρνασσό μαζί με αντάρ-τες και χωρικούς που γνώριζαν την εβραϊκή του ταυτότητα10 Τον Ιούλιο του 1944 ο νεαρός Κερκυραίος Ιά-κωβος Μπαλέστρας διέφυγε από το νησί του λίγο πριν την ώρα μηδέν και κατατάχθηκε στον ΕΛΑΣ στην περιοχή των Ζαγορίων Όταν κά-ποιος από τους αντάρτες τον απο-κάλεσε υβριστικά laquoπαλιοεβραίοraquo ο διοικητής του τμήματος Παράσχος

6 Matsas όπ σ 102-110 Λάμψα-Σιμπή όπ σ 263-306 Γραπτή μαρτυρία Αβραάμ Σαρφατή Ισραηλιτική Επιθεώρησις 22619737 Αδημοσίευτη γραπτή μαρτυρία Ιωσήφ Μάτσα 81119848 Αδημοσίευτη γραπτή μαρτυρία Ιωσήφ Μάτσα 8111984 9 Στο ίδιο 10 Αρχείο ΕΜΕ Βιντεοσκοπημένη συνέντευξη Δαβίδ Μπρούδο 3112009

Ο δημοσιογράφος Μπαρούχ Σιμπή από την Θεσσαλονίκη ένα από τα σημαντικότερα στελέχη του ΕΑΜ Αθήνας σε φωτογραφία αμέσως μετά τον Πόλεμο Τον Σεπτέμβριο του 1943 οργάνωσε τη διαφυγή του ραββίνου Μπαρζιλάι στο βουνό και ο ίδιος κατέφυγε στα βουνά της Πελοποννήσου ως μαχητής του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ (Προσωπική συλλογή Ιακώβ Σιμπή)

Ο ραββίνος των Αθηνών Ηλίας Μπαρζιλάι σε σκίτσο φιλοτεχνημένο από τον Δημήτρη Μεγαλίδη στην έδρα του Γενικού Στρατηγείου του ΕΛΑΣ στην Ευρυτανία και υπογεγραμμένο από τον ίδιο (Συλλογή ΕΜΕ Το Λεύκωμα του Αγώνα 1946)

Στρατιωτική ταυτότητα των Συμμαχικών Δυνάμεων για τον Μωρίς Καζές από την Κομοτηνή 1943 Διέφυγε στη Μέση Ανατολή και υπηρέτησε στη Βρετανική Στρατιωτική Αποστολή στην Ελλάδα ως διερμηνέας και σύνδεσμος με το 54ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ στην περιοχή του Πηλίου (Συλλογή ΕΜΕ)

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 8

τούς που δεν πολεμούν11 Γενικώς οι Εβραίοι στην Αντίσταση έχαιραν μεγάλης εκτίμησης λόγω της αστικής τους καταγωγής του μορφωτικού τους επιπέδου της γλωσσομάθειας ndashη πλειονότητα των ανταρτών ήταν αγρότες με στοιχειώδη σχολική εκ-παίδευσηndash αλλά και της γενναιότη-τάς τους Ο Βιτάλ Αελιών ήταν για τους συντρόφους του το laquoχαροκα-μένο παλικάριraquo που πολέμησε με πείσμα τους Γερμανούς στη Μάχη του Καράλακκα (6 Μαΐου 1944)12 Οι μεταπολεμικές κυβερνήσεις τή-ρησαν μάλλον μετριοπαθή στάση απέναντι στους Εβραίους που είχαν ενταχθεί στο αριστερό ΕΑΜ-ΕΛΑΣ χωρίς αυτό να σημαίνει πως εξαιρέ-θηκαν από τις πολιτικές διώξεις την περίοδο του Εμφυλίου Πολέμου Ενώ γενικώς αναγνωριζόταν με

επιείκια στους πρώην αντάρτες πως laquoυπηρέτησε στον ΕΛΑΣ καθότι Ισ-ραηλίτης13 αρκετοί τιμωρήθηκαν με φυλακίσεις εξορία (Ικαρία Μακρό-νησος) καταδίκες σε θάνατο ενώ πέντε εκτελέστηκαν με αποφάσεις στρατοδικείου14

Η γεωγραφία των κοινοτήτων και της διάσωσής τους είχε σαν αποτέλεσμα οι μεγαλύτερες συγκε-ντρώσεις Εβραίων αντιστασιακών να παρατηρούνται στη Δυτική Μα-κεδονία την Κεντρική και Ανατο-λική Στερεά και σε όλη την περιοχή της Θεσσαλίας Μετά την συγκρό-τηση του ΕΛΑΣ σε τακτικό στρα-τό οι αντίστοιχες μονάδες ήταν το 16ο Σύνταγμα Βέροιας με έδρα το Βέρμιο στο ΙΙ Τάγμα του οποίου βρίσκουμε πολλά εβραϊκά ονόματα Επίσης το 5ο Τάγμα Παρνασσίδας

τα συντάγματα 34ο (Φωκίδα-Βοιω-τία) 7ο (Εύβοια) 30ο (Πέλλα) 50ο (Θεσσαλονίκης) με έδρα τα Πιέ-ρια και το 54ο (Βόλου) με έδρα το Πήλιο και τον Κίσσαβο στο οποίο υπηρέτησαν έως και 40 νεαροί Βο-λιώτες15 Η διάκριση μαχίμων και μη μαχίμων είναι δυσχερής δεδομένου ότι στα ανταρτοκρατούμενα εδά-φη όλοι αναλάμβαναν καθήκοντα υποστήριξης του ένοπλου αγώνα των βοηθητικών υπηρεσιών και των πολιτικών οργανώσεων της κάθε περιοχής Σε ορισμένες περιπτώσεις η Αντίσταση αποτελούσε οικογενει-ακή υπόθεση Γνωστότερες είναι οι οικογένειες Καράσσο και Μπουρλά από την Θεσσαλονίκη Κάκις από τη Δράμα Σακκή και Κοέν από το Βόλο που συμμετείχαν ενεργά και εί-χαν τουλάχιστον από ένα θύμα Ορι-

σμένοι αναδείχθηκαν σε διοικητές όπως ο Θεσσαλονικιός Ισαάκ Μωυ-σής (Γιτσχάκ Μωσέ) με ψευδώνυμο laquoΚίτσοςraquo που αναδείχθηκε σε καπε-τάνιο λόχου στο ΙΙ16 Τάγμα και ο ανθυπολοχαγός Σαμουέλ εσκινατζής ο οποίος σκοτώθηκε στα Δεκεμβρι-ανά ως λοχαγός στο ΙΙΙ54 Τάγμα του ΕΛΑΣ16 Ανάλογα παραδείγμα-τα αυτοθυσίας υπάρχουν πολλά17 Στις 4 Οκτωβρίου 1944 η Πολιτική Επιτροπή Εθνικής Απελευθέρωσης (ΠΕΕΑ) ndashη laquoκυβέρνηση του βου-νούraquo που είχε σχηματίσει το ΕΑΜndash προήγαγε μετά θάνατον πεσόντες αξιωματικούς και αντάρτες που εί-χαν επιδείξει laquoυπέροχην ανδρεία έξοχο ψυχικό θάρρος διοικητικήν ικανότητα αποφασιστικότητα και υπέροχο πνεύμα αυτοθυσίας που ξεπερνούν τα όρια του καλώς εν-νοούμενου καθήκοντοςraquo Μεταξύ τους και οι Λεών Σακκής Γιοχανάς (Ιωχανά) Χατζής Μάρκο Καράσσο Ντίνος Οβαδίας και Βιτάλ Μπερα-χά18 laquoΌλοι οι Ισραηλίτες πέσανε πο-λεμώντας μέχρι την τελευταία σφαί-ρα μέτωπο με μέτωπο με τον εχθρό χωρίς να λιποψυχήσουνraquo19

Τουλάχιστον 63 Εβραίοι έπε-σαν πολεμώντας ως αντάρτες και 76 ακόμα εκτελέστηκαν σε αντίποινα ή εκκαθαριστικές επιχειρήσεις την περίοδο 1941-194420 Η υπόμνησή των ονομάτων τους είναι η δέουσα απόδοση τιμής σε όσους επέλεξαν τον ένδοξο θάνατο του πολεμιστή από την υποταγή στους δημίους του Ισραήλ Αποτελεί ελάχιστο χρέος σε όσους ράντισαν με το αίμα τους τις στάχτες χιλιάδων ομοθρήσκων τους που δολοφονήθηκαν από τους Ναζί

11 Αρχείο ΕΜΕ Βιντεοσκοπημένη συνέντευξη Ιάκωβου Μπαλέστρα 111200912 Καραθάνος Δ laquoΗ Μάχη του Καράλακκα και οι διαστρεβλωτές τηςraquo Ριζοσπάστης 12 81978 13 Αρχείο ΕΜΕ Βιντεοσκοπημένη συνέντευξη Σαλβατώρ Μπακόλα 311200814 Αρχείο Ιωσήφ Μάτσα laquoΕκτελεσθέντες μέχρι τούδε Ισραηλίται εις Ελλάδα βάσει αποφάσεων στρατοδικείων με την κατηγορίαν συνεργασίας με τους συμμορίταςraquo Αθήναι 28111949 15 Χαρακτηριστικό παράδειγμα η ΕΠΟΝ Μαγνησίας που συγκέντρωσε δεκάδες νεαρούς Εβραίους από το Βόλο και τη Λάρισα Βλ Ραφαήλ Φρεζής Η Ισραηλιτική Κοινότητα Βόλου Αθήνα 2003 σ 223-231

και Οντέτ Βαρών - Βασάρ Η Ενηλικίωση μιας Γενιάς Νέοι και νέες στην κατοχή και στην Αντίσταση Εστία Αθήνα 2009 σ 387-389 Αρχείο ΕΜΕ βιντεοσκοπημένη συνέντευξη Εσδρά Μωυσή 78200716 Matsas οπ σ 29117 Ισραηλιτικόν Βήμα 3151946 Δημήτριος Ν Δημητρίου laquoH συμμετοχή των Εβραίων στην Εθνική Αντίστασηraquo Χρονικά τχ 104 (Ιανουάριος-Φεβρουάριος 1989) σ 3-6 18 Κείμενα Εθνικής Αντίστασης [ΚΕΑ] Σύγχρονη Εποχή Αθήνα 1981 τόμος δεύτερος σ 419-422 19 Αρχείο Ιωσήφ Μάτσα Επιστολή Γιτσχάκ Μωσέ προς Ιωσήφ Μάτσα Ιερουσαλήμ 2811985 20 Ο αριθμός των 91 πεσόντων και εκτελεσμένων που προτείνει ο Bowman υπολείπεται του πραγματικού Βλ Steven Bowman laquoJews in Wartime Greeceraquo Jewish Social Studies 48 (1986) σ 45-62 Βλ Κατάλογο

πεσόντων στο παρόν

Σεπτέμβριος 1944 Οι Eβραίοι αντάρτες του ΕΛΑΣ Δαβίδ Μπρούδο και Λουί Κοέν ποζάρουν μπροστά από ένα γερμανικό αεροσκάφος που καταρρίφθηκε από τα πυρά των ανταρτών στον κάμπο της Λοκρίδας σε μια από τις πιο συμβολικές φωτογραφίες της εποχής (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ)

Πολιτικοί εξόριστοι στη Μακρόνησο την περίοδο του Εμφυλίου Πολέμου 1946-1949 Γονατιστός δεξιά ο Σίμος Βαλενστάιν (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ)

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 9

Από την Θεσσαλονίκη των 55250 ψυχών περίπου 400 βρέθη-καν στην ανταρτοκρατούμενη Ελ-λάδα Εκτός από όσους βρίσκονταν ήδη σε άλλες περιοχές μερικές δε-κάδες άρχισαν να εγκαταλείπουν ομαδικά την πόλη-γκέττο στα τέλη Μαρτίου Ήταν τα αδέλφια Μω-υσής Σολομών και Γιολάντα και Ντόρα Μπουρλά οι Ντικ Μπενβε-νίστε Σαλτιέλ Γκαττένιο Ισαάκ Εμμανουήλ Ισαάκ Ντάσα Δαβίδ Ααρών Μωσέ Μπέλο Μωσέ Σε-γκόρα Ντίνος και Σαλβατώρ Οβα-δίας Σολομών Σαλτιέλ Μωρίς Φλωρεντίν Δάριο Ουζιέλ Ιάκω-βος Κούμερης Μιχάλης Μπρούδο Φλώρα Περαχιά Ερρίκος Πιπανό και άλλοι Τις ίδιες μέρες ο Γιακώβ Σαρφατή και ο Μεναχέμ Στρούμσα φυγάδευαν 114 άνδρες και γυναίκες από τη γερμανοκρατούμενη Βέροια Στα μέσα Απριλίου ο Ιωσήφ Μά-τσας από τα Γιάννενα καθηγητής στη Μεγάλη Βρύση Κιλκίς κατέ-φυγε στα λημέρια του Πάικου Είχε προηγηθεί ο Ισαάκ Μωϋσής δραπέ-της από καταναγκαστικά έργα στα Τέμπη που συνάντησε τους αντάρ-τες τον Φεβρουάριο και έγινε ο πρώ-τος Εβραίος ΕΛΑΣίτης στο Βέρμιο

Το Βέρμιο έγινε σημείο συγκέ-ντρωσης Έπειτα από ατέλειωτες μάχες και πορείες σε αλλεπάλληλους γερμανικούς κλοιούς αντάρτες και περίπου 250 Εβραίοι έφτασαν στα ελεύθερα χωριά των Γρεβενών Εκεί κατανεμήθηκαν στους λόχους Ο Ισαάκ Μωϋσής με ψευδώνυμο laquoΚί-τσοςraquo έγινε καπετάνιος λόχου στο 16ο Σύνταγμα όπου εντάχθηκαν οι περισσότεροι Η Νταίζη Καράσσο και η Ντόρα Μπουρλά (laquoΤαρζάνraquo) έγιναν διαφωτίστριες της ΕΠΟΝ η Φανή Φλωρεντίν που ανέβηκε στο Πάικο με τον σύζυγό της Λεών Ματαλόν έγινε νοσοκόμα στη Χ Μεραρχία laquoΑκατάβλητη στις τα-λαιπωρίες Εμψύχωνε τους βραδυ-πορούντες και τους εξασθενημένους προσφέροντάς τους νερό από ένα μεγάλο παγούρι που κουβαλούσε μαζί με το υγειονομικό σακίδιο Ακολουθούσε την φάλαγγα για να συμμαζεύει όσους ξέμειναν απο-καμωμένοιraquo (Ιωσήφ Μάτσας) Του-λάχιστον 17 ήταν οι απώλειες των Εβραίων μαχητών Πρώτη η Στέλλα Κοέν που σκοτώθηκε πολεμώντας τους Γερμανούς στα Τάχνιστα Πι-ερίας (16 Απριλίου 1943) Ο Ηλί-ας Νισσήμ βετεράνος του Οχυρού Ρούπελ και ο Ιωσήφ Μπενσουσάν

χάθηκαν στις μεγάλες εκκαθαριστι-κές επιχειρήσεις στην περιοχή Πε-νταλόφου Κοζάνης (Ιούλιος 1944) Ο ηρωικός Μάρκος Καράσσο από-φοιτος της Σχολής Ανθυπολοχαγών του ΕΛΑΣ σκοτώθηκε στο Μου-χαρέμ Χάνι Έδεσσας (6 Αυγούστου 1944) Ο Ντίνος Οβαδίας ένα μήνα αργότερα και ο εικοσάχρονος Σολο-

μών (Σάρδος) Μπουρλάς στο Σταυ-

ρό Βέροιας (27 Σεπτεμβρίου 1944)

στην τελευταία μάχη εναντίον των

αποχωρούντων Γερμανών στη Δυτι-

κή Μακεδονία Οι Εβραίοι ΕΛΑΣί-

τες της Χ Μεραρχίας είχαν εκδικη-

θεί με το αίμα τους την καταστροφή

της Θεσσαλονίκης

ΙiΙ ΑπΟ ΤΟΝ ΚΛΟΙΟ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΤΟυΣ ΑΝΤΑΡΤΕΣ

Ομαδική φωτογραφία Θεσσαλονικιών Εβραίων με χριστιανούς συναγωνιστές τους στα βουνά της Δυτικής Μακεδονίας το 1943 1 Σαμπετάι Βαρσάνο 2 Φανή Φλωρεντίν νοσοκόμα 3 Λεών Ματαλόν 4 Ματθίλδη Μασαράνο 5 Μάρκος Καράσσο

Προκήρυξη της Εθνικής Αλληλεγγύης Αθήνας για τους εκτοπισμούς της Θεσσαλονίκης Απρίλιος 1943 (Αρχείο ΚΚΕ)

Ο Ιάκωβος Κούμερης αντάρτης του 16ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ στο Βέρμιο Δεκέμβριος 1943 (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ)

Ο δάσκαλος Ιωσήφ Μάτσας από τα Ιωάννινα που πολέμησε ως αντάρτης του 16ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ στη Δυτική Μακεδονία Φωτογραφία από τη μετέπειτα στρατιωτική του θητεία 1947 (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ)

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 10

Περισσότεροι από 100 Λαρισαί-οι Βολιώτες Τρικαλινοί και Καρδι-τσιώτες δραστηριοποιήθηκαν στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα Η Λουίζα Νεγρίν συνελήφθη και φυ-λακίστηκε από τους Ιταλούς σε συλ-λαλητήριο στη Λάρισα τον Μάρτιο του 1943 Η Αλλέγρα Φελούς-Κα-πέτα από τα Τρίκαλα στέλεχος του ΚΚΕ από τον Μεσοπόλεμο αναδεί-χθηκε από το 1942 σε καθοδηγή-τρια του ΕΑΜ στη Δυτική Θεσσα-λία Ο Δαβίδ Λεβής από το Βόλο μέλος της Νομαρχιακής επιτροπής Λάρισας του ΕΑΜ αναμίχθηκε σε θέματα αυτοδιοίκησης στις ελεύ-θερες περιοχές ενώ η διάσωση της κοινότητας Βόλου υπήρξε και δικό του έργο Ο τραπεζικός Ελιέζερ (Λάζαρος) Αζαρία από τη Βέροια έγινε υπεύθυνος της laquoΕπιμελητείας του Αντάρτη (ΕΤΑ)raquo Θεσσαλίας και μέλος της Πολιτικής Επιτροπής Εθνικής Απελευθέρωσης (ΠΕΕΑ) της laquoΚυβέρνησης του Βουνούraquo που σχημάτισε το ΕΑΜ τον Μάρτιο του 1944

Μετά την κατάρρευση των Ιτα-λών πολλοί από τους φυγάδες των πόλεων πλαισίωσαν την ΕΠΟΝ και την Ι Μεραρχία Θεσσαλίας του ΕΛΑΣ Από τα Τρίκαλα οι Αλβέρ-τος και Βενιαμίν Νεγρίν ο Σόλων Λεβή ο Ηλίας και η Λουίζα Φε-λούς Από τη Λάρισα ο ανθυπολο-χαγός Σαμουήλ Εσκινατζής που αναδείχθηκε σε διοικητή λόχου ο Εσδράς Μωυσής κορυφαίο στέλε-χος της ΕΠΟΝ Μαγνησίας ο Ραφα-ήλ Φιλοσώφ κι ο Ιακώβ Φελούς Μαζί με τους Λαρισαίους Ισαάκ και Αλβέρτο Λαζάρ στο 5ο Σύνταγμα Τρικάλων διακρίθηκαν τα αδέλφια Μορδοχάι και Αλβέρτος Σάλεμ από την Θεσσαλονίκη Ατρόμητος στις μάχες ο Βενιαμίν Νεγρίν (laquoΒάιοςraquo) του 138 Συντάγματος τραυματί-στηκε βαριά σε μια νυχτερινή επίθε-ση στο Παλιομονάστηρο Τρικάλων (13 Απριλίου 1944) Πέθανε το 1945 από τα τραύματά του Πρώτος νε-κρός ήταν ο Ιακώβ Μπεράχα από τα Τρίκαλα που σκοτώθηκε στις 7 Νοεμβρίου 1943 στη Μάχη της Με-σοχώρας

ΙV ΑΝΤΑΡΤΟμΑΝΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑ

Η δεύτερη σελίδα της εφημερίδας του ΕΑΜ Βόλου laquoΛαοκράτηςraquo (3 Οκτωβρίου 1943) με την έκκληση για ενεργό υποστήριξη των διωκόμενων Εβραίων (Αρχείο ΚΚΕ)

Βολιώτες Εβραίοι στο 54ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ 1 Αλβέρτος Αμών και Πέπος Κοέν 2 Ηλίας Κονές 3 Λέων Σακκής 4 Έλλη Σακκή (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ) Στη φωτογραφία (5) ο Λάζαρος (Ελιέζερ) Αζαρία από την Βέροια υπεύθυνος της Επιμελητείας του Αντάρτη (ΕΤΑ) για όλη την Θεσσαλία (Φωτ Αρχείο ΔΗΚΙ)

Ο έφεδρος ανθυπολοχαγός Σαμουήλ Εσκινατζής του Μωυσή από τη Λάρισα με την αρραβωνιαστικιά του Στέλλα Σαμουήλ-Μεδίνο στην Θεσσαλονίκη 17 Ιανουαρίου 1943 Ο Σαμουήλ υπηρέτησε ως διοικητής λόχου στο 54ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ και σκοτώθηκε τον Ιανουάριο του 1945 (Προσωπική συλλογή Ματθίλδης Εσκινατζή)

Δεκάδες Βολιώτες εντάχθηκαν στο 54ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ που ανέπτυξε πολεμική δράση κατά των Γερμανών στην ανατολική Θεσσα-λία Ηλίας Κονές Αλβέρτος Αμών Πέπος Σακκής Ζακίνος Μιζάν Χαίμ Μιζραχής Ζαχαρίας Τορόν τα αδέλφια Σαλβατώρ Άννα Ρα-χήλ Ροζίτα και Χαίμ Κοέν Ραφα-ήλ Φρεζής Αβραάμ Οβαδίας Μωυ-σής Μόρδος Μανώλης Φαραντζής Μωϋσής Ιεσουλάς Ζάχος Λεβής Ηλίας Καπέτας και άλλοι Ως νοσο-κόμες του Συντάγματος διακρίθη-καν η Άννα Κοέν και η Έλλη Σακ-κή Στους ήρωες ανήκαν ο Σάββας Ιακώβου (52ο Σύνταγμα) που σκο-τώθηκε στις 17 Απριλίου 1944 στη Ρεντίνα Αγράφων και ο 18χρονος Λέων Σακκής του ΙΙΙ54 Τάγματος που έπεσε στη νυχτερινή Μάχη του Καραλάρ (Ελευθέριο) Λάρισας στις 29 Ιουνίου 1944 Στη Θεσσαλία πε-ρισσότερο από κάθε άλλη περιοχή οι τύχες των Εβραίων ζυμώθηκαν με τους ηρωισμούς της Αντίστασης Μια εμπειρία που ακύρωσε γι αυ-τούς τη φρίκη του Ολοκαυτώματος

1 2 3 4 5

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 11

Στη Στερεά χτυπούσε η καρδιά της laquoΕλεύθερης Ελλάδαςraquo Εκεί βρι-σκόταν το Στρατηγείο του ΕΛΑΣ πέντε συντάγματα ανταρτών και ένα τεράστιο οργανωτικό δίκτυο Σε διάστημα 15 μηνών οι Γερμανοί εξαπέλυσαν είκοσι εκκαθαριστικές επιχειρήσεις με μονάδες ειδικές στον ανταρτοπόλεμο (Ορεινοί Κυνηγοί Βάφφεν Ες-Ες Μεραρχία Μπράντε-μπουργκ) Η περιοχή από την Πάρ-νηθα ως το Καρπενήσι σημαδεύτηκε από αναρίθμητες μάχες σφαγές αμά-χων και καταστροφές χωριών

Στα τοπικά τμήματα του ΕΛΑΣ καταγράφεται μεγάλη συγκέντρω-ση Εβραίων κυρίως φυγάδες από την Αθήνα που προωθούνταν στην ανταρτοκρατούμενη περιοχή Η αντιπροσώπευση ήταν και ποι-οτική Σε επιτελικές θέσεις στην V Ταξιαρχία και την ΧΙΙΙ Μεραρχία του ΕΛΑΣ βρέθηκαν αντίστοιχα οι Θεσσαλονικείς Ίντο Σίμσι (laquoΜακα-μπήςraquo) και Αλβέρτος Μπενρουμπή οποίος ονομάστηκε ανθυπίατρος Ο Λουί Κοέν (laquoΚρόνοςraquo) από την Ξάνθη και ο Δαβίδ Μπρούδο από την Θεσσαλονίκη έκαναν θαύματα ως υπεύθυνοι της Επιμελητείας του Τάγματος Παρνασσίδας Οι Μα-νώλης Αρούχ και Αλβέρτος Κοέν (laquoΒλαδίμηροςraquo) έγιναν πασίγνωστοι ως γιατροί αντάρτικων ταγμάτων στην Φωκίδα laquoΟ Βλαδίμηρος όλη την ώρα στο πόδι γελαστός Έχανε το γέλιο του μόνο όταν είχε να κά-μει με δύσκολες περιπτώσεις τότε αφοσιωνόταν ολόκληρος να σώσει τον τραυματίαraquo (Δημήτρης Δημητρί-ου-Νικηφόρος)

Στους διακριθέντες ήταν οι Σαλ-βατώρ Μπακόλας (laquoΣωτήρηςraquo) Γιομτώβ Μοσέ και Ραφαήλ Μάλτης από τα Γιάννενα ο Μασλάχ Κοέν

ο Σίμος Βαλενστάιν από την ΕΠΟΝ Αθήνας ο Αθηναίος Ιάκωβος Γιου-σουρούμ και ο Θεσσαλονικιός Τζι-άκο Καράσσο στο 36 Σύνταγμα και ο 16χρονος αδελφός του Λουί Κοέν Γιτσχάκ (laquoΚρονάκοςraquo) Ο έφεδρος ανθυπολοχαγός Γιοχανάς Χατζής (laquoΣκουφάςraquo) από την Άρτα με τους Λεών Μείρ Μωσέ Κοέν (laquoΑνδρού-τσοςraquo) Άρη Καζέ (laquoΚολοκοτρώ-νηraquo) Βίκτωρ Μπατή Σλόμο Μα-τσίλ και έναν πολυβολητή ονόματι Καπόν πολεμούσαν στο ΙΙ Τάγμα του 34ου Συντάγματος Σχεδόν όλοι τραυματίστηκαν σε μάχες ενώ ο laquoΣκουφάςraquo έπεσε στη μεγάλη Μάχη της Άμφισσας (2 Ιουλίου 1944) ως διοικητής διμοιρίας Την υπέρτατη θυσία προσέφεραν ακόμα τρεις Ισ-ραηλίτες Ο Ροβέρτος Μητράνι (laquoΙπ-ποκράτηςraquo) φοιτητής ιατρικής από τις Σέρρες με τους Δαβίδ Κοέν από την Πρέβεζα και Δαβίδ Ρούσο από την Αθήνα σκοτώθηκαν μαζί με 29 ακόμα αντάρτες του Τάγματος Παρ-νασσίδας σε γερμανική ενέδρα στην Αγία Τριάδα Καλοσκοπής Φωκίδας

(5 Ιανουαρίου 1944) Τα οστά τους βρίσκονται σήμερα θαμμένα στο ίδιο σημείο ανακατεμένα με αυτά των χριστιανών συμπολεμιστών τους σαν υπόμνηση ενός ηρωικού και πανανθρώπινου ιδανικού

V ΕΒΡΑΙΟΙ πΟΛΕμΙΣΤΕΣ ΣΤΗ ΡΟυμΕΛΗ

Στοιχείο πολυβόλου του ΙΙ34 Τάγματος του ΕΛΑΣ σε βολή κάπου στη Φωκίδα Σκοπευτής ο Ραφαήλ Μάλτης από τα Ιωάννινα αριστερά ο Γιομτώβ Μωσέ (laquoΜαλαγιάςraquo) από τα Ιωάννινα και δεξιά ο Αλβέρτος Κοέν από την Αθήνα (Φωτ Αρχείο USHMM)

Ο Λουί Κοέν από την Ξάνθη με την χαρακτηριστική αντάρτικη γενειάδα υπεύθυνος Επιμελητείας στο Τάγμα Παρνασσίδας του ΕΛΑΣ Ασπρόπυργος Νοέμβριος 1944 (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ)

Ο εικοσάχρονος Ιάκωβος Γιουσουρούμ από την Αθήνα αντάρτης στο Ι Τάγμα του 36ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ)

Ο Ίντο Σίμσι (laquoΜακαμπήςraquo) από την Θεσσαλονίκη ως επιτελής της V Ταξιαρχίας του ΕΛΑΣ στο Λιδωρίκι Φωκίδας (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ)

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 12

Στην Ήπειρο η των γερμανι-κών μονάδων η δυσκολία του εδά-φους και η συνοχή των κοινοτήτων είχαν σαν αποτέλεσμα ελάχιστοι Γιαννιώτες και Αρτινοί να βρεθούν έξω από τον κλοιό που άρχισε να σχηματίζεται από τον Σεπτέμβριο του 1943 Από το 1942 στον τοπικό παράνομο Τύπο του ΕΑΜ συνέβα-λε τα μέγιστα ο τυπογράφος Αβραάμ Καλέφ-Εζρά Οι laquoαπείθαρχοιraquo νεα-ροί Σαμουήλ Κοέν και Σιών Μπα-κόλας πήραν την τολμηρή απόφαση να εγκαταλείψουν τα Ιωάννινα και έγιναν οι πρώτοι Εβραίοι αντάρ-τες (Οκτώβριος 1943) στην περιοχή Πωγωνίου Πέντε μήνες μετά τους ακολούθησαν οι εννιά δραπέτες του στρατοπέδου της Λάρισας Μωυσής Μιγιονής (Κατσαμπάς) Αβραάμ (Έμπης) Σβώλης Γεσουά Μάτσας Μιχάλης Βαλαής Μιχάλης Κοέν Ιακώβ Γκερσόν Χαΐμ Μάτσας Ελιασάφ Μάτσας και Σολομών Μάτσας Όλοι υπηρέτησαν στα συ-ντάγματα 15 85 και 340 του ΕΛΑΣ

από τα Ζαγοροχώρια έως την Άρτα Στην περιοχή των Ζαγορίων βρέθη-κε κι ο 20χρονος Ιάκωβος Μπαλέ-στρας ίσως ο μοναδικός Κερκυραί-ος που πέρασε στην Ήπειρο για να πολεμήσει τους Γερμανούς

Στον Εθνικό Δημοκρατικό Ελλη-νικό Σύνδεσμο (ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ) του Ναπολέοντα Ζέρβα οργανώθηκαν δύο γιατροί ο στρατιωτικός γιατρός Ερρίκος Λεβή που από τα κατεχό-μενα Γιάννενα έστελνε πληροφορίες στους αντάρτες μέχρι τον Μάρτιο του 1944 που εκοπίστηκε με την υπόλοιπη κοινότητα και ο Μιχαήλ Νεγρίν ο οποίος κατάφερε να βγει στο βουνό και μάλιστα περιέθαλψε Γερμανούς τραυματίες στη Μάχη της Μενίνας (17 Αυγούστου 1944)

Η κοινότητα Άρτας είχε επίσης φωτεινές εξαιρέσεις Σε όσους πή-ραν την απόφαση για το βουνό ήταν και ο γιατρός Λάζαρος Ελιέζερ με τους Ηλία και Ισαάκ Ελιέζερ που στα τέλη του 1943 ενώθηκαν με τους

Eαμίτες στη Χώσεψη Ο Ελιέζερ προσέφερε ιατρικές υπηρεσίες ενώ σε μάχες με τον ΕΛΑΣ πήραν μέρος και οι Τζάνι Μιζάν Σαμουήλ Σού-σης και Βιδάλ Μεγίρ Ιωσήφ Βιτάλ Τσαντίκος Σαδίκ και ο Σάββας Ίσ-σης που μεταπολεμικά εκτελέστηκε ως laquoκομμουνιστήςraquo Στην οργάνωση του ΕΔΕΣ στην πόλη της Άρτας δραστηριοποιήθηκε ο 16χρονος Εμίλ Σαμπάς που ένα βράδυ έσκισε

μόνος του όλες τις γερμανικές προ-κηρύξεις μέχρι το γερμανικό στρα-τιωτικό διοικητήριο εκπλήσσοντας τους χριστιανούς φίλους του Άλ-λοι Εδεσίτες ήταν ο Δαβίδ Ναχμίας που ανήκε στην προσωπική φρου-ρά του Ζέρβα και οι Δαβίδ Χατζής και Ιερεμίας Δανιήλ που έδρασαν στα Τζουμέρκα με την ομάδα του οπλαρχηγού Σπύρου Κολονίκη (Κα-ραμπίνα)

Vi maXHTeΣ ΚΑΙ δΙΑΝΟΟυμΕΝΟΙ ΣΤΗΝ ΗπΕΙΡΟ

Το αρχηγείο του 15ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ στο μοναστήρι της Αγίας Παρασκευής στο Βίκο Εκεί βρέθηκαν μεταξύ άλλων οι εβραίοι ΕΛΑΣΙΤΕΣ Σαμουήλ Κοέν Σιών Μπακόλας Ιακώβ Γκερσόν και Ιάκωβος Μπαλέστρας (Φωτογραφία Κώστα Μπαλάφα)

Ο Ιερεμίας Δανιήλ από την Άρτα (αριστερά) και ο Τάσος Τσέτης ως αντάρτες του ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ στα ελεύθερα Ιωάννινα Νοέμβριος 1944 (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ)

Φωτ 1 Σαμουήλ Κοέν από Ιωάννινα 15ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ (Προσωπική συλλογή Σαμουήλ Κοέν) Φωτ 2 Ελιασάφ Μάτσας από Ιωάννινα 340 Σύνταγμα του ΕΛΑΣ (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ) Φωτ 3 Λάζαρος Ελιέζερ από την Άρτα γιατρός του ΕΛΑΣ Ηπείρου (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ) Φωτ 4 Γεουντά Καλέφ-Εζρά από τα Ιωάννινα αντάρτης του ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ στην περιοχή Άρτας (Προσωπική συλλογή Τζων Καλέφ-Εζρά)

1

3

2

4

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 13

Εξίσου ισχυρές με τις σφαίρες ήταν οι λέξεις της Αντίστασης Χι-λιάδες προκηρύξεις και εκατοντάδες έντυπα κυκλοφορούσαν παράνομα σε χωριά και κατεχόμενες πόλεις Η αυστηρή λογοκρισία καθιστούσε επιτακτική την έκδοση αντιστασια-κών εφημερίδων και οι τυπογράφοι έδιναν το δικό τους αγώνα για την ενημέρωση και εμψύχωση του λαού

Ο Αβραάμ Καλεφ-Εζρά γεννή-θηκε το 1913 στα Ιωάννινα Λόγω γραφειοκρατικού λάθους κράτησε το παρωνύμιο της οικογένειας (Κα-λέφ-Εζρά) αντί του οικογενειακού επιθέτου (Μπαρούχ) Επιστρέφο-ντας από το αλβανικό μέτωπο ερ-γάστηκε στην εφημερίδα laquoΚήρυξraquo των Ιωαννίνων Το 1942 διέφυγε με ψεύτικο όνομα laquoΙωάννης Κωνστα-ντίνουraquo στα χωριά της Πρέβεζας και εντάχθηκε από τους πρώτους στο ΕΑΜ Από τις αρχές του 1943 ως την Απελευθέρωση έδρασε ως τυπογρά-φος στην ανταρτοκρατούμενη πε-ριφέρεια της Άρτας και υπεύθυνος έκδοσης εαμικών εφημερίδων όπως η laquoΔράσηraquo και ο laquoΜαχητήςraquo με έδρα το Βουλγαρέλι Ο μικρός αδελφός του Γεουντά ήταν επίσης στον εκ-δοτικό μηχανισμό της laquoαντίζηληςraquo οργάνωσης του ΕΔΕΣ στην Ήπειρο του ΕΔΕΣ Η εκτύπωση και διανομή προπαγανδιστικού υλικού είχε τε-ράστια σημασία για τα απομακρυ-σμένα χωριά της Ηπείρου Από το βουνό προσπάθησε επανειλημμένα να πείσει την κοινότητα των Ιωαν-νίνων να δραπετεύσει από την πόλη ήρθε μάλιστα σε σύγκρουση με τον Σαμπεθάι Καμπιλή Η τραγική μοίρα των Γιαννιωτών μεταξύ των οποίων και η μητέρα του τον βασάνιζε ως το τέλος της ζωής του το 1999

Ο Αρμάντο Μπεζές γεννήθηκε

το 1915 στη Θεσσαλονίκη σε οικο-

γένεια τυπογράφων Ο πατέρας του

Μπαρούχ Μπεζές εξέδιδε θρησκευ-

τικά βιβλία λαϊκά μυθιστορήμα-

τα και τη σατιρική εφημερίδα laquoΕλ

Μπουρλόνraquo (laquoΤο χοντρό αστείοraquo)

Στην Κατοχή ο Αρμάντο πήρε το

δρόμο του βουνού μεταφέροντας με

κίνδυνο της ζωής του μια χειροκίνη-

τη τυπογραφική μηχανή Αγωνίστη-

κε έκτοτε ως τυπογράφος στο ΕΑΜ

Θεσσαλίας με το ψευδώνυμο laquoΑντώ-

νης Μπεζέζηςraquo μέχρι την Απελευθέ-

ρωση Προκηρύξεις και εφημερίδες

ενημέρωναν και εμψύχωναν τους

χωρικούς που περίμεναν με αγωνία

τον laquoΑντώνηraquo Με τεράστιους κιν-

δύνους μετέφερε τον εκδοτικό εξο-

πλισμό διένειμε έντυπα και τον laquoΡι-

ζοσπάστηraquo σε όλα τα χωριά από τα

Άγραφα μέχρι τον Όλυμπο Σε μια

από τις ελάχιστες αφηγήσεις του το

1976 θυμόταν laquoΜια φορά σκάψαμε δυο σωστά δωμάτια στον Όλυμπο Μας ειδοποίησαν για εκκαθαρίσεις και έπρεπε να κρύψουμε το τυπο-γραφείο στο βουνό ή κάτω από το χώμαraquo Δούλεψε και στο τυπογρα-

φείο της ΠΕΕΑ Μετά τον πόλεμο

εγκαταστάθηκε στην Αθήνα όπου

συνέχισε το επάγγελμα του τυπο-

γράφου Όλη του η οικογένεια

εκτός από μία αδελφή χάθηκε στα

στρατόπεδα Το 1948 τύπωσε το

βιβλίο του Θεσσαλονικιού γιατρού

Ζακ Ματαράσσο Κι όμως όλοι τους δεν πέθαναν την πρώτη μαρ-

τυρία για το Ολοκαύτωμα στην ελ-

ληνική γλώσσα

Vii ΣΤΑ ΤυπΟΓΡΑΦΕΙΑ ΤΟυ ΒΟυΝΟυ

Ο Αβραάμ Καλέφ-Εζρά από τα Ιωάννινα με δύο κοπέλες που επέζησαν από τα στρατόπεδα το 1945 (Προσωπική συλλογή Τζων Καλέφ-Εζρά)

Ο Αρμάντο Μπεζές με τη σύζυγό του Μαρία Βαγενά το 1945 (Προσωπική συλλογή Ελένης Μπεζέ)

Φύλλο της εφημερίδας laquoΔράσηraquo της Νομαρχιακής Επιτροπής ΕΑΜ Άρτας στην έκδοση της οποίας συμμετείχε ο Αβραάμ Καλέφ-Εζρά (Συλλογή ΕΛΙΑ)

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 14

Στην περιοχή του Ολύμπου δρούσε η επίλεκτη Διλοχία Μηχα-νικού της Ι Μεραρχίας του ΕΛΑΣ με διοικητή τον ανθυπολοχαγό Αντώνη Αγγελούλη (laquoΒρατσάνοraquo) Στους 250 αντάρτες αυτής της ειδι-κής μονάδας ήταν και δύο Εβραίοι Ο Βιτάλ Σολομών Αελιών από την Θεσσαλονίκη και ο Εσδράς Βενι-αμίν Μωυσής από τη Λάρισα Ο Βιτάλ ήταν ο laquoπαλιόςraquo Γεννήθηκε στην Θεσσαλονίκη τον Οκτώβριο του 1917 πολέμησε στην Αλβανία

με το 67ο Σύνταγμα Πεζικού και

μετά τη συγκέντρωση της Πλατείας

Ελευθερίας (11 Ιουλίου 1942) επι-

στρατεύτηκε στα καταναγκαστικά

έργα της Καρυάς Πιερίας Δραπέ-

τευσε και έζησε κρυμμένος ως τον

Δεκέμβριο του 1942 που προσχώ-

ρησε στην πρώτη ομάδα του ΕΛΑΣ

στον νότιο Όλυμπο Ήταν ο πρώ-

τος Εβραίος παρτιζάνος σε όλη την

Ελλάδα Τον Ιανουάριο του 1943

εντάχθηκε στο νεοσύστατο Μηχα-

νικό Ολύμπου Αναδείχθηκε σε κα-

πετάνιο διμοιρίας μέλος του ΚΚΕ

και υπεύθυνο περισυλλογής υλικού

ενώ εξέδιδε τη χειρόγραφη εφημε-

ριδούλα της Διλοχίας με τίτλο laquoΤο

Ακαριαίονraquo εμπνευσμένο από τα

φιτίλια των εκρηκτικών Ο Εσδράς

γεννημένος το 1925 κρυβόταν με

την οικογένειά του στον Αμπελώνα

και αποφάσισε να ακολουθήσει το

τμήμα τον Απρίλιο του 1943 Ο ίδιος

έλεγε laquoΉμουνα 18 χρονών κι είχαν δει πολλά τα μάτια μου Όμως από δω και πέρα θα ζούσα πολλάraquo

Πράγματι από τον Μάρτιο του

1943 έως τον Οκτώβριο του 1944 οι

laquoμπουρλοτιέρηδες του Ολύμπουraquo

εκτέλεσαν 96 δολιοφθορές στην κοι-

λάδα των Τεμπών ανατινάζοντας

δεκάδες αμαξοστοιχίες χιλιόμετρα

σιδηροδρομικής γραμμής και τε-

χνικά έργα ενώ παράλληλα εμπλέ-

κονταν σε σκληρές μάχες με τους

Γερμανούς στα χωριά Ραψάνη Πυρ-

γετός Καλλιπεύκη Αμπελώνας (Κα-

ζακλάρ) Αργυροπούλι (Καρατζόλ)

και αλλού Οι γερμανικές απώλειες

μετρήθηκαν σε εκατοντάδες νεκρούς

και χιλιάδες τόνους υλικού

Στις 6 Μαΐου 1944 η Διλοχία συ-

νέδεσε τη δράση της με την υπερά-

σπιση των Εβραίων όταν η διμοιρία

του Βιτάλ εξόντωσε στη θέση laquoΚα-

ράλακκαςraquo Ολύμπου ένα γερμανικό

εκκαθαριστικό απόσπασμα που είχε

εξορμήσει από τη Λάρισα αιφνιδιά-

ζοντας τις οικογένειες Μάρκου Γκα-

νή Ιωσήφ Οβαδία Μωυσή Μαγρί-

ζου και Γεουδά Κοέν που κρύβονταν

κοντά στο χωριό Καρυά Με τους

αντάρτες συμπολέμησαν και αρκετοί

από τους διωκόμενους Οι ελληνικές

απώλειες ήταν 8 νεκροί αντάρτες

και τουλάχιστον 3 νεκροί Εβραίοι

Εκτός από πολεμικός θρίαμβος η

laquoΜάχη του Καράλακκαraquo απαθανα-

τίστηκε ως ένα από τα συμβολικότε-

ρα συμβάντα στην κατοχική ιστορία

των Ελλήνων Εβραίων

ViiΙ ΟΙ μπΟυΡΛΟΤΙΕΡΗδΕΣ ΤΟυ ΟΛυμπΟυ

Ο Βιτάλ Αελιών σε φωτογραφία ταυτότητας το 1945 (Προσωπική συλλογή Ζουλί Αελιών)

Ο Εσδράς Βεναμίν Μωυσής από τη Λάρισα με τη στολή του αντάρτη του Μηχανικού το 1945 (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ)

Διωκόμενοι Εβραίοι της Λάρισας στη θέση laquoΚαράλακκαςraquo Ολύμπου όπου διεξήχθη η μεγάλη μάχη της 6ης Μαΐου 1944 (Προσωπική συλλογή Ρούλας Κονέ)

Αντιεαμική προπαγανδιστική προκήρυξη με αφορμή τα συνεχιζόμενα σαμποτάζ στη σιδηροδρομική γραμμή από τους αντάρτες 1943 (Προσωπική συλλογή Μίμη Χριστοφιλάκη)

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 15

iX πΟΡΤΡΕΤΑ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚωΝ

δΑΝΕΛΟΣ ΑΛΧΑΝΑΤΗΣΟ Δανέλος Αλχανάτης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1922 Τελείωσε το ιστορικό Θrsquo Γυμνάσιο Αρρένων στην πλατεία Κουμουνδούρου και εισήχθη στην Αρχιτεκτονική Σχολή του Εθνικού Μετσοβίου Πολυ-τεχνείου Όταν οι Γερμανοί καταλάμβαναν την Αθήνα τελείωνε το πρώτο έτος Με τα φοιτητικά αμφιθέατρα σε αναβρασμό ήταν αδύνατο να μεί-νει έξω από την Αντίσταση Στις αρχές του 1942 στρατολογήθηκε στο ΕΑΜ από τον συμφοιτητή του Νείλο Μαστραντώνη αριστού-χο σπουδαστή και ήρωα του ελληνοϊταλικού πόλεμου Ο ενθουσιώ-δης Δανέλος ανέλαβε να συγκροτήσει το παρακλάδι του ΕΑΜ για τους Εβραίους στο οποίο κατάφερε να συσπειρώσει αρκετούς ομό-θρησκούς του αρχίζοντας από τους παιδικούς του φίλους Μωύς Γιουσουρούμ Ζακίνο Κοέν Ρομπέρτο Γιακάρ Σίμο Βαλενστάιν και άλλους Πρόκειται για μια από τις ελάχιστες οργανωμένες εβραϊ-κές αντιστασιακές πρωτοβουλίες στην κατεχόμενη Ελλάδα Η ομά-δα απειθαρχούσε στα κελεύσματα της κοινότητας σχεδίαζε τρόπους αντίστασης και συμμετείχε σε όλες τις μεγάλες κινητοποιήσεις και διαδηλώσεις στην πρωτεύουσα ως κομμάτι του ΕΑΜ Νέων και αρ-γότερα της ΕΠΟΝ Τον Οκτώβριο του 1943 άρχισε να υφαίνεται ο γερμανικός κλοιός γύρω από τους Εβραίους της Αθήνας Ο Δανέλος χρησιμοποίησε το ψεύτικο όνομα laquoΘανάσης Σταματούκοςraquo και κρύφτηκε στο Πυριτι-δοποιείο (Αιγάλεω) Η γειτονιά τους προστάτεψε γνωρίζοντας πως ήταν Εβραίοι Καθώς τα μπλόκα των Ταγμάτων Ασφαλείας επεκτεί-νονταν στις αθηναϊκές συνοικίες διέφυγε με τη βοήθεια του ΕΑΜ στην Ερέτρια μαζί με τα αδέλφια του και την οικογένεια του θείου του Λεών Αζούβι Τον Δεκέμβριο του 1943 προσχώρησε στο 7ο Σύ-νταγμα του ΕΛΑΣ Εύβοιας με έδρα τη Στενή Εκεί υπηρετούσαν ήδη οι Χαλκιδαίοι Λεών Αμάρ Σαμίκος Φόρνης κά Πήρε μέρος σε πολ-λές μάχες υπό τις διαταγές των ντόπιων καπετάνιων Γιώργου Δουα-τζή (laquoΌθρυraquo) και Βαγγέλη Καραμιχάλη (laquoΒύρωναraquo) Λόγω των φρο-νημάτων του εξορίστηκε για δύο χρόνια στην Ικαρία (1947-1949) και υπηρέτησε στρατιώτης ως laquoπολιτικά ανεπιθύμητοςraquo Εργάστηκε ως αρχιτέκτονας μηχανικός ενώ αφιέρωσε όλη του τη ζωή στην κοινοτική οργάνωση των Ελλήνων Εβραίων Μετά την Απελευθέρωση συγκρότησε τον laquoΣύλλογο Ισραηλιτών Φοιτητώνraquo και αναμίχθηκε ενεργά στην ανασυγκρότηση της Ισραηλιτικής Κοι-

νότητας Αθήνας Συμμετείχε στα διοικητικά συμβούλια της Κοινό-τητας από το 1960 ως πρόεδρος την περίοδο 1980-1995 ενώ διε-τέλεσε και πρόεδρος του ΚΙΣ (1977-1978) Έφυγε από τη ζωή τον Αύγουστο του 2012

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 16

ΑΛΛΕΓΡΑ KaπΕΤΑΗ πιο laquoπολιτικήraquo μορφή των αντιστασιακών Εβραίων γεννήθηκε στις 17 Ιανουαρίου 1916 στα Τρίκαλα Ήταν η δεύτερη κόρη του Δα-βίδ Φελούς και της Μαρίκας Κοέν Πρώτη ήταν η Λουίζα (1914) και μικρότερος ο Ηλίας (1920) Η ταραγμένη εποχή στην οποία μεγάλω-σε και η ανάμειξη της οικογένειας με τα κοινά καθόρισε την κομμα-τική της ένταξη από πολύ μικρή ηλικία Ο θείος της Ραφαήλ Φελούς διετέλεσε γραμματέας του ΚΚΕ στα Τρίκαλα τη δεκαετία του rsquo20 και ήταν από τους υποκινητές μιας από τις πρώτες απεργίες στην Ελλά-δα το μεγάλο αγροτικό συλλαλητήριο των Τρικάλων (Φεβρουάριος 1925) Η οικογένεια κατέφυγε στο Βόλο όπου η Αλλέγρα εντάχθηκε στην Ομοσπονδία Κομμουνιστικών Νεολαιών Ελλάδας (ΟΚΝΕ) και παντρεύτηκε τον επιχειρηματία Ραφαήλ Καπέτα Την περίοδο της Δικτατορίας της 4ης Αυγούστου εξορίστηκε στην Κίμωλο και την Φολέγανδρο μαζί με σημαίνοντα στελέχη του ΚΚΕ Ο πρώτος της ξά-δελφος Μηνάς Καμπελής πέθανε εξόριστος στον Άη-Στράτη το 1941 Με την κατάρρευση του Μετώπου το 1941 οι εξόριστοι στην Φο-λέγανδρο διέφυγαν στην Αθήνα και ασχολήθηκαν με την ανασυ-γκρότηση του Κομμουνιστικού Κόμματος Η Αλλέγρα συμμετείχε στις παράνομες εργασίες της 6ης Ολομέλειας που κήρυξε την ένοπλη αντίσταση κατά των κατακτητών Μετά την ίδρυση του Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου (ΕΑΜ) στις 27 Σεπτεμβρίου 1941 στάλ-θηκε στη γενέτειρά της και πρωτοστάτησε στη δημιουργία Εαμικών οργανώσεων στη Δυτική Θεσσαλία Το 1942-1944 διέσχιζε ακατά-παυστα την κεντρική Ελλάδα συγκροτώντας οργανώσεις και διετέ-λεσε γραμματέας της laquoΕθνικής Αλληλεγγύηςraquo Θεσσαλίας ένα είδος laquoΕρυθρού Σταυρούraquo του ΕΑΜ στα καθήκοντα του οποίου ήταν η προστασία των φυλακισμένων αγωνιστών των καταδιωκόμενων των πυροπαθών και φυσικά των Εβραίων Εκλέχθηκε τακτικό μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ το 1945 Στον Εμφύλιο Πόλεμο η Αλλέγρα ακολούθησε τη μοίρα των Ελλή-νων κομμουνιστών Το 1945 παντρεύτηκε τον γιατρό Τάκη Σκύφτη από τον Βόλο που ήταν χειρουργός στην Ι Μεραρχία του ΕΛΑΣ και μαζί διέφυγαν στο βουνό Διετέλεσε υπεύθυνη γυναικών και Πολιτι-κός Επίτροπος στο Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας (ΔΣΕ) στην Θεσ-σαλία μαζί με τον Χαρίλαο Φλωράκη Το 1949 πήρε το δρόμο της πολιτικής προσφυγιάς στην Ανατολική Γερμανία Επαναπατρίστηκε

τη δεκαετία του rsquo70 Έως τον θάνατό της τον Φεβρουάριο του 2011 ήταν ενεργή στα πολιτικά δρώμενα και τις ιστορικές συζητήσεις για τη δεκαετία του rsquo40

δΑΒΙδ μπΡΟυδΟΟ Δαβίδ Μπρούδο γεννήθηκε στην Θεσσαλονίκη τον Απρίλιο του 1924 Ο πατέρας του Μορδοχάι ήταν ραββίνος Το 1942 απογράφηκε για καταναγκαστική εργασία και τον Φεβρουάριο του 1943 στάλθη-κε στα σιδηροδρομικά έργα της Καρυάς Λοκρίδας όπου εργάζονταν 300 ακόμα Θεσσαλονικείς Εβραίοι Η πείνα και η κακομεταχείριση τον ώθησαν να δραπετεύσει από το εργοτάξιο-κολαστήριο Με τον φίλο του Ροβέρτο Μητράνι από τις Σέρρες διέφυγαν στο βουνό και συνάντησαν το Αρχηγείο Παρνασσίδας του ΕΛΑΣ που τους δέχτη-κε αμέσως στις γραμμές του Ήταν οι πρώτοι Εβραίοι αντάρτες στη Στερεά Ελλάδα Το ημερολόγιο έγραφε 14 Μαΐου 1943 Μετά τη Μάχη της Παύλιανης (3 Ιουνίου 1943) εναντίον των Ιταλών ο Δαβίδ εντάχθηκε στην Επιμελητεία Για να ανεφοδιάζει τακτικά το τμήμα του με τρόφιμα ο ακούραστος εικοσάχρονος με τα χαρα-κτηριστικά μυωπικά γυαλιά ταξίδευε χειμώνα-καλοκαίρι στα πεδι-νά συγκέντρωνε τρόφιμα και υποζύγια και επέστρεφε στα αντάρ-τικα λημέρια Ο καπετάνιος του Δημήτρης Δημητρίου (Νικηφόρος) έγραψε γι αυτόν laquoΜrsquo ένα πιστολάκι στην τσέπη άλλοτε αντάρτης άλλοτε αδιάφορος πολίτης κατέβαινε παντού και μες στους Γερμα-νούς και μας έστελνε ότι μπορεί να φανταστεί κανείς Και οι άλλοι συναγωνιστές που είχαμε στην επιμελητεία ήσαν δυνατοί στη δου-λειά τους αλλά ο Δαβίδ ήταν διάολος σωστός ndashlaquoΣυναγωνιστές έλεγε στους υπεύθυνους δε θα φύγω από δω αν δε μου δώσετε τρόφιμα Έχω εντολή με άδεια χέρια να μη γυρίσω αλλά και ζητήματα μαζί σας να μη δημιουργήσω Εγώ τρόφιμα θέλω Ότι δε τον συνέφερνε έκανε τον κουφό και τον στραβό Κατάφερε και κουβάλησε καραβά-νια γεμάτα σιτάρια ρεβύθια λάδι ως το Δαδί (Αμφίκλεια) που ήταν γεμάτο Γερμανούςraquo Αρκετές φορές έφτανε ως την Ελευσίνα και τα περίχωρα της Αθήνας μεταφέροντας πίσω στον Παρνασσό αυτόμα-τα και χειροβομβίδες σε σιδερένια δοχεία γάλακτος Ο πολυμήχανος αντάρτης ξεχώριζε και στην εμφάνιση Στις κατοχι-κές φωτογραφίες φορά παντα τη στολή και το πηλίκιο του Γερμανού

αξιωματικού που είχε σκοτώσει ο ίδιος στο Κηφισοχώρι (Τιθορέα) Aπό τα 13 μέλη της οικογένειας Μπρούδο που εκτοπίστηκαν στο Άουσβιτς δεν επέστρεψε κανείς Στον Εμφύλιο καταδικάστηκε σε θάνατο και έμεινε σε διάφορες φυλακές μέχρι το 1955 Με προσω-πική παρέμβαση του Μπεν Γκουριόν απελάθηκε από την ελληνική κυβέρνηση στο Ισράηλ όπου ζει μέχρι σήμερα Είναι μέλος της laquoΠα-νελλήνιας Οργάνωσης Αγωνιστών Εθνικής Αντίστασης (ΠΟΑΕΑ)raquo και της laquoFederation Internationale de la Reacutesistance (FIR)raquo

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 17

ζΑΚ ΚωΣΤΗΣΗ αντιστασιακή δράση του Ζακ Κωστή αγγίζει τα όρια του μυθι-στορήματος Γεννημένος στην Χαλκίδα το 1912 από τους Μοσών και Χανά Κωστή με σπουδές νομικής είναι ο μόνος Έλληνας Εβραίος που συμμετείχε στην Οργάνωση laquoΑπόλλωνΥβόννηraquo το μεγαλύτε-ρο δίκτυο πληροφοριών και δολιοφθορών στην κατεχόμενη Ελλάδα Δύο γερμανοεβραίοι ο Πέτρος Μόρδος και ο Ούλριχ Βελς έδρασαν επίσης ως πληροφοριοδότες Από τον Ιανουάριο του 1943 το εμπορι-κό γραφείο του Ζακ στην οδό Κολοκοτρώνη 43 ήταν βασικό σημείο συνάντησης της οργάνωσης στο κέντρο της Αθήνας Ως μέλος της ομάδας του Γεράσιμου Παλούμπη και του laquoσαμποτέρ-φάντασμαraquo Γεώργιου Βαρνακιώτη ο Ζακ συμμετείχε σε πολλά σαμποτάζ στο λιμάνι του Πειραιά Ανάμεσα στα κατορθώματα της ομάδας ήταν η ανατίναξη του φορτηγού πλοίου laquoΣάντα Φεraquo ή laquoπλοίο του διαβό-λουraquo στο Κερατσίνι η ανατίναξη του οπλιταγωγού Β103 (21 Ιουνίου 1943) των ρυμουλκών laquoΤιτάνraquo και laquoΗρακλήςraquo και του μεταγωγικού Κ273 Ο Ζακ περνούσε πολλές ώρες στο laquoστρατηγείοraquo της Κολοκοτρώνη ώσπου τον Σεπτέμβριο του 1943 η διεύθυνση προδόθηκε laquoΟι Γερμα-νοί μπλοκάρουν το γραφείο της Κολοκοτρώνη Όλοι έχουν φύγει Ο Ζακ Κωστής παραμένει Δε φοβήται Συλλαμβάνεται Αντιμετωπίζει τους Γερμανούς με αφάνταστη ψυχραιμία Οι Γερμανοί εξαγριώνο-νται Τον δέρνουν και τον οδηγούν συνοδεία στην Γκεστάπο Πει-ραιώς όπου και τον ανακρίνουν εξαντλητικάraquo (Τα Νέα 971946) Ο συνεργάτης του Νίκος Αδάμ εκτελέστηκε ο ίδιος κατόρθωσε να διαφύγει Σύντομα απέκτησε πρόσθετο λόγο να περάσει στην πα-ρανομία Λίγες μέρες μετά κηρύχθηκε ο διωγμός των Εβραίων στην Αθήνα και ο Ζακ αναγκάστηκε να εξαφανίσει τα ίχνη του Κρύβεται στο Λιόπεσι (Παιανία) από τους Βαγγέλη Σιδέρη και Σταύρο Μπατά που συνδέονταν φιλικά με τον γαμπρό του Ηλία Δέντε Δίπλα στο σπίτι ήταν γερμανικό φυλάκιο laquoΚρατώντας τσίλιες ο λεβεντόγερος Βαγγέλης εγώ ξεσφράγιζα το ραδιόφωνο και άκουγα ειδήσεις από Λονδίνο και Κάιροraquo θα γράψει χρόνια αργότερα ο ίδιος Η δράση του ως σαμποτέρ συνδέσμου και πληροφοριοδότη στην laquoΕΟΠΔ Απόλλωνraquo αναγνωρίστηκε το 1949 από το Υπουργείο Στρατιωτικών ως ισοδύναμη με laquoεννιάμηνη υπηρεσία εν τη ζώνη επαφήςraquo και του απονεμήθηκε ο βαθμός του συνταγματάρχη Το 1968 κατέγραψε τις αναμνήσεις του από την Κατοχή σε ένα σπάνιο βιβλίο με τίτλο laquoΠτυ-χέςraquo που κοσμεί σήμερα τη συλλογή του ΕΜΕ

ΙωΣΗΦ ΝΙΣΣΗμΟ Ιωσήφ Νισσήμ είδε το πρώτο φως στην οδό Σαρανταπόρου στην Θεσσαλονίκη στις 22 Φεβρουαρίου 1919 Ήταν το τέταρτο παιδί της οικογένειας του εμπόρου Γαβριήλ Νισσήμ και της Μαρίας Αμπαστά-δο και μεγάλωσε σε ένα γαλλόφωνο σπίτι με καλή παιδεία Υπηρε-τούσε ως δόκιμος στη Σχολή Εφέδρων Αξιωματικών Πεζικού όταν ήχησαν οι σειρήνες της 28ης Οκτωβρίου Αγαπώντας τη στρατιωτική ζωή και μισώντας διπλά τους Γερμανούς ως Εβραίος και Έλληνας στρατιώτης αποφάσισε να συνεχίσει τον πόλεμο έστω και μόνος του Τις μέρες της γερμανικής εισβολής βρέθηκε μαζί με συναδέλφους του σε ένα καΐκι με προορισμό την Κρήτη Μετά την ηρωική άμυνα στο νησί επιβιβάστηκε στο βρετανικό καταδρομικό HMS Warspite και έφτασε στο λιμανι της Αλεξάνδρειας μετά από δυο μέρες που του φάνηκαν αιώνας εξαιτίας των συνεχών βομβαρδισμών από τα Στού-κας Στη Μέση Ανατολή ντύθηκε ξανά το χακί και ξεκίνησε μια μυθιστο-ρηματική ζωή Το καλοκαίρι του 1942 εντάχθηκε εθελοντικά στον laquoΙερό Λόχοraquo του συνταγματάρχη Χριστόδουλου Τσιγάντε Ήταν ο μόνος Εβραίος σε αυτή την μονάδα των 300 Ελλήνων που εκπαι-δεύτηκαν σε στρατόπεδο της Χάιφα ως επίλεκτοι laquoκομμάντοςraquo για καταδρομές πτώσεις με αλεξίπτωτο μάχες εκ του συστάδην ανα-τινάξεις κά Μετά τη Μάχη του Ελ Αλαμέιν (Οκτώβριος 1942) και την απόκρουση του Ρόμμελ ο Λόχος εντάχθηκε στη Φάλαγγα του Γαλλου στρατηγού Λεκλέρκ Ως γαλλομαθής ο Ιωσήφ εκτελούσε χρέη συνδέσμου κατά τις επιχειρήσεις κατά των Γερμανών στην Τυ-νησία Στην κρίσιμη Μάχη του Κσαρ Ριλάν (10-19 Μαρτίου 1943) το τζιπ όπου επέβαινε ανατινάχτηκε από νάρκη Για τον τραυματισμό του και την προσπάθειά του να σώσει έναν τραυματία Σενεγαλέζο στρατιώτη παρασημοφορήθηκε με την ανώτερη διάκριση το Χρυ-σούν Αριστείο Ανδρείας Ήταν η μεγαλύτερη τιμή σε Έλληνα μαχητή

εβραϊκού θρησκεύματος στον Βrsquo Παγκόσμιο Πόλεμο Εκτός από την επιχείρηση στη Σάμο (Οκτώβριος 1943) και την εντυπωσιακή εκκένω-ση 14000 Ιταλών αιχμαλώτων στην Τουρκία ο Ιωσήφ πήρε μέρος σε αναρίθμητες επιχειρήσεις και καταδρομές στην Βόρειο Αφρική από τον Λίβανο μέχρι την Κυρηναϊκή και αποστρατεύτηκε το 1945 με το βαθμό του ανθυπολοχαγού Στην Αθήνα ξαναβρήκε τους γονείς και τα τρία αδέλφια του Ηλία Ερρίκο και Δώρα που είχαν κρυφτεί Μόνο η μεγαλύτερη αδελφή Ρασέλ χάθηκε στο Άουσβιτς μαζί με συνολικά 80 μέλη των οικογενειών Αμπαστάδο Ασσέο και Νισσήμ Το 1947 παντρεύτηκε τη Ζαν Αροέστι μια Θεσσαλονικιά Εβραία που είχε γνωρίσει σε στρατόπεδο προσφύγων στο Χαλέπι της Συρίας κατά τη διάρκεια του Πολέμου Μετανάστευσαν στην Ιταλία όπου και ζουν μέχρι σήμερα

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 18

ΛΕωΝ ΒΑΡωΝΗ ζωή του Λέων Βαρών ξεκίνησε τον Δεκέμβριο του 1920 τις μέρες του Χανουκά στο Γκελί Μπολού (Καλλίπολη) της Ανατολικής Θρά-κης Το εβραϊκό του όνομα ήταν Γεουδά και ήταν γιος του Κερίδο Βαρών και της Όρο Κοέν μιας τυπικής ισπανοεβραϊκής οικογένειας με οθωμανική κουλτούρα Με την ελληνοτουρκική ανταλλαγή πλη-θυσμών εγκαθίστανται στην Καβάλα όπου γεννιούνται τα αδέλφια του Σαμουήλ Σουλτάνα-Σουζάνα και η μικρότερη η Σάρα που χάθηκε 10 χρονών Στην πολλαπλή ταυτότητα του νεαρού προστέ-θηκαν η ελληνικότητα και η συνείδηση του πρόσφυγα Αποφοίτησε από τη Μέση Εμπορική Σχολή Καβάλας και εργάστηκε σε διάφορες δουλειές για να ενισχύσει την φτωχή οικογένεια Η συνέχεια είναι γνωστή από σποραδικές αφηγήσεις Στις 14 Μαΐου 1942 συνελήφθη από τους Βουλγάρους και μεταφέρθηκε σε στρα-τόπεδο εργασίας στην Γκάρα Μπελίτσα κοντά στον σιδηροδρομι-κό σταθμό Δέκα μήνες αργότερα το τρένο στο οποίο επέβαιναν οι εκτοπισμένοι Εβραίοι της Καβάλας ndashκαι η οικογένειά τουndash που εξο-ντώθηκαν στην Τρεμπλίνκα πέρασε από την Γκάρα Μπελίτσα και μπροστά στα μάτια του Λέων Τότε ξεκίνησε η αντίστασή του Το καλοκαίρι δραπέτευσε με τον ξάδελφό του Μπίνιο Μεβοράχ κολύ-μπησαν τον Στρυμώνα και έφτασαν στην άδεια από Εβραίους Κα-βάλα Άγνωστο πώς ο Λέων διέφυγε στην Αθήνα και τη νύχτα του Γιομ Κιπούρ του 1943 βρέθηκε μαζί με άλλους 8 Εβραίους μεταξύ των οποίων και η οικογένεια Ντανιέλ Βαϊνστάιν σε ένα φορτηγό του ΕΑΜ με προορισμό την Πελοπόννησο Εντάχθηκε αμέσως στο 11ο Σύνταγμα Αρκαδίας του ΕΛΑΣ ως σύνδεσμος στην περιοχή Αράχω-βας Κερασίτσας Δολιανών και Κοσμά ενώ οι λογιστικές του γνώ-σεις τον έκαναν πολύτιμο στέλεχος στην Επιμελητεία του Αντάρτη (ΕΤΑ) Στην ταυτότητά του προστίθενταν τώρα και οι αριστερές ιδέες Στην περιοχή του Άστρους γνώρισε την οικογένεια του Ισαάκ Ρούσσο από την Θεσσαλονίκη που κρυβόταν στο χωριό Πλάτανος και συνδέθηκε με την κόρη Σέλλη Μετά τη Συμφωνία της Βάρκιζας επέστρεψε στην Καβάλα όπου άνοιξε εμπορικό κατάστημα όμως το στίγμα του laquoκομμουνιστήraquo τον καταδίωκε Στις 20 Αυγούστου του 1948 συνελήφθη στην Πάτρα ενώ προσπαθούσε να διαφύγει με καΐκι στην Παλαιστίνη μέσω Τερ-γέστης δικάστηκε και φυλακίστηκε για δύο χρόνια μετά τη στρα-

τιωτική του θητεία Τον Αύγουστο του 1952 παντρεύτηκε τη Σέλλη Ρούσσο στην Αθήνα και ίδρυσαν μαζί τη βιοτεχνία εσωρρούχων ΣΕΛ-ΒΑ Απέκτησαν δύο κόρες την Όρο-Οντέτ και τη Λουίζα Ο αιφνίδιος θάνατός του επήλθε στις 26 Σεπτεμβρίου 1991 Τον Δεκέμβριο του 1991 εκδόθηκε η ποιητική του συλλογή Οδός Πτολεμαίων σε επιμέλεια της κόρης του Οντέτ

μΑΝωΛΗΣ ΑΡΟυΧΟ αντάρτης-γιατρός γεννήθηκε στην Θεσσαλονίκη το 1914 το τέταρ-το παιδί μιας παραδοσιακής εβραϊκής οικογένειας Έχασε τον πατέ-ρα του Ιωσήφ όταν ήταν έφηβος Τελείωσε το δημοτικό της Allience Israelite Universelle και το Βrsquo Γυμνάσιο Αρρένων Θεσσαλονίκης Ολο-κλήρωσε τις σπουδές του στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και στρατεύτηκε λίγο πριν την κήρυξη του ελληνοϊταλικού πολέμου Παρέμεινε στην Θεσσαλονίκη όπου συγκροτήθηκε έμπεδο για την οργάνωση υγειονομικής υπηρεσίας του Γrsquo Σώματος Στρατού Τον Απρίλιο του 1941 ακολούθησε τη μεταφορά του νοσοκομείου στο νότο και παρέμεινε για λίγο στην Αθήνα προτού επιστρέψει στη γερμανοκρατούμενη πια ΘεσσαλονίκηΕργάστηκε για λίγο στο Δημοτικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης Ένα περιστατικό με Γερμανούς στρατιώτες τον τάραξε τόσο που εγκα-τέλειψε τη γενέτειρά του Στην Αθήνα διέξοδο στο ζόφο της πείνας και της τρομοκρατίας έδινε το φοιτητικό συσσίτιο του Αγίου Νικο-λάου Πευκακίων και διάφοροι ελληνοεβραϊκοί πυρήνες που συγκρο-τήθηκαν από το ΕΑΜ Αναμίχθηκε στις πρωτοβουλίες φυγάδευσης πολλών οικογενειών και του αρχιραββίνου Μπαρζιλάι και τελικά εγκατέλειψε κι ο ίδιος την πόλη Στα Δερβενοχώρια της Πάρνηθας προσκολλήθηκε στο 34ο Σύνταγμα Αττικοβοιωτίας του ΕΛΑΣ και έγινε ο γιατρός του ΙΙ Τάγματος του Συντάγματος με καπετάνιο τον Κώστα Αντωνόπουλο (laquoΚρόνοraquo) Τον Δεκέμβριο του 1943 το τάγμα εγκατστάθηκε στην Παρνασσίδα Ο Μανώλης απέδειξε αναρίθμητες φορές την αξία και το θάρρος του εξετάζοντας αρρώστους χειρουρ-γώντας τραυματίες και ακολουθώντας όλες τις μάχες ως υπεύθυνος πρώτων βοηθειών Το ΙΙ34 Τάγμα ήταν από τις πιο εμπειροπόλεμες μονάδες του ΕΛΑΣ με συνολικά 80 νεκρούς και διπλάσιους τραυμα-τίες και ο Μανώλης ένας από τους πιο δραστήριους αντάρτες-για-τρούς Ακόμη κι όσοι δεν έμαθαν ποτέ το όνομά του θυμούνταν έναν πολύτιμο laquoΕβραίο συναγωνιστήraquo που έσωζε ζωές Τον Οκτώβριο του 1944 προβιβάστηκε σε γιατρό του 34ου Συντάγματος όπου έμεινε ως τη Συμφωνία της Βάρκιζας (Φεβρουάριος 1945)

Μεταπολεμικά συνέβαλλε σημαντικά στο τιτάνιο έργο αποκατάστα-σης των πληγωμένων κοινοτήτων Στην Αθήνα ίδρυσε με άλλους Εβραί-ους γιατρούς την laquoΕπιτροπή Κοινωνικής Αρωγήςraquo για την φροντίδα των μελών της κοινότητας και οργάνωσε κατασκηνώσεις μεριμνώντας για ζητήματα διατροφής και περίθαλψης παιδιών και νέων Το 1952 πα-ντρεύτηκε την Λίλη Πάρδο από την Θεσσαλονίκη και απέκτησαν δύο κόρες την Αλίκη και τη Νέλλη Πέθανε τον Νοέμβριο του 1997

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 19

μωυΣ ΓΙΟυΣΟυΡΟυμΟ Μωύς Γιουσουρούμ ανήκει σε μια ιστορική ελληνοεβραϊκή οικογέ-νεια Ο παππούς του Μποχώρ ήρθε από τη Σμύρνη στην Αθήνα το 1860 και άνοιξε παλαιοπωλείο στη γωνία Καραϊσκάκη και Ερμού Το όνομα laquoΓιουσουρούμraquo καθιερώθηκε έκτοτε ως συνώνυμο της πε-ριοχής γύρω από το Μοναστηράκι Ο γιος του Νώε ταξίδεψε το 1913 στη Θεσσαλονίκη όπου παντρεύτηκε την αγαπημένη του αθηναία Μαζαλτώβ Χαμπίμπ που τον είχε ακολουθήσει Εκεί γεννήθηκαν ο Ισαάκ και ο Λεών Το 1917 η οικογένεια επέστρεψε στην Αθήνα αγόρασε το σπίτι στο Θησείο και γέννησε τέσσερα ακόμα παιδιά τον Μωύς (1920) τον Ιάκωβο την Τζόγια και την Στερίνα Ο Μωύς τελείωσε το Θ΄ Γυμνάσιο Αρρένων και σπούδασε στην οδο-ντιατρική σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών Στον Ελληνοϊταλικό Πόλεμο υπηρετούσε στον Ερυθρό Σταυρό ως ειδικευμένος ναρκωτής και έλαβε μέρος στη Μάχη της Κρήτης στον τομέα του Ηρακλείου μαζί με τον αδελφό του Ιάκωβο Οργανώθηκε σύντομα στο ΕΑΜ και πρωτοστάτησε στη δημιουργία φοιτητικών εβραϊκών πυρήνων της οργάνωσης στην πρωτεύουσα Με την έξοδο των Αθηναίων στο βου-νό (Σεπτέμβριος 1943) βρέθηκε στα Δερβενοχώρια της Πάρνηθας και πήρε το βάπτισμα του πυρός στις γερμανικές εκκαθαριστικές επιχει-ρήσεις του Οκτωβρίου Εντάχθηκε στον ΕΛΑΣ ως laquoΓιώργος Γαζήςraquo και ακολούθησε το Τάγμα Παρνασσίδας στην Φωκίδα Ο Ιάκωβος εντάχθηκε στο γειτονικό 36ο Σύνταγμα Τον Ιανουάριο του 1944 με εντολή της V Ταξιαρχίας του ΕΛΑΣ πέρασε στην Πελοπόννησο και τοποθετήθηκε στο 6ο Σύνταγμα Κορίνθου Εκεί αρχίζει η σημαντικό-τερη φάση της αντιστασιακής του ζωής Χάρη στην οργανωτικότητά του του ανατέθηκε η ευθύνη όλης της παραλιακής ζώνης ως προω-θημένο αντάρτικο φυλάκιο με έδρα στη Ζαρούχλα και την Ακράτα Συγκρότησε κινητή ομάδα που συνέλεγε πληροφορίες κατέστρεφε τηλεγραφικούς στύλους και σιδηροδρομικές γραμμές και εγκαθι-στούσε τηλεφωνικές συνδέσεις με τα ορεινά χωριά Το καλοκαίρι οργάνωσε μόνιμο Φρουραρχείο στη Λυκοποριά (Φ8) Μετά τις τελευταίες εκκαθαριστικές των Γερμανών τον Αύγουστο συνάντησε το Σύνταγμα στην ελεύθερη πια Κόρινθο Μετά την πα-ράδοση των όπλων του ΕΛΑΣ επέστρεψε στο Θησείο Με την ίδια αίσθηση καθήκοντος που επέδειξε στην Κατοχή πολέμησε με τον

Εθνικό Στρατό στον Εμφύλιο Πόλεμο (1947-1950) και παρασημοφο-ρήθηκε με το Αργυρούν Αριστείο Ανδρείας και τον Πολεμικό Σταυρό Ζει στην Αθήνα

μωυΣΗΣ μΑΤΑΘΙΑΣΟ Μωυσής Ματαθίας γεννήθηκε στις 29 Ιουνίου 1919 στο Βόλο Ήταν γιος του εμπόρου Ματαθία Ματαθία με καταγωγή από τα Ιωάννινα και της Ραχήλ Ματαθία το γένος Ζίδη από την Καρδί-τσα Τελείωσε το Γυμνάσιο Βόλου και το 1937 εισήχθη στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης με σκοπό να ακολουθήσει το επάγγελμα του θείου του Νισσήμ Ματαθία προέδρου της Ισ-ραηλιτικής Κοινότητας Αθηνών Λόγω του θανάτου του θείου του διέκοψε τις σπουδές του και επέστρεψε στο Βόλο Στην Κατοχή ξεκίνησε να προσανατολίζεται προς την Αντίσταση και συγκεκριμένα το ΕΑΜ που από τις αρχές του 1942 είχε εμφανι-στεί δυναμικά στην περιοχή της Θεσσαλίας Η προδιάθεση υπήρχε Ο άνδρας της μεγαλύτερης αδελφής του Εσθήρ Νίκος Σαμουηλίδης από την Καρδίτσα ήταν προπολεμικά οργανωμένος στο ΚΚΕ Ο Μωυσής εντάχθηκε στην πρώτη συλλογικότητα του ιταλοκρατούμε-νου Βόλου Ήταν ο Σύλλογος Αποφοίτων Γυμνασίου και Φοιτητών που οργάνωνε συσσίτια για τους πεινασμένους της πόλης θεατρικά έργα καλλιτεχνικές δραστηριότητες και συναυλίες Από τις αρχές του 1943 όλες οι δραστηριότητες συντονίζονταν από την Ενιαία Πανελλαδική Οργάνωση Νέων (ΕΠΟΝ) Ανήκοντας στην πρωτοπο-ρία της νεολαίας του Βόλου ο Μωυσής Ματαθίας ήταν από αυτούς που έγραφαν τα αντικατοχικά θεατρικά σκετς της ΕΠΟΝ όπως laquoΟ Βόλος τραγουδάειraquo laquoΦοιτητικές ανησυχίεςraquo laquoΌλα άλλαξανraquo κά Μετά τη συνθηκολόγηση της Ιταλίας (Σεπτέμβριος 1943) εγκατέ-λειψε το Βόλο και προσχώρησε στον ΕΛΑΣ που είχε αρχίσει να εξαπλώνεται στην ανατολική Θεσσαλία Η μόρφωση και αφοσίωσή του τον ανέδειξαν σύντομα σε στέλεχος του 54ου Συντάγματος στο Πήλιο Τον Οκτώβριο ανέλαβε υπεύθυνος Επιμελητείας στην νεο-σύστατη ΧVI Tαξιαρχία Ανατολικής Θεσσαλίας Το καλοκαίρι του 1944 βρέθηκε στο επιτελείο της Ομάδας Μεραρχιών Στερεάς (ΟΜΣ) με διοικητή τον υποστράτηγο Κωνσταντίνο Τσαμάκο καπετάνιο τον Βαγγέλη Παπαδάκη (laquoΤάσο Λευτεριάraquo) και έδρα το Καρπενήσι την πρωτεύουσα της laquoΕλεύθερης Ελλάδαςraquo Ήταν από τους ελάχι-

στους Έλληνες Εβραίους που υπηρέτησαν σε τόσο υψηλή θέση στην ιεραρχία του ΕΛΑΣΠαρά τις μεταπολεμικές διώξεις τελείωσε τις σπουδές του το 1949 Εργάστηκε στο ΚΙΣ και στον Οργανισμό Περίθαλψης και Αποκα-τάστασης Ισραηλιτών Ελλάδας (ΟΠΑΙΕ) ως δικηγόρος Το 1964 πα-ντρεύτηκε την Παυλίνα Κοέν από την Θεσσαλονίκη και απέκτησαν δύο παιδιά τον Ανδρέα και τον Αλέξανδρο Πέθανε στην Αθήνα τον Μάιο του 2010

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 20

ΣΑΛΒΑΤωΡ μπΑΚΟΛΑΣΜια ξεχωριστή περίπτωση ανάμεσα στους Εβραίους αντάρτες γεννή-θηκε τον Δεκέμβριο του 1922 στην Πρέβεζα και μεγάλωσε στα Γιάν-νενα από όπου καταγόταν ο πατέρας του Η αντιστασιακή διαδρομή του Σαλβατώρ Μπακόλα προδιαγράφηκε την πρώτη χρονιά της Κα-τοχής Ως ένας από τους υπεύθυνους του ΕΑΜ Νέων στα Γιάννενα καθοδηγούσε περίπου 80 νεαρούς Γιαννιώτες Εβραίους Ανέπτυξε έντονη μαχητικότητα Μαζί με τον Μωσέ Ντόστη σκόρπιζε προκη-ρύξεις στην πλατεία Πάργης έγραφε συνθήματα και απειλούσε ανοι-χτά όσους Εβραίους διατηρούσαν σχέσεις με Ιταλούς ή Γερμανούς στρατιώτες Συνέχισε την αντιστασιακή του δράση στην Αθήνα όταν τον Φε-βρουάριο του 1942 εγγράφηκε στο Τμήμα Χημείας του Πανεπιστημί-ου Η συνθηκολόγηση της Ιταλίας τον βρίσκει ενεργό μέλος του φοι-τητικού ΕΑΜ (Σπουδάζουσα) με το ψευδώνυμο laquoΣωτήρηςraquo Με την έξοδο στο βουνό ο ένοπλος αγώνας για τον ενθουσιώδη Γιαννιώτη ήταν μονόδρομος Παρέμεινε στην Πάρνηθα αρχικά στον Εφεδρικό ΕΛΑΣ Λιάτανης (Άγιος Θωμάς) και στη συνέχεια στο Ι34 Τάγμα Ατ-τικής του θρυλικού καπετάν Θεοχάρη Πολύχρονου που φρουρούσε τις πύλες της laquoΕλεύθερης Ελλάδαςraquo Τον Ιανουάριο του 1944 παρου-σιάστηκε στην εδρα της V Ταξιαρχίας του ΕΛΑΣ στο Λιδωρίκι και τοποθετήθηκε στον Λόχο Διοίκησης με διοικητή τον λοχαγό Γιάν-νη Λαζαρίδη Τον Μάιο ο Λόχος εκπαιδευόταν στην κοιλάδα του Μόρνου εν όψει ενός θερμού καλοκαιριού Ο Σαλβατώρ διακρίθηκε στη Μάχη της Άμφισσας (2 Ιουλίου 1944) και στην επική μάχη στις Καρούτες Φωκίδας (5 Αυγούστου 1944) όταν ένα γερμανικό από-σπασμα μάχης του επίλεκτου 18ου Συντάγματος Ορεινών Κυνηγών περικυκλώθηκε και εξοντώθηκε μέσα στο χωριό 97 Γερμανοί σκο-τώθηκαν και 105 αιχμαλωτίστηκαν Δεν ξεχνούσε ποτέ πως μια ολό-κληρη νύχτα περίμεναν το σύνθημα για την πρωινή επίθεση χωρίς να μιλάνε ή να καπνίζουν για να μη γίνουν αντιληπτοί Ο ίδιος ήταν ένας από τους περίπου 50 αντάρτες που τραυματίστηκαν σε αυτή

τη μεγαλειώδη αναμέτρηση Μια σφαίρα τον βρήκε στη δεξιά κνή-μη καθώς μαχόταν σώμα με σώμα με τους Γερμανούς Νοσηλεύτηκε στο αναρρωτήριο της Ταξιαρχίας στο χωριό Πενταγιοί Όταν τον Οκτώβριο η Ταξιαρχία μετονομάστηκε σε ΙΙ Μεραρχία του ΕΛΑΣ ο laquoΣωτήρηςraquo ήταν ένας από τους 30 αντάρτες της Υποδειγματικής Διμοιρίας ΕΠΟΝ του Λόχου Διοίκησης Ήταν ο μόνος από την οικογένειά του που επέζησε του Ολοκαυτώ-ματος Σύζυγος της Ντόρας Κοέν και πατέρας της Έστερ έφυγε από τη ζωή στις 8 Ιουλίου 2012

ΣΑΡΑ ΓΕΣΟυΑΓεννημένη στην laquoοβριακήraquo της Χαλκίδας το 1927 η Σάρα (ή Σαρίκα) Γεσούα ανήκει στις εμβληματικές φυσιογνωμίες της Αντίστασης Ο πόλεμος τη βρήκε μαθήτρια στη Δημόσια Εμπορική Σχολή Χαλκί-δας Μετά τον πρόωρο θάνατο του πατέρα της (1927) ζούσε με την μητέρα της Ζαφείρα και τη μεγαλύτερη αδελφή της Γιάφφα στην οδό Κώτσου κεντρικού δρόμου της εβραϊκής γειτονιάς Η μητέρα της ήταν αδελφή του συνταγματάρχη Μαρδοχαίου Φριζή γεγονός που έπαιξε καταλυτικό ρόλο στη διαμόρφωση της πατριωτικής της συνείδησης Πριν κλείσει τα 14 η Σάρα περιέθαλπτε τραυματίες στο στρατιωτικό νοσοκομείο της πόλης ως εθελόντρια νοσοκόμα Επόμενο βήμα ήταν η Αντίσταση Η δραστήρια εβραιοπούλα προμη-θεύτηκε για την ίδια και την μητέρα της ψεύτικες ταυτότητες Με την έναρξη της γερμανικής κατοχής (Οκτώβριος 1943) η Σάρα συνεννοή-θηκε με το ΕΑΜ πήρε τη μητέρα της και εγκατέλειψαν την Χαλκίδα για τη Στενή όπου ζούσε η αδελφή της με τον άντρα της Για να προφυλάξει από τις επιδρομές των Γερμανών τους τρομοκρα-τημένους Εβραίους που είχαν καταφύγει στα βουνά η Αντίσταση τους σκόρπισε σε διάφορα χωριά (Πάλιουρας Θεολόγος Στρόπωνες Βασιλικό) και αργότερα οργάνωσε δίκτυο διαφυγής με καΐκια για την Τουρκία από την περίφημη παραλία των Τσακαίων Η νεαρή Σάρα έγινε δασκάλα στο απομονωμένο χωριό Κουρκουλοί δουλεύο-ντας δραστήρια στην ΕΠΟΝ Μετά την φριχτή δολοφονία της ξαδέλ-φης της Μέντης Μόσχοβιτς από τα Τάγματα Ασφαλείας στους Στρό-πωνες (4 Μαρτίου 1944) και τον εμπρησμό του χωριού Κουρκουλοί προσκολλήθηκε στα αντάρτικα τμήματα Αμέσως καθιερώθηκε ως ομιλήτρια που κήρυττε με πάθος τον ένοπλο αγώνα ιδιαίτερα στις νεαρές γυναίκες Σύντομα σχημάτισε ανεξάρτητη γυναικεία ομάδα που πολεμούσε μάζευε πληροφορίες και ξεσήκωνε τον κόσμο στα χωριά Ένας Αμερικανός δημοσιογράφος που βρέθηκε στην κατεχό-μενη Εύβοια της αφιέρωσε ξεχωριστό απόσπασμα στην ανταπόκρι-σή του για τους Έλληνες αντάρτες laquoΕίναι ένα κοντό δεμένο κορίτσι με μαύρα μαλλιά και γαλάζια μάτια Τρέχει σαν άντρας και μπορεί να χτυπήσει ένα καρύδι σε απόσταση 200 γυάρδες Είτε φωνάζει παραγγέλματα είτε δίνει σήμα με τα χέρια της στο Λόχο είτε τρα-γουδάει στα ορεινά μονοπάτια το κάνει με πάθος και περηφάνειαraquo Η Απελευθέρωση τη βρήκε καπετάνισα της Υποδειγματικής Διμοι-

ρίας Γυναικών του 7ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ και ήδη θρυλική

μορφή ανάμεσα στους αντιστασιακούς της Εύβοιας με το όνομα laquoΚα-

πετάνισσα Σαρίκαraquo Σήμερα ζει στο Τελ-Αβίβ

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 21

Οι σελίδες που ακολουθούν πε-ριλαμβάνουν όσα ονόματα Εβραίων αντιστασιακών πεσόντων στις μά-χες και εκτελεσμένων σε αντίποινα μπορέσαμε να συγκεντρώσουμε Η τελική μορφή του καταλόγου των αντιστασιακών βασίστηκε στη λίστα ονομάτων που επεξεργάστηκε η Έφη Εζρατή και δημοσιεύτηκε στο βιβλίο του Steven Bowman Η Αντίσταση των Εβραίων στην Κατοχική Ελλά-δα (Έκδοση ΚΙΣ Αθήνα 2013) Ο κατάλογος ονομάτων των πεσόντων και εκτελεσμένων συμπληρώθηκαν με βάση αδημοσίευτο υλικό από το αρχείο του ΕΜΕ και αποδελτίωση αρχειακού υλικού και δευτερογενούς βιβλιογραφίας Με την πεποίθηση πως αποτελεί ένα μόνο βήμα μιας έρευνας που συνεχίζεται παραδίδου-με τα ονόματα ως συμβολή στην ιστο-ριογραφία και ελάχιστο φόρο τιμής στους αντιστασιακούς Εβραίους που θυσιάστηκαν για την ελευθερία

ΚΑΝΤΙΣ ΓΙΑ ΤΟυΣ πΕΣΟΝΤΕΣΑς μεγαλυνθεί και ας αγιαστεί το μεγάλο όνομα Του στον κόσμο που έπλασε κατά τη θέληση Του Αμέν Ας βασιλεύσει η βασιλεία Του ας πραγματοποιηθεί η λύτρωση και ας συντομευτεί ο ερχομός του μασσίαχ στη διάρκεια της ζωής μας και στις ημέρες μας και στη διάρκεια της ζωής όλου του Ισραήλ γρήγορα και σύντομα και πείτε Αμέν

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 22

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣ Ντάριο (Δαβίδ) Ααρών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΑνρύ Ααρών Καβάλα Αρμάνδος Ααρών Κέρκυρα Σαλώμ Αβδελάς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ααρών Αβδελάς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Βίκτωρ Αβδελάς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σολομών Αβδελάς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ζακ Αβραάμ Καβάλα Βιτάλ Αελιών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ ΘεσσαλίαΟυίλιαμ Ισαάκ Αζάρ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλμπέρτος Αζάρ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ζουλύ (Ιουλία) Αζάρ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Λάζαρος (Ελιέζερ) Αζαρία Βέροια ΕΑΜ ΕΤΑ ΘεσσαλίαΜωρίς Αζί Ρένα Αζούζ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σαλβατώρ Αζούζ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Λεών Αζουλί [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωρίς Ακαρά Ηλίας Αλαλούφ Αθήνα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] ΑττικήΣόλων Αλαλούφ Ρασέλ Άλβο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ Δυτική ΜακεδονίαΠαλόμπα Άλβο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ Δυτική ΜακεδονίαΣαλβατώρ Αλγούσσης Νισήμ Αλκαλάη Διδυμότειχο Σαμουήλ Αλαλούφ Ηλίας Αλαλούφ Σεμτώβ Αλαλούφ Θεσσαλονίκη Σολομών Αλαλούφ Θεσσαλονίκη ΒΣΑ Δυτική ΘεσσαλίαΑλμπέρτος Αλαλούφ Βόλος Ραούλ Αλμοσνίνο Θεσσαλονίκη Ελίας Αλμοσνίνος Δανιήλ (Δανέλος) Αλχανάτης Αθήνα ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Αθήνα ΕύβοιαΖακίνος Αλχανάτη Γεουδά Αμάρ Τρίκαλα ΕΛΑΣ ΕύβοιαΛεών Αμάρ Χαλκίδα ΕΛΑΣ ΕύβοιαΖοζέφ Αμαρίλιο Αλμπέρτο Αμαρίλιο Θεσσαλονίκη ΕΑΜ ΑθήναΙσαάκ Αμίρ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΝτάριο Αμίρ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ζουλύ (Ιουλία) Αμίρ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δαβίδ Αμίρ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑλβέρτος Αμών Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΒίκτωρ Αμών Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Γιακώβ Αράρ Καστοριά [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Γεουντά Αράρ Καστοριά [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αβραάμ Αρδίττης Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΤσιάκο Αρούχ Θεσσαλονίκη Μανώλης Αρούχ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑλμπέρτος Ασσέο Ελί Αττάς ΕΑΜ Αθήνα

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣ Μωύς Αττάς Αθήνα ΕΛΑΣ ΚορινθίαΊνο Αττάς Θεσσαλονίκη Θεσσαλονίκη Αττίας Καβάλα Ισαάκ Αχάρ Μιχάλης Βαλαής Ιωάννινα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλβέρτος Βαλεστάιν Αθήνα ΕΠΟΝ ΑθήναΣίμων (Σίμος) Βαλεστάιν Αθήνα ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΙακώβ Βαρούχ Σάμπυ (Σαμπετάι) Βαρσάνο [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΑβραάμ Βαρών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΛεών-Γεουδά Βαρών Καβάλα ΕΛΑΣ ΠελοπόννησοςΜαξ Βαρών Καβάλα ΕΑΜΕΤΑ ΕλασσόναΕλιάου Βεϊσσή Αλμπέρτο Βελλέλης Πάτρα ΕΛΑΣ ΠελοπόννησοςΕμμανουήλ Βελλέλης Πάτρα ΕΛΑΣ ΠελοπόννησοςΖακ Βεντούρα Θεόφιλος Βιτάλης Βόλος Σαμουήλ Λεών Γαβριηλίδης Αθήνα Αλμπέρτος Γαβριηλίδης Σάρα Γεσουά Χαλκίδα ΕΛΑΣ ΕύβοιαΓιομτώβ Γιακοέλ Τρίκαλα Γιακοέλ Καβάλα Αλμπέρ Γιαχμπές Καβάλα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλμπέρτος Γιαχόν Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Στέλλα Γιαχόν Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ιακώβ Γιουσουρούμ Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜωύς (Μωρίς) Γιουσουρούμ Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά Ελλάδα ΚορινθίαΠέπο Γιωσέφ Νταρών Γκανής Μάρκος Γκανής Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σολομών Γκανής Αγρίνιο [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σόλων Γκανής Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ιωσήφ Γκατένιο Θεσσαλονίκη Δαβίδ Γκατένιο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ Σαλτιέλ Γκατένιο Θεσσαλονίκη Ιακώβ Γκερσόν Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Γκρότας Ιερεμίας Δανιήλ Ιωάννινα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Εδουάρδος Δάφφας Βόλος ΕΛΑΣ ΕύβοιαΙωσήφ Δαβίδ Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜίμης Δαβίδ Σαμουήλ Δαβίδ Σαμουήλ Δέντης Χανιά [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δαβίδ Εζρά Καρδίτσα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Χαΐμ Εζρά Μωρίς Εζρά Αλμπέρτος Εζρατή Δαβίδ Ελιάου Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΜισέλ Ηλίας Αβραάμ Ελιάν Θεσσαλονίκη ΕΑΜ Κεντρική ΜακεδονίαΒίκτωρ Ελιασάφ Ηλίας Ελιασάφ Ηλίας Ελιέζερ Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Λάζαρος Ελιέζερ Άρτα ΕΑΜ Ήπειρος Ισαάκ Ελιέζερ Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ισαάκ Εμμανουήλ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΗλίας Ερρέρα

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΟΙ

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 23

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣ Μωρίς Ερρέρα Θεσσαλονίκη ΘεσσαλονίκηΜωύς ΕσκαλονίΣαμουήλ Εσκινατζής Λάρισα ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΜωρίς Εσφόρμες Θεσσαλονίκη Αβραάμ Ζακ Καβάλα Μηνάς Ζακ Βόλος Ιωσήφ Ζακάρ Βόλος Σάββας Ιακώβου Βόλος ΕΛΑΣ Δυτική ΘεσσαλίαΧαΐμ Ιακώβου Βόλος Αλβέρτος Ιεσουλάς Βόλος Μωυσής Ελιά Ιεσουλάς Βόλος Ιωσήφ Ίζης Τρίκαλα Λεών Ίντης (ή Ίντας) Αθήνα ΕΛΑΣ Γιωσέφ Ίσσης Σάββας Ίσσης Άρτα Λούνα Ισχάκ Μπίτολα Μεντές Ισχάκ Μπίτολα Πέκο Ισχάκ Μπίτολα Αλβέρτος Ιωσήφ Οβαδίας Μωρίς Καζές Κομοτηνή ΒΣΑ Ανατολική ΘεσσαλίαΆρης Καζές ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΣαμουήλ Καζές Άλμπερτ Κάκις ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΚάρμεν Κάκις ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΦρέντερικ Κάκις ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΖακ Κάκις ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΕμίλ Κάκις Δράμα Γεουντά Καλέφ-Εζρά Ιωάννινα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Αβραάμ Καλέφ-Εζρά Ιωάννινα ΕΑΜ Ήπειρος Δαβίδ Καλντεράν Μπίτολα Σαμουήλ Καλντεράν Μπίτολα Ζουλί Καλδερόν Καλδερόν Φλώρινα Καλδερόν Φλώρινα Γκίτα Καλντερών Μπίτολα Λούνα Καλντερόν Κάρλο Καλντερόν Μπίτολα Ματίκα Καμπελή Τρίκαλα Μίμης Καμπελής Τρίκαλα Νισσήμ Καμχής ΕΑΜ ΜεσσηνίαΜωύς Καμχή Θεσσαλονίκη Μωυσής Καμχής Λάρισα Γιαχιέλ Καπέτας Σολομών Καπέτας ΕΑΜ Θεσσαλία Ηλίας Καπέτας Τρίκαλα Ζακ Καπόν Ματίλντα Καπόν Θεσσαλονίκη Δυτική ΜακεδονίαΚάρολος Καράσσο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΕμμανουέλ Καράσσο Θεσσαλονίκη Γιωσέφ Καράσσο Θεσσαλονίκη Ζακ Καράσσο Θεσσαλονίκη Δανιήλ Καράσσο Θεσσαλονίκη Μωύς Καράσσο Θεσσαλονίκη Τζιάκο Καράσσο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜπέττυ Καράσσο Θεσσαλονίκη Αλμπέρτο Καράσσο Θεσσαλονίκη

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΟΙ

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΝταίζυ Καράσσο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΝιγρίταΖακ Καπόν Άλμπερτ Κασόρλα Μπίτολα Ισαάκ Κασούτο Κασούτο Λάρισα Σολομών Κάστρο Βόλος Ζακ Κατάν Νισσήμ Καμχή Σαμουήλ (Μπόμπυ) Κοέν Δαβίδ Κοέν Πρέβεζα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΔαβίδ Σαμπετάι Κοέν Έλι Κοέν Μεναχέμ Κοέν Μενασέ Κοέν Γεσούα Κοέν Γιακώβ Κοέν Λάουρα Κοέν Χαΐμ Κοέν Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΑλβέρτος Κοέν Δράμα Αλβέρτος Κοέν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΙτσχάκ Κοέν Ξάνθη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΙωσήφ Κοέν Λουί Κοέν Ξάνθη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΖοζέφ Κοέν Κρήτη Μωρίς Κοέν Ιωσήφ Αβραάμ Κοέν Ιωάννινα Μιχαήλ Ηλίας Κοέν Ιωάννινα Σαμουήλ Κοέν Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ηλίας Κοέν Θεσσαλονίκη Ρόζα Κοέν Θεσσαλονίκη Σαμ Κοέν Θεσσαλονίκη Στέλλα Κοέν Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Κεντρική ΜακεδονίαΗλίας Γιουδά Κοέν Λάρισα Πίνχας Κοέν Φλώρινα Ιωσήφ Κοέν Φλώρινα Λέων Κοέν Αθήνα Μωυσής Κοέν Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑαρών Κοέν Αθήνα Ζακίνος Κοέν Αθήνα ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Αθήνα ΕύβοιαΜωσέ Κοέν Καβάλα Δαβίδ Μιχαήλ Κοέν Πρέβεζα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΆννα Κοέν Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΜπαρούχ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ντάριο Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Χαΐμ Σαμουήλ Κοέν Βόλος ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΙακώβ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ισαάκ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ιακώβ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Καρολίνα Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Λέων Ιωσήφ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Νισσήμ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Πέπος Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ραχήλ Κοέν Βόλος EΠΟΝ Εθνική Αλληλεγγύη ΕΛΑΣ Σαμουήλ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σίμων Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σλόμο Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ]

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 24

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΖαχαρίας Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ζουλύ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ροζίτα Κοέν Βόλος ΕΠΟΝ Σαμπετάι Κοέν Βόλος ΕΠΟΝ Σαλβατώρ Κοέν Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΒίκτωρ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Νταβίκο Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ηλίας Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωρίς (Μωσέ) Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μασλάχ Κοέν Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΣολομών Κοέν Ιωάννινα Σόλων Κομίδης Κομοτηνή Μισέλ Κονέ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ηλίας Κονές Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΜωυσής Κονές Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Τόρι Κουένκα Θεσσαλονίκη ΘεσσαλονίκηΙάκωβος Κούμερης Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΖακ Κωστής Χαλκίδα Απόλλων- Υβόννη ΑθήναΑλμπέρτος Λαζάρ Λάρισα ΕΛΑΣ Κεντρική ΘεσσαλίαΙσαάκ Λαζάρ Λάρισα ΕΛΑΣ Κεντρική ΘεσσαλίαΝισσήμ Λαζάρ Σαλβατώρ Λαζάρ Λάζαρος Λαζάρ Ιωσήφ Λαχανάς Μωυσής Λεβή Νίνο Λεβή Οβαδίας Λεβή Ρόζα Λεβή Σόλων Αβραάμ Λεβή Ζαχαρίας Λεβή Ζακ (Ιακώβ) Λεβή Θεσσαλονίκη Ερρίκος Λεβή Ιωάννινα ΕΔΕΣ ΙωάννιναΧαΐμ Λεών Λεβή Ιωάννινα Ααρών Λεβή Τρίκαλα Ηλίας Λεβή Τρίκαλα Καίτη Λεβή Τρίκαλα Σολομών Αβραάμ Λεβή Τρίκαλα Μεΐρ Λεβή Τρίκαλα Αβραάμ Λεβή Θεσσαλονίκη Αβραάμ Λεβή Χαλκίδα Ηλίας Λεβή Αθήνα ΕΑΜ ΑθήναΕμμανουήλ Λεβή Αθήνα Μανώλης Λεβή Ματαθίας Λεβή Χαΐμ Λεβής Ιωάννινα ΕΑΜ ΑθήναΣίμων Λεβή Λάρισα Ρούλα (Ραχήλ) Λεβή Δαβίδ Λεβής Βόλος ΕΑΜ ΘεσσαλίαΜωυσής Λεβής Βόλος Νέλλος Λεβής Βόλος Ζάχος Λεβής Βόλος Λέων Λεβής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΙακώβ Μαγρίζος Λάρισα Σιμαντώβ Μαΐσης Ραφαήλ Μάλτης Ιωάννινα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΡαούλ Μάνο Ραχήλ Μάνο Ματθίλδη Μασαράνο [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΙσαάκ Μασσότ Μωυσής Ματαθίας Βόλος ΕΛΑΣ ΘεσσαλίαΖάκο Ματαθίας Βόλος Λέων Ματαλόν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΣαλομών Ματαλόν Ματίλντα Ματαράσσο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ Δυτική ΜακεδονίαΝισσήμ Ματαθίας Κέρκυρα Πάππας Μάτσας Μωύς Μάτσας Χαΐμ Μάτσας Ιωάννινα Ελιασάφ Μάτσας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιεσούα Μάτσας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιωσήφ Μάτσας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΣολομών Μάτσας Ιωάννινα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σλόμο Ματσίλ Ιωάννινα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑβραάμ Μεβοράχ Καβάλα ΕΛΑΣ Σαμουήλ Μεγίρ Ιωάννινα Βιτάλ Μεγίρ Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Λέων Μεΐρ Ηλίας Μιζάν Ιακώβ Μιζάν Λέων Μιζάν Σαμπετάι Μιζάν Σαούλ Μιζάν Βουλγαρία Δαβίδ Μιζάν Δράμα Σάμυ Μιζάν Λάρισα Ισαάκ Μιζάν Αγρίνιο Ζακίνος Μιζάν Βόλος Τζάνι Μιζάν Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιωσήφ Μιζραχής Αθήνα ΕΑΜ ΠελοπόννησοςΑλμπέρτος Μιζραχής Λάρισα

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΜήνας Μιζραχής Βόλος Σαρίνα Μιζραχή Βόλος Ζακ Μιζραχής Βόλος Χαΐμ Μιζραχής Βόλος Αλμπέρτος Μινέρβο Χανιά ΒΣΑ ΚρήτηΤζένη Μινέρβο Χανιά Μισκατέλ Διδυμότειχο Μισκατέλ Διδυμότειχο Χαΐμ Μιζραχής Βόλος Λιλή Μητράνι Θεσσαλονίκη Ροβέρτος Μητράνι Σέρρες ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑβραάμ Μιχαήλ Ιωάννινα Μιωνή Αγρίνιο Μωυσής Μιωνής Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιωνάς Μιωνής Αγρίνιο ΕΑΜ Σαμ Μοδιάνο Θεσσαλονίκη Έλιο Μοδιάνο Σόφη Μολτίαχ Μόλχο Α Μόλχο Θεσσαλονίκη Μωυσής Μόρδος Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική Θεσσαλία Μορδώχ Μέντη Μόσκοβιτς Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΕύβοιαΑλίκη Μουρτζούκου Βόλος Δαβίδ Μπακόλας Σαλβατώρ Μπακόλας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΝισσήμ Μπακόλας Ιωάννινα Σιών Μπακόλας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιάκωβος Μπαλέστρας Κέρκυρα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ραφαήλ Μπαρκή Σολομών Μπαρκή Αθήνα Ιακώβ Μπαρτζιλάι Αθήνα Ιωσήφ Μπαρτζιλάι Αθήνα Νισσήμ Μπατής Ιωάννινα Βίκτωρ Μπατής Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΚουτιέλ Ιακώβ Μπέγας Λάρισα Αλμπέρτος Μπέζα Ζακλίν Μπέζα Άλφρεντ Μπέζα Θεσσαλονίκη Μόνικα Μπέζα Θεσσαλονίκη Ελένη Μπέζα Θεσσαλονίκη Αρμάντο Μπεζές Θεσσαλονίκη ΕΑΜ ΘεσσαλίαΜωσέ (Μωρίς) Μπέλλο Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΣαλβατόρε Μπεν Γιαΐς Πέπο Μπενοζίλιο ΕΑΜ ΑθήναΑλμπέρτο Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη Βενιαμίν Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη Μωσέ Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη Ντικ Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΖακ Μπενβενίστε Δαβίδ Μπενβενίστε Καβάλα Έστερ Μπενβενίστε Λάρισα Νταίζη Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΑθήναΧαΐμ Μπενρουμπή Μωρίς Μπενρουμπή Αλβέρτος Μπενρουμπή Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜεναχέμ Μπενσιών Καβάλα Ιωσήφ Μπενσουσάν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΙακώβ Ισραήλ Μπεράχα Τρίκαλα ΕΛΑΣ Δυτική ΘεσσαλίαΓεουντά Μπεράχα Βιτάλ Μπεράχα Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΜεντές Μπεσαντσή Μωσέ Μπέσο Αθήνα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μπετσαλέλ Μπεχάρ Ζακ Μπεχάρ Μάρκος Μποττόν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Σαλομόν Μπούρη Ντόρα Μπουρλά Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΓιολάντα Μπουρλά Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΛεών Μπουρλάς Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΣολομών (Σάρδος) Μπουρλάς Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΜωυσής Μπουρλάς Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΑβραάμ Μπουρλάς Θεσσαλονίκη Σάρα Μπουρλά Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΤσελεμπή Μπουρλά Σέρρες ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΜωρίς Μπουρλάς Γιακώβ Μποχορόπουλος Ιωάννινα Ροβέρτο Μπρέλλης Δαβίδ Μπρούδο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜιχάλης Μπρούδο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική Μακεδονία Ερνστ Μύλλερ Αθήνα Ισαάκ (Γιτσχάκ) Μωυσής (Μωσέ) Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική Μακεδονία Γιομτώβ Μωσέ Ιωάννινα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΔαβίδ Μωυσής [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ασέρ Μωυσής Τρίκαλα ΕΑΜ ΑθήναΕσδράς Βενιαμίν Μωυσής Λάρισα ΕΛΑΣ ΘεσσαλίαΕσδράς Δαβίδ Μωυσής Λάρισα ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΑλβέρτος (Αβραάμ) Μωυσής Βόλος

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΟΙ

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 25

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΣλόμο Ναούμ Ηλίας Ναούμ Ιωάννινα Μαρσέλ Νατζαρή Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΔαβίδ Ναχμίας Άρτα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Σαμ Ναχμίας Αθήνα Μιχαήλ Νεγρίν Αθήνα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Αλβέρτος Νεγρίν Τρίκαλα Ισαάκ Νεγρίν Τρίκαλα Βενιαμίν Νεγρίν Τρίκαλα ΕΛΑΣ Δυτική ΘεσσαλίαΛουίζα Νεγρίν Λάρισα ΕΠΟΝ ΘεσσαλίαΙωσήφ Νεχαμά Ισαάκ Νεχαμά Αθήνα ΕΛΑΣ Δυτική ΘεσσαλίαΡοέλ Νισαχόν Ζακ Νισσάν Σολομών Νισσήμ Ηλίας Σαμ Νισσήμ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΓιοέλ Νιτσαχόν Τρίκαλα Πωλ Νόαχ Ισίδωρος Νόαχ Ισαάκ Ντάσα Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΒιτάλ Ντάσα Θεσσαλονίκη Ιωσήφ Ντεκάστρο Χανιά ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜαρσέλ Ντεμάγιο Μπίτολα Μωσέ Ντόστης Ιωάννινα ΕΑΜ Νέων ΙωάννιναΝτίνος Οβαδίας Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΙσαάκ Οβαδία Δράμα ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΝτάνυ Οβαδίας Θεσσαλονίκη Σαλβατώρ Οβαδίας Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΙσαάκ Οβαδίας Ιωσήφ Ντάριο Ουζιέλ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΒαρών Πάρδο Καβάλα Μωύς Πάρδο Καβάλα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΣάββας Πάρδο Καβάλα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΆνια Πάτσνικ Βιέννη ΕΠΟΝ Χάρυ Πάτσνικ Βιέννη Μπαρούχ Πεζόντες Αβραάμ Πελές Ιωσήφ Πέπο Αθήνα Π Περαχιά Φλώρα Περαχιά Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική Μακεδονία Περαχιά Αλλέγρα Πέσσαχ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δαβίδ Πέσσαχ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωυσής Πέσσαχ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μεσουλάμ Πέσσαχ Φλώρινα Χαΐμ Πίντο Μωρίς Πίνχας Μωρίς Πιπανό Ερρίκος Πιπανό Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΧαΐμ Πολίτης Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωυσής Πολίτης Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ηλίας Πολίτης Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μπεν Ποράτ Γιακώβ Πούλος Αλμπέρτος Πρίζναλης Σέρρες ΕΑΜ ΘεσσαλίαΝτόρα (Ντορίκα) Ραμπάν Ραπέτης Άλχη Ραφαήλ Αθήνα Δαβίδ Ραφαήλ Ιωάννινα Λέων Ρεβή Αθήνα Σιμαντώβ Ρόζεν Εφραίμ Ρόζενμπεργκ Θεσσαλονίκη Αβραάμ Ρομάνο Θεσσαλονίκη Δαβίδ Ρούσο Αθήνα Ισαάκ Ρούσο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΙσαάκ (Ζακίνος) Ρούσο Σέρρες ΕΛΑΣ ΠελοπόννησοςΙακώβ Ρούσο Τσαντίκος Σαδίκ Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ισραήλ Σαδικάριο Βόλος Ραούλ Σαΐας Έλι Σακκής Ιωσήφ Σακκής Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ισαάκ Σακκής Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Έλλη Σακκής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΗλίας Σακκής Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωυσής Σακκής Βόλος ΕΛΑΣΕΤΑ Ανατολική ΘεσσαλίαΠέπος Σακκής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΙσαάκ Σακκής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΛέων Σακκής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΑλμπερτίκο Σάκο Καστοριά Μορδοχάι Σάλεμ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Κεντρική ΘεσσαλίαΑλμπέρτος Σάλεμ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Κεντρική ΘεσσαλίαΑντζέλ Σαλτιέλ Μανώλης Σαλτιέλ Θεσσαλονίκη Ιωσήφ Σαμαρίας Βόλος Πέπος Σαμαρίας Βόλος Δαβίδ Σαμουήλ Θεσσαλονίκη Εμίλ Σαμπάς Άρτα ΕΔΕΣ ΆρταΜεναχέμ Σαμπετάι

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΜηνάς Σαμπετάι Βόλος ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΡαφαήλ Σαμπετάι Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ααρών Σαμπετάι Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλμπέρ Σαούλ ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΖωή Σαπόρτα Μπουένα Σαρφατή Θεσσαλονίκη Σαλβατώρ Σαρφατής Δαβίδ Σασσών Ισαάκ Σασσών Σαλομών Σασσών Αλβέρτος Σαφάν Αβραάμ (Έμπης) Σβώλης Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ηλίας Σβώλης Ιωάννινα Μιχαήλ Σβώλης Ιωάννινα Μπεχώρ Σβώλης Ιωάννινα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Μωσέ Σεγκόρα Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΣλόμο Σένκα Ζακ Σερόρ Σερόρ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΙτσχάκ Σιακίμ Ισραήλ Σιδαρίκης Αγρίνιο Σαμ Σίδης Αθήνα ΕΑΜ ΑθήναΜπαρούχ Σιμπή Θεσσαλονίκη ΕΑΜ Αθήνα ΠελοπόννησοςΙντό Σίμσι Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜπέζα Σιών Δαβίδ Σουλάμ Σαμουήλ Σούσης Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Μωρίς Στρούμσα Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΘεσσαλονίκηΙωσήφ Ταμπώχ Βέροια Ιωσήφ Νισσήμ Ταραμπουλούς Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική Μακεδονία

Δαβίδ Τιάνο Θεσσαλονίκη Ζαχαρίας Τουρών Βόλος Εδμόνδος Τορόν Λάρισα ΕΠΟΝ ΑθήναΆνζελ Τσιάκο Θεσσαλονίκη Δαβίδ Τσουβά Λάρισα Τζάκος Τσουβά Λάρισα Ηλίας Φελούς Ιακώβ Φελούς Αβραάμ Φελούς Τρίκαλα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλλέγρα Φελούς- Καπέτα Τρίκαλα ΕΑΜ Εθνική Αλληλεγγύη ΘεσσαλίαΜάρκος Φελούς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Χρυσούλα Φελούς Τρίκαλα ΕΠΟΝ ΘεσσαλίαΜωυσής Φερετζή Σαδώκ Φερετζή Αλβέρτος Φερετζή Εσδράς Ηλίας Φιλοσώφ Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ισαάκ Αβραάμ Φιλοσώφ Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ραφαήλ Ηλίας Φιλοσώφ Λάρισα ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΜωρίς Φλωρεντίν Φάνυ (Ματίλντα) Φλωρεντίν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΑβραάμ (Αβραμίκος) Φόρνης Χαλκίδα ΕΛΑΣ ΕύβοιαΑαρών Φόρνης Χαλκίδα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Πέπος (Ιωσήφ) Φόρτης Μωυσής (Μίμης) Φόρτης Μανώλης Φραγγής Χαλκίδα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σίμων Φραγγής Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] ΕύβοιαΑλμπέρτος Φρανσές Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ιάκωβος Φρανσές ΕΛΑΣ Κεντρική ΜακεδονίαΡαούλ Φραντζής Μανώλης Φραντζής Βόλος Κάρμεν Φρεζή Βόλος Αβραάμ Χαΐμ Φρεζής Χαλκίδα ΕΑΜ Δυτική ΜακεδονίαΡαφαήλ Φρεζής Βόλος ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΙακώβ Φριζής Θεσσαλονίκη Βασίλης Χαζάν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΖακ Χαΐμ Μωρίς Χαΐμ Ελιγιά Χακίμ Λάρισα Δαβίδ Χακοέν Ραούλ Χαλβατζής Ιτσχάκ Χανέν ΕΑΜ ΑθήναΧαΐμ Χανώκ Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] ΑθήναΈλι Χασσίδ Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] ΕύβοιαΙωσήφ Χασσίδ Θεσσαλονίκη ΕύβοιαΣαμπετάι Χασσών Αβραάμ Χασσών Σάββας Χασσών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΠέπος Χασσών Μπίτολα Μωύς-Μωυσής Χασσών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΓιοχανάς Χατζής Άρτα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΔαβίδ Χατζής Άρτα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Σόλων Χατζής Βόλος Απόστολος Χατζόπουλος Μηνάς Χατζόπουλος Ιωάννινα Μεναχέμ Χαχάμ Νατάν Χονέν Καστοριά

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΟΙ

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 26

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΠΕΣΟΝΤΕΣ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΠΑΤΡΩΝΥΜΟ ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ ΤΟΠΟΣ ΘΑΝΑΤΟΥ ΙΔΙΟΤΗΤΑ ΜΟΝΑΔΑ

ΑΒΡΑΑΜ ΕΛΙΑΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιούνιος 1944 ΚΑΤΕΡΙΝΗ ΠΙΕΡΙΑΣ 17 ετών Σύνδεσμος Μακεδονικού Γραφείου ΚΚΕ με ΠΕ Κατερίνης

Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς στη θέση ldquoΒαρικόrdquo μαζί με

άλλους 12

ΑΛΑΛΟΥΦ ΗΛΙΑΣ ΑΘΗΝΑ ΑΤΤΙΚΗ

ΑΛΒΟ ΡΑΣΕΛ ΓΕΟΥΔΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιανουάριος 1944 ΠΟΝΤΟΚΩΜΗ ΚΟΖΑΝΗΣ 14 ετών σε βοηθητική υπηρεσία στον ΕΛΑΣ Δολοφονήθηκε από

συνεργάτες των Γερμανών

ΑΛΒΟ ΠΑΛΟΜΠΑ ΓΕΟΥΔΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιανουάριος 1944 ΠΟΝΤΟΚΩΜΗ ΚΟΖΑΝΗΣ 16 ετών σε βοηθητική υπηρεσία στον ΕΛΑΣ Δολοφονήθηκε από

συνεργάτες των Γερμανών

ΑΤΤΑΣ ΜΩΫΣΗΣ ΔΑΒΙΔ ΑΘΗΝΑ 1944 ΚΟΡΙΝΘΙΑ Αντάρτης 6ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΒΑΡΩΝ ΑΒΡΑΑΜ ΚΑΒΑΛΑ 1943 ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΓΚΑΝΗΣ ΜΟΡΔΟΣ ΛΑΡΙΣΑ

ΕΛΙΑΟΥ ΔΑΒΙΔ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Οκτώβριος 1943 ΠΕΡΙΒΟΛΙΑ ΓΡΕΒΕΝΩΝ Αντάρτης 50ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΕΣΚΙΝΑΤΖΗΣ

ΣΑΜΟΥΗΛ ΙΩΣΗΦ ΛΑΡΙΣΑ 611945 ΚΑΖΑ ΒΟΙΩΤΙΑΣ Λοχαγός 54ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ Διοικητής 10ου Λόχου

ΙΑΚΩΒΟΥ ΣΑΒΒΑΣ ΣΙΜΟΣ ΒΟΛΟΣ 1741944 ΡΕΝΤΙΝΑ ΑΓΡΑΦΩΝ Αντάρτης 52ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΚΑΜΧΗΣ ΜΩΡΙΣ ΛΑΡΙΣΑ 541944 ΛΕΠΤΟΚΑΡΥΑ ΠΙΕΡΙΑΣ

ΚΑΜΧΗΣ ΝΙΣΣΗΜ 1943 ΦΙΛΙΑΤΡΑ Αντιστασιακός Εκτελέστηκε από τους Ιταλούς

ΚΑΡΑΣΣΟ ΚΑΡΟΛΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΛΑΡΙΣΑ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ Αιχμαλωτίστηκε τραυματίας και

απαγχονίστηκε

ΚΑΡΑΣΣΟ ΖΑΚ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

ΚΑΡΑΣΣΟ ΜΑΡΚΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 681944 ΜΟΥΧΑΡΕΜ ΧΑΝΙ ΕΔΕΣΣΑΣ Ανθυπολοχαγός 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΚΑΡΑΣΣΟ ΣΑΡΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΚΑΣΤΟΡΙΑ

ΚΟΕΝ ΔΑΒΙΔ ΠΡΕΒΕΖΑ 511944 ΚΑΛΟΣΚΟΠΗ ΦΩΚΙΔΑΣ Αντάρτης Τάγμα ΕΛΑΣ Παρνασσίδας

ΚΟΕΝ ΗΛΙΑΣ ΝΗΣΙΜ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΓΡΕΒΕΝΑ Αντάρτης

ΚΟΕΝ ΙΑΚΩΒΟΣ ΚΡΗΤΗ

ΚΟΕΝ ΙΣΑΑΚ

ΚΟΕΝ ΝΗΣΙΜ ΒΑΛΑΣΗΣ 241944 ΛΑΡΙΣΑ

ΚΟΕΝ ΜΙΧΑΗΛ ΙΩΑΝΝΙΝΑ

ΚΟΕΝ ΣΤΕΛΛΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1641943 ΤΑΧΝΙΣΤΑ ΠΙΕΡΙΑΣ Αντάρτισσα Αρχηγείο ΕΛΑΣ Ολύμπου

ΛΕΒΗΣ ΛΕΩΝ ΒΟΛΟΣ 2261944 ΠΕΡΙΟΧΗ ΛΑΡΙΣΑΣ Αντάρτης 54ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΜΗΤΡΑΝΙ ΡΟΒΕΡΤΟΣ ΣΕΡΡΕΣ 511944 ΚΑΛΟΣΚΟΠΗ ΦΩΚΙΔΑΣ Αντάρτης Τάγμα ΕΛΑΣ Παρνασσίδας

ΜΙΖΑΝ ΔΑΒΙΔ ΔΡΑΜΑ 1944 ΚΙΛΚΙΣ Αντάρτης φοιτητής ιατρικής

ΜΙΖΑΝ ΖΑΚΙΝΟΣ

ΜΠΕΖΑΣ ΚΟΥΤΙΓΙΕΛ ΙΑΚΩΒ ΛΑΡΙΣΑ Αντάρτης Φοιτητής Ιατρικής

ΜΠΕΝΒΕΝΙΣΤΕ ΝΤΑΙΖΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Νοέμβριος 1943 ΑΘΗΝΑ Μέλος της ΕΠΟΝ Πέθανε από κακουχίες και βασανιστήρια στην

Ασφάλεια Φοιτήτρια Χημείας

ΜΠΕΝΣΟΥΣΑΝ ΙΩΣΗΦ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιούλιος 1944 ΠΕΝΤΑΛΟΦΟΣ ΚΟΖΑΝΗΣ Αντάρτης ΙΧ Μεραρχία ΕΛΑΣ

ΜΠΕΡΑΧΑ ΒΙΤΑΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Σεπτέμβριος 1944 ΚΟΖΑΝΗ Αντάρτης Χ Μεραρχία ΕΛΑΣ

ΜΠΕΡΑΧΑ ΙΑΚΩΒ ΤΡΙΚΑΛΑ 7111943 ΜΕΣΟΧΩΡΑ ΤΡΙΚΑΛΩΝ Αντάρτης 4ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΙΣΑΑΚ Απρίλιος 1944 ΒΕΡΜΙΟ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΙΩΣΗΦ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΣAΡΔΟΣ ΜΙΧΑΗΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 20101944 ΣΤΑΥΡΟΣ ΒΕΡΟΙΑΣ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΑΒΡΑΑΜ ΙΩΣΗΦ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1944 ΕΥΒΟΙΑ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΚΑΡΟΛΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΤΣΕΛΕΜΠΙ ΣΕΡΡΕΣ 311944 ΗΠΕΙΡΟΣ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΝΕΓΡΙΝ ΔΑΒΙΔ

ΝΗΣΙΜ ΣΟΛΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

ΝΗΣΙΜ ΗΛΙΑΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιούλιος 1944 ΠΕΝΤΑΛΟΦΟΣ ΚΟΖΑΝΗΣ Αντάρτης ΙΧ Μεραρχία ΕΛΑΣ

ΟΒΑΔΙΑΣ ΝΤΙΝΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Αύγουστος 1944 ΚΙΛΚΙΣ Αντάρτης Χ Μεραρχία ΕΛΑΣ

ΠΑΡΔΟ ΜΩΥΣ ΚΑΒΑΛΑ 1944 ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΠΑΡΔΟ ΣΑΒΒΑΣ ΚΑΒΑΛΑ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΠΕΡΑΧΙΑ ΦΛΩΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΠΙΕΡΙΑ

ΠΕΣΑΧ ΔΑΒΙΔ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2341943 ΘΕΣΣΑΛΙΑ Αντιστασιακός ΕΑΜ Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς

ΠΙΠΑΝΟ ΕΡΡΙΚΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΚΙΛΚΙΣ

ΡΑΦΑΤΑΣ Γ ΘΕΣΣΑΛΙΑ

ΡΟΥΣΟ ΔΑΒΙΔ ΑΘΗΝΑ 511944 ΚΑΛΟΣΚΟΠΗ ΦΩΚΙΔΑΣ Αντάρτης Τάγμα ΕΛΑΣ Παρνασσίδας

ΡΟΥΣΟ ΙΑΚΩΒ ΑΒΡΑΑΜ ΚΑΣΤΟΡΙΑ 511944 ΠΛΑΚΑ ΗΠΕΙΡΟΥ Αντάρτης 50ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΡΟΥΣΟ ΜΙΧΑΗΛ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΣΑΔΙΚΑΡΙΟ ΙΣΡΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 1944 ΕΥΒΟΙΑ

ΣΑΚΚΗΣ ΛΕΩΝ ΙΣΡΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 2961944 ΕΛΕΥΘΕΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Αντάρτης 54ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΣΑΚΚΗΣ ΣΑΜΟΥΗΛ ΒΕΡΜΙΟ

ΣΒΩΛΗΣ ΜΠΕΧΩΡ ΙΩΑΝΝΙΝΑ Ιανουάριος 1944 ΙΩΑΝΝΙΝΑ Τροφοδότης ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς στα

Ιωάννινα

ΣΕΡΟΡ ΚΟΕΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΤΑΡΑΜΠΟΥΛΟΥΣ

ΙΩΣΗΦ ΝΗΣΙΜ ΛΑΡΙΣΑ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΤΟΡΟΝ ΕΔΜΟΝΔΟΣ ΛΑΡΙΣΑ 531943 ΑΘΗΝΑ Σπουδαστής Πολυτεχνείου μέλος του ΕΠΟΝ Σκοτώθηκε σε

διαδήλωση της ΕΠΟΝ Αθήνας

ΦΡΑΓΚΗΣ ΣΙΜΩΝ ΙΑΚΩΒ XΑΛΚΙΔΑ Ιούλιος 1944 ΣΤΕΝΗ ΕΥΒΟΙΑΣ Αντάρτης 7ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΦΡΙΖΗΣ ΑΒΡΑΑΜ-

ΜΙΝΩΣ ΧΑΛΚΙΔΑ 2451944 ΒΕΡΜΙΟ

ΧΑΙΜ ΜΩΡΙΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΛΕΠΤΟΚΑΡΥΑ ΠΙΕΡΙΑΣ

ΧΑΤΖΗΣ ΓΙΟΧΑΝΑΣ ΑΡΤΑ 271944 ΑΜΦΙΣΣΑ Ανθπολοχαγός και καπετάνιος διμοιρίας ΙΙ34 Τάγμα ΕΛΑΣ

ΧΑΣΩΝ ΣΑΒΒΑΣ ΚΑΒΑΛΑ ΒΕΡΟΙΑ

ΧΑΣΩΝ ΜΩΥΣΗΣ ΣΑΒΒΑΣ ΚΑΒΑΛΑ ΒΕΡΟΙΑ

EAM = Εθνικό Απελευθερωτικό ΜέτωποΕΛΑΣ = Ελληνικός Λαϊκός Απελευθερωτικός ΣτρατόςΕΠΟΝ = Ενιαία Πανελλαδική Οργάνωση ΝέωνΕΔΕΣ = Εθνικός Δημοκρατικός Ελληνικός Σύνδεσμος

ΕΟΕΑ = Εθνικές Ομάδες Ελλήνων ΑνταρτώνΕΤΑ = Επιμελητεία του ΑντάρτηΒΣΑ = Βρετανική Στρατιωτική ΑποστολήΕΑΣΑΔ = Εθνικός Αγροτικός Σύνδεσμος Αντικομμουνιστικής Δράσης

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 27

ΟΜΗΡΟΙ ΚΑΙ EKTEΛΕΣΜΕΝΟΙ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΓΕΡΜΑΝΟΥΣ

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΠΑΤΡΩΝΥΜΟ ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ ΤΟΠΟΣ ΘΑΝΑΤΟΥ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΑΚΡΙΣ ΛΕΩΝ 1944 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΕΣ-ΕΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ Καθηγητής πέθανε από τα βασανιστήρια των δεσμοφυλάκωνΑΛΒΟ ΙΣΑΑΚ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2431943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Καραγωγέας 30 ετών ΑΛΓΟΥΣΣΗΣ ΣΑΛΒΑΤΩΡ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΑΜΠΡΑΒΑΝΕΛ ΑΑΡΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2241943 ΦΥΛΑΚΕΣ ΕΠΤΑΠΥΡΓΙΟΥ (ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ) Παλαιοπώλης 35 ετώνΑΣΚΕΝΑΖΗ ΕΛΙΑΟΥ ΚΕΡΚΥΡΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών Αμερικανός υπήκοοςΑΣΣΕΟ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 211943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 21 ετώνΑΣΣΕΟ ΖΑΧΑΡΙΑΣ ΡΑΦΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 2641944 ΒΟΛΟΣ 24 ετώνΑΣΣΕΟ ΙΑΚΩΒΟΣ ΒΟΛΟΣ 2841944 ΒΟΛΟΣ Βασανίστηκε μέχρι θανάτου από άντρες του δοσιλογικού ΕΑΣΑΔ

ΑΤΑΣ ΙΝΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 541943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε προσπαθώντας να διαφύγει από το γκέττο του Βαρώνου Χιρς

ΒΕΑΛΗΣ ΜΙΧΑΗΛ ΙΩΑΝΝΙΝΑ Φεβρουάριος 1944 ΙΩΑΝΝΙΝΑ Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς ΓΕΟΥΝΤΑ ΙΣΡΑΕΛ ΚΕΡΚΥΡΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΓΚΑΝΗ ΓΙΟΥΛΙΑ ΚΕΡΚΥΡΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΓΚΑΤΤΕΝΙΟ ΔΑΒΙΔ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Μάιος 1944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Φοιτητής γεωπονικής ΔΑΣΚΑΛΑΚΗΣ ΡΑΦΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 2431944 ΚΙΣΣΟΣ ΒΟΛΟΥ Εκτελέστηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση στο Πήλιο 80 ετώνΕΖΡΑΤΗΣ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 211943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΕΡΡΕΡΑ ΜΩΡΙΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 541943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε προσπαθώντας να διαφύγει από το γκέττο του

Βαρώνου Χιρς ΕΣΦΟΡΜΕΣ ΓΑΒΡΙΗΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1631943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ZAKINOΥ ΕΥΤΥΧΙΑ ΑΡΤΑ 1681943 ΚΟΜΜΕΝΟ ΑΡΤΑΣ Σκοτώθηκαν στο ολοκαύτωμα του χωριού 37 ετώνΖΑΚΙΝΟΥ ΚΑΙΤΗ ΑΡΤΑ 1681943 ΚΟΜΜΕΝΟ ΑΡΤΑΣ Σκοτώθηκαν στο ολοκαύτωμα του χωριού 5 ετώνΖΑΚΙΝΟΣ ΙΕΡΕΜΙΑΣ ΑΡΤΑ 1681943 ΚΟΜΜΕΝΟ ΑΡΤΑΣ Σκοτώθηκαν στο ολοκαύτωμα του χωριού 42 ετώνIΛΟΥΖ ΝΤΙ ΛΑΖΑΡ ΒΕΡΟΙΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΙΣΡΑΗΛ ΑΒΡΑΑΜ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 151944 ΣΚΟΠΕΥΤΗΡΙΟ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ Υποδηματοποιός ΙΣΡΑΕΛ ΡΙΚΕΤΑ ΚΕΡΚΥΡΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΚΑΚΟΥΦ ΙΑΚΩΒΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1631943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ KΑΡΑΣΣΟ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 30121942 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε σε αντίποινα για επίθεση στη γέφυρα της Αξιούπολης

ΚΑΡΑΣΣΟ ΜΩΫΣΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 151944 ΣΚΟΠΕΥΤΗΡΙΟ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ Μέλος του ΚΚΕ εξόριστος από τη Μεταξική Δικτατορία ΚΟΕΝ ΣΑΜΟΥΕΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΚΟΕΝ ΙΑΚΩΒΟΣ ΒΟΛΟΣ 241944 ΛΑΡΙΣΑ ΚΟΕΝ ΙΣΑΑΚ ΣΙΜΣΟΝ ΒΟΛΟΣ 2641944 ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΑ ΒΟΛΟΥ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση 42 ετώνΚΟΕΝ ΡΕΤΖΙΝΑ ΣΙΜΣΟΝ ΒΟΛΟΣ 2641944 ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΑ ΒΟΛΟΥ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση 70 ετώνΚΟΕΝ ΧΑΙΜ ΒΑΛΑΣΗ ΒΟΛΟΣ 241944 ΠΗΛΙΟ Εκτελέστηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση 25 ετώνΚΟΥΕΝΚΑ ΤΟΡΙ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 541943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε προσπαθώντας να διαφύγει από το γκέττο του

Βαρώνου Χιρς ΛΕΒΗΣ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΓΕΟΥΔΑ ΒΟΛΟΣ 361942 ΗΡΑΚΛΕΙΟ ΚΡΗΤΗΣ Εμπορικός αντιπρόσωπος εκτελέστηκε με άλλους 11 πολίτες του

Ηρακλείου 49 ετώνΛΕΒΗΣ ΧΑΪΜ ΙΩΑΝΝΙΝΑ 7121943 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΕΣ-ΕΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ Έφεδρος ανθυπολοχαγός εκτελέστηκε από το Γερμανό

στρατοπεδάρχη Πάουλ Ραντόμσκι ΛΙΜΠΟΒΙΤΣ ΜΩΫΣΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 211943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΛΕΒΗ ΣΥΜΕΩΝ ΜΩΥΣΗΣ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ ΜΑΓΡΙΖΟΣ ΙΑΚΩΒΟΣ ΜΩΥΣΗΣ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ ΜΑΪΣΣΗΣ ΣΙΜΑΝΤΩΒ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΜΑΤΑΘΙΑ ΝΙΝΑ ΣΑΜΟΥΗΛ ΒΟΛΟΣ 1281942 ΛΑΡΙΣΑ 20 ετώνΜΑΤΑΘΙΑΣ ΑΣΣΕΡ ΣΑΜΟΥΗΛ ΒΟΛΟΣ 21121942 ΛΑΡΙΣΑ 26 ετώνΜΕΓΙΡ ΙΩΣΗΦ ΑΘΗΝΑ 821944 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΕΣ-ΕΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ Πέθανε από τις κακουχίες ΜΟΣΧΟΒΙΤΣ ΜΕΝΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 431944 ΣΤΡΟΠΩΝΕΣ ΕΥΒΟΙΑΣ Βασανίστηκε και εκτελέστηκε από τα Τάγματα Ασφαλείας 18 ετώνΜΟΥΣΑΝ ΠΕΣΑΧ ΔΑΒΙΔ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 24111943 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΠΑΥΛΟΥ ΜΕΛΑ (ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ) ΜΟΥΣΤΑΚΗ ΣΙΜΧΑ ΙΩΑΝΝΙΝΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΜΠΑΡΤΖΙΛΑΪ ΙΣΑΑΚ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2631943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Τυπογράφος εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΜΠΕΝΒΕΝΙΣΤΕ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 541943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε προσπαθώντας να διαφύγει από το γκέττο του

Βαρώνου Χιρς ΜΠΕΡΑΧΑ ΑΑΡΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 151944 ΣΚΟΠΕΥΤΗΡΙΟ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ Μέλος του ΚΚΕ εξόριστος από τη Μεταξική Δικτατορία MΠΟΥΡΛΑ ΕΣΤΕΡ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Απρίλιος 1944 ΒΕΡΜΙΟ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΜΠΟΥΡΛΑ ΦΛΩΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Απρίλιος 1944 ΒΕΡΜΙΟ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΜΩΫΣΗ ΦΑΛΚΟΝΑ ΙΩΣΗΦ ΒΟΛΟΣ 1561944 ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΑ ΒΟΛΟΥ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΜΩΫΣΗΣ ΙΩΣΗΦ ΒΟΛΟΣ 1561944 ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΑ ΒΟΛΟΥ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση 70 ετώνΝΕΓΡΙΝ ΗΛΙΑΣ ΓΕΟΥΔΑ ΒΟΛΟΣ 2731944 ΠΤΕΛΕΟΣ ΒΟΛΟΥ 35 ετώνΟΒΑΔΙΑΣ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΙΩΣΗΦ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΟΒΑΔΙΑΣ ΙΣΑΑΚ ΙΩΣΗΦ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΠΕΡΑΧΙΑ ΑΝΡΥ 151944 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΕΣ-ΕΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ ΡΟΥΣΟ ΣΟΛΟΜΩΝ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΣΑΡΦΑΤΗ ΙΑΚΩΒΟΣ ΚΡΗΤΗ Δεκέμβριος 1941 Γιατρός αιχμάλωτος μετά τη Μάχη της Κρήτης πέθανε από

κακουχίες ΣΑΝΤΙΚΑΡΙΟΣ ΙΣΡΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 2841944 ΒΟΛΟΣ Oπωροπώλης 32 ετώνΣΑΣΣΩΝ ΔΑΒΙΔ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΣΕΔΑΚΑΣ ΜΩΫΣΗΣ ΡΑΦΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 1951944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 50 ετώνΣΙΝΤΟ ΚΑΛΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2831942 ΑΙ-ΣΤΡΑΤΗΣ Πέθανε ως εξόριστος 28 ετώνΣΟΝΙΝΟ ΜΠΕΝΗΣ ΛΑΡΙΣΑ 831944 ΑΣΜΑΚΙ (ΑΝΤΙΑΕΡΟΠΟΡΙΚΟ) ΛΑΡΙΣΑΣ 17 ετώνΣΟΝΙΝΟ ΗΛΙΑΣ ΛΑΡΙΣΑ 831944 ΑΣΜΑΚΙ (ΑΝΤΙΑΕΡΟΠΟΡΙΚΟ) ΛΑΡΙΣΑΣ 23 ετώνΣΤΡΟΥΜΣΑ ΜΩΡΙΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Φοιτητής Φιλοσοφικής ΤΟΡΕΖ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΛΑΡΙΣΑ 831944 ΑΣΜΑΚΙ (ΑΝΤΙΑΕΡΟΠΟΡΙΚΟ) ΛΑΡΙΣΑΣ 29 ετώνΤΕΒΕΤ ΣΑΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 841943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΦΑΡΑΤΖΗ ΛΕΟ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΦΕΛΟΥΣ ΜΑΡΚΟΣ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΦΕΡΕΤΖΙ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΦΕΡΕΤΖΙ ΜΩΥΣΗΣ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΦΕΡΕΤΖΙ ΣΑΔΩΝ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΦΙΛΟΣΩΦ ΕΖΡΑΣ ΗΛΙΑΣ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΦΙΛΟΣΩΦ ΡΑΦΑΗΛ ΗΛΙΑΣ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΦΙΛΟΣΩΦ ΙΣΑΑΚ ΑΒΡΑΑΜ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΦΡΑΝΚΟ ΡΕΒΕΚΑ ΚΑΣΤΟΡΙΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΧΑΝΟ ΙΑΚΩΒ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 211943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 20 ετών

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΕυΧΑΡΙΣΤΙΕΣ

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 28

Αγγελούλης Αντώνης (Βρατσάνος) Βροντάει ο Όλυμπος Το Μηχανικό του Ολύμπου Σύγχρονο Βιβλίο Αθήνα 1964

Αμπατζοπούλου Φραγκίσκη Το Ολοκαύτωμα στις Μαρτυρίες των Ελλήνων Εβραίων Παρατηρητής Θεσσαλονίκη 1993

Η λογοτεχνία ως μαρτυρία Έλληνες πεζογράφοι για τη Γενοκτονία των Εβραίων Παρατηρητής Θεσσαλονίκη 1995

Ανταίος Πέτρος Χίλια σκοτωμένα παιδιά της ΕΠΟΝ Εκδόσεις ΕΠΟΝ Αθήνα 1986

Βαρών-Βασάρ Οντέτ Η Ενηλικίωση μιας Γενιάς Νέοι και νέες στην Κατοχή και στην Αντίσταση Εστία Αθήνα 2009

Βενέτσια Σλομο Sonderkommando Μέσα από την κόλαση των θαλάμων αερίων Πατάκης Αθήνα 2007

Γιακοέλ Γιομτώβ Απομνημονεύματα 1941-1943 Ίδρυμα ΕΤΣ - ΑΧΑΪΜ Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης Παρατηρητής Θεσσαλονίκη 1993

Γιαννακόπουλος Γ Χρήστος Και διηγώντας τα μην κλαις Αναμνήσεις ενός ανθυπολοχαγού του ΕΛΑΣ Επικαιρότητα Αθήνα 1994

Γκατένιο ndash Όσμο Νάτα Από την Κέρκυρα στο Μπίρκεναου και την Ιερουσαλήμ Η ιστορία μιας Κερκυραίας Εβραίας Γαβριηλίδης Αθήνα 2005

Γρηγοριάδης Ν Φοίβος Το Αντάρτικο ΕΛΑΣ-ΕΔΕΣ-ΕΚΚΑ 542 Καμαρινόπουλος Αθήνα 1964

Δημητρίου Ν Δημήτριος (Νικηφόρος) Αντάρτης στα βουνά της Ρούμελης Χρονικό 1940-44 3 τόμοι Αθήνα 1965

Δημητρίου Ν Δημήτριος laquoH συμμετοχή των Εβραίων στην Εθνική Αντίστασηraquo Χρονικά τχ 104 (Ιανουάριος-Φεβρουάριος 1989) σ 3-6

Έπεσαν για τη ζωή Ήρωες-μάρτυρες λαϊκών απελευθερωτικών αγώνων Έκδοση της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ 7 Τόμοι Αθήνα 1997-2007

Ιστορία της Αντίστασης 1940-45 6 τόμοι Αυλός Αθήνα 1979

Ιωαννίδης Ιωάννης Οι Εβραίοι εις την Αντίστασιν ΧΕΟ Ιωάννινα 1948

Καραθάνος Δ laquoΗ Μάχη του Καράλακκα και οι διαστρεβλωτές τηςraquo Ριζοσπάστης 12 81978

Κείμενα Εθνικής Αντίστασης 2 τόμοι Σύγχρονη Εποχή Αθήνα 1981

Μαζάουερ Μάρκ Στην Ελλάδα του Χίτλερ Η εμπειρία της Κατοχής Αλεξάνδρεια Αθήνα 1994

Μητσόπουλος Θανάσης Το 30ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ Οδυσσέας Αθήνα 1987

Μπενβενίστε Ρίκα (επιμ) Οι Εβραίοι της Ελλάδας στην Κατοχή Εταιρεία Μελέτης Ελληνικού Εβραϊσμού Εκδόσεις Βάνιας Θεσσαλονίκη 1998

Μπουρλάς Μιχαήλ Μωυσής Έλληνας Εβραίος και αριστερός Νησίδες 2000

Steven Bowman Η Αντίσταση των Εβραίων στην Κατοχική Ελλάδα (μτφ Ισαάκ Μπενμαγιόρ) Έκδοση Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβουλίου Αθήνα 2013

Μπουρλίδης Τάκης ΕΛΑΣ Το 16ο Σύνταγμα Βερμίου Κώδικας Θεσσαλονίκη 2004

Νάχμαν Ευτυχία Γιάννενα Ταξίδι στο Παρελθόν Τάλως Αθήνα 1996

Νατζαρή Μαρσέλ Χρονικό 41 ndash 45 Ίδρυμα ΕΤΣ - ΑΧΑΪΜ Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης Παρατηρητής Θεσσαλονίκη1991

Pierron Bernard Εβραίοι και Χριστιανοί στη νεότερη Ελλάδα Πόλις Αθήνα 2004

Ρέντης Γρηγόρης Το 54 Σύνταγμα του ΕΛΑΣ Αθήνα 1984

Σάντας Λάκης laquoΗ κατάληψη γερμανικού εκοπλισμένου καϊκιού κι ο Μακαμπήςraquo Χρονικά τχ (Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2009) σ 27-28

Το Εβραϊκό Μουσείο Ελλάδος θα ήθελε να ευχαριστήσει θερμά τους παρακάτω φορείς και ιδρύματα για την ευγενική παραχώρηση αρχειακού φωτογραφικού και οπτικοακουστικού υλικού- Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας (ΑΣΚΙ)- Βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων- Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο (ΕΛΙΑ)- Ιστορικό και Διπλωματικό Αρχείο του Υπουργείου Εξωτερικών- Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο Ελλάδας (ΚΙΣΕ)- Πολεμικό Μουσείο- Τμήμα Ιστορίας της ΚΕ του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας (ΚΚΕ)- United States Holocaust Memorial Museum (USHMM)- USC Shoah Foundation- Yad Vashem The Holocaust Martyrsrsquo and Heroesrsquo Remembrance Authority

Επίσης για την ευγενική παραχώρηση αυθεντικών αντικειμένων και οπλισμού της Εθνικής Αντίστασης- Το Πολεμικό Μουσείο- Την οικογένεια Αλβέρτου Μπενρουμπή- Την οικογένεια Δαβίδ Ασέρ- Την οικογένεια Σίμου Βαλενστάιν

Σεβίλια Ερρίκος Αθήνα - Άουσβιτς Εστία Αθήνα 1983

Σιμπή Ιακώβ amp Λάμψα Καρίνα Η Διάσωση Η σιωπή του κόσμου η αντίσταση στα γκέτο και τα στρατόπεδα οι Έλληνες Εβραίοι στα χρόνια της Κατοχής Αθήνα Εκδόσεις Καπόν 2012

Το Χρονικό του Αγώνα Στrsquo Άρματα Στrsquo Άρματα Ιστορία της Εθνικής Αντίστασης Γιαννίκος Αθήνα 1964

Τσιλιγιάννης Κωνσταντίνος Η Εβραϊκή Κοινότητα της Άρτας Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο της Ελλάδος 2004

Φλάισερ Χάγκεν Στέμμα και Σβάστικα Η Ελλάδα της Κατοχής και της Αντίστασης 1941-1944 τομ Β΄ Εκδόσεις Παπαζήση Αθήνα 1995

Flemming Katherine Ιστορία των Ελλήνων Εβραίων Οδυσσέας Αθήνα 2009

Φρεζής Ραφαήλ Η Ισραηλιτική Κοινότητα Βόλου Βόλος 2003

Arad Yitzhak Arad Gutman Yisrael Margaliot Avraham (επιμ) Documents on the Holocaust Yad Vashem Ιερουσαλήμ 1981

Bowman Steven Jewish Resistance in Wartime Greece Vallentine Mitchell Λονδίνο 2006

---------------------- laquoJoseph Matsas and the Greek Resistanceraquo Journal of the Hel-lenic Diaspora 17 (1991) σ 49-68

Camhi ndash Fromer Rebecca The Holocaust Odyssey of Daniel Bennahmias Sonderkommando The University of Alabama Press Tuscaloosa Αλαμπάμα 1993

Cohen Monique Lise Dugour Jean-Louis (επιμ) Les Juifs dans la Reacutesistance Eacuteditions Tireacutesisas 2001

Collin Claude Carmagnole et Liberteacute Les eacutetrangers dans la Reacutesistance en Rhocircne-Alpes Presses Universitaires de Grenoble 2000

Duffy Peter The Bielski Brothers Harper Collins Νέα Υόρκη 2003

Edelman Marek The Ghetto Fights Warsaw 1941-43 Bookmarks Publications Λονδίνο 1990

Feldman Yael Bowman Steven laquoLove and War on Mount Olympusraquo Thetis 4 (1997) σ 253-256

Friedler Eric Siebert Barbara Kilian Andreas (επιμ) Zeugen aus der Todeszone Das juumldische Sonderkommando in Auschwitz Deutscher Taschenbuch Verlag 2005

Jews in Yugoslavia Muzejski proctor Jezuitski trg 4 Ζάγκρεμπ 1989

Krakowski Shmuel The War of the DoomedJewish Armed Resistance in Poland 1942-1944 Holmes and Meler Νέα Υόρκη Λονδίνο 1984

Kurzman Dan The Bravest Battle The 28 Days of the Warsaw Ghetto Uprising DaCapo Press Νέα Υόρκη 1976

Matsas Joseph laquoThe Participation of the Greek Jews in the National Resist-anceraquo Journal of the Hellenic Diaspora 17 (1991) σ 55-68

Matsas Michael The Illusion of Safety The story of the Greek Jews During the Second World War Pella Publishing Company Νέα Υόρκη 1997

Novitch Miriam Resistenza Spirituale Spiritual Resistance 1940-1945 Μιλάνο 1979

Rayski Benoicirct LrsquoAffiche rouge 21 feacutevrier 1944 ndash Ils nrsquoeacutetaient que des enfantsLe Feacutelin Ντιζόν 2004

Resistance during the Holocaust United States Holocaust Memorial Museum Ουάσινγκτων χχ

Resistance Spiritual Resistance Revolt Partisans and the Uprising in the Death Camps Yad Vashem 2004

Η έκθεση δεν θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί χωρίς τις συνεντεύξεις που παραχωρήθηκαν από Έλληνες Εβραίους βετεράνους της Εθνικής Αντίστασης στους οποίους θα ανήκει για πάντα η διπλή μας ευγνωμοσύνη Βιτάλ Αελιών Δανέλος Αλχανάτης Αλβέρτος Βαλενστάιν Σάρα Γεσουά-Φόρτη Μωύς Γιουσουρούμ Λουί Κοέν Σαμουήλ Κοέν Ηλίας Κονές Ιάκωβος Κούμερης Σαλβατώρ Μπακόλας Ιάκωβος Μπαλέστρα Ντόρα Μπουρλά-Χανταλί Δαβίδ Μπρούδο Εσδράς Μωυσής Ιωσήφ Νισσήμ Έλλη Σακκή-Δεκάστρο Ζακίνος Ρούσο Μηνάς Σαμπετάι Αβραάμ Σβώλης Αλλέγρα Φελούς-Σκύφτη Ραφαήλ Φρεζής

Ιδιαίτερες ευχαριστίες ανήκουν στον κο Μίμη Χριστοφιλάκη για την προσφορά σπάνιων εντύπων προκηρύξεων και εφημερίδων από την προσωπική του συλλογή στους κυρίους Μαρσέλ Γιοέλ Ντάνη Εμμανουήλ Τζων Καλέφ-Εζρά Ιάκωβο Σιμπή Μάριο Σούση Σάμμη Τουρόν καθώς και στις κκ Ζουλί Αελιών Ντέλια Αλχανάτη Αλίκη και Νέλλη Αρούχ Ματθίλδη Εσκινατζή ndash Καλεφ-Εζρά Μιμίκα Βαλενστάιν Οντέτ Βαρών-Βασάρ Βρησιήδα Κοέν Παυλίνα Κοέν-Ματαθία Ρούλα και Λουίζα Κονέ Σέλλη Κούνιο-Κοέν Αλλέγρα Μάτσα Ρίκα Μπενβενίστε Ελένη Μπεζέ Νίνα Μπενρουμπή και Ίντα Ναχμία για τη συμβολή τους και για την ευγενική παραχώρηση πολύτιμων οικογενειακών φωτογραφιών εγγράφων και αντικειμένων

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 8

τούς που δεν πολεμούν11 Γενικώς οι Εβραίοι στην Αντίσταση έχαιραν μεγάλης εκτίμησης λόγω της αστικής τους καταγωγής του μορφωτικού τους επιπέδου της γλωσσομάθειας ndashη πλειονότητα των ανταρτών ήταν αγρότες με στοιχειώδη σχολική εκ-παίδευσηndash αλλά και της γενναιότη-τάς τους Ο Βιτάλ Αελιών ήταν για τους συντρόφους του το laquoχαροκα-μένο παλικάριraquo που πολέμησε με πείσμα τους Γερμανούς στη Μάχη του Καράλακκα (6 Μαΐου 1944)12 Οι μεταπολεμικές κυβερνήσεις τή-ρησαν μάλλον μετριοπαθή στάση απέναντι στους Εβραίους που είχαν ενταχθεί στο αριστερό ΕΑΜ-ΕΛΑΣ χωρίς αυτό να σημαίνει πως εξαιρέ-θηκαν από τις πολιτικές διώξεις την περίοδο του Εμφυλίου Πολέμου Ενώ γενικώς αναγνωριζόταν με

επιείκια στους πρώην αντάρτες πως laquoυπηρέτησε στον ΕΛΑΣ καθότι Ισ-ραηλίτης13 αρκετοί τιμωρήθηκαν με φυλακίσεις εξορία (Ικαρία Μακρό-νησος) καταδίκες σε θάνατο ενώ πέντε εκτελέστηκαν με αποφάσεις στρατοδικείου14

Η γεωγραφία των κοινοτήτων και της διάσωσής τους είχε σαν αποτέλεσμα οι μεγαλύτερες συγκε-ντρώσεις Εβραίων αντιστασιακών να παρατηρούνται στη Δυτική Μα-κεδονία την Κεντρική και Ανατο-λική Στερεά και σε όλη την περιοχή της Θεσσαλίας Μετά την συγκρό-τηση του ΕΛΑΣ σε τακτικό στρα-τό οι αντίστοιχες μονάδες ήταν το 16ο Σύνταγμα Βέροιας με έδρα το Βέρμιο στο ΙΙ Τάγμα του οποίου βρίσκουμε πολλά εβραϊκά ονόματα Επίσης το 5ο Τάγμα Παρνασσίδας

τα συντάγματα 34ο (Φωκίδα-Βοιω-τία) 7ο (Εύβοια) 30ο (Πέλλα) 50ο (Θεσσαλονίκης) με έδρα τα Πιέ-ρια και το 54ο (Βόλου) με έδρα το Πήλιο και τον Κίσσαβο στο οποίο υπηρέτησαν έως και 40 νεαροί Βο-λιώτες15 Η διάκριση μαχίμων και μη μαχίμων είναι δυσχερής δεδομένου ότι στα ανταρτοκρατούμενα εδά-φη όλοι αναλάμβαναν καθήκοντα υποστήριξης του ένοπλου αγώνα των βοηθητικών υπηρεσιών και των πολιτικών οργανώσεων της κάθε περιοχής Σε ορισμένες περιπτώσεις η Αντίσταση αποτελούσε οικογενει-ακή υπόθεση Γνωστότερες είναι οι οικογένειες Καράσσο και Μπουρλά από την Θεσσαλονίκη Κάκις από τη Δράμα Σακκή και Κοέν από το Βόλο που συμμετείχαν ενεργά και εί-χαν τουλάχιστον από ένα θύμα Ορι-

σμένοι αναδείχθηκαν σε διοικητές όπως ο Θεσσαλονικιός Ισαάκ Μωυ-σής (Γιτσχάκ Μωσέ) με ψευδώνυμο laquoΚίτσοςraquo που αναδείχθηκε σε καπε-τάνιο λόχου στο ΙΙ16 Τάγμα και ο ανθυπολοχαγός Σαμουέλ εσκινατζής ο οποίος σκοτώθηκε στα Δεκεμβρι-ανά ως λοχαγός στο ΙΙΙ54 Τάγμα του ΕΛΑΣ16 Ανάλογα παραδείγμα-τα αυτοθυσίας υπάρχουν πολλά17 Στις 4 Οκτωβρίου 1944 η Πολιτική Επιτροπή Εθνικής Απελευθέρωσης (ΠΕΕΑ) ndashη laquoκυβέρνηση του βου-νούraquo που είχε σχηματίσει το ΕΑΜndash προήγαγε μετά θάνατον πεσόντες αξιωματικούς και αντάρτες που εί-χαν επιδείξει laquoυπέροχην ανδρεία έξοχο ψυχικό θάρρος διοικητικήν ικανότητα αποφασιστικότητα και υπέροχο πνεύμα αυτοθυσίας που ξεπερνούν τα όρια του καλώς εν-νοούμενου καθήκοντοςraquo Μεταξύ τους και οι Λεών Σακκής Γιοχανάς (Ιωχανά) Χατζής Μάρκο Καράσσο Ντίνος Οβαδίας και Βιτάλ Μπερα-χά18 laquoΌλοι οι Ισραηλίτες πέσανε πο-λεμώντας μέχρι την τελευταία σφαί-ρα μέτωπο με μέτωπο με τον εχθρό χωρίς να λιποψυχήσουνraquo19

Τουλάχιστον 63 Εβραίοι έπε-σαν πολεμώντας ως αντάρτες και 76 ακόμα εκτελέστηκαν σε αντίποινα ή εκκαθαριστικές επιχειρήσεις την περίοδο 1941-194420 Η υπόμνησή των ονομάτων τους είναι η δέουσα απόδοση τιμής σε όσους επέλεξαν τον ένδοξο θάνατο του πολεμιστή από την υποταγή στους δημίους του Ισραήλ Αποτελεί ελάχιστο χρέος σε όσους ράντισαν με το αίμα τους τις στάχτες χιλιάδων ομοθρήσκων τους που δολοφονήθηκαν από τους Ναζί

11 Αρχείο ΕΜΕ Βιντεοσκοπημένη συνέντευξη Ιάκωβου Μπαλέστρα 111200912 Καραθάνος Δ laquoΗ Μάχη του Καράλακκα και οι διαστρεβλωτές τηςraquo Ριζοσπάστης 12 81978 13 Αρχείο ΕΜΕ Βιντεοσκοπημένη συνέντευξη Σαλβατώρ Μπακόλα 311200814 Αρχείο Ιωσήφ Μάτσα laquoΕκτελεσθέντες μέχρι τούδε Ισραηλίται εις Ελλάδα βάσει αποφάσεων στρατοδικείων με την κατηγορίαν συνεργασίας με τους συμμορίταςraquo Αθήναι 28111949 15 Χαρακτηριστικό παράδειγμα η ΕΠΟΝ Μαγνησίας που συγκέντρωσε δεκάδες νεαρούς Εβραίους από το Βόλο και τη Λάρισα Βλ Ραφαήλ Φρεζής Η Ισραηλιτική Κοινότητα Βόλου Αθήνα 2003 σ 223-231

και Οντέτ Βαρών - Βασάρ Η Ενηλικίωση μιας Γενιάς Νέοι και νέες στην κατοχή και στην Αντίσταση Εστία Αθήνα 2009 σ 387-389 Αρχείο ΕΜΕ βιντεοσκοπημένη συνέντευξη Εσδρά Μωυσή 78200716 Matsas οπ σ 29117 Ισραηλιτικόν Βήμα 3151946 Δημήτριος Ν Δημητρίου laquoH συμμετοχή των Εβραίων στην Εθνική Αντίστασηraquo Χρονικά τχ 104 (Ιανουάριος-Φεβρουάριος 1989) σ 3-6 18 Κείμενα Εθνικής Αντίστασης [ΚΕΑ] Σύγχρονη Εποχή Αθήνα 1981 τόμος δεύτερος σ 419-422 19 Αρχείο Ιωσήφ Μάτσα Επιστολή Γιτσχάκ Μωσέ προς Ιωσήφ Μάτσα Ιερουσαλήμ 2811985 20 Ο αριθμός των 91 πεσόντων και εκτελεσμένων που προτείνει ο Bowman υπολείπεται του πραγματικού Βλ Steven Bowman laquoJews in Wartime Greeceraquo Jewish Social Studies 48 (1986) σ 45-62 Βλ Κατάλογο

πεσόντων στο παρόν

Σεπτέμβριος 1944 Οι Eβραίοι αντάρτες του ΕΛΑΣ Δαβίδ Μπρούδο και Λουί Κοέν ποζάρουν μπροστά από ένα γερμανικό αεροσκάφος που καταρρίφθηκε από τα πυρά των ανταρτών στον κάμπο της Λοκρίδας σε μια από τις πιο συμβολικές φωτογραφίες της εποχής (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ)

Πολιτικοί εξόριστοι στη Μακρόνησο την περίοδο του Εμφυλίου Πολέμου 1946-1949 Γονατιστός δεξιά ο Σίμος Βαλενστάιν (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ)

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 9

Από την Θεσσαλονίκη των 55250 ψυχών περίπου 400 βρέθη-καν στην ανταρτοκρατούμενη Ελ-λάδα Εκτός από όσους βρίσκονταν ήδη σε άλλες περιοχές μερικές δε-κάδες άρχισαν να εγκαταλείπουν ομαδικά την πόλη-γκέττο στα τέλη Μαρτίου Ήταν τα αδέλφια Μω-υσής Σολομών και Γιολάντα και Ντόρα Μπουρλά οι Ντικ Μπενβε-νίστε Σαλτιέλ Γκαττένιο Ισαάκ Εμμανουήλ Ισαάκ Ντάσα Δαβίδ Ααρών Μωσέ Μπέλο Μωσέ Σε-γκόρα Ντίνος και Σαλβατώρ Οβα-δίας Σολομών Σαλτιέλ Μωρίς Φλωρεντίν Δάριο Ουζιέλ Ιάκω-βος Κούμερης Μιχάλης Μπρούδο Φλώρα Περαχιά Ερρίκος Πιπανό και άλλοι Τις ίδιες μέρες ο Γιακώβ Σαρφατή και ο Μεναχέμ Στρούμσα φυγάδευαν 114 άνδρες και γυναίκες από τη γερμανοκρατούμενη Βέροια Στα μέσα Απριλίου ο Ιωσήφ Μά-τσας από τα Γιάννενα καθηγητής στη Μεγάλη Βρύση Κιλκίς κατέ-φυγε στα λημέρια του Πάικου Είχε προηγηθεί ο Ισαάκ Μωϋσής δραπέ-της από καταναγκαστικά έργα στα Τέμπη που συνάντησε τους αντάρ-τες τον Φεβρουάριο και έγινε ο πρώ-τος Εβραίος ΕΛΑΣίτης στο Βέρμιο

Το Βέρμιο έγινε σημείο συγκέ-ντρωσης Έπειτα από ατέλειωτες μάχες και πορείες σε αλλεπάλληλους γερμανικούς κλοιούς αντάρτες και περίπου 250 Εβραίοι έφτασαν στα ελεύθερα χωριά των Γρεβενών Εκεί κατανεμήθηκαν στους λόχους Ο Ισαάκ Μωϋσής με ψευδώνυμο laquoΚί-τσοςraquo έγινε καπετάνιος λόχου στο 16ο Σύνταγμα όπου εντάχθηκαν οι περισσότεροι Η Νταίζη Καράσσο και η Ντόρα Μπουρλά (laquoΤαρζάνraquo) έγιναν διαφωτίστριες της ΕΠΟΝ η Φανή Φλωρεντίν που ανέβηκε στο Πάικο με τον σύζυγό της Λεών Ματαλόν έγινε νοσοκόμα στη Χ Μεραρχία laquoΑκατάβλητη στις τα-λαιπωρίες Εμψύχωνε τους βραδυ-πορούντες και τους εξασθενημένους προσφέροντάς τους νερό από ένα μεγάλο παγούρι που κουβαλούσε μαζί με το υγειονομικό σακίδιο Ακολουθούσε την φάλαγγα για να συμμαζεύει όσους ξέμειναν απο-καμωμένοιraquo (Ιωσήφ Μάτσας) Του-λάχιστον 17 ήταν οι απώλειες των Εβραίων μαχητών Πρώτη η Στέλλα Κοέν που σκοτώθηκε πολεμώντας τους Γερμανούς στα Τάχνιστα Πι-ερίας (16 Απριλίου 1943) Ο Ηλί-ας Νισσήμ βετεράνος του Οχυρού Ρούπελ και ο Ιωσήφ Μπενσουσάν

χάθηκαν στις μεγάλες εκκαθαριστι-κές επιχειρήσεις στην περιοχή Πε-νταλόφου Κοζάνης (Ιούλιος 1944) Ο ηρωικός Μάρκος Καράσσο από-φοιτος της Σχολής Ανθυπολοχαγών του ΕΛΑΣ σκοτώθηκε στο Μου-χαρέμ Χάνι Έδεσσας (6 Αυγούστου 1944) Ο Ντίνος Οβαδίας ένα μήνα αργότερα και ο εικοσάχρονος Σολο-

μών (Σάρδος) Μπουρλάς στο Σταυ-

ρό Βέροιας (27 Σεπτεμβρίου 1944)

στην τελευταία μάχη εναντίον των

αποχωρούντων Γερμανών στη Δυτι-

κή Μακεδονία Οι Εβραίοι ΕΛΑΣί-

τες της Χ Μεραρχίας είχαν εκδικη-

θεί με το αίμα τους την καταστροφή

της Θεσσαλονίκης

ΙiΙ ΑπΟ ΤΟΝ ΚΛΟΙΟ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΤΟυΣ ΑΝΤΑΡΤΕΣ

Ομαδική φωτογραφία Θεσσαλονικιών Εβραίων με χριστιανούς συναγωνιστές τους στα βουνά της Δυτικής Μακεδονίας το 1943 1 Σαμπετάι Βαρσάνο 2 Φανή Φλωρεντίν νοσοκόμα 3 Λεών Ματαλόν 4 Ματθίλδη Μασαράνο 5 Μάρκος Καράσσο

Προκήρυξη της Εθνικής Αλληλεγγύης Αθήνας για τους εκτοπισμούς της Θεσσαλονίκης Απρίλιος 1943 (Αρχείο ΚΚΕ)

Ο Ιάκωβος Κούμερης αντάρτης του 16ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ στο Βέρμιο Δεκέμβριος 1943 (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ)

Ο δάσκαλος Ιωσήφ Μάτσας από τα Ιωάννινα που πολέμησε ως αντάρτης του 16ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ στη Δυτική Μακεδονία Φωτογραφία από τη μετέπειτα στρατιωτική του θητεία 1947 (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ)

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 10

Περισσότεροι από 100 Λαρισαί-οι Βολιώτες Τρικαλινοί και Καρδι-τσιώτες δραστηριοποιήθηκαν στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα Η Λουίζα Νεγρίν συνελήφθη και φυ-λακίστηκε από τους Ιταλούς σε συλ-λαλητήριο στη Λάρισα τον Μάρτιο του 1943 Η Αλλέγρα Φελούς-Κα-πέτα από τα Τρίκαλα στέλεχος του ΚΚΕ από τον Μεσοπόλεμο αναδεί-χθηκε από το 1942 σε καθοδηγή-τρια του ΕΑΜ στη Δυτική Θεσσα-λία Ο Δαβίδ Λεβής από το Βόλο μέλος της Νομαρχιακής επιτροπής Λάρισας του ΕΑΜ αναμίχθηκε σε θέματα αυτοδιοίκησης στις ελεύ-θερες περιοχές ενώ η διάσωση της κοινότητας Βόλου υπήρξε και δικό του έργο Ο τραπεζικός Ελιέζερ (Λάζαρος) Αζαρία από τη Βέροια έγινε υπεύθυνος της laquoΕπιμελητείας του Αντάρτη (ΕΤΑ)raquo Θεσσαλίας και μέλος της Πολιτικής Επιτροπής Εθνικής Απελευθέρωσης (ΠΕΕΑ) της laquoΚυβέρνησης του Βουνούraquo που σχημάτισε το ΕΑΜ τον Μάρτιο του 1944

Μετά την κατάρρευση των Ιτα-λών πολλοί από τους φυγάδες των πόλεων πλαισίωσαν την ΕΠΟΝ και την Ι Μεραρχία Θεσσαλίας του ΕΛΑΣ Από τα Τρίκαλα οι Αλβέρ-τος και Βενιαμίν Νεγρίν ο Σόλων Λεβή ο Ηλίας και η Λουίζα Φε-λούς Από τη Λάρισα ο ανθυπολο-χαγός Σαμουήλ Εσκινατζής που αναδείχθηκε σε διοικητή λόχου ο Εσδράς Μωυσής κορυφαίο στέλε-χος της ΕΠΟΝ Μαγνησίας ο Ραφα-ήλ Φιλοσώφ κι ο Ιακώβ Φελούς Μαζί με τους Λαρισαίους Ισαάκ και Αλβέρτο Λαζάρ στο 5ο Σύνταγμα Τρικάλων διακρίθηκαν τα αδέλφια Μορδοχάι και Αλβέρτος Σάλεμ από την Θεσσαλονίκη Ατρόμητος στις μάχες ο Βενιαμίν Νεγρίν (laquoΒάιοςraquo) του 138 Συντάγματος τραυματί-στηκε βαριά σε μια νυχτερινή επίθε-ση στο Παλιομονάστηρο Τρικάλων (13 Απριλίου 1944) Πέθανε το 1945 από τα τραύματά του Πρώτος νε-κρός ήταν ο Ιακώβ Μπεράχα από τα Τρίκαλα που σκοτώθηκε στις 7 Νοεμβρίου 1943 στη Μάχη της Με-σοχώρας

ΙV ΑΝΤΑΡΤΟμΑΝΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑ

Η δεύτερη σελίδα της εφημερίδας του ΕΑΜ Βόλου laquoΛαοκράτηςraquo (3 Οκτωβρίου 1943) με την έκκληση για ενεργό υποστήριξη των διωκόμενων Εβραίων (Αρχείο ΚΚΕ)

Βολιώτες Εβραίοι στο 54ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ 1 Αλβέρτος Αμών και Πέπος Κοέν 2 Ηλίας Κονές 3 Λέων Σακκής 4 Έλλη Σακκή (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ) Στη φωτογραφία (5) ο Λάζαρος (Ελιέζερ) Αζαρία από την Βέροια υπεύθυνος της Επιμελητείας του Αντάρτη (ΕΤΑ) για όλη την Θεσσαλία (Φωτ Αρχείο ΔΗΚΙ)

Ο έφεδρος ανθυπολοχαγός Σαμουήλ Εσκινατζής του Μωυσή από τη Λάρισα με την αρραβωνιαστικιά του Στέλλα Σαμουήλ-Μεδίνο στην Θεσσαλονίκη 17 Ιανουαρίου 1943 Ο Σαμουήλ υπηρέτησε ως διοικητής λόχου στο 54ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ και σκοτώθηκε τον Ιανουάριο του 1945 (Προσωπική συλλογή Ματθίλδης Εσκινατζή)

Δεκάδες Βολιώτες εντάχθηκαν στο 54ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ που ανέπτυξε πολεμική δράση κατά των Γερμανών στην ανατολική Θεσσα-λία Ηλίας Κονές Αλβέρτος Αμών Πέπος Σακκής Ζακίνος Μιζάν Χαίμ Μιζραχής Ζαχαρίας Τορόν τα αδέλφια Σαλβατώρ Άννα Ρα-χήλ Ροζίτα και Χαίμ Κοέν Ραφα-ήλ Φρεζής Αβραάμ Οβαδίας Μωυ-σής Μόρδος Μανώλης Φαραντζής Μωϋσής Ιεσουλάς Ζάχος Λεβής Ηλίας Καπέτας και άλλοι Ως νοσο-κόμες του Συντάγματος διακρίθη-καν η Άννα Κοέν και η Έλλη Σακ-κή Στους ήρωες ανήκαν ο Σάββας Ιακώβου (52ο Σύνταγμα) που σκο-τώθηκε στις 17 Απριλίου 1944 στη Ρεντίνα Αγράφων και ο 18χρονος Λέων Σακκής του ΙΙΙ54 Τάγματος που έπεσε στη νυχτερινή Μάχη του Καραλάρ (Ελευθέριο) Λάρισας στις 29 Ιουνίου 1944 Στη Θεσσαλία πε-ρισσότερο από κάθε άλλη περιοχή οι τύχες των Εβραίων ζυμώθηκαν με τους ηρωισμούς της Αντίστασης Μια εμπειρία που ακύρωσε γι αυ-τούς τη φρίκη του Ολοκαυτώματος

1 2 3 4 5

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 11

Στη Στερεά χτυπούσε η καρδιά της laquoΕλεύθερης Ελλάδαςraquo Εκεί βρι-σκόταν το Στρατηγείο του ΕΛΑΣ πέντε συντάγματα ανταρτών και ένα τεράστιο οργανωτικό δίκτυο Σε διάστημα 15 μηνών οι Γερμανοί εξαπέλυσαν είκοσι εκκαθαριστικές επιχειρήσεις με μονάδες ειδικές στον ανταρτοπόλεμο (Ορεινοί Κυνηγοί Βάφφεν Ες-Ες Μεραρχία Μπράντε-μπουργκ) Η περιοχή από την Πάρ-νηθα ως το Καρπενήσι σημαδεύτηκε από αναρίθμητες μάχες σφαγές αμά-χων και καταστροφές χωριών

Στα τοπικά τμήματα του ΕΛΑΣ καταγράφεται μεγάλη συγκέντρω-ση Εβραίων κυρίως φυγάδες από την Αθήνα που προωθούνταν στην ανταρτοκρατούμενη περιοχή Η αντιπροσώπευση ήταν και ποι-οτική Σε επιτελικές θέσεις στην V Ταξιαρχία και την ΧΙΙΙ Μεραρχία του ΕΛΑΣ βρέθηκαν αντίστοιχα οι Θεσσαλονικείς Ίντο Σίμσι (laquoΜακα-μπήςraquo) και Αλβέρτος Μπενρουμπή οποίος ονομάστηκε ανθυπίατρος Ο Λουί Κοέν (laquoΚρόνοςraquo) από την Ξάνθη και ο Δαβίδ Μπρούδο από την Θεσσαλονίκη έκαναν θαύματα ως υπεύθυνοι της Επιμελητείας του Τάγματος Παρνασσίδας Οι Μα-νώλης Αρούχ και Αλβέρτος Κοέν (laquoΒλαδίμηροςraquo) έγιναν πασίγνωστοι ως γιατροί αντάρτικων ταγμάτων στην Φωκίδα laquoΟ Βλαδίμηρος όλη την ώρα στο πόδι γελαστός Έχανε το γέλιο του μόνο όταν είχε να κά-μει με δύσκολες περιπτώσεις τότε αφοσιωνόταν ολόκληρος να σώσει τον τραυματίαraquo (Δημήτρης Δημητρί-ου-Νικηφόρος)

Στους διακριθέντες ήταν οι Σαλ-βατώρ Μπακόλας (laquoΣωτήρηςraquo) Γιομτώβ Μοσέ και Ραφαήλ Μάλτης από τα Γιάννενα ο Μασλάχ Κοέν

ο Σίμος Βαλενστάιν από την ΕΠΟΝ Αθήνας ο Αθηναίος Ιάκωβος Γιου-σουρούμ και ο Θεσσαλονικιός Τζι-άκο Καράσσο στο 36 Σύνταγμα και ο 16χρονος αδελφός του Λουί Κοέν Γιτσχάκ (laquoΚρονάκοςraquo) Ο έφεδρος ανθυπολοχαγός Γιοχανάς Χατζής (laquoΣκουφάςraquo) από την Άρτα με τους Λεών Μείρ Μωσέ Κοέν (laquoΑνδρού-τσοςraquo) Άρη Καζέ (laquoΚολοκοτρώ-νηraquo) Βίκτωρ Μπατή Σλόμο Μα-τσίλ και έναν πολυβολητή ονόματι Καπόν πολεμούσαν στο ΙΙ Τάγμα του 34ου Συντάγματος Σχεδόν όλοι τραυματίστηκαν σε μάχες ενώ ο laquoΣκουφάςraquo έπεσε στη μεγάλη Μάχη της Άμφισσας (2 Ιουλίου 1944) ως διοικητής διμοιρίας Την υπέρτατη θυσία προσέφεραν ακόμα τρεις Ισ-ραηλίτες Ο Ροβέρτος Μητράνι (laquoΙπ-ποκράτηςraquo) φοιτητής ιατρικής από τις Σέρρες με τους Δαβίδ Κοέν από την Πρέβεζα και Δαβίδ Ρούσο από την Αθήνα σκοτώθηκαν μαζί με 29 ακόμα αντάρτες του Τάγματος Παρ-νασσίδας σε γερμανική ενέδρα στην Αγία Τριάδα Καλοσκοπής Φωκίδας

(5 Ιανουαρίου 1944) Τα οστά τους βρίσκονται σήμερα θαμμένα στο ίδιο σημείο ανακατεμένα με αυτά των χριστιανών συμπολεμιστών τους σαν υπόμνηση ενός ηρωικού και πανανθρώπινου ιδανικού

V ΕΒΡΑΙΟΙ πΟΛΕμΙΣΤΕΣ ΣΤΗ ΡΟυμΕΛΗ

Στοιχείο πολυβόλου του ΙΙ34 Τάγματος του ΕΛΑΣ σε βολή κάπου στη Φωκίδα Σκοπευτής ο Ραφαήλ Μάλτης από τα Ιωάννινα αριστερά ο Γιομτώβ Μωσέ (laquoΜαλαγιάςraquo) από τα Ιωάννινα και δεξιά ο Αλβέρτος Κοέν από την Αθήνα (Φωτ Αρχείο USHMM)

Ο Λουί Κοέν από την Ξάνθη με την χαρακτηριστική αντάρτικη γενειάδα υπεύθυνος Επιμελητείας στο Τάγμα Παρνασσίδας του ΕΛΑΣ Ασπρόπυργος Νοέμβριος 1944 (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ)

Ο εικοσάχρονος Ιάκωβος Γιουσουρούμ από την Αθήνα αντάρτης στο Ι Τάγμα του 36ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ)

Ο Ίντο Σίμσι (laquoΜακαμπήςraquo) από την Θεσσαλονίκη ως επιτελής της V Ταξιαρχίας του ΕΛΑΣ στο Λιδωρίκι Φωκίδας (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ)

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 12

Στην Ήπειρο η των γερμανι-κών μονάδων η δυσκολία του εδά-φους και η συνοχή των κοινοτήτων είχαν σαν αποτέλεσμα ελάχιστοι Γιαννιώτες και Αρτινοί να βρεθούν έξω από τον κλοιό που άρχισε να σχηματίζεται από τον Σεπτέμβριο του 1943 Από το 1942 στον τοπικό παράνομο Τύπο του ΕΑΜ συνέβα-λε τα μέγιστα ο τυπογράφος Αβραάμ Καλέφ-Εζρά Οι laquoαπείθαρχοιraquo νεα-ροί Σαμουήλ Κοέν και Σιών Μπα-κόλας πήραν την τολμηρή απόφαση να εγκαταλείψουν τα Ιωάννινα και έγιναν οι πρώτοι Εβραίοι αντάρ-τες (Οκτώβριος 1943) στην περιοχή Πωγωνίου Πέντε μήνες μετά τους ακολούθησαν οι εννιά δραπέτες του στρατοπέδου της Λάρισας Μωυσής Μιγιονής (Κατσαμπάς) Αβραάμ (Έμπης) Σβώλης Γεσουά Μάτσας Μιχάλης Βαλαής Μιχάλης Κοέν Ιακώβ Γκερσόν Χαΐμ Μάτσας Ελιασάφ Μάτσας και Σολομών Μάτσας Όλοι υπηρέτησαν στα συ-ντάγματα 15 85 και 340 του ΕΛΑΣ

από τα Ζαγοροχώρια έως την Άρτα Στην περιοχή των Ζαγορίων βρέθη-κε κι ο 20χρονος Ιάκωβος Μπαλέ-στρας ίσως ο μοναδικός Κερκυραί-ος που πέρασε στην Ήπειρο για να πολεμήσει τους Γερμανούς

Στον Εθνικό Δημοκρατικό Ελλη-νικό Σύνδεσμο (ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ) του Ναπολέοντα Ζέρβα οργανώθηκαν δύο γιατροί ο στρατιωτικός γιατρός Ερρίκος Λεβή που από τα κατεχό-μενα Γιάννενα έστελνε πληροφορίες στους αντάρτες μέχρι τον Μάρτιο του 1944 που εκοπίστηκε με την υπόλοιπη κοινότητα και ο Μιχαήλ Νεγρίν ο οποίος κατάφερε να βγει στο βουνό και μάλιστα περιέθαλψε Γερμανούς τραυματίες στη Μάχη της Μενίνας (17 Αυγούστου 1944)

Η κοινότητα Άρτας είχε επίσης φωτεινές εξαιρέσεις Σε όσους πή-ραν την απόφαση για το βουνό ήταν και ο γιατρός Λάζαρος Ελιέζερ με τους Ηλία και Ισαάκ Ελιέζερ που στα τέλη του 1943 ενώθηκαν με τους

Eαμίτες στη Χώσεψη Ο Ελιέζερ προσέφερε ιατρικές υπηρεσίες ενώ σε μάχες με τον ΕΛΑΣ πήραν μέρος και οι Τζάνι Μιζάν Σαμουήλ Σού-σης και Βιδάλ Μεγίρ Ιωσήφ Βιτάλ Τσαντίκος Σαδίκ και ο Σάββας Ίσ-σης που μεταπολεμικά εκτελέστηκε ως laquoκομμουνιστήςraquo Στην οργάνωση του ΕΔΕΣ στην πόλη της Άρτας δραστηριοποιήθηκε ο 16χρονος Εμίλ Σαμπάς που ένα βράδυ έσκισε

μόνος του όλες τις γερμανικές προ-κηρύξεις μέχρι το γερμανικό στρα-τιωτικό διοικητήριο εκπλήσσοντας τους χριστιανούς φίλους του Άλ-λοι Εδεσίτες ήταν ο Δαβίδ Ναχμίας που ανήκε στην προσωπική φρου-ρά του Ζέρβα και οι Δαβίδ Χατζής και Ιερεμίας Δανιήλ που έδρασαν στα Τζουμέρκα με την ομάδα του οπλαρχηγού Σπύρου Κολονίκη (Κα-ραμπίνα)

Vi maXHTeΣ ΚΑΙ δΙΑΝΟΟυμΕΝΟΙ ΣΤΗΝ ΗπΕΙΡΟ

Το αρχηγείο του 15ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ στο μοναστήρι της Αγίας Παρασκευής στο Βίκο Εκεί βρέθηκαν μεταξύ άλλων οι εβραίοι ΕΛΑΣΙΤΕΣ Σαμουήλ Κοέν Σιών Μπακόλας Ιακώβ Γκερσόν και Ιάκωβος Μπαλέστρας (Φωτογραφία Κώστα Μπαλάφα)

Ο Ιερεμίας Δανιήλ από την Άρτα (αριστερά) και ο Τάσος Τσέτης ως αντάρτες του ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ στα ελεύθερα Ιωάννινα Νοέμβριος 1944 (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ)

Φωτ 1 Σαμουήλ Κοέν από Ιωάννινα 15ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ (Προσωπική συλλογή Σαμουήλ Κοέν) Φωτ 2 Ελιασάφ Μάτσας από Ιωάννινα 340 Σύνταγμα του ΕΛΑΣ (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ) Φωτ 3 Λάζαρος Ελιέζερ από την Άρτα γιατρός του ΕΛΑΣ Ηπείρου (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ) Φωτ 4 Γεουντά Καλέφ-Εζρά από τα Ιωάννινα αντάρτης του ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ στην περιοχή Άρτας (Προσωπική συλλογή Τζων Καλέφ-Εζρά)

1

3

2

4

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 13

Εξίσου ισχυρές με τις σφαίρες ήταν οι λέξεις της Αντίστασης Χι-λιάδες προκηρύξεις και εκατοντάδες έντυπα κυκλοφορούσαν παράνομα σε χωριά και κατεχόμενες πόλεις Η αυστηρή λογοκρισία καθιστούσε επιτακτική την έκδοση αντιστασια-κών εφημερίδων και οι τυπογράφοι έδιναν το δικό τους αγώνα για την ενημέρωση και εμψύχωση του λαού

Ο Αβραάμ Καλεφ-Εζρά γεννή-θηκε το 1913 στα Ιωάννινα Λόγω γραφειοκρατικού λάθους κράτησε το παρωνύμιο της οικογένειας (Κα-λέφ-Εζρά) αντί του οικογενειακού επιθέτου (Μπαρούχ) Επιστρέφο-ντας από το αλβανικό μέτωπο ερ-γάστηκε στην εφημερίδα laquoΚήρυξraquo των Ιωαννίνων Το 1942 διέφυγε με ψεύτικο όνομα laquoΙωάννης Κωνστα-ντίνουraquo στα χωριά της Πρέβεζας και εντάχθηκε από τους πρώτους στο ΕΑΜ Από τις αρχές του 1943 ως την Απελευθέρωση έδρασε ως τυπογρά-φος στην ανταρτοκρατούμενη πε-ριφέρεια της Άρτας και υπεύθυνος έκδοσης εαμικών εφημερίδων όπως η laquoΔράσηraquo και ο laquoΜαχητήςraquo με έδρα το Βουλγαρέλι Ο μικρός αδελφός του Γεουντά ήταν επίσης στον εκ-δοτικό μηχανισμό της laquoαντίζηληςraquo οργάνωσης του ΕΔΕΣ στην Ήπειρο του ΕΔΕΣ Η εκτύπωση και διανομή προπαγανδιστικού υλικού είχε τε-ράστια σημασία για τα απομακρυ-σμένα χωριά της Ηπείρου Από το βουνό προσπάθησε επανειλημμένα να πείσει την κοινότητα των Ιωαν-νίνων να δραπετεύσει από την πόλη ήρθε μάλιστα σε σύγκρουση με τον Σαμπεθάι Καμπιλή Η τραγική μοίρα των Γιαννιωτών μεταξύ των οποίων και η μητέρα του τον βασάνιζε ως το τέλος της ζωής του το 1999

Ο Αρμάντο Μπεζές γεννήθηκε

το 1915 στη Θεσσαλονίκη σε οικο-

γένεια τυπογράφων Ο πατέρας του

Μπαρούχ Μπεζές εξέδιδε θρησκευ-

τικά βιβλία λαϊκά μυθιστορήμα-

τα και τη σατιρική εφημερίδα laquoΕλ

Μπουρλόνraquo (laquoΤο χοντρό αστείοraquo)

Στην Κατοχή ο Αρμάντο πήρε το

δρόμο του βουνού μεταφέροντας με

κίνδυνο της ζωής του μια χειροκίνη-

τη τυπογραφική μηχανή Αγωνίστη-

κε έκτοτε ως τυπογράφος στο ΕΑΜ

Θεσσαλίας με το ψευδώνυμο laquoΑντώ-

νης Μπεζέζηςraquo μέχρι την Απελευθέ-

ρωση Προκηρύξεις και εφημερίδες

ενημέρωναν και εμψύχωναν τους

χωρικούς που περίμεναν με αγωνία

τον laquoΑντώνηraquo Με τεράστιους κιν-

δύνους μετέφερε τον εκδοτικό εξο-

πλισμό διένειμε έντυπα και τον laquoΡι-

ζοσπάστηraquo σε όλα τα χωριά από τα

Άγραφα μέχρι τον Όλυμπο Σε μια

από τις ελάχιστες αφηγήσεις του το

1976 θυμόταν laquoΜια φορά σκάψαμε δυο σωστά δωμάτια στον Όλυμπο Μας ειδοποίησαν για εκκαθαρίσεις και έπρεπε να κρύψουμε το τυπο-γραφείο στο βουνό ή κάτω από το χώμαraquo Δούλεψε και στο τυπογρα-

φείο της ΠΕΕΑ Μετά τον πόλεμο

εγκαταστάθηκε στην Αθήνα όπου

συνέχισε το επάγγελμα του τυπο-

γράφου Όλη του η οικογένεια

εκτός από μία αδελφή χάθηκε στα

στρατόπεδα Το 1948 τύπωσε το

βιβλίο του Θεσσαλονικιού γιατρού

Ζακ Ματαράσσο Κι όμως όλοι τους δεν πέθαναν την πρώτη μαρ-

τυρία για το Ολοκαύτωμα στην ελ-

ληνική γλώσσα

Vii ΣΤΑ ΤυπΟΓΡΑΦΕΙΑ ΤΟυ ΒΟυΝΟυ

Ο Αβραάμ Καλέφ-Εζρά από τα Ιωάννινα με δύο κοπέλες που επέζησαν από τα στρατόπεδα το 1945 (Προσωπική συλλογή Τζων Καλέφ-Εζρά)

Ο Αρμάντο Μπεζές με τη σύζυγό του Μαρία Βαγενά το 1945 (Προσωπική συλλογή Ελένης Μπεζέ)

Φύλλο της εφημερίδας laquoΔράσηraquo της Νομαρχιακής Επιτροπής ΕΑΜ Άρτας στην έκδοση της οποίας συμμετείχε ο Αβραάμ Καλέφ-Εζρά (Συλλογή ΕΛΙΑ)

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 14

Στην περιοχή του Ολύμπου δρούσε η επίλεκτη Διλοχία Μηχα-νικού της Ι Μεραρχίας του ΕΛΑΣ με διοικητή τον ανθυπολοχαγό Αντώνη Αγγελούλη (laquoΒρατσάνοraquo) Στους 250 αντάρτες αυτής της ειδι-κής μονάδας ήταν και δύο Εβραίοι Ο Βιτάλ Σολομών Αελιών από την Θεσσαλονίκη και ο Εσδράς Βενι-αμίν Μωυσής από τη Λάρισα Ο Βιτάλ ήταν ο laquoπαλιόςraquo Γεννήθηκε στην Θεσσαλονίκη τον Οκτώβριο του 1917 πολέμησε στην Αλβανία

με το 67ο Σύνταγμα Πεζικού και

μετά τη συγκέντρωση της Πλατείας

Ελευθερίας (11 Ιουλίου 1942) επι-

στρατεύτηκε στα καταναγκαστικά

έργα της Καρυάς Πιερίας Δραπέ-

τευσε και έζησε κρυμμένος ως τον

Δεκέμβριο του 1942 που προσχώ-

ρησε στην πρώτη ομάδα του ΕΛΑΣ

στον νότιο Όλυμπο Ήταν ο πρώ-

τος Εβραίος παρτιζάνος σε όλη την

Ελλάδα Τον Ιανουάριο του 1943

εντάχθηκε στο νεοσύστατο Μηχα-

νικό Ολύμπου Αναδείχθηκε σε κα-

πετάνιο διμοιρίας μέλος του ΚΚΕ

και υπεύθυνο περισυλλογής υλικού

ενώ εξέδιδε τη χειρόγραφη εφημε-

ριδούλα της Διλοχίας με τίτλο laquoΤο

Ακαριαίονraquo εμπνευσμένο από τα

φιτίλια των εκρηκτικών Ο Εσδράς

γεννημένος το 1925 κρυβόταν με

την οικογένειά του στον Αμπελώνα

και αποφάσισε να ακολουθήσει το

τμήμα τον Απρίλιο του 1943 Ο ίδιος

έλεγε laquoΉμουνα 18 χρονών κι είχαν δει πολλά τα μάτια μου Όμως από δω και πέρα θα ζούσα πολλάraquo

Πράγματι από τον Μάρτιο του

1943 έως τον Οκτώβριο του 1944 οι

laquoμπουρλοτιέρηδες του Ολύμπουraquo

εκτέλεσαν 96 δολιοφθορές στην κοι-

λάδα των Τεμπών ανατινάζοντας

δεκάδες αμαξοστοιχίες χιλιόμετρα

σιδηροδρομικής γραμμής και τε-

χνικά έργα ενώ παράλληλα εμπλέ-

κονταν σε σκληρές μάχες με τους

Γερμανούς στα χωριά Ραψάνη Πυρ-

γετός Καλλιπεύκη Αμπελώνας (Κα-

ζακλάρ) Αργυροπούλι (Καρατζόλ)

και αλλού Οι γερμανικές απώλειες

μετρήθηκαν σε εκατοντάδες νεκρούς

και χιλιάδες τόνους υλικού

Στις 6 Μαΐου 1944 η Διλοχία συ-

νέδεσε τη δράση της με την υπερά-

σπιση των Εβραίων όταν η διμοιρία

του Βιτάλ εξόντωσε στη θέση laquoΚα-

ράλακκαςraquo Ολύμπου ένα γερμανικό

εκκαθαριστικό απόσπασμα που είχε

εξορμήσει από τη Λάρισα αιφνιδιά-

ζοντας τις οικογένειες Μάρκου Γκα-

νή Ιωσήφ Οβαδία Μωυσή Μαγρί-

ζου και Γεουδά Κοέν που κρύβονταν

κοντά στο χωριό Καρυά Με τους

αντάρτες συμπολέμησαν και αρκετοί

από τους διωκόμενους Οι ελληνικές

απώλειες ήταν 8 νεκροί αντάρτες

και τουλάχιστον 3 νεκροί Εβραίοι

Εκτός από πολεμικός θρίαμβος η

laquoΜάχη του Καράλακκαraquo απαθανα-

τίστηκε ως ένα από τα συμβολικότε-

ρα συμβάντα στην κατοχική ιστορία

των Ελλήνων Εβραίων

ViiΙ ΟΙ μπΟυΡΛΟΤΙΕΡΗδΕΣ ΤΟυ ΟΛυμπΟυ

Ο Βιτάλ Αελιών σε φωτογραφία ταυτότητας το 1945 (Προσωπική συλλογή Ζουλί Αελιών)

Ο Εσδράς Βεναμίν Μωυσής από τη Λάρισα με τη στολή του αντάρτη του Μηχανικού το 1945 (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ)

Διωκόμενοι Εβραίοι της Λάρισας στη θέση laquoΚαράλακκαςraquo Ολύμπου όπου διεξήχθη η μεγάλη μάχη της 6ης Μαΐου 1944 (Προσωπική συλλογή Ρούλας Κονέ)

Αντιεαμική προπαγανδιστική προκήρυξη με αφορμή τα συνεχιζόμενα σαμποτάζ στη σιδηροδρομική γραμμή από τους αντάρτες 1943 (Προσωπική συλλογή Μίμη Χριστοφιλάκη)

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 15

iX πΟΡΤΡΕΤΑ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚωΝ

δΑΝΕΛΟΣ ΑΛΧΑΝΑΤΗΣΟ Δανέλος Αλχανάτης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1922 Τελείωσε το ιστορικό Θrsquo Γυμνάσιο Αρρένων στην πλατεία Κουμουνδούρου και εισήχθη στην Αρχιτεκτονική Σχολή του Εθνικού Μετσοβίου Πολυ-τεχνείου Όταν οι Γερμανοί καταλάμβαναν την Αθήνα τελείωνε το πρώτο έτος Με τα φοιτητικά αμφιθέατρα σε αναβρασμό ήταν αδύνατο να μεί-νει έξω από την Αντίσταση Στις αρχές του 1942 στρατολογήθηκε στο ΕΑΜ από τον συμφοιτητή του Νείλο Μαστραντώνη αριστού-χο σπουδαστή και ήρωα του ελληνοϊταλικού πόλεμου Ο ενθουσιώ-δης Δανέλος ανέλαβε να συγκροτήσει το παρακλάδι του ΕΑΜ για τους Εβραίους στο οποίο κατάφερε να συσπειρώσει αρκετούς ομό-θρησκούς του αρχίζοντας από τους παιδικούς του φίλους Μωύς Γιουσουρούμ Ζακίνο Κοέν Ρομπέρτο Γιακάρ Σίμο Βαλενστάιν και άλλους Πρόκειται για μια από τις ελάχιστες οργανωμένες εβραϊ-κές αντιστασιακές πρωτοβουλίες στην κατεχόμενη Ελλάδα Η ομά-δα απειθαρχούσε στα κελεύσματα της κοινότητας σχεδίαζε τρόπους αντίστασης και συμμετείχε σε όλες τις μεγάλες κινητοποιήσεις και διαδηλώσεις στην πρωτεύουσα ως κομμάτι του ΕΑΜ Νέων και αρ-γότερα της ΕΠΟΝ Τον Οκτώβριο του 1943 άρχισε να υφαίνεται ο γερμανικός κλοιός γύρω από τους Εβραίους της Αθήνας Ο Δανέλος χρησιμοποίησε το ψεύτικο όνομα laquoΘανάσης Σταματούκοςraquo και κρύφτηκε στο Πυριτι-δοποιείο (Αιγάλεω) Η γειτονιά τους προστάτεψε γνωρίζοντας πως ήταν Εβραίοι Καθώς τα μπλόκα των Ταγμάτων Ασφαλείας επεκτεί-νονταν στις αθηναϊκές συνοικίες διέφυγε με τη βοήθεια του ΕΑΜ στην Ερέτρια μαζί με τα αδέλφια του και την οικογένεια του θείου του Λεών Αζούβι Τον Δεκέμβριο του 1943 προσχώρησε στο 7ο Σύ-νταγμα του ΕΛΑΣ Εύβοιας με έδρα τη Στενή Εκεί υπηρετούσαν ήδη οι Χαλκιδαίοι Λεών Αμάρ Σαμίκος Φόρνης κά Πήρε μέρος σε πολ-λές μάχες υπό τις διαταγές των ντόπιων καπετάνιων Γιώργου Δουα-τζή (laquoΌθρυraquo) και Βαγγέλη Καραμιχάλη (laquoΒύρωναraquo) Λόγω των φρο-νημάτων του εξορίστηκε για δύο χρόνια στην Ικαρία (1947-1949) και υπηρέτησε στρατιώτης ως laquoπολιτικά ανεπιθύμητοςraquo Εργάστηκε ως αρχιτέκτονας μηχανικός ενώ αφιέρωσε όλη του τη ζωή στην κοινοτική οργάνωση των Ελλήνων Εβραίων Μετά την Απελευθέρωση συγκρότησε τον laquoΣύλλογο Ισραηλιτών Φοιτητώνraquo και αναμίχθηκε ενεργά στην ανασυγκρότηση της Ισραηλιτικής Κοι-

νότητας Αθήνας Συμμετείχε στα διοικητικά συμβούλια της Κοινό-τητας από το 1960 ως πρόεδρος την περίοδο 1980-1995 ενώ διε-τέλεσε και πρόεδρος του ΚΙΣ (1977-1978) Έφυγε από τη ζωή τον Αύγουστο του 2012

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 16

ΑΛΛΕΓΡΑ KaπΕΤΑΗ πιο laquoπολιτικήraquo μορφή των αντιστασιακών Εβραίων γεννήθηκε στις 17 Ιανουαρίου 1916 στα Τρίκαλα Ήταν η δεύτερη κόρη του Δα-βίδ Φελούς και της Μαρίκας Κοέν Πρώτη ήταν η Λουίζα (1914) και μικρότερος ο Ηλίας (1920) Η ταραγμένη εποχή στην οποία μεγάλω-σε και η ανάμειξη της οικογένειας με τα κοινά καθόρισε την κομμα-τική της ένταξη από πολύ μικρή ηλικία Ο θείος της Ραφαήλ Φελούς διετέλεσε γραμματέας του ΚΚΕ στα Τρίκαλα τη δεκαετία του rsquo20 και ήταν από τους υποκινητές μιας από τις πρώτες απεργίες στην Ελλά-δα το μεγάλο αγροτικό συλλαλητήριο των Τρικάλων (Φεβρουάριος 1925) Η οικογένεια κατέφυγε στο Βόλο όπου η Αλλέγρα εντάχθηκε στην Ομοσπονδία Κομμουνιστικών Νεολαιών Ελλάδας (ΟΚΝΕ) και παντρεύτηκε τον επιχειρηματία Ραφαήλ Καπέτα Την περίοδο της Δικτατορίας της 4ης Αυγούστου εξορίστηκε στην Κίμωλο και την Φολέγανδρο μαζί με σημαίνοντα στελέχη του ΚΚΕ Ο πρώτος της ξά-δελφος Μηνάς Καμπελής πέθανε εξόριστος στον Άη-Στράτη το 1941 Με την κατάρρευση του Μετώπου το 1941 οι εξόριστοι στην Φο-λέγανδρο διέφυγαν στην Αθήνα και ασχολήθηκαν με την ανασυ-γκρότηση του Κομμουνιστικού Κόμματος Η Αλλέγρα συμμετείχε στις παράνομες εργασίες της 6ης Ολομέλειας που κήρυξε την ένοπλη αντίσταση κατά των κατακτητών Μετά την ίδρυση του Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου (ΕΑΜ) στις 27 Σεπτεμβρίου 1941 στάλ-θηκε στη γενέτειρά της και πρωτοστάτησε στη δημιουργία Εαμικών οργανώσεων στη Δυτική Θεσσαλία Το 1942-1944 διέσχιζε ακατά-παυστα την κεντρική Ελλάδα συγκροτώντας οργανώσεις και διετέ-λεσε γραμματέας της laquoΕθνικής Αλληλεγγύηςraquo Θεσσαλίας ένα είδος laquoΕρυθρού Σταυρούraquo του ΕΑΜ στα καθήκοντα του οποίου ήταν η προστασία των φυλακισμένων αγωνιστών των καταδιωκόμενων των πυροπαθών και φυσικά των Εβραίων Εκλέχθηκε τακτικό μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ το 1945 Στον Εμφύλιο Πόλεμο η Αλλέγρα ακολούθησε τη μοίρα των Ελλή-νων κομμουνιστών Το 1945 παντρεύτηκε τον γιατρό Τάκη Σκύφτη από τον Βόλο που ήταν χειρουργός στην Ι Μεραρχία του ΕΛΑΣ και μαζί διέφυγαν στο βουνό Διετέλεσε υπεύθυνη γυναικών και Πολιτι-κός Επίτροπος στο Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας (ΔΣΕ) στην Θεσ-σαλία μαζί με τον Χαρίλαο Φλωράκη Το 1949 πήρε το δρόμο της πολιτικής προσφυγιάς στην Ανατολική Γερμανία Επαναπατρίστηκε

τη δεκαετία του rsquo70 Έως τον θάνατό της τον Φεβρουάριο του 2011 ήταν ενεργή στα πολιτικά δρώμενα και τις ιστορικές συζητήσεις για τη δεκαετία του rsquo40

δΑΒΙδ μπΡΟυδΟΟ Δαβίδ Μπρούδο γεννήθηκε στην Θεσσαλονίκη τον Απρίλιο του 1924 Ο πατέρας του Μορδοχάι ήταν ραββίνος Το 1942 απογράφηκε για καταναγκαστική εργασία και τον Φεβρουάριο του 1943 στάλθη-κε στα σιδηροδρομικά έργα της Καρυάς Λοκρίδας όπου εργάζονταν 300 ακόμα Θεσσαλονικείς Εβραίοι Η πείνα και η κακομεταχείριση τον ώθησαν να δραπετεύσει από το εργοτάξιο-κολαστήριο Με τον φίλο του Ροβέρτο Μητράνι από τις Σέρρες διέφυγαν στο βουνό και συνάντησαν το Αρχηγείο Παρνασσίδας του ΕΛΑΣ που τους δέχτη-κε αμέσως στις γραμμές του Ήταν οι πρώτοι Εβραίοι αντάρτες στη Στερεά Ελλάδα Το ημερολόγιο έγραφε 14 Μαΐου 1943 Μετά τη Μάχη της Παύλιανης (3 Ιουνίου 1943) εναντίον των Ιταλών ο Δαβίδ εντάχθηκε στην Επιμελητεία Για να ανεφοδιάζει τακτικά το τμήμα του με τρόφιμα ο ακούραστος εικοσάχρονος με τα χαρα-κτηριστικά μυωπικά γυαλιά ταξίδευε χειμώνα-καλοκαίρι στα πεδι-νά συγκέντρωνε τρόφιμα και υποζύγια και επέστρεφε στα αντάρ-τικα λημέρια Ο καπετάνιος του Δημήτρης Δημητρίου (Νικηφόρος) έγραψε γι αυτόν laquoΜrsquo ένα πιστολάκι στην τσέπη άλλοτε αντάρτης άλλοτε αδιάφορος πολίτης κατέβαινε παντού και μες στους Γερμα-νούς και μας έστελνε ότι μπορεί να φανταστεί κανείς Και οι άλλοι συναγωνιστές που είχαμε στην επιμελητεία ήσαν δυνατοί στη δου-λειά τους αλλά ο Δαβίδ ήταν διάολος σωστός ndashlaquoΣυναγωνιστές έλεγε στους υπεύθυνους δε θα φύγω από δω αν δε μου δώσετε τρόφιμα Έχω εντολή με άδεια χέρια να μη γυρίσω αλλά και ζητήματα μαζί σας να μη δημιουργήσω Εγώ τρόφιμα θέλω Ότι δε τον συνέφερνε έκανε τον κουφό και τον στραβό Κατάφερε και κουβάλησε καραβά-νια γεμάτα σιτάρια ρεβύθια λάδι ως το Δαδί (Αμφίκλεια) που ήταν γεμάτο Γερμανούςraquo Αρκετές φορές έφτανε ως την Ελευσίνα και τα περίχωρα της Αθήνας μεταφέροντας πίσω στον Παρνασσό αυτόμα-τα και χειροβομβίδες σε σιδερένια δοχεία γάλακτος Ο πολυμήχανος αντάρτης ξεχώριζε και στην εμφάνιση Στις κατοχι-κές φωτογραφίες φορά παντα τη στολή και το πηλίκιο του Γερμανού

αξιωματικού που είχε σκοτώσει ο ίδιος στο Κηφισοχώρι (Τιθορέα) Aπό τα 13 μέλη της οικογένειας Μπρούδο που εκτοπίστηκαν στο Άουσβιτς δεν επέστρεψε κανείς Στον Εμφύλιο καταδικάστηκε σε θάνατο και έμεινε σε διάφορες φυλακές μέχρι το 1955 Με προσω-πική παρέμβαση του Μπεν Γκουριόν απελάθηκε από την ελληνική κυβέρνηση στο Ισράηλ όπου ζει μέχρι σήμερα Είναι μέλος της laquoΠα-νελλήνιας Οργάνωσης Αγωνιστών Εθνικής Αντίστασης (ΠΟΑΕΑ)raquo και της laquoFederation Internationale de la Reacutesistance (FIR)raquo

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 17

ζΑΚ ΚωΣΤΗΣΗ αντιστασιακή δράση του Ζακ Κωστή αγγίζει τα όρια του μυθι-στορήματος Γεννημένος στην Χαλκίδα το 1912 από τους Μοσών και Χανά Κωστή με σπουδές νομικής είναι ο μόνος Έλληνας Εβραίος που συμμετείχε στην Οργάνωση laquoΑπόλλωνΥβόννηraquo το μεγαλύτε-ρο δίκτυο πληροφοριών και δολιοφθορών στην κατεχόμενη Ελλάδα Δύο γερμανοεβραίοι ο Πέτρος Μόρδος και ο Ούλριχ Βελς έδρασαν επίσης ως πληροφοριοδότες Από τον Ιανουάριο του 1943 το εμπορι-κό γραφείο του Ζακ στην οδό Κολοκοτρώνη 43 ήταν βασικό σημείο συνάντησης της οργάνωσης στο κέντρο της Αθήνας Ως μέλος της ομάδας του Γεράσιμου Παλούμπη και του laquoσαμποτέρ-φάντασμαraquo Γεώργιου Βαρνακιώτη ο Ζακ συμμετείχε σε πολλά σαμποτάζ στο λιμάνι του Πειραιά Ανάμεσα στα κατορθώματα της ομάδας ήταν η ανατίναξη του φορτηγού πλοίου laquoΣάντα Φεraquo ή laquoπλοίο του διαβό-λουraquo στο Κερατσίνι η ανατίναξη του οπλιταγωγού Β103 (21 Ιουνίου 1943) των ρυμουλκών laquoΤιτάνraquo και laquoΗρακλήςraquo και του μεταγωγικού Κ273 Ο Ζακ περνούσε πολλές ώρες στο laquoστρατηγείοraquo της Κολοκοτρώνη ώσπου τον Σεπτέμβριο του 1943 η διεύθυνση προδόθηκε laquoΟι Γερμα-νοί μπλοκάρουν το γραφείο της Κολοκοτρώνη Όλοι έχουν φύγει Ο Ζακ Κωστής παραμένει Δε φοβήται Συλλαμβάνεται Αντιμετωπίζει τους Γερμανούς με αφάνταστη ψυχραιμία Οι Γερμανοί εξαγριώνο-νται Τον δέρνουν και τον οδηγούν συνοδεία στην Γκεστάπο Πει-ραιώς όπου και τον ανακρίνουν εξαντλητικάraquo (Τα Νέα 971946) Ο συνεργάτης του Νίκος Αδάμ εκτελέστηκε ο ίδιος κατόρθωσε να διαφύγει Σύντομα απέκτησε πρόσθετο λόγο να περάσει στην πα-ρανομία Λίγες μέρες μετά κηρύχθηκε ο διωγμός των Εβραίων στην Αθήνα και ο Ζακ αναγκάστηκε να εξαφανίσει τα ίχνη του Κρύβεται στο Λιόπεσι (Παιανία) από τους Βαγγέλη Σιδέρη και Σταύρο Μπατά που συνδέονταν φιλικά με τον γαμπρό του Ηλία Δέντε Δίπλα στο σπίτι ήταν γερμανικό φυλάκιο laquoΚρατώντας τσίλιες ο λεβεντόγερος Βαγγέλης εγώ ξεσφράγιζα το ραδιόφωνο και άκουγα ειδήσεις από Λονδίνο και Κάιροraquo θα γράψει χρόνια αργότερα ο ίδιος Η δράση του ως σαμποτέρ συνδέσμου και πληροφοριοδότη στην laquoΕΟΠΔ Απόλλωνraquo αναγνωρίστηκε το 1949 από το Υπουργείο Στρατιωτικών ως ισοδύναμη με laquoεννιάμηνη υπηρεσία εν τη ζώνη επαφήςraquo και του απονεμήθηκε ο βαθμός του συνταγματάρχη Το 1968 κατέγραψε τις αναμνήσεις του από την Κατοχή σε ένα σπάνιο βιβλίο με τίτλο laquoΠτυ-χέςraquo που κοσμεί σήμερα τη συλλογή του ΕΜΕ

ΙωΣΗΦ ΝΙΣΣΗμΟ Ιωσήφ Νισσήμ είδε το πρώτο φως στην οδό Σαρανταπόρου στην Θεσσαλονίκη στις 22 Φεβρουαρίου 1919 Ήταν το τέταρτο παιδί της οικογένειας του εμπόρου Γαβριήλ Νισσήμ και της Μαρίας Αμπαστά-δο και μεγάλωσε σε ένα γαλλόφωνο σπίτι με καλή παιδεία Υπηρε-τούσε ως δόκιμος στη Σχολή Εφέδρων Αξιωματικών Πεζικού όταν ήχησαν οι σειρήνες της 28ης Οκτωβρίου Αγαπώντας τη στρατιωτική ζωή και μισώντας διπλά τους Γερμανούς ως Εβραίος και Έλληνας στρατιώτης αποφάσισε να συνεχίσει τον πόλεμο έστω και μόνος του Τις μέρες της γερμανικής εισβολής βρέθηκε μαζί με συναδέλφους του σε ένα καΐκι με προορισμό την Κρήτη Μετά την ηρωική άμυνα στο νησί επιβιβάστηκε στο βρετανικό καταδρομικό HMS Warspite και έφτασε στο λιμανι της Αλεξάνδρειας μετά από δυο μέρες που του φάνηκαν αιώνας εξαιτίας των συνεχών βομβαρδισμών από τα Στού-κας Στη Μέση Ανατολή ντύθηκε ξανά το χακί και ξεκίνησε μια μυθιστο-ρηματική ζωή Το καλοκαίρι του 1942 εντάχθηκε εθελοντικά στον laquoΙερό Λόχοraquo του συνταγματάρχη Χριστόδουλου Τσιγάντε Ήταν ο μόνος Εβραίος σε αυτή την μονάδα των 300 Ελλήνων που εκπαι-δεύτηκαν σε στρατόπεδο της Χάιφα ως επίλεκτοι laquoκομμάντοςraquo για καταδρομές πτώσεις με αλεξίπτωτο μάχες εκ του συστάδην ανα-τινάξεις κά Μετά τη Μάχη του Ελ Αλαμέιν (Οκτώβριος 1942) και την απόκρουση του Ρόμμελ ο Λόχος εντάχθηκε στη Φάλαγγα του Γαλλου στρατηγού Λεκλέρκ Ως γαλλομαθής ο Ιωσήφ εκτελούσε χρέη συνδέσμου κατά τις επιχειρήσεις κατά των Γερμανών στην Τυ-νησία Στην κρίσιμη Μάχη του Κσαρ Ριλάν (10-19 Μαρτίου 1943) το τζιπ όπου επέβαινε ανατινάχτηκε από νάρκη Για τον τραυματισμό του και την προσπάθειά του να σώσει έναν τραυματία Σενεγαλέζο στρατιώτη παρασημοφορήθηκε με την ανώτερη διάκριση το Χρυ-σούν Αριστείο Ανδρείας Ήταν η μεγαλύτερη τιμή σε Έλληνα μαχητή

εβραϊκού θρησκεύματος στον Βrsquo Παγκόσμιο Πόλεμο Εκτός από την επιχείρηση στη Σάμο (Οκτώβριος 1943) και την εντυπωσιακή εκκένω-ση 14000 Ιταλών αιχμαλώτων στην Τουρκία ο Ιωσήφ πήρε μέρος σε αναρίθμητες επιχειρήσεις και καταδρομές στην Βόρειο Αφρική από τον Λίβανο μέχρι την Κυρηναϊκή και αποστρατεύτηκε το 1945 με το βαθμό του ανθυπολοχαγού Στην Αθήνα ξαναβρήκε τους γονείς και τα τρία αδέλφια του Ηλία Ερρίκο και Δώρα που είχαν κρυφτεί Μόνο η μεγαλύτερη αδελφή Ρασέλ χάθηκε στο Άουσβιτς μαζί με συνολικά 80 μέλη των οικογενειών Αμπαστάδο Ασσέο και Νισσήμ Το 1947 παντρεύτηκε τη Ζαν Αροέστι μια Θεσσαλονικιά Εβραία που είχε γνωρίσει σε στρατόπεδο προσφύγων στο Χαλέπι της Συρίας κατά τη διάρκεια του Πολέμου Μετανάστευσαν στην Ιταλία όπου και ζουν μέχρι σήμερα

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 18

ΛΕωΝ ΒΑΡωΝΗ ζωή του Λέων Βαρών ξεκίνησε τον Δεκέμβριο του 1920 τις μέρες του Χανουκά στο Γκελί Μπολού (Καλλίπολη) της Ανατολικής Θρά-κης Το εβραϊκό του όνομα ήταν Γεουδά και ήταν γιος του Κερίδο Βαρών και της Όρο Κοέν μιας τυπικής ισπανοεβραϊκής οικογένειας με οθωμανική κουλτούρα Με την ελληνοτουρκική ανταλλαγή πλη-θυσμών εγκαθίστανται στην Καβάλα όπου γεννιούνται τα αδέλφια του Σαμουήλ Σουλτάνα-Σουζάνα και η μικρότερη η Σάρα που χάθηκε 10 χρονών Στην πολλαπλή ταυτότητα του νεαρού προστέ-θηκαν η ελληνικότητα και η συνείδηση του πρόσφυγα Αποφοίτησε από τη Μέση Εμπορική Σχολή Καβάλας και εργάστηκε σε διάφορες δουλειές για να ενισχύσει την φτωχή οικογένεια Η συνέχεια είναι γνωστή από σποραδικές αφηγήσεις Στις 14 Μαΐου 1942 συνελήφθη από τους Βουλγάρους και μεταφέρθηκε σε στρα-τόπεδο εργασίας στην Γκάρα Μπελίτσα κοντά στον σιδηροδρομι-κό σταθμό Δέκα μήνες αργότερα το τρένο στο οποίο επέβαιναν οι εκτοπισμένοι Εβραίοι της Καβάλας ndashκαι η οικογένειά τουndash που εξο-ντώθηκαν στην Τρεμπλίνκα πέρασε από την Γκάρα Μπελίτσα και μπροστά στα μάτια του Λέων Τότε ξεκίνησε η αντίστασή του Το καλοκαίρι δραπέτευσε με τον ξάδελφό του Μπίνιο Μεβοράχ κολύ-μπησαν τον Στρυμώνα και έφτασαν στην άδεια από Εβραίους Κα-βάλα Άγνωστο πώς ο Λέων διέφυγε στην Αθήνα και τη νύχτα του Γιομ Κιπούρ του 1943 βρέθηκε μαζί με άλλους 8 Εβραίους μεταξύ των οποίων και η οικογένεια Ντανιέλ Βαϊνστάιν σε ένα φορτηγό του ΕΑΜ με προορισμό την Πελοπόννησο Εντάχθηκε αμέσως στο 11ο Σύνταγμα Αρκαδίας του ΕΛΑΣ ως σύνδεσμος στην περιοχή Αράχω-βας Κερασίτσας Δολιανών και Κοσμά ενώ οι λογιστικές του γνώ-σεις τον έκαναν πολύτιμο στέλεχος στην Επιμελητεία του Αντάρτη (ΕΤΑ) Στην ταυτότητά του προστίθενταν τώρα και οι αριστερές ιδέες Στην περιοχή του Άστρους γνώρισε την οικογένεια του Ισαάκ Ρούσσο από την Θεσσαλονίκη που κρυβόταν στο χωριό Πλάτανος και συνδέθηκε με την κόρη Σέλλη Μετά τη Συμφωνία της Βάρκιζας επέστρεψε στην Καβάλα όπου άνοιξε εμπορικό κατάστημα όμως το στίγμα του laquoκομμουνιστήraquo τον καταδίωκε Στις 20 Αυγούστου του 1948 συνελήφθη στην Πάτρα ενώ προσπαθούσε να διαφύγει με καΐκι στην Παλαιστίνη μέσω Τερ-γέστης δικάστηκε και φυλακίστηκε για δύο χρόνια μετά τη στρα-

τιωτική του θητεία Τον Αύγουστο του 1952 παντρεύτηκε τη Σέλλη Ρούσσο στην Αθήνα και ίδρυσαν μαζί τη βιοτεχνία εσωρρούχων ΣΕΛ-ΒΑ Απέκτησαν δύο κόρες την Όρο-Οντέτ και τη Λουίζα Ο αιφνίδιος θάνατός του επήλθε στις 26 Σεπτεμβρίου 1991 Τον Δεκέμβριο του 1991 εκδόθηκε η ποιητική του συλλογή Οδός Πτολεμαίων σε επιμέλεια της κόρης του Οντέτ

μΑΝωΛΗΣ ΑΡΟυΧΟ αντάρτης-γιατρός γεννήθηκε στην Θεσσαλονίκη το 1914 το τέταρ-το παιδί μιας παραδοσιακής εβραϊκής οικογένειας Έχασε τον πατέ-ρα του Ιωσήφ όταν ήταν έφηβος Τελείωσε το δημοτικό της Allience Israelite Universelle και το Βrsquo Γυμνάσιο Αρρένων Θεσσαλονίκης Ολο-κλήρωσε τις σπουδές του στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και στρατεύτηκε λίγο πριν την κήρυξη του ελληνοϊταλικού πολέμου Παρέμεινε στην Θεσσαλονίκη όπου συγκροτήθηκε έμπεδο για την οργάνωση υγειονομικής υπηρεσίας του Γrsquo Σώματος Στρατού Τον Απρίλιο του 1941 ακολούθησε τη μεταφορά του νοσοκομείου στο νότο και παρέμεινε για λίγο στην Αθήνα προτού επιστρέψει στη γερμανοκρατούμενη πια ΘεσσαλονίκηΕργάστηκε για λίγο στο Δημοτικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης Ένα περιστατικό με Γερμανούς στρατιώτες τον τάραξε τόσο που εγκα-τέλειψε τη γενέτειρά του Στην Αθήνα διέξοδο στο ζόφο της πείνας και της τρομοκρατίας έδινε το φοιτητικό συσσίτιο του Αγίου Νικο-λάου Πευκακίων και διάφοροι ελληνοεβραϊκοί πυρήνες που συγκρο-τήθηκαν από το ΕΑΜ Αναμίχθηκε στις πρωτοβουλίες φυγάδευσης πολλών οικογενειών και του αρχιραββίνου Μπαρζιλάι και τελικά εγκατέλειψε κι ο ίδιος την πόλη Στα Δερβενοχώρια της Πάρνηθας προσκολλήθηκε στο 34ο Σύνταγμα Αττικοβοιωτίας του ΕΛΑΣ και έγινε ο γιατρός του ΙΙ Τάγματος του Συντάγματος με καπετάνιο τον Κώστα Αντωνόπουλο (laquoΚρόνοraquo) Τον Δεκέμβριο του 1943 το τάγμα εγκατστάθηκε στην Παρνασσίδα Ο Μανώλης απέδειξε αναρίθμητες φορές την αξία και το θάρρος του εξετάζοντας αρρώστους χειρουρ-γώντας τραυματίες και ακολουθώντας όλες τις μάχες ως υπεύθυνος πρώτων βοηθειών Το ΙΙ34 Τάγμα ήταν από τις πιο εμπειροπόλεμες μονάδες του ΕΛΑΣ με συνολικά 80 νεκρούς και διπλάσιους τραυμα-τίες και ο Μανώλης ένας από τους πιο δραστήριους αντάρτες-για-τρούς Ακόμη κι όσοι δεν έμαθαν ποτέ το όνομά του θυμούνταν έναν πολύτιμο laquoΕβραίο συναγωνιστήraquo που έσωζε ζωές Τον Οκτώβριο του 1944 προβιβάστηκε σε γιατρό του 34ου Συντάγματος όπου έμεινε ως τη Συμφωνία της Βάρκιζας (Φεβρουάριος 1945)

Μεταπολεμικά συνέβαλλε σημαντικά στο τιτάνιο έργο αποκατάστα-σης των πληγωμένων κοινοτήτων Στην Αθήνα ίδρυσε με άλλους Εβραί-ους γιατρούς την laquoΕπιτροπή Κοινωνικής Αρωγήςraquo για την φροντίδα των μελών της κοινότητας και οργάνωσε κατασκηνώσεις μεριμνώντας για ζητήματα διατροφής και περίθαλψης παιδιών και νέων Το 1952 πα-ντρεύτηκε την Λίλη Πάρδο από την Θεσσαλονίκη και απέκτησαν δύο κόρες την Αλίκη και τη Νέλλη Πέθανε τον Νοέμβριο του 1997

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 19

μωυΣ ΓΙΟυΣΟυΡΟυμΟ Μωύς Γιουσουρούμ ανήκει σε μια ιστορική ελληνοεβραϊκή οικογέ-νεια Ο παππούς του Μποχώρ ήρθε από τη Σμύρνη στην Αθήνα το 1860 και άνοιξε παλαιοπωλείο στη γωνία Καραϊσκάκη και Ερμού Το όνομα laquoΓιουσουρούμraquo καθιερώθηκε έκτοτε ως συνώνυμο της πε-ριοχής γύρω από το Μοναστηράκι Ο γιος του Νώε ταξίδεψε το 1913 στη Θεσσαλονίκη όπου παντρεύτηκε την αγαπημένη του αθηναία Μαζαλτώβ Χαμπίμπ που τον είχε ακολουθήσει Εκεί γεννήθηκαν ο Ισαάκ και ο Λεών Το 1917 η οικογένεια επέστρεψε στην Αθήνα αγόρασε το σπίτι στο Θησείο και γέννησε τέσσερα ακόμα παιδιά τον Μωύς (1920) τον Ιάκωβο την Τζόγια και την Στερίνα Ο Μωύς τελείωσε το Θ΄ Γυμνάσιο Αρρένων και σπούδασε στην οδο-ντιατρική σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών Στον Ελληνοϊταλικό Πόλεμο υπηρετούσε στον Ερυθρό Σταυρό ως ειδικευμένος ναρκωτής και έλαβε μέρος στη Μάχη της Κρήτης στον τομέα του Ηρακλείου μαζί με τον αδελφό του Ιάκωβο Οργανώθηκε σύντομα στο ΕΑΜ και πρωτοστάτησε στη δημιουργία φοιτητικών εβραϊκών πυρήνων της οργάνωσης στην πρωτεύουσα Με την έξοδο των Αθηναίων στο βου-νό (Σεπτέμβριος 1943) βρέθηκε στα Δερβενοχώρια της Πάρνηθας και πήρε το βάπτισμα του πυρός στις γερμανικές εκκαθαριστικές επιχει-ρήσεις του Οκτωβρίου Εντάχθηκε στον ΕΛΑΣ ως laquoΓιώργος Γαζήςraquo και ακολούθησε το Τάγμα Παρνασσίδας στην Φωκίδα Ο Ιάκωβος εντάχθηκε στο γειτονικό 36ο Σύνταγμα Τον Ιανουάριο του 1944 με εντολή της V Ταξιαρχίας του ΕΛΑΣ πέρασε στην Πελοπόννησο και τοποθετήθηκε στο 6ο Σύνταγμα Κορίνθου Εκεί αρχίζει η σημαντικό-τερη φάση της αντιστασιακής του ζωής Χάρη στην οργανωτικότητά του του ανατέθηκε η ευθύνη όλης της παραλιακής ζώνης ως προω-θημένο αντάρτικο φυλάκιο με έδρα στη Ζαρούχλα και την Ακράτα Συγκρότησε κινητή ομάδα που συνέλεγε πληροφορίες κατέστρεφε τηλεγραφικούς στύλους και σιδηροδρομικές γραμμές και εγκαθι-στούσε τηλεφωνικές συνδέσεις με τα ορεινά χωριά Το καλοκαίρι οργάνωσε μόνιμο Φρουραρχείο στη Λυκοποριά (Φ8) Μετά τις τελευταίες εκκαθαριστικές των Γερμανών τον Αύγουστο συνάντησε το Σύνταγμα στην ελεύθερη πια Κόρινθο Μετά την πα-ράδοση των όπλων του ΕΛΑΣ επέστρεψε στο Θησείο Με την ίδια αίσθηση καθήκοντος που επέδειξε στην Κατοχή πολέμησε με τον

Εθνικό Στρατό στον Εμφύλιο Πόλεμο (1947-1950) και παρασημοφο-ρήθηκε με το Αργυρούν Αριστείο Ανδρείας και τον Πολεμικό Σταυρό Ζει στην Αθήνα

μωυΣΗΣ μΑΤΑΘΙΑΣΟ Μωυσής Ματαθίας γεννήθηκε στις 29 Ιουνίου 1919 στο Βόλο Ήταν γιος του εμπόρου Ματαθία Ματαθία με καταγωγή από τα Ιωάννινα και της Ραχήλ Ματαθία το γένος Ζίδη από την Καρδί-τσα Τελείωσε το Γυμνάσιο Βόλου και το 1937 εισήχθη στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης με σκοπό να ακολουθήσει το επάγγελμα του θείου του Νισσήμ Ματαθία προέδρου της Ισ-ραηλιτικής Κοινότητας Αθηνών Λόγω του θανάτου του θείου του διέκοψε τις σπουδές του και επέστρεψε στο Βόλο Στην Κατοχή ξεκίνησε να προσανατολίζεται προς την Αντίσταση και συγκεκριμένα το ΕΑΜ που από τις αρχές του 1942 είχε εμφανι-στεί δυναμικά στην περιοχή της Θεσσαλίας Η προδιάθεση υπήρχε Ο άνδρας της μεγαλύτερης αδελφής του Εσθήρ Νίκος Σαμουηλίδης από την Καρδίτσα ήταν προπολεμικά οργανωμένος στο ΚΚΕ Ο Μωυσής εντάχθηκε στην πρώτη συλλογικότητα του ιταλοκρατούμε-νου Βόλου Ήταν ο Σύλλογος Αποφοίτων Γυμνασίου και Φοιτητών που οργάνωνε συσσίτια για τους πεινασμένους της πόλης θεατρικά έργα καλλιτεχνικές δραστηριότητες και συναυλίες Από τις αρχές του 1943 όλες οι δραστηριότητες συντονίζονταν από την Ενιαία Πανελλαδική Οργάνωση Νέων (ΕΠΟΝ) Ανήκοντας στην πρωτοπο-ρία της νεολαίας του Βόλου ο Μωυσής Ματαθίας ήταν από αυτούς που έγραφαν τα αντικατοχικά θεατρικά σκετς της ΕΠΟΝ όπως laquoΟ Βόλος τραγουδάειraquo laquoΦοιτητικές ανησυχίεςraquo laquoΌλα άλλαξανraquo κά Μετά τη συνθηκολόγηση της Ιταλίας (Σεπτέμβριος 1943) εγκατέ-λειψε το Βόλο και προσχώρησε στον ΕΛΑΣ που είχε αρχίσει να εξαπλώνεται στην ανατολική Θεσσαλία Η μόρφωση και αφοσίωσή του τον ανέδειξαν σύντομα σε στέλεχος του 54ου Συντάγματος στο Πήλιο Τον Οκτώβριο ανέλαβε υπεύθυνος Επιμελητείας στην νεο-σύστατη ΧVI Tαξιαρχία Ανατολικής Θεσσαλίας Το καλοκαίρι του 1944 βρέθηκε στο επιτελείο της Ομάδας Μεραρχιών Στερεάς (ΟΜΣ) με διοικητή τον υποστράτηγο Κωνσταντίνο Τσαμάκο καπετάνιο τον Βαγγέλη Παπαδάκη (laquoΤάσο Λευτεριάraquo) και έδρα το Καρπενήσι την πρωτεύουσα της laquoΕλεύθερης Ελλάδαςraquo Ήταν από τους ελάχι-

στους Έλληνες Εβραίους που υπηρέτησαν σε τόσο υψηλή θέση στην ιεραρχία του ΕΛΑΣΠαρά τις μεταπολεμικές διώξεις τελείωσε τις σπουδές του το 1949 Εργάστηκε στο ΚΙΣ και στον Οργανισμό Περίθαλψης και Αποκα-τάστασης Ισραηλιτών Ελλάδας (ΟΠΑΙΕ) ως δικηγόρος Το 1964 πα-ντρεύτηκε την Παυλίνα Κοέν από την Θεσσαλονίκη και απέκτησαν δύο παιδιά τον Ανδρέα και τον Αλέξανδρο Πέθανε στην Αθήνα τον Μάιο του 2010

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 20

ΣΑΛΒΑΤωΡ μπΑΚΟΛΑΣΜια ξεχωριστή περίπτωση ανάμεσα στους Εβραίους αντάρτες γεννή-θηκε τον Δεκέμβριο του 1922 στην Πρέβεζα και μεγάλωσε στα Γιάν-νενα από όπου καταγόταν ο πατέρας του Η αντιστασιακή διαδρομή του Σαλβατώρ Μπακόλα προδιαγράφηκε την πρώτη χρονιά της Κα-τοχής Ως ένας από τους υπεύθυνους του ΕΑΜ Νέων στα Γιάννενα καθοδηγούσε περίπου 80 νεαρούς Γιαννιώτες Εβραίους Ανέπτυξε έντονη μαχητικότητα Μαζί με τον Μωσέ Ντόστη σκόρπιζε προκη-ρύξεις στην πλατεία Πάργης έγραφε συνθήματα και απειλούσε ανοι-χτά όσους Εβραίους διατηρούσαν σχέσεις με Ιταλούς ή Γερμανούς στρατιώτες Συνέχισε την αντιστασιακή του δράση στην Αθήνα όταν τον Φε-βρουάριο του 1942 εγγράφηκε στο Τμήμα Χημείας του Πανεπιστημί-ου Η συνθηκολόγηση της Ιταλίας τον βρίσκει ενεργό μέλος του φοι-τητικού ΕΑΜ (Σπουδάζουσα) με το ψευδώνυμο laquoΣωτήρηςraquo Με την έξοδο στο βουνό ο ένοπλος αγώνας για τον ενθουσιώδη Γιαννιώτη ήταν μονόδρομος Παρέμεινε στην Πάρνηθα αρχικά στον Εφεδρικό ΕΛΑΣ Λιάτανης (Άγιος Θωμάς) και στη συνέχεια στο Ι34 Τάγμα Ατ-τικής του θρυλικού καπετάν Θεοχάρη Πολύχρονου που φρουρούσε τις πύλες της laquoΕλεύθερης Ελλάδαςraquo Τον Ιανουάριο του 1944 παρου-σιάστηκε στην εδρα της V Ταξιαρχίας του ΕΛΑΣ στο Λιδωρίκι και τοποθετήθηκε στον Λόχο Διοίκησης με διοικητή τον λοχαγό Γιάν-νη Λαζαρίδη Τον Μάιο ο Λόχος εκπαιδευόταν στην κοιλάδα του Μόρνου εν όψει ενός θερμού καλοκαιριού Ο Σαλβατώρ διακρίθηκε στη Μάχη της Άμφισσας (2 Ιουλίου 1944) και στην επική μάχη στις Καρούτες Φωκίδας (5 Αυγούστου 1944) όταν ένα γερμανικό από-σπασμα μάχης του επίλεκτου 18ου Συντάγματος Ορεινών Κυνηγών περικυκλώθηκε και εξοντώθηκε μέσα στο χωριό 97 Γερμανοί σκο-τώθηκαν και 105 αιχμαλωτίστηκαν Δεν ξεχνούσε ποτέ πως μια ολό-κληρη νύχτα περίμεναν το σύνθημα για την πρωινή επίθεση χωρίς να μιλάνε ή να καπνίζουν για να μη γίνουν αντιληπτοί Ο ίδιος ήταν ένας από τους περίπου 50 αντάρτες που τραυματίστηκαν σε αυτή

τη μεγαλειώδη αναμέτρηση Μια σφαίρα τον βρήκε στη δεξιά κνή-μη καθώς μαχόταν σώμα με σώμα με τους Γερμανούς Νοσηλεύτηκε στο αναρρωτήριο της Ταξιαρχίας στο χωριό Πενταγιοί Όταν τον Οκτώβριο η Ταξιαρχία μετονομάστηκε σε ΙΙ Μεραρχία του ΕΛΑΣ ο laquoΣωτήρηςraquo ήταν ένας από τους 30 αντάρτες της Υποδειγματικής Διμοιρίας ΕΠΟΝ του Λόχου Διοίκησης Ήταν ο μόνος από την οικογένειά του που επέζησε του Ολοκαυτώ-ματος Σύζυγος της Ντόρας Κοέν και πατέρας της Έστερ έφυγε από τη ζωή στις 8 Ιουλίου 2012

ΣΑΡΑ ΓΕΣΟυΑΓεννημένη στην laquoοβριακήraquo της Χαλκίδας το 1927 η Σάρα (ή Σαρίκα) Γεσούα ανήκει στις εμβληματικές φυσιογνωμίες της Αντίστασης Ο πόλεμος τη βρήκε μαθήτρια στη Δημόσια Εμπορική Σχολή Χαλκί-δας Μετά τον πρόωρο θάνατο του πατέρα της (1927) ζούσε με την μητέρα της Ζαφείρα και τη μεγαλύτερη αδελφή της Γιάφφα στην οδό Κώτσου κεντρικού δρόμου της εβραϊκής γειτονιάς Η μητέρα της ήταν αδελφή του συνταγματάρχη Μαρδοχαίου Φριζή γεγονός που έπαιξε καταλυτικό ρόλο στη διαμόρφωση της πατριωτικής της συνείδησης Πριν κλείσει τα 14 η Σάρα περιέθαλπτε τραυματίες στο στρατιωτικό νοσοκομείο της πόλης ως εθελόντρια νοσοκόμα Επόμενο βήμα ήταν η Αντίσταση Η δραστήρια εβραιοπούλα προμη-θεύτηκε για την ίδια και την μητέρα της ψεύτικες ταυτότητες Με την έναρξη της γερμανικής κατοχής (Οκτώβριος 1943) η Σάρα συνεννοή-θηκε με το ΕΑΜ πήρε τη μητέρα της και εγκατέλειψαν την Χαλκίδα για τη Στενή όπου ζούσε η αδελφή της με τον άντρα της Για να προφυλάξει από τις επιδρομές των Γερμανών τους τρομοκρα-τημένους Εβραίους που είχαν καταφύγει στα βουνά η Αντίσταση τους σκόρπισε σε διάφορα χωριά (Πάλιουρας Θεολόγος Στρόπωνες Βασιλικό) και αργότερα οργάνωσε δίκτυο διαφυγής με καΐκια για την Τουρκία από την περίφημη παραλία των Τσακαίων Η νεαρή Σάρα έγινε δασκάλα στο απομονωμένο χωριό Κουρκουλοί δουλεύο-ντας δραστήρια στην ΕΠΟΝ Μετά την φριχτή δολοφονία της ξαδέλ-φης της Μέντης Μόσχοβιτς από τα Τάγματα Ασφαλείας στους Στρό-πωνες (4 Μαρτίου 1944) και τον εμπρησμό του χωριού Κουρκουλοί προσκολλήθηκε στα αντάρτικα τμήματα Αμέσως καθιερώθηκε ως ομιλήτρια που κήρυττε με πάθος τον ένοπλο αγώνα ιδιαίτερα στις νεαρές γυναίκες Σύντομα σχημάτισε ανεξάρτητη γυναικεία ομάδα που πολεμούσε μάζευε πληροφορίες και ξεσήκωνε τον κόσμο στα χωριά Ένας Αμερικανός δημοσιογράφος που βρέθηκε στην κατεχό-μενη Εύβοια της αφιέρωσε ξεχωριστό απόσπασμα στην ανταπόκρι-σή του για τους Έλληνες αντάρτες laquoΕίναι ένα κοντό δεμένο κορίτσι με μαύρα μαλλιά και γαλάζια μάτια Τρέχει σαν άντρας και μπορεί να χτυπήσει ένα καρύδι σε απόσταση 200 γυάρδες Είτε φωνάζει παραγγέλματα είτε δίνει σήμα με τα χέρια της στο Λόχο είτε τρα-γουδάει στα ορεινά μονοπάτια το κάνει με πάθος και περηφάνειαraquo Η Απελευθέρωση τη βρήκε καπετάνισα της Υποδειγματικής Διμοι-

ρίας Γυναικών του 7ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ και ήδη θρυλική

μορφή ανάμεσα στους αντιστασιακούς της Εύβοιας με το όνομα laquoΚα-

πετάνισσα Σαρίκαraquo Σήμερα ζει στο Τελ-Αβίβ

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 21

Οι σελίδες που ακολουθούν πε-ριλαμβάνουν όσα ονόματα Εβραίων αντιστασιακών πεσόντων στις μά-χες και εκτελεσμένων σε αντίποινα μπορέσαμε να συγκεντρώσουμε Η τελική μορφή του καταλόγου των αντιστασιακών βασίστηκε στη λίστα ονομάτων που επεξεργάστηκε η Έφη Εζρατή και δημοσιεύτηκε στο βιβλίο του Steven Bowman Η Αντίσταση των Εβραίων στην Κατοχική Ελλά-δα (Έκδοση ΚΙΣ Αθήνα 2013) Ο κατάλογος ονομάτων των πεσόντων και εκτελεσμένων συμπληρώθηκαν με βάση αδημοσίευτο υλικό από το αρχείο του ΕΜΕ και αποδελτίωση αρχειακού υλικού και δευτερογενούς βιβλιογραφίας Με την πεποίθηση πως αποτελεί ένα μόνο βήμα μιας έρευνας που συνεχίζεται παραδίδου-με τα ονόματα ως συμβολή στην ιστο-ριογραφία και ελάχιστο φόρο τιμής στους αντιστασιακούς Εβραίους που θυσιάστηκαν για την ελευθερία

ΚΑΝΤΙΣ ΓΙΑ ΤΟυΣ πΕΣΟΝΤΕΣΑς μεγαλυνθεί και ας αγιαστεί το μεγάλο όνομα Του στον κόσμο που έπλασε κατά τη θέληση Του Αμέν Ας βασιλεύσει η βασιλεία Του ας πραγματοποιηθεί η λύτρωση και ας συντομευτεί ο ερχομός του μασσίαχ στη διάρκεια της ζωής μας και στις ημέρες μας και στη διάρκεια της ζωής όλου του Ισραήλ γρήγορα και σύντομα και πείτε Αμέν

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 22

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣ Ντάριο (Δαβίδ) Ααρών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΑνρύ Ααρών Καβάλα Αρμάνδος Ααρών Κέρκυρα Σαλώμ Αβδελάς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ααρών Αβδελάς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Βίκτωρ Αβδελάς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σολομών Αβδελάς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ζακ Αβραάμ Καβάλα Βιτάλ Αελιών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ ΘεσσαλίαΟυίλιαμ Ισαάκ Αζάρ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλμπέρτος Αζάρ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ζουλύ (Ιουλία) Αζάρ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Λάζαρος (Ελιέζερ) Αζαρία Βέροια ΕΑΜ ΕΤΑ ΘεσσαλίαΜωρίς Αζί Ρένα Αζούζ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σαλβατώρ Αζούζ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Λεών Αζουλί [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωρίς Ακαρά Ηλίας Αλαλούφ Αθήνα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] ΑττικήΣόλων Αλαλούφ Ρασέλ Άλβο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ Δυτική ΜακεδονίαΠαλόμπα Άλβο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ Δυτική ΜακεδονίαΣαλβατώρ Αλγούσσης Νισήμ Αλκαλάη Διδυμότειχο Σαμουήλ Αλαλούφ Ηλίας Αλαλούφ Σεμτώβ Αλαλούφ Θεσσαλονίκη Σολομών Αλαλούφ Θεσσαλονίκη ΒΣΑ Δυτική ΘεσσαλίαΑλμπέρτος Αλαλούφ Βόλος Ραούλ Αλμοσνίνο Θεσσαλονίκη Ελίας Αλμοσνίνος Δανιήλ (Δανέλος) Αλχανάτης Αθήνα ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Αθήνα ΕύβοιαΖακίνος Αλχανάτη Γεουδά Αμάρ Τρίκαλα ΕΛΑΣ ΕύβοιαΛεών Αμάρ Χαλκίδα ΕΛΑΣ ΕύβοιαΖοζέφ Αμαρίλιο Αλμπέρτο Αμαρίλιο Θεσσαλονίκη ΕΑΜ ΑθήναΙσαάκ Αμίρ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΝτάριο Αμίρ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ζουλύ (Ιουλία) Αμίρ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δαβίδ Αμίρ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑλβέρτος Αμών Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΒίκτωρ Αμών Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Γιακώβ Αράρ Καστοριά [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Γεουντά Αράρ Καστοριά [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αβραάμ Αρδίττης Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΤσιάκο Αρούχ Θεσσαλονίκη Μανώλης Αρούχ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑλμπέρτος Ασσέο Ελί Αττάς ΕΑΜ Αθήνα

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣ Μωύς Αττάς Αθήνα ΕΛΑΣ ΚορινθίαΊνο Αττάς Θεσσαλονίκη Θεσσαλονίκη Αττίας Καβάλα Ισαάκ Αχάρ Μιχάλης Βαλαής Ιωάννινα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλβέρτος Βαλεστάιν Αθήνα ΕΠΟΝ ΑθήναΣίμων (Σίμος) Βαλεστάιν Αθήνα ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΙακώβ Βαρούχ Σάμπυ (Σαμπετάι) Βαρσάνο [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΑβραάμ Βαρών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΛεών-Γεουδά Βαρών Καβάλα ΕΛΑΣ ΠελοπόννησοςΜαξ Βαρών Καβάλα ΕΑΜΕΤΑ ΕλασσόναΕλιάου Βεϊσσή Αλμπέρτο Βελλέλης Πάτρα ΕΛΑΣ ΠελοπόννησοςΕμμανουήλ Βελλέλης Πάτρα ΕΛΑΣ ΠελοπόννησοςΖακ Βεντούρα Θεόφιλος Βιτάλης Βόλος Σαμουήλ Λεών Γαβριηλίδης Αθήνα Αλμπέρτος Γαβριηλίδης Σάρα Γεσουά Χαλκίδα ΕΛΑΣ ΕύβοιαΓιομτώβ Γιακοέλ Τρίκαλα Γιακοέλ Καβάλα Αλμπέρ Γιαχμπές Καβάλα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλμπέρτος Γιαχόν Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Στέλλα Γιαχόν Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ιακώβ Γιουσουρούμ Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜωύς (Μωρίς) Γιουσουρούμ Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά Ελλάδα ΚορινθίαΠέπο Γιωσέφ Νταρών Γκανής Μάρκος Γκανής Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σολομών Γκανής Αγρίνιο [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σόλων Γκανής Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ιωσήφ Γκατένιο Θεσσαλονίκη Δαβίδ Γκατένιο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ Σαλτιέλ Γκατένιο Θεσσαλονίκη Ιακώβ Γκερσόν Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Γκρότας Ιερεμίας Δανιήλ Ιωάννινα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Εδουάρδος Δάφφας Βόλος ΕΛΑΣ ΕύβοιαΙωσήφ Δαβίδ Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜίμης Δαβίδ Σαμουήλ Δαβίδ Σαμουήλ Δέντης Χανιά [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δαβίδ Εζρά Καρδίτσα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Χαΐμ Εζρά Μωρίς Εζρά Αλμπέρτος Εζρατή Δαβίδ Ελιάου Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΜισέλ Ηλίας Αβραάμ Ελιάν Θεσσαλονίκη ΕΑΜ Κεντρική ΜακεδονίαΒίκτωρ Ελιασάφ Ηλίας Ελιασάφ Ηλίας Ελιέζερ Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Λάζαρος Ελιέζερ Άρτα ΕΑΜ Ήπειρος Ισαάκ Ελιέζερ Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ισαάκ Εμμανουήλ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΗλίας Ερρέρα

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΟΙ

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 23

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣ Μωρίς Ερρέρα Θεσσαλονίκη ΘεσσαλονίκηΜωύς ΕσκαλονίΣαμουήλ Εσκινατζής Λάρισα ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΜωρίς Εσφόρμες Θεσσαλονίκη Αβραάμ Ζακ Καβάλα Μηνάς Ζακ Βόλος Ιωσήφ Ζακάρ Βόλος Σάββας Ιακώβου Βόλος ΕΛΑΣ Δυτική ΘεσσαλίαΧαΐμ Ιακώβου Βόλος Αλβέρτος Ιεσουλάς Βόλος Μωυσής Ελιά Ιεσουλάς Βόλος Ιωσήφ Ίζης Τρίκαλα Λεών Ίντης (ή Ίντας) Αθήνα ΕΛΑΣ Γιωσέφ Ίσσης Σάββας Ίσσης Άρτα Λούνα Ισχάκ Μπίτολα Μεντές Ισχάκ Μπίτολα Πέκο Ισχάκ Μπίτολα Αλβέρτος Ιωσήφ Οβαδίας Μωρίς Καζές Κομοτηνή ΒΣΑ Ανατολική ΘεσσαλίαΆρης Καζές ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΣαμουήλ Καζές Άλμπερτ Κάκις ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΚάρμεν Κάκις ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΦρέντερικ Κάκις ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΖακ Κάκις ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΕμίλ Κάκις Δράμα Γεουντά Καλέφ-Εζρά Ιωάννινα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Αβραάμ Καλέφ-Εζρά Ιωάννινα ΕΑΜ Ήπειρος Δαβίδ Καλντεράν Μπίτολα Σαμουήλ Καλντεράν Μπίτολα Ζουλί Καλδερόν Καλδερόν Φλώρινα Καλδερόν Φλώρινα Γκίτα Καλντερών Μπίτολα Λούνα Καλντερόν Κάρλο Καλντερόν Μπίτολα Ματίκα Καμπελή Τρίκαλα Μίμης Καμπελής Τρίκαλα Νισσήμ Καμχής ΕΑΜ ΜεσσηνίαΜωύς Καμχή Θεσσαλονίκη Μωυσής Καμχής Λάρισα Γιαχιέλ Καπέτας Σολομών Καπέτας ΕΑΜ Θεσσαλία Ηλίας Καπέτας Τρίκαλα Ζακ Καπόν Ματίλντα Καπόν Θεσσαλονίκη Δυτική ΜακεδονίαΚάρολος Καράσσο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΕμμανουέλ Καράσσο Θεσσαλονίκη Γιωσέφ Καράσσο Θεσσαλονίκη Ζακ Καράσσο Θεσσαλονίκη Δανιήλ Καράσσο Θεσσαλονίκη Μωύς Καράσσο Θεσσαλονίκη Τζιάκο Καράσσο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜπέττυ Καράσσο Θεσσαλονίκη Αλμπέρτο Καράσσο Θεσσαλονίκη

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΟΙ

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΝταίζυ Καράσσο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΝιγρίταΖακ Καπόν Άλμπερτ Κασόρλα Μπίτολα Ισαάκ Κασούτο Κασούτο Λάρισα Σολομών Κάστρο Βόλος Ζακ Κατάν Νισσήμ Καμχή Σαμουήλ (Μπόμπυ) Κοέν Δαβίδ Κοέν Πρέβεζα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΔαβίδ Σαμπετάι Κοέν Έλι Κοέν Μεναχέμ Κοέν Μενασέ Κοέν Γεσούα Κοέν Γιακώβ Κοέν Λάουρα Κοέν Χαΐμ Κοέν Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΑλβέρτος Κοέν Δράμα Αλβέρτος Κοέν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΙτσχάκ Κοέν Ξάνθη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΙωσήφ Κοέν Λουί Κοέν Ξάνθη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΖοζέφ Κοέν Κρήτη Μωρίς Κοέν Ιωσήφ Αβραάμ Κοέν Ιωάννινα Μιχαήλ Ηλίας Κοέν Ιωάννινα Σαμουήλ Κοέν Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ηλίας Κοέν Θεσσαλονίκη Ρόζα Κοέν Θεσσαλονίκη Σαμ Κοέν Θεσσαλονίκη Στέλλα Κοέν Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Κεντρική ΜακεδονίαΗλίας Γιουδά Κοέν Λάρισα Πίνχας Κοέν Φλώρινα Ιωσήφ Κοέν Φλώρινα Λέων Κοέν Αθήνα Μωυσής Κοέν Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑαρών Κοέν Αθήνα Ζακίνος Κοέν Αθήνα ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Αθήνα ΕύβοιαΜωσέ Κοέν Καβάλα Δαβίδ Μιχαήλ Κοέν Πρέβεζα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΆννα Κοέν Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΜπαρούχ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ντάριο Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Χαΐμ Σαμουήλ Κοέν Βόλος ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΙακώβ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ισαάκ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ιακώβ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Καρολίνα Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Λέων Ιωσήφ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Νισσήμ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Πέπος Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ραχήλ Κοέν Βόλος EΠΟΝ Εθνική Αλληλεγγύη ΕΛΑΣ Σαμουήλ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σίμων Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σλόμο Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ]

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 24

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΖαχαρίας Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ζουλύ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ροζίτα Κοέν Βόλος ΕΠΟΝ Σαμπετάι Κοέν Βόλος ΕΠΟΝ Σαλβατώρ Κοέν Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΒίκτωρ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Νταβίκο Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ηλίας Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωρίς (Μωσέ) Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μασλάχ Κοέν Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΣολομών Κοέν Ιωάννινα Σόλων Κομίδης Κομοτηνή Μισέλ Κονέ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ηλίας Κονές Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΜωυσής Κονές Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Τόρι Κουένκα Θεσσαλονίκη ΘεσσαλονίκηΙάκωβος Κούμερης Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΖακ Κωστής Χαλκίδα Απόλλων- Υβόννη ΑθήναΑλμπέρτος Λαζάρ Λάρισα ΕΛΑΣ Κεντρική ΘεσσαλίαΙσαάκ Λαζάρ Λάρισα ΕΛΑΣ Κεντρική ΘεσσαλίαΝισσήμ Λαζάρ Σαλβατώρ Λαζάρ Λάζαρος Λαζάρ Ιωσήφ Λαχανάς Μωυσής Λεβή Νίνο Λεβή Οβαδίας Λεβή Ρόζα Λεβή Σόλων Αβραάμ Λεβή Ζαχαρίας Λεβή Ζακ (Ιακώβ) Λεβή Θεσσαλονίκη Ερρίκος Λεβή Ιωάννινα ΕΔΕΣ ΙωάννιναΧαΐμ Λεών Λεβή Ιωάννινα Ααρών Λεβή Τρίκαλα Ηλίας Λεβή Τρίκαλα Καίτη Λεβή Τρίκαλα Σολομών Αβραάμ Λεβή Τρίκαλα Μεΐρ Λεβή Τρίκαλα Αβραάμ Λεβή Θεσσαλονίκη Αβραάμ Λεβή Χαλκίδα Ηλίας Λεβή Αθήνα ΕΑΜ ΑθήναΕμμανουήλ Λεβή Αθήνα Μανώλης Λεβή Ματαθίας Λεβή Χαΐμ Λεβής Ιωάννινα ΕΑΜ ΑθήναΣίμων Λεβή Λάρισα Ρούλα (Ραχήλ) Λεβή Δαβίδ Λεβής Βόλος ΕΑΜ ΘεσσαλίαΜωυσής Λεβής Βόλος Νέλλος Λεβής Βόλος Ζάχος Λεβής Βόλος Λέων Λεβής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΙακώβ Μαγρίζος Λάρισα Σιμαντώβ Μαΐσης Ραφαήλ Μάλτης Ιωάννινα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΡαούλ Μάνο Ραχήλ Μάνο Ματθίλδη Μασαράνο [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΙσαάκ Μασσότ Μωυσής Ματαθίας Βόλος ΕΛΑΣ ΘεσσαλίαΖάκο Ματαθίας Βόλος Λέων Ματαλόν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΣαλομών Ματαλόν Ματίλντα Ματαράσσο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ Δυτική ΜακεδονίαΝισσήμ Ματαθίας Κέρκυρα Πάππας Μάτσας Μωύς Μάτσας Χαΐμ Μάτσας Ιωάννινα Ελιασάφ Μάτσας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιεσούα Μάτσας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιωσήφ Μάτσας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΣολομών Μάτσας Ιωάννινα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σλόμο Ματσίλ Ιωάννινα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑβραάμ Μεβοράχ Καβάλα ΕΛΑΣ Σαμουήλ Μεγίρ Ιωάννινα Βιτάλ Μεγίρ Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Λέων Μεΐρ Ηλίας Μιζάν Ιακώβ Μιζάν Λέων Μιζάν Σαμπετάι Μιζάν Σαούλ Μιζάν Βουλγαρία Δαβίδ Μιζάν Δράμα Σάμυ Μιζάν Λάρισα Ισαάκ Μιζάν Αγρίνιο Ζακίνος Μιζάν Βόλος Τζάνι Μιζάν Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιωσήφ Μιζραχής Αθήνα ΕΑΜ ΠελοπόννησοςΑλμπέρτος Μιζραχής Λάρισα

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΜήνας Μιζραχής Βόλος Σαρίνα Μιζραχή Βόλος Ζακ Μιζραχής Βόλος Χαΐμ Μιζραχής Βόλος Αλμπέρτος Μινέρβο Χανιά ΒΣΑ ΚρήτηΤζένη Μινέρβο Χανιά Μισκατέλ Διδυμότειχο Μισκατέλ Διδυμότειχο Χαΐμ Μιζραχής Βόλος Λιλή Μητράνι Θεσσαλονίκη Ροβέρτος Μητράνι Σέρρες ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑβραάμ Μιχαήλ Ιωάννινα Μιωνή Αγρίνιο Μωυσής Μιωνής Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιωνάς Μιωνής Αγρίνιο ΕΑΜ Σαμ Μοδιάνο Θεσσαλονίκη Έλιο Μοδιάνο Σόφη Μολτίαχ Μόλχο Α Μόλχο Θεσσαλονίκη Μωυσής Μόρδος Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική Θεσσαλία Μορδώχ Μέντη Μόσκοβιτς Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΕύβοιαΑλίκη Μουρτζούκου Βόλος Δαβίδ Μπακόλας Σαλβατώρ Μπακόλας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΝισσήμ Μπακόλας Ιωάννινα Σιών Μπακόλας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιάκωβος Μπαλέστρας Κέρκυρα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ραφαήλ Μπαρκή Σολομών Μπαρκή Αθήνα Ιακώβ Μπαρτζιλάι Αθήνα Ιωσήφ Μπαρτζιλάι Αθήνα Νισσήμ Μπατής Ιωάννινα Βίκτωρ Μπατής Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΚουτιέλ Ιακώβ Μπέγας Λάρισα Αλμπέρτος Μπέζα Ζακλίν Μπέζα Άλφρεντ Μπέζα Θεσσαλονίκη Μόνικα Μπέζα Θεσσαλονίκη Ελένη Μπέζα Θεσσαλονίκη Αρμάντο Μπεζές Θεσσαλονίκη ΕΑΜ ΘεσσαλίαΜωσέ (Μωρίς) Μπέλλο Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΣαλβατόρε Μπεν Γιαΐς Πέπο Μπενοζίλιο ΕΑΜ ΑθήναΑλμπέρτο Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη Βενιαμίν Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη Μωσέ Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη Ντικ Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΖακ Μπενβενίστε Δαβίδ Μπενβενίστε Καβάλα Έστερ Μπενβενίστε Λάρισα Νταίζη Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΑθήναΧαΐμ Μπενρουμπή Μωρίς Μπενρουμπή Αλβέρτος Μπενρουμπή Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜεναχέμ Μπενσιών Καβάλα Ιωσήφ Μπενσουσάν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΙακώβ Ισραήλ Μπεράχα Τρίκαλα ΕΛΑΣ Δυτική ΘεσσαλίαΓεουντά Μπεράχα Βιτάλ Μπεράχα Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΜεντές Μπεσαντσή Μωσέ Μπέσο Αθήνα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μπετσαλέλ Μπεχάρ Ζακ Μπεχάρ Μάρκος Μποττόν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Σαλομόν Μπούρη Ντόρα Μπουρλά Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΓιολάντα Μπουρλά Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΛεών Μπουρλάς Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΣολομών (Σάρδος) Μπουρλάς Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΜωυσής Μπουρλάς Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΑβραάμ Μπουρλάς Θεσσαλονίκη Σάρα Μπουρλά Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΤσελεμπή Μπουρλά Σέρρες ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΜωρίς Μπουρλάς Γιακώβ Μποχορόπουλος Ιωάννινα Ροβέρτο Μπρέλλης Δαβίδ Μπρούδο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜιχάλης Μπρούδο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική Μακεδονία Ερνστ Μύλλερ Αθήνα Ισαάκ (Γιτσχάκ) Μωυσής (Μωσέ) Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική Μακεδονία Γιομτώβ Μωσέ Ιωάννινα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΔαβίδ Μωυσής [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ασέρ Μωυσής Τρίκαλα ΕΑΜ ΑθήναΕσδράς Βενιαμίν Μωυσής Λάρισα ΕΛΑΣ ΘεσσαλίαΕσδράς Δαβίδ Μωυσής Λάρισα ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΑλβέρτος (Αβραάμ) Μωυσής Βόλος

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΟΙ

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 25

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΣλόμο Ναούμ Ηλίας Ναούμ Ιωάννινα Μαρσέλ Νατζαρή Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΔαβίδ Ναχμίας Άρτα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Σαμ Ναχμίας Αθήνα Μιχαήλ Νεγρίν Αθήνα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Αλβέρτος Νεγρίν Τρίκαλα Ισαάκ Νεγρίν Τρίκαλα Βενιαμίν Νεγρίν Τρίκαλα ΕΛΑΣ Δυτική ΘεσσαλίαΛουίζα Νεγρίν Λάρισα ΕΠΟΝ ΘεσσαλίαΙωσήφ Νεχαμά Ισαάκ Νεχαμά Αθήνα ΕΛΑΣ Δυτική ΘεσσαλίαΡοέλ Νισαχόν Ζακ Νισσάν Σολομών Νισσήμ Ηλίας Σαμ Νισσήμ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΓιοέλ Νιτσαχόν Τρίκαλα Πωλ Νόαχ Ισίδωρος Νόαχ Ισαάκ Ντάσα Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΒιτάλ Ντάσα Θεσσαλονίκη Ιωσήφ Ντεκάστρο Χανιά ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜαρσέλ Ντεμάγιο Μπίτολα Μωσέ Ντόστης Ιωάννινα ΕΑΜ Νέων ΙωάννιναΝτίνος Οβαδίας Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΙσαάκ Οβαδία Δράμα ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΝτάνυ Οβαδίας Θεσσαλονίκη Σαλβατώρ Οβαδίας Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΙσαάκ Οβαδίας Ιωσήφ Ντάριο Ουζιέλ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΒαρών Πάρδο Καβάλα Μωύς Πάρδο Καβάλα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΣάββας Πάρδο Καβάλα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΆνια Πάτσνικ Βιέννη ΕΠΟΝ Χάρυ Πάτσνικ Βιέννη Μπαρούχ Πεζόντες Αβραάμ Πελές Ιωσήφ Πέπο Αθήνα Π Περαχιά Φλώρα Περαχιά Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική Μακεδονία Περαχιά Αλλέγρα Πέσσαχ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δαβίδ Πέσσαχ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωυσής Πέσσαχ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μεσουλάμ Πέσσαχ Φλώρινα Χαΐμ Πίντο Μωρίς Πίνχας Μωρίς Πιπανό Ερρίκος Πιπανό Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΧαΐμ Πολίτης Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωυσής Πολίτης Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ηλίας Πολίτης Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μπεν Ποράτ Γιακώβ Πούλος Αλμπέρτος Πρίζναλης Σέρρες ΕΑΜ ΘεσσαλίαΝτόρα (Ντορίκα) Ραμπάν Ραπέτης Άλχη Ραφαήλ Αθήνα Δαβίδ Ραφαήλ Ιωάννινα Λέων Ρεβή Αθήνα Σιμαντώβ Ρόζεν Εφραίμ Ρόζενμπεργκ Θεσσαλονίκη Αβραάμ Ρομάνο Θεσσαλονίκη Δαβίδ Ρούσο Αθήνα Ισαάκ Ρούσο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΙσαάκ (Ζακίνος) Ρούσο Σέρρες ΕΛΑΣ ΠελοπόννησοςΙακώβ Ρούσο Τσαντίκος Σαδίκ Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ισραήλ Σαδικάριο Βόλος Ραούλ Σαΐας Έλι Σακκής Ιωσήφ Σακκής Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ισαάκ Σακκής Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Έλλη Σακκής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΗλίας Σακκής Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωυσής Σακκής Βόλος ΕΛΑΣΕΤΑ Ανατολική ΘεσσαλίαΠέπος Σακκής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΙσαάκ Σακκής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΛέων Σακκής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΑλμπερτίκο Σάκο Καστοριά Μορδοχάι Σάλεμ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Κεντρική ΘεσσαλίαΑλμπέρτος Σάλεμ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Κεντρική ΘεσσαλίαΑντζέλ Σαλτιέλ Μανώλης Σαλτιέλ Θεσσαλονίκη Ιωσήφ Σαμαρίας Βόλος Πέπος Σαμαρίας Βόλος Δαβίδ Σαμουήλ Θεσσαλονίκη Εμίλ Σαμπάς Άρτα ΕΔΕΣ ΆρταΜεναχέμ Σαμπετάι

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΜηνάς Σαμπετάι Βόλος ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΡαφαήλ Σαμπετάι Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ααρών Σαμπετάι Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλμπέρ Σαούλ ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΖωή Σαπόρτα Μπουένα Σαρφατή Θεσσαλονίκη Σαλβατώρ Σαρφατής Δαβίδ Σασσών Ισαάκ Σασσών Σαλομών Σασσών Αλβέρτος Σαφάν Αβραάμ (Έμπης) Σβώλης Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ηλίας Σβώλης Ιωάννινα Μιχαήλ Σβώλης Ιωάννινα Μπεχώρ Σβώλης Ιωάννινα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Μωσέ Σεγκόρα Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΣλόμο Σένκα Ζακ Σερόρ Σερόρ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΙτσχάκ Σιακίμ Ισραήλ Σιδαρίκης Αγρίνιο Σαμ Σίδης Αθήνα ΕΑΜ ΑθήναΜπαρούχ Σιμπή Θεσσαλονίκη ΕΑΜ Αθήνα ΠελοπόννησοςΙντό Σίμσι Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜπέζα Σιών Δαβίδ Σουλάμ Σαμουήλ Σούσης Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Μωρίς Στρούμσα Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΘεσσαλονίκηΙωσήφ Ταμπώχ Βέροια Ιωσήφ Νισσήμ Ταραμπουλούς Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική Μακεδονία

Δαβίδ Τιάνο Θεσσαλονίκη Ζαχαρίας Τουρών Βόλος Εδμόνδος Τορόν Λάρισα ΕΠΟΝ ΑθήναΆνζελ Τσιάκο Θεσσαλονίκη Δαβίδ Τσουβά Λάρισα Τζάκος Τσουβά Λάρισα Ηλίας Φελούς Ιακώβ Φελούς Αβραάμ Φελούς Τρίκαλα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλλέγρα Φελούς- Καπέτα Τρίκαλα ΕΑΜ Εθνική Αλληλεγγύη ΘεσσαλίαΜάρκος Φελούς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Χρυσούλα Φελούς Τρίκαλα ΕΠΟΝ ΘεσσαλίαΜωυσής Φερετζή Σαδώκ Φερετζή Αλβέρτος Φερετζή Εσδράς Ηλίας Φιλοσώφ Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ισαάκ Αβραάμ Φιλοσώφ Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ραφαήλ Ηλίας Φιλοσώφ Λάρισα ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΜωρίς Φλωρεντίν Φάνυ (Ματίλντα) Φλωρεντίν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΑβραάμ (Αβραμίκος) Φόρνης Χαλκίδα ΕΛΑΣ ΕύβοιαΑαρών Φόρνης Χαλκίδα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Πέπος (Ιωσήφ) Φόρτης Μωυσής (Μίμης) Φόρτης Μανώλης Φραγγής Χαλκίδα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σίμων Φραγγής Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] ΕύβοιαΑλμπέρτος Φρανσές Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ιάκωβος Φρανσές ΕΛΑΣ Κεντρική ΜακεδονίαΡαούλ Φραντζής Μανώλης Φραντζής Βόλος Κάρμεν Φρεζή Βόλος Αβραάμ Χαΐμ Φρεζής Χαλκίδα ΕΑΜ Δυτική ΜακεδονίαΡαφαήλ Φρεζής Βόλος ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΙακώβ Φριζής Θεσσαλονίκη Βασίλης Χαζάν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΖακ Χαΐμ Μωρίς Χαΐμ Ελιγιά Χακίμ Λάρισα Δαβίδ Χακοέν Ραούλ Χαλβατζής Ιτσχάκ Χανέν ΕΑΜ ΑθήναΧαΐμ Χανώκ Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] ΑθήναΈλι Χασσίδ Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] ΕύβοιαΙωσήφ Χασσίδ Θεσσαλονίκη ΕύβοιαΣαμπετάι Χασσών Αβραάμ Χασσών Σάββας Χασσών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΠέπος Χασσών Μπίτολα Μωύς-Μωυσής Χασσών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΓιοχανάς Χατζής Άρτα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΔαβίδ Χατζής Άρτα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Σόλων Χατζής Βόλος Απόστολος Χατζόπουλος Μηνάς Χατζόπουλος Ιωάννινα Μεναχέμ Χαχάμ Νατάν Χονέν Καστοριά

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΟΙ

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 26

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΠΕΣΟΝΤΕΣ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΠΑΤΡΩΝΥΜΟ ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ ΤΟΠΟΣ ΘΑΝΑΤΟΥ ΙΔΙΟΤΗΤΑ ΜΟΝΑΔΑ

ΑΒΡΑΑΜ ΕΛΙΑΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιούνιος 1944 ΚΑΤΕΡΙΝΗ ΠΙΕΡΙΑΣ 17 ετών Σύνδεσμος Μακεδονικού Γραφείου ΚΚΕ με ΠΕ Κατερίνης

Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς στη θέση ldquoΒαρικόrdquo μαζί με

άλλους 12

ΑΛΑΛΟΥΦ ΗΛΙΑΣ ΑΘΗΝΑ ΑΤΤΙΚΗ

ΑΛΒΟ ΡΑΣΕΛ ΓΕΟΥΔΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιανουάριος 1944 ΠΟΝΤΟΚΩΜΗ ΚΟΖΑΝΗΣ 14 ετών σε βοηθητική υπηρεσία στον ΕΛΑΣ Δολοφονήθηκε από

συνεργάτες των Γερμανών

ΑΛΒΟ ΠΑΛΟΜΠΑ ΓΕΟΥΔΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιανουάριος 1944 ΠΟΝΤΟΚΩΜΗ ΚΟΖΑΝΗΣ 16 ετών σε βοηθητική υπηρεσία στον ΕΛΑΣ Δολοφονήθηκε από

συνεργάτες των Γερμανών

ΑΤΤΑΣ ΜΩΫΣΗΣ ΔΑΒΙΔ ΑΘΗΝΑ 1944 ΚΟΡΙΝΘΙΑ Αντάρτης 6ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΒΑΡΩΝ ΑΒΡΑΑΜ ΚΑΒΑΛΑ 1943 ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΓΚΑΝΗΣ ΜΟΡΔΟΣ ΛΑΡΙΣΑ

ΕΛΙΑΟΥ ΔΑΒΙΔ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Οκτώβριος 1943 ΠΕΡΙΒΟΛΙΑ ΓΡΕΒΕΝΩΝ Αντάρτης 50ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΕΣΚΙΝΑΤΖΗΣ

ΣΑΜΟΥΗΛ ΙΩΣΗΦ ΛΑΡΙΣΑ 611945 ΚΑΖΑ ΒΟΙΩΤΙΑΣ Λοχαγός 54ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ Διοικητής 10ου Λόχου

ΙΑΚΩΒΟΥ ΣΑΒΒΑΣ ΣΙΜΟΣ ΒΟΛΟΣ 1741944 ΡΕΝΤΙΝΑ ΑΓΡΑΦΩΝ Αντάρτης 52ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΚΑΜΧΗΣ ΜΩΡΙΣ ΛΑΡΙΣΑ 541944 ΛΕΠΤΟΚΑΡΥΑ ΠΙΕΡΙΑΣ

ΚΑΜΧΗΣ ΝΙΣΣΗΜ 1943 ΦΙΛΙΑΤΡΑ Αντιστασιακός Εκτελέστηκε από τους Ιταλούς

ΚΑΡΑΣΣΟ ΚΑΡΟΛΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΛΑΡΙΣΑ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ Αιχμαλωτίστηκε τραυματίας και

απαγχονίστηκε

ΚΑΡΑΣΣΟ ΖΑΚ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

ΚΑΡΑΣΣΟ ΜΑΡΚΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 681944 ΜΟΥΧΑΡΕΜ ΧΑΝΙ ΕΔΕΣΣΑΣ Ανθυπολοχαγός 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΚΑΡΑΣΣΟ ΣΑΡΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΚΑΣΤΟΡΙΑ

ΚΟΕΝ ΔΑΒΙΔ ΠΡΕΒΕΖΑ 511944 ΚΑΛΟΣΚΟΠΗ ΦΩΚΙΔΑΣ Αντάρτης Τάγμα ΕΛΑΣ Παρνασσίδας

ΚΟΕΝ ΗΛΙΑΣ ΝΗΣΙΜ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΓΡΕΒΕΝΑ Αντάρτης

ΚΟΕΝ ΙΑΚΩΒΟΣ ΚΡΗΤΗ

ΚΟΕΝ ΙΣΑΑΚ

ΚΟΕΝ ΝΗΣΙΜ ΒΑΛΑΣΗΣ 241944 ΛΑΡΙΣΑ

ΚΟΕΝ ΜΙΧΑΗΛ ΙΩΑΝΝΙΝΑ

ΚΟΕΝ ΣΤΕΛΛΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1641943 ΤΑΧΝΙΣΤΑ ΠΙΕΡΙΑΣ Αντάρτισσα Αρχηγείο ΕΛΑΣ Ολύμπου

ΛΕΒΗΣ ΛΕΩΝ ΒΟΛΟΣ 2261944 ΠΕΡΙΟΧΗ ΛΑΡΙΣΑΣ Αντάρτης 54ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΜΗΤΡΑΝΙ ΡΟΒΕΡΤΟΣ ΣΕΡΡΕΣ 511944 ΚΑΛΟΣΚΟΠΗ ΦΩΚΙΔΑΣ Αντάρτης Τάγμα ΕΛΑΣ Παρνασσίδας

ΜΙΖΑΝ ΔΑΒΙΔ ΔΡΑΜΑ 1944 ΚΙΛΚΙΣ Αντάρτης φοιτητής ιατρικής

ΜΙΖΑΝ ΖΑΚΙΝΟΣ

ΜΠΕΖΑΣ ΚΟΥΤΙΓΙΕΛ ΙΑΚΩΒ ΛΑΡΙΣΑ Αντάρτης Φοιτητής Ιατρικής

ΜΠΕΝΒΕΝΙΣΤΕ ΝΤΑΙΖΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Νοέμβριος 1943 ΑΘΗΝΑ Μέλος της ΕΠΟΝ Πέθανε από κακουχίες και βασανιστήρια στην

Ασφάλεια Φοιτήτρια Χημείας

ΜΠΕΝΣΟΥΣΑΝ ΙΩΣΗΦ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιούλιος 1944 ΠΕΝΤΑΛΟΦΟΣ ΚΟΖΑΝΗΣ Αντάρτης ΙΧ Μεραρχία ΕΛΑΣ

ΜΠΕΡΑΧΑ ΒΙΤΑΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Σεπτέμβριος 1944 ΚΟΖΑΝΗ Αντάρτης Χ Μεραρχία ΕΛΑΣ

ΜΠΕΡΑΧΑ ΙΑΚΩΒ ΤΡΙΚΑΛΑ 7111943 ΜΕΣΟΧΩΡΑ ΤΡΙΚΑΛΩΝ Αντάρτης 4ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΙΣΑΑΚ Απρίλιος 1944 ΒΕΡΜΙΟ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΙΩΣΗΦ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΣAΡΔΟΣ ΜΙΧΑΗΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 20101944 ΣΤΑΥΡΟΣ ΒΕΡΟΙΑΣ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΑΒΡΑΑΜ ΙΩΣΗΦ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1944 ΕΥΒΟΙΑ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΚΑΡΟΛΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΤΣΕΛΕΜΠΙ ΣΕΡΡΕΣ 311944 ΗΠΕΙΡΟΣ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΝΕΓΡΙΝ ΔΑΒΙΔ

ΝΗΣΙΜ ΣΟΛΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

ΝΗΣΙΜ ΗΛΙΑΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιούλιος 1944 ΠΕΝΤΑΛΟΦΟΣ ΚΟΖΑΝΗΣ Αντάρτης ΙΧ Μεραρχία ΕΛΑΣ

ΟΒΑΔΙΑΣ ΝΤΙΝΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Αύγουστος 1944 ΚΙΛΚΙΣ Αντάρτης Χ Μεραρχία ΕΛΑΣ

ΠΑΡΔΟ ΜΩΥΣ ΚΑΒΑΛΑ 1944 ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΠΑΡΔΟ ΣΑΒΒΑΣ ΚΑΒΑΛΑ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΠΕΡΑΧΙΑ ΦΛΩΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΠΙΕΡΙΑ

ΠΕΣΑΧ ΔΑΒΙΔ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2341943 ΘΕΣΣΑΛΙΑ Αντιστασιακός ΕΑΜ Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς

ΠΙΠΑΝΟ ΕΡΡΙΚΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΚΙΛΚΙΣ

ΡΑΦΑΤΑΣ Γ ΘΕΣΣΑΛΙΑ

ΡΟΥΣΟ ΔΑΒΙΔ ΑΘΗΝΑ 511944 ΚΑΛΟΣΚΟΠΗ ΦΩΚΙΔΑΣ Αντάρτης Τάγμα ΕΛΑΣ Παρνασσίδας

ΡΟΥΣΟ ΙΑΚΩΒ ΑΒΡΑΑΜ ΚΑΣΤΟΡΙΑ 511944 ΠΛΑΚΑ ΗΠΕΙΡΟΥ Αντάρτης 50ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΡΟΥΣΟ ΜΙΧΑΗΛ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΣΑΔΙΚΑΡΙΟ ΙΣΡΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 1944 ΕΥΒΟΙΑ

ΣΑΚΚΗΣ ΛΕΩΝ ΙΣΡΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 2961944 ΕΛΕΥΘΕΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Αντάρτης 54ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΣΑΚΚΗΣ ΣΑΜΟΥΗΛ ΒΕΡΜΙΟ

ΣΒΩΛΗΣ ΜΠΕΧΩΡ ΙΩΑΝΝΙΝΑ Ιανουάριος 1944 ΙΩΑΝΝΙΝΑ Τροφοδότης ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς στα

Ιωάννινα

ΣΕΡΟΡ ΚΟΕΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΤΑΡΑΜΠΟΥΛΟΥΣ

ΙΩΣΗΦ ΝΗΣΙΜ ΛΑΡΙΣΑ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΤΟΡΟΝ ΕΔΜΟΝΔΟΣ ΛΑΡΙΣΑ 531943 ΑΘΗΝΑ Σπουδαστής Πολυτεχνείου μέλος του ΕΠΟΝ Σκοτώθηκε σε

διαδήλωση της ΕΠΟΝ Αθήνας

ΦΡΑΓΚΗΣ ΣΙΜΩΝ ΙΑΚΩΒ XΑΛΚΙΔΑ Ιούλιος 1944 ΣΤΕΝΗ ΕΥΒΟΙΑΣ Αντάρτης 7ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΦΡΙΖΗΣ ΑΒΡΑΑΜ-

ΜΙΝΩΣ ΧΑΛΚΙΔΑ 2451944 ΒΕΡΜΙΟ

ΧΑΙΜ ΜΩΡΙΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΛΕΠΤΟΚΑΡΥΑ ΠΙΕΡΙΑΣ

ΧΑΤΖΗΣ ΓΙΟΧΑΝΑΣ ΑΡΤΑ 271944 ΑΜΦΙΣΣΑ Ανθπολοχαγός και καπετάνιος διμοιρίας ΙΙ34 Τάγμα ΕΛΑΣ

ΧΑΣΩΝ ΣΑΒΒΑΣ ΚΑΒΑΛΑ ΒΕΡΟΙΑ

ΧΑΣΩΝ ΜΩΥΣΗΣ ΣΑΒΒΑΣ ΚΑΒΑΛΑ ΒΕΡΟΙΑ

EAM = Εθνικό Απελευθερωτικό ΜέτωποΕΛΑΣ = Ελληνικός Λαϊκός Απελευθερωτικός ΣτρατόςΕΠΟΝ = Ενιαία Πανελλαδική Οργάνωση ΝέωνΕΔΕΣ = Εθνικός Δημοκρατικός Ελληνικός Σύνδεσμος

ΕΟΕΑ = Εθνικές Ομάδες Ελλήνων ΑνταρτώνΕΤΑ = Επιμελητεία του ΑντάρτηΒΣΑ = Βρετανική Στρατιωτική ΑποστολήΕΑΣΑΔ = Εθνικός Αγροτικός Σύνδεσμος Αντικομμουνιστικής Δράσης

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 27

ΟΜΗΡΟΙ ΚΑΙ EKTEΛΕΣΜΕΝΟΙ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΓΕΡΜΑΝΟΥΣ

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΠΑΤΡΩΝΥΜΟ ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ ΤΟΠΟΣ ΘΑΝΑΤΟΥ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΑΚΡΙΣ ΛΕΩΝ 1944 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΕΣ-ΕΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ Καθηγητής πέθανε από τα βασανιστήρια των δεσμοφυλάκωνΑΛΒΟ ΙΣΑΑΚ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2431943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Καραγωγέας 30 ετών ΑΛΓΟΥΣΣΗΣ ΣΑΛΒΑΤΩΡ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΑΜΠΡΑΒΑΝΕΛ ΑΑΡΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2241943 ΦΥΛΑΚΕΣ ΕΠΤΑΠΥΡΓΙΟΥ (ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ) Παλαιοπώλης 35 ετώνΑΣΚΕΝΑΖΗ ΕΛΙΑΟΥ ΚΕΡΚΥΡΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών Αμερικανός υπήκοοςΑΣΣΕΟ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 211943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 21 ετώνΑΣΣΕΟ ΖΑΧΑΡΙΑΣ ΡΑΦΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 2641944 ΒΟΛΟΣ 24 ετώνΑΣΣΕΟ ΙΑΚΩΒΟΣ ΒΟΛΟΣ 2841944 ΒΟΛΟΣ Βασανίστηκε μέχρι θανάτου από άντρες του δοσιλογικού ΕΑΣΑΔ

ΑΤΑΣ ΙΝΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 541943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε προσπαθώντας να διαφύγει από το γκέττο του Βαρώνου Χιρς

ΒΕΑΛΗΣ ΜΙΧΑΗΛ ΙΩΑΝΝΙΝΑ Φεβρουάριος 1944 ΙΩΑΝΝΙΝΑ Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς ΓΕΟΥΝΤΑ ΙΣΡΑΕΛ ΚΕΡΚΥΡΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΓΚΑΝΗ ΓΙΟΥΛΙΑ ΚΕΡΚΥΡΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΓΚΑΤΤΕΝΙΟ ΔΑΒΙΔ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Μάιος 1944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Φοιτητής γεωπονικής ΔΑΣΚΑΛΑΚΗΣ ΡΑΦΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 2431944 ΚΙΣΣΟΣ ΒΟΛΟΥ Εκτελέστηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση στο Πήλιο 80 ετώνΕΖΡΑΤΗΣ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 211943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΕΡΡΕΡΑ ΜΩΡΙΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 541943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε προσπαθώντας να διαφύγει από το γκέττο του

Βαρώνου Χιρς ΕΣΦΟΡΜΕΣ ΓΑΒΡΙΗΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1631943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ZAKINOΥ ΕΥΤΥΧΙΑ ΑΡΤΑ 1681943 ΚΟΜΜΕΝΟ ΑΡΤΑΣ Σκοτώθηκαν στο ολοκαύτωμα του χωριού 37 ετώνΖΑΚΙΝΟΥ ΚΑΙΤΗ ΑΡΤΑ 1681943 ΚΟΜΜΕΝΟ ΑΡΤΑΣ Σκοτώθηκαν στο ολοκαύτωμα του χωριού 5 ετώνΖΑΚΙΝΟΣ ΙΕΡΕΜΙΑΣ ΑΡΤΑ 1681943 ΚΟΜΜΕΝΟ ΑΡΤΑΣ Σκοτώθηκαν στο ολοκαύτωμα του χωριού 42 ετώνIΛΟΥΖ ΝΤΙ ΛΑΖΑΡ ΒΕΡΟΙΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΙΣΡΑΗΛ ΑΒΡΑΑΜ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 151944 ΣΚΟΠΕΥΤΗΡΙΟ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ Υποδηματοποιός ΙΣΡΑΕΛ ΡΙΚΕΤΑ ΚΕΡΚΥΡΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΚΑΚΟΥΦ ΙΑΚΩΒΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1631943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ KΑΡΑΣΣΟ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 30121942 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε σε αντίποινα για επίθεση στη γέφυρα της Αξιούπολης

ΚΑΡΑΣΣΟ ΜΩΫΣΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 151944 ΣΚΟΠΕΥΤΗΡΙΟ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ Μέλος του ΚΚΕ εξόριστος από τη Μεταξική Δικτατορία ΚΟΕΝ ΣΑΜΟΥΕΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΚΟΕΝ ΙΑΚΩΒΟΣ ΒΟΛΟΣ 241944 ΛΑΡΙΣΑ ΚΟΕΝ ΙΣΑΑΚ ΣΙΜΣΟΝ ΒΟΛΟΣ 2641944 ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΑ ΒΟΛΟΥ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση 42 ετώνΚΟΕΝ ΡΕΤΖΙΝΑ ΣΙΜΣΟΝ ΒΟΛΟΣ 2641944 ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΑ ΒΟΛΟΥ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση 70 ετώνΚΟΕΝ ΧΑΙΜ ΒΑΛΑΣΗ ΒΟΛΟΣ 241944 ΠΗΛΙΟ Εκτελέστηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση 25 ετώνΚΟΥΕΝΚΑ ΤΟΡΙ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 541943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε προσπαθώντας να διαφύγει από το γκέττο του

Βαρώνου Χιρς ΛΕΒΗΣ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΓΕΟΥΔΑ ΒΟΛΟΣ 361942 ΗΡΑΚΛΕΙΟ ΚΡΗΤΗΣ Εμπορικός αντιπρόσωπος εκτελέστηκε με άλλους 11 πολίτες του

Ηρακλείου 49 ετώνΛΕΒΗΣ ΧΑΪΜ ΙΩΑΝΝΙΝΑ 7121943 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΕΣ-ΕΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ Έφεδρος ανθυπολοχαγός εκτελέστηκε από το Γερμανό

στρατοπεδάρχη Πάουλ Ραντόμσκι ΛΙΜΠΟΒΙΤΣ ΜΩΫΣΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 211943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΛΕΒΗ ΣΥΜΕΩΝ ΜΩΥΣΗΣ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ ΜΑΓΡΙΖΟΣ ΙΑΚΩΒΟΣ ΜΩΥΣΗΣ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ ΜΑΪΣΣΗΣ ΣΙΜΑΝΤΩΒ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΜΑΤΑΘΙΑ ΝΙΝΑ ΣΑΜΟΥΗΛ ΒΟΛΟΣ 1281942 ΛΑΡΙΣΑ 20 ετώνΜΑΤΑΘΙΑΣ ΑΣΣΕΡ ΣΑΜΟΥΗΛ ΒΟΛΟΣ 21121942 ΛΑΡΙΣΑ 26 ετώνΜΕΓΙΡ ΙΩΣΗΦ ΑΘΗΝΑ 821944 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΕΣ-ΕΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ Πέθανε από τις κακουχίες ΜΟΣΧΟΒΙΤΣ ΜΕΝΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 431944 ΣΤΡΟΠΩΝΕΣ ΕΥΒΟΙΑΣ Βασανίστηκε και εκτελέστηκε από τα Τάγματα Ασφαλείας 18 ετώνΜΟΥΣΑΝ ΠΕΣΑΧ ΔΑΒΙΔ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 24111943 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΠΑΥΛΟΥ ΜΕΛΑ (ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ) ΜΟΥΣΤΑΚΗ ΣΙΜΧΑ ΙΩΑΝΝΙΝΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΜΠΑΡΤΖΙΛΑΪ ΙΣΑΑΚ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2631943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Τυπογράφος εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΜΠΕΝΒΕΝΙΣΤΕ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 541943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε προσπαθώντας να διαφύγει από το γκέττο του

Βαρώνου Χιρς ΜΠΕΡΑΧΑ ΑΑΡΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 151944 ΣΚΟΠΕΥΤΗΡΙΟ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ Μέλος του ΚΚΕ εξόριστος από τη Μεταξική Δικτατορία MΠΟΥΡΛΑ ΕΣΤΕΡ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Απρίλιος 1944 ΒΕΡΜΙΟ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΜΠΟΥΡΛΑ ΦΛΩΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Απρίλιος 1944 ΒΕΡΜΙΟ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΜΩΫΣΗ ΦΑΛΚΟΝΑ ΙΩΣΗΦ ΒΟΛΟΣ 1561944 ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΑ ΒΟΛΟΥ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΜΩΫΣΗΣ ΙΩΣΗΦ ΒΟΛΟΣ 1561944 ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΑ ΒΟΛΟΥ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση 70 ετώνΝΕΓΡΙΝ ΗΛΙΑΣ ΓΕΟΥΔΑ ΒΟΛΟΣ 2731944 ΠΤΕΛΕΟΣ ΒΟΛΟΥ 35 ετώνΟΒΑΔΙΑΣ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΙΩΣΗΦ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΟΒΑΔΙΑΣ ΙΣΑΑΚ ΙΩΣΗΦ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΠΕΡΑΧΙΑ ΑΝΡΥ 151944 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΕΣ-ΕΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ ΡΟΥΣΟ ΣΟΛΟΜΩΝ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΣΑΡΦΑΤΗ ΙΑΚΩΒΟΣ ΚΡΗΤΗ Δεκέμβριος 1941 Γιατρός αιχμάλωτος μετά τη Μάχη της Κρήτης πέθανε από

κακουχίες ΣΑΝΤΙΚΑΡΙΟΣ ΙΣΡΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 2841944 ΒΟΛΟΣ Oπωροπώλης 32 ετώνΣΑΣΣΩΝ ΔΑΒΙΔ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΣΕΔΑΚΑΣ ΜΩΫΣΗΣ ΡΑΦΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 1951944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 50 ετώνΣΙΝΤΟ ΚΑΛΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2831942 ΑΙ-ΣΤΡΑΤΗΣ Πέθανε ως εξόριστος 28 ετώνΣΟΝΙΝΟ ΜΠΕΝΗΣ ΛΑΡΙΣΑ 831944 ΑΣΜΑΚΙ (ΑΝΤΙΑΕΡΟΠΟΡΙΚΟ) ΛΑΡΙΣΑΣ 17 ετώνΣΟΝΙΝΟ ΗΛΙΑΣ ΛΑΡΙΣΑ 831944 ΑΣΜΑΚΙ (ΑΝΤΙΑΕΡΟΠΟΡΙΚΟ) ΛΑΡΙΣΑΣ 23 ετώνΣΤΡΟΥΜΣΑ ΜΩΡΙΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Φοιτητής Φιλοσοφικής ΤΟΡΕΖ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΛΑΡΙΣΑ 831944 ΑΣΜΑΚΙ (ΑΝΤΙΑΕΡΟΠΟΡΙΚΟ) ΛΑΡΙΣΑΣ 29 ετώνΤΕΒΕΤ ΣΑΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 841943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΦΑΡΑΤΖΗ ΛΕΟ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΦΕΛΟΥΣ ΜΑΡΚΟΣ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΦΕΡΕΤΖΙ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΦΕΡΕΤΖΙ ΜΩΥΣΗΣ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΦΕΡΕΤΖΙ ΣΑΔΩΝ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΦΙΛΟΣΩΦ ΕΖΡΑΣ ΗΛΙΑΣ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΦΙΛΟΣΩΦ ΡΑΦΑΗΛ ΗΛΙΑΣ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΦΙΛΟΣΩΦ ΙΣΑΑΚ ΑΒΡΑΑΜ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΦΡΑΝΚΟ ΡΕΒΕΚΑ ΚΑΣΤΟΡΙΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΧΑΝΟ ΙΑΚΩΒ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 211943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 20 ετών

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΕυΧΑΡΙΣΤΙΕΣ

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 28

Αγγελούλης Αντώνης (Βρατσάνος) Βροντάει ο Όλυμπος Το Μηχανικό του Ολύμπου Σύγχρονο Βιβλίο Αθήνα 1964

Αμπατζοπούλου Φραγκίσκη Το Ολοκαύτωμα στις Μαρτυρίες των Ελλήνων Εβραίων Παρατηρητής Θεσσαλονίκη 1993

Η λογοτεχνία ως μαρτυρία Έλληνες πεζογράφοι για τη Γενοκτονία των Εβραίων Παρατηρητής Θεσσαλονίκη 1995

Ανταίος Πέτρος Χίλια σκοτωμένα παιδιά της ΕΠΟΝ Εκδόσεις ΕΠΟΝ Αθήνα 1986

Βαρών-Βασάρ Οντέτ Η Ενηλικίωση μιας Γενιάς Νέοι και νέες στην Κατοχή και στην Αντίσταση Εστία Αθήνα 2009

Βενέτσια Σλομο Sonderkommando Μέσα από την κόλαση των θαλάμων αερίων Πατάκης Αθήνα 2007

Γιακοέλ Γιομτώβ Απομνημονεύματα 1941-1943 Ίδρυμα ΕΤΣ - ΑΧΑΪΜ Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης Παρατηρητής Θεσσαλονίκη 1993

Γιαννακόπουλος Γ Χρήστος Και διηγώντας τα μην κλαις Αναμνήσεις ενός ανθυπολοχαγού του ΕΛΑΣ Επικαιρότητα Αθήνα 1994

Γκατένιο ndash Όσμο Νάτα Από την Κέρκυρα στο Μπίρκεναου και την Ιερουσαλήμ Η ιστορία μιας Κερκυραίας Εβραίας Γαβριηλίδης Αθήνα 2005

Γρηγοριάδης Ν Φοίβος Το Αντάρτικο ΕΛΑΣ-ΕΔΕΣ-ΕΚΚΑ 542 Καμαρινόπουλος Αθήνα 1964

Δημητρίου Ν Δημήτριος (Νικηφόρος) Αντάρτης στα βουνά της Ρούμελης Χρονικό 1940-44 3 τόμοι Αθήνα 1965

Δημητρίου Ν Δημήτριος laquoH συμμετοχή των Εβραίων στην Εθνική Αντίστασηraquo Χρονικά τχ 104 (Ιανουάριος-Φεβρουάριος 1989) σ 3-6

Έπεσαν για τη ζωή Ήρωες-μάρτυρες λαϊκών απελευθερωτικών αγώνων Έκδοση της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ 7 Τόμοι Αθήνα 1997-2007

Ιστορία της Αντίστασης 1940-45 6 τόμοι Αυλός Αθήνα 1979

Ιωαννίδης Ιωάννης Οι Εβραίοι εις την Αντίστασιν ΧΕΟ Ιωάννινα 1948

Καραθάνος Δ laquoΗ Μάχη του Καράλακκα και οι διαστρεβλωτές τηςraquo Ριζοσπάστης 12 81978

Κείμενα Εθνικής Αντίστασης 2 τόμοι Σύγχρονη Εποχή Αθήνα 1981

Μαζάουερ Μάρκ Στην Ελλάδα του Χίτλερ Η εμπειρία της Κατοχής Αλεξάνδρεια Αθήνα 1994

Μητσόπουλος Θανάσης Το 30ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ Οδυσσέας Αθήνα 1987

Μπενβενίστε Ρίκα (επιμ) Οι Εβραίοι της Ελλάδας στην Κατοχή Εταιρεία Μελέτης Ελληνικού Εβραϊσμού Εκδόσεις Βάνιας Θεσσαλονίκη 1998

Μπουρλάς Μιχαήλ Μωυσής Έλληνας Εβραίος και αριστερός Νησίδες 2000

Steven Bowman Η Αντίσταση των Εβραίων στην Κατοχική Ελλάδα (μτφ Ισαάκ Μπενμαγιόρ) Έκδοση Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβουλίου Αθήνα 2013

Μπουρλίδης Τάκης ΕΛΑΣ Το 16ο Σύνταγμα Βερμίου Κώδικας Θεσσαλονίκη 2004

Νάχμαν Ευτυχία Γιάννενα Ταξίδι στο Παρελθόν Τάλως Αθήνα 1996

Νατζαρή Μαρσέλ Χρονικό 41 ndash 45 Ίδρυμα ΕΤΣ - ΑΧΑΪΜ Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης Παρατηρητής Θεσσαλονίκη1991

Pierron Bernard Εβραίοι και Χριστιανοί στη νεότερη Ελλάδα Πόλις Αθήνα 2004

Ρέντης Γρηγόρης Το 54 Σύνταγμα του ΕΛΑΣ Αθήνα 1984

Σάντας Λάκης laquoΗ κατάληψη γερμανικού εκοπλισμένου καϊκιού κι ο Μακαμπήςraquo Χρονικά τχ (Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2009) σ 27-28

Το Εβραϊκό Μουσείο Ελλάδος θα ήθελε να ευχαριστήσει θερμά τους παρακάτω φορείς και ιδρύματα για την ευγενική παραχώρηση αρχειακού φωτογραφικού και οπτικοακουστικού υλικού- Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας (ΑΣΚΙ)- Βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων- Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο (ΕΛΙΑ)- Ιστορικό και Διπλωματικό Αρχείο του Υπουργείου Εξωτερικών- Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο Ελλάδας (ΚΙΣΕ)- Πολεμικό Μουσείο- Τμήμα Ιστορίας της ΚΕ του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας (ΚΚΕ)- United States Holocaust Memorial Museum (USHMM)- USC Shoah Foundation- Yad Vashem The Holocaust Martyrsrsquo and Heroesrsquo Remembrance Authority

Επίσης για την ευγενική παραχώρηση αυθεντικών αντικειμένων και οπλισμού της Εθνικής Αντίστασης- Το Πολεμικό Μουσείο- Την οικογένεια Αλβέρτου Μπενρουμπή- Την οικογένεια Δαβίδ Ασέρ- Την οικογένεια Σίμου Βαλενστάιν

Σεβίλια Ερρίκος Αθήνα - Άουσβιτς Εστία Αθήνα 1983

Σιμπή Ιακώβ amp Λάμψα Καρίνα Η Διάσωση Η σιωπή του κόσμου η αντίσταση στα γκέτο και τα στρατόπεδα οι Έλληνες Εβραίοι στα χρόνια της Κατοχής Αθήνα Εκδόσεις Καπόν 2012

Το Χρονικό του Αγώνα Στrsquo Άρματα Στrsquo Άρματα Ιστορία της Εθνικής Αντίστασης Γιαννίκος Αθήνα 1964

Τσιλιγιάννης Κωνσταντίνος Η Εβραϊκή Κοινότητα της Άρτας Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο της Ελλάδος 2004

Φλάισερ Χάγκεν Στέμμα και Σβάστικα Η Ελλάδα της Κατοχής και της Αντίστασης 1941-1944 τομ Β΄ Εκδόσεις Παπαζήση Αθήνα 1995

Flemming Katherine Ιστορία των Ελλήνων Εβραίων Οδυσσέας Αθήνα 2009

Φρεζής Ραφαήλ Η Ισραηλιτική Κοινότητα Βόλου Βόλος 2003

Arad Yitzhak Arad Gutman Yisrael Margaliot Avraham (επιμ) Documents on the Holocaust Yad Vashem Ιερουσαλήμ 1981

Bowman Steven Jewish Resistance in Wartime Greece Vallentine Mitchell Λονδίνο 2006

---------------------- laquoJoseph Matsas and the Greek Resistanceraquo Journal of the Hel-lenic Diaspora 17 (1991) σ 49-68

Camhi ndash Fromer Rebecca The Holocaust Odyssey of Daniel Bennahmias Sonderkommando The University of Alabama Press Tuscaloosa Αλαμπάμα 1993

Cohen Monique Lise Dugour Jean-Louis (επιμ) Les Juifs dans la Reacutesistance Eacuteditions Tireacutesisas 2001

Collin Claude Carmagnole et Liberteacute Les eacutetrangers dans la Reacutesistance en Rhocircne-Alpes Presses Universitaires de Grenoble 2000

Duffy Peter The Bielski Brothers Harper Collins Νέα Υόρκη 2003

Edelman Marek The Ghetto Fights Warsaw 1941-43 Bookmarks Publications Λονδίνο 1990

Feldman Yael Bowman Steven laquoLove and War on Mount Olympusraquo Thetis 4 (1997) σ 253-256

Friedler Eric Siebert Barbara Kilian Andreas (επιμ) Zeugen aus der Todeszone Das juumldische Sonderkommando in Auschwitz Deutscher Taschenbuch Verlag 2005

Jews in Yugoslavia Muzejski proctor Jezuitski trg 4 Ζάγκρεμπ 1989

Krakowski Shmuel The War of the DoomedJewish Armed Resistance in Poland 1942-1944 Holmes and Meler Νέα Υόρκη Λονδίνο 1984

Kurzman Dan The Bravest Battle The 28 Days of the Warsaw Ghetto Uprising DaCapo Press Νέα Υόρκη 1976

Matsas Joseph laquoThe Participation of the Greek Jews in the National Resist-anceraquo Journal of the Hellenic Diaspora 17 (1991) σ 55-68

Matsas Michael The Illusion of Safety The story of the Greek Jews During the Second World War Pella Publishing Company Νέα Υόρκη 1997

Novitch Miriam Resistenza Spirituale Spiritual Resistance 1940-1945 Μιλάνο 1979

Rayski Benoicirct LrsquoAffiche rouge 21 feacutevrier 1944 ndash Ils nrsquoeacutetaient que des enfantsLe Feacutelin Ντιζόν 2004

Resistance during the Holocaust United States Holocaust Memorial Museum Ουάσινγκτων χχ

Resistance Spiritual Resistance Revolt Partisans and the Uprising in the Death Camps Yad Vashem 2004

Η έκθεση δεν θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί χωρίς τις συνεντεύξεις που παραχωρήθηκαν από Έλληνες Εβραίους βετεράνους της Εθνικής Αντίστασης στους οποίους θα ανήκει για πάντα η διπλή μας ευγνωμοσύνη Βιτάλ Αελιών Δανέλος Αλχανάτης Αλβέρτος Βαλενστάιν Σάρα Γεσουά-Φόρτη Μωύς Γιουσουρούμ Λουί Κοέν Σαμουήλ Κοέν Ηλίας Κονές Ιάκωβος Κούμερης Σαλβατώρ Μπακόλας Ιάκωβος Μπαλέστρα Ντόρα Μπουρλά-Χανταλί Δαβίδ Μπρούδο Εσδράς Μωυσής Ιωσήφ Νισσήμ Έλλη Σακκή-Δεκάστρο Ζακίνος Ρούσο Μηνάς Σαμπετάι Αβραάμ Σβώλης Αλλέγρα Φελούς-Σκύφτη Ραφαήλ Φρεζής

Ιδιαίτερες ευχαριστίες ανήκουν στον κο Μίμη Χριστοφιλάκη για την προσφορά σπάνιων εντύπων προκηρύξεων και εφημερίδων από την προσωπική του συλλογή στους κυρίους Μαρσέλ Γιοέλ Ντάνη Εμμανουήλ Τζων Καλέφ-Εζρά Ιάκωβο Σιμπή Μάριο Σούση Σάμμη Τουρόν καθώς και στις κκ Ζουλί Αελιών Ντέλια Αλχανάτη Αλίκη και Νέλλη Αρούχ Ματθίλδη Εσκινατζή ndash Καλεφ-Εζρά Μιμίκα Βαλενστάιν Οντέτ Βαρών-Βασάρ Βρησιήδα Κοέν Παυλίνα Κοέν-Ματαθία Ρούλα και Λουίζα Κονέ Σέλλη Κούνιο-Κοέν Αλλέγρα Μάτσα Ρίκα Μπενβενίστε Ελένη Μπεζέ Νίνα Μπενρουμπή και Ίντα Ναχμία για τη συμβολή τους και για την ευγενική παραχώρηση πολύτιμων οικογενειακών φωτογραφιών εγγράφων και αντικειμένων

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 9

Από την Θεσσαλονίκη των 55250 ψυχών περίπου 400 βρέθη-καν στην ανταρτοκρατούμενη Ελ-λάδα Εκτός από όσους βρίσκονταν ήδη σε άλλες περιοχές μερικές δε-κάδες άρχισαν να εγκαταλείπουν ομαδικά την πόλη-γκέττο στα τέλη Μαρτίου Ήταν τα αδέλφια Μω-υσής Σολομών και Γιολάντα και Ντόρα Μπουρλά οι Ντικ Μπενβε-νίστε Σαλτιέλ Γκαττένιο Ισαάκ Εμμανουήλ Ισαάκ Ντάσα Δαβίδ Ααρών Μωσέ Μπέλο Μωσέ Σε-γκόρα Ντίνος και Σαλβατώρ Οβα-δίας Σολομών Σαλτιέλ Μωρίς Φλωρεντίν Δάριο Ουζιέλ Ιάκω-βος Κούμερης Μιχάλης Μπρούδο Φλώρα Περαχιά Ερρίκος Πιπανό και άλλοι Τις ίδιες μέρες ο Γιακώβ Σαρφατή και ο Μεναχέμ Στρούμσα φυγάδευαν 114 άνδρες και γυναίκες από τη γερμανοκρατούμενη Βέροια Στα μέσα Απριλίου ο Ιωσήφ Μά-τσας από τα Γιάννενα καθηγητής στη Μεγάλη Βρύση Κιλκίς κατέ-φυγε στα λημέρια του Πάικου Είχε προηγηθεί ο Ισαάκ Μωϋσής δραπέ-της από καταναγκαστικά έργα στα Τέμπη που συνάντησε τους αντάρ-τες τον Φεβρουάριο και έγινε ο πρώ-τος Εβραίος ΕΛΑΣίτης στο Βέρμιο

Το Βέρμιο έγινε σημείο συγκέ-ντρωσης Έπειτα από ατέλειωτες μάχες και πορείες σε αλλεπάλληλους γερμανικούς κλοιούς αντάρτες και περίπου 250 Εβραίοι έφτασαν στα ελεύθερα χωριά των Γρεβενών Εκεί κατανεμήθηκαν στους λόχους Ο Ισαάκ Μωϋσής με ψευδώνυμο laquoΚί-τσοςraquo έγινε καπετάνιος λόχου στο 16ο Σύνταγμα όπου εντάχθηκαν οι περισσότεροι Η Νταίζη Καράσσο και η Ντόρα Μπουρλά (laquoΤαρζάνraquo) έγιναν διαφωτίστριες της ΕΠΟΝ η Φανή Φλωρεντίν που ανέβηκε στο Πάικο με τον σύζυγό της Λεών Ματαλόν έγινε νοσοκόμα στη Χ Μεραρχία laquoΑκατάβλητη στις τα-λαιπωρίες Εμψύχωνε τους βραδυ-πορούντες και τους εξασθενημένους προσφέροντάς τους νερό από ένα μεγάλο παγούρι που κουβαλούσε μαζί με το υγειονομικό σακίδιο Ακολουθούσε την φάλαγγα για να συμμαζεύει όσους ξέμειναν απο-καμωμένοιraquo (Ιωσήφ Μάτσας) Του-λάχιστον 17 ήταν οι απώλειες των Εβραίων μαχητών Πρώτη η Στέλλα Κοέν που σκοτώθηκε πολεμώντας τους Γερμανούς στα Τάχνιστα Πι-ερίας (16 Απριλίου 1943) Ο Ηλί-ας Νισσήμ βετεράνος του Οχυρού Ρούπελ και ο Ιωσήφ Μπενσουσάν

χάθηκαν στις μεγάλες εκκαθαριστι-κές επιχειρήσεις στην περιοχή Πε-νταλόφου Κοζάνης (Ιούλιος 1944) Ο ηρωικός Μάρκος Καράσσο από-φοιτος της Σχολής Ανθυπολοχαγών του ΕΛΑΣ σκοτώθηκε στο Μου-χαρέμ Χάνι Έδεσσας (6 Αυγούστου 1944) Ο Ντίνος Οβαδίας ένα μήνα αργότερα και ο εικοσάχρονος Σολο-

μών (Σάρδος) Μπουρλάς στο Σταυ-

ρό Βέροιας (27 Σεπτεμβρίου 1944)

στην τελευταία μάχη εναντίον των

αποχωρούντων Γερμανών στη Δυτι-

κή Μακεδονία Οι Εβραίοι ΕΛΑΣί-

τες της Χ Μεραρχίας είχαν εκδικη-

θεί με το αίμα τους την καταστροφή

της Θεσσαλονίκης

ΙiΙ ΑπΟ ΤΟΝ ΚΛΟΙΟ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΤΟυΣ ΑΝΤΑΡΤΕΣ

Ομαδική φωτογραφία Θεσσαλονικιών Εβραίων με χριστιανούς συναγωνιστές τους στα βουνά της Δυτικής Μακεδονίας το 1943 1 Σαμπετάι Βαρσάνο 2 Φανή Φλωρεντίν νοσοκόμα 3 Λεών Ματαλόν 4 Ματθίλδη Μασαράνο 5 Μάρκος Καράσσο

Προκήρυξη της Εθνικής Αλληλεγγύης Αθήνας για τους εκτοπισμούς της Θεσσαλονίκης Απρίλιος 1943 (Αρχείο ΚΚΕ)

Ο Ιάκωβος Κούμερης αντάρτης του 16ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ στο Βέρμιο Δεκέμβριος 1943 (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ)

Ο δάσκαλος Ιωσήφ Μάτσας από τα Ιωάννινα που πολέμησε ως αντάρτης του 16ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ στη Δυτική Μακεδονία Φωτογραφία από τη μετέπειτα στρατιωτική του θητεία 1947 (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ)

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 10

Περισσότεροι από 100 Λαρισαί-οι Βολιώτες Τρικαλινοί και Καρδι-τσιώτες δραστηριοποιήθηκαν στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα Η Λουίζα Νεγρίν συνελήφθη και φυ-λακίστηκε από τους Ιταλούς σε συλ-λαλητήριο στη Λάρισα τον Μάρτιο του 1943 Η Αλλέγρα Φελούς-Κα-πέτα από τα Τρίκαλα στέλεχος του ΚΚΕ από τον Μεσοπόλεμο αναδεί-χθηκε από το 1942 σε καθοδηγή-τρια του ΕΑΜ στη Δυτική Θεσσα-λία Ο Δαβίδ Λεβής από το Βόλο μέλος της Νομαρχιακής επιτροπής Λάρισας του ΕΑΜ αναμίχθηκε σε θέματα αυτοδιοίκησης στις ελεύ-θερες περιοχές ενώ η διάσωση της κοινότητας Βόλου υπήρξε και δικό του έργο Ο τραπεζικός Ελιέζερ (Λάζαρος) Αζαρία από τη Βέροια έγινε υπεύθυνος της laquoΕπιμελητείας του Αντάρτη (ΕΤΑ)raquo Θεσσαλίας και μέλος της Πολιτικής Επιτροπής Εθνικής Απελευθέρωσης (ΠΕΕΑ) της laquoΚυβέρνησης του Βουνούraquo που σχημάτισε το ΕΑΜ τον Μάρτιο του 1944

Μετά την κατάρρευση των Ιτα-λών πολλοί από τους φυγάδες των πόλεων πλαισίωσαν την ΕΠΟΝ και την Ι Μεραρχία Θεσσαλίας του ΕΛΑΣ Από τα Τρίκαλα οι Αλβέρ-τος και Βενιαμίν Νεγρίν ο Σόλων Λεβή ο Ηλίας και η Λουίζα Φε-λούς Από τη Λάρισα ο ανθυπολο-χαγός Σαμουήλ Εσκινατζής που αναδείχθηκε σε διοικητή λόχου ο Εσδράς Μωυσής κορυφαίο στέλε-χος της ΕΠΟΝ Μαγνησίας ο Ραφα-ήλ Φιλοσώφ κι ο Ιακώβ Φελούς Μαζί με τους Λαρισαίους Ισαάκ και Αλβέρτο Λαζάρ στο 5ο Σύνταγμα Τρικάλων διακρίθηκαν τα αδέλφια Μορδοχάι και Αλβέρτος Σάλεμ από την Θεσσαλονίκη Ατρόμητος στις μάχες ο Βενιαμίν Νεγρίν (laquoΒάιοςraquo) του 138 Συντάγματος τραυματί-στηκε βαριά σε μια νυχτερινή επίθε-ση στο Παλιομονάστηρο Τρικάλων (13 Απριλίου 1944) Πέθανε το 1945 από τα τραύματά του Πρώτος νε-κρός ήταν ο Ιακώβ Μπεράχα από τα Τρίκαλα που σκοτώθηκε στις 7 Νοεμβρίου 1943 στη Μάχη της Με-σοχώρας

ΙV ΑΝΤΑΡΤΟμΑΝΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑ

Η δεύτερη σελίδα της εφημερίδας του ΕΑΜ Βόλου laquoΛαοκράτηςraquo (3 Οκτωβρίου 1943) με την έκκληση για ενεργό υποστήριξη των διωκόμενων Εβραίων (Αρχείο ΚΚΕ)

Βολιώτες Εβραίοι στο 54ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ 1 Αλβέρτος Αμών και Πέπος Κοέν 2 Ηλίας Κονές 3 Λέων Σακκής 4 Έλλη Σακκή (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ) Στη φωτογραφία (5) ο Λάζαρος (Ελιέζερ) Αζαρία από την Βέροια υπεύθυνος της Επιμελητείας του Αντάρτη (ΕΤΑ) για όλη την Θεσσαλία (Φωτ Αρχείο ΔΗΚΙ)

Ο έφεδρος ανθυπολοχαγός Σαμουήλ Εσκινατζής του Μωυσή από τη Λάρισα με την αρραβωνιαστικιά του Στέλλα Σαμουήλ-Μεδίνο στην Θεσσαλονίκη 17 Ιανουαρίου 1943 Ο Σαμουήλ υπηρέτησε ως διοικητής λόχου στο 54ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ και σκοτώθηκε τον Ιανουάριο του 1945 (Προσωπική συλλογή Ματθίλδης Εσκινατζή)

Δεκάδες Βολιώτες εντάχθηκαν στο 54ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ που ανέπτυξε πολεμική δράση κατά των Γερμανών στην ανατολική Θεσσα-λία Ηλίας Κονές Αλβέρτος Αμών Πέπος Σακκής Ζακίνος Μιζάν Χαίμ Μιζραχής Ζαχαρίας Τορόν τα αδέλφια Σαλβατώρ Άννα Ρα-χήλ Ροζίτα και Χαίμ Κοέν Ραφα-ήλ Φρεζής Αβραάμ Οβαδίας Μωυ-σής Μόρδος Μανώλης Φαραντζής Μωϋσής Ιεσουλάς Ζάχος Λεβής Ηλίας Καπέτας και άλλοι Ως νοσο-κόμες του Συντάγματος διακρίθη-καν η Άννα Κοέν και η Έλλη Σακ-κή Στους ήρωες ανήκαν ο Σάββας Ιακώβου (52ο Σύνταγμα) που σκο-τώθηκε στις 17 Απριλίου 1944 στη Ρεντίνα Αγράφων και ο 18χρονος Λέων Σακκής του ΙΙΙ54 Τάγματος που έπεσε στη νυχτερινή Μάχη του Καραλάρ (Ελευθέριο) Λάρισας στις 29 Ιουνίου 1944 Στη Θεσσαλία πε-ρισσότερο από κάθε άλλη περιοχή οι τύχες των Εβραίων ζυμώθηκαν με τους ηρωισμούς της Αντίστασης Μια εμπειρία που ακύρωσε γι αυ-τούς τη φρίκη του Ολοκαυτώματος

1 2 3 4 5

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 11

Στη Στερεά χτυπούσε η καρδιά της laquoΕλεύθερης Ελλάδαςraquo Εκεί βρι-σκόταν το Στρατηγείο του ΕΛΑΣ πέντε συντάγματα ανταρτών και ένα τεράστιο οργανωτικό δίκτυο Σε διάστημα 15 μηνών οι Γερμανοί εξαπέλυσαν είκοσι εκκαθαριστικές επιχειρήσεις με μονάδες ειδικές στον ανταρτοπόλεμο (Ορεινοί Κυνηγοί Βάφφεν Ες-Ες Μεραρχία Μπράντε-μπουργκ) Η περιοχή από την Πάρ-νηθα ως το Καρπενήσι σημαδεύτηκε από αναρίθμητες μάχες σφαγές αμά-χων και καταστροφές χωριών

Στα τοπικά τμήματα του ΕΛΑΣ καταγράφεται μεγάλη συγκέντρω-ση Εβραίων κυρίως φυγάδες από την Αθήνα που προωθούνταν στην ανταρτοκρατούμενη περιοχή Η αντιπροσώπευση ήταν και ποι-οτική Σε επιτελικές θέσεις στην V Ταξιαρχία και την ΧΙΙΙ Μεραρχία του ΕΛΑΣ βρέθηκαν αντίστοιχα οι Θεσσαλονικείς Ίντο Σίμσι (laquoΜακα-μπήςraquo) και Αλβέρτος Μπενρουμπή οποίος ονομάστηκε ανθυπίατρος Ο Λουί Κοέν (laquoΚρόνοςraquo) από την Ξάνθη και ο Δαβίδ Μπρούδο από την Θεσσαλονίκη έκαναν θαύματα ως υπεύθυνοι της Επιμελητείας του Τάγματος Παρνασσίδας Οι Μα-νώλης Αρούχ και Αλβέρτος Κοέν (laquoΒλαδίμηροςraquo) έγιναν πασίγνωστοι ως γιατροί αντάρτικων ταγμάτων στην Φωκίδα laquoΟ Βλαδίμηρος όλη την ώρα στο πόδι γελαστός Έχανε το γέλιο του μόνο όταν είχε να κά-μει με δύσκολες περιπτώσεις τότε αφοσιωνόταν ολόκληρος να σώσει τον τραυματίαraquo (Δημήτρης Δημητρί-ου-Νικηφόρος)

Στους διακριθέντες ήταν οι Σαλ-βατώρ Μπακόλας (laquoΣωτήρηςraquo) Γιομτώβ Μοσέ και Ραφαήλ Μάλτης από τα Γιάννενα ο Μασλάχ Κοέν

ο Σίμος Βαλενστάιν από την ΕΠΟΝ Αθήνας ο Αθηναίος Ιάκωβος Γιου-σουρούμ και ο Θεσσαλονικιός Τζι-άκο Καράσσο στο 36 Σύνταγμα και ο 16χρονος αδελφός του Λουί Κοέν Γιτσχάκ (laquoΚρονάκοςraquo) Ο έφεδρος ανθυπολοχαγός Γιοχανάς Χατζής (laquoΣκουφάςraquo) από την Άρτα με τους Λεών Μείρ Μωσέ Κοέν (laquoΑνδρού-τσοςraquo) Άρη Καζέ (laquoΚολοκοτρώ-νηraquo) Βίκτωρ Μπατή Σλόμο Μα-τσίλ και έναν πολυβολητή ονόματι Καπόν πολεμούσαν στο ΙΙ Τάγμα του 34ου Συντάγματος Σχεδόν όλοι τραυματίστηκαν σε μάχες ενώ ο laquoΣκουφάςraquo έπεσε στη μεγάλη Μάχη της Άμφισσας (2 Ιουλίου 1944) ως διοικητής διμοιρίας Την υπέρτατη θυσία προσέφεραν ακόμα τρεις Ισ-ραηλίτες Ο Ροβέρτος Μητράνι (laquoΙπ-ποκράτηςraquo) φοιτητής ιατρικής από τις Σέρρες με τους Δαβίδ Κοέν από την Πρέβεζα και Δαβίδ Ρούσο από την Αθήνα σκοτώθηκαν μαζί με 29 ακόμα αντάρτες του Τάγματος Παρ-νασσίδας σε γερμανική ενέδρα στην Αγία Τριάδα Καλοσκοπής Φωκίδας

(5 Ιανουαρίου 1944) Τα οστά τους βρίσκονται σήμερα θαμμένα στο ίδιο σημείο ανακατεμένα με αυτά των χριστιανών συμπολεμιστών τους σαν υπόμνηση ενός ηρωικού και πανανθρώπινου ιδανικού

V ΕΒΡΑΙΟΙ πΟΛΕμΙΣΤΕΣ ΣΤΗ ΡΟυμΕΛΗ

Στοιχείο πολυβόλου του ΙΙ34 Τάγματος του ΕΛΑΣ σε βολή κάπου στη Φωκίδα Σκοπευτής ο Ραφαήλ Μάλτης από τα Ιωάννινα αριστερά ο Γιομτώβ Μωσέ (laquoΜαλαγιάςraquo) από τα Ιωάννινα και δεξιά ο Αλβέρτος Κοέν από την Αθήνα (Φωτ Αρχείο USHMM)

Ο Λουί Κοέν από την Ξάνθη με την χαρακτηριστική αντάρτικη γενειάδα υπεύθυνος Επιμελητείας στο Τάγμα Παρνασσίδας του ΕΛΑΣ Ασπρόπυργος Νοέμβριος 1944 (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ)

Ο εικοσάχρονος Ιάκωβος Γιουσουρούμ από την Αθήνα αντάρτης στο Ι Τάγμα του 36ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ)

Ο Ίντο Σίμσι (laquoΜακαμπήςraquo) από την Θεσσαλονίκη ως επιτελής της V Ταξιαρχίας του ΕΛΑΣ στο Λιδωρίκι Φωκίδας (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ)

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 12

Στην Ήπειρο η των γερμανι-κών μονάδων η δυσκολία του εδά-φους και η συνοχή των κοινοτήτων είχαν σαν αποτέλεσμα ελάχιστοι Γιαννιώτες και Αρτινοί να βρεθούν έξω από τον κλοιό που άρχισε να σχηματίζεται από τον Σεπτέμβριο του 1943 Από το 1942 στον τοπικό παράνομο Τύπο του ΕΑΜ συνέβα-λε τα μέγιστα ο τυπογράφος Αβραάμ Καλέφ-Εζρά Οι laquoαπείθαρχοιraquo νεα-ροί Σαμουήλ Κοέν και Σιών Μπα-κόλας πήραν την τολμηρή απόφαση να εγκαταλείψουν τα Ιωάννινα και έγιναν οι πρώτοι Εβραίοι αντάρ-τες (Οκτώβριος 1943) στην περιοχή Πωγωνίου Πέντε μήνες μετά τους ακολούθησαν οι εννιά δραπέτες του στρατοπέδου της Λάρισας Μωυσής Μιγιονής (Κατσαμπάς) Αβραάμ (Έμπης) Σβώλης Γεσουά Μάτσας Μιχάλης Βαλαής Μιχάλης Κοέν Ιακώβ Γκερσόν Χαΐμ Μάτσας Ελιασάφ Μάτσας και Σολομών Μάτσας Όλοι υπηρέτησαν στα συ-ντάγματα 15 85 και 340 του ΕΛΑΣ

από τα Ζαγοροχώρια έως την Άρτα Στην περιοχή των Ζαγορίων βρέθη-κε κι ο 20χρονος Ιάκωβος Μπαλέ-στρας ίσως ο μοναδικός Κερκυραί-ος που πέρασε στην Ήπειρο για να πολεμήσει τους Γερμανούς

Στον Εθνικό Δημοκρατικό Ελλη-νικό Σύνδεσμο (ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ) του Ναπολέοντα Ζέρβα οργανώθηκαν δύο γιατροί ο στρατιωτικός γιατρός Ερρίκος Λεβή που από τα κατεχό-μενα Γιάννενα έστελνε πληροφορίες στους αντάρτες μέχρι τον Μάρτιο του 1944 που εκοπίστηκε με την υπόλοιπη κοινότητα και ο Μιχαήλ Νεγρίν ο οποίος κατάφερε να βγει στο βουνό και μάλιστα περιέθαλψε Γερμανούς τραυματίες στη Μάχη της Μενίνας (17 Αυγούστου 1944)

Η κοινότητα Άρτας είχε επίσης φωτεινές εξαιρέσεις Σε όσους πή-ραν την απόφαση για το βουνό ήταν και ο γιατρός Λάζαρος Ελιέζερ με τους Ηλία και Ισαάκ Ελιέζερ που στα τέλη του 1943 ενώθηκαν με τους

Eαμίτες στη Χώσεψη Ο Ελιέζερ προσέφερε ιατρικές υπηρεσίες ενώ σε μάχες με τον ΕΛΑΣ πήραν μέρος και οι Τζάνι Μιζάν Σαμουήλ Σού-σης και Βιδάλ Μεγίρ Ιωσήφ Βιτάλ Τσαντίκος Σαδίκ και ο Σάββας Ίσ-σης που μεταπολεμικά εκτελέστηκε ως laquoκομμουνιστήςraquo Στην οργάνωση του ΕΔΕΣ στην πόλη της Άρτας δραστηριοποιήθηκε ο 16χρονος Εμίλ Σαμπάς που ένα βράδυ έσκισε

μόνος του όλες τις γερμανικές προ-κηρύξεις μέχρι το γερμανικό στρα-τιωτικό διοικητήριο εκπλήσσοντας τους χριστιανούς φίλους του Άλ-λοι Εδεσίτες ήταν ο Δαβίδ Ναχμίας που ανήκε στην προσωπική φρου-ρά του Ζέρβα και οι Δαβίδ Χατζής και Ιερεμίας Δανιήλ που έδρασαν στα Τζουμέρκα με την ομάδα του οπλαρχηγού Σπύρου Κολονίκη (Κα-ραμπίνα)

Vi maXHTeΣ ΚΑΙ δΙΑΝΟΟυμΕΝΟΙ ΣΤΗΝ ΗπΕΙΡΟ

Το αρχηγείο του 15ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ στο μοναστήρι της Αγίας Παρασκευής στο Βίκο Εκεί βρέθηκαν μεταξύ άλλων οι εβραίοι ΕΛΑΣΙΤΕΣ Σαμουήλ Κοέν Σιών Μπακόλας Ιακώβ Γκερσόν και Ιάκωβος Μπαλέστρας (Φωτογραφία Κώστα Μπαλάφα)

Ο Ιερεμίας Δανιήλ από την Άρτα (αριστερά) και ο Τάσος Τσέτης ως αντάρτες του ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ στα ελεύθερα Ιωάννινα Νοέμβριος 1944 (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ)

Φωτ 1 Σαμουήλ Κοέν από Ιωάννινα 15ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ (Προσωπική συλλογή Σαμουήλ Κοέν) Φωτ 2 Ελιασάφ Μάτσας από Ιωάννινα 340 Σύνταγμα του ΕΛΑΣ (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ) Φωτ 3 Λάζαρος Ελιέζερ από την Άρτα γιατρός του ΕΛΑΣ Ηπείρου (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ) Φωτ 4 Γεουντά Καλέφ-Εζρά από τα Ιωάννινα αντάρτης του ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ στην περιοχή Άρτας (Προσωπική συλλογή Τζων Καλέφ-Εζρά)

1

3

2

4

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 13

Εξίσου ισχυρές με τις σφαίρες ήταν οι λέξεις της Αντίστασης Χι-λιάδες προκηρύξεις και εκατοντάδες έντυπα κυκλοφορούσαν παράνομα σε χωριά και κατεχόμενες πόλεις Η αυστηρή λογοκρισία καθιστούσε επιτακτική την έκδοση αντιστασια-κών εφημερίδων και οι τυπογράφοι έδιναν το δικό τους αγώνα για την ενημέρωση και εμψύχωση του λαού

Ο Αβραάμ Καλεφ-Εζρά γεννή-θηκε το 1913 στα Ιωάννινα Λόγω γραφειοκρατικού λάθους κράτησε το παρωνύμιο της οικογένειας (Κα-λέφ-Εζρά) αντί του οικογενειακού επιθέτου (Μπαρούχ) Επιστρέφο-ντας από το αλβανικό μέτωπο ερ-γάστηκε στην εφημερίδα laquoΚήρυξraquo των Ιωαννίνων Το 1942 διέφυγε με ψεύτικο όνομα laquoΙωάννης Κωνστα-ντίνουraquo στα χωριά της Πρέβεζας και εντάχθηκε από τους πρώτους στο ΕΑΜ Από τις αρχές του 1943 ως την Απελευθέρωση έδρασε ως τυπογρά-φος στην ανταρτοκρατούμενη πε-ριφέρεια της Άρτας και υπεύθυνος έκδοσης εαμικών εφημερίδων όπως η laquoΔράσηraquo και ο laquoΜαχητήςraquo με έδρα το Βουλγαρέλι Ο μικρός αδελφός του Γεουντά ήταν επίσης στον εκ-δοτικό μηχανισμό της laquoαντίζηληςraquo οργάνωσης του ΕΔΕΣ στην Ήπειρο του ΕΔΕΣ Η εκτύπωση και διανομή προπαγανδιστικού υλικού είχε τε-ράστια σημασία για τα απομακρυ-σμένα χωριά της Ηπείρου Από το βουνό προσπάθησε επανειλημμένα να πείσει την κοινότητα των Ιωαν-νίνων να δραπετεύσει από την πόλη ήρθε μάλιστα σε σύγκρουση με τον Σαμπεθάι Καμπιλή Η τραγική μοίρα των Γιαννιωτών μεταξύ των οποίων και η μητέρα του τον βασάνιζε ως το τέλος της ζωής του το 1999

Ο Αρμάντο Μπεζές γεννήθηκε

το 1915 στη Θεσσαλονίκη σε οικο-

γένεια τυπογράφων Ο πατέρας του

Μπαρούχ Μπεζές εξέδιδε θρησκευ-

τικά βιβλία λαϊκά μυθιστορήμα-

τα και τη σατιρική εφημερίδα laquoΕλ

Μπουρλόνraquo (laquoΤο χοντρό αστείοraquo)

Στην Κατοχή ο Αρμάντο πήρε το

δρόμο του βουνού μεταφέροντας με

κίνδυνο της ζωής του μια χειροκίνη-

τη τυπογραφική μηχανή Αγωνίστη-

κε έκτοτε ως τυπογράφος στο ΕΑΜ

Θεσσαλίας με το ψευδώνυμο laquoΑντώ-

νης Μπεζέζηςraquo μέχρι την Απελευθέ-

ρωση Προκηρύξεις και εφημερίδες

ενημέρωναν και εμψύχωναν τους

χωρικούς που περίμεναν με αγωνία

τον laquoΑντώνηraquo Με τεράστιους κιν-

δύνους μετέφερε τον εκδοτικό εξο-

πλισμό διένειμε έντυπα και τον laquoΡι-

ζοσπάστηraquo σε όλα τα χωριά από τα

Άγραφα μέχρι τον Όλυμπο Σε μια

από τις ελάχιστες αφηγήσεις του το

1976 θυμόταν laquoΜια φορά σκάψαμε δυο σωστά δωμάτια στον Όλυμπο Μας ειδοποίησαν για εκκαθαρίσεις και έπρεπε να κρύψουμε το τυπο-γραφείο στο βουνό ή κάτω από το χώμαraquo Δούλεψε και στο τυπογρα-

φείο της ΠΕΕΑ Μετά τον πόλεμο

εγκαταστάθηκε στην Αθήνα όπου

συνέχισε το επάγγελμα του τυπο-

γράφου Όλη του η οικογένεια

εκτός από μία αδελφή χάθηκε στα

στρατόπεδα Το 1948 τύπωσε το

βιβλίο του Θεσσαλονικιού γιατρού

Ζακ Ματαράσσο Κι όμως όλοι τους δεν πέθαναν την πρώτη μαρ-

τυρία για το Ολοκαύτωμα στην ελ-

ληνική γλώσσα

Vii ΣΤΑ ΤυπΟΓΡΑΦΕΙΑ ΤΟυ ΒΟυΝΟυ

Ο Αβραάμ Καλέφ-Εζρά από τα Ιωάννινα με δύο κοπέλες που επέζησαν από τα στρατόπεδα το 1945 (Προσωπική συλλογή Τζων Καλέφ-Εζρά)

Ο Αρμάντο Μπεζές με τη σύζυγό του Μαρία Βαγενά το 1945 (Προσωπική συλλογή Ελένης Μπεζέ)

Φύλλο της εφημερίδας laquoΔράσηraquo της Νομαρχιακής Επιτροπής ΕΑΜ Άρτας στην έκδοση της οποίας συμμετείχε ο Αβραάμ Καλέφ-Εζρά (Συλλογή ΕΛΙΑ)

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 14

Στην περιοχή του Ολύμπου δρούσε η επίλεκτη Διλοχία Μηχα-νικού της Ι Μεραρχίας του ΕΛΑΣ με διοικητή τον ανθυπολοχαγό Αντώνη Αγγελούλη (laquoΒρατσάνοraquo) Στους 250 αντάρτες αυτής της ειδι-κής μονάδας ήταν και δύο Εβραίοι Ο Βιτάλ Σολομών Αελιών από την Θεσσαλονίκη και ο Εσδράς Βενι-αμίν Μωυσής από τη Λάρισα Ο Βιτάλ ήταν ο laquoπαλιόςraquo Γεννήθηκε στην Θεσσαλονίκη τον Οκτώβριο του 1917 πολέμησε στην Αλβανία

με το 67ο Σύνταγμα Πεζικού και

μετά τη συγκέντρωση της Πλατείας

Ελευθερίας (11 Ιουλίου 1942) επι-

στρατεύτηκε στα καταναγκαστικά

έργα της Καρυάς Πιερίας Δραπέ-

τευσε και έζησε κρυμμένος ως τον

Δεκέμβριο του 1942 που προσχώ-

ρησε στην πρώτη ομάδα του ΕΛΑΣ

στον νότιο Όλυμπο Ήταν ο πρώ-

τος Εβραίος παρτιζάνος σε όλη την

Ελλάδα Τον Ιανουάριο του 1943

εντάχθηκε στο νεοσύστατο Μηχα-

νικό Ολύμπου Αναδείχθηκε σε κα-

πετάνιο διμοιρίας μέλος του ΚΚΕ

και υπεύθυνο περισυλλογής υλικού

ενώ εξέδιδε τη χειρόγραφη εφημε-

ριδούλα της Διλοχίας με τίτλο laquoΤο

Ακαριαίονraquo εμπνευσμένο από τα

φιτίλια των εκρηκτικών Ο Εσδράς

γεννημένος το 1925 κρυβόταν με

την οικογένειά του στον Αμπελώνα

και αποφάσισε να ακολουθήσει το

τμήμα τον Απρίλιο του 1943 Ο ίδιος

έλεγε laquoΉμουνα 18 χρονών κι είχαν δει πολλά τα μάτια μου Όμως από δω και πέρα θα ζούσα πολλάraquo

Πράγματι από τον Μάρτιο του

1943 έως τον Οκτώβριο του 1944 οι

laquoμπουρλοτιέρηδες του Ολύμπουraquo

εκτέλεσαν 96 δολιοφθορές στην κοι-

λάδα των Τεμπών ανατινάζοντας

δεκάδες αμαξοστοιχίες χιλιόμετρα

σιδηροδρομικής γραμμής και τε-

χνικά έργα ενώ παράλληλα εμπλέ-

κονταν σε σκληρές μάχες με τους

Γερμανούς στα χωριά Ραψάνη Πυρ-

γετός Καλλιπεύκη Αμπελώνας (Κα-

ζακλάρ) Αργυροπούλι (Καρατζόλ)

και αλλού Οι γερμανικές απώλειες

μετρήθηκαν σε εκατοντάδες νεκρούς

και χιλιάδες τόνους υλικού

Στις 6 Μαΐου 1944 η Διλοχία συ-

νέδεσε τη δράση της με την υπερά-

σπιση των Εβραίων όταν η διμοιρία

του Βιτάλ εξόντωσε στη θέση laquoΚα-

ράλακκαςraquo Ολύμπου ένα γερμανικό

εκκαθαριστικό απόσπασμα που είχε

εξορμήσει από τη Λάρισα αιφνιδιά-

ζοντας τις οικογένειες Μάρκου Γκα-

νή Ιωσήφ Οβαδία Μωυσή Μαγρί-

ζου και Γεουδά Κοέν που κρύβονταν

κοντά στο χωριό Καρυά Με τους

αντάρτες συμπολέμησαν και αρκετοί

από τους διωκόμενους Οι ελληνικές

απώλειες ήταν 8 νεκροί αντάρτες

και τουλάχιστον 3 νεκροί Εβραίοι

Εκτός από πολεμικός θρίαμβος η

laquoΜάχη του Καράλακκαraquo απαθανα-

τίστηκε ως ένα από τα συμβολικότε-

ρα συμβάντα στην κατοχική ιστορία

των Ελλήνων Εβραίων

ViiΙ ΟΙ μπΟυΡΛΟΤΙΕΡΗδΕΣ ΤΟυ ΟΛυμπΟυ

Ο Βιτάλ Αελιών σε φωτογραφία ταυτότητας το 1945 (Προσωπική συλλογή Ζουλί Αελιών)

Ο Εσδράς Βεναμίν Μωυσής από τη Λάρισα με τη στολή του αντάρτη του Μηχανικού το 1945 (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ)

Διωκόμενοι Εβραίοι της Λάρισας στη θέση laquoΚαράλακκαςraquo Ολύμπου όπου διεξήχθη η μεγάλη μάχη της 6ης Μαΐου 1944 (Προσωπική συλλογή Ρούλας Κονέ)

Αντιεαμική προπαγανδιστική προκήρυξη με αφορμή τα συνεχιζόμενα σαμποτάζ στη σιδηροδρομική γραμμή από τους αντάρτες 1943 (Προσωπική συλλογή Μίμη Χριστοφιλάκη)

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 15

iX πΟΡΤΡΕΤΑ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚωΝ

δΑΝΕΛΟΣ ΑΛΧΑΝΑΤΗΣΟ Δανέλος Αλχανάτης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1922 Τελείωσε το ιστορικό Θrsquo Γυμνάσιο Αρρένων στην πλατεία Κουμουνδούρου και εισήχθη στην Αρχιτεκτονική Σχολή του Εθνικού Μετσοβίου Πολυ-τεχνείου Όταν οι Γερμανοί καταλάμβαναν την Αθήνα τελείωνε το πρώτο έτος Με τα φοιτητικά αμφιθέατρα σε αναβρασμό ήταν αδύνατο να μεί-νει έξω από την Αντίσταση Στις αρχές του 1942 στρατολογήθηκε στο ΕΑΜ από τον συμφοιτητή του Νείλο Μαστραντώνη αριστού-χο σπουδαστή και ήρωα του ελληνοϊταλικού πόλεμου Ο ενθουσιώ-δης Δανέλος ανέλαβε να συγκροτήσει το παρακλάδι του ΕΑΜ για τους Εβραίους στο οποίο κατάφερε να συσπειρώσει αρκετούς ομό-θρησκούς του αρχίζοντας από τους παιδικούς του φίλους Μωύς Γιουσουρούμ Ζακίνο Κοέν Ρομπέρτο Γιακάρ Σίμο Βαλενστάιν και άλλους Πρόκειται για μια από τις ελάχιστες οργανωμένες εβραϊ-κές αντιστασιακές πρωτοβουλίες στην κατεχόμενη Ελλάδα Η ομά-δα απειθαρχούσε στα κελεύσματα της κοινότητας σχεδίαζε τρόπους αντίστασης και συμμετείχε σε όλες τις μεγάλες κινητοποιήσεις και διαδηλώσεις στην πρωτεύουσα ως κομμάτι του ΕΑΜ Νέων και αρ-γότερα της ΕΠΟΝ Τον Οκτώβριο του 1943 άρχισε να υφαίνεται ο γερμανικός κλοιός γύρω από τους Εβραίους της Αθήνας Ο Δανέλος χρησιμοποίησε το ψεύτικο όνομα laquoΘανάσης Σταματούκοςraquo και κρύφτηκε στο Πυριτι-δοποιείο (Αιγάλεω) Η γειτονιά τους προστάτεψε γνωρίζοντας πως ήταν Εβραίοι Καθώς τα μπλόκα των Ταγμάτων Ασφαλείας επεκτεί-νονταν στις αθηναϊκές συνοικίες διέφυγε με τη βοήθεια του ΕΑΜ στην Ερέτρια μαζί με τα αδέλφια του και την οικογένεια του θείου του Λεών Αζούβι Τον Δεκέμβριο του 1943 προσχώρησε στο 7ο Σύ-νταγμα του ΕΛΑΣ Εύβοιας με έδρα τη Στενή Εκεί υπηρετούσαν ήδη οι Χαλκιδαίοι Λεών Αμάρ Σαμίκος Φόρνης κά Πήρε μέρος σε πολ-λές μάχες υπό τις διαταγές των ντόπιων καπετάνιων Γιώργου Δουα-τζή (laquoΌθρυraquo) και Βαγγέλη Καραμιχάλη (laquoΒύρωναraquo) Λόγω των φρο-νημάτων του εξορίστηκε για δύο χρόνια στην Ικαρία (1947-1949) και υπηρέτησε στρατιώτης ως laquoπολιτικά ανεπιθύμητοςraquo Εργάστηκε ως αρχιτέκτονας μηχανικός ενώ αφιέρωσε όλη του τη ζωή στην κοινοτική οργάνωση των Ελλήνων Εβραίων Μετά την Απελευθέρωση συγκρότησε τον laquoΣύλλογο Ισραηλιτών Φοιτητώνraquo και αναμίχθηκε ενεργά στην ανασυγκρότηση της Ισραηλιτικής Κοι-

νότητας Αθήνας Συμμετείχε στα διοικητικά συμβούλια της Κοινό-τητας από το 1960 ως πρόεδρος την περίοδο 1980-1995 ενώ διε-τέλεσε και πρόεδρος του ΚΙΣ (1977-1978) Έφυγε από τη ζωή τον Αύγουστο του 2012

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 16

ΑΛΛΕΓΡΑ KaπΕΤΑΗ πιο laquoπολιτικήraquo μορφή των αντιστασιακών Εβραίων γεννήθηκε στις 17 Ιανουαρίου 1916 στα Τρίκαλα Ήταν η δεύτερη κόρη του Δα-βίδ Φελούς και της Μαρίκας Κοέν Πρώτη ήταν η Λουίζα (1914) και μικρότερος ο Ηλίας (1920) Η ταραγμένη εποχή στην οποία μεγάλω-σε και η ανάμειξη της οικογένειας με τα κοινά καθόρισε την κομμα-τική της ένταξη από πολύ μικρή ηλικία Ο θείος της Ραφαήλ Φελούς διετέλεσε γραμματέας του ΚΚΕ στα Τρίκαλα τη δεκαετία του rsquo20 και ήταν από τους υποκινητές μιας από τις πρώτες απεργίες στην Ελλά-δα το μεγάλο αγροτικό συλλαλητήριο των Τρικάλων (Φεβρουάριος 1925) Η οικογένεια κατέφυγε στο Βόλο όπου η Αλλέγρα εντάχθηκε στην Ομοσπονδία Κομμουνιστικών Νεολαιών Ελλάδας (ΟΚΝΕ) και παντρεύτηκε τον επιχειρηματία Ραφαήλ Καπέτα Την περίοδο της Δικτατορίας της 4ης Αυγούστου εξορίστηκε στην Κίμωλο και την Φολέγανδρο μαζί με σημαίνοντα στελέχη του ΚΚΕ Ο πρώτος της ξά-δελφος Μηνάς Καμπελής πέθανε εξόριστος στον Άη-Στράτη το 1941 Με την κατάρρευση του Μετώπου το 1941 οι εξόριστοι στην Φο-λέγανδρο διέφυγαν στην Αθήνα και ασχολήθηκαν με την ανασυ-γκρότηση του Κομμουνιστικού Κόμματος Η Αλλέγρα συμμετείχε στις παράνομες εργασίες της 6ης Ολομέλειας που κήρυξε την ένοπλη αντίσταση κατά των κατακτητών Μετά την ίδρυση του Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου (ΕΑΜ) στις 27 Σεπτεμβρίου 1941 στάλ-θηκε στη γενέτειρά της και πρωτοστάτησε στη δημιουργία Εαμικών οργανώσεων στη Δυτική Θεσσαλία Το 1942-1944 διέσχιζε ακατά-παυστα την κεντρική Ελλάδα συγκροτώντας οργανώσεις και διετέ-λεσε γραμματέας της laquoΕθνικής Αλληλεγγύηςraquo Θεσσαλίας ένα είδος laquoΕρυθρού Σταυρούraquo του ΕΑΜ στα καθήκοντα του οποίου ήταν η προστασία των φυλακισμένων αγωνιστών των καταδιωκόμενων των πυροπαθών και φυσικά των Εβραίων Εκλέχθηκε τακτικό μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ το 1945 Στον Εμφύλιο Πόλεμο η Αλλέγρα ακολούθησε τη μοίρα των Ελλή-νων κομμουνιστών Το 1945 παντρεύτηκε τον γιατρό Τάκη Σκύφτη από τον Βόλο που ήταν χειρουργός στην Ι Μεραρχία του ΕΛΑΣ και μαζί διέφυγαν στο βουνό Διετέλεσε υπεύθυνη γυναικών και Πολιτι-κός Επίτροπος στο Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας (ΔΣΕ) στην Θεσ-σαλία μαζί με τον Χαρίλαο Φλωράκη Το 1949 πήρε το δρόμο της πολιτικής προσφυγιάς στην Ανατολική Γερμανία Επαναπατρίστηκε

τη δεκαετία του rsquo70 Έως τον θάνατό της τον Φεβρουάριο του 2011 ήταν ενεργή στα πολιτικά δρώμενα και τις ιστορικές συζητήσεις για τη δεκαετία του rsquo40

δΑΒΙδ μπΡΟυδΟΟ Δαβίδ Μπρούδο γεννήθηκε στην Θεσσαλονίκη τον Απρίλιο του 1924 Ο πατέρας του Μορδοχάι ήταν ραββίνος Το 1942 απογράφηκε για καταναγκαστική εργασία και τον Φεβρουάριο του 1943 στάλθη-κε στα σιδηροδρομικά έργα της Καρυάς Λοκρίδας όπου εργάζονταν 300 ακόμα Θεσσαλονικείς Εβραίοι Η πείνα και η κακομεταχείριση τον ώθησαν να δραπετεύσει από το εργοτάξιο-κολαστήριο Με τον φίλο του Ροβέρτο Μητράνι από τις Σέρρες διέφυγαν στο βουνό και συνάντησαν το Αρχηγείο Παρνασσίδας του ΕΛΑΣ που τους δέχτη-κε αμέσως στις γραμμές του Ήταν οι πρώτοι Εβραίοι αντάρτες στη Στερεά Ελλάδα Το ημερολόγιο έγραφε 14 Μαΐου 1943 Μετά τη Μάχη της Παύλιανης (3 Ιουνίου 1943) εναντίον των Ιταλών ο Δαβίδ εντάχθηκε στην Επιμελητεία Για να ανεφοδιάζει τακτικά το τμήμα του με τρόφιμα ο ακούραστος εικοσάχρονος με τα χαρα-κτηριστικά μυωπικά γυαλιά ταξίδευε χειμώνα-καλοκαίρι στα πεδι-νά συγκέντρωνε τρόφιμα και υποζύγια και επέστρεφε στα αντάρ-τικα λημέρια Ο καπετάνιος του Δημήτρης Δημητρίου (Νικηφόρος) έγραψε γι αυτόν laquoΜrsquo ένα πιστολάκι στην τσέπη άλλοτε αντάρτης άλλοτε αδιάφορος πολίτης κατέβαινε παντού και μες στους Γερμα-νούς και μας έστελνε ότι μπορεί να φανταστεί κανείς Και οι άλλοι συναγωνιστές που είχαμε στην επιμελητεία ήσαν δυνατοί στη δου-λειά τους αλλά ο Δαβίδ ήταν διάολος σωστός ndashlaquoΣυναγωνιστές έλεγε στους υπεύθυνους δε θα φύγω από δω αν δε μου δώσετε τρόφιμα Έχω εντολή με άδεια χέρια να μη γυρίσω αλλά και ζητήματα μαζί σας να μη δημιουργήσω Εγώ τρόφιμα θέλω Ότι δε τον συνέφερνε έκανε τον κουφό και τον στραβό Κατάφερε και κουβάλησε καραβά-νια γεμάτα σιτάρια ρεβύθια λάδι ως το Δαδί (Αμφίκλεια) που ήταν γεμάτο Γερμανούςraquo Αρκετές φορές έφτανε ως την Ελευσίνα και τα περίχωρα της Αθήνας μεταφέροντας πίσω στον Παρνασσό αυτόμα-τα και χειροβομβίδες σε σιδερένια δοχεία γάλακτος Ο πολυμήχανος αντάρτης ξεχώριζε και στην εμφάνιση Στις κατοχι-κές φωτογραφίες φορά παντα τη στολή και το πηλίκιο του Γερμανού

αξιωματικού που είχε σκοτώσει ο ίδιος στο Κηφισοχώρι (Τιθορέα) Aπό τα 13 μέλη της οικογένειας Μπρούδο που εκτοπίστηκαν στο Άουσβιτς δεν επέστρεψε κανείς Στον Εμφύλιο καταδικάστηκε σε θάνατο και έμεινε σε διάφορες φυλακές μέχρι το 1955 Με προσω-πική παρέμβαση του Μπεν Γκουριόν απελάθηκε από την ελληνική κυβέρνηση στο Ισράηλ όπου ζει μέχρι σήμερα Είναι μέλος της laquoΠα-νελλήνιας Οργάνωσης Αγωνιστών Εθνικής Αντίστασης (ΠΟΑΕΑ)raquo και της laquoFederation Internationale de la Reacutesistance (FIR)raquo

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 17

ζΑΚ ΚωΣΤΗΣΗ αντιστασιακή δράση του Ζακ Κωστή αγγίζει τα όρια του μυθι-στορήματος Γεννημένος στην Χαλκίδα το 1912 από τους Μοσών και Χανά Κωστή με σπουδές νομικής είναι ο μόνος Έλληνας Εβραίος που συμμετείχε στην Οργάνωση laquoΑπόλλωνΥβόννηraquo το μεγαλύτε-ρο δίκτυο πληροφοριών και δολιοφθορών στην κατεχόμενη Ελλάδα Δύο γερμανοεβραίοι ο Πέτρος Μόρδος και ο Ούλριχ Βελς έδρασαν επίσης ως πληροφοριοδότες Από τον Ιανουάριο του 1943 το εμπορι-κό γραφείο του Ζακ στην οδό Κολοκοτρώνη 43 ήταν βασικό σημείο συνάντησης της οργάνωσης στο κέντρο της Αθήνας Ως μέλος της ομάδας του Γεράσιμου Παλούμπη και του laquoσαμποτέρ-φάντασμαraquo Γεώργιου Βαρνακιώτη ο Ζακ συμμετείχε σε πολλά σαμποτάζ στο λιμάνι του Πειραιά Ανάμεσα στα κατορθώματα της ομάδας ήταν η ανατίναξη του φορτηγού πλοίου laquoΣάντα Φεraquo ή laquoπλοίο του διαβό-λουraquo στο Κερατσίνι η ανατίναξη του οπλιταγωγού Β103 (21 Ιουνίου 1943) των ρυμουλκών laquoΤιτάνraquo και laquoΗρακλήςraquo και του μεταγωγικού Κ273 Ο Ζακ περνούσε πολλές ώρες στο laquoστρατηγείοraquo της Κολοκοτρώνη ώσπου τον Σεπτέμβριο του 1943 η διεύθυνση προδόθηκε laquoΟι Γερμα-νοί μπλοκάρουν το γραφείο της Κολοκοτρώνη Όλοι έχουν φύγει Ο Ζακ Κωστής παραμένει Δε φοβήται Συλλαμβάνεται Αντιμετωπίζει τους Γερμανούς με αφάνταστη ψυχραιμία Οι Γερμανοί εξαγριώνο-νται Τον δέρνουν και τον οδηγούν συνοδεία στην Γκεστάπο Πει-ραιώς όπου και τον ανακρίνουν εξαντλητικάraquo (Τα Νέα 971946) Ο συνεργάτης του Νίκος Αδάμ εκτελέστηκε ο ίδιος κατόρθωσε να διαφύγει Σύντομα απέκτησε πρόσθετο λόγο να περάσει στην πα-ρανομία Λίγες μέρες μετά κηρύχθηκε ο διωγμός των Εβραίων στην Αθήνα και ο Ζακ αναγκάστηκε να εξαφανίσει τα ίχνη του Κρύβεται στο Λιόπεσι (Παιανία) από τους Βαγγέλη Σιδέρη και Σταύρο Μπατά που συνδέονταν φιλικά με τον γαμπρό του Ηλία Δέντε Δίπλα στο σπίτι ήταν γερμανικό φυλάκιο laquoΚρατώντας τσίλιες ο λεβεντόγερος Βαγγέλης εγώ ξεσφράγιζα το ραδιόφωνο και άκουγα ειδήσεις από Λονδίνο και Κάιροraquo θα γράψει χρόνια αργότερα ο ίδιος Η δράση του ως σαμποτέρ συνδέσμου και πληροφοριοδότη στην laquoΕΟΠΔ Απόλλωνraquo αναγνωρίστηκε το 1949 από το Υπουργείο Στρατιωτικών ως ισοδύναμη με laquoεννιάμηνη υπηρεσία εν τη ζώνη επαφήςraquo και του απονεμήθηκε ο βαθμός του συνταγματάρχη Το 1968 κατέγραψε τις αναμνήσεις του από την Κατοχή σε ένα σπάνιο βιβλίο με τίτλο laquoΠτυ-χέςraquo που κοσμεί σήμερα τη συλλογή του ΕΜΕ

ΙωΣΗΦ ΝΙΣΣΗμΟ Ιωσήφ Νισσήμ είδε το πρώτο φως στην οδό Σαρανταπόρου στην Θεσσαλονίκη στις 22 Φεβρουαρίου 1919 Ήταν το τέταρτο παιδί της οικογένειας του εμπόρου Γαβριήλ Νισσήμ και της Μαρίας Αμπαστά-δο και μεγάλωσε σε ένα γαλλόφωνο σπίτι με καλή παιδεία Υπηρε-τούσε ως δόκιμος στη Σχολή Εφέδρων Αξιωματικών Πεζικού όταν ήχησαν οι σειρήνες της 28ης Οκτωβρίου Αγαπώντας τη στρατιωτική ζωή και μισώντας διπλά τους Γερμανούς ως Εβραίος και Έλληνας στρατιώτης αποφάσισε να συνεχίσει τον πόλεμο έστω και μόνος του Τις μέρες της γερμανικής εισβολής βρέθηκε μαζί με συναδέλφους του σε ένα καΐκι με προορισμό την Κρήτη Μετά την ηρωική άμυνα στο νησί επιβιβάστηκε στο βρετανικό καταδρομικό HMS Warspite και έφτασε στο λιμανι της Αλεξάνδρειας μετά από δυο μέρες που του φάνηκαν αιώνας εξαιτίας των συνεχών βομβαρδισμών από τα Στού-κας Στη Μέση Ανατολή ντύθηκε ξανά το χακί και ξεκίνησε μια μυθιστο-ρηματική ζωή Το καλοκαίρι του 1942 εντάχθηκε εθελοντικά στον laquoΙερό Λόχοraquo του συνταγματάρχη Χριστόδουλου Τσιγάντε Ήταν ο μόνος Εβραίος σε αυτή την μονάδα των 300 Ελλήνων που εκπαι-δεύτηκαν σε στρατόπεδο της Χάιφα ως επίλεκτοι laquoκομμάντοςraquo για καταδρομές πτώσεις με αλεξίπτωτο μάχες εκ του συστάδην ανα-τινάξεις κά Μετά τη Μάχη του Ελ Αλαμέιν (Οκτώβριος 1942) και την απόκρουση του Ρόμμελ ο Λόχος εντάχθηκε στη Φάλαγγα του Γαλλου στρατηγού Λεκλέρκ Ως γαλλομαθής ο Ιωσήφ εκτελούσε χρέη συνδέσμου κατά τις επιχειρήσεις κατά των Γερμανών στην Τυ-νησία Στην κρίσιμη Μάχη του Κσαρ Ριλάν (10-19 Μαρτίου 1943) το τζιπ όπου επέβαινε ανατινάχτηκε από νάρκη Για τον τραυματισμό του και την προσπάθειά του να σώσει έναν τραυματία Σενεγαλέζο στρατιώτη παρασημοφορήθηκε με την ανώτερη διάκριση το Χρυ-σούν Αριστείο Ανδρείας Ήταν η μεγαλύτερη τιμή σε Έλληνα μαχητή

εβραϊκού θρησκεύματος στον Βrsquo Παγκόσμιο Πόλεμο Εκτός από την επιχείρηση στη Σάμο (Οκτώβριος 1943) και την εντυπωσιακή εκκένω-ση 14000 Ιταλών αιχμαλώτων στην Τουρκία ο Ιωσήφ πήρε μέρος σε αναρίθμητες επιχειρήσεις και καταδρομές στην Βόρειο Αφρική από τον Λίβανο μέχρι την Κυρηναϊκή και αποστρατεύτηκε το 1945 με το βαθμό του ανθυπολοχαγού Στην Αθήνα ξαναβρήκε τους γονείς και τα τρία αδέλφια του Ηλία Ερρίκο και Δώρα που είχαν κρυφτεί Μόνο η μεγαλύτερη αδελφή Ρασέλ χάθηκε στο Άουσβιτς μαζί με συνολικά 80 μέλη των οικογενειών Αμπαστάδο Ασσέο και Νισσήμ Το 1947 παντρεύτηκε τη Ζαν Αροέστι μια Θεσσαλονικιά Εβραία που είχε γνωρίσει σε στρατόπεδο προσφύγων στο Χαλέπι της Συρίας κατά τη διάρκεια του Πολέμου Μετανάστευσαν στην Ιταλία όπου και ζουν μέχρι σήμερα

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 18

ΛΕωΝ ΒΑΡωΝΗ ζωή του Λέων Βαρών ξεκίνησε τον Δεκέμβριο του 1920 τις μέρες του Χανουκά στο Γκελί Μπολού (Καλλίπολη) της Ανατολικής Θρά-κης Το εβραϊκό του όνομα ήταν Γεουδά και ήταν γιος του Κερίδο Βαρών και της Όρο Κοέν μιας τυπικής ισπανοεβραϊκής οικογένειας με οθωμανική κουλτούρα Με την ελληνοτουρκική ανταλλαγή πλη-θυσμών εγκαθίστανται στην Καβάλα όπου γεννιούνται τα αδέλφια του Σαμουήλ Σουλτάνα-Σουζάνα και η μικρότερη η Σάρα που χάθηκε 10 χρονών Στην πολλαπλή ταυτότητα του νεαρού προστέ-θηκαν η ελληνικότητα και η συνείδηση του πρόσφυγα Αποφοίτησε από τη Μέση Εμπορική Σχολή Καβάλας και εργάστηκε σε διάφορες δουλειές για να ενισχύσει την φτωχή οικογένεια Η συνέχεια είναι γνωστή από σποραδικές αφηγήσεις Στις 14 Μαΐου 1942 συνελήφθη από τους Βουλγάρους και μεταφέρθηκε σε στρα-τόπεδο εργασίας στην Γκάρα Μπελίτσα κοντά στον σιδηροδρομι-κό σταθμό Δέκα μήνες αργότερα το τρένο στο οποίο επέβαιναν οι εκτοπισμένοι Εβραίοι της Καβάλας ndashκαι η οικογένειά τουndash που εξο-ντώθηκαν στην Τρεμπλίνκα πέρασε από την Γκάρα Μπελίτσα και μπροστά στα μάτια του Λέων Τότε ξεκίνησε η αντίστασή του Το καλοκαίρι δραπέτευσε με τον ξάδελφό του Μπίνιο Μεβοράχ κολύ-μπησαν τον Στρυμώνα και έφτασαν στην άδεια από Εβραίους Κα-βάλα Άγνωστο πώς ο Λέων διέφυγε στην Αθήνα και τη νύχτα του Γιομ Κιπούρ του 1943 βρέθηκε μαζί με άλλους 8 Εβραίους μεταξύ των οποίων και η οικογένεια Ντανιέλ Βαϊνστάιν σε ένα φορτηγό του ΕΑΜ με προορισμό την Πελοπόννησο Εντάχθηκε αμέσως στο 11ο Σύνταγμα Αρκαδίας του ΕΛΑΣ ως σύνδεσμος στην περιοχή Αράχω-βας Κερασίτσας Δολιανών και Κοσμά ενώ οι λογιστικές του γνώ-σεις τον έκαναν πολύτιμο στέλεχος στην Επιμελητεία του Αντάρτη (ΕΤΑ) Στην ταυτότητά του προστίθενταν τώρα και οι αριστερές ιδέες Στην περιοχή του Άστρους γνώρισε την οικογένεια του Ισαάκ Ρούσσο από την Θεσσαλονίκη που κρυβόταν στο χωριό Πλάτανος και συνδέθηκε με την κόρη Σέλλη Μετά τη Συμφωνία της Βάρκιζας επέστρεψε στην Καβάλα όπου άνοιξε εμπορικό κατάστημα όμως το στίγμα του laquoκομμουνιστήraquo τον καταδίωκε Στις 20 Αυγούστου του 1948 συνελήφθη στην Πάτρα ενώ προσπαθούσε να διαφύγει με καΐκι στην Παλαιστίνη μέσω Τερ-γέστης δικάστηκε και φυλακίστηκε για δύο χρόνια μετά τη στρα-

τιωτική του θητεία Τον Αύγουστο του 1952 παντρεύτηκε τη Σέλλη Ρούσσο στην Αθήνα και ίδρυσαν μαζί τη βιοτεχνία εσωρρούχων ΣΕΛ-ΒΑ Απέκτησαν δύο κόρες την Όρο-Οντέτ και τη Λουίζα Ο αιφνίδιος θάνατός του επήλθε στις 26 Σεπτεμβρίου 1991 Τον Δεκέμβριο του 1991 εκδόθηκε η ποιητική του συλλογή Οδός Πτολεμαίων σε επιμέλεια της κόρης του Οντέτ

μΑΝωΛΗΣ ΑΡΟυΧΟ αντάρτης-γιατρός γεννήθηκε στην Θεσσαλονίκη το 1914 το τέταρ-το παιδί μιας παραδοσιακής εβραϊκής οικογένειας Έχασε τον πατέ-ρα του Ιωσήφ όταν ήταν έφηβος Τελείωσε το δημοτικό της Allience Israelite Universelle και το Βrsquo Γυμνάσιο Αρρένων Θεσσαλονίκης Ολο-κλήρωσε τις σπουδές του στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και στρατεύτηκε λίγο πριν την κήρυξη του ελληνοϊταλικού πολέμου Παρέμεινε στην Θεσσαλονίκη όπου συγκροτήθηκε έμπεδο για την οργάνωση υγειονομικής υπηρεσίας του Γrsquo Σώματος Στρατού Τον Απρίλιο του 1941 ακολούθησε τη μεταφορά του νοσοκομείου στο νότο και παρέμεινε για λίγο στην Αθήνα προτού επιστρέψει στη γερμανοκρατούμενη πια ΘεσσαλονίκηΕργάστηκε για λίγο στο Δημοτικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης Ένα περιστατικό με Γερμανούς στρατιώτες τον τάραξε τόσο που εγκα-τέλειψε τη γενέτειρά του Στην Αθήνα διέξοδο στο ζόφο της πείνας και της τρομοκρατίας έδινε το φοιτητικό συσσίτιο του Αγίου Νικο-λάου Πευκακίων και διάφοροι ελληνοεβραϊκοί πυρήνες που συγκρο-τήθηκαν από το ΕΑΜ Αναμίχθηκε στις πρωτοβουλίες φυγάδευσης πολλών οικογενειών και του αρχιραββίνου Μπαρζιλάι και τελικά εγκατέλειψε κι ο ίδιος την πόλη Στα Δερβενοχώρια της Πάρνηθας προσκολλήθηκε στο 34ο Σύνταγμα Αττικοβοιωτίας του ΕΛΑΣ και έγινε ο γιατρός του ΙΙ Τάγματος του Συντάγματος με καπετάνιο τον Κώστα Αντωνόπουλο (laquoΚρόνοraquo) Τον Δεκέμβριο του 1943 το τάγμα εγκατστάθηκε στην Παρνασσίδα Ο Μανώλης απέδειξε αναρίθμητες φορές την αξία και το θάρρος του εξετάζοντας αρρώστους χειρουρ-γώντας τραυματίες και ακολουθώντας όλες τις μάχες ως υπεύθυνος πρώτων βοηθειών Το ΙΙ34 Τάγμα ήταν από τις πιο εμπειροπόλεμες μονάδες του ΕΛΑΣ με συνολικά 80 νεκρούς και διπλάσιους τραυμα-τίες και ο Μανώλης ένας από τους πιο δραστήριους αντάρτες-για-τρούς Ακόμη κι όσοι δεν έμαθαν ποτέ το όνομά του θυμούνταν έναν πολύτιμο laquoΕβραίο συναγωνιστήraquo που έσωζε ζωές Τον Οκτώβριο του 1944 προβιβάστηκε σε γιατρό του 34ου Συντάγματος όπου έμεινε ως τη Συμφωνία της Βάρκιζας (Φεβρουάριος 1945)

Μεταπολεμικά συνέβαλλε σημαντικά στο τιτάνιο έργο αποκατάστα-σης των πληγωμένων κοινοτήτων Στην Αθήνα ίδρυσε με άλλους Εβραί-ους γιατρούς την laquoΕπιτροπή Κοινωνικής Αρωγήςraquo για την φροντίδα των μελών της κοινότητας και οργάνωσε κατασκηνώσεις μεριμνώντας για ζητήματα διατροφής και περίθαλψης παιδιών και νέων Το 1952 πα-ντρεύτηκε την Λίλη Πάρδο από την Θεσσαλονίκη και απέκτησαν δύο κόρες την Αλίκη και τη Νέλλη Πέθανε τον Νοέμβριο του 1997

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 19

μωυΣ ΓΙΟυΣΟυΡΟυμΟ Μωύς Γιουσουρούμ ανήκει σε μια ιστορική ελληνοεβραϊκή οικογέ-νεια Ο παππούς του Μποχώρ ήρθε από τη Σμύρνη στην Αθήνα το 1860 και άνοιξε παλαιοπωλείο στη γωνία Καραϊσκάκη και Ερμού Το όνομα laquoΓιουσουρούμraquo καθιερώθηκε έκτοτε ως συνώνυμο της πε-ριοχής γύρω από το Μοναστηράκι Ο γιος του Νώε ταξίδεψε το 1913 στη Θεσσαλονίκη όπου παντρεύτηκε την αγαπημένη του αθηναία Μαζαλτώβ Χαμπίμπ που τον είχε ακολουθήσει Εκεί γεννήθηκαν ο Ισαάκ και ο Λεών Το 1917 η οικογένεια επέστρεψε στην Αθήνα αγόρασε το σπίτι στο Θησείο και γέννησε τέσσερα ακόμα παιδιά τον Μωύς (1920) τον Ιάκωβο την Τζόγια και την Στερίνα Ο Μωύς τελείωσε το Θ΄ Γυμνάσιο Αρρένων και σπούδασε στην οδο-ντιατρική σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών Στον Ελληνοϊταλικό Πόλεμο υπηρετούσε στον Ερυθρό Σταυρό ως ειδικευμένος ναρκωτής και έλαβε μέρος στη Μάχη της Κρήτης στον τομέα του Ηρακλείου μαζί με τον αδελφό του Ιάκωβο Οργανώθηκε σύντομα στο ΕΑΜ και πρωτοστάτησε στη δημιουργία φοιτητικών εβραϊκών πυρήνων της οργάνωσης στην πρωτεύουσα Με την έξοδο των Αθηναίων στο βου-νό (Σεπτέμβριος 1943) βρέθηκε στα Δερβενοχώρια της Πάρνηθας και πήρε το βάπτισμα του πυρός στις γερμανικές εκκαθαριστικές επιχει-ρήσεις του Οκτωβρίου Εντάχθηκε στον ΕΛΑΣ ως laquoΓιώργος Γαζήςraquo και ακολούθησε το Τάγμα Παρνασσίδας στην Φωκίδα Ο Ιάκωβος εντάχθηκε στο γειτονικό 36ο Σύνταγμα Τον Ιανουάριο του 1944 με εντολή της V Ταξιαρχίας του ΕΛΑΣ πέρασε στην Πελοπόννησο και τοποθετήθηκε στο 6ο Σύνταγμα Κορίνθου Εκεί αρχίζει η σημαντικό-τερη φάση της αντιστασιακής του ζωής Χάρη στην οργανωτικότητά του του ανατέθηκε η ευθύνη όλης της παραλιακής ζώνης ως προω-θημένο αντάρτικο φυλάκιο με έδρα στη Ζαρούχλα και την Ακράτα Συγκρότησε κινητή ομάδα που συνέλεγε πληροφορίες κατέστρεφε τηλεγραφικούς στύλους και σιδηροδρομικές γραμμές και εγκαθι-στούσε τηλεφωνικές συνδέσεις με τα ορεινά χωριά Το καλοκαίρι οργάνωσε μόνιμο Φρουραρχείο στη Λυκοποριά (Φ8) Μετά τις τελευταίες εκκαθαριστικές των Γερμανών τον Αύγουστο συνάντησε το Σύνταγμα στην ελεύθερη πια Κόρινθο Μετά την πα-ράδοση των όπλων του ΕΛΑΣ επέστρεψε στο Θησείο Με την ίδια αίσθηση καθήκοντος που επέδειξε στην Κατοχή πολέμησε με τον

Εθνικό Στρατό στον Εμφύλιο Πόλεμο (1947-1950) και παρασημοφο-ρήθηκε με το Αργυρούν Αριστείο Ανδρείας και τον Πολεμικό Σταυρό Ζει στην Αθήνα

μωυΣΗΣ μΑΤΑΘΙΑΣΟ Μωυσής Ματαθίας γεννήθηκε στις 29 Ιουνίου 1919 στο Βόλο Ήταν γιος του εμπόρου Ματαθία Ματαθία με καταγωγή από τα Ιωάννινα και της Ραχήλ Ματαθία το γένος Ζίδη από την Καρδί-τσα Τελείωσε το Γυμνάσιο Βόλου και το 1937 εισήχθη στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης με σκοπό να ακολουθήσει το επάγγελμα του θείου του Νισσήμ Ματαθία προέδρου της Ισ-ραηλιτικής Κοινότητας Αθηνών Λόγω του θανάτου του θείου του διέκοψε τις σπουδές του και επέστρεψε στο Βόλο Στην Κατοχή ξεκίνησε να προσανατολίζεται προς την Αντίσταση και συγκεκριμένα το ΕΑΜ που από τις αρχές του 1942 είχε εμφανι-στεί δυναμικά στην περιοχή της Θεσσαλίας Η προδιάθεση υπήρχε Ο άνδρας της μεγαλύτερης αδελφής του Εσθήρ Νίκος Σαμουηλίδης από την Καρδίτσα ήταν προπολεμικά οργανωμένος στο ΚΚΕ Ο Μωυσής εντάχθηκε στην πρώτη συλλογικότητα του ιταλοκρατούμε-νου Βόλου Ήταν ο Σύλλογος Αποφοίτων Γυμνασίου και Φοιτητών που οργάνωνε συσσίτια για τους πεινασμένους της πόλης θεατρικά έργα καλλιτεχνικές δραστηριότητες και συναυλίες Από τις αρχές του 1943 όλες οι δραστηριότητες συντονίζονταν από την Ενιαία Πανελλαδική Οργάνωση Νέων (ΕΠΟΝ) Ανήκοντας στην πρωτοπο-ρία της νεολαίας του Βόλου ο Μωυσής Ματαθίας ήταν από αυτούς που έγραφαν τα αντικατοχικά θεατρικά σκετς της ΕΠΟΝ όπως laquoΟ Βόλος τραγουδάειraquo laquoΦοιτητικές ανησυχίεςraquo laquoΌλα άλλαξανraquo κά Μετά τη συνθηκολόγηση της Ιταλίας (Σεπτέμβριος 1943) εγκατέ-λειψε το Βόλο και προσχώρησε στον ΕΛΑΣ που είχε αρχίσει να εξαπλώνεται στην ανατολική Θεσσαλία Η μόρφωση και αφοσίωσή του τον ανέδειξαν σύντομα σε στέλεχος του 54ου Συντάγματος στο Πήλιο Τον Οκτώβριο ανέλαβε υπεύθυνος Επιμελητείας στην νεο-σύστατη ΧVI Tαξιαρχία Ανατολικής Θεσσαλίας Το καλοκαίρι του 1944 βρέθηκε στο επιτελείο της Ομάδας Μεραρχιών Στερεάς (ΟΜΣ) με διοικητή τον υποστράτηγο Κωνσταντίνο Τσαμάκο καπετάνιο τον Βαγγέλη Παπαδάκη (laquoΤάσο Λευτεριάraquo) και έδρα το Καρπενήσι την πρωτεύουσα της laquoΕλεύθερης Ελλάδαςraquo Ήταν από τους ελάχι-

στους Έλληνες Εβραίους που υπηρέτησαν σε τόσο υψηλή θέση στην ιεραρχία του ΕΛΑΣΠαρά τις μεταπολεμικές διώξεις τελείωσε τις σπουδές του το 1949 Εργάστηκε στο ΚΙΣ και στον Οργανισμό Περίθαλψης και Αποκα-τάστασης Ισραηλιτών Ελλάδας (ΟΠΑΙΕ) ως δικηγόρος Το 1964 πα-ντρεύτηκε την Παυλίνα Κοέν από την Θεσσαλονίκη και απέκτησαν δύο παιδιά τον Ανδρέα και τον Αλέξανδρο Πέθανε στην Αθήνα τον Μάιο του 2010

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 20

ΣΑΛΒΑΤωΡ μπΑΚΟΛΑΣΜια ξεχωριστή περίπτωση ανάμεσα στους Εβραίους αντάρτες γεννή-θηκε τον Δεκέμβριο του 1922 στην Πρέβεζα και μεγάλωσε στα Γιάν-νενα από όπου καταγόταν ο πατέρας του Η αντιστασιακή διαδρομή του Σαλβατώρ Μπακόλα προδιαγράφηκε την πρώτη χρονιά της Κα-τοχής Ως ένας από τους υπεύθυνους του ΕΑΜ Νέων στα Γιάννενα καθοδηγούσε περίπου 80 νεαρούς Γιαννιώτες Εβραίους Ανέπτυξε έντονη μαχητικότητα Μαζί με τον Μωσέ Ντόστη σκόρπιζε προκη-ρύξεις στην πλατεία Πάργης έγραφε συνθήματα και απειλούσε ανοι-χτά όσους Εβραίους διατηρούσαν σχέσεις με Ιταλούς ή Γερμανούς στρατιώτες Συνέχισε την αντιστασιακή του δράση στην Αθήνα όταν τον Φε-βρουάριο του 1942 εγγράφηκε στο Τμήμα Χημείας του Πανεπιστημί-ου Η συνθηκολόγηση της Ιταλίας τον βρίσκει ενεργό μέλος του φοι-τητικού ΕΑΜ (Σπουδάζουσα) με το ψευδώνυμο laquoΣωτήρηςraquo Με την έξοδο στο βουνό ο ένοπλος αγώνας για τον ενθουσιώδη Γιαννιώτη ήταν μονόδρομος Παρέμεινε στην Πάρνηθα αρχικά στον Εφεδρικό ΕΛΑΣ Λιάτανης (Άγιος Θωμάς) και στη συνέχεια στο Ι34 Τάγμα Ατ-τικής του θρυλικού καπετάν Θεοχάρη Πολύχρονου που φρουρούσε τις πύλες της laquoΕλεύθερης Ελλάδαςraquo Τον Ιανουάριο του 1944 παρου-σιάστηκε στην εδρα της V Ταξιαρχίας του ΕΛΑΣ στο Λιδωρίκι και τοποθετήθηκε στον Λόχο Διοίκησης με διοικητή τον λοχαγό Γιάν-νη Λαζαρίδη Τον Μάιο ο Λόχος εκπαιδευόταν στην κοιλάδα του Μόρνου εν όψει ενός θερμού καλοκαιριού Ο Σαλβατώρ διακρίθηκε στη Μάχη της Άμφισσας (2 Ιουλίου 1944) και στην επική μάχη στις Καρούτες Φωκίδας (5 Αυγούστου 1944) όταν ένα γερμανικό από-σπασμα μάχης του επίλεκτου 18ου Συντάγματος Ορεινών Κυνηγών περικυκλώθηκε και εξοντώθηκε μέσα στο χωριό 97 Γερμανοί σκο-τώθηκαν και 105 αιχμαλωτίστηκαν Δεν ξεχνούσε ποτέ πως μια ολό-κληρη νύχτα περίμεναν το σύνθημα για την πρωινή επίθεση χωρίς να μιλάνε ή να καπνίζουν για να μη γίνουν αντιληπτοί Ο ίδιος ήταν ένας από τους περίπου 50 αντάρτες που τραυματίστηκαν σε αυτή

τη μεγαλειώδη αναμέτρηση Μια σφαίρα τον βρήκε στη δεξιά κνή-μη καθώς μαχόταν σώμα με σώμα με τους Γερμανούς Νοσηλεύτηκε στο αναρρωτήριο της Ταξιαρχίας στο χωριό Πενταγιοί Όταν τον Οκτώβριο η Ταξιαρχία μετονομάστηκε σε ΙΙ Μεραρχία του ΕΛΑΣ ο laquoΣωτήρηςraquo ήταν ένας από τους 30 αντάρτες της Υποδειγματικής Διμοιρίας ΕΠΟΝ του Λόχου Διοίκησης Ήταν ο μόνος από την οικογένειά του που επέζησε του Ολοκαυτώ-ματος Σύζυγος της Ντόρας Κοέν και πατέρας της Έστερ έφυγε από τη ζωή στις 8 Ιουλίου 2012

ΣΑΡΑ ΓΕΣΟυΑΓεννημένη στην laquoοβριακήraquo της Χαλκίδας το 1927 η Σάρα (ή Σαρίκα) Γεσούα ανήκει στις εμβληματικές φυσιογνωμίες της Αντίστασης Ο πόλεμος τη βρήκε μαθήτρια στη Δημόσια Εμπορική Σχολή Χαλκί-δας Μετά τον πρόωρο θάνατο του πατέρα της (1927) ζούσε με την μητέρα της Ζαφείρα και τη μεγαλύτερη αδελφή της Γιάφφα στην οδό Κώτσου κεντρικού δρόμου της εβραϊκής γειτονιάς Η μητέρα της ήταν αδελφή του συνταγματάρχη Μαρδοχαίου Φριζή γεγονός που έπαιξε καταλυτικό ρόλο στη διαμόρφωση της πατριωτικής της συνείδησης Πριν κλείσει τα 14 η Σάρα περιέθαλπτε τραυματίες στο στρατιωτικό νοσοκομείο της πόλης ως εθελόντρια νοσοκόμα Επόμενο βήμα ήταν η Αντίσταση Η δραστήρια εβραιοπούλα προμη-θεύτηκε για την ίδια και την μητέρα της ψεύτικες ταυτότητες Με την έναρξη της γερμανικής κατοχής (Οκτώβριος 1943) η Σάρα συνεννοή-θηκε με το ΕΑΜ πήρε τη μητέρα της και εγκατέλειψαν την Χαλκίδα για τη Στενή όπου ζούσε η αδελφή της με τον άντρα της Για να προφυλάξει από τις επιδρομές των Γερμανών τους τρομοκρα-τημένους Εβραίους που είχαν καταφύγει στα βουνά η Αντίσταση τους σκόρπισε σε διάφορα χωριά (Πάλιουρας Θεολόγος Στρόπωνες Βασιλικό) και αργότερα οργάνωσε δίκτυο διαφυγής με καΐκια για την Τουρκία από την περίφημη παραλία των Τσακαίων Η νεαρή Σάρα έγινε δασκάλα στο απομονωμένο χωριό Κουρκουλοί δουλεύο-ντας δραστήρια στην ΕΠΟΝ Μετά την φριχτή δολοφονία της ξαδέλ-φης της Μέντης Μόσχοβιτς από τα Τάγματα Ασφαλείας στους Στρό-πωνες (4 Μαρτίου 1944) και τον εμπρησμό του χωριού Κουρκουλοί προσκολλήθηκε στα αντάρτικα τμήματα Αμέσως καθιερώθηκε ως ομιλήτρια που κήρυττε με πάθος τον ένοπλο αγώνα ιδιαίτερα στις νεαρές γυναίκες Σύντομα σχημάτισε ανεξάρτητη γυναικεία ομάδα που πολεμούσε μάζευε πληροφορίες και ξεσήκωνε τον κόσμο στα χωριά Ένας Αμερικανός δημοσιογράφος που βρέθηκε στην κατεχό-μενη Εύβοια της αφιέρωσε ξεχωριστό απόσπασμα στην ανταπόκρι-σή του για τους Έλληνες αντάρτες laquoΕίναι ένα κοντό δεμένο κορίτσι με μαύρα μαλλιά και γαλάζια μάτια Τρέχει σαν άντρας και μπορεί να χτυπήσει ένα καρύδι σε απόσταση 200 γυάρδες Είτε φωνάζει παραγγέλματα είτε δίνει σήμα με τα χέρια της στο Λόχο είτε τρα-γουδάει στα ορεινά μονοπάτια το κάνει με πάθος και περηφάνειαraquo Η Απελευθέρωση τη βρήκε καπετάνισα της Υποδειγματικής Διμοι-

ρίας Γυναικών του 7ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ και ήδη θρυλική

μορφή ανάμεσα στους αντιστασιακούς της Εύβοιας με το όνομα laquoΚα-

πετάνισσα Σαρίκαraquo Σήμερα ζει στο Τελ-Αβίβ

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 21

Οι σελίδες που ακολουθούν πε-ριλαμβάνουν όσα ονόματα Εβραίων αντιστασιακών πεσόντων στις μά-χες και εκτελεσμένων σε αντίποινα μπορέσαμε να συγκεντρώσουμε Η τελική μορφή του καταλόγου των αντιστασιακών βασίστηκε στη λίστα ονομάτων που επεξεργάστηκε η Έφη Εζρατή και δημοσιεύτηκε στο βιβλίο του Steven Bowman Η Αντίσταση των Εβραίων στην Κατοχική Ελλά-δα (Έκδοση ΚΙΣ Αθήνα 2013) Ο κατάλογος ονομάτων των πεσόντων και εκτελεσμένων συμπληρώθηκαν με βάση αδημοσίευτο υλικό από το αρχείο του ΕΜΕ και αποδελτίωση αρχειακού υλικού και δευτερογενούς βιβλιογραφίας Με την πεποίθηση πως αποτελεί ένα μόνο βήμα μιας έρευνας που συνεχίζεται παραδίδου-με τα ονόματα ως συμβολή στην ιστο-ριογραφία και ελάχιστο φόρο τιμής στους αντιστασιακούς Εβραίους που θυσιάστηκαν για την ελευθερία

ΚΑΝΤΙΣ ΓΙΑ ΤΟυΣ πΕΣΟΝΤΕΣΑς μεγαλυνθεί και ας αγιαστεί το μεγάλο όνομα Του στον κόσμο που έπλασε κατά τη θέληση Του Αμέν Ας βασιλεύσει η βασιλεία Του ας πραγματοποιηθεί η λύτρωση και ας συντομευτεί ο ερχομός του μασσίαχ στη διάρκεια της ζωής μας και στις ημέρες μας και στη διάρκεια της ζωής όλου του Ισραήλ γρήγορα και σύντομα και πείτε Αμέν

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 22

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣ Ντάριο (Δαβίδ) Ααρών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΑνρύ Ααρών Καβάλα Αρμάνδος Ααρών Κέρκυρα Σαλώμ Αβδελάς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ααρών Αβδελάς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Βίκτωρ Αβδελάς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σολομών Αβδελάς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ζακ Αβραάμ Καβάλα Βιτάλ Αελιών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ ΘεσσαλίαΟυίλιαμ Ισαάκ Αζάρ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλμπέρτος Αζάρ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ζουλύ (Ιουλία) Αζάρ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Λάζαρος (Ελιέζερ) Αζαρία Βέροια ΕΑΜ ΕΤΑ ΘεσσαλίαΜωρίς Αζί Ρένα Αζούζ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σαλβατώρ Αζούζ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Λεών Αζουλί [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωρίς Ακαρά Ηλίας Αλαλούφ Αθήνα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] ΑττικήΣόλων Αλαλούφ Ρασέλ Άλβο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ Δυτική ΜακεδονίαΠαλόμπα Άλβο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ Δυτική ΜακεδονίαΣαλβατώρ Αλγούσσης Νισήμ Αλκαλάη Διδυμότειχο Σαμουήλ Αλαλούφ Ηλίας Αλαλούφ Σεμτώβ Αλαλούφ Θεσσαλονίκη Σολομών Αλαλούφ Θεσσαλονίκη ΒΣΑ Δυτική ΘεσσαλίαΑλμπέρτος Αλαλούφ Βόλος Ραούλ Αλμοσνίνο Θεσσαλονίκη Ελίας Αλμοσνίνος Δανιήλ (Δανέλος) Αλχανάτης Αθήνα ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Αθήνα ΕύβοιαΖακίνος Αλχανάτη Γεουδά Αμάρ Τρίκαλα ΕΛΑΣ ΕύβοιαΛεών Αμάρ Χαλκίδα ΕΛΑΣ ΕύβοιαΖοζέφ Αμαρίλιο Αλμπέρτο Αμαρίλιο Θεσσαλονίκη ΕΑΜ ΑθήναΙσαάκ Αμίρ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΝτάριο Αμίρ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ζουλύ (Ιουλία) Αμίρ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δαβίδ Αμίρ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑλβέρτος Αμών Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΒίκτωρ Αμών Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Γιακώβ Αράρ Καστοριά [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Γεουντά Αράρ Καστοριά [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αβραάμ Αρδίττης Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΤσιάκο Αρούχ Θεσσαλονίκη Μανώλης Αρούχ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑλμπέρτος Ασσέο Ελί Αττάς ΕΑΜ Αθήνα

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣ Μωύς Αττάς Αθήνα ΕΛΑΣ ΚορινθίαΊνο Αττάς Θεσσαλονίκη Θεσσαλονίκη Αττίας Καβάλα Ισαάκ Αχάρ Μιχάλης Βαλαής Ιωάννινα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλβέρτος Βαλεστάιν Αθήνα ΕΠΟΝ ΑθήναΣίμων (Σίμος) Βαλεστάιν Αθήνα ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΙακώβ Βαρούχ Σάμπυ (Σαμπετάι) Βαρσάνο [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΑβραάμ Βαρών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΛεών-Γεουδά Βαρών Καβάλα ΕΛΑΣ ΠελοπόννησοςΜαξ Βαρών Καβάλα ΕΑΜΕΤΑ ΕλασσόναΕλιάου Βεϊσσή Αλμπέρτο Βελλέλης Πάτρα ΕΛΑΣ ΠελοπόννησοςΕμμανουήλ Βελλέλης Πάτρα ΕΛΑΣ ΠελοπόννησοςΖακ Βεντούρα Θεόφιλος Βιτάλης Βόλος Σαμουήλ Λεών Γαβριηλίδης Αθήνα Αλμπέρτος Γαβριηλίδης Σάρα Γεσουά Χαλκίδα ΕΛΑΣ ΕύβοιαΓιομτώβ Γιακοέλ Τρίκαλα Γιακοέλ Καβάλα Αλμπέρ Γιαχμπές Καβάλα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλμπέρτος Γιαχόν Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Στέλλα Γιαχόν Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ιακώβ Γιουσουρούμ Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜωύς (Μωρίς) Γιουσουρούμ Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά Ελλάδα ΚορινθίαΠέπο Γιωσέφ Νταρών Γκανής Μάρκος Γκανής Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σολομών Γκανής Αγρίνιο [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σόλων Γκανής Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ιωσήφ Γκατένιο Θεσσαλονίκη Δαβίδ Γκατένιο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ Σαλτιέλ Γκατένιο Θεσσαλονίκη Ιακώβ Γκερσόν Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Γκρότας Ιερεμίας Δανιήλ Ιωάννινα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Εδουάρδος Δάφφας Βόλος ΕΛΑΣ ΕύβοιαΙωσήφ Δαβίδ Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜίμης Δαβίδ Σαμουήλ Δαβίδ Σαμουήλ Δέντης Χανιά [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δαβίδ Εζρά Καρδίτσα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Χαΐμ Εζρά Μωρίς Εζρά Αλμπέρτος Εζρατή Δαβίδ Ελιάου Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΜισέλ Ηλίας Αβραάμ Ελιάν Θεσσαλονίκη ΕΑΜ Κεντρική ΜακεδονίαΒίκτωρ Ελιασάφ Ηλίας Ελιασάφ Ηλίας Ελιέζερ Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Λάζαρος Ελιέζερ Άρτα ΕΑΜ Ήπειρος Ισαάκ Ελιέζερ Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ισαάκ Εμμανουήλ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΗλίας Ερρέρα

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΟΙ

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 23

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣ Μωρίς Ερρέρα Θεσσαλονίκη ΘεσσαλονίκηΜωύς ΕσκαλονίΣαμουήλ Εσκινατζής Λάρισα ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΜωρίς Εσφόρμες Θεσσαλονίκη Αβραάμ Ζακ Καβάλα Μηνάς Ζακ Βόλος Ιωσήφ Ζακάρ Βόλος Σάββας Ιακώβου Βόλος ΕΛΑΣ Δυτική ΘεσσαλίαΧαΐμ Ιακώβου Βόλος Αλβέρτος Ιεσουλάς Βόλος Μωυσής Ελιά Ιεσουλάς Βόλος Ιωσήφ Ίζης Τρίκαλα Λεών Ίντης (ή Ίντας) Αθήνα ΕΛΑΣ Γιωσέφ Ίσσης Σάββας Ίσσης Άρτα Λούνα Ισχάκ Μπίτολα Μεντές Ισχάκ Μπίτολα Πέκο Ισχάκ Μπίτολα Αλβέρτος Ιωσήφ Οβαδίας Μωρίς Καζές Κομοτηνή ΒΣΑ Ανατολική ΘεσσαλίαΆρης Καζές ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΣαμουήλ Καζές Άλμπερτ Κάκις ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΚάρμεν Κάκις ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΦρέντερικ Κάκις ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΖακ Κάκις ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΕμίλ Κάκις Δράμα Γεουντά Καλέφ-Εζρά Ιωάννινα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Αβραάμ Καλέφ-Εζρά Ιωάννινα ΕΑΜ Ήπειρος Δαβίδ Καλντεράν Μπίτολα Σαμουήλ Καλντεράν Μπίτολα Ζουλί Καλδερόν Καλδερόν Φλώρινα Καλδερόν Φλώρινα Γκίτα Καλντερών Μπίτολα Λούνα Καλντερόν Κάρλο Καλντερόν Μπίτολα Ματίκα Καμπελή Τρίκαλα Μίμης Καμπελής Τρίκαλα Νισσήμ Καμχής ΕΑΜ ΜεσσηνίαΜωύς Καμχή Θεσσαλονίκη Μωυσής Καμχής Λάρισα Γιαχιέλ Καπέτας Σολομών Καπέτας ΕΑΜ Θεσσαλία Ηλίας Καπέτας Τρίκαλα Ζακ Καπόν Ματίλντα Καπόν Θεσσαλονίκη Δυτική ΜακεδονίαΚάρολος Καράσσο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΕμμανουέλ Καράσσο Θεσσαλονίκη Γιωσέφ Καράσσο Θεσσαλονίκη Ζακ Καράσσο Θεσσαλονίκη Δανιήλ Καράσσο Θεσσαλονίκη Μωύς Καράσσο Θεσσαλονίκη Τζιάκο Καράσσο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜπέττυ Καράσσο Θεσσαλονίκη Αλμπέρτο Καράσσο Θεσσαλονίκη

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΟΙ

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΝταίζυ Καράσσο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΝιγρίταΖακ Καπόν Άλμπερτ Κασόρλα Μπίτολα Ισαάκ Κασούτο Κασούτο Λάρισα Σολομών Κάστρο Βόλος Ζακ Κατάν Νισσήμ Καμχή Σαμουήλ (Μπόμπυ) Κοέν Δαβίδ Κοέν Πρέβεζα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΔαβίδ Σαμπετάι Κοέν Έλι Κοέν Μεναχέμ Κοέν Μενασέ Κοέν Γεσούα Κοέν Γιακώβ Κοέν Λάουρα Κοέν Χαΐμ Κοέν Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΑλβέρτος Κοέν Δράμα Αλβέρτος Κοέν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΙτσχάκ Κοέν Ξάνθη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΙωσήφ Κοέν Λουί Κοέν Ξάνθη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΖοζέφ Κοέν Κρήτη Μωρίς Κοέν Ιωσήφ Αβραάμ Κοέν Ιωάννινα Μιχαήλ Ηλίας Κοέν Ιωάννινα Σαμουήλ Κοέν Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ηλίας Κοέν Θεσσαλονίκη Ρόζα Κοέν Θεσσαλονίκη Σαμ Κοέν Θεσσαλονίκη Στέλλα Κοέν Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Κεντρική ΜακεδονίαΗλίας Γιουδά Κοέν Λάρισα Πίνχας Κοέν Φλώρινα Ιωσήφ Κοέν Φλώρινα Λέων Κοέν Αθήνα Μωυσής Κοέν Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑαρών Κοέν Αθήνα Ζακίνος Κοέν Αθήνα ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Αθήνα ΕύβοιαΜωσέ Κοέν Καβάλα Δαβίδ Μιχαήλ Κοέν Πρέβεζα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΆννα Κοέν Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΜπαρούχ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ντάριο Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Χαΐμ Σαμουήλ Κοέν Βόλος ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΙακώβ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ισαάκ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ιακώβ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Καρολίνα Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Λέων Ιωσήφ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Νισσήμ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Πέπος Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ραχήλ Κοέν Βόλος EΠΟΝ Εθνική Αλληλεγγύη ΕΛΑΣ Σαμουήλ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σίμων Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σλόμο Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ]

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 24

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΖαχαρίας Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ζουλύ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ροζίτα Κοέν Βόλος ΕΠΟΝ Σαμπετάι Κοέν Βόλος ΕΠΟΝ Σαλβατώρ Κοέν Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΒίκτωρ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Νταβίκο Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ηλίας Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωρίς (Μωσέ) Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μασλάχ Κοέν Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΣολομών Κοέν Ιωάννινα Σόλων Κομίδης Κομοτηνή Μισέλ Κονέ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ηλίας Κονές Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΜωυσής Κονές Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Τόρι Κουένκα Θεσσαλονίκη ΘεσσαλονίκηΙάκωβος Κούμερης Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΖακ Κωστής Χαλκίδα Απόλλων- Υβόννη ΑθήναΑλμπέρτος Λαζάρ Λάρισα ΕΛΑΣ Κεντρική ΘεσσαλίαΙσαάκ Λαζάρ Λάρισα ΕΛΑΣ Κεντρική ΘεσσαλίαΝισσήμ Λαζάρ Σαλβατώρ Λαζάρ Λάζαρος Λαζάρ Ιωσήφ Λαχανάς Μωυσής Λεβή Νίνο Λεβή Οβαδίας Λεβή Ρόζα Λεβή Σόλων Αβραάμ Λεβή Ζαχαρίας Λεβή Ζακ (Ιακώβ) Λεβή Θεσσαλονίκη Ερρίκος Λεβή Ιωάννινα ΕΔΕΣ ΙωάννιναΧαΐμ Λεών Λεβή Ιωάννινα Ααρών Λεβή Τρίκαλα Ηλίας Λεβή Τρίκαλα Καίτη Λεβή Τρίκαλα Σολομών Αβραάμ Λεβή Τρίκαλα Μεΐρ Λεβή Τρίκαλα Αβραάμ Λεβή Θεσσαλονίκη Αβραάμ Λεβή Χαλκίδα Ηλίας Λεβή Αθήνα ΕΑΜ ΑθήναΕμμανουήλ Λεβή Αθήνα Μανώλης Λεβή Ματαθίας Λεβή Χαΐμ Λεβής Ιωάννινα ΕΑΜ ΑθήναΣίμων Λεβή Λάρισα Ρούλα (Ραχήλ) Λεβή Δαβίδ Λεβής Βόλος ΕΑΜ ΘεσσαλίαΜωυσής Λεβής Βόλος Νέλλος Λεβής Βόλος Ζάχος Λεβής Βόλος Λέων Λεβής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΙακώβ Μαγρίζος Λάρισα Σιμαντώβ Μαΐσης Ραφαήλ Μάλτης Ιωάννινα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΡαούλ Μάνο Ραχήλ Μάνο Ματθίλδη Μασαράνο [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΙσαάκ Μασσότ Μωυσής Ματαθίας Βόλος ΕΛΑΣ ΘεσσαλίαΖάκο Ματαθίας Βόλος Λέων Ματαλόν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΣαλομών Ματαλόν Ματίλντα Ματαράσσο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ Δυτική ΜακεδονίαΝισσήμ Ματαθίας Κέρκυρα Πάππας Μάτσας Μωύς Μάτσας Χαΐμ Μάτσας Ιωάννινα Ελιασάφ Μάτσας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιεσούα Μάτσας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιωσήφ Μάτσας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΣολομών Μάτσας Ιωάννινα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σλόμο Ματσίλ Ιωάννινα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑβραάμ Μεβοράχ Καβάλα ΕΛΑΣ Σαμουήλ Μεγίρ Ιωάννινα Βιτάλ Μεγίρ Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Λέων Μεΐρ Ηλίας Μιζάν Ιακώβ Μιζάν Λέων Μιζάν Σαμπετάι Μιζάν Σαούλ Μιζάν Βουλγαρία Δαβίδ Μιζάν Δράμα Σάμυ Μιζάν Λάρισα Ισαάκ Μιζάν Αγρίνιο Ζακίνος Μιζάν Βόλος Τζάνι Μιζάν Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιωσήφ Μιζραχής Αθήνα ΕΑΜ ΠελοπόννησοςΑλμπέρτος Μιζραχής Λάρισα

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΜήνας Μιζραχής Βόλος Σαρίνα Μιζραχή Βόλος Ζακ Μιζραχής Βόλος Χαΐμ Μιζραχής Βόλος Αλμπέρτος Μινέρβο Χανιά ΒΣΑ ΚρήτηΤζένη Μινέρβο Χανιά Μισκατέλ Διδυμότειχο Μισκατέλ Διδυμότειχο Χαΐμ Μιζραχής Βόλος Λιλή Μητράνι Θεσσαλονίκη Ροβέρτος Μητράνι Σέρρες ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑβραάμ Μιχαήλ Ιωάννινα Μιωνή Αγρίνιο Μωυσής Μιωνής Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιωνάς Μιωνής Αγρίνιο ΕΑΜ Σαμ Μοδιάνο Θεσσαλονίκη Έλιο Μοδιάνο Σόφη Μολτίαχ Μόλχο Α Μόλχο Θεσσαλονίκη Μωυσής Μόρδος Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική Θεσσαλία Μορδώχ Μέντη Μόσκοβιτς Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΕύβοιαΑλίκη Μουρτζούκου Βόλος Δαβίδ Μπακόλας Σαλβατώρ Μπακόλας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΝισσήμ Μπακόλας Ιωάννινα Σιών Μπακόλας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιάκωβος Μπαλέστρας Κέρκυρα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ραφαήλ Μπαρκή Σολομών Μπαρκή Αθήνα Ιακώβ Μπαρτζιλάι Αθήνα Ιωσήφ Μπαρτζιλάι Αθήνα Νισσήμ Μπατής Ιωάννινα Βίκτωρ Μπατής Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΚουτιέλ Ιακώβ Μπέγας Λάρισα Αλμπέρτος Μπέζα Ζακλίν Μπέζα Άλφρεντ Μπέζα Θεσσαλονίκη Μόνικα Μπέζα Θεσσαλονίκη Ελένη Μπέζα Θεσσαλονίκη Αρμάντο Μπεζές Θεσσαλονίκη ΕΑΜ ΘεσσαλίαΜωσέ (Μωρίς) Μπέλλο Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΣαλβατόρε Μπεν Γιαΐς Πέπο Μπενοζίλιο ΕΑΜ ΑθήναΑλμπέρτο Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη Βενιαμίν Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη Μωσέ Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη Ντικ Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΖακ Μπενβενίστε Δαβίδ Μπενβενίστε Καβάλα Έστερ Μπενβενίστε Λάρισα Νταίζη Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΑθήναΧαΐμ Μπενρουμπή Μωρίς Μπενρουμπή Αλβέρτος Μπενρουμπή Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜεναχέμ Μπενσιών Καβάλα Ιωσήφ Μπενσουσάν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΙακώβ Ισραήλ Μπεράχα Τρίκαλα ΕΛΑΣ Δυτική ΘεσσαλίαΓεουντά Μπεράχα Βιτάλ Μπεράχα Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΜεντές Μπεσαντσή Μωσέ Μπέσο Αθήνα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μπετσαλέλ Μπεχάρ Ζακ Μπεχάρ Μάρκος Μποττόν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Σαλομόν Μπούρη Ντόρα Μπουρλά Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΓιολάντα Μπουρλά Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΛεών Μπουρλάς Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΣολομών (Σάρδος) Μπουρλάς Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΜωυσής Μπουρλάς Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΑβραάμ Μπουρλάς Θεσσαλονίκη Σάρα Μπουρλά Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΤσελεμπή Μπουρλά Σέρρες ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΜωρίς Μπουρλάς Γιακώβ Μποχορόπουλος Ιωάννινα Ροβέρτο Μπρέλλης Δαβίδ Μπρούδο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜιχάλης Μπρούδο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική Μακεδονία Ερνστ Μύλλερ Αθήνα Ισαάκ (Γιτσχάκ) Μωυσής (Μωσέ) Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική Μακεδονία Γιομτώβ Μωσέ Ιωάννινα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΔαβίδ Μωυσής [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ασέρ Μωυσής Τρίκαλα ΕΑΜ ΑθήναΕσδράς Βενιαμίν Μωυσής Λάρισα ΕΛΑΣ ΘεσσαλίαΕσδράς Δαβίδ Μωυσής Λάρισα ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΑλβέρτος (Αβραάμ) Μωυσής Βόλος

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΟΙ

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 25

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΣλόμο Ναούμ Ηλίας Ναούμ Ιωάννινα Μαρσέλ Νατζαρή Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΔαβίδ Ναχμίας Άρτα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Σαμ Ναχμίας Αθήνα Μιχαήλ Νεγρίν Αθήνα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Αλβέρτος Νεγρίν Τρίκαλα Ισαάκ Νεγρίν Τρίκαλα Βενιαμίν Νεγρίν Τρίκαλα ΕΛΑΣ Δυτική ΘεσσαλίαΛουίζα Νεγρίν Λάρισα ΕΠΟΝ ΘεσσαλίαΙωσήφ Νεχαμά Ισαάκ Νεχαμά Αθήνα ΕΛΑΣ Δυτική ΘεσσαλίαΡοέλ Νισαχόν Ζακ Νισσάν Σολομών Νισσήμ Ηλίας Σαμ Νισσήμ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΓιοέλ Νιτσαχόν Τρίκαλα Πωλ Νόαχ Ισίδωρος Νόαχ Ισαάκ Ντάσα Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΒιτάλ Ντάσα Θεσσαλονίκη Ιωσήφ Ντεκάστρο Χανιά ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜαρσέλ Ντεμάγιο Μπίτολα Μωσέ Ντόστης Ιωάννινα ΕΑΜ Νέων ΙωάννιναΝτίνος Οβαδίας Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΙσαάκ Οβαδία Δράμα ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΝτάνυ Οβαδίας Θεσσαλονίκη Σαλβατώρ Οβαδίας Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΙσαάκ Οβαδίας Ιωσήφ Ντάριο Ουζιέλ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΒαρών Πάρδο Καβάλα Μωύς Πάρδο Καβάλα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΣάββας Πάρδο Καβάλα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΆνια Πάτσνικ Βιέννη ΕΠΟΝ Χάρυ Πάτσνικ Βιέννη Μπαρούχ Πεζόντες Αβραάμ Πελές Ιωσήφ Πέπο Αθήνα Π Περαχιά Φλώρα Περαχιά Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική Μακεδονία Περαχιά Αλλέγρα Πέσσαχ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δαβίδ Πέσσαχ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωυσής Πέσσαχ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μεσουλάμ Πέσσαχ Φλώρινα Χαΐμ Πίντο Μωρίς Πίνχας Μωρίς Πιπανό Ερρίκος Πιπανό Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΧαΐμ Πολίτης Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωυσής Πολίτης Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ηλίας Πολίτης Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μπεν Ποράτ Γιακώβ Πούλος Αλμπέρτος Πρίζναλης Σέρρες ΕΑΜ ΘεσσαλίαΝτόρα (Ντορίκα) Ραμπάν Ραπέτης Άλχη Ραφαήλ Αθήνα Δαβίδ Ραφαήλ Ιωάννινα Λέων Ρεβή Αθήνα Σιμαντώβ Ρόζεν Εφραίμ Ρόζενμπεργκ Θεσσαλονίκη Αβραάμ Ρομάνο Θεσσαλονίκη Δαβίδ Ρούσο Αθήνα Ισαάκ Ρούσο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΙσαάκ (Ζακίνος) Ρούσο Σέρρες ΕΛΑΣ ΠελοπόννησοςΙακώβ Ρούσο Τσαντίκος Σαδίκ Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ισραήλ Σαδικάριο Βόλος Ραούλ Σαΐας Έλι Σακκής Ιωσήφ Σακκής Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ισαάκ Σακκής Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Έλλη Σακκής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΗλίας Σακκής Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωυσής Σακκής Βόλος ΕΛΑΣΕΤΑ Ανατολική ΘεσσαλίαΠέπος Σακκής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΙσαάκ Σακκής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΛέων Σακκής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΑλμπερτίκο Σάκο Καστοριά Μορδοχάι Σάλεμ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Κεντρική ΘεσσαλίαΑλμπέρτος Σάλεμ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Κεντρική ΘεσσαλίαΑντζέλ Σαλτιέλ Μανώλης Σαλτιέλ Θεσσαλονίκη Ιωσήφ Σαμαρίας Βόλος Πέπος Σαμαρίας Βόλος Δαβίδ Σαμουήλ Θεσσαλονίκη Εμίλ Σαμπάς Άρτα ΕΔΕΣ ΆρταΜεναχέμ Σαμπετάι

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΜηνάς Σαμπετάι Βόλος ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΡαφαήλ Σαμπετάι Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ααρών Σαμπετάι Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλμπέρ Σαούλ ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΖωή Σαπόρτα Μπουένα Σαρφατή Θεσσαλονίκη Σαλβατώρ Σαρφατής Δαβίδ Σασσών Ισαάκ Σασσών Σαλομών Σασσών Αλβέρτος Σαφάν Αβραάμ (Έμπης) Σβώλης Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ηλίας Σβώλης Ιωάννινα Μιχαήλ Σβώλης Ιωάννινα Μπεχώρ Σβώλης Ιωάννινα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Μωσέ Σεγκόρα Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΣλόμο Σένκα Ζακ Σερόρ Σερόρ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΙτσχάκ Σιακίμ Ισραήλ Σιδαρίκης Αγρίνιο Σαμ Σίδης Αθήνα ΕΑΜ ΑθήναΜπαρούχ Σιμπή Θεσσαλονίκη ΕΑΜ Αθήνα ΠελοπόννησοςΙντό Σίμσι Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜπέζα Σιών Δαβίδ Σουλάμ Σαμουήλ Σούσης Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Μωρίς Στρούμσα Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΘεσσαλονίκηΙωσήφ Ταμπώχ Βέροια Ιωσήφ Νισσήμ Ταραμπουλούς Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική Μακεδονία

Δαβίδ Τιάνο Θεσσαλονίκη Ζαχαρίας Τουρών Βόλος Εδμόνδος Τορόν Λάρισα ΕΠΟΝ ΑθήναΆνζελ Τσιάκο Θεσσαλονίκη Δαβίδ Τσουβά Λάρισα Τζάκος Τσουβά Λάρισα Ηλίας Φελούς Ιακώβ Φελούς Αβραάμ Φελούς Τρίκαλα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλλέγρα Φελούς- Καπέτα Τρίκαλα ΕΑΜ Εθνική Αλληλεγγύη ΘεσσαλίαΜάρκος Φελούς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Χρυσούλα Φελούς Τρίκαλα ΕΠΟΝ ΘεσσαλίαΜωυσής Φερετζή Σαδώκ Φερετζή Αλβέρτος Φερετζή Εσδράς Ηλίας Φιλοσώφ Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ισαάκ Αβραάμ Φιλοσώφ Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ραφαήλ Ηλίας Φιλοσώφ Λάρισα ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΜωρίς Φλωρεντίν Φάνυ (Ματίλντα) Φλωρεντίν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΑβραάμ (Αβραμίκος) Φόρνης Χαλκίδα ΕΛΑΣ ΕύβοιαΑαρών Φόρνης Χαλκίδα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Πέπος (Ιωσήφ) Φόρτης Μωυσής (Μίμης) Φόρτης Μανώλης Φραγγής Χαλκίδα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σίμων Φραγγής Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] ΕύβοιαΑλμπέρτος Φρανσές Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ιάκωβος Φρανσές ΕΛΑΣ Κεντρική ΜακεδονίαΡαούλ Φραντζής Μανώλης Φραντζής Βόλος Κάρμεν Φρεζή Βόλος Αβραάμ Χαΐμ Φρεζής Χαλκίδα ΕΑΜ Δυτική ΜακεδονίαΡαφαήλ Φρεζής Βόλος ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΙακώβ Φριζής Θεσσαλονίκη Βασίλης Χαζάν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΖακ Χαΐμ Μωρίς Χαΐμ Ελιγιά Χακίμ Λάρισα Δαβίδ Χακοέν Ραούλ Χαλβατζής Ιτσχάκ Χανέν ΕΑΜ ΑθήναΧαΐμ Χανώκ Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] ΑθήναΈλι Χασσίδ Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] ΕύβοιαΙωσήφ Χασσίδ Θεσσαλονίκη ΕύβοιαΣαμπετάι Χασσών Αβραάμ Χασσών Σάββας Χασσών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΠέπος Χασσών Μπίτολα Μωύς-Μωυσής Χασσών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΓιοχανάς Χατζής Άρτα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΔαβίδ Χατζής Άρτα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Σόλων Χατζής Βόλος Απόστολος Χατζόπουλος Μηνάς Χατζόπουλος Ιωάννινα Μεναχέμ Χαχάμ Νατάν Χονέν Καστοριά

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΟΙ

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 26

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΠΕΣΟΝΤΕΣ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΠΑΤΡΩΝΥΜΟ ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ ΤΟΠΟΣ ΘΑΝΑΤΟΥ ΙΔΙΟΤΗΤΑ ΜΟΝΑΔΑ

ΑΒΡΑΑΜ ΕΛΙΑΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιούνιος 1944 ΚΑΤΕΡΙΝΗ ΠΙΕΡΙΑΣ 17 ετών Σύνδεσμος Μακεδονικού Γραφείου ΚΚΕ με ΠΕ Κατερίνης

Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς στη θέση ldquoΒαρικόrdquo μαζί με

άλλους 12

ΑΛΑΛΟΥΦ ΗΛΙΑΣ ΑΘΗΝΑ ΑΤΤΙΚΗ

ΑΛΒΟ ΡΑΣΕΛ ΓΕΟΥΔΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιανουάριος 1944 ΠΟΝΤΟΚΩΜΗ ΚΟΖΑΝΗΣ 14 ετών σε βοηθητική υπηρεσία στον ΕΛΑΣ Δολοφονήθηκε από

συνεργάτες των Γερμανών

ΑΛΒΟ ΠΑΛΟΜΠΑ ΓΕΟΥΔΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιανουάριος 1944 ΠΟΝΤΟΚΩΜΗ ΚΟΖΑΝΗΣ 16 ετών σε βοηθητική υπηρεσία στον ΕΛΑΣ Δολοφονήθηκε από

συνεργάτες των Γερμανών

ΑΤΤΑΣ ΜΩΫΣΗΣ ΔΑΒΙΔ ΑΘΗΝΑ 1944 ΚΟΡΙΝΘΙΑ Αντάρτης 6ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΒΑΡΩΝ ΑΒΡΑΑΜ ΚΑΒΑΛΑ 1943 ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΓΚΑΝΗΣ ΜΟΡΔΟΣ ΛΑΡΙΣΑ

ΕΛΙΑΟΥ ΔΑΒΙΔ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Οκτώβριος 1943 ΠΕΡΙΒΟΛΙΑ ΓΡΕΒΕΝΩΝ Αντάρτης 50ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΕΣΚΙΝΑΤΖΗΣ

ΣΑΜΟΥΗΛ ΙΩΣΗΦ ΛΑΡΙΣΑ 611945 ΚΑΖΑ ΒΟΙΩΤΙΑΣ Λοχαγός 54ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ Διοικητής 10ου Λόχου

ΙΑΚΩΒΟΥ ΣΑΒΒΑΣ ΣΙΜΟΣ ΒΟΛΟΣ 1741944 ΡΕΝΤΙΝΑ ΑΓΡΑΦΩΝ Αντάρτης 52ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΚΑΜΧΗΣ ΜΩΡΙΣ ΛΑΡΙΣΑ 541944 ΛΕΠΤΟΚΑΡΥΑ ΠΙΕΡΙΑΣ

ΚΑΜΧΗΣ ΝΙΣΣΗΜ 1943 ΦΙΛΙΑΤΡΑ Αντιστασιακός Εκτελέστηκε από τους Ιταλούς

ΚΑΡΑΣΣΟ ΚΑΡΟΛΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΛΑΡΙΣΑ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ Αιχμαλωτίστηκε τραυματίας και

απαγχονίστηκε

ΚΑΡΑΣΣΟ ΖΑΚ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

ΚΑΡΑΣΣΟ ΜΑΡΚΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 681944 ΜΟΥΧΑΡΕΜ ΧΑΝΙ ΕΔΕΣΣΑΣ Ανθυπολοχαγός 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΚΑΡΑΣΣΟ ΣΑΡΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΚΑΣΤΟΡΙΑ

ΚΟΕΝ ΔΑΒΙΔ ΠΡΕΒΕΖΑ 511944 ΚΑΛΟΣΚΟΠΗ ΦΩΚΙΔΑΣ Αντάρτης Τάγμα ΕΛΑΣ Παρνασσίδας

ΚΟΕΝ ΗΛΙΑΣ ΝΗΣΙΜ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΓΡΕΒΕΝΑ Αντάρτης

ΚΟΕΝ ΙΑΚΩΒΟΣ ΚΡΗΤΗ

ΚΟΕΝ ΙΣΑΑΚ

ΚΟΕΝ ΝΗΣΙΜ ΒΑΛΑΣΗΣ 241944 ΛΑΡΙΣΑ

ΚΟΕΝ ΜΙΧΑΗΛ ΙΩΑΝΝΙΝΑ

ΚΟΕΝ ΣΤΕΛΛΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1641943 ΤΑΧΝΙΣΤΑ ΠΙΕΡΙΑΣ Αντάρτισσα Αρχηγείο ΕΛΑΣ Ολύμπου

ΛΕΒΗΣ ΛΕΩΝ ΒΟΛΟΣ 2261944 ΠΕΡΙΟΧΗ ΛΑΡΙΣΑΣ Αντάρτης 54ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΜΗΤΡΑΝΙ ΡΟΒΕΡΤΟΣ ΣΕΡΡΕΣ 511944 ΚΑΛΟΣΚΟΠΗ ΦΩΚΙΔΑΣ Αντάρτης Τάγμα ΕΛΑΣ Παρνασσίδας

ΜΙΖΑΝ ΔΑΒΙΔ ΔΡΑΜΑ 1944 ΚΙΛΚΙΣ Αντάρτης φοιτητής ιατρικής

ΜΙΖΑΝ ΖΑΚΙΝΟΣ

ΜΠΕΖΑΣ ΚΟΥΤΙΓΙΕΛ ΙΑΚΩΒ ΛΑΡΙΣΑ Αντάρτης Φοιτητής Ιατρικής

ΜΠΕΝΒΕΝΙΣΤΕ ΝΤΑΙΖΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Νοέμβριος 1943 ΑΘΗΝΑ Μέλος της ΕΠΟΝ Πέθανε από κακουχίες και βασανιστήρια στην

Ασφάλεια Φοιτήτρια Χημείας

ΜΠΕΝΣΟΥΣΑΝ ΙΩΣΗΦ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιούλιος 1944 ΠΕΝΤΑΛΟΦΟΣ ΚΟΖΑΝΗΣ Αντάρτης ΙΧ Μεραρχία ΕΛΑΣ

ΜΠΕΡΑΧΑ ΒΙΤΑΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Σεπτέμβριος 1944 ΚΟΖΑΝΗ Αντάρτης Χ Μεραρχία ΕΛΑΣ

ΜΠΕΡΑΧΑ ΙΑΚΩΒ ΤΡΙΚΑΛΑ 7111943 ΜΕΣΟΧΩΡΑ ΤΡΙΚΑΛΩΝ Αντάρτης 4ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΙΣΑΑΚ Απρίλιος 1944 ΒΕΡΜΙΟ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΙΩΣΗΦ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΣAΡΔΟΣ ΜΙΧΑΗΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 20101944 ΣΤΑΥΡΟΣ ΒΕΡΟΙΑΣ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΑΒΡΑΑΜ ΙΩΣΗΦ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1944 ΕΥΒΟΙΑ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΚΑΡΟΛΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΤΣΕΛΕΜΠΙ ΣΕΡΡΕΣ 311944 ΗΠΕΙΡΟΣ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΝΕΓΡΙΝ ΔΑΒΙΔ

ΝΗΣΙΜ ΣΟΛΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

ΝΗΣΙΜ ΗΛΙΑΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιούλιος 1944 ΠΕΝΤΑΛΟΦΟΣ ΚΟΖΑΝΗΣ Αντάρτης ΙΧ Μεραρχία ΕΛΑΣ

ΟΒΑΔΙΑΣ ΝΤΙΝΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Αύγουστος 1944 ΚΙΛΚΙΣ Αντάρτης Χ Μεραρχία ΕΛΑΣ

ΠΑΡΔΟ ΜΩΥΣ ΚΑΒΑΛΑ 1944 ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΠΑΡΔΟ ΣΑΒΒΑΣ ΚΑΒΑΛΑ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΠΕΡΑΧΙΑ ΦΛΩΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΠΙΕΡΙΑ

ΠΕΣΑΧ ΔΑΒΙΔ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2341943 ΘΕΣΣΑΛΙΑ Αντιστασιακός ΕΑΜ Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς

ΠΙΠΑΝΟ ΕΡΡΙΚΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΚΙΛΚΙΣ

ΡΑΦΑΤΑΣ Γ ΘΕΣΣΑΛΙΑ

ΡΟΥΣΟ ΔΑΒΙΔ ΑΘΗΝΑ 511944 ΚΑΛΟΣΚΟΠΗ ΦΩΚΙΔΑΣ Αντάρτης Τάγμα ΕΛΑΣ Παρνασσίδας

ΡΟΥΣΟ ΙΑΚΩΒ ΑΒΡΑΑΜ ΚΑΣΤΟΡΙΑ 511944 ΠΛΑΚΑ ΗΠΕΙΡΟΥ Αντάρτης 50ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΡΟΥΣΟ ΜΙΧΑΗΛ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΣΑΔΙΚΑΡΙΟ ΙΣΡΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 1944 ΕΥΒΟΙΑ

ΣΑΚΚΗΣ ΛΕΩΝ ΙΣΡΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 2961944 ΕΛΕΥΘΕΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Αντάρτης 54ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΣΑΚΚΗΣ ΣΑΜΟΥΗΛ ΒΕΡΜΙΟ

ΣΒΩΛΗΣ ΜΠΕΧΩΡ ΙΩΑΝΝΙΝΑ Ιανουάριος 1944 ΙΩΑΝΝΙΝΑ Τροφοδότης ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς στα

Ιωάννινα

ΣΕΡΟΡ ΚΟΕΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΤΑΡΑΜΠΟΥΛΟΥΣ

ΙΩΣΗΦ ΝΗΣΙΜ ΛΑΡΙΣΑ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΤΟΡΟΝ ΕΔΜΟΝΔΟΣ ΛΑΡΙΣΑ 531943 ΑΘΗΝΑ Σπουδαστής Πολυτεχνείου μέλος του ΕΠΟΝ Σκοτώθηκε σε

διαδήλωση της ΕΠΟΝ Αθήνας

ΦΡΑΓΚΗΣ ΣΙΜΩΝ ΙΑΚΩΒ XΑΛΚΙΔΑ Ιούλιος 1944 ΣΤΕΝΗ ΕΥΒΟΙΑΣ Αντάρτης 7ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΦΡΙΖΗΣ ΑΒΡΑΑΜ-

ΜΙΝΩΣ ΧΑΛΚΙΔΑ 2451944 ΒΕΡΜΙΟ

ΧΑΙΜ ΜΩΡΙΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΛΕΠΤΟΚΑΡΥΑ ΠΙΕΡΙΑΣ

ΧΑΤΖΗΣ ΓΙΟΧΑΝΑΣ ΑΡΤΑ 271944 ΑΜΦΙΣΣΑ Ανθπολοχαγός και καπετάνιος διμοιρίας ΙΙ34 Τάγμα ΕΛΑΣ

ΧΑΣΩΝ ΣΑΒΒΑΣ ΚΑΒΑΛΑ ΒΕΡΟΙΑ

ΧΑΣΩΝ ΜΩΥΣΗΣ ΣΑΒΒΑΣ ΚΑΒΑΛΑ ΒΕΡΟΙΑ

EAM = Εθνικό Απελευθερωτικό ΜέτωποΕΛΑΣ = Ελληνικός Λαϊκός Απελευθερωτικός ΣτρατόςΕΠΟΝ = Ενιαία Πανελλαδική Οργάνωση ΝέωνΕΔΕΣ = Εθνικός Δημοκρατικός Ελληνικός Σύνδεσμος

ΕΟΕΑ = Εθνικές Ομάδες Ελλήνων ΑνταρτώνΕΤΑ = Επιμελητεία του ΑντάρτηΒΣΑ = Βρετανική Στρατιωτική ΑποστολήΕΑΣΑΔ = Εθνικός Αγροτικός Σύνδεσμος Αντικομμουνιστικής Δράσης

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 27

ΟΜΗΡΟΙ ΚΑΙ EKTEΛΕΣΜΕΝΟΙ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΓΕΡΜΑΝΟΥΣ

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΠΑΤΡΩΝΥΜΟ ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ ΤΟΠΟΣ ΘΑΝΑΤΟΥ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΑΚΡΙΣ ΛΕΩΝ 1944 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΕΣ-ΕΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ Καθηγητής πέθανε από τα βασανιστήρια των δεσμοφυλάκωνΑΛΒΟ ΙΣΑΑΚ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2431943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Καραγωγέας 30 ετών ΑΛΓΟΥΣΣΗΣ ΣΑΛΒΑΤΩΡ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΑΜΠΡΑΒΑΝΕΛ ΑΑΡΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2241943 ΦΥΛΑΚΕΣ ΕΠΤΑΠΥΡΓΙΟΥ (ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ) Παλαιοπώλης 35 ετώνΑΣΚΕΝΑΖΗ ΕΛΙΑΟΥ ΚΕΡΚΥΡΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών Αμερικανός υπήκοοςΑΣΣΕΟ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 211943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 21 ετώνΑΣΣΕΟ ΖΑΧΑΡΙΑΣ ΡΑΦΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 2641944 ΒΟΛΟΣ 24 ετώνΑΣΣΕΟ ΙΑΚΩΒΟΣ ΒΟΛΟΣ 2841944 ΒΟΛΟΣ Βασανίστηκε μέχρι θανάτου από άντρες του δοσιλογικού ΕΑΣΑΔ

ΑΤΑΣ ΙΝΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 541943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε προσπαθώντας να διαφύγει από το γκέττο του Βαρώνου Χιρς

ΒΕΑΛΗΣ ΜΙΧΑΗΛ ΙΩΑΝΝΙΝΑ Φεβρουάριος 1944 ΙΩΑΝΝΙΝΑ Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς ΓΕΟΥΝΤΑ ΙΣΡΑΕΛ ΚΕΡΚΥΡΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΓΚΑΝΗ ΓΙΟΥΛΙΑ ΚΕΡΚΥΡΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΓΚΑΤΤΕΝΙΟ ΔΑΒΙΔ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Μάιος 1944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Φοιτητής γεωπονικής ΔΑΣΚΑΛΑΚΗΣ ΡΑΦΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 2431944 ΚΙΣΣΟΣ ΒΟΛΟΥ Εκτελέστηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση στο Πήλιο 80 ετώνΕΖΡΑΤΗΣ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 211943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΕΡΡΕΡΑ ΜΩΡΙΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 541943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε προσπαθώντας να διαφύγει από το γκέττο του

Βαρώνου Χιρς ΕΣΦΟΡΜΕΣ ΓΑΒΡΙΗΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1631943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ZAKINOΥ ΕΥΤΥΧΙΑ ΑΡΤΑ 1681943 ΚΟΜΜΕΝΟ ΑΡΤΑΣ Σκοτώθηκαν στο ολοκαύτωμα του χωριού 37 ετώνΖΑΚΙΝΟΥ ΚΑΙΤΗ ΑΡΤΑ 1681943 ΚΟΜΜΕΝΟ ΑΡΤΑΣ Σκοτώθηκαν στο ολοκαύτωμα του χωριού 5 ετώνΖΑΚΙΝΟΣ ΙΕΡΕΜΙΑΣ ΑΡΤΑ 1681943 ΚΟΜΜΕΝΟ ΑΡΤΑΣ Σκοτώθηκαν στο ολοκαύτωμα του χωριού 42 ετώνIΛΟΥΖ ΝΤΙ ΛΑΖΑΡ ΒΕΡΟΙΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΙΣΡΑΗΛ ΑΒΡΑΑΜ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 151944 ΣΚΟΠΕΥΤΗΡΙΟ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ Υποδηματοποιός ΙΣΡΑΕΛ ΡΙΚΕΤΑ ΚΕΡΚΥΡΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΚΑΚΟΥΦ ΙΑΚΩΒΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1631943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ KΑΡΑΣΣΟ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 30121942 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε σε αντίποινα για επίθεση στη γέφυρα της Αξιούπολης

ΚΑΡΑΣΣΟ ΜΩΫΣΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 151944 ΣΚΟΠΕΥΤΗΡΙΟ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ Μέλος του ΚΚΕ εξόριστος από τη Μεταξική Δικτατορία ΚΟΕΝ ΣΑΜΟΥΕΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΚΟΕΝ ΙΑΚΩΒΟΣ ΒΟΛΟΣ 241944 ΛΑΡΙΣΑ ΚΟΕΝ ΙΣΑΑΚ ΣΙΜΣΟΝ ΒΟΛΟΣ 2641944 ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΑ ΒΟΛΟΥ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση 42 ετώνΚΟΕΝ ΡΕΤΖΙΝΑ ΣΙΜΣΟΝ ΒΟΛΟΣ 2641944 ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΑ ΒΟΛΟΥ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση 70 ετώνΚΟΕΝ ΧΑΙΜ ΒΑΛΑΣΗ ΒΟΛΟΣ 241944 ΠΗΛΙΟ Εκτελέστηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση 25 ετώνΚΟΥΕΝΚΑ ΤΟΡΙ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 541943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε προσπαθώντας να διαφύγει από το γκέττο του

Βαρώνου Χιρς ΛΕΒΗΣ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΓΕΟΥΔΑ ΒΟΛΟΣ 361942 ΗΡΑΚΛΕΙΟ ΚΡΗΤΗΣ Εμπορικός αντιπρόσωπος εκτελέστηκε με άλλους 11 πολίτες του

Ηρακλείου 49 ετώνΛΕΒΗΣ ΧΑΪΜ ΙΩΑΝΝΙΝΑ 7121943 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΕΣ-ΕΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ Έφεδρος ανθυπολοχαγός εκτελέστηκε από το Γερμανό

στρατοπεδάρχη Πάουλ Ραντόμσκι ΛΙΜΠΟΒΙΤΣ ΜΩΫΣΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 211943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΛΕΒΗ ΣΥΜΕΩΝ ΜΩΥΣΗΣ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ ΜΑΓΡΙΖΟΣ ΙΑΚΩΒΟΣ ΜΩΥΣΗΣ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ ΜΑΪΣΣΗΣ ΣΙΜΑΝΤΩΒ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΜΑΤΑΘΙΑ ΝΙΝΑ ΣΑΜΟΥΗΛ ΒΟΛΟΣ 1281942 ΛΑΡΙΣΑ 20 ετώνΜΑΤΑΘΙΑΣ ΑΣΣΕΡ ΣΑΜΟΥΗΛ ΒΟΛΟΣ 21121942 ΛΑΡΙΣΑ 26 ετώνΜΕΓΙΡ ΙΩΣΗΦ ΑΘΗΝΑ 821944 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΕΣ-ΕΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ Πέθανε από τις κακουχίες ΜΟΣΧΟΒΙΤΣ ΜΕΝΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 431944 ΣΤΡΟΠΩΝΕΣ ΕΥΒΟΙΑΣ Βασανίστηκε και εκτελέστηκε από τα Τάγματα Ασφαλείας 18 ετώνΜΟΥΣΑΝ ΠΕΣΑΧ ΔΑΒΙΔ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 24111943 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΠΑΥΛΟΥ ΜΕΛΑ (ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ) ΜΟΥΣΤΑΚΗ ΣΙΜΧΑ ΙΩΑΝΝΙΝΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΜΠΑΡΤΖΙΛΑΪ ΙΣΑΑΚ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2631943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Τυπογράφος εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΜΠΕΝΒΕΝΙΣΤΕ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 541943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε προσπαθώντας να διαφύγει από το γκέττο του

Βαρώνου Χιρς ΜΠΕΡΑΧΑ ΑΑΡΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 151944 ΣΚΟΠΕΥΤΗΡΙΟ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ Μέλος του ΚΚΕ εξόριστος από τη Μεταξική Δικτατορία MΠΟΥΡΛΑ ΕΣΤΕΡ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Απρίλιος 1944 ΒΕΡΜΙΟ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΜΠΟΥΡΛΑ ΦΛΩΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Απρίλιος 1944 ΒΕΡΜΙΟ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΜΩΫΣΗ ΦΑΛΚΟΝΑ ΙΩΣΗΦ ΒΟΛΟΣ 1561944 ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΑ ΒΟΛΟΥ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΜΩΫΣΗΣ ΙΩΣΗΦ ΒΟΛΟΣ 1561944 ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΑ ΒΟΛΟΥ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση 70 ετώνΝΕΓΡΙΝ ΗΛΙΑΣ ΓΕΟΥΔΑ ΒΟΛΟΣ 2731944 ΠΤΕΛΕΟΣ ΒΟΛΟΥ 35 ετώνΟΒΑΔΙΑΣ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΙΩΣΗΦ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΟΒΑΔΙΑΣ ΙΣΑΑΚ ΙΩΣΗΦ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΠΕΡΑΧΙΑ ΑΝΡΥ 151944 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΕΣ-ΕΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ ΡΟΥΣΟ ΣΟΛΟΜΩΝ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΣΑΡΦΑΤΗ ΙΑΚΩΒΟΣ ΚΡΗΤΗ Δεκέμβριος 1941 Γιατρός αιχμάλωτος μετά τη Μάχη της Κρήτης πέθανε από

κακουχίες ΣΑΝΤΙΚΑΡΙΟΣ ΙΣΡΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 2841944 ΒΟΛΟΣ Oπωροπώλης 32 ετώνΣΑΣΣΩΝ ΔΑΒΙΔ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΣΕΔΑΚΑΣ ΜΩΫΣΗΣ ΡΑΦΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 1951944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 50 ετώνΣΙΝΤΟ ΚΑΛΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2831942 ΑΙ-ΣΤΡΑΤΗΣ Πέθανε ως εξόριστος 28 ετώνΣΟΝΙΝΟ ΜΠΕΝΗΣ ΛΑΡΙΣΑ 831944 ΑΣΜΑΚΙ (ΑΝΤΙΑΕΡΟΠΟΡΙΚΟ) ΛΑΡΙΣΑΣ 17 ετώνΣΟΝΙΝΟ ΗΛΙΑΣ ΛΑΡΙΣΑ 831944 ΑΣΜΑΚΙ (ΑΝΤΙΑΕΡΟΠΟΡΙΚΟ) ΛΑΡΙΣΑΣ 23 ετώνΣΤΡΟΥΜΣΑ ΜΩΡΙΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Φοιτητής Φιλοσοφικής ΤΟΡΕΖ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΛΑΡΙΣΑ 831944 ΑΣΜΑΚΙ (ΑΝΤΙΑΕΡΟΠΟΡΙΚΟ) ΛΑΡΙΣΑΣ 29 ετώνΤΕΒΕΤ ΣΑΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 841943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΦΑΡΑΤΖΗ ΛΕΟ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΦΕΛΟΥΣ ΜΑΡΚΟΣ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΦΕΡΕΤΖΙ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΦΕΡΕΤΖΙ ΜΩΥΣΗΣ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΦΕΡΕΤΖΙ ΣΑΔΩΝ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΦΙΛΟΣΩΦ ΕΖΡΑΣ ΗΛΙΑΣ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΦΙΛΟΣΩΦ ΡΑΦΑΗΛ ΗΛΙΑΣ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΦΙΛΟΣΩΦ ΙΣΑΑΚ ΑΒΡΑΑΜ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΦΡΑΝΚΟ ΡΕΒΕΚΑ ΚΑΣΤΟΡΙΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΧΑΝΟ ΙΑΚΩΒ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 211943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 20 ετών

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΕυΧΑΡΙΣΤΙΕΣ

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 28

Αγγελούλης Αντώνης (Βρατσάνος) Βροντάει ο Όλυμπος Το Μηχανικό του Ολύμπου Σύγχρονο Βιβλίο Αθήνα 1964

Αμπατζοπούλου Φραγκίσκη Το Ολοκαύτωμα στις Μαρτυρίες των Ελλήνων Εβραίων Παρατηρητής Θεσσαλονίκη 1993

Η λογοτεχνία ως μαρτυρία Έλληνες πεζογράφοι για τη Γενοκτονία των Εβραίων Παρατηρητής Θεσσαλονίκη 1995

Ανταίος Πέτρος Χίλια σκοτωμένα παιδιά της ΕΠΟΝ Εκδόσεις ΕΠΟΝ Αθήνα 1986

Βαρών-Βασάρ Οντέτ Η Ενηλικίωση μιας Γενιάς Νέοι και νέες στην Κατοχή και στην Αντίσταση Εστία Αθήνα 2009

Βενέτσια Σλομο Sonderkommando Μέσα από την κόλαση των θαλάμων αερίων Πατάκης Αθήνα 2007

Γιακοέλ Γιομτώβ Απομνημονεύματα 1941-1943 Ίδρυμα ΕΤΣ - ΑΧΑΪΜ Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης Παρατηρητής Θεσσαλονίκη 1993

Γιαννακόπουλος Γ Χρήστος Και διηγώντας τα μην κλαις Αναμνήσεις ενός ανθυπολοχαγού του ΕΛΑΣ Επικαιρότητα Αθήνα 1994

Γκατένιο ndash Όσμο Νάτα Από την Κέρκυρα στο Μπίρκεναου και την Ιερουσαλήμ Η ιστορία μιας Κερκυραίας Εβραίας Γαβριηλίδης Αθήνα 2005

Γρηγοριάδης Ν Φοίβος Το Αντάρτικο ΕΛΑΣ-ΕΔΕΣ-ΕΚΚΑ 542 Καμαρινόπουλος Αθήνα 1964

Δημητρίου Ν Δημήτριος (Νικηφόρος) Αντάρτης στα βουνά της Ρούμελης Χρονικό 1940-44 3 τόμοι Αθήνα 1965

Δημητρίου Ν Δημήτριος laquoH συμμετοχή των Εβραίων στην Εθνική Αντίστασηraquo Χρονικά τχ 104 (Ιανουάριος-Φεβρουάριος 1989) σ 3-6

Έπεσαν για τη ζωή Ήρωες-μάρτυρες λαϊκών απελευθερωτικών αγώνων Έκδοση της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ 7 Τόμοι Αθήνα 1997-2007

Ιστορία της Αντίστασης 1940-45 6 τόμοι Αυλός Αθήνα 1979

Ιωαννίδης Ιωάννης Οι Εβραίοι εις την Αντίστασιν ΧΕΟ Ιωάννινα 1948

Καραθάνος Δ laquoΗ Μάχη του Καράλακκα και οι διαστρεβλωτές τηςraquo Ριζοσπάστης 12 81978

Κείμενα Εθνικής Αντίστασης 2 τόμοι Σύγχρονη Εποχή Αθήνα 1981

Μαζάουερ Μάρκ Στην Ελλάδα του Χίτλερ Η εμπειρία της Κατοχής Αλεξάνδρεια Αθήνα 1994

Μητσόπουλος Θανάσης Το 30ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ Οδυσσέας Αθήνα 1987

Μπενβενίστε Ρίκα (επιμ) Οι Εβραίοι της Ελλάδας στην Κατοχή Εταιρεία Μελέτης Ελληνικού Εβραϊσμού Εκδόσεις Βάνιας Θεσσαλονίκη 1998

Μπουρλάς Μιχαήλ Μωυσής Έλληνας Εβραίος και αριστερός Νησίδες 2000

Steven Bowman Η Αντίσταση των Εβραίων στην Κατοχική Ελλάδα (μτφ Ισαάκ Μπενμαγιόρ) Έκδοση Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβουλίου Αθήνα 2013

Μπουρλίδης Τάκης ΕΛΑΣ Το 16ο Σύνταγμα Βερμίου Κώδικας Θεσσαλονίκη 2004

Νάχμαν Ευτυχία Γιάννενα Ταξίδι στο Παρελθόν Τάλως Αθήνα 1996

Νατζαρή Μαρσέλ Χρονικό 41 ndash 45 Ίδρυμα ΕΤΣ - ΑΧΑΪΜ Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης Παρατηρητής Θεσσαλονίκη1991

Pierron Bernard Εβραίοι και Χριστιανοί στη νεότερη Ελλάδα Πόλις Αθήνα 2004

Ρέντης Γρηγόρης Το 54 Σύνταγμα του ΕΛΑΣ Αθήνα 1984

Σάντας Λάκης laquoΗ κατάληψη γερμανικού εκοπλισμένου καϊκιού κι ο Μακαμπήςraquo Χρονικά τχ (Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2009) σ 27-28

Το Εβραϊκό Μουσείο Ελλάδος θα ήθελε να ευχαριστήσει θερμά τους παρακάτω φορείς και ιδρύματα για την ευγενική παραχώρηση αρχειακού φωτογραφικού και οπτικοακουστικού υλικού- Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας (ΑΣΚΙ)- Βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων- Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο (ΕΛΙΑ)- Ιστορικό και Διπλωματικό Αρχείο του Υπουργείου Εξωτερικών- Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο Ελλάδας (ΚΙΣΕ)- Πολεμικό Μουσείο- Τμήμα Ιστορίας της ΚΕ του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας (ΚΚΕ)- United States Holocaust Memorial Museum (USHMM)- USC Shoah Foundation- Yad Vashem The Holocaust Martyrsrsquo and Heroesrsquo Remembrance Authority

Επίσης για την ευγενική παραχώρηση αυθεντικών αντικειμένων και οπλισμού της Εθνικής Αντίστασης- Το Πολεμικό Μουσείο- Την οικογένεια Αλβέρτου Μπενρουμπή- Την οικογένεια Δαβίδ Ασέρ- Την οικογένεια Σίμου Βαλενστάιν

Σεβίλια Ερρίκος Αθήνα - Άουσβιτς Εστία Αθήνα 1983

Σιμπή Ιακώβ amp Λάμψα Καρίνα Η Διάσωση Η σιωπή του κόσμου η αντίσταση στα γκέτο και τα στρατόπεδα οι Έλληνες Εβραίοι στα χρόνια της Κατοχής Αθήνα Εκδόσεις Καπόν 2012

Το Χρονικό του Αγώνα Στrsquo Άρματα Στrsquo Άρματα Ιστορία της Εθνικής Αντίστασης Γιαννίκος Αθήνα 1964

Τσιλιγιάννης Κωνσταντίνος Η Εβραϊκή Κοινότητα της Άρτας Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο της Ελλάδος 2004

Φλάισερ Χάγκεν Στέμμα και Σβάστικα Η Ελλάδα της Κατοχής και της Αντίστασης 1941-1944 τομ Β΄ Εκδόσεις Παπαζήση Αθήνα 1995

Flemming Katherine Ιστορία των Ελλήνων Εβραίων Οδυσσέας Αθήνα 2009

Φρεζής Ραφαήλ Η Ισραηλιτική Κοινότητα Βόλου Βόλος 2003

Arad Yitzhak Arad Gutman Yisrael Margaliot Avraham (επιμ) Documents on the Holocaust Yad Vashem Ιερουσαλήμ 1981

Bowman Steven Jewish Resistance in Wartime Greece Vallentine Mitchell Λονδίνο 2006

---------------------- laquoJoseph Matsas and the Greek Resistanceraquo Journal of the Hel-lenic Diaspora 17 (1991) σ 49-68

Camhi ndash Fromer Rebecca The Holocaust Odyssey of Daniel Bennahmias Sonderkommando The University of Alabama Press Tuscaloosa Αλαμπάμα 1993

Cohen Monique Lise Dugour Jean-Louis (επιμ) Les Juifs dans la Reacutesistance Eacuteditions Tireacutesisas 2001

Collin Claude Carmagnole et Liberteacute Les eacutetrangers dans la Reacutesistance en Rhocircne-Alpes Presses Universitaires de Grenoble 2000

Duffy Peter The Bielski Brothers Harper Collins Νέα Υόρκη 2003

Edelman Marek The Ghetto Fights Warsaw 1941-43 Bookmarks Publications Λονδίνο 1990

Feldman Yael Bowman Steven laquoLove and War on Mount Olympusraquo Thetis 4 (1997) σ 253-256

Friedler Eric Siebert Barbara Kilian Andreas (επιμ) Zeugen aus der Todeszone Das juumldische Sonderkommando in Auschwitz Deutscher Taschenbuch Verlag 2005

Jews in Yugoslavia Muzejski proctor Jezuitski trg 4 Ζάγκρεμπ 1989

Krakowski Shmuel The War of the DoomedJewish Armed Resistance in Poland 1942-1944 Holmes and Meler Νέα Υόρκη Λονδίνο 1984

Kurzman Dan The Bravest Battle The 28 Days of the Warsaw Ghetto Uprising DaCapo Press Νέα Υόρκη 1976

Matsas Joseph laquoThe Participation of the Greek Jews in the National Resist-anceraquo Journal of the Hellenic Diaspora 17 (1991) σ 55-68

Matsas Michael The Illusion of Safety The story of the Greek Jews During the Second World War Pella Publishing Company Νέα Υόρκη 1997

Novitch Miriam Resistenza Spirituale Spiritual Resistance 1940-1945 Μιλάνο 1979

Rayski Benoicirct LrsquoAffiche rouge 21 feacutevrier 1944 ndash Ils nrsquoeacutetaient que des enfantsLe Feacutelin Ντιζόν 2004

Resistance during the Holocaust United States Holocaust Memorial Museum Ουάσινγκτων χχ

Resistance Spiritual Resistance Revolt Partisans and the Uprising in the Death Camps Yad Vashem 2004

Η έκθεση δεν θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί χωρίς τις συνεντεύξεις που παραχωρήθηκαν από Έλληνες Εβραίους βετεράνους της Εθνικής Αντίστασης στους οποίους θα ανήκει για πάντα η διπλή μας ευγνωμοσύνη Βιτάλ Αελιών Δανέλος Αλχανάτης Αλβέρτος Βαλενστάιν Σάρα Γεσουά-Φόρτη Μωύς Γιουσουρούμ Λουί Κοέν Σαμουήλ Κοέν Ηλίας Κονές Ιάκωβος Κούμερης Σαλβατώρ Μπακόλας Ιάκωβος Μπαλέστρα Ντόρα Μπουρλά-Χανταλί Δαβίδ Μπρούδο Εσδράς Μωυσής Ιωσήφ Νισσήμ Έλλη Σακκή-Δεκάστρο Ζακίνος Ρούσο Μηνάς Σαμπετάι Αβραάμ Σβώλης Αλλέγρα Φελούς-Σκύφτη Ραφαήλ Φρεζής

Ιδιαίτερες ευχαριστίες ανήκουν στον κο Μίμη Χριστοφιλάκη για την προσφορά σπάνιων εντύπων προκηρύξεων και εφημερίδων από την προσωπική του συλλογή στους κυρίους Μαρσέλ Γιοέλ Ντάνη Εμμανουήλ Τζων Καλέφ-Εζρά Ιάκωβο Σιμπή Μάριο Σούση Σάμμη Τουρόν καθώς και στις κκ Ζουλί Αελιών Ντέλια Αλχανάτη Αλίκη και Νέλλη Αρούχ Ματθίλδη Εσκινατζή ndash Καλεφ-Εζρά Μιμίκα Βαλενστάιν Οντέτ Βαρών-Βασάρ Βρησιήδα Κοέν Παυλίνα Κοέν-Ματαθία Ρούλα και Λουίζα Κονέ Σέλλη Κούνιο-Κοέν Αλλέγρα Μάτσα Ρίκα Μπενβενίστε Ελένη Μπεζέ Νίνα Μπενρουμπή και Ίντα Ναχμία για τη συμβολή τους και για την ευγενική παραχώρηση πολύτιμων οικογενειακών φωτογραφιών εγγράφων και αντικειμένων

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 10

Περισσότεροι από 100 Λαρισαί-οι Βολιώτες Τρικαλινοί και Καρδι-τσιώτες δραστηριοποιήθηκαν στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα Η Λουίζα Νεγρίν συνελήφθη και φυ-λακίστηκε από τους Ιταλούς σε συλ-λαλητήριο στη Λάρισα τον Μάρτιο του 1943 Η Αλλέγρα Φελούς-Κα-πέτα από τα Τρίκαλα στέλεχος του ΚΚΕ από τον Μεσοπόλεμο αναδεί-χθηκε από το 1942 σε καθοδηγή-τρια του ΕΑΜ στη Δυτική Θεσσα-λία Ο Δαβίδ Λεβής από το Βόλο μέλος της Νομαρχιακής επιτροπής Λάρισας του ΕΑΜ αναμίχθηκε σε θέματα αυτοδιοίκησης στις ελεύ-θερες περιοχές ενώ η διάσωση της κοινότητας Βόλου υπήρξε και δικό του έργο Ο τραπεζικός Ελιέζερ (Λάζαρος) Αζαρία από τη Βέροια έγινε υπεύθυνος της laquoΕπιμελητείας του Αντάρτη (ΕΤΑ)raquo Θεσσαλίας και μέλος της Πολιτικής Επιτροπής Εθνικής Απελευθέρωσης (ΠΕΕΑ) της laquoΚυβέρνησης του Βουνούraquo που σχημάτισε το ΕΑΜ τον Μάρτιο του 1944

Μετά την κατάρρευση των Ιτα-λών πολλοί από τους φυγάδες των πόλεων πλαισίωσαν την ΕΠΟΝ και την Ι Μεραρχία Θεσσαλίας του ΕΛΑΣ Από τα Τρίκαλα οι Αλβέρ-τος και Βενιαμίν Νεγρίν ο Σόλων Λεβή ο Ηλίας και η Λουίζα Φε-λούς Από τη Λάρισα ο ανθυπολο-χαγός Σαμουήλ Εσκινατζής που αναδείχθηκε σε διοικητή λόχου ο Εσδράς Μωυσής κορυφαίο στέλε-χος της ΕΠΟΝ Μαγνησίας ο Ραφα-ήλ Φιλοσώφ κι ο Ιακώβ Φελούς Μαζί με τους Λαρισαίους Ισαάκ και Αλβέρτο Λαζάρ στο 5ο Σύνταγμα Τρικάλων διακρίθηκαν τα αδέλφια Μορδοχάι και Αλβέρτος Σάλεμ από την Θεσσαλονίκη Ατρόμητος στις μάχες ο Βενιαμίν Νεγρίν (laquoΒάιοςraquo) του 138 Συντάγματος τραυματί-στηκε βαριά σε μια νυχτερινή επίθε-ση στο Παλιομονάστηρο Τρικάλων (13 Απριλίου 1944) Πέθανε το 1945 από τα τραύματά του Πρώτος νε-κρός ήταν ο Ιακώβ Μπεράχα από τα Τρίκαλα που σκοτώθηκε στις 7 Νοεμβρίου 1943 στη Μάχη της Με-σοχώρας

ΙV ΑΝΤΑΡΤΟμΑΝΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑ

Η δεύτερη σελίδα της εφημερίδας του ΕΑΜ Βόλου laquoΛαοκράτηςraquo (3 Οκτωβρίου 1943) με την έκκληση για ενεργό υποστήριξη των διωκόμενων Εβραίων (Αρχείο ΚΚΕ)

Βολιώτες Εβραίοι στο 54ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ 1 Αλβέρτος Αμών και Πέπος Κοέν 2 Ηλίας Κονές 3 Λέων Σακκής 4 Έλλη Σακκή (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ) Στη φωτογραφία (5) ο Λάζαρος (Ελιέζερ) Αζαρία από την Βέροια υπεύθυνος της Επιμελητείας του Αντάρτη (ΕΤΑ) για όλη την Θεσσαλία (Φωτ Αρχείο ΔΗΚΙ)

Ο έφεδρος ανθυπολοχαγός Σαμουήλ Εσκινατζής του Μωυσή από τη Λάρισα με την αρραβωνιαστικιά του Στέλλα Σαμουήλ-Μεδίνο στην Θεσσαλονίκη 17 Ιανουαρίου 1943 Ο Σαμουήλ υπηρέτησε ως διοικητής λόχου στο 54ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ και σκοτώθηκε τον Ιανουάριο του 1945 (Προσωπική συλλογή Ματθίλδης Εσκινατζή)

Δεκάδες Βολιώτες εντάχθηκαν στο 54ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ που ανέπτυξε πολεμική δράση κατά των Γερμανών στην ανατολική Θεσσα-λία Ηλίας Κονές Αλβέρτος Αμών Πέπος Σακκής Ζακίνος Μιζάν Χαίμ Μιζραχής Ζαχαρίας Τορόν τα αδέλφια Σαλβατώρ Άννα Ρα-χήλ Ροζίτα και Χαίμ Κοέν Ραφα-ήλ Φρεζής Αβραάμ Οβαδίας Μωυ-σής Μόρδος Μανώλης Φαραντζής Μωϋσής Ιεσουλάς Ζάχος Λεβής Ηλίας Καπέτας και άλλοι Ως νοσο-κόμες του Συντάγματος διακρίθη-καν η Άννα Κοέν και η Έλλη Σακ-κή Στους ήρωες ανήκαν ο Σάββας Ιακώβου (52ο Σύνταγμα) που σκο-τώθηκε στις 17 Απριλίου 1944 στη Ρεντίνα Αγράφων και ο 18χρονος Λέων Σακκής του ΙΙΙ54 Τάγματος που έπεσε στη νυχτερινή Μάχη του Καραλάρ (Ελευθέριο) Λάρισας στις 29 Ιουνίου 1944 Στη Θεσσαλία πε-ρισσότερο από κάθε άλλη περιοχή οι τύχες των Εβραίων ζυμώθηκαν με τους ηρωισμούς της Αντίστασης Μια εμπειρία που ακύρωσε γι αυ-τούς τη φρίκη του Ολοκαυτώματος

1 2 3 4 5

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 11

Στη Στερεά χτυπούσε η καρδιά της laquoΕλεύθερης Ελλάδαςraquo Εκεί βρι-σκόταν το Στρατηγείο του ΕΛΑΣ πέντε συντάγματα ανταρτών και ένα τεράστιο οργανωτικό δίκτυο Σε διάστημα 15 μηνών οι Γερμανοί εξαπέλυσαν είκοσι εκκαθαριστικές επιχειρήσεις με μονάδες ειδικές στον ανταρτοπόλεμο (Ορεινοί Κυνηγοί Βάφφεν Ες-Ες Μεραρχία Μπράντε-μπουργκ) Η περιοχή από την Πάρ-νηθα ως το Καρπενήσι σημαδεύτηκε από αναρίθμητες μάχες σφαγές αμά-χων και καταστροφές χωριών

Στα τοπικά τμήματα του ΕΛΑΣ καταγράφεται μεγάλη συγκέντρω-ση Εβραίων κυρίως φυγάδες από την Αθήνα που προωθούνταν στην ανταρτοκρατούμενη περιοχή Η αντιπροσώπευση ήταν και ποι-οτική Σε επιτελικές θέσεις στην V Ταξιαρχία και την ΧΙΙΙ Μεραρχία του ΕΛΑΣ βρέθηκαν αντίστοιχα οι Θεσσαλονικείς Ίντο Σίμσι (laquoΜακα-μπήςraquo) και Αλβέρτος Μπενρουμπή οποίος ονομάστηκε ανθυπίατρος Ο Λουί Κοέν (laquoΚρόνοςraquo) από την Ξάνθη και ο Δαβίδ Μπρούδο από την Θεσσαλονίκη έκαναν θαύματα ως υπεύθυνοι της Επιμελητείας του Τάγματος Παρνασσίδας Οι Μα-νώλης Αρούχ και Αλβέρτος Κοέν (laquoΒλαδίμηροςraquo) έγιναν πασίγνωστοι ως γιατροί αντάρτικων ταγμάτων στην Φωκίδα laquoΟ Βλαδίμηρος όλη την ώρα στο πόδι γελαστός Έχανε το γέλιο του μόνο όταν είχε να κά-μει με δύσκολες περιπτώσεις τότε αφοσιωνόταν ολόκληρος να σώσει τον τραυματίαraquo (Δημήτρης Δημητρί-ου-Νικηφόρος)

Στους διακριθέντες ήταν οι Σαλ-βατώρ Μπακόλας (laquoΣωτήρηςraquo) Γιομτώβ Μοσέ και Ραφαήλ Μάλτης από τα Γιάννενα ο Μασλάχ Κοέν

ο Σίμος Βαλενστάιν από την ΕΠΟΝ Αθήνας ο Αθηναίος Ιάκωβος Γιου-σουρούμ και ο Θεσσαλονικιός Τζι-άκο Καράσσο στο 36 Σύνταγμα και ο 16χρονος αδελφός του Λουί Κοέν Γιτσχάκ (laquoΚρονάκοςraquo) Ο έφεδρος ανθυπολοχαγός Γιοχανάς Χατζής (laquoΣκουφάςraquo) από την Άρτα με τους Λεών Μείρ Μωσέ Κοέν (laquoΑνδρού-τσοςraquo) Άρη Καζέ (laquoΚολοκοτρώ-νηraquo) Βίκτωρ Μπατή Σλόμο Μα-τσίλ και έναν πολυβολητή ονόματι Καπόν πολεμούσαν στο ΙΙ Τάγμα του 34ου Συντάγματος Σχεδόν όλοι τραυματίστηκαν σε μάχες ενώ ο laquoΣκουφάςraquo έπεσε στη μεγάλη Μάχη της Άμφισσας (2 Ιουλίου 1944) ως διοικητής διμοιρίας Την υπέρτατη θυσία προσέφεραν ακόμα τρεις Ισ-ραηλίτες Ο Ροβέρτος Μητράνι (laquoΙπ-ποκράτηςraquo) φοιτητής ιατρικής από τις Σέρρες με τους Δαβίδ Κοέν από την Πρέβεζα και Δαβίδ Ρούσο από την Αθήνα σκοτώθηκαν μαζί με 29 ακόμα αντάρτες του Τάγματος Παρ-νασσίδας σε γερμανική ενέδρα στην Αγία Τριάδα Καλοσκοπής Φωκίδας

(5 Ιανουαρίου 1944) Τα οστά τους βρίσκονται σήμερα θαμμένα στο ίδιο σημείο ανακατεμένα με αυτά των χριστιανών συμπολεμιστών τους σαν υπόμνηση ενός ηρωικού και πανανθρώπινου ιδανικού

V ΕΒΡΑΙΟΙ πΟΛΕμΙΣΤΕΣ ΣΤΗ ΡΟυμΕΛΗ

Στοιχείο πολυβόλου του ΙΙ34 Τάγματος του ΕΛΑΣ σε βολή κάπου στη Φωκίδα Σκοπευτής ο Ραφαήλ Μάλτης από τα Ιωάννινα αριστερά ο Γιομτώβ Μωσέ (laquoΜαλαγιάςraquo) από τα Ιωάννινα και δεξιά ο Αλβέρτος Κοέν από την Αθήνα (Φωτ Αρχείο USHMM)

Ο Λουί Κοέν από την Ξάνθη με την χαρακτηριστική αντάρτικη γενειάδα υπεύθυνος Επιμελητείας στο Τάγμα Παρνασσίδας του ΕΛΑΣ Ασπρόπυργος Νοέμβριος 1944 (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ)

Ο εικοσάχρονος Ιάκωβος Γιουσουρούμ από την Αθήνα αντάρτης στο Ι Τάγμα του 36ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ)

Ο Ίντο Σίμσι (laquoΜακαμπήςraquo) από την Θεσσαλονίκη ως επιτελής της V Ταξιαρχίας του ΕΛΑΣ στο Λιδωρίκι Φωκίδας (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ)

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 12

Στην Ήπειρο η των γερμανι-κών μονάδων η δυσκολία του εδά-φους και η συνοχή των κοινοτήτων είχαν σαν αποτέλεσμα ελάχιστοι Γιαννιώτες και Αρτινοί να βρεθούν έξω από τον κλοιό που άρχισε να σχηματίζεται από τον Σεπτέμβριο του 1943 Από το 1942 στον τοπικό παράνομο Τύπο του ΕΑΜ συνέβα-λε τα μέγιστα ο τυπογράφος Αβραάμ Καλέφ-Εζρά Οι laquoαπείθαρχοιraquo νεα-ροί Σαμουήλ Κοέν και Σιών Μπα-κόλας πήραν την τολμηρή απόφαση να εγκαταλείψουν τα Ιωάννινα και έγιναν οι πρώτοι Εβραίοι αντάρ-τες (Οκτώβριος 1943) στην περιοχή Πωγωνίου Πέντε μήνες μετά τους ακολούθησαν οι εννιά δραπέτες του στρατοπέδου της Λάρισας Μωυσής Μιγιονής (Κατσαμπάς) Αβραάμ (Έμπης) Σβώλης Γεσουά Μάτσας Μιχάλης Βαλαής Μιχάλης Κοέν Ιακώβ Γκερσόν Χαΐμ Μάτσας Ελιασάφ Μάτσας και Σολομών Μάτσας Όλοι υπηρέτησαν στα συ-ντάγματα 15 85 και 340 του ΕΛΑΣ

από τα Ζαγοροχώρια έως την Άρτα Στην περιοχή των Ζαγορίων βρέθη-κε κι ο 20χρονος Ιάκωβος Μπαλέ-στρας ίσως ο μοναδικός Κερκυραί-ος που πέρασε στην Ήπειρο για να πολεμήσει τους Γερμανούς

Στον Εθνικό Δημοκρατικό Ελλη-νικό Σύνδεσμο (ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ) του Ναπολέοντα Ζέρβα οργανώθηκαν δύο γιατροί ο στρατιωτικός γιατρός Ερρίκος Λεβή που από τα κατεχό-μενα Γιάννενα έστελνε πληροφορίες στους αντάρτες μέχρι τον Μάρτιο του 1944 που εκοπίστηκε με την υπόλοιπη κοινότητα και ο Μιχαήλ Νεγρίν ο οποίος κατάφερε να βγει στο βουνό και μάλιστα περιέθαλψε Γερμανούς τραυματίες στη Μάχη της Μενίνας (17 Αυγούστου 1944)

Η κοινότητα Άρτας είχε επίσης φωτεινές εξαιρέσεις Σε όσους πή-ραν την απόφαση για το βουνό ήταν και ο γιατρός Λάζαρος Ελιέζερ με τους Ηλία και Ισαάκ Ελιέζερ που στα τέλη του 1943 ενώθηκαν με τους

Eαμίτες στη Χώσεψη Ο Ελιέζερ προσέφερε ιατρικές υπηρεσίες ενώ σε μάχες με τον ΕΛΑΣ πήραν μέρος και οι Τζάνι Μιζάν Σαμουήλ Σού-σης και Βιδάλ Μεγίρ Ιωσήφ Βιτάλ Τσαντίκος Σαδίκ και ο Σάββας Ίσ-σης που μεταπολεμικά εκτελέστηκε ως laquoκομμουνιστήςraquo Στην οργάνωση του ΕΔΕΣ στην πόλη της Άρτας δραστηριοποιήθηκε ο 16χρονος Εμίλ Σαμπάς που ένα βράδυ έσκισε

μόνος του όλες τις γερμανικές προ-κηρύξεις μέχρι το γερμανικό στρα-τιωτικό διοικητήριο εκπλήσσοντας τους χριστιανούς φίλους του Άλ-λοι Εδεσίτες ήταν ο Δαβίδ Ναχμίας που ανήκε στην προσωπική φρου-ρά του Ζέρβα και οι Δαβίδ Χατζής και Ιερεμίας Δανιήλ που έδρασαν στα Τζουμέρκα με την ομάδα του οπλαρχηγού Σπύρου Κολονίκη (Κα-ραμπίνα)

Vi maXHTeΣ ΚΑΙ δΙΑΝΟΟυμΕΝΟΙ ΣΤΗΝ ΗπΕΙΡΟ

Το αρχηγείο του 15ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ στο μοναστήρι της Αγίας Παρασκευής στο Βίκο Εκεί βρέθηκαν μεταξύ άλλων οι εβραίοι ΕΛΑΣΙΤΕΣ Σαμουήλ Κοέν Σιών Μπακόλας Ιακώβ Γκερσόν και Ιάκωβος Μπαλέστρας (Φωτογραφία Κώστα Μπαλάφα)

Ο Ιερεμίας Δανιήλ από την Άρτα (αριστερά) και ο Τάσος Τσέτης ως αντάρτες του ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ στα ελεύθερα Ιωάννινα Νοέμβριος 1944 (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ)

Φωτ 1 Σαμουήλ Κοέν από Ιωάννινα 15ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ (Προσωπική συλλογή Σαμουήλ Κοέν) Φωτ 2 Ελιασάφ Μάτσας από Ιωάννινα 340 Σύνταγμα του ΕΛΑΣ (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ) Φωτ 3 Λάζαρος Ελιέζερ από την Άρτα γιατρός του ΕΛΑΣ Ηπείρου (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ) Φωτ 4 Γεουντά Καλέφ-Εζρά από τα Ιωάννινα αντάρτης του ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ στην περιοχή Άρτας (Προσωπική συλλογή Τζων Καλέφ-Εζρά)

1

3

2

4

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 13

Εξίσου ισχυρές με τις σφαίρες ήταν οι λέξεις της Αντίστασης Χι-λιάδες προκηρύξεις και εκατοντάδες έντυπα κυκλοφορούσαν παράνομα σε χωριά και κατεχόμενες πόλεις Η αυστηρή λογοκρισία καθιστούσε επιτακτική την έκδοση αντιστασια-κών εφημερίδων και οι τυπογράφοι έδιναν το δικό τους αγώνα για την ενημέρωση και εμψύχωση του λαού

Ο Αβραάμ Καλεφ-Εζρά γεννή-θηκε το 1913 στα Ιωάννινα Λόγω γραφειοκρατικού λάθους κράτησε το παρωνύμιο της οικογένειας (Κα-λέφ-Εζρά) αντί του οικογενειακού επιθέτου (Μπαρούχ) Επιστρέφο-ντας από το αλβανικό μέτωπο ερ-γάστηκε στην εφημερίδα laquoΚήρυξraquo των Ιωαννίνων Το 1942 διέφυγε με ψεύτικο όνομα laquoΙωάννης Κωνστα-ντίνουraquo στα χωριά της Πρέβεζας και εντάχθηκε από τους πρώτους στο ΕΑΜ Από τις αρχές του 1943 ως την Απελευθέρωση έδρασε ως τυπογρά-φος στην ανταρτοκρατούμενη πε-ριφέρεια της Άρτας και υπεύθυνος έκδοσης εαμικών εφημερίδων όπως η laquoΔράσηraquo και ο laquoΜαχητήςraquo με έδρα το Βουλγαρέλι Ο μικρός αδελφός του Γεουντά ήταν επίσης στον εκ-δοτικό μηχανισμό της laquoαντίζηληςraquo οργάνωσης του ΕΔΕΣ στην Ήπειρο του ΕΔΕΣ Η εκτύπωση και διανομή προπαγανδιστικού υλικού είχε τε-ράστια σημασία για τα απομακρυ-σμένα χωριά της Ηπείρου Από το βουνό προσπάθησε επανειλημμένα να πείσει την κοινότητα των Ιωαν-νίνων να δραπετεύσει από την πόλη ήρθε μάλιστα σε σύγκρουση με τον Σαμπεθάι Καμπιλή Η τραγική μοίρα των Γιαννιωτών μεταξύ των οποίων και η μητέρα του τον βασάνιζε ως το τέλος της ζωής του το 1999

Ο Αρμάντο Μπεζές γεννήθηκε

το 1915 στη Θεσσαλονίκη σε οικο-

γένεια τυπογράφων Ο πατέρας του

Μπαρούχ Μπεζές εξέδιδε θρησκευ-

τικά βιβλία λαϊκά μυθιστορήμα-

τα και τη σατιρική εφημερίδα laquoΕλ

Μπουρλόνraquo (laquoΤο χοντρό αστείοraquo)

Στην Κατοχή ο Αρμάντο πήρε το

δρόμο του βουνού μεταφέροντας με

κίνδυνο της ζωής του μια χειροκίνη-

τη τυπογραφική μηχανή Αγωνίστη-

κε έκτοτε ως τυπογράφος στο ΕΑΜ

Θεσσαλίας με το ψευδώνυμο laquoΑντώ-

νης Μπεζέζηςraquo μέχρι την Απελευθέ-

ρωση Προκηρύξεις και εφημερίδες

ενημέρωναν και εμψύχωναν τους

χωρικούς που περίμεναν με αγωνία

τον laquoΑντώνηraquo Με τεράστιους κιν-

δύνους μετέφερε τον εκδοτικό εξο-

πλισμό διένειμε έντυπα και τον laquoΡι-

ζοσπάστηraquo σε όλα τα χωριά από τα

Άγραφα μέχρι τον Όλυμπο Σε μια

από τις ελάχιστες αφηγήσεις του το

1976 θυμόταν laquoΜια φορά σκάψαμε δυο σωστά δωμάτια στον Όλυμπο Μας ειδοποίησαν για εκκαθαρίσεις και έπρεπε να κρύψουμε το τυπο-γραφείο στο βουνό ή κάτω από το χώμαraquo Δούλεψε και στο τυπογρα-

φείο της ΠΕΕΑ Μετά τον πόλεμο

εγκαταστάθηκε στην Αθήνα όπου

συνέχισε το επάγγελμα του τυπο-

γράφου Όλη του η οικογένεια

εκτός από μία αδελφή χάθηκε στα

στρατόπεδα Το 1948 τύπωσε το

βιβλίο του Θεσσαλονικιού γιατρού

Ζακ Ματαράσσο Κι όμως όλοι τους δεν πέθαναν την πρώτη μαρ-

τυρία για το Ολοκαύτωμα στην ελ-

ληνική γλώσσα

Vii ΣΤΑ ΤυπΟΓΡΑΦΕΙΑ ΤΟυ ΒΟυΝΟυ

Ο Αβραάμ Καλέφ-Εζρά από τα Ιωάννινα με δύο κοπέλες που επέζησαν από τα στρατόπεδα το 1945 (Προσωπική συλλογή Τζων Καλέφ-Εζρά)

Ο Αρμάντο Μπεζές με τη σύζυγό του Μαρία Βαγενά το 1945 (Προσωπική συλλογή Ελένης Μπεζέ)

Φύλλο της εφημερίδας laquoΔράσηraquo της Νομαρχιακής Επιτροπής ΕΑΜ Άρτας στην έκδοση της οποίας συμμετείχε ο Αβραάμ Καλέφ-Εζρά (Συλλογή ΕΛΙΑ)

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 14

Στην περιοχή του Ολύμπου δρούσε η επίλεκτη Διλοχία Μηχα-νικού της Ι Μεραρχίας του ΕΛΑΣ με διοικητή τον ανθυπολοχαγό Αντώνη Αγγελούλη (laquoΒρατσάνοraquo) Στους 250 αντάρτες αυτής της ειδι-κής μονάδας ήταν και δύο Εβραίοι Ο Βιτάλ Σολομών Αελιών από την Θεσσαλονίκη και ο Εσδράς Βενι-αμίν Μωυσής από τη Λάρισα Ο Βιτάλ ήταν ο laquoπαλιόςraquo Γεννήθηκε στην Θεσσαλονίκη τον Οκτώβριο του 1917 πολέμησε στην Αλβανία

με το 67ο Σύνταγμα Πεζικού και

μετά τη συγκέντρωση της Πλατείας

Ελευθερίας (11 Ιουλίου 1942) επι-

στρατεύτηκε στα καταναγκαστικά

έργα της Καρυάς Πιερίας Δραπέ-

τευσε και έζησε κρυμμένος ως τον

Δεκέμβριο του 1942 που προσχώ-

ρησε στην πρώτη ομάδα του ΕΛΑΣ

στον νότιο Όλυμπο Ήταν ο πρώ-

τος Εβραίος παρτιζάνος σε όλη την

Ελλάδα Τον Ιανουάριο του 1943

εντάχθηκε στο νεοσύστατο Μηχα-

νικό Ολύμπου Αναδείχθηκε σε κα-

πετάνιο διμοιρίας μέλος του ΚΚΕ

και υπεύθυνο περισυλλογής υλικού

ενώ εξέδιδε τη χειρόγραφη εφημε-

ριδούλα της Διλοχίας με τίτλο laquoΤο

Ακαριαίονraquo εμπνευσμένο από τα

φιτίλια των εκρηκτικών Ο Εσδράς

γεννημένος το 1925 κρυβόταν με

την οικογένειά του στον Αμπελώνα

και αποφάσισε να ακολουθήσει το

τμήμα τον Απρίλιο του 1943 Ο ίδιος

έλεγε laquoΉμουνα 18 χρονών κι είχαν δει πολλά τα μάτια μου Όμως από δω και πέρα θα ζούσα πολλάraquo

Πράγματι από τον Μάρτιο του

1943 έως τον Οκτώβριο του 1944 οι

laquoμπουρλοτιέρηδες του Ολύμπουraquo

εκτέλεσαν 96 δολιοφθορές στην κοι-

λάδα των Τεμπών ανατινάζοντας

δεκάδες αμαξοστοιχίες χιλιόμετρα

σιδηροδρομικής γραμμής και τε-

χνικά έργα ενώ παράλληλα εμπλέ-

κονταν σε σκληρές μάχες με τους

Γερμανούς στα χωριά Ραψάνη Πυρ-

γετός Καλλιπεύκη Αμπελώνας (Κα-

ζακλάρ) Αργυροπούλι (Καρατζόλ)

και αλλού Οι γερμανικές απώλειες

μετρήθηκαν σε εκατοντάδες νεκρούς

και χιλιάδες τόνους υλικού

Στις 6 Μαΐου 1944 η Διλοχία συ-

νέδεσε τη δράση της με την υπερά-

σπιση των Εβραίων όταν η διμοιρία

του Βιτάλ εξόντωσε στη θέση laquoΚα-

ράλακκαςraquo Ολύμπου ένα γερμανικό

εκκαθαριστικό απόσπασμα που είχε

εξορμήσει από τη Λάρισα αιφνιδιά-

ζοντας τις οικογένειες Μάρκου Γκα-

νή Ιωσήφ Οβαδία Μωυσή Μαγρί-

ζου και Γεουδά Κοέν που κρύβονταν

κοντά στο χωριό Καρυά Με τους

αντάρτες συμπολέμησαν και αρκετοί

από τους διωκόμενους Οι ελληνικές

απώλειες ήταν 8 νεκροί αντάρτες

και τουλάχιστον 3 νεκροί Εβραίοι

Εκτός από πολεμικός θρίαμβος η

laquoΜάχη του Καράλακκαraquo απαθανα-

τίστηκε ως ένα από τα συμβολικότε-

ρα συμβάντα στην κατοχική ιστορία

των Ελλήνων Εβραίων

ViiΙ ΟΙ μπΟυΡΛΟΤΙΕΡΗδΕΣ ΤΟυ ΟΛυμπΟυ

Ο Βιτάλ Αελιών σε φωτογραφία ταυτότητας το 1945 (Προσωπική συλλογή Ζουλί Αελιών)

Ο Εσδράς Βεναμίν Μωυσής από τη Λάρισα με τη στολή του αντάρτη του Μηχανικού το 1945 (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ)

Διωκόμενοι Εβραίοι της Λάρισας στη θέση laquoΚαράλακκαςraquo Ολύμπου όπου διεξήχθη η μεγάλη μάχη της 6ης Μαΐου 1944 (Προσωπική συλλογή Ρούλας Κονέ)

Αντιεαμική προπαγανδιστική προκήρυξη με αφορμή τα συνεχιζόμενα σαμποτάζ στη σιδηροδρομική γραμμή από τους αντάρτες 1943 (Προσωπική συλλογή Μίμη Χριστοφιλάκη)

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 15

iX πΟΡΤΡΕΤΑ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚωΝ

δΑΝΕΛΟΣ ΑΛΧΑΝΑΤΗΣΟ Δανέλος Αλχανάτης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1922 Τελείωσε το ιστορικό Θrsquo Γυμνάσιο Αρρένων στην πλατεία Κουμουνδούρου και εισήχθη στην Αρχιτεκτονική Σχολή του Εθνικού Μετσοβίου Πολυ-τεχνείου Όταν οι Γερμανοί καταλάμβαναν την Αθήνα τελείωνε το πρώτο έτος Με τα φοιτητικά αμφιθέατρα σε αναβρασμό ήταν αδύνατο να μεί-νει έξω από την Αντίσταση Στις αρχές του 1942 στρατολογήθηκε στο ΕΑΜ από τον συμφοιτητή του Νείλο Μαστραντώνη αριστού-χο σπουδαστή και ήρωα του ελληνοϊταλικού πόλεμου Ο ενθουσιώ-δης Δανέλος ανέλαβε να συγκροτήσει το παρακλάδι του ΕΑΜ για τους Εβραίους στο οποίο κατάφερε να συσπειρώσει αρκετούς ομό-θρησκούς του αρχίζοντας από τους παιδικούς του φίλους Μωύς Γιουσουρούμ Ζακίνο Κοέν Ρομπέρτο Γιακάρ Σίμο Βαλενστάιν και άλλους Πρόκειται για μια από τις ελάχιστες οργανωμένες εβραϊ-κές αντιστασιακές πρωτοβουλίες στην κατεχόμενη Ελλάδα Η ομά-δα απειθαρχούσε στα κελεύσματα της κοινότητας σχεδίαζε τρόπους αντίστασης και συμμετείχε σε όλες τις μεγάλες κινητοποιήσεις και διαδηλώσεις στην πρωτεύουσα ως κομμάτι του ΕΑΜ Νέων και αρ-γότερα της ΕΠΟΝ Τον Οκτώβριο του 1943 άρχισε να υφαίνεται ο γερμανικός κλοιός γύρω από τους Εβραίους της Αθήνας Ο Δανέλος χρησιμοποίησε το ψεύτικο όνομα laquoΘανάσης Σταματούκοςraquo και κρύφτηκε στο Πυριτι-δοποιείο (Αιγάλεω) Η γειτονιά τους προστάτεψε γνωρίζοντας πως ήταν Εβραίοι Καθώς τα μπλόκα των Ταγμάτων Ασφαλείας επεκτεί-νονταν στις αθηναϊκές συνοικίες διέφυγε με τη βοήθεια του ΕΑΜ στην Ερέτρια μαζί με τα αδέλφια του και την οικογένεια του θείου του Λεών Αζούβι Τον Δεκέμβριο του 1943 προσχώρησε στο 7ο Σύ-νταγμα του ΕΛΑΣ Εύβοιας με έδρα τη Στενή Εκεί υπηρετούσαν ήδη οι Χαλκιδαίοι Λεών Αμάρ Σαμίκος Φόρνης κά Πήρε μέρος σε πολ-λές μάχες υπό τις διαταγές των ντόπιων καπετάνιων Γιώργου Δουα-τζή (laquoΌθρυraquo) και Βαγγέλη Καραμιχάλη (laquoΒύρωναraquo) Λόγω των φρο-νημάτων του εξορίστηκε για δύο χρόνια στην Ικαρία (1947-1949) και υπηρέτησε στρατιώτης ως laquoπολιτικά ανεπιθύμητοςraquo Εργάστηκε ως αρχιτέκτονας μηχανικός ενώ αφιέρωσε όλη του τη ζωή στην κοινοτική οργάνωση των Ελλήνων Εβραίων Μετά την Απελευθέρωση συγκρότησε τον laquoΣύλλογο Ισραηλιτών Φοιτητώνraquo και αναμίχθηκε ενεργά στην ανασυγκρότηση της Ισραηλιτικής Κοι-

νότητας Αθήνας Συμμετείχε στα διοικητικά συμβούλια της Κοινό-τητας από το 1960 ως πρόεδρος την περίοδο 1980-1995 ενώ διε-τέλεσε και πρόεδρος του ΚΙΣ (1977-1978) Έφυγε από τη ζωή τον Αύγουστο του 2012

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 16

ΑΛΛΕΓΡΑ KaπΕΤΑΗ πιο laquoπολιτικήraquo μορφή των αντιστασιακών Εβραίων γεννήθηκε στις 17 Ιανουαρίου 1916 στα Τρίκαλα Ήταν η δεύτερη κόρη του Δα-βίδ Φελούς και της Μαρίκας Κοέν Πρώτη ήταν η Λουίζα (1914) και μικρότερος ο Ηλίας (1920) Η ταραγμένη εποχή στην οποία μεγάλω-σε και η ανάμειξη της οικογένειας με τα κοινά καθόρισε την κομμα-τική της ένταξη από πολύ μικρή ηλικία Ο θείος της Ραφαήλ Φελούς διετέλεσε γραμματέας του ΚΚΕ στα Τρίκαλα τη δεκαετία του rsquo20 και ήταν από τους υποκινητές μιας από τις πρώτες απεργίες στην Ελλά-δα το μεγάλο αγροτικό συλλαλητήριο των Τρικάλων (Φεβρουάριος 1925) Η οικογένεια κατέφυγε στο Βόλο όπου η Αλλέγρα εντάχθηκε στην Ομοσπονδία Κομμουνιστικών Νεολαιών Ελλάδας (ΟΚΝΕ) και παντρεύτηκε τον επιχειρηματία Ραφαήλ Καπέτα Την περίοδο της Δικτατορίας της 4ης Αυγούστου εξορίστηκε στην Κίμωλο και την Φολέγανδρο μαζί με σημαίνοντα στελέχη του ΚΚΕ Ο πρώτος της ξά-δελφος Μηνάς Καμπελής πέθανε εξόριστος στον Άη-Στράτη το 1941 Με την κατάρρευση του Μετώπου το 1941 οι εξόριστοι στην Φο-λέγανδρο διέφυγαν στην Αθήνα και ασχολήθηκαν με την ανασυ-γκρότηση του Κομμουνιστικού Κόμματος Η Αλλέγρα συμμετείχε στις παράνομες εργασίες της 6ης Ολομέλειας που κήρυξε την ένοπλη αντίσταση κατά των κατακτητών Μετά την ίδρυση του Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου (ΕΑΜ) στις 27 Σεπτεμβρίου 1941 στάλ-θηκε στη γενέτειρά της και πρωτοστάτησε στη δημιουργία Εαμικών οργανώσεων στη Δυτική Θεσσαλία Το 1942-1944 διέσχιζε ακατά-παυστα την κεντρική Ελλάδα συγκροτώντας οργανώσεις και διετέ-λεσε γραμματέας της laquoΕθνικής Αλληλεγγύηςraquo Θεσσαλίας ένα είδος laquoΕρυθρού Σταυρούraquo του ΕΑΜ στα καθήκοντα του οποίου ήταν η προστασία των φυλακισμένων αγωνιστών των καταδιωκόμενων των πυροπαθών και φυσικά των Εβραίων Εκλέχθηκε τακτικό μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ το 1945 Στον Εμφύλιο Πόλεμο η Αλλέγρα ακολούθησε τη μοίρα των Ελλή-νων κομμουνιστών Το 1945 παντρεύτηκε τον γιατρό Τάκη Σκύφτη από τον Βόλο που ήταν χειρουργός στην Ι Μεραρχία του ΕΛΑΣ και μαζί διέφυγαν στο βουνό Διετέλεσε υπεύθυνη γυναικών και Πολιτι-κός Επίτροπος στο Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας (ΔΣΕ) στην Θεσ-σαλία μαζί με τον Χαρίλαο Φλωράκη Το 1949 πήρε το δρόμο της πολιτικής προσφυγιάς στην Ανατολική Γερμανία Επαναπατρίστηκε

τη δεκαετία του rsquo70 Έως τον θάνατό της τον Φεβρουάριο του 2011 ήταν ενεργή στα πολιτικά δρώμενα και τις ιστορικές συζητήσεις για τη δεκαετία του rsquo40

δΑΒΙδ μπΡΟυδΟΟ Δαβίδ Μπρούδο γεννήθηκε στην Θεσσαλονίκη τον Απρίλιο του 1924 Ο πατέρας του Μορδοχάι ήταν ραββίνος Το 1942 απογράφηκε για καταναγκαστική εργασία και τον Φεβρουάριο του 1943 στάλθη-κε στα σιδηροδρομικά έργα της Καρυάς Λοκρίδας όπου εργάζονταν 300 ακόμα Θεσσαλονικείς Εβραίοι Η πείνα και η κακομεταχείριση τον ώθησαν να δραπετεύσει από το εργοτάξιο-κολαστήριο Με τον φίλο του Ροβέρτο Μητράνι από τις Σέρρες διέφυγαν στο βουνό και συνάντησαν το Αρχηγείο Παρνασσίδας του ΕΛΑΣ που τους δέχτη-κε αμέσως στις γραμμές του Ήταν οι πρώτοι Εβραίοι αντάρτες στη Στερεά Ελλάδα Το ημερολόγιο έγραφε 14 Μαΐου 1943 Μετά τη Μάχη της Παύλιανης (3 Ιουνίου 1943) εναντίον των Ιταλών ο Δαβίδ εντάχθηκε στην Επιμελητεία Για να ανεφοδιάζει τακτικά το τμήμα του με τρόφιμα ο ακούραστος εικοσάχρονος με τα χαρα-κτηριστικά μυωπικά γυαλιά ταξίδευε χειμώνα-καλοκαίρι στα πεδι-νά συγκέντρωνε τρόφιμα και υποζύγια και επέστρεφε στα αντάρ-τικα λημέρια Ο καπετάνιος του Δημήτρης Δημητρίου (Νικηφόρος) έγραψε γι αυτόν laquoΜrsquo ένα πιστολάκι στην τσέπη άλλοτε αντάρτης άλλοτε αδιάφορος πολίτης κατέβαινε παντού και μες στους Γερμα-νούς και μας έστελνε ότι μπορεί να φανταστεί κανείς Και οι άλλοι συναγωνιστές που είχαμε στην επιμελητεία ήσαν δυνατοί στη δου-λειά τους αλλά ο Δαβίδ ήταν διάολος σωστός ndashlaquoΣυναγωνιστές έλεγε στους υπεύθυνους δε θα φύγω από δω αν δε μου δώσετε τρόφιμα Έχω εντολή με άδεια χέρια να μη γυρίσω αλλά και ζητήματα μαζί σας να μη δημιουργήσω Εγώ τρόφιμα θέλω Ότι δε τον συνέφερνε έκανε τον κουφό και τον στραβό Κατάφερε και κουβάλησε καραβά-νια γεμάτα σιτάρια ρεβύθια λάδι ως το Δαδί (Αμφίκλεια) που ήταν γεμάτο Γερμανούςraquo Αρκετές φορές έφτανε ως την Ελευσίνα και τα περίχωρα της Αθήνας μεταφέροντας πίσω στον Παρνασσό αυτόμα-τα και χειροβομβίδες σε σιδερένια δοχεία γάλακτος Ο πολυμήχανος αντάρτης ξεχώριζε και στην εμφάνιση Στις κατοχι-κές φωτογραφίες φορά παντα τη στολή και το πηλίκιο του Γερμανού

αξιωματικού που είχε σκοτώσει ο ίδιος στο Κηφισοχώρι (Τιθορέα) Aπό τα 13 μέλη της οικογένειας Μπρούδο που εκτοπίστηκαν στο Άουσβιτς δεν επέστρεψε κανείς Στον Εμφύλιο καταδικάστηκε σε θάνατο και έμεινε σε διάφορες φυλακές μέχρι το 1955 Με προσω-πική παρέμβαση του Μπεν Γκουριόν απελάθηκε από την ελληνική κυβέρνηση στο Ισράηλ όπου ζει μέχρι σήμερα Είναι μέλος της laquoΠα-νελλήνιας Οργάνωσης Αγωνιστών Εθνικής Αντίστασης (ΠΟΑΕΑ)raquo και της laquoFederation Internationale de la Reacutesistance (FIR)raquo

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 17

ζΑΚ ΚωΣΤΗΣΗ αντιστασιακή δράση του Ζακ Κωστή αγγίζει τα όρια του μυθι-στορήματος Γεννημένος στην Χαλκίδα το 1912 από τους Μοσών και Χανά Κωστή με σπουδές νομικής είναι ο μόνος Έλληνας Εβραίος που συμμετείχε στην Οργάνωση laquoΑπόλλωνΥβόννηraquo το μεγαλύτε-ρο δίκτυο πληροφοριών και δολιοφθορών στην κατεχόμενη Ελλάδα Δύο γερμανοεβραίοι ο Πέτρος Μόρδος και ο Ούλριχ Βελς έδρασαν επίσης ως πληροφοριοδότες Από τον Ιανουάριο του 1943 το εμπορι-κό γραφείο του Ζακ στην οδό Κολοκοτρώνη 43 ήταν βασικό σημείο συνάντησης της οργάνωσης στο κέντρο της Αθήνας Ως μέλος της ομάδας του Γεράσιμου Παλούμπη και του laquoσαμποτέρ-φάντασμαraquo Γεώργιου Βαρνακιώτη ο Ζακ συμμετείχε σε πολλά σαμποτάζ στο λιμάνι του Πειραιά Ανάμεσα στα κατορθώματα της ομάδας ήταν η ανατίναξη του φορτηγού πλοίου laquoΣάντα Φεraquo ή laquoπλοίο του διαβό-λουraquo στο Κερατσίνι η ανατίναξη του οπλιταγωγού Β103 (21 Ιουνίου 1943) των ρυμουλκών laquoΤιτάνraquo και laquoΗρακλήςraquo και του μεταγωγικού Κ273 Ο Ζακ περνούσε πολλές ώρες στο laquoστρατηγείοraquo της Κολοκοτρώνη ώσπου τον Σεπτέμβριο του 1943 η διεύθυνση προδόθηκε laquoΟι Γερμα-νοί μπλοκάρουν το γραφείο της Κολοκοτρώνη Όλοι έχουν φύγει Ο Ζακ Κωστής παραμένει Δε φοβήται Συλλαμβάνεται Αντιμετωπίζει τους Γερμανούς με αφάνταστη ψυχραιμία Οι Γερμανοί εξαγριώνο-νται Τον δέρνουν και τον οδηγούν συνοδεία στην Γκεστάπο Πει-ραιώς όπου και τον ανακρίνουν εξαντλητικάraquo (Τα Νέα 971946) Ο συνεργάτης του Νίκος Αδάμ εκτελέστηκε ο ίδιος κατόρθωσε να διαφύγει Σύντομα απέκτησε πρόσθετο λόγο να περάσει στην πα-ρανομία Λίγες μέρες μετά κηρύχθηκε ο διωγμός των Εβραίων στην Αθήνα και ο Ζακ αναγκάστηκε να εξαφανίσει τα ίχνη του Κρύβεται στο Λιόπεσι (Παιανία) από τους Βαγγέλη Σιδέρη και Σταύρο Μπατά που συνδέονταν φιλικά με τον γαμπρό του Ηλία Δέντε Δίπλα στο σπίτι ήταν γερμανικό φυλάκιο laquoΚρατώντας τσίλιες ο λεβεντόγερος Βαγγέλης εγώ ξεσφράγιζα το ραδιόφωνο και άκουγα ειδήσεις από Λονδίνο και Κάιροraquo θα γράψει χρόνια αργότερα ο ίδιος Η δράση του ως σαμποτέρ συνδέσμου και πληροφοριοδότη στην laquoΕΟΠΔ Απόλλωνraquo αναγνωρίστηκε το 1949 από το Υπουργείο Στρατιωτικών ως ισοδύναμη με laquoεννιάμηνη υπηρεσία εν τη ζώνη επαφήςraquo και του απονεμήθηκε ο βαθμός του συνταγματάρχη Το 1968 κατέγραψε τις αναμνήσεις του από την Κατοχή σε ένα σπάνιο βιβλίο με τίτλο laquoΠτυ-χέςraquo που κοσμεί σήμερα τη συλλογή του ΕΜΕ

ΙωΣΗΦ ΝΙΣΣΗμΟ Ιωσήφ Νισσήμ είδε το πρώτο φως στην οδό Σαρανταπόρου στην Θεσσαλονίκη στις 22 Φεβρουαρίου 1919 Ήταν το τέταρτο παιδί της οικογένειας του εμπόρου Γαβριήλ Νισσήμ και της Μαρίας Αμπαστά-δο και μεγάλωσε σε ένα γαλλόφωνο σπίτι με καλή παιδεία Υπηρε-τούσε ως δόκιμος στη Σχολή Εφέδρων Αξιωματικών Πεζικού όταν ήχησαν οι σειρήνες της 28ης Οκτωβρίου Αγαπώντας τη στρατιωτική ζωή και μισώντας διπλά τους Γερμανούς ως Εβραίος και Έλληνας στρατιώτης αποφάσισε να συνεχίσει τον πόλεμο έστω και μόνος του Τις μέρες της γερμανικής εισβολής βρέθηκε μαζί με συναδέλφους του σε ένα καΐκι με προορισμό την Κρήτη Μετά την ηρωική άμυνα στο νησί επιβιβάστηκε στο βρετανικό καταδρομικό HMS Warspite και έφτασε στο λιμανι της Αλεξάνδρειας μετά από δυο μέρες που του φάνηκαν αιώνας εξαιτίας των συνεχών βομβαρδισμών από τα Στού-κας Στη Μέση Ανατολή ντύθηκε ξανά το χακί και ξεκίνησε μια μυθιστο-ρηματική ζωή Το καλοκαίρι του 1942 εντάχθηκε εθελοντικά στον laquoΙερό Λόχοraquo του συνταγματάρχη Χριστόδουλου Τσιγάντε Ήταν ο μόνος Εβραίος σε αυτή την μονάδα των 300 Ελλήνων που εκπαι-δεύτηκαν σε στρατόπεδο της Χάιφα ως επίλεκτοι laquoκομμάντοςraquo για καταδρομές πτώσεις με αλεξίπτωτο μάχες εκ του συστάδην ανα-τινάξεις κά Μετά τη Μάχη του Ελ Αλαμέιν (Οκτώβριος 1942) και την απόκρουση του Ρόμμελ ο Λόχος εντάχθηκε στη Φάλαγγα του Γαλλου στρατηγού Λεκλέρκ Ως γαλλομαθής ο Ιωσήφ εκτελούσε χρέη συνδέσμου κατά τις επιχειρήσεις κατά των Γερμανών στην Τυ-νησία Στην κρίσιμη Μάχη του Κσαρ Ριλάν (10-19 Μαρτίου 1943) το τζιπ όπου επέβαινε ανατινάχτηκε από νάρκη Για τον τραυματισμό του και την προσπάθειά του να σώσει έναν τραυματία Σενεγαλέζο στρατιώτη παρασημοφορήθηκε με την ανώτερη διάκριση το Χρυ-σούν Αριστείο Ανδρείας Ήταν η μεγαλύτερη τιμή σε Έλληνα μαχητή

εβραϊκού θρησκεύματος στον Βrsquo Παγκόσμιο Πόλεμο Εκτός από την επιχείρηση στη Σάμο (Οκτώβριος 1943) και την εντυπωσιακή εκκένω-ση 14000 Ιταλών αιχμαλώτων στην Τουρκία ο Ιωσήφ πήρε μέρος σε αναρίθμητες επιχειρήσεις και καταδρομές στην Βόρειο Αφρική από τον Λίβανο μέχρι την Κυρηναϊκή και αποστρατεύτηκε το 1945 με το βαθμό του ανθυπολοχαγού Στην Αθήνα ξαναβρήκε τους γονείς και τα τρία αδέλφια του Ηλία Ερρίκο και Δώρα που είχαν κρυφτεί Μόνο η μεγαλύτερη αδελφή Ρασέλ χάθηκε στο Άουσβιτς μαζί με συνολικά 80 μέλη των οικογενειών Αμπαστάδο Ασσέο και Νισσήμ Το 1947 παντρεύτηκε τη Ζαν Αροέστι μια Θεσσαλονικιά Εβραία που είχε γνωρίσει σε στρατόπεδο προσφύγων στο Χαλέπι της Συρίας κατά τη διάρκεια του Πολέμου Μετανάστευσαν στην Ιταλία όπου και ζουν μέχρι σήμερα

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 18

ΛΕωΝ ΒΑΡωΝΗ ζωή του Λέων Βαρών ξεκίνησε τον Δεκέμβριο του 1920 τις μέρες του Χανουκά στο Γκελί Μπολού (Καλλίπολη) της Ανατολικής Θρά-κης Το εβραϊκό του όνομα ήταν Γεουδά και ήταν γιος του Κερίδο Βαρών και της Όρο Κοέν μιας τυπικής ισπανοεβραϊκής οικογένειας με οθωμανική κουλτούρα Με την ελληνοτουρκική ανταλλαγή πλη-θυσμών εγκαθίστανται στην Καβάλα όπου γεννιούνται τα αδέλφια του Σαμουήλ Σουλτάνα-Σουζάνα και η μικρότερη η Σάρα που χάθηκε 10 χρονών Στην πολλαπλή ταυτότητα του νεαρού προστέ-θηκαν η ελληνικότητα και η συνείδηση του πρόσφυγα Αποφοίτησε από τη Μέση Εμπορική Σχολή Καβάλας και εργάστηκε σε διάφορες δουλειές για να ενισχύσει την φτωχή οικογένεια Η συνέχεια είναι γνωστή από σποραδικές αφηγήσεις Στις 14 Μαΐου 1942 συνελήφθη από τους Βουλγάρους και μεταφέρθηκε σε στρα-τόπεδο εργασίας στην Γκάρα Μπελίτσα κοντά στον σιδηροδρομι-κό σταθμό Δέκα μήνες αργότερα το τρένο στο οποίο επέβαιναν οι εκτοπισμένοι Εβραίοι της Καβάλας ndashκαι η οικογένειά τουndash που εξο-ντώθηκαν στην Τρεμπλίνκα πέρασε από την Γκάρα Μπελίτσα και μπροστά στα μάτια του Λέων Τότε ξεκίνησε η αντίστασή του Το καλοκαίρι δραπέτευσε με τον ξάδελφό του Μπίνιο Μεβοράχ κολύ-μπησαν τον Στρυμώνα και έφτασαν στην άδεια από Εβραίους Κα-βάλα Άγνωστο πώς ο Λέων διέφυγε στην Αθήνα και τη νύχτα του Γιομ Κιπούρ του 1943 βρέθηκε μαζί με άλλους 8 Εβραίους μεταξύ των οποίων και η οικογένεια Ντανιέλ Βαϊνστάιν σε ένα φορτηγό του ΕΑΜ με προορισμό την Πελοπόννησο Εντάχθηκε αμέσως στο 11ο Σύνταγμα Αρκαδίας του ΕΛΑΣ ως σύνδεσμος στην περιοχή Αράχω-βας Κερασίτσας Δολιανών και Κοσμά ενώ οι λογιστικές του γνώ-σεις τον έκαναν πολύτιμο στέλεχος στην Επιμελητεία του Αντάρτη (ΕΤΑ) Στην ταυτότητά του προστίθενταν τώρα και οι αριστερές ιδέες Στην περιοχή του Άστρους γνώρισε την οικογένεια του Ισαάκ Ρούσσο από την Θεσσαλονίκη που κρυβόταν στο χωριό Πλάτανος και συνδέθηκε με την κόρη Σέλλη Μετά τη Συμφωνία της Βάρκιζας επέστρεψε στην Καβάλα όπου άνοιξε εμπορικό κατάστημα όμως το στίγμα του laquoκομμουνιστήraquo τον καταδίωκε Στις 20 Αυγούστου του 1948 συνελήφθη στην Πάτρα ενώ προσπαθούσε να διαφύγει με καΐκι στην Παλαιστίνη μέσω Τερ-γέστης δικάστηκε και φυλακίστηκε για δύο χρόνια μετά τη στρα-

τιωτική του θητεία Τον Αύγουστο του 1952 παντρεύτηκε τη Σέλλη Ρούσσο στην Αθήνα και ίδρυσαν μαζί τη βιοτεχνία εσωρρούχων ΣΕΛ-ΒΑ Απέκτησαν δύο κόρες την Όρο-Οντέτ και τη Λουίζα Ο αιφνίδιος θάνατός του επήλθε στις 26 Σεπτεμβρίου 1991 Τον Δεκέμβριο του 1991 εκδόθηκε η ποιητική του συλλογή Οδός Πτολεμαίων σε επιμέλεια της κόρης του Οντέτ

μΑΝωΛΗΣ ΑΡΟυΧΟ αντάρτης-γιατρός γεννήθηκε στην Θεσσαλονίκη το 1914 το τέταρ-το παιδί μιας παραδοσιακής εβραϊκής οικογένειας Έχασε τον πατέ-ρα του Ιωσήφ όταν ήταν έφηβος Τελείωσε το δημοτικό της Allience Israelite Universelle και το Βrsquo Γυμνάσιο Αρρένων Θεσσαλονίκης Ολο-κλήρωσε τις σπουδές του στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και στρατεύτηκε λίγο πριν την κήρυξη του ελληνοϊταλικού πολέμου Παρέμεινε στην Θεσσαλονίκη όπου συγκροτήθηκε έμπεδο για την οργάνωση υγειονομικής υπηρεσίας του Γrsquo Σώματος Στρατού Τον Απρίλιο του 1941 ακολούθησε τη μεταφορά του νοσοκομείου στο νότο και παρέμεινε για λίγο στην Αθήνα προτού επιστρέψει στη γερμανοκρατούμενη πια ΘεσσαλονίκηΕργάστηκε για λίγο στο Δημοτικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης Ένα περιστατικό με Γερμανούς στρατιώτες τον τάραξε τόσο που εγκα-τέλειψε τη γενέτειρά του Στην Αθήνα διέξοδο στο ζόφο της πείνας και της τρομοκρατίας έδινε το φοιτητικό συσσίτιο του Αγίου Νικο-λάου Πευκακίων και διάφοροι ελληνοεβραϊκοί πυρήνες που συγκρο-τήθηκαν από το ΕΑΜ Αναμίχθηκε στις πρωτοβουλίες φυγάδευσης πολλών οικογενειών και του αρχιραββίνου Μπαρζιλάι και τελικά εγκατέλειψε κι ο ίδιος την πόλη Στα Δερβενοχώρια της Πάρνηθας προσκολλήθηκε στο 34ο Σύνταγμα Αττικοβοιωτίας του ΕΛΑΣ και έγινε ο γιατρός του ΙΙ Τάγματος του Συντάγματος με καπετάνιο τον Κώστα Αντωνόπουλο (laquoΚρόνοraquo) Τον Δεκέμβριο του 1943 το τάγμα εγκατστάθηκε στην Παρνασσίδα Ο Μανώλης απέδειξε αναρίθμητες φορές την αξία και το θάρρος του εξετάζοντας αρρώστους χειρουρ-γώντας τραυματίες και ακολουθώντας όλες τις μάχες ως υπεύθυνος πρώτων βοηθειών Το ΙΙ34 Τάγμα ήταν από τις πιο εμπειροπόλεμες μονάδες του ΕΛΑΣ με συνολικά 80 νεκρούς και διπλάσιους τραυμα-τίες και ο Μανώλης ένας από τους πιο δραστήριους αντάρτες-για-τρούς Ακόμη κι όσοι δεν έμαθαν ποτέ το όνομά του θυμούνταν έναν πολύτιμο laquoΕβραίο συναγωνιστήraquo που έσωζε ζωές Τον Οκτώβριο του 1944 προβιβάστηκε σε γιατρό του 34ου Συντάγματος όπου έμεινε ως τη Συμφωνία της Βάρκιζας (Φεβρουάριος 1945)

Μεταπολεμικά συνέβαλλε σημαντικά στο τιτάνιο έργο αποκατάστα-σης των πληγωμένων κοινοτήτων Στην Αθήνα ίδρυσε με άλλους Εβραί-ους γιατρούς την laquoΕπιτροπή Κοινωνικής Αρωγήςraquo για την φροντίδα των μελών της κοινότητας και οργάνωσε κατασκηνώσεις μεριμνώντας για ζητήματα διατροφής και περίθαλψης παιδιών και νέων Το 1952 πα-ντρεύτηκε την Λίλη Πάρδο από την Θεσσαλονίκη και απέκτησαν δύο κόρες την Αλίκη και τη Νέλλη Πέθανε τον Νοέμβριο του 1997

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 19

μωυΣ ΓΙΟυΣΟυΡΟυμΟ Μωύς Γιουσουρούμ ανήκει σε μια ιστορική ελληνοεβραϊκή οικογέ-νεια Ο παππούς του Μποχώρ ήρθε από τη Σμύρνη στην Αθήνα το 1860 και άνοιξε παλαιοπωλείο στη γωνία Καραϊσκάκη και Ερμού Το όνομα laquoΓιουσουρούμraquo καθιερώθηκε έκτοτε ως συνώνυμο της πε-ριοχής γύρω από το Μοναστηράκι Ο γιος του Νώε ταξίδεψε το 1913 στη Θεσσαλονίκη όπου παντρεύτηκε την αγαπημένη του αθηναία Μαζαλτώβ Χαμπίμπ που τον είχε ακολουθήσει Εκεί γεννήθηκαν ο Ισαάκ και ο Λεών Το 1917 η οικογένεια επέστρεψε στην Αθήνα αγόρασε το σπίτι στο Θησείο και γέννησε τέσσερα ακόμα παιδιά τον Μωύς (1920) τον Ιάκωβο την Τζόγια και την Στερίνα Ο Μωύς τελείωσε το Θ΄ Γυμνάσιο Αρρένων και σπούδασε στην οδο-ντιατρική σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών Στον Ελληνοϊταλικό Πόλεμο υπηρετούσε στον Ερυθρό Σταυρό ως ειδικευμένος ναρκωτής και έλαβε μέρος στη Μάχη της Κρήτης στον τομέα του Ηρακλείου μαζί με τον αδελφό του Ιάκωβο Οργανώθηκε σύντομα στο ΕΑΜ και πρωτοστάτησε στη δημιουργία φοιτητικών εβραϊκών πυρήνων της οργάνωσης στην πρωτεύουσα Με την έξοδο των Αθηναίων στο βου-νό (Σεπτέμβριος 1943) βρέθηκε στα Δερβενοχώρια της Πάρνηθας και πήρε το βάπτισμα του πυρός στις γερμανικές εκκαθαριστικές επιχει-ρήσεις του Οκτωβρίου Εντάχθηκε στον ΕΛΑΣ ως laquoΓιώργος Γαζήςraquo και ακολούθησε το Τάγμα Παρνασσίδας στην Φωκίδα Ο Ιάκωβος εντάχθηκε στο γειτονικό 36ο Σύνταγμα Τον Ιανουάριο του 1944 με εντολή της V Ταξιαρχίας του ΕΛΑΣ πέρασε στην Πελοπόννησο και τοποθετήθηκε στο 6ο Σύνταγμα Κορίνθου Εκεί αρχίζει η σημαντικό-τερη φάση της αντιστασιακής του ζωής Χάρη στην οργανωτικότητά του του ανατέθηκε η ευθύνη όλης της παραλιακής ζώνης ως προω-θημένο αντάρτικο φυλάκιο με έδρα στη Ζαρούχλα και την Ακράτα Συγκρότησε κινητή ομάδα που συνέλεγε πληροφορίες κατέστρεφε τηλεγραφικούς στύλους και σιδηροδρομικές γραμμές και εγκαθι-στούσε τηλεφωνικές συνδέσεις με τα ορεινά χωριά Το καλοκαίρι οργάνωσε μόνιμο Φρουραρχείο στη Λυκοποριά (Φ8) Μετά τις τελευταίες εκκαθαριστικές των Γερμανών τον Αύγουστο συνάντησε το Σύνταγμα στην ελεύθερη πια Κόρινθο Μετά την πα-ράδοση των όπλων του ΕΛΑΣ επέστρεψε στο Θησείο Με την ίδια αίσθηση καθήκοντος που επέδειξε στην Κατοχή πολέμησε με τον

Εθνικό Στρατό στον Εμφύλιο Πόλεμο (1947-1950) και παρασημοφο-ρήθηκε με το Αργυρούν Αριστείο Ανδρείας και τον Πολεμικό Σταυρό Ζει στην Αθήνα

μωυΣΗΣ μΑΤΑΘΙΑΣΟ Μωυσής Ματαθίας γεννήθηκε στις 29 Ιουνίου 1919 στο Βόλο Ήταν γιος του εμπόρου Ματαθία Ματαθία με καταγωγή από τα Ιωάννινα και της Ραχήλ Ματαθία το γένος Ζίδη από την Καρδί-τσα Τελείωσε το Γυμνάσιο Βόλου και το 1937 εισήχθη στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης με σκοπό να ακολουθήσει το επάγγελμα του θείου του Νισσήμ Ματαθία προέδρου της Ισ-ραηλιτικής Κοινότητας Αθηνών Λόγω του θανάτου του θείου του διέκοψε τις σπουδές του και επέστρεψε στο Βόλο Στην Κατοχή ξεκίνησε να προσανατολίζεται προς την Αντίσταση και συγκεκριμένα το ΕΑΜ που από τις αρχές του 1942 είχε εμφανι-στεί δυναμικά στην περιοχή της Θεσσαλίας Η προδιάθεση υπήρχε Ο άνδρας της μεγαλύτερης αδελφής του Εσθήρ Νίκος Σαμουηλίδης από την Καρδίτσα ήταν προπολεμικά οργανωμένος στο ΚΚΕ Ο Μωυσής εντάχθηκε στην πρώτη συλλογικότητα του ιταλοκρατούμε-νου Βόλου Ήταν ο Σύλλογος Αποφοίτων Γυμνασίου και Φοιτητών που οργάνωνε συσσίτια για τους πεινασμένους της πόλης θεατρικά έργα καλλιτεχνικές δραστηριότητες και συναυλίες Από τις αρχές του 1943 όλες οι δραστηριότητες συντονίζονταν από την Ενιαία Πανελλαδική Οργάνωση Νέων (ΕΠΟΝ) Ανήκοντας στην πρωτοπο-ρία της νεολαίας του Βόλου ο Μωυσής Ματαθίας ήταν από αυτούς που έγραφαν τα αντικατοχικά θεατρικά σκετς της ΕΠΟΝ όπως laquoΟ Βόλος τραγουδάειraquo laquoΦοιτητικές ανησυχίεςraquo laquoΌλα άλλαξανraquo κά Μετά τη συνθηκολόγηση της Ιταλίας (Σεπτέμβριος 1943) εγκατέ-λειψε το Βόλο και προσχώρησε στον ΕΛΑΣ που είχε αρχίσει να εξαπλώνεται στην ανατολική Θεσσαλία Η μόρφωση και αφοσίωσή του τον ανέδειξαν σύντομα σε στέλεχος του 54ου Συντάγματος στο Πήλιο Τον Οκτώβριο ανέλαβε υπεύθυνος Επιμελητείας στην νεο-σύστατη ΧVI Tαξιαρχία Ανατολικής Θεσσαλίας Το καλοκαίρι του 1944 βρέθηκε στο επιτελείο της Ομάδας Μεραρχιών Στερεάς (ΟΜΣ) με διοικητή τον υποστράτηγο Κωνσταντίνο Τσαμάκο καπετάνιο τον Βαγγέλη Παπαδάκη (laquoΤάσο Λευτεριάraquo) και έδρα το Καρπενήσι την πρωτεύουσα της laquoΕλεύθερης Ελλάδαςraquo Ήταν από τους ελάχι-

στους Έλληνες Εβραίους που υπηρέτησαν σε τόσο υψηλή θέση στην ιεραρχία του ΕΛΑΣΠαρά τις μεταπολεμικές διώξεις τελείωσε τις σπουδές του το 1949 Εργάστηκε στο ΚΙΣ και στον Οργανισμό Περίθαλψης και Αποκα-τάστασης Ισραηλιτών Ελλάδας (ΟΠΑΙΕ) ως δικηγόρος Το 1964 πα-ντρεύτηκε την Παυλίνα Κοέν από την Θεσσαλονίκη και απέκτησαν δύο παιδιά τον Ανδρέα και τον Αλέξανδρο Πέθανε στην Αθήνα τον Μάιο του 2010

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 20

ΣΑΛΒΑΤωΡ μπΑΚΟΛΑΣΜια ξεχωριστή περίπτωση ανάμεσα στους Εβραίους αντάρτες γεννή-θηκε τον Δεκέμβριο του 1922 στην Πρέβεζα και μεγάλωσε στα Γιάν-νενα από όπου καταγόταν ο πατέρας του Η αντιστασιακή διαδρομή του Σαλβατώρ Μπακόλα προδιαγράφηκε την πρώτη χρονιά της Κα-τοχής Ως ένας από τους υπεύθυνους του ΕΑΜ Νέων στα Γιάννενα καθοδηγούσε περίπου 80 νεαρούς Γιαννιώτες Εβραίους Ανέπτυξε έντονη μαχητικότητα Μαζί με τον Μωσέ Ντόστη σκόρπιζε προκη-ρύξεις στην πλατεία Πάργης έγραφε συνθήματα και απειλούσε ανοι-χτά όσους Εβραίους διατηρούσαν σχέσεις με Ιταλούς ή Γερμανούς στρατιώτες Συνέχισε την αντιστασιακή του δράση στην Αθήνα όταν τον Φε-βρουάριο του 1942 εγγράφηκε στο Τμήμα Χημείας του Πανεπιστημί-ου Η συνθηκολόγηση της Ιταλίας τον βρίσκει ενεργό μέλος του φοι-τητικού ΕΑΜ (Σπουδάζουσα) με το ψευδώνυμο laquoΣωτήρηςraquo Με την έξοδο στο βουνό ο ένοπλος αγώνας για τον ενθουσιώδη Γιαννιώτη ήταν μονόδρομος Παρέμεινε στην Πάρνηθα αρχικά στον Εφεδρικό ΕΛΑΣ Λιάτανης (Άγιος Θωμάς) και στη συνέχεια στο Ι34 Τάγμα Ατ-τικής του θρυλικού καπετάν Θεοχάρη Πολύχρονου που φρουρούσε τις πύλες της laquoΕλεύθερης Ελλάδαςraquo Τον Ιανουάριο του 1944 παρου-σιάστηκε στην εδρα της V Ταξιαρχίας του ΕΛΑΣ στο Λιδωρίκι και τοποθετήθηκε στον Λόχο Διοίκησης με διοικητή τον λοχαγό Γιάν-νη Λαζαρίδη Τον Μάιο ο Λόχος εκπαιδευόταν στην κοιλάδα του Μόρνου εν όψει ενός θερμού καλοκαιριού Ο Σαλβατώρ διακρίθηκε στη Μάχη της Άμφισσας (2 Ιουλίου 1944) και στην επική μάχη στις Καρούτες Φωκίδας (5 Αυγούστου 1944) όταν ένα γερμανικό από-σπασμα μάχης του επίλεκτου 18ου Συντάγματος Ορεινών Κυνηγών περικυκλώθηκε και εξοντώθηκε μέσα στο χωριό 97 Γερμανοί σκο-τώθηκαν και 105 αιχμαλωτίστηκαν Δεν ξεχνούσε ποτέ πως μια ολό-κληρη νύχτα περίμεναν το σύνθημα για την πρωινή επίθεση χωρίς να μιλάνε ή να καπνίζουν για να μη γίνουν αντιληπτοί Ο ίδιος ήταν ένας από τους περίπου 50 αντάρτες που τραυματίστηκαν σε αυτή

τη μεγαλειώδη αναμέτρηση Μια σφαίρα τον βρήκε στη δεξιά κνή-μη καθώς μαχόταν σώμα με σώμα με τους Γερμανούς Νοσηλεύτηκε στο αναρρωτήριο της Ταξιαρχίας στο χωριό Πενταγιοί Όταν τον Οκτώβριο η Ταξιαρχία μετονομάστηκε σε ΙΙ Μεραρχία του ΕΛΑΣ ο laquoΣωτήρηςraquo ήταν ένας από τους 30 αντάρτες της Υποδειγματικής Διμοιρίας ΕΠΟΝ του Λόχου Διοίκησης Ήταν ο μόνος από την οικογένειά του που επέζησε του Ολοκαυτώ-ματος Σύζυγος της Ντόρας Κοέν και πατέρας της Έστερ έφυγε από τη ζωή στις 8 Ιουλίου 2012

ΣΑΡΑ ΓΕΣΟυΑΓεννημένη στην laquoοβριακήraquo της Χαλκίδας το 1927 η Σάρα (ή Σαρίκα) Γεσούα ανήκει στις εμβληματικές φυσιογνωμίες της Αντίστασης Ο πόλεμος τη βρήκε μαθήτρια στη Δημόσια Εμπορική Σχολή Χαλκί-δας Μετά τον πρόωρο θάνατο του πατέρα της (1927) ζούσε με την μητέρα της Ζαφείρα και τη μεγαλύτερη αδελφή της Γιάφφα στην οδό Κώτσου κεντρικού δρόμου της εβραϊκής γειτονιάς Η μητέρα της ήταν αδελφή του συνταγματάρχη Μαρδοχαίου Φριζή γεγονός που έπαιξε καταλυτικό ρόλο στη διαμόρφωση της πατριωτικής της συνείδησης Πριν κλείσει τα 14 η Σάρα περιέθαλπτε τραυματίες στο στρατιωτικό νοσοκομείο της πόλης ως εθελόντρια νοσοκόμα Επόμενο βήμα ήταν η Αντίσταση Η δραστήρια εβραιοπούλα προμη-θεύτηκε για την ίδια και την μητέρα της ψεύτικες ταυτότητες Με την έναρξη της γερμανικής κατοχής (Οκτώβριος 1943) η Σάρα συνεννοή-θηκε με το ΕΑΜ πήρε τη μητέρα της και εγκατέλειψαν την Χαλκίδα για τη Στενή όπου ζούσε η αδελφή της με τον άντρα της Για να προφυλάξει από τις επιδρομές των Γερμανών τους τρομοκρα-τημένους Εβραίους που είχαν καταφύγει στα βουνά η Αντίσταση τους σκόρπισε σε διάφορα χωριά (Πάλιουρας Θεολόγος Στρόπωνες Βασιλικό) και αργότερα οργάνωσε δίκτυο διαφυγής με καΐκια για την Τουρκία από την περίφημη παραλία των Τσακαίων Η νεαρή Σάρα έγινε δασκάλα στο απομονωμένο χωριό Κουρκουλοί δουλεύο-ντας δραστήρια στην ΕΠΟΝ Μετά την φριχτή δολοφονία της ξαδέλ-φης της Μέντης Μόσχοβιτς από τα Τάγματα Ασφαλείας στους Στρό-πωνες (4 Μαρτίου 1944) και τον εμπρησμό του χωριού Κουρκουλοί προσκολλήθηκε στα αντάρτικα τμήματα Αμέσως καθιερώθηκε ως ομιλήτρια που κήρυττε με πάθος τον ένοπλο αγώνα ιδιαίτερα στις νεαρές γυναίκες Σύντομα σχημάτισε ανεξάρτητη γυναικεία ομάδα που πολεμούσε μάζευε πληροφορίες και ξεσήκωνε τον κόσμο στα χωριά Ένας Αμερικανός δημοσιογράφος που βρέθηκε στην κατεχό-μενη Εύβοια της αφιέρωσε ξεχωριστό απόσπασμα στην ανταπόκρι-σή του για τους Έλληνες αντάρτες laquoΕίναι ένα κοντό δεμένο κορίτσι με μαύρα μαλλιά και γαλάζια μάτια Τρέχει σαν άντρας και μπορεί να χτυπήσει ένα καρύδι σε απόσταση 200 γυάρδες Είτε φωνάζει παραγγέλματα είτε δίνει σήμα με τα χέρια της στο Λόχο είτε τρα-γουδάει στα ορεινά μονοπάτια το κάνει με πάθος και περηφάνειαraquo Η Απελευθέρωση τη βρήκε καπετάνισα της Υποδειγματικής Διμοι-

ρίας Γυναικών του 7ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ και ήδη θρυλική

μορφή ανάμεσα στους αντιστασιακούς της Εύβοιας με το όνομα laquoΚα-

πετάνισσα Σαρίκαraquo Σήμερα ζει στο Τελ-Αβίβ

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 21

Οι σελίδες που ακολουθούν πε-ριλαμβάνουν όσα ονόματα Εβραίων αντιστασιακών πεσόντων στις μά-χες και εκτελεσμένων σε αντίποινα μπορέσαμε να συγκεντρώσουμε Η τελική μορφή του καταλόγου των αντιστασιακών βασίστηκε στη λίστα ονομάτων που επεξεργάστηκε η Έφη Εζρατή και δημοσιεύτηκε στο βιβλίο του Steven Bowman Η Αντίσταση των Εβραίων στην Κατοχική Ελλά-δα (Έκδοση ΚΙΣ Αθήνα 2013) Ο κατάλογος ονομάτων των πεσόντων και εκτελεσμένων συμπληρώθηκαν με βάση αδημοσίευτο υλικό από το αρχείο του ΕΜΕ και αποδελτίωση αρχειακού υλικού και δευτερογενούς βιβλιογραφίας Με την πεποίθηση πως αποτελεί ένα μόνο βήμα μιας έρευνας που συνεχίζεται παραδίδου-με τα ονόματα ως συμβολή στην ιστο-ριογραφία και ελάχιστο φόρο τιμής στους αντιστασιακούς Εβραίους που θυσιάστηκαν για την ελευθερία

ΚΑΝΤΙΣ ΓΙΑ ΤΟυΣ πΕΣΟΝΤΕΣΑς μεγαλυνθεί και ας αγιαστεί το μεγάλο όνομα Του στον κόσμο που έπλασε κατά τη θέληση Του Αμέν Ας βασιλεύσει η βασιλεία Του ας πραγματοποιηθεί η λύτρωση και ας συντομευτεί ο ερχομός του μασσίαχ στη διάρκεια της ζωής μας και στις ημέρες μας και στη διάρκεια της ζωής όλου του Ισραήλ γρήγορα και σύντομα και πείτε Αμέν

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 22

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣ Ντάριο (Δαβίδ) Ααρών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΑνρύ Ααρών Καβάλα Αρμάνδος Ααρών Κέρκυρα Σαλώμ Αβδελάς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ααρών Αβδελάς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Βίκτωρ Αβδελάς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σολομών Αβδελάς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ζακ Αβραάμ Καβάλα Βιτάλ Αελιών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ ΘεσσαλίαΟυίλιαμ Ισαάκ Αζάρ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλμπέρτος Αζάρ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ζουλύ (Ιουλία) Αζάρ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Λάζαρος (Ελιέζερ) Αζαρία Βέροια ΕΑΜ ΕΤΑ ΘεσσαλίαΜωρίς Αζί Ρένα Αζούζ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σαλβατώρ Αζούζ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Λεών Αζουλί [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωρίς Ακαρά Ηλίας Αλαλούφ Αθήνα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] ΑττικήΣόλων Αλαλούφ Ρασέλ Άλβο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ Δυτική ΜακεδονίαΠαλόμπα Άλβο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ Δυτική ΜακεδονίαΣαλβατώρ Αλγούσσης Νισήμ Αλκαλάη Διδυμότειχο Σαμουήλ Αλαλούφ Ηλίας Αλαλούφ Σεμτώβ Αλαλούφ Θεσσαλονίκη Σολομών Αλαλούφ Θεσσαλονίκη ΒΣΑ Δυτική ΘεσσαλίαΑλμπέρτος Αλαλούφ Βόλος Ραούλ Αλμοσνίνο Θεσσαλονίκη Ελίας Αλμοσνίνος Δανιήλ (Δανέλος) Αλχανάτης Αθήνα ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Αθήνα ΕύβοιαΖακίνος Αλχανάτη Γεουδά Αμάρ Τρίκαλα ΕΛΑΣ ΕύβοιαΛεών Αμάρ Χαλκίδα ΕΛΑΣ ΕύβοιαΖοζέφ Αμαρίλιο Αλμπέρτο Αμαρίλιο Θεσσαλονίκη ΕΑΜ ΑθήναΙσαάκ Αμίρ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΝτάριο Αμίρ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ζουλύ (Ιουλία) Αμίρ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δαβίδ Αμίρ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑλβέρτος Αμών Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΒίκτωρ Αμών Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Γιακώβ Αράρ Καστοριά [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Γεουντά Αράρ Καστοριά [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αβραάμ Αρδίττης Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΤσιάκο Αρούχ Θεσσαλονίκη Μανώλης Αρούχ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑλμπέρτος Ασσέο Ελί Αττάς ΕΑΜ Αθήνα

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣ Μωύς Αττάς Αθήνα ΕΛΑΣ ΚορινθίαΊνο Αττάς Θεσσαλονίκη Θεσσαλονίκη Αττίας Καβάλα Ισαάκ Αχάρ Μιχάλης Βαλαής Ιωάννινα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλβέρτος Βαλεστάιν Αθήνα ΕΠΟΝ ΑθήναΣίμων (Σίμος) Βαλεστάιν Αθήνα ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΙακώβ Βαρούχ Σάμπυ (Σαμπετάι) Βαρσάνο [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΑβραάμ Βαρών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΛεών-Γεουδά Βαρών Καβάλα ΕΛΑΣ ΠελοπόννησοςΜαξ Βαρών Καβάλα ΕΑΜΕΤΑ ΕλασσόναΕλιάου Βεϊσσή Αλμπέρτο Βελλέλης Πάτρα ΕΛΑΣ ΠελοπόννησοςΕμμανουήλ Βελλέλης Πάτρα ΕΛΑΣ ΠελοπόννησοςΖακ Βεντούρα Θεόφιλος Βιτάλης Βόλος Σαμουήλ Λεών Γαβριηλίδης Αθήνα Αλμπέρτος Γαβριηλίδης Σάρα Γεσουά Χαλκίδα ΕΛΑΣ ΕύβοιαΓιομτώβ Γιακοέλ Τρίκαλα Γιακοέλ Καβάλα Αλμπέρ Γιαχμπές Καβάλα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλμπέρτος Γιαχόν Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Στέλλα Γιαχόν Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ιακώβ Γιουσουρούμ Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜωύς (Μωρίς) Γιουσουρούμ Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά Ελλάδα ΚορινθίαΠέπο Γιωσέφ Νταρών Γκανής Μάρκος Γκανής Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σολομών Γκανής Αγρίνιο [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σόλων Γκανής Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ιωσήφ Γκατένιο Θεσσαλονίκη Δαβίδ Γκατένιο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ Σαλτιέλ Γκατένιο Θεσσαλονίκη Ιακώβ Γκερσόν Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Γκρότας Ιερεμίας Δανιήλ Ιωάννινα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Εδουάρδος Δάφφας Βόλος ΕΛΑΣ ΕύβοιαΙωσήφ Δαβίδ Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜίμης Δαβίδ Σαμουήλ Δαβίδ Σαμουήλ Δέντης Χανιά [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δαβίδ Εζρά Καρδίτσα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Χαΐμ Εζρά Μωρίς Εζρά Αλμπέρτος Εζρατή Δαβίδ Ελιάου Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΜισέλ Ηλίας Αβραάμ Ελιάν Θεσσαλονίκη ΕΑΜ Κεντρική ΜακεδονίαΒίκτωρ Ελιασάφ Ηλίας Ελιασάφ Ηλίας Ελιέζερ Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Λάζαρος Ελιέζερ Άρτα ΕΑΜ Ήπειρος Ισαάκ Ελιέζερ Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ισαάκ Εμμανουήλ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΗλίας Ερρέρα

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΟΙ

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 23

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣ Μωρίς Ερρέρα Θεσσαλονίκη ΘεσσαλονίκηΜωύς ΕσκαλονίΣαμουήλ Εσκινατζής Λάρισα ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΜωρίς Εσφόρμες Θεσσαλονίκη Αβραάμ Ζακ Καβάλα Μηνάς Ζακ Βόλος Ιωσήφ Ζακάρ Βόλος Σάββας Ιακώβου Βόλος ΕΛΑΣ Δυτική ΘεσσαλίαΧαΐμ Ιακώβου Βόλος Αλβέρτος Ιεσουλάς Βόλος Μωυσής Ελιά Ιεσουλάς Βόλος Ιωσήφ Ίζης Τρίκαλα Λεών Ίντης (ή Ίντας) Αθήνα ΕΛΑΣ Γιωσέφ Ίσσης Σάββας Ίσσης Άρτα Λούνα Ισχάκ Μπίτολα Μεντές Ισχάκ Μπίτολα Πέκο Ισχάκ Μπίτολα Αλβέρτος Ιωσήφ Οβαδίας Μωρίς Καζές Κομοτηνή ΒΣΑ Ανατολική ΘεσσαλίαΆρης Καζές ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΣαμουήλ Καζές Άλμπερτ Κάκις ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΚάρμεν Κάκις ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΦρέντερικ Κάκις ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΖακ Κάκις ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΕμίλ Κάκις Δράμα Γεουντά Καλέφ-Εζρά Ιωάννινα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Αβραάμ Καλέφ-Εζρά Ιωάννινα ΕΑΜ Ήπειρος Δαβίδ Καλντεράν Μπίτολα Σαμουήλ Καλντεράν Μπίτολα Ζουλί Καλδερόν Καλδερόν Φλώρινα Καλδερόν Φλώρινα Γκίτα Καλντερών Μπίτολα Λούνα Καλντερόν Κάρλο Καλντερόν Μπίτολα Ματίκα Καμπελή Τρίκαλα Μίμης Καμπελής Τρίκαλα Νισσήμ Καμχής ΕΑΜ ΜεσσηνίαΜωύς Καμχή Θεσσαλονίκη Μωυσής Καμχής Λάρισα Γιαχιέλ Καπέτας Σολομών Καπέτας ΕΑΜ Θεσσαλία Ηλίας Καπέτας Τρίκαλα Ζακ Καπόν Ματίλντα Καπόν Θεσσαλονίκη Δυτική ΜακεδονίαΚάρολος Καράσσο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΕμμανουέλ Καράσσο Θεσσαλονίκη Γιωσέφ Καράσσο Θεσσαλονίκη Ζακ Καράσσο Θεσσαλονίκη Δανιήλ Καράσσο Θεσσαλονίκη Μωύς Καράσσο Θεσσαλονίκη Τζιάκο Καράσσο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜπέττυ Καράσσο Θεσσαλονίκη Αλμπέρτο Καράσσο Θεσσαλονίκη

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΟΙ

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΝταίζυ Καράσσο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΝιγρίταΖακ Καπόν Άλμπερτ Κασόρλα Μπίτολα Ισαάκ Κασούτο Κασούτο Λάρισα Σολομών Κάστρο Βόλος Ζακ Κατάν Νισσήμ Καμχή Σαμουήλ (Μπόμπυ) Κοέν Δαβίδ Κοέν Πρέβεζα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΔαβίδ Σαμπετάι Κοέν Έλι Κοέν Μεναχέμ Κοέν Μενασέ Κοέν Γεσούα Κοέν Γιακώβ Κοέν Λάουρα Κοέν Χαΐμ Κοέν Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΑλβέρτος Κοέν Δράμα Αλβέρτος Κοέν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΙτσχάκ Κοέν Ξάνθη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΙωσήφ Κοέν Λουί Κοέν Ξάνθη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΖοζέφ Κοέν Κρήτη Μωρίς Κοέν Ιωσήφ Αβραάμ Κοέν Ιωάννινα Μιχαήλ Ηλίας Κοέν Ιωάννινα Σαμουήλ Κοέν Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ηλίας Κοέν Θεσσαλονίκη Ρόζα Κοέν Θεσσαλονίκη Σαμ Κοέν Θεσσαλονίκη Στέλλα Κοέν Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Κεντρική ΜακεδονίαΗλίας Γιουδά Κοέν Λάρισα Πίνχας Κοέν Φλώρινα Ιωσήφ Κοέν Φλώρινα Λέων Κοέν Αθήνα Μωυσής Κοέν Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑαρών Κοέν Αθήνα Ζακίνος Κοέν Αθήνα ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Αθήνα ΕύβοιαΜωσέ Κοέν Καβάλα Δαβίδ Μιχαήλ Κοέν Πρέβεζα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΆννα Κοέν Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΜπαρούχ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ντάριο Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Χαΐμ Σαμουήλ Κοέν Βόλος ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΙακώβ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ισαάκ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ιακώβ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Καρολίνα Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Λέων Ιωσήφ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Νισσήμ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Πέπος Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ραχήλ Κοέν Βόλος EΠΟΝ Εθνική Αλληλεγγύη ΕΛΑΣ Σαμουήλ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σίμων Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σλόμο Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ]

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 24

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΖαχαρίας Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ζουλύ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ροζίτα Κοέν Βόλος ΕΠΟΝ Σαμπετάι Κοέν Βόλος ΕΠΟΝ Σαλβατώρ Κοέν Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΒίκτωρ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Νταβίκο Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ηλίας Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωρίς (Μωσέ) Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μασλάχ Κοέν Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΣολομών Κοέν Ιωάννινα Σόλων Κομίδης Κομοτηνή Μισέλ Κονέ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ηλίας Κονές Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΜωυσής Κονές Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Τόρι Κουένκα Θεσσαλονίκη ΘεσσαλονίκηΙάκωβος Κούμερης Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΖακ Κωστής Χαλκίδα Απόλλων- Υβόννη ΑθήναΑλμπέρτος Λαζάρ Λάρισα ΕΛΑΣ Κεντρική ΘεσσαλίαΙσαάκ Λαζάρ Λάρισα ΕΛΑΣ Κεντρική ΘεσσαλίαΝισσήμ Λαζάρ Σαλβατώρ Λαζάρ Λάζαρος Λαζάρ Ιωσήφ Λαχανάς Μωυσής Λεβή Νίνο Λεβή Οβαδίας Λεβή Ρόζα Λεβή Σόλων Αβραάμ Λεβή Ζαχαρίας Λεβή Ζακ (Ιακώβ) Λεβή Θεσσαλονίκη Ερρίκος Λεβή Ιωάννινα ΕΔΕΣ ΙωάννιναΧαΐμ Λεών Λεβή Ιωάννινα Ααρών Λεβή Τρίκαλα Ηλίας Λεβή Τρίκαλα Καίτη Λεβή Τρίκαλα Σολομών Αβραάμ Λεβή Τρίκαλα Μεΐρ Λεβή Τρίκαλα Αβραάμ Λεβή Θεσσαλονίκη Αβραάμ Λεβή Χαλκίδα Ηλίας Λεβή Αθήνα ΕΑΜ ΑθήναΕμμανουήλ Λεβή Αθήνα Μανώλης Λεβή Ματαθίας Λεβή Χαΐμ Λεβής Ιωάννινα ΕΑΜ ΑθήναΣίμων Λεβή Λάρισα Ρούλα (Ραχήλ) Λεβή Δαβίδ Λεβής Βόλος ΕΑΜ ΘεσσαλίαΜωυσής Λεβής Βόλος Νέλλος Λεβής Βόλος Ζάχος Λεβής Βόλος Λέων Λεβής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΙακώβ Μαγρίζος Λάρισα Σιμαντώβ Μαΐσης Ραφαήλ Μάλτης Ιωάννινα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΡαούλ Μάνο Ραχήλ Μάνο Ματθίλδη Μασαράνο [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΙσαάκ Μασσότ Μωυσής Ματαθίας Βόλος ΕΛΑΣ ΘεσσαλίαΖάκο Ματαθίας Βόλος Λέων Ματαλόν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΣαλομών Ματαλόν Ματίλντα Ματαράσσο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ Δυτική ΜακεδονίαΝισσήμ Ματαθίας Κέρκυρα Πάππας Μάτσας Μωύς Μάτσας Χαΐμ Μάτσας Ιωάννινα Ελιασάφ Μάτσας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιεσούα Μάτσας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιωσήφ Μάτσας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΣολομών Μάτσας Ιωάννινα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σλόμο Ματσίλ Ιωάννινα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑβραάμ Μεβοράχ Καβάλα ΕΛΑΣ Σαμουήλ Μεγίρ Ιωάννινα Βιτάλ Μεγίρ Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Λέων Μεΐρ Ηλίας Μιζάν Ιακώβ Μιζάν Λέων Μιζάν Σαμπετάι Μιζάν Σαούλ Μιζάν Βουλγαρία Δαβίδ Μιζάν Δράμα Σάμυ Μιζάν Λάρισα Ισαάκ Μιζάν Αγρίνιο Ζακίνος Μιζάν Βόλος Τζάνι Μιζάν Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιωσήφ Μιζραχής Αθήνα ΕΑΜ ΠελοπόννησοςΑλμπέρτος Μιζραχής Λάρισα

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΜήνας Μιζραχής Βόλος Σαρίνα Μιζραχή Βόλος Ζακ Μιζραχής Βόλος Χαΐμ Μιζραχής Βόλος Αλμπέρτος Μινέρβο Χανιά ΒΣΑ ΚρήτηΤζένη Μινέρβο Χανιά Μισκατέλ Διδυμότειχο Μισκατέλ Διδυμότειχο Χαΐμ Μιζραχής Βόλος Λιλή Μητράνι Θεσσαλονίκη Ροβέρτος Μητράνι Σέρρες ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑβραάμ Μιχαήλ Ιωάννινα Μιωνή Αγρίνιο Μωυσής Μιωνής Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιωνάς Μιωνής Αγρίνιο ΕΑΜ Σαμ Μοδιάνο Θεσσαλονίκη Έλιο Μοδιάνο Σόφη Μολτίαχ Μόλχο Α Μόλχο Θεσσαλονίκη Μωυσής Μόρδος Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική Θεσσαλία Μορδώχ Μέντη Μόσκοβιτς Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΕύβοιαΑλίκη Μουρτζούκου Βόλος Δαβίδ Μπακόλας Σαλβατώρ Μπακόλας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΝισσήμ Μπακόλας Ιωάννινα Σιών Μπακόλας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιάκωβος Μπαλέστρας Κέρκυρα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ραφαήλ Μπαρκή Σολομών Μπαρκή Αθήνα Ιακώβ Μπαρτζιλάι Αθήνα Ιωσήφ Μπαρτζιλάι Αθήνα Νισσήμ Μπατής Ιωάννινα Βίκτωρ Μπατής Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΚουτιέλ Ιακώβ Μπέγας Λάρισα Αλμπέρτος Μπέζα Ζακλίν Μπέζα Άλφρεντ Μπέζα Θεσσαλονίκη Μόνικα Μπέζα Θεσσαλονίκη Ελένη Μπέζα Θεσσαλονίκη Αρμάντο Μπεζές Θεσσαλονίκη ΕΑΜ ΘεσσαλίαΜωσέ (Μωρίς) Μπέλλο Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΣαλβατόρε Μπεν Γιαΐς Πέπο Μπενοζίλιο ΕΑΜ ΑθήναΑλμπέρτο Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη Βενιαμίν Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη Μωσέ Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη Ντικ Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΖακ Μπενβενίστε Δαβίδ Μπενβενίστε Καβάλα Έστερ Μπενβενίστε Λάρισα Νταίζη Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΑθήναΧαΐμ Μπενρουμπή Μωρίς Μπενρουμπή Αλβέρτος Μπενρουμπή Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜεναχέμ Μπενσιών Καβάλα Ιωσήφ Μπενσουσάν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΙακώβ Ισραήλ Μπεράχα Τρίκαλα ΕΛΑΣ Δυτική ΘεσσαλίαΓεουντά Μπεράχα Βιτάλ Μπεράχα Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΜεντές Μπεσαντσή Μωσέ Μπέσο Αθήνα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μπετσαλέλ Μπεχάρ Ζακ Μπεχάρ Μάρκος Μποττόν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Σαλομόν Μπούρη Ντόρα Μπουρλά Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΓιολάντα Μπουρλά Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΛεών Μπουρλάς Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΣολομών (Σάρδος) Μπουρλάς Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΜωυσής Μπουρλάς Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΑβραάμ Μπουρλάς Θεσσαλονίκη Σάρα Μπουρλά Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΤσελεμπή Μπουρλά Σέρρες ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΜωρίς Μπουρλάς Γιακώβ Μποχορόπουλος Ιωάννινα Ροβέρτο Μπρέλλης Δαβίδ Μπρούδο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜιχάλης Μπρούδο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική Μακεδονία Ερνστ Μύλλερ Αθήνα Ισαάκ (Γιτσχάκ) Μωυσής (Μωσέ) Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική Μακεδονία Γιομτώβ Μωσέ Ιωάννινα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΔαβίδ Μωυσής [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ασέρ Μωυσής Τρίκαλα ΕΑΜ ΑθήναΕσδράς Βενιαμίν Μωυσής Λάρισα ΕΛΑΣ ΘεσσαλίαΕσδράς Δαβίδ Μωυσής Λάρισα ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΑλβέρτος (Αβραάμ) Μωυσής Βόλος

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΟΙ

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 25

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΣλόμο Ναούμ Ηλίας Ναούμ Ιωάννινα Μαρσέλ Νατζαρή Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΔαβίδ Ναχμίας Άρτα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Σαμ Ναχμίας Αθήνα Μιχαήλ Νεγρίν Αθήνα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Αλβέρτος Νεγρίν Τρίκαλα Ισαάκ Νεγρίν Τρίκαλα Βενιαμίν Νεγρίν Τρίκαλα ΕΛΑΣ Δυτική ΘεσσαλίαΛουίζα Νεγρίν Λάρισα ΕΠΟΝ ΘεσσαλίαΙωσήφ Νεχαμά Ισαάκ Νεχαμά Αθήνα ΕΛΑΣ Δυτική ΘεσσαλίαΡοέλ Νισαχόν Ζακ Νισσάν Σολομών Νισσήμ Ηλίας Σαμ Νισσήμ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΓιοέλ Νιτσαχόν Τρίκαλα Πωλ Νόαχ Ισίδωρος Νόαχ Ισαάκ Ντάσα Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΒιτάλ Ντάσα Θεσσαλονίκη Ιωσήφ Ντεκάστρο Χανιά ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜαρσέλ Ντεμάγιο Μπίτολα Μωσέ Ντόστης Ιωάννινα ΕΑΜ Νέων ΙωάννιναΝτίνος Οβαδίας Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΙσαάκ Οβαδία Δράμα ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΝτάνυ Οβαδίας Θεσσαλονίκη Σαλβατώρ Οβαδίας Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΙσαάκ Οβαδίας Ιωσήφ Ντάριο Ουζιέλ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΒαρών Πάρδο Καβάλα Μωύς Πάρδο Καβάλα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΣάββας Πάρδο Καβάλα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΆνια Πάτσνικ Βιέννη ΕΠΟΝ Χάρυ Πάτσνικ Βιέννη Μπαρούχ Πεζόντες Αβραάμ Πελές Ιωσήφ Πέπο Αθήνα Π Περαχιά Φλώρα Περαχιά Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική Μακεδονία Περαχιά Αλλέγρα Πέσσαχ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δαβίδ Πέσσαχ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωυσής Πέσσαχ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μεσουλάμ Πέσσαχ Φλώρινα Χαΐμ Πίντο Μωρίς Πίνχας Μωρίς Πιπανό Ερρίκος Πιπανό Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΧαΐμ Πολίτης Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωυσής Πολίτης Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ηλίας Πολίτης Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μπεν Ποράτ Γιακώβ Πούλος Αλμπέρτος Πρίζναλης Σέρρες ΕΑΜ ΘεσσαλίαΝτόρα (Ντορίκα) Ραμπάν Ραπέτης Άλχη Ραφαήλ Αθήνα Δαβίδ Ραφαήλ Ιωάννινα Λέων Ρεβή Αθήνα Σιμαντώβ Ρόζεν Εφραίμ Ρόζενμπεργκ Θεσσαλονίκη Αβραάμ Ρομάνο Θεσσαλονίκη Δαβίδ Ρούσο Αθήνα Ισαάκ Ρούσο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΙσαάκ (Ζακίνος) Ρούσο Σέρρες ΕΛΑΣ ΠελοπόννησοςΙακώβ Ρούσο Τσαντίκος Σαδίκ Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ισραήλ Σαδικάριο Βόλος Ραούλ Σαΐας Έλι Σακκής Ιωσήφ Σακκής Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ισαάκ Σακκής Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Έλλη Σακκής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΗλίας Σακκής Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωυσής Σακκής Βόλος ΕΛΑΣΕΤΑ Ανατολική ΘεσσαλίαΠέπος Σακκής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΙσαάκ Σακκής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΛέων Σακκής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΑλμπερτίκο Σάκο Καστοριά Μορδοχάι Σάλεμ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Κεντρική ΘεσσαλίαΑλμπέρτος Σάλεμ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Κεντρική ΘεσσαλίαΑντζέλ Σαλτιέλ Μανώλης Σαλτιέλ Θεσσαλονίκη Ιωσήφ Σαμαρίας Βόλος Πέπος Σαμαρίας Βόλος Δαβίδ Σαμουήλ Θεσσαλονίκη Εμίλ Σαμπάς Άρτα ΕΔΕΣ ΆρταΜεναχέμ Σαμπετάι

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΜηνάς Σαμπετάι Βόλος ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΡαφαήλ Σαμπετάι Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ααρών Σαμπετάι Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλμπέρ Σαούλ ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΖωή Σαπόρτα Μπουένα Σαρφατή Θεσσαλονίκη Σαλβατώρ Σαρφατής Δαβίδ Σασσών Ισαάκ Σασσών Σαλομών Σασσών Αλβέρτος Σαφάν Αβραάμ (Έμπης) Σβώλης Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ηλίας Σβώλης Ιωάννινα Μιχαήλ Σβώλης Ιωάννινα Μπεχώρ Σβώλης Ιωάννινα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Μωσέ Σεγκόρα Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΣλόμο Σένκα Ζακ Σερόρ Σερόρ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΙτσχάκ Σιακίμ Ισραήλ Σιδαρίκης Αγρίνιο Σαμ Σίδης Αθήνα ΕΑΜ ΑθήναΜπαρούχ Σιμπή Θεσσαλονίκη ΕΑΜ Αθήνα ΠελοπόννησοςΙντό Σίμσι Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜπέζα Σιών Δαβίδ Σουλάμ Σαμουήλ Σούσης Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Μωρίς Στρούμσα Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΘεσσαλονίκηΙωσήφ Ταμπώχ Βέροια Ιωσήφ Νισσήμ Ταραμπουλούς Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική Μακεδονία

Δαβίδ Τιάνο Θεσσαλονίκη Ζαχαρίας Τουρών Βόλος Εδμόνδος Τορόν Λάρισα ΕΠΟΝ ΑθήναΆνζελ Τσιάκο Θεσσαλονίκη Δαβίδ Τσουβά Λάρισα Τζάκος Τσουβά Λάρισα Ηλίας Φελούς Ιακώβ Φελούς Αβραάμ Φελούς Τρίκαλα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλλέγρα Φελούς- Καπέτα Τρίκαλα ΕΑΜ Εθνική Αλληλεγγύη ΘεσσαλίαΜάρκος Φελούς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Χρυσούλα Φελούς Τρίκαλα ΕΠΟΝ ΘεσσαλίαΜωυσής Φερετζή Σαδώκ Φερετζή Αλβέρτος Φερετζή Εσδράς Ηλίας Φιλοσώφ Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ισαάκ Αβραάμ Φιλοσώφ Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ραφαήλ Ηλίας Φιλοσώφ Λάρισα ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΜωρίς Φλωρεντίν Φάνυ (Ματίλντα) Φλωρεντίν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΑβραάμ (Αβραμίκος) Φόρνης Χαλκίδα ΕΛΑΣ ΕύβοιαΑαρών Φόρνης Χαλκίδα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Πέπος (Ιωσήφ) Φόρτης Μωυσής (Μίμης) Φόρτης Μανώλης Φραγγής Χαλκίδα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σίμων Φραγγής Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] ΕύβοιαΑλμπέρτος Φρανσές Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ιάκωβος Φρανσές ΕΛΑΣ Κεντρική ΜακεδονίαΡαούλ Φραντζής Μανώλης Φραντζής Βόλος Κάρμεν Φρεζή Βόλος Αβραάμ Χαΐμ Φρεζής Χαλκίδα ΕΑΜ Δυτική ΜακεδονίαΡαφαήλ Φρεζής Βόλος ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΙακώβ Φριζής Θεσσαλονίκη Βασίλης Χαζάν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΖακ Χαΐμ Μωρίς Χαΐμ Ελιγιά Χακίμ Λάρισα Δαβίδ Χακοέν Ραούλ Χαλβατζής Ιτσχάκ Χανέν ΕΑΜ ΑθήναΧαΐμ Χανώκ Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] ΑθήναΈλι Χασσίδ Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] ΕύβοιαΙωσήφ Χασσίδ Θεσσαλονίκη ΕύβοιαΣαμπετάι Χασσών Αβραάμ Χασσών Σάββας Χασσών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΠέπος Χασσών Μπίτολα Μωύς-Μωυσής Χασσών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΓιοχανάς Χατζής Άρτα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΔαβίδ Χατζής Άρτα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Σόλων Χατζής Βόλος Απόστολος Χατζόπουλος Μηνάς Χατζόπουλος Ιωάννινα Μεναχέμ Χαχάμ Νατάν Χονέν Καστοριά

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΟΙ

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 26

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΠΕΣΟΝΤΕΣ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΠΑΤΡΩΝΥΜΟ ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ ΤΟΠΟΣ ΘΑΝΑΤΟΥ ΙΔΙΟΤΗΤΑ ΜΟΝΑΔΑ

ΑΒΡΑΑΜ ΕΛΙΑΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιούνιος 1944 ΚΑΤΕΡΙΝΗ ΠΙΕΡΙΑΣ 17 ετών Σύνδεσμος Μακεδονικού Γραφείου ΚΚΕ με ΠΕ Κατερίνης

Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς στη θέση ldquoΒαρικόrdquo μαζί με

άλλους 12

ΑΛΑΛΟΥΦ ΗΛΙΑΣ ΑΘΗΝΑ ΑΤΤΙΚΗ

ΑΛΒΟ ΡΑΣΕΛ ΓΕΟΥΔΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιανουάριος 1944 ΠΟΝΤΟΚΩΜΗ ΚΟΖΑΝΗΣ 14 ετών σε βοηθητική υπηρεσία στον ΕΛΑΣ Δολοφονήθηκε από

συνεργάτες των Γερμανών

ΑΛΒΟ ΠΑΛΟΜΠΑ ΓΕΟΥΔΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιανουάριος 1944 ΠΟΝΤΟΚΩΜΗ ΚΟΖΑΝΗΣ 16 ετών σε βοηθητική υπηρεσία στον ΕΛΑΣ Δολοφονήθηκε από

συνεργάτες των Γερμανών

ΑΤΤΑΣ ΜΩΫΣΗΣ ΔΑΒΙΔ ΑΘΗΝΑ 1944 ΚΟΡΙΝΘΙΑ Αντάρτης 6ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΒΑΡΩΝ ΑΒΡΑΑΜ ΚΑΒΑΛΑ 1943 ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΓΚΑΝΗΣ ΜΟΡΔΟΣ ΛΑΡΙΣΑ

ΕΛΙΑΟΥ ΔΑΒΙΔ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Οκτώβριος 1943 ΠΕΡΙΒΟΛΙΑ ΓΡΕΒΕΝΩΝ Αντάρτης 50ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΕΣΚΙΝΑΤΖΗΣ

ΣΑΜΟΥΗΛ ΙΩΣΗΦ ΛΑΡΙΣΑ 611945 ΚΑΖΑ ΒΟΙΩΤΙΑΣ Λοχαγός 54ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ Διοικητής 10ου Λόχου

ΙΑΚΩΒΟΥ ΣΑΒΒΑΣ ΣΙΜΟΣ ΒΟΛΟΣ 1741944 ΡΕΝΤΙΝΑ ΑΓΡΑΦΩΝ Αντάρτης 52ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΚΑΜΧΗΣ ΜΩΡΙΣ ΛΑΡΙΣΑ 541944 ΛΕΠΤΟΚΑΡΥΑ ΠΙΕΡΙΑΣ

ΚΑΜΧΗΣ ΝΙΣΣΗΜ 1943 ΦΙΛΙΑΤΡΑ Αντιστασιακός Εκτελέστηκε από τους Ιταλούς

ΚΑΡΑΣΣΟ ΚΑΡΟΛΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΛΑΡΙΣΑ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ Αιχμαλωτίστηκε τραυματίας και

απαγχονίστηκε

ΚΑΡΑΣΣΟ ΖΑΚ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

ΚΑΡΑΣΣΟ ΜΑΡΚΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 681944 ΜΟΥΧΑΡΕΜ ΧΑΝΙ ΕΔΕΣΣΑΣ Ανθυπολοχαγός 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΚΑΡΑΣΣΟ ΣΑΡΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΚΑΣΤΟΡΙΑ

ΚΟΕΝ ΔΑΒΙΔ ΠΡΕΒΕΖΑ 511944 ΚΑΛΟΣΚΟΠΗ ΦΩΚΙΔΑΣ Αντάρτης Τάγμα ΕΛΑΣ Παρνασσίδας

ΚΟΕΝ ΗΛΙΑΣ ΝΗΣΙΜ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΓΡΕΒΕΝΑ Αντάρτης

ΚΟΕΝ ΙΑΚΩΒΟΣ ΚΡΗΤΗ

ΚΟΕΝ ΙΣΑΑΚ

ΚΟΕΝ ΝΗΣΙΜ ΒΑΛΑΣΗΣ 241944 ΛΑΡΙΣΑ

ΚΟΕΝ ΜΙΧΑΗΛ ΙΩΑΝΝΙΝΑ

ΚΟΕΝ ΣΤΕΛΛΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1641943 ΤΑΧΝΙΣΤΑ ΠΙΕΡΙΑΣ Αντάρτισσα Αρχηγείο ΕΛΑΣ Ολύμπου

ΛΕΒΗΣ ΛΕΩΝ ΒΟΛΟΣ 2261944 ΠΕΡΙΟΧΗ ΛΑΡΙΣΑΣ Αντάρτης 54ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΜΗΤΡΑΝΙ ΡΟΒΕΡΤΟΣ ΣΕΡΡΕΣ 511944 ΚΑΛΟΣΚΟΠΗ ΦΩΚΙΔΑΣ Αντάρτης Τάγμα ΕΛΑΣ Παρνασσίδας

ΜΙΖΑΝ ΔΑΒΙΔ ΔΡΑΜΑ 1944 ΚΙΛΚΙΣ Αντάρτης φοιτητής ιατρικής

ΜΙΖΑΝ ΖΑΚΙΝΟΣ

ΜΠΕΖΑΣ ΚΟΥΤΙΓΙΕΛ ΙΑΚΩΒ ΛΑΡΙΣΑ Αντάρτης Φοιτητής Ιατρικής

ΜΠΕΝΒΕΝΙΣΤΕ ΝΤΑΙΖΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Νοέμβριος 1943 ΑΘΗΝΑ Μέλος της ΕΠΟΝ Πέθανε από κακουχίες και βασανιστήρια στην

Ασφάλεια Φοιτήτρια Χημείας

ΜΠΕΝΣΟΥΣΑΝ ΙΩΣΗΦ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιούλιος 1944 ΠΕΝΤΑΛΟΦΟΣ ΚΟΖΑΝΗΣ Αντάρτης ΙΧ Μεραρχία ΕΛΑΣ

ΜΠΕΡΑΧΑ ΒΙΤΑΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Σεπτέμβριος 1944 ΚΟΖΑΝΗ Αντάρτης Χ Μεραρχία ΕΛΑΣ

ΜΠΕΡΑΧΑ ΙΑΚΩΒ ΤΡΙΚΑΛΑ 7111943 ΜΕΣΟΧΩΡΑ ΤΡΙΚΑΛΩΝ Αντάρτης 4ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΙΣΑΑΚ Απρίλιος 1944 ΒΕΡΜΙΟ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΙΩΣΗΦ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΣAΡΔΟΣ ΜΙΧΑΗΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 20101944 ΣΤΑΥΡΟΣ ΒΕΡΟΙΑΣ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΑΒΡΑΑΜ ΙΩΣΗΦ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1944 ΕΥΒΟΙΑ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΚΑΡΟΛΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΤΣΕΛΕΜΠΙ ΣΕΡΡΕΣ 311944 ΗΠΕΙΡΟΣ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΝΕΓΡΙΝ ΔΑΒΙΔ

ΝΗΣΙΜ ΣΟΛΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

ΝΗΣΙΜ ΗΛΙΑΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιούλιος 1944 ΠΕΝΤΑΛΟΦΟΣ ΚΟΖΑΝΗΣ Αντάρτης ΙΧ Μεραρχία ΕΛΑΣ

ΟΒΑΔΙΑΣ ΝΤΙΝΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Αύγουστος 1944 ΚΙΛΚΙΣ Αντάρτης Χ Μεραρχία ΕΛΑΣ

ΠΑΡΔΟ ΜΩΥΣ ΚΑΒΑΛΑ 1944 ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΠΑΡΔΟ ΣΑΒΒΑΣ ΚΑΒΑΛΑ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΠΕΡΑΧΙΑ ΦΛΩΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΠΙΕΡΙΑ

ΠΕΣΑΧ ΔΑΒΙΔ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2341943 ΘΕΣΣΑΛΙΑ Αντιστασιακός ΕΑΜ Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς

ΠΙΠΑΝΟ ΕΡΡΙΚΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΚΙΛΚΙΣ

ΡΑΦΑΤΑΣ Γ ΘΕΣΣΑΛΙΑ

ΡΟΥΣΟ ΔΑΒΙΔ ΑΘΗΝΑ 511944 ΚΑΛΟΣΚΟΠΗ ΦΩΚΙΔΑΣ Αντάρτης Τάγμα ΕΛΑΣ Παρνασσίδας

ΡΟΥΣΟ ΙΑΚΩΒ ΑΒΡΑΑΜ ΚΑΣΤΟΡΙΑ 511944 ΠΛΑΚΑ ΗΠΕΙΡΟΥ Αντάρτης 50ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΡΟΥΣΟ ΜΙΧΑΗΛ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΣΑΔΙΚΑΡΙΟ ΙΣΡΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 1944 ΕΥΒΟΙΑ

ΣΑΚΚΗΣ ΛΕΩΝ ΙΣΡΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 2961944 ΕΛΕΥΘΕΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Αντάρτης 54ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΣΑΚΚΗΣ ΣΑΜΟΥΗΛ ΒΕΡΜΙΟ

ΣΒΩΛΗΣ ΜΠΕΧΩΡ ΙΩΑΝΝΙΝΑ Ιανουάριος 1944 ΙΩΑΝΝΙΝΑ Τροφοδότης ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς στα

Ιωάννινα

ΣΕΡΟΡ ΚΟΕΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΤΑΡΑΜΠΟΥΛΟΥΣ

ΙΩΣΗΦ ΝΗΣΙΜ ΛΑΡΙΣΑ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΤΟΡΟΝ ΕΔΜΟΝΔΟΣ ΛΑΡΙΣΑ 531943 ΑΘΗΝΑ Σπουδαστής Πολυτεχνείου μέλος του ΕΠΟΝ Σκοτώθηκε σε

διαδήλωση της ΕΠΟΝ Αθήνας

ΦΡΑΓΚΗΣ ΣΙΜΩΝ ΙΑΚΩΒ XΑΛΚΙΔΑ Ιούλιος 1944 ΣΤΕΝΗ ΕΥΒΟΙΑΣ Αντάρτης 7ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΦΡΙΖΗΣ ΑΒΡΑΑΜ-

ΜΙΝΩΣ ΧΑΛΚΙΔΑ 2451944 ΒΕΡΜΙΟ

ΧΑΙΜ ΜΩΡΙΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΛΕΠΤΟΚΑΡΥΑ ΠΙΕΡΙΑΣ

ΧΑΤΖΗΣ ΓΙΟΧΑΝΑΣ ΑΡΤΑ 271944 ΑΜΦΙΣΣΑ Ανθπολοχαγός και καπετάνιος διμοιρίας ΙΙ34 Τάγμα ΕΛΑΣ

ΧΑΣΩΝ ΣΑΒΒΑΣ ΚΑΒΑΛΑ ΒΕΡΟΙΑ

ΧΑΣΩΝ ΜΩΥΣΗΣ ΣΑΒΒΑΣ ΚΑΒΑΛΑ ΒΕΡΟΙΑ

EAM = Εθνικό Απελευθερωτικό ΜέτωποΕΛΑΣ = Ελληνικός Λαϊκός Απελευθερωτικός ΣτρατόςΕΠΟΝ = Ενιαία Πανελλαδική Οργάνωση ΝέωνΕΔΕΣ = Εθνικός Δημοκρατικός Ελληνικός Σύνδεσμος

ΕΟΕΑ = Εθνικές Ομάδες Ελλήνων ΑνταρτώνΕΤΑ = Επιμελητεία του ΑντάρτηΒΣΑ = Βρετανική Στρατιωτική ΑποστολήΕΑΣΑΔ = Εθνικός Αγροτικός Σύνδεσμος Αντικομμουνιστικής Δράσης

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 27

ΟΜΗΡΟΙ ΚΑΙ EKTEΛΕΣΜΕΝΟΙ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΓΕΡΜΑΝΟΥΣ

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΠΑΤΡΩΝΥΜΟ ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ ΤΟΠΟΣ ΘΑΝΑΤΟΥ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΑΚΡΙΣ ΛΕΩΝ 1944 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΕΣ-ΕΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ Καθηγητής πέθανε από τα βασανιστήρια των δεσμοφυλάκωνΑΛΒΟ ΙΣΑΑΚ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2431943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Καραγωγέας 30 ετών ΑΛΓΟΥΣΣΗΣ ΣΑΛΒΑΤΩΡ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΑΜΠΡΑΒΑΝΕΛ ΑΑΡΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2241943 ΦΥΛΑΚΕΣ ΕΠΤΑΠΥΡΓΙΟΥ (ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ) Παλαιοπώλης 35 ετώνΑΣΚΕΝΑΖΗ ΕΛΙΑΟΥ ΚΕΡΚΥΡΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών Αμερικανός υπήκοοςΑΣΣΕΟ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 211943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 21 ετώνΑΣΣΕΟ ΖΑΧΑΡΙΑΣ ΡΑΦΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 2641944 ΒΟΛΟΣ 24 ετώνΑΣΣΕΟ ΙΑΚΩΒΟΣ ΒΟΛΟΣ 2841944 ΒΟΛΟΣ Βασανίστηκε μέχρι θανάτου από άντρες του δοσιλογικού ΕΑΣΑΔ

ΑΤΑΣ ΙΝΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 541943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε προσπαθώντας να διαφύγει από το γκέττο του Βαρώνου Χιρς

ΒΕΑΛΗΣ ΜΙΧΑΗΛ ΙΩΑΝΝΙΝΑ Φεβρουάριος 1944 ΙΩΑΝΝΙΝΑ Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς ΓΕΟΥΝΤΑ ΙΣΡΑΕΛ ΚΕΡΚΥΡΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΓΚΑΝΗ ΓΙΟΥΛΙΑ ΚΕΡΚΥΡΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΓΚΑΤΤΕΝΙΟ ΔΑΒΙΔ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Μάιος 1944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Φοιτητής γεωπονικής ΔΑΣΚΑΛΑΚΗΣ ΡΑΦΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 2431944 ΚΙΣΣΟΣ ΒΟΛΟΥ Εκτελέστηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση στο Πήλιο 80 ετώνΕΖΡΑΤΗΣ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 211943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΕΡΡΕΡΑ ΜΩΡΙΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 541943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε προσπαθώντας να διαφύγει από το γκέττο του

Βαρώνου Χιρς ΕΣΦΟΡΜΕΣ ΓΑΒΡΙΗΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1631943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ZAKINOΥ ΕΥΤΥΧΙΑ ΑΡΤΑ 1681943 ΚΟΜΜΕΝΟ ΑΡΤΑΣ Σκοτώθηκαν στο ολοκαύτωμα του χωριού 37 ετώνΖΑΚΙΝΟΥ ΚΑΙΤΗ ΑΡΤΑ 1681943 ΚΟΜΜΕΝΟ ΑΡΤΑΣ Σκοτώθηκαν στο ολοκαύτωμα του χωριού 5 ετώνΖΑΚΙΝΟΣ ΙΕΡΕΜΙΑΣ ΑΡΤΑ 1681943 ΚΟΜΜΕΝΟ ΑΡΤΑΣ Σκοτώθηκαν στο ολοκαύτωμα του χωριού 42 ετώνIΛΟΥΖ ΝΤΙ ΛΑΖΑΡ ΒΕΡΟΙΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΙΣΡΑΗΛ ΑΒΡΑΑΜ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 151944 ΣΚΟΠΕΥΤΗΡΙΟ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ Υποδηματοποιός ΙΣΡΑΕΛ ΡΙΚΕΤΑ ΚΕΡΚΥΡΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΚΑΚΟΥΦ ΙΑΚΩΒΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1631943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ KΑΡΑΣΣΟ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 30121942 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε σε αντίποινα για επίθεση στη γέφυρα της Αξιούπολης

ΚΑΡΑΣΣΟ ΜΩΫΣΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 151944 ΣΚΟΠΕΥΤΗΡΙΟ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ Μέλος του ΚΚΕ εξόριστος από τη Μεταξική Δικτατορία ΚΟΕΝ ΣΑΜΟΥΕΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΚΟΕΝ ΙΑΚΩΒΟΣ ΒΟΛΟΣ 241944 ΛΑΡΙΣΑ ΚΟΕΝ ΙΣΑΑΚ ΣΙΜΣΟΝ ΒΟΛΟΣ 2641944 ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΑ ΒΟΛΟΥ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση 42 ετώνΚΟΕΝ ΡΕΤΖΙΝΑ ΣΙΜΣΟΝ ΒΟΛΟΣ 2641944 ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΑ ΒΟΛΟΥ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση 70 ετώνΚΟΕΝ ΧΑΙΜ ΒΑΛΑΣΗ ΒΟΛΟΣ 241944 ΠΗΛΙΟ Εκτελέστηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση 25 ετώνΚΟΥΕΝΚΑ ΤΟΡΙ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 541943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε προσπαθώντας να διαφύγει από το γκέττο του

Βαρώνου Χιρς ΛΕΒΗΣ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΓΕΟΥΔΑ ΒΟΛΟΣ 361942 ΗΡΑΚΛΕΙΟ ΚΡΗΤΗΣ Εμπορικός αντιπρόσωπος εκτελέστηκε με άλλους 11 πολίτες του

Ηρακλείου 49 ετώνΛΕΒΗΣ ΧΑΪΜ ΙΩΑΝΝΙΝΑ 7121943 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΕΣ-ΕΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ Έφεδρος ανθυπολοχαγός εκτελέστηκε από το Γερμανό

στρατοπεδάρχη Πάουλ Ραντόμσκι ΛΙΜΠΟΒΙΤΣ ΜΩΫΣΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 211943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΛΕΒΗ ΣΥΜΕΩΝ ΜΩΥΣΗΣ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ ΜΑΓΡΙΖΟΣ ΙΑΚΩΒΟΣ ΜΩΥΣΗΣ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ ΜΑΪΣΣΗΣ ΣΙΜΑΝΤΩΒ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΜΑΤΑΘΙΑ ΝΙΝΑ ΣΑΜΟΥΗΛ ΒΟΛΟΣ 1281942 ΛΑΡΙΣΑ 20 ετώνΜΑΤΑΘΙΑΣ ΑΣΣΕΡ ΣΑΜΟΥΗΛ ΒΟΛΟΣ 21121942 ΛΑΡΙΣΑ 26 ετώνΜΕΓΙΡ ΙΩΣΗΦ ΑΘΗΝΑ 821944 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΕΣ-ΕΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ Πέθανε από τις κακουχίες ΜΟΣΧΟΒΙΤΣ ΜΕΝΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 431944 ΣΤΡΟΠΩΝΕΣ ΕΥΒΟΙΑΣ Βασανίστηκε και εκτελέστηκε από τα Τάγματα Ασφαλείας 18 ετώνΜΟΥΣΑΝ ΠΕΣΑΧ ΔΑΒΙΔ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 24111943 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΠΑΥΛΟΥ ΜΕΛΑ (ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ) ΜΟΥΣΤΑΚΗ ΣΙΜΧΑ ΙΩΑΝΝΙΝΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΜΠΑΡΤΖΙΛΑΪ ΙΣΑΑΚ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2631943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Τυπογράφος εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΜΠΕΝΒΕΝΙΣΤΕ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 541943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε προσπαθώντας να διαφύγει από το γκέττο του

Βαρώνου Χιρς ΜΠΕΡΑΧΑ ΑΑΡΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 151944 ΣΚΟΠΕΥΤΗΡΙΟ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ Μέλος του ΚΚΕ εξόριστος από τη Μεταξική Δικτατορία MΠΟΥΡΛΑ ΕΣΤΕΡ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Απρίλιος 1944 ΒΕΡΜΙΟ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΜΠΟΥΡΛΑ ΦΛΩΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Απρίλιος 1944 ΒΕΡΜΙΟ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΜΩΫΣΗ ΦΑΛΚΟΝΑ ΙΩΣΗΦ ΒΟΛΟΣ 1561944 ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΑ ΒΟΛΟΥ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΜΩΫΣΗΣ ΙΩΣΗΦ ΒΟΛΟΣ 1561944 ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΑ ΒΟΛΟΥ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση 70 ετώνΝΕΓΡΙΝ ΗΛΙΑΣ ΓΕΟΥΔΑ ΒΟΛΟΣ 2731944 ΠΤΕΛΕΟΣ ΒΟΛΟΥ 35 ετώνΟΒΑΔΙΑΣ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΙΩΣΗΦ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΟΒΑΔΙΑΣ ΙΣΑΑΚ ΙΩΣΗΦ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΠΕΡΑΧΙΑ ΑΝΡΥ 151944 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΕΣ-ΕΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ ΡΟΥΣΟ ΣΟΛΟΜΩΝ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΣΑΡΦΑΤΗ ΙΑΚΩΒΟΣ ΚΡΗΤΗ Δεκέμβριος 1941 Γιατρός αιχμάλωτος μετά τη Μάχη της Κρήτης πέθανε από

κακουχίες ΣΑΝΤΙΚΑΡΙΟΣ ΙΣΡΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 2841944 ΒΟΛΟΣ Oπωροπώλης 32 ετώνΣΑΣΣΩΝ ΔΑΒΙΔ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΣΕΔΑΚΑΣ ΜΩΫΣΗΣ ΡΑΦΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 1951944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 50 ετώνΣΙΝΤΟ ΚΑΛΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2831942 ΑΙ-ΣΤΡΑΤΗΣ Πέθανε ως εξόριστος 28 ετώνΣΟΝΙΝΟ ΜΠΕΝΗΣ ΛΑΡΙΣΑ 831944 ΑΣΜΑΚΙ (ΑΝΤΙΑΕΡΟΠΟΡΙΚΟ) ΛΑΡΙΣΑΣ 17 ετώνΣΟΝΙΝΟ ΗΛΙΑΣ ΛΑΡΙΣΑ 831944 ΑΣΜΑΚΙ (ΑΝΤΙΑΕΡΟΠΟΡΙΚΟ) ΛΑΡΙΣΑΣ 23 ετώνΣΤΡΟΥΜΣΑ ΜΩΡΙΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Φοιτητής Φιλοσοφικής ΤΟΡΕΖ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΛΑΡΙΣΑ 831944 ΑΣΜΑΚΙ (ΑΝΤΙΑΕΡΟΠΟΡΙΚΟ) ΛΑΡΙΣΑΣ 29 ετώνΤΕΒΕΤ ΣΑΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 841943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΦΑΡΑΤΖΗ ΛΕΟ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΦΕΛΟΥΣ ΜΑΡΚΟΣ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΦΕΡΕΤΖΙ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΦΕΡΕΤΖΙ ΜΩΥΣΗΣ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΦΕΡΕΤΖΙ ΣΑΔΩΝ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΦΙΛΟΣΩΦ ΕΖΡΑΣ ΗΛΙΑΣ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΦΙΛΟΣΩΦ ΡΑΦΑΗΛ ΗΛΙΑΣ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΦΙΛΟΣΩΦ ΙΣΑΑΚ ΑΒΡΑΑΜ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΦΡΑΝΚΟ ΡΕΒΕΚΑ ΚΑΣΤΟΡΙΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΧΑΝΟ ΙΑΚΩΒ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 211943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 20 ετών

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΕυΧΑΡΙΣΤΙΕΣ

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 28

Αγγελούλης Αντώνης (Βρατσάνος) Βροντάει ο Όλυμπος Το Μηχανικό του Ολύμπου Σύγχρονο Βιβλίο Αθήνα 1964

Αμπατζοπούλου Φραγκίσκη Το Ολοκαύτωμα στις Μαρτυρίες των Ελλήνων Εβραίων Παρατηρητής Θεσσαλονίκη 1993

Η λογοτεχνία ως μαρτυρία Έλληνες πεζογράφοι για τη Γενοκτονία των Εβραίων Παρατηρητής Θεσσαλονίκη 1995

Ανταίος Πέτρος Χίλια σκοτωμένα παιδιά της ΕΠΟΝ Εκδόσεις ΕΠΟΝ Αθήνα 1986

Βαρών-Βασάρ Οντέτ Η Ενηλικίωση μιας Γενιάς Νέοι και νέες στην Κατοχή και στην Αντίσταση Εστία Αθήνα 2009

Βενέτσια Σλομο Sonderkommando Μέσα από την κόλαση των θαλάμων αερίων Πατάκης Αθήνα 2007

Γιακοέλ Γιομτώβ Απομνημονεύματα 1941-1943 Ίδρυμα ΕΤΣ - ΑΧΑΪΜ Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης Παρατηρητής Θεσσαλονίκη 1993

Γιαννακόπουλος Γ Χρήστος Και διηγώντας τα μην κλαις Αναμνήσεις ενός ανθυπολοχαγού του ΕΛΑΣ Επικαιρότητα Αθήνα 1994

Γκατένιο ndash Όσμο Νάτα Από την Κέρκυρα στο Μπίρκεναου και την Ιερουσαλήμ Η ιστορία μιας Κερκυραίας Εβραίας Γαβριηλίδης Αθήνα 2005

Γρηγοριάδης Ν Φοίβος Το Αντάρτικο ΕΛΑΣ-ΕΔΕΣ-ΕΚΚΑ 542 Καμαρινόπουλος Αθήνα 1964

Δημητρίου Ν Δημήτριος (Νικηφόρος) Αντάρτης στα βουνά της Ρούμελης Χρονικό 1940-44 3 τόμοι Αθήνα 1965

Δημητρίου Ν Δημήτριος laquoH συμμετοχή των Εβραίων στην Εθνική Αντίστασηraquo Χρονικά τχ 104 (Ιανουάριος-Φεβρουάριος 1989) σ 3-6

Έπεσαν για τη ζωή Ήρωες-μάρτυρες λαϊκών απελευθερωτικών αγώνων Έκδοση της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ 7 Τόμοι Αθήνα 1997-2007

Ιστορία της Αντίστασης 1940-45 6 τόμοι Αυλός Αθήνα 1979

Ιωαννίδης Ιωάννης Οι Εβραίοι εις την Αντίστασιν ΧΕΟ Ιωάννινα 1948

Καραθάνος Δ laquoΗ Μάχη του Καράλακκα και οι διαστρεβλωτές τηςraquo Ριζοσπάστης 12 81978

Κείμενα Εθνικής Αντίστασης 2 τόμοι Σύγχρονη Εποχή Αθήνα 1981

Μαζάουερ Μάρκ Στην Ελλάδα του Χίτλερ Η εμπειρία της Κατοχής Αλεξάνδρεια Αθήνα 1994

Μητσόπουλος Θανάσης Το 30ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ Οδυσσέας Αθήνα 1987

Μπενβενίστε Ρίκα (επιμ) Οι Εβραίοι της Ελλάδας στην Κατοχή Εταιρεία Μελέτης Ελληνικού Εβραϊσμού Εκδόσεις Βάνιας Θεσσαλονίκη 1998

Μπουρλάς Μιχαήλ Μωυσής Έλληνας Εβραίος και αριστερός Νησίδες 2000

Steven Bowman Η Αντίσταση των Εβραίων στην Κατοχική Ελλάδα (μτφ Ισαάκ Μπενμαγιόρ) Έκδοση Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβουλίου Αθήνα 2013

Μπουρλίδης Τάκης ΕΛΑΣ Το 16ο Σύνταγμα Βερμίου Κώδικας Θεσσαλονίκη 2004

Νάχμαν Ευτυχία Γιάννενα Ταξίδι στο Παρελθόν Τάλως Αθήνα 1996

Νατζαρή Μαρσέλ Χρονικό 41 ndash 45 Ίδρυμα ΕΤΣ - ΑΧΑΪΜ Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης Παρατηρητής Θεσσαλονίκη1991

Pierron Bernard Εβραίοι και Χριστιανοί στη νεότερη Ελλάδα Πόλις Αθήνα 2004

Ρέντης Γρηγόρης Το 54 Σύνταγμα του ΕΛΑΣ Αθήνα 1984

Σάντας Λάκης laquoΗ κατάληψη γερμανικού εκοπλισμένου καϊκιού κι ο Μακαμπήςraquo Χρονικά τχ (Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2009) σ 27-28

Το Εβραϊκό Μουσείο Ελλάδος θα ήθελε να ευχαριστήσει θερμά τους παρακάτω φορείς και ιδρύματα για την ευγενική παραχώρηση αρχειακού φωτογραφικού και οπτικοακουστικού υλικού- Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας (ΑΣΚΙ)- Βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων- Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο (ΕΛΙΑ)- Ιστορικό και Διπλωματικό Αρχείο του Υπουργείου Εξωτερικών- Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο Ελλάδας (ΚΙΣΕ)- Πολεμικό Μουσείο- Τμήμα Ιστορίας της ΚΕ του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας (ΚΚΕ)- United States Holocaust Memorial Museum (USHMM)- USC Shoah Foundation- Yad Vashem The Holocaust Martyrsrsquo and Heroesrsquo Remembrance Authority

Επίσης για την ευγενική παραχώρηση αυθεντικών αντικειμένων και οπλισμού της Εθνικής Αντίστασης- Το Πολεμικό Μουσείο- Την οικογένεια Αλβέρτου Μπενρουμπή- Την οικογένεια Δαβίδ Ασέρ- Την οικογένεια Σίμου Βαλενστάιν

Σεβίλια Ερρίκος Αθήνα - Άουσβιτς Εστία Αθήνα 1983

Σιμπή Ιακώβ amp Λάμψα Καρίνα Η Διάσωση Η σιωπή του κόσμου η αντίσταση στα γκέτο και τα στρατόπεδα οι Έλληνες Εβραίοι στα χρόνια της Κατοχής Αθήνα Εκδόσεις Καπόν 2012

Το Χρονικό του Αγώνα Στrsquo Άρματα Στrsquo Άρματα Ιστορία της Εθνικής Αντίστασης Γιαννίκος Αθήνα 1964

Τσιλιγιάννης Κωνσταντίνος Η Εβραϊκή Κοινότητα της Άρτας Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο της Ελλάδος 2004

Φλάισερ Χάγκεν Στέμμα και Σβάστικα Η Ελλάδα της Κατοχής και της Αντίστασης 1941-1944 τομ Β΄ Εκδόσεις Παπαζήση Αθήνα 1995

Flemming Katherine Ιστορία των Ελλήνων Εβραίων Οδυσσέας Αθήνα 2009

Φρεζής Ραφαήλ Η Ισραηλιτική Κοινότητα Βόλου Βόλος 2003

Arad Yitzhak Arad Gutman Yisrael Margaliot Avraham (επιμ) Documents on the Holocaust Yad Vashem Ιερουσαλήμ 1981

Bowman Steven Jewish Resistance in Wartime Greece Vallentine Mitchell Λονδίνο 2006

---------------------- laquoJoseph Matsas and the Greek Resistanceraquo Journal of the Hel-lenic Diaspora 17 (1991) σ 49-68

Camhi ndash Fromer Rebecca The Holocaust Odyssey of Daniel Bennahmias Sonderkommando The University of Alabama Press Tuscaloosa Αλαμπάμα 1993

Cohen Monique Lise Dugour Jean-Louis (επιμ) Les Juifs dans la Reacutesistance Eacuteditions Tireacutesisas 2001

Collin Claude Carmagnole et Liberteacute Les eacutetrangers dans la Reacutesistance en Rhocircne-Alpes Presses Universitaires de Grenoble 2000

Duffy Peter The Bielski Brothers Harper Collins Νέα Υόρκη 2003

Edelman Marek The Ghetto Fights Warsaw 1941-43 Bookmarks Publications Λονδίνο 1990

Feldman Yael Bowman Steven laquoLove and War on Mount Olympusraquo Thetis 4 (1997) σ 253-256

Friedler Eric Siebert Barbara Kilian Andreas (επιμ) Zeugen aus der Todeszone Das juumldische Sonderkommando in Auschwitz Deutscher Taschenbuch Verlag 2005

Jews in Yugoslavia Muzejski proctor Jezuitski trg 4 Ζάγκρεμπ 1989

Krakowski Shmuel The War of the DoomedJewish Armed Resistance in Poland 1942-1944 Holmes and Meler Νέα Υόρκη Λονδίνο 1984

Kurzman Dan The Bravest Battle The 28 Days of the Warsaw Ghetto Uprising DaCapo Press Νέα Υόρκη 1976

Matsas Joseph laquoThe Participation of the Greek Jews in the National Resist-anceraquo Journal of the Hellenic Diaspora 17 (1991) σ 55-68

Matsas Michael The Illusion of Safety The story of the Greek Jews During the Second World War Pella Publishing Company Νέα Υόρκη 1997

Novitch Miriam Resistenza Spirituale Spiritual Resistance 1940-1945 Μιλάνο 1979

Rayski Benoicirct LrsquoAffiche rouge 21 feacutevrier 1944 ndash Ils nrsquoeacutetaient que des enfantsLe Feacutelin Ντιζόν 2004

Resistance during the Holocaust United States Holocaust Memorial Museum Ουάσινγκτων χχ

Resistance Spiritual Resistance Revolt Partisans and the Uprising in the Death Camps Yad Vashem 2004

Η έκθεση δεν θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί χωρίς τις συνεντεύξεις που παραχωρήθηκαν από Έλληνες Εβραίους βετεράνους της Εθνικής Αντίστασης στους οποίους θα ανήκει για πάντα η διπλή μας ευγνωμοσύνη Βιτάλ Αελιών Δανέλος Αλχανάτης Αλβέρτος Βαλενστάιν Σάρα Γεσουά-Φόρτη Μωύς Γιουσουρούμ Λουί Κοέν Σαμουήλ Κοέν Ηλίας Κονές Ιάκωβος Κούμερης Σαλβατώρ Μπακόλας Ιάκωβος Μπαλέστρα Ντόρα Μπουρλά-Χανταλί Δαβίδ Μπρούδο Εσδράς Μωυσής Ιωσήφ Νισσήμ Έλλη Σακκή-Δεκάστρο Ζακίνος Ρούσο Μηνάς Σαμπετάι Αβραάμ Σβώλης Αλλέγρα Φελούς-Σκύφτη Ραφαήλ Φρεζής

Ιδιαίτερες ευχαριστίες ανήκουν στον κο Μίμη Χριστοφιλάκη για την προσφορά σπάνιων εντύπων προκηρύξεων και εφημερίδων από την προσωπική του συλλογή στους κυρίους Μαρσέλ Γιοέλ Ντάνη Εμμανουήλ Τζων Καλέφ-Εζρά Ιάκωβο Σιμπή Μάριο Σούση Σάμμη Τουρόν καθώς και στις κκ Ζουλί Αελιών Ντέλια Αλχανάτη Αλίκη και Νέλλη Αρούχ Ματθίλδη Εσκινατζή ndash Καλεφ-Εζρά Μιμίκα Βαλενστάιν Οντέτ Βαρών-Βασάρ Βρησιήδα Κοέν Παυλίνα Κοέν-Ματαθία Ρούλα και Λουίζα Κονέ Σέλλη Κούνιο-Κοέν Αλλέγρα Μάτσα Ρίκα Μπενβενίστε Ελένη Μπεζέ Νίνα Μπενρουμπή και Ίντα Ναχμία για τη συμβολή τους και για την ευγενική παραχώρηση πολύτιμων οικογενειακών φωτογραφιών εγγράφων και αντικειμένων

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 11

Στη Στερεά χτυπούσε η καρδιά της laquoΕλεύθερης Ελλάδαςraquo Εκεί βρι-σκόταν το Στρατηγείο του ΕΛΑΣ πέντε συντάγματα ανταρτών και ένα τεράστιο οργανωτικό δίκτυο Σε διάστημα 15 μηνών οι Γερμανοί εξαπέλυσαν είκοσι εκκαθαριστικές επιχειρήσεις με μονάδες ειδικές στον ανταρτοπόλεμο (Ορεινοί Κυνηγοί Βάφφεν Ες-Ες Μεραρχία Μπράντε-μπουργκ) Η περιοχή από την Πάρ-νηθα ως το Καρπενήσι σημαδεύτηκε από αναρίθμητες μάχες σφαγές αμά-χων και καταστροφές χωριών

Στα τοπικά τμήματα του ΕΛΑΣ καταγράφεται μεγάλη συγκέντρω-ση Εβραίων κυρίως φυγάδες από την Αθήνα που προωθούνταν στην ανταρτοκρατούμενη περιοχή Η αντιπροσώπευση ήταν και ποι-οτική Σε επιτελικές θέσεις στην V Ταξιαρχία και την ΧΙΙΙ Μεραρχία του ΕΛΑΣ βρέθηκαν αντίστοιχα οι Θεσσαλονικείς Ίντο Σίμσι (laquoΜακα-μπήςraquo) και Αλβέρτος Μπενρουμπή οποίος ονομάστηκε ανθυπίατρος Ο Λουί Κοέν (laquoΚρόνοςraquo) από την Ξάνθη και ο Δαβίδ Μπρούδο από την Θεσσαλονίκη έκαναν θαύματα ως υπεύθυνοι της Επιμελητείας του Τάγματος Παρνασσίδας Οι Μα-νώλης Αρούχ και Αλβέρτος Κοέν (laquoΒλαδίμηροςraquo) έγιναν πασίγνωστοι ως γιατροί αντάρτικων ταγμάτων στην Φωκίδα laquoΟ Βλαδίμηρος όλη την ώρα στο πόδι γελαστός Έχανε το γέλιο του μόνο όταν είχε να κά-μει με δύσκολες περιπτώσεις τότε αφοσιωνόταν ολόκληρος να σώσει τον τραυματίαraquo (Δημήτρης Δημητρί-ου-Νικηφόρος)

Στους διακριθέντες ήταν οι Σαλ-βατώρ Μπακόλας (laquoΣωτήρηςraquo) Γιομτώβ Μοσέ και Ραφαήλ Μάλτης από τα Γιάννενα ο Μασλάχ Κοέν

ο Σίμος Βαλενστάιν από την ΕΠΟΝ Αθήνας ο Αθηναίος Ιάκωβος Γιου-σουρούμ και ο Θεσσαλονικιός Τζι-άκο Καράσσο στο 36 Σύνταγμα και ο 16χρονος αδελφός του Λουί Κοέν Γιτσχάκ (laquoΚρονάκοςraquo) Ο έφεδρος ανθυπολοχαγός Γιοχανάς Χατζής (laquoΣκουφάςraquo) από την Άρτα με τους Λεών Μείρ Μωσέ Κοέν (laquoΑνδρού-τσοςraquo) Άρη Καζέ (laquoΚολοκοτρώ-νηraquo) Βίκτωρ Μπατή Σλόμο Μα-τσίλ και έναν πολυβολητή ονόματι Καπόν πολεμούσαν στο ΙΙ Τάγμα του 34ου Συντάγματος Σχεδόν όλοι τραυματίστηκαν σε μάχες ενώ ο laquoΣκουφάςraquo έπεσε στη μεγάλη Μάχη της Άμφισσας (2 Ιουλίου 1944) ως διοικητής διμοιρίας Την υπέρτατη θυσία προσέφεραν ακόμα τρεις Ισ-ραηλίτες Ο Ροβέρτος Μητράνι (laquoΙπ-ποκράτηςraquo) φοιτητής ιατρικής από τις Σέρρες με τους Δαβίδ Κοέν από την Πρέβεζα και Δαβίδ Ρούσο από την Αθήνα σκοτώθηκαν μαζί με 29 ακόμα αντάρτες του Τάγματος Παρ-νασσίδας σε γερμανική ενέδρα στην Αγία Τριάδα Καλοσκοπής Φωκίδας

(5 Ιανουαρίου 1944) Τα οστά τους βρίσκονται σήμερα θαμμένα στο ίδιο σημείο ανακατεμένα με αυτά των χριστιανών συμπολεμιστών τους σαν υπόμνηση ενός ηρωικού και πανανθρώπινου ιδανικού

V ΕΒΡΑΙΟΙ πΟΛΕμΙΣΤΕΣ ΣΤΗ ΡΟυμΕΛΗ

Στοιχείο πολυβόλου του ΙΙ34 Τάγματος του ΕΛΑΣ σε βολή κάπου στη Φωκίδα Σκοπευτής ο Ραφαήλ Μάλτης από τα Ιωάννινα αριστερά ο Γιομτώβ Μωσέ (laquoΜαλαγιάςraquo) από τα Ιωάννινα και δεξιά ο Αλβέρτος Κοέν από την Αθήνα (Φωτ Αρχείο USHMM)

Ο Λουί Κοέν από την Ξάνθη με την χαρακτηριστική αντάρτικη γενειάδα υπεύθυνος Επιμελητείας στο Τάγμα Παρνασσίδας του ΕΛΑΣ Ασπρόπυργος Νοέμβριος 1944 (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ)

Ο εικοσάχρονος Ιάκωβος Γιουσουρούμ από την Αθήνα αντάρτης στο Ι Τάγμα του 36ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ)

Ο Ίντο Σίμσι (laquoΜακαμπήςraquo) από την Θεσσαλονίκη ως επιτελής της V Ταξιαρχίας του ΕΛΑΣ στο Λιδωρίκι Φωκίδας (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ)

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 12

Στην Ήπειρο η των γερμανι-κών μονάδων η δυσκολία του εδά-φους και η συνοχή των κοινοτήτων είχαν σαν αποτέλεσμα ελάχιστοι Γιαννιώτες και Αρτινοί να βρεθούν έξω από τον κλοιό που άρχισε να σχηματίζεται από τον Σεπτέμβριο του 1943 Από το 1942 στον τοπικό παράνομο Τύπο του ΕΑΜ συνέβα-λε τα μέγιστα ο τυπογράφος Αβραάμ Καλέφ-Εζρά Οι laquoαπείθαρχοιraquo νεα-ροί Σαμουήλ Κοέν και Σιών Μπα-κόλας πήραν την τολμηρή απόφαση να εγκαταλείψουν τα Ιωάννινα και έγιναν οι πρώτοι Εβραίοι αντάρ-τες (Οκτώβριος 1943) στην περιοχή Πωγωνίου Πέντε μήνες μετά τους ακολούθησαν οι εννιά δραπέτες του στρατοπέδου της Λάρισας Μωυσής Μιγιονής (Κατσαμπάς) Αβραάμ (Έμπης) Σβώλης Γεσουά Μάτσας Μιχάλης Βαλαής Μιχάλης Κοέν Ιακώβ Γκερσόν Χαΐμ Μάτσας Ελιασάφ Μάτσας και Σολομών Μάτσας Όλοι υπηρέτησαν στα συ-ντάγματα 15 85 και 340 του ΕΛΑΣ

από τα Ζαγοροχώρια έως την Άρτα Στην περιοχή των Ζαγορίων βρέθη-κε κι ο 20χρονος Ιάκωβος Μπαλέ-στρας ίσως ο μοναδικός Κερκυραί-ος που πέρασε στην Ήπειρο για να πολεμήσει τους Γερμανούς

Στον Εθνικό Δημοκρατικό Ελλη-νικό Σύνδεσμο (ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ) του Ναπολέοντα Ζέρβα οργανώθηκαν δύο γιατροί ο στρατιωτικός γιατρός Ερρίκος Λεβή που από τα κατεχό-μενα Γιάννενα έστελνε πληροφορίες στους αντάρτες μέχρι τον Μάρτιο του 1944 που εκοπίστηκε με την υπόλοιπη κοινότητα και ο Μιχαήλ Νεγρίν ο οποίος κατάφερε να βγει στο βουνό και μάλιστα περιέθαλψε Γερμανούς τραυματίες στη Μάχη της Μενίνας (17 Αυγούστου 1944)

Η κοινότητα Άρτας είχε επίσης φωτεινές εξαιρέσεις Σε όσους πή-ραν την απόφαση για το βουνό ήταν και ο γιατρός Λάζαρος Ελιέζερ με τους Ηλία και Ισαάκ Ελιέζερ που στα τέλη του 1943 ενώθηκαν με τους

Eαμίτες στη Χώσεψη Ο Ελιέζερ προσέφερε ιατρικές υπηρεσίες ενώ σε μάχες με τον ΕΛΑΣ πήραν μέρος και οι Τζάνι Μιζάν Σαμουήλ Σού-σης και Βιδάλ Μεγίρ Ιωσήφ Βιτάλ Τσαντίκος Σαδίκ και ο Σάββας Ίσ-σης που μεταπολεμικά εκτελέστηκε ως laquoκομμουνιστήςraquo Στην οργάνωση του ΕΔΕΣ στην πόλη της Άρτας δραστηριοποιήθηκε ο 16χρονος Εμίλ Σαμπάς που ένα βράδυ έσκισε

μόνος του όλες τις γερμανικές προ-κηρύξεις μέχρι το γερμανικό στρα-τιωτικό διοικητήριο εκπλήσσοντας τους χριστιανούς φίλους του Άλ-λοι Εδεσίτες ήταν ο Δαβίδ Ναχμίας που ανήκε στην προσωπική φρου-ρά του Ζέρβα και οι Δαβίδ Χατζής και Ιερεμίας Δανιήλ που έδρασαν στα Τζουμέρκα με την ομάδα του οπλαρχηγού Σπύρου Κολονίκη (Κα-ραμπίνα)

Vi maXHTeΣ ΚΑΙ δΙΑΝΟΟυμΕΝΟΙ ΣΤΗΝ ΗπΕΙΡΟ

Το αρχηγείο του 15ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ στο μοναστήρι της Αγίας Παρασκευής στο Βίκο Εκεί βρέθηκαν μεταξύ άλλων οι εβραίοι ΕΛΑΣΙΤΕΣ Σαμουήλ Κοέν Σιών Μπακόλας Ιακώβ Γκερσόν και Ιάκωβος Μπαλέστρας (Φωτογραφία Κώστα Μπαλάφα)

Ο Ιερεμίας Δανιήλ από την Άρτα (αριστερά) και ο Τάσος Τσέτης ως αντάρτες του ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ στα ελεύθερα Ιωάννινα Νοέμβριος 1944 (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ)

Φωτ 1 Σαμουήλ Κοέν από Ιωάννινα 15ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ (Προσωπική συλλογή Σαμουήλ Κοέν) Φωτ 2 Ελιασάφ Μάτσας από Ιωάννινα 340 Σύνταγμα του ΕΛΑΣ (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ) Φωτ 3 Λάζαρος Ελιέζερ από την Άρτα γιατρός του ΕΛΑΣ Ηπείρου (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ) Φωτ 4 Γεουντά Καλέφ-Εζρά από τα Ιωάννινα αντάρτης του ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ στην περιοχή Άρτας (Προσωπική συλλογή Τζων Καλέφ-Εζρά)

1

3

2

4

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 13

Εξίσου ισχυρές με τις σφαίρες ήταν οι λέξεις της Αντίστασης Χι-λιάδες προκηρύξεις και εκατοντάδες έντυπα κυκλοφορούσαν παράνομα σε χωριά και κατεχόμενες πόλεις Η αυστηρή λογοκρισία καθιστούσε επιτακτική την έκδοση αντιστασια-κών εφημερίδων και οι τυπογράφοι έδιναν το δικό τους αγώνα για την ενημέρωση και εμψύχωση του λαού

Ο Αβραάμ Καλεφ-Εζρά γεννή-θηκε το 1913 στα Ιωάννινα Λόγω γραφειοκρατικού λάθους κράτησε το παρωνύμιο της οικογένειας (Κα-λέφ-Εζρά) αντί του οικογενειακού επιθέτου (Μπαρούχ) Επιστρέφο-ντας από το αλβανικό μέτωπο ερ-γάστηκε στην εφημερίδα laquoΚήρυξraquo των Ιωαννίνων Το 1942 διέφυγε με ψεύτικο όνομα laquoΙωάννης Κωνστα-ντίνουraquo στα χωριά της Πρέβεζας και εντάχθηκε από τους πρώτους στο ΕΑΜ Από τις αρχές του 1943 ως την Απελευθέρωση έδρασε ως τυπογρά-φος στην ανταρτοκρατούμενη πε-ριφέρεια της Άρτας και υπεύθυνος έκδοσης εαμικών εφημερίδων όπως η laquoΔράσηraquo και ο laquoΜαχητήςraquo με έδρα το Βουλγαρέλι Ο μικρός αδελφός του Γεουντά ήταν επίσης στον εκ-δοτικό μηχανισμό της laquoαντίζηληςraquo οργάνωσης του ΕΔΕΣ στην Ήπειρο του ΕΔΕΣ Η εκτύπωση και διανομή προπαγανδιστικού υλικού είχε τε-ράστια σημασία για τα απομακρυ-σμένα χωριά της Ηπείρου Από το βουνό προσπάθησε επανειλημμένα να πείσει την κοινότητα των Ιωαν-νίνων να δραπετεύσει από την πόλη ήρθε μάλιστα σε σύγκρουση με τον Σαμπεθάι Καμπιλή Η τραγική μοίρα των Γιαννιωτών μεταξύ των οποίων και η μητέρα του τον βασάνιζε ως το τέλος της ζωής του το 1999

Ο Αρμάντο Μπεζές γεννήθηκε

το 1915 στη Θεσσαλονίκη σε οικο-

γένεια τυπογράφων Ο πατέρας του

Μπαρούχ Μπεζές εξέδιδε θρησκευ-

τικά βιβλία λαϊκά μυθιστορήμα-

τα και τη σατιρική εφημερίδα laquoΕλ

Μπουρλόνraquo (laquoΤο χοντρό αστείοraquo)

Στην Κατοχή ο Αρμάντο πήρε το

δρόμο του βουνού μεταφέροντας με

κίνδυνο της ζωής του μια χειροκίνη-

τη τυπογραφική μηχανή Αγωνίστη-

κε έκτοτε ως τυπογράφος στο ΕΑΜ

Θεσσαλίας με το ψευδώνυμο laquoΑντώ-

νης Μπεζέζηςraquo μέχρι την Απελευθέ-

ρωση Προκηρύξεις και εφημερίδες

ενημέρωναν και εμψύχωναν τους

χωρικούς που περίμεναν με αγωνία

τον laquoΑντώνηraquo Με τεράστιους κιν-

δύνους μετέφερε τον εκδοτικό εξο-

πλισμό διένειμε έντυπα και τον laquoΡι-

ζοσπάστηraquo σε όλα τα χωριά από τα

Άγραφα μέχρι τον Όλυμπο Σε μια

από τις ελάχιστες αφηγήσεις του το

1976 θυμόταν laquoΜια φορά σκάψαμε δυο σωστά δωμάτια στον Όλυμπο Μας ειδοποίησαν για εκκαθαρίσεις και έπρεπε να κρύψουμε το τυπο-γραφείο στο βουνό ή κάτω από το χώμαraquo Δούλεψε και στο τυπογρα-

φείο της ΠΕΕΑ Μετά τον πόλεμο

εγκαταστάθηκε στην Αθήνα όπου

συνέχισε το επάγγελμα του τυπο-

γράφου Όλη του η οικογένεια

εκτός από μία αδελφή χάθηκε στα

στρατόπεδα Το 1948 τύπωσε το

βιβλίο του Θεσσαλονικιού γιατρού

Ζακ Ματαράσσο Κι όμως όλοι τους δεν πέθαναν την πρώτη μαρ-

τυρία για το Ολοκαύτωμα στην ελ-

ληνική γλώσσα

Vii ΣΤΑ ΤυπΟΓΡΑΦΕΙΑ ΤΟυ ΒΟυΝΟυ

Ο Αβραάμ Καλέφ-Εζρά από τα Ιωάννινα με δύο κοπέλες που επέζησαν από τα στρατόπεδα το 1945 (Προσωπική συλλογή Τζων Καλέφ-Εζρά)

Ο Αρμάντο Μπεζές με τη σύζυγό του Μαρία Βαγενά το 1945 (Προσωπική συλλογή Ελένης Μπεζέ)

Φύλλο της εφημερίδας laquoΔράσηraquo της Νομαρχιακής Επιτροπής ΕΑΜ Άρτας στην έκδοση της οποίας συμμετείχε ο Αβραάμ Καλέφ-Εζρά (Συλλογή ΕΛΙΑ)

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 14

Στην περιοχή του Ολύμπου δρούσε η επίλεκτη Διλοχία Μηχα-νικού της Ι Μεραρχίας του ΕΛΑΣ με διοικητή τον ανθυπολοχαγό Αντώνη Αγγελούλη (laquoΒρατσάνοraquo) Στους 250 αντάρτες αυτής της ειδι-κής μονάδας ήταν και δύο Εβραίοι Ο Βιτάλ Σολομών Αελιών από την Θεσσαλονίκη και ο Εσδράς Βενι-αμίν Μωυσής από τη Λάρισα Ο Βιτάλ ήταν ο laquoπαλιόςraquo Γεννήθηκε στην Θεσσαλονίκη τον Οκτώβριο του 1917 πολέμησε στην Αλβανία

με το 67ο Σύνταγμα Πεζικού και

μετά τη συγκέντρωση της Πλατείας

Ελευθερίας (11 Ιουλίου 1942) επι-

στρατεύτηκε στα καταναγκαστικά

έργα της Καρυάς Πιερίας Δραπέ-

τευσε και έζησε κρυμμένος ως τον

Δεκέμβριο του 1942 που προσχώ-

ρησε στην πρώτη ομάδα του ΕΛΑΣ

στον νότιο Όλυμπο Ήταν ο πρώ-

τος Εβραίος παρτιζάνος σε όλη την

Ελλάδα Τον Ιανουάριο του 1943

εντάχθηκε στο νεοσύστατο Μηχα-

νικό Ολύμπου Αναδείχθηκε σε κα-

πετάνιο διμοιρίας μέλος του ΚΚΕ

και υπεύθυνο περισυλλογής υλικού

ενώ εξέδιδε τη χειρόγραφη εφημε-

ριδούλα της Διλοχίας με τίτλο laquoΤο

Ακαριαίονraquo εμπνευσμένο από τα

φιτίλια των εκρηκτικών Ο Εσδράς

γεννημένος το 1925 κρυβόταν με

την οικογένειά του στον Αμπελώνα

και αποφάσισε να ακολουθήσει το

τμήμα τον Απρίλιο του 1943 Ο ίδιος

έλεγε laquoΉμουνα 18 χρονών κι είχαν δει πολλά τα μάτια μου Όμως από δω και πέρα θα ζούσα πολλάraquo

Πράγματι από τον Μάρτιο του

1943 έως τον Οκτώβριο του 1944 οι

laquoμπουρλοτιέρηδες του Ολύμπουraquo

εκτέλεσαν 96 δολιοφθορές στην κοι-

λάδα των Τεμπών ανατινάζοντας

δεκάδες αμαξοστοιχίες χιλιόμετρα

σιδηροδρομικής γραμμής και τε-

χνικά έργα ενώ παράλληλα εμπλέ-

κονταν σε σκληρές μάχες με τους

Γερμανούς στα χωριά Ραψάνη Πυρ-

γετός Καλλιπεύκη Αμπελώνας (Κα-

ζακλάρ) Αργυροπούλι (Καρατζόλ)

και αλλού Οι γερμανικές απώλειες

μετρήθηκαν σε εκατοντάδες νεκρούς

και χιλιάδες τόνους υλικού

Στις 6 Μαΐου 1944 η Διλοχία συ-

νέδεσε τη δράση της με την υπερά-

σπιση των Εβραίων όταν η διμοιρία

του Βιτάλ εξόντωσε στη θέση laquoΚα-

ράλακκαςraquo Ολύμπου ένα γερμανικό

εκκαθαριστικό απόσπασμα που είχε

εξορμήσει από τη Λάρισα αιφνιδιά-

ζοντας τις οικογένειες Μάρκου Γκα-

νή Ιωσήφ Οβαδία Μωυσή Μαγρί-

ζου και Γεουδά Κοέν που κρύβονταν

κοντά στο χωριό Καρυά Με τους

αντάρτες συμπολέμησαν και αρκετοί

από τους διωκόμενους Οι ελληνικές

απώλειες ήταν 8 νεκροί αντάρτες

και τουλάχιστον 3 νεκροί Εβραίοι

Εκτός από πολεμικός θρίαμβος η

laquoΜάχη του Καράλακκαraquo απαθανα-

τίστηκε ως ένα από τα συμβολικότε-

ρα συμβάντα στην κατοχική ιστορία

των Ελλήνων Εβραίων

ViiΙ ΟΙ μπΟυΡΛΟΤΙΕΡΗδΕΣ ΤΟυ ΟΛυμπΟυ

Ο Βιτάλ Αελιών σε φωτογραφία ταυτότητας το 1945 (Προσωπική συλλογή Ζουλί Αελιών)

Ο Εσδράς Βεναμίν Μωυσής από τη Λάρισα με τη στολή του αντάρτη του Μηχανικού το 1945 (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ)

Διωκόμενοι Εβραίοι της Λάρισας στη θέση laquoΚαράλακκαςraquo Ολύμπου όπου διεξήχθη η μεγάλη μάχη της 6ης Μαΐου 1944 (Προσωπική συλλογή Ρούλας Κονέ)

Αντιεαμική προπαγανδιστική προκήρυξη με αφορμή τα συνεχιζόμενα σαμποτάζ στη σιδηροδρομική γραμμή από τους αντάρτες 1943 (Προσωπική συλλογή Μίμη Χριστοφιλάκη)

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 15

iX πΟΡΤΡΕΤΑ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚωΝ

δΑΝΕΛΟΣ ΑΛΧΑΝΑΤΗΣΟ Δανέλος Αλχανάτης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1922 Τελείωσε το ιστορικό Θrsquo Γυμνάσιο Αρρένων στην πλατεία Κουμουνδούρου και εισήχθη στην Αρχιτεκτονική Σχολή του Εθνικού Μετσοβίου Πολυ-τεχνείου Όταν οι Γερμανοί καταλάμβαναν την Αθήνα τελείωνε το πρώτο έτος Με τα φοιτητικά αμφιθέατρα σε αναβρασμό ήταν αδύνατο να μεί-νει έξω από την Αντίσταση Στις αρχές του 1942 στρατολογήθηκε στο ΕΑΜ από τον συμφοιτητή του Νείλο Μαστραντώνη αριστού-χο σπουδαστή και ήρωα του ελληνοϊταλικού πόλεμου Ο ενθουσιώ-δης Δανέλος ανέλαβε να συγκροτήσει το παρακλάδι του ΕΑΜ για τους Εβραίους στο οποίο κατάφερε να συσπειρώσει αρκετούς ομό-θρησκούς του αρχίζοντας από τους παιδικούς του φίλους Μωύς Γιουσουρούμ Ζακίνο Κοέν Ρομπέρτο Γιακάρ Σίμο Βαλενστάιν και άλλους Πρόκειται για μια από τις ελάχιστες οργανωμένες εβραϊ-κές αντιστασιακές πρωτοβουλίες στην κατεχόμενη Ελλάδα Η ομά-δα απειθαρχούσε στα κελεύσματα της κοινότητας σχεδίαζε τρόπους αντίστασης και συμμετείχε σε όλες τις μεγάλες κινητοποιήσεις και διαδηλώσεις στην πρωτεύουσα ως κομμάτι του ΕΑΜ Νέων και αρ-γότερα της ΕΠΟΝ Τον Οκτώβριο του 1943 άρχισε να υφαίνεται ο γερμανικός κλοιός γύρω από τους Εβραίους της Αθήνας Ο Δανέλος χρησιμοποίησε το ψεύτικο όνομα laquoΘανάσης Σταματούκοςraquo και κρύφτηκε στο Πυριτι-δοποιείο (Αιγάλεω) Η γειτονιά τους προστάτεψε γνωρίζοντας πως ήταν Εβραίοι Καθώς τα μπλόκα των Ταγμάτων Ασφαλείας επεκτεί-νονταν στις αθηναϊκές συνοικίες διέφυγε με τη βοήθεια του ΕΑΜ στην Ερέτρια μαζί με τα αδέλφια του και την οικογένεια του θείου του Λεών Αζούβι Τον Δεκέμβριο του 1943 προσχώρησε στο 7ο Σύ-νταγμα του ΕΛΑΣ Εύβοιας με έδρα τη Στενή Εκεί υπηρετούσαν ήδη οι Χαλκιδαίοι Λεών Αμάρ Σαμίκος Φόρνης κά Πήρε μέρος σε πολ-λές μάχες υπό τις διαταγές των ντόπιων καπετάνιων Γιώργου Δουα-τζή (laquoΌθρυraquo) και Βαγγέλη Καραμιχάλη (laquoΒύρωναraquo) Λόγω των φρο-νημάτων του εξορίστηκε για δύο χρόνια στην Ικαρία (1947-1949) και υπηρέτησε στρατιώτης ως laquoπολιτικά ανεπιθύμητοςraquo Εργάστηκε ως αρχιτέκτονας μηχανικός ενώ αφιέρωσε όλη του τη ζωή στην κοινοτική οργάνωση των Ελλήνων Εβραίων Μετά την Απελευθέρωση συγκρότησε τον laquoΣύλλογο Ισραηλιτών Φοιτητώνraquo και αναμίχθηκε ενεργά στην ανασυγκρότηση της Ισραηλιτικής Κοι-

νότητας Αθήνας Συμμετείχε στα διοικητικά συμβούλια της Κοινό-τητας από το 1960 ως πρόεδρος την περίοδο 1980-1995 ενώ διε-τέλεσε και πρόεδρος του ΚΙΣ (1977-1978) Έφυγε από τη ζωή τον Αύγουστο του 2012

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 16

ΑΛΛΕΓΡΑ KaπΕΤΑΗ πιο laquoπολιτικήraquo μορφή των αντιστασιακών Εβραίων γεννήθηκε στις 17 Ιανουαρίου 1916 στα Τρίκαλα Ήταν η δεύτερη κόρη του Δα-βίδ Φελούς και της Μαρίκας Κοέν Πρώτη ήταν η Λουίζα (1914) και μικρότερος ο Ηλίας (1920) Η ταραγμένη εποχή στην οποία μεγάλω-σε και η ανάμειξη της οικογένειας με τα κοινά καθόρισε την κομμα-τική της ένταξη από πολύ μικρή ηλικία Ο θείος της Ραφαήλ Φελούς διετέλεσε γραμματέας του ΚΚΕ στα Τρίκαλα τη δεκαετία του rsquo20 και ήταν από τους υποκινητές μιας από τις πρώτες απεργίες στην Ελλά-δα το μεγάλο αγροτικό συλλαλητήριο των Τρικάλων (Φεβρουάριος 1925) Η οικογένεια κατέφυγε στο Βόλο όπου η Αλλέγρα εντάχθηκε στην Ομοσπονδία Κομμουνιστικών Νεολαιών Ελλάδας (ΟΚΝΕ) και παντρεύτηκε τον επιχειρηματία Ραφαήλ Καπέτα Την περίοδο της Δικτατορίας της 4ης Αυγούστου εξορίστηκε στην Κίμωλο και την Φολέγανδρο μαζί με σημαίνοντα στελέχη του ΚΚΕ Ο πρώτος της ξά-δελφος Μηνάς Καμπελής πέθανε εξόριστος στον Άη-Στράτη το 1941 Με την κατάρρευση του Μετώπου το 1941 οι εξόριστοι στην Φο-λέγανδρο διέφυγαν στην Αθήνα και ασχολήθηκαν με την ανασυ-γκρότηση του Κομμουνιστικού Κόμματος Η Αλλέγρα συμμετείχε στις παράνομες εργασίες της 6ης Ολομέλειας που κήρυξε την ένοπλη αντίσταση κατά των κατακτητών Μετά την ίδρυση του Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου (ΕΑΜ) στις 27 Σεπτεμβρίου 1941 στάλ-θηκε στη γενέτειρά της και πρωτοστάτησε στη δημιουργία Εαμικών οργανώσεων στη Δυτική Θεσσαλία Το 1942-1944 διέσχιζε ακατά-παυστα την κεντρική Ελλάδα συγκροτώντας οργανώσεις και διετέ-λεσε γραμματέας της laquoΕθνικής Αλληλεγγύηςraquo Θεσσαλίας ένα είδος laquoΕρυθρού Σταυρούraquo του ΕΑΜ στα καθήκοντα του οποίου ήταν η προστασία των φυλακισμένων αγωνιστών των καταδιωκόμενων των πυροπαθών και φυσικά των Εβραίων Εκλέχθηκε τακτικό μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ το 1945 Στον Εμφύλιο Πόλεμο η Αλλέγρα ακολούθησε τη μοίρα των Ελλή-νων κομμουνιστών Το 1945 παντρεύτηκε τον γιατρό Τάκη Σκύφτη από τον Βόλο που ήταν χειρουργός στην Ι Μεραρχία του ΕΛΑΣ και μαζί διέφυγαν στο βουνό Διετέλεσε υπεύθυνη γυναικών και Πολιτι-κός Επίτροπος στο Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας (ΔΣΕ) στην Θεσ-σαλία μαζί με τον Χαρίλαο Φλωράκη Το 1949 πήρε το δρόμο της πολιτικής προσφυγιάς στην Ανατολική Γερμανία Επαναπατρίστηκε

τη δεκαετία του rsquo70 Έως τον θάνατό της τον Φεβρουάριο του 2011 ήταν ενεργή στα πολιτικά δρώμενα και τις ιστορικές συζητήσεις για τη δεκαετία του rsquo40

δΑΒΙδ μπΡΟυδΟΟ Δαβίδ Μπρούδο γεννήθηκε στην Θεσσαλονίκη τον Απρίλιο του 1924 Ο πατέρας του Μορδοχάι ήταν ραββίνος Το 1942 απογράφηκε για καταναγκαστική εργασία και τον Φεβρουάριο του 1943 στάλθη-κε στα σιδηροδρομικά έργα της Καρυάς Λοκρίδας όπου εργάζονταν 300 ακόμα Θεσσαλονικείς Εβραίοι Η πείνα και η κακομεταχείριση τον ώθησαν να δραπετεύσει από το εργοτάξιο-κολαστήριο Με τον φίλο του Ροβέρτο Μητράνι από τις Σέρρες διέφυγαν στο βουνό και συνάντησαν το Αρχηγείο Παρνασσίδας του ΕΛΑΣ που τους δέχτη-κε αμέσως στις γραμμές του Ήταν οι πρώτοι Εβραίοι αντάρτες στη Στερεά Ελλάδα Το ημερολόγιο έγραφε 14 Μαΐου 1943 Μετά τη Μάχη της Παύλιανης (3 Ιουνίου 1943) εναντίον των Ιταλών ο Δαβίδ εντάχθηκε στην Επιμελητεία Για να ανεφοδιάζει τακτικά το τμήμα του με τρόφιμα ο ακούραστος εικοσάχρονος με τα χαρα-κτηριστικά μυωπικά γυαλιά ταξίδευε χειμώνα-καλοκαίρι στα πεδι-νά συγκέντρωνε τρόφιμα και υποζύγια και επέστρεφε στα αντάρ-τικα λημέρια Ο καπετάνιος του Δημήτρης Δημητρίου (Νικηφόρος) έγραψε γι αυτόν laquoΜrsquo ένα πιστολάκι στην τσέπη άλλοτε αντάρτης άλλοτε αδιάφορος πολίτης κατέβαινε παντού και μες στους Γερμα-νούς και μας έστελνε ότι μπορεί να φανταστεί κανείς Και οι άλλοι συναγωνιστές που είχαμε στην επιμελητεία ήσαν δυνατοί στη δου-λειά τους αλλά ο Δαβίδ ήταν διάολος σωστός ndashlaquoΣυναγωνιστές έλεγε στους υπεύθυνους δε θα φύγω από δω αν δε μου δώσετε τρόφιμα Έχω εντολή με άδεια χέρια να μη γυρίσω αλλά και ζητήματα μαζί σας να μη δημιουργήσω Εγώ τρόφιμα θέλω Ότι δε τον συνέφερνε έκανε τον κουφό και τον στραβό Κατάφερε και κουβάλησε καραβά-νια γεμάτα σιτάρια ρεβύθια λάδι ως το Δαδί (Αμφίκλεια) που ήταν γεμάτο Γερμανούςraquo Αρκετές φορές έφτανε ως την Ελευσίνα και τα περίχωρα της Αθήνας μεταφέροντας πίσω στον Παρνασσό αυτόμα-τα και χειροβομβίδες σε σιδερένια δοχεία γάλακτος Ο πολυμήχανος αντάρτης ξεχώριζε και στην εμφάνιση Στις κατοχι-κές φωτογραφίες φορά παντα τη στολή και το πηλίκιο του Γερμανού

αξιωματικού που είχε σκοτώσει ο ίδιος στο Κηφισοχώρι (Τιθορέα) Aπό τα 13 μέλη της οικογένειας Μπρούδο που εκτοπίστηκαν στο Άουσβιτς δεν επέστρεψε κανείς Στον Εμφύλιο καταδικάστηκε σε θάνατο και έμεινε σε διάφορες φυλακές μέχρι το 1955 Με προσω-πική παρέμβαση του Μπεν Γκουριόν απελάθηκε από την ελληνική κυβέρνηση στο Ισράηλ όπου ζει μέχρι σήμερα Είναι μέλος της laquoΠα-νελλήνιας Οργάνωσης Αγωνιστών Εθνικής Αντίστασης (ΠΟΑΕΑ)raquo και της laquoFederation Internationale de la Reacutesistance (FIR)raquo

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 17

ζΑΚ ΚωΣΤΗΣΗ αντιστασιακή δράση του Ζακ Κωστή αγγίζει τα όρια του μυθι-στορήματος Γεννημένος στην Χαλκίδα το 1912 από τους Μοσών και Χανά Κωστή με σπουδές νομικής είναι ο μόνος Έλληνας Εβραίος που συμμετείχε στην Οργάνωση laquoΑπόλλωνΥβόννηraquo το μεγαλύτε-ρο δίκτυο πληροφοριών και δολιοφθορών στην κατεχόμενη Ελλάδα Δύο γερμανοεβραίοι ο Πέτρος Μόρδος και ο Ούλριχ Βελς έδρασαν επίσης ως πληροφοριοδότες Από τον Ιανουάριο του 1943 το εμπορι-κό γραφείο του Ζακ στην οδό Κολοκοτρώνη 43 ήταν βασικό σημείο συνάντησης της οργάνωσης στο κέντρο της Αθήνας Ως μέλος της ομάδας του Γεράσιμου Παλούμπη και του laquoσαμποτέρ-φάντασμαraquo Γεώργιου Βαρνακιώτη ο Ζακ συμμετείχε σε πολλά σαμποτάζ στο λιμάνι του Πειραιά Ανάμεσα στα κατορθώματα της ομάδας ήταν η ανατίναξη του φορτηγού πλοίου laquoΣάντα Φεraquo ή laquoπλοίο του διαβό-λουraquo στο Κερατσίνι η ανατίναξη του οπλιταγωγού Β103 (21 Ιουνίου 1943) των ρυμουλκών laquoΤιτάνraquo και laquoΗρακλήςraquo και του μεταγωγικού Κ273 Ο Ζακ περνούσε πολλές ώρες στο laquoστρατηγείοraquo της Κολοκοτρώνη ώσπου τον Σεπτέμβριο του 1943 η διεύθυνση προδόθηκε laquoΟι Γερμα-νοί μπλοκάρουν το γραφείο της Κολοκοτρώνη Όλοι έχουν φύγει Ο Ζακ Κωστής παραμένει Δε φοβήται Συλλαμβάνεται Αντιμετωπίζει τους Γερμανούς με αφάνταστη ψυχραιμία Οι Γερμανοί εξαγριώνο-νται Τον δέρνουν και τον οδηγούν συνοδεία στην Γκεστάπο Πει-ραιώς όπου και τον ανακρίνουν εξαντλητικάraquo (Τα Νέα 971946) Ο συνεργάτης του Νίκος Αδάμ εκτελέστηκε ο ίδιος κατόρθωσε να διαφύγει Σύντομα απέκτησε πρόσθετο λόγο να περάσει στην πα-ρανομία Λίγες μέρες μετά κηρύχθηκε ο διωγμός των Εβραίων στην Αθήνα και ο Ζακ αναγκάστηκε να εξαφανίσει τα ίχνη του Κρύβεται στο Λιόπεσι (Παιανία) από τους Βαγγέλη Σιδέρη και Σταύρο Μπατά που συνδέονταν φιλικά με τον γαμπρό του Ηλία Δέντε Δίπλα στο σπίτι ήταν γερμανικό φυλάκιο laquoΚρατώντας τσίλιες ο λεβεντόγερος Βαγγέλης εγώ ξεσφράγιζα το ραδιόφωνο και άκουγα ειδήσεις από Λονδίνο και Κάιροraquo θα γράψει χρόνια αργότερα ο ίδιος Η δράση του ως σαμποτέρ συνδέσμου και πληροφοριοδότη στην laquoΕΟΠΔ Απόλλωνraquo αναγνωρίστηκε το 1949 από το Υπουργείο Στρατιωτικών ως ισοδύναμη με laquoεννιάμηνη υπηρεσία εν τη ζώνη επαφήςraquo και του απονεμήθηκε ο βαθμός του συνταγματάρχη Το 1968 κατέγραψε τις αναμνήσεις του από την Κατοχή σε ένα σπάνιο βιβλίο με τίτλο laquoΠτυ-χέςraquo που κοσμεί σήμερα τη συλλογή του ΕΜΕ

ΙωΣΗΦ ΝΙΣΣΗμΟ Ιωσήφ Νισσήμ είδε το πρώτο φως στην οδό Σαρανταπόρου στην Θεσσαλονίκη στις 22 Φεβρουαρίου 1919 Ήταν το τέταρτο παιδί της οικογένειας του εμπόρου Γαβριήλ Νισσήμ και της Μαρίας Αμπαστά-δο και μεγάλωσε σε ένα γαλλόφωνο σπίτι με καλή παιδεία Υπηρε-τούσε ως δόκιμος στη Σχολή Εφέδρων Αξιωματικών Πεζικού όταν ήχησαν οι σειρήνες της 28ης Οκτωβρίου Αγαπώντας τη στρατιωτική ζωή και μισώντας διπλά τους Γερμανούς ως Εβραίος και Έλληνας στρατιώτης αποφάσισε να συνεχίσει τον πόλεμο έστω και μόνος του Τις μέρες της γερμανικής εισβολής βρέθηκε μαζί με συναδέλφους του σε ένα καΐκι με προορισμό την Κρήτη Μετά την ηρωική άμυνα στο νησί επιβιβάστηκε στο βρετανικό καταδρομικό HMS Warspite και έφτασε στο λιμανι της Αλεξάνδρειας μετά από δυο μέρες που του φάνηκαν αιώνας εξαιτίας των συνεχών βομβαρδισμών από τα Στού-κας Στη Μέση Ανατολή ντύθηκε ξανά το χακί και ξεκίνησε μια μυθιστο-ρηματική ζωή Το καλοκαίρι του 1942 εντάχθηκε εθελοντικά στον laquoΙερό Λόχοraquo του συνταγματάρχη Χριστόδουλου Τσιγάντε Ήταν ο μόνος Εβραίος σε αυτή την μονάδα των 300 Ελλήνων που εκπαι-δεύτηκαν σε στρατόπεδο της Χάιφα ως επίλεκτοι laquoκομμάντοςraquo για καταδρομές πτώσεις με αλεξίπτωτο μάχες εκ του συστάδην ανα-τινάξεις κά Μετά τη Μάχη του Ελ Αλαμέιν (Οκτώβριος 1942) και την απόκρουση του Ρόμμελ ο Λόχος εντάχθηκε στη Φάλαγγα του Γαλλου στρατηγού Λεκλέρκ Ως γαλλομαθής ο Ιωσήφ εκτελούσε χρέη συνδέσμου κατά τις επιχειρήσεις κατά των Γερμανών στην Τυ-νησία Στην κρίσιμη Μάχη του Κσαρ Ριλάν (10-19 Μαρτίου 1943) το τζιπ όπου επέβαινε ανατινάχτηκε από νάρκη Για τον τραυματισμό του και την προσπάθειά του να σώσει έναν τραυματία Σενεγαλέζο στρατιώτη παρασημοφορήθηκε με την ανώτερη διάκριση το Χρυ-σούν Αριστείο Ανδρείας Ήταν η μεγαλύτερη τιμή σε Έλληνα μαχητή

εβραϊκού θρησκεύματος στον Βrsquo Παγκόσμιο Πόλεμο Εκτός από την επιχείρηση στη Σάμο (Οκτώβριος 1943) και την εντυπωσιακή εκκένω-ση 14000 Ιταλών αιχμαλώτων στην Τουρκία ο Ιωσήφ πήρε μέρος σε αναρίθμητες επιχειρήσεις και καταδρομές στην Βόρειο Αφρική από τον Λίβανο μέχρι την Κυρηναϊκή και αποστρατεύτηκε το 1945 με το βαθμό του ανθυπολοχαγού Στην Αθήνα ξαναβρήκε τους γονείς και τα τρία αδέλφια του Ηλία Ερρίκο και Δώρα που είχαν κρυφτεί Μόνο η μεγαλύτερη αδελφή Ρασέλ χάθηκε στο Άουσβιτς μαζί με συνολικά 80 μέλη των οικογενειών Αμπαστάδο Ασσέο και Νισσήμ Το 1947 παντρεύτηκε τη Ζαν Αροέστι μια Θεσσαλονικιά Εβραία που είχε γνωρίσει σε στρατόπεδο προσφύγων στο Χαλέπι της Συρίας κατά τη διάρκεια του Πολέμου Μετανάστευσαν στην Ιταλία όπου και ζουν μέχρι σήμερα

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 18

ΛΕωΝ ΒΑΡωΝΗ ζωή του Λέων Βαρών ξεκίνησε τον Δεκέμβριο του 1920 τις μέρες του Χανουκά στο Γκελί Μπολού (Καλλίπολη) της Ανατολικής Θρά-κης Το εβραϊκό του όνομα ήταν Γεουδά και ήταν γιος του Κερίδο Βαρών και της Όρο Κοέν μιας τυπικής ισπανοεβραϊκής οικογένειας με οθωμανική κουλτούρα Με την ελληνοτουρκική ανταλλαγή πλη-θυσμών εγκαθίστανται στην Καβάλα όπου γεννιούνται τα αδέλφια του Σαμουήλ Σουλτάνα-Σουζάνα και η μικρότερη η Σάρα που χάθηκε 10 χρονών Στην πολλαπλή ταυτότητα του νεαρού προστέ-θηκαν η ελληνικότητα και η συνείδηση του πρόσφυγα Αποφοίτησε από τη Μέση Εμπορική Σχολή Καβάλας και εργάστηκε σε διάφορες δουλειές για να ενισχύσει την φτωχή οικογένεια Η συνέχεια είναι γνωστή από σποραδικές αφηγήσεις Στις 14 Μαΐου 1942 συνελήφθη από τους Βουλγάρους και μεταφέρθηκε σε στρα-τόπεδο εργασίας στην Γκάρα Μπελίτσα κοντά στον σιδηροδρομι-κό σταθμό Δέκα μήνες αργότερα το τρένο στο οποίο επέβαιναν οι εκτοπισμένοι Εβραίοι της Καβάλας ndashκαι η οικογένειά τουndash που εξο-ντώθηκαν στην Τρεμπλίνκα πέρασε από την Γκάρα Μπελίτσα και μπροστά στα μάτια του Λέων Τότε ξεκίνησε η αντίστασή του Το καλοκαίρι δραπέτευσε με τον ξάδελφό του Μπίνιο Μεβοράχ κολύ-μπησαν τον Στρυμώνα και έφτασαν στην άδεια από Εβραίους Κα-βάλα Άγνωστο πώς ο Λέων διέφυγε στην Αθήνα και τη νύχτα του Γιομ Κιπούρ του 1943 βρέθηκε μαζί με άλλους 8 Εβραίους μεταξύ των οποίων και η οικογένεια Ντανιέλ Βαϊνστάιν σε ένα φορτηγό του ΕΑΜ με προορισμό την Πελοπόννησο Εντάχθηκε αμέσως στο 11ο Σύνταγμα Αρκαδίας του ΕΛΑΣ ως σύνδεσμος στην περιοχή Αράχω-βας Κερασίτσας Δολιανών και Κοσμά ενώ οι λογιστικές του γνώ-σεις τον έκαναν πολύτιμο στέλεχος στην Επιμελητεία του Αντάρτη (ΕΤΑ) Στην ταυτότητά του προστίθενταν τώρα και οι αριστερές ιδέες Στην περιοχή του Άστρους γνώρισε την οικογένεια του Ισαάκ Ρούσσο από την Θεσσαλονίκη που κρυβόταν στο χωριό Πλάτανος και συνδέθηκε με την κόρη Σέλλη Μετά τη Συμφωνία της Βάρκιζας επέστρεψε στην Καβάλα όπου άνοιξε εμπορικό κατάστημα όμως το στίγμα του laquoκομμουνιστήraquo τον καταδίωκε Στις 20 Αυγούστου του 1948 συνελήφθη στην Πάτρα ενώ προσπαθούσε να διαφύγει με καΐκι στην Παλαιστίνη μέσω Τερ-γέστης δικάστηκε και φυλακίστηκε για δύο χρόνια μετά τη στρα-

τιωτική του θητεία Τον Αύγουστο του 1952 παντρεύτηκε τη Σέλλη Ρούσσο στην Αθήνα και ίδρυσαν μαζί τη βιοτεχνία εσωρρούχων ΣΕΛ-ΒΑ Απέκτησαν δύο κόρες την Όρο-Οντέτ και τη Λουίζα Ο αιφνίδιος θάνατός του επήλθε στις 26 Σεπτεμβρίου 1991 Τον Δεκέμβριο του 1991 εκδόθηκε η ποιητική του συλλογή Οδός Πτολεμαίων σε επιμέλεια της κόρης του Οντέτ

μΑΝωΛΗΣ ΑΡΟυΧΟ αντάρτης-γιατρός γεννήθηκε στην Θεσσαλονίκη το 1914 το τέταρ-το παιδί μιας παραδοσιακής εβραϊκής οικογένειας Έχασε τον πατέ-ρα του Ιωσήφ όταν ήταν έφηβος Τελείωσε το δημοτικό της Allience Israelite Universelle και το Βrsquo Γυμνάσιο Αρρένων Θεσσαλονίκης Ολο-κλήρωσε τις σπουδές του στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και στρατεύτηκε λίγο πριν την κήρυξη του ελληνοϊταλικού πολέμου Παρέμεινε στην Θεσσαλονίκη όπου συγκροτήθηκε έμπεδο για την οργάνωση υγειονομικής υπηρεσίας του Γrsquo Σώματος Στρατού Τον Απρίλιο του 1941 ακολούθησε τη μεταφορά του νοσοκομείου στο νότο και παρέμεινε για λίγο στην Αθήνα προτού επιστρέψει στη γερμανοκρατούμενη πια ΘεσσαλονίκηΕργάστηκε για λίγο στο Δημοτικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης Ένα περιστατικό με Γερμανούς στρατιώτες τον τάραξε τόσο που εγκα-τέλειψε τη γενέτειρά του Στην Αθήνα διέξοδο στο ζόφο της πείνας και της τρομοκρατίας έδινε το φοιτητικό συσσίτιο του Αγίου Νικο-λάου Πευκακίων και διάφοροι ελληνοεβραϊκοί πυρήνες που συγκρο-τήθηκαν από το ΕΑΜ Αναμίχθηκε στις πρωτοβουλίες φυγάδευσης πολλών οικογενειών και του αρχιραββίνου Μπαρζιλάι και τελικά εγκατέλειψε κι ο ίδιος την πόλη Στα Δερβενοχώρια της Πάρνηθας προσκολλήθηκε στο 34ο Σύνταγμα Αττικοβοιωτίας του ΕΛΑΣ και έγινε ο γιατρός του ΙΙ Τάγματος του Συντάγματος με καπετάνιο τον Κώστα Αντωνόπουλο (laquoΚρόνοraquo) Τον Δεκέμβριο του 1943 το τάγμα εγκατστάθηκε στην Παρνασσίδα Ο Μανώλης απέδειξε αναρίθμητες φορές την αξία και το θάρρος του εξετάζοντας αρρώστους χειρουρ-γώντας τραυματίες και ακολουθώντας όλες τις μάχες ως υπεύθυνος πρώτων βοηθειών Το ΙΙ34 Τάγμα ήταν από τις πιο εμπειροπόλεμες μονάδες του ΕΛΑΣ με συνολικά 80 νεκρούς και διπλάσιους τραυμα-τίες και ο Μανώλης ένας από τους πιο δραστήριους αντάρτες-για-τρούς Ακόμη κι όσοι δεν έμαθαν ποτέ το όνομά του θυμούνταν έναν πολύτιμο laquoΕβραίο συναγωνιστήraquo που έσωζε ζωές Τον Οκτώβριο του 1944 προβιβάστηκε σε γιατρό του 34ου Συντάγματος όπου έμεινε ως τη Συμφωνία της Βάρκιζας (Φεβρουάριος 1945)

Μεταπολεμικά συνέβαλλε σημαντικά στο τιτάνιο έργο αποκατάστα-σης των πληγωμένων κοινοτήτων Στην Αθήνα ίδρυσε με άλλους Εβραί-ους γιατρούς την laquoΕπιτροπή Κοινωνικής Αρωγήςraquo για την φροντίδα των μελών της κοινότητας και οργάνωσε κατασκηνώσεις μεριμνώντας για ζητήματα διατροφής και περίθαλψης παιδιών και νέων Το 1952 πα-ντρεύτηκε την Λίλη Πάρδο από την Θεσσαλονίκη και απέκτησαν δύο κόρες την Αλίκη και τη Νέλλη Πέθανε τον Νοέμβριο του 1997

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 19

μωυΣ ΓΙΟυΣΟυΡΟυμΟ Μωύς Γιουσουρούμ ανήκει σε μια ιστορική ελληνοεβραϊκή οικογέ-νεια Ο παππούς του Μποχώρ ήρθε από τη Σμύρνη στην Αθήνα το 1860 και άνοιξε παλαιοπωλείο στη γωνία Καραϊσκάκη και Ερμού Το όνομα laquoΓιουσουρούμraquo καθιερώθηκε έκτοτε ως συνώνυμο της πε-ριοχής γύρω από το Μοναστηράκι Ο γιος του Νώε ταξίδεψε το 1913 στη Θεσσαλονίκη όπου παντρεύτηκε την αγαπημένη του αθηναία Μαζαλτώβ Χαμπίμπ που τον είχε ακολουθήσει Εκεί γεννήθηκαν ο Ισαάκ και ο Λεών Το 1917 η οικογένεια επέστρεψε στην Αθήνα αγόρασε το σπίτι στο Θησείο και γέννησε τέσσερα ακόμα παιδιά τον Μωύς (1920) τον Ιάκωβο την Τζόγια και την Στερίνα Ο Μωύς τελείωσε το Θ΄ Γυμνάσιο Αρρένων και σπούδασε στην οδο-ντιατρική σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών Στον Ελληνοϊταλικό Πόλεμο υπηρετούσε στον Ερυθρό Σταυρό ως ειδικευμένος ναρκωτής και έλαβε μέρος στη Μάχη της Κρήτης στον τομέα του Ηρακλείου μαζί με τον αδελφό του Ιάκωβο Οργανώθηκε σύντομα στο ΕΑΜ και πρωτοστάτησε στη δημιουργία φοιτητικών εβραϊκών πυρήνων της οργάνωσης στην πρωτεύουσα Με την έξοδο των Αθηναίων στο βου-νό (Σεπτέμβριος 1943) βρέθηκε στα Δερβενοχώρια της Πάρνηθας και πήρε το βάπτισμα του πυρός στις γερμανικές εκκαθαριστικές επιχει-ρήσεις του Οκτωβρίου Εντάχθηκε στον ΕΛΑΣ ως laquoΓιώργος Γαζήςraquo και ακολούθησε το Τάγμα Παρνασσίδας στην Φωκίδα Ο Ιάκωβος εντάχθηκε στο γειτονικό 36ο Σύνταγμα Τον Ιανουάριο του 1944 με εντολή της V Ταξιαρχίας του ΕΛΑΣ πέρασε στην Πελοπόννησο και τοποθετήθηκε στο 6ο Σύνταγμα Κορίνθου Εκεί αρχίζει η σημαντικό-τερη φάση της αντιστασιακής του ζωής Χάρη στην οργανωτικότητά του του ανατέθηκε η ευθύνη όλης της παραλιακής ζώνης ως προω-θημένο αντάρτικο φυλάκιο με έδρα στη Ζαρούχλα και την Ακράτα Συγκρότησε κινητή ομάδα που συνέλεγε πληροφορίες κατέστρεφε τηλεγραφικούς στύλους και σιδηροδρομικές γραμμές και εγκαθι-στούσε τηλεφωνικές συνδέσεις με τα ορεινά χωριά Το καλοκαίρι οργάνωσε μόνιμο Φρουραρχείο στη Λυκοποριά (Φ8) Μετά τις τελευταίες εκκαθαριστικές των Γερμανών τον Αύγουστο συνάντησε το Σύνταγμα στην ελεύθερη πια Κόρινθο Μετά την πα-ράδοση των όπλων του ΕΛΑΣ επέστρεψε στο Θησείο Με την ίδια αίσθηση καθήκοντος που επέδειξε στην Κατοχή πολέμησε με τον

Εθνικό Στρατό στον Εμφύλιο Πόλεμο (1947-1950) και παρασημοφο-ρήθηκε με το Αργυρούν Αριστείο Ανδρείας και τον Πολεμικό Σταυρό Ζει στην Αθήνα

μωυΣΗΣ μΑΤΑΘΙΑΣΟ Μωυσής Ματαθίας γεννήθηκε στις 29 Ιουνίου 1919 στο Βόλο Ήταν γιος του εμπόρου Ματαθία Ματαθία με καταγωγή από τα Ιωάννινα και της Ραχήλ Ματαθία το γένος Ζίδη από την Καρδί-τσα Τελείωσε το Γυμνάσιο Βόλου και το 1937 εισήχθη στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης με σκοπό να ακολουθήσει το επάγγελμα του θείου του Νισσήμ Ματαθία προέδρου της Ισ-ραηλιτικής Κοινότητας Αθηνών Λόγω του θανάτου του θείου του διέκοψε τις σπουδές του και επέστρεψε στο Βόλο Στην Κατοχή ξεκίνησε να προσανατολίζεται προς την Αντίσταση και συγκεκριμένα το ΕΑΜ που από τις αρχές του 1942 είχε εμφανι-στεί δυναμικά στην περιοχή της Θεσσαλίας Η προδιάθεση υπήρχε Ο άνδρας της μεγαλύτερης αδελφής του Εσθήρ Νίκος Σαμουηλίδης από την Καρδίτσα ήταν προπολεμικά οργανωμένος στο ΚΚΕ Ο Μωυσής εντάχθηκε στην πρώτη συλλογικότητα του ιταλοκρατούμε-νου Βόλου Ήταν ο Σύλλογος Αποφοίτων Γυμνασίου και Φοιτητών που οργάνωνε συσσίτια για τους πεινασμένους της πόλης θεατρικά έργα καλλιτεχνικές δραστηριότητες και συναυλίες Από τις αρχές του 1943 όλες οι δραστηριότητες συντονίζονταν από την Ενιαία Πανελλαδική Οργάνωση Νέων (ΕΠΟΝ) Ανήκοντας στην πρωτοπο-ρία της νεολαίας του Βόλου ο Μωυσής Ματαθίας ήταν από αυτούς που έγραφαν τα αντικατοχικά θεατρικά σκετς της ΕΠΟΝ όπως laquoΟ Βόλος τραγουδάειraquo laquoΦοιτητικές ανησυχίεςraquo laquoΌλα άλλαξανraquo κά Μετά τη συνθηκολόγηση της Ιταλίας (Σεπτέμβριος 1943) εγκατέ-λειψε το Βόλο και προσχώρησε στον ΕΛΑΣ που είχε αρχίσει να εξαπλώνεται στην ανατολική Θεσσαλία Η μόρφωση και αφοσίωσή του τον ανέδειξαν σύντομα σε στέλεχος του 54ου Συντάγματος στο Πήλιο Τον Οκτώβριο ανέλαβε υπεύθυνος Επιμελητείας στην νεο-σύστατη ΧVI Tαξιαρχία Ανατολικής Θεσσαλίας Το καλοκαίρι του 1944 βρέθηκε στο επιτελείο της Ομάδας Μεραρχιών Στερεάς (ΟΜΣ) με διοικητή τον υποστράτηγο Κωνσταντίνο Τσαμάκο καπετάνιο τον Βαγγέλη Παπαδάκη (laquoΤάσο Λευτεριάraquo) και έδρα το Καρπενήσι την πρωτεύουσα της laquoΕλεύθερης Ελλάδαςraquo Ήταν από τους ελάχι-

στους Έλληνες Εβραίους που υπηρέτησαν σε τόσο υψηλή θέση στην ιεραρχία του ΕΛΑΣΠαρά τις μεταπολεμικές διώξεις τελείωσε τις σπουδές του το 1949 Εργάστηκε στο ΚΙΣ και στον Οργανισμό Περίθαλψης και Αποκα-τάστασης Ισραηλιτών Ελλάδας (ΟΠΑΙΕ) ως δικηγόρος Το 1964 πα-ντρεύτηκε την Παυλίνα Κοέν από την Θεσσαλονίκη και απέκτησαν δύο παιδιά τον Ανδρέα και τον Αλέξανδρο Πέθανε στην Αθήνα τον Μάιο του 2010

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 20

ΣΑΛΒΑΤωΡ μπΑΚΟΛΑΣΜια ξεχωριστή περίπτωση ανάμεσα στους Εβραίους αντάρτες γεννή-θηκε τον Δεκέμβριο του 1922 στην Πρέβεζα και μεγάλωσε στα Γιάν-νενα από όπου καταγόταν ο πατέρας του Η αντιστασιακή διαδρομή του Σαλβατώρ Μπακόλα προδιαγράφηκε την πρώτη χρονιά της Κα-τοχής Ως ένας από τους υπεύθυνους του ΕΑΜ Νέων στα Γιάννενα καθοδηγούσε περίπου 80 νεαρούς Γιαννιώτες Εβραίους Ανέπτυξε έντονη μαχητικότητα Μαζί με τον Μωσέ Ντόστη σκόρπιζε προκη-ρύξεις στην πλατεία Πάργης έγραφε συνθήματα και απειλούσε ανοι-χτά όσους Εβραίους διατηρούσαν σχέσεις με Ιταλούς ή Γερμανούς στρατιώτες Συνέχισε την αντιστασιακή του δράση στην Αθήνα όταν τον Φε-βρουάριο του 1942 εγγράφηκε στο Τμήμα Χημείας του Πανεπιστημί-ου Η συνθηκολόγηση της Ιταλίας τον βρίσκει ενεργό μέλος του φοι-τητικού ΕΑΜ (Σπουδάζουσα) με το ψευδώνυμο laquoΣωτήρηςraquo Με την έξοδο στο βουνό ο ένοπλος αγώνας για τον ενθουσιώδη Γιαννιώτη ήταν μονόδρομος Παρέμεινε στην Πάρνηθα αρχικά στον Εφεδρικό ΕΛΑΣ Λιάτανης (Άγιος Θωμάς) και στη συνέχεια στο Ι34 Τάγμα Ατ-τικής του θρυλικού καπετάν Θεοχάρη Πολύχρονου που φρουρούσε τις πύλες της laquoΕλεύθερης Ελλάδαςraquo Τον Ιανουάριο του 1944 παρου-σιάστηκε στην εδρα της V Ταξιαρχίας του ΕΛΑΣ στο Λιδωρίκι και τοποθετήθηκε στον Λόχο Διοίκησης με διοικητή τον λοχαγό Γιάν-νη Λαζαρίδη Τον Μάιο ο Λόχος εκπαιδευόταν στην κοιλάδα του Μόρνου εν όψει ενός θερμού καλοκαιριού Ο Σαλβατώρ διακρίθηκε στη Μάχη της Άμφισσας (2 Ιουλίου 1944) και στην επική μάχη στις Καρούτες Φωκίδας (5 Αυγούστου 1944) όταν ένα γερμανικό από-σπασμα μάχης του επίλεκτου 18ου Συντάγματος Ορεινών Κυνηγών περικυκλώθηκε και εξοντώθηκε μέσα στο χωριό 97 Γερμανοί σκο-τώθηκαν και 105 αιχμαλωτίστηκαν Δεν ξεχνούσε ποτέ πως μια ολό-κληρη νύχτα περίμεναν το σύνθημα για την πρωινή επίθεση χωρίς να μιλάνε ή να καπνίζουν για να μη γίνουν αντιληπτοί Ο ίδιος ήταν ένας από τους περίπου 50 αντάρτες που τραυματίστηκαν σε αυτή

τη μεγαλειώδη αναμέτρηση Μια σφαίρα τον βρήκε στη δεξιά κνή-μη καθώς μαχόταν σώμα με σώμα με τους Γερμανούς Νοσηλεύτηκε στο αναρρωτήριο της Ταξιαρχίας στο χωριό Πενταγιοί Όταν τον Οκτώβριο η Ταξιαρχία μετονομάστηκε σε ΙΙ Μεραρχία του ΕΛΑΣ ο laquoΣωτήρηςraquo ήταν ένας από τους 30 αντάρτες της Υποδειγματικής Διμοιρίας ΕΠΟΝ του Λόχου Διοίκησης Ήταν ο μόνος από την οικογένειά του που επέζησε του Ολοκαυτώ-ματος Σύζυγος της Ντόρας Κοέν και πατέρας της Έστερ έφυγε από τη ζωή στις 8 Ιουλίου 2012

ΣΑΡΑ ΓΕΣΟυΑΓεννημένη στην laquoοβριακήraquo της Χαλκίδας το 1927 η Σάρα (ή Σαρίκα) Γεσούα ανήκει στις εμβληματικές φυσιογνωμίες της Αντίστασης Ο πόλεμος τη βρήκε μαθήτρια στη Δημόσια Εμπορική Σχολή Χαλκί-δας Μετά τον πρόωρο θάνατο του πατέρα της (1927) ζούσε με την μητέρα της Ζαφείρα και τη μεγαλύτερη αδελφή της Γιάφφα στην οδό Κώτσου κεντρικού δρόμου της εβραϊκής γειτονιάς Η μητέρα της ήταν αδελφή του συνταγματάρχη Μαρδοχαίου Φριζή γεγονός που έπαιξε καταλυτικό ρόλο στη διαμόρφωση της πατριωτικής της συνείδησης Πριν κλείσει τα 14 η Σάρα περιέθαλπτε τραυματίες στο στρατιωτικό νοσοκομείο της πόλης ως εθελόντρια νοσοκόμα Επόμενο βήμα ήταν η Αντίσταση Η δραστήρια εβραιοπούλα προμη-θεύτηκε για την ίδια και την μητέρα της ψεύτικες ταυτότητες Με την έναρξη της γερμανικής κατοχής (Οκτώβριος 1943) η Σάρα συνεννοή-θηκε με το ΕΑΜ πήρε τη μητέρα της και εγκατέλειψαν την Χαλκίδα για τη Στενή όπου ζούσε η αδελφή της με τον άντρα της Για να προφυλάξει από τις επιδρομές των Γερμανών τους τρομοκρα-τημένους Εβραίους που είχαν καταφύγει στα βουνά η Αντίσταση τους σκόρπισε σε διάφορα χωριά (Πάλιουρας Θεολόγος Στρόπωνες Βασιλικό) και αργότερα οργάνωσε δίκτυο διαφυγής με καΐκια για την Τουρκία από την περίφημη παραλία των Τσακαίων Η νεαρή Σάρα έγινε δασκάλα στο απομονωμένο χωριό Κουρκουλοί δουλεύο-ντας δραστήρια στην ΕΠΟΝ Μετά την φριχτή δολοφονία της ξαδέλ-φης της Μέντης Μόσχοβιτς από τα Τάγματα Ασφαλείας στους Στρό-πωνες (4 Μαρτίου 1944) και τον εμπρησμό του χωριού Κουρκουλοί προσκολλήθηκε στα αντάρτικα τμήματα Αμέσως καθιερώθηκε ως ομιλήτρια που κήρυττε με πάθος τον ένοπλο αγώνα ιδιαίτερα στις νεαρές γυναίκες Σύντομα σχημάτισε ανεξάρτητη γυναικεία ομάδα που πολεμούσε μάζευε πληροφορίες και ξεσήκωνε τον κόσμο στα χωριά Ένας Αμερικανός δημοσιογράφος που βρέθηκε στην κατεχό-μενη Εύβοια της αφιέρωσε ξεχωριστό απόσπασμα στην ανταπόκρι-σή του για τους Έλληνες αντάρτες laquoΕίναι ένα κοντό δεμένο κορίτσι με μαύρα μαλλιά και γαλάζια μάτια Τρέχει σαν άντρας και μπορεί να χτυπήσει ένα καρύδι σε απόσταση 200 γυάρδες Είτε φωνάζει παραγγέλματα είτε δίνει σήμα με τα χέρια της στο Λόχο είτε τρα-γουδάει στα ορεινά μονοπάτια το κάνει με πάθος και περηφάνειαraquo Η Απελευθέρωση τη βρήκε καπετάνισα της Υποδειγματικής Διμοι-

ρίας Γυναικών του 7ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ και ήδη θρυλική

μορφή ανάμεσα στους αντιστασιακούς της Εύβοιας με το όνομα laquoΚα-

πετάνισσα Σαρίκαraquo Σήμερα ζει στο Τελ-Αβίβ

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 21

Οι σελίδες που ακολουθούν πε-ριλαμβάνουν όσα ονόματα Εβραίων αντιστασιακών πεσόντων στις μά-χες και εκτελεσμένων σε αντίποινα μπορέσαμε να συγκεντρώσουμε Η τελική μορφή του καταλόγου των αντιστασιακών βασίστηκε στη λίστα ονομάτων που επεξεργάστηκε η Έφη Εζρατή και δημοσιεύτηκε στο βιβλίο του Steven Bowman Η Αντίσταση των Εβραίων στην Κατοχική Ελλά-δα (Έκδοση ΚΙΣ Αθήνα 2013) Ο κατάλογος ονομάτων των πεσόντων και εκτελεσμένων συμπληρώθηκαν με βάση αδημοσίευτο υλικό από το αρχείο του ΕΜΕ και αποδελτίωση αρχειακού υλικού και δευτερογενούς βιβλιογραφίας Με την πεποίθηση πως αποτελεί ένα μόνο βήμα μιας έρευνας που συνεχίζεται παραδίδου-με τα ονόματα ως συμβολή στην ιστο-ριογραφία και ελάχιστο φόρο τιμής στους αντιστασιακούς Εβραίους που θυσιάστηκαν για την ελευθερία

ΚΑΝΤΙΣ ΓΙΑ ΤΟυΣ πΕΣΟΝΤΕΣΑς μεγαλυνθεί και ας αγιαστεί το μεγάλο όνομα Του στον κόσμο που έπλασε κατά τη θέληση Του Αμέν Ας βασιλεύσει η βασιλεία Του ας πραγματοποιηθεί η λύτρωση και ας συντομευτεί ο ερχομός του μασσίαχ στη διάρκεια της ζωής μας και στις ημέρες μας και στη διάρκεια της ζωής όλου του Ισραήλ γρήγορα και σύντομα και πείτε Αμέν

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 22

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣ Ντάριο (Δαβίδ) Ααρών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΑνρύ Ααρών Καβάλα Αρμάνδος Ααρών Κέρκυρα Σαλώμ Αβδελάς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ααρών Αβδελάς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Βίκτωρ Αβδελάς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σολομών Αβδελάς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ζακ Αβραάμ Καβάλα Βιτάλ Αελιών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ ΘεσσαλίαΟυίλιαμ Ισαάκ Αζάρ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλμπέρτος Αζάρ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ζουλύ (Ιουλία) Αζάρ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Λάζαρος (Ελιέζερ) Αζαρία Βέροια ΕΑΜ ΕΤΑ ΘεσσαλίαΜωρίς Αζί Ρένα Αζούζ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σαλβατώρ Αζούζ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Λεών Αζουλί [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωρίς Ακαρά Ηλίας Αλαλούφ Αθήνα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] ΑττικήΣόλων Αλαλούφ Ρασέλ Άλβο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ Δυτική ΜακεδονίαΠαλόμπα Άλβο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ Δυτική ΜακεδονίαΣαλβατώρ Αλγούσσης Νισήμ Αλκαλάη Διδυμότειχο Σαμουήλ Αλαλούφ Ηλίας Αλαλούφ Σεμτώβ Αλαλούφ Θεσσαλονίκη Σολομών Αλαλούφ Θεσσαλονίκη ΒΣΑ Δυτική ΘεσσαλίαΑλμπέρτος Αλαλούφ Βόλος Ραούλ Αλμοσνίνο Θεσσαλονίκη Ελίας Αλμοσνίνος Δανιήλ (Δανέλος) Αλχανάτης Αθήνα ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Αθήνα ΕύβοιαΖακίνος Αλχανάτη Γεουδά Αμάρ Τρίκαλα ΕΛΑΣ ΕύβοιαΛεών Αμάρ Χαλκίδα ΕΛΑΣ ΕύβοιαΖοζέφ Αμαρίλιο Αλμπέρτο Αμαρίλιο Θεσσαλονίκη ΕΑΜ ΑθήναΙσαάκ Αμίρ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΝτάριο Αμίρ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ζουλύ (Ιουλία) Αμίρ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δαβίδ Αμίρ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑλβέρτος Αμών Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΒίκτωρ Αμών Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Γιακώβ Αράρ Καστοριά [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Γεουντά Αράρ Καστοριά [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αβραάμ Αρδίττης Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΤσιάκο Αρούχ Θεσσαλονίκη Μανώλης Αρούχ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑλμπέρτος Ασσέο Ελί Αττάς ΕΑΜ Αθήνα

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣ Μωύς Αττάς Αθήνα ΕΛΑΣ ΚορινθίαΊνο Αττάς Θεσσαλονίκη Θεσσαλονίκη Αττίας Καβάλα Ισαάκ Αχάρ Μιχάλης Βαλαής Ιωάννινα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλβέρτος Βαλεστάιν Αθήνα ΕΠΟΝ ΑθήναΣίμων (Σίμος) Βαλεστάιν Αθήνα ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΙακώβ Βαρούχ Σάμπυ (Σαμπετάι) Βαρσάνο [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΑβραάμ Βαρών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΛεών-Γεουδά Βαρών Καβάλα ΕΛΑΣ ΠελοπόννησοςΜαξ Βαρών Καβάλα ΕΑΜΕΤΑ ΕλασσόναΕλιάου Βεϊσσή Αλμπέρτο Βελλέλης Πάτρα ΕΛΑΣ ΠελοπόννησοςΕμμανουήλ Βελλέλης Πάτρα ΕΛΑΣ ΠελοπόννησοςΖακ Βεντούρα Θεόφιλος Βιτάλης Βόλος Σαμουήλ Λεών Γαβριηλίδης Αθήνα Αλμπέρτος Γαβριηλίδης Σάρα Γεσουά Χαλκίδα ΕΛΑΣ ΕύβοιαΓιομτώβ Γιακοέλ Τρίκαλα Γιακοέλ Καβάλα Αλμπέρ Γιαχμπές Καβάλα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλμπέρτος Γιαχόν Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Στέλλα Γιαχόν Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ιακώβ Γιουσουρούμ Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜωύς (Μωρίς) Γιουσουρούμ Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά Ελλάδα ΚορινθίαΠέπο Γιωσέφ Νταρών Γκανής Μάρκος Γκανής Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σολομών Γκανής Αγρίνιο [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σόλων Γκανής Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ιωσήφ Γκατένιο Θεσσαλονίκη Δαβίδ Γκατένιο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ Σαλτιέλ Γκατένιο Θεσσαλονίκη Ιακώβ Γκερσόν Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Γκρότας Ιερεμίας Δανιήλ Ιωάννινα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Εδουάρδος Δάφφας Βόλος ΕΛΑΣ ΕύβοιαΙωσήφ Δαβίδ Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜίμης Δαβίδ Σαμουήλ Δαβίδ Σαμουήλ Δέντης Χανιά [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δαβίδ Εζρά Καρδίτσα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Χαΐμ Εζρά Μωρίς Εζρά Αλμπέρτος Εζρατή Δαβίδ Ελιάου Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΜισέλ Ηλίας Αβραάμ Ελιάν Θεσσαλονίκη ΕΑΜ Κεντρική ΜακεδονίαΒίκτωρ Ελιασάφ Ηλίας Ελιασάφ Ηλίας Ελιέζερ Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Λάζαρος Ελιέζερ Άρτα ΕΑΜ Ήπειρος Ισαάκ Ελιέζερ Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ισαάκ Εμμανουήλ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΗλίας Ερρέρα

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΟΙ

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 23

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣ Μωρίς Ερρέρα Θεσσαλονίκη ΘεσσαλονίκηΜωύς ΕσκαλονίΣαμουήλ Εσκινατζής Λάρισα ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΜωρίς Εσφόρμες Θεσσαλονίκη Αβραάμ Ζακ Καβάλα Μηνάς Ζακ Βόλος Ιωσήφ Ζακάρ Βόλος Σάββας Ιακώβου Βόλος ΕΛΑΣ Δυτική ΘεσσαλίαΧαΐμ Ιακώβου Βόλος Αλβέρτος Ιεσουλάς Βόλος Μωυσής Ελιά Ιεσουλάς Βόλος Ιωσήφ Ίζης Τρίκαλα Λεών Ίντης (ή Ίντας) Αθήνα ΕΛΑΣ Γιωσέφ Ίσσης Σάββας Ίσσης Άρτα Λούνα Ισχάκ Μπίτολα Μεντές Ισχάκ Μπίτολα Πέκο Ισχάκ Μπίτολα Αλβέρτος Ιωσήφ Οβαδίας Μωρίς Καζές Κομοτηνή ΒΣΑ Ανατολική ΘεσσαλίαΆρης Καζές ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΣαμουήλ Καζές Άλμπερτ Κάκις ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΚάρμεν Κάκις ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΦρέντερικ Κάκις ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΖακ Κάκις ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΕμίλ Κάκις Δράμα Γεουντά Καλέφ-Εζρά Ιωάννινα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Αβραάμ Καλέφ-Εζρά Ιωάννινα ΕΑΜ Ήπειρος Δαβίδ Καλντεράν Μπίτολα Σαμουήλ Καλντεράν Μπίτολα Ζουλί Καλδερόν Καλδερόν Φλώρινα Καλδερόν Φλώρινα Γκίτα Καλντερών Μπίτολα Λούνα Καλντερόν Κάρλο Καλντερόν Μπίτολα Ματίκα Καμπελή Τρίκαλα Μίμης Καμπελής Τρίκαλα Νισσήμ Καμχής ΕΑΜ ΜεσσηνίαΜωύς Καμχή Θεσσαλονίκη Μωυσής Καμχής Λάρισα Γιαχιέλ Καπέτας Σολομών Καπέτας ΕΑΜ Θεσσαλία Ηλίας Καπέτας Τρίκαλα Ζακ Καπόν Ματίλντα Καπόν Θεσσαλονίκη Δυτική ΜακεδονίαΚάρολος Καράσσο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΕμμανουέλ Καράσσο Θεσσαλονίκη Γιωσέφ Καράσσο Θεσσαλονίκη Ζακ Καράσσο Θεσσαλονίκη Δανιήλ Καράσσο Θεσσαλονίκη Μωύς Καράσσο Θεσσαλονίκη Τζιάκο Καράσσο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜπέττυ Καράσσο Θεσσαλονίκη Αλμπέρτο Καράσσο Θεσσαλονίκη

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΟΙ

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΝταίζυ Καράσσο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΝιγρίταΖακ Καπόν Άλμπερτ Κασόρλα Μπίτολα Ισαάκ Κασούτο Κασούτο Λάρισα Σολομών Κάστρο Βόλος Ζακ Κατάν Νισσήμ Καμχή Σαμουήλ (Μπόμπυ) Κοέν Δαβίδ Κοέν Πρέβεζα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΔαβίδ Σαμπετάι Κοέν Έλι Κοέν Μεναχέμ Κοέν Μενασέ Κοέν Γεσούα Κοέν Γιακώβ Κοέν Λάουρα Κοέν Χαΐμ Κοέν Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΑλβέρτος Κοέν Δράμα Αλβέρτος Κοέν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΙτσχάκ Κοέν Ξάνθη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΙωσήφ Κοέν Λουί Κοέν Ξάνθη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΖοζέφ Κοέν Κρήτη Μωρίς Κοέν Ιωσήφ Αβραάμ Κοέν Ιωάννινα Μιχαήλ Ηλίας Κοέν Ιωάννινα Σαμουήλ Κοέν Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ηλίας Κοέν Θεσσαλονίκη Ρόζα Κοέν Θεσσαλονίκη Σαμ Κοέν Θεσσαλονίκη Στέλλα Κοέν Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Κεντρική ΜακεδονίαΗλίας Γιουδά Κοέν Λάρισα Πίνχας Κοέν Φλώρινα Ιωσήφ Κοέν Φλώρινα Λέων Κοέν Αθήνα Μωυσής Κοέν Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑαρών Κοέν Αθήνα Ζακίνος Κοέν Αθήνα ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Αθήνα ΕύβοιαΜωσέ Κοέν Καβάλα Δαβίδ Μιχαήλ Κοέν Πρέβεζα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΆννα Κοέν Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΜπαρούχ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ντάριο Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Χαΐμ Σαμουήλ Κοέν Βόλος ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΙακώβ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ισαάκ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ιακώβ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Καρολίνα Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Λέων Ιωσήφ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Νισσήμ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Πέπος Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ραχήλ Κοέν Βόλος EΠΟΝ Εθνική Αλληλεγγύη ΕΛΑΣ Σαμουήλ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σίμων Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σλόμο Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ]

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 24

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΖαχαρίας Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ζουλύ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ροζίτα Κοέν Βόλος ΕΠΟΝ Σαμπετάι Κοέν Βόλος ΕΠΟΝ Σαλβατώρ Κοέν Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΒίκτωρ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Νταβίκο Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ηλίας Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωρίς (Μωσέ) Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μασλάχ Κοέν Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΣολομών Κοέν Ιωάννινα Σόλων Κομίδης Κομοτηνή Μισέλ Κονέ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ηλίας Κονές Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΜωυσής Κονές Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Τόρι Κουένκα Θεσσαλονίκη ΘεσσαλονίκηΙάκωβος Κούμερης Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΖακ Κωστής Χαλκίδα Απόλλων- Υβόννη ΑθήναΑλμπέρτος Λαζάρ Λάρισα ΕΛΑΣ Κεντρική ΘεσσαλίαΙσαάκ Λαζάρ Λάρισα ΕΛΑΣ Κεντρική ΘεσσαλίαΝισσήμ Λαζάρ Σαλβατώρ Λαζάρ Λάζαρος Λαζάρ Ιωσήφ Λαχανάς Μωυσής Λεβή Νίνο Λεβή Οβαδίας Λεβή Ρόζα Λεβή Σόλων Αβραάμ Λεβή Ζαχαρίας Λεβή Ζακ (Ιακώβ) Λεβή Θεσσαλονίκη Ερρίκος Λεβή Ιωάννινα ΕΔΕΣ ΙωάννιναΧαΐμ Λεών Λεβή Ιωάννινα Ααρών Λεβή Τρίκαλα Ηλίας Λεβή Τρίκαλα Καίτη Λεβή Τρίκαλα Σολομών Αβραάμ Λεβή Τρίκαλα Μεΐρ Λεβή Τρίκαλα Αβραάμ Λεβή Θεσσαλονίκη Αβραάμ Λεβή Χαλκίδα Ηλίας Λεβή Αθήνα ΕΑΜ ΑθήναΕμμανουήλ Λεβή Αθήνα Μανώλης Λεβή Ματαθίας Λεβή Χαΐμ Λεβής Ιωάννινα ΕΑΜ ΑθήναΣίμων Λεβή Λάρισα Ρούλα (Ραχήλ) Λεβή Δαβίδ Λεβής Βόλος ΕΑΜ ΘεσσαλίαΜωυσής Λεβής Βόλος Νέλλος Λεβής Βόλος Ζάχος Λεβής Βόλος Λέων Λεβής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΙακώβ Μαγρίζος Λάρισα Σιμαντώβ Μαΐσης Ραφαήλ Μάλτης Ιωάννινα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΡαούλ Μάνο Ραχήλ Μάνο Ματθίλδη Μασαράνο [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΙσαάκ Μασσότ Μωυσής Ματαθίας Βόλος ΕΛΑΣ ΘεσσαλίαΖάκο Ματαθίας Βόλος Λέων Ματαλόν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΣαλομών Ματαλόν Ματίλντα Ματαράσσο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ Δυτική ΜακεδονίαΝισσήμ Ματαθίας Κέρκυρα Πάππας Μάτσας Μωύς Μάτσας Χαΐμ Μάτσας Ιωάννινα Ελιασάφ Μάτσας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιεσούα Μάτσας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιωσήφ Μάτσας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΣολομών Μάτσας Ιωάννινα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σλόμο Ματσίλ Ιωάννινα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑβραάμ Μεβοράχ Καβάλα ΕΛΑΣ Σαμουήλ Μεγίρ Ιωάννινα Βιτάλ Μεγίρ Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Λέων Μεΐρ Ηλίας Μιζάν Ιακώβ Μιζάν Λέων Μιζάν Σαμπετάι Μιζάν Σαούλ Μιζάν Βουλγαρία Δαβίδ Μιζάν Δράμα Σάμυ Μιζάν Λάρισα Ισαάκ Μιζάν Αγρίνιο Ζακίνος Μιζάν Βόλος Τζάνι Μιζάν Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιωσήφ Μιζραχής Αθήνα ΕΑΜ ΠελοπόννησοςΑλμπέρτος Μιζραχής Λάρισα

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΜήνας Μιζραχής Βόλος Σαρίνα Μιζραχή Βόλος Ζακ Μιζραχής Βόλος Χαΐμ Μιζραχής Βόλος Αλμπέρτος Μινέρβο Χανιά ΒΣΑ ΚρήτηΤζένη Μινέρβο Χανιά Μισκατέλ Διδυμότειχο Μισκατέλ Διδυμότειχο Χαΐμ Μιζραχής Βόλος Λιλή Μητράνι Θεσσαλονίκη Ροβέρτος Μητράνι Σέρρες ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑβραάμ Μιχαήλ Ιωάννινα Μιωνή Αγρίνιο Μωυσής Μιωνής Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιωνάς Μιωνής Αγρίνιο ΕΑΜ Σαμ Μοδιάνο Θεσσαλονίκη Έλιο Μοδιάνο Σόφη Μολτίαχ Μόλχο Α Μόλχο Θεσσαλονίκη Μωυσής Μόρδος Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική Θεσσαλία Μορδώχ Μέντη Μόσκοβιτς Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΕύβοιαΑλίκη Μουρτζούκου Βόλος Δαβίδ Μπακόλας Σαλβατώρ Μπακόλας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΝισσήμ Μπακόλας Ιωάννινα Σιών Μπακόλας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιάκωβος Μπαλέστρας Κέρκυρα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ραφαήλ Μπαρκή Σολομών Μπαρκή Αθήνα Ιακώβ Μπαρτζιλάι Αθήνα Ιωσήφ Μπαρτζιλάι Αθήνα Νισσήμ Μπατής Ιωάννινα Βίκτωρ Μπατής Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΚουτιέλ Ιακώβ Μπέγας Λάρισα Αλμπέρτος Μπέζα Ζακλίν Μπέζα Άλφρεντ Μπέζα Θεσσαλονίκη Μόνικα Μπέζα Θεσσαλονίκη Ελένη Μπέζα Θεσσαλονίκη Αρμάντο Μπεζές Θεσσαλονίκη ΕΑΜ ΘεσσαλίαΜωσέ (Μωρίς) Μπέλλο Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΣαλβατόρε Μπεν Γιαΐς Πέπο Μπενοζίλιο ΕΑΜ ΑθήναΑλμπέρτο Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη Βενιαμίν Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη Μωσέ Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη Ντικ Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΖακ Μπενβενίστε Δαβίδ Μπενβενίστε Καβάλα Έστερ Μπενβενίστε Λάρισα Νταίζη Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΑθήναΧαΐμ Μπενρουμπή Μωρίς Μπενρουμπή Αλβέρτος Μπενρουμπή Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜεναχέμ Μπενσιών Καβάλα Ιωσήφ Μπενσουσάν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΙακώβ Ισραήλ Μπεράχα Τρίκαλα ΕΛΑΣ Δυτική ΘεσσαλίαΓεουντά Μπεράχα Βιτάλ Μπεράχα Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΜεντές Μπεσαντσή Μωσέ Μπέσο Αθήνα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μπετσαλέλ Μπεχάρ Ζακ Μπεχάρ Μάρκος Μποττόν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Σαλομόν Μπούρη Ντόρα Μπουρλά Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΓιολάντα Μπουρλά Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΛεών Μπουρλάς Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΣολομών (Σάρδος) Μπουρλάς Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΜωυσής Μπουρλάς Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΑβραάμ Μπουρλάς Θεσσαλονίκη Σάρα Μπουρλά Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΤσελεμπή Μπουρλά Σέρρες ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΜωρίς Μπουρλάς Γιακώβ Μποχορόπουλος Ιωάννινα Ροβέρτο Μπρέλλης Δαβίδ Μπρούδο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜιχάλης Μπρούδο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική Μακεδονία Ερνστ Μύλλερ Αθήνα Ισαάκ (Γιτσχάκ) Μωυσής (Μωσέ) Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική Μακεδονία Γιομτώβ Μωσέ Ιωάννινα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΔαβίδ Μωυσής [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ασέρ Μωυσής Τρίκαλα ΕΑΜ ΑθήναΕσδράς Βενιαμίν Μωυσής Λάρισα ΕΛΑΣ ΘεσσαλίαΕσδράς Δαβίδ Μωυσής Λάρισα ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΑλβέρτος (Αβραάμ) Μωυσής Βόλος

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΟΙ

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 25

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΣλόμο Ναούμ Ηλίας Ναούμ Ιωάννινα Μαρσέλ Νατζαρή Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΔαβίδ Ναχμίας Άρτα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Σαμ Ναχμίας Αθήνα Μιχαήλ Νεγρίν Αθήνα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Αλβέρτος Νεγρίν Τρίκαλα Ισαάκ Νεγρίν Τρίκαλα Βενιαμίν Νεγρίν Τρίκαλα ΕΛΑΣ Δυτική ΘεσσαλίαΛουίζα Νεγρίν Λάρισα ΕΠΟΝ ΘεσσαλίαΙωσήφ Νεχαμά Ισαάκ Νεχαμά Αθήνα ΕΛΑΣ Δυτική ΘεσσαλίαΡοέλ Νισαχόν Ζακ Νισσάν Σολομών Νισσήμ Ηλίας Σαμ Νισσήμ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΓιοέλ Νιτσαχόν Τρίκαλα Πωλ Νόαχ Ισίδωρος Νόαχ Ισαάκ Ντάσα Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΒιτάλ Ντάσα Θεσσαλονίκη Ιωσήφ Ντεκάστρο Χανιά ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜαρσέλ Ντεμάγιο Μπίτολα Μωσέ Ντόστης Ιωάννινα ΕΑΜ Νέων ΙωάννιναΝτίνος Οβαδίας Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΙσαάκ Οβαδία Δράμα ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΝτάνυ Οβαδίας Θεσσαλονίκη Σαλβατώρ Οβαδίας Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΙσαάκ Οβαδίας Ιωσήφ Ντάριο Ουζιέλ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΒαρών Πάρδο Καβάλα Μωύς Πάρδο Καβάλα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΣάββας Πάρδο Καβάλα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΆνια Πάτσνικ Βιέννη ΕΠΟΝ Χάρυ Πάτσνικ Βιέννη Μπαρούχ Πεζόντες Αβραάμ Πελές Ιωσήφ Πέπο Αθήνα Π Περαχιά Φλώρα Περαχιά Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική Μακεδονία Περαχιά Αλλέγρα Πέσσαχ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δαβίδ Πέσσαχ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωυσής Πέσσαχ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μεσουλάμ Πέσσαχ Φλώρινα Χαΐμ Πίντο Μωρίς Πίνχας Μωρίς Πιπανό Ερρίκος Πιπανό Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΧαΐμ Πολίτης Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωυσής Πολίτης Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ηλίας Πολίτης Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μπεν Ποράτ Γιακώβ Πούλος Αλμπέρτος Πρίζναλης Σέρρες ΕΑΜ ΘεσσαλίαΝτόρα (Ντορίκα) Ραμπάν Ραπέτης Άλχη Ραφαήλ Αθήνα Δαβίδ Ραφαήλ Ιωάννινα Λέων Ρεβή Αθήνα Σιμαντώβ Ρόζεν Εφραίμ Ρόζενμπεργκ Θεσσαλονίκη Αβραάμ Ρομάνο Θεσσαλονίκη Δαβίδ Ρούσο Αθήνα Ισαάκ Ρούσο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΙσαάκ (Ζακίνος) Ρούσο Σέρρες ΕΛΑΣ ΠελοπόννησοςΙακώβ Ρούσο Τσαντίκος Σαδίκ Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ισραήλ Σαδικάριο Βόλος Ραούλ Σαΐας Έλι Σακκής Ιωσήφ Σακκής Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ισαάκ Σακκής Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Έλλη Σακκής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΗλίας Σακκής Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωυσής Σακκής Βόλος ΕΛΑΣΕΤΑ Ανατολική ΘεσσαλίαΠέπος Σακκής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΙσαάκ Σακκής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΛέων Σακκής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΑλμπερτίκο Σάκο Καστοριά Μορδοχάι Σάλεμ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Κεντρική ΘεσσαλίαΑλμπέρτος Σάλεμ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Κεντρική ΘεσσαλίαΑντζέλ Σαλτιέλ Μανώλης Σαλτιέλ Θεσσαλονίκη Ιωσήφ Σαμαρίας Βόλος Πέπος Σαμαρίας Βόλος Δαβίδ Σαμουήλ Θεσσαλονίκη Εμίλ Σαμπάς Άρτα ΕΔΕΣ ΆρταΜεναχέμ Σαμπετάι

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΜηνάς Σαμπετάι Βόλος ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΡαφαήλ Σαμπετάι Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ααρών Σαμπετάι Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλμπέρ Σαούλ ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΖωή Σαπόρτα Μπουένα Σαρφατή Θεσσαλονίκη Σαλβατώρ Σαρφατής Δαβίδ Σασσών Ισαάκ Σασσών Σαλομών Σασσών Αλβέρτος Σαφάν Αβραάμ (Έμπης) Σβώλης Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ηλίας Σβώλης Ιωάννινα Μιχαήλ Σβώλης Ιωάννινα Μπεχώρ Σβώλης Ιωάννινα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Μωσέ Σεγκόρα Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΣλόμο Σένκα Ζακ Σερόρ Σερόρ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΙτσχάκ Σιακίμ Ισραήλ Σιδαρίκης Αγρίνιο Σαμ Σίδης Αθήνα ΕΑΜ ΑθήναΜπαρούχ Σιμπή Θεσσαλονίκη ΕΑΜ Αθήνα ΠελοπόννησοςΙντό Σίμσι Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜπέζα Σιών Δαβίδ Σουλάμ Σαμουήλ Σούσης Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Μωρίς Στρούμσα Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΘεσσαλονίκηΙωσήφ Ταμπώχ Βέροια Ιωσήφ Νισσήμ Ταραμπουλούς Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική Μακεδονία

Δαβίδ Τιάνο Θεσσαλονίκη Ζαχαρίας Τουρών Βόλος Εδμόνδος Τορόν Λάρισα ΕΠΟΝ ΑθήναΆνζελ Τσιάκο Θεσσαλονίκη Δαβίδ Τσουβά Λάρισα Τζάκος Τσουβά Λάρισα Ηλίας Φελούς Ιακώβ Φελούς Αβραάμ Φελούς Τρίκαλα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλλέγρα Φελούς- Καπέτα Τρίκαλα ΕΑΜ Εθνική Αλληλεγγύη ΘεσσαλίαΜάρκος Φελούς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Χρυσούλα Φελούς Τρίκαλα ΕΠΟΝ ΘεσσαλίαΜωυσής Φερετζή Σαδώκ Φερετζή Αλβέρτος Φερετζή Εσδράς Ηλίας Φιλοσώφ Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ισαάκ Αβραάμ Φιλοσώφ Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ραφαήλ Ηλίας Φιλοσώφ Λάρισα ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΜωρίς Φλωρεντίν Φάνυ (Ματίλντα) Φλωρεντίν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΑβραάμ (Αβραμίκος) Φόρνης Χαλκίδα ΕΛΑΣ ΕύβοιαΑαρών Φόρνης Χαλκίδα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Πέπος (Ιωσήφ) Φόρτης Μωυσής (Μίμης) Φόρτης Μανώλης Φραγγής Χαλκίδα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σίμων Φραγγής Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] ΕύβοιαΑλμπέρτος Φρανσές Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ιάκωβος Φρανσές ΕΛΑΣ Κεντρική ΜακεδονίαΡαούλ Φραντζής Μανώλης Φραντζής Βόλος Κάρμεν Φρεζή Βόλος Αβραάμ Χαΐμ Φρεζής Χαλκίδα ΕΑΜ Δυτική ΜακεδονίαΡαφαήλ Φρεζής Βόλος ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΙακώβ Φριζής Θεσσαλονίκη Βασίλης Χαζάν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΖακ Χαΐμ Μωρίς Χαΐμ Ελιγιά Χακίμ Λάρισα Δαβίδ Χακοέν Ραούλ Χαλβατζής Ιτσχάκ Χανέν ΕΑΜ ΑθήναΧαΐμ Χανώκ Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] ΑθήναΈλι Χασσίδ Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] ΕύβοιαΙωσήφ Χασσίδ Θεσσαλονίκη ΕύβοιαΣαμπετάι Χασσών Αβραάμ Χασσών Σάββας Χασσών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΠέπος Χασσών Μπίτολα Μωύς-Μωυσής Χασσών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΓιοχανάς Χατζής Άρτα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΔαβίδ Χατζής Άρτα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Σόλων Χατζής Βόλος Απόστολος Χατζόπουλος Μηνάς Χατζόπουλος Ιωάννινα Μεναχέμ Χαχάμ Νατάν Χονέν Καστοριά

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΟΙ

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 26

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΠΕΣΟΝΤΕΣ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΠΑΤΡΩΝΥΜΟ ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ ΤΟΠΟΣ ΘΑΝΑΤΟΥ ΙΔΙΟΤΗΤΑ ΜΟΝΑΔΑ

ΑΒΡΑΑΜ ΕΛΙΑΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιούνιος 1944 ΚΑΤΕΡΙΝΗ ΠΙΕΡΙΑΣ 17 ετών Σύνδεσμος Μακεδονικού Γραφείου ΚΚΕ με ΠΕ Κατερίνης

Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς στη θέση ldquoΒαρικόrdquo μαζί με

άλλους 12

ΑΛΑΛΟΥΦ ΗΛΙΑΣ ΑΘΗΝΑ ΑΤΤΙΚΗ

ΑΛΒΟ ΡΑΣΕΛ ΓΕΟΥΔΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιανουάριος 1944 ΠΟΝΤΟΚΩΜΗ ΚΟΖΑΝΗΣ 14 ετών σε βοηθητική υπηρεσία στον ΕΛΑΣ Δολοφονήθηκε από

συνεργάτες των Γερμανών

ΑΛΒΟ ΠΑΛΟΜΠΑ ΓΕΟΥΔΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιανουάριος 1944 ΠΟΝΤΟΚΩΜΗ ΚΟΖΑΝΗΣ 16 ετών σε βοηθητική υπηρεσία στον ΕΛΑΣ Δολοφονήθηκε από

συνεργάτες των Γερμανών

ΑΤΤΑΣ ΜΩΫΣΗΣ ΔΑΒΙΔ ΑΘΗΝΑ 1944 ΚΟΡΙΝΘΙΑ Αντάρτης 6ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΒΑΡΩΝ ΑΒΡΑΑΜ ΚΑΒΑΛΑ 1943 ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΓΚΑΝΗΣ ΜΟΡΔΟΣ ΛΑΡΙΣΑ

ΕΛΙΑΟΥ ΔΑΒΙΔ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Οκτώβριος 1943 ΠΕΡΙΒΟΛΙΑ ΓΡΕΒΕΝΩΝ Αντάρτης 50ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΕΣΚΙΝΑΤΖΗΣ

ΣΑΜΟΥΗΛ ΙΩΣΗΦ ΛΑΡΙΣΑ 611945 ΚΑΖΑ ΒΟΙΩΤΙΑΣ Λοχαγός 54ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ Διοικητής 10ου Λόχου

ΙΑΚΩΒΟΥ ΣΑΒΒΑΣ ΣΙΜΟΣ ΒΟΛΟΣ 1741944 ΡΕΝΤΙΝΑ ΑΓΡΑΦΩΝ Αντάρτης 52ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΚΑΜΧΗΣ ΜΩΡΙΣ ΛΑΡΙΣΑ 541944 ΛΕΠΤΟΚΑΡΥΑ ΠΙΕΡΙΑΣ

ΚΑΜΧΗΣ ΝΙΣΣΗΜ 1943 ΦΙΛΙΑΤΡΑ Αντιστασιακός Εκτελέστηκε από τους Ιταλούς

ΚΑΡΑΣΣΟ ΚΑΡΟΛΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΛΑΡΙΣΑ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ Αιχμαλωτίστηκε τραυματίας και

απαγχονίστηκε

ΚΑΡΑΣΣΟ ΖΑΚ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

ΚΑΡΑΣΣΟ ΜΑΡΚΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 681944 ΜΟΥΧΑΡΕΜ ΧΑΝΙ ΕΔΕΣΣΑΣ Ανθυπολοχαγός 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΚΑΡΑΣΣΟ ΣΑΡΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΚΑΣΤΟΡΙΑ

ΚΟΕΝ ΔΑΒΙΔ ΠΡΕΒΕΖΑ 511944 ΚΑΛΟΣΚΟΠΗ ΦΩΚΙΔΑΣ Αντάρτης Τάγμα ΕΛΑΣ Παρνασσίδας

ΚΟΕΝ ΗΛΙΑΣ ΝΗΣΙΜ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΓΡΕΒΕΝΑ Αντάρτης

ΚΟΕΝ ΙΑΚΩΒΟΣ ΚΡΗΤΗ

ΚΟΕΝ ΙΣΑΑΚ

ΚΟΕΝ ΝΗΣΙΜ ΒΑΛΑΣΗΣ 241944 ΛΑΡΙΣΑ

ΚΟΕΝ ΜΙΧΑΗΛ ΙΩΑΝΝΙΝΑ

ΚΟΕΝ ΣΤΕΛΛΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1641943 ΤΑΧΝΙΣΤΑ ΠΙΕΡΙΑΣ Αντάρτισσα Αρχηγείο ΕΛΑΣ Ολύμπου

ΛΕΒΗΣ ΛΕΩΝ ΒΟΛΟΣ 2261944 ΠΕΡΙΟΧΗ ΛΑΡΙΣΑΣ Αντάρτης 54ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΜΗΤΡΑΝΙ ΡΟΒΕΡΤΟΣ ΣΕΡΡΕΣ 511944 ΚΑΛΟΣΚΟΠΗ ΦΩΚΙΔΑΣ Αντάρτης Τάγμα ΕΛΑΣ Παρνασσίδας

ΜΙΖΑΝ ΔΑΒΙΔ ΔΡΑΜΑ 1944 ΚΙΛΚΙΣ Αντάρτης φοιτητής ιατρικής

ΜΙΖΑΝ ΖΑΚΙΝΟΣ

ΜΠΕΖΑΣ ΚΟΥΤΙΓΙΕΛ ΙΑΚΩΒ ΛΑΡΙΣΑ Αντάρτης Φοιτητής Ιατρικής

ΜΠΕΝΒΕΝΙΣΤΕ ΝΤΑΙΖΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Νοέμβριος 1943 ΑΘΗΝΑ Μέλος της ΕΠΟΝ Πέθανε από κακουχίες και βασανιστήρια στην

Ασφάλεια Φοιτήτρια Χημείας

ΜΠΕΝΣΟΥΣΑΝ ΙΩΣΗΦ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιούλιος 1944 ΠΕΝΤΑΛΟΦΟΣ ΚΟΖΑΝΗΣ Αντάρτης ΙΧ Μεραρχία ΕΛΑΣ

ΜΠΕΡΑΧΑ ΒΙΤΑΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Σεπτέμβριος 1944 ΚΟΖΑΝΗ Αντάρτης Χ Μεραρχία ΕΛΑΣ

ΜΠΕΡΑΧΑ ΙΑΚΩΒ ΤΡΙΚΑΛΑ 7111943 ΜΕΣΟΧΩΡΑ ΤΡΙΚΑΛΩΝ Αντάρτης 4ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΙΣΑΑΚ Απρίλιος 1944 ΒΕΡΜΙΟ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΙΩΣΗΦ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΣAΡΔΟΣ ΜΙΧΑΗΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 20101944 ΣΤΑΥΡΟΣ ΒΕΡΟΙΑΣ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΑΒΡΑΑΜ ΙΩΣΗΦ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1944 ΕΥΒΟΙΑ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΚΑΡΟΛΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΤΣΕΛΕΜΠΙ ΣΕΡΡΕΣ 311944 ΗΠΕΙΡΟΣ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΝΕΓΡΙΝ ΔΑΒΙΔ

ΝΗΣΙΜ ΣΟΛΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

ΝΗΣΙΜ ΗΛΙΑΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιούλιος 1944 ΠΕΝΤΑΛΟΦΟΣ ΚΟΖΑΝΗΣ Αντάρτης ΙΧ Μεραρχία ΕΛΑΣ

ΟΒΑΔΙΑΣ ΝΤΙΝΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Αύγουστος 1944 ΚΙΛΚΙΣ Αντάρτης Χ Μεραρχία ΕΛΑΣ

ΠΑΡΔΟ ΜΩΥΣ ΚΑΒΑΛΑ 1944 ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΠΑΡΔΟ ΣΑΒΒΑΣ ΚΑΒΑΛΑ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΠΕΡΑΧΙΑ ΦΛΩΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΠΙΕΡΙΑ

ΠΕΣΑΧ ΔΑΒΙΔ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2341943 ΘΕΣΣΑΛΙΑ Αντιστασιακός ΕΑΜ Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς

ΠΙΠΑΝΟ ΕΡΡΙΚΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΚΙΛΚΙΣ

ΡΑΦΑΤΑΣ Γ ΘΕΣΣΑΛΙΑ

ΡΟΥΣΟ ΔΑΒΙΔ ΑΘΗΝΑ 511944 ΚΑΛΟΣΚΟΠΗ ΦΩΚΙΔΑΣ Αντάρτης Τάγμα ΕΛΑΣ Παρνασσίδας

ΡΟΥΣΟ ΙΑΚΩΒ ΑΒΡΑΑΜ ΚΑΣΤΟΡΙΑ 511944 ΠΛΑΚΑ ΗΠΕΙΡΟΥ Αντάρτης 50ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΡΟΥΣΟ ΜΙΧΑΗΛ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΣΑΔΙΚΑΡΙΟ ΙΣΡΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 1944 ΕΥΒΟΙΑ

ΣΑΚΚΗΣ ΛΕΩΝ ΙΣΡΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 2961944 ΕΛΕΥΘΕΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Αντάρτης 54ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΣΑΚΚΗΣ ΣΑΜΟΥΗΛ ΒΕΡΜΙΟ

ΣΒΩΛΗΣ ΜΠΕΧΩΡ ΙΩΑΝΝΙΝΑ Ιανουάριος 1944 ΙΩΑΝΝΙΝΑ Τροφοδότης ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς στα

Ιωάννινα

ΣΕΡΟΡ ΚΟΕΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΤΑΡΑΜΠΟΥΛΟΥΣ

ΙΩΣΗΦ ΝΗΣΙΜ ΛΑΡΙΣΑ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΤΟΡΟΝ ΕΔΜΟΝΔΟΣ ΛΑΡΙΣΑ 531943 ΑΘΗΝΑ Σπουδαστής Πολυτεχνείου μέλος του ΕΠΟΝ Σκοτώθηκε σε

διαδήλωση της ΕΠΟΝ Αθήνας

ΦΡΑΓΚΗΣ ΣΙΜΩΝ ΙΑΚΩΒ XΑΛΚΙΔΑ Ιούλιος 1944 ΣΤΕΝΗ ΕΥΒΟΙΑΣ Αντάρτης 7ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΦΡΙΖΗΣ ΑΒΡΑΑΜ-

ΜΙΝΩΣ ΧΑΛΚΙΔΑ 2451944 ΒΕΡΜΙΟ

ΧΑΙΜ ΜΩΡΙΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΛΕΠΤΟΚΑΡΥΑ ΠΙΕΡΙΑΣ

ΧΑΤΖΗΣ ΓΙΟΧΑΝΑΣ ΑΡΤΑ 271944 ΑΜΦΙΣΣΑ Ανθπολοχαγός και καπετάνιος διμοιρίας ΙΙ34 Τάγμα ΕΛΑΣ

ΧΑΣΩΝ ΣΑΒΒΑΣ ΚΑΒΑΛΑ ΒΕΡΟΙΑ

ΧΑΣΩΝ ΜΩΥΣΗΣ ΣΑΒΒΑΣ ΚΑΒΑΛΑ ΒΕΡΟΙΑ

EAM = Εθνικό Απελευθερωτικό ΜέτωποΕΛΑΣ = Ελληνικός Λαϊκός Απελευθερωτικός ΣτρατόςΕΠΟΝ = Ενιαία Πανελλαδική Οργάνωση ΝέωνΕΔΕΣ = Εθνικός Δημοκρατικός Ελληνικός Σύνδεσμος

ΕΟΕΑ = Εθνικές Ομάδες Ελλήνων ΑνταρτώνΕΤΑ = Επιμελητεία του ΑντάρτηΒΣΑ = Βρετανική Στρατιωτική ΑποστολήΕΑΣΑΔ = Εθνικός Αγροτικός Σύνδεσμος Αντικομμουνιστικής Δράσης

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 27

ΟΜΗΡΟΙ ΚΑΙ EKTEΛΕΣΜΕΝΟΙ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΓΕΡΜΑΝΟΥΣ

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΠΑΤΡΩΝΥΜΟ ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ ΤΟΠΟΣ ΘΑΝΑΤΟΥ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΑΚΡΙΣ ΛΕΩΝ 1944 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΕΣ-ΕΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ Καθηγητής πέθανε από τα βασανιστήρια των δεσμοφυλάκωνΑΛΒΟ ΙΣΑΑΚ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2431943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Καραγωγέας 30 ετών ΑΛΓΟΥΣΣΗΣ ΣΑΛΒΑΤΩΡ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΑΜΠΡΑΒΑΝΕΛ ΑΑΡΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2241943 ΦΥΛΑΚΕΣ ΕΠΤΑΠΥΡΓΙΟΥ (ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ) Παλαιοπώλης 35 ετώνΑΣΚΕΝΑΖΗ ΕΛΙΑΟΥ ΚΕΡΚΥΡΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών Αμερικανός υπήκοοςΑΣΣΕΟ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 211943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 21 ετώνΑΣΣΕΟ ΖΑΧΑΡΙΑΣ ΡΑΦΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 2641944 ΒΟΛΟΣ 24 ετώνΑΣΣΕΟ ΙΑΚΩΒΟΣ ΒΟΛΟΣ 2841944 ΒΟΛΟΣ Βασανίστηκε μέχρι θανάτου από άντρες του δοσιλογικού ΕΑΣΑΔ

ΑΤΑΣ ΙΝΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 541943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε προσπαθώντας να διαφύγει από το γκέττο του Βαρώνου Χιρς

ΒΕΑΛΗΣ ΜΙΧΑΗΛ ΙΩΑΝΝΙΝΑ Φεβρουάριος 1944 ΙΩΑΝΝΙΝΑ Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς ΓΕΟΥΝΤΑ ΙΣΡΑΕΛ ΚΕΡΚΥΡΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΓΚΑΝΗ ΓΙΟΥΛΙΑ ΚΕΡΚΥΡΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΓΚΑΤΤΕΝΙΟ ΔΑΒΙΔ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Μάιος 1944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Φοιτητής γεωπονικής ΔΑΣΚΑΛΑΚΗΣ ΡΑΦΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 2431944 ΚΙΣΣΟΣ ΒΟΛΟΥ Εκτελέστηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση στο Πήλιο 80 ετώνΕΖΡΑΤΗΣ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 211943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΕΡΡΕΡΑ ΜΩΡΙΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 541943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε προσπαθώντας να διαφύγει από το γκέττο του

Βαρώνου Χιρς ΕΣΦΟΡΜΕΣ ΓΑΒΡΙΗΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1631943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ZAKINOΥ ΕΥΤΥΧΙΑ ΑΡΤΑ 1681943 ΚΟΜΜΕΝΟ ΑΡΤΑΣ Σκοτώθηκαν στο ολοκαύτωμα του χωριού 37 ετώνΖΑΚΙΝΟΥ ΚΑΙΤΗ ΑΡΤΑ 1681943 ΚΟΜΜΕΝΟ ΑΡΤΑΣ Σκοτώθηκαν στο ολοκαύτωμα του χωριού 5 ετώνΖΑΚΙΝΟΣ ΙΕΡΕΜΙΑΣ ΑΡΤΑ 1681943 ΚΟΜΜΕΝΟ ΑΡΤΑΣ Σκοτώθηκαν στο ολοκαύτωμα του χωριού 42 ετώνIΛΟΥΖ ΝΤΙ ΛΑΖΑΡ ΒΕΡΟΙΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΙΣΡΑΗΛ ΑΒΡΑΑΜ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 151944 ΣΚΟΠΕΥΤΗΡΙΟ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ Υποδηματοποιός ΙΣΡΑΕΛ ΡΙΚΕΤΑ ΚΕΡΚΥΡΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΚΑΚΟΥΦ ΙΑΚΩΒΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1631943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ KΑΡΑΣΣΟ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 30121942 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε σε αντίποινα για επίθεση στη γέφυρα της Αξιούπολης

ΚΑΡΑΣΣΟ ΜΩΫΣΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 151944 ΣΚΟΠΕΥΤΗΡΙΟ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ Μέλος του ΚΚΕ εξόριστος από τη Μεταξική Δικτατορία ΚΟΕΝ ΣΑΜΟΥΕΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΚΟΕΝ ΙΑΚΩΒΟΣ ΒΟΛΟΣ 241944 ΛΑΡΙΣΑ ΚΟΕΝ ΙΣΑΑΚ ΣΙΜΣΟΝ ΒΟΛΟΣ 2641944 ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΑ ΒΟΛΟΥ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση 42 ετώνΚΟΕΝ ΡΕΤΖΙΝΑ ΣΙΜΣΟΝ ΒΟΛΟΣ 2641944 ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΑ ΒΟΛΟΥ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση 70 ετώνΚΟΕΝ ΧΑΙΜ ΒΑΛΑΣΗ ΒΟΛΟΣ 241944 ΠΗΛΙΟ Εκτελέστηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση 25 ετώνΚΟΥΕΝΚΑ ΤΟΡΙ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 541943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε προσπαθώντας να διαφύγει από το γκέττο του

Βαρώνου Χιρς ΛΕΒΗΣ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΓΕΟΥΔΑ ΒΟΛΟΣ 361942 ΗΡΑΚΛΕΙΟ ΚΡΗΤΗΣ Εμπορικός αντιπρόσωπος εκτελέστηκε με άλλους 11 πολίτες του

Ηρακλείου 49 ετώνΛΕΒΗΣ ΧΑΪΜ ΙΩΑΝΝΙΝΑ 7121943 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΕΣ-ΕΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ Έφεδρος ανθυπολοχαγός εκτελέστηκε από το Γερμανό

στρατοπεδάρχη Πάουλ Ραντόμσκι ΛΙΜΠΟΒΙΤΣ ΜΩΫΣΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 211943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΛΕΒΗ ΣΥΜΕΩΝ ΜΩΥΣΗΣ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ ΜΑΓΡΙΖΟΣ ΙΑΚΩΒΟΣ ΜΩΥΣΗΣ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ ΜΑΪΣΣΗΣ ΣΙΜΑΝΤΩΒ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΜΑΤΑΘΙΑ ΝΙΝΑ ΣΑΜΟΥΗΛ ΒΟΛΟΣ 1281942 ΛΑΡΙΣΑ 20 ετώνΜΑΤΑΘΙΑΣ ΑΣΣΕΡ ΣΑΜΟΥΗΛ ΒΟΛΟΣ 21121942 ΛΑΡΙΣΑ 26 ετώνΜΕΓΙΡ ΙΩΣΗΦ ΑΘΗΝΑ 821944 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΕΣ-ΕΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ Πέθανε από τις κακουχίες ΜΟΣΧΟΒΙΤΣ ΜΕΝΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 431944 ΣΤΡΟΠΩΝΕΣ ΕΥΒΟΙΑΣ Βασανίστηκε και εκτελέστηκε από τα Τάγματα Ασφαλείας 18 ετώνΜΟΥΣΑΝ ΠΕΣΑΧ ΔΑΒΙΔ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 24111943 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΠΑΥΛΟΥ ΜΕΛΑ (ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ) ΜΟΥΣΤΑΚΗ ΣΙΜΧΑ ΙΩΑΝΝΙΝΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΜΠΑΡΤΖΙΛΑΪ ΙΣΑΑΚ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2631943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Τυπογράφος εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΜΠΕΝΒΕΝΙΣΤΕ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 541943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε προσπαθώντας να διαφύγει από το γκέττο του

Βαρώνου Χιρς ΜΠΕΡΑΧΑ ΑΑΡΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 151944 ΣΚΟΠΕΥΤΗΡΙΟ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ Μέλος του ΚΚΕ εξόριστος από τη Μεταξική Δικτατορία MΠΟΥΡΛΑ ΕΣΤΕΡ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Απρίλιος 1944 ΒΕΡΜΙΟ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΜΠΟΥΡΛΑ ΦΛΩΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Απρίλιος 1944 ΒΕΡΜΙΟ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΜΩΫΣΗ ΦΑΛΚΟΝΑ ΙΩΣΗΦ ΒΟΛΟΣ 1561944 ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΑ ΒΟΛΟΥ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΜΩΫΣΗΣ ΙΩΣΗΦ ΒΟΛΟΣ 1561944 ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΑ ΒΟΛΟΥ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση 70 ετώνΝΕΓΡΙΝ ΗΛΙΑΣ ΓΕΟΥΔΑ ΒΟΛΟΣ 2731944 ΠΤΕΛΕΟΣ ΒΟΛΟΥ 35 ετώνΟΒΑΔΙΑΣ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΙΩΣΗΦ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΟΒΑΔΙΑΣ ΙΣΑΑΚ ΙΩΣΗΦ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΠΕΡΑΧΙΑ ΑΝΡΥ 151944 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΕΣ-ΕΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ ΡΟΥΣΟ ΣΟΛΟΜΩΝ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΣΑΡΦΑΤΗ ΙΑΚΩΒΟΣ ΚΡΗΤΗ Δεκέμβριος 1941 Γιατρός αιχμάλωτος μετά τη Μάχη της Κρήτης πέθανε από

κακουχίες ΣΑΝΤΙΚΑΡΙΟΣ ΙΣΡΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 2841944 ΒΟΛΟΣ Oπωροπώλης 32 ετώνΣΑΣΣΩΝ ΔΑΒΙΔ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΣΕΔΑΚΑΣ ΜΩΫΣΗΣ ΡΑΦΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 1951944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 50 ετώνΣΙΝΤΟ ΚΑΛΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2831942 ΑΙ-ΣΤΡΑΤΗΣ Πέθανε ως εξόριστος 28 ετώνΣΟΝΙΝΟ ΜΠΕΝΗΣ ΛΑΡΙΣΑ 831944 ΑΣΜΑΚΙ (ΑΝΤΙΑΕΡΟΠΟΡΙΚΟ) ΛΑΡΙΣΑΣ 17 ετώνΣΟΝΙΝΟ ΗΛΙΑΣ ΛΑΡΙΣΑ 831944 ΑΣΜΑΚΙ (ΑΝΤΙΑΕΡΟΠΟΡΙΚΟ) ΛΑΡΙΣΑΣ 23 ετώνΣΤΡΟΥΜΣΑ ΜΩΡΙΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Φοιτητής Φιλοσοφικής ΤΟΡΕΖ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΛΑΡΙΣΑ 831944 ΑΣΜΑΚΙ (ΑΝΤΙΑΕΡΟΠΟΡΙΚΟ) ΛΑΡΙΣΑΣ 29 ετώνΤΕΒΕΤ ΣΑΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 841943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΦΑΡΑΤΖΗ ΛΕΟ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΦΕΛΟΥΣ ΜΑΡΚΟΣ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΦΕΡΕΤΖΙ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΦΕΡΕΤΖΙ ΜΩΥΣΗΣ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΦΕΡΕΤΖΙ ΣΑΔΩΝ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΦΙΛΟΣΩΦ ΕΖΡΑΣ ΗΛΙΑΣ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΦΙΛΟΣΩΦ ΡΑΦΑΗΛ ΗΛΙΑΣ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΦΙΛΟΣΩΦ ΙΣΑΑΚ ΑΒΡΑΑΜ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΦΡΑΝΚΟ ΡΕΒΕΚΑ ΚΑΣΤΟΡΙΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΧΑΝΟ ΙΑΚΩΒ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 211943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 20 ετών

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΕυΧΑΡΙΣΤΙΕΣ

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 28

Αγγελούλης Αντώνης (Βρατσάνος) Βροντάει ο Όλυμπος Το Μηχανικό του Ολύμπου Σύγχρονο Βιβλίο Αθήνα 1964

Αμπατζοπούλου Φραγκίσκη Το Ολοκαύτωμα στις Μαρτυρίες των Ελλήνων Εβραίων Παρατηρητής Θεσσαλονίκη 1993

Η λογοτεχνία ως μαρτυρία Έλληνες πεζογράφοι για τη Γενοκτονία των Εβραίων Παρατηρητής Θεσσαλονίκη 1995

Ανταίος Πέτρος Χίλια σκοτωμένα παιδιά της ΕΠΟΝ Εκδόσεις ΕΠΟΝ Αθήνα 1986

Βαρών-Βασάρ Οντέτ Η Ενηλικίωση μιας Γενιάς Νέοι και νέες στην Κατοχή και στην Αντίσταση Εστία Αθήνα 2009

Βενέτσια Σλομο Sonderkommando Μέσα από την κόλαση των θαλάμων αερίων Πατάκης Αθήνα 2007

Γιακοέλ Γιομτώβ Απομνημονεύματα 1941-1943 Ίδρυμα ΕΤΣ - ΑΧΑΪΜ Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης Παρατηρητής Θεσσαλονίκη 1993

Γιαννακόπουλος Γ Χρήστος Και διηγώντας τα μην κλαις Αναμνήσεις ενός ανθυπολοχαγού του ΕΛΑΣ Επικαιρότητα Αθήνα 1994

Γκατένιο ndash Όσμο Νάτα Από την Κέρκυρα στο Μπίρκεναου και την Ιερουσαλήμ Η ιστορία μιας Κερκυραίας Εβραίας Γαβριηλίδης Αθήνα 2005

Γρηγοριάδης Ν Φοίβος Το Αντάρτικο ΕΛΑΣ-ΕΔΕΣ-ΕΚΚΑ 542 Καμαρινόπουλος Αθήνα 1964

Δημητρίου Ν Δημήτριος (Νικηφόρος) Αντάρτης στα βουνά της Ρούμελης Χρονικό 1940-44 3 τόμοι Αθήνα 1965

Δημητρίου Ν Δημήτριος laquoH συμμετοχή των Εβραίων στην Εθνική Αντίστασηraquo Χρονικά τχ 104 (Ιανουάριος-Φεβρουάριος 1989) σ 3-6

Έπεσαν για τη ζωή Ήρωες-μάρτυρες λαϊκών απελευθερωτικών αγώνων Έκδοση της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ 7 Τόμοι Αθήνα 1997-2007

Ιστορία της Αντίστασης 1940-45 6 τόμοι Αυλός Αθήνα 1979

Ιωαννίδης Ιωάννης Οι Εβραίοι εις την Αντίστασιν ΧΕΟ Ιωάννινα 1948

Καραθάνος Δ laquoΗ Μάχη του Καράλακκα και οι διαστρεβλωτές τηςraquo Ριζοσπάστης 12 81978

Κείμενα Εθνικής Αντίστασης 2 τόμοι Σύγχρονη Εποχή Αθήνα 1981

Μαζάουερ Μάρκ Στην Ελλάδα του Χίτλερ Η εμπειρία της Κατοχής Αλεξάνδρεια Αθήνα 1994

Μητσόπουλος Θανάσης Το 30ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ Οδυσσέας Αθήνα 1987

Μπενβενίστε Ρίκα (επιμ) Οι Εβραίοι της Ελλάδας στην Κατοχή Εταιρεία Μελέτης Ελληνικού Εβραϊσμού Εκδόσεις Βάνιας Θεσσαλονίκη 1998

Μπουρλάς Μιχαήλ Μωυσής Έλληνας Εβραίος και αριστερός Νησίδες 2000

Steven Bowman Η Αντίσταση των Εβραίων στην Κατοχική Ελλάδα (μτφ Ισαάκ Μπενμαγιόρ) Έκδοση Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβουλίου Αθήνα 2013

Μπουρλίδης Τάκης ΕΛΑΣ Το 16ο Σύνταγμα Βερμίου Κώδικας Θεσσαλονίκη 2004

Νάχμαν Ευτυχία Γιάννενα Ταξίδι στο Παρελθόν Τάλως Αθήνα 1996

Νατζαρή Μαρσέλ Χρονικό 41 ndash 45 Ίδρυμα ΕΤΣ - ΑΧΑΪΜ Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης Παρατηρητής Θεσσαλονίκη1991

Pierron Bernard Εβραίοι και Χριστιανοί στη νεότερη Ελλάδα Πόλις Αθήνα 2004

Ρέντης Γρηγόρης Το 54 Σύνταγμα του ΕΛΑΣ Αθήνα 1984

Σάντας Λάκης laquoΗ κατάληψη γερμανικού εκοπλισμένου καϊκιού κι ο Μακαμπήςraquo Χρονικά τχ (Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2009) σ 27-28

Το Εβραϊκό Μουσείο Ελλάδος θα ήθελε να ευχαριστήσει θερμά τους παρακάτω φορείς και ιδρύματα για την ευγενική παραχώρηση αρχειακού φωτογραφικού και οπτικοακουστικού υλικού- Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας (ΑΣΚΙ)- Βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων- Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο (ΕΛΙΑ)- Ιστορικό και Διπλωματικό Αρχείο του Υπουργείου Εξωτερικών- Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο Ελλάδας (ΚΙΣΕ)- Πολεμικό Μουσείο- Τμήμα Ιστορίας της ΚΕ του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας (ΚΚΕ)- United States Holocaust Memorial Museum (USHMM)- USC Shoah Foundation- Yad Vashem The Holocaust Martyrsrsquo and Heroesrsquo Remembrance Authority

Επίσης για την ευγενική παραχώρηση αυθεντικών αντικειμένων και οπλισμού της Εθνικής Αντίστασης- Το Πολεμικό Μουσείο- Την οικογένεια Αλβέρτου Μπενρουμπή- Την οικογένεια Δαβίδ Ασέρ- Την οικογένεια Σίμου Βαλενστάιν

Σεβίλια Ερρίκος Αθήνα - Άουσβιτς Εστία Αθήνα 1983

Σιμπή Ιακώβ amp Λάμψα Καρίνα Η Διάσωση Η σιωπή του κόσμου η αντίσταση στα γκέτο και τα στρατόπεδα οι Έλληνες Εβραίοι στα χρόνια της Κατοχής Αθήνα Εκδόσεις Καπόν 2012

Το Χρονικό του Αγώνα Στrsquo Άρματα Στrsquo Άρματα Ιστορία της Εθνικής Αντίστασης Γιαννίκος Αθήνα 1964

Τσιλιγιάννης Κωνσταντίνος Η Εβραϊκή Κοινότητα της Άρτας Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο της Ελλάδος 2004

Φλάισερ Χάγκεν Στέμμα και Σβάστικα Η Ελλάδα της Κατοχής και της Αντίστασης 1941-1944 τομ Β΄ Εκδόσεις Παπαζήση Αθήνα 1995

Flemming Katherine Ιστορία των Ελλήνων Εβραίων Οδυσσέας Αθήνα 2009

Φρεζής Ραφαήλ Η Ισραηλιτική Κοινότητα Βόλου Βόλος 2003

Arad Yitzhak Arad Gutman Yisrael Margaliot Avraham (επιμ) Documents on the Holocaust Yad Vashem Ιερουσαλήμ 1981

Bowman Steven Jewish Resistance in Wartime Greece Vallentine Mitchell Λονδίνο 2006

---------------------- laquoJoseph Matsas and the Greek Resistanceraquo Journal of the Hel-lenic Diaspora 17 (1991) σ 49-68

Camhi ndash Fromer Rebecca The Holocaust Odyssey of Daniel Bennahmias Sonderkommando The University of Alabama Press Tuscaloosa Αλαμπάμα 1993

Cohen Monique Lise Dugour Jean-Louis (επιμ) Les Juifs dans la Reacutesistance Eacuteditions Tireacutesisas 2001

Collin Claude Carmagnole et Liberteacute Les eacutetrangers dans la Reacutesistance en Rhocircne-Alpes Presses Universitaires de Grenoble 2000

Duffy Peter The Bielski Brothers Harper Collins Νέα Υόρκη 2003

Edelman Marek The Ghetto Fights Warsaw 1941-43 Bookmarks Publications Λονδίνο 1990

Feldman Yael Bowman Steven laquoLove and War on Mount Olympusraquo Thetis 4 (1997) σ 253-256

Friedler Eric Siebert Barbara Kilian Andreas (επιμ) Zeugen aus der Todeszone Das juumldische Sonderkommando in Auschwitz Deutscher Taschenbuch Verlag 2005

Jews in Yugoslavia Muzejski proctor Jezuitski trg 4 Ζάγκρεμπ 1989

Krakowski Shmuel The War of the DoomedJewish Armed Resistance in Poland 1942-1944 Holmes and Meler Νέα Υόρκη Λονδίνο 1984

Kurzman Dan The Bravest Battle The 28 Days of the Warsaw Ghetto Uprising DaCapo Press Νέα Υόρκη 1976

Matsas Joseph laquoThe Participation of the Greek Jews in the National Resist-anceraquo Journal of the Hellenic Diaspora 17 (1991) σ 55-68

Matsas Michael The Illusion of Safety The story of the Greek Jews During the Second World War Pella Publishing Company Νέα Υόρκη 1997

Novitch Miriam Resistenza Spirituale Spiritual Resistance 1940-1945 Μιλάνο 1979

Rayski Benoicirct LrsquoAffiche rouge 21 feacutevrier 1944 ndash Ils nrsquoeacutetaient que des enfantsLe Feacutelin Ντιζόν 2004

Resistance during the Holocaust United States Holocaust Memorial Museum Ουάσινγκτων χχ

Resistance Spiritual Resistance Revolt Partisans and the Uprising in the Death Camps Yad Vashem 2004

Η έκθεση δεν θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί χωρίς τις συνεντεύξεις που παραχωρήθηκαν από Έλληνες Εβραίους βετεράνους της Εθνικής Αντίστασης στους οποίους θα ανήκει για πάντα η διπλή μας ευγνωμοσύνη Βιτάλ Αελιών Δανέλος Αλχανάτης Αλβέρτος Βαλενστάιν Σάρα Γεσουά-Φόρτη Μωύς Γιουσουρούμ Λουί Κοέν Σαμουήλ Κοέν Ηλίας Κονές Ιάκωβος Κούμερης Σαλβατώρ Μπακόλας Ιάκωβος Μπαλέστρα Ντόρα Μπουρλά-Χανταλί Δαβίδ Μπρούδο Εσδράς Μωυσής Ιωσήφ Νισσήμ Έλλη Σακκή-Δεκάστρο Ζακίνος Ρούσο Μηνάς Σαμπετάι Αβραάμ Σβώλης Αλλέγρα Φελούς-Σκύφτη Ραφαήλ Φρεζής

Ιδιαίτερες ευχαριστίες ανήκουν στον κο Μίμη Χριστοφιλάκη για την προσφορά σπάνιων εντύπων προκηρύξεων και εφημερίδων από την προσωπική του συλλογή στους κυρίους Μαρσέλ Γιοέλ Ντάνη Εμμανουήλ Τζων Καλέφ-Εζρά Ιάκωβο Σιμπή Μάριο Σούση Σάμμη Τουρόν καθώς και στις κκ Ζουλί Αελιών Ντέλια Αλχανάτη Αλίκη και Νέλλη Αρούχ Ματθίλδη Εσκινατζή ndash Καλεφ-Εζρά Μιμίκα Βαλενστάιν Οντέτ Βαρών-Βασάρ Βρησιήδα Κοέν Παυλίνα Κοέν-Ματαθία Ρούλα και Λουίζα Κονέ Σέλλη Κούνιο-Κοέν Αλλέγρα Μάτσα Ρίκα Μπενβενίστε Ελένη Μπεζέ Νίνα Μπενρουμπή και Ίντα Ναχμία για τη συμβολή τους και για την ευγενική παραχώρηση πολύτιμων οικογενειακών φωτογραφιών εγγράφων και αντικειμένων

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 12

Στην Ήπειρο η των γερμανι-κών μονάδων η δυσκολία του εδά-φους και η συνοχή των κοινοτήτων είχαν σαν αποτέλεσμα ελάχιστοι Γιαννιώτες και Αρτινοί να βρεθούν έξω από τον κλοιό που άρχισε να σχηματίζεται από τον Σεπτέμβριο του 1943 Από το 1942 στον τοπικό παράνομο Τύπο του ΕΑΜ συνέβα-λε τα μέγιστα ο τυπογράφος Αβραάμ Καλέφ-Εζρά Οι laquoαπείθαρχοιraquo νεα-ροί Σαμουήλ Κοέν και Σιών Μπα-κόλας πήραν την τολμηρή απόφαση να εγκαταλείψουν τα Ιωάννινα και έγιναν οι πρώτοι Εβραίοι αντάρ-τες (Οκτώβριος 1943) στην περιοχή Πωγωνίου Πέντε μήνες μετά τους ακολούθησαν οι εννιά δραπέτες του στρατοπέδου της Λάρισας Μωυσής Μιγιονής (Κατσαμπάς) Αβραάμ (Έμπης) Σβώλης Γεσουά Μάτσας Μιχάλης Βαλαής Μιχάλης Κοέν Ιακώβ Γκερσόν Χαΐμ Μάτσας Ελιασάφ Μάτσας και Σολομών Μάτσας Όλοι υπηρέτησαν στα συ-ντάγματα 15 85 και 340 του ΕΛΑΣ

από τα Ζαγοροχώρια έως την Άρτα Στην περιοχή των Ζαγορίων βρέθη-κε κι ο 20χρονος Ιάκωβος Μπαλέ-στρας ίσως ο μοναδικός Κερκυραί-ος που πέρασε στην Ήπειρο για να πολεμήσει τους Γερμανούς

Στον Εθνικό Δημοκρατικό Ελλη-νικό Σύνδεσμο (ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ) του Ναπολέοντα Ζέρβα οργανώθηκαν δύο γιατροί ο στρατιωτικός γιατρός Ερρίκος Λεβή που από τα κατεχό-μενα Γιάννενα έστελνε πληροφορίες στους αντάρτες μέχρι τον Μάρτιο του 1944 που εκοπίστηκε με την υπόλοιπη κοινότητα και ο Μιχαήλ Νεγρίν ο οποίος κατάφερε να βγει στο βουνό και μάλιστα περιέθαλψε Γερμανούς τραυματίες στη Μάχη της Μενίνας (17 Αυγούστου 1944)

Η κοινότητα Άρτας είχε επίσης φωτεινές εξαιρέσεις Σε όσους πή-ραν την απόφαση για το βουνό ήταν και ο γιατρός Λάζαρος Ελιέζερ με τους Ηλία και Ισαάκ Ελιέζερ που στα τέλη του 1943 ενώθηκαν με τους

Eαμίτες στη Χώσεψη Ο Ελιέζερ προσέφερε ιατρικές υπηρεσίες ενώ σε μάχες με τον ΕΛΑΣ πήραν μέρος και οι Τζάνι Μιζάν Σαμουήλ Σού-σης και Βιδάλ Μεγίρ Ιωσήφ Βιτάλ Τσαντίκος Σαδίκ και ο Σάββας Ίσ-σης που μεταπολεμικά εκτελέστηκε ως laquoκομμουνιστήςraquo Στην οργάνωση του ΕΔΕΣ στην πόλη της Άρτας δραστηριοποιήθηκε ο 16χρονος Εμίλ Σαμπάς που ένα βράδυ έσκισε

μόνος του όλες τις γερμανικές προ-κηρύξεις μέχρι το γερμανικό στρα-τιωτικό διοικητήριο εκπλήσσοντας τους χριστιανούς φίλους του Άλ-λοι Εδεσίτες ήταν ο Δαβίδ Ναχμίας που ανήκε στην προσωπική φρου-ρά του Ζέρβα και οι Δαβίδ Χατζής και Ιερεμίας Δανιήλ που έδρασαν στα Τζουμέρκα με την ομάδα του οπλαρχηγού Σπύρου Κολονίκη (Κα-ραμπίνα)

Vi maXHTeΣ ΚΑΙ δΙΑΝΟΟυμΕΝΟΙ ΣΤΗΝ ΗπΕΙΡΟ

Το αρχηγείο του 15ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ στο μοναστήρι της Αγίας Παρασκευής στο Βίκο Εκεί βρέθηκαν μεταξύ άλλων οι εβραίοι ΕΛΑΣΙΤΕΣ Σαμουήλ Κοέν Σιών Μπακόλας Ιακώβ Γκερσόν και Ιάκωβος Μπαλέστρας (Φωτογραφία Κώστα Μπαλάφα)

Ο Ιερεμίας Δανιήλ από την Άρτα (αριστερά) και ο Τάσος Τσέτης ως αντάρτες του ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ στα ελεύθερα Ιωάννινα Νοέμβριος 1944 (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ)

Φωτ 1 Σαμουήλ Κοέν από Ιωάννινα 15ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ (Προσωπική συλλογή Σαμουήλ Κοέν) Φωτ 2 Ελιασάφ Μάτσας από Ιωάννινα 340 Σύνταγμα του ΕΛΑΣ (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ) Φωτ 3 Λάζαρος Ελιέζερ από την Άρτα γιατρός του ΕΛΑΣ Ηπείρου (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ) Φωτ 4 Γεουντά Καλέφ-Εζρά από τα Ιωάννινα αντάρτης του ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ στην περιοχή Άρτας (Προσωπική συλλογή Τζων Καλέφ-Εζρά)

1

3

2

4

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 13

Εξίσου ισχυρές με τις σφαίρες ήταν οι λέξεις της Αντίστασης Χι-λιάδες προκηρύξεις και εκατοντάδες έντυπα κυκλοφορούσαν παράνομα σε χωριά και κατεχόμενες πόλεις Η αυστηρή λογοκρισία καθιστούσε επιτακτική την έκδοση αντιστασια-κών εφημερίδων και οι τυπογράφοι έδιναν το δικό τους αγώνα για την ενημέρωση και εμψύχωση του λαού

Ο Αβραάμ Καλεφ-Εζρά γεννή-θηκε το 1913 στα Ιωάννινα Λόγω γραφειοκρατικού λάθους κράτησε το παρωνύμιο της οικογένειας (Κα-λέφ-Εζρά) αντί του οικογενειακού επιθέτου (Μπαρούχ) Επιστρέφο-ντας από το αλβανικό μέτωπο ερ-γάστηκε στην εφημερίδα laquoΚήρυξraquo των Ιωαννίνων Το 1942 διέφυγε με ψεύτικο όνομα laquoΙωάννης Κωνστα-ντίνουraquo στα χωριά της Πρέβεζας και εντάχθηκε από τους πρώτους στο ΕΑΜ Από τις αρχές του 1943 ως την Απελευθέρωση έδρασε ως τυπογρά-φος στην ανταρτοκρατούμενη πε-ριφέρεια της Άρτας και υπεύθυνος έκδοσης εαμικών εφημερίδων όπως η laquoΔράσηraquo και ο laquoΜαχητήςraquo με έδρα το Βουλγαρέλι Ο μικρός αδελφός του Γεουντά ήταν επίσης στον εκ-δοτικό μηχανισμό της laquoαντίζηληςraquo οργάνωσης του ΕΔΕΣ στην Ήπειρο του ΕΔΕΣ Η εκτύπωση και διανομή προπαγανδιστικού υλικού είχε τε-ράστια σημασία για τα απομακρυ-σμένα χωριά της Ηπείρου Από το βουνό προσπάθησε επανειλημμένα να πείσει την κοινότητα των Ιωαν-νίνων να δραπετεύσει από την πόλη ήρθε μάλιστα σε σύγκρουση με τον Σαμπεθάι Καμπιλή Η τραγική μοίρα των Γιαννιωτών μεταξύ των οποίων και η μητέρα του τον βασάνιζε ως το τέλος της ζωής του το 1999

Ο Αρμάντο Μπεζές γεννήθηκε

το 1915 στη Θεσσαλονίκη σε οικο-

γένεια τυπογράφων Ο πατέρας του

Μπαρούχ Μπεζές εξέδιδε θρησκευ-

τικά βιβλία λαϊκά μυθιστορήμα-

τα και τη σατιρική εφημερίδα laquoΕλ

Μπουρλόνraquo (laquoΤο χοντρό αστείοraquo)

Στην Κατοχή ο Αρμάντο πήρε το

δρόμο του βουνού μεταφέροντας με

κίνδυνο της ζωής του μια χειροκίνη-

τη τυπογραφική μηχανή Αγωνίστη-

κε έκτοτε ως τυπογράφος στο ΕΑΜ

Θεσσαλίας με το ψευδώνυμο laquoΑντώ-

νης Μπεζέζηςraquo μέχρι την Απελευθέ-

ρωση Προκηρύξεις και εφημερίδες

ενημέρωναν και εμψύχωναν τους

χωρικούς που περίμεναν με αγωνία

τον laquoΑντώνηraquo Με τεράστιους κιν-

δύνους μετέφερε τον εκδοτικό εξο-

πλισμό διένειμε έντυπα και τον laquoΡι-

ζοσπάστηraquo σε όλα τα χωριά από τα

Άγραφα μέχρι τον Όλυμπο Σε μια

από τις ελάχιστες αφηγήσεις του το

1976 θυμόταν laquoΜια φορά σκάψαμε δυο σωστά δωμάτια στον Όλυμπο Μας ειδοποίησαν για εκκαθαρίσεις και έπρεπε να κρύψουμε το τυπο-γραφείο στο βουνό ή κάτω από το χώμαraquo Δούλεψε και στο τυπογρα-

φείο της ΠΕΕΑ Μετά τον πόλεμο

εγκαταστάθηκε στην Αθήνα όπου

συνέχισε το επάγγελμα του τυπο-

γράφου Όλη του η οικογένεια

εκτός από μία αδελφή χάθηκε στα

στρατόπεδα Το 1948 τύπωσε το

βιβλίο του Θεσσαλονικιού γιατρού

Ζακ Ματαράσσο Κι όμως όλοι τους δεν πέθαναν την πρώτη μαρ-

τυρία για το Ολοκαύτωμα στην ελ-

ληνική γλώσσα

Vii ΣΤΑ ΤυπΟΓΡΑΦΕΙΑ ΤΟυ ΒΟυΝΟυ

Ο Αβραάμ Καλέφ-Εζρά από τα Ιωάννινα με δύο κοπέλες που επέζησαν από τα στρατόπεδα το 1945 (Προσωπική συλλογή Τζων Καλέφ-Εζρά)

Ο Αρμάντο Μπεζές με τη σύζυγό του Μαρία Βαγενά το 1945 (Προσωπική συλλογή Ελένης Μπεζέ)

Φύλλο της εφημερίδας laquoΔράσηraquo της Νομαρχιακής Επιτροπής ΕΑΜ Άρτας στην έκδοση της οποίας συμμετείχε ο Αβραάμ Καλέφ-Εζρά (Συλλογή ΕΛΙΑ)

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 14

Στην περιοχή του Ολύμπου δρούσε η επίλεκτη Διλοχία Μηχα-νικού της Ι Μεραρχίας του ΕΛΑΣ με διοικητή τον ανθυπολοχαγό Αντώνη Αγγελούλη (laquoΒρατσάνοraquo) Στους 250 αντάρτες αυτής της ειδι-κής μονάδας ήταν και δύο Εβραίοι Ο Βιτάλ Σολομών Αελιών από την Θεσσαλονίκη και ο Εσδράς Βενι-αμίν Μωυσής από τη Λάρισα Ο Βιτάλ ήταν ο laquoπαλιόςraquo Γεννήθηκε στην Θεσσαλονίκη τον Οκτώβριο του 1917 πολέμησε στην Αλβανία

με το 67ο Σύνταγμα Πεζικού και

μετά τη συγκέντρωση της Πλατείας

Ελευθερίας (11 Ιουλίου 1942) επι-

στρατεύτηκε στα καταναγκαστικά

έργα της Καρυάς Πιερίας Δραπέ-

τευσε και έζησε κρυμμένος ως τον

Δεκέμβριο του 1942 που προσχώ-

ρησε στην πρώτη ομάδα του ΕΛΑΣ

στον νότιο Όλυμπο Ήταν ο πρώ-

τος Εβραίος παρτιζάνος σε όλη την

Ελλάδα Τον Ιανουάριο του 1943

εντάχθηκε στο νεοσύστατο Μηχα-

νικό Ολύμπου Αναδείχθηκε σε κα-

πετάνιο διμοιρίας μέλος του ΚΚΕ

και υπεύθυνο περισυλλογής υλικού

ενώ εξέδιδε τη χειρόγραφη εφημε-

ριδούλα της Διλοχίας με τίτλο laquoΤο

Ακαριαίονraquo εμπνευσμένο από τα

φιτίλια των εκρηκτικών Ο Εσδράς

γεννημένος το 1925 κρυβόταν με

την οικογένειά του στον Αμπελώνα

και αποφάσισε να ακολουθήσει το

τμήμα τον Απρίλιο του 1943 Ο ίδιος

έλεγε laquoΉμουνα 18 χρονών κι είχαν δει πολλά τα μάτια μου Όμως από δω και πέρα θα ζούσα πολλάraquo

Πράγματι από τον Μάρτιο του

1943 έως τον Οκτώβριο του 1944 οι

laquoμπουρλοτιέρηδες του Ολύμπουraquo

εκτέλεσαν 96 δολιοφθορές στην κοι-

λάδα των Τεμπών ανατινάζοντας

δεκάδες αμαξοστοιχίες χιλιόμετρα

σιδηροδρομικής γραμμής και τε-

χνικά έργα ενώ παράλληλα εμπλέ-

κονταν σε σκληρές μάχες με τους

Γερμανούς στα χωριά Ραψάνη Πυρ-

γετός Καλλιπεύκη Αμπελώνας (Κα-

ζακλάρ) Αργυροπούλι (Καρατζόλ)

και αλλού Οι γερμανικές απώλειες

μετρήθηκαν σε εκατοντάδες νεκρούς

και χιλιάδες τόνους υλικού

Στις 6 Μαΐου 1944 η Διλοχία συ-

νέδεσε τη δράση της με την υπερά-

σπιση των Εβραίων όταν η διμοιρία

του Βιτάλ εξόντωσε στη θέση laquoΚα-

ράλακκαςraquo Ολύμπου ένα γερμανικό

εκκαθαριστικό απόσπασμα που είχε

εξορμήσει από τη Λάρισα αιφνιδιά-

ζοντας τις οικογένειες Μάρκου Γκα-

νή Ιωσήφ Οβαδία Μωυσή Μαγρί-

ζου και Γεουδά Κοέν που κρύβονταν

κοντά στο χωριό Καρυά Με τους

αντάρτες συμπολέμησαν και αρκετοί

από τους διωκόμενους Οι ελληνικές

απώλειες ήταν 8 νεκροί αντάρτες

και τουλάχιστον 3 νεκροί Εβραίοι

Εκτός από πολεμικός θρίαμβος η

laquoΜάχη του Καράλακκαraquo απαθανα-

τίστηκε ως ένα από τα συμβολικότε-

ρα συμβάντα στην κατοχική ιστορία

των Ελλήνων Εβραίων

ViiΙ ΟΙ μπΟυΡΛΟΤΙΕΡΗδΕΣ ΤΟυ ΟΛυμπΟυ

Ο Βιτάλ Αελιών σε φωτογραφία ταυτότητας το 1945 (Προσωπική συλλογή Ζουλί Αελιών)

Ο Εσδράς Βεναμίν Μωυσής από τη Λάρισα με τη στολή του αντάρτη του Μηχανικού το 1945 (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ)

Διωκόμενοι Εβραίοι της Λάρισας στη θέση laquoΚαράλακκαςraquo Ολύμπου όπου διεξήχθη η μεγάλη μάχη της 6ης Μαΐου 1944 (Προσωπική συλλογή Ρούλας Κονέ)

Αντιεαμική προπαγανδιστική προκήρυξη με αφορμή τα συνεχιζόμενα σαμποτάζ στη σιδηροδρομική γραμμή από τους αντάρτες 1943 (Προσωπική συλλογή Μίμη Χριστοφιλάκη)

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 15

iX πΟΡΤΡΕΤΑ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚωΝ

δΑΝΕΛΟΣ ΑΛΧΑΝΑΤΗΣΟ Δανέλος Αλχανάτης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1922 Τελείωσε το ιστορικό Θrsquo Γυμνάσιο Αρρένων στην πλατεία Κουμουνδούρου και εισήχθη στην Αρχιτεκτονική Σχολή του Εθνικού Μετσοβίου Πολυ-τεχνείου Όταν οι Γερμανοί καταλάμβαναν την Αθήνα τελείωνε το πρώτο έτος Με τα φοιτητικά αμφιθέατρα σε αναβρασμό ήταν αδύνατο να μεί-νει έξω από την Αντίσταση Στις αρχές του 1942 στρατολογήθηκε στο ΕΑΜ από τον συμφοιτητή του Νείλο Μαστραντώνη αριστού-χο σπουδαστή και ήρωα του ελληνοϊταλικού πόλεμου Ο ενθουσιώ-δης Δανέλος ανέλαβε να συγκροτήσει το παρακλάδι του ΕΑΜ για τους Εβραίους στο οποίο κατάφερε να συσπειρώσει αρκετούς ομό-θρησκούς του αρχίζοντας από τους παιδικούς του φίλους Μωύς Γιουσουρούμ Ζακίνο Κοέν Ρομπέρτο Γιακάρ Σίμο Βαλενστάιν και άλλους Πρόκειται για μια από τις ελάχιστες οργανωμένες εβραϊ-κές αντιστασιακές πρωτοβουλίες στην κατεχόμενη Ελλάδα Η ομά-δα απειθαρχούσε στα κελεύσματα της κοινότητας σχεδίαζε τρόπους αντίστασης και συμμετείχε σε όλες τις μεγάλες κινητοποιήσεις και διαδηλώσεις στην πρωτεύουσα ως κομμάτι του ΕΑΜ Νέων και αρ-γότερα της ΕΠΟΝ Τον Οκτώβριο του 1943 άρχισε να υφαίνεται ο γερμανικός κλοιός γύρω από τους Εβραίους της Αθήνας Ο Δανέλος χρησιμοποίησε το ψεύτικο όνομα laquoΘανάσης Σταματούκοςraquo και κρύφτηκε στο Πυριτι-δοποιείο (Αιγάλεω) Η γειτονιά τους προστάτεψε γνωρίζοντας πως ήταν Εβραίοι Καθώς τα μπλόκα των Ταγμάτων Ασφαλείας επεκτεί-νονταν στις αθηναϊκές συνοικίες διέφυγε με τη βοήθεια του ΕΑΜ στην Ερέτρια μαζί με τα αδέλφια του και την οικογένεια του θείου του Λεών Αζούβι Τον Δεκέμβριο του 1943 προσχώρησε στο 7ο Σύ-νταγμα του ΕΛΑΣ Εύβοιας με έδρα τη Στενή Εκεί υπηρετούσαν ήδη οι Χαλκιδαίοι Λεών Αμάρ Σαμίκος Φόρνης κά Πήρε μέρος σε πολ-λές μάχες υπό τις διαταγές των ντόπιων καπετάνιων Γιώργου Δουα-τζή (laquoΌθρυraquo) και Βαγγέλη Καραμιχάλη (laquoΒύρωναraquo) Λόγω των φρο-νημάτων του εξορίστηκε για δύο χρόνια στην Ικαρία (1947-1949) και υπηρέτησε στρατιώτης ως laquoπολιτικά ανεπιθύμητοςraquo Εργάστηκε ως αρχιτέκτονας μηχανικός ενώ αφιέρωσε όλη του τη ζωή στην κοινοτική οργάνωση των Ελλήνων Εβραίων Μετά την Απελευθέρωση συγκρότησε τον laquoΣύλλογο Ισραηλιτών Φοιτητώνraquo και αναμίχθηκε ενεργά στην ανασυγκρότηση της Ισραηλιτικής Κοι-

νότητας Αθήνας Συμμετείχε στα διοικητικά συμβούλια της Κοινό-τητας από το 1960 ως πρόεδρος την περίοδο 1980-1995 ενώ διε-τέλεσε και πρόεδρος του ΚΙΣ (1977-1978) Έφυγε από τη ζωή τον Αύγουστο του 2012

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 16

ΑΛΛΕΓΡΑ KaπΕΤΑΗ πιο laquoπολιτικήraquo μορφή των αντιστασιακών Εβραίων γεννήθηκε στις 17 Ιανουαρίου 1916 στα Τρίκαλα Ήταν η δεύτερη κόρη του Δα-βίδ Φελούς και της Μαρίκας Κοέν Πρώτη ήταν η Λουίζα (1914) και μικρότερος ο Ηλίας (1920) Η ταραγμένη εποχή στην οποία μεγάλω-σε και η ανάμειξη της οικογένειας με τα κοινά καθόρισε την κομμα-τική της ένταξη από πολύ μικρή ηλικία Ο θείος της Ραφαήλ Φελούς διετέλεσε γραμματέας του ΚΚΕ στα Τρίκαλα τη δεκαετία του rsquo20 και ήταν από τους υποκινητές μιας από τις πρώτες απεργίες στην Ελλά-δα το μεγάλο αγροτικό συλλαλητήριο των Τρικάλων (Φεβρουάριος 1925) Η οικογένεια κατέφυγε στο Βόλο όπου η Αλλέγρα εντάχθηκε στην Ομοσπονδία Κομμουνιστικών Νεολαιών Ελλάδας (ΟΚΝΕ) και παντρεύτηκε τον επιχειρηματία Ραφαήλ Καπέτα Την περίοδο της Δικτατορίας της 4ης Αυγούστου εξορίστηκε στην Κίμωλο και την Φολέγανδρο μαζί με σημαίνοντα στελέχη του ΚΚΕ Ο πρώτος της ξά-δελφος Μηνάς Καμπελής πέθανε εξόριστος στον Άη-Στράτη το 1941 Με την κατάρρευση του Μετώπου το 1941 οι εξόριστοι στην Φο-λέγανδρο διέφυγαν στην Αθήνα και ασχολήθηκαν με την ανασυ-γκρότηση του Κομμουνιστικού Κόμματος Η Αλλέγρα συμμετείχε στις παράνομες εργασίες της 6ης Ολομέλειας που κήρυξε την ένοπλη αντίσταση κατά των κατακτητών Μετά την ίδρυση του Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου (ΕΑΜ) στις 27 Σεπτεμβρίου 1941 στάλ-θηκε στη γενέτειρά της και πρωτοστάτησε στη δημιουργία Εαμικών οργανώσεων στη Δυτική Θεσσαλία Το 1942-1944 διέσχιζε ακατά-παυστα την κεντρική Ελλάδα συγκροτώντας οργανώσεις και διετέ-λεσε γραμματέας της laquoΕθνικής Αλληλεγγύηςraquo Θεσσαλίας ένα είδος laquoΕρυθρού Σταυρούraquo του ΕΑΜ στα καθήκοντα του οποίου ήταν η προστασία των φυλακισμένων αγωνιστών των καταδιωκόμενων των πυροπαθών και φυσικά των Εβραίων Εκλέχθηκε τακτικό μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ το 1945 Στον Εμφύλιο Πόλεμο η Αλλέγρα ακολούθησε τη μοίρα των Ελλή-νων κομμουνιστών Το 1945 παντρεύτηκε τον γιατρό Τάκη Σκύφτη από τον Βόλο που ήταν χειρουργός στην Ι Μεραρχία του ΕΛΑΣ και μαζί διέφυγαν στο βουνό Διετέλεσε υπεύθυνη γυναικών και Πολιτι-κός Επίτροπος στο Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας (ΔΣΕ) στην Θεσ-σαλία μαζί με τον Χαρίλαο Φλωράκη Το 1949 πήρε το δρόμο της πολιτικής προσφυγιάς στην Ανατολική Γερμανία Επαναπατρίστηκε

τη δεκαετία του rsquo70 Έως τον θάνατό της τον Φεβρουάριο του 2011 ήταν ενεργή στα πολιτικά δρώμενα και τις ιστορικές συζητήσεις για τη δεκαετία του rsquo40

δΑΒΙδ μπΡΟυδΟΟ Δαβίδ Μπρούδο γεννήθηκε στην Θεσσαλονίκη τον Απρίλιο του 1924 Ο πατέρας του Μορδοχάι ήταν ραββίνος Το 1942 απογράφηκε για καταναγκαστική εργασία και τον Φεβρουάριο του 1943 στάλθη-κε στα σιδηροδρομικά έργα της Καρυάς Λοκρίδας όπου εργάζονταν 300 ακόμα Θεσσαλονικείς Εβραίοι Η πείνα και η κακομεταχείριση τον ώθησαν να δραπετεύσει από το εργοτάξιο-κολαστήριο Με τον φίλο του Ροβέρτο Μητράνι από τις Σέρρες διέφυγαν στο βουνό και συνάντησαν το Αρχηγείο Παρνασσίδας του ΕΛΑΣ που τους δέχτη-κε αμέσως στις γραμμές του Ήταν οι πρώτοι Εβραίοι αντάρτες στη Στερεά Ελλάδα Το ημερολόγιο έγραφε 14 Μαΐου 1943 Μετά τη Μάχη της Παύλιανης (3 Ιουνίου 1943) εναντίον των Ιταλών ο Δαβίδ εντάχθηκε στην Επιμελητεία Για να ανεφοδιάζει τακτικά το τμήμα του με τρόφιμα ο ακούραστος εικοσάχρονος με τα χαρα-κτηριστικά μυωπικά γυαλιά ταξίδευε χειμώνα-καλοκαίρι στα πεδι-νά συγκέντρωνε τρόφιμα και υποζύγια και επέστρεφε στα αντάρ-τικα λημέρια Ο καπετάνιος του Δημήτρης Δημητρίου (Νικηφόρος) έγραψε γι αυτόν laquoΜrsquo ένα πιστολάκι στην τσέπη άλλοτε αντάρτης άλλοτε αδιάφορος πολίτης κατέβαινε παντού και μες στους Γερμα-νούς και μας έστελνε ότι μπορεί να φανταστεί κανείς Και οι άλλοι συναγωνιστές που είχαμε στην επιμελητεία ήσαν δυνατοί στη δου-λειά τους αλλά ο Δαβίδ ήταν διάολος σωστός ndashlaquoΣυναγωνιστές έλεγε στους υπεύθυνους δε θα φύγω από δω αν δε μου δώσετε τρόφιμα Έχω εντολή με άδεια χέρια να μη γυρίσω αλλά και ζητήματα μαζί σας να μη δημιουργήσω Εγώ τρόφιμα θέλω Ότι δε τον συνέφερνε έκανε τον κουφό και τον στραβό Κατάφερε και κουβάλησε καραβά-νια γεμάτα σιτάρια ρεβύθια λάδι ως το Δαδί (Αμφίκλεια) που ήταν γεμάτο Γερμανούςraquo Αρκετές φορές έφτανε ως την Ελευσίνα και τα περίχωρα της Αθήνας μεταφέροντας πίσω στον Παρνασσό αυτόμα-τα και χειροβομβίδες σε σιδερένια δοχεία γάλακτος Ο πολυμήχανος αντάρτης ξεχώριζε και στην εμφάνιση Στις κατοχι-κές φωτογραφίες φορά παντα τη στολή και το πηλίκιο του Γερμανού

αξιωματικού που είχε σκοτώσει ο ίδιος στο Κηφισοχώρι (Τιθορέα) Aπό τα 13 μέλη της οικογένειας Μπρούδο που εκτοπίστηκαν στο Άουσβιτς δεν επέστρεψε κανείς Στον Εμφύλιο καταδικάστηκε σε θάνατο και έμεινε σε διάφορες φυλακές μέχρι το 1955 Με προσω-πική παρέμβαση του Μπεν Γκουριόν απελάθηκε από την ελληνική κυβέρνηση στο Ισράηλ όπου ζει μέχρι σήμερα Είναι μέλος της laquoΠα-νελλήνιας Οργάνωσης Αγωνιστών Εθνικής Αντίστασης (ΠΟΑΕΑ)raquo και της laquoFederation Internationale de la Reacutesistance (FIR)raquo

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 17

ζΑΚ ΚωΣΤΗΣΗ αντιστασιακή δράση του Ζακ Κωστή αγγίζει τα όρια του μυθι-στορήματος Γεννημένος στην Χαλκίδα το 1912 από τους Μοσών και Χανά Κωστή με σπουδές νομικής είναι ο μόνος Έλληνας Εβραίος που συμμετείχε στην Οργάνωση laquoΑπόλλωνΥβόννηraquo το μεγαλύτε-ρο δίκτυο πληροφοριών και δολιοφθορών στην κατεχόμενη Ελλάδα Δύο γερμανοεβραίοι ο Πέτρος Μόρδος και ο Ούλριχ Βελς έδρασαν επίσης ως πληροφοριοδότες Από τον Ιανουάριο του 1943 το εμπορι-κό γραφείο του Ζακ στην οδό Κολοκοτρώνη 43 ήταν βασικό σημείο συνάντησης της οργάνωσης στο κέντρο της Αθήνας Ως μέλος της ομάδας του Γεράσιμου Παλούμπη και του laquoσαμποτέρ-φάντασμαraquo Γεώργιου Βαρνακιώτη ο Ζακ συμμετείχε σε πολλά σαμποτάζ στο λιμάνι του Πειραιά Ανάμεσα στα κατορθώματα της ομάδας ήταν η ανατίναξη του φορτηγού πλοίου laquoΣάντα Φεraquo ή laquoπλοίο του διαβό-λουraquo στο Κερατσίνι η ανατίναξη του οπλιταγωγού Β103 (21 Ιουνίου 1943) των ρυμουλκών laquoΤιτάνraquo και laquoΗρακλήςraquo και του μεταγωγικού Κ273 Ο Ζακ περνούσε πολλές ώρες στο laquoστρατηγείοraquo της Κολοκοτρώνη ώσπου τον Σεπτέμβριο του 1943 η διεύθυνση προδόθηκε laquoΟι Γερμα-νοί μπλοκάρουν το γραφείο της Κολοκοτρώνη Όλοι έχουν φύγει Ο Ζακ Κωστής παραμένει Δε φοβήται Συλλαμβάνεται Αντιμετωπίζει τους Γερμανούς με αφάνταστη ψυχραιμία Οι Γερμανοί εξαγριώνο-νται Τον δέρνουν και τον οδηγούν συνοδεία στην Γκεστάπο Πει-ραιώς όπου και τον ανακρίνουν εξαντλητικάraquo (Τα Νέα 971946) Ο συνεργάτης του Νίκος Αδάμ εκτελέστηκε ο ίδιος κατόρθωσε να διαφύγει Σύντομα απέκτησε πρόσθετο λόγο να περάσει στην πα-ρανομία Λίγες μέρες μετά κηρύχθηκε ο διωγμός των Εβραίων στην Αθήνα και ο Ζακ αναγκάστηκε να εξαφανίσει τα ίχνη του Κρύβεται στο Λιόπεσι (Παιανία) από τους Βαγγέλη Σιδέρη και Σταύρο Μπατά που συνδέονταν φιλικά με τον γαμπρό του Ηλία Δέντε Δίπλα στο σπίτι ήταν γερμανικό φυλάκιο laquoΚρατώντας τσίλιες ο λεβεντόγερος Βαγγέλης εγώ ξεσφράγιζα το ραδιόφωνο και άκουγα ειδήσεις από Λονδίνο και Κάιροraquo θα γράψει χρόνια αργότερα ο ίδιος Η δράση του ως σαμποτέρ συνδέσμου και πληροφοριοδότη στην laquoΕΟΠΔ Απόλλωνraquo αναγνωρίστηκε το 1949 από το Υπουργείο Στρατιωτικών ως ισοδύναμη με laquoεννιάμηνη υπηρεσία εν τη ζώνη επαφήςraquo και του απονεμήθηκε ο βαθμός του συνταγματάρχη Το 1968 κατέγραψε τις αναμνήσεις του από την Κατοχή σε ένα σπάνιο βιβλίο με τίτλο laquoΠτυ-χέςraquo που κοσμεί σήμερα τη συλλογή του ΕΜΕ

ΙωΣΗΦ ΝΙΣΣΗμΟ Ιωσήφ Νισσήμ είδε το πρώτο φως στην οδό Σαρανταπόρου στην Θεσσαλονίκη στις 22 Φεβρουαρίου 1919 Ήταν το τέταρτο παιδί της οικογένειας του εμπόρου Γαβριήλ Νισσήμ και της Μαρίας Αμπαστά-δο και μεγάλωσε σε ένα γαλλόφωνο σπίτι με καλή παιδεία Υπηρε-τούσε ως δόκιμος στη Σχολή Εφέδρων Αξιωματικών Πεζικού όταν ήχησαν οι σειρήνες της 28ης Οκτωβρίου Αγαπώντας τη στρατιωτική ζωή και μισώντας διπλά τους Γερμανούς ως Εβραίος και Έλληνας στρατιώτης αποφάσισε να συνεχίσει τον πόλεμο έστω και μόνος του Τις μέρες της γερμανικής εισβολής βρέθηκε μαζί με συναδέλφους του σε ένα καΐκι με προορισμό την Κρήτη Μετά την ηρωική άμυνα στο νησί επιβιβάστηκε στο βρετανικό καταδρομικό HMS Warspite και έφτασε στο λιμανι της Αλεξάνδρειας μετά από δυο μέρες που του φάνηκαν αιώνας εξαιτίας των συνεχών βομβαρδισμών από τα Στού-κας Στη Μέση Ανατολή ντύθηκε ξανά το χακί και ξεκίνησε μια μυθιστο-ρηματική ζωή Το καλοκαίρι του 1942 εντάχθηκε εθελοντικά στον laquoΙερό Λόχοraquo του συνταγματάρχη Χριστόδουλου Τσιγάντε Ήταν ο μόνος Εβραίος σε αυτή την μονάδα των 300 Ελλήνων που εκπαι-δεύτηκαν σε στρατόπεδο της Χάιφα ως επίλεκτοι laquoκομμάντοςraquo για καταδρομές πτώσεις με αλεξίπτωτο μάχες εκ του συστάδην ανα-τινάξεις κά Μετά τη Μάχη του Ελ Αλαμέιν (Οκτώβριος 1942) και την απόκρουση του Ρόμμελ ο Λόχος εντάχθηκε στη Φάλαγγα του Γαλλου στρατηγού Λεκλέρκ Ως γαλλομαθής ο Ιωσήφ εκτελούσε χρέη συνδέσμου κατά τις επιχειρήσεις κατά των Γερμανών στην Τυ-νησία Στην κρίσιμη Μάχη του Κσαρ Ριλάν (10-19 Μαρτίου 1943) το τζιπ όπου επέβαινε ανατινάχτηκε από νάρκη Για τον τραυματισμό του και την προσπάθειά του να σώσει έναν τραυματία Σενεγαλέζο στρατιώτη παρασημοφορήθηκε με την ανώτερη διάκριση το Χρυ-σούν Αριστείο Ανδρείας Ήταν η μεγαλύτερη τιμή σε Έλληνα μαχητή

εβραϊκού θρησκεύματος στον Βrsquo Παγκόσμιο Πόλεμο Εκτός από την επιχείρηση στη Σάμο (Οκτώβριος 1943) και την εντυπωσιακή εκκένω-ση 14000 Ιταλών αιχμαλώτων στην Τουρκία ο Ιωσήφ πήρε μέρος σε αναρίθμητες επιχειρήσεις και καταδρομές στην Βόρειο Αφρική από τον Λίβανο μέχρι την Κυρηναϊκή και αποστρατεύτηκε το 1945 με το βαθμό του ανθυπολοχαγού Στην Αθήνα ξαναβρήκε τους γονείς και τα τρία αδέλφια του Ηλία Ερρίκο και Δώρα που είχαν κρυφτεί Μόνο η μεγαλύτερη αδελφή Ρασέλ χάθηκε στο Άουσβιτς μαζί με συνολικά 80 μέλη των οικογενειών Αμπαστάδο Ασσέο και Νισσήμ Το 1947 παντρεύτηκε τη Ζαν Αροέστι μια Θεσσαλονικιά Εβραία που είχε γνωρίσει σε στρατόπεδο προσφύγων στο Χαλέπι της Συρίας κατά τη διάρκεια του Πολέμου Μετανάστευσαν στην Ιταλία όπου και ζουν μέχρι σήμερα

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 18

ΛΕωΝ ΒΑΡωΝΗ ζωή του Λέων Βαρών ξεκίνησε τον Δεκέμβριο του 1920 τις μέρες του Χανουκά στο Γκελί Μπολού (Καλλίπολη) της Ανατολικής Θρά-κης Το εβραϊκό του όνομα ήταν Γεουδά και ήταν γιος του Κερίδο Βαρών και της Όρο Κοέν μιας τυπικής ισπανοεβραϊκής οικογένειας με οθωμανική κουλτούρα Με την ελληνοτουρκική ανταλλαγή πλη-θυσμών εγκαθίστανται στην Καβάλα όπου γεννιούνται τα αδέλφια του Σαμουήλ Σουλτάνα-Σουζάνα και η μικρότερη η Σάρα που χάθηκε 10 χρονών Στην πολλαπλή ταυτότητα του νεαρού προστέ-θηκαν η ελληνικότητα και η συνείδηση του πρόσφυγα Αποφοίτησε από τη Μέση Εμπορική Σχολή Καβάλας και εργάστηκε σε διάφορες δουλειές για να ενισχύσει την φτωχή οικογένεια Η συνέχεια είναι γνωστή από σποραδικές αφηγήσεις Στις 14 Μαΐου 1942 συνελήφθη από τους Βουλγάρους και μεταφέρθηκε σε στρα-τόπεδο εργασίας στην Γκάρα Μπελίτσα κοντά στον σιδηροδρομι-κό σταθμό Δέκα μήνες αργότερα το τρένο στο οποίο επέβαιναν οι εκτοπισμένοι Εβραίοι της Καβάλας ndashκαι η οικογένειά τουndash που εξο-ντώθηκαν στην Τρεμπλίνκα πέρασε από την Γκάρα Μπελίτσα και μπροστά στα μάτια του Λέων Τότε ξεκίνησε η αντίστασή του Το καλοκαίρι δραπέτευσε με τον ξάδελφό του Μπίνιο Μεβοράχ κολύ-μπησαν τον Στρυμώνα και έφτασαν στην άδεια από Εβραίους Κα-βάλα Άγνωστο πώς ο Λέων διέφυγε στην Αθήνα και τη νύχτα του Γιομ Κιπούρ του 1943 βρέθηκε μαζί με άλλους 8 Εβραίους μεταξύ των οποίων και η οικογένεια Ντανιέλ Βαϊνστάιν σε ένα φορτηγό του ΕΑΜ με προορισμό την Πελοπόννησο Εντάχθηκε αμέσως στο 11ο Σύνταγμα Αρκαδίας του ΕΛΑΣ ως σύνδεσμος στην περιοχή Αράχω-βας Κερασίτσας Δολιανών και Κοσμά ενώ οι λογιστικές του γνώ-σεις τον έκαναν πολύτιμο στέλεχος στην Επιμελητεία του Αντάρτη (ΕΤΑ) Στην ταυτότητά του προστίθενταν τώρα και οι αριστερές ιδέες Στην περιοχή του Άστρους γνώρισε την οικογένεια του Ισαάκ Ρούσσο από την Θεσσαλονίκη που κρυβόταν στο χωριό Πλάτανος και συνδέθηκε με την κόρη Σέλλη Μετά τη Συμφωνία της Βάρκιζας επέστρεψε στην Καβάλα όπου άνοιξε εμπορικό κατάστημα όμως το στίγμα του laquoκομμουνιστήraquo τον καταδίωκε Στις 20 Αυγούστου του 1948 συνελήφθη στην Πάτρα ενώ προσπαθούσε να διαφύγει με καΐκι στην Παλαιστίνη μέσω Τερ-γέστης δικάστηκε και φυλακίστηκε για δύο χρόνια μετά τη στρα-

τιωτική του θητεία Τον Αύγουστο του 1952 παντρεύτηκε τη Σέλλη Ρούσσο στην Αθήνα και ίδρυσαν μαζί τη βιοτεχνία εσωρρούχων ΣΕΛ-ΒΑ Απέκτησαν δύο κόρες την Όρο-Οντέτ και τη Λουίζα Ο αιφνίδιος θάνατός του επήλθε στις 26 Σεπτεμβρίου 1991 Τον Δεκέμβριο του 1991 εκδόθηκε η ποιητική του συλλογή Οδός Πτολεμαίων σε επιμέλεια της κόρης του Οντέτ

μΑΝωΛΗΣ ΑΡΟυΧΟ αντάρτης-γιατρός γεννήθηκε στην Θεσσαλονίκη το 1914 το τέταρ-το παιδί μιας παραδοσιακής εβραϊκής οικογένειας Έχασε τον πατέ-ρα του Ιωσήφ όταν ήταν έφηβος Τελείωσε το δημοτικό της Allience Israelite Universelle και το Βrsquo Γυμνάσιο Αρρένων Θεσσαλονίκης Ολο-κλήρωσε τις σπουδές του στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και στρατεύτηκε λίγο πριν την κήρυξη του ελληνοϊταλικού πολέμου Παρέμεινε στην Θεσσαλονίκη όπου συγκροτήθηκε έμπεδο για την οργάνωση υγειονομικής υπηρεσίας του Γrsquo Σώματος Στρατού Τον Απρίλιο του 1941 ακολούθησε τη μεταφορά του νοσοκομείου στο νότο και παρέμεινε για λίγο στην Αθήνα προτού επιστρέψει στη γερμανοκρατούμενη πια ΘεσσαλονίκηΕργάστηκε για λίγο στο Δημοτικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης Ένα περιστατικό με Γερμανούς στρατιώτες τον τάραξε τόσο που εγκα-τέλειψε τη γενέτειρά του Στην Αθήνα διέξοδο στο ζόφο της πείνας και της τρομοκρατίας έδινε το φοιτητικό συσσίτιο του Αγίου Νικο-λάου Πευκακίων και διάφοροι ελληνοεβραϊκοί πυρήνες που συγκρο-τήθηκαν από το ΕΑΜ Αναμίχθηκε στις πρωτοβουλίες φυγάδευσης πολλών οικογενειών και του αρχιραββίνου Μπαρζιλάι και τελικά εγκατέλειψε κι ο ίδιος την πόλη Στα Δερβενοχώρια της Πάρνηθας προσκολλήθηκε στο 34ο Σύνταγμα Αττικοβοιωτίας του ΕΛΑΣ και έγινε ο γιατρός του ΙΙ Τάγματος του Συντάγματος με καπετάνιο τον Κώστα Αντωνόπουλο (laquoΚρόνοraquo) Τον Δεκέμβριο του 1943 το τάγμα εγκατστάθηκε στην Παρνασσίδα Ο Μανώλης απέδειξε αναρίθμητες φορές την αξία και το θάρρος του εξετάζοντας αρρώστους χειρουρ-γώντας τραυματίες και ακολουθώντας όλες τις μάχες ως υπεύθυνος πρώτων βοηθειών Το ΙΙ34 Τάγμα ήταν από τις πιο εμπειροπόλεμες μονάδες του ΕΛΑΣ με συνολικά 80 νεκρούς και διπλάσιους τραυμα-τίες και ο Μανώλης ένας από τους πιο δραστήριους αντάρτες-για-τρούς Ακόμη κι όσοι δεν έμαθαν ποτέ το όνομά του θυμούνταν έναν πολύτιμο laquoΕβραίο συναγωνιστήraquo που έσωζε ζωές Τον Οκτώβριο του 1944 προβιβάστηκε σε γιατρό του 34ου Συντάγματος όπου έμεινε ως τη Συμφωνία της Βάρκιζας (Φεβρουάριος 1945)

Μεταπολεμικά συνέβαλλε σημαντικά στο τιτάνιο έργο αποκατάστα-σης των πληγωμένων κοινοτήτων Στην Αθήνα ίδρυσε με άλλους Εβραί-ους γιατρούς την laquoΕπιτροπή Κοινωνικής Αρωγήςraquo για την φροντίδα των μελών της κοινότητας και οργάνωσε κατασκηνώσεις μεριμνώντας για ζητήματα διατροφής και περίθαλψης παιδιών και νέων Το 1952 πα-ντρεύτηκε την Λίλη Πάρδο από την Θεσσαλονίκη και απέκτησαν δύο κόρες την Αλίκη και τη Νέλλη Πέθανε τον Νοέμβριο του 1997

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 19

μωυΣ ΓΙΟυΣΟυΡΟυμΟ Μωύς Γιουσουρούμ ανήκει σε μια ιστορική ελληνοεβραϊκή οικογέ-νεια Ο παππούς του Μποχώρ ήρθε από τη Σμύρνη στην Αθήνα το 1860 και άνοιξε παλαιοπωλείο στη γωνία Καραϊσκάκη και Ερμού Το όνομα laquoΓιουσουρούμraquo καθιερώθηκε έκτοτε ως συνώνυμο της πε-ριοχής γύρω από το Μοναστηράκι Ο γιος του Νώε ταξίδεψε το 1913 στη Θεσσαλονίκη όπου παντρεύτηκε την αγαπημένη του αθηναία Μαζαλτώβ Χαμπίμπ που τον είχε ακολουθήσει Εκεί γεννήθηκαν ο Ισαάκ και ο Λεών Το 1917 η οικογένεια επέστρεψε στην Αθήνα αγόρασε το σπίτι στο Θησείο και γέννησε τέσσερα ακόμα παιδιά τον Μωύς (1920) τον Ιάκωβο την Τζόγια και την Στερίνα Ο Μωύς τελείωσε το Θ΄ Γυμνάσιο Αρρένων και σπούδασε στην οδο-ντιατρική σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών Στον Ελληνοϊταλικό Πόλεμο υπηρετούσε στον Ερυθρό Σταυρό ως ειδικευμένος ναρκωτής και έλαβε μέρος στη Μάχη της Κρήτης στον τομέα του Ηρακλείου μαζί με τον αδελφό του Ιάκωβο Οργανώθηκε σύντομα στο ΕΑΜ και πρωτοστάτησε στη δημιουργία φοιτητικών εβραϊκών πυρήνων της οργάνωσης στην πρωτεύουσα Με την έξοδο των Αθηναίων στο βου-νό (Σεπτέμβριος 1943) βρέθηκε στα Δερβενοχώρια της Πάρνηθας και πήρε το βάπτισμα του πυρός στις γερμανικές εκκαθαριστικές επιχει-ρήσεις του Οκτωβρίου Εντάχθηκε στον ΕΛΑΣ ως laquoΓιώργος Γαζήςraquo και ακολούθησε το Τάγμα Παρνασσίδας στην Φωκίδα Ο Ιάκωβος εντάχθηκε στο γειτονικό 36ο Σύνταγμα Τον Ιανουάριο του 1944 με εντολή της V Ταξιαρχίας του ΕΛΑΣ πέρασε στην Πελοπόννησο και τοποθετήθηκε στο 6ο Σύνταγμα Κορίνθου Εκεί αρχίζει η σημαντικό-τερη φάση της αντιστασιακής του ζωής Χάρη στην οργανωτικότητά του του ανατέθηκε η ευθύνη όλης της παραλιακής ζώνης ως προω-θημένο αντάρτικο φυλάκιο με έδρα στη Ζαρούχλα και την Ακράτα Συγκρότησε κινητή ομάδα που συνέλεγε πληροφορίες κατέστρεφε τηλεγραφικούς στύλους και σιδηροδρομικές γραμμές και εγκαθι-στούσε τηλεφωνικές συνδέσεις με τα ορεινά χωριά Το καλοκαίρι οργάνωσε μόνιμο Φρουραρχείο στη Λυκοποριά (Φ8) Μετά τις τελευταίες εκκαθαριστικές των Γερμανών τον Αύγουστο συνάντησε το Σύνταγμα στην ελεύθερη πια Κόρινθο Μετά την πα-ράδοση των όπλων του ΕΛΑΣ επέστρεψε στο Θησείο Με την ίδια αίσθηση καθήκοντος που επέδειξε στην Κατοχή πολέμησε με τον

Εθνικό Στρατό στον Εμφύλιο Πόλεμο (1947-1950) και παρασημοφο-ρήθηκε με το Αργυρούν Αριστείο Ανδρείας και τον Πολεμικό Σταυρό Ζει στην Αθήνα

μωυΣΗΣ μΑΤΑΘΙΑΣΟ Μωυσής Ματαθίας γεννήθηκε στις 29 Ιουνίου 1919 στο Βόλο Ήταν γιος του εμπόρου Ματαθία Ματαθία με καταγωγή από τα Ιωάννινα και της Ραχήλ Ματαθία το γένος Ζίδη από την Καρδί-τσα Τελείωσε το Γυμνάσιο Βόλου και το 1937 εισήχθη στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης με σκοπό να ακολουθήσει το επάγγελμα του θείου του Νισσήμ Ματαθία προέδρου της Ισ-ραηλιτικής Κοινότητας Αθηνών Λόγω του θανάτου του θείου του διέκοψε τις σπουδές του και επέστρεψε στο Βόλο Στην Κατοχή ξεκίνησε να προσανατολίζεται προς την Αντίσταση και συγκεκριμένα το ΕΑΜ που από τις αρχές του 1942 είχε εμφανι-στεί δυναμικά στην περιοχή της Θεσσαλίας Η προδιάθεση υπήρχε Ο άνδρας της μεγαλύτερης αδελφής του Εσθήρ Νίκος Σαμουηλίδης από την Καρδίτσα ήταν προπολεμικά οργανωμένος στο ΚΚΕ Ο Μωυσής εντάχθηκε στην πρώτη συλλογικότητα του ιταλοκρατούμε-νου Βόλου Ήταν ο Σύλλογος Αποφοίτων Γυμνασίου και Φοιτητών που οργάνωνε συσσίτια για τους πεινασμένους της πόλης θεατρικά έργα καλλιτεχνικές δραστηριότητες και συναυλίες Από τις αρχές του 1943 όλες οι δραστηριότητες συντονίζονταν από την Ενιαία Πανελλαδική Οργάνωση Νέων (ΕΠΟΝ) Ανήκοντας στην πρωτοπο-ρία της νεολαίας του Βόλου ο Μωυσής Ματαθίας ήταν από αυτούς που έγραφαν τα αντικατοχικά θεατρικά σκετς της ΕΠΟΝ όπως laquoΟ Βόλος τραγουδάειraquo laquoΦοιτητικές ανησυχίεςraquo laquoΌλα άλλαξανraquo κά Μετά τη συνθηκολόγηση της Ιταλίας (Σεπτέμβριος 1943) εγκατέ-λειψε το Βόλο και προσχώρησε στον ΕΛΑΣ που είχε αρχίσει να εξαπλώνεται στην ανατολική Θεσσαλία Η μόρφωση και αφοσίωσή του τον ανέδειξαν σύντομα σε στέλεχος του 54ου Συντάγματος στο Πήλιο Τον Οκτώβριο ανέλαβε υπεύθυνος Επιμελητείας στην νεο-σύστατη ΧVI Tαξιαρχία Ανατολικής Θεσσαλίας Το καλοκαίρι του 1944 βρέθηκε στο επιτελείο της Ομάδας Μεραρχιών Στερεάς (ΟΜΣ) με διοικητή τον υποστράτηγο Κωνσταντίνο Τσαμάκο καπετάνιο τον Βαγγέλη Παπαδάκη (laquoΤάσο Λευτεριάraquo) και έδρα το Καρπενήσι την πρωτεύουσα της laquoΕλεύθερης Ελλάδαςraquo Ήταν από τους ελάχι-

στους Έλληνες Εβραίους που υπηρέτησαν σε τόσο υψηλή θέση στην ιεραρχία του ΕΛΑΣΠαρά τις μεταπολεμικές διώξεις τελείωσε τις σπουδές του το 1949 Εργάστηκε στο ΚΙΣ και στον Οργανισμό Περίθαλψης και Αποκα-τάστασης Ισραηλιτών Ελλάδας (ΟΠΑΙΕ) ως δικηγόρος Το 1964 πα-ντρεύτηκε την Παυλίνα Κοέν από την Θεσσαλονίκη και απέκτησαν δύο παιδιά τον Ανδρέα και τον Αλέξανδρο Πέθανε στην Αθήνα τον Μάιο του 2010

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 20

ΣΑΛΒΑΤωΡ μπΑΚΟΛΑΣΜια ξεχωριστή περίπτωση ανάμεσα στους Εβραίους αντάρτες γεννή-θηκε τον Δεκέμβριο του 1922 στην Πρέβεζα και μεγάλωσε στα Γιάν-νενα από όπου καταγόταν ο πατέρας του Η αντιστασιακή διαδρομή του Σαλβατώρ Μπακόλα προδιαγράφηκε την πρώτη χρονιά της Κα-τοχής Ως ένας από τους υπεύθυνους του ΕΑΜ Νέων στα Γιάννενα καθοδηγούσε περίπου 80 νεαρούς Γιαννιώτες Εβραίους Ανέπτυξε έντονη μαχητικότητα Μαζί με τον Μωσέ Ντόστη σκόρπιζε προκη-ρύξεις στην πλατεία Πάργης έγραφε συνθήματα και απειλούσε ανοι-χτά όσους Εβραίους διατηρούσαν σχέσεις με Ιταλούς ή Γερμανούς στρατιώτες Συνέχισε την αντιστασιακή του δράση στην Αθήνα όταν τον Φε-βρουάριο του 1942 εγγράφηκε στο Τμήμα Χημείας του Πανεπιστημί-ου Η συνθηκολόγηση της Ιταλίας τον βρίσκει ενεργό μέλος του φοι-τητικού ΕΑΜ (Σπουδάζουσα) με το ψευδώνυμο laquoΣωτήρηςraquo Με την έξοδο στο βουνό ο ένοπλος αγώνας για τον ενθουσιώδη Γιαννιώτη ήταν μονόδρομος Παρέμεινε στην Πάρνηθα αρχικά στον Εφεδρικό ΕΛΑΣ Λιάτανης (Άγιος Θωμάς) και στη συνέχεια στο Ι34 Τάγμα Ατ-τικής του θρυλικού καπετάν Θεοχάρη Πολύχρονου που φρουρούσε τις πύλες της laquoΕλεύθερης Ελλάδαςraquo Τον Ιανουάριο του 1944 παρου-σιάστηκε στην εδρα της V Ταξιαρχίας του ΕΛΑΣ στο Λιδωρίκι και τοποθετήθηκε στον Λόχο Διοίκησης με διοικητή τον λοχαγό Γιάν-νη Λαζαρίδη Τον Μάιο ο Λόχος εκπαιδευόταν στην κοιλάδα του Μόρνου εν όψει ενός θερμού καλοκαιριού Ο Σαλβατώρ διακρίθηκε στη Μάχη της Άμφισσας (2 Ιουλίου 1944) και στην επική μάχη στις Καρούτες Φωκίδας (5 Αυγούστου 1944) όταν ένα γερμανικό από-σπασμα μάχης του επίλεκτου 18ου Συντάγματος Ορεινών Κυνηγών περικυκλώθηκε και εξοντώθηκε μέσα στο χωριό 97 Γερμανοί σκο-τώθηκαν και 105 αιχμαλωτίστηκαν Δεν ξεχνούσε ποτέ πως μια ολό-κληρη νύχτα περίμεναν το σύνθημα για την πρωινή επίθεση χωρίς να μιλάνε ή να καπνίζουν για να μη γίνουν αντιληπτοί Ο ίδιος ήταν ένας από τους περίπου 50 αντάρτες που τραυματίστηκαν σε αυτή

τη μεγαλειώδη αναμέτρηση Μια σφαίρα τον βρήκε στη δεξιά κνή-μη καθώς μαχόταν σώμα με σώμα με τους Γερμανούς Νοσηλεύτηκε στο αναρρωτήριο της Ταξιαρχίας στο χωριό Πενταγιοί Όταν τον Οκτώβριο η Ταξιαρχία μετονομάστηκε σε ΙΙ Μεραρχία του ΕΛΑΣ ο laquoΣωτήρηςraquo ήταν ένας από τους 30 αντάρτες της Υποδειγματικής Διμοιρίας ΕΠΟΝ του Λόχου Διοίκησης Ήταν ο μόνος από την οικογένειά του που επέζησε του Ολοκαυτώ-ματος Σύζυγος της Ντόρας Κοέν και πατέρας της Έστερ έφυγε από τη ζωή στις 8 Ιουλίου 2012

ΣΑΡΑ ΓΕΣΟυΑΓεννημένη στην laquoοβριακήraquo της Χαλκίδας το 1927 η Σάρα (ή Σαρίκα) Γεσούα ανήκει στις εμβληματικές φυσιογνωμίες της Αντίστασης Ο πόλεμος τη βρήκε μαθήτρια στη Δημόσια Εμπορική Σχολή Χαλκί-δας Μετά τον πρόωρο θάνατο του πατέρα της (1927) ζούσε με την μητέρα της Ζαφείρα και τη μεγαλύτερη αδελφή της Γιάφφα στην οδό Κώτσου κεντρικού δρόμου της εβραϊκής γειτονιάς Η μητέρα της ήταν αδελφή του συνταγματάρχη Μαρδοχαίου Φριζή γεγονός που έπαιξε καταλυτικό ρόλο στη διαμόρφωση της πατριωτικής της συνείδησης Πριν κλείσει τα 14 η Σάρα περιέθαλπτε τραυματίες στο στρατιωτικό νοσοκομείο της πόλης ως εθελόντρια νοσοκόμα Επόμενο βήμα ήταν η Αντίσταση Η δραστήρια εβραιοπούλα προμη-θεύτηκε για την ίδια και την μητέρα της ψεύτικες ταυτότητες Με την έναρξη της γερμανικής κατοχής (Οκτώβριος 1943) η Σάρα συνεννοή-θηκε με το ΕΑΜ πήρε τη μητέρα της και εγκατέλειψαν την Χαλκίδα για τη Στενή όπου ζούσε η αδελφή της με τον άντρα της Για να προφυλάξει από τις επιδρομές των Γερμανών τους τρομοκρα-τημένους Εβραίους που είχαν καταφύγει στα βουνά η Αντίσταση τους σκόρπισε σε διάφορα χωριά (Πάλιουρας Θεολόγος Στρόπωνες Βασιλικό) και αργότερα οργάνωσε δίκτυο διαφυγής με καΐκια για την Τουρκία από την περίφημη παραλία των Τσακαίων Η νεαρή Σάρα έγινε δασκάλα στο απομονωμένο χωριό Κουρκουλοί δουλεύο-ντας δραστήρια στην ΕΠΟΝ Μετά την φριχτή δολοφονία της ξαδέλ-φης της Μέντης Μόσχοβιτς από τα Τάγματα Ασφαλείας στους Στρό-πωνες (4 Μαρτίου 1944) και τον εμπρησμό του χωριού Κουρκουλοί προσκολλήθηκε στα αντάρτικα τμήματα Αμέσως καθιερώθηκε ως ομιλήτρια που κήρυττε με πάθος τον ένοπλο αγώνα ιδιαίτερα στις νεαρές γυναίκες Σύντομα σχημάτισε ανεξάρτητη γυναικεία ομάδα που πολεμούσε μάζευε πληροφορίες και ξεσήκωνε τον κόσμο στα χωριά Ένας Αμερικανός δημοσιογράφος που βρέθηκε στην κατεχό-μενη Εύβοια της αφιέρωσε ξεχωριστό απόσπασμα στην ανταπόκρι-σή του για τους Έλληνες αντάρτες laquoΕίναι ένα κοντό δεμένο κορίτσι με μαύρα μαλλιά και γαλάζια μάτια Τρέχει σαν άντρας και μπορεί να χτυπήσει ένα καρύδι σε απόσταση 200 γυάρδες Είτε φωνάζει παραγγέλματα είτε δίνει σήμα με τα χέρια της στο Λόχο είτε τρα-γουδάει στα ορεινά μονοπάτια το κάνει με πάθος και περηφάνειαraquo Η Απελευθέρωση τη βρήκε καπετάνισα της Υποδειγματικής Διμοι-

ρίας Γυναικών του 7ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ και ήδη θρυλική

μορφή ανάμεσα στους αντιστασιακούς της Εύβοιας με το όνομα laquoΚα-

πετάνισσα Σαρίκαraquo Σήμερα ζει στο Τελ-Αβίβ

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 21

Οι σελίδες που ακολουθούν πε-ριλαμβάνουν όσα ονόματα Εβραίων αντιστασιακών πεσόντων στις μά-χες και εκτελεσμένων σε αντίποινα μπορέσαμε να συγκεντρώσουμε Η τελική μορφή του καταλόγου των αντιστασιακών βασίστηκε στη λίστα ονομάτων που επεξεργάστηκε η Έφη Εζρατή και δημοσιεύτηκε στο βιβλίο του Steven Bowman Η Αντίσταση των Εβραίων στην Κατοχική Ελλά-δα (Έκδοση ΚΙΣ Αθήνα 2013) Ο κατάλογος ονομάτων των πεσόντων και εκτελεσμένων συμπληρώθηκαν με βάση αδημοσίευτο υλικό από το αρχείο του ΕΜΕ και αποδελτίωση αρχειακού υλικού και δευτερογενούς βιβλιογραφίας Με την πεποίθηση πως αποτελεί ένα μόνο βήμα μιας έρευνας που συνεχίζεται παραδίδου-με τα ονόματα ως συμβολή στην ιστο-ριογραφία και ελάχιστο φόρο τιμής στους αντιστασιακούς Εβραίους που θυσιάστηκαν για την ελευθερία

ΚΑΝΤΙΣ ΓΙΑ ΤΟυΣ πΕΣΟΝΤΕΣΑς μεγαλυνθεί και ας αγιαστεί το μεγάλο όνομα Του στον κόσμο που έπλασε κατά τη θέληση Του Αμέν Ας βασιλεύσει η βασιλεία Του ας πραγματοποιηθεί η λύτρωση και ας συντομευτεί ο ερχομός του μασσίαχ στη διάρκεια της ζωής μας και στις ημέρες μας και στη διάρκεια της ζωής όλου του Ισραήλ γρήγορα και σύντομα και πείτε Αμέν

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 22

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣ Ντάριο (Δαβίδ) Ααρών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΑνρύ Ααρών Καβάλα Αρμάνδος Ααρών Κέρκυρα Σαλώμ Αβδελάς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ααρών Αβδελάς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Βίκτωρ Αβδελάς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σολομών Αβδελάς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ζακ Αβραάμ Καβάλα Βιτάλ Αελιών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ ΘεσσαλίαΟυίλιαμ Ισαάκ Αζάρ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλμπέρτος Αζάρ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ζουλύ (Ιουλία) Αζάρ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Λάζαρος (Ελιέζερ) Αζαρία Βέροια ΕΑΜ ΕΤΑ ΘεσσαλίαΜωρίς Αζί Ρένα Αζούζ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σαλβατώρ Αζούζ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Λεών Αζουλί [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωρίς Ακαρά Ηλίας Αλαλούφ Αθήνα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] ΑττικήΣόλων Αλαλούφ Ρασέλ Άλβο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ Δυτική ΜακεδονίαΠαλόμπα Άλβο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ Δυτική ΜακεδονίαΣαλβατώρ Αλγούσσης Νισήμ Αλκαλάη Διδυμότειχο Σαμουήλ Αλαλούφ Ηλίας Αλαλούφ Σεμτώβ Αλαλούφ Θεσσαλονίκη Σολομών Αλαλούφ Θεσσαλονίκη ΒΣΑ Δυτική ΘεσσαλίαΑλμπέρτος Αλαλούφ Βόλος Ραούλ Αλμοσνίνο Θεσσαλονίκη Ελίας Αλμοσνίνος Δανιήλ (Δανέλος) Αλχανάτης Αθήνα ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Αθήνα ΕύβοιαΖακίνος Αλχανάτη Γεουδά Αμάρ Τρίκαλα ΕΛΑΣ ΕύβοιαΛεών Αμάρ Χαλκίδα ΕΛΑΣ ΕύβοιαΖοζέφ Αμαρίλιο Αλμπέρτο Αμαρίλιο Θεσσαλονίκη ΕΑΜ ΑθήναΙσαάκ Αμίρ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΝτάριο Αμίρ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ζουλύ (Ιουλία) Αμίρ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δαβίδ Αμίρ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑλβέρτος Αμών Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΒίκτωρ Αμών Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Γιακώβ Αράρ Καστοριά [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Γεουντά Αράρ Καστοριά [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αβραάμ Αρδίττης Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΤσιάκο Αρούχ Θεσσαλονίκη Μανώλης Αρούχ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑλμπέρτος Ασσέο Ελί Αττάς ΕΑΜ Αθήνα

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣ Μωύς Αττάς Αθήνα ΕΛΑΣ ΚορινθίαΊνο Αττάς Θεσσαλονίκη Θεσσαλονίκη Αττίας Καβάλα Ισαάκ Αχάρ Μιχάλης Βαλαής Ιωάννινα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλβέρτος Βαλεστάιν Αθήνα ΕΠΟΝ ΑθήναΣίμων (Σίμος) Βαλεστάιν Αθήνα ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΙακώβ Βαρούχ Σάμπυ (Σαμπετάι) Βαρσάνο [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΑβραάμ Βαρών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΛεών-Γεουδά Βαρών Καβάλα ΕΛΑΣ ΠελοπόννησοςΜαξ Βαρών Καβάλα ΕΑΜΕΤΑ ΕλασσόναΕλιάου Βεϊσσή Αλμπέρτο Βελλέλης Πάτρα ΕΛΑΣ ΠελοπόννησοςΕμμανουήλ Βελλέλης Πάτρα ΕΛΑΣ ΠελοπόννησοςΖακ Βεντούρα Θεόφιλος Βιτάλης Βόλος Σαμουήλ Λεών Γαβριηλίδης Αθήνα Αλμπέρτος Γαβριηλίδης Σάρα Γεσουά Χαλκίδα ΕΛΑΣ ΕύβοιαΓιομτώβ Γιακοέλ Τρίκαλα Γιακοέλ Καβάλα Αλμπέρ Γιαχμπές Καβάλα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλμπέρτος Γιαχόν Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Στέλλα Γιαχόν Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ιακώβ Γιουσουρούμ Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜωύς (Μωρίς) Γιουσουρούμ Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά Ελλάδα ΚορινθίαΠέπο Γιωσέφ Νταρών Γκανής Μάρκος Γκανής Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σολομών Γκανής Αγρίνιο [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σόλων Γκανής Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ιωσήφ Γκατένιο Θεσσαλονίκη Δαβίδ Γκατένιο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ Σαλτιέλ Γκατένιο Θεσσαλονίκη Ιακώβ Γκερσόν Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Γκρότας Ιερεμίας Δανιήλ Ιωάννινα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Εδουάρδος Δάφφας Βόλος ΕΛΑΣ ΕύβοιαΙωσήφ Δαβίδ Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜίμης Δαβίδ Σαμουήλ Δαβίδ Σαμουήλ Δέντης Χανιά [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δαβίδ Εζρά Καρδίτσα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Χαΐμ Εζρά Μωρίς Εζρά Αλμπέρτος Εζρατή Δαβίδ Ελιάου Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΜισέλ Ηλίας Αβραάμ Ελιάν Θεσσαλονίκη ΕΑΜ Κεντρική ΜακεδονίαΒίκτωρ Ελιασάφ Ηλίας Ελιασάφ Ηλίας Ελιέζερ Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Λάζαρος Ελιέζερ Άρτα ΕΑΜ Ήπειρος Ισαάκ Ελιέζερ Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ισαάκ Εμμανουήλ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΗλίας Ερρέρα

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΟΙ

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 23

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣ Μωρίς Ερρέρα Θεσσαλονίκη ΘεσσαλονίκηΜωύς ΕσκαλονίΣαμουήλ Εσκινατζής Λάρισα ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΜωρίς Εσφόρμες Θεσσαλονίκη Αβραάμ Ζακ Καβάλα Μηνάς Ζακ Βόλος Ιωσήφ Ζακάρ Βόλος Σάββας Ιακώβου Βόλος ΕΛΑΣ Δυτική ΘεσσαλίαΧαΐμ Ιακώβου Βόλος Αλβέρτος Ιεσουλάς Βόλος Μωυσής Ελιά Ιεσουλάς Βόλος Ιωσήφ Ίζης Τρίκαλα Λεών Ίντης (ή Ίντας) Αθήνα ΕΛΑΣ Γιωσέφ Ίσσης Σάββας Ίσσης Άρτα Λούνα Ισχάκ Μπίτολα Μεντές Ισχάκ Μπίτολα Πέκο Ισχάκ Μπίτολα Αλβέρτος Ιωσήφ Οβαδίας Μωρίς Καζές Κομοτηνή ΒΣΑ Ανατολική ΘεσσαλίαΆρης Καζές ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΣαμουήλ Καζές Άλμπερτ Κάκις ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΚάρμεν Κάκις ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΦρέντερικ Κάκις ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΖακ Κάκις ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΕμίλ Κάκις Δράμα Γεουντά Καλέφ-Εζρά Ιωάννινα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Αβραάμ Καλέφ-Εζρά Ιωάννινα ΕΑΜ Ήπειρος Δαβίδ Καλντεράν Μπίτολα Σαμουήλ Καλντεράν Μπίτολα Ζουλί Καλδερόν Καλδερόν Φλώρινα Καλδερόν Φλώρινα Γκίτα Καλντερών Μπίτολα Λούνα Καλντερόν Κάρλο Καλντερόν Μπίτολα Ματίκα Καμπελή Τρίκαλα Μίμης Καμπελής Τρίκαλα Νισσήμ Καμχής ΕΑΜ ΜεσσηνίαΜωύς Καμχή Θεσσαλονίκη Μωυσής Καμχής Λάρισα Γιαχιέλ Καπέτας Σολομών Καπέτας ΕΑΜ Θεσσαλία Ηλίας Καπέτας Τρίκαλα Ζακ Καπόν Ματίλντα Καπόν Θεσσαλονίκη Δυτική ΜακεδονίαΚάρολος Καράσσο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΕμμανουέλ Καράσσο Θεσσαλονίκη Γιωσέφ Καράσσο Θεσσαλονίκη Ζακ Καράσσο Θεσσαλονίκη Δανιήλ Καράσσο Θεσσαλονίκη Μωύς Καράσσο Θεσσαλονίκη Τζιάκο Καράσσο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜπέττυ Καράσσο Θεσσαλονίκη Αλμπέρτο Καράσσο Θεσσαλονίκη

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΟΙ

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΝταίζυ Καράσσο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΝιγρίταΖακ Καπόν Άλμπερτ Κασόρλα Μπίτολα Ισαάκ Κασούτο Κασούτο Λάρισα Σολομών Κάστρο Βόλος Ζακ Κατάν Νισσήμ Καμχή Σαμουήλ (Μπόμπυ) Κοέν Δαβίδ Κοέν Πρέβεζα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΔαβίδ Σαμπετάι Κοέν Έλι Κοέν Μεναχέμ Κοέν Μενασέ Κοέν Γεσούα Κοέν Γιακώβ Κοέν Λάουρα Κοέν Χαΐμ Κοέν Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΑλβέρτος Κοέν Δράμα Αλβέρτος Κοέν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΙτσχάκ Κοέν Ξάνθη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΙωσήφ Κοέν Λουί Κοέν Ξάνθη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΖοζέφ Κοέν Κρήτη Μωρίς Κοέν Ιωσήφ Αβραάμ Κοέν Ιωάννινα Μιχαήλ Ηλίας Κοέν Ιωάννινα Σαμουήλ Κοέν Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ηλίας Κοέν Θεσσαλονίκη Ρόζα Κοέν Θεσσαλονίκη Σαμ Κοέν Θεσσαλονίκη Στέλλα Κοέν Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Κεντρική ΜακεδονίαΗλίας Γιουδά Κοέν Λάρισα Πίνχας Κοέν Φλώρινα Ιωσήφ Κοέν Φλώρινα Λέων Κοέν Αθήνα Μωυσής Κοέν Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑαρών Κοέν Αθήνα Ζακίνος Κοέν Αθήνα ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Αθήνα ΕύβοιαΜωσέ Κοέν Καβάλα Δαβίδ Μιχαήλ Κοέν Πρέβεζα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΆννα Κοέν Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΜπαρούχ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ντάριο Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Χαΐμ Σαμουήλ Κοέν Βόλος ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΙακώβ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ισαάκ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ιακώβ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Καρολίνα Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Λέων Ιωσήφ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Νισσήμ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Πέπος Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ραχήλ Κοέν Βόλος EΠΟΝ Εθνική Αλληλεγγύη ΕΛΑΣ Σαμουήλ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σίμων Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σλόμο Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ]

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 24

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΖαχαρίας Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ζουλύ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ροζίτα Κοέν Βόλος ΕΠΟΝ Σαμπετάι Κοέν Βόλος ΕΠΟΝ Σαλβατώρ Κοέν Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΒίκτωρ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Νταβίκο Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ηλίας Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωρίς (Μωσέ) Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μασλάχ Κοέν Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΣολομών Κοέν Ιωάννινα Σόλων Κομίδης Κομοτηνή Μισέλ Κονέ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ηλίας Κονές Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΜωυσής Κονές Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Τόρι Κουένκα Θεσσαλονίκη ΘεσσαλονίκηΙάκωβος Κούμερης Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΖακ Κωστής Χαλκίδα Απόλλων- Υβόννη ΑθήναΑλμπέρτος Λαζάρ Λάρισα ΕΛΑΣ Κεντρική ΘεσσαλίαΙσαάκ Λαζάρ Λάρισα ΕΛΑΣ Κεντρική ΘεσσαλίαΝισσήμ Λαζάρ Σαλβατώρ Λαζάρ Λάζαρος Λαζάρ Ιωσήφ Λαχανάς Μωυσής Λεβή Νίνο Λεβή Οβαδίας Λεβή Ρόζα Λεβή Σόλων Αβραάμ Λεβή Ζαχαρίας Λεβή Ζακ (Ιακώβ) Λεβή Θεσσαλονίκη Ερρίκος Λεβή Ιωάννινα ΕΔΕΣ ΙωάννιναΧαΐμ Λεών Λεβή Ιωάννινα Ααρών Λεβή Τρίκαλα Ηλίας Λεβή Τρίκαλα Καίτη Λεβή Τρίκαλα Σολομών Αβραάμ Λεβή Τρίκαλα Μεΐρ Λεβή Τρίκαλα Αβραάμ Λεβή Θεσσαλονίκη Αβραάμ Λεβή Χαλκίδα Ηλίας Λεβή Αθήνα ΕΑΜ ΑθήναΕμμανουήλ Λεβή Αθήνα Μανώλης Λεβή Ματαθίας Λεβή Χαΐμ Λεβής Ιωάννινα ΕΑΜ ΑθήναΣίμων Λεβή Λάρισα Ρούλα (Ραχήλ) Λεβή Δαβίδ Λεβής Βόλος ΕΑΜ ΘεσσαλίαΜωυσής Λεβής Βόλος Νέλλος Λεβής Βόλος Ζάχος Λεβής Βόλος Λέων Λεβής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΙακώβ Μαγρίζος Λάρισα Σιμαντώβ Μαΐσης Ραφαήλ Μάλτης Ιωάννινα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΡαούλ Μάνο Ραχήλ Μάνο Ματθίλδη Μασαράνο [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΙσαάκ Μασσότ Μωυσής Ματαθίας Βόλος ΕΛΑΣ ΘεσσαλίαΖάκο Ματαθίας Βόλος Λέων Ματαλόν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΣαλομών Ματαλόν Ματίλντα Ματαράσσο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ Δυτική ΜακεδονίαΝισσήμ Ματαθίας Κέρκυρα Πάππας Μάτσας Μωύς Μάτσας Χαΐμ Μάτσας Ιωάννινα Ελιασάφ Μάτσας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιεσούα Μάτσας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιωσήφ Μάτσας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΣολομών Μάτσας Ιωάννινα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σλόμο Ματσίλ Ιωάννινα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑβραάμ Μεβοράχ Καβάλα ΕΛΑΣ Σαμουήλ Μεγίρ Ιωάννινα Βιτάλ Μεγίρ Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Λέων Μεΐρ Ηλίας Μιζάν Ιακώβ Μιζάν Λέων Μιζάν Σαμπετάι Μιζάν Σαούλ Μιζάν Βουλγαρία Δαβίδ Μιζάν Δράμα Σάμυ Μιζάν Λάρισα Ισαάκ Μιζάν Αγρίνιο Ζακίνος Μιζάν Βόλος Τζάνι Μιζάν Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιωσήφ Μιζραχής Αθήνα ΕΑΜ ΠελοπόννησοςΑλμπέρτος Μιζραχής Λάρισα

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΜήνας Μιζραχής Βόλος Σαρίνα Μιζραχή Βόλος Ζακ Μιζραχής Βόλος Χαΐμ Μιζραχής Βόλος Αλμπέρτος Μινέρβο Χανιά ΒΣΑ ΚρήτηΤζένη Μινέρβο Χανιά Μισκατέλ Διδυμότειχο Μισκατέλ Διδυμότειχο Χαΐμ Μιζραχής Βόλος Λιλή Μητράνι Θεσσαλονίκη Ροβέρτος Μητράνι Σέρρες ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑβραάμ Μιχαήλ Ιωάννινα Μιωνή Αγρίνιο Μωυσής Μιωνής Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιωνάς Μιωνής Αγρίνιο ΕΑΜ Σαμ Μοδιάνο Θεσσαλονίκη Έλιο Μοδιάνο Σόφη Μολτίαχ Μόλχο Α Μόλχο Θεσσαλονίκη Μωυσής Μόρδος Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική Θεσσαλία Μορδώχ Μέντη Μόσκοβιτς Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΕύβοιαΑλίκη Μουρτζούκου Βόλος Δαβίδ Μπακόλας Σαλβατώρ Μπακόλας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΝισσήμ Μπακόλας Ιωάννινα Σιών Μπακόλας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιάκωβος Μπαλέστρας Κέρκυρα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ραφαήλ Μπαρκή Σολομών Μπαρκή Αθήνα Ιακώβ Μπαρτζιλάι Αθήνα Ιωσήφ Μπαρτζιλάι Αθήνα Νισσήμ Μπατής Ιωάννινα Βίκτωρ Μπατής Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΚουτιέλ Ιακώβ Μπέγας Λάρισα Αλμπέρτος Μπέζα Ζακλίν Μπέζα Άλφρεντ Μπέζα Θεσσαλονίκη Μόνικα Μπέζα Θεσσαλονίκη Ελένη Μπέζα Θεσσαλονίκη Αρμάντο Μπεζές Θεσσαλονίκη ΕΑΜ ΘεσσαλίαΜωσέ (Μωρίς) Μπέλλο Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΣαλβατόρε Μπεν Γιαΐς Πέπο Μπενοζίλιο ΕΑΜ ΑθήναΑλμπέρτο Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη Βενιαμίν Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη Μωσέ Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη Ντικ Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΖακ Μπενβενίστε Δαβίδ Μπενβενίστε Καβάλα Έστερ Μπενβενίστε Λάρισα Νταίζη Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΑθήναΧαΐμ Μπενρουμπή Μωρίς Μπενρουμπή Αλβέρτος Μπενρουμπή Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜεναχέμ Μπενσιών Καβάλα Ιωσήφ Μπενσουσάν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΙακώβ Ισραήλ Μπεράχα Τρίκαλα ΕΛΑΣ Δυτική ΘεσσαλίαΓεουντά Μπεράχα Βιτάλ Μπεράχα Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΜεντές Μπεσαντσή Μωσέ Μπέσο Αθήνα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μπετσαλέλ Μπεχάρ Ζακ Μπεχάρ Μάρκος Μποττόν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Σαλομόν Μπούρη Ντόρα Μπουρλά Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΓιολάντα Μπουρλά Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΛεών Μπουρλάς Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΣολομών (Σάρδος) Μπουρλάς Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΜωυσής Μπουρλάς Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΑβραάμ Μπουρλάς Θεσσαλονίκη Σάρα Μπουρλά Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΤσελεμπή Μπουρλά Σέρρες ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΜωρίς Μπουρλάς Γιακώβ Μποχορόπουλος Ιωάννινα Ροβέρτο Μπρέλλης Δαβίδ Μπρούδο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜιχάλης Μπρούδο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική Μακεδονία Ερνστ Μύλλερ Αθήνα Ισαάκ (Γιτσχάκ) Μωυσής (Μωσέ) Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική Μακεδονία Γιομτώβ Μωσέ Ιωάννινα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΔαβίδ Μωυσής [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ασέρ Μωυσής Τρίκαλα ΕΑΜ ΑθήναΕσδράς Βενιαμίν Μωυσής Λάρισα ΕΛΑΣ ΘεσσαλίαΕσδράς Δαβίδ Μωυσής Λάρισα ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΑλβέρτος (Αβραάμ) Μωυσής Βόλος

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΟΙ

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 25

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΣλόμο Ναούμ Ηλίας Ναούμ Ιωάννινα Μαρσέλ Νατζαρή Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΔαβίδ Ναχμίας Άρτα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Σαμ Ναχμίας Αθήνα Μιχαήλ Νεγρίν Αθήνα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Αλβέρτος Νεγρίν Τρίκαλα Ισαάκ Νεγρίν Τρίκαλα Βενιαμίν Νεγρίν Τρίκαλα ΕΛΑΣ Δυτική ΘεσσαλίαΛουίζα Νεγρίν Λάρισα ΕΠΟΝ ΘεσσαλίαΙωσήφ Νεχαμά Ισαάκ Νεχαμά Αθήνα ΕΛΑΣ Δυτική ΘεσσαλίαΡοέλ Νισαχόν Ζακ Νισσάν Σολομών Νισσήμ Ηλίας Σαμ Νισσήμ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΓιοέλ Νιτσαχόν Τρίκαλα Πωλ Νόαχ Ισίδωρος Νόαχ Ισαάκ Ντάσα Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΒιτάλ Ντάσα Θεσσαλονίκη Ιωσήφ Ντεκάστρο Χανιά ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜαρσέλ Ντεμάγιο Μπίτολα Μωσέ Ντόστης Ιωάννινα ΕΑΜ Νέων ΙωάννιναΝτίνος Οβαδίας Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΙσαάκ Οβαδία Δράμα ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΝτάνυ Οβαδίας Θεσσαλονίκη Σαλβατώρ Οβαδίας Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΙσαάκ Οβαδίας Ιωσήφ Ντάριο Ουζιέλ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΒαρών Πάρδο Καβάλα Μωύς Πάρδο Καβάλα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΣάββας Πάρδο Καβάλα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΆνια Πάτσνικ Βιέννη ΕΠΟΝ Χάρυ Πάτσνικ Βιέννη Μπαρούχ Πεζόντες Αβραάμ Πελές Ιωσήφ Πέπο Αθήνα Π Περαχιά Φλώρα Περαχιά Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική Μακεδονία Περαχιά Αλλέγρα Πέσσαχ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δαβίδ Πέσσαχ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωυσής Πέσσαχ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μεσουλάμ Πέσσαχ Φλώρινα Χαΐμ Πίντο Μωρίς Πίνχας Μωρίς Πιπανό Ερρίκος Πιπανό Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΧαΐμ Πολίτης Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωυσής Πολίτης Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ηλίας Πολίτης Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μπεν Ποράτ Γιακώβ Πούλος Αλμπέρτος Πρίζναλης Σέρρες ΕΑΜ ΘεσσαλίαΝτόρα (Ντορίκα) Ραμπάν Ραπέτης Άλχη Ραφαήλ Αθήνα Δαβίδ Ραφαήλ Ιωάννινα Λέων Ρεβή Αθήνα Σιμαντώβ Ρόζεν Εφραίμ Ρόζενμπεργκ Θεσσαλονίκη Αβραάμ Ρομάνο Θεσσαλονίκη Δαβίδ Ρούσο Αθήνα Ισαάκ Ρούσο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΙσαάκ (Ζακίνος) Ρούσο Σέρρες ΕΛΑΣ ΠελοπόννησοςΙακώβ Ρούσο Τσαντίκος Σαδίκ Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ισραήλ Σαδικάριο Βόλος Ραούλ Σαΐας Έλι Σακκής Ιωσήφ Σακκής Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ισαάκ Σακκής Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Έλλη Σακκής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΗλίας Σακκής Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωυσής Σακκής Βόλος ΕΛΑΣΕΤΑ Ανατολική ΘεσσαλίαΠέπος Σακκής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΙσαάκ Σακκής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΛέων Σακκής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΑλμπερτίκο Σάκο Καστοριά Μορδοχάι Σάλεμ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Κεντρική ΘεσσαλίαΑλμπέρτος Σάλεμ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Κεντρική ΘεσσαλίαΑντζέλ Σαλτιέλ Μανώλης Σαλτιέλ Θεσσαλονίκη Ιωσήφ Σαμαρίας Βόλος Πέπος Σαμαρίας Βόλος Δαβίδ Σαμουήλ Θεσσαλονίκη Εμίλ Σαμπάς Άρτα ΕΔΕΣ ΆρταΜεναχέμ Σαμπετάι

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΜηνάς Σαμπετάι Βόλος ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΡαφαήλ Σαμπετάι Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ααρών Σαμπετάι Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλμπέρ Σαούλ ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΖωή Σαπόρτα Μπουένα Σαρφατή Θεσσαλονίκη Σαλβατώρ Σαρφατής Δαβίδ Σασσών Ισαάκ Σασσών Σαλομών Σασσών Αλβέρτος Σαφάν Αβραάμ (Έμπης) Σβώλης Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ηλίας Σβώλης Ιωάννινα Μιχαήλ Σβώλης Ιωάννινα Μπεχώρ Σβώλης Ιωάννινα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Μωσέ Σεγκόρα Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΣλόμο Σένκα Ζακ Σερόρ Σερόρ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΙτσχάκ Σιακίμ Ισραήλ Σιδαρίκης Αγρίνιο Σαμ Σίδης Αθήνα ΕΑΜ ΑθήναΜπαρούχ Σιμπή Θεσσαλονίκη ΕΑΜ Αθήνα ΠελοπόννησοςΙντό Σίμσι Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜπέζα Σιών Δαβίδ Σουλάμ Σαμουήλ Σούσης Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Μωρίς Στρούμσα Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΘεσσαλονίκηΙωσήφ Ταμπώχ Βέροια Ιωσήφ Νισσήμ Ταραμπουλούς Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική Μακεδονία

Δαβίδ Τιάνο Θεσσαλονίκη Ζαχαρίας Τουρών Βόλος Εδμόνδος Τορόν Λάρισα ΕΠΟΝ ΑθήναΆνζελ Τσιάκο Θεσσαλονίκη Δαβίδ Τσουβά Λάρισα Τζάκος Τσουβά Λάρισα Ηλίας Φελούς Ιακώβ Φελούς Αβραάμ Φελούς Τρίκαλα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλλέγρα Φελούς- Καπέτα Τρίκαλα ΕΑΜ Εθνική Αλληλεγγύη ΘεσσαλίαΜάρκος Φελούς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Χρυσούλα Φελούς Τρίκαλα ΕΠΟΝ ΘεσσαλίαΜωυσής Φερετζή Σαδώκ Φερετζή Αλβέρτος Φερετζή Εσδράς Ηλίας Φιλοσώφ Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ισαάκ Αβραάμ Φιλοσώφ Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ραφαήλ Ηλίας Φιλοσώφ Λάρισα ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΜωρίς Φλωρεντίν Φάνυ (Ματίλντα) Φλωρεντίν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΑβραάμ (Αβραμίκος) Φόρνης Χαλκίδα ΕΛΑΣ ΕύβοιαΑαρών Φόρνης Χαλκίδα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Πέπος (Ιωσήφ) Φόρτης Μωυσής (Μίμης) Φόρτης Μανώλης Φραγγής Χαλκίδα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σίμων Φραγγής Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] ΕύβοιαΑλμπέρτος Φρανσές Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ιάκωβος Φρανσές ΕΛΑΣ Κεντρική ΜακεδονίαΡαούλ Φραντζής Μανώλης Φραντζής Βόλος Κάρμεν Φρεζή Βόλος Αβραάμ Χαΐμ Φρεζής Χαλκίδα ΕΑΜ Δυτική ΜακεδονίαΡαφαήλ Φρεζής Βόλος ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΙακώβ Φριζής Θεσσαλονίκη Βασίλης Χαζάν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΖακ Χαΐμ Μωρίς Χαΐμ Ελιγιά Χακίμ Λάρισα Δαβίδ Χακοέν Ραούλ Χαλβατζής Ιτσχάκ Χανέν ΕΑΜ ΑθήναΧαΐμ Χανώκ Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] ΑθήναΈλι Χασσίδ Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] ΕύβοιαΙωσήφ Χασσίδ Θεσσαλονίκη ΕύβοιαΣαμπετάι Χασσών Αβραάμ Χασσών Σάββας Χασσών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΠέπος Χασσών Μπίτολα Μωύς-Μωυσής Χασσών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΓιοχανάς Χατζής Άρτα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΔαβίδ Χατζής Άρτα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Σόλων Χατζής Βόλος Απόστολος Χατζόπουλος Μηνάς Χατζόπουλος Ιωάννινα Μεναχέμ Χαχάμ Νατάν Χονέν Καστοριά

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΟΙ

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 26

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΠΕΣΟΝΤΕΣ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΠΑΤΡΩΝΥΜΟ ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ ΤΟΠΟΣ ΘΑΝΑΤΟΥ ΙΔΙΟΤΗΤΑ ΜΟΝΑΔΑ

ΑΒΡΑΑΜ ΕΛΙΑΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιούνιος 1944 ΚΑΤΕΡΙΝΗ ΠΙΕΡΙΑΣ 17 ετών Σύνδεσμος Μακεδονικού Γραφείου ΚΚΕ με ΠΕ Κατερίνης

Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς στη θέση ldquoΒαρικόrdquo μαζί με

άλλους 12

ΑΛΑΛΟΥΦ ΗΛΙΑΣ ΑΘΗΝΑ ΑΤΤΙΚΗ

ΑΛΒΟ ΡΑΣΕΛ ΓΕΟΥΔΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιανουάριος 1944 ΠΟΝΤΟΚΩΜΗ ΚΟΖΑΝΗΣ 14 ετών σε βοηθητική υπηρεσία στον ΕΛΑΣ Δολοφονήθηκε από

συνεργάτες των Γερμανών

ΑΛΒΟ ΠΑΛΟΜΠΑ ΓΕΟΥΔΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιανουάριος 1944 ΠΟΝΤΟΚΩΜΗ ΚΟΖΑΝΗΣ 16 ετών σε βοηθητική υπηρεσία στον ΕΛΑΣ Δολοφονήθηκε από

συνεργάτες των Γερμανών

ΑΤΤΑΣ ΜΩΫΣΗΣ ΔΑΒΙΔ ΑΘΗΝΑ 1944 ΚΟΡΙΝΘΙΑ Αντάρτης 6ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΒΑΡΩΝ ΑΒΡΑΑΜ ΚΑΒΑΛΑ 1943 ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΓΚΑΝΗΣ ΜΟΡΔΟΣ ΛΑΡΙΣΑ

ΕΛΙΑΟΥ ΔΑΒΙΔ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Οκτώβριος 1943 ΠΕΡΙΒΟΛΙΑ ΓΡΕΒΕΝΩΝ Αντάρτης 50ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΕΣΚΙΝΑΤΖΗΣ

ΣΑΜΟΥΗΛ ΙΩΣΗΦ ΛΑΡΙΣΑ 611945 ΚΑΖΑ ΒΟΙΩΤΙΑΣ Λοχαγός 54ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ Διοικητής 10ου Λόχου

ΙΑΚΩΒΟΥ ΣΑΒΒΑΣ ΣΙΜΟΣ ΒΟΛΟΣ 1741944 ΡΕΝΤΙΝΑ ΑΓΡΑΦΩΝ Αντάρτης 52ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΚΑΜΧΗΣ ΜΩΡΙΣ ΛΑΡΙΣΑ 541944 ΛΕΠΤΟΚΑΡΥΑ ΠΙΕΡΙΑΣ

ΚΑΜΧΗΣ ΝΙΣΣΗΜ 1943 ΦΙΛΙΑΤΡΑ Αντιστασιακός Εκτελέστηκε από τους Ιταλούς

ΚΑΡΑΣΣΟ ΚΑΡΟΛΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΛΑΡΙΣΑ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ Αιχμαλωτίστηκε τραυματίας και

απαγχονίστηκε

ΚΑΡΑΣΣΟ ΖΑΚ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

ΚΑΡΑΣΣΟ ΜΑΡΚΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 681944 ΜΟΥΧΑΡΕΜ ΧΑΝΙ ΕΔΕΣΣΑΣ Ανθυπολοχαγός 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΚΑΡΑΣΣΟ ΣΑΡΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΚΑΣΤΟΡΙΑ

ΚΟΕΝ ΔΑΒΙΔ ΠΡΕΒΕΖΑ 511944 ΚΑΛΟΣΚΟΠΗ ΦΩΚΙΔΑΣ Αντάρτης Τάγμα ΕΛΑΣ Παρνασσίδας

ΚΟΕΝ ΗΛΙΑΣ ΝΗΣΙΜ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΓΡΕΒΕΝΑ Αντάρτης

ΚΟΕΝ ΙΑΚΩΒΟΣ ΚΡΗΤΗ

ΚΟΕΝ ΙΣΑΑΚ

ΚΟΕΝ ΝΗΣΙΜ ΒΑΛΑΣΗΣ 241944 ΛΑΡΙΣΑ

ΚΟΕΝ ΜΙΧΑΗΛ ΙΩΑΝΝΙΝΑ

ΚΟΕΝ ΣΤΕΛΛΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1641943 ΤΑΧΝΙΣΤΑ ΠΙΕΡΙΑΣ Αντάρτισσα Αρχηγείο ΕΛΑΣ Ολύμπου

ΛΕΒΗΣ ΛΕΩΝ ΒΟΛΟΣ 2261944 ΠΕΡΙΟΧΗ ΛΑΡΙΣΑΣ Αντάρτης 54ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΜΗΤΡΑΝΙ ΡΟΒΕΡΤΟΣ ΣΕΡΡΕΣ 511944 ΚΑΛΟΣΚΟΠΗ ΦΩΚΙΔΑΣ Αντάρτης Τάγμα ΕΛΑΣ Παρνασσίδας

ΜΙΖΑΝ ΔΑΒΙΔ ΔΡΑΜΑ 1944 ΚΙΛΚΙΣ Αντάρτης φοιτητής ιατρικής

ΜΙΖΑΝ ΖΑΚΙΝΟΣ

ΜΠΕΖΑΣ ΚΟΥΤΙΓΙΕΛ ΙΑΚΩΒ ΛΑΡΙΣΑ Αντάρτης Φοιτητής Ιατρικής

ΜΠΕΝΒΕΝΙΣΤΕ ΝΤΑΙΖΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Νοέμβριος 1943 ΑΘΗΝΑ Μέλος της ΕΠΟΝ Πέθανε από κακουχίες και βασανιστήρια στην

Ασφάλεια Φοιτήτρια Χημείας

ΜΠΕΝΣΟΥΣΑΝ ΙΩΣΗΦ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιούλιος 1944 ΠΕΝΤΑΛΟΦΟΣ ΚΟΖΑΝΗΣ Αντάρτης ΙΧ Μεραρχία ΕΛΑΣ

ΜΠΕΡΑΧΑ ΒΙΤΑΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Σεπτέμβριος 1944 ΚΟΖΑΝΗ Αντάρτης Χ Μεραρχία ΕΛΑΣ

ΜΠΕΡΑΧΑ ΙΑΚΩΒ ΤΡΙΚΑΛΑ 7111943 ΜΕΣΟΧΩΡΑ ΤΡΙΚΑΛΩΝ Αντάρτης 4ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΙΣΑΑΚ Απρίλιος 1944 ΒΕΡΜΙΟ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΙΩΣΗΦ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΣAΡΔΟΣ ΜΙΧΑΗΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 20101944 ΣΤΑΥΡΟΣ ΒΕΡΟΙΑΣ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΑΒΡΑΑΜ ΙΩΣΗΦ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1944 ΕΥΒΟΙΑ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΚΑΡΟΛΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΤΣΕΛΕΜΠΙ ΣΕΡΡΕΣ 311944 ΗΠΕΙΡΟΣ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΝΕΓΡΙΝ ΔΑΒΙΔ

ΝΗΣΙΜ ΣΟΛΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

ΝΗΣΙΜ ΗΛΙΑΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιούλιος 1944 ΠΕΝΤΑΛΟΦΟΣ ΚΟΖΑΝΗΣ Αντάρτης ΙΧ Μεραρχία ΕΛΑΣ

ΟΒΑΔΙΑΣ ΝΤΙΝΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Αύγουστος 1944 ΚΙΛΚΙΣ Αντάρτης Χ Μεραρχία ΕΛΑΣ

ΠΑΡΔΟ ΜΩΥΣ ΚΑΒΑΛΑ 1944 ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΠΑΡΔΟ ΣΑΒΒΑΣ ΚΑΒΑΛΑ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΠΕΡΑΧΙΑ ΦΛΩΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΠΙΕΡΙΑ

ΠΕΣΑΧ ΔΑΒΙΔ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2341943 ΘΕΣΣΑΛΙΑ Αντιστασιακός ΕΑΜ Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς

ΠΙΠΑΝΟ ΕΡΡΙΚΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΚΙΛΚΙΣ

ΡΑΦΑΤΑΣ Γ ΘΕΣΣΑΛΙΑ

ΡΟΥΣΟ ΔΑΒΙΔ ΑΘΗΝΑ 511944 ΚΑΛΟΣΚΟΠΗ ΦΩΚΙΔΑΣ Αντάρτης Τάγμα ΕΛΑΣ Παρνασσίδας

ΡΟΥΣΟ ΙΑΚΩΒ ΑΒΡΑΑΜ ΚΑΣΤΟΡΙΑ 511944 ΠΛΑΚΑ ΗΠΕΙΡΟΥ Αντάρτης 50ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΡΟΥΣΟ ΜΙΧΑΗΛ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΣΑΔΙΚΑΡΙΟ ΙΣΡΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 1944 ΕΥΒΟΙΑ

ΣΑΚΚΗΣ ΛΕΩΝ ΙΣΡΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 2961944 ΕΛΕΥΘΕΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Αντάρτης 54ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΣΑΚΚΗΣ ΣΑΜΟΥΗΛ ΒΕΡΜΙΟ

ΣΒΩΛΗΣ ΜΠΕΧΩΡ ΙΩΑΝΝΙΝΑ Ιανουάριος 1944 ΙΩΑΝΝΙΝΑ Τροφοδότης ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς στα

Ιωάννινα

ΣΕΡΟΡ ΚΟΕΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΤΑΡΑΜΠΟΥΛΟΥΣ

ΙΩΣΗΦ ΝΗΣΙΜ ΛΑΡΙΣΑ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΤΟΡΟΝ ΕΔΜΟΝΔΟΣ ΛΑΡΙΣΑ 531943 ΑΘΗΝΑ Σπουδαστής Πολυτεχνείου μέλος του ΕΠΟΝ Σκοτώθηκε σε

διαδήλωση της ΕΠΟΝ Αθήνας

ΦΡΑΓΚΗΣ ΣΙΜΩΝ ΙΑΚΩΒ XΑΛΚΙΔΑ Ιούλιος 1944 ΣΤΕΝΗ ΕΥΒΟΙΑΣ Αντάρτης 7ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΦΡΙΖΗΣ ΑΒΡΑΑΜ-

ΜΙΝΩΣ ΧΑΛΚΙΔΑ 2451944 ΒΕΡΜΙΟ

ΧΑΙΜ ΜΩΡΙΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΛΕΠΤΟΚΑΡΥΑ ΠΙΕΡΙΑΣ

ΧΑΤΖΗΣ ΓΙΟΧΑΝΑΣ ΑΡΤΑ 271944 ΑΜΦΙΣΣΑ Ανθπολοχαγός και καπετάνιος διμοιρίας ΙΙ34 Τάγμα ΕΛΑΣ

ΧΑΣΩΝ ΣΑΒΒΑΣ ΚΑΒΑΛΑ ΒΕΡΟΙΑ

ΧΑΣΩΝ ΜΩΥΣΗΣ ΣΑΒΒΑΣ ΚΑΒΑΛΑ ΒΕΡΟΙΑ

EAM = Εθνικό Απελευθερωτικό ΜέτωποΕΛΑΣ = Ελληνικός Λαϊκός Απελευθερωτικός ΣτρατόςΕΠΟΝ = Ενιαία Πανελλαδική Οργάνωση ΝέωνΕΔΕΣ = Εθνικός Δημοκρατικός Ελληνικός Σύνδεσμος

ΕΟΕΑ = Εθνικές Ομάδες Ελλήνων ΑνταρτώνΕΤΑ = Επιμελητεία του ΑντάρτηΒΣΑ = Βρετανική Στρατιωτική ΑποστολήΕΑΣΑΔ = Εθνικός Αγροτικός Σύνδεσμος Αντικομμουνιστικής Δράσης

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 27

ΟΜΗΡΟΙ ΚΑΙ EKTEΛΕΣΜΕΝΟΙ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΓΕΡΜΑΝΟΥΣ

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΠΑΤΡΩΝΥΜΟ ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ ΤΟΠΟΣ ΘΑΝΑΤΟΥ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΑΚΡΙΣ ΛΕΩΝ 1944 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΕΣ-ΕΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ Καθηγητής πέθανε από τα βασανιστήρια των δεσμοφυλάκωνΑΛΒΟ ΙΣΑΑΚ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2431943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Καραγωγέας 30 ετών ΑΛΓΟΥΣΣΗΣ ΣΑΛΒΑΤΩΡ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΑΜΠΡΑΒΑΝΕΛ ΑΑΡΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2241943 ΦΥΛΑΚΕΣ ΕΠΤΑΠΥΡΓΙΟΥ (ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ) Παλαιοπώλης 35 ετώνΑΣΚΕΝΑΖΗ ΕΛΙΑΟΥ ΚΕΡΚΥΡΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών Αμερικανός υπήκοοςΑΣΣΕΟ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 211943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 21 ετώνΑΣΣΕΟ ΖΑΧΑΡΙΑΣ ΡΑΦΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 2641944 ΒΟΛΟΣ 24 ετώνΑΣΣΕΟ ΙΑΚΩΒΟΣ ΒΟΛΟΣ 2841944 ΒΟΛΟΣ Βασανίστηκε μέχρι θανάτου από άντρες του δοσιλογικού ΕΑΣΑΔ

ΑΤΑΣ ΙΝΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 541943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε προσπαθώντας να διαφύγει από το γκέττο του Βαρώνου Χιρς

ΒΕΑΛΗΣ ΜΙΧΑΗΛ ΙΩΑΝΝΙΝΑ Φεβρουάριος 1944 ΙΩΑΝΝΙΝΑ Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς ΓΕΟΥΝΤΑ ΙΣΡΑΕΛ ΚΕΡΚΥΡΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΓΚΑΝΗ ΓΙΟΥΛΙΑ ΚΕΡΚΥΡΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΓΚΑΤΤΕΝΙΟ ΔΑΒΙΔ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Μάιος 1944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Φοιτητής γεωπονικής ΔΑΣΚΑΛΑΚΗΣ ΡΑΦΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 2431944 ΚΙΣΣΟΣ ΒΟΛΟΥ Εκτελέστηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση στο Πήλιο 80 ετώνΕΖΡΑΤΗΣ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 211943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΕΡΡΕΡΑ ΜΩΡΙΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 541943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε προσπαθώντας να διαφύγει από το γκέττο του

Βαρώνου Χιρς ΕΣΦΟΡΜΕΣ ΓΑΒΡΙΗΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1631943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ZAKINOΥ ΕΥΤΥΧΙΑ ΑΡΤΑ 1681943 ΚΟΜΜΕΝΟ ΑΡΤΑΣ Σκοτώθηκαν στο ολοκαύτωμα του χωριού 37 ετώνΖΑΚΙΝΟΥ ΚΑΙΤΗ ΑΡΤΑ 1681943 ΚΟΜΜΕΝΟ ΑΡΤΑΣ Σκοτώθηκαν στο ολοκαύτωμα του χωριού 5 ετώνΖΑΚΙΝΟΣ ΙΕΡΕΜΙΑΣ ΑΡΤΑ 1681943 ΚΟΜΜΕΝΟ ΑΡΤΑΣ Σκοτώθηκαν στο ολοκαύτωμα του χωριού 42 ετώνIΛΟΥΖ ΝΤΙ ΛΑΖΑΡ ΒΕΡΟΙΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΙΣΡΑΗΛ ΑΒΡΑΑΜ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 151944 ΣΚΟΠΕΥΤΗΡΙΟ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ Υποδηματοποιός ΙΣΡΑΕΛ ΡΙΚΕΤΑ ΚΕΡΚΥΡΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΚΑΚΟΥΦ ΙΑΚΩΒΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1631943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ KΑΡΑΣΣΟ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 30121942 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε σε αντίποινα για επίθεση στη γέφυρα της Αξιούπολης

ΚΑΡΑΣΣΟ ΜΩΫΣΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 151944 ΣΚΟΠΕΥΤΗΡΙΟ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ Μέλος του ΚΚΕ εξόριστος από τη Μεταξική Δικτατορία ΚΟΕΝ ΣΑΜΟΥΕΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΚΟΕΝ ΙΑΚΩΒΟΣ ΒΟΛΟΣ 241944 ΛΑΡΙΣΑ ΚΟΕΝ ΙΣΑΑΚ ΣΙΜΣΟΝ ΒΟΛΟΣ 2641944 ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΑ ΒΟΛΟΥ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση 42 ετώνΚΟΕΝ ΡΕΤΖΙΝΑ ΣΙΜΣΟΝ ΒΟΛΟΣ 2641944 ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΑ ΒΟΛΟΥ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση 70 ετώνΚΟΕΝ ΧΑΙΜ ΒΑΛΑΣΗ ΒΟΛΟΣ 241944 ΠΗΛΙΟ Εκτελέστηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση 25 ετώνΚΟΥΕΝΚΑ ΤΟΡΙ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 541943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε προσπαθώντας να διαφύγει από το γκέττο του

Βαρώνου Χιρς ΛΕΒΗΣ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΓΕΟΥΔΑ ΒΟΛΟΣ 361942 ΗΡΑΚΛΕΙΟ ΚΡΗΤΗΣ Εμπορικός αντιπρόσωπος εκτελέστηκε με άλλους 11 πολίτες του

Ηρακλείου 49 ετώνΛΕΒΗΣ ΧΑΪΜ ΙΩΑΝΝΙΝΑ 7121943 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΕΣ-ΕΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ Έφεδρος ανθυπολοχαγός εκτελέστηκε από το Γερμανό

στρατοπεδάρχη Πάουλ Ραντόμσκι ΛΙΜΠΟΒΙΤΣ ΜΩΫΣΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 211943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΛΕΒΗ ΣΥΜΕΩΝ ΜΩΥΣΗΣ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ ΜΑΓΡΙΖΟΣ ΙΑΚΩΒΟΣ ΜΩΥΣΗΣ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ ΜΑΪΣΣΗΣ ΣΙΜΑΝΤΩΒ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΜΑΤΑΘΙΑ ΝΙΝΑ ΣΑΜΟΥΗΛ ΒΟΛΟΣ 1281942 ΛΑΡΙΣΑ 20 ετώνΜΑΤΑΘΙΑΣ ΑΣΣΕΡ ΣΑΜΟΥΗΛ ΒΟΛΟΣ 21121942 ΛΑΡΙΣΑ 26 ετώνΜΕΓΙΡ ΙΩΣΗΦ ΑΘΗΝΑ 821944 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΕΣ-ΕΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ Πέθανε από τις κακουχίες ΜΟΣΧΟΒΙΤΣ ΜΕΝΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 431944 ΣΤΡΟΠΩΝΕΣ ΕΥΒΟΙΑΣ Βασανίστηκε και εκτελέστηκε από τα Τάγματα Ασφαλείας 18 ετώνΜΟΥΣΑΝ ΠΕΣΑΧ ΔΑΒΙΔ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 24111943 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΠΑΥΛΟΥ ΜΕΛΑ (ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ) ΜΟΥΣΤΑΚΗ ΣΙΜΧΑ ΙΩΑΝΝΙΝΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΜΠΑΡΤΖΙΛΑΪ ΙΣΑΑΚ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2631943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Τυπογράφος εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΜΠΕΝΒΕΝΙΣΤΕ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 541943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε προσπαθώντας να διαφύγει από το γκέττο του

Βαρώνου Χιρς ΜΠΕΡΑΧΑ ΑΑΡΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 151944 ΣΚΟΠΕΥΤΗΡΙΟ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ Μέλος του ΚΚΕ εξόριστος από τη Μεταξική Δικτατορία MΠΟΥΡΛΑ ΕΣΤΕΡ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Απρίλιος 1944 ΒΕΡΜΙΟ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΜΠΟΥΡΛΑ ΦΛΩΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Απρίλιος 1944 ΒΕΡΜΙΟ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΜΩΫΣΗ ΦΑΛΚΟΝΑ ΙΩΣΗΦ ΒΟΛΟΣ 1561944 ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΑ ΒΟΛΟΥ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΜΩΫΣΗΣ ΙΩΣΗΦ ΒΟΛΟΣ 1561944 ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΑ ΒΟΛΟΥ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση 70 ετώνΝΕΓΡΙΝ ΗΛΙΑΣ ΓΕΟΥΔΑ ΒΟΛΟΣ 2731944 ΠΤΕΛΕΟΣ ΒΟΛΟΥ 35 ετώνΟΒΑΔΙΑΣ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΙΩΣΗΦ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΟΒΑΔΙΑΣ ΙΣΑΑΚ ΙΩΣΗΦ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΠΕΡΑΧΙΑ ΑΝΡΥ 151944 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΕΣ-ΕΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ ΡΟΥΣΟ ΣΟΛΟΜΩΝ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΣΑΡΦΑΤΗ ΙΑΚΩΒΟΣ ΚΡΗΤΗ Δεκέμβριος 1941 Γιατρός αιχμάλωτος μετά τη Μάχη της Κρήτης πέθανε από

κακουχίες ΣΑΝΤΙΚΑΡΙΟΣ ΙΣΡΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 2841944 ΒΟΛΟΣ Oπωροπώλης 32 ετώνΣΑΣΣΩΝ ΔΑΒΙΔ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΣΕΔΑΚΑΣ ΜΩΫΣΗΣ ΡΑΦΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 1951944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 50 ετώνΣΙΝΤΟ ΚΑΛΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2831942 ΑΙ-ΣΤΡΑΤΗΣ Πέθανε ως εξόριστος 28 ετώνΣΟΝΙΝΟ ΜΠΕΝΗΣ ΛΑΡΙΣΑ 831944 ΑΣΜΑΚΙ (ΑΝΤΙΑΕΡΟΠΟΡΙΚΟ) ΛΑΡΙΣΑΣ 17 ετώνΣΟΝΙΝΟ ΗΛΙΑΣ ΛΑΡΙΣΑ 831944 ΑΣΜΑΚΙ (ΑΝΤΙΑΕΡΟΠΟΡΙΚΟ) ΛΑΡΙΣΑΣ 23 ετώνΣΤΡΟΥΜΣΑ ΜΩΡΙΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Φοιτητής Φιλοσοφικής ΤΟΡΕΖ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΛΑΡΙΣΑ 831944 ΑΣΜΑΚΙ (ΑΝΤΙΑΕΡΟΠΟΡΙΚΟ) ΛΑΡΙΣΑΣ 29 ετώνΤΕΒΕΤ ΣΑΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 841943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΦΑΡΑΤΖΗ ΛΕΟ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΦΕΛΟΥΣ ΜΑΡΚΟΣ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΦΕΡΕΤΖΙ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΦΕΡΕΤΖΙ ΜΩΥΣΗΣ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΦΕΡΕΤΖΙ ΣΑΔΩΝ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΦΙΛΟΣΩΦ ΕΖΡΑΣ ΗΛΙΑΣ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΦΙΛΟΣΩΦ ΡΑΦΑΗΛ ΗΛΙΑΣ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΦΙΛΟΣΩΦ ΙΣΑΑΚ ΑΒΡΑΑΜ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΦΡΑΝΚΟ ΡΕΒΕΚΑ ΚΑΣΤΟΡΙΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΧΑΝΟ ΙΑΚΩΒ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 211943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 20 ετών

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΕυΧΑΡΙΣΤΙΕΣ

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 28

Αγγελούλης Αντώνης (Βρατσάνος) Βροντάει ο Όλυμπος Το Μηχανικό του Ολύμπου Σύγχρονο Βιβλίο Αθήνα 1964

Αμπατζοπούλου Φραγκίσκη Το Ολοκαύτωμα στις Μαρτυρίες των Ελλήνων Εβραίων Παρατηρητής Θεσσαλονίκη 1993

Η λογοτεχνία ως μαρτυρία Έλληνες πεζογράφοι για τη Γενοκτονία των Εβραίων Παρατηρητής Θεσσαλονίκη 1995

Ανταίος Πέτρος Χίλια σκοτωμένα παιδιά της ΕΠΟΝ Εκδόσεις ΕΠΟΝ Αθήνα 1986

Βαρών-Βασάρ Οντέτ Η Ενηλικίωση μιας Γενιάς Νέοι και νέες στην Κατοχή και στην Αντίσταση Εστία Αθήνα 2009

Βενέτσια Σλομο Sonderkommando Μέσα από την κόλαση των θαλάμων αερίων Πατάκης Αθήνα 2007

Γιακοέλ Γιομτώβ Απομνημονεύματα 1941-1943 Ίδρυμα ΕΤΣ - ΑΧΑΪΜ Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης Παρατηρητής Θεσσαλονίκη 1993

Γιαννακόπουλος Γ Χρήστος Και διηγώντας τα μην κλαις Αναμνήσεις ενός ανθυπολοχαγού του ΕΛΑΣ Επικαιρότητα Αθήνα 1994

Γκατένιο ndash Όσμο Νάτα Από την Κέρκυρα στο Μπίρκεναου και την Ιερουσαλήμ Η ιστορία μιας Κερκυραίας Εβραίας Γαβριηλίδης Αθήνα 2005

Γρηγοριάδης Ν Φοίβος Το Αντάρτικο ΕΛΑΣ-ΕΔΕΣ-ΕΚΚΑ 542 Καμαρινόπουλος Αθήνα 1964

Δημητρίου Ν Δημήτριος (Νικηφόρος) Αντάρτης στα βουνά της Ρούμελης Χρονικό 1940-44 3 τόμοι Αθήνα 1965

Δημητρίου Ν Δημήτριος laquoH συμμετοχή των Εβραίων στην Εθνική Αντίστασηraquo Χρονικά τχ 104 (Ιανουάριος-Φεβρουάριος 1989) σ 3-6

Έπεσαν για τη ζωή Ήρωες-μάρτυρες λαϊκών απελευθερωτικών αγώνων Έκδοση της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ 7 Τόμοι Αθήνα 1997-2007

Ιστορία της Αντίστασης 1940-45 6 τόμοι Αυλός Αθήνα 1979

Ιωαννίδης Ιωάννης Οι Εβραίοι εις την Αντίστασιν ΧΕΟ Ιωάννινα 1948

Καραθάνος Δ laquoΗ Μάχη του Καράλακκα και οι διαστρεβλωτές τηςraquo Ριζοσπάστης 12 81978

Κείμενα Εθνικής Αντίστασης 2 τόμοι Σύγχρονη Εποχή Αθήνα 1981

Μαζάουερ Μάρκ Στην Ελλάδα του Χίτλερ Η εμπειρία της Κατοχής Αλεξάνδρεια Αθήνα 1994

Μητσόπουλος Θανάσης Το 30ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ Οδυσσέας Αθήνα 1987

Μπενβενίστε Ρίκα (επιμ) Οι Εβραίοι της Ελλάδας στην Κατοχή Εταιρεία Μελέτης Ελληνικού Εβραϊσμού Εκδόσεις Βάνιας Θεσσαλονίκη 1998

Μπουρλάς Μιχαήλ Μωυσής Έλληνας Εβραίος και αριστερός Νησίδες 2000

Steven Bowman Η Αντίσταση των Εβραίων στην Κατοχική Ελλάδα (μτφ Ισαάκ Μπενμαγιόρ) Έκδοση Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβουλίου Αθήνα 2013

Μπουρλίδης Τάκης ΕΛΑΣ Το 16ο Σύνταγμα Βερμίου Κώδικας Θεσσαλονίκη 2004

Νάχμαν Ευτυχία Γιάννενα Ταξίδι στο Παρελθόν Τάλως Αθήνα 1996

Νατζαρή Μαρσέλ Χρονικό 41 ndash 45 Ίδρυμα ΕΤΣ - ΑΧΑΪΜ Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης Παρατηρητής Θεσσαλονίκη1991

Pierron Bernard Εβραίοι και Χριστιανοί στη νεότερη Ελλάδα Πόλις Αθήνα 2004

Ρέντης Γρηγόρης Το 54 Σύνταγμα του ΕΛΑΣ Αθήνα 1984

Σάντας Λάκης laquoΗ κατάληψη γερμανικού εκοπλισμένου καϊκιού κι ο Μακαμπήςraquo Χρονικά τχ (Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2009) σ 27-28

Το Εβραϊκό Μουσείο Ελλάδος θα ήθελε να ευχαριστήσει θερμά τους παρακάτω φορείς και ιδρύματα για την ευγενική παραχώρηση αρχειακού φωτογραφικού και οπτικοακουστικού υλικού- Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας (ΑΣΚΙ)- Βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων- Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο (ΕΛΙΑ)- Ιστορικό και Διπλωματικό Αρχείο του Υπουργείου Εξωτερικών- Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο Ελλάδας (ΚΙΣΕ)- Πολεμικό Μουσείο- Τμήμα Ιστορίας της ΚΕ του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας (ΚΚΕ)- United States Holocaust Memorial Museum (USHMM)- USC Shoah Foundation- Yad Vashem The Holocaust Martyrsrsquo and Heroesrsquo Remembrance Authority

Επίσης για την ευγενική παραχώρηση αυθεντικών αντικειμένων και οπλισμού της Εθνικής Αντίστασης- Το Πολεμικό Μουσείο- Την οικογένεια Αλβέρτου Μπενρουμπή- Την οικογένεια Δαβίδ Ασέρ- Την οικογένεια Σίμου Βαλενστάιν

Σεβίλια Ερρίκος Αθήνα - Άουσβιτς Εστία Αθήνα 1983

Σιμπή Ιακώβ amp Λάμψα Καρίνα Η Διάσωση Η σιωπή του κόσμου η αντίσταση στα γκέτο και τα στρατόπεδα οι Έλληνες Εβραίοι στα χρόνια της Κατοχής Αθήνα Εκδόσεις Καπόν 2012

Το Χρονικό του Αγώνα Στrsquo Άρματα Στrsquo Άρματα Ιστορία της Εθνικής Αντίστασης Γιαννίκος Αθήνα 1964

Τσιλιγιάννης Κωνσταντίνος Η Εβραϊκή Κοινότητα της Άρτας Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο της Ελλάδος 2004

Φλάισερ Χάγκεν Στέμμα και Σβάστικα Η Ελλάδα της Κατοχής και της Αντίστασης 1941-1944 τομ Β΄ Εκδόσεις Παπαζήση Αθήνα 1995

Flemming Katherine Ιστορία των Ελλήνων Εβραίων Οδυσσέας Αθήνα 2009

Φρεζής Ραφαήλ Η Ισραηλιτική Κοινότητα Βόλου Βόλος 2003

Arad Yitzhak Arad Gutman Yisrael Margaliot Avraham (επιμ) Documents on the Holocaust Yad Vashem Ιερουσαλήμ 1981

Bowman Steven Jewish Resistance in Wartime Greece Vallentine Mitchell Λονδίνο 2006

---------------------- laquoJoseph Matsas and the Greek Resistanceraquo Journal of the Hel-lenic Diaspora 17 (1991) σ 49-68

Camhi ndash Fromer Rebecca The Holocaust Odyssey of Daniel Bennahmias Sonderkommando The University of Alabama Press Tuscaloosa Αλαμπάμα 1993

Cohen Monique Lise Dugour Jean-Louis (επιμ) Les Juifs dans la Reacutesistance Eacuteditions Tireacutesisas 2001

Collin Claude Carmagnole et Liberteacute Les eacutetrangers dans la Reacutesistance en Rhocircne-Alpes Presses Universitaires de Grenoble 2000

Duffy Peter The Bielski Brothers Harper Collins Νέα Υόρκη 2003

Edelman Marek The Ghetto Fights Warsaw 1941-43 Bookmarks Publications Λονδίνο 1990

Feldman Yael Bowman Steven laquoLove and War on Mount Olympusraquo Thetis 4 (1997) σ 253-256

Friedler Eric Siebert Barbara Kilian Andreas (επιμ) Zeugen aus der Todeszone Das juumldische Sonderkommando in Auschwitz Deutscher Taschenbuch Verlag 2005

Jews in Yugoslavia Muzejski proctor Jezuitski trg 4 Ζάγκρεμπ 1989

Krakowski Shmuel The War of the DoomedJewish Armed Resistance in Poland 1942-1944 Holmes and Meler Νέα Υόρκη Λονδίνο 1984

Kurzman Dan The Bravest Battle The 28 Days of the Warsaw Ghetto Uprising DaCapo Press Νέα Υόρκη 1976

Matsas Joseph laquoThe Participation of the Greek Jews in the National Resist-anceraquo Journal of the Hellenic Diaspora 17 (1991) σ 55-68

Matsas Michael The Illusion of Safety The story of the Greek Jews During the Second World War Pella Publishing Company Νέα Υόρκη 1997

Novitch Miriam Resistenza Spirituale Spiritual Resistance 1940-1945 Μιλάνο 1979

Rayski Benoicirct LrsquoAffiche rouge 21 feacutevrier 1944 ndash Ils nrsquoeacutetaient que des enfantsLe Feacutelin Ντιζόν 2004

Resistance during the Holocaust United States Holocaust Memorial Museum Ουάσινγκτων χχ

Resistance Spiritual Resistance Revolt Partisans and the Uprising in the Death Camps Yad Vashem 2004

Η έκθεση δεν θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί χωρίς τις συνεντεύξεις που παραχωρήθηκαν από Έλληνες Εβραίους βετεράνους της Εθνικής Αντίστασης στους οποίους θα ανήκει για πάντα η διπλή μας ευγνωμοσύνη Βιτάλ Αελιών Δανέλος Αλχανάτης Αλβέρτος Βαλενστάιν Σάρα Γεσουά-Φόρτη Μωύς Γιουσουρούμ Λουί Κοέν Σαμουήλ Κοέν Ηλίας Κονές Ιάκωβος Κούμερης Σαλβατώρ Μπακόλας Ιάκωβος Μπαλέστρα Ντόρα Μπουρλά-Χανταλί Δαβίδ Μπρούδο Εσδράς Μωυσής Ιωσήφ Νισσήμ Έλλη Σακκή-Δεκάστρο Ζακίνος Ρούσο Μηνάς Σαμπετάι Αβραάμ Σβώλης Αλλέγρα Φελούς-Σκύφτη Ραφαήλ Φρεζής

Ιδιαίτερες ευχαριστίες ανήκουν στον κο Μίμη Χριστοφιλάκη για την προσφορά σπάνιων εντύπων προκηρύξεων και εφημερίδων από την προσωπική του συλλογή στους κυρίους Μαρσέλ Γιοέλ Ντάνη Εμμανουήλ Τζων Καλέφ-Εζρά Ιάκωβο Σιμπή Μάριο Σούση Σάμμη Τουρόν καθώς και στις κκ Ζουλί Αελιών Ντέλια Αλχανάτη Αλίκη και Νέλλη Αρούχ Ματθίλδη Εσκινατζή ndash Καλεφ-Εζρά Μιμίκα Βαλενστάιν Οντέτ Βαρών-Βασάρ Βρησιήδα Κοέν Παυλίνα Κοέν-Ματαθία Ρούλα και Λουίζα Κονέ Σέλλη Κούνιο-Κοέν Αλλέγρα Μάτσα Ρίκα Μπενβενίστε Ελένη Μπεζέ Νίνα Μπενρουμπή και Ίντα Ναχμία για τη συμβολή τους και για την ευγενική παραχώρηση πολύτιμων οικογενειακών φωτογραφιών εγγράφων και αντικειμένων

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 13

Εξίσου ισχυρές με τις σφαίρες ήταν οι λέξεις της Αντίστασης Χι-λιάδες προκηρύξεις και εκατοντάδες έντυπα κυκλοφορούσαν παράνομα σε χωριά και κατεχόμενες πόλεις Η αυστηρή λογοκρισία καθιστούσε επιτακτική την έκδοση αντιστασια-κών εφημερίδων και οι τυπογράφοι έδιναν το δικό τους αγώνα για την ενημέρωση και εμψύχωση του λαού

Ο Αβραάμ Καλεφ-Εζρά γεννή-θηκε το 1913 στα Ιωάννινα Λόγω γραφειοκρατικού λάθους κράτησε το παρωνύμιο της οικογένειας (Κα-λέφ-Εζρά) αντί του οικογενειακού επιθέτου (Μπαρούχ) Επιστρέφο-ντας από το αλβανικό μέτωπο ερ-γάστηκε στην εφημερίδα laquoΚήρυξraquo των Ιωαννίνων Το 1942 διέφυγε με ψεύτικο όνομα laquoΙωάννης Κωνστα-ντίνουraquo στα χωριά της Πρέβεζας και εντάχθηκε από τους πρώτους στο ΕΑΜ Από τις αρχές του 1943 ως την Απελευθέρωση έδρασε ως τυπογρά-φος στην ανταρτοκρατούμενη πε-ριφέρεια της Άρτας και υπεύθυνος έκδοσης εαμικών εφημερίδων όπως η laquoΔράσηraquo και ο laquoΜαχητήςraquo με έδρα το Βουλγαρέλι Ο μικρός αδελφός του Γεουντά ήταν επίσης στον εκ-δοτικό μηχανισμό της laquoαντίζηληςraquo οργάνωσης του ΕΔΕΣ στην Ήπειρο του ΕΔΕΣ Η εκτύπωση και διανομή προπαγανδιστικού υλικού είχε τε-ράστια σημασία για τα απομακρυ-σμένα χωριά της Ηπείρου Από το βουνό προσπάθησε επανειλημμένα να πείσει την κοινότητα των Ιωαν-νίνων να δραπετεύσει από την πόλη ήρθε μάλιστα σε σύγκρουση με τον Σαμπεθάι Καμπιλή Η τραγική μοίρα των Γιαννιωτών μεταξύ των οποίων και η μητέρα του τον βασάνιζε ως το τέλος της ζωής του το 1999

Ο Αρμάντο Μπεζές γεννήθηκε

το 1915 στη Θεσσαλονίκη σε οικο-

γένεια τυπογράφων Ο πατέρας του

Μπαρούχ Μπεζές εξέδιδε θρησκευ-

τικά βιβλία λαϊκά μυθιστορήμα-

τα και τη σατιρική εφημερίδα laquoΕλ

Μπουρλόνraquo (laquoΤο χοντρό αστείοraquo)

Στην Κατοχή ο Αρμάντο πήρε το

δρόμο του βουνού μεταφέροντας με

κίνδυνο της ζωής του μια χειροκίνη-

τη τυπογραφική μηχανή Αγωνίστη-

κε έκτοτε ως τυπογράφος στο ΕΑΜ

Θεσσαλίας με το ψευδώνυμο laquoΑντώ-

νης Μπεζέζηςraquo μέχρι την Απελευθέ-

ρωση Προκηρύξεις και εφημερίδες

ενημέρωναν και εμψύχωναν τους

χωρικούς που περίμεναν με αγωνία

τον laquoΑντώνηraquo Με τεράστιους κιν-

δύνους μετέφερε τον εκδοτικό εξο-

πλισμό διένειμε έντυπα και τον laquoΡι-

ζοσπάστηraquo σε όλα τα χωριά από τα

Άγραφα μέχρι τον Όλυμπο Σε μια

από τις ελάχιστες αφηγήσεις του το

1976 θυμόταν laquoΜια φορά σκάψαμε δυο σωστά δωμάτια στον Όλυμπο Μας ειδοποίησαν για εκκαθαρίσεις και έπρεπε να κρύψουμε το τυπο-γραφείο στο βουνό ή κάτω από το χώμαraquo Δούλεψε και στο τυπογρα-

φείο της ΠΕΕΑ Μετά τον πόλεμο

εγκαταστάθηκε στην Αθήνα όπου

συνέχισε το επάγγελμα του τυπο-

γράφου Όλη του η οικογένεια

εκτός από μία αδελφή χάθηκε στα

στρατόπεδα Το 1948 τύπωσε το

βιβλίο του Θεσσαλονικιού γιατρού

Ζακ Ματαράσσο Κι όμως όλοι τους δεν πέθαναν την πρώτη μαρ-

τυρία για το Ολοκαύτωμα στην ελ-

ληνική γλώσσα

Vii ΣΤΑ ΤυπΟΓΡΑΦΕΙΑ ΤΟυ ΒΟυΝΟυ

Ο Αβραάμ Καλέφ-Εζρά από τα Ιωάννινα με δύο κοπέλες που επέζησαν από τα στρατόπεδα το 1945 (Προσωπική συλλογή Τζων Καλέφ-Εζρά)

Ο Αρμάντο Μπεζές με τη σύζυγό του Μαρία Βαγενά το 1945 (Προσωπική συλλογή Ελένης Μπεζέ)

Φύλλο της εφημερίδας laquoΔράσηraquo της Νομαρχιακής Επιτροπής ΕΑΜ Άρτας στην έκδοση της οποίας συμμετείχε ο Αβραάμ Καλέφ-Εζρά (Συλλογή ΕΛΙΑ)

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 14

Στην περιοχή του Ολύμπου δρούσε η επίλεκτη Διλοχία Μηχα-νικού της Ι Μεραρχίας του ΕΛΑΣ με διοικητή τον ανθυπολοχαγό Αντώνη Αγγελούλη (laquoΒρατσάνοraquo) Στους 250 αντάρτες αυτής της ειδι-κής μονάδας ήταν και δύο Εβραίοι Ο Βιτάλ Σολομών Αελιών από την Θεσσαλονίκη και ο Εσδράς Βενι-αμίν Μωυσής από τη Λάρισα Ο Βιτάλ ήταν ο laquoπαλιόςraquo Γεννήθηκε στην Θεσσαλονίκη τον Οκτώβριο του 1917 πολέμησε στην Αλβανία

με το 67ο Σύνταγμα Πεζικού και

μετά τη συγκέντρωση της Πλατείας

Ελευθερίας (11 Ιουλίου 1942) επι-

στρατεύτηκε στα καταναγκαστικά

έργα της Καρυάς Πιερίας Δραπέ-

τευσε και έζησε κρυμμένος ως τον

Δεκέμβριο του 1942 που προσχώ-

ρησε στην πρώτη ομάδα του ΕΛΑΣ

στον νότιο Όλυμπο Ήταν ο πρώ-

τος Εβραίος παρτιζάνος σε όλη την

Ελλάδα Τον Ιανουάριο του 1943

εντάχθηκε στο νεοσύστατο Μηχα-

νικό Ολύμπου Αναδείχθηκε σε κα-

πετάνιο διμοιρίας μέλος του ΚΚΕ

και υπεύθυνο περισυλλογής υλικού

ενώ εξέδιδε τη χειρόγραφη εφημε-

ριδούλα της Διλοχίας με τίτλο laquoΤο

Ακαριαίονraquo εμπνευσμένο από τα

φιτίλια των εκρηκτικών Ο Εσδράς

γεννημένος το 1925 κρυβόταν με

την οικογένειά του στον Αμπελώνα

και αποφάσισε να ακολουθήσει το

τμήμα τον Απρίλιο του 1943 Ο ίδιος

έλεγε laquoΉμουνα 18 χρονών κι είχαν δει πολλά τα μάτια μου Όμως από δω και πέρα θα ζούσα πολλάraquo

Πράγματι από τον Μάρτιο του

1943 έως τον Οκτώβριο του 1944 οι

laquoμπουρλοτιέρηδες του Ολύμπουraquo

εκτέλεσαν 96 δολιοφθορές στην κοι-

λάδα των Τεμπών ανατινάζοντας

δεκάδες αμαξοστοιχίες χιλιόμετρα

σιδηροδρομικής γραμμής και τε-

χνικά έργα ενώ παράλληλα εμπλέ-

κονταν σε σκληρές μάχες με τους

Γερμανούς στα χωριά Ραψάνη Πυρ-

γετός Καλλιπεύκη Αμπελώνας (Κα-

ζακλάρ) Αργυροπούλι (Καρατζόλ)

και αλλού Οι γερμανικές απώλειες

μετρήθηκαν σε εκατοντάδες νεκρούς

και χιλιάδες τόνους υλικού

Στις 6 Μαΐου 1944 η Διλοχία συ-

νέδεσε τη δράση της με την υπερά-

σπιση των Εβραίων όταν η διμοιρία

του Βιτάλ εξόντωσε στη θέση laquoΚα-

ράλακκαςraquo Ολύμπου ένα γερμανικό

εκκαθαριστικό απόσπασμα που είχε

εξορμήσει από τη Λάρισα αιφνιδιά-

ζοντας τις οικογένειες Μάρκου Γκα-

νή Ιωσήφ Οβαδία Μωυσή Μαγρί-

ζου και Γεουδά Κοέν που κρύβονταν

κοντά στο χωριό Καρυά Με τους

αντάρτες συμπολέμησαν και αρκετοί

από τους διωκόμενους Οι ελληνικές

απώλειες ήταν 8 νεκροί αντάρτες

και τουλάχιστον 3 νεκροί Εβραίοι

Εκτός από πολεμικός θρίαμβος η

laquoΜάχη του Καράλακκαraquo απαθανα-

τίστηκε ως ένα από τα συμβολικότε-

ρα συμβάντα στην κατοχική ιστορία

των Ελλήνων Εβραίων

ViiΙ ΟΙ μπΟυΡΛΟΤΙΕΡΗδΕΣ ΤΟυ ΟΛυμπΟυ

Ο Βιτάλ Αελιών σε φωτογραφία ταυτότητας το 1945 (Προσωπική συλλογή Ζουλί Αελιών)

Ο Εσδράς Βεναμίν Μωυσής από τη Λάρισα με τη στολή του αντάρτη του Μηχανικού το 1945 (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ)

Διωκόμενοι Εβραίοι της Λάρισας στη θέση laquoΚαράλακκαςraquo Ολύμπου όπου διεξήχθη η μεγάλη μάχη της 6ης Μαΐου 1944 (Προσωπική συλλογή Ρούλας Κονέ)

Αντιεαμική προπαγανδιστική προκήρυξη με αφορμή τα συνεχιζόμενα σαμποτάζ στη σιδηροδρομική γραμμή από τους αντάρτες 1943 (Προσωπική συλλογή Μίμη Χριστοφιλάκη)

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 15

iX πΟΡΤΡΕΤΑ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚωΝ

δΑΝΕΛΟΣ ΑΛΧΑΝΑΤΗΣΟ Δανέλος Αλχανάτης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1922 Τελείωσε το ιστορικό Θrsquo Γυμνάσιο Αρρένων στην πλατεία Κουμουνδούρου και εισήχθη στην Αρχιτεκτονική Σχολή του Εθνικού Μετσοβίου Πολυ-τεχνείου Όταν οι Γερμανοί καταλάμβαναν την Αθήνα τελείωνε το πρώτο έτος Με τα φοιτητικά αμφιθέατρα σε αναβρασμό ήταν αδύνατο να μεί-νει έξω από την Αντίσταση Στις αρχές του 1942 στρατολογήθηκε στο ΕΑΜ από τον συμφοιτητή του Νείλο Μαστραντώνη αριστού-χο σπουδαστή και ήρωα του ελληνοϊταλικού πόλεμου Ο ενθουσιώ-δης Δανέλος ανέλαβε να συγκροτήσει το παρακλάδι του ΕΑΜ για τους Εβραίους στο οποίο κατάφερε να συσπειρώσει αρκετούς ομό-θρησκούς του αρχίζοντας από τους παιδικούς του φίλους Μωύς Γιουσουρούμ Ζακίνο Κοέν Ρομπέρτο Γιακάρ Σίμο Βαλενστάιν και άλλους Πρόκειται για μια από τις ελάχιστες οργανωμένες εβραϊ-κές αντιστασιακές πρωτοβουλίες στην κατεχόμενη Ελλάδα Η ομά-δα απειθαρχούσε στα κελεύσματα της κοινότητας σχεδίαζε τρόπους αντίστασης και συμμετείχε σε όλες τις μεγάλες κινητοποιήσεις και διαδηλώσεις στην πρωτεύουσα ως κομμάτι του ΕΑΜ Νέων και αρ-γότερα της ΕΠΟΝ Τον Οκτώβριο του 1943 άρχισε να υφαίνεται ο γερμανικός κλοιός γύρω από τους Εβραίους της Αθήνας Ο Δανέλος χρησιμοποίησε το ψεύτικο όνομα laquoΘανάσης Σταματούκοςraquo και κρύφτηκε στο Πυριτι-δοποιείο (Αιγάλεω) Η γειτονιά τους προστάτεψε γνωρίζοντας πως ήταν Εβραίοι Καθώς τα μπλόκα των Ταγμάτων Ασφαλείας επεκτεί-νονταν στις αθηναϊκές συνοικίες διέφυγε με τη βοήθεια του ΕΑΜ στην Ερέτρια μαζί με τα αδέλφια του και την οικογένεια του θείου του Λεών Αζούβι Τον Δεκέμβριο του 1943 προσχώρησε στο 7ο Σύ-νταγμα του ΕΛΑΣ Εύβοιας με έδρα τη Στενή Εκεί υπηρετούσαν ήδη οι Χαλκιδαίοι Λεών Αμάρ Σαμίκος Φόρνης κά Πήρε μέρος σε πολ-λές μάχες υπό τις διαταγές των ντόπιων καπετάνιων Γιώργου Δουα-τζή (laquoΌθρυraquo) και Βαγγέλη Καραμιχάλη (laquoΒύρωναraquo) Λόγω των φρο-νημάτων του εξορίστηκε για δύο χρόνια στην Ικαρία (1947-1949) και υπηρέτησε στρατιώτης ως laquoπολιτικά ανεπιθύμητοςraquo Εργάστηκε ως αρχιτέκτονας μηχανικός ενώ αφιέρωσε όλη του τη ζωή στην κοινοτική οργάνωση των Ελλήνων Εβραίων Μετά την Απελευθέρωση συγκρότησε τον laquoΣύλλογο Ισραηλιτών Φοιτητώνraquo και αναμίχθηκε ενεργά στην ανασυγκρότηση της Ισραηλιτικής Κοι-

νότητας Αθήνας Συμμετείχε στα διοικητικά συμβούλια της Κοινό-τητας από το 1960 ως πρόεδρος την περίοδο 1980-1995 ενώ διε-τέλεσε και πρόεδρος του ΚΙΣ (1977-1978) Έφυγε από τη ζωή τον Αύγουστο του 2012

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 16

ΑΛΛΕΓΡΑ KaπΕΤΑΗ πιο laquoπολιτικήraquo μορφή των αντιστασιακών Εβραίων γεννήθηκε στις 17 Ιανουαρίου 1916 στα Τρίκαλα Ήταν η δεύτερη κόρη του Δα-βίδ Φελούς και της Μαρίκας Κοέν Πρώτη ήταν η Λουίζα (1914) και μικρότερος ο Ηλίας (1920) Η ταραγμένη εποχή στην οποία μεγάλω-σε και η ανάμειξη της οικογένειας με τα κοινά καθόρισε την κομμα-τική της ένταξη από πολύ μικρή ηλικία Ο θείος της Ραφαήλ Φελούς διετέλεσε γραμματέας του ΚΚΕ στα Τρίκαλα τη δεκαετία του rsquo20 και ήταν από τους υποκινητές μιας από τις πρώτες απεργίες στην Ελλά-δα το μεγάλο αγροτικό συλλαλητήριο των Τρικάλων (Φεβρουάριος 1925) Η οικογένεια κατέφυγε στο Βόλο όπου η Αλλέγρα εντάχθηκε στην Ομοσπονδία Κομμουνιστικών Νεολαιών Ελλάδας (ΟΚΝΕ) και παντρεύτηκε τον επιχειρηματία Ραφαήλ Καπέτα Την περίοδο της Δικτατορίας της 4ης Αυγούστου εξορίστηκε στην Κίμωλο και την Φολέγανδρο μαζί με σημαίνοντα στελέχη του ΚΚΕ Ο πρώτος της ξά-δελφος Μηνάς Καμπελής πέθανε εξόριστος στον Άη-Στράτη το 1941 Με την κατάρρευση του Μετώπου το 1941 οι εξόριστοι στην Φο-λέγανδρο διέφυγαν στην Αθήνα και ασχολήθηκαν με την ανασυ-γκρότηση του Κομμουνιστικού Κόμματος Η Αλλέγρα συμμετείχε στις παράνομες εργασίες της 6ης Ολομέλειας που κήρυξε την ένοπλη αντίσταση κατά των κατακτητών Μετά την ίδρυση του Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου (ΕΑΜ) στις 27 Σεπτεμβρίου 1941 στάλ-θηκε στη γενέτειρά της και πρωτοστάτησε στη δημιουργία Εαμικών οργανώσεων στη Δυτική Θεσσαλία Το 1942-1944 διέσχιζε ακατά-παυστα την κεντρική Ελλάδα συγκροτώντας οργανώσεις και διετέ-λεσε γραμματέας της laquoΕθνικής Αλληλεγγύηςraquo Θεσσαλίας ένα είδος laquoΕρυθρού Σταυρούraquo του ΕΑΜ στα καθήκοντα του οποίου ήταν η προστασία των φυλακισμένων αγωνιστών των καταδιωκόμενων των πυροπαθών και φυσικά των Εβραίων Εκλέχθηκε τακτικό μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ το 1945 Στον Εμφύλιο Πόλεμο η Αλλέγρα ακολούθησε τη μοίρα των Ελλή-νων κομμουνιστών Το 1945 παντρεύτηκε τον γιατρό Τάκη Σκύφτη από τον Βόλο που ήταν χειρουργός στην Ι Μεραρχία του ΕΛΑΣ και μαζί διέφυγαν στο βουνό Διετέλεσε υπεύθυνη γυναικών και Πολιτι-κός Επίτροπος στο Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας (ΔΣΕ) στην Θεσ-σαλία μαζί με τον Χαρίλαο Φλωράκη Το 1949 πήρε το δρόμο της πολιτικής προσφυγιάς στην Ανατολική Γερμανία Επαναπατρίστηκε

τη δεκαετία του rsquo70 Έως τον θάνατό της τον Φεβρουάριο του 2011 ήταν ενεργή στα πολιτικά δρώμενα και τις ιστορικές συζητήσεις για τη δεκαετία του rsquo40

δΑΒΙδ μπΡΟυδΟΟ Δαβίδ Μπρούδο γεννήθηκε στην Θεσσαλονίκη τον Απρίλιο του 1924 Ο πατέρας του Μορδοχάι ήταν ραββίνος Το 1942 απογράφηκε για καταναγκαστική εργασία και τον Φεβρουάριο του 1943 στάλθη-κε στα σιδηροδρομικά έργα της Καρυάς Λοκρίδας όπου εργάζονταν 300 ακόμα Θεσσαλονικείς Εβραίοι Η πείνα και η κακομεταχείριση τον ώθησαν να δραπετεύσει από το εργοτάξιο-κολαστήριο Με τον φίλο του Ροβέρτο Μητράνι από τις Σέρρες διέφυγαν στο βουνό και συνάντησαν το Αρχηγείο Παρνασσίδας του ΕΛΑΣ που τους δέχτη-κε αμέσως στις γραμμές του Ήταν οι πρώτοι Εβραίοι αντάρτες στη Στερεά Ελλάδα Το ημερολόγιο έγραφε 14 Μαΐου 1943 Μετά τη Μάχη της Παύλιανης (3 Ιουνίου 1943) εναντίον των Ιταλών ο Δαβίδ εντάχθηκε στην Επιμελητεία Για να ανεφοδιάζει τακτικά το τμήμα του με τρόφιμα ο ακούραστος εικοσάχρονος με τα χαρα-κτηριστικά μυωπικά γυαλιά ταξίδευε χειμώνα-καλοκαίρι στα πεδι-νά συγκέντρωνε τρόφιμα και υποζύγια και επέστρεφε στα αντάρ-τικα λημέρια Ο καπετάνιος του Δημήτρης Δημητρίου (Νικηφόρος) έγραψε γι αυτόν laquoΜrsquo ένα πιστολάκι στην τσέπη άλλοτε αντάρτης άλλοτε αδιάφορος πολίτης κατέβαινε παντού και μες στους Γερμα-νούς και μας έστελνε ότι μπορεί να φανταστεί κανείς Και οι άλλοι συναγωνιστές που είχαμε στην επιμελητεία ήσαν δυνατοί στη δου-λειά τους αλλά ο Δαβίδ ήταν διάολος σωστός ndashlaquoΣυναγωνιστές έλεγε στους υπεύθυνους δε θα φύγω από δω αν δε μου δώσετε τρόφιμα Έχω εντολή με άδεια χέρια να μη γυρίσω αλλά και ζητήματα μαζί σας να μη δημιουργήσω Εγώ τρόφιμα θέλω Ότι δε τον συνέφερνε έκανε τον κουφό και τον στραβό Κατάφερε και κουβάλησε καραβά-νια γεμάτα σιτάρια ρεβύθια λάδι ως το Δαδί (Αμφίκλεια) που ήταν γεμάτο Γερμανούςraquo Αρκετές φορές έφτανε ως την Ελευσίνα και τα περίχωρα της Αθήνας μεταφέροντας πίσω στον Παρνασσό αυτόμα-τα και χειροβομβίδες σε σιδερένια δοχεία γάλακτος Ο πολυμήχανος αντάρτης ξεχώριζε και στην εμφάνιση Στις κατοχι-κές φωτογραφίες φορά παντα τη στολή και το πηλίκιο του Γερμανού

αξιωματικού που είχε σκοτώσει ο ίδιος στο Κηφισοχώρι (Τιθορέα) Aπό τα 13 μέλη της οικογένειας Μπρούδο που εκτοπίστηκαν στο Άουσβιτς δεν επέστρεψε κανείς Στον Εμφύλιο καταδικάστηκε σε θάνατο και έμεινε σε διάφορες φυλακές μέχρι το 1955 Με προσω-πική παρέμβαση του Μπεν Γκουριόν απελάθηκε από την ελληνική κυβέρνηση στο Ισράηλ όπου ζει μέχρι σήμερα Είναι μέλος της laquoΠα-νελλήνιας Οργάνωσης Αγωνιστών Εθνικής Αντίστασης (ΠΟΑΕΑ)raquo και της laquoFederation Internationale de la Reacutesistance (FIR)raquo

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 17

ζΑΚ ΚωΣΤΗΣΗ αντιστασιακή δράση του Ζακ Κωστή αγγίζει τα όρια του μυθι-στορήματος Γεννημένος στην Χαλκίδα το 1912 από τους Μοσών και Χανά Κωστή με σπουδές νομικής είναι ο μόνος Έλληνας Εβραίος που συμμετείχε στην Οργάνωση laquoΑπόλλωνΥβόννηraquo το μεγαλύτε-ρο δίκτυο πληροφοριών και δολιοφθορών στην κατεχόμενη Ελλάδα Δύο γερμανοεβραίοι ο Πέτρος Μόρδος και ο Ούλριχ Βελς έδρασαν επίσης ως πληροφοριοδότες Από τον Ιανουάριο του 1943 το εμπορι-κό γραφείο του Ζακ στην οδό Κολοκοτρώνη 43 ήταν βασικό σημείο συνάντησης της οργάνωσης στο κέντρο της Αθήνας Ως μέλος της ομάδας του Γεράσιμου Παλούμπη και του laquoσαμποτέρ-φάντασμαraquo Γεώργιου Βαρνακιώτη ο Ζακ συμμετείχε σε πολλά σαμποτάζ στο λιμάνι του Πειραιά Ανάμεσα στα κατορθώματα της ομάδας ήταν η ανατίναξη του φορτηγού πλοίου laquoΣάντα Φεraquo ή laquoπλοίο του διαβό-λουraquo στο Κερατσίνι η ανατίναξη του οπλιταγωγού Β103 (21 Ιουνίου 1943) των ρυμουλκών laquoΤιτάνraquo και laquoΗρακλήςraquo και του μεταγωγικού Κ273 Ο Ζακ περνούσε πολλές ώρες στο laquoστρατηγείοraquo της Κολοκοτρώνη ώσπου τον Σεπτέμβριο του 1943 η διεύθυνση προδόθηκε laquoΟι Γερμα-νοί μπλοκάρουν το γραφείο της Κολοκοτρώνη Όλοι έχουν φύγει Ο Ζακ Κωστής παραμένει Δε φοβήται Συλλαμβάνεται Αντιμετωπίζει τους Γερμανούς με αφάνταστη ψυχραιμία Οι Γερμανοί εξαγριώνο-νται Τον δέρνουν και τον οδηγούν συνοδεία στην Γκεστάπο Πει-ραιώς όπου και τον ανακρίνουν εξαντλητικάraquo (Τα Νέα 971946) Ο συνεργάτης του Νίκος Αδάμ εκτελέστηκε ο ίδιος κατόρθωσε να διαφύγει Σύντομα απέκτησε πρόσθετο λόγο να περάσει στην πα-ρανομία Λίγες μέρες μετά κηρύχθηκε ο διωγμός των Εβραίων στην Αθήνα και ο Ζακ αναγκάστηκε να εξαφανίσει τα ίχνη του Κρύβεται στο Λιόπεσι (Παιανία) από τους Βαγγέλη Σιδέρη και Σταύρο Μπατά που συνδέονταν φιλικά με τον γαμπρό του Ηλία Δέντε Δίπλα στο σπίτι ήταν γερμανικό φυλάκιο laquoΚρατώντας τσίλιες ο λεβεντόγερος Βαγγέλης εγώ ξεσφράγιζα το ραδιόφωνο και άκουγα ειδήσεις από Λονδίνο και Κάιροraquo θα γράψει χρόνια αργότερα ο ίδιος Η δράση του ως σαμποτέρ συνδέσμου και πληροφοριοδότη στην laquoΕΟΠΔ Απόλλωνraquo αναγνωρίστηκε το 1949 από το Υπουργείο Στρατιωτικών ως ισοδύναμη με laquoεννιάμηνη υπηρεσία εν τη ζώνη επαφήςraquo και του απονεμήθηκε ο βαθμός του συνταγματάρχη Το 1968 κατέγραψε τις αναμνήσεις του από την Κατοχή σε ένα σπάνιο βιβλίο με τίτλο laquoΠτυ-χέςraquo που κοσμεί σήμερα τη συλλογή του ΕΜΕ

ΙωΣΗΦ ΝΙΣΣΗμΟ Ιωσήφ Νισσήμ είδε το πρώτο φως στην οδό Σαρανταπόρου στην Θεσσαλονίκη στις 22 Φεβρουαρίου 1919 Ήταν το τέταρτο παιδί της οικογένειας του εμπόρου Γαβριήλ Νισσήμ και της Μαρίας Αμπαστά-δο και μεγάλωσε σε ένα γαλλόφωνο σπίτι με καλή παιδεία Υπηρε-τούσε ως δόκιμος στη Σχολή Εφέδρων Αξιωματικών Πεζικού όταν ήχησαν οι σειρήνες της 28ης Οκτωβρίου Αγαπώντας τη στρατιωτική ζωή και μισώντας διπλά τους Γερμανούς ως Εβραίος και Έλληνας στρατιώτης αποφάσισε να συνεχίσει τον πόλεμο έστω και μόνος του Τις μέρες της γερμανικής εισβολής βρέθηκε μαζί με συναδέλφους του σε ένα καΐκι με προορισμό την Κρήτη Μετά την ηρωική άμυνα στο νησί επιβιβάστηκε στο βρετανικό καταδρομικό HMS Warspite και έφτασε στο λιμανι της Αλεξάνδρειας μετά από δυο μέρες που του φάνηκαν αιώνας εξαιτίας των συνεχών βομβαρδισμών από τα Στού-κας Στη Μέση Ανατολή ντύθηκε ξανά το χακί και ξεκίνησε μια μυθιστο-ρηματική ζωή Το καλοκαίρι του 1942 εντάχθηκε εθελοντικά στον laquoΙερό Λόχοraquo του συνταγματάρχη Χριστόδουλου Τσιγάντε Ήταν ο μόνος Εβραίος σε αυτή την μονάδα των 300 Ελλήνων που εκπαι-δεύτηκαν σε στρατόπεδο της Χάιφα ως επίλεκτοι laquoκομμάντοςraquo για καταδρομές πτώσεις με αλεξίπτωτο μάχες εκ του συστάδην ανα-τινάξεις κά Μετά τη Μάχη του Ελ Αλαμέιν (Οκτώβριος 1942) και την απόκρουση του Ρόμμελ ο Λόχος εντάχθηκε στη Φάλαγγα του Γαλλου στρατηγού Λεκλέρκ Ως γαλλομαθής ο Ιωσήφ εκτελούσε χρέη συνδέσμου κατά τις επιχειρήσεις κατά των Γερμανών στην Τυ-νησία Στην κρίσιμη Μάχη του Κσαρ Ριλάν (10-19 Μαρτίου 1943) το τζιπ όπου επέβαινε ανατινάχτηκε από νάρκη Για τον τραυματισμό του και την προσπάθειά του να σώσει έναν τραυματία Σενεγαλέζο στρατιώτη παρασημοφορήθηκε με την ανώτερη διάκριση το Χρυ-σούν Αριστείο Ανδρείας Ήταν η μεγαλύτερη τιμή σε Έλληνα μαχητή

εβραϊκού θρησκεύματος στον Βrsquo Παγκόσμιο Πόλεμο Εκτός από την επιχείρηση στη Σάμο (Οκτώβριος 1943) και την εντυπωσιακή εκκένω-ση 14000 Ιταλών αιχμαλώτων στην Τουρκία ο Ιωσήφ πήρε μέρος σε αναρίθμητες επιχειρήσεις και καταδρομές στην Βόρειο Αφρική από τον Λίβανο μέχρι την Κυρηναϊκή και αποστρατεύτηκε το 1945 με το βαθμό του ανθυπολοχαγού Στην Αθήνα ξαναβρήκε τους γονείς και τα τρία αδέλφια του Ηλία Ερρίκο και Δώρα που είχαν κρυφτεί Μόνο η μεγαλύτερη αδελφή Ρασέλ χάθηκε στο Άουσβιτς μαζί με συνολικά 80 μέλη των οικογενειών Αμπαστάδο Ασσέο και Νισσήμ Το 1947 παντρεύτηκε τη Ζαν Αροέστι μια Θεσσαλονικιά Εβραία που είχε γνωρίσει σε στρατόπεδο προσφύγων στο Χαλέπι της Συρίας κατά τη διάρκεια του Πολέμου Μετανάστευσαν στην Ιταλία όπου και ζουν μέχρι σήμερα

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 18

ΛΕωΝ ΒΑΡωΝΗ ζωή του Λέων Βαρών ξεκίνησε τον Δεκέμβριο του 1920 τις μέρες του Χανουκά στο Γκελί Μπολού (Καλλίπολη) της Ανατολικής Θρά-κης Το εβραϊκό του όνομα ήταν Γεουδά και ήταν γιος του Κερίδο Βαρών και της Όρο Κοέν μιας τυπικής ισπανοεβραϊκής οικογένειας με οθωμανική κουλτούρα Με την ελληνοτουρκική ανταλλαγή πλη-θυσμών εγκαθίστανται στην Καβάλα όπου γεννιούνται τα αδέλφια του Σαμουήλ Σουλτάνα-Σουζάνα και η μικρότερη η Σάρα που χάθηκε 10 χρονών Στην πολλαπλή ταυτότητα του νεαρού προστέ-θηκαν η ελληνικότητα και η συνείδηση του πρόσφυγα Αποφοίτησε από τη Μέση Εμπορική Σχολή Καβάλας και εργάστηκε σε διάφορες δουλειές για να ενισχύσει την φτωχή οικογένεια Η συνέχεια είναι γνωστή από σποραδικές αφηγήσεις Στις 14 Μαΐου 1942 συνελήφθη από τους Βουλγάρους και μεταφέρθηκε σε στρα-τόπεδο εργασίας στην Γκάρα Μπελίτσα κοντά στον σιδηροδρομι-κό σταθμό Δέκα μήνες αργότερα το τρένο στο οποίο επέβαιναν οι εκτοπισμένοι Εβραίοι της Καβάλας ndashκαι η οικογένειά τουndash που εξο-ντώθηκαν στην Τρεμπλίνκα πέρασε από την Γκάρα Μπελίτσα και μπροστά στα μάτια του Λέων Τότε ξεκίνησε η αντίστασή του Το καλοκαίρι δραπέτευσε με τον ξάδελφό του Μπίνιο Μεβοράχ κολύ-μπησαν τον Στρυμώνα και έφτασαν στην άδεια από Εβραίους Κα-βάλα Άγνωστο πώς ο Λέων διέφυγε στην Αθήνα και τη νύχτα του Γιομ Κιπούρ του 1943 βρέθηκε μαζί με άλλους 8 Εβραίους μεταξύ των οποίων και η οικογένεια Ντανιέλ Βαϊνστάιν σε ένα φορτηγό του ΕΑΜ με προορισμό την Πελοπόννησο Εντάχθηκε αμέσως στο 11ο Σύνταγμα Αρκαδίας του ΕΛΑΣ ως σύνδεσμος στην περιοχή Αράχω-βας Κερασίτσας Δολιανών και Κοσμά ενώ οι λογιστικές του γνώ-σεις τον έκαναν πολύτιμο στέλεχος στην Επιμελητεία του Αντάρτη (ΕΤΑ) Στην ταυτότητά του προστίθενταν τώρα και οι αριστερές ιδέες Στην περιοχή του Άστρους γνώρισε την οικογένεια του Ισαάκ Ρούσσο από την Θεσσαλονίκη που κρυβόταν στο χωριό Πλάτανος και συνδέθηκε με την κόρη Σέλλη Μετά τη Συμφωνία της Βάρκιζας επέστρεψε στην Καβάλα όπου άνοιξε εμπορικό κατάστημα όμως το στίγμα του laquoκομμουνιστήraquo τον καταδίωκε Στις 20 Αυγούστου του 1948 συνελήφθη στην Πάτρα ενώ προσπαθούσε να διαφύγει με καΐκι στην Παλαιστίνη μέσω Τερ-γέστης δικάστηκε και φυλακίστηκε για δύο χρόνια μετά τη στρα-

τιωτική του θητεία Τον Αύγουστο του 1952 παντρεύτηκε τη Σέλλη Ρούσσο στην Αθήνα και ίδρυσαν μαζί τη βιοτεχνία εσωρρούχων ΣΕΛ-ΒΑ Απέκτησαν δύο κόρες την Όρο-Οντέτ και τη Λουίζα Ο αιφνίδιος θάνατός του επήλθε στις 26 Σεπτεμβρίου 1991 Τον Δεκέμβριο του 1991 εκδόθηκε η ποιητική του συλλογή Οδός Πτολεμαίων σε επιμέλεια της κόρης του Οντέτ

μΑΝωΛΗΣ ΑΡΟυΧΟ αντάρτης-γιατρός γεννήθηκε στην Θεσσαλονίκη το 1914 το τέταρ-το παιδί μιας παραδοσιακής εβραϊκής οικογένειας Έχασε τον πατέ-ρα του Ιωσήφ όταν ήταν έφηβος Τελείωσε το δημοτικό της Allience Israelite Universelle και το Βrsquo Γυμνάσιο Αρρένων Θεσσαλονίκης Ολο-κλήρωσε τις σπουδές του στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και στρατεύτηκε λίγο πριν την κήρυξη του ελληνοϊταλικού πολέμου Παρέμεινε στην Θεσσαλονίκη όπου συγκροτήθηκε έμπεδο για την οργάνωση υγειονομικής υπηρεσίας του Γrsquo Σώματος Στρατού Τον Απρίλιο του 1941 ακολούθησε τη μεταφορά του νοσοκομείου στο νότο και παρέμεινε για λίγο στην Αθήνα προτού επιστρέψει στη γερμανοκρατούμενη πια ΘεσσαλονίκηΕργάστηκε για λίγο στο Δημοτικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης Ένα περιστατικό με Γερμανούς στρατιώτες τον τάραξε τόσο που εγκα-τέλειψε τη γενέτειρά του Στην Αθήνα διέξοδο στο ζόφο της πείνας και της τρομοκρατίας έδινε το φοιτητικό συσσίτιο του Αγίου Νικο-λάου Πευκακίων και διάφοροι ελληνοεβραϊκοί πυρήνες που συγκρο-τήθηκαν από το ΕΑΜ Αναμίχθηκε στις πρωτοβουλίες φυγάδευσης πολλών οικογενειών και του αρχιραββίνου Μπαρζιλάι και τελικά εγκατέλειψε κι ο ίδιος την πόλη Στα Δερβενοχώρια της Πάρνηθας προσκολλήθηκε στο 34ο Σύνταγμα Αττικοβοιωτίας του ΕΛΑΣ και έγινε ο γιατρός του ΙΙ Τάγματος του Συντάγματος με καπετάνιο τον Κώστα Αντωνόπουλο (laquoΚρόνοraquo) Τον Δεκέμβριο του 1943 το τάγμα εγκατστάθηκε στην Παρνασσίδα Ο Μανώλης απέδειξε αναρίθμητες φορές την αξία και το θάρρος του εξετάζοντας αρρώστους χειρουρ-γώντας τραυματίες και ακολουθώντας όλες τις μάχες ως υπεύθυνος πρώτων βοηθειών Το ΙΙ34 Τάγμα ήταν από τις πιο εμπειροπόλεμες μονάδες του ΕΛΑΣ με συνολικά 80 νεκρούς και διπλάσιους τραυμα-τίες και ο Μανώλης ένας από τους πιο δραστήριους αντάρτες-για-τρούς Ακόμη κι όσοι δεν έμαθαν ποτέ το όνομά του θυμούνταν έναν πολύτιμο laquoΕβραίο συναγωνιστήraquo που έσωζε ζωές Τον Οκτώβριο του 1944 προβιβάστηκε σε γιατρό του 34ου Συντάγματος όπου έμεινε ως τη Συμφωνία της Βάρκιζας (Φεβρουάριος 1945)

Μεταπολεμικά συνέβαλλε σημαντικά στο τιτάνιο έργο αποκατάστα-σης των πληγωμένων κοινοτήτων Στην Αθήνα ίδρυσε με άλλους Εβραί-ους γιατρούς την laquoΕπιτροπή Κοινωνικής Αρωγήςraquo για την φροντίδα των μελών της κοινότητας και οργάνωσε κατασκηνώσεις μεριμνώντας για ζητήματα διατροφής και περίθαλψης παιδιών και νέων Το 1952 πα-ντρεύτηκε την Λίλη Πάρδο από την Θεσσαλονίκη και απέκτησαν δύο κόρες την Αλίκη και τη Νέλλη Πέθανε τον Νοέμβριο του 1997

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 19

μωυΣ ΓΙΟυΣΟυΡΟυμΟ Μωύς Γιουσουρούμ ανήκει σε μια ιστορική ελληνοεβραϊκή οικογέ-νεια Ο παππούς του Μποχώρ ήρθε από τη Σμύρνη στην Αθήνα το 1860 και άνοιξε παλαιοπωλείο στη γωνία Καραϊσκάκη και Ερμού Το όνομα laquoΓιουσουρούμraquo καθιερώθηκε έκτοτε ως συνώνυμο της πε-ριοχής γύρω από το Μοναστηράκι Ο γιος του Νώε ταξίδεψε το 1913 στη Θεσσαλονίκη όπου παντρεύτηκε την αγαπημένη του αθηναία Μαζαλτώβ Χαμπίμπ που τον είχε ακολουθήσει Εκεί γεννήθηκαν ο Ισαάκ και ο Λεών Το 1917 η οικογένεια επέστρεψε στην Αθήνα αγόρασε το σπίτι στο Θησείο και γέννησε τέσσερα ακόμα παιδιά τον Μωύς (1920) τον Ιάκωβο την Τζόγια και την Στερίνα Ο Μωύς τελείωσε το Θ΄ Γυμνάσιο Αρρένων και σπούδασε στην οδο-ντιατρική σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών Στον Ελληνοϊταλικό Πόλεμο υπηρετούσε στον Ερυθρό Σταυρό ως ειδικευμένος ναρκωτής και έλαβε μέρος στη Μάχη της Κρήτης στον τομέα του Ηρακλείου μαζί με τον αδελφό του Ιάκωβο Οργανώθηκε σύντομα στο ΕΑΜ και πρωτοστάτησε στη δημιουργία φοιτητικών εβραϊκών πυρήνων της οργάνωσης στην πρωτεύουσα Με την έξοδο των Αθηναίων στο βου-νό (Σεπτέμβριος 1943) βρέθηκε στα Δερβενοχώρια της Πάρνηθας και πήρε το βάπτισμα του πυρός στις γερμανικές εκκαθαριστικές επιχει-ρήσεις του Οκτωβρίου Εντάχθηκε στον ΕΛΑΣ ως laquoΓιώργος Γαζήςraquo και ακολούθησε το Τάγμα Παρνασσίδας στην Φωκίδα Ο Ιάκωβος εντάχθηκε στο γειτονικό 36ο Σύνταγμα Τον Ιανουάριο του 1944 με εντολή της V Ταξιαρχίας του ΕΛΑΣ πέρασε στην Πελοπόννησο και τοποθετήθηκε στο 6ο Σύνταγμα Κορίνθου Εκεί αρχίζει η σημαντικό-τερη φάση της αντιστασιακής του ζωής Χάρη στην οργανωτικότητά του του ανατέθηκε η ευθύνη όλης της παραλιακής ζώνης ως προω-θημένο αντάρτικο φυλάκιο με έδρα στη Ζαρούχλα και την Ακράτα Συγκρότησε κινητή ομάδα που συνέλεγε πληροφορίες κατέστρεφε τηλεγραφικούς στύλους και σιδηροδρομικές γραμμές και εγκαθι-στούσε τηλεφωνικές συνδέσεις με τα ορεινά χωριά Το καλοκαίρι οργάνωσε μόνιμο Φρουραρχείο στη Λυκοποριά (Φ8) Μετά τις τελευταίες εκκαθαριστικές των Γερμανών τον Αύγουστο συνάντησε το Σύνταγμα στην ελεύθερη πια Κόρινθο Μετά την πα-ράδοση των όπλων του ΕΛΑΣ επέστρεψε στο Θησείο Με την ίδια αίσθηση καθήκοντος που επέδειξε στην Κατοχή πολέμησε με τον

Εθνικό Στρατό στον Εμφύλιο Πόλεμο (1947-1950) και παρασημοφο-ρήθηκε με το Αργυρούν Αριστείο Ανδρείας και τον Πολεμικό Σταυρό Ζει στην Αθήνα

μωυΣΗΣ μΑΤΑΘΙΑΣΟ Μωυσής Ματαθίας γεννήθηκε στις 29 Ιουνίου 1919 στο Βόλο Ήταν γιος του εμπόρου Ματαθία Ματαθία με καταγωγή από τα Ιωάννινα και της Ραχήλ Ματαθία το γένος Ζίδη από την Καρδί-τσα Τελείωσε το Γυμνάσιο Βόλου και το 1937 εισήχθη στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης με σκοπό να ακολουθήσει το επάγγελμα του θείου του Νισσήμ Ματαθία προέδρου της Ισ-ραηλιτικής Κοινότητας Αθηνών Λόγω του θανάτου του θείου του διέκοψε τις σπουδές του και επέστρεψε στο Βόλο Στην Κατοχή ξεκίνησε να προσανατολίζεται προς την Αντίσταση και συγκεκριμένα το ΕΑΜ που από τις αρχές του 1942 είχε εμφανι-στεί δυναμικά στην περιοχή της Θεσσαλίας Η προδιάθεση υπήρχε Ο άνδρας της μεγαλύτερης αδελφής του Εσθήρ Νίκος Σαμουηλίδης από την Καρδίτσα ήταν προπολεμικά οργανωμένος στο ΚΚΕ Ο Μωυσής εντάχθηκε στην πρώτη συλλογικότητα του ιταλοκρατούμε-νου Βόλου Ήταν ο Σύλλογος Αποφοίτων Γυμνασίου και Φοιτητών που οργάνωνε συσσίτια για τους πεινασμένους της πόλης θεατρικά έργα καλλιτεχνικές δραστηριότητες και συναυλίες Από τις αρχές του 1943 όλες οι δραστηριότητες συντονίζονταν από την Ενιαία Πανελλαδική Οργάνωση Νέων (ΕΠΟΝ) Ανήκοντας στην πρωτοπο-ρία της νεολαίας του Βόλου ο Μωυσής Ματαθίας ήταν από αυτούς που έγραφαν τα αντικατοχικά θεατρικά σκετς της ΕΠΟΝ όπως laquoΟ Βόλος τραγουδάειraquo laquoΦοιτητικές ανησυχίεςraquo laquoΌλα άλλαξανraquo κά Μετά τη συνθηκολόγηση της Ιταλίας (Σεπτέμβριος 1943) εγκατέ-λειψε το Βόλο και προσχώρησε στον ΕΛΑΣ που είχε αρχίσει να εξαπλώνεται στην ανατολική Θεσσαλία Η μόρφωση και αφοσίωσή του τον ανέδειξαν σύντομα σε στέλεχος του 54ου Συντάγματος στο Πήλιο Τον Οκτώβριο ανέλαβε υπεύθυνος Επιμελητείας στην νεο-σύστατη ΧVI Tαξιαρχία Ανατολικής Θεσσαλίας Το καλοκαίρι του 1944 βρέθηκε στο επιτελείο της Ομάδας Μεραρχιών Στερεάς (ΟΜΣ) με διοικητή τον υποστράτηγο Κωνσταντίνο Τσαμάκο καπετάνιο τον Βαγγέλη Παπαδάκη (laquoΤάσο Λευτεριάraquo) και έδρα το Καρπενήσι την πρωτεύουσα της laquoΕλεύθερης Ελλάδαςraquo Ήταν από τους ελάχι-

στους Έλληνες Εβραίους που υπηρέτησαν σε τόσο υψηλή θέση στην ιεραρχία του ΕΛΑΣΠαρά τις μεταπολεμικές διώξεις τελείωσε τις σπουδές του το 1949 Εργάστηκε στο ΚΙΣ και στον Οργανισμό Περίθαλψης και Αποκα-τάστασης Ισραηλιτών Ελλάδας (ΟΠΑΙΕ) ως δικηγόρος Το 1964 πα-ντρεύτηκε την Παυλίνα Κοέν από την Θεσσαλονίκη και απέκτησαν δύο παιδιά τον Ανδρέα και τον Αλέξανδρο Πέθανε στην Αθήνα τον Μάιο του 2010

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 20

ΣΑΛΒΑΤωΡ μπΑΚΟΛΑΣΜια ξεχωριστή περίπτωση ανάμεσα στους Εβραίους αντάρτες γεννή-θηκε τον Δεκέμβριο του 1922 στην Πρέβεζα και μεγάλωσε στα Γιάν-νενα από όπου καταγόταν ο πατέρας του Η αντιστασιακή διαδρομή του Σαλβατώρ Μπακόλα προδιαγράφηκε την πρώτη χρονιά της Κα-τοχής Ως ένας από τους υπεύθυνους του ΕΑΜ Νέων στα Γιάννενα καθοδηγούσε περίπου 80 νεαρούς Γιαννιώτες Εβραίους Ανέπτυξε έντονη μαχητικότητα Μαζί με τον Μωσέ Ντόστη σκόρπιζε προκη-ρύξεις στην πλατεία Πάργης έγραφε συνθήματα και απειλούσε ανοι-χτά όσους Εβραίους διατηρούσαν σχέσεις με Ιταλούς ή Γερμανούς στρατιώτες Συνέχισε την αντιστασιακή του δράση στην Αθήνα όταν τον Φε-βρουάριο του 1942 εγγράφηκε στο Τμήμα Χημείας του Πανεπιστημί-ου Η συνθηκολόγηση της Ιταλίας τον βρίσκει ενεργό μέλος του φοι-τητικού ΕΑΜ (Σπουδάζουσα) με το ψευδώνυμο laquoΣωτήρηςraquo Με την έξοδο στο βουνό ο ένοπλος αγώνας για τον ενθουσιώδη Γιαννιώτη ήταν μονόδρομος Παρέμεινε στην Πάρνηθα αρχικά στον Εφεδρικό ΕΛΑΣ Λιάτανης (Άγιος Θωμάς) και στη συνέχεια στο Ι34 Τάγμα Ατ-τικής του θρυλικού καπετάν Θεοχάρη Πολύχρονου που φρουρούσε τις πύλες της laquoΕλεύθερης Ελλάδαςraquo Τον Ιανουάριο του 1944 παρου-σιάστηκε στην εδρα της V Ταξιαρχίας του ΕΛΑΣ στο Λιδωρίκι και τοποθετήθηκε στον Λόχο Διοίκησης με διοικητή τον λοχαγό Γιάν-νη Λαζαρίδη Τον Μάιο ο Λόχος εκπαιδευόταν στην κοιλάδα του Μόρνου εν όψει ενός θερμού καλοκαιριού Ο Σαλβατώρ διακρίθηκε στη Μάχη της Άμφισσας (2 Ιουλίου 1944) και στην επική μάχη στις Καρούτες Φωκίδας (5 Αυγούστου 1944) όταν ένα γερμανικό από-σπασμα μάχης του επίλεκτου 18ου Συντάγματος Ορεινών Κυνηγών περικυκλώθηκε και εξοντώθηκε μέσα στο χωριό 97 Γερμανοί σκο-τώθηκαν και 105 αιχμαλωτίστηκαν Δεν ξεχνούσε ποτέ πως μια ολό-κληρη νύχτα περίμεναν το σύνθημα για την πρωινή επίθεση χωρίς να μιλάνε ή να καπνίζουν για να μη γίνουν αντιληπτοί Ο ίδιος ήταν ένας από τους περίπου 50 αντάρτες που τραυματίστηκαν σε αυτή

τη μεγαλειώδη αναμέτρηση Μια σφαίρα τον βρήκε στη δεξιά κνή-μη καθώς μαχόταν σώμα με σώμα με τους Γερμανούς Νοσηλεύτηκε στο αναρρωτήριο της Ταξιαρχίας στο χωριό Πενταγιοί Όταν τον Οκτώβριο η Ταξιαρχία μετονομάστηκε σε ΙΙ Μεραρχία του ΕΛΑΣ ο laquoΣωτήρηςraquo ήταν ένας από τους 30 αντάρτες της Υποδειγματικής Διμοιρίας ΕΠΟΝ του Λόχου Διοίκησης Ήταν ο μόνος από την οικογένειά του που επέζησε του Ολοκαυτώ-ματος Σύζυγος της Ντόρας Κοέν και πατέρας της Έστερ έφυγε από τη ζωή στις 8 Ιουλίου 2012

ΣΑΡΑ ΓΕΣΟυΑΓεννημένη στην laquoοβριακήraquo της Χαλκίδας το 1927 η Σάρα (ή Σαρίκα) Γεσούα ανήκει στις εμβληματικές φυσιογνωμίες της Αντίστασης Ο πόλεμος τη βρήκε μαθήτρια στη Δημόσια Εμπορική Σχολή Χαλκί-δας Μετά τον πρόωρο θάνατο του πατέρα της (1927) ζούσε με την μητέρα της Ζαφείρα και τη μεγαλύτερη αδελφή της Γιάφφα στην οδό Κώτσου κεντρικού δρόμου της εβραϊκής γειτονιάς Η μητέρα της ήταν αδελφή του συνταγματάρχη Μαρδοχαίου Φριζή γεγονός που έπαιξε καταλυτικό ρόλο στη διαμόρφωση της πατριωτικής της συνείδησης Πριν κλείσει τα 14 η Σάρα περιέθαλπτε τραυματίες στο στρατιωτικό νοσοκομείο της πόλης ως εθελόντρια νοσοκόμα Επόμενο βήμα ήταν η Αντίσταση Η δραστήρια εβραιοπούλα προμη-θεύτηκε για την ίδια και την μητέρα της ψεύτικες ταυτότητες Με την έναρξη της γερμανικής κατοχής (Οκτώβριος 1943) η Σάρα συνεννοή-θηκε με το ΕΑΜ πήρε τη μητέρα της και εγκατέλειψαν την Χαλκίδα για τη Στενή όπου ζούσε η αδελφή της με τον άντρα της Για να προφυλάξει από τις επιδρομές των Γερμανών τους τρομοκρα-τημένους Εβραίους που είχαν καταφύγει στα βουνά η Αντίσταση τους σκόρπισε σε διάφορα χωριά (Πάλιουρας Θεολόγος Στρόπωνες Βασιλικό) και αργότερα οργάνωσε δίκτυο διαφυγής με καΐκια για την Τουρκία από την περίφημη παραλία των Τσακαίων Η νεαρή Σάρα έγινε δασκάλα στο απομονωμένο χωριό Κουρκουλοί δουλεύο-ντας δραστήρια στην ΕΠΟΝ Μετά την φριχτή δολοφονία της ξαδέλ-φης της Μέντης Μόσχοβιτς από τα Τάγματα Ασφαλείας στους Στρό-πωνες (4 Μαρτίου 1944) και τον εμπρησμό του χωριού Κουρκουλοί προσκολλήθηκε στα αντάρτικα τμήματα Αμέσως καθιερώθηκε ως ομιλήτρια που κήρυττε με πάθος τον ένοπλο αγώνα ιδιαίτερα στις νεαρές γυναίκες Σύντομα σχημάτισε ανεξάρτητη γυναικεία ομάδα που πολεμούσε μάζευε πληροφορίες και ξεσήκωνε τον κόσμο στα χωριά Ένας Αμερικανός δημοσιογράφος που βρέθηκε στην κατεχό-μενη Εύβοια της αφιέρωσε ξεχωριστό απόσπασμα στην ανταπόκρι-σή του για τους Έλληνες αντάρτες laquoΕίναι ένα κοντό δεμένο κορίτσι με μαύρα μαλλιά και γαλάζια μάτια Τρέχει σαν άντρας και μπορεί να χτυπήσει ένα καρύδι σε απόσταση 200 γυάρδες Είτε φωνάζει παραγγέλματα είτε δίνει σήμα με τα χέρια της στο Λόχο είτε τρα-γουδάει στα ορεινά μονοπάτια το κάνει με πάθος και περηφάνειαraquo Η Απελευθέρωση τη βρήκε καπετάνισα της Υποδειγματικής Διμοι-

ρίας Γυναικών του 7ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ και ήδη θρυλική

μορφή ανάμεσα στους αντιστασιακούς της Εύβοιας με το όνομα laquoΚα-

πετάνισσα Σαρίκαraquo Σήμερα ζει στο Τελ-Αβίβ

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 21

Οι σελίδες που ακολουθούν πε-ριλαμβάνουν όσα ονόματα Εβραίων αντιστασιακών πεσόντων στις μά-χες και εκτελεσμένων σε αντίποινα μπορέσαμε να συγκεντρώσουμε Η τελική μορφή του καταλόγου των αντιστασιακών βασίστηκε στη λίστα ονομάτων που επεξεργάστηκε η Έφη Εζρατή και δημοσιεύτηκε στο βιβλίο του Steven Bowman Η Αντίσταση των Εβραίων στην Κατοχική Ελλά-δα (Έκδοση ΚΙΣ Αθήνα 2013) Ο κατάλογος ονομάτων των πεσόντων και εκτελεσμένων συμπληρώθηκαν με βάση αδημοσίευτο υλικό από το αρχείο του ΕΜΕ και αποδελτίωση αρχειακού υλικού και δευτερογενούς βιβλιογραφίας Με την πεποίθηση πως αποτελεί ένα μόνο βήμα μιας έρευνας που συνεχίζεται παραδίδου-με τα ονόματα ως συμβολή στην ιστο-ριογραφία και ελάχιστο φόρο τιμής στους αντιστασιακούς Εβραίους που θυσιάστηκαν για την ελευθερία

ΚΑΝΤΙΣ ΓΙΑ ΤΟυΣ πΕΣΟΝΤΕΣΑς μεγαλυνθεί και ας αγιαστεί το μεγάλο όνομα Του στον κόσμο που έπλασε κατά τη θέληση Του Αμέν Ας βασιλεύσει η βασιλεία Του ας πραγματοποιηθεί η λύτρωση και ας συντομευτεί ο ερχομός του μασσίαχ στη διάρκεια της ζωής μας και στις ημέρες μας και στη διάρκεια της ζωής όλου του Ισραήλ γρήγορα και σύντομα και πείτε Αμέν

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 22

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣ Ντάριο (Δαβίδ) Ααρών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΑνρύ Ααρών Καβάλα Αρμάνδος Ααρών Κέρκυρα Σαλώμ Αβδελάς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ααρών Αβδελάς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Βίκτωρ Αβδελάς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σολομών Αβδελάς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ζακ Αβραάμ Καβάλα Βιτάλ Αελιών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ ΘεσσαλίαΟυίλιαμ Ισαάκ Αζάρ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλμπέρτος Αζάρ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ζουλύ (Ιουλία) Αζάρ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Λάζαρος (Ελιέζερ) Αζαρία Βέροια ΕΑΜ ΕΤΑ ΘεσσαλίαΜωρίς Αζί Ρένα Αζούζ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σαλβατώρ Αζούζ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Λεών Αζουλί [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωρίς Ακαρά Ηλίας Αλαλούφ Αθήνα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] ΑττικήΣόλων Αλαλούφ Ρασέλ Άλβο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ Δυτική ΜακεδονίαΠαλόμπα Άλβο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ Δυτική ΜακεδονίαΣαλβατώρ Αλγούσσης Νισήμ Αλκαλάη Διδυμότειχο Σαμουήλ Αλαλούφ Ηλίας Αλαλούφ Σεμτώβ Αλαλούφ Θεσσαλονίκη Σολομών Αλαλούφ Θεσσαλονίκη ΒΣΑ Δυτική ΘεσσαλίαΑλμπέρτος Αλαλούφ Βόλος Ραούλ Αλμοσνίνο Θεσσαλονίκη Ελίας Αλμοσνίνος Δανιήλ (Δανέλος) Αλχανάτης Αθήνα ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Αθήνα ΕύβοιαΖακίνος Αλχανάτη Γεουδά Αμάρ Τρίκαλα ΕΛΑΣ ΕύβοιαΛεών Αμάρ Χαλκίδα ΕΛΑΣ ΕύβοιαΖοζέφ Αμαρίλιο Αλμπέρτο Αμαρίλιο Θεσσαλονίκη ΕΑΜ ΑθήναΙσαάκ Αμίρ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΝτάριο Αμίρ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ζουλύ (Ιουλία) Αμίρ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δαβίδ Αμίρ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑλβέρτος Αμών Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΒίκτωρ Αμών Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Γιακώβ Αράρ Καστοριά [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Γεουντά Αράρ Καστοριά [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αβραάμ Αρδίττης Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΤσιάκο Αρούχ Θεσσαλονίκη Μανώλης Αρούχ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑλμπέρτος Ασσέο Ελί Αττάς ΕΑΜ Αθήνα

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣ Μωύς Αττάς Αθήνα ΕΛΑΣ ΚορινθίαΊνο Αττάς Θεσσαλονίκη Θεσσαλονίκη Αττίας Καβάλα Ισαάκ Αχάρ Μιχάλης Βαλαής Ιωάννινα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλβέρτος Βαλεστάιν Αθήνα ΕΠΟΝ ΑθήναΣίμων (Σίμος) Βαλεστάιν Αθήνα ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΙακώβ Βαρούχ Σάμπυ (Σαμπετάι) Βαρσάνο [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΑβραάμ Βαρών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΛεών-Γεουδά Βαρών Καβάλα ΕΛΑΣ ΠελοπόννησοςΜαξ Βαρών Καβάλα ΕΑΜΕΤΑ ΕλασσόναΕλιάου Βεϊσσή Αλμπέρτο Βελλέλης Πάτρα ΕΛΑΣ ΠελοπόννησοςΕμμανουήλ Βελλέλης Πάτρα ΕΛΑΣ ΠελοπόννησοςΖακ Βεντούρα Θεόφιλος Βιτάλης Βόλος Σαμουήλ Λεών Γαβριηλίδης Αθήνα Αλμπέρτος Γαβριηλίδης Σάρα Γεσουά Χαλκίδα ΕΛΑΣ ΕύβοιαΓιομτώβ Γιακοέλ Τρίκαλα Γιακοέλ Καβάλα Αλμπέρ Γιαχμπές Καβάλα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλμπέρτος Γιαχόν Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Στέλλα Γιαχόν Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ιακώβ Γιουσουρούμ Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜωύς (Μωρίς) Γιουσουρούμ Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά Ελλάδα ΚορινθίαΠέπο Γιωσέφ Νταρών Γκανής Μάρκος Γκανής Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σολομών Γκανής Αγρίνιο [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σόλων Γκανής Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ιωσήφ Γκατένιο Θεσσαλονίκη Δαβίδ Γκατένιο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ Σαλτιέλ Γκατένιο Θεσσαλονίκη Ιακώβ Γκερσόν Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Γκρότας Ιερεμίας Δανιήλ Ιωάννινα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Εδουάρδος Δάφφας Βόλος ΕΛΑΣ ΕύβοιαΙωσήφ Δαβίδ Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜίμης Δαβίδ Σαμουήλ Δαβίδ Σαμουήλ Δέντης Χανιά [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δαβίδ Εζρά Καρδίτσα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Χαΐμ Εζρά Μωρίς Εζρά Αλμπέρτος Εζρατή Δαβίδ Ελιάου Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΜισέλ Ηλίας Αβραάμ Ελιάν Θεσσαλονίκη ΕΑΜ Κεντρική ΜακεδονίαΒίκτωρ Ελιασάφ Ηλίας Ελιασάφ Ηλίας Ελιέζερ Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Λάζαρος Ελιέζερ Άρτα ΕΑΜ Ήπειρος Ισαάκ Ελιέζερ Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ισαάκ Εμμανουήλ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΗλίας Ερρέρα

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΟΙ

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 23

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣ Μωρίς Ερρέρα Θεσσαλονίκη ΘεσσαλονίκηΜωύς ΕσκαλονίΣαμουήλ Εσκινατζής Λάρισα ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΜωρίς Εσφόρμες Θεσσαλονίκη Αβραάμ Ζακ Καβάλα Μηνάς Ζακ Βόλος Ιωσήφ Ζακάρ Βόλος Σάββας Ιακώβου Βόλος ΕΛΑΣ Δυτική ΘεσσαλίαΧαΐμ Ιακώβου Βόλος Αλβέρτος Ιεσουλάς Βόλος Μωυσής Ελιά Ιεσουλάς Βόλος Ιωσήφ Ίζης Τρίκαλα Λεών Ίντης (ή Ίντας) Αθήνα ΕΛΑΣ Γιωσέφ Ίσσης Σάββας Ίσσης Άρτα Λούνα Ισχάκ Μπίτολα Μεντές Ισχάκ Μπίτολα Πέκο Ισχάκ Μπίτολα Αλβέρτος Ιωσήφ Οβαδίας Μωρίς Καζές Κομοτηνή ΒΣΑ Ανατολική ΘεσσαλίαΆρης Καζές ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΣαμουήλ Καζές Άλμπερτ Κάκις ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΚάρμεν Κάκις ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΦρέντερικ Κάκις ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΖακ Κάκις ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΕμίλ Κάκις Δράμα Γεουντά Καλέφ-Εζρά Ιωάννινα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Αβραάμ Καλέφ-Εζρά Ιωάννινα ΕΑΜ Ήπειρος Δαβίδ Καλντεράν Μπίτολα Σαμουήλ Καλντεράν Μπίτολα Ζουλί Καλδερόν Καλδερόν Φλώρινα Καλδερόν Φλώρινα Γκίτα Καλντερών Μπίτολα Λούνα Καλντερόν Κάρλο Καλντερόν Μπίτολα Ματίκα Καμπελή Τρίκαλα Μίμης Καμπελής Τρίκαλα Νισσήμ Καμχής ΕΑΜ ΜεσσηνίαΜωύς Καμχή Θεσσαλονίκη Μωυσής Καμχής Λάρισα Γιαχιέλ Καπέτας Σολομών Καπέτας ΕΑΜ Θεσσαλία Ηλίας Καπέτας Τρίκαλα Ζακ Καπόν Ματίλντα Καπόν Θεσσαλονίκη Δυτική ΜακεδονίαΚάρολος Καράσσο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΕμμανουέλ Καράσσο Θεσσαλονίκη Γιωσέφ Καράσσο Θεσσαλονίκη Ζακ Καράσσο Θεσσαλονίκη Δανιήλ Καράσσο Θεσσαλονίκη Μωύς Καράσσο Θεσσαλονίκη Τζιάκο Καράσσο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜπέττυ Καράσσο Θεσσαλονίκη Αλμπέρτο Καράσσο Θεσσαλονίκη

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΟΙ

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΝταίζυ Καράσσο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΝιγρίταΖακ Καπόν Άλμπερτ Κασόρλα Μπίτολα Ισαάκ Κασούτο Κασούτο Λάρισα Σολομών Κάστρο Βόλος Ζακ Κατάν Νισσήμ Καμχή Σαμουήλ (Μπόμπυ) Κοέν Δαβίδ Κοέν Πρέβεζα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΔαβίδ Σαμπετάι Κοέν Έλι Κοέν Μεναχέμ Κοέν Μενασέ Κοέν Γεσούα Κοέν Γιακώβ Κοέν Λάουρα Κοέν Χαΐμ Κοέν Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΑλβέρτος Κοέν Δράμα Αλβέρτος Κοέν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΙτσχάκ Κοέν Ξάνθη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΙωσήφ Κοέν Λουί Κοέν Ξάνθη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΖοζέφ Κοέν Κρήτη Μωρίς Κοέν Ιωσήφ Αβραάμ Κοέν Ιωάννινα Μιχαήλ Ηλίας Κοέν Ιωάννινα Σαμουήλ Κοέν Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ηλίας Κοέν Θεσσαλονίκη Ρόζα Κοέν Θεσσαλονίκη Σαμ Κοέν Θεσσαλονίκη Στέλλα Κοέν Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Κεντρική ΜακεδονίαΗλίας Γιουδά Κοέν Λάρισα Πίνχας Κοέν Φλώρινα Ιωσήφ Κοέν Φλώρινα Λέων Κοέν Αθήνα Μωυσής Κοέν Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑαρών Κοέν Αθήνα Ζακίνος Κοέν Αθήνα ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Αθήνα ΕύβοιαΜωσέ Κοέν Καβάλα Δαβίδ Μιχαήλ Κοέν Πρέβεζα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΆννα Κοέν Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΜπαρούχ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ντάριο Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Χαΐμ Σαμουήλ Κοέν Βόλος ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΙακώβ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ισαάκ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ιακώβ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Καρολίνα Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Λέων Ιωσήφ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Νισσήμ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Πέπος Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ραχήλ Κοέν Βόλος EΠΟΝ Εθνική Αλληλεγγύη ΕΛΑΣ Σαμουήλ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σίμων Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σλόμο Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ]

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 24

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΖαχαρίας Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ζουλύ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ροζίτα Κοέν Βόλος ΕΠΟΝ Σαμπετάι Κοέν Βόλος ΕΠΟΝ Σαλβατώρ Κοέν Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΒίκτωρ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Νταβίκο Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ηλίας Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωρίς (Μωσέ) Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μασλάχ Κοέν Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΣολομών Κοέν Ιωάννινα Σόλων Κομίδης Κομοτηνή Μισέλ Κονέ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ηλίας Κονές Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΜωυσής Κονές Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Τόρι Κουένκα Θεσσαλονίκη ΘεσσαλονίκηΙάκωβος Κούμερης Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΖακ Κωστής Χαλκίδα Απόλλων- Υβόννη ΑθήναΑλμπέρτος Λαζάρ Λάρισα ΕΛΑΣ Κεντρική ΘεσσαλίαΙσαάκ Λαζάρ Λάρισα ΕΛΑΣ Κεντρική ΘεσσαλίαΝισσήμ Λαζάρ Σαλβατώρ Λαζάρ Λάζαρος Λαζάρ Ιωσήφ Λαχανάς Μωυσής Λεβή Νίνο Λεβή Οβαδίας Λεβή Ρόζα Λεβή Σόλων Αβραάμ Λεβή Ζαχαρίας Λεβή Ζακ (Ιακώβ) Λεβή Θεσσαλονίκη Ερρίκος Λεβή Ιωάννινα ΕΔΕΣ ΙωάννιναΧαΐμ Λεών Λεβή Ιωάννινα Ααρών Λεβή Τρίκαλα Ηλίας Λεβή Τρίκαλα Καίτη Λεβή Τρίκαλα Σολομών Αβραάμ Λεβή Τρίκαλα Μεΐρ Λεβή Τρίκαλα Αβραάμ Λεβή Θεσσαλονίκη Αβραάμ Λεβή Χαλκίδα Ηλίας Λεβή Αθήνα ΕΑΜ ΑθήναΕμμανουήλ Λεβή Αθήνα Μανώλης Λεβή Ματαθίας Λεβή Χαΐμ Λεβής Ιωάννινα ΕΑΜ ΑθήναΣίμων Λεβή Λάρισα Ρούλα (Ραχήλ) Λεβή Δαβίδ Λεβής Βόλος ΕΑΜ ΘεσσαλίαΜωυσής Λεβής Βόλος Νέλλος Λεβής Βόλος Ζάχος Λεβής Βόλος Λέων Λεβής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΙακώβ Μαγρίζος Λάρισα Σιμαντώβ Μαΐσης Ραφαήλ Μάλτης Ιωάννινα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΡαούλ Μάνο Ραχήλ Μάνο Ματθίλδη Μασαράνο [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΙσαάκ Μασσότ Μωυσής Ματαθίας Βόλος ΕΛΑΣ ΘεσσαλίαΖάκο Ματαθίας Βόλος Λέων Ματαλόν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΣαλομών Ματαλόν Ματίλντα Ματαράσσο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ Δυτική ΜακεδονίαΝισσήμ Ματαθίας Κέρκυρα Πάππας Μάτσας Μωύς Μάτσας Χαΐμ Μάτσας Ιωάννινα Ελιασάφ Μάτσας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιεσούα Μάτσας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιωσήφ Μάτσας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΣολομών Μάτσας Ιωάννινα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σλόμο Ματσίλ Ιωάννινα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑβραάμ Μεβοράχ Καβάλα ΕΛΑΣ Σαμουήλ Μεγίρ Ιωάννινα Βιτάλ Μεγίρ Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Λέων Μεΐρ Ηλίας Μιζάν Ιακώβ Μιζάν Λέων Μιζάν Σαμπετάι Μιζάν Σαούλ Μιζάν Βουλγαρία Δαβίδ Μιζάν Δράμα Σάμυ Μιζάν Λάρισα Ισαάκ Μιζάν Αγρίνιο Ζακίνος Μιζάν Βόλος Τζάνι Μιζάν Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιωσήφ Μιζραχής Αθήνα ΕΑΜ ΠελοπόννησοςΑλμπέρτος Μιζραχής Λάρισα

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΜήνας Μιζραχής Βόλος Σαρίνα Μιζραχή Βόλος Ζακ Μιζραχής Βόλος Χαΐμ Μιζραχής Βόλος Αλμπέρτος Μινέρβο Χανιά ΒΣΑ ΚρήτηΤζένη Μινέρβο Χανιά Μισκατέλ Διδυμότειχο Μισκατέλ Διδυμότειχο Χαΐμ Μιζραχής Βόλος Λιλή Μητράνι Θεσσαλονίκη Ροβέρτος Μητράνι Σέρρες ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑβραάμ Μιχαήλ Ιωάννινα Μιωνή Αγρίνιο Μωυσής Μιωνής Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιωνάς Μιωνής Αγρίνιο ΕΑΜ Σαμ Μοδιάνο Θεσσαλονίκη Έλιο Μοδιάνο Σόφη Μολτίαχ Μόλχο Α Μόλχο Θεσσαλονίκη Μωυσής Μόρδος Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική Θεσσαλία Μορδώχ Μέντη Μόσκοβιτς Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΕύβοιαΑλίκη Μουρτζούκου Βόλος Δαβίδ Μπακόλας Σαλβατώρ Μπακόλας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΝισσήμ Μπακόλας Ιωάννινα Σιών Μπακόλας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιάκωβος Μπαλέστρας Κέρκυρα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ραφαήλ Μπαρκή Σολομών Μπαρκή Αθήνα Ιακώβ Μπαρτζιλάι Αθήνα Ιωσήφ Μπαρτζιλάι Αθήνα Νισσήμ Μπατής Ιωάννινα Βίκτωρ Μπατής Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΚουτιέλ Ιακώβ Μπέγας Λάρισα Αλμπέρτος Μπέζα Ζακλίν Μπέζα Άλφρεντ Μπέζα Θεσσαλονίκη Μόνικα Μπέζα Θεσσαλονίκη Ελένη Μπέζα Θεσσαλονίκη Αρμάντο Μπεζές Θεσσαλονίκη ΕΑΜ ΘεσσαλίαΜωσέ (Μωρίς) Μπέλλο Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΣαλβατόρε Μπεν Γιαΐς Πέπο Μπενοζίλιο ΕΑΜ ΑθήναΑλμπέρτο Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη Βενιαμίν Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη Μωσέ Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη Ντικ Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΖακ Μπενβενίστε Δαβίδ Μπενβενίστε Καβάλα Έστερ Μπενβενίστε Λάρισα Νταίζη Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΑθήναΧαΐμ Μπενρουμπή Μωρίς Μπενρουμπή Αλβέρτος Μπενρουμπή Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜεναχέμ Μπενσιών Καβάλα Ιωσήφ Μπενσουσάν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΙακώβ Ισραήλ Μπεράχα Τρίκαλα ΕΛΑΣ Δυτική ΘεσσαλίαΓεουντά Μπεράχα Βιτάλ Μπεράχα Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΜεντές Μπεσαντσή Μωσέ Μπέσο Αθήνα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μπετσαλέλ Μπεχάρ Ζακ Μπεχάρ Μάρκος Μποττόν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Σαλομόν Μπούρη Ντόρα Μπουρλά Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΓιολάντα Μπουρλά Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΛεών Μπουρλάς Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΣολομών (Σάρδος) Μπουρλάς Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΜωυσής Μπουρλάς Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΑβραάμ Μπουρλάς Θεσσαλονίκη Σάρα Μπουρλά Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΤσελεμπή Μπουρλά Σέρρες ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΜωρίς Μπουρλάς Γιακώβ Μποχορόπουλος Ιωάννινα Ροβέρτο Μπρέλλης Δαβίδ Μπρούδο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜιχάλης Μπρούδο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική Μακεδονία Ερνστ Μύλλερ Αθήνα Ισαάκ (Γιτσχάκ) Μωυσής (Μωσέ) Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική Μακεδονία Γιομτώβ Μωσέ Ιωάννινα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΔαβίδ Μωυσής [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ασέρ Μωυσής Τρίκαλα ΕΑΜ ΑθήναΕσδράς Βενιαμίν Μωυσής Λάρισα ΕΛΑΣ ΘεσσαλίαΕσδράς Δαβίδ Μωυσής Λάρισα ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΑλβέρτος (Αβραάμ) Μωυσής Βόλος

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΟΙ

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 25

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΣλόμο Ναούμ Ηλίας Ναούμ Ιωάννινα Μαρσέλ Νατζαρή Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΔαβίδ Ναχμίας Άρτα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Σαμ Ναχμίας Αθήνα Μιχαήλ Νεγρίν Αθήνα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Αλβέρτος Νεγρίν Τρίκαλα Ισαάκ Νεγρίν Τρίκαλα Βενιαμίν Νεγρίν Τρίκαλα ΕΛΑΣ Δυτική ΘεσσαλίαΛουίζα Νεγρίν Λάρισα ΕΠΟΝ ΘεσσαλίαΙωσήφ Νεχαμά Ισαάκ Νεχαμά Αθήνα ΕΛΑΣ Δυτική ΘεσσαλίαΡοέλ Νισαχόν Ζακ Νισσάν Σολομών Νισσήμ Ηλίας Σαμ Νισσήμ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΓιοέλ Νιτσαχόν Τρίκαλα Πωλ Νόαχ Ισίδωρος Νόαχ Ισαάκ Ντάσα Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΒιτάλ Ντάσα Θεσσαλονίκη Ιωσήφ Ντεκάστρο Χανιά ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜαρσέλ Ντεμάγιο Μπίτολα Μωσέ Ντόστης Ιωάννινα ΕΑΜ Νέων ΙωάννιναΝτίνος Οβαδίας Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΙσαάκ Οβαδία Δράμα ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΝτάνυ Οβαδίας Θεσσαλονίκη Σαλβατώρ Οβαδίας Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΙσαάκ Οβαδίας Ιωσήφ Ντάριο Ουζιέλ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΒαρών Πάρδο Καβάλα Μωύς Πάρδο Καβάλα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΣάββας Πάρδο Καβάλα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΆνια Πάτσνικ Βιέννη ΕΠΟΝ Χάρυ Πάτσνικ Βιέννη Μπαρούχ Πεζόντες Αβραάμ Πελές Ιωσήφ Πέπο Αθήνα Π Περαχιά Φλώρα Περαχιά Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική Μακεδονία Περαχιά Αλλέγρα Πέσσαχ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δαβίδ Πέσσαχ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωυσής Πέσσαχ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μεσουλάμ Πέσσαχ Φλώρινα Χαΐμ Πίντο Μωρίς Πίνχας Μωρίς Πιπανό Ερρίκος Πιπανό Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΧαΐμ Πολίτης Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωυσής Πολίτης Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ηλίας Πολίτης Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μπεν Ποράτ Γιακώβ Πούλος Αλμπέρτος Πρίζναλης Σέρρες ΕΑΜ ΘεσσαλίαΝτόρα (Ντορίκα) Ραμπάν Ραπέτης Άλχη Ραφαήλ Αθήνα Δαβίδ Ραφαήλ Ιωάννινα Λέων Ρεβή Αθήνα Σιμαντώβ Ρόζεν Εφραίμ Ρόζενμπεργκ Θεσσαλονίκη Αβραάμ Ρομάνο Θεσσαλονίκη Δαβίδ Ρούσο Αθήνα Ισαάκ Ρούσο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΙσαάκ (Ζακίνος) Ρούσο Σέρρες ΕΛΑΣ ΠελοπόννησοςΙακώβ Ρούσο Τσαντίκος Σαδίκ Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ισραήλ Σαδικάριο Βόλος Ραούλ Σαΐας Έλι Σακκής Ιωσήφ Σακκής Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ισαάκ Σακκής Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Έλλη Σακκής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΗλίας Σακκής Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωυσής Σακκής Βόλος ΕΛΑΣΕΤΑ Ανατολική ΘεσσαλίαΠέπος Σακκής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΙσαάκ Σακκής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΛέων Σακκής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΑλμπερτίκο Σάκο Καστοριά Μορδοχάι Σάλεμ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Κεντρική ΘεσσαλίαΑλμπέρτος Σάλεμ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Κεντρική ΘεσσαλίαΑντζέλ Σαλτιέλ Μανώλης Σαλτιέλ Θεσσαλονίκη Ιωσήφ Σαμαρίας Βόλος Πέπος Σαμαρίας Βόλος Δαβίδ Σαμουήλ Θεσσαλονίκη Εμίλ Σαμπάς Άρτα ΕΔΕΣ ΆρταΜεναχέμ Σαμπετάι

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΜηνάς Σαμπετάι Βόλος ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΡαφαήλ Σαμπετάι Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ααρών Σαμπετάι Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλμπέρ Σαούλ ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΖωή Σαπόρτα Μπουένα Σαρφατή Θεσσαλονίκη Σαλβατώρ Σαρφατής Δαβίδ Σασσών Ισαάκ Σασσών Σαλομών Σασσών Αλβέρτος Σαφάν Αβραάμ (Έμπης) Σβώλης Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ηλίας Σβώλης Ιωάννινα Μιχαήλ Σβώλης Ιωάννινα Μπεχώρ Σβώλης Ιωάννινα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Μωσέ Σεγκόρα Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΣλόμο Σένκα Ζακ Σερόρ Σερόρ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΙτσχάκ Σιακίμ Ισραήλ Σιδαρίκης Αγρίνιο Σαμ Σίδης Αθήνα ΕΑΜ ΑθήναΜπαρούχ Σιμπή Θεσσαλονίκη ΕΑΜ Αθήνα ΠελοπόννησοςΙντό Σίμσι Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜπέζα Σιών Δαβίδ Σουλάμ Σαμουήλ Σούσης Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Μωρίς Στρούμσα Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΘεσσαλονίκηΙωσήφ Ταμπώχ Βέροια Ιωσήφ Νισσήμ Ταραμπουλούς Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική Μακεδονία

Δαβίδ Τιάνο Θεσσαλονίκη Ζαχαρίας Τουρών Βόλος Εδμόνδος Τορόν Λάρισα ΕΠΟΝ ΑθήναΆνζελ Τσιάκο Θεσσαλονίκη Δαβίδ Τσουβά Λάρισα Τζάκος Τσουβά Λάρισα Ηλίας Φελούς Ιακώβ Φελούς Αβραάμ Φελούς Τρίκαλα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλλέγρα Φελούς- Καπέτα Τρίκαλα ΕΑΜ Εθνική Αλληλεγγύη ΘεσσαλίαΜάρκος Φελούς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Χρυσούλα Φελούς Τρίκαλα ΕΠΟΝ ΘεσσαλίαΜωυσής Φερετζή Σαδώκ Φερετζή Αλβέρτος Φερετζή Εσδράς Ηλίας Φιλοσώφ Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ισαάκ Αβραάμ Φιλοσώφ Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ραφαήλ Ηλίας Φιλοσώφ Λάρισα ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΜωρίς Φλωρεντίν Φάνυ (Ματίλντα) Φλωρεντίν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΑβραάμ (Αβραμίκος) Φόρνης Χαλκίδα ΕΛΑΣ ΕύβοιαΑαρών Φόρνης Χαλκίδα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Πέπος (Ιωσήφ) Φόρτης Μωυσής (Μίμης) Φόρτης Μανώλης Φραγγής Χαλκίδα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σίμων Φραγγής Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] ΕύβοιαΑλμπέρτος Φρανσές Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ιάκωβος Φρανσές ΕΛΑΣ Κεντρική ΜακεδονίαΡαούλ Φραντζής Μανώλης Φραντζής Βόλος Κάρμεν Φρεζή Βόλος Αβραάμ Χαΐμ Φρεζής Χαλκίδα ΕΑΜ Δυτική ΜακεδονίαΡαφαήλ Φρεζής Βόλος ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΙακώβ Φριζής Θεσσαλονίκη Βασίλης Χαζάν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΖακ Χαΐμ Μωρίς Χαΐμ Ελιγιά Χακίμ Λάρισα Δαβίδ Χακοέν Ραούλ Χαλβατζής Ιτσχάκ Χανέν ΕΑΜ ΑθήναΧαΐμ Χανώκ Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] ΑθήναΈλι Χασσίδ Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] ΕύβοιαΙωσήφ Χασσίδ Θεσσαλονίκη ΕύβοιαΣαμπετάι Χασσών Αβραάμ Χασσών Σάββας Χασσών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΠέπος Χασσών Μπίτολα Μωύς-Μωυσής Χασσών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΓιοχανάς Χατζής Άρτα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΔαβίδ Χατζής Άρτα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Σόλων Χατζής Βόλος Απόστολος Χατζόπουλος Μηνάς Χατζόπουλος Ιωάννινα Μεναχέμ Χαχάμ Νατάν Χονέν Καστοριά

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΟΙ

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 26

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΠΕΣΟΝΤΕΣ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΠΑΤΡΩΝΥΜΟ ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ ΤΟΠΟΣ ΘΑΝΑΤΟΥ ΙΔΙΟΤΗΤΑ ΜΟΝΑΔΑ

ΑΒΡΑΑΜ ΕΛΙΑΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιούνιος 1944 ΚΑΤΕΡΙΝΗ ΠΙΕΡΙΑΣ 17 ετών Σύνδεσμος Μακεδονικού Γραφείου ΚΚΕ με ΠΕ Κατερίνης

Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς στη θέση ldquoΒαρικόrdquo μαζί με

άλλους 12

ΑΛΑΛΟΥΦ ΗΛΙΑΣ ΑΘΗΝΑ ΑΤΤΙΚΗ

ΑΛΒΟ ΡΑΣΕΛ ΓΕΟΥΔΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιανουάριος 1944 ΠΟΝΤΟΚΩΜΗ ΚΟΖΑΝΗΣ 14 ετών σε βοηθητική υπηρεσία στον ΕΛΑΣ Δολοφονήθηκε από

συνεργάτες των Γερμανών

ΑΛΒΟ ΠΑΛΟΜΠΑ ΓΕΟΥΔΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιανουάριος 1944 ΠΟΝΤΟΚΩΜΗ ΚΟΖΑΝΗΣ 16 ετών σε βοηθητική υπηρεσία στον ΕΛΑΣ Δολοφονήθηκε από

συνεργάτες των Γερμανών

ΑΤΤΑΣ ΜΩΫΣΗΣ ΔΑΒΙΔ ΑΘΗΝΑ 1944 ΚΟΡΙΝΘΙΑ Αντάρτης 6ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΒΑΡΩΝ ΑΒΡΑΑΜ ΚΑΒΑΛΑ 1943 ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΓΚΑΝΗΣ ΜΟΡΔΟΣ ΛΑΡΙΣΑ

ΕΛΙΑΟΥ ΔΑΒΙΔ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Οκτώβριος 1943 ΠΕΡΙΒΟΛΙΑ ΓΡΕΒΕΝΩΝ Αντάρτης 50ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΕΣΚΙΝΑΤΖΗΣ

ΣΑΜΟΥΗΛ ΙΩΣΗΦ ΛΑΡΙΣΑ 611945 ΚΑΖΑ ΒΟΙΩΤΙΑΣ Λοχαγός 54ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ Διοικητής 10ου Λόχου

ΙΑΚΩΒΟΥ ΣΑΒΒΑΣ ΣΙΜΟΣ ΒΟΛΟΣ 1741944 ΡΕΝΤΙΝΑ ΑΓΡΑΦΩΝ Αντάρτης 52ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΚΑΜΧΗΣ ΜΩΡΙΣ ΛΑΡΙΣΑ 541944 ΛΕΠΤΟΚΑΡΥΑ ΠΙΕΡΙΑΣ

ΚΑΜΧΗΣ ΝΙΣΣΗΜ 1943 ΦΙΛΙΑΤΡΑ Αντιστασιακός Εκτελέστηκε από τους Ιταλούς

ΚΑΡΑΣΣΟ ΚΑΡΟΛΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΛΑΡΙΣΑ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ Αιχμαλωτίστηκε τραυματίας και

απαγχονίστηκε

ΚΑΡΑΣΣΟ ΖΑΚ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

ΚΑΡΑΣΣΟ ΜΑΡΚΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 681944 ΜΟΥΧΑΡΕΜ ΧΑΝΙ ΕΔΕΣΣΑΣ Ανθυπολοχαγός 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΚΑΡΑΣΣΟ ΣΑΡΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΚΑΣΤΟΡΙΑ

ΚΟΕΝ ΔΑΒΙΔ ΠΡΕΒΕΖΑ 511944 ΚΑΛΟΣΚΟΠΗ ΦΩΚΙΔΑΣ Αντάρτης Τάγμα ΕΛΑΣ Παρνασσίδας

ΚΟΕΝ ΗΛΙΑΣ ΝΗΣΙΜ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΓΡΕΒΕΝΑ Αντάρτης

ΚΟΕΝ ΙΑΚΩΒΟΣ ΚΡΗΤΗ

ΚΟΕΝ ΙΣΑΑΚ

ΚΟΕΝ ΝΗΣΙΜ ΒΑΛΑΣΗΣ 241944 ΛΑΡΙΣΑ

ΚΟΕΝ ΜΙΧΑΗΛ ΙΩΑΝΝΙΝΑ

ΚΟΕΝ ΣΤΕΛΛΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1641943 ΤΑΧΝΙΣΤΑ ΠΙΕΡΙΑΣ Αντάρτισσα Αρχηγείο ΕΛΑΣ Ολύμπου

ΛΕΒΗΣ ΛΕΩΝ ΒΟΛΟΣ 2261944 ΠΕΡΙΟΧΗ ΛΑΡΙΣΑΣ Αντάρτης 54ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΜΗΤΡΑΝΙ ΡΟΒΕΡΤΟΣ ΣΕΡΡΕΣ 511944 ΚΑΛΟΣΚΟΠΗ ΦΩΚΙΔΑΣ Αντάρτης Τάγμα ΕΛΑΣ Παρνασσίδας

ΜΙΖΑΝ ΔΑΒΙΔ ΔΡΑΜΑ 1944 ΚΙΛΚΙΣ Αντάρτης φοιτητής ιατρικής

ΜΙΖΑΝ ΖΑΚΙΝΟΣ

ΜΠΕΖΑΣ ΚΟΥΤΙΓΙΕΛ ΙΑΚΩΒ ΛΑΡΙΣΑ Αντάρτης Φοιτητής Ιατρικής

ΜΠΕΝΒΕΝΙΣΤΕ ΝΤΑΙΖΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Νοέμβριος 1943 ΑΘΗΝΑ Μέλος της ΕΠΟΝ Πέθανε από κακουχίες και βασανιστήρια στην

Ασφάλεια Φοιτήτρια Χημείας

ΜΠΕΝΣΟΥΣΑΝ ΙΩΣΗΦ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιούλιος 1944 ΠΕΝΤΑΛΟΦΟΣ ΚΟΖΑΝΗΣ Αντάρτης ΙΧ Μεραρχία ΕΛΑΣ

ΜΠΕΡΑΧΑ ΒΙΤΑΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Σεπτέμβριος 1944 ΚΟΖΑΝΗ Αντάρτης Χ Μεραρχία ΕΛΑΣ

ΜΠΕΡΑΧΑ ΙΑΚΩΒ ΤΡΙΚΑΛΑ 7111943 ΜΕΣΟΧΩΡΑ ΤΡΙΚΑΛΩΝ Αντάρτης 4ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΙΣΑΑΚ Απρίλιος 1944 ΒΕΡΜΙΟ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΙΩΣΗΦ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΣAΡΔΟΣ ΜΙΧΑΗΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 20101944 ΣΤΑΥΡΟΣ ΒΕΡΟΙΑΣ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΑΒΡΑΑΜ ΙΩΣΗΦ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1944 ΕΥΒΟΙΑ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΚΑΡΟΛΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΤΣΕΛΕΜΠΙ ΣΕΡΡΕΣ 311944 ΗΠΕΙΡΟΣ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΝΕΓΡΙΝ ΔΑΒΙΔ

ΝΗΣΙΜ ΣΟΛΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

ΝΗΣΙΜ ΗΛΙΑΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιούλιος 1944 ΠΕΝΤΑΛΟΦΟΣ ΚΟΖΑΝΗΣ Αντάρτης ΙΧ Μεραρχία ΕΛΑΣ

ΟΒΑΔΙΑΣ ΝΤΙΝΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Αύγουστος 1944 ΚΙΛΚΙΣ Αντάρτης Χ Μεραρχία ΕΛΑΣ

ΠΑΡΔΟ ΜΩΥΣ ΚΑΒΑΛΑ 1944 ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΠΑΡΔΟ ΣΑΒΒΑΣ ΚΑΒΑΛΑ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΠΕΡΑΧΙΑ ΦΛΩΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΠΙΕΡΙΑ

ΠΕΣΑΧ ΔΑΒΙΔ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2341943 ΘΕΣΣΑΛΙΑ Αντιστασιακός ΕΑΜ Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς

ΠΙΠΑΝΟ ΕΡΡΙΚΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΚΙΛΚΙΣ

ΡΑΦΑΤΑΣ Γ ΘΕΣΣΑΛΙΑ

ΡΟΥΣΟ ΔΑΒΙΔ ΑΘΗΝΑ 511944 ΚΑΛΟΣΚΟΠΗ ΦΩΚΙΔΑΣ Αντάρτης Τάγμα ΕΛΑΣ Παρνασσίδας

ΡΟΥΣΟ ΙΑΚΩΒ ΑΒΡΑΑΜ ΚΑΣΤΟΡΙΑ 511944 ΠΛΑΚΑ ΗΠΕΙΡΟΥ Αντάρτης 50ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΡΟΥΣΟ ΜΙΧΑΗΛ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΣΑΔΙΚΑΡΙΟ ΙΣΡΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 1944 ΕΥΒΟΙΑ

ΣΑΚΚΗΣ ΛΕΩΝ ΙΣΡΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 2961944 ΕΛΕΥΘΕΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Αντάρτης 54ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΣΑΚΚΗΣ ΣΑΜΟΥΗΛ ΒΕΡΜΙΟ

ΣΒΩΛΗΣ ΜΠΕΧΩΡ ΙΩΑΝΝΙΝΑ Ιανουάριος 1944 ΙΩΑΝΝΙΝΑ Τροφοδότης ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς στα

Ιωάννινα

ΣΕΡΟΡ ΚΟΕΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΤΑΡΑΜΠΟΥΛΟΥΣ

ΙΩΣΗΦ ΝΗΣΙΜ ΛΑΡΙΣΑ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΤΟΡΟΝ ΕΔΜΟΝΔΟΣ ΛΑΡΙΣΑ 531943 ΑΘΗΝΑ Σπουδαστής Πολυτεχνείου μέλος του ΕΠΟΝ Σκοτώθηκε σε

διαδήλωση της ΕΠΟΝ Αθήνας

ΦΡΑΓΚΗΣ ΣΙΜΩΝ ΙΑΚΩΒ XΑΛΚΙΔΑ Ιούλιος 1944 ΣΤΕΝΗ ΕΥΒΟΙΑΣ Αντάρτης 7ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΦΡΙΖΗΣ ΑΒΡΑΑΜ-

ΜΙΝΩΣ ΧΑΛΚΙΔΑ 2451944 ΒΕΡΜΙΟ

ΧΑΙΜ ΜΩΡΙΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΛΕΠΤΟΚΑΡΥΑ ΠΙΕΡΙΑΣ

ΧΑΤΖΗΣ ΓΙΟΧΑΝΑΣ ΑΡΤΑ 271944 ΑΜΦΙΣΣΑ Ανθπολοχαγός και καπετάνιος διμοιρίας ΙΙ34 Τάγμα ΕΛΑΣ

ΧΑΣΩΝ ΣΑΒΒΑΣ ΚΑΒΑΛΑ ΒΕΡΟΙΑ

ΧΑΣΩΝ ΜΩΥΣΗΣ ΣΑΒΒΑΣ ΚΑΒΑΛΑ ΒΕΡΟΙΑ

EAM = Εθνικό Απελευθερωτικό ΜέτωποΕΛΑΣ = Ελληνικός Λαϊκός Απελευθερωτικός ΣτρατόςΕΠΟΝ = Ενιαία Πανελλαδική Οργάνωση ΝέωνΕΔΕΣ = Εθνικός Δημοκρατικός Ελληνικός Σύνδεσμος

ΕΟΕΑ = Εθνικές Ομάδες Ελλήνων ΑνταρτώνΕΤΑ = Επιμελητεία του ΑντάρτηΒΣΑ = Βρετανική Στρατιωτική ΑποστολήΕΑΣΑΔ = Εθνικός Αγροτικός Σύνδεσμος Αντικομμουνιστικής Δράσης

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 27

ΟΜΗΡΟΙ ΚΑΙ EKTEΛΕΣΜΕΝΟΙ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΓΕΡΜΑΝΟΥΣ

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΠΑΤΡΩΝΥΜΟ ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ ΤΟΠΟΣ ΘΑΝΑΤΟΥ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΑΚΡΙΣ ΛΕΩΝ 1944 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΕΣ-ΕΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ Καθηγητής πέθανε από τα βασανιστήρια των δεσμοφυλάκωνΑΛΒΟ ΙΣΑΑΚ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2431943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Καραγωγέας 30 ετών ΑΛΓΟΥΣΣΗΣ ΣΑΛΒΑΤΩΡ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΑΜΠΡΑΒΑΝΕΛ ΑΑΡΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2241943 ΦΥΛΑΚΕΣ ΕΠΤΑΠΥΡΓΙΟΥ (ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ) Παλαιοπώλης 35 ετώνΑΣΚΕΝΑΖΗ ΕΛΙΑΟΥ ΚΕΡΚΥΡΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών Αμερικανός υπήκοοςΑΣΣΕΟ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 211943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 21 ετώνΑΣΣΕΟ ΖΑΧΑΡΙΑΣ ΡΑΦΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 2641944 ΒΟΛΟΣ 24 ετώνΑΣΣΕΟ ΙΑΚΩΒΟΣ ΒΟΛΟΣ 2841944 ΒΟΛΟΣ Βασανίστηκε μέχρι θανάτου από άντρες του δοσιλογικού ΕΑΣΑΔ

ΑΤΑΣ ΙΝΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 541943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε προσπαθώντας να διαφύγει από το γκέττο του Βαρώνου Χιρς

ΒΕΑΛΗΣ ΜΙΧΑΗΛ ΙΩΑΝΝΙΝΑ Φεβρουάριος 1944 ΙΩΑΝΝΙΝΑ Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς ΓΕΟΥΝΤΑ ΙΣΡΑΕΛ ΚΕΡΚΥΡΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΓΚΑΝΗ ΓΙΟΥΛΙΑ ΚΕΡΚΥΡΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΓΚΑΤΤΕΝΙΟ ΔΑΒΙΔ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Μάιος 1944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Φοιτητής γεωπονικής ΔΑΣΚΑΛΑΚΗΣ ΡΑΦΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 2431944 ΚΙΣΣΟΣ ΒΟΛΟΥ Εκτελέστηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση στο Πήλιο 80 ετώνΕΖΡΑΤΗΣ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 211943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΕΡΡΕΡΑ ΜΩΡΙΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 541943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε προσπαθώντας να διαφύγει από το γκέττο του

Βαρώνου Χιρς ΕΣΦΟΡΜΕΣ ΓΑΒΡΙΗΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1631943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ZAKINOΥ ΕΥΤΥΧΙΑ ΑΡΤΑ 1681943 ΚΟΜΜΕΝΟ ΑΡΤΑΣ Σκοτώθηκαν στο ολοκαύτωμα του χωριού 37 ετώνΖΑΚΙΝΟΥ ΚΑΙΤΗ ΑΡΤΑ 1681943 ΚΟΜΜΕΝΟ ΑΡΤΑΣ Σκοτώθηκαν στο ολοκαύτωμα του χωριού 5 ετώνΖΑΚΙΝΟΣ ΙΕΡΕΜΙΑΣ ΑΡΤΑ 1681943 ΚΟΜΜΕΝΟ ΑΡΤΑΣ Σκοτώθηκαν στο ολοκαύτωμα του χωριού 42 ετώνIΛΟΥΖ ΝΤΙ ΛΑΖΑΡ ΒΕΡΟΙΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΙΣΡΑΗΛ ΑΒΡΑΑΜ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 151944 ΣΚΟΠΕΥΤΗΡΙΟ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ Υποδηματοποιός ΙΣΡΑΕΛ ΡΙΚΕΤΑ ΚΕΡΚΥΡΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΚΑΚΟΥΦ ΙΑΚΩΒΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1631943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ KΑΡΑΣΣΟ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 30121942 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε σε αντίποινα για επίθεση στη γέφυρα της Αξιούπολης

ΚΑΡΑΣΣΟ ΜΩΫΣΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 151944 ΣΚΟΠΕΥΤΗΡΙΟ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ Μέλος του ΚΚΕ εξόριστος από τη Μεταξική Δικτατορία ΚΟΕΝ ΣΑΜΟΥΕΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΚΟΕΝ ΙΑΚΩΒΟΣ ΒΟΛΟΣ 241944 ΛΑΡΙΣΑ ΚΟΕΝ ΙΣΑΑΚ ΣΙΜΣΟΝ ΒΟΛΟΣ 2641944 ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΑ ΒΟΛΟΥ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση 42 ετώνΚΟΕΝ ΡΕΤΖΙΝΑ ΣΙΜΣΟΝ ΒΟΛΟΣ 2641944 ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΑ ΒΟΛΟΥ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση 70 ετώνΚΟΕΝ ΧΑΙΜ ΒΑΛΑΣΗ ΒΟΛΟΣ 241944 ΠΗΛΙΟ Εκτελέστηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση 25 ετώνΚΟΥΕΝΚΑ ΤΟΡΙ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 541943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε προσπαθώντας να διαφύγει από το γκέττο του

Βαρώνου Χιρς ΛΕΒΗΣ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΓΕΟΥΔΑ ΒΟΛΟΣ 361942 ΗΡΑΚΛΕΙΟ ΚΡΗΤΗΣ Εμπορικός αντιπρόσωπος εκτελέστηκε με άλλους 11 πολίτες του

Ηρακλείου 49 ετώνΛΕΒΗΣ ΧΑΪΜ ΙΩΑΝΝΙΝΑ 7121943 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΕΣ-ΕΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ Έφεδρος ανθυπολοχαγός εκτελέστηκε από το Γερμανό

στρατοπεδάρχη Πάουλ Ραντόμσκι ΛΙΜΠΟΒΙΤΣ ΜΩΫΣΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 211943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΛΕΒΗ ΣΥΜΕΩΝ ΜΩΥΣΗΣ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ ΜΑΓΡΙΖΟΣ ΙΑΚΩΒΟΣ ΜΩΥΣΗΣ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ ΜΑΪΣΣΗΣ ΣΙΜΑΝΤΩΒ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΜΑΤΑΘΙΑ ΝΙΝΑ ΣΑΜΟΥΗΛ ΒΟΛΟΣ 1281942 ΛΑΡΙΣΑ 20 ετώνΜΑΤΑΘΙΑΣ ΑΣΣΕΡ ΣΑΜΟΥΗΛ ΒΟΛΟΣ 21121942 ΛΑΡΙΣΑ 26 ετώνΜΕΓΙΡ ΙΩΣΗΦ ΑΘΗΝΑ 821944 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΕΣ-ΕΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ Πέθανε από τις κακουχίες ΜΟΣΧΟΒΙΤΣ ΜΕΝΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 431944 ΣΤΡΟΠΩΝΕΣ ΕΥΒΟΙΑΣ Βασανίστηκε και εκτελέστηκε από τα Τάγματα Ασφαλείας 18 ετώνΜΟΥΣΑΝ ΠΕΣΑΧ ΔΑΒΙΔ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 24111943 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΠΑΥΛΟΥ ΜΕΛΑ (ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ) ΜΟΥΣΤΑΚΗ ΣΙΜΧΑ ΙΩΑΝΝΙΝΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΜΠΑΡΤΖΙΛΑΪ ΙΣΑΑΚ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2631943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Τυπογράφος εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΜΠΕΝΒΕΝΙΣΤΕ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 541943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε προσπαθώντας να διαφύγει από το γκέττο του

Βαρώνου Χιρς ΜΠΕΡΑΧΑ ΑΑΡΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 151944 ΣΚΟΠΕΥΤΗΡΙΟ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ Μέλος του ΚΚΕ εξόριστος από τη Μεταξική Δικτατορία MΠΟΥΡΛΑ ΕΣΤΕΡ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Απρίλιος 1944 ΒΕΡΜΙΟ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΜΠΟΥΡΛΑ ΦΛΩΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Απρίλιος 1944 ΒΕΡΜΙΟ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΜΩΫΣΗ ΦΑΛΚΟΝΑ ΙΩΣΗΦ ΒΟΛΟΣ 1561944 ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΑ ΒΟΛΟΥ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΜΩΫΣΗΣ ΙΩΣΗΦ ΒΟΛΟΣ 1561944 ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΑ ΒΟΛΟΥ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση 70 ετώνΝΕΓΡΙΝ ΗΛΙΑΣ ΓΕΟΥΔΑ ΒΟΛΟΣ 2731944 ΠΤΕΛΕΟΣ ΒΟΛΟΥ 35 ετώνΟΒΑΔΙΑΣ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΙΩΣΗΦ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΟΒΑΔΙΑΣ ΙΣΑΑΚ ΙΩΣΗΦ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΠΕΡΑΧΙΑ ΑΝΡΥ 151944 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΕΣ-ΕΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ ΡΟΥΣΟ ΣΟΛΟΜΩΝ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΣΑΡΦΑΤΗ ΙΑΚΩΒΟΣ ΚΡΗΤΗ Δεκέμβριος 1941 Γιατρός αιχμάλωτος μετά τη Μάχη της Κρήτης πέθανε από

κακουχίες ΣΑΝΤΙΚΑΡΙΟΣ ΙΣΡΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 2841944 ΒΟΛΟΣ Oπωροπώλης 32 ετώνΣΑΣΣΩΝ ΔΑΒΙΔ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΣΕΔΑΚΑΣ ΜΩΫΣΗΣ ΡΑΦΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 1951944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 50 ετώνΣΙΝΤΟ ΚΑΛΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2831942 ΑΙ-ΣΤΡΑΤΗΣ Πέθανε ως εξόριστος 28 ετώνΣΟΝΙΝΟ ΜΠΕΝΗΣ ΛΑΡΙΣΑ 831944 ΑΣΜΑΚΙ (ΑΝΤΙΑΕΡΟΠΟΡΙΚΟ) ΛΑΡΙΣΑΣ 17 ετώνΣΟΝΙΝΟ ΗΛΙΑΣ ΛΑΡΙΣΑ 831944 ΑΣΜΑΚΙ (ΑΝΤΙΑΕΡΟΠΟΡΙΚΟ) ΛΑΡΙΣΑΣ 23 ετώνΣΤΡΟΥΜΣΑ ΜΩΡΙΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Φοιτητής Φιλοσοφικής ΤΟΡΕΖ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΛΑΡΙΣΑ 831944 ΑΣΜΑΚΙ (ΑΝΤΙΑΕΡΟΠΟΡΙΚΟ) ΛΑΡΙΣΑΣ 29 ετώνΤΕΒΕΤ ΣΑΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 841943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΦΑΡΑΤΖΗ ΛΕΟ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΦΕΛΟΥΣ ΜΑΡΚΟΣ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΦΕΡΕΤΖΙ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΦΕΡΕΤΖΙ ΜΩΥΣΗΣ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΦΕΡΕΤΖΙ ΣΑΔΩΝ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΦΙΛΟΣΩΦ ΕΖΡΑΣ ΗΛΙΑΣ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΦΙΛΟΣΩΦ ΡΑΦΑΗΛ ΗΛΙΑΣ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΦΙΛΟΣΩΦ ΙΣΑΑΚ ΑΒΡΑΑΜ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΦΡΑΝΚΟ ΡΕΒΕΚΑ ΚΑΣΤΟΡΙΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΧΑΝΟ ΙΑΚΩΒ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 211943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 20 ετών

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΕυΧΑΡΙΣΤΙΕΣ

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 28

Αγγελούλης Αντώνης (Βρατσάνος) Βροντάει ο Όλυμπος Το Μηχανικό του Ολύμπου Σύγχρονο Βιβλίο Αθήνα 1964

Αμπατζοπούλου Φραγκίσκη Το Ολοκαύτωμα στις Μαρτυρίες των Ελλήνων Εβραίων Παρατηρητής Θεσσαλονίκη 1993

Η λογοτεχνία ως μαρτυρία Έλληνες πεζογράφοι για τη Γενοκτονία των Εβραίων Παρατηρητής Θεσσαλονίκη 1995

Ανταίος Πέτρος Χίλια σκοτωμένα παιδιά της ΕΠΟΝ Εκδόσεις ΕΠΟΝ Αθήνα 1986

Βαρών-Βασάρ Οντέτ Η Ενηλικίωση μιας Γενιάς Νέοι και νέες στην Κατοχή και στην Αντίσταση Εστία Αθήνα 2009

Βενέτσια Σλομο Sonderkommando Μέσα από την κόλαση των θαλάμων αερίων Πατάκης Αθήνα 2007

Γιακοέλ Γιομτώβ Απομνημονεύματα 1941-1943 Ίδρυμα ΕΤΣ - ΑΧΑΪΜ Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης Παρατηρητής Θεσσαλονίκη 1993

Γιαννακόπουλος Γ Χρήστος Και διηγώντας τα μην κλαις Αναμνήσεις ενός ανθυπολοχαγού του ΕΛΑΣ Επικαιρότητα Αθήνα 1994

Γκατένιο ndash Όσμο Νάτα Από την Κέρκυρα στο Μπίρκεναου και την Ιερουσαλήμ Η ιστορία μιας Κερκυραίας Εβραίας Γαβριηλίδης Αθήνα 2005

Γρηγοριάδης Ν Φοίβος Το Αντάρτικο ΕΛΑΣ-ΕΔΕΣ-ΕΚΚΑ 542 Καμαρινόπουλος Αθήνα 1964

Δημητρίου Ν Δημήτριος (Νικηφόρος) Αντάρτης στα βουνά της Ρούμελης Χρονικό 1940-44 3 τόμοι Αθήνα 1965

Δημητρίου Ν Δημήτριος laquoH συμμετοχή των Εβραίων στην Εθνική Αντίστασηraquo Χρονικά τχ 104 (Ιανουάριος-Φεβρουάριος 1989) σ 3-6

Έπεσαν για τη ζωή Ήρωες-μάρτυρες λαϊκών απελευθερωτικών αγώνων Έκδοση της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ 7 Τόμοι Αθήνα 1997-2007

Ιστορία της Αντίστασης 1940-45 6 τόμοι Αυλός Αθήνα 1979

Ιωαννίδης Ιωάννης Οι Εβραίοι εις την Αντίστασιν ΧΕΟ Ιωάννινα 1948

Καραθάνος Δ laquoΗ Μάχη του Καράλακκα και οι διαστρεβλωτές τηςraquo Ριζοσπάστης 12 81978

Κείμενα Εθνικής Αντίστασης 2 τόμοι Σύγχρονη Εποχή Αθήνα 1981

Μαζάουερ Μάρκ Στην Ελλάδα του Χίτλερ Η εμπειρία της Κατοχής Αλεξάνδρεια Αθήνα 1994

Μητσόπουλος Θανάσης Το 30ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ Οδυσσέας Αθήνα 1987

Μπενβενίστε Ρίκα (επιμ) Οι Εβραίοι της Ελλάδας στην Κατοχή Εταιρεία Μελέτης Ελληνικού Εβραϊσμού Εκδόσεις Βάνιας Θεσσαλονίκη 1998

Μπουρλάς Μιχαήλ Μωυσής Έλληνας Εβραίος και αριστερός Νησίδες 2000

Steven Bowman Η Αντίσταση των Εβραίων στην Κατοχική Ελλάδα (μτφ Ισαάκ Μπενμαγιόρ) Έκδοση Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβουλίου Αθήνα 2013

Μπουρλίδης Τάκης ΕΛΑΣ Το 16ο Σύνταγμα Βερμίου Κώδικας Θεσσαλονίκη 2004

Νάχμαν Ευτυχία Γιάννενα Ταξίδι στο Παρελθόν Τάλως Αθήνα 1996

Νατζαρή Μαρσέλ Χρονικό 41 ndash 45 Ίδρυμα ΕΤΣ - ΑΧΑΪΜ Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης Παρατηρητής Θεσσαλονίκη1991

Pierron Bernard Εβραίοι και Χριστιανοί στη νεότερη Ελλάδα Πόλις Αθήνα 2004

Ρέντης Γρηγόρης Το 54 Σύνταγμα του ΕΛΑΣ Αθήνα 1984

Σάντας Λάκης laquoΗ κατάληψη γερμανικού εκοπλισμένου καϊκιού κι ο Μακαμπήςraquo Χρονικά τχ (Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2009) σ 27-28

Το Εβραϊκό Μουσείο Ελλάδος θα ήθελε να ευχαριστήσει θερμά τους παρακάτω φορείς και ιδρύματα για την ευγενική παραχώρηση αρχειακού φωτογραφικού και οπτικοακουστικού υλικού- Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας (ΑΣΚΙ)- Βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων- Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο (ΕΛΙΑ)- Ιστορικό και Διπλωματικό Αρχείο του Υπουργείου Εξωτερικών- Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο Ελλάδας (ΚΙΣΕ)- Πολεμικό Μουσείο- Τμήμα Ιστορίας της ΚΕ του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας (ΚΚΕ)- United States Holocaust Memorial Museum (USHMM)- USC Shoah Foundation- Yad Vashem The Holocaust Martyrsrsquo and Heroesrsquo Remembrance Authority

Επίσης για την ευγενική παραχώρηση αυθεντικών αντικειμένων και οπλισμού της Εθνικής Αντίστασης- Το Πολεμικό Μουσείο- Την οικογένεια Αλβέρτου Μπενρουμπή- Την οικογένεια Δαβίδ Ασέρ- Την οικογένεια Σίμου Βαλενστάιν

Σεβίλια Ερρίκος Αθήνα - Άουσβιτς Εστία Αθήνα 1983

Σιμπή Ιακώβ amp Λάμψα Καρίνα Η Διάσωση Η σιωπή του κόσμου η αντίσταση στα γκέτο και τα στρατόπεδα οι Έλληνες Εβραίοι στα χρόνια της Κατοχής Αθήνα Εκδόσεις Καπόν 2012

Το Χρονικό του Αγώνα Στrsquo Άρματα Στrsquo Άρματα Ιστορία της Εθνικής Αντίστασης Γιαννίκος Αθήνα 1964

Τσιλιγιάννης Κωνσταντίνος Η Εβραϊκή Κοινότητα της Άρτας Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο της Ελλάδος 2004

Φλάισερ Χάγκεν Στέμμα και Σβάστικα Η Ελλάδα της Κατοχής και της Αντίστασης 1941-1944 τομ Β΄ Εκδόσεις Παπαζήση Αθήνα 1995

Flemming Katherine Ιστορία των Ελλήνων Εβραίων Οδυσσέας Αθήνα 2009

Φρεζής Ραφαήλ Η Ισραηλιτική Κοινότητα Βόλου Βόλος 2003

Arad Yitzhak Arad Gutman Yisrael Margaliot Avraham (επιμ) Documents on the Holocaust Yad Vashem Ιερουσαλήμ 1981

Bowman Steven Jewish Resistance in Wartime Greece Vallentine Mitchell Λονδίνο 2006

---------------------- laquoJoseph Matsas and the Greek Resistanceraquo Journal of the Hel-lenic Diaspora 17 (1991) σ 49-68

Camhi ndash Fromer Rebecca The Holocaust Odyssey of Daniel Bennahmias Sonderkommando The University of Alabama Press Tuscaloosa Αλαμπάμα 1993

Cohen Monique Lise Dugour Jean-Louis (επιμ) Les Juifs dans la Reacutesistance Eacuteditions Tireacutesisas 2001

Collin Claude Carmagnole et Liberteacute Les eacutetrangers dans la Reacutesistance en Rhocircne-Alpes Presses Universitaires de Grenoble 2000

Duffy Peter The Bielski Brothers Harper Collins Νέα Υόρκη 2003

Edelman Marek The Ghetto Fights Warsaw 1941-43 Bookmarks Publications Λονδίνο 1990

Feldman Yael Bowman Steven laquoLove and War on Mount Olympusraquo Thetis 4 (1997) σ 253-256

Friedler Eric Siebert Barbara Kilian Andreas (επιμ) Zeugen aus der Todeszone Das juumldische Sonderkommando in Auschwitz Deutscher Taschenbuch Verlag 2005

Jews in Yugoslavia Muzejski proctor Jezuitski trg 4 Ζάγκρεμπ 1989

Krakowski Shmuel The War of the DoomedJewish Armed Resistance in Poland 1942-1944 Holmes and Meler Νέα Υόρκη Λονδίνο 1984

Kurzman Dan The Bravest Battle The 28 Days of the Warsaw Ghetto Uprising DaCapo Press Νέα Υόρκη 1976

Matsas Joseph laquoThe Participation of the Greek Jews in the National Resist-anceraquo Journal of the Hellenic Diaspora 17 (1991) σ 55-68

Matsas Michael The Illusion of Safety The story of the Greek Jews During the Second World War Pella Publishing Company Νέα Υόρκη 1997

Novitch Miriam Resistenza Spirituale Spiritual Resistance 1940-1945 Μιλάνο 1979

Rayski Benoicirct LrsquoAffiche rouge 21 feacutevrier 1944 ndash Ils nrsquoeacutetaient que des enfantsLe Feacutelin Ντιζόν 2004

Resistance during the Holocaust United States Holocaust Memorial Museum Ουάσινγκτων χχ

Resistance Spiritual Resistance Revolt Partisans and the Uprising in the Death Camps Yad Vashem 2004

Η έκθεση δεν θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί χωρίς τις συνεντεύξεις που παραχωρήθηκαν από Έλληνες Εβραίους βετεράνους της Εθνικής Αντίστασης στους οποίους θα ανήκει για πάντα η διπλή μας ευγνωμοσύνη Βιτάλ Αελιών Δανέλος Αλχανάτης Αλβέρτος Βαλενστάιν Σάρα Γεσουά-Φόρτη Μωύς Γιουσουρούμ Λουί Κοέν Σαμουήλ Κοέν Ηλίας Κονές Ιάκωβος Κούμερης Σαλβατώρ Μπακόλας Ιάκωβος Μπαλέστρα Ντόρα Μπουρλά-Χανταλί Δαβίδ Μπρούδο Εσδράς Μωυσής Ιωσήφ Νισσήμ Έλλη Σακκή-Δεκάστρο Ζακίνος Ρούσο Μηνάς Σαμπετάι Αβραάμ Σβώλης Αλλέγρα Φελούς-Σκύφτη Ραφαήλ Φρεζής

Ιδιαίτερες ευχαριστίες ανήκουν στον κο Μίμη Χριστοφιλάκη για την προσφορά σπάνιων εντύπων προκηρύξεων και εφημερίδων από την προσωπική του συλλογή στους κυρίους Μαρσέλ Γιοέλ Ντάνη Εμμανουήλ Τζων Καλέφ-Εζρά Ιάκωβο Σιμπή Μάριο Σούση Σάμμη Τουρόν καθώς και στις κκ Ζουλί Αελιών Ντέλια Αλχανάτη Αλίκη και Νέλλη Αρούχ Ματθίλδη Εσκινατζή ndash Καλεφ-Εζρά Μιμίκα Βαλενστάιν Οντέτ Βαρών-Βασάρ Βρησιήδα Κοέν Παυλίνα Κοέν-Ματαθία Ρούλα και Λουίζα Κονέ Σέλλη Κούνιο-Κοέν Αλλέγρα Μάτσα Ρίκα Μπενβενίστε Ελένη Μπεζέ Νίνα Μπενρουμπή και Ίντα Ναχμία για τη συμβολή τους και για την ευγενική παραχώρηση πολύτιμων οικογενειακών φωτογραφιών εγγράφων και αντικειμένων

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 14

Στην περιοχή του Ολύμπου δρούσε η επίλεκτη Διλοχία Μηχα-νικού της Ι Μεραρχίας του ΕΛΑΣ με διοικητή τον ανθυπολοχαγό Αντώνη Αγγελούλη (laquoΒρατσάνοraquo) Στους 250 αντάρτες αυτής της ειδι-κής μονάδας ήταν και δύο Εβραίοι Ο Βιτάλ Σολομών Αελιών από την Θεσσαλονίκη και ο Εσδράς Βενι-αμίν Μωυσής από τη Λάρισα Ο Βιτάλ ήταν ο laquoπαλιόςraquo Γεννήθηκε στην Θεσσαλονίκη τον Οκτώβριο του 1917 πολέμησε στην Αλβανία

με το 67ο Σύνταγμα Πεζικού και

μετά τη συγκέντρωση της Πλατείας

Ελευθερίας (11 Ιουλίου 1942) επι-

στρατεύτηκε στα καταναγκαστικά

έργα της Καρυάς Πιερίας Δραπέ-

τευσε και έζησε κρυμμένος ως τον

Δεκέμβριο του 1942 που προσχώ-

ρησε στην πρώτη ομάδα του ΕΛΑΣ

στον νότιο Όλυμπο Ήταν ο πρώ-

τος Εβραίος παρτιζάνος σε όλη την

Ελλάδα Τον Ιανουάριο του 1943

εντάχθηκε στο νεοσύστατο Μηχα-

νικό Ολύμπου Αναδείχθηκε σε κα-

πετάνιο διμοιρίας μέλος του ΚΚΕ

και υπεύθυνο περισυλλογής υλικού

ενώ εξέδιδε τη χειρόγραφη εφημε-

ριδούλα της Διλοχίας με τίτλο laquoΤο

Ακαριαίονraquo εμπνευσμένο από τα

φιτίλια των εκρηκτικών Ο Εσδράς

γεννημένος το 1925 κρυβόταν με

την οικογένειά του στον Αμπελώνα

και αποφάσισε να ακολουθήσει το

τμήμα τον Απρίλιο του 1943 Ο ίδιος

έλεγε laquoΉμουνα 18 χρονών κι είχαν δει πολλά τα μάτια μου Όμως από δω και πέρα θα ζούσα πολλάraquo

Πράγματι από τον Μάρτιο του

1943 έως τον Οκτώβριο του 1944 οι

laquoμπουρλοτιέρηδες του Ολύμπουraquo

εκτέλεσαν 96 δολιοφθορές στην κοι-

λάδα των Τεμπών ανατινάζοντας

δεκάδες αμαξοστοιχίες χιλιόμετρα

σιδηροδρομικής γραμμής και τε-

χνικά έργα ενώ παράλληλα εμπλέ-

κονταν σε σκληρές μάχες με τους

Γερμανούς στα χωριά Ραψάνη Πυρ-

γετός Καλλιπεύκη Αμπελώνας (Κα-

ζακλάρ) Αργυροπούλι (Καρατζόλ)

και αλλού Οι γερμανικές απώλειες

μετρήθηκαν σε εκατοντάδες νεκρούς

και χιλιάδες τόνους υλικού

Στις 6 Μαΐου 1944 η Διλοχία συ-

νέδεσε τη δράση της με την υπερά-

σπιση των Εβραίων όταν η διμοιρία

του Βιτάλ εξόντωσε στη θέση laquoΚα-

ράλακκαςraquo Ολύμπου ένα γερμανικό

εκκαθαριστικό απόσπασμα που είχε

εξορμήσει από τη Λάρισα αιφνιδιά-

ζοντας τις οικογένειες Μάρκου Γκα-

νή Ιωσήφ Οβαδία Μωυσή Μαγρί-

ζου και Γεουδά Κοέν που κρύβονταν

κοντά στο χωριό Καρυά Με τους

αντάρτες συμπολέμησαν και αρκετοί

από τους διωκόμενους Οι ελληνικές

απώλειες ήταν 8 νεκροί αντάρτες

και τουλάχιστον 3 νεκροί Εβραίοι

Εκτός από πολεμικός θρίαμβος η

laquoΜάχη του Καράλακκαraquo απαθανα-

τίστηκε ως ένα από τα συμβολικότε-

ρα συμβάντα στην κατοχική ιστορία

των Ελλήνων Εβραίων

ViiΙ ΟΙ μπΟυΡΛΟΤΙΕΡΗδΕΣ ΤΟυ ΟΛυμπΟυ

Ο Βιτάλ Αελιών σε φωτογραφία ταυτότητας το 1945 (Προσωπική συλλογή Ζουλί Αελιών)

Ο Εσδράς Βεναμίν Μωυσής από τη Λάρισα με τη στολή του αντάρτη του Μηχανικού το 1945 (Φωτ Αρχείο ΕΜΕ)

Διωκόμενοι Εβραίοι της Λάρισας στη θέση laquoΚαράλακκαςraquo Ολύμπου όπου διεξήχθη η μεγάλη μάχη της 6ης Μαΐου 1944 (Προσωπική συλλογή Ρούλας Κονέ)

Αντιεαμική προπαγανδιστική προκήρυξη με αφορμή τα συνεχιζόμενα σαμποτάζ στη σιδηροδρομική γραμμή από τους αντάρτες 1943 (Προσωπική συλλογή Μίμη Χριστοφιλάκη)

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 15

iX πΟΡΤΡΕΤΑ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚωΝ

δΑΝΕΛΟΣ ΑΛΧΑΝΑΤΗΣΟ Δανέλος Αλχανάτης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1922 Τελείωσε το ιστορικό Θrsquo Γυμνάσιο Αρρένων στην πλατεία Κουμουνδούρου και εισήχθη στην Αρχιτεκτονική Σχολή του Εθνικού Μετσοβίου Πολυ-τεχνείου Όταν οι Γερμανοί καταλάμβαναν την Αθήνα τελείωνε το πρώτο έτος Με τα φοιτητικά αμφιθέατρα σε αναβρασμό ήταν αδύνατο να μεί-νει έξω από την Αντίσταση Στις αρχές του 1942 στρατολογήθηκε στο ΕΑΜ από τον συμφοιτητή του Νείλο Μαστραντώνη αριστού-χο σπουδαστή και ήρωα του ελληνοϊταλικού πόλεμου Ο ενθουσιώ-δης Δανέλος ανέλαβε να συγκροτήσει το παρακλάδι του ΕΑΜ για τους Εβραίους στο οποίο κατάφερε να συσπειρώσει αρκετούς ομό-θρησκούς του αρχίζοντας από τους παιδικούς του φίλους Μωύς Γιουσουρούμ Ζακίνο Κοέν Ρομπέρτο Γιακάρ Σίμο Βαλενστάιν και άλλους Πρόκειται για μια από τις ελάχιστες οργανωμένες εβραϊ-κές αντιστασιακές πρωτοβουλίες στην κατεχόμενη Ελλάδα Η ομά-δα απειθαρχούσε στα κελεύσματα της κοινότητας σχεδίαζε τρόπους αντίστασης και συμμετείχε σε όλες τις μεγάλες κινητοποιήσεις και διαδηλώσεις στην πρωτεύουσα ως κομμάτι του ΕΑΜ Νέων και αρ-γότερα της ΕΠΟΝ Τον Οκτώβριο του 1943 άρχισε να υφαίνεται ο γερμανικός κλοιός γύρω από τους Εβραίους της Αθήνας Ο Δανέλος χρησιμοποίησε το ψεύτικο όνομα laquoΘανάσης Σταματούκοςraquo και κρύφτηκε στο Πυριτι-δοποιείο (Αιγάλεω) Η γειτονιά τους προστάτεψε γνωρίζοντας πως ήταν Εβραίοι Καθώς τα μπλόκα των Ταγμάτων Ασφαλείας επεκτεί-νονταν στις αθηναϊκές συνοικίες διέφυγε με τη βοήθεια του ΕΑΜ στην Ερέτρια μαζί με τα αδέλφια του και την οικογένεια του θείου του Λεών Αζούβι Τον Δεκέμβριο του 1943 προσχώρησε στο 7ο Σύ-νταγμα του ΕΛΑΣ Εύβοιας με έδρα τη Στενή Εκεί υπηρετούσαν ήδη οι Χαλκιδαίοι Λεών Αμάρ Σαμίκος Φόρνης κά Πήρε μέρος σε πολ-λές μάχες υπό τις διαταγές των ντόπιων καπετάνιων Γιώργου Δουα-τζή (laquoΌθρυraquo) και Βαγγέλη Καραμιχάλη (laquoΒύρωναraquo) Λόγω των φρο-νημάτων του εξορίστηκε για δύο χρόνια στην Ικαρία (1947-1949) και υπηρέτησε στρατιώτης ως laquoπολιτικά ανεπιθύμητοςraquo Εργάστηκε ως αρχιτέκτονας μηχανικός ενώ αφιέρωσε όλη του τη ζωή στην κοινοτική οργάνωση των Ελλήνων Εβραίων Μετά την Απελευθέρωση συγκρότησε τον laquoΣύλλογο Ισραηλιτών Φοιτητώνraquo και αναμίχθηκε ενεργά στην ανασυγκρότηση της Ισραηλιτικής Κοι-

νότητας Αθήνας Συμμετείχε στα διοικητικά συμβούλια της Κοινό-τητας από το 1960 ως πρόεδρος την περίοδο 1980-1995 ενώ διε-τέλεσε και πρόεδρος του ΚΙΣ (1977-1978) Έφυγε από τη ζωή τον Αύγουστο του 2012

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 16

ΑΛΛΕΓΡΑ KaπΕΤΑΗ πιο laquoπολιτικήraquo μορφή των αντιστασιακών Εβραίων γεννήθηκε στις 17 Ιανουαρίου 1916 στα Τρίκαλα Ήταν η δεύτερη κόρη του Δα-βίδ Φελούς και της Μαρίκας Κοέν Πρώτη ήταν η Λουίζα (1914) και μικρότερος ο Ηλίας (1920) Η ταραγμένη εποχή στην οποία μεγάλω-σε και η ανάμειξη της οικογένειας με τα κοινά καθόρισε την κομμα-τική της ένταξη από πολύ μικρή ηλικία Ο θείος της Ραφαήλ Φελούς διετέλεσε γραμματέας του ΚΚΕ στα Τρίκαλα τη δεκαετία του rsquo20 και ήταν από τους υποκινητές μιας από τις πρώτες απεργίες στην Ελλά-δα το μεγάλο αγροτικό συλλαλητήριο των Τρικάλων (Φεβρουάριος 1925) Η οικογένεια κατέφυγε στο Βόλο όπου η Αλλέγρα εντάχθηκε στην Ομοσπονδία Κομμουνιστικών Νεολαιών Ελλάδας (ΟΚΝΕ) και παντρεύτηκε τον επιχειρηματία Ραφαήλ Καπέτα Την περίοδο της Δικτατορίας της 4ης Αυγούστου εξορίστηκε στην Κίμωλο και την Φολέγανδρο μαζί με σημαίνοντα στελέχη του ΚΚΕ Ο πρώτος της ξά-δελφος Μηνάς Καμπελής πέθανε εξόριστος στον Άη-Στράτη το 1941 Με την κατάρρευση του Μετώπου το 1941 οι εξόριστοι στην Φο-λέγανδρο διέφυγαν στην Αθήνα και ασχολήθηκαν με την ανασυ-γκρότηση του Κομμουνιστικού Κόμματος Η Αλλέγρα συμμετείχε στις παράνομες εργασίες της 6ης Ολομέλειας που κήρυξε την ένοπλη αντίσταση κατά των κατακτητών Μετά την ίδρυση του Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου (ΕΑΜ) στις 27 Σεπτεμβρίου 1941 στάλ-θηκε στη γενέτειρά της και πρωτοστάτησε στη δημιουργία Εαμικών οργανώσεων στη Δυτική Θεσσαλία Το 1942-1944 διέσχιζε ακατά-παυστα την κεντρική Ελλάδα συγκροτώντας οργανώσεις και διετέ-λεσε γραμματέας της laquoΕθνικής Αλληλεγγύηςraquo Θεσσαλίας ένα είδος laquoΕρυθρού Σταυρούraquo του ΕΑΜ στα καθήκοντα του οποίου ήταν η προστασία των φυλακισμένων αγωνιστών των καταδιωκόμενων των πυροπαθών και φυσικά των Εβραίων Εκλέχθηκε τακτικό μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ το 1945 Στον Εμφύλιο Πόλεμο η Αλλέγρα ακολούθησε τη μοίρα των Ελλή-νων κομμουνιστών Το 1945 παντρεύτηκε τον γιατρό Τάκη Σκύφτη από τον Βόλο που ήταν χειρουργός στην Ι Μεραρχία του ΕΛΑΣ και μαζί διέφυγαν στο βουνό Διετέλεσε υπεύθυνη γυναικών και Πολιτι-κός Επίτροπος στο Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας (ΔΣΕ) στην Θεσ-σαλία μαζί με τον Χαρίλαο Φλωράκη Το 1949 πήρε το δρόμο της πολιτικής προσφυγιάς στην Ανατολική Γερμανία Επαναπατρίστηκε

τη δεκαετία του rsquo70 Έως τον θάνατό της τον Φεβρουάριο του 2011 ήταν ενεργή στα πολιτικά δρώμενα και τις ιστορικές συζητήσεις για τη δεκαετία του rsquo40

δΑΒΙδ μπΡΟυδΟΟ Δαβίδ Μπρούδο γεννήθηκε στην Θεσσαλονίκη τον Απρίλιο του 1924 Ο πατέρας του Μορδοχάι ήταν ραββίνος Το 1942 απογράφηκε για καταναγκαστική εργασία και τον Φεβρουάριο του 1943 στάλθη-κε στα σιδηροδρομικά έργα της Καρυάς Λοκρίδας όπου εργάζονταν 300 ακόμα Θεσσαλονικείς Εβραίοι Η πείνα και η κακομεταχείριση τον ώθησαν να δραπετεύσει από το εργοτάξιο-κολαστήριο Με τον φίλο του Ροβέρτο Μητράνι από τις Σέρρες διέφυγαν στο βουνό και συνάντησαν το Αρχηγείο Παρνασσίδας του ΕΛΑΣ που τους δέχτη-κε αμέσως στις γραμμές του Ήταν οι πρώτοι Εβραίοι αντάρτες στη Στερεά Ελλάδα Το ημερολόγιο έγραφε 14 Μαΐου 1943 Μετά τη Μάχη της Παύλιανης (3 Ιουνίου 1943) εναντίον των Ιταλών ο Δαβίδ εντάχθηκε στην Επιμελητεία Για να ανεφοδιάζει τακτικά το τμήμα του με τρόφιμα ο ακούραστος εικοσάχρονος με τα χαρα-κτηριστικά μυωπικά γυαλιά ταξίδευε χειμώνα-καλοκαίρι στα πεδι-νά συγκέντρωνε τρόφιμα και υποζύγια και επέστρεφε στα αντάρ-τικα λημέρια Ο καπετάνιος του Δημήτρης Δημητρίου (Νικηφόρος) έγραψε γι αυτόν laquoΜrsquo ένα πιστολάκι στην τσέπη άλλοτε αντάρτης άλλοτε αδιάφορος πολίτης κατέβαινε παντού και μες στους Γερμα-νούς και μας έστελνε ότι μπορεί να φανταστεί κανείς Και οι άλλοι συναγωνιστές που είχαμε στην επιμελητεία ήσαν δυνατοί στη δου-λειά τους αλλά ο Δαβίδ ήταν διάολος σωστός ndashlaquoΣυναγωνιστές έλεγε στους υπεύθυνους δε θα φύγω από δω αν δε μου δώσετε τρόφιμα Έχω εντολή με άδεια χέρια να μη γυρίσω αλλά και ζητήματα μαζί σας να μη δημιουργήσω Εγώ τρόφιμα θέλω Ότι δε τον συνέφερνε έκανε τον κουφό και τον στραβό Κατάφερε και κουβάλησε καραβά-νια γεμάτα σιτάρια ρεβύθια λάδι ως το Δαδί (Αμφίκλεια) που ήταν γεμάτο Γερμανούςraquo Αρκετές φορές έφτανε ως την Ελευσίνα και τα περίχωρα της Αθήνας μεταφέροντας πίσω στον Παρνασσό αυτόμα-τα και χειροβομβίδες σε σιδερένια δοχεία γάλακτος Ο πολυμήχανος αντάρτης ξεχώριζε και στην εμφάνιση Στις κατοχι-κές φωτογραφίες φορά παντα τη στολή και το πηλίκιο του Γερμανού

αξιωματικού που είχε σκοτώσει ο ίδιος στο Κηφισοχώρι (Τιθορέα) Aπό τα 13 μέλη της οικογένειας Μπρούδο που εκτοπίστηκαν στο Άουσβιτς δεν επέστρεψε κανείς Στον Εμφύλιο καταδικάστηκε σε θάνατο και έμεινε σε διάφορες φυλακές μέχρι το 1955 Με προσω-πική παρέμβαση του Μπεν Γκουριόν απελάθηκε από την ελληνική κυβέρνηση στο Ισράηλ όπου ζει μέχρι σήμερα Είναι μέλος της laquoΠα-νελλήνιας Οργάνωσης Αγωνιστών Εθνικής Αντίστασης (ΠΟΑΕΑ)raquo και της laquoFederation Internationale de la Reacutesistance (FIR)raquo

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 17

ζΑΚ ΚωΣΤΗΣΗ αντιστασιακή δράση του Ζακ Κωστή αγγίζει τα όρια του μυθι-στορήματος Γεννημένος στην Χαλκίδα το 1912 από τους Μοσών και Χανά Κωστή με σπουδές νομικής είναι ο μόνος Έλληνας Εβραίος που συμμετείχε στην Οργάνωση laquoΑπόλλωνΥβόννηraquo το μεγαλύτε-ρο δίκτυο πληροφοριών και δολιοφθορών στην κατεχόμενη Ελλάδα Δύο γερμανοεβραίοι ο Πέτρος Μόρδος και ο Ούλριχ Βελς έδρασαν επίσης ως πληροφοριοδότες Από τον Ιανουάριο του 1943 το εμπορι-κό γραφείο του Ζακ στην οδό Κολοκοτρώνη 43 ήταν βασικό σημείο συνάντησης της οργάνωσης στο κέντρο της Αθήνας Ως μέλος της ομάδας του Γεράσιμου Παλούμπη και του laquoσαμποτέρ-φάντασμαraquo Γεώργιου Βαρνακιώτη ο Ζακ συμμετείχε σε πολλά σαμποτάζ στο λιμάνι του Πειραιά Ανάμεσα στα κατορθώματα της ομάδας ήταν η ανατίναξη του φορτηγού πλοίου laquoΣάντα Φεraquo ή laquoπλοίο του διαβό-λουraquo στο Κερατσίνι η ανατίναξη του οπλιταγωγού Β103 (21 Ιουνίου 1943) των ρυμουλκών laquoΤιτάνraquo και laquoΗρακλήςraquo και του μεταγωγικού Κ273 Ο Ζακ περνούσε πολλές ώρες στο laquoστρατηγείοraquo της Κολοκοτρώνη ώσπου τον Σεπτέμβριο του 1943 η διεύθυνση προδόθηκε laquoΟι Γερμα-νοί μπλοκάρουν το γραφείο της Κολοκοτρώνη Όλοι έχουν φύγει Ο Ζακ Κωστής παραμένει Δε φοβήται Συλλαμβάνεται Αντιμετωπίζει τους Γερμανούς με αφάνταστη ψυχραιμία Οι Γερμανοί εξαγριώνο-νται Τον δέρνουν και τον οδηγούν συνοδεία στην Γκεστάπο Πει-ραιώς όπου και τον ανακρίνουν εξαντλητικάraquo (Τα Νέα 971946) Ο συνεργάτης του Νίκος Αδάμ εκτελέστηκε ο ίδιος κατόρθωσε να διαφύγει Σύντομα απέκτησε πρόσθετο λόγο να περάσει στην πα-ρανομία Λίγες μέρες μετά κηρύχθηκε ο διωγμός των Εβραίων στην Αθήνα και ο Ζακ αναγκάστηκε να εξαφανίσει τα ίχνη του Κρύβεται στο Λιόπεσι (Παιανία) από τους Βαγγέλη Σιδέρη και Σταύρο Μπατά που συνδέονταν φιλικά με τον γαμπρό του Ηλία Δέντε Δίπλα στο σπίτι ήταν γερμανικό φυλάκιο laquoΚρατώντας τσίλιες ο λεβεντόγερος Βαγγέλης εγώ ξεσφράγιζα το ραδιόφωνο και άκουγα ειδήσεις από Λονδίνο και Κάιροraquo θα γράψει χρόνια αργότερα ο ίδιος Η δράση του ως σαμποτέρ συνδέσμου και πληροφοριοδότη στην laquoΕΟΠΔ Απόλλωνraquo αναγνωρίστηκε το 1949 από το Υπουργείο Στρατιωτικών ως ισοδύναμη με laquoεννιάμηνη υπηρεσία εν τη ζώνη επαφήςraquo και του απονεμήθηκε ο βαθμός του συνταγματάρχη Το 1968 κατέγραψε τις αναμνήσεις του από την Κατοχή σε ένα σπάνιο βιβλίο με τίτλο laquoΠτυ-χέςraquo που κοσμεί σήμερα τη συλλογή του ΕΜΕ

ΙωΣΗΦ ΝΙΣΣΗμΟ Ιωσήφ Νισσήμ είδε το πρώτο φως στην οδό Σαρανταπόρου στην Θεσσαλονίκη στις 22 Φεβρουαρίου 1919 Ήταν το τέταρτο παιδί της οικογένειας του εμπόρου Γαβριήλ Νισσήμ και της Μαρίας Αμπαστά-δο και μεγάλωσε σε ένα γαλλόφωνο σπίτι με καλή παιδεία Υπηρε-τούσε ως δόκιμος στη Σχολή Εφέδρων Αξιωματικών Πεζικού όταν ήχησαν οι σειρήνες της 28ης Οκτωβρίου Αγαπώντας τη στρατιωτική ζωή και μισώντας διπλά τους Γερμανούς ως Εβραίος και Έλληνας στρατιώτης αποφάσισε να συνεχίσει τον πόλεμο έστω και μόνος του Τις μέρες της γερμανικής εισβολής βρέθηκε μαζί με συναδέλφους του σε ένα καΐκι με προορισμό την Κρήτη Μετά την ηρωική άμυνα στο νησί επιβιβάστηκε στο βρετανικό καταδρομικό HMS Warspite και έφτασε στο λιμανι της Αλεξάνδρειας μετά από δυο μέρες που του φάνηκαν αιώνας εξαιτίας των συνεχών βομβαρδισμών από τα Στού-κας Στη Μέση Ανατολή ντύθηκε ξανά το χακί και ξεκίνησε μια μυθιστο-ρηματική ζωή Το καλοκαίρι του 1942 εντάχθηκε εθελοντικά στον laquoΙερό Λόχοraquo του συνταγματάρχη Χριστόδουλου Τσιγάντε Ήταν ο μόνος Εβραίος σε αυτή την μονάδα των 300 Ελλήνων που εκπαι-δεύτηκαν σε στρατόπεδο της Χάιφα ως επίλεκτοι laquoκομμάντοςraquo για καταδρομές πτώσεις με αλεξίπτωτο μάχες εκ του συστάδην ανα-τινάξεις κά Μετά τη Μάχη του Ελ Αλαμέιν (Οκτώβριος 1942) και την απόκρουση του Ρόμμελ ο Λόχος εντάχθηκε στη Φάλαγγα του Γαλλου στρατηγού Λεκλέρκ Ως γαλλομαθής ο Ιωσήφ εκτελούσε χρέη συνδέσμου κατά τις επιχειρήσεις κατά των Γερμανών στην Τυ-νησία Στην κρίσιμη Μάχη του Κσαρ Ριλάν (10-19 Μαρτίου 1943) το τζιπ όπου επέβαινε ανατινάχτηκε από νάρκη Για τον τραυματισμό του και την προσπάθειά του να σώσει έναν τραυματία Σενεγαλέζο στρατιώτη παρασημοφορήθηκε με την ανώτερη διάκριση το Χρυ-σούν Αριστείο Ανδρείας Ήταν η μεγαλύτερη τιμή σε Έλληνα μαχητή

εβραϊκού θρησκεύματος στον Βrsquo Παγκόσμιο Πόλεμο Εκτός από την επιχείρηση στη Σάμο (Οκτώβριος 1943) και την εντυπωσιακή εκκένω-ση 14000 Ιταλών αιχμαλώτων στην Τουρκία ο Ιωσήφ πήρε μέρος σε αναρίθμητες επιχειρήσεις και καταδρομές στην Βόρειο Αφρική από τον Λίβανο μέχρι την Κυρηναϊκή και αποστρατεύτηκε το 1945 με το βαθμό του ανθυπολοχαγού Στην Αθήνα ξαναβρήκε τους γονείς και τα τρία αδέλφια του Ηλία Ερρίκο και Δώρα που είχαν κρυφτεί Μόνο η μεγαλύτερη αδελφή Ρασέλ χάθηκε στο Άουσβιτς μαζί με συνολικά 80 μέλη των οικογενειών Αμπαστάδο Ασσέο και Νισσήμ Το 1947 παντρεύτηκε τη Ζαν Αροέστι μια Θεσσαλονικιά Εβραία που είχε γνωρίσει σε στρατόπεδο προσφύγων στο Χαλέπι της Συρίας κατά τη διάρκεια του Πολέμου Μετανάστευσαν στην Ιταλία όπου και ζουν μέχρι σήμερα

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 18

ΛΕωΝ ΒΑΡωΝΗ ζωή του Λέων Βαρών ξεκίνησε τον Δεκέμβριο του 1920 τις μέρες του Χανουκά στο Γκελί Μπολού (Καλλίπολη) της Ανατολικής Θρά-κης Το εβραϊκό του όνομα ήταν Γεουδά και ήταν γιος του Κερίδο Βαρών και της Όρο Κοέν μιας τυπικής ισπανοεβραϊκής οικογένειας με οθωμανική κουλτούρα Με την ελληνοτουρκική ανταλλαγή πλη-θυσμών εγκαθίστανται στην Καβάλα όπου γεννιούνται τα αδέλφια του Σαμουήλ Σουλτάνα-Σουζάνα και η μικρότερη η Σάρα που χάθηκε 10 χρονών Στην πολλαπλή ταυτότητα του νεαρού προστέ-θηκαν η ελληνικότητα και η συνείδηση του πρόσφυγα Αποφοίτησε από τη Μέση Εμπορική Σχολή Καβάλας και εργάστηκε σε διάφορες δουλειές για να ενισχύσει την φτωχή οικογένεια Η συνέχεια είναι γνωστή από σποραδικές αφηγήσεις Στις 14 Μαΐου 1942 συνελήφθη από τους Βουλγάρους και μεταφέρθηκε σε στρα-τόπεδο εργασίας στην Γκάρα Μπελίτσα κοντά στον σιδηροδρομι-κό σταθμό Δέκα μήνες αργότερα το τρένο στο οποίο επέβαιναν οι εκτοπισμένοι Εβραίοι της Καβάλας ndashκαι η οικογένειά τουndash που εξο-ντώθηκαν στην Τρεμπλίνκα πέρασε από την Γκάρα Μπελίτσα και μπροστά στα μάτια του Λέων Τότε ξεκίνησε η αντίστασή του Το καλοκαίρι δραπέτευσε με τον ξάδελφό του Μπίνιο Μεβοράχ κολύ-μπησαν τον Στρυμώνα και έφτασαν στην άδεια από Εβραίους Κα-βάλα Άγνωστο πώς ο Λέων διέφυγε στην Αθήνα και τη νύχτα του Γιομ Κιπούρ του 1943 βρέθηκε μαζί με άλλους 8 Εβραίους μεταξύ των οποίων και η οικογένεια Ντανιέλ Βαϊνστάιν σε ένα φορτηγό του ΕΑΜ με προορισμό την Πελοπόννησο Εντάχθηκε αμέσως στο 11ο Σύνταγμα Αρκαδίας του ΕΛΑΣ ως σύνδεσμος στην περιοχή Αράχω-βας Κερασίτσας Δολιανών και Κοσμά ενώ οι λογιστικές του γνώ-σεις τον έκαναν πολύτιμο στέλεχος στην Επιμελητεία του Αντάρτη (ΕΤΑ) Στην ταυτότητά του προστίθενταν τώρα και οι αριστερές ιδέες Στην περιοχή του Άστρους γνώρισε την οικογένεια του Ισαάκ Ρούσσο από την Θεσσαλονίκη που κρυβόταν στο χωριό Πλάτανος και συνδέθηκε με την κόρη Σέλλη Μετά τη Συμφωνία της Βάρκιζας επέστρεψε στην Καβάλα όπου άνοιξε εμπορικό κατάστημα όμως το στίγμα του laquoκομμουνιστήraquo τον καταδίωκε Στις 20 Αυγούστου του 1948 συνελήφθη στην Πάτρα ενώ προσπαθούσε να διαφύγει με καΐκι στην Παλαιστίνη μέσω Τερ-γέστης δικάστηκε και φυλακίστηκε για δύο χρόνια μετά τη στρα-

τιωτική του θητεία Τον Αύγουστο του 1952 παντρεύτηκε τη Σέλλη Ρούσσο στην Αθήνα και ίδρυσαν μαζί τη βιοτεχνία εσωρρούχων ΣΕΛ-ΒΑ Απέκτησαν δύο κόρες την Όρο-Οντέτ και τη Λουίζα Ο αιφνίδιος θάνατός του επήλθε στις 26 Σεπτεμβρίου 1991 Τον Δεκέμβριο του 1991 εκδόθηκε η ποιητική του συλλογή Οδός Πτολεμαίων σε επιμέλεια της κόρης του Οντέτ

μΑΝωΛΗΣ ΑΡΟυΧΟ αντάρτης-γιατρός γεννήθηκε στην Θεσσαλονίκη το 1914 το τέταρ-το παιδί μιας παραδοσιακής εβραϊκής οικογένειας Έχασε τον πατέ-ρα του Ιωσήφ όταν ήταν έφηβος Τελείωσε το δημοτικό της Allience Israelite Universelle και το Βrsquo Γυμνάσιο Αρρένων Θεσσαλονίκης Ολο-κλήρωσε τις σπουδές του στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και στρατεύτηκε λίγο πριν την κήρυξη του ελληνοϊταλικού πολέμου Παρέμεινε στην Θεσσαλονίκη όπου συγκροτήθηκε έμπεδο για την οργάνωση υγειονομικής υπηρεσίας του Γrsquo Σώματος Στρατού Τον Απρίλιο του 1941 ακολούθησε τη μεταφορά του νοσοκομείου στο νότο και παρέμεινε για λίγο στην Αθήνα προτού επιστρέψει στη γερμανοκρατούμενη πια ΘεσσαλονίκηΕργάστηκε για λίγο στο Δημοτικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης Ένα περιστατικό με Γερμανούς στρατιώτες τον τάραξε τόσο που εγκα-τέλειψε τη γενέτειρά του Στην Αθήνα διέξοδο στο ζόφο της πείνας και της τρομοκρατίας έδινε το φοιτητικό συσσίτιο του Αγίου Νικο-λάου Πευκακίων και διάφοροι ελληνοεβραϊκοί πυρήνες που συγκρο-τήθηκαν από το ΕΑΜ Αναμίχθηκε στις πρωτοβουλίες φυγάδευσης πολλών οικογενειών και του αρχιραββίνου Μπαρζιλάι και τελικά εγκατέλειψε κι ο ίδιος την πόλη Στα Δερβενοχώρια της Πάρνηθας προσκολλήθηκε στο 34ο Σύνταγμα Αττικοβοιωτίας του ΕΛΑΣ και έγινε ο γιατρός του ΙΙ Τάγματος του Συντάγματος με καπετάνιο τον Κώστα Αντωνόπουλο (laquoΚρόνοraquo) Τον Δεκέμβριο του 1943 το τάγμα εγκατστάθηκε στην Παρνασσίδα Ο Μανώλης απέδειξε αναρίθμητες φορές την αξία και το θάρρος του εξετάζοντας αρρώστους χειρουρ-γώντας τραυματίες και ακολουθώντας όλες τις μάχες ως υπεύθυνος πρώτων βοηθειών Το ΙΙ34 Τάγμα ήταν από τις πιο εμπειροπόλεμες μονάδες του ΕΛΑΣ με συνολικά 80 νεκρούς και διπλάσιους τραυμα-τίες και ο Μανώλης ένας από τους πιο δραστήριους αντάρτες-για-τρούς Ακόμη κι όσοι δεν έμαθαν ποτέ το όνομά του θυμούνταν έναν πολύτιμο laquoΕβραίο συναγωνιστήraquo που έσωζε ζωές Τον Οκτώβριο του 1944 προβιβάστηκε σε γιατρό του 34ου Συντάγματος όπου έμεινε ως τη Συμφωνία της Βάρκιζας (Φεβρουάριος 1945)

Μεταπολεμικά συνέβαλλε σημαντικά στο τιτάνιο έργο αποκατάστα-σης των πληγωμένων κοινοτήτων Στην Αθήνα ίδρυσε με άλλους Εβραί-ους γιατρούς την laquoΕπιτροπή Κοινωνικής Αρωγήςraquo για την φροντίδα των μελών της κοινότητας και οργάνωσε κατασκηνώσεις μεριμνώντας για ζητήματα διατροφής και περίθαλψης παιδιών και νέων Το 1952 πα-ντρεύτηκε την Λίλη Πάρδο από την Θεσσαλονίκη και απέκτησαν δύο κόρες την Αλίκη και τη Νέλλη Πέθανε τον Νοέμβριο του 1997

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 19

μωυΣ ΓΙΟυΣΟυΡΟυμΟ Μωύς Γιουσουρούμ ανήκει σε μια ιστορική ελληνοεβραϊκή οικογέ-νεια Ο παππούς του Μποχώρ ήρθε από τη Σμύρνη στην Αθήνα το 1860 και άνοιξε παλαιοπωλείο στη γωνία Καραϊσκάκη και Ερμού Το όνομα laquoΓιουσουρούμraquo καθιερώθηκε έκτοτε ως συνώνυμο της πε-ριοχής γύρω από το Μοναστηράκι Ο γιος του Νώε ταξίδεψε το 1913 στη Θεσσαλονίκη όπου παντρεύτηκε την αγαπημένη του αθηναία Μαζαλτώβ Χαμπίμπ που τον είχε ακολουθήσει Εκεί γεννήθηκαν ο Ισαάκ και ο Λεών Το 1917 η οικογένεια επέστρεψε στην Αθήνα αγόρασε το σπίτι στο Θησείο και γέννησε τέσσερα ακόμα παιδιά τον Μωύς (1920) τον Ιάκωβο την Τζόγια και την Στερίνα Ο Μωύς τελείωσε το Θ΄ Γυμνάσιο Αρρένων και σπούδασε στην οδο-ντιατρική σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών Στον Ελληνοϊταλικό Πόλεμο υπηρετούσε στον Ερυθρό Σταυρό ως ειδικευμένος ναρκωτής και έλαβε μέρος στη Μάχη της Κρήτης στον τομέα του Ηρακλείου μαζί με τον αδελφό του Ιάκωβο Οργανώθηκε σύντομα στο ΕΑΜ και πρωτοστάτησε στη δημιουργία φοιτητικών εβραϊκών πυρήνων της οργάνωσης στην πρωτεύουσα Με την έξοδο των Αθηναίων στο βου-νό (Σεπτέμβριος 1943) βρέθηκε στα Δερβενοχώρια της Πάρνηθας και πήρε το βάπτισμα του πυρός στις γερμανικές εκκαθαριστικές επιχει-ρήσεις του Οκτωβρίου Εντάχθηκε στον ΕΛΑΣ ως laquoΓιώργος Γαζήςraquo και ακολούθησε το Τάγμα Παρνασσίδας στην Φωκίδα Ο Ιάκωβος εντάχθηκε στο γειτονικό 36ο Σύνταγμα Τον Ιανουάριο του 1944 με εντολή της V Ταξιαρχίας του ΕΛΑΣ πέρασε στην Πελοπόννησο και τοποθετήθηκε στο 6ο Σύνταγμα Κορίνθου Εκεί αρχίζει η σημαντικό-τερη φάση της αντιστασιακής του ζωής Χάρη στην οργανωτικότητά του του ανατέθηκε η ευθύνη όλης της παραλιακής ζώνης ως προω-θημένο αντάρτικο φυλάκιο με έδρα στη Ζαρούχλα και την Ακράτα Συγκρότησε κινητή ομάδα που συνέλεγε πληροφορίες κατέστρεφε τηλεγραφικούς στύλους και σιδηροδρομικές γραμμές και εγκαθι-στούσε τηλεφωνικές συνδέσεις με τα ορεινά χωριά Το καλοκαίρι οργάνωσε μόνιμο Φρουραρχείο στη Λυκοποριά (Φ8) Μετά τις τελευταίες εκκαθαριστικές των Γερμανών τον Αύγουστο συνάντησε το Σύνταγμα στην ελεύθερη πια Κόρινθο Μετά την πα-ράδοση των όπλων του ΕΛΑΣ επέστρεψε στο Θησείο Με την ίδια αίσθηση καθήκοντος που επέδειξε στην Κατοχή πολέμησε με τον

Εθνικό Στρατό στον Εμφύλιο Πόλεμο (1947-1950) και παρασημοφο-ρήθηκε με το Αργυρούν Αριστείο Ανδρείας και τον Πολεμικό Σταυρό Ζει στην Αθήνα

μωυΣΗΣ μΑΤΑΘΙΑΣΟ Μωυσής Ματαθίας γεννήθηκε στις 29 Ιουνίου 1919 στο Βόλο Ήταν γιος του εμπόρου Ματαθία Ματαθία με καταγωγή από τα Ιωάννινα και της Ραχήλ Ματαθία το γένος Ζίδη από την Καρδί-τσα Τελείωσε το Γυμνάσιο Βόλου και το 1937 εισήχθη στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης με σκοπό να ακολουθήσει το επάγγελμα του θείου του Νισσήμ Ματαθία προέδρου της Ισ-ραηλιτικής Κοινότητας Αθηνών Λόγω του θανάτου του θείου του διέκοψε τις σπουδές του και επέστρεψε στο Βόλο Στην Κατοχή ξεκίνησε να προσανατολίζεται προς την Αντίσταση και συγκεκριμένα το ΕΑΜ που από τις αρχές του 1942 είχε εμφανι-στεί δυναμικά στην περιοχή της Θεσσαλίας Η προδιάθεση υπήρχε Ο άνδρας της μεγαλύτερης αδελφής του Εσθήρ Νίκος Σαμουηλίδης από την Καρδίτσα ήταν προπολεμικά οργανωμένος στο ΚΚΕ Ο Μωυσής εντάχθηκε στην πρώτη συλλογικότητα του ιταλοκρατούμε-νου Βόλου Ήταν ο Σύλλογος Αποφοίτων Γυμνασίου και Φοιτητών που οργάνωνε συσσίτια για τους πεινασμένους της πόλης θεατρικά έργα καλλιτεχνικές δραστηριότητες και συναυλίες Από τις αρχές του 1943 όλες οι δραστηριότητες συντονίζονταν από την Ενιαία Πανελλαδική Οργάνωση Νέων (ΕΠΟΝ) Ανήκοντας στην πρωτοπο-ρία της νεολαίας του Βόλου ο Μωυσής Ματαθίας ήταν από αυτούς που έγραφαν τα αντικατοχικά θεατρικά σκετς της ΕΠΟΝ όπως laquoΟ Βόλος τραγουδάειraquo laquoΦοιτητικές ανησυχίεςraquo laquoΌλα άλλαξανraquo κά Μετά τη συνθηκολόγηση της Ιταλίας (Σεπτέμβριος 1943) εγκατέ-λειψε το Βόλο και προσχώρησε στον ΕΛΑΣ που είχε αρχίσει να εξαπλώνεται στην ανατολική Θεσσαλία Η μόρφωση και αφοσίωσή του τον ανέδειξαν σύντομα σε στέλεχος του 54ου Συντάγματος στο Πήλιο Τον Οκτώβριο ανέλαβε υπεύθυνος Επιμελητείας στην νεο-σύστατη ΧVI Tαξιαρχία Ανατολικής Θεσσαλίας Το καλοκαίρι του 1944 βρέθηκε στο επιτελείο της Ομάδας Μεραρχιών Στερεάς (ΟΜΣ) με διοικητή τον υποστράτηγο Κωνσταντίνο Τσαμάκο καπετάνιο τον Βαγγέλη Παπαδάκη (laquoΤάσο Λευτεριάraquo) και έδρα το Καρπενήσι την πρωτεύουσα της laquoΕλεύθερης Ελλάδαςraquo Ήταν από τους ελάχι-

στους Έλληνες Εβραίους που υπηρέτησαν σε τόσο υψηλή θέση στην ιεραρχία του ΕΛΑΣΠαρά τις μεταπολεμικές διώξεις τελείωσε τις σπουδές του το 1949 Εργάστηκε στο ΚΙΣ και στον Οργανισμό Περίθαλψης και Αποκα-τάστασης Ισραηλιτών Ελλάδας (ΟΠΑΙΕ) ως δικηγόρος Το 1964 πα-ντρεύτηκε την Παυλίνα Κοέν από την Θεσσαλονίκη και απέκτησαν δύο παιδιά τον Ανδρέα και τον Αλέξανδρο Πέθανε στην Αθήνα τον Μάιο του 2010

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 20

ΣΑΛΒΑΤωΡ μπΑΚΟΛΑΣΜια ξεχωριστή περίπτωση ανάμεσα στους Εβραίους αντάρτες γεννή-θηκε τον Δεκέμβριο του 1922 στην Πρέβεζα και μεγάλωσε στα Γιάν-νενα από όπου καταγόταν ο πατέρας του Η αντιστασιακή διαδρομή του Σαλβατώρ Μπακόλα προδιαγράφηκε την πρώτη χρονιά της Κα-τοχής Ως ένας από τους υπεύθυνους του ΕΑΜ Νέων στα Γιάννενα καθοδηγούσε περίπου 80 νεαρούς Γιαννιώτες Εβραίους Ανέπτυξε έντονη μαχητικότητα Μαζί με τον Μωσέ Ντόστη σκόρπιζε προκη-ρύξεις στην πλατεία Πάργης έγραφε συνθήματα και απειλούσε ανοι-χτά όσους Εβραίους διατηρούσαν σχέσεις με Ιταλούς ή Γερμανούς στρατιώτες Συνέχισε την αντιστασιακή του δράση στην Αθήνα όταν τον Φε-βρουάριο του 1942 εγγράφηκε στο Τμήμα Χημείας του Πανεπιστημί-ου Η συνθηκολόγηση της Ιταλίας τον βρίσκει ενεργό μέλος του φοι-τητικού ΕΑΜ (Σπουδάζουσα) με το ψευδώνυμο laquoΣωτήρηςraquo Με την έξοδο στο βουνό ο ένοπλος αγώνας για τον ενθουσιώδη Γιαννιώτη ήταν μονόδρομος Παρέμεινε στην Πάρνηθα αρχικά στον Εφεδρικό ΕΛΑΣ Λιάτανης (Άγιος Θωμάς) και στη συνέχεια στο Ι34 Τάγμα Ατ-τικής του θρυλικού καπετάν Θεοχάρη Πολύχρονου που φρουρούσε τις πύλες της laquoΕλεύθερης Ελλάδαςraquo Τον Ιανουάριο του 1944 παρου-σιάστηκε στην εδρα της V Ταξιαρχίας του ΕΛΑΣ στο Λιδωρίκι και τοποθετήθηκε στον Λόχο Διοίκησης με διοικητή τον λοχαγό Γιάν-νη Λαζαρίδη Τον Μάιο ο Λόχος εκπαιδευόταν στην κοιλάδα του Μόρνου εν όψει ενός θερμού καλοκαιριού Ο Σαλβατώρ διακρίθηκε στη Μάχη της Άμφισσας (2 Ιουλίου 1944) και στην επική μάχη στις Καρούτες Φωκίδας (5 Αυγούστου 1944) όταν ένα γερμανικό από-σπασμα μάχης του επίλεκτου 18ου Συντάγματος Ορεινών Κυνηγών περικυκλώθηκε και εξοντώθηκε μέσα στο χωριό 97 Γερμανοί σκο-τώθηκαν και 105 αιχμαλωτίστηκαν Δεν ξεχνούσε ποτέ πως μια ολό-κληρη νύχτα περίμεναν το σύνθημα για την πρωινή επίθεση χωρίς να μιλάνε ή να καπνίζουν για να μη γίνουν αντιληπτοί Ο ίδιος ήταν ένας από τους περίπου 50 αντάρτες που τραυματίστηκαν σε αυτή

τη μεγαλειώδη αναμέτρηση Μια σφαίρα τον βρήκε στη δεξιά κνή-μη καθώς μαχόταν σώμα με σώμα με τους Γερμανούς Νοσηλεύτηκε στο αναρρωτήριο της Ταξιαρχίας στο χωριό Πενταγιοί Όταν τον Οκτώβριο η Ταξιαρχία μετονομάστηκε σε ΙΙ Μεραρχία του ΕΛΑΣ ο laquoΣωτήρηςraquo ήταν ένας από τους 30 αντάρτες της Υποδειγματικής Διμοιρίας ΕΠΟΝ του Λόχου Διοίκησης Ήταν ο μόνος από την οικογένειά του που επέζησε του Ολοκαυτώ-ματος Σύζυγος της Ντόρας Κοέν και πατέρας της Έστερ έφυγε από τη ζωή στις 8 Ιουλίου 2012

ΣΑΡΑ ΓΕΣΟυΑΓεννημένη στην laquoοβριακήraquo της Χαλκίδας το 1927 η Σάρα (ή Σαρίκα) Γεσούα ανήκει στις εμβληματικές φυσιογνωμίες της Αντίστασης Ο πόλεμος τη βρήκε μαθήτρια στη Δημόσια Εμπορική Σχολή Χαλκί-δας Μετά τον πρόωρο θάνατο του πατέρα της (1927) ζούσε με την μητέρα της Ζαφείρα και τη μεγαλύτερη αδελφή της Γιάφφα στην οδό Κώτσου κεντρικού δρόμου της εβραϊκής γειτονιάς Η μητέρα της ήταν αδελφή του συνταγματάρχη Μαρδοχαίου Φριζή γεγονός που έπαιξε καταλυτικό ρόλο στη διαμόρφωση της πατριωτικής της συνείδησης Πριν κλείσει τα 14 η Σάρα περιέθαλπτε τραυματίες στο στρατιωτικό νοσοκομείο της πόλης ως εθελόντρια νοσοκόμα Επόμενο βήμα ήταν η Αντίσταση Η δραστήρια εβραιοπούλα προμη-θεύτηκε για την ίδια και την μητέρα της ψεύτικες ταυτότητες Με την έναρξη της γερμανικής κατοχής (Οκτώβριος 1943) η Σάρα συνεννοή-θηκε με το ΕΑΜ πήρε τη μητέρα της και εγκατέλειψαν την Χαλκίδα για τη Στενή όπου ζούσε η αδελφή της με τον άντρα της Για να προφυλάξει από τις επιδρομές των Γερμανών τους τρομοκρα-τημένους Εβραίους που είχαν καταφύγει στα βουνά η Αντίσταση τους σκόρπισε σε διάφορα χωριά (Πάλιουρας Θεολόγος Στρόπωνες Βασιλικό) και αργότερα οργάνωσε δίκτυο διαφυγής με καΐκια για την Τουρκία από την περίφημη παραλία των Τσακαίων Η νεαρή Σάρα έγινε δασκάλα στο απομονωμένο χωριό Κουρκουλοί δουλεύο-ντας δραστήρια στην ΕΠΟΝ Μετά την φριχτή δολοφονία της ξαδέλ-φης της Μέντης Μόσχοβιτς από τα Τάγματα Ασφαλείας στους Στρό-πωνες (4 Μαρτίου 1944) και τον εμπρησμό του χωριού Κουρκουλοί προσκολλήθηκε στα αντάρτικα τμήματα Αμέσως καθιερώθηκε ως ομιλήτρια που κήρυττε με πάθος τον ένοπλο αγώνα ιδιαίτερα στις νεαρές γυναίκες Σύντομα σχημάτισε ανεξάρτητη γυναικεία ομάδα που πολεμούσε μάζευε πληροφορίες και ξεσήκωνε τον κόσμο στα χωριά Ένας Αμερικανός δημοσιογράφος που βρέθηκε στην κατεχό-μενη Εύβοια της αφιέρωσε ξεχωριστό απόσπασμα στην ανταπόκρι-σή του για τους Έλληνες αντάρτες laquoΕίναι ένα κοντό δεμένο κορίτσι με μαύρα μαλλιά και γαλάζια μάτια Τρέχει σαν άντρας και μπορεί να χτυπήσει ένα καρύδι σε απόσταση 200 γυάρδες Είτε φωνάζει παραγγέλματα είτε δίνει σήμα με τα χέρια της στο Λόχο είτε τρα-γουδάει στα ορεινά μονοπάτια το κάνει με πάθος και περηφάνειαraquo Η Απελευθέρωση τη βρήκε καπετάνισα της Υποδειγματικής Διμοι-

ρίας Γυναικών του 7ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ και ήδη θρυλική

μορφή ανάμεσα στους αντιστασιακούς της Εύβοιας με το όνομα laquoΚα-

πετάνισσα Σαρίκαraquo Σήμερα ζει στο Τελ-Αβίβ

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 21

Οι σελίδες που ακολουθούν πε-ριλαμβάνουν όσα ονόματα Εβραίων αντιστασιακών πεσόντων στις μά-χες και εκτελεσμένων σε αντίποινα μπορέσαμε να συγκεντρώσουμε Η τελική μορφή του καταλόγου των αντιστασιακών βασίστηκε στη λίστα ονομάτων που επεξεργάστηκε η Έφη Εζρατή και δημοσιεύτηκε στο βιβλίο του Steven Bowman Η Αντίσταση των Εβραίων στην Κατοχική Ελλά-δα (Έκδοση ΚΙΣ Αθήνα 2013) Ο κατάλογος ονομάτων των πεσόντων και εκτελεσμένων συμπληρώθηκαν με βάση αδημοσίευτο υλικό από το αρχείο του ΕΜΕ και αποδελτίωση αρχειακού υλικού και δευτερογενούς βιβλιογραφίας Με την πεποίθηση πως αποτελεί ένα μόνο βήμα μιας έρευνας που συνεχίζεται παραδίδου-με τα ονόματα ως συμβολή στην ιστο-ριογραφία και ελάχιστο φόρο τιμής στους αντιστασιακούς Εβραίους που θυσιάστηκαν για την ελευθερία

ΚΑΝΤΙΣ ΓΙΑ ΤΟυΣ πΕΣΟΝΤΕΣΑς μεγαλυνθεί και ας αγιαστεί το μεγάλο όνομα Του στον κόσμο που έπλασε κατά τη θέληση Του Αμέν Ας βασιλεύσει η βασιλεία Του ας πραγματοποιηθεί η λύτρωση και ας συντομευτεί ο ερχομός του μασσίαχ στη διάρκεια της ζωής μας και στις ημέρες μας και στη διάρκεια της ζωής όλου του Ισραήλ γρήγορα και σύντομα και πείτε Αμέν

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 22

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣ Ντάριο (Δαβίδ) Ααρών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΑνρύ Ααρών Καβάλα Αρμάνδος Ααρών Κέρκυρα Σαλώμ Αβδελάς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ααρών Αβδελάς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Βίκτωρ Αβδελάς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σολομών Αβδελάς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ζακ Αβραάμ Καβάλα Βιτάλ Αελιών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ ΘεσσαλίαΟυίλιαμ Ισαάκ Αζάρ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλμπέρτος Αζάρ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ζουλύ (Ιουλία) Αζάρ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Λάζαρος (Ελιέζερ) Αζαρία Βέροια ΕΑΜ ΕΤΑ ΘεσσαλίαΜωρίς Αζί Ρένα Αζούζ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σαλβατώρ Αζούζ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Λεών Αζουλί [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωρίς Ακαρά Ηλίας Αλαλούφ Αθήνα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] ΑττικήΣόλων Αλαλούφ Ρασέλ Άλβο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ Δυτική ΜακεδονίαΠαλόμπα Άλβο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ Δυτική ΜακεδονίαΣαλβατώρ Αλγούσσης Νισήμ Αλκαλάη Διδυμότειχο Σαμουήλ Αλαλούφ Ηλίας Αλαλούφ Σεμτώβ Αλαλούφ Θεσσαλονίκη Σολομών Αλαλούφ Θεσσαλονίκη ΒΣΑ Δυτική ΘεσσαλίαΑλμπέρτος Αλαλούφ Βόλος Ραούλ Αλμοσνίνο Θεσσαλονίκη Ελίας Αλμοσνίνος Δανιήλ (Δανέλος) Αλχανάτης Αθήνα ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Αθήνα ΕύβοιαΖακίνος Αλχανάτη Γεουδά Αμάρ Τρίκαλα ΕΛΑΣ ΕύβοιαΛεών Αμάρ Χαλκίδα ΕΛΑΣ ΕύβοιαΖοζέφ Αμαρίλιο Αλμπέρτο Αμαρίλιο Θεσσαλονίκη ΕΑΜ ΑθήναΙσαάκ Αμίρ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΝτάριο Αμίρ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ζουλύ (Ιουλία) Αμίρ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δαβίδ Αμίρ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑλβέρτος Αμών Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΒίκτωρ Αμών Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Γιακώβ Αράρ Καστοριά [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Γεουντά Αράρ Καστοριά [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αβραάμ Αρδίττης Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΤσιάκο Αρούχ Θεσσαλονίκη Μανώλης Αρούχ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑλμπέρτος Ασσέο Ελί Αττάς ΕΑΜ Αθήνα

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣ Μωύς Αττάς Αθήνα ΕΛΑΣ ΚορινθίαΊνο Αττάς Θεσσαλονίκη Θεσσαλονίκη Αττίας Καβάλα Ισαάκ Αχάρ Μιχάλης Βαλαής Ιωάννινα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλβέρτος Βαλεστάιν Αθήνα ΕΠΟΝ ΑθήναΣίμων (Σίμος) Βαλεστάιν Αθήνα ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΙακώβ Βαρούχ Σάμπυ (Σαμπετάι) Βαρσάνο [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΑβραάμ Βαρών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΛεών-Γεουδά Βαρών Καβάλα ΕΛΑΣ ΠελοπόννησοςΜαξ Βαρών Καβάλα ΕΑΜΕΤΑ ΕλασσόναΕλιάου Βεϊσσή Αλμπέρτο Βελλέλης Πάτρα ΕΛΑΣ ΠελοπόννησοςΕμμανουήλ Βελλέλης Πάτρα ΕΛΑΣ ΠελοπόννησοςΖακ Βεντούρα Θεόφιλος Βιτάλης Βόλος Σαμουήλ Λεών Γαβριηλίδης Αθήνα Αλμπέρτος Γαβριηλίδης Σάρα Γεσουά Χαλκίδα ΕΛΑΣ ΕύβοιαΓιομτώβ Γιακοέλ Τρίκαλα Γιακοέλ Καβάλα Αλμπέρ Γιαχμπές Καβάλα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλμπέρτος Γιαχόν Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Στέλλα Γιαχόν Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ιακώβ Γιουσουρούμ Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜωύς (Μωρίς) Γιουσουρούμ Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά Ελλάδα ΚορινθίαΠέπο Γιωσέφ Νταρών Γκανής Μάρκος Γκανής Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σολομών Γκανής Αγρίνιο [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σόλων Γκανής Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ιωσήφ Γκατένιο Θεσσαλονίκη Δαβίδ Γκατένιο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ Σαλτιέλ Γκατένιο Θεσσαλονίκη Ιακώβ Γκερσόν Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Γκρότας Ιερεμίας Δανιήλ Ιωάννινα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Εδουάρδος Δάφφας Βόλος ΕΛΑΣ ΕύβοιαΙωσήφ Δαβίδ Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜίμης Δαβίδ Σαμουήλ Δαβίδ Σαμουήλ Δέντης Χανιά [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δαβίδ Εζρά Καρδίτσα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Χαΐμ Εζρά Μωρίς Εζρά Αλμπέρτος Εζρατή Δαβίδ Ελιάου Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΜισέλ Ηλίας Αβραάμ Ελιάν Θεσσαλονίκη ΕΑΜ Κεντρική ΜακεδονίαΒίκτωρ Ελιασάφ Ηλίας Ελιασάφ Ηλίας Ελιέζερ Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Λάζαρος Ελιέζερ Άρτα ΕΑΜ Ήπειρος Ισαάκ Ελιέζερ Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ισαάκ Εμμανουήλ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΗλίας Ερρέρα

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΟΙ

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 23

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣ Μωρίς Ερρέρα Θεσσαλονίκη ΘεσσαλονίκηΜωύς ΕσκαλονίΣαμουήλ Εσκινατζής Λάρισα ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΜωρίς Εσφόρμες Θεσσαλονίκη Αβραάμ Ζακ Καβάλα Μηνάς Ζακ Βόλος Ιωσήφ Ζακάρ Βόλος Σάββας Ιακώβου Βόλος ΕΛΑΣ Δυτική ΘεσσαλίαΧαΐμ Ιακώβου Βόλος Αλβέρτος Ιεσουλάς Βόλος Μωυσής Ελιά Ιεσουλάς Βόλος Ιωσήφ Ίζης Τρίκαλα Λεών Ίντης (ή Ίντας) Αθήνα ΕΛΑΣ Γιωσέφ Ίσσης Σάββας Ίσσης Άρτα Λούνα Ισχάκ Μπίτολα Μεντές Ισχάκ Μπίτολα Πέκο Ισχάκ Μπίτολα Αλβέρτος Ιωσήφ Οβαδίας Μωρίς Καζές Κομοτηνή ΒΣΑ Ανατολική ΘεσσαλίαΆρης Καζές ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΣαμουήλ Καζές Άλμπερτ Κάκις ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΚάρμεν Κάκις ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΦρέντερικ Κάκις ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΖακ Κάκις ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΕμίλ Κάκις Δράμα Γεουντά Καλέφ-Εζρά Ιωάννινα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Αβραάμ Καλέφ-Εζρά Ιωάννινα ΕΑΜ Ήπειρος Δαβίδ Καλντεράν Μπίτολα Σαμουήλ Καλντεράν Μπίτολα Ζουλί Καλδερόν Καλδερόν Φλώρινα Καλδερόν Φλώρινα Γκίτα Καλντερών Μπίτολα Λούνα Καλντερόν Κάρλο Καλντερόν Μπίτολα Ματίκα Καμπελή Τρίκαλα Μίμης Καμπελής Τρίκαλα Νισσήμ Καμχής ΕΑΜ ΜεσσηνίαΜωύς Καμχή Θεσσαλονίκη Μωυσής Καμχής Λάρισα Γιαχιέλ Καπέτας Σολομών Καπέτας ΕΑΜ Θεσσαλία Ηλίας Καπέτας Τρίκαλα Ζακ Καπόν Ματίλντα Καπόν Θεσσαλονίκη Δυτική ΜακεδονίαΚάρολος Καράσσο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΕμμανουέλ Καράσσο Θεσσαλονίκη Γιωσέφ Καράσσο Θεσσαλονίκη Ζακ Καράσσο Θεσσαλονίκη Δανιήλ Καράσσο Θεσσαλονίκη Μωύς Καράσσο Θεσσαλονίκη Τζιάκο Καράσσο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜπέττυ Καράσσο Θεσσαλονίκη Αλμπέρτο Καράσσο Θεσσαλονίκη

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΟΙ

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΝταίζυ Καράσσο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΝιγρίταΖακ Καπόν Άλμπερτ Κασόρλα Μπίτολα Ισαάκ Κασούτο Κασούτο Λάρισα Σολομών Κάστρο Βόλος Ζακ Κατάν Νισσήμ Καμχή Σαμουήλ (Μπόμπυ) Κοέν Δαβίδ Κοέν Πρέβεζα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΔαβίδ Σαμπετάι Κοέν Έλι Κοέν Μεναχέμ Κοέν Μενασέ Κοέν Γεσούα Κοέν Γιακώβ Κοέν Λάουρα Κοέν Χαΐμ Κοέν Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΑλβέρτος Κοέν Δράμα Αλβέρτος Κοέν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΙτσχάκ Κοέν Ξάνθη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΙωσήφ Κοέν Λουί Κοέν Ξάνθη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΖοζέφ Κοέν Κρήτη Μωρίς Κοέν Ιωσήφ Αβραάμ Κοέν Ιωάννινα Μιχαήλ Ηλίας Κοέν Ιωάννινα Σαμουήλ Κοέν Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ηλίας Κοέν Θεσσαλονίκη Ρόζα Κοέν Θεσσαλονίκη Σαμ Κοέν Θεσσαλονίκη Στέλλα Κοέν Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Κεντρική ΜακεδονίαΗλίας Γιουδά Κοέν Λάρισα Πίνχας Κοέν Φλώρινα Ιωσήφ Κοέν Φλώρινα Λέων Κοέν Αθήνα Μωυσής Κοέν Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑαρών Κοέν Αθήνα Ζακίνος Κοέν Αθήνα ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Αθήνα ΕύβοιαΜωσέ Κοέν Καβάλα Δαβίδ Μιχαήλ Κοέν Πρέβεζα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΆννα Κοέν Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΜπαρούχ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ντάριο Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Χαΐμ Σαμουήλ Κοέν Βόλος ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΙακώβ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ισαάκ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ιακώβ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Καρολίνα Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Λέων Ιωσήφ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Νισσήμ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Πέπος Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ραχήλ Κοέν Βόλος EΠΟΝ Εθνική Αλληλεγγύη ΕΛΑΣ Σαμουήλ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σίμων Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σλόμο Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ]

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 24

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΖαχαρίας Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ζουλύ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ροζίτα Κοέν Βόλος ΕΠΟΝ Σαμπετάι Κοέν Βόλος ΕΠΟΝ Σαλβατώρ Κοέν Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΒίκτωρ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Νταβίκο Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ηλίας Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωρίς (Μωσέ) Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μασλάχ Κοέν Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΣολομών Κοέν Ιωάννινα Σόλων Κομίδης Κομοτηνή Μισέλ Κονέ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ηλίας Κονές Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΜωυσής Κονές Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Τόρι Κουένκα Θεσσαλονίκη ΘεσσαλονίκηΙάκωβος Κούμερης Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΖακ Κωστής Χαλκίδα Απόλλων- Υβόννη ΑθήναΑλμπέρτος Λαζάρ Λάρισα ΕΛΑΣ Κεντρική ΘεσσαλίαΙσαάκ Λαζάρ Λάρισα ΕΛΑΣ Κεντρική ΘεσσαλίαΝισσήμ Λαζάρ Σαλβατώρ Λαζάρ Λάζαρος Λαζάρ Ιωσήφ Λαχανάς Μωυσής Λεβή Νίνο Λεβή Οβαδίας Λεβή Ρόζα Λεβή Σόλων Αβραάμ Λεβή Ζαχαρίας Λεβή Ζακ (Ιακώβ) Λεβή Θεσσαλονίκη Ερρίκος Λεβή Ιωάννινα ΕΔΕΣ ΙωάννιναΧαΐμ Λεών Λεβή Ιωάννινα Ααρών Λεβή Τρίκαλα Ηλίας Λεβή Τρίκαλα Καίτη Λεβή Τρίκαλα Σολομών Αβραάμ Λεβή Τρίκαλα Μεΐρ Λεβή Τρίκαλα Αβραάμ Λεβή Θεσσαλονίκη Αβραάμ Λεβή Χαλκίδα Ηλίας Λεβή Αθήνα ΕΑΜ ΑθήναΕμμανουήλ Λεβή Αθήνα Μανώλης Λεβή Ματαθίας Λεβή Χαΐμ Λεβής Ιωάννινα ΕΑΜ ΑθήναΣίμων Λεβή Λάρισα Ρούλα (Ραχήλ) Λεβή Δαβίδ Λεβής Βόλος ΕΑΜ ΘεσσαλίαΜωυσής Λεβής Βόλος Νέλλος Λεβής Βόλος Ζάχος Λεβής Βόλος Λέων Λεβής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΙακώβ Μαγρίζος Λάρισα Σιμαντώβ Μαΐσης Ραφαήλ Μάλτης Ιωάννινα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΡαούλ Μάνο Ραχήλ Μάνο Ματθίλδη Μασαράνο [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΙσαάκ Μασσότ Μωυσής Ματαθίας Βόλος ΕΛΑΣ ΘεσσαλίαΖάκο Ματαθίας Βόλος Λέων Ματαλόν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΣαλομών Ματαλόν Ματίλντα Ματαράσσο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ Δυτική ΜακεδονίαΝισσήμ Ματαθίας Κέρκυρα Πάππας Μάτσας Μωύς Μάτσας Χαΐμ Μάτσας Ιωάννινα Ελιασάφ Μάτσας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιεσούα Μάτσας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιωσήφ Μάτσας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΣολομών Μάτσας Ιωάννινα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σλόμο Ματσίλ Ιωάννινα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑβραάμ Μεβοράχ Καβάλα ΕΛΑΣ Σαμουήλ Μεγίρ Ιωάννινα Βιτάλ Μεγίρ Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Λέων Μεΐρ Ηλίας Μιζάν Ιακώβ Μιζάν Λέων Μιζάν Σαμπετάι Μιζάν Σαούλ Μιζάν Βουλγαρία Δαβίδ Μιζάν Δράμα Σάμυ Μιζάν Λάρισα Ισαάκ Μιζάν Αγρίνιο Ζακίνος Μιζάν Βόλος Τζάνι Μιζάν Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιωσήφ Μιζραχής Αθήνα ΕΑΜ ΠελοπόννησοςΑλμπέρτος Μιζραχής Λάρισα

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΜήνας Μιζραχής Βόλος Σαρίνα Μιζραχή Βόλος Ζακ Μιζραχής Βόλος Χαΐμ Μιζραχής Βόλος Αλμπέρτος Μινέρβο Χανιά ΒΣΑ ΚρήτηΤζένη Μινέρβο Χανιά Μισκατέλ Διδυμότειχο Μισκατέλ Διδυμότειχο Χαΐμ Μιζραχής Βόλος Λιλή Μητράνι Θεσσαλονίκη Ροβέρτος Μητράνι Σέρρες ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑβραάμ Μιχαήλ Ιωάννινα Μιωνή Αγρίνιο Μωυσής Μιωνής Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιωνάς Μιωνής Αγρίνιο ΕΑΜ Σαμ Μοδιάνο Θεσσαλονίκη Έλιο Μοδιάνο Σόφη Μολτίαχ Μόλχο Α Μόλχο Θεσσαλονίκη Μωυσής Μόρδος Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική Θεσσαλία Μορδώχ Μέντη Μόσκοβιτς Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΕύβοιαΑλίκη Μουρτζούκου Βόλος Δαβίδ Μπακόλας Σαλβατώρ Μπακόλας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΝισσήμ Μπακόλας Ιωάννινα Σιών Μπακόλας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιάκωβος Μπαλέστρας Κέρκυρα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ραφαήλ Μπαρκή Σολομών Μπαρκή Αθήνα Ιακώβ Μπαρτζιλάι Αθήνα Ιωσήφ Μπαρτζιλάι Αθήνα Νισσήμ Μπατής Ιωάννινα Βίκτωρ Μπατής Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΚουτιέλ Ιακώβ Μπέγας Λάρισα Αλμπέρτος Μπέζα Ζακλίν Μπέζα Άλφρεντ Μπέζα Θεσσαλονίκη Μόνικα Μπέζα Θεσσαλονίκη Ελένη Μπέζα Θεσσαλονίκη Αρμάντο Μπεζές Θεσσαλονίκη ΕΑΜ ΘεσσαλίαΜωσέ (Μωρίς) Μπέλλο Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΣαλβατόρε Μπεν Γιαΐς Πέπο Μπενοζίλιο ΕΑΜ ΑθήναΑλμπέρτο Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη Βενιαμίν Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη Μωσέ Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη Ντικ Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΖακ Μπενβενίστε Δαβίδ Μπενβενίστε Καβάλα Έστερ Μπενβενίστε Λάρισα Νταίζη Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΑθήναΧαΐμ Μπενρουμπή Μωρίς Μπενρουμπή Αλβέρτος Μπενρουμπή Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜεναχέμ Μπενσιών Καβάλα Ιωσήφ Μπενσουσάν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΙακώβ Ισραήλ Μπεράχα Τρίκαλα ΕΛΑΣ Δυτική ΘεσσαλίαΓεουντά Μπεράχα Βιτάλ Μπεράχα Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΜεντές Μπεσαντσή Μωσέ Μπέσο Αθήνα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μπετσαλέλ Μπεχάρ Ζακ Μπεχάρ Μάρκος Μποττόν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Σαλομόν Μπούρη Ντόρα Μπουρλά Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΓιολάντα Μπουρλά Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΛεών Μπουρλάς Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΣολομών (Σάρδος) Μπουρλάς Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΜωυσής Μπουρλάς Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΑβραάμ Μπουρλάς Θεσσαλονίκη Σάρα Μπουρλά Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΤσελεμπή Μπουρλά Σέρρες ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΜωρίς Μπουρλάς Γιακώβ Μποχορόπουλος Ιωάννινα Ροβέρτο Μπρέλλης Δαβίδ Μπρούδο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜιχάλης Μπρούδο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική Μακεδονία Ερνστ Μύλλερ Αθήνα Ισαάκ (Γιτσχάκ) Μωυσής (Μωσέ) Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική Μακεδονία Γιομτώβ Μωσέ Ιωάννινα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΔαβίδ Μωυσής [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ασέρ Μωυσής Τρίκαλα ΕΑΜ ΑθήναΕσδράς Βενιαμίν Μωυσής Λάρισα ΕΛΑΣ ΘεσσαλίαΕσδράς Δαβίδ Μωυσής Λάρισα ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΑλβέρτος (Αβραάμ) Μωυσής Βόλος

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΟΙ

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 25

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΣλόμο Ναούμ Ηλίας Ναούμ Ιωάννινα Μαρσέλ Νατζαρή Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΔαβίδ Ναχμίας Άρτα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Σαμ Ναχμίας Αθήνα Μιχαήλ Νεγρίν Αθήνα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Αλβέρτος Νεγρίν Τρίκαλα Ισαάκ Νεγρίν Τρίκαλα Βενιαμίν Νεγρίν Τρίκαλα ΕΛΑΣ Δυτική ΘεσσαλίαΛουίζα Νεγρίν Λάρισα ΕΠΟΝ ΘεσσαλίαΙωσήφ Νεχαμά Ισαάκ Νεχαμά Αθήνα ΕΛΑΣ Δυτική ΘεσσαλίαΡοέλ Νισαχόν Ζακ Νισσάν Σολομών Νισσήμ Ηλίας Σαμ Νισσήμ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΓιοέλ Νιτσαχόν Τρίκαλα Πωλ Νόαχ Ισίδωρος Νόαχ Ισαάκ Ντάσα Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΒιτάλ Ντάσα Θεσσαλονίκη Ιωσήφ Ντεκάστρο Χανιά ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜαρσέλ Ντεμάγιο Μπίτολα Μωσέ Ντόστης Ιωάννινα ΕΑΜ Νέων ΙωάννιναΝτίνος Οβαδίας Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΙσαάκ Οβαδία Δράμα ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΝτάνυ Οβαδίας Θεσσαλονίκη Σαλβατώρ Οβαδίας Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΙσαάκ Οβαδίας Ιωσήφ Ντάριο Ουζιέλ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΒαρών Πάρδο Καβάλα Μωύς Πάρδο Καβάλα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΣάββας Πάρδο Καβάλα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΆνια Πάτσνικ Βιέννη ΕΠΟΝ Χάρυ Πάτσνικ Βιέννη Μπαρούχ Πεζόντες Αβραάμ Πελές Ιωσήφ Πέπο Αθήνα Π Περαχιά Φλώρα Περαχιά Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική Μακεδονία Περαχιά Αλλέγρα Πέσσαχ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δαβίδ Πέσσαχ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωυσής Πέσσαχ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μεσουλάμ Πέσσαχ Φλώρινα Χαΐμ Πίντο Μωρίς Πίνχας Μωρίς Πιπανό Ερρίκος Πιπανό Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΧαΐμ Πολίτης Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωυσής Πολίτης Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ηλίας Πολίτης Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μπεν Ποράτ Γιακώβ Πούλος Αλμπέρτος Πρίζναλης Σέρρες ΕΑΜ ΘεσσαλίαΝτόρα (Ντορίκα) Ραμπάν Ραπέτης Άλχη Ραφαήλ Αθήνα Δαβίδ Ραφαήλ Ιωάννινα Λέων Ρεβή Αθήνα Σιμαντώβ Ρόζεν Εφραίμ Ρόζενμπεργκ Θεσσαλονίκη Αβραάμ Ρομάνο Θεσσαλονίκη Δαβίδ Ρούσο Αθήνα Ισαάκ Ρούσο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΙσαάκ (Ζακίνος) Ρούσο Σέρρες ΕΛΑΣ ΠελοπόννησοςΙακώβ Ρούσο Τσαντίκος Σαδίκ Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ισραήλ Σαδικάριο Βόλος Ραούλ Σαΐας Έλι Σακκής Ιωσήφ Σακκής Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ισαάκ Σακκής Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Έλλη Σακκής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΗλίας Σακκής Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωυσής Σακκής Βόλος ΕΛΑΣΕΤΑ Ανατολική ΘεσσαλίαΠέπος Σακκής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΙσαάκ Σακκής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΛέων Σακκής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΑλμπερτίκο Σάκο Καστοριά Μορδοχάι Σάλεμ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Κεντρική ΘεσσαλίαΑλμπέρτος Σάλεμ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Κεντρική ΘεσσαλίαΑντζέλ Σαλτιέλ Μανώλης Σαλτιέλ Θεσσαλονίκη Ιωσήφ Σαμαρίας Βόλος Πέπος Σαμαρίας Βόλος Δαβίδ Σαμουήλ Θεσσαλονίκη Εμίλ Σαμπάς Άρτα ΕΔΕΣ ΆρταΜεναχέμ Σαμπετάι

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΜηνάς Σαμπετάι Βόλος ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΡαφαήλ Σαμπετάι Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ααρών Σαμπετάι Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλμπέρ Σαούλ ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΖωή Σαπόρτα Μπουένα Σαρφατή Θεσσαλονίκη Σαλβατώρ Σαρφατής Δαβίδ Σασσών Ισαάκ Σασσών Σαλομών Σασσών Αλβέρτος Σαφάν Αβραάμ (Έμπης) Σβώλης Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ηλίας Σβώλης Ιωάννινα Μιχαήλ Σβώλης Ιωάννινα Μπεχώρ Σβώλης Ιωάννινα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Μωσέ Σεγκόρα Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΣλόμο Σένκα Ζακ Σερόρ Σερόρ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΙτσχάκ Σιακίμ Ισραήλ Σιδαρίκης Αγρίνιο Σαμ Σίδης Αθήνα ΕΑΜ ΑθήναΜπαρούχ Σιμπή Θεσσαλονίκη ΕΑΜ Αθήνα ΠελοπόννησοςΙντό Σίμσι Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜπέζα Σιών Δαβίδ Σουλάμ Σαμουήλ Σούσης Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Μωρίς Στρούμσα Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΘεσσαλονίκηΙωσήφ Ταμπώχ Βέροια Ιωσήφ Νισσήμ Ταραμπουλούς Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική Μακεδονία

Δαβίδ Τιάνο Θεσσαλονίκη Ζαχαρίας Τουρών Βόλος Εδμόνδος Τορόν Λάρισα ΕΠΟΝ ΑθήναΆνζελ Τσιάκο Θεσσαλονίκη Δαβίδ Τσουβά Λάρισα Τζάκος Τσουβά Λάρισα Ηλίας Φελούς Ιακώβ Φελούς Αβραάμ Φελούς Τρίκαλα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλλέγρα Φελούς- Καπέτα Τρίκαλα ΕΑΜ Εθνική Αλληλεγγύη ΘεσσαλίαΜάρκος Φελούς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Χρυσούλα Φελούς Τρίκαλα ΕΠΟΝ ΘεσσαλίαΜωυσής Φερετζή Σαδώκ Φερετζή Αλβέρτος Φερετζή Εσδράς Ηλίας Φιλοσώφ Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ισαάκ Αβραάμ Φιλοσώφ Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ραφαήλ Ηλίας Φιλοσώφ Λάρισα ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΜωρίς Φλωρεντίν Φάνυ (Ματίλντα) Φλωρεντίν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΑβραάμ (Αβραμίκος) Φόρνης Χαλκίδα ΕΛΑΣ ΕύβοιαΑαρών Φόρνης Χαλκίδα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Πέπος (Ιωσήφ) Φόρτης Μωυσής (Μίμης) Φόρτης Μανώλης Φραγγής Χαλκίδα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σίμων Φραγγής Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] ΕύβοιαΑλμπέρτος Φρανσές Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ιάκωβος Φρανσές ΕΛΑΣ Κεντρική ΜακεδονίαΡαούλ Φραντζής Μανώλης Φραντζής Βόλος Κάρμεν Φρεζή Βόλος Αβραάμ Χαΐμ Φρεζής Χαλκίδα ΕΑΜ Δυτική ΜακεδονίαΡαφαήλ Φρεζής Βόλος ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΙακώβ Φριζής Θεσσαλονίκη Βασίλης Χαζάν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΖακ Χαΐμ Μωρίς Χαΐμ Ελιγιά Χακίμ Λάρισα Δαβίδ Χακοέν Ραούλ Χαλβατζής Ιτσχάκ Χανέν ΕΑΜ ΑθήναΧαΐμ Χανώκ Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] ΑθήναΈλι Χασσίδ Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] ΕύβοιαΙωσήφ Χασσίδ Θεσσαλονίκη ΕύβοιαΣαμπετάι Χασσών Αβραάμ Χασσών Σάββας Χασσών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΠέπος Χασσών Μπίτολα Μωύς-Μωυσής Χασσών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΓιοχανάς Χατζής Άρτα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΔαβίδ Χατζής Άρτα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Σόλων Χατζής Βόλος Απόστολος Χατζόπουλος Μηνάς Χατζόπουλος Ιωάννινα Μεναχέμ Χαχάμ Νατάν Χονέν Καστοριά

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΟΙ

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 26

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΠΕΣΟΝΤΕΣ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΠΑΤΡΩΝΥΜΟ ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ ΤΟΠΟΣ ΘΑΝΑΤΟΥ ΙΔΙΟΤΗΤΑ ΜΟΝΑΔΑ

ΑΒΡΑΑΜ ΕΛΙΑΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιούνιος 1944 ΚΑΤΕΡΙΝΗ ΠΙΕΡΙΑΣ 17 ετών Σύνδεσμος Μακεδονικού Γραφείου ΚΚΕ με ΠΕ Κατερίνης

Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς στη θέση ldquoΒαρικόrdquo μαζί με

άλλους 12

ΑΛΑΛΟΥΦ ΗΛΙΑΣ ΑΘΗΝΑ ΑΤΤΙΚΗ

ΑΛΒΟ ΡΑΣΕΛ ΓΕΟΥΔΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιανουάριος 1944 ΠΟΝΤΟΚΩΜΗ ΚΟΖΑΝΗΣ 14 ετών σε βοηθητική υπηρεσία στον ΕΛΑΣ Δολοφονήθηκε από

συνεργάτες των Γερμανών

ΑΛΒΟ ΠΑΛΟΜΠΑ ΓΕΟΥΔΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιανουάριος 1944 ΠΟΝΤΟΚΩΜΗ ΚΟΖΑΝΗΣ 16 ετών σε βοηθητική υπηρεσία στον ΕΛΑΣ Δολοφονήθηκε από

συνεργάτες των Γερμανών

ΑΤΤΑΣ ΜΩΫΣΗΣ ΔΑΒΙΔ ΑΘΗΝΑ 1944 ΚΟΡΙΝΘΙΑ Αντάρτης 6ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΒΑΡΩΝ ΑΒΡΑΑΜ ΚΑΒΑΛΑ 1943 ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΓΚΑΝΗΣ ΜΟΡΔΟΣ ΛΑΡΙΣΑ

ΕΛΙΑΟΥ ΔΑΒΙΔ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Οκτώβριος 1943 ΠΕΡΙΒΟΛΙΑ ΓΡΕΒΕΝΩΝ Αντάρτης 50ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΕΣΚΙΝΑΤΖΗΣ

ΣΑΜΟΥΗΛ ΙΩΣΗΦ ΛΑΡΙΣΑ 611945 ΚΑΖΑ ΒΟΙΩΤΙΑΣ Λοχαγός 54ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ Διοικητής 10ου Λόχου

ΙΑΚΩΒΟΥ ΣΑΒΒΑΣ ΣΙΜΟΣ ΒΟΛΟΣ 1741944 ΡΕΝΤΙΝΑ ΑΓΡΑΦΩΝ Αντάρτης 52ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΚΑΜΧΗΣ ΜΩΡΙΣ ΛΑΡΙΣΑ 541944 ΛΕΠΤΟΚΑΡΥΑ ΠΙΕΡΙΑΣ

ΚΑΜΧΗΣ ΝΙΣΣΗΜ 1943 ΦΙΛΙΑΤΡΑ Αντιστασιακός Εκτελέστηκε από τους Ιταλούς

ΚΑΡΑΣΣΟ ΚΑΡΟΛΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΛΑΡΙΣΑ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ Αιχμαλωτίστηκε τραυματίας και

απαγχονίστηκε

ΚΑΡΑΣΣΟ ΖΑΚ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

ΚΑΡΑΣΣΟ ΜΑΡΚΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 681944 ΜΟΥΧΑΡΕΜ ΧΑΝΙ ΕΔΕΣΣΑΣ Ανθυπολοχαγός 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΚΑΡΑΣΣΟ ΣΑΡΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΚΑΣΤΟΡΙΑ

ΚΟΕΝ ΔΑΒΙΔ ΠΡΕΒΕΖΑ 511944 ΚΑΛΟΣΚΟΠΗ ΦΩΚΙΔΑΣ Αντάρτης Τάγμα ΕΛΑΣ Παρνασσίδας

ΚΟΕΝ ΗΛΙΑΣ ΝΗΣΙΜ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΓΡΕΒΕΝΑ Αντάρτης

ΚΟΕΝ ΙΑΚΩΒΟΣ ΚΡΗΤΗ

ΚΟΕΝ ΙΣΑΑΚ

ΚΟΕΝ ΝΗΣΙΜ ΒΑΛΑΣΗΣ 241944 ΛΑΡΙΣΑ

ΚΟΕΝ ΜΙΧΑΗΛ ΙΩΑΝΝΙΝΑ

ΚΟΕΝ ΣΤΕΛΛΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1641943 ΤΑΧΝΙΣΤΑ ΠΙΕΡΙΑΣ Αντάρτισσα Αρχηγείο ΕΛΑΣ Ολύμπου

ΛΕΒΗΣ ΛΕΩΝ ΒΟΛΟΣ 2261944 ΠΕΡΙΟΧΗ ΛΑΡΙΣΑΣ Αντάρτης 54ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΜΗΤΡΑΝΙ ΡΟΒΕΡΤΟΣ ΣΕΡΡΕΣ 511944 ΚΑΛΟΣΚΟΠΗ ΦΩΚΙΔΑΣ Αντάρτης Τάγμα ΕΛΑΣ Παρνασσίδας

ΜΙΖΑΝ ΔΑΒΙΔ ΔΡΑΜΑ 1944 ΚΙΛΚΙΣ Αντάρτης φοιτητής ιατρικής

ΜΙΖΑΝ ΖΑΚΙΝΟΣ

ΜΠΕΖΑΣ ΚΟΥΤΙΓΙΕΛ ΙΑΚΩΒ ΛΑΡΙΣΑ Αντάρτης Φοιτητής Ιατρικής

ΜΠΕΝΒΕΝΙΣΤΕ ΝΤΑΙΖΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Νοέμβριος 1943 ΑΘΗΝΑ Μέλος της ΕΠΟΝ Πέθανε από κακουχίες και βασανιστήρια στην

Ασφάλεια Φοιτήτρια Χημείας

ΜΠΕΝΣΟΥΣΑΝ ΙΩΣΗΦ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιούλιος 1944 ΠΕΝΤΑΛΟΦΟΣ ΚΟΖΑΝΗΣ Αντάρτης ΙΧ Μεραρχία ΕΛΑΣ

ΜΠΕΡΑΧΑ ΒΙΤΑΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Σεπτέμβριος 1944 ΚΟΖΑΝΗ Αντάρτης Χ Μεραρχία ΕΛΑΣ

ΜΠΕΡΑΧΑ ΙΑΚΩΒ ΤΡΙΚΑΛΑ 7111943 ΜΕΣΟΧΩΡΑ ΤΡΙΚΑΛΩΝ Αντάρτης 4ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΙΣΑΑΚ Απρίλιος 1944 ΒΕΡΜΙΟ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΙΩΣΗΦ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΣAΡΔΟΣ ΜΙΧΑΗΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 20101944 ΣΤΑΥΡΟΣ ΒΕΡΟΙΑΣ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΑΒΡΑΑΜ ΙΩΣΗΦ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1944 ΕΥΒΟΙΑ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΚΑΡΟΛΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΤΣΕΛΕΜΠΙ ΣΕΡΡΕΣ 311944 ΗΠΕΙΡΟΣ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΝΕΓΡΙΝ ΔΑΒΙΔ

ΝΗΣΙΜ ΣΟΛΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

ΝΗΣΙΜ ΗΛΙΑΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιούλιος 1944 ΠΕΝΤΑΛΟΦΟΣ ΚΟΖΑΝΗΣ Αντάρτης ΙΧ Μεραρχία ΕΛΑΣ

ΟΒΑΔΙΑΣ ΝΤΙΝΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Αύγουστος 1944 ΚΙΛΚΙΣ Αντάρτης Χ Μεραρχία ΕΛΑΣ

ΠΑΡΔΟ ΜΩΥΣ ΚΑΒΑΛΑ 1944 ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΠΑΡΔΟ ΣΑΒΒΑΣ ΚΑΒΑΛΑ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΠΕΡΑΧΙΑ ΦΛΩΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΠΙΕΡΙΑ

ΠΕΣΑΧ ΔΑΒΙΔ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2341943 ΘΕΣΣΑΛΙΑ Αντιστασιακός ΕΑΜ Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς

ΠΙΠΑΝΟ ΕΡΡΙΚΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΚΙΛΚΙΣ

ΡΑΦΑΤΑΣ Γ ΘΕΣΣΑΛΙΑ

ΡΟΥΣΟ ΔΑΒΙΔ ΑΘΗΝΑ 511944 ΚΑΛΟΣΚΟΠΗ ΦΩΚΙΔΑΣ Αντάρτης Τάγμα ΕΛΑΣ Παρνασσίδας

ΡΟΥΣΟ ΙΑΚΩΒ ΑΒΡΑΑΜ ΚΑΣΤΟΡΙΑ 511944 ΠΛΑΚΑ ΗΠΕΙΡΟΥ Αντάρτης 50ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΡΟΥΣΟ ΜΙΧΑΗΛ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΣΑΔΙΚΑΡΙΟ ΙΣΡΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 1944 ΕΥΒΟΙΑ

ΣΑΚΚΗΣ ΛΕΩΝ ΙΣΡΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 2961944 ΕΛΕΥΘΕΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Αντάρτης 54ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΣΑΚΚΗΣ ΣΑΜΟΥΗΛ ΒΕΡΜΙΟ

ΣΒΩΛΗΣ ΜΠΕΧΩΡ ΙΩΑΝΝΙΝΑ Ιανουάριος 1944 ΙΩΑΝΝΙΝΑ Τροφοδότης ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς στα

Ιωάννινα

ΣΕΡΟΡ ΚΟΕΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΤΑΡΑΜΠΟΥΛΟΥΣ

ΙΩΣΗΦ ΝΗΣΙΜ ΛΑΡΙΣΑ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΤΟΡΟΝ ΕΔΜΟΝΔΟΣ ΛΑΡΙΣΑ 531943 ΑΘΗΝΑ Σπουδαστής Πολυτεχνείου μέλος του ΕΠΟΝ Σκοτώθηκε σε

διαδήλωση της ΕΠΟΝ Αθήνας

ΦΡΑΓΚΗΣ ΣΙΜΩΝ ΙΑΚΩΒ XΑΛΚΙΔΑ Ιούλιος 1944 ΣΤΕΝΗ ΕΥΒΟΙΑΣ Αντάρτης 7ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΦΡΙΖΗΣ ΑΒΡΑΑΜ-

ΜΙΝΩΣ ΧΑΛΚΙΔΑ 2451944 ΒΕΡΜΙΟ

ΧΑΙΜ ΜΩΡΙΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΛΕΠΤΟΚΑΡΥΑ ΠΙΕΡΙΑΣ

ΧΑΤΖΗΣ ΓΙΟΧΑΝΑΣ ΑΡΤΑ 271944 ΑΜΦΙΣΣΑ Ανθπολοχαγός και καπετάνιος διμοιρίας ΙΙ34 Τάγμα ΕΛΑΣ

ΧΑΣΩΝ ΣΑΒΒΑΣ ΚΑΒΑΛΑ ΒΕΡΟΙΑ

ΧΑΣΩΝ ΜΩΥΣΗΣ ΣΑΒΒΑΣ ΚΑΒΑΛΑ ΒΕΡΟΙΑ

EAM = Εθνικό Απελευθερωτικό ΜέτωποΕΛΑΣ = Ελληνικός Λαϊκός Απελευθερωτικός ΣτρατόςΕΠΟΝ = Ενιαία Πανελλαδική Οργάνωση ΝέωνΕΔΕΣ = Εθνικός Δημοκρατικός Ελληνικός Σύνδεσμος

ΕΟΕΑ = Εθνικές Ομάδες Ελλήνων ΑνταρτώνΕΤΑ = Επιμελητεία του ΑντάρτηΒΣΑ = Βρετανική Στρατιωτική ΑποστολήΕΑΣΑΔ = Εθνικός Αγροτικός Σύνδεσμος Αντικομμουνιστικής Δράσης

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 27

ΟΜΗΡΟΙ ΚΑΙ EKTEΛΕΣΜΕΝΟΙ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΓΕΡΜΑΝΟΥΣ

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΠΑΤΡΩΝΥΜΟ ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ ΤΟΠΟΣ ΘΑΝΑΤΟΥ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΑΚΡΙΣ ΛΕΩΝ 1944 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΕΣ-ΕΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ Καθηγητής πέθανε από τα βασανιστήρια των δεσμοφυλάκωνΑΛΒΟ ΙΣΑΑΚ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2431943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Καραγωγέας 30 ετών ΑΛΓΟΥΣΣΗΣ ΣΑΛΒΑΤΩΡ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΑΜΠΡΑΒΑΝΕΛ ΑΑΡΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2241943 ΦΥΛΑΚΕΣ ΕΠΤΑΠΥΡΓΙΟΥ (ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ) Παλαιοπώλης 35 ετώνΑΣΚΕΝΑΖΗ ΕΛΙΑΟΥ ΚΕΡΚΥΡΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών Αμερικανός υπήκοοςΑΣΣΕΟ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 211943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 21 ετώνΑΣΣΕΟ ΖΑΧΑΡΙΑΣ ΡΑΦΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 2641944 ΒΟΛΟΣ 24 ετώνΑΣΣΕΟ ΙΑΚΩΒΟΣ ΒΟΛΟΣ 2841944 ΒΟΛΟΣ Βασανίστηκε μέχρι θανάτου από άντρες του δοσιλογικού ΕΑΣΑΔ

ΑΤΑΣ ΙΝΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 541943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε προσπαθώντας να διαφύγει από το γκέττο του Βαρώνου Χιρς

ΒΕΑΛΗΣ ΜΙΧΑΗΛ ΙΩΑΝΝΙΝΑ Φεβρουάριος 1944 ΙΩΑΝΝΙΝΑ Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς ΓΕΟΥΝΤΑ ΙΣΡΑΕΛ ΚΕΡΚΥΡΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΓΚΑΝΗ ΓΙΟΥΛΙΑ ΚΕΡΚΥΡΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΓΚΑΤΤΕΝΙΟ ΔΑΒΙΔ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Μάιος 1944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Φοιτητής γεωπονικής ΔΑΣΚΑΛΑΚΗΣ ΡΑΦΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 2431944 ΚΙΣΣΟΣ ΒΟΛΟΥ Εκτελέστηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση στο Πήλιο 80 ετώνΕΖΡΑΤΗΣ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 211943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΕΡΡΕΡΑ ΜΩΡΙΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 541943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε προσπαθώντας να διαφύγει από το γκέττο του

Βαρώνου Χιρς ΕΣΦΟΡΜΕΣ ΓΑΒΡΙΗΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1631943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ZAKINOΥ ΕΥΤΥΧΙΑ ΑΡΤΑ 1681943 ΚΟΜΜΕΝΟ ΑΡΤΑΣ Σκοτώθηκαν στο ολοκαύτωμα του χωριού 37 ετώνΖΑΚΙΝΟΥ ΚΑΙΤΗ ΑΡΤΑ 1681943 ΚΟΜΜΕΝΟ ΑΡΤΑΣ Σκοτώθηκαν στο ολοκαύτωμα του χωριού 5 ετώνΖΑΚΙΝΟΣ ΙΕΡΕΜΙΑΣ ΑΡΤΑ 1681943 ΚΟΜΜΕΝΟ ΑΡΤΑΣ Σκοτώθηκαν στο ολοκαύτωμα του χωριού 42 ετώνIΛΟΥΖ ΝΤΙ ΛΑΖΑΡ ΒΕΡΟΙΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΙΣΡΑΗΛ ΑΒΡΑΑΜ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 151944 ΣΚΟΠΕΥΤΗΡΙΟ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ Υποδηματοποιός ΙΣΡΑΕΛ ΡΙΚΕΤΑ ΚΕΡΚΥΡΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΚΑΚΟΥΦ ΙΑΚΩΒΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1631943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ KΑΡΑΣΣΟ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 30121942 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε σε αντίποινα για επίθεση στη γέφυρα της Αξιούπολης

ΚΑΡΑΣΣΟ ΜΩΫΣΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 151944 ΣΚΟΠΕΥΤΗΡΙΟ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ Μέλος του ΚΚΕ εξόριστος από τη Μεταξική Δικτατορία ΚΟΕΝ ΣΑΜΟΥΕΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΚΟΕΝ ΙΑΚΩΒΟΣ ΒΟΛΟΣ 241944 ΛΑΡΙΣΑ ΚΟΕΝ ΙΣΑΑΚ ΣΙΜΣΟΝ ΒΟΛΟΣ 2641944 ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΑ ΒΟΛΟΥ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση 42 ετώνΚΟΕΝ ΡΕΤΖΙΝΑ ΣΙΜΣΟΝ ΒΟΛΟΣ 2641944 ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΑ ΒΟΛΟΥ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση 70 ετώνΚΟΕΝ ΧΑΙΜ ΒΑΛΑΣΗ ΒΟΛΟΣ 241944 ΠΗΛΙΟ Εκτελέστηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση 25 ετώνΚΟΥΕΝΚΑ ΤΟΡΙ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 541943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε προσπαθώντας να διαφύγει από το γκέττο του

Βαρώνου Χιρς ΛΕΒΗΣ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΓΕΟΥΔΑ ΒΟΛΟΣ 361942 ΗΡΑΚΛΕΙΟ ΚΡΗΤΗΣ Εμπορικός αντιπρόσωπος εκτελέστηκε με άλλους 11 πολίτες του

Ηρακλείου 49 ετώνΛΕΒΗΣ ΧΑΪΜ ΙΩΑΝΝΙΝΑ 7121943 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΕΣ-ΕΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ Έφεδρος ανθυπολοχαγός εκτελέστηκε από το Γερμανό

στρατοπεδάρχη Πάουλ Ραντόμσκι ΛΙΜΠΟΒΙΤΣ ΜΩΫΣΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 211943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΛΕΒΗ ΣΥΜΕΩΝ ΜΩΥΣΗΣ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ ΜΑΓΡΙΖΟΣ ΙΑΚΩΒΟΣ ΜΩΥΣΗΣ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ ΜΑΪΣΣΗΣ ΣΙΜΑΝΤΩΒ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΜΑΤΑΘΙΑ ΝΙΝΑ ΣΑΜΟΥΗΛ ΒΟΛΟΣ 1281942 ΛΑΡΙΣΑ 20 ετώνΜΑΤΑΘΙΑΣ ΑΣΣΕΡ ΣΑΜΟΥΗΛ ΒΟΛΟΣ 21121942 ΛΑΡΙΣΑ 26 ετώνΜΕΓΙΡ ΙΩΣΗΦ ΑΘΗΝΑ 821944 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΕΣ-ΕΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ Πέθανε από τις κακουχίες ΜΟΣΧΟΒΙΤΣ ΜΕΝΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 431944 ΣΤΡΟΠΩΝΕΣ ΕΥΒΟΙΑΣ Βασανίστηκε και εκτελέστηκε από τα Τάγματα Ασφαλείας 18 ετώνΜΟΥΣΑΝ ΠΕΣΑΧ ΔΑΒΙΔ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 24111943 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΠΑΥΛΟΥ ΜΕΛΑ (ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ) ΜΟΥΣΤΑΚΗ ΣΙΜΧΑ ΙΩΑΝΝΙΝΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΜΠΑΡΤΖΙΛΑΪ ΙΣΑΑΚ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2631943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Τυπογράφος εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΜΠΕΝΒΕΝΙΣΤΕ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 541943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε προσπαθώντας να διαφύγει από το γκέττο του

Βαρώνου Χιρς ΜΠΕΡΑΧΑ ΑΑΡΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 151944 ΣΚΟΠΕΥΤΗΡΙΟ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ Μέλος του ΚΚΕ εξόριστος από τη Μεταξική Δικτατορία MΠΟΥΡΛΑ ΕΣΤΕΡ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Απρίλιος 1944 ΒΕΡΜΙΟ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΜΠΟΥΡΛΑ ΦΛΩΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Απρίλιος 1944 ΒΕΡΜΙΟ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΜΩΫΣΗ ΦΑΛΚΟΝΑ ΙΩΣΗΦ ΒΟΛΟΣ 1561944 ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΑ ΒΟΛΟΥ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΜΩΫΣΗΣ ΙΩΣΗΦ ΒΟΛΟΣ 1561944 ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΑ ΒΟΛΟΥ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση 70 ετώνΝΕΓΡΙΝ ΗΛΙΑΣ ΓΕΟΥΔΑ ΒΟΛΟΣ 2731944 ΠΤΕΛΕΟΣ ΒΟΛΟΥ 35 ετώνΟΒΑΔΙΑΣ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΙΩΣΗΦ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΟΒΑΔΙΑΣ ΙΣΑΑΚ ΙΩΣΗΦ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΠΕΡΑΧΙΑ ΑΝΡΥ 151944 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΕΣ-ΕΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ ΡΟΥΣΟ ΣΟΛΟΜΩΝ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΣΑΡΦΑΤΗ ΙΑΚΩΒΟΣ ΚΡΗΤΗ Δεκέμβριος 1941 Γιατρός αιχμάλωτος μετά τη Μάχη της Κρήτης πέθανε από

κακουχίες ΣΑΝΤΙΚΑΡΙΟΣ ΙΣΡΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 2841944 ΒΟΛΟΣ Oπωροπώλης 32 ετώνΣΑΣΣΩΝ ΔΑΒΙΔ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΣΕΔΑΚΑΣ ΜΩΫΣΗΣ ΡΑΦΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 1951944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 50 ετώνΣΙΝΤΟ ΚΑΛΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2831942 ΑΙ-ΣΤΡΑΤΗΣ Πέθανε ως εξόριστος 28 ετώνΣΟΝΙΝΟ ΜΠΕΝΗΣ ΛΑΡΙΣΑ 831944 ΑΣΜΑΚΙ (ΑΝΤΙΑΕΡΟΠΟΡΙΚΟ) ΛΑΡΙΣΑΣ 17 ετώνΣΟΝΙΝΟ ΗΛΙΑΣ ΛΑΡΙΣΑ 831944 ΑΣΜΑΚΙ (ΑΝΤΙΑΕΡΟΠΟΡΙΚΟ) ΛΑΡΙΣΑΣ 23 ετώνΣΤΡΟΥΜΣΑ ΜΩΡΙΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Φοιτητής Φιλοσοφικής ΤΟΡΕΖ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΛΑΡΙΣΑ 831944 ΑΣΜΑΚΙ (ΑΝΤΙΑΕΡΟΠΟΡΙΚΟ) ΛΑΡΙΣΑΣ 29 ετώνΤΕΒΕΤ ΣΑΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 841943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΦΑΡΑΤΖΗ ΛΕΟ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΦΕΛΟΥΣ ΜΑΡΚΟΣ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΦΕΡΕΤΖΙ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΦΕΡΕΤΖΙ ΜΩΥΣΗΣ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΦΕΡΕΤΖΙ ΣΑΔΩΝ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΦΙΛΟΣΩΦ ΕΖΡΑΣ ΗΛΙΑΣ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΦΙΛΟΣΩΦ ΡΑΦΑΗΛ ΗΛΙΑΣ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΦΙΛΟΣΩΦ ΙΣΑΑΚ ΑΒΡΑΑΜ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΦΡΑΝΚΟ ΡΕΒΕΚΑ ΚΑΣΤΟΡΙΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΧΑΝΟ ΙΑΚΩΒ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 211943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 20 ετών

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΕυΧΑΡΙΣΤΙΕΣ

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 28

Αγγελούλης Αντώνης (Βρατσάνος) Βροντάει ο Όλυμπος Το Μηχανικό του Ολύμπου Σύγχρονο Βιβλίο Αθήνα 1964

Αμπατζοπούλου Φραγκίσκη Το Ολοκαύτωμα στις Μαρτυρίες των Ελλήνων Εβραίων Παρατηρητής Θεσσαλονίκη 1993

Η λογοτεχνία ως μαρτυρία Έλληνες πεζογράφοι για τη Γενοκτονία των Εβραίων Παρατηρητής Θεσσαλονίκη 1995

Ανταίος Πέτρος Χίλια σκοτωμένα παιδιά της ΕΠΟΝ Εκδόσεις ΕΠΟΝ Αθήνα 1986

Βαρών-Βασάρ Οντέτ Η Ενηλικίωση μιας Γενιάς Νέοι και νέες στην Κατοχή και στην Αντίσταση Εστία Αθήνα 2009

Βενέτσια Σλομο Sonderkommando Μέσα από την κόλαση των θαλάμων αερίων Πατάκης Αθήνα 2007

Γιακοέλ Γιομτώβ Απομνημονεύματα 1941-1943 Ίδρυμα ΕΤΣ - ΑΧΑΪΜ Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης Παρατηρητής Θεσσαλονίκη 1993

Γιαννακόπουλος Γ Χρήστος Και διηγώντας τα μην κλαις Αναμνήσεις ενός ανθυπολοχαγού του ΕΛΑΣ Επικαιρότητα Αθήνα 1994

Γκατένιο ndash Όσμο Νάτα Από την Κέρκυρα στο Μπίρκεναου και την Ιερουσαλήμ Η ιστορία μιας Κερκυραίας Εβραίας Γαβριηλίδης Αθήνα 2005

Γρηγοριάδης Ν Φοίβος Το Αντάρτικο ΕΛΑΣ-ΕΔΕΣ-ΕΚΚΑ 542 Καμαρινόπουλος Αθήνα 1964

Δημητρίου Ν Δημήτριος (Νικηφόρος) Αντάρτης στα βουνά της Ρούμελης Χρονικό 1940-44 3 τόμοι Αθήνα 1965

Δημητρίου Ν Δημήτριος laquoH συμμετοχή των Εβραίων στην Εθνική Αντίστασηraquo Χρονικά τχ 104 (Ιανουάριος-Φεβρουάριος 1989) σ 3-6

Έπεσαν για τη ζωή Ήρωες-μάρτυρες λαϊκών απελευθερωτικών αγώνων Έκδοση της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ 7 Τόμοι Αθήνα 1997-2007

Ιστορία της Αντίστασης 1940-45 6 τόμοι Αυλός Αθήνα 1979

Ιωαννίδης Ιωάννης Οι Εβραίοι εις την Αντίστασιν ΧΕΟ Ιωάννινα 1948

Καραθάνος Δ laquoΗ Μάχη του Καράλακκα και οι διαστρεβλωτές τηςraquo Ριζοσπάστης 12 81978

Κείμενα Εθνικής Αντίστασης 2 τόμοι Σύγχρονη Εποχή Αθήνα 1981

Μαζάουερ Μάρκ Στην Ελλάδα του Χίτλερ Η εμπειρία της Κατοχής Αλεξάνδρεια Αθήνα 1994

Μητσόπουλος Θανάσης Το 30ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ Οδυσσέας Αθήνα 1987

Μπενβενίστε Ρίκα (επιμ) Οι Εβραίοι της Ελλάδας στην Κατοχή Εταιρεία Μελέτης Ελληνικού Εβραϊσμού Εκδόσεις Βάνιας Θεσσαλονίκη 1998

Μπουρλάς Μιχαήλ Μωυσής Έλληνας Εβραίος και αριστερός Νησίδες 2000

Steven Bowman Η Αντίσταση των Εβραίων στην Κατοχική Ελλάδα (μτφ Ισαάκ Μπενμαγιόρ) Έκδοση Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβουλίου Αθήνα 2013

Μπουρλίδης Τάκης ΕΛΑΣ Το 16ο Σύνταγμα Βερμίου Κώδικας Θεσσαλονίκη 2004

Νάχμαν Ευτυχία Γιάννενα Ταξίδι στο Παρελθόν Τάλως Αθήνα 1996

Νατζαρή Μαρσέλ Χρονικό 41 ndash 45 Ίδρυμα ΕΤΣ - ΑΧΑΪΜ Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης Παρατηρητής Θεσσαλονίκη1991

Pierron Bernard Εβραίοι και Χριστιανοί στη νεότερη Ελλάδα Πόλις Αθήνα 2004

Ρέντης Γρηγόρης Το 54 Σύνταγμα του ΕΛΑΣ Αθήνα 1984

Σάντας Λάκης laquoΗ κατάληψη γερμανικού εκοπλισμένου καϊκιού κι ο Μακαμπήςraquo Χρονικά τχ (Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2009) σ 27-28

Το Εβραϊκό Μουσείο Ελλάδος θα ήθελε να ευχαριστήσει θερμά τους παρακάτω φορείς και ιδρύματα για την ευγενική παραχώρηση αρχειακού φωτογραφικού και οπτικοακουστικού υλικού- Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας (ΑΣΚΙ)- Βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων- Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο (ΕΛΙΑ)- Ιστορικό και Διπλωματικό Αρχείο του Υπουργείου Εξωτερικών- Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο Ελλάδας (ΚΙΣΕ)- Πολεμικό Μουσείο- Τμήμα Ιστορίας της ΚΕ του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας (ΚΚΕ)- United States Holocaust Memorial Museum (USHMM)- USC Shoah Foundation- Yad Vashem The Holocaust Martyrsrsquo and Heroesrsquo Remembrance Authority

Επίσης για την ευγενική παραχώρηση αυθεντικών αντικειμένων και οπλισμού της Εθνικής Αντίστασης- Το Πολεμικό Μουσείο- Την οικογένεια Αλβέρτου Μπενρουμπή- Την οικογένεια Δαβίδ Ασέρ- Την οικογένεια Σίμου Βαλενστάιν

Σεβίλια Ερρίκος Αθήνα - Άουσβιτς Εστία Αθήνα 1983

Σιμπή Ιακώβ amp Λάμψα Καρίνα Η Διάσωση Η σιωπή του κόσμου η αντίσταση στα γκέτο και τα στρατόπεδα οι Έλληνες Εβραίοι στα χρόνια της Κατοχής Αθήνα Εκδόσεις Καπόν 2012

Το Χρονικό του Αγώνα Στrsquo Άρματα Στrsquo Άρματα Ιστορία της Εθνικής Αντίστασης Γιαννίκος Αθήνα 1964

Τσιλιγιάννης Κωνσταντίνος Η Εβραϊκή Κοινότητα της Άρτας Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο της Ελλάδος 2004

Φλάισερ Χάγκεν Στέμμα και Σβάστικα Η Ελλάδα της Κατοχής και της Αντίστασης 1941-1944 τομ Β΄ Εκδόσεις Παπαζήση Αθήνα 1995

Flemming Katherine Ιστορία των Ελλήνων Εβραίων Οδυσσέας Αθήνα 2009

Φρεζής Ραφαήλ Η Ισραηλιτική Κοινότητα Βόλου Βόλος 2003

Arad Yitzhak Arad Gutman Yisrael Margaliot Avraham (επιμ) Documents on the Holocaust Yad Vashem Ιερουσαλήμ 1981

Bowman Steven Jewish Resistance in Wartime Greece Vallentine Mitchell Λονδίνο 2006

---------------------- laquoJoseph Matsas and the Greek Resistanceraquo Journal of the Hel-lenic Diaspora 17 (1991) σ 49-68

Camhi ndash Fromer Rebecca The Holocaust Odyssey of Daniel Bennahmias Sonderkommando The University of Alabama Press Tuscaloosa Αλαμπάμα 1993

Cohen Monique Lise Dugour Jean-Louis (επιμ) Les Juifs dans la Reacutesistance Eacuteditions Tireacutesisas 2001

Collin Claude Carmagnole et Liberteacute Les eacutetrangers dans la Reacutesistance en Rhocircne-Alpes Presses Universitaires de Grenoble 2000

Duffy Peter The Bielski Brothers Harper Collins Νέα Υόρκη 2003

Edelman Marek The Ghetto Fights Warsaw 1941-43 Bookmarks Publications Λονδίνο 1990

Feldman Yael Bowman Steven laquoLove and War on Mount Olympusraquo Thetis 4 (1997) σ 253-256

Friedler Eric Siebert Barbara Kilian Andreas (επιμ) Zeugen aus der Todeszone Das juumldische Sonderkommando in Auschwitz Deutscher Taschenbuch Verlag 2005

Jews in Yugoslavia Muzejski proctor Jezuitski trg 4 Ζάγκρεμπ 1989

Krakowski Shmuel The War of the DoomedJewish Armed Resistance in Poland 1942-1944 Holmes and Meler Νέα Υόρκη Λονδίνο 1984

Kurzman Dan The Bravest Battle The 28 Days of the Warsaw Ghetto Uprising DaCapo Press Νέα Υόρκη 1976

Matsas Joseph laquoThe Participation of the Greek Jews in the National Resist-anceraquo Journal of the Hellenic Diaspora 17 (1991) σ 55-68

Matsas Michael The Illusion of Safety The story of the Greek Jews During the Second World War Pella Publishing Company Νέα Υόρκη 1997

Novitch Miriam Resistenza Spirituale Spiritual Resistance 1940-1945 Μιλάνο 1979

Rayski Benoicirct LrsquoAffiche rouge 21 feacutevrier 1944 ndash Ils nrsquoeacutetaient que des enfantsLe Feacutelin Ντιζόν 2004

Resistance during the Holocaust United States Holocaust Memorial Museum Ουάσινγκτων χχ

Resistance Spiritual Resistance Revolt Partisans and the Uprising in the Death Camps Yad Vashem 2004

Η έκθεση δεν θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί χωρίς τις συνεντεύξεις που παραχωρήθηκαν από Έλληνες Εβραίους βετεράνους της Εθνικής Αντίστασης στους οποίους θα ανήκει για πάντα η διπλή μας ευγνωμοσύνη Βιτάλ Αελιών Δανέλος Αλχανάτης Αλβέρτος Βαλενστάιν Σάρα Γεσουά-Φόρτη Μωύς Γιουσουρούμ Λουί Κοέν Σαμουήλ Κοέν Ηλίας Κονές Ιάκωβος Κούμερης Σαλβατώρ Μπακόλας Ιάκωβος Μπαλέστρα Ντόρα Μπουρλά-Χανταλί Δαβίδ Μπρούδο Εσδράς Μωυσής Ιωσήφ Νισσήμ Έλλη Σακκή-Δεκάστρο Ζακίνος Ρούσο Μηνάς Σαμπετάι Αβραάμ Σβώλης Αλλέγρα Φελούς-Σκύφτη Ραφαήλ Φρεζής

Ιδιαίτερες ευχαριστίες ανήκουν στον κο Μίμη Χριστοφιλάκη για την προσφορά σπάνιων εντύπων προκηρύξεων και εφημερίδων από την προσωπική του συλλογή στους κυρίους Μαρσέλ Γιοέλ Ντάνη Εμμανουήλ Τζων Καλέφ-Εζρά Ιάκωβο Σιμπή Μάριο Σούση Σάμμη Τουρόν καθώς και στις κκ Ζουλί Αελιών Ντέλια Αλχανάτη Αλίκη και Νέλλη Αρούχ Ματθίλδη Εσκινατζή ndash Καλεφ-Εζρά Μιμίκα Βαλενστάιν Οντέτ Βαρών-Βασάρ Βρησιήδα Κοέν Παυλίνα Κοέν-Ματαθία Ρούλα και Λουίζα Κονέ Σέλλη Κούνιο-Κοέν Αλλέγρα Μάτσα Ρίκα Μπενβενίστε Ελένη Μπεζέ Νίνα Μπενρουμπή και Ίντα Ναχμία για τη συμβολή τους και για την ευγενική παραχώρηση πολύτιμων οικογενειακών φωτογραφιών εγγράφων και αντικειμένων

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 15

iX πΟΡΤΡΕΤΑ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚωΝ

δΑΝΕΛΟΣ ΑΛΧΑΝΑΤΗΣΟ Δανέλος Αλχανάτης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1922 Τελείωσε το ιστορικό Θrsquo Γυμνάσιο Αρρένων στην πλατεία Κουμουνδούρου και εισήχθη στην Αρχιτεκτονική Σχολή του Εθνικού Μετσοβίου Πολυ-τεχνείου Όταν οι Γερμανοί καταλάμβαναν την Αθήνα τελείωνε το πρώτο έτος Με τα φοιτητικά αμφιθέατρα σε αναβρασμό ήταν αδύνατο να μεί-νει έξω από την Αντίσταση Στις αρχές του 1942 στρατολογήθηκε στο ΕΑΜ από τον συμφοιτητή του Νείλο Μαστραντώνη αριστού-χο σπουδαστή και ήρωα του ελληνοϊταλικού πόλεμου Ο ενθουσιώ-δης Δανέλος ανέλαβε να συγκροτήσει το παρακλάδι του ΕΑΜ για τους Εβραίους στο οποίο κατάφερε να συσπειρώσει αρκετούς ομό-θρησκούς του αρχίζοντας από τους παιδικούς του φίλους Μωύς Γιουσουρούμ Ζακίνο Κοέν Ρομπέρτο Γιακάρ Σίμο Βαλενστάιν και άλλους Πρόκειται για μια από τις ελάχιστες οργανωμένες εβραϊ-κές αντιστασιακές πρωτοβουλίες στην κατεχόμενη Ελλάδα Η ομά-δα απειθαρχούσε στα κελεύσματα της κοινότητας σχεδίαζε τρόπους αντίστασης και συμμετείχε σε όλες τις μεγάλες κινητοποιήσεις και διαδηλώσεις στην πρωτεύουσα ως κομμάτι του ΕΑΜ Νέων και αρ-γότερα της ΕΠΟΝ Τον Οκτώβριο του 1943 άρχισε να υφαίνεται ο γερμανικός κλοιός γύρω από τους Εβραίους της Αθήνας Ο Δανέλος χρησιμοποίησε το ψεύτικο όνομα laquoΘανάσης Σταματούκοςraquo και κρύφτηκε στο Πυριτι-δοποιείο (Αιγάλεω) Η γειτονιά τους προστάτεψε γνωρίζοντας πως ήταν Εβραίοι Καθώς τα μπλόκα των Ταγμάτων Ασφαλείας επεκτεί-νονταν στις αθηναϊκές συνοικίες διέφυγε με τη βοήθεια του ΕΑΜ στην Ερέτρια μαζί με τα αδέλφια του και την οικογένεια του θείου του Λεών Αζούβι Τον Δεκέμβριο του 1943 προσχώρησε στο 7ο Σύ-νταγμα του ΕΛΑΣ Εύβοιας με έδρα τη Στενή Εκεί υπηρετούσαν ήδη οι Χαλκιδαίοι Λεών Αμάρ Σαμίκος Φόρνης κά Πήρε μέρος σε πολ-λές μάχες υπό τις διαταγές των ντόπιων καπετάνιων Γιώργου Δουα-τζή (laquoΌθρυraquo) και Βαγγέλη Καραμιχάλη (laquoΒύρωναraquo) Λόγω των φρο-νημάτων του εξορίστηκε για δύο χρόνια στην Ικαρία (1947-1949) και υπηρέτησε στρατιώτης ως laquoπολιτικά ανεπιθύμητοςraquo Εργάστηκε ως αρχιτέκτονας μηχανικός ενώ αφιέρωσε όλη του τη ζωή στην κοινοτική οργάνωση των Ελλήνων Εβραίων Μετά την Απελευθέρωση συγκρότησε τον laquoΣύλλογο Ισραηλιτών Φοιτητώνraquo και αναμίχθηκε ενεργά στην ανασυγκρότηση της Ισραηλιτικής Κοι-

νότητας Αθήνας Συμμετείχε στα διοικητικά συμβούλια της Κοινό-τητας από το 1960 ως πρόεδρος την περίοδο 1980-1995 ενώ διε-τέλεσε και πρόεδρος του ΚΙΣ (1977-1978) Έφυγε από τη ζωή τον Αύγουστο του 2012

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 16

ΑΛΛΕΓΡΑ KaπΕΤΑΗ πιο laquoπολιτικήraquo μορφή των αντιστασιακών Εβραίων γεννήθηκε στις 17 Ιανουαρίου 1916 στα Τρίκαλα Ήταν η δεύτερη κόρη του Δα-βίδ Φελούς και της Μαρίκας Κοέν Πρώτη ήταν η Λουίζα (1914) και μικρότερος ο Ηλίας (1920) Η ταραγμένη εποχή στην οποία μεγάλω-σε και η ανάμειξη της οικογένειας με τα κοινά καθόρισε την κομμα-τική της ένταξη από πολύ μικρή ηλικία Ο θείος της Ραφαήλ Φελούς διετέλεσε γραμματέας του ΚΚΕ στα Τρίκαλα τη δεκαετία του rsquo20 και ήταν από τους υποκινητές μιας από τις πρώτες απεργίες στην Ελλά-δα το μεγάλο αγροτικό συλλαλητήριο των Τρικάλων (Φεβρουάριος 1925) Η οικογένεια κατέφυγε στο Βόλο όπου η Αλλέγρα εντάχθηκε στην Ομοσπονδία Κομμουνιστικών Νεολαιών Ελλάδας (ΟΚΝΕ) και παντρεύτηκε τον επιχειρηματία Ραφαήλ Καπέτα Την περίοδο της Δικτατορίας της 4ης Αυγούστου εξορίστηκε στην Κίμωλο και την Φολέγανδρο μαζί με σημαίνοντα στελέχη του ΚΚΕ Ο πρώτος της ξά-δελφος Μηνάς Καμπελής πέθανε εξόριστος στον Άη-Στράτη το 1941 Με την κατάρρευση του Μετώπου το 1941 οι εξόριστοι στην Φο-λέγανδρο διέφυγαν στην Αθήνα και ασχολήθηκαν με την ανασυ-γκρότηση του Κομμουνιστικού Κόμματος Η Αλλέγρα συμμετείχε στις παράνομες εργασίες της 6ης Ολομέλειας που κήρυξε την ένοπλη αντίσταση κατά των κατακτητών Μετά την ίδρυση του Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου (ΕΑΜ) στις 27 Σεπτεμβρίου 1941 στάλ-θηκε στη γενέτειρά της και πρωτοστάτησε στη δημιουργία Εαμικών οργανώσεων στη Δυτική Θεσσαλία Το 1942-1944 διέσχιζε ακατά-παυστα την κεντρική Ελλάδα συγκροτώντας οργανώσεις και διετέ-λεσε γραμματέας της laquoΕθνικής Αλληλεγγύηςraquo Θεσσαλίας ένα είδος laquoΕρυθρού Σταυρούraquo του ΕΑΜ στα καθήκοντα του οποίου ήταν η προστασία των φυλακισμένων αγωνιστών των καταδιωκόμενων των πυροπαθών και φυσικά των Εβραίων Εκλέχθηκε τακτικό μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ το 1945 Στον Εμφύλιο Πόλεμο η Αλλέγρα ακολούθησε τη μοίρα των Ελλή-νων κομμουνιστών Το 1945 παντρεύτηκε τον γιατρό Τάκη Σκύφτη από τον Βόλο που ήταν χειρουργός στην Ι Μεραρχία του ΕΛΑΣ και μαζί διέφυγαν στο βουνό Διετέλεσε υπεύθυνη γυναικών και Πολιτι-κός Επίτροπος στο Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας (ΔΣΕ) στην Θεσ-σαλία μαζί με τον Χαρίλαο Φλωράκη Το 1949 πήρε το δρόμο της πολιτικής προσφυγιάς στην Ανατολική Γερμανία Επαναπατρίστηκε

τη δεκαετία του rsquo70 Έως τον θάνατό της τον Φεβρουάριο του 2011 ήταν ενεργή στα πολιτικά δρώμενα και τις ιστορικές συζητήσεις για τη δεκαετία του rsquo40

δΑΒΙδ μπΡΟυδΟΟ Δαβίδ Μπρούδο γεννήθηκε στην Θεσσαλονίκη τον Απρίλιο του 1924 Ο πατέρας του Μορδοχάι ήταν ραββίνος Το 1942 απογράφηκε για καταναγκαστική εργασία και τον Φεβρουάριο του 1943 στάλθη-κε στα σιδηροδρομικά έργα της Καρυάς Λοκρίδας όπου εργάζονταν 300 ακόμα Θεσσαλονικείς Εβραίοι Η πείνα και η κακομεταχείριση τον ώθησαν να δραπετεύσει από το εργοτάξιο-κολαστήριο Με τον φίλο του Ροβέρτο Μητράνι από τις Σέρρες διέφυγαν στο βουνό και συνάντησαν το Αρχηγείο Παρνασσίδας του ΕΛΑΣ που τους δέχτη-κε αμέσως στις γραμμές του Ήταν οι πρώτοι Εβραίοι αντάρτες στη Στερεά Ελλάδα Το ημερολόγιο έγραφε 14 Μαΐου 1943 Μετά τη Μάχη της Παύλιανης (3 Ιουνίου 1943) εναντίον των Ιταλών ο Δαβίδ εντάχθηκε στην Επιμελητεία Για να ανεφοδιάζει τακτικά το τμήμα του με τρόφιμα ο ακούραστος εικοσάχρονος με τα χαρα-κτηριστικά μυωπικά γυαλιά ταξίδευε χειμώνα-καλοκαίρι στα πεδι-νά συγκέντρωνε τρόφιμα και υποζύγια και επέστρεφε στα αντάρ-τικα λημέρια Ο καπετάνιος του Δημήτρης Δημητρίου (Νικηφόρος) έγραψε γι αυτόν laquoΜrsquo ένα πιστολάκι στην τσέπη άλλοτε αντάρτης άλλοτε αδιάφορος πολίτης κατέβαινε παντού και μες στους Γερμα-νούς και μας έστελνε ότι μπορεί να φανταστεί κανείς Και οι άλλοι συναγωνιστές που είχαμε στην επιμελητεία ήσαν δυνατοί στη δου-λειά τους αλλά ο Δαβίδ ήταν διάολος σωστός ndashlaquoΣυναγωνιστές έλεγε στους υπεύθυνους δε θα φύγω από δω αν δε μου δώσετε τρόφιμα Έχω εντολή με άδεια χέρια να μη γυρίσω αλλά και ζητήματα μαζί σας να μη δημιουργήσω Εγώ τρόφιμα θέλω Ότι δε τον συνέφερνε έκανε τον κουφό και τον στραβό Κατάφερε και κουβάλησε καραβά-νια γεμάτα σιτάρια ρεβύθια λάδι ως το Δαδί (Αμφίκλεια) που ήταν γεμάτο Γερμανούςraquo Αρκετές φορές έφτανε ως την Ελευσίνα και τα περίχωρα της Αθήνας μεταφέροντας πίσω στον Παρνασσό αυτόμα-τα και χειροβομβίδες σε σιδερένια δοχεία γάλακτος Ο πολυμήχανος αντάρτης ξεχώριζε και στην εμφάνιση Στις κατοχι-κές φωτογραφίες φορά παντα τη στολή και το πηλίκιο του Γερμανού

αξιωματικού που είχε σκοτώσει ο ίδιος στο Κηφισοχώρι (Τιθορέα) Aπό τα 13 μέλη της οικογένειας Μπρούδο που εκτοπίστηκαν στο Άουσβιτς δεν επέστρεψε κανείς Στον Εμφύλιο καταδικάστηκε σε θάνατο και έμεινε σε διάφορες φυλακές μέχρι το 1955 Με προσω-πική παρέμβαση του Μπεν Γκουριόν απελάθηκε από την ελληνική κυβέρνηση στο Ισράηλ όπου ζει μέχρι σήμερα Είναι μέλος της laquoΠα-νελλήνιας Οργάνωσης Αγωνιστών Εθνικής Αντίστασης (ΠΟΑΕΑ)raquo και της laquoFederation Internationale de la Reacutesistance (FIR)raquo

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 17

ζΑΚ ΚωΣΤΗΣΗ αντιστασιακή δράση του Ζακ Κωστή αγγίζει τα όρια του μυθι-στορήματος Γεννημένος στην Χαλκίδα το 1912 από τους Μοσών και Χανά Κωστή με σπουδές νομικής είναι ο μόνος Έλληνας Εβραίος που συμμετείχε στην Οργάνωση laquoΑπόλλωνΥβόννηraquo το μεγαλύτε-ρο δίκτυο πληροφοριών και δολιοφθορών στην κατεχόμενη Ελλάδα Δύο γερμανοεβραίοι ο Πέτρος Μόρδος και ο Ούλριχ Βελς έδρασαν επίσης ως πληροφοριοδότες Από τον Ιανουάριο του 1943 το εμπορι-κό γραφείο του Ζακ στην οδό Κολοκοτρώνη 43 ήταν βασικό σημείο συνάντησης της οργάνωσης στο κέντρο της Αθήνας Ως μέλος της ομάδας του Γεράσιμου Παλούμπη και του laquoσαμποτέρ-φάντασμαraquo Γεώργιου Βαρνακιώτη ο Ζακ συμμετείχε σε πολλά σαμποτάζ στο λιμάνι του Πειραιά Ανάμεσα στα κατορθώματα της ομάδας ήταν η ανατίναξη του φορτηγού πλοίου laquoΣάντα Φεraquo ή laquoπλοίο του διαβό-λουraquo στο Κερατσίνι η ανατίναξη του οπλιταγωγού Β103 (21 Ιουνίου 1943) των ρυμουλκών laquoΤιτάνraquo και laquoΗρακλήςraquo και του μεταγωγικού Κ273 Ο Ζακ περνούσε πολλές ώρες στο laquoστρατηγείοraquo της Κολοκοτρώνη ώσπου τον Σεπτέμβριο του 1943 η διεύθυνση προδόθηκε laquoΟι Γερμα-νοί μπλοκάρουν το γραφείο της Κολοκοτρώνη Όλοι έχουν φύγει Ο Ζακ Κωστής παραμένει Δε φοβήται Συλλαμβάνεται Αντιμετωπίζει τους Γερμανούς με αφάνταστη ψυχραιμία Οι Γερμανοί εξαγριώνο-νται Τον δέρνουν και τον οδηγούν συνοδεία στην Γκεστάπο Πει-ραιώς όπου και τον ανακρίνουν εξαντλητικάraquo (Τα Νέα 971946) Ο συνεργάτης του Νίκος Αδάμ εκτελέστηκε ο ίδιος κατόρθωσε να διαφύγει Σύντομα απέκτησε πρόσθετο λόγο να περάσει στην πα-ρανομία Λίγες μέρες μετά κηρύχθηκε ο διωγμός των Εβραίων στην Αθήνα και ο Ζακ αναγκάστηκε να εξαφανίσει τα ίχνη του Κρύβεται στο Λιόπεσι (Παιανία) από τους Βαγγέλη Σιδέρη και Σταύρο Μπατά που συνδέονταν φιλικά με τον γαμπρό του Ηλία Δέντε Δίπλα στο σπίτι ήταν γερμανικό φυλάκιο laquoΚρατώντας τσίλιες ο λεβεντόγερος Βαγγέλης εγώ ξεσφράγιζα το ραδιόφωνο και άκουγα ειδήσεις από Λονδίνο και Κάιροraquo θα γράψει χρόνια αργότερα ο ίδιος Η δράση του ως σαμποτέρ συνδέσμου και πληροφοριοδότη στην laquoΕΟΠΔ Απόλλωνraquo αναγνωρίστηκε το 1949 από το Υπουργείο Στρατιωτικών ως ισοδύναμη με laquoεννιάμηνη υπηρεσία εν τη ζώνη επαφήςraquo και του απονεμήθηκε ο βαθμός του συνταγματάρχη Το 1968 κατέγραψε τις αναμνήσεις του από την Κατοχή σε ένα σπάνιο βιβλίο με τίτλο laquoΠτυ-χέςraquo που κοσμεί σήμερα τη συλλογή του ΕΜΕ

ΙωΣΗΦ ΝΙΣΣΗμΟ Ιωσήφ Νισσήμ είδε το πρώτο φως στην οδό Σαρανταπόρου στην Θεσσαλονίκη στις 22 Φεβρουαρίου 1919 Ήταν το τέταρτο παιδί της οικογένειας του εμπόρου Γαβριήλ Νισσήμ και της Μαρίας Αμπαστά-δο και μεγάλωσε σε ένα γαλλόφωνο σπίτι με καλή παιδεία Υπηρε-τούσε ως δόκιμος στη Σχολή Εφέδρων Αξιωματικών Πεζικού όταν ήχησαν οι σειρήνες της 28ης Οκτωβρίου Αγαπώντας τη στρατιωτική ζωή και μισώντας διπλά τους Γερμανούς ως Εβραίος και Έλληνας στρατιώτης αποφάσισε να συνεχίσει τον πόλεμο έστω και μόνος του Τις μέρες της γερμανικής εισβολής βρέθηκε μαζί με συναδέλφους του σε ένα καΐκι με προορισμό την Κρήτη Μετά την ηρωική άμυνα στο νησί επιβιβάστηκε στο βρετανικό καταδρομικό HMS Warspite και έφτασε στο λιμανι της Αλεξάνδρειας μετά από δυο μέρες που του φάνηκαν αιώνας εξαιτίας των συνεχών βομβαρδισμών από τα Στού-κας Στη Μέση Ανατολή ντύθηκε ξανά το χακί και ξεκίνησε μια μυθιστο-ρηματική ζωή Το καλοκαίρι του 1942 εντάχθηκε εθελοντικά στον laquoΙερό Λόχοraquo του συνταγματάρχη Χριστόδουλου Τσιγάντε Ήταν ο μόνος Εβραίος σε αυτή την μονάδα των 300 Ελλήνων που εκπαι-δεύτηκαν σε στρατόπεδο της Χάιφα ως επίλεκτοι laquoκομμάντοςraquo για καταδρομές πτώσεις με αλεξίπτωτο μάχες εκ του συστάδην ανα-τινάξεις κά Μετά τη Μάχη του Ελ Αλαμέιν (Οκτώβριος 1942) και την απόκρουση του Ρόμμελ ο Λόχος εντάχθηκε στη Φάλαγγα του Γαλλου στρατηγού Λεκλέρκ Ως γαλλομαθής ο Ιωσήφ εκτελούσε χρέη συνδέσμου κατά τις επιχειρήσεις κατά των Γερμανών στην Τυ-νησία Στην κρίσιμη Μάχη του Κσαρ Ριλάν (10-19 Μαρτίου 1943) το τζιπ όπου επέβαινε ανατινάχτηκε από νάρκη Για τον τραυματισμό του και την προσπάθειά του να σώσει έναν τραυματία Σενεγαλέζο στρατιώτη παρασημοφορήθηκε με την ανώτερη διάκριση το Χρυ-σούν Αριστείο Ανδρείας Ήταν η μεγαλύτερη τιμή σε Έλληνα μαχητή

εβραϊκού θρησκεύματος στον Βrsquo Παγκόσμιο Πόλεμο Εκτός από την επιχείρηση στη Σάμο (Οκτώβριος 1943) και την εντυπωσιακή εκκένω-ση 14000 Ιταλών αιχμαλώτων στην Τουρκία ο Ιωσήφ πήρε μέρος σε αναρίθμητες επιχειρήσεις και καταδρομές στην Βόρειο Αφρική από τον Λίβανο μέχρι την Κυρηναϊκή και αποστρατεύτηκε το 1945 με το βαθμό του ανθυπολοχαγού Στην Αθήνα ξαναβρήκε τους γονείς και τα τρία αδέλφια του Ηλία Ερρίκο και Δώρα που είχαν κρυφτεί Μόνο η μεγαλύτερη αδελφή Ρασέλ χάθηκε στο Άουσβιτς μαζί με συνολικά 80 μέλη των οικογενειών Αμπαστάδο Ασσέο και Νισσήμ Το 1947 παντρεύτηκε τη Ζαν Αροέστι μια Θεσσαλονικιά Εβραία που είχε γνωρίσει σε στρατόπεδο προσφύγων στο Χαλέπι της Συρίας κατά τη διάρκεια του Πολέμου Μετανάστευσαν στην Ιταλία όπου και ζουν μέχρι σήμερα

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 18

ΛΕωΝ ΒΑΡωΝΗ ζωή του Λέων Βαρών ξεκίνησε τον Δεκέμβριο του 1920 τις μέρες του Χανουκά στο Γκελί Μπολού (Καλλίπολη) της Ανατολικής Θρά-κης Το εβραϊκό του όνομα ήταν Γεουδά και ήταν γιος του Κερίδο Βαρών και της Όρο Κοέν μιας τυπικής ισπανοεβραϊκής οικογένειας με οθωμανική κουλτούρα Με την ελληνοτουρκική ανταλλαγή πλη-θυσμών εγκαθίστανται στην Καβάλα όπου γεννιούνται τα αδέλφια του Σαμουήλ Σουλτάνα-Σουζάνα και η μικρότερη η Σάρα που χάθηκε 10 χρονών Στην πολλαπλή ταυτότητα του νεαρού προστέ-θηκαν η ελληνικότητα και η συνείδηση του πρόσφυγα Αποφοίτησε από τη Μέση Εμπορική Σχολή Καβάλας και εργάστηκε σε διάφορες δουλειές για να ενισχύσει την φτωχή οικογένεια Η συνέχεια είναι γνωστή από σποραδικές αφηγήσεις Στις 14 Μαΐου 1942 συνελήφθη από τους Βουλγάρους και μεταφέρθηκε σε στρα-τόπεδο εργασίας στην Γκάρα Μπελίτσα κοντά στον σιδηροδρομι-κό σταθμό Δέκα μήνες αργότερα το τρένο στο οποίο επέβαιναν οι εκτοπισμένοι Εβραίοι της Καβάλας ndashκαι η οικογένειά τουndash που εξο-ντώθηκαν στην Τρεμπλίνκα πέρασε από την Γκάρα Μπελίτσα και μπροστά στα μάτια του Λέων Τότε ξεκίνησε η αντίστασή του Το καλοκαίρι δραπέτευσε με τον ξάδελφό του Μπίνιο Μεβοράχ κολύ-μπησαν τον Στρυμώνα και έφτασαν στην άδεια από Εβραίους Κα-βάλα Άγνωστο πώς ο Λέων διέφυγε στην Αθήνα και τη νύχτα του Γιομ Κιπούρ του 1943 βρέθηκε μαζί με άλλους 8 Εβραίους μεταξύ των οποίων και η οικογένεια Ντανιέλ Βαϊνστάιν σε ένα φορτηγό του ΕΑΜ με προορισμό την Πελοπόννησο Εντάχθηκε αμέσως στο 11ο Σύνταγμα Αρκαδίας του ΕΛΑΣ ως σύνδεσμος στην περιοχή Αράχω-βας Κερασίτσας Δολιανών και Κοσμά ενώ οι λογιστικές του γνώ-σεις τον έκαναν πολύτιμο στέλεχος στην Επιμελητεία του Αντάρτη (ΕΤΑ) Στην ταυτότητά του προστίθενταν τώρα και οι αριστερές ιδέες Στην περιοχή του Άστρους γνώρισε την οικογένεια του Ισαάκ Ρούσσο από την Θεσσαλονίκη που κρυβόταν στο χωριό Πλάτανος και συνδέθηκε με την κόρη Σέλλη Μετά τη Συμφωνία της Βάρκιζας επέστρεψε στην Καβάλα όπου άνοιξε εμπορικό κατάστημα όμως το στίγμα του laquoκομμουνιστήraquo τον καταδίωκε Στις 20 Αυγούστου του 1948 συνελήφθη στην Πάτρα ενώ προσπαθούσε να διαφύγει με καΐκι στην Παλαιστίνη μέσω Τερ-γέστης δικάστηκε και φυλακίστηκε για δύο χρόνια μετά τη στρα-

τιωτική του θητεία Τον Αύγουστο του 1952 παντρεύτηκε τη Σέλλη Ρούσσο στην Αθήνα και ίδρυσαν μαζί τη βιοτεχνία εσωρρούχων ΣΕΛ-ΒΑ Απέκτησαν δύο κόρες την Όρο-Οντέτ και τη Λουίζα Ο αιφνίδιος θάνατός του επήλθε στις 26 Σεπτεμβρίου 1991 Τον Δεκέμβριο του 1991 εκδόθηκε η ποιητική του συλλογή Οδός Πτολεμαίων σε επιμέλεια της κόρης του Οντέτ

μΑΝωΛΗΣ ΑΡΟυΧΟ αντάρτης-γιατρός γεννήθηκε στην Θεσσαλονίκη το 1914 το τέταρ-το παιδί μιας παραδοσιακής εβραϊκής οικογένειας Έχασε τον πατέ-ρα του Ιωσήφ όταν ήταν έφηβος Τελείωσε το δημοτικό της Allience Israelite Universelle και το Βrsquo Γυμνάσιο Αρρένων Θεσσαλονίκης Ολο-κλήρωσε τις σπουδές του στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και στρατεύτηκε λίγο πριν την κήρυξη του ελληνοϊταλικού πολέμου Παρέμεινε στην Θεσσαλονίκη όπου συγκροτήθηκε έμπεδο για την οργάνωση υγειονομικής υπηρεσίας του Γrsquo Σώματος Στρατού Τον Απρίλιο του 1941 ακολούθησε τη μεταφορά του νοσοκομείου στο νότο και παρέμεινε για λίγο στην Αθήνα προτού επιστρέψει στη γερμανοκρατούμενη πια ΘεσσαλονίκηΕργάστηκε για λίγο στο Δημοτικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης Ένα περιστατικό με Γερμανούς στρατιώτες τον τάραξε τόσο που εγκα-τέλειψε τη γενέτειρά του Στην Αθήνα διέξοδο στο ζόφο της πείνας και της τρομοκρατίας έδινε το φοιτητικό συσσίτιο του Αγίου Νικο-λάου Πευκακίων και διάφοροι ελληνοεβραϊκοί πυρήνες που συγκρο-τήθηκαν από το ΕΑΜ Αναμίχθηκε στις πρωτοβουλίες φυγάδευσης πολλών οικογενειών και του αρχιραββίνου Μπαρζιλάι και τελικά εγκατέλειψε κι ο ίδιος την πόλη Στα Δερβενοχώρια της Πάρνηθας προσκολλήθηκε στο 34ο Σύνταγμα Αττικοβοιωτίας του ΕΛΑΣ και έγινε ο γιατρός του ΙΙ Τάγματος του Συντάγματος με καπετάνιο τον Κώστα Αντωνόπουλο (laquoΚρόνοraquo) Τον Δεκέμβριο του 1943 το τάγμα εγκατστάθηκε στην Παρνασσίδα Ο Μανώλης απέδειξε αναρίθμητες φορές την αξία και το θάρρος του εξετάζοντας αρρώστους χειρουρ-γώντας τραυματίες και ακολουθώντας όλες τις μάχες ως υπεύθυνος πρώτων βοηθειών Το ΙΙ34 Τάγμα ήταν από τις πιο εμπειροπόλεμες μονάδες του ΕΛΑΣ με συνολικά 80 νεκρούς και διπλάσιους τραυμα-τίες και ο Μανώλης ένας από τους πιο δραστήριους αντάρτες-για-τρούς Ακόμη κι όσοι δεν έμαθαν ποτέ το όνομά του θυμούνταν έναν πολύτιμο laquoΕβραίο συναγωνιστήraquo που έσωζε ζωές Τον Οκτώβριο του 1944 προβιβάστηκε σε γιατρό του 34ου Συντάγματος όπου έμεινε ως τη Συμφωνία της Βάρκιζας (Φεβρουάριος 1945)

Μεταπολεμικά συνέβαλλε σημαντικά στο τιτάνιο έργο αποκατάστα-σης των πληγωμένων κοινοτήτων Στην Αθήνα ίδρυσε με άλλους Εβραί-ους γιατρούς την laquoΕπιτροπή Κοινωνικής Αρωγήςraquo για την φροντίδα των μελών της κοινότητας και οργάνωσε κατασκηνώσεις μεριμνώντας για ζητήματα διατροφής και περίθαλψης παιδιών και νέων Το 1952 πα-ντρεύτηκε την Λίλη Πάρδο από την Θεσσαλονίκη και απέκτησαν δύο κόρες την Αλίκη και τη Νέλλη Πέθανε τον Νοέμβριο του 1997

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 19

μωυΣ ΓΙΟυΣΟυΡΟυμΟ Μωύς Γιουσουρούμ ανήκει σε μια ιστορική ελληνοεβραϊκή οικογέ-νεια Ο παππούς του Μποχώρ ήρθε από τη Σμύρνη στην Αθήνα το 1860 και άνοιξε παλαιοπωλείο στη γωνία Καραϊσκάκη και Ερμού Το όνομα laquoΓιουσουρούμraquo καθιερώθηκε έκτοτε ως συνώνυμο της πε-ριοχής γύρω από το Μοναστηράκι Ο γιος του Νώε ταξίδεψε το 1913 στη Θεσσαλονίκη όπου παντρεύτηκε την αγαπημένη του αθηναία Μαζαλτώβ Χαμπίμπ που τον είχε ακολουθήσει Εκεί γεννήθηκαν ο Ισαάκ και ο Λεών Το 1917 η οικογένεια επέστρεψε στην Αθήνα αγόρασε το σπίτι στο Θησείο και γέννησε τέσσερα ακόμα παιδιά τον Μωύς (1920) τον Ιάκωβο την Τζόγια και την Στερίνα Ο Μωύς τελείωσε το Θ΄ Γυμνάσιο Αρρένων και σπούδασε στην οδο-ντιατρική σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών Στον Ελληνοϊταλικό Πόλεμο υπηρετούσε στον Ερυθρό Σταυρό ως ειδικευμένος ναρκωτής και έλαβε μέρος στη Μάχη της Κρήτης στον τομέα του Ηρακλείου μαζί με τον αδελφό του Ιάκωβο Οργανώθηκε σύντομα στο ΕΑΜ και πρωτοστάτησε στη δημιουργία φοιτητικών εβραϊκών πυρήνων της οργάνωσης στην πρωτεύουσα Με την έξοδο των Αθηναίων στο βου-νό (Σεπτέμβριος 1943) βρέθηκε στα Δερβενοχώρια της Πάρνηθας και πήρε το βάπτισμα του πυρός στις γερμανικές εκκαθαριστικές επιχει-ρήσεις του Οκτωβρίου Εντάχθηκε στον ΕΛΑΣ ως laquoΓιώργος Γαζήςraquo και ακολούθησε το Τάγμα Παρνασσίδας στην Φωκίδα Ο Ιάκωβος εντάχθηκε στο γειτονικό 36ο Σύνταγμα Τον Ιανουάριο του 1944 με εντολή της V Ταξιαρχίας του ΕΛΑΣ πέρασε στην Πελοπόννησο και τοποθετήθηκε στο 6ο Σύνταγμα Κορίνθου Εκεί αρχίζει η σημαντικό-τερη φάση της αντιστασιακής του ζωής Χάρη στην οργανωτικότητά του του ανατέθηκε η ευθύνη όλης της παραλιακής ζώνης ως προω-θημένο αντάρτικο φυλάκιο με έδρα στη Ζαρούχλα και την Ακράτα Συγκρότησε κινητή ομάδα που συνέλεγε πληροφορίες κατέστρεφε τηλεγραφικούς στύλους και σιδηροδρομικές γραμμές και εγκαθι-στούσε τηλεφωνικές συνδέσεις με τα ορεινά χωριά Το καλοκαίρι οργάνωσε μόνιμο Φρουραρχείο στη Λυκοποριά (Φ8) Μετά τις τελευταίες εκκαθαριστικές των Γερμανών τον Αύγουστο συνάντησε το Σύνταγμα στην ελεύθερη πια Κόρινθο Μετά την πα-ράδοση των όπλων του ΕΛΑΣ επέστρεψε στο Θησείο Με την ίδια αίσθηση καθήκοντος που επέδειξε στην Κατοχή πολέμησε με τον

Εθνικό Στρατό στον Εμφύλιο Πόλεμο (1947-1950) και παρασημοφο-ρήθηκε με το Αργυρούν Αριστείο Ανδρείας και τον Πολεμικό Σταυρό Ζει στην Αθήνα

μωυΣΗΣ μΑΤΑΘΙΑΣΟ Μωυσής Ματαθίας γεννήθηκε στις 29 Ιουνίου 1919 στο Βόλο Ήταν γιος του εμπόρου Ματαθία Ματαθία με καταγωγή από τα Ιωάννινα και της Ραχήλ Ματαθία το γένος Ζίδη από την Καρδί-τσα Τελείωσε το Γυμνάσιο Βόλου και το 1937 εισήχθη στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης με σκοπό να ακολουθήσει το επάγγελμα του θείου του Νισσήμ Ματαθία προέδρου της Ισ-ραηλιτικής Κοινότητας Αθηνών Λόγω του θανάτου του θείου του διέκοψε τις σπουδές του και επέστρεψε στο Βόλο Στην Κατοχή ξεκίνησε να προσανατολίζεται προς την Αντίσταση και συγκεκριμένα το ΕΑΜ που από τις αρχές του 1942 είχε εμφανι-στεί δυναμικά στην περιοχή της Θεσσαλίας Η προδιάθεση υπήρχε Ο άνδρας της μεγαλύτερης αδελφής του Εσθήρ Νίκος Σαμουηλίδης από την Καρδίτσα ήταν προπολεμικά οργανωμένος στο ΚΚΕ Ο Μωυσής εντάχθηκε στην πρώτη συλλογικότητα του ιταλοκρατούμε-νου Βόλου Ήταν ο Σύλλογος Αποφοίτων Γυμνασίου και Φοιτητών που οργάνωνε συσσίτια για τους πεινασμένους της πόλης θεατρικά έργα καλλιτεχνικές δραστηριότητες και συναυλίες Από τις αρχές του 1943 όλες οι δραστηριότητες συντονίζονταν από την Ενιαία Πανελλαδική Οργάνωση Νέων (ΕΠΟΝ) Ανήκοντας στην πρωτοπο-ρία της νεολαίας του Βόλου ο Μωυσής Ματαθίας ήταν από αυτούς που έγραφαν τα αντικατοχικά θεατρικά σκετς της ΕΠΟΝ όπως laquoΟ Βόλος τραγουδάειraquo laquoΦοιτητικές ανησυχίεςraquo laquoΌλα άλλαξανraquo κά Μετά τη συνθηκολόγηση της Ιταλίας (Σεπτέμβριος 1943) εγκατέ-λειψε το Βόλο και προσχώρησε στον ΕΛΑΣ που είχε αρχίσει να εξαπλώνεται στην ανατολική Θεσσαλία Η μόρφωση και αφοσίωσή του τον ανέδειξαν σύντομα σε στέλεχος του 54ου Συντάγματος στο Πήλιο Τον Οκτώβριο ανέλαβε υπεύθυνος Επιμελητείας στην νεο-σύστατη ΧVI Tαξιαρχία Ανατολικής Θεσσαλίας Το καλοκαίρι του 1944 βρέθηκε στο επιτελείο της Ομάδας Μεραρχιών Στερεάς (ΟΜΣ) με διοικητή τον υποστράτηγο Κωνσταντίνο Τσαμάκο καπετάνιο τον Βαγγέλη Παπαδάκη (laquoΤάσο Λευτεριάraquo) και έδρα το Καρπενήσι την πρωτεύουσα της laquoΕλεύθερης Ελλάδαςraquo Ήταν από τους ελάχι-

στους Έλληνες Εβραίους που υπηρέτησαν σε τόσο υψηλή θέση στην ιεραρχία του ΕΛΑΣΠαρά τις μεταπολεμικές διώξεις τελείωσε τις σπουδές του το 1949 Εργάστηκε στο ΚΙΣ και στον Οργανισμό Περίθαλψης και Αποκα-τάστασης Ισραηλιτών Ελλάδας (ΟΠΑΙΕ) ως δικηγόρος Το 1964 πα-ντρεύτηκε την Παυλίνα Κοέν από την Θεσσαλονίκη και απέκτησαν δύο παιδιά τον Ανδρέα και τον Αλέξανδρο Πέθανε στην Αθήνα τον Μάιο του 2010

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 20

ΣΑΛΒΑΤωΡ μπΑΚΟΛΑΣΜια ξεχωριστή περίπτωση ανάμεσα στους Εβραίους αντάρτες γεννή-θηκε τον Δεκέμβριο του 1922 στην Πρέβεζα και μεγάλωσε στα Γιάν-νενα από όπου καταγόταν ο πατέρας του Η αντιστασιακή διαδρομή του Σαλβατώρ Μπακόλα προδιαγράφηκε την πρώτη χρονιά της Κα-τοχής Ως ένας από τους υπεύθυνους του ΕΑΜ Νέων στα Γιάννενα καθοδηγούσε περίπου 80 νεαρούς Γιαννιώτες Εβραίους Ανέπτυξε έντονη μαχητικότητα Μαζί με τον Μωσέ Ντόστη σκόρπιζε προκη-ρύξεις στην πλατεία Πάργης έγραφε συνθήματα και απειλούσε ανοι-χτά όσους Εβραίους διατηρούσαν σχέσεις με Ιταλούς ή Γερμανούς στρατιώτες Συνέχισε την αντιστασιακή του δράση στην Αθήνα όταν τον Φε-βρουάριο του 1942 εγγράφηκε στο Τμήμα Χημείας του Πανεπιστημί-ου Η συνθηκολόγηση της Ιταλίας τον βρίσκει ενεργό μέλος του φοι-τητικού ΕΑΜ (Σπουδάζουσα) με το ψευδώνυμο laquoΣωτήρηςraquo Με την έξοδο στο βουνό ο ένοπλος αγώνας για τον ενθουσιώδη Γιαννιώτη ήταν μονόδρομος Παρέμεινε στην Πάρνηθα αρχικά στον Εφεδρικό ΕΛΑΣ Λιάτανης (Άγιος Θωμάς) και στη συνέχεια στο Ι34 Τάγμα Ατ-τικής του θρυλικού καπετάν Θεοχάρη Πολύχρονου που φρουρούσε τις πύλες της laquoΕλεύθερης Ελλάδαςraquo Τον Ιανουάριο του 1944 παρου-σιάστηκε στην εδρα της V Ταξιαρχίας του ΕΛΑΣ στο Λιδωρίκι και τοποθετήθηκε στον Λόχο Διοίκησης με διοικητή τον λοχαγό Γιάν-νη Λαζαρίδη Τον Μάιο ο Λόχος εκπαιδευόταν στην κοιλάδα του Μόρνου εν όψει ενός θερμού καλοκαιριού Ο Σαλβατώρ διακρίθηκε στη Μάχη της Άμφισσας (2 Ιουλίου 1944) και στην επική μάχη στις Καρούτες Φωκίδας (5 Αυγούστου 1944) όταν ένα γερμανικό από-σπασμα μάχης του επίλεκτου 18ου Συντάγματος Ορεινών Κυνηγών περικυκλώθηκε και εξοντώθηκε μέσα στο χωριό 97 Γερμανοί σκο-τώθηκαν και 105 αιχμαλωτίστηκαν Δεν ξεχνούσε ποτέ πως μια ολό-κληρη νύχτα περίμεναν το σύνθημα για την πρωινή επίθεση χωρίς να μιλάνε ή να καπνίζουν για να μη γίνουν αντιληπτοί Ο ίδιος ήταν ένας από τους περίπου 50 αντάρτες που τραυματίστηκαν σε αυτή

τη μεγαλειώδη αναμέτρηση Μια σφαίρα τον βρήκε στη δεξιά κνή-μη καθώς μαχόταν σώμα με σώμα με τους Γερμανούς Νοσηλεύτηκε στο αναρρωτήριο της Ταξιαρχίας στο χωριό Πενταγιοί Όταν τον Οκτώβριο η Ταξιαρχία μετονομάστηκε σε ΙΙ Μεραρχία του ΕΛΑΣ ο laquoΣωτήρηςraquo ήταν ένας από τους 30 αντάρτες της Υποδειγματικής Διμοιρίας ΕΠΟΝ του Λόχου Διοίκησης Ήταν ο μόνος από την οικογένειά του που επέζησε του Ολοκαυτώ-ματος Σύζυγος της Ντόρας Κοέν και πατέρας της Έστερ έφυγε από τη ζωή στις 8 Ιουλίου 2012

ΣΑΡΑ ΓΕΣΟυΑΓεννημένη στην laquoοβριακήraquo της Χαλκίδας το 1927 η Σάρα (ή Σαρίκα) Γεσούα ανήκει στις εμβληματικές φυσιογνωμίες της Αντίστασης Ο πόλεμος τη βρήκε μαθήτρια στη Δημόσια Εμπορική Σχολή Χαλκί-δας Μετά τον πρόωρο θάνατο του πατέρα της (1927) ζούσε με την μητέρα της Ζαφείρα και τη μεγαλύτερη αδελφή της Γιάφφα στην οδό Κώτσου κεντρικού δρόμου της εβραϊκής γειτονιάς Η μητέρα της ήταν αδελφή του συνταγματάρχη Μαρδοχαίου Φριζή γεγονός που έπαιξε καταλυτικό ρόλο στη διαμόρφωση της πατριωτικής της συνείδησης Πριν κλείσει τα 14 η Σάρα περιέθαλπτε τραυματίες στο στρατιωτικό νοσοκομείο της πόλης ως εθελόντρια νοσοκόμα Επόμενο βήμα ήταν η Αντίσταση Η δραστήρια εβραιοπούλα προμη-θεύτηκε για την ίδια και την μητέρα της ψεύτικες ταυτότητες Με την έναρξη της γερμανικής κατοχής (Οκτώβριος 1943) η Σάρα συνεννοή-θηκε με το ΕΑΜ πήρε τη μητέρα της και εγκατέλειψαν την Χαλκίδα για τη Στενή όπου ζούσε η αδελφή της με τον άντρα της Για να προφυλάξει από τις επιδρομές των Γερμανών τους τρομοκρα-τημένους Εβραίους που είχαν καταφύγει στα βουνά η Αντίσταση τους σκόρπισε σε διάφορα χωριά (Πάλιουρας Θεολόγος Στρόπωνες Βασιλικό) και αργότερα οργάνωσε δίκτυο διαφυγής με καΐκια για την Τουρκία από την περίφημη παραλία των Τσακαίων Η νεαρή Σάρα έγινε δασκάλα στο απομονωμένο χωριό Κουρκουλοί δουλεύο-ντας δραστήρια στην ΕΠΟΝ Μετά την φριχτή δολοφονία της ξαδέλ-φης της Μέντης Μόσχοβιτς από τα Τάγματα Ασφαλείας στους Στρό-πωνες (4 Μαρτίου 1944) και τον εμπρησμό του χωριού Κουρκουλοί προσκολλήθηκε στα αντάρτικα τμήματα Αμέσως καθιερώθηκε ως ομιλήτρια που κήρυττε με πάθος τον ένοπλο αγώνα ιδιαίτερα στις νεαρές γυναίκες Σύντομα σχημάτισε ανεξάρτητη γυναικεία ομάδα που πολεμούσε μάζευε πληροφορίες και ξεσήκωνε τον κόσμο στα χωριά Ένας Αμερικανός δημοσιογράφος που βρέθηκε στην κατεχό-μενη Εύβοια της αφιέρωσε ξεχωριστό απόσπασμα στην ανταπόκρι-σή του για τους Έλληνες αντάρτες laquoΕίναι ένα κοντό δεμένο κορίτσι με μαύρα μαλλιά και γαλάζια μάτια Τρέχει σαν άντρας και μπορεί να χτυπήσει ένα καρύδι σε απόσταση 200 γυάρδες Είτε φωνάζει παραγγέλματα είτε δίνει σήμα με τα χέρια της στο Λόχο είτε τρα-γουδάει στα ορεινά μονοπάτια το κάνει με πάθος και περηφάνειαraquo Η Απελευθέρωση τη βρήκε καπετάνισα της Υποδειγματικής Διμοι-

ρίας Γυναικών του 7ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ και ήδη θρυλική

μορφή ανάμεσα στους αντιστασιακούς της Εύβοιας με το όνομα laquoΚα-

πετάνισσα Σαρίκαraquo Σήμερα ζει στο Τελ-Αβίβ

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 21

Οι σελίδες που ακολουθούν πε-ριλαμβάνουν όσα ονόματα Εβραίων αντιστασιακών πεσόντων στις μά-χες και εκτελεσμένων σε αντίποινα μπορέσαμε να συγκεντρώσουμε Η τελική μορφή του καταλόγου των αντιστασιακών βασίστηκε στη λίστα ονομάτων που επεξεργάστηκε η Έφη Εζρατή και δημοσιεύτηκε στο βιβλίο του Steven Bowman Η Αντίσταση των Εβραίων στην Κατοχική Ελλά-δα (Έκδοση ΚΙΣ Αθήνα 2013) Ο κατάλογος ονομάτων των πεσόντων και εκτελεσμένων συμπληρώθηκαν με βάση αδημοσίευτο υλικό από το αρχείο του ΕΜΕ και αποδελτίωση αρχειακού υλικού και δευτερογενούς βιβλιογραφίας Με την πεποίθηση πως αποτελεί ένα μόνο βήμα μιας έρευνας που συνεχίζεται παραδίδου-με τα ονόματα ως συμβολή στην ιστο-ριογραφία και ελάχιστο φόρο τιμής στους αντιστασιακούς Εβραίους που θυσιάστηκαν για την ελευθερία

ΚΑΝΤΙΣ ΓΙΑ ΤΟυΣ πΕΣΟΝΤΕΣΑς μεγαλυνθεί και ας αγιαστεί το μεγάλο όνομα Του στον κόσμο που έπλασε κατά τη θέληση Του Αμέν Ας βασιλεύσει η βασιλεία Του ας πραγματοποιηθεί η λύτρωση και ας συντομευτεί ο ερχομός του μασσίαχ στη διάρκεια της ζωής μας και στις ημέρες μας και στη διάρκεια της ζωής όλου του Ισραήλ γρήγορα και σύντομα και πείτε Αμέν

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 22

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣ Ντάριο (Δαβίδ) Ααρών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΑνρύ Ααρών Καβάλα Αρμάνδος Ααρών Κέρκυρα Σαλώμ Αβδελάς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ααρών Αβδελάς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Βίκτωρ Αβδελάς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σολομών Αβδελάς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ζακ Αβραάμ Καβάλα Βιτάλ Αελιών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ ΘεσσαλίαΟυίλιαμ Ισαάκ Αζάρ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλμπέρτος Αζάρ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ζουλύ (Ιουλία) Αζάρ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Λάζαρος (Ελιέζερ) Αζαρία Βέροια ΕΑΜ ΕΤΑ ΘεσσαλίαΜωρίς Αζί Ρένα Αζούζ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σαλβατώρ Αζούζ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Λεών Αζουλί [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωρίς Ακαρά Ηλίας Αλαλούφ Αθήνα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] ΑττικήΣόλων Αλαλούφ Ρασέλ Άλβο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ Δυτική ΜακεδονίαΠαλόμπα Άλβο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ Δυτική ΜακεδονίαΣαλβατώρ Αλγούσσης Νισήμ Αλκαλάη Διδυμότειχο Σαμουήλ Αλαλούφ Ηλίας Αλαλούφ Σεμτώβ Αλαλούφ Θεσσαλονίκη Σολομών Αλαλούφ Θεσσαλονίκη ΒΣΑ Δυτική ΘεσσαλίαΑλμπέρτος Αλαλούφ Βόλος Ραούλ Αλμοσνίνο Θεσσαλονίκη Ελίας Αλμοσνίνος Δανιήλ (Δανέλος) Αλχανάτης Αθήνα ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Αθήνα ΕύβοιαΖακίνος Αλχανάτη Γεουδά Αμάρ Τρίκαλα ΕΛΑΣ ΕύβοιαΛεών Αμάρ Χαλκίδα ΕΛΑΣ ΕύβοιαΖοζέφ Αμαρίλιο Αλμπέρτο Αμαρίλιο Θεσσαλονίκη ΕΑΜ ΑθήναΙσαάκ Αμίρ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΝτάριο Αμίρ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ζουλύ (Ιουλία) Αμίρ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δαβίδ Αμίρ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑλβέρτος Αμών Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΒίκτωρ Αμών Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Γιακώβ Αράρ Καστοριά [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Γεουντά Αράρ Καστοριά [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αβραάμ Αρδίττης Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΤσιάκο Αρούχ Θεσσαλονίκη Μανώλης Αρούχ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑλμπέρτος Ασσέο Ελί Αττάς ΕΑΜ Αθήνα

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣ Μωύς Αττάς Αθήνα ΕΛΑΣ ΚορινθίαΊνο Αττάς Θεσσαλονίκη Θεσσαλονίκη Αττίας Καβάλα Ισαάκ Αχάρ Μιχάλης Βαλαής Ιωάννινα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλβέρτος Βαλεστάιν Αθήνα ΕΠΟΝ ΑθήναΣίμων (Σίμος) Βαλεστάιν Αθήνα ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΙακώβ Βαρούχ Σάμπυ (Σαμπετάι) Βαρσάνο [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΑβραάμ Βαρών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΛεών-Γεουδά Βαρών Καβάλα ΕΛΑΣ ΠελοπόννησοςΜαξ Βαρών Καβάλα ΕΑΜΕΤΑ ΕλασσόναΕλιάου Βεϊσσή Αλμπέρτο Βελλέλης Πάτρα ΕΛΑΣ ΠελοπόννησοςΕμμανουήλ Βελλέλης Πάτρα ΕΛΑΣ ΠελοπόννησοςΖακ Βεντούρα Θεόφιλος Βιτάλης Βόλος Σαμουήλ Λεών Γαβριηλίδης Αθήνα Αλμπέρτος Γαβριηλίδης Σάρα Γεσουά Χαλκίδα ΕΛΑΣ ΕύβοιαΓιομτώβ Γιακοέλ Τρίκαλα Γιακοέλ Καβάλα Αλμπέρ Γιαχμπές Καβάλα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλμπέρτος Γιαχόν Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Στέλλα Γιαχόν Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ιακώβ Γιουσουρούμ Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜωύς (Μωρίς) Γιουσουρούμ Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά Ελλάδα ΚορινθίαΠέπο Γιωσέφ Νταρών Γκανής Μάρκος Γκανής Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σολομών Γκανής Αγρίνιο [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σόλων Γκανής Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ιωσήφ Γκατένιο Θεσσαλονίκη Δαβίδ Γκατένιο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ Σαλτιέλ Γκατένιο Θεσσαλονίκη Ιακώβ Γκερσόν Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Γκρότας Ιερεμίας Δανιήλ Ιωάννινα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Εδουάρδος Δάφφας Βόλος ΕΛΑΣ ΕύβοιαΙωσήφ Δαβίδ Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜίμης Δαβίδ Σαμουήλ Δαβίδ Σαμουήλ Δέντης Χανιά [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δαβίδ Εζρά Καρδίτσα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Χαΐμ Εζρά Μωρίς Εζρά Αλμπέρτος Εζρατή Δαβίδ Ελιάου Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΜισέλ Ηλίας Αβραάμ Ελιάν Θεσσαλονίκη ΕΑΜ Κεντρική ΜακεδονίαΒίκτωρ Ελιασάφ Ηλίας Ελιασάφ Ηλίας Ελιέζερ Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Λάζαρος Ελιέζερ Άρτα ΕΑΜ Ήπειρος Ισαάκ Ελιέζερ Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ισαάκ Εμμανουήλ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΗλίας Ερρέρα

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΟΙ

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 23

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣ Μωρίς Ερρέρα Θεσσαλονίκη ΘεσσαλονίκηΜωύς ΕσκαλονίΣαμουήλ Εσκινατζής Λάρισα ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΜωρίς Εσφόρμες Θεσσαλονίκη Αβραάμ Ζακ Καβάλα Μηνάς Ζακ Βόλος Ιωσήφ Ζακάρ Βόλος Σάββας Ιακώβου Βόλος ΕΛΑΣ Δυτική ΘεσσαλίαΧαΐμ Ιακώβου Βόλος Αλβέρτος Ιεσουλάς Βόλος Μωυσής Ελιά Ιεσουλάς Βόλος Ιωσήφ Ίζης Τρίκαλα Λεών Ίντης (ή Ίντας) Αθήνα ΕΛΑΣ Γιωσέφ Ίσσης Σάββας Ίσσης Άρτα Λούνα Ισχάκ Μπίτολα Μεντές Ισχάκ Μπίτολα Πέκο Ισχάκ Μπίτολα Αλβέρτος Ιωσήφ Οβαδίας Μωρίς Καζές Κομοτηνή ΒΣΑ Ανατολική ΘεσσαλίαΆρης Καζές ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΣαμουήλ Καζές Άλμπερτ Κάκις ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΚάρμεν Κάκις ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΦρέντερικ Κάκις ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΖακ Κάκις ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΕμίλ Κάκις Δράμα Γεουντά Καλέφ-Εζρά Ιωάννινα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Αβραάμ Καλέφ-Εζρά Ιωάννινα ΕΑΜ Ήπειρος Δαβίδ Καλντεράν Μπίτολα Σαμουήλ Καλντεράν Μπίτολα Ζουλί Καλδερόν Καλδερόν Φλώρινα Καλδερόν Φλώρινα Γκίτα Καλντερών Μπίτολα Λούνα Καλντερόν Κάρλο Καλντερόν Μπίτολα Ματίκα Καμπελή Τρίκαλα Μίμης Καμπελής Τρίκαλα Νισσήμ Καμχής ΕΑΜ ΜεσσηνίαΜωύς Καμχή Θεσσαλονίκη Μωυσής Καμχής Λάρισα Γιαχιέλ Καπέτας Σολομών Καπέτας ΕΑΜ Θεσσαλία Ηλίας Καπέτας Τρίκαλα Ζακ Καπόν Ματίλντα Καπόν Θεσσαλονίκη Δυτική ΜακεδονίαΚάρολος Καράσσο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΕμμανουέλ Καράσσο Θεσσαλονίκη Γιωσέφ Καράσσο Θεσσαλονίκη Ζακ Καράσσο Θεσσαλονίκη Δανιήλ Καράσσο Θεσσαλονίκη Μωύς Καράσσο Θεσσαλονίκη Τζιάκο Καράσσο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜπέττυ Καράσσο Θεσσαλονίκη Αλμπέρτο Καράσσο Θεσσαλονίκη

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΟΙ

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΝταίζυ Καράσσο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΝιγρίταΖακ Καπόν Άλμπερτ Κασόρλα Μπίτολα Ισαάκ Κασούτο Κασούτο Λάρισα Σολομών Κάστρο Βόλος Ζακ Κατάν Νισσήμ Καμχή Σαμουήλ (Μπόμπυ) Κοέν Δαβίδ Κοέν Πρέβεζα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΔαβίδ Σαμπετάι Κοέν Έλι Κοέν Μεναχέμ Κοέν Μενασέ Κοέν Γεσούα Κοέν Γιακώβ Κοέν Λάουρα Κοέν Χαΐμ Κοέν Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΑλβέρτος Κοέν Δράμα Αλβέρτος Κοέν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΙτσχάκ Κοέν Ξάνθη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΙωσήφ Κοέν Λουί Κοέν Ξάνθη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΖοζέφ Κοέν Κρήτη Μωρίς Κοέν Ιωσήφ Αβραάμ Κοέν Ιωάννινα Μιχαήλ Ηλίας Κοέν Ιωάννινα Σαμουήλ Κοέν Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ηλίας Κοέν Θεσσαλονίκη Ρόζα Κοέν Θεσσαλονίκη Σαμ Κοέν Θεσσαλονίκη Στέλλα Κοέν Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Κεντρική ΜακεδονίαΗλίας Γιουδά Κοέν Λάρισα Πίνχας Κοέν Φλώρινα Ιωσήφ Κοέν Φλώρινα Λέων Κοέν Αθήνα Μωυσής Κοέν Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑαρών Κοέν Αθήνα Ζακίνος Κοέν Αθήνα ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Αθήνα ΕύβοιαΜωσέ Κοέν Καβάλα Δαβίδ Μιχαήλ Κοέν Πρέβεζα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΆννα Κοέν Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΜπαρούχ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ντάριο Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Χαΐμ Σαμουήλ Κοέν Βόλος ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΙακώβ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ισαάκ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ιακώβ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Καρολίνα Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Λέων Ιωσήφ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Νισσήμ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Πέπος Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ραχήλ Κοέν Βόλος EΠΟΝ Εθνική Αλληλεγγύη ΕΛΑΣ Σαμουήλ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σίμων Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σλόμο Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ]

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 24

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΖαχαρίας Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ζουλύ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ροζίτα Κοέν Βόλος ΕΠΟΝ Σαμπετάι Κοέν Βόλος ΕΠΟΝ Σαλβατώρ Κοέν Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΒίκτωρ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Νταβίκο Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ηλίας Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωρίς (Μωσέ) Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μασλάχ Κοέν Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΣολομών Κοέν Ιωάννινα Σόλων Κομίδης Κομοτηνή Μισέλ Κονέ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ηλίας Κονές Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΜωυσής Κονές Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Τόρι Κουένκα Θεσσαλονίκη ΘεσσαλονίκηΙάκωβος Κούμερης Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΖακ Κωστής Χαλκίδα Απόλλων- Υβόννη ΑθήναΑλμπέρτος Λαζάρ Λάρισα ΕΛΑΣ Κεντρική ΘεσσαλίαΙσαάκ Λαζάρ Λάρισα ΕΛΑΣ Κεντρική ΘεσσαλίαΝισσήμ Λαζάρ Σαλβατώρ Λαζάρ Λάζαρος Λαζάρ Ιωσήφ Λαχανάς Μωυσής Λεβή Νίνο Λεβή Οβαδίας Λεβή Ρόζα Λεβή Σόλων Αβραάμ Λεβή Ζαχαρίας Λεβή Ζακ (Ιακώβ) Λεβή Θεσσαλονίκη Ερρίκος Λεβή Ιωάννινα ΕΔΕΣ ΙωάννιναΧαΐμ Λεών Λεβή Ιωάννινα Ααρών Λεβή Τρίκαλα Ηλίας Λεβή Τρίκαλα Καίτη Λεβή Τρίκαλα Σολομών Αβραάμ Λεβή Τρίκαλα Μεΐρ Λεβή Τρίκαλα Αβραάμ Λεβή Θεσσαλονίκη Αβραάμ Λεβή Χαλκίδα Ηλίας Λεβή Αθήνα ΕΑΜ ΑθήναΕμμανουήλ Λεβή Αθήνα Μανώλης Λεβή Ματαθίας Λεβή Χαΐμ Λεβής Ιωάννινα ΕΑΜ ΑθήναΣίμων Λεβή Λάρισα Ρούλα (Ραχήλ) Λεβή Δαβίδ Λεβής Βόλος ΕΑΜ ΘεσσαλίαΜωυσής Λεβής Βόλος Νέλλος Λεβής Βόλος Ζάχος Λεβής Βόλος Λέων Λεβής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΙακώβ Μαγρίζος Λάρισα Σιμαντώβ Μαΐσης Ραφαήλ Μάλτης Ιωάννινα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΡαούλ Μάνο Ραχήλ Μάνο Ματθίλδη Μασαράνο [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΙσαάκ Μασσότ Μωυσής Ματαθίας Βόλος ΕΛΑΣ ΘεσσαλίαΖάκο Ματαθίας Βόλος Λέων Ματαλόν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΣαλομών Ματαλόν Ματίλντα Ματαράσσο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ Δυτική ΜακεδονίαΝισσήμ Ματαθίας Κέρκυρα Πάππας Μάτσας Μωύς Μάτσας Χαΐμ Μάτσας Ιωάννινα Ελιασάφ Μάτσας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιεσούα Μάτσας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιωσήφ Μάτσας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΣολομών Μάτσας Ιωάννινα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σλόμο Ματσίλ Ιωάννινα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑβραάμ Μεβοράχ Καβάλα ΕΛΑΣ Σαμουήλ Μεγίρ Ιωάννινα Βιτάλ Μεγίρ Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Λέων Μεΐρ Ηλίας Μιζάν Ιακώβ Μιζάν Λέων Μιζάν Σαμπετάι Μιζάν Σαούλ Μιζάν Βουλγαρία Δαβίδ Μιζάν Δράμα Σάμυ Μιζάν Λάρισα Ισαάκ Μιζάν Αγρίνιο Ζακίνος Μιζάν Βόλος Τζάνι Μιζάν Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιωσήφ Μιζραχής Αθήνα ΕΑΜ ΠελοπόννησοςΑλμπέρτος Μιζραχής Λάρισα

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΜήνας Μιζραχής Βόλος Σαρίνα Μιζραχή Βόλος Ζακ Μιζραχής Βόλος Χαΐμ Μιζραχής Βόλος Αλμπέρτος Μινέρβο Χανιά ΒΣΑ ΚρήτηΤζένη Μινέρβο Χανιά Μισκατέλ Διδυμότειχο Μισκατέλ Διδυμότειχο Χαΐμ Μιζραχής Βόλος Λιλή Μητράνι Θεσσαλονίκη Ροβέρτος Μητράνι Σέρρες ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑβραάμ Μιχαήλ Ιωάννινα Μιωνή Αγρίνιο Μωυσής Μιωνής Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιωνάς Μιωνής Αγρίνιο ΕΑΜ Σαμ Μοδιάνο Θεσσαλονίκη Έλιο Μοδιάνο Σόφη Μολτίαχ Μόλχο Α Μόλχο Θεσσαλονίκη Μωυσής Μόρδος Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική Θεσσαλία Μορδώχ Μέντη Μόσκοβιτς Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΕύβοιαΑλίκη Μουρτζούκου Βόλος Δαβίδ Μπακόλας Σαλβατώρ Μπακόλας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΝισσήμ Μπακόλας Ιωάννινα Σιών Μπακόλας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιάκωβος Μπαλέστρας Κέρκυρα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ραφαήλ Μπαρκή Σολομών Μπαρκή Αθήνα Ιακώβ Μπαρτζιλάι Αθήνα Ιωσήφ Μπαρτζιλάι Αθήνα Νισσήμ Μπατής Ιωάννινα Βίκτωρ Μπατής Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΚουτιέλ Ιακώβ Μπέγας Λάρισα Αλμπέρτος Μπέζα Ζακλίν Μπέζα Άλφρεντ Μπέζα Θεσσαλονίκη Μόνικα Μπέζα Θεσσαλονίκη Ελένη Μπέζα Θεσσαλονίκη Αρμάντο Μπεζές Θεσσαλονίκη ΕΑΜ ΘεσσαλίαΜωσέ (Μωρίς) Μπέλλο Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΣαλβατόρε Μπεν Γιαΐς Πέπο Μπενοζίλιο ΕΑΜ ΑθήναΑλμπέρτο Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη Βενιαμίν Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη Μωσέ Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη Ντικ Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΖακ Μπενβενίστε Δαβίδ Μπενβενίστε Καβάλα Έστερ Μπενβενίστε Λάρισα Νταίζη Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΑθήναΧαΐμ Μπενρουμπή Μωρίς Μπενρουμπή Αλβέρτος Μπενρουμπή Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜεναχέμ Μπενσιών Καβάλα Ιωσήφ Μπενσουσάν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΙακώβ Ισραήλ Μπεράχα Τρίκαλα ΕΛΑΣ Δυτική ΘεσσαλίαΓεουντά Μπεράχα Βιτάλ Μπεράχα Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΜεντές Μπεσαντσή Μωσέ Μπέσο Αθήνα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μπετσαλέλ Μπεχάρ Ζακ Μπεχάρ Μάρκος Μποττόν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Σαλομόν Μπούρη Ντόρα Μπουρλά Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΓιολάντα Μπουρλά Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΛεών Μπουρλάς Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΣολομών (Σάρδος) Μπουρλάς Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΜωυσής Μπουρλάς Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΑβραάμ Μπουρλάς Θεσσαλονίκη Σάρα Μπουρλά Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΤσελεμπή Μπουρλά Σέρρες ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΜωρίς Μπουρλάς Γιακώβ Μποχορόπουλος Ιωάννινα Ροβέρτο Μπρέλλης Δαβίδ Μπρούδο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜιχάλης Μπρούδο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική Μακεδονία Ερνστ Μύλλερ Αθήνα Ισαάκ (Γιτσχάκ) Μωυσής (Μωσέ) Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική Μακεδονία Γιομτώβ Μωσέ Ιωάννινα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΔαβίδ Μωυσής [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ασέρ Μωυσής Τρίκαλα ΕΑΜ ΑθήναΕσδράς Βενιαμίν Μωυσής Λάρισα ΕΛΑΣ ΘεσσαλίαΕσδράς Δαβίδ Μωυσής Λάρισα ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΑλβέρτος (Αβραάμ) Μωυσής Βόλος

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΟΙ

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 25

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΣλόμο Ναούμ Ηλίας Ναούμ Ιωάννινα Μαρσέλ Νατζαρή Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΔαβίδ Ναχμίας Άρτα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Σαμ Ναχμίας Αθήνα Μιχαήλ Νεγρίν Αθήνα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Αλβέρτος Νεγρίν Τρίκαλα Ισαάκ Νεγρίν Τρίκαλα Βενιαμίν Νεγρίν Τρίκαλα ΕΛΑΣ Δυτική ΘεσσαλίαΛουίζα Νεγρίν Λάρισα ΕΠΟΝ ΘεσσαλίαΙωσήφ Νεχαμά Ισαάκ Νεχαμά Αθήνα ΕΛΑΣ Δυτική ΘεσσαλίαΡοέλ Νισαχόν Ζακ Νισσάν Σολομών Νισσήμ Ηλίας Σαμ Νισσήμ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΓιοέλ Νιτσαχόν Τρίκαλα Πωλ Νόαχ Ισίδωρος Νόαχ Ισαάκ Ντάσα Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΒιτάλ Ντάσα Θεσσαλονίκη Ιωσήφ Ντεκάστρο Χανιά ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜαρσέλ Ντεμάγιο Μπίτολα Μωσέ Ντόστης Ιωάννινα ΕΑΜ Νέων ΙωάννιναΝτίνος Οβαδίας Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΙσαάκ Οβαδία Δράμα ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΝτάνυ Οβαδίας Θεσσαλονίκη Σαλβατώρ Οβαδίας Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΙσαάκ Οβαδίας Ιωσήφ Ντάριο Ουζιέλ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΒαρών Πάρδο Καβάλα Μωύς Πάρδο Καβάλα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΣάββας Πάρδο Καβάλα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΆνια Πάτσνικ Βιέννη ΕΠΟΝ Χάρυ Πάτσνικ Βιέννη Μπαρούχ Πεζόντες Αβραάμ Πελές Ιωσήφ Πέπο Αθήνα Π Περαχιά Φλώρα Περαχιά Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική Μακεδονία Περαχιά Αλλέγρα Πέσσαχ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δαβίδ Πέσσαχ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωυσής Πέσσαχ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μεσουλάμ Πέσσαχ Φλώρινα Χαΐμ Πίντο Μωρίς Πίνχας Μωρίς Πιπανό Ερρίκος Πιπανό Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΧαΐμ Πολίτης Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωυσής Πολίτης Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ηλίας Πολίτης Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μπεν Ποράτ Γιακώβ Πούλος Αλμπέρτος Πρίζναλης Σέρρες ΕΑΜ ΘεσσαλίαΝτόρα (Ντορίκα) Ραμπάν Ραπέτης Άλχη Ραφαήλ Αθήνα Δαβίδ Ραφαήλ Ιωάννινα Λέων Ρεβή Αθήνα Σιμαντώβ Ρόζεν Εφραίμ Ρόζενμπεργκ Θεσσαλονίκη Αβραάμ Ρομάνο Θεσσαλονίκη Δαβίδ Ρούσο Αθήνα Ισαάκ Ρούσο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΙσαάκ (Ζακίνος) Ρούσο Σέρρες ΕΛΑΣ ΠελοπόννησοςΙακώβ Ρούσο Τσαντίκος Σαδίκ Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ισραήλ Σαδικάριο Βόλος Ραούλ Σαΐας Έλι Σακκής Ιωσήφ Σακκής Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ισαάκ Σακκής Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Έλλη Σακκής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΗλίας Σακκής Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωυσής Σακκής Βόλος ΕΛΑΣΕΤΑ Ανατολική ΘεσσαλίαΠέπος Σακκής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΙσαάκ Σακκής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΛέων Σακκής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΑλμπερτίκο Σάκο Καστοριά Μορδοχάι Σάλεμ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Κεντρική ΘεσσαλίαΑλμπέρτος Σάλεμ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Κεντρική ΘεσσαλίαΑντζέλ Σαλτιέλ Μανώλης Σαλτιέλ Θεσσαλονίκη Ιωσήφ Σαμαρίας Βόλος Πέπος Σαμαρίας Βόλος Δαβίδ Σαμουήλ Θεσσαλονίκη Εμίλ Σαμπάς Άρτα ΕΔΕΣ ΆρταΜεναχέμ Σαμπετάι

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΜηνάς Σαμπετάι Βόλος ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΡαφαήλ Σαμπετάι Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ααρών Σαμπετάι Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλμπέρ Σαούλ ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΖωή Σαπόρτα Μπουένα Σαρφατή Θεσσαλονίκη Σαλβατώρ Σαρφατής Δαβίδ Σασσών Ισαάκ Σασσών Σαλομών Σασσών Αλβέρτος Σαφάν Αβραάμ (Έμπης) Σβώλης Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ηλίας Σβώλης Ιωάννινα Μιχαήλ Σβώλης Ιωάννινα Μπεχώρ Σβώλης Ιωάννινα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Μωσέ Σεγκόρα Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΣλόμο Σένκα Ζακ Σερόρ Σερόρ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΙτσχάκ Σιακίμ Ισραήλ Σιδαρίκης Αγρίνιο Σαμ Σίδης Αθήνα ΕΑΜ ΑθήναΜπαρούχ Σιμπή Θεσσαλονίκη ΕΑΜ Αθήνα ΠελοπόννησοςΙντό Σίμσι Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜπέζα Σιών Δαβίδ Σουλάμ Σαμουήλ Σούσης Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Μωρίς Στρούμσα Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΘεσσαλονίκηΙωσήφ Ταμπώχ Βέροια Ιωσήφ Νισσήμ Ταραμπουλούς Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική Μακεδονία

Δαβίδ Τιάνο Θεσσαλονίκη Ζαχαρίας Τουρών Βόλος Εδμόνδος Τορόν Λάρισα ΕΠΟΝ ΑθήναΆνζελ Τσιάκο Θεσσαλονίκη Δαβίδ Τσουβά Λάρισα Τζάκος Τσουβά Λάρισα Ηλίας Φελούς Ιακώβ Φελούς Αβραάμ Φελούς Τρίκαλα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλλέγρα Φελούς- Καπέτα Τρίκαλα ΕΑΜ Εθνική Αλληλεγγύη ΘεσσαλίαΜάρκος Φελούς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Χρυσούλα Φελούς Τρίκαλα ΕΠΟΝ ΘεσσαλίαΜωυσής Φερετζή Σαδώκ Φερετζή Αλβέρτος Φερετζή Εσδράς Ηλίας Φιλοσώφ Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ισαάκ Αβραάμ Φιλοσώφ Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ραφαήλ Ηλίας Φιλοσώφ Λάρισα ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΜωρίς Φλωρεντίν Φάνυ (Ματίλντα) Φλωρεντίν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΑβραάμ (Αβραμίκος) Φόρνης Χαλκίδα ΕΛΑΣ ΕύβοιαΑαρών Φόρνης Χαλκίδα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Πέπος (Ιωσήφ) Φόρτης Μωυσής (Μίμης) Φόρτης Μανώλης Φραγγής Χαλκίδα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σίμων Φραγγής Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] ΕύβοιαΑλμπέρτος Φρανσές Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ιάκωβος Φρανσές ΕΛΑΣ Κεντρική ΜακεδονίαΡαούλ Φραντζής Μανώλης Φραντζής Βόλος Κάρμεν Φρεζή Βόλος Αβραάμ Χαΐμ Φρεζής Χαλκίδα ΕΑΜ Δυτική ΜακεδονίαΡαφαήλ Φρεζής Βόλος ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΙακώβ Φριζής Θεσσαλονίκη Βασίλης Χαζάν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΖακ Χαΐμ Μωρίς Χαΐμ Ελιγιά Χακίμ Λάρισα Δαβίδ Χακοέν Ραούλ Χαλβατζής Ιτσχάκ Χανέν ΕΑΜ ΑθήναΧαΐμ Χανώκ Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] ΑθήναΈλι Χασσίδ Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] ΕύβοιαΙωσήφ Χασσίδ Θεσσαλονίκη ΕύβοιαΣαμπετάι Χασσών Αβραάμ Χασσών Σάββας Χασσών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΠέπος Χασσών Μπίτολα Μωύς-Μωυσής Χασσών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΓιοχανάς Χατζής Άρτα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΔαβίδ Χατζής Άρτα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Σόλων Χατζής Βόλος Απόστολος Χατζόπουλος Μηνάς Χατζόπουλος Ιωάννινα Μεναχέμ Χαχάμ Νατάν Χονέν Καστοριά

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΟΙ

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 26

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΠΕΣΟΝΤΕΣ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΠΑΤΡΩΝΥΜΟ ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ ΤΟΠΟΣ ΘΑΝΑΤΟΥ ΙΔΙΟΤΗΤΑ ΜΟΝΑΔΑ

ΑΒΡΑΑΜ ΕΛΙΑΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιούνιος 1944 ΚΑΤΕΡΙΝΗ ΠΙΕΡΙΑΣ 17 ετών Σύνδεσμος Μακεδονικού Γραφείου ΚΚΕ με ΠΕ Κατερίνης

Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς στη θέση ldquoΒαρικόrdquo μαζί με

άλλους 12

ΑΛΑΛΟΥΦ ΗΛΙΑΣ ΑΘΗΝΑ ΑΤΤΙΚΗ

ΑΛΒΟ ΡΑΣΕΛ ΓΕΟΥΔΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιανουάριος 1944 ΠΟΝΤΟΚΩΜΗ ΚΟΖΑΝΗΣ 14 ετών σε βοηθητική υπηρεσία στον ΕΛΑΣ Δολοφονήθηκε από

συνεργάτες των Γερμανών

ΑΛΒΟ ΠΑΛΟΜΠΑ ΓΕΟΥΔΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιανουάριος 1944 ΠΟΝΤΟΚΩΜΗ ΚΟΖΑΝΗΣ 16 ετών σε βοηθητική υπηρεσία στον ΕΛΑΣ Δολοφονήθηκε από

συνεργάτες των Γερμανών

ΑΤΤΑΣ ΜΩΫΣΗΣ ΔΑΒΙΔ ΑΘΗΝΑ 1944 ΚΟΡΙΝΘΙΑ Αντάρτης 6ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΒΑΡΩΝ ΑΒΡΑΑΜ ΚΑΒΑΛΑ 1943 ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΓΚΑΝΗΣ ΜΟΡΔΟΣ ΛΑΡΙΣΑ

ΕΛΙΑΟΥ ΔΑΒΙΔ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Οκτώβριος 1943 ΠΕΡΙΒΟΛΙΑ ΓΡΕΒΕΝΩΝ Αντάρτης 50ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΕΣΚΙΝΑΤΖΗΣ

ΣΑΜΟΥΗΛ ΙΩΣΗΦ ΛΑΡΙΣΑ 611945 ΚΑΖΑ ΒΟΙΩΤΙΑΣ Λοχαγός 54ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ Διοικητής 10ου Λόχου

ΙΑΚΩΒΟΥ ΣΑΒΒΑΣ ΣΙΜΟΣ ΒΟΛΟΣ 1741944 ΡΕΝΤΙΝΑ ΑΓΡΑΦΩΝ Αντάρτης 52ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΚΑΜΧΗΣ ΜΩΡΙΣ ΛΑΡΙΣΑ 541944 ΛΕΠΤΟΚΑΡΥΑ ΠΙΕΡΙΑΣ

ΚΑΜΧΗΣ ΝΙΣΣΗΜ 1943 ΦΙΛΙΑΤΡΑ Αντιστασιακός Εκτελέστηκε από τους Ιταλούς

ΚΑΡΑΣΣΟ ΚΑΡΟΛΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΛΑΡΙΣΑ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ Αιχμαλωτίστηκε τραυματίας και

απαγχονίστηκε

ΚΑΡΑΣΣΟ ΖΑΚ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

ΚΑΡΑΣΣΟ ΜΑΡΚΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 681944 ΜΟΥΧΑΡΕΜ ΧΑΝΙ ΕΔΕΣΣΑΣ Ανθυπολοχαγός 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΚΑΡΑΣΣΟ ΣΑΡΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΚΑΣΤΟΡΙΑ

ΚΟΕΝ ΔΑΒΙΔ ΠΡΕΒΕΖΑ 511944 ΚΑΛΟΣΚΟΠΗ ΦΩΚΙΔΑΣ Αντάρτης Τάγμα ΕΛΑΣ Παρνασσίδας

ΚΟΕΝ ΗΛΙΑΣ ΝΗΣΙΜ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΓΡΕΒΕΝΑ Αντάρτης

ΚΟΕΝ ΙΑΚΩΒΟΣ ΚΡΗΤΗ

ΚΟΕΝ ΙΣΑΑΚ

ΚΟΕΝ ΝΗΣΙΜ ΒΑΛΑΣΗΣ 241944 ΛΑΡΙΣΑ

ΚΟΕΝ ΜΙΧΑΗΛ ΙΩΑΝΝΙΝΑ

ΚΟΕΝ ΣΤΕΛΛΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1641943 ΤΑΧΝΙΣΤΑ ΠΙΕΡΙΑΣ Αντάρτισσα Αρχηγείο ΕΛΑΣ Ολύμπου

ΛΕΒΗΣ ΛΕΩΝ ΒΟΛΟΣ 2261944 ΠΕΡΙΟΧΗ ΛΑΡΙΣΑΣ Αντάρτης 54ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΜΗΤΡΑΝΙ ΡΟΒΕΡΤΟΣ ΣΕΡΡΕΣ 511944 ΚΑΛΟΣΚΟΠΗ ΦΩΚΙΔΑΣ Αντάρτης Τάγμα ΕΛΑΣ Παρνασσίδας

ΜΙΖΑΝ ΔΑΒΙΔ ΔΡΑΜΑ 1944 ΚΙΛΚΙΣ Αντάρτης φοιτητής ιατρικής

ΜΙΖΑΝ ΖΑΚΙΝΟΣ

ΜΠΕΖΑΣ ΚΟΥΤΙΓΙΕΛ ΙΑΚΩΒ ΛΑΡΙΣΑ Αντάρτης Φοιτητής Ιατρικής

ΜΠΕΝΒΕΝΙΣΤΕ ΝΤΑΙΖΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Νοέμβριος 1943 ΑΘΗΝΑ Μέλος της ΕΠΟΝ Πέθανε από κακουχίες και βασανιστήρια στην

Ασφάλεια Φοιτήτρια Χημείας

ΜΠΕΝΣΟΥΣΑΝ ΙΩΣΗΦ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιούλιος 1944 ΠΕΝΤΑΛΟΦΟΣ ΚΟΖΑΝΗΣ Αντάρτης ΙΧ Μεραρχία ΕΛΑΣ

ΜΠΕΡΑΧΑ ΒΙΤΑΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Σεπτέμβριος 1944 ΚΟΖΑΝΗ Αντάρτης Χ Μεραρχία ΕΛΑΣ

ΜΠΕΡΑΧΑ ΙΑΚΩΒ ΤΡΙΚΑΛΑ 7111943 ΜΕΣΟΧΩΡΑ ΤΡΙΚΑΛΩΝ Αντάρτης 4ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΙΣΑΑΚ Απρίλιος 1944 ΒΕΡΜΙΟ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΙΩΣΗΦ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΣAΡΔΟΣ ΜΙΧΑΗΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 20101944 ΣΤΑΥΡΟΣ ΒΕΡΟΙΑΣ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΑΒΡΑΑΜ ΙΩΣΗΦ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1944 ΕΥΒΟΙΑ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΚΑΡΟΛΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΤΣΕΛΕΜΠΙ ΣΕΡΡΕΣ 311944 ΗΠΕΙΡΟΣ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΝΕΓΡΙΝ ΔΑΒΙΔ

ΝΗΣΙΜ ΣΟΛΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

ΝΗΣΙΜ ΗΛΙΑΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιούλιος 1944 ΠΕΝΤΑΛΟΦΟΣ ΚΟΖΑΝΗΣ Αντάρτης ΙΧ Μεραρχία ΕΛΑΣ

ΟΒΑΔΙΑΣ ΝΤΙΝΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Αύγουστος 1944 ΚΙΛΚΙΣ Αντάρτης Χ Μεραρχία ΕΛΑΣ

ΠΑΡΔΟ ΜΩΥΣ ΚΑΒΑΛΑ 1944 ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΠΑΡΔΟ ΣΑΒΒΑΣ ΚΑΒΑΛΑ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΠΕΡΑΧΙΑ ΦΛΩΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΠΙΕΡΙΑ

ΠΕΣΑΧ ΔΑΒΙΔ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2341943 ΘΕΣΣΑΛΙΑ Αντιστασιακός ΕΑΜ Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς

ΠΙΠΑΝΟ ΕΡΡΙΚΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΚΙΛΚΙΣ

ΡΑΦΑΤΑΣ Γ ΘΕΣΣΑΛΙΑ

ΡΟΥΣΟ ΔΑΒΙΔ ΑΘΗΝΑ 511944 ΚΑΛΟΣΚΟΠΗ ΦΩΚΙΔΑΣ Αντάρτης Τάγμα ΕΛΑΣ Παρνασσίδας

ΡΟΥΣΟ ΙΑΚΩΒ ΑΒΡΑΑΜ ΚΑΣΤΟΡΙΑ 511944 ΠΛΑΚΑ ΗΠΕΙΡΟΥ Αντάρτης 50ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΡΟΥΣΟ ΜΙΧΑΗΛ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΣΑΔΙΚΑΡΙΟ ΙΣΡΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 1944 ΕΥΒΟΙΑ

ΣΑΚΚΗΣ ΛΕΩΝ ΙΣΡΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 2961944 ΕΛΕΥΘΕΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Αντάρτης 54ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΣΑΚΚΗΣ ΣΑΜΟΥΗΛ ΒΕΡΜΙΟ

ΣΒΩΛΗΣ ΜΠΕΧΩΡ ΙΩΑΝΝΙΝΑ Ιανουάριος 1944 ΙΩΑΝΝΙΝΑ Τροφοδότης ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς στα

Ιωάννινα

ΣΕΡΟΡ ΚΟΕΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΤΑΡΑΜΠΟΥΛΟΥΣ

ΙΩΣΗΦ ΝΗΣΙΜ ΛΑΡΙΣΑ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΤΟΡΟΝ ΕΔΜΟΝΔΟΣ ΛΑΡΙΣΑ 531943 ΑΘΗΝΑ Σπουδαστής Πολυτεχνείου μέλος του ΕΠΟΝ Σκοτώθηκε σε

διαδήλωση της ΕΠΟΝ Αθήνας

ΦΡΑΓΚΗΣ ΣΙΜΩΝ ΙΑΚΩΒ XΑΛΚΙΔΑ Ιούλιος 1944 ΣΤΕΝΗ ΕΥΒΟΙΑΣ Αντάρτης 7ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΦΡΙΖΗΣ ΑΒΡΑΑΜ-

ΜΙΝΩΣ ΧΑΛΚΙΔΑ 2451944 ΒΕΡΜΙΟ

ΧΑΙΜ ΜΩΡΙΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΛΕΠΤΟΚΑΡΥΑ ΠΙΕΡΙΑΣ

ΧΑΤΖΗΣ ΓΙΟΧΑΝΑΣ ΑΡΤΑ 271944 ΑΜΦΙΣΣΑ Ανθπολοχαγός και καπετάνιος διμοιρίας ΙΙ34 Τάγμα ΕΛΑΣ

ΧΑΣΩΝ ΣΑΒΒΑΣ ΚΑΒΑΛΑ ΒΕΡΟΙΑ

ΧΑΣΩΝ ΜΩΥΣΗΣ ΣΑΒΒΑΣ ΚΑΒΑΛΑ ΒΕΡΟΙΑ

EAM = Εθνικό Απελευθερωτικό ΜέτωποΕΛΑΣ = Ελληνικός Λαϊκός Απελευθερωτικός ΣτρατόςΕΠΟΝ = Ενιαία Πανελλαδική Οργάνωση ΝέωνΕΔΕΣ = Εθνικός Δημοκρατικός Ελληνικός Σύνδεσμος

ΕΟΕΑ = Εθνικές Ομάδες Ελλήνων ΑνταρτώνΕΤΑ = Επιμελητεία του ΑντάρτηΒΣΑ = Βρετανική Στρατιωτική ΑποστολήΕΑΣΑΔ = Εθνικός Αγροτικός Σύνδεσμος Αντικομμουνιστικής Δράσης

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 27

ΟΜΗΡΟΙ ΚΑΙ EKTEΛΕΣΜΕΝΟΙ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΓΕΡΜΑΝΟΥΣ

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΠΑΤΡΩΝΥΜΟ ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ ΤΟΠΟΣ ΘΑΝΑΤΟΥ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΑΚΡΙΣ ΛΕΩΝ 1944 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΕΣ-ΕΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ Καθηγητής πέθανε από τα βασανιστήρια των δεσμοφυλάκωνΑΛΒΟ ΙΣΑΑΚ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2431943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Καραγωγέας 30 ετών ΑΛΓΟΥΣΣΗΣ ΣΑΛΒΑΤΩΡ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΑΜΠΡΑΒΑΝΕΛ ΑΑΡΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2241943 ΦΥΛΑΚΕΣ ΕΠΤΑΠΥΡΓΙΟΥ (ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ) Παλαιοπώλης 35 ετώνΑΣΚΕΝΑΖΗ ΕΛΙΑΟΥ ΚΕΡΚΥΡΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών Αμερικανός υπήκοοςΑΣΣΕΟ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 211943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 21 ετώνΑΣΣΕΟ ΖΑΧΑΡΙΑΣ ΡΑΦΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 2641944 ΒΟΛΟΣ 24 ετώνΑΣΣΕΟ ΙΑΚΩΒΟΣ ΒΟΛΟΣ 2841944 ΒΟΛΟΣ Βασανίστηκε μέχρι θανάτου από άντρες του δοσιλογικού ΕΑΣΑΔ

ΑΤΑΣ ΙΝΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 541943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε προσπαθώντας να διαφύγει από το γκέττο του Βαρώνου Χιρς

ΒΕΑΛΗΣ ΜΙΧΑΗΛ ΙΩΑΝΝΙΝΑ Φεβρουάριος 1944 ΙΩΑΝΝΙΝΑ Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς ΓΕΟΥΝΤΑ ΙΣΡΑΕΛ ΚΕΡΚΥΡΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΓΚΑΝΗ ΓΙΟΥΛΙΑ ΚΕΡΚΥΡΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΓΚΑΤΤΕΝΙΟ ΔΑΒΙΔ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Μάιος 1944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Φοιτητής γεωπονικής ΔΑΣΚΑΛΑΚΗΣ ΡΑΦΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 2431944 ΚΙΣΣΟΣ ΒΟΛΟΥ Εκτελέστηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση στο Πήλιο 80 ετώνΕΖΡΑΤΗΣ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 211943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΕΡΡΕΡΑ ΜΩΡΙΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 541943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε προσπαθώντας να διαφύγει από το γκέττο του

Βαρώνου Χιρς ΕΣΦΟΡΜΕΣ ΓΑΒΡΙΗΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1631943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ZAKINOΥ ΕΥΤΥΧΙΑ ΑΡΤΑ 1681943 ΚΟΜΜΕΝΟ ΑΡΤΑΣ Σκοτώθηκαν στο ολοκαύτωμα του χωριού 37 ετώνΖΑΚΙΝΟΥ ΚΑΙΤΗ ΑΡΤΑ 1681943 ΚΟΜΜΕΝΟ ΑΡΤΑΣ Σκοτώθηκαν στο ολοκαύτωμα του χωριού 5 ετώνΖΑΚΙΝΟΣ ΙΕΡΕΜΙΑΣ ΑΡΤΑ 1681943 ΚΟΜΜΕΝΟ ΑΡΤΑΣ Σκοτώθηκαν στο ολοκαύτωμα του χωριού 42 ετώνIΛΟΥΖ ΝΤΙ ΛΑΖΑΡ ΒΕΡΟΙΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΙΣΡΑΗΛ ΑΒΡΑΑΜ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 151944 ΣΚΟΠΕΥΤΗΡΙΟ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ Υποδηματοποιός ΙΣΡΑΕΛ ΡΙΚΕΤΑ ΚΕΡΚΥΡΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΚΑΚΟΥΦ ΙΑΚΩΒΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1631943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ KΑΡΑΣΣΟ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 30121942 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε σε αντίποινα για επίθεση στη γέφυρα της Αξιούπολης

ΚΑΡΑΣΣΟ ΜΩΫΣΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 151944 ΣΚΟΠΕΥΤΗΡΙΟ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ Μέλος του ΚΚΕ εξόριστος από τη Μεταξική Δικτατορία ΚΟΕΝ ΣΑΜΟΥΕΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΚΟΕΝ ΙΑΚΩΒΟΣ ΒΟΛΟΣ 241944 ΛΑΡΙΣΑ ΚΟΕΝ ΙΣΑΑΚ ΣΙΜΣΟΝ ΒΟΛΟΣ 2641944 ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΑ ΒΟΛΟΥ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση 42 ετώνΚΟΕΝ ΡΕΤΖΙΝΑ ΣΙΜΣΟΝ ΒΟΛΟΣ 2641944 ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΑ ΒΟΛΟΥ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση 70 ετώνΚΟΕΝ ΧΑΙΜ ΒΑΛΑΣΗ ΒΟΛΟΣ 241944 ΠΗΛΙΟ Εκτελέστηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση 25 ετώνΚΟΥΕΝΚΑ ΤΟΡΙ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 541943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε προσπαθώντας να διαφύγει από το γκέττο του

Βαρώνου Χιρς ΛΕΒΗΣ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΓΕΟΥΔΑ ΒΟΛΟΣ 361942 ΗΡΑΚΛΕΙΟ ΚΡΗΤΗΣ Εμπορικός αντιπρόσωπος εκτελέστηκε με άλλους 11 πολίτες του

Ηρακλείου 49 ετώνΛΕΒΗΣ ΧΑΪΜ ΙΩΑΝΝΙΝΑ 7121943 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΕΣ-ΕΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ Έφεδρος ανθυπολοχαγός εκτελέστηκε από το Γερμανό

στρατοπεδάρχη Πάουλ Ραντόμσκι ΛΙΜΠΟΒΙΤΣ ΜΩΫΣΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 211943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΛΕΒΗ ΣΥΜΕΩΝ ΜΩΥΣΗΣ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ ΜΑΓΡΙΖΟΣ ΙΑΚΩΒΟΣ ΜΩΥΣΗΣ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ ΜΑΪΣΣΗΣ ΣΙΜΑΝΤΩΒ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΜΑΤΑΘΙΑ ΝΙΝΑ ΣΑΜΟΥΗΛ ΒΟΛΟΣ 1281942 ΛΑΡΙΣΑ 20 ετώνΜΑΤΑΘΙΑΣ ΑΣΣΕΡ ΣΑΜΟΥΗΛ ΒΟΛΟΣ 21121942 ΛΑΡΙΣΑ 26 ετώνΜΕΓΙΡ ΙΩΣΗΦ ΑΘΗΝΑ 821944 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΕΣ-ΕΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ Πέθανε από τις κακουχίες ΜΟΣΧΟΒΙΤΣ ΜΕΝΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 431944 ΣΤΡΟΠΩΝΕΣ ΕΥΒΟΙΑΣ Βασανίστηκε και εκτελέστηκε από τα Τάγματα Ασφαλείας 18 ετώνΜΟΥΣΑΝ ΠΕΣΑΧ ΔΑΒΙΔ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 24111943 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΠΑΥΛΟΥ ΜΕΛΑ (ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ) ΜΟΥΣΤΑΚΗ ΣΙΜΧΑ ΙΩΑΝΝΙΝΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΜΠΑΡΤΖΙΛΑΪ ΙΣΑΑΚ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2631943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Τυπογράφος εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΜΠΕΝΒΕΝΙΣΤΕ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 541943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε προσπαθώντας να διαφύγει από το γκέττο του

Βαρώνου Χιρς ΜΠΕΡΑΧΑ ΑΑΡΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 151944 ΣΚΟΠΕΥΤΗΡΙΟ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ Μέλος του ΚΚΕ εξόριστος από τη Μεταξική Δικτατορία MΠΟΥΡΛΑ ΕΣΤΕΡ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Απρίλιος 1944 ΒΕΡΜΙΟ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΜΠΟΥΡΛΑ ΦΛΩΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Απρίλιος 1944 ΒΕΡΜΙΟ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΜΩΫΣΗ ΦΑΛΚΟΝΑ ΙΩΣΗΦ ΒΟΛΟΣ 1561944 ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΑ ΒΟΛΟΥ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΜΩΫΣΗΣ ΙΩΣΗΦ ΒΟΛΟΣ 1561944 ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΑ ΒΟΛΟΥ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση 70 ετώνΝΕΓΡΙΝ ΗΛΙΑΣ ΓΕΟΥΔΑ ΒΟΛΟΣ 2731944 ΠΤΕΛΕΟΣ ΒΟΛΟΥ 35 ετώνΟΒΑΔΙΑΣ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΙΩΣΗΦ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΟΒΑΔΙΑΣ ΙΣΑΑΚ ΙΩΣΗΦ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΠΕΡΑΧΙΑ ΑΝΡΥ 151944 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΕΣ-ΕΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ ΡΟΥΣΟ ΣΟΛΟΜΩΝ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΣΑΡΦΑΤΗ ΙΑΚΩΒΟΣ ΚΡΗΤΗ Δεκέμβριος 1941 Γιατρός αιχμάλωτος μετά τη Μάχη της Κρήτης πέθανε από

κακουχίες ΣΑΝΤΙΚΑΡΙΟΣ ΙΣΡΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 2841944 ΒΟΛΟΣ Oπωροπώλης 32 ετώνΣΑΣΣΩΝ ΔΑΒΙΔ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΣΕΔΑΚΑΣ ΜΩΫΣΗΣ ΡΑΦΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 1951944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 50 ετώνΣΙΝΤΟ ΚΑΛΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2831942 ΑΙ-ΣΤΡΑΤΗΣ Πέθανε ως εξόριστος 28 ετώνΣΟΝΙΝΟ ΜΠΕΝΗΣ ΛΑΡΙΣΑ 831944 ΑΣΜΑΚΙ (ΑΝΤΙΑΕΡΟΠΟΡΙΚΟ) ΛΑΡΙΣΑΣ 17 ετώνΣΟΝΙΝΟ ΗΛΙΑΣ ΛΑΡΙΣΑ 831944 ΑΣΜΑΚΙ (ΑΝΤΙΑΕΡΟΠΟΡΙΚΟ) ΛΑΡΙΣΑΣ 23 ετώνΣΤΡΟΥΜΣΑ ΜΩΡΙΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Φοιτητής Φιλοσοφικής ΤΟΡΕΖ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΛΑΡΙΣΑ 831944 ΑΣΜΑΚΙ (ΑΝΤΙΑΕΡΟΠΟΡΙΚΟ) ΛΑΡΙΣΑΣ 29 ετώνΤΕΒΕΤ ΣΑΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 841943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΦΑΡΑΤΖΗ ΛΕΟ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΦΕΛΟΥΣ ΜΑΡΚΟΣ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΦΕΡΕΤΖΙ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΦΕΡΕΤΖΙ ΜΩΥΣΗΣ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΦΕΡΕΤΖΙ ΣΑΔΩΝ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΦΙΛΟΣΩΦ ΕΖΡΑΣ ΗΛΙΑΣ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΦΙΛΟΣΩΦ ΡΑΦΑΗΛ ΗΛΙΑΣ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΦΙΛΟΣΩΦ ΙΣΑΑΚ ΑΒΡΑΑΜ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΦΡΑΝΚΟ ΡΕΒΕΚΑ ΚΑΣΤΟΡΙΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΧΑΝΟ ΙΑΚΩΒ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 211943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 20 ετών

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΕυΧΑΡΙΣΤΙΕΣ

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 28

Αγγελούλης Αντώνης (Βρατσάνος) Βροντάει ο Όλυμπος Το Μηχανικό του Ολύμπου Σύγχρονο Βιβλίο Αθήνα 1964

Αμπατζοπούλου Φραγκίσκη Το Ολοκαύτωμα στις Μαρτυρίες των Ελλήνων Εβραίων Παρατηρητής Θεσσαλονίκη 1993

Η λογοτεχνία ως μαρτυρία Έλληνες πεζογράφοι για τη Γενοκτονία των Εβραίων Παρατηρητής Θεσσαλονίκη 1995

Ανταίος Πέτρος Χίλια σκοτωμένα παιδιά της ΕΠΟΝ Εκδόσεις ΕΠΟΝ Αθήνα 1986

Βαρών-Βασάρ Οντέτ Η Ενηλικίωση μιας Γενιάς Νέοι και νέες στην Κατοχή και στην Αντίσταση Εστία Αθήνα 2009

Βενέτσια Σλομο Sonderkommando Μέσα από την κόλαση των θαλάμων αερίων Πατάκης Αθήνα 2007

Γιακοέλ Γιομτώβ Απομνημονεύματα 1941-1943 Ίδρυμα ΕΤΣ - ΑΧΑΪΜ Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης Παρατηρητής Θεσσαλονίκη 1993

Γιαννακόπουλος Γ Χρήστος Και διηγώντας τα μην κλαις Αναμνήσεις ενός ανθυπολοχαγού του ΕΛΑΣ Επικαιρότητα Αθήνα 1994

Γκατένιο ndash Όσμο Νάτα Από την Κέρκυρα στο Μπίρκεναου και την Ιερουσαλήμ Η ιστορία μιας Κερκυραίας Εβραίας Γαβριηλίδης Αθήνα 2005

Γρηγοριάδης Ν Φοίβος Το Αντάρτικο ΕΛΑΣ-ΕΔΕΣ-ΕΚΚΑ 542 Καμαρινόπουλος Αθήνα 1964

Δημητρίου Ν Δημήτριος (Νικηφόρος) Αντάρτης στα βουνά της Ρούμελης Χρονικό 1940-44 3 τόμοι Αθήνα 1965

Δημητρίου Ν Δημήτριος laquoH συμμετοχή των Εβραίων στην Εθνική Αντίστασηraquo Χρονικά τχ 104 (Ιανουάριος-Φεβρουάριος 1989) σ 3-6

Έπεσαν για τη ζωή Ήρωες-μάρτυρες λαϊκών απελευθερωτικών αγώνων Έκδοση της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ 7 Τόμοι Αθήνα 1997-2007

Ιστορία της Αντίστασης 1940-45 6 τόμοι Αυλός Αθήνα 1979

Ιωαννίδης Ιωάννης Οι Εβραίοι εις την Αντίστασιν ΧΕΟ Ιωάννινα 1948

Καραθάνος Δ laquoΗ Μάχη του Καράλακκα και οι διαστρεβλωτές τηςraquo Ριζοσπάστης 12 81978

Κείμενα Εθνικής Αντίστασης 2 τόμοι Σύγχρονη Εποχή Αθήνα 1981

Μαζάουερ Μάρκ Στην Ελλάδα του Χίτλερ Η εμπειρία της Κατοχής Αλεξάνδρεια Αθήνα 1994

Μητσόπουλος Θανάσης Το 30ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ Οδυσσέας Αθήνα 1987

Μπενβενίστε Ρίκα (επιμ) Οι Εβραίοι της Ελλάδας στην Κατοχή Εταιρεία Μελέτης Ελληνικού Εβραϊσμού Εκδόσεις Βάνιας Θεσσαλονίκη 1998

Μπουρλάς Μιχαήλ Μωυσής Έλληνας Εβραίος και αριστερός Νησίδες 2000

Steven Bowman Η Αντίσταση των Εβραίων στην Κατοχική Ελλάδα (μτφ Ισαάκ Μπενμαγιόρ) Έκδοση Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβουλίου Αθήνα 2013

Μπουρλίδης Τάκης ΕΛΑΣ Το 16ο Σύνταγμα Βερμίου Κώδικας Θεσσαλονίκη 2004

Νάχμαν Ευτυχία Γιάννενα Ταξίδι στο Παρελθόν Τάλως Αθήνα 1996

Νατζαρή Μαρσέλ Χρονικό 41 ndash 45 Ίδρυμα ΕΤΣ - ΑΧΑΪΜ Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης Παρατηρητής Θεσσαλονίκη1991

Pierron Bernard Εβραίοι και Χριστιανοί στη νεότερη Ελλάδα Πόλις Αθήνα 2004

Ρέντης Γρηγόρης Το 54 Σύνταγμα του ΕΛΑΣ Αθήνα 1984

Σάντας Λάκης laquoΗ κατάληψη γερμανικού εκοπλισμένου καϊκιού κι ο Μακαμπήςraquo Χρονικά τχ (Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2009) σ 27-28

Το Εβραϊκό Μουσείο Ελλάδος θα ήθελε να ευχαριστήσει θερμά τους παρακάτω φορείς και ιδρύματα για την ευγενική παραχώρηση αρχειακού φωτογραφικού και οπτικοακουστικού υλικού- Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας (ΑΣΚΙ)- Βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων- Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο (ΕΛΙΑ)- Ιστορικό και Διπλωματικό Αρχείο του Υπουργείου Εξωτερικών- Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο Ελλάδας (ΚΙΣΕ)- Πολεμικό Μουσείο- Τμήμα Ιστορίας της ΚΕ του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας (ΚΚΕ)- United States Holocaust Memorial Museum (USHMM)- USC Shoah Foundation- Yad Vashem The Holocaust Martyrsrsquo and Heroesrsquo Remembrance Authority

Επίσης για την ευγενική παραχώρηση αυθεντικών αντικειμένων και οπλισμού της Εθνικής Αντίστασης- Το Πολεμικό Μουσείο- Την οικογένεια Αλβέρτου Μπενρουμπή- Την οικογένεια Δαβίδ Ασέρ- Την οικογένεια Σίμου Βαλενστάιν

Σεβίλια Ερρίκος Αθήνα - Άουσβιτς Εστία Αθήνα 1983

Σιμπή Ιακώβ amp Λάμψα Καρίνα Η Διάσωση Η σιωπή του κόσμου η αντίσταση στα γκέτο και τα στρατόπεδα οι Έλληνες Εβραίοι στα χρόνια της Κατοχής Αθήνα Εκδόσεις Καπόν 2012

Το Χρονικό του Αγώνα Στrsquo Άρματα Στrsquo Άρματα Ιστορία της Εθνικής Αντίστασης Γιαννίκος Αθήνα 1964

Τσιλιγιάννης Κωνσταντίνος Η Εβραϊκή Κοινότητα της Άρτας Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο της Ελλάδος 2004

Φλάισερ Χάγκεν Στέμμα και Σβάστικα Η Ελλάδα της Κατοχής και της Αντίστασης 1941-1944 τομ Β΄ Εκδόσεις Παπαζήση Αθήνα 1995

Flemming Katherine Ιστορία των Ελλήνων Εβραίων Οδυσσέας Αθήνα 2009

Φρεζής Ραφαήλ Η Ισραηλιτική Κοινότητα Βόλου Βόλος 2003

Arad Yitzhak Arad Gutman Yisrael Margaliot Avraham (επιμ) Documents on the Holocaust Yad Vashem Ιερουσαλήμ 1981

Bowman Steven Jewish Resistance in Wartime Greece Vallentine Mitchell Λονδίνο 2006

---------------------- laquoJoseph Matsas and the Greek Resistanceraquo Journal of the Hel-lenic Diaspora 17 (1991) σ 49-68

Camhi ndash Fromer Rebecca The Holocaust Odyssey of Daniel Bennahmias Sonderkommando The University of Alabama Press Tuscaloosa Αλαμπάμα 1993

Cohen Monique Lise Dugour Jean-Louis (επιμ) Les Juifs dans la Reacutesistance Eacuteditions Tireacutesisas 2001

Collin Claude Carmagnole et Liberteacute Les eacutetrangers dans la Reacutesistance en Rhocircne-Alpes Presses Universitaires de Grenoble 2000

Duffy Peter The Bielski Brothers Harper Collins Νέα Υόρκη 2003

Edelman Marek The Ghetto Fights Warsaw 1941-43 Bookmarks Publications Λονδίνο 1990

Feldman Yael Bowman Steven laquoLove and War on Mount Olympusraquo Thetis 4 (1997) σ 253-256

Friedler Eric Siebert Barbara Kilian Andreas (επιμ) Zeugen aus der Todeszone Das juumldische Sonderkommando in Auschwitz Deutscher Taschenbuch Verlag 2005

Jews in Yugoslavia Muzejski proctor Jezuitski trg 4 Ζάγκρεμπ 1989

Krakowski Shmuel The War of the DoomedJewish Armed Resistance in Poland 1942-1944 Holmes and Meler Νέα Υόρκη Λονδίνο 1984

Kurzman Dan The Bravest Battle The 28 Days of the Warsaw Ghetto Uprising DaCapo Press Νέα Υόρκη 1976

Matsas Joseph laquoThe Participation of the Greek Jews in the National Resist-anceraquo Journal of the Hellenic Diaspora 17 (1991) σ 55-68

Matsas Michael The Illusion of Safety The story of the Greek Jews During the Second World War Pella Publishing Company Νέα Υόρκη 1997

Novitch Miriam Resistenza Spirituale Spiritual Resistance 1940-1945 Μιλάνο 1979

Rayski Benoicirct LrsquoAffiche rouge 21 feacutevrier 1944 ndash Ils nrsquoeacutetaient que des enfantsLe Feacutelin Ντιζόν 2004

Resistance during the Holocaust United States Holocaust Memorial Museum Ουάσινγκτων χχ

Resistance Spiritual Resistance Revolt Partisans and the Uprising in the Death Camps Yad Vashem 2004

Η έκθεση δεν θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί χωρίς τις συνεντεύξεις που παραχωρήθηκαν από Έλληνες Εβραίους βετεράνους της Εθνικής Αντίστασης στους οποίους θα ανήκει για πάντα η διπλή μας ευγνωμοσύνη Βιτάλ Αελιών Δανέλος Αλχανάτης Αλβέρτος Βαλενστάιν Σάρα Γεσουά-Φόρτη Μωύς Γιουσουρούμ Λουί Κοέν Σαμουήλ Κοέν Ηλίας Κονές Ιάκωβος Κούμερης Σαλβατώρ Μπακόλας Ιάκωβος Μπαλέστρα Ντόρα Μπουρλά-Χανταλί Δαβίδ Μπρούδο Εσδράς Μωυσής Ιωσήφ Νισσήμ Έλλη Σακκή-Δεκάστρο Ζακίνος Ρούσο Μηνάς Σαμπετάι Αβραάμ Σβώλης Αλλέγρα Φελούς-Σκύφτη Ραφαήλ Φρεζής

Ιδιαίτερες ευχαριστίες ανήκουν στον κο Μίμη Χριστοφιλάκη για την προσφορά σπάνιων εντύπων προκηρύξεων και εφημερίδων από την προσωπική του συλλογή στους κυρίους Μαρσέλ Γιοέλ Ντάνη Εμμανουήλ Τζων Καλέφ-Εζρά Ιάκωβο Σιμπή Μάριο Σούση Σάμμη Τουρόν καθώς και στις κκ Ζουλί Αελιών Ντέλια Αλχανάτη Αλίκη και Νέλλη Αρούχ Ματθίλδη Εσκινατζή ndash Καλεφ-Εζρά Μιμίκα Βαλενστάιν Οντέτ Βαρών-Βασάρ Βρησιήδα Κοέν Παυλίνα Κοέν-Ματαθία Ρούλα και Λουίζα Κονέ Σέλλη Κούνιο-Κοέν Αλλέγρα Μάτσα Ρίκα Μπενβενίστε Ελένη Μπεζέ Νίνα Μπενρουμπή και Ίντα Ναχμία για τη συμβολή τους και για την ευγενική παραχώρηση πολύτιμων οικογενειακών φωτογραφιών εγγράφων και αντικειμένων

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 16

ΑΛΛΕΓΡΑ KaπΕΤΑΗ πιο laquoπολιτικήraquo μορφή των αντιστασιακών Εβραίων γεννήθηκε στις 17 Ιανουαρίου 1916 στα Τρίκαλα Ήταν η δεύτερη κόρη του Δα-βίδ Φελούς και της Μαρίκας Κοέν Πρώτη ήταν η Λουίζα (1914) και μικρότερος ο Ηλίας (1920) Η ταραγμένη εποχή στην οποία μεγάλω-σε και η ανάμειξη της οικογένειας με τα κοινά καθόρισε την κομμα-τική της ένταξη από πολύ μικρή ηλικία Ο θείος της Ραφαήλ Φελούς διετέλεσε γραμματέας του ΚΚΕ στα Τρίκαλα τη δεκαετία του rsquo20 και ήταν από τους υποκινητές μιας από τις πρώτες απεργίες στην Ελλά-δα το μεγάλο αγροτικό συλλαλητήριο των Τρικάλων (Φεβρουάριος 1925) Η οικογένεια κατέφυγε στο Βόλο όπου η Αλλέγρα εντάχθηκε στην Ομοσπονδία Κομμουνιστικών Νεολαιών Ελλάδας (ΟΚΝΕ) και παντρεύτηκε τον επιχειρηματία Ραφαήλ Καπέτα Την περίοδο της Δικτατορίας της 4ης Αυγούστου εξορίστηκε στην Κίμωλο και την Φολέγανδρο μαζί με σημαίνοντα στελέχη του ΚΚΕ Ο πρώτος της ξά-δελφος Μηνάς Καμπελής πέθανε εξόριστος στον Άη-Στράτη το 1941 Με την κατάρρευση του Μετώπου το 1941 οι εξόριστοι στην Φο-λέγανδρο διέφυγαν στην Αθήνα και ασχολήθηκαν με την ανασυ-γκρότηση του Κομμουνιστικού Κόμματος Η Αλλέγρα συμμετείχε στις παράνομες εργασίες της 6ης Ολομέλειας που κήρυξε την ένοπλη αντίσταση κατά των κατακτητών Μετά την ίδρυση του Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου (ΕΑΜ) στις 27 Σεπτεμβρίου 1941 στάλ-θηκε στη γενέτειρά της και πρωτοστάτησε στη δημιουργία Εαμικών οργανώσεων στη Δυτική Θεσσαλία Το 1942-1944 διέσχιζε ακατά-παυστα την κεντρική Ελλάδα συγκροτώντας οργανώσεις και διετέ-λεσε γραμματέας της laquoΕθνικής Αλληλεγγύηςraquo Θεσσαλίας ένα είδος laquoΕρυθρού Σταυρούraquo του ΕΑΜ στα καθήκοντα του οποίου ήταν η προστασία των φυλακισμένων αγωνιστών των καταδιωκόμενων των πυροπαθών και φυσικά των Εβραίων Εκλέχθηκε τακτικό μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ το 1945 Στον Εμφύλιο Πόλεμο η Αλλέγρα ακολούθησε τη μοίρα των Ελλή-νων κομμουνιστών Το 1945 παντρεύτηκε τον γιατρό Τάκη Σκύφτη από τον Βόλο που ήταν χειρουργός στην Ι Μεραρχία του ΕΛΑΣ και μαζί διέφυγαν στο βουνό Διετέλεσε υπεύθυνη γυναικών και Πολιτι-κός Επίτροπος στο Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας (ΔΣΕ) στην Θεσ-σαλία μαζί με τον Χαρίλαο Φλωράκη Το 1949 πήρε το δρόμο της πολιτικής προσφυγιάς στην Ανατολική Γερμανία Επαναπατρίστηκε

τη δεκαετία του rsquo70 Έως τον θάνατό της τον Φεβρουάριο του 2011 ήταν ενεργή στα πολιτικά δρώμενα και τις ιστορικές συζητήσεις για τη δεκαετία του rsquo40

δΑΒΙδ μπΡΟυδΟΟ Δαβίδ Μπρούδο γεννήθηκε στην Θεσσαλονίκη τον Απρίλιο του 1924 Ο πατέρας του Μορδοχάι ήταν ραββίνος Το 1942 απογράφηκε για καταναγκαστική εργασία και τον Φεβρουάριο του 1943 στάλθη-κε στα σιδηροδρομικά έργα της Καρυάς Λοκρίδας όπου εργάζονταν 300 ακόμα Θεσσαλονικείς Εβραίοι Η πείνα και η κακομεταχείριση τον ώθησαν να δραπετεύσει από το εργοτάξιο-κολαστήριο Με τον φίλο του Ροβέρτο Μητράνι από τις Σέρρες διέφυγαν στο βουνό και συνάντησαν το Αρχηγείο Παρνασσίδας του ΕΛΑΣ που τους δέχτη-κε αμέσως στις γραμμές του Ήταν οι πρώτοι Εβραίοι αντάρτες στη Στερεά Ελλάδα Το ημερολόγιο έγραφε 14 Μαΐου 1943 Μετά τη Μάχη της Παύλιανης (3 Ιουνίου 1943) εναντίον των Ιταλών ο Δαβίδ εντάχθηκε στην Επιμελητεία Για να ανεφοδιάζει τακτικά το τμήμα του με τρόφιμα ο ακούραστος εικοσάχρονος με τα χαρα-κτηριστικά μυωπικά γυαλιά ταξίδευε χειμώνα-καλοκαίρι στα πεδι-νά συγκέντρωνε τρόφιμα και υποζύγια και επέστρεφε στα αντάρ-τικα λημέρια Ο καπετάνιος του Δημήτρης Δημητρίου (Νικηφόρος) έγραψε γι αυτόν laquoΜrsquo ένα πιστολάκι στην τσέπη άλλοτε αντάρτης άλλοτε αδιάφορος πολίτης κατέβαινε παντού και μες στους Γερμα-νούς και μας έστελνε ότι μπορεί να φανταστεί κανείς Και οι άλλοι συναγωνιστές που είχαμε στην επιμελητεία ήσαν δυνατοί στη δου-λειά τους αλλά ο Δαβίδ ήταν διάολος σωστός ndashlaquoΣυναγωνιστές έλεγε στους υπεύθυνους δε θα φύγω από δω αν δε μου δώσετε τρόφιμα Έχω εντολή με άδεια χέρια να μη γυρίσω αλλά και ζητήματα μαζί σας να μη δημιουργήσω Εγώ τρόφιμα θέλω Ότι δε τον συνέφερνε έκανε τον κουφό και τον στραβό Κατάφερε και κουβάλησε καραβά-νια γεμάτα σιτάρια ρεβύθια λάδι ως το Δαδί (Αμφίκλεια) που ήταν γεμάτο Γερμανούςraquo Αρκετές φορές έφτανε ως την Ελευσίνα και τα περίχωρα της Αθήνας μεταφέροντας πίσω στον Παρνασσό αυτόμα-τα και χειροβομβίδες σε σιδερένια δοχεία γάλακτος Ο πολυμήχανος αντάρτης ξεχώριζε και στην εμφάνιση Στις κατοχι-κές φωτογραφίες φορά παντα τη στολή και το πηλίκιο του Γερμανού

αξιωματικού που είχε σκοτώσει ο ίδιος στο Κηφισοχώρι (Τιθορέα) Aπό τα 13 μέλη της οικογένειας Μπρούδο που εκτοπίστηκαν στο Άουσβιτς δεν επέστρεψε κανείς Στον Εμφύλιο καταδικάστηκε σε θάνατο και έμεινε σε διάφορες φυλακές μέχρι το 1955 Με προσω-πική παρέμβαση του Μπεν Γκουριόν απελάθηκε από την ελληνική κυβέρνηση στο Ισράηλ όπου ζει μέχρι σήμερα Είναι μέλος της laquoΠα-νελλήνιας Οργάνωσης Αγωνιστών Εθνικής Αντίστασης (ΠΟΑΕΑ)raquo και της laquoFederation Internationale de la Reacutesistance (FIR)raquo

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 17

ζΑΚ ΚωΣΤΗΣΗ αντιστασιακή δράση του Ζακ Κωστή αγγίζει τα όρια του μυθι-στορήματος Γεννημένος στην Χαλκίδα το 1912 από τους Μοσών και Χανά Κωστή με σπουδές νομικής είναι ο μόνος Έλληνας Εβραίος που συμμετείχε στην Οργάνωση laquoΑπόλλωνΥβόννηraquo το μεγαλύτε-ρο δίκτυο πληροφοριών και δολιοφθορών στην κατεχόμενη Ελλάδα Δύο γερμανοεβραίοι ο Πέτρος Μόρδος και ο Ούλριχ Βελς έδρασαν επίσης ως πληροφοριοδότες Από τον Ιανουάριο του 1943 το εμπορι-κό γραφείο του Ζακ στην οδό Κολοκοτρώνη 43 ήταν βασικό σημείο συνάντησης της οργάνωσης στο κέντρο της Αθήνας Ως μέλος της ομάδας του Γεράσιμου Παλούμπη και του laquoσαμποτέρ-φάντασμαraquo Γεώργιου Βαρνακιώτη ο Ζακ συμμετείχε σε πολλά σαμποτάζ στο λιμάνι του Πειραιά Ανάμεσα στα κατορθώματα της ομάδας ήταν η ανατίναξη του φορτηγού πλοίου laquoΣάντα Φεraquo ή laquoπλοίο του διαβό-λουraquo στο Κερατσίνι η ανατίναξη του οπλιταγωγού Β103 (21 Ιουνίου 1943) των ρυμουλκών laquoΤιτάνraquo και laquoΗρακλήςraquo και του μεταγωγικού Κ273 Ο Ζακ περνούσε πολλές ώρες στο laquoστρατηγείοraquo της Κολοκοτρώνη ώσπου τον Σεπτέμβριο του 1943 η διεύθυνση προδόθηκε laquoΟι Γερμα-νοί μπλοκάρουν το γραφείο της Κολοκοτρώνη Όλοι έχουν φύγει Ο Ζακ Κωστής παραμένει Δε φοβήται Συλλαμβάνεται Αντιμετωπίζει τους Γερμανούς με αφάνταστη ψυχραιμία Οι Γερμανοί εξαγριώνο-νται Τον δέρνουν και τον οδηγούν συνοδεία στην Γκεστάπο Πει-ραιώς όπου και τον ανακρίνουν εξαντλητικάraquo (Τα Νέα 971946) Ο συνεργάτης του Νίκος Αδάμ εκτελέστηκε ο ίδιος κατόρθωσε να διαφύγει Σύντομα απέκτησε πρόσθετο λόγο να περάσει στην πα-ρανομία Λίγες μέρες μετά κηρύχθηκε ο διωγμός των Εβραίων στην Αθήνα και ο Ζακ αναγκάστηκε να εξαφανίσει τα ίχνη του Κρύβεται στο Λιόπεσι (Παιανία) από τους Βαγγέλη Σιδέρη και Σταύρο Μπατά που συνδέονταν φιλικά με τον γαμπρό του Ηλία Δέντε Δίπλα στο σπίτι ήταν γερμανικό φυλάκιο laquoΚρατώντας τσίλιες ο λεβεντόγερος Βαγγέλης εγώ ξεσφράγιζα το ραδιόφωνο και άκουγα ειδήσεις από Λονδίνο και Κάιροraquo θα γράψει χρόνια αργότερα ο ίδιος Η δράση του ως σαμποτέρ συνδέσμου και πληροφοριοδότη στην laquoΕΟΠΔ Απόλλωνraquo αναγνωρίστηκε το 1949 από το Υπουργείο Στρατιωτικών ως ισοδύναμη με laquoεννιάμηνη υπηρεσία εν τη ζώνη επαφήςraquo και του απονεμήθηκε ο βαθμός του συνταγματάρχη Το 1968 κατέγραψε τις αναμνήσεις του από την Κατοχή σε ένα σπάνιο βιβλίο με τίτλο laquoΠτυ-χέςraquo που κοσμεί σήμερα τη συλλογή του ΕΜΕ

ΙωΣΗΦ ΝΙΣΣΗμΟ Ιωσήφ Νισσήμ είδε το πρώτο φως στην οδό Σαρανταπόρου στην Θεσσαλονίκη στις 22 Φεβρουαρίου 1919 Ήταν το τέταρτο παιδί της οικογένειας του εμπόρου Γαβριήλ Νισσήμ και της Μαρίας Αμπαστά-δο και μεγάλωσε σε ένα γαλλόφωνο σπίτι με καλή παιδεία Υπηρε-τούσε ως δόκιμος στη Σχολή Εφέδρων Αξιωματικών Πεζικού όταν ήχησαν οι σειρήνες της 28ης Οκτωβρίου Αγαπώντας τη στρατιωτική ζωή και μισώντας διπλά τους Γερμανούς ως Εβραίος και Έλληνας στρατιώτης αποφάσισε να συνεχίσει τον πόλεμο έστω και μόνος του Τις μέρες της γερμανικής εισβολής βρέθηκε μαζί με συναδέλφους του σε ένα καΐκι με προορισμό την Κρήτη Μετά την ηρωική άμυνα στο νησί επιβιβάστηκε στο βρετανικό καταδρομικό HMS Warspite και έφτασε στο λιμανι της Αλεξάνδρειας μετά από δυο μέρες που του φάνηκαν αιώνας εξαιτίας των συνεχών βομβαρδισμών από τα Στού-κας Στη Μέση Ανατολή ντύθηκε ξανά το χακί και ξεκίνησε μια μυθιστο-ρηματική ζωή Το καλοκαίρι του 1942 εντάχθηκε εθελοντικά στον laquoΙερό Λόχοraquo του συνταγματάρχη Χριστόδουλου Τσιγάντε Ήταν ο μόνος Εβραίος σε αυτή την μονάδα των 300 Ελλήνων που εκπαι-δεύτηκαν σε στρατόπεδο της Χάιφα ως επίλεκτοι laquoκομμάντοςraquo για καταδρομές πτώσεις με αλεξίπτωτο μάχες εκ του συστάδην ανα-τινάξεις κά Μετά τη Μάχη του Ελ Αλαμέιν (Οκτώβριος 1942) και την απόκρουση του Ρόμμελ ο Λόχος εντάχθηκε στη Φάλαγγα του Γαλλου στρατηγού Λεκλέρκ Ως γαλλομαθής ο Ιωσήφ εκτελούσε χρέη συνδέσμου κατά τις επιχειρήσεις κατά των Γερμανών στην Τυ-νησία Στην κρίσιμη Μάχη του Κσαρ Ριλάν (10-19 Μαρτίου 1943) το τζιπ όπου επέβαινε ανατινάχτηκε από νάρκη Για τον τραυματισμό του και την προσπάθειά του να σώσει έναν τραυματία Σενεγαλέζο στρατιώτη παρασημοφορήθηκε με την ανώτερη διάκριση το Χρυ-σούν Αριστείο Ανδρείας Ήταν η μεγαλύτερη τιμή σε Έλληνα μαχητή

εβραϊκού θρησκεύματος στον Βrsquo Παγκόσμιο Πόλεμο Εκτός από την επιχείρηση στη Σάμο (Οκτώβριος 1943) και την εντυπωσιακή εκκένω-ση 14000 Ιταλών αιχμαλώτων στην Τουρκία ο Ιωσήφ πήρε μέρος σε αναρίθμητες επιχειρήσεις και καταδρομές στην Βόρειο Αφρική από τον Λίβανο μέχρι την Κυρηναϊκή και αποστρατεύτηκε το 1945 με το βαθμό του ανθυπολοχαγού Στην Αθήνα ξαναβρήκε τους γονείς και τα τρία αδέλφια του Ηλία Ερρίκο και Δώρα που είχαν κρυφτεί Μόνο η μεγαλύτερη αδελφή Ρασέλ χάθηκε στο Άουσβιτς μαζί με συνολικά 80 μέλη των οικογενειών Αμπαστάδο Ασσέο και Νισσήμ Το 1947 παντρεύτηκε τη Ζαν Αροέστι μια Θεσσαλονικιά Εβραία που είχε γνωρίσει σε στρατόπεδο προσφύγων στο Χαλέπι της Συρίας κατά τη διάρκεια του Πολέμου Μετανάστευσαν στην Ιταλία όπου και ζουν μέχρι σήμερα

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 18

ΛΕωΝ ΒΑΡωΝΗ ζωή του Λέων Βαρών ξεκίνησε τον Δεκέμβριο του 1920 τις μέρες του Χανουκά στο Γκελί Μπολού (Καλλίπολη) της Ανατολικής Θρά-κης Το εβραϊκό του όνομα ήταν Γεουδά και ήταν γιος του Κερίδο Βαρών και της Όρο Κοέν μιας τυπικής ισπανοεβραϊκής οικογένειας με οθωμανική κουλτούρα Με την ελληνοτουρκική ανταλλαγή πλη-θυσμών εγκαθίστανται στην Καβάλα όπου γεννιούνται τα αδέλφια του Σαμουήλ Σουλτάνα-Σουζάνα και η μικρότερη η Σάρα που χάθηκε 10 χρονών Στην πολλαπλή ταυτότητα του νεαρού προστέ-θηκαν η ελληνικότητα και η συνείδηση του πρόσφυγα Αποφοίτησε από τη Μέση Εμπορική Σχολή Καβάλας και εργάστηκε σε διάφορες δουλειές για να ενισχύσει την φτωχή οικογένεια Η συνέχεια είναι γνωστή από σποραδικές αφηγήσεις Στις 14 Μαΐου 1942 συνελήφθη από τους Βουλγάρους και μεταφέρθηκε σε στρα-τόπεδο εργασίας στην Γκάρα Μπελίτσα κοντά στον σιδηροδρομι-κό σταθμό Δέκα μήνες αργότερα το τρένο στο οποίο επέβαιναν οι εκτοπισμένοι Εβραίοι της Καβάλας ndashκαι η οικογένειά τουndash που εξο-ντώθηκαν στην Τρεμπλίνκα πέρασε από την Γκάρα Μπελίτσα και μπροστά στα μάτια του Λέων Τότε ξεκίνησε η αντίστασή του Το καλοκαίρι δραπέτευσε με τον ξάδελφό του Μπίνιο Μεβοράχ κολύ-μπησαν τον Στρυμώνα και έφτασαν στην άδεια από Εβραίους Κα-βάλα Άγνωστο πώς ο Λέων διέφυγε στην Αθήνα και τη νύχτα του Γιομ Κιπούρ του 1943 βρέθηκε μαζί με άλλους 8 Εβραίους μεταξύ των οποίων και η οικογένεια Ντανιέλ Βαϊνστάιν σε ένα φορτηγό του ΕΑΜ με προορισμό την Πελοπόννησο Εντάχθηκε αμέσως στο 11ο Σύνταγμα Αρκαδίας του ΕΛΑΣ ως σύνδεσμος στην περιοχή Αράχω-βας Κερασίτσας Δολιανών και Κοσμά ενώ οι λογιστικές του γνώ-σεις τον έκαναν πολύτιμο στέλεχος στην Επιμελητεία του Αντάρτη (ΕΤΑ) Στην ταυτότητά του προστίθενταν τώρα και οι αριστερές ιδέες Στην περιοχή του Άστρους γνώρισε την οικογένεια του Ισαάκ Ρούσσο από την Θεσσαλονίκη που κρυβόταν στο χωριό Πλάτανος και συνδέθηκε με την κόρη Σέλλη Μετά τη Συμφωνία της Βάρκιζας επέστρεψε στην Καβάλα όπου άνοιξε εμπορικό κατάστημα όμως το στίγμα του laquoκομμουνιστήraquo τον καταδίωκε Στις 20 Αυγούστου του 1948 συνελήφθη στην Πάτρα ενώ προσπαθούσε να διαφύγει με καΐκι στην Παλαιστίνη μέσω Τερ-γέστης δικάστηκε και φυλακίστηκε για δύο χρόνια μετά τη στρα-

τιωτική του θητεία Τον Αύγουστο του 1952 παντρεύτηκε τη Σέλλη Ρούσσο στην Αθήνα και ίδρυσαν μαζί τη βιοτεχνία εσωρρούχων ΣΕΛ-ΒΑ Απέκτησαν δύο κόρες την Όρο-Οντέτ και τη Λουίζα Ο αιφνίδιος θάνατός του επήλθε στις 26 Σεπτεμβρίου 1991 Τον Δεκέμβριο του 1991 εκδόθηκε η ποιητική του συλλογή Οδός Πτολεμαίων σε επιμέλεια της κόρης του Οντέτ

μΑΝωΛΗΣ ΑΡΟυΧΟ αντάρτης-γιατρός γεννήθηκε στην Θεσσαλονίκη το 1914 το τέταρ-το παιδί μιας παραδοσιακής εβραϊκής οικογένειας Έχασε τον πατέ-ρα του Ιωσήφ όταν ήταν έφηβος Τελείωσε το δημοτικό της Allience Israelite Universelle και το Βrsquo Γυμνάσιο Αρρένων Θεσσαλονίκης Ολο-κλήρωσε τις σπουδές του στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και στρατεύτηκε λίγο πριν την κήρυξη του ελληνοϊταλικού πολέμου Παρέμεινε στην Θεσσαλονίκη όπου συγκροτήθηκε έμπεδο για την οργάνωση υγειονομικής υπηρεσίας του Γrsquo Σώματος Στρατού Τον Απρίλιο του 1941 ακολούθησε τη μεταφορά του νοσοκομείου στο νότο και παρέμεινε για λίγο στην Αθήνα προτού επιστρέψει στη γερμανοκρατούμενη πια ΘεσσαλονίκηΕργάστηκε για λίγο στο Δημοτικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης Ένα περιστατικό με Γερμανούς στρατιώτες τον τάραξε τόσο που εγκα-τέλειψε τη γενέτειρά του Στην Αθήνα διέξοδο στο ζόφο της πείνας και της τρομοκρατίας έδινε το φοιτητικό συσσίτιο του Αγίου Νικο-λάου Πευκακίων και διάφοροι ελληνοεβραϊκοί πυρήνες που συγκρο-τήθηκαν από το ΕΑΜ Αναμίχθηκε στις πρωτοβουλίες φυγάδευσης πολλών οικογενειών και του αρχιραββίνου Μπαρζιλάι και τελικά εγκατέλειψε κι ο ίδιος την πόλη Στα Δερβενοχώρια της Πάρνηθας προσκολλήθηκε στο 34ο Σύνταγμα Αττικοβοιωτίας του ΕΛΑΣ και έγινε ο γιατρός του ΙΙ Τάγματος του Συντάγματος με καπετάνιο τον Κώστα Αντωνόπουλο (laquoΚρόνοraquo) Τον Δεκέμβριο του 1943 το τάγμα εγκατστάθηκε στην Παρνασσίδα Ο Μανώλης απέδειξε αναρίθμητες φορές την αξία και το θάρρος του εξετάζοντας αρρώστους χειρουρ-γώντας τραυματίες και ακολουθώντας όλες τις μάχες ως υπεύθυνος πρώτων βοηθειών Το ΙΙ34 Τάγμα ήταν από τις πιο εμπειροπόλεμες μονάδες του ΕΛΑΣ με συνολικά 80 νεκρούς και διπλάσιους τραυμα-τίες και ο Μανώλης ένας από τους πιο δραστήριους αντάρτες-για-τρούς Ακόμη κι όσοι δεν έμαθαν ποτέ το όνομά του θυμούνταν έναν πολύτιμο laquoΕβραίο συναγωνιστήraquo που έσωζε ζωές Τον Οκτώβριο του 1944 προβιβάστηκε σε γιατρό του 34ου Συντάγματος όπου έμεινε ως τη Συμφωνία της Βάρκιζας (Φεβρουάριος 1945)

Μεταπολεμικά συνέβαλλε σημαντικά στο τιτάνιο έργο αποκατάστα-σης των πληγωμένων κοινοτήτων Στην Αθήνα ίδρυσε με άλλους Εβραί-ους γιατρούς την laquoΕπιτροπή Κοινωνικής Αρωγήςraquo για την φροντίδα των μελών της κοινότητας και οργάνωσε κατασκηνώσεις μεριμνώντας για ζητήματα διατροφής και περίθαλψης παιδιών και νέων Το 1952 πα-ντρεύτηκε την Λίλη Πάρδο από την Θεσσαλονίκη και απέκτησαν δύο κόρες την Αλίκη και τη Νέλλη Πέθανε τον Νοέμβριο του 1997

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 19

μωυΣ ΓΙΟυΣΟυΡΟυμΟ Μωύς Γιουσουρούμ ανήκει σε μια ιστορική ελληνοεβραϊκή οικογέ-νεια Ο παππούς του Μποχώρ ήρθε από τη Σμύρνη στην Αθήνα το 1860 και άνοιξε παλαιοπωλείο στη γωνία Καραϊσκάκη και Ερμού Το όνομα laquoΓιουσουρούμraquo καθιερώθηκε έκτοτε ως συνώνυμο της πε-ριοχής γύρω από το Μοναστηράκι Ο γιος του Νώε ταξίδεψε το 1913 στη Θεσσαλονίκη όπου παντρεύτηκε την αγαπημένη του αθηναία Μαζαλτώβ Χαμπίμπ που τον είχε ακολουθήσει Εκεί γεννήθηκαν ο Ισαάκ και ο Λεών Το 1917 η οικογένεια επέστρεψε στην Αθήνα αγόρασε το σπίτι στο Θησείο και γέννησε τέσσερα ακόμα παιδιά τον Μωύς (1920) τον Ιάκωβο την Τζόγια και την Στερίνα Ο Μωύς τελείωσε το Θ΄ Γυμνάσιο Αρρένων και σπούδασε στην οδο-ντιατρική σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών Στον Ελληνοϊταλικό Πόλεμο υπηρετούσε στον Ερυθρό Σταυρό ως ειδικευμένος ναρκωτής και έλαβε μέρος στη Μάχη της Κρήτης στον τομέα του Ηρακλείου μαζί με τον αδελφό του Ιάκωβο Οργανώθηκε σύντομα στο ΕΑΜ και πρωτοστάτησε στη δημιουργία φοιτητικών εβραϊκών πυρήνων της οργάνωσης στην πρωτεύουσα Με την έξοδο των Αθηναίων στο βου-νό (Σεπτέμβριος 1943) βρέθηκε στα Δερβενοχώρια της Πάρνηθας και πήρε το βάπτισμα του πυρός στις γερμανικές εκκαθαριστικές επιχει-ρήσεις του Οκτωβρίου Εντάχθηκε στον ΕΛΑΣ ως laquoΓιώργος Γαζήςraquo και ακολούθησε το Τάγμα Παρνασσίδας στην Φωκίδα Ο Ιάκωβος εντάχθηκε στο γειτονικό 36ο Σύνταγμα Τον Ιανουάριο του 1944 με εντολή της V Ταξιαρχίας του ΕΛΑΣ πέρασε στην Πελοπόννησο και τοποθετήθηκε στο 6ο Σύνταγμα Κορίνθου Εκεί αρχίζει η σημαντικό-τερη φάση της αντιστασιακής του ζωής Χάρη στην οργανωτικότητά του του ανατέθηκε η ευθύνη όλης της παραλιακής ζώνης ως προω-θημένο αντάρτικο φυλάκιο με έδρα στη Ζαρούχλα και την Ακράτα Συγκρότησε κινητή ομάδα που συνέλεγε πληροφορίες κατέστρεφε τηλεγραφικούς στύλους και σιδηροδρομικές γραμμές και εγκαθι-στούσε τηλεφωνικές συνδέσεις με τα ορεινά χωριά Το καλοκαίρι οργάνωσε μόνιμο Φρουραρχείο στη Λυκοποριά (Φ8) Μετά τις τελευταίες εκκαθαριστικές των Γερμανών τον Αύγουστο συνάντησε το Σύνταγμα στην ελεύθερη πια Κόρινθο Μετά την πα-ράδοση των όπλων του ΕΛΑΣ επέστρεψε στο Θησείο Με την ίδια αίσθηση καθήκοντος που επέδειξε στην Κατοχή πολέμησε με τον

Εθνικό Στρατό στον Εμφύλιο Πόλεμο (1947-1950) και παρασημοφο-ρήθηκε με το Αργυρούν Αριστείο Ανδρείας και τον Πολεμικό Σταυρό Ζει στην Αθήνα

μωυΣΗΣ μΑΤΑΘΙΑΣΟ Μωυσής Ματαθίας γεννήθηκε στις 29 Ιουνίου 1919 στο Βόλο Ήταν γιος του εμπόρου Ματαθία Ματαθία με καταγωγή από τα Ιωάννινα και της Ραχήλ Ματαθία το γένος Ζίδη από την Καρδί-τσα Τελείωσε το Γυμνάσιο Βόλου και το 1937 εισήχθη στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης με σκοπό να ακολουθήσει το επάγγελμα του θείου του Νισσήμ Ματαθία προέδρου της Ισ-ραηλιτικής Κοινότητας Αθηνών Λόγω του θανάτου του θείου του διέκοψε τις σπουδές του και επέστρεψε στο Βόλο Στην Κατοχή ξεκίνησε να προσανατολίζεται προς την Αντίσταση και συγκεκριμένα το ΕΑΜ που από τις αρχές του 1942 είχε εμφανι-στεί δυναμικά στην περιοχή της Θεσσαλίας Η προδιάθεση υπήρχε Ο άνδρας της μεγαλύτερης αδελφής του Εσθήρ Νίκος Σαμουηλίδης από την Καρδίτσα ήταν προπολεμικά οργανωμένος στο ΚΚΕ Ο Μωυσής εντάχθηκε στην πρώτη συλλογικότητα του ιταλοκρατούμε-νου Βόλου Ήταν ο Σύλλογος Αποφοίτων Γυμνασίου και Φοιτητών που οργάνωνε συσσίτια για τους πεινασμένους της πόλης θεατρικά έργα καλλιτεχνικές δραστηριότητες και συναυλίες Από τις αρχές του 1943 όλες οι δραστηριότητες συντονίζονταν από την Ενιαία Πανελλαδική Οργάνωση Νέων (ΕΠΟΝ) Ανήκοντας στην πρωτοπο-ρία της νεολαίας του Βόλου ο Μωυσής Ματαθίας ήταν από αυτούς που έγραφαν τα αντικατοχικά θεατρικά σκετς της ΕΠΟΝ όπως laquoΟ Βόλος τραγουδάειraquo laquoΦοιτητικές ανησυχίεςraquo laquoΌλα άλλαξανraquo κά Μετά τη συνθηκολόγηση της Ιταλίας (Σεπτέμβριος 1943) εγκατέ-λειψε το Βόλο και προσχώρησε στον ΕΛΑΣ που είχε αρχίσει να εξαπλώνεται στην ανατολική Θεσσαλία Η μόρφωση και αφοσίωσή του τον ανέδειξαν σύντομα σε στέλεχος του 54ου Συντάγματος στο Πήλιο Τον Οκτώβριο ανέλαβε υπεύθυνος Επιμελητείας στην νεο-σύστατη ΧVI Tαξιαρχία Ανατολικής Θεσσαλίας Το καλοκαίρι του 1944 βρέθηκε στο επιτελείο της Ομάδας Μεραρχιών Στερεάς (ΟΜΣ) με διοικητή τον υποστράτηγο Κωνσταντίνο Τσαμάκο καπετάνιο τον Βαγγέλη Παπαδάκη (laquoΤάσο Λευτεριάraquo) και έδρα το Καρπενήσι την πρωτεύουσα της laquoΕλεύθερης Ελλάδαςraquo Ήταν από τους ελάχι-

στους Έλληνες Εβραίους που υπηρέτησαν σε τόσο υψηλή θέση στην ιεραρχία του ΕΛΑΣΠαρά τις μεταπολεμικές διώξεις τελείωσε τις σπουδές του το 1949 Εργάστηκε στο ΚΙΣ και στον Οργανισμό Περίθαλψης και Αποκα-τάστασης Ισραηλιτών Ελλάδας (ΟΠΑΙΕ) ως δικηγόρος Το 1964 πα-ντρεύτηκε την Παυλίνα Κοέν από την Θεσσαλονίκη και απέκτησαν δύο παιδιά τον Ανδρέα και τον Αλέξανδρο Πέθανε στην Αθήνα τον Μάιο του 2010

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 20

ΣΑΛΒΑΤωΡ μπΑΚΟΛΑΣΜια ξεχωριστή περίπτωση ανάμεσα στους Εβραίους αντάρτες γεννή-θηκε τον Δεκέμβριο του 1922 στην Πρέβεζα και μεγάλωσε στα Γιάν-νενα από όπου καταγόταν ο πατέρας του Η αντιστασιακή διαδρομή του Σαλβατώρ Μπακόλα προδιαγράφηκε την πρώτη χρονιά της Κα-τοχής Ως ένας από τους υπεύθυνους του ΕΑΜ Νέων στα Γιάννενα καθοδηγούσε περίπου 80 νεαρούς Γιαννιώτες Εβραίους Ανέπτυξε έντονη μαχητικότητα Μαζί με τον Μωσέ Ντόστη σκόρπιζε προκη-ρύξεις στην πλατεία Πάργης έγραφε συνθήματα και απειλούσε ανοι-χτά όσους Εβραίους διατηρούσαν σχέσεις με Ιταλούς ή Γερμανούς στρατιώτες Συνέχισε την αντιστασιακή του δράση στην Αθήνα όταν τον Φε-βρουάριο του 1942 εγγράφηκε στο Τμήμα Χημείας του Πανεπιστημί-ου Η συνθηκολόγηση της Ιταλίας τον βρίσκει ενεργό μέλος του φοι-τητικού ΕΑΜ (Σπουδάζουσα) με το ψευδώνυμο laquoΣωτήρηςraquo Με την έξοδο στο βουνό ο ένοπλος αγώνας για τον ενθουσιώδη Γιαννιώτη ήταν μονόδρομος Παρέμεινε στην Πάρνηθα αρχικά στον Εφεδρικό ΕΛΑΣ Λιάτανης (Άγιος Θωμάς) και στη συνέχεια στο Ι34 Τάγμα Ατ-τικής του θρυλικού καπετάν Θεοχάρη Πολύχρονου που φρουρούσε τις πύλες της laquoΕλεύθερης Ελλάδαςraquo Τον Ιανουάριο του 1944 παρου-σιάστηκε στην εδρα της V Ταξιαρχίας του ΕΛΑΣ στο Λιδωρίκι και τοποθετήθηκε στον Λόχο Διοίκησης με διοικητή τον λοχαγό Γιάν-νη Λαζαρίδη Τον Μάιο ο Λόχος εκπαιδευόταν στην κοιλάδα του Μόρνου εν όψει ενός θερμού καλοκαιριού Ο Σαλβατώρ διακρίθηκε στη Μάχη της Άμφισσας (2 Ιουλίου 1944) και στην επική μάχη στις Καρούτες Φωκίδας (5 Αυγούστου 1944) όταν ένα γερμανικό από-σπασμα μάχης του επίλεκτου 18ου Συντάγματος Ορεινών Κυνηγών περικυκλώθηκε και εξοντώθηκε μέσα στο χωριό 97 Γερμανοί σκο-τώθηκαν και 105 αιχμαλωτίστηκαν Δεν ξεχνούσε ποτέ πως μια ολό-κληρη νύχτα περίμεναν το σύνθημα για την πρωινή επίθεση χωρίς να μιλάνε ή να καπνίζουν για να μη γίνουν αντιληπτοί Ο ίδιος ήταν ένας από τους περίπου 50 αντάρτες που τραυματίστηκαν σε αυτή

τη μεγαλειώδη αναμέτρηση Μια σφαίρα τον βρήκε στη δεξιά κνή-μη καθώς μαχόταν σώμα με σώμα με τους Γερμανούς Νοσηλεύτηκε στο αναρρωτήριο της Ταξιαρχίας στο χωριό Πενταγιοί Όταν τον Οκτώβριο η Ταξιαρχία μετονομάστηκε σε ΙΙ Μεραρχία του ΕΛΑΣ ο laquoΣωτήρηςraquo ήταν ένας από τους 30 αντάρτες της Υποδειγματικής Διμοιρίας ΕΠΟΝ του Λόχου Διοίκησης Ήταν ο μόνος από την οικογένειά του που επέζησε του Ολοκαυτώ-ματος Σύζυγος της Ντόρας Κοέν και πατέρας της Έστερ έφυγε από τη ζωή στις 8 Ιουλίου 2012

ΣΑΡΑ ΓΕΣΟυΑΓεννημένη στην laquoοβριακήraquo της Χαλκίδας το 1927 η Σάρα (ή Σαρίκα) Γεσούα ανήκει στις εμβληματικές φυσιογνωμίες της Αντίστασης Ο πόλεμος τη βρήκε μαθήτρια στη Δημόσια Εμπορική Σχολή Χαλκί-δας Μετά τον πρόωρο θάνατο του πατέρα της (1927) ζούσε με την μητέρα της Ζαφείρα και τη μεγαλύτερη αδελφή της Γιάφφα στην οδό Κώτσου κεντρικού δρόμου της εβραϊκής γειτονιάς Η μητέρα της ήταν αδελφή του συνταγματάρχη Μαρδοχαίου Φριζή γεγονός που έπαιξε καταλυτικό ρόλο στη διαμόρφωση της πατριωτικής της συνείδησης Πριν κλείσει τα 14 η Σάρα περιέθαλπτε τραυματίες στο στρατιωτικό νοσοκομείο της πόλης ως εθελόντρια νοσοκόμα Επόμενο βήμα ήταν η Αντίσταση Η δραστήρια εβραιοπούλα προμη-θεύτηκε για την ίδια και την μητέρα της ψεύτικες ταυτότητες Με την έναρξη της γερμανικής κατοχής (Οκτώβριος 1943) η Σάρα συνεννοή-θηκε με το ΕΑΜ πήρε τη μητέρα της και εγκατέλειψαν την Χαλκίδα για τη Στενή όπου ζούσε η αδελφή της με τον άντρα της Για να προφυλάξει από τις επιδρομές των Γερμανών τους τρομοκρα-τημένους Εβραίους που είχαν καταφύγει στα βουνά η Αντίσταση τους σκόρπισε σε διάφορα χωριά (Πάλιουρας Θεολόγος Στρόπωνες Βασιλικό) και αργότερα οργάνωσε δίκτυο διαφυγής με καΐκια για την Τουρκία από την περίφημη παραλία των Τσακαίων Η νεαρή Σάρα έγινε δασκάλα στο απομονωμένο χωριό Κουρκουλοί δουλεύο-ντας δραστήρια στην ΕΠΟΝ Μετά την φριχτή δολοφονία της ξαδέλ-φης της Μέντης Μόσχοβιτς από τα Τάγματα Ασφαλείας στους Στρό-πωνες (4 Μαρτίου 1944) και τον εμπρησμό του χωριού Κουρκουλοί προσκολλήθηκε στα αντάρτικα τμήματα Αμέσως καθιερώθηκε ως ομιλήτρια που κήρυττε με πάθος τον ένοπλο αγώνα ιδιαίτερα στις νεαρές γυναίκες Σύντομα σχημάτισε ανεξάρτητη γυναικεία ομάδα που πολεμούσε μάζευε πληροφορίες και ξεσήκωνε τον κόσμο στα χωριά Ένας Αμερικανός δημοσιογράφος που βρέθηκε στην κατεχό-μενη Εύβοια της αφιέρωσε ξεχωριστό απόσπασμα στην ανταπόκρι-σή του για τους Έλληνες αντάρτες laquoΕίναι ένα κοντό δεμένο κορίτσι με μαύρα μαλλιά και γαλάζια μάτια Τρέχει σαν άντρας και μπορεί να χτυπήσει ένα καρύδι σε απόσταση 200 γυάρδες Είτε φωνάζει παραγγέλματα είτε δίνει σήμα με τα χέρια της στο Λόχο είτε τρα-γουδάει στα ορεινά μονοπάτια το κάνει με πάθος και περηφάνειαraquo Η Απελευθέρωση τη βρήκε καπετάνισα της Υποδειγματικής Διμοι-

ρίας Γυναικών του 7ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ και ήδη θρυλική

μορφή ανάμεσα στους αντιστασιακούς της Εύβοιας με το όνομα laquoΚα-

πετάνισσα Σαρίκαraquo Σήμερα ζει στο Τελ-Αβίβ

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 21

Οι σελίδες που ακολουθούν πε-ριλαμβάνουν όσα ονόματα Εβραίων αντιστασιακών πεσόντων στις μά-χες και εκτελεσμένων σε αντίποινα μπορέσαμε να συγκεντρώσουμε Η τελική μορφή του καταλόγου των αντιστασιακών βασίστηκε στη λίστα ονομάτων που επεξεργάστηκε η Έφη Εζρατή και δημοσιεύτηκε στο βιβλίο του Steven Bowman Η Αντίσταση των Εβραίων στην Κατοχική Ελλά-δα (Έκδοση ΚΙΣ Αθήνα 2013) Ο κατάλογος ονομάτων των πεσόντων και εκτελεσμένων συμπληρώθηκαν με βάση αδημοσίευτο υλικό από το αρχείο του ΕΜΕ και αποδελτίωση αρχειακού υλικού και δευτερογενούς βιβλιογραφίας Με την πεποίθηση πως αποτελεί ένα μόνο βήμα μιας έρευνας που συνεχίζεται παραδίδου-με τα ονόματα ως συμβολή στην ιστο-ριογραφία και ελάχιστο φόρο τιμής στους αντιστασιακούς Εβραίους που θυσιάστηκαν για την ελευθερία

ΚΑΝΤΙΣ ΓΙΑ ΤΟυΣ πΕΣΟΝΤΕΣΑς μεγαλυνθεί και ας αγιαστεί το μεγάλο όνομα Του στον κόσμο που έπλασε κατά τη θέληση Του Αμέν Ας βασιλεύσει η βασιλεία Του ας πραγματοποιηθεί η λύτρωση και ας συντομευτεί ο ερχομός του μασσίαχ στη διάρκεια της ζωής μας και στις ημέρες μας και στη διάρκεια της ζωής όλου του Ισραήλ γρήγορα και σύντομα και πείτε Αμέν

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 22

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣ Ντάριο (Δαβίδ) Ααρών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΑνρύ Ααρών Καβάλα Αρμάνδος Ααρών Κέρκυρα Σαλώμ Αβδελάς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ααρών Αβδελάς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Βίκτωρ Αβδελάς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σολομών Αβδελάς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ζακ Αβραάμ Καβάλα Βιτάλ Αελιών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ ΘεσσαλίαΟυίλιαμ Ισαάκ Αζάρ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλμπέρτος Αζάρ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ζουλύ (Ιουλία) Αζάρ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Λάζαρος (Ελιέζερ) Αζαρία Βέροια ΕΑΜ ΕΤΑ ΘεσσαλίαΜωρίς Αζί Ρένα Αζούζ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σαλβατώρ Αζούζ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Λεών Αζουλί [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωρίς Ακαρά Ηλίας Αλαλούφ Αθήνα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] ΑττικήΣόλων Αλαλούφ Ρασέλ Άλβο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ Δυτική ΜακεδονίαΠαλόμπα Άλβο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ Δυτική ΜακεδονίαΣαλβατώρ Αλγούσσης Νισήμ Αλκαλάη Διδυμότειχο Σαμουήλ Αλαλούφ Ηλίας Αλαλούφ Σεμτώβ Αλαλούφ Θεσσαλονίκη Σολομών Αλαλούφ Θεσσαλονίκη ΒΣΑ Δυτική ΘεσσαλίαΑλμπέρτος Αλαλούφ Βόλος Ραούλ Αλμοσνίνο Θεσσαλονίκη Ελίας Αλμοσνίνος Δανιήλ (Δανέλος) Αλχανάτης Αθήνα ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Αθήνα ΕύβοιαΖακίνος Αλχανάτη Γεουδά Αμάρ Τρίκαλα ΕΛΑΣ ΕύβοιαΛεών Αμάρ Χαλκίδα ΕΛΑΣ ΕύβοιαΖοζέφ Αμαρίλιο Αλμπέρτο Αμαρίλιο Θεσσαλονίκη ΕΑΜ ΑθήναΙσαάκ Αμίρ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΝτάριο Αμίρ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ζουλύ (Ιουλία) Αμίρ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δαβίδ Αμίρ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑλβέρτος Αμών Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΒίκτωρ Αμών Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Γιακώβ Αράρ Καστοριά [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Γεουντά Αράρ Καστοριά [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αβραάμ Αρδίττης Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΤσιάκο Αρούχ Θεσσαλονίκη Μανώλης Αρούχ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑλμπέρτος Ασσέο Ελί Αττάς ΕΑΜ Αθήνα

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣ Μωύς Αττάς Αθήνα ΕΛΑΣ ΚορινθίαΊνο Αττάς Θεσσαλονίκη Θεσσαλονίκη Αττίας Καβάλα Ισαάκ Αχάρ Μιχάλης Βαλαής Ιωάννινα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλβέρτος Βαλεστάιν Αθήνα ΕΠΟΝ ΑθήναΣίμων (Σίμος) Βαλεστάιν Αθήνα ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΙακώβ Βαρούχ Σάμπυ (Σαμπετάι) Βαρσάνο [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΑβραάμ Βαρών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΛεών-Γεουδά Βαρών Καβάλα ΕΛΑΣ ΠελοπόννησοςΜαξ Βαρών Καβάλα ΕΑΜΕΤΑ ΕλασσόναΕλιάου Βεϊσσή Αλμπέρτο Βελλέλης Πάτρα ΕΛΑΣ ΠελοπόννησοςΕμμανουήλ Βελλέλης Πάτρα ΕΛΑΣ ΠελοπόννησοςΖακ Βεντούρα Θεόφιλος Βιτάλης Βόλος Σαμουήλ Λεών Γαβριηλίδης Αθήνα Αλμπέρτος Γαβριηλίδης Σάρα Γεσουά Χαλκίδα ΕΛΑΣ ΕύβοιαΓιομτώβ Γιακοέλ Τρίκαλα Γιακοέλ Καβάλα Αλμπέρ Γιαχμπές Καβάλα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλμπέρτος Γιαχόν Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Στέλλα Γιαχόν Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ιακώβ Γιουσουρούμ Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜωύς (Μωρίς) Γιουσουρούμ Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά Ελλάδα ΚορινθίαΠέπο Γιωσέφ Νταρών Γκανής Μάρκος Γκανής Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σολομών Γκανής Αγρίνιο [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σόλων Γκανής Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ιωσήφ Γκατένιο Θεσσαλονίκη Δαβίδ Γκατένιο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ Σαλτιέλ Γκατένιο Θεσσαλονίκη Ιακώβ Γκερσόν Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Γκρότας Ιερεμίας Δανιήλ Ιωάννινα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Εδουάρδος Δάφφας Βόλος ΕΛΑΣ ΕύβοιαΙωσήφ Δαβίδ Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜίμης Δαβίδ Σαμουήλ Δαβίδ Σαμουήλ Δέντης Χανιά [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δαβίδ Εζρά Καρδίτσα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Χαΐμ Εζρά Μωρίς Εζρά Αλμπέρτος Εζρατή Δαβίδ Ελιάου Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΜισέλ Ηλίας Αβραάμ Ελιάν Θεσσαλονίκη ΕΑΜ Κεντρική ΜακεδονίαΒίκτωρ Ελιασάφ Ηλίας Ελιασάφ Ηλίας Ελιέζερ Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Λάζαρος Ελιέζερ Άρτα ΕΑΜ Ήπειρος Ισαάκ Ελιέζερ Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ισαάκ Εμμανουήλ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΗλίας Ερρέρα

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΟΙ

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 23

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣ Μωρίς Ερρέρα Θεσσαλονίκη ΘεσσαλονίκηΜωύς ΕσκαλονίΣαμουήλ Εσκινατζής Λάρισα ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΜωρίς Εσφόρμες Θεσσαλονίκη Αβραάμ Ζακ Καβάλα Μηνάς Ζακ Βόλος Ιωσήφ Ζακάρ Βόλος Σάββας Ιακώβου Βόλος ΕΛΑΣ Δυτική ΘεσσαλίαΧαΐμ Ιακώβου Βόλος Αλβέρτος Ιεσουλάς Βόλος Μωυσής Ελιά Ιεσουλάς Βόλος Ιωσήφ Ίζης Τρίκαλα Λεών Ίντης (ή Ίντας) Αθήνα ΕΛΑΣ Γιωσέφ Ίσσης Σάββας Ίσσης Άρτα Λούνα Ισχάκ Μπίτολα Μεντές Ισχάκ Μπίτολα Πέκο Ισχάκ Μπίτολα Αλβέρτος Ιωσήφ Οβαδίας Μωρίς Καζές Κομοτηνή ΒΣΑ Ανατολική ΘεσσαλίαΆρης Καζές ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΣαμουήλ Καζές Άλμπερτ Κάκις ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΚάρμεν Κάκις ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΦρέντερικ Κάκις ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΖακ Κάκις ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΕμίλ Κάκις Δράμα Γεουντά Καλέφ-Εζρά Ιωάννινα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Αβραάμ Καλέφ-Εζρά Ιωάννινα ΕΑΜ Ήπειρος Δαβίδ Καλντεράν Μπίτολα Σαμουήλ Καλντεράν Μπίτολα Ζουλί Καλδερόν Καλδερόν Φλώρινα Καλδερόν Φλώρινα Γκίτα Καλντερών Μπίτολα Λούνα Καλντερόν Κάρλο Καλντερόν Μπίτολα Ματίκα Καμπελή Τρίκαλα Μίμης Καμπελής Τρίκαλα Νισσήμ Καμχής ΕΑΜ ΜεσσηνίαΜωύς Καμχή Θεσσαλονίκη Μωυσής Καμχής Λάρισα Γιαχιέλ Καπέτας Σολομών Καπέτας ΕΑΜ Θεσσαλία Ηλίας Καπέτας Τρίκαλα Ζακ Καπόν Ματίλντα Καπόν Θεσσαλονίκη Δυτική ΜακεδονίαΚάρολος Καράσσο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΕμμανουέλ Καράσσο Θεσσαλονίκη Γιωσέφ Καράσσο Θεσσαλονίκη Ζακ Καράσσο Θεσσαλονίκη Δανιήλ Καράσσο Θεσσαλονίκη Μωύς Καράσσο Θεσσαλονίκη Τζιάκο Καράσσο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜπέττυ Καράσσο Θεσσαλονίκη Αλμπέρτο Καράσσο Θεσσαλονίκη

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΟΙ

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΝταίζυ Καράσσο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΝιγρίταΖακ Καπόν Άλμπερτ Κασόρλα Μπίτολα Ισαάκ Κασούτο Κασούτο Λάρισα Σολομών Κάστρο Βόλος Ζακ Κατάν Νισσήμ Καμχή Σαμουήλ (Μπόμπυ) Κοέν Δαβίδ Κοέν Πρέβεζα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΔαβίδ Σαμπετάι Κοέν Έλι Κοέν Μεναχέμ Κοέν Μενασέ Κοέν Γεσούα Κοέν Γιακώβ Κοέν Λάουρα Κοέν Χαΐμ Κοέν Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΑλβέρτος Κοέν Δράμα Αλβέρτος Κοέν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΙτσχάκ Κοέν Ξάνθη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΙωσήφ Κοέν Λουί Κοέν Ξάνθη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΖοζέφ Κοέν Κρήτη Μωρίς Κοέν Ιωσήφ Αβραάμ Κοέν Ιωάννινα Μιχαήλ Ηλίας Κοέν Ιωάννινα Σαμουήλ Κοέν Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ηλίας Κοέν Θεσσαλονίκη Ρόζα Κοέν Θεσσαλονίκη Σαμ Κοέν Θεσσαλονίκη Στέλλα Κοέν Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Κεντρική ΜακεδονίαΗλίας Γιουδά Κοέν Λάρισα Πίνχας Κοέν Φλώρινα Ιωσήφ Κοέν Φλώρινα Λέων Κοέν Αθήνα Μωυσής Κοέν Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑαρών Κοέν Αθήνα Ζακίνος Κοέν Αθήνα ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Αθήνα ΕύβοιαΜωσέ Κοέν Καβάλα Δαβίδ Μιχαήλ Κοέν Πρέβεζα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΆννα Κοέν Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΜπαρούχ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ντάριο Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Χαΐμ Σαμουήλ Κοέν Βόλος ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΙακώβ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ισαάκ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ιακώβ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Καρολίνα Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Λέων Ιωσήφ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Νισσήμ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Πέπος Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ραχήλ Κοέν Βόλος EΠΟΝ Εθνική Αλληλεγγύη ΕΛΑΣ Σαμουήλ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σίμων Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σλόμο Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ]

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 24

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΖαχαρίας Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ζουλύ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ροζίτα Κοέν Βόλος ΕΠΟΝ Σαμπετάι Κοέν Βόλος ΕΠΟΝ Σαλβατώρ Κοέν Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΒίκτωρ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Νταβίκο Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ηλίας Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωρίς (Μωσέ) Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μασλάχ Κοέν Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΣολομών Κοέν Ιωάννινα Σόλων Κομίδης Κομοτηνή Μισέλ Κονέ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ηλίας Κονές Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΜωυσής Κονές Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Τόρι Κουένκα Θεσσαλονίκη ΘεσσαλονίκηΙάκωβος Κούμερης Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΖακ Κωστής Χαλκίδα Απόλλων- Υβόννη ΑθήναΑλμπέρτος Λαζάρ Λάρισα ΕΛΑΣ Κεντρική ΘεσσαλίαΙσαάκ Λαζάρ Λάρισα ΕΛΑΣ Κεντρική ΘεσσαλίαΝισσήμ Λαζάρ Σαλβατώρ Λαζάρ Λάζαρος Λαζάρ Ιωσήφ Λαχανάς Μωυσής Λεβή Νίνο Λεβή Οβαδίας Λεβή Ρόζα Λεβή Σόλων Αβραάμ Λεβή Ζαχαρίας Λεβή Ζακ (Ιακώβ) Λεβή Θεσσαλονίκη Ερρίκος Λεβή Ιωάννινα ΕΔΕΣ ΙωάννιναΧαΐμ Λεών Λεβή Ιωάννινα Ααρών Λεβή Τρίκαλα Ηλίας Λεβή Τρίκαλα Καίτη Λεβή Τρίκαλα Σολομών Αβραάμ Λεβή Τρίκαλα Μεΐρ Λεβή Τρίκαλα Αβραάμ Λεβή Θεσσαλονίκη Αβραάμ Λεβή Χαλκίδα Ηλίας Λεβή Αθήνα ΕΑΜ ΑθήναΕμμανουήλ Λεβή Αθήνα Μανώλης Λεβή Ματαθίας Λεβή Χαΐμ Λεβής Ιωάννινα ΕΑΜ ΑθήναΣίμων Λεβή Λάρισα Ρούλα (Ραχήλ) Λεβή Δαβίδ Λεβής Βόλος ΕΑΜ ΘεσσαλίαΜωυσής Λεβής Βόλος Νέλλος Λεβής Βόλος Ζάχος Λεβής Βόλος Λέων Λεβής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΙακώβ Μαγρίζος Λάρισα Σιμαντώβ Μαΐσης Ραφαήλ Μάλτης Ιωάννινα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΡαούλ Μάνο Ραχήλ Μάνο Ματθίλδη Μασαράνο [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΙσαάκ Μασσότ Μωυσής Ματαθίας Βόλος ΕΛΑΣ ΘεσσαλίαΖάκο Ματαθίας Βόλος Λέων Ματαλόν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΣαλομών Ματαλόν Ματίλντα Ματαράσσο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ Δυτική ΜακεδονίαΝισσήμ Ματαθίας Κέρκυρα Πάππας Μάτσας Μωύς Μάτσας Χαΐμ Μάτσας Ιωάννινα Ελιασάφ Μάτσας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιεσούα Μάτσας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιωσήφ Μάτσας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΣολομών Μάτσας Ιωάννινα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σλόμο Ματσίλ Ιωάννινα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑβραάμ Μεβοράχ Καβάλα ΕΛΑΣ Σαμουήλ Μεγίρ Ιωάννινα Βιτάλ Μεγίρ Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Λέων Μεΐρ Ηλίας Μιζάν Ιακώβ Μιζάν Λέων Μιζάν Σαμπετάι Μιζάν Σαούλ Μιζάν Βουλγαρία Δαβίδ Μιζάν Δράμα Σάμυ Μιζάν Λάρισα Ισαάκ Μιζάν Αγρίνιο Ζακίνος Μιζάν Βόλος Τζάνι Μιζάν Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιωσήφ Μιζραχής Αθήνα ΕΑΜ ΠελοπόννησοςΑλμπέρτος Μιζραχής Λάρισα

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΜήνας Μιζραχής Βόλος Σαρίνα Μιζραχή Βόλος Ζακ Μιζραχής Βόλος Χαΐμ Μιζραχής Βόλος Αλμπέρτος Μινέρβο Χανιά ΒΣΑ ΚρήτηΤζένη Μινέρβο Χανιά Μισκατέλ Διδυμότειχο Μισκατέλ Διδυμότειχο Χαΐμ Μιζραχής Βόλος Λιλή Μητράνι Θεσσαλονίκη Ροβέρτος Μητράνι Σέρρες ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑβραάμ Μιχαήλ Ιωάννινα Μιωνή Αγρίνιο Μωυσής Μιωνής Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιωνάς Μιωνής Αγρίνιο ΕΑΜ Σαμ Μοδιάνο Θεσσαλονίκη Έλιο Μοδιάνο Σόφη Μολτίαχ Μόλχο Α Μόλχο Θεσσαλονίκη Μωυσής Μόρδος Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική Θεσσαλία Μορδώχ Μέντη Μόσκοβιτς Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΕύβοιαΑλίκη Μουρτζούκου Βόλος Δαβίδ Μπακόλας Σαλβατώρ Μπακόλας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΝισσήμ Μπακόλας Ιωάννινα Σιών Μπακόλας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιάκωβος Μπαλέστρας Κέρκυρα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ραφαήλ Μπαρκή Σολομών Μπαρκή Αθήνα Ιακώβ Μπαρτζιλάι Αθήνα Ιωσήφ Μπαρτζιλάι Αθήνα Νισσήμ Μπατής Ιωάννινα Βίκτωρ Μπατής Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΚουτιέλ Ιακώβ Μπέγας Λάρισα Αλμπέρτος Μπέζα Ζακλίν Μπέζα Άλφρεντ Μπέζα Θεσσαλονίκη Μόνικα Μπέζα Θεσσαλονίκη Ελένη Μπέζα Θεσσαλονίκη Αρμάντο Μπεζές Θεσσαλονίκη ΕΑΜ ΘεσσαλίαΜωσέ (Μωρίς) Μπέλλο Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΣαλβατόρε Μπεν Γιαΐς Πέπο Μπενοζίλιο ΕΑΜ ΑθήναΑλμπέρτο Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη Βενιαμίν Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη Μωσέ Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη Ντικ Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΖακ Μπενβενίστε Δαβίδ Μπενβενίστε Καβάλα Έστερ Μπενβενίστε Λάρισα Νταίζη Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΑθήναΧαΐμ Μπενρουμπή Μωρίς Μπενρουμπή Αλβέρτος Μπενρουμπή Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜεναχέμ Μπενσιών Καβάλα Ιωσήφ Μπενσουσάν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΙακώβ Ισραήλ Μπεράχα Τρίκαλα ΕΛΑΣ Δυτική ΘεσσαλίαΓεουντά Μπεράχα Βιτάλ Μπεράχα Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΜεντές Μπεσαντσή Μωσέ Μπέσο Αθήνα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μπετσαλέλ Μπεχάρ Ζακ Μπεχάρ Μάρκος Μποττόν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Σαλομόν Μπούρη Ντόρα Μπουρλά Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΓιολάντα Μπουρλά Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΛεών Μπουρλάς Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΣολομών (Σάρδος) Μπουρλάς Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΜωυσής Μπουρλάς Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΑβραάμ Μπουρλάς Θεσσαλονίκη Σάρα Μπουρλά Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΤσελεμπή Μπουρλά Σέρρες ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΜωρίς Μπουρλάς Γιακώβ Μποχορόπουλος Ιωάννινα Ροβέρτο Μπρέλλης Δαβίδ Μπρούδο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜιχάλης Μπρούδο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική Μακεδονία Ερνστ Μύλλερ Αθήνα Ισαάκ (Γιτσχάκ) Μωυσής (Μωσέ) Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική Μακεδονία Γιομτώβ Μωσέ Ιωάννινα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΔαβίδ Μωυσής [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ασέρ Μωυσής Τρίκαλα ΕΑΜ ΑθήναΕσδράς Βενιαμίν Μωυσής Λάρισα ΕΛΑΣ ΘεσσαλίαΕσδράς Δαβίδ Μωυσής Λάρισα ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΑλβέρτος (Αβραάμ) Μωυσής Βόλος

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΟΙ

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 25

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΣλόμο Ναούμ Ηλίας Ναούμ Ιωάννινα Μαρσέλ Νατζαρή Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΔαβίδ Ναχμίας Άρτα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Σαμ Ναχμίας Αθήνα Μιχαήλ Νεγρίν Αθήνα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Αλβέρτος Νεγρίν Τρίκαλα Ισαάκ Νεγρίν Τρίκαλα Βενιαμίν Νεγρίν Τρίκαλα ΕΛΑΣ Δυτική ΘεσσαλίαΛουίζα Νεγρίν Λάρισα ΕΠΟΝ ΘεσσαλίαΙωσήφ Νεχαμά Ισαάκ Νεχαμά Αθήνα ΕΛΑΣ Δυτική ΘεσσαλίαΡοέλ Νισαχόν Ζακ Νισσάν Σολομών Νισσήμ Ηλίας Σαμ Νισσήμ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΓιοέλ Νιτσαχόν Τρίκαλα Πωλ Νόαχ Ισίδωρος Νόαχ Ισαάκ Ντάσα Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΒιτάλ Ντάσα Θεσσαλονίκη Ιωσήφ Ντεκάστρο Χανιά ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜαρσέλ Ντεμάγιο Μπίτολα Μωσέ Ντόστης Ιωάννινα ΕΑΜ Νέων ΙωάννιναΝτίνος Οβαδίας Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΙσαάκ Οβαδία Δράμα ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΝτάνυ Οβαδίας Θεσσαλονίκη Σαλβατώρ Οβαδίας Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΙσαάκ Οβαδίας Ιωσήφ Ντάριο Ουζιέλ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΒαρών Πάρδο Καβάλα Μωύς Πάρδο Καβάλα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΣάββας Πάρδο Καβάλα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΆνια Πάτσνικ Βιέννη ΕΠΟΝ Χάρυ Πάτσνικ Βιέννη Μπαρούχ Πεζόντες Αβραάμ Πελές Ιωσήφ Πέπο Αθήνα Π Περαχιά Φλώρα Περαχιά Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική Μακεδονία Περαχιά Αλλέγρα Πέσσαχ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δαβίδ Πέσσαχ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωυσής Πέσσαχ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μεσουλάμ Πέσσαχ Φλώρινα Χαΐμ Πίντο Μωρίς Πίνχας Μωρίς Πιπανό Ερρίκος Πιπανό Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΧαΐμ Πολίτης Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωυσής Πολίτης Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ηλίας Πολίτης Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μπεν Ποράτ Γιακώβ Πούλος Αλμπέρτος Πρίζναλης Σέρρες ΕΑΜ ΘεσσαλίαΝτόρα (Ντορίκα) Ραμπάν Ραπέτης Άλχη Ραφαήλ Αθήνα Δαβίδ Ραφαήλ Ιωάννινα Λέων Ρεβή Αθήνα Σιμαντώβ Ρόζεν Εφραίμ Ρόζενμπεργκ Θεσσαλονίκη Αβραάμ Ρομάνο Θεσσαλονίκη Δαβίδ Ρούσο Αθήνα Ισαάκ Ρούσο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΙσαάκ (Ζακίνος) Ρούσο Σέρρες ΕΛΑΣ ΠελοπόννησοςΙακώβ Ρούσο Τσαντίκος Σαδίκ Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ισραήλ Σαδικάριο Βόλος Ραούλ Σαΐας Έλι Σακκής Ιωσήφ Σακκής Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ισαάκ Σακκής Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Έλλη Σακκής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΗλίας Σακκής Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωυσής Σακκής Βόλος ΕΛΑΣΕΤΑ Ανατολική ΘεσσαλίαΠέπος Σακκής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΙσαάκ Σακκής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΛέων Σακκής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΑλμπερτίκο Σάκο Καστοριά Μορδοχάι Σάλεμ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Κεντρική ΘεσσαλίαΑλμπέρτος Σάλεμ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Κεντρική ΘεσσαλίαΑντζέλ Σαλτιέλ Μανώλης Σαλτιέλ Θεσσαλονίκη Ιωσήφ Σαμαρίας Βόλος Πέπος Σαμαρίας Βόλος Δαβίδ Σαμουήλ Θεσσαλονίκη Εμίλ Σαμπάς Άρτα ΕΔΕΣ ΆρταΜεναχέμ Σαμπετάι

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΜηνάς Σαμπετάι Βόλος ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΡαφαήλ Σαμπετάι Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ααρών Σαμπετάι Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλμπέρ Σαούλ ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΖωή Σαπόρτα Μπουένα Σαρφατή Θεσσαλονίκη Σαλβατώρ Σαρφατής Δαβίδ Σασσών Ισαάκ Σασσών Σαλομών Σασσών Αλβέρτος Σαφάν Αβραάμ (Έμπης) Σβώλης Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ηλίας Σβώλης Ιωάννινα Μιχαήλ Σβώλης Ιωάννινα Μπεχώρ Σβώλης Ιωάννινα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Μωσέ Σεγκόρα Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΣλόμο Σένκα Ζακ Σερόρ Σερόρ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΙτσχάκ Σιακίμ Ισραήλ Σιδαρίκης Αγρίνιο Σαμ Σίδης Αθήνα ΕΑΜ ΑθήναΜπαρούχ Σιμπή Θεσσαλονίκη ΕΑΜ Αθήνα ΠελοπόννησοςΙντό Σίμσι Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜπέζα Σιών Δαβίδ Σουλάμ Σαμουήλ Σούσης Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Μωρίς Στρούμσα Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΘεσσαλονίκηΙωσήφ Ταμπώχ Βέροια Ιωσήφ Νισσήμ Ταραμπουλούς Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική Μακεδονία

Δαβίδ Τιάνο Θεσσαλονίκη Ζαχαρίας Τουρών Βόλος Εδμόνδος Τορόν Λάρισα ΕΠΟΝ ΑθήναΆνζελ Τσιάκο Θεσσαλονίκη Δαβίδ Τσουβά Λάρισα Τζάκος Τσουβά Λάρισα Ηλίας Φελούς Ιακώβ Φελούς Αβραάμ Φελούς Τρίκαλα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλλέγρα Φελούς- Καπέτα Τρίκαλα ΕΑΜ Εθνική Αλληλεγγύη ΘεσσαλίαΜάρκος Φελούς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Χρυσούλα Φελούς Τρίκαλα ΕΠΟΝ ΘεσσαλίαΜωυσής Φερετζή Σαδώκ Φερετζή Αλβέρτος Φερετζή Εσδράς Ηλίας Φιλοσώφ Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ισαάκ Αβραάμ Φιλοσώφ Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ραφαήλ Ηλίας Φιλοσώφ Λάρισα ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΜωρίς Φλωρεντίν Φάνυ (Ματίλντα) Φλωρεντίν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΑβραάμ (Αβραμίκος) Φόρνης Χαλκίδα ΕΛΑΣ ΕύβοιαΑαρών Φόρνης Χαλκίδα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Πέπος (Ιωσήφ) Φόρτης Μωυσής (Μίμης) Φόρτης Μανώλης Φραγγής Χαλκίδα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σίμων Φραγγής Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] ΕύβοιαΑλμπέρτος Φρανσές Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ιάκωβος Φρανσές ΕΛΑΣ Κεντρική ΜακεδονίαΡαούλ Φραντζής Μανώλης Φραντζής Βόλος Κάρμεν Φρεζή Βόλος Αβραάμ Χαΐμ Φρεζής Χαλκίδα ΕΑΜ Δυτική ΜακεδονίαΡαφαήλ Φρεζής Βόλος ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΙακώβ Φριζής Θεσσαλονίκη Βασίλης Χαζάν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΖακ Χαΐμ Μωρίς Χαΐμ Ελιγιά Χακίμ Λάρισα Δαβίδ Χακοέν Ραούλ Χαλβατζής Ιτσχάκ Χανέν ΕΑΜ ΑθήναΧαΐμ Χανώκ Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] ΑθήναΈλι Χασσίδ Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] ΕύβοιαΙωσήφ Χασσίδ Θεσσαλονίκη ΕύβοιαΣαμπετάι Χασσών Αβραάμ Χασσών Σάββας Χασσών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΠέπος Χασσών Μπίτολα Μωύς-Μωυσής Χασσών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΓιοχανάς Χατζής Άρτα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΔαβίδ Χατζής Άρτα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Σόλων Χατζής Βόλος Απόστολος Χατζόπουλος Μηνάς Χατζόπουλος Ιωάννινα Μεναχέμ Χαχάμ Νατάν Χονέν Καστοριά

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΟΙ

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 26

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΠΕΣΟΝΤΕΣ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΠΑΤΡΩΝΥΜΟ ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ ΤΟΠΟΣ ΘΑΝΑΤΟΥ ΙΔΙΟΤΗΤΑ ΜΟΝΑΔΑ

ΑΒΡΑΑΜ ΕΛΙΑΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιούνιος 1944 ΚΑΤΕΡΙΝΗ ΠΙΕΡΙΑΣ 17 ετών Σύνδεσμος Μακεδονικού Γραφείου ΚΚΕ με ΠΕ Κατερίνης

Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς στη θέση ldquoΒαρικόrdquo μαζί με

άλλους 12

ΑΛΑΛΟΥΦ ΗΛΙΑΣ ΑΘΗΝΑ ΑΤΤΙΚΗ

ΑΛΒΟ ΡΑΣΕΛ ΓΕΟΥΔΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιανουάριος 1944 ΠΟΝΤΟΚΩΜΗ ΚΟΖΑΝΗΣ 14 ετών σε βοηθητική υπηρεσία στον ΕΛΑΣ Δολοφονήθηκε από

συνεργάτες των Γερμανών

ΑΛΒΟ ΠΑΛΟΜΠΑ ΓΕΟΥΔΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιανουάριος 1944 ΠΟΝΤΟΚΩΜΗ ΚΟΖΑΝΗΣ 16 ετών σε βοηθητική υπηρεσία στον ΕΛΑΣ Δολοφονήθηκε από

συνεργάτες των Γερμανών

ΑΤΤΑΣ ΜΩΫΣΗΣ ΔΑΒΙΔ ΑΘΗΝΑ 1944 ΚΟΡΙΝΘΙΑ Αντάρτης 6ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΒΑΡΩΝ ΑΒΡΑΑΜ ΚΑΒΑΛΑ 1943 ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΓΚΑΝΗΣ ΜΟΡΔΟΣ ΛΑΡΙΣΑ

ΕΛΙΑΟΥ ΔΑΒΙΔ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Οκτώβριος 1943 ΠΕΡΙΒΟΛΙΑ ΓΡΕΒΕΝΩΝ Αντάρτης 50ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΕΣΚΙΝΑΤΖΗΣ

ΣΑΜΟΥΗΛ ΙΩΣΗΦ ΛΑΡΙΣΑ 611945 ΚΑΖΑ ΒΟΙΩΤΙΑΣ Λοχαγός 54ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ Διοικητής 10ου Λόχου

ΙΑΚΩΒΟΥ ΣΑΒΒΑΣ ΣΙΜΟΣ ΒΟΛΟΣ 1741944 ΡΕΝΤΙΝΑ ΑΓΡΑΦΩΝ Αντάρτης 52ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΚΑΜΧΗΣ ΜΩΡΙΣ ΛΑΡΙΣΑ 541944 ΛΕΠΤΟΚΑΡΥΑ ΠΙΕΡΙΑΣ

ΚΑΜΧΗΣ ΝΙΣΣΗΜ 1943 ΦΙΛΙΑΤΡΑ Αντιστασιακός Εκτελέστηκε από τους Ιταλούς

ΚΑΡΑΣΣΟ ΚΑΡΟΛΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΛΑΡΙΣΑ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ Αιχμαλωτίστηκε τραυματίας και

απαγχονίστηκε

ΚΑΡΑΣΣΟ ΖΑΚ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

ΚΑΡΑΣΣΟ ΜΑΡΚΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 681944 ΜΟΥΧΑΡΕΜ ΧΑΝΙ ΕΔΕΣΣΑΣ Ανθυπολοχαγός 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΚΑΡΑΣΣΟ ΣΑΡΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΚΑΣΤΟΡΙΑ

ΚΟΕΝ ΔΑΒΙΔ ΠΡΕΒΕΖΑ 511944 ΚΑΛΟΣΚΟΠΗ ΦΩΚΙΔΑΣ Αντάρτης Τάγμα ΕΛΑΣ Παρνασσίδας

ΚΟΕΝ ΗΛΙΑΣ ΝΗΣΙΜ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΓΡΕΒΕΝΑ Αντάρτης

ΚΟΕΝ ΙΑΚΩΒΟΣ ΚΡΗΤΗ

ΚΟΕΝ ΙΣΑΑΚ

ΚΟΕΝ ΝΗΣΙΜ ΒΑΛΑΣΗΣ 241944 ΛΑΡΙΣΑ

ΚΟΕΝ ΜΙΧΑΗΛ ΙΩΑΝΝΙΝΑ

ΚΟΕΝ ΣΤΕΛΛΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1641943 ΤΑΧΝΙΣΤΑ ΠΙΕΡΙΑΣ Αντάρτισσα Αρχηγείο ΕΛΑΣ Ολύμπου

ΛΕΒΗΣ ΛΕΩΝ ΒΟΛΟΣ 2261944 ΠΕΡΙΟΧΗ ΛΑΡΙΣΑΣ Αντάρτης 54ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΜΗΤΡΑΝΙ ΡΟΒΕΡΤΟΣ ΣΕΡΡΕΣ 511944 ΚΑΛΟΣΚΟΠΗ ΦΩΚΙΔΑΣ Αντάρτης Τάγμα ΕΛΑΣ Παρνασσίδας

ΜΙΖΑΝ ΔΑΒΙΔ ΔΡΑΜΑ 1944 ΚΙΛΚΙΣ Αντάρτης φοιτητής ιατρικής

ΜΙΖΑΝ ΖΑΚΙΝΟΣ

ΜΠΕΖΑΣ ΚΟΥΤΙΓΙΕΛ ΙΑΚΩΒ ΛΑΡΙΣΑ Αντάρτης Φοιτητής Ιατρικής

ΜΠΕΝΒΕΝΙΣΤΕ ΝΤΑΙΖΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Νοέμβριος 1943 ΑΘΗΝΑ Μέλος της ΕΠΟΝ Πέθανε από κακουχίες και βασανιστήρια στην

Ασφάλεια Φοιτήτρια Χημείας

ΜΠΕΝΣΟΥΣΑΝ ΙΩΣΗΦ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιούλιος 1944 ΠΕΝΤΑΛΟΦΟΣ ΚΟΖΑΝΗΣ Αντάρτης ΙΧ Μεραρχία ΕΛΑΣ

ΜΠΕΡΑΧΑ ΒΙΤΑΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Σεπτέμβριος 1944 ΚΟΖΑΝΗ Αντάρτης Χ Μεραρχία ΕΛΑΣ

ΜΠΕΡΑΧΑ ΙΑΚΩΒ ΤΡΙΚΑΛΑ 7111943 ΜΕΣΟΧΩΡΑ ΤΡΙΚΑΛΩΝ Αντάρτης 4ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΙΣΑΑΚ Απρίλιος 1944 ΒΕΡΜΙΟ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΙΩΣΗΦ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΣAΡΔΟΣ ΜΙΧΑΗΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 20101944 ΣΤΑΥΡΟΣ ΒΕΡΟΙΑΣ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΑΒΡΑΑΜ ΙΩΣΗΦ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1944 ΕΥΒΟΙΑ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΚΑΡΟΛΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΤΣΕΛΕΜΠΙ ΣΕΡΡΕΣ 311944 ΗΠΕΙΡΟΣ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΝΕΓΡΙΝ ΔΑΒΙΔ

ΝΗΣΙΜ ΣΟΛΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

ΝΗΣΙΜ ΗΛΙΑΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιούλιος 1944 ΠΕΝΤΑΛΟΦΟΣ ΚΟΖΑΝΗΣ Αντάρτης ΙΧ Μεραρχία ΕΛΑΣ

ΟΒΑΔΙΑΣ ΝΤΙΝΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Αύγουστος 1944 ΚΙΛΚΙΣ Αντάρτης Χ Μεραρχία ΕΛΑΣ

ΠΑΡΔΟ ΜΩΥΣ ΚΑΒΑΛΑ 1944 ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΠΑΡΔΟ ΣΑΒΒΑΣ ΚΑΒΑΛΑ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΠΕΡΑΧΙΑ ΦΛΩΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΠΙΕΡΙΑ

ΠΕΣΑΧ ΔΑΒΙΔ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2341943 ΘΕΣΣΑΛΙΑ Αντιστασιακός ΕΑΜ Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς

ΠΙΠΑΝΟ ΕΡΡΙΚΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΚΙΛΚΙΣ

ΡΑΦΑΤΑΣ Γ ΘΕΣΣΑΛΙΑ

ΡΟΥΣΟ ΔΑΒΙΔ ΑΘΗΝΑ 511944 ΚΑΛΟΣΚΟΠΗ ΦΩΚΙΔΑΣ Αντάρτης Τάγμα ΕΛΑΣ Παρνασσίδας

ΡΟΥΣΟ ΙΑΚΩΒ ΑΒΡΑΑΜ ΚΑΣΤΟΡΙΑ 511944 ΠΛΑΚΑ ΗΠΕΙΡΟΥ Αντάρτης 50ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΡΟΥΣΟ ΜΙΧΑΗΛ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΣΑΔΙΚΑΡΙΟ ΙΣΡΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 1944 ΕΥΒΟΙΑ

ΣΑΚΚΗΣ ΛΕΩΝ ΙΣΡΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 2961944 ΕΛΕΥΘΕΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Αντάρτης 54ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΣΑΚΚΗΣ ΣΑΜΟΥΗΛ ΒΕΡΜΙΟ

ΣΒΩΛΗΣ ΜΠΕΧΩΡ ΙΩΑΝΝΙΝΑ Ιανουάριος 1944 ΙΩΑΝΝΙΝΑ Τροφοδότης ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς στα

Ιωάννινα

ΣΕΡΟΡ ΚΟΕΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΤΑΡΑΜΠΟΥΛΟΥΣ

ΙΩΣΗΦ ΝΗΣΙΜ ΛΑΡΙΣΑ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΤΟΡΟΝ ΕΔΜΟΝΔΟΣ ΛΑΡΙΣΑ 531943 ΑΘΗΝΑ Σπουδαστής Πολυτεχνείου μέλος του ΕΠΟΝ Σκοτώθηκε σε

διαδήλωση της ΕΠΟΝ Αθήνας

ΦΡΑΓΚΗΣ ΣΙΜΩΝ ΙΑΚΩΒ XΑΛΚΙΔΑ Ιούλιος 1944 ΣΤΕΝΗ ΕΥΒΟΙΑΣ Αντάρτης 7ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΦΡΙΖΗΣ ΑΒΡΑΑΜ-

ΜΙΝΩΣ ΧΑΛΚΙΔΑ 2451944 ΒΕΡΜΙΟ

ΧΑΙΜ ΜΩΡΙΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΛΕΠΤΟΚΑΡΥΑ ΠΙΕΡΙΑΣ

ΧΑΤΖΗΣ ΓΙΟΧΑΝΑΣ ΑΡΤΑ 271944 ΑΜΦΙΣΣΑ Ανθπολοχαγός και καπετάνιος διμοιρίας ΙΙ34 Τάγμα ΕΛΑΣ

ΧΑΣΩΝ ΣΑΒΒΑΣ ΚΑΒΑΛΑ ΒΕΡΟΙΑ

ΧΑΣΩΝ ΜΩΥΣΗΣ ΣΑΒΒΑΣ ΚΑΒΑΛΑ ΒΕΡΟΙΑ

EAM = Εθνικό Απελευθερωτικό ΜέτωποΕΛΑΣ = Ελληνικός Λαϊκός Απελευθερωτικός ΣτρατόςΕΠΟΝ = Ενιαία Πανελλαδική Οργάνωση ΝέωνΕΔΕΣ = Εθνικός Δημοκρατικός Ελληνικός Σύνδεσμος

ΕΟΕΑ = Εθνικές Ομάδες Ελλήνων ΑνταρτώνΕΤΑ = Επιμελητεία του ΑντάρτηΒΣΑ = Βρετανική Στρατιωτική ΑποστολήΕΑΣΑΔ = Εθνικός Αγροτικός Σύνδεσμος Αντικομμουνιστικής Δράσης

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 27

ΟΜΗΡΟΙ ΚΑΙ EKTEΛΕΣΜΕΝΟΙ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΓΕΡΜΑΝΟΥΣ

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΠΑΤΡΩΝΥΜΟ ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ ΤΟΠΟΣ ΘΑΝΑΤΟΥ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΑΚΡΙΣ ΛΕΩΝ 1944 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΕΣ-ΕΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ Καθηγητής πέθανε από τα βασανιστήρια των δεσμοφυλάκωνΑΛΒΟ ΙΣΑΑΚ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2431943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Καραγωγέας 30 ετών ΑΛΓΟΥΣΣΗΣ ΣΑΛΒΑΤΩΡ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΑΜΠΡΑΒΑΝΕΛ ΑΑΡΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2241943 ΦΥΛΑΚΕΣ ΕΠΤΑΠΥΡΓΙΟΥ (ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ) Παλαιοπώλης 35 ετώνΑΣΚΕΝΑΖΗ ΕΛΙΑΟΥ ΚΕΡΚΥΡΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών Αμερικανός υπήκοοςΑΣΣΕΟ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 211943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 21 ετώνΑΣΣΕΟ ΖΑΧΑΡΙΑΣ ΡΑΦΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 2641944 ΒΟΛΟΣ 24 ετώνΑΣΣΕΟ ΙΑΚΩΒΟΣ ΒΟΛΟΣ 2841944 ΒΟΛΟΣ Βασανίστηκε μέχρι θανάτου από άντρες του δοσιλογικού ΕΑΣΑΔ

ΑΤΑΣ ΙΝΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 541943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε προσπαθώντας να διαφύγει από το γκέττο του Βαρώνου Χιρς

ΒΕΑΛΗΣ ΜΙΧΑΗΛ ΙΩΑΝΝΙΝΑ Φεβρουάριος 1944 ΙΩΑΝΝΙΝΑ Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς ΓΕΟΥΝΤΑ ΙΣΡΑΕΛ ΚΕΡΚΥΡΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΓΚΑΝΗ ΓΙΟΥΛΙΑ ΚΕΡΚΥΡΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΓΚΑΤΤΕΝΙΟ ΔΑΒΙΔ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Μάιος 1944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Φοιτητής γεωπονικής ΔΑΣΚΑΛΑΚΗΣ ΡΑΦΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 2431944 ΚΙΣΣΟΣ ΒΟΛΟΥ Εκτελέστηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση στο Πήλιο 80 ετώνΕΖΡΑΤΗΣ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 211943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΕΡΡΕΡΑ ΜΩΡΙΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 541943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε προσπαθώντας να διαφύγει από το γκέττο του

Βαρώνου Χιρς ΕΣΦΟΡΜΕΣ ΓΑΒΡΙΗΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1631943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ZAKINOΥ ΕΥΤΥΧΙΑ ΑΡΤΑ 1681943 ΚΟΜΜΕΝΟ ΑΡΤΑΣ Σκοτώθηκαν στο ολοκαύτωμα του χωριού 37 ετώνΖΑΚΙΝΟΥ ΚΑΙΤΗ ΑΡΤΑ 1681943 ΚΟΜΜΕΝΟ ΑΡΤΑΣ Σκοτώθηκαν στο ολοκαύτωμα του χωριού 5 ετώνΖΑΚΙΝΟΣ ΙΕΡΕΜΙΑΣ ΑΡΤΑ 1681943 ΚΟΜΜΕΝΟ ΑΡΤΑΣ Σκοτώθηκαν στο ολοκαύτωμα του χωριού 42 ετώνIΛΟΥΖ ΝΤΙ ΛΑΖΑΡ ΒΕΡΟΙΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΙΣΡΑΗΛ ΑΒΡΑΑΜ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 151944 ΣΚΟΠΕΥΤΗΡΙΟ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ Υποδηματοποιός ΙΣΡΑΕΛ ΡΙΚΕΤΑ ΚΕΡΚΥΡΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΚΑΚΟΥΦ ΙΑΚΩΒΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1631943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ KΑΡΑΣΣΟ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 30121942 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε σε αντίποινα για επίθεση στη γέφυρα της Αξιούπολης

ΚΑΡΑΣΣΟ ΜΩΫΣΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 151944 ΣΚΟΠΕΥΤΗΡΙΟ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ Μέλος του ΚΚΕ εξόριστος από τη Μεταξική Δικτατορία ΚΟΕΝ ΣΑΜΟΥΕΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΚΟΕΝ ΙΑΚΩΒΟΣ ΒΟΛΟΣ 241944 ΛΑΡΙΣΑ ΚΟΕΝ ΙΣΑΑΚ ΣΙΜΣΟΝ ΒΟΛΟΣ 2641944 ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΑ ΒΟΛΟΥ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση 42 ετώνΚΟΕΝ ΡΕΤΖΙΝΑ ΣΙΜΣΟΝ ΒΟΛΟΣ 2641944 ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΑ ΒΟΛΟΥ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση 70 ετώνΚΟΕΝ ΧΑΙΜ ΒΑΛΑΣΗ ΒΟΛΟΣ 241944 ΠΗΛΙΟ Εκτελέστηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση 25 ετώνΚΟΥΕΝΚΑ ΤΟΡΙ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 541943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε προσπαθώντας να διαφύγει από το γκέττο του

Βαρώνου Χιρς ΛΕΒΗΣ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΓΕΟΥΔΑ ΒΟΛΟΣ 361942 ΗΡΑΚΛΕΙΟ ΚΡΗΤΗΣ Εμπορικός αντιπρόσωπος εκτελέστηκε με άλλους 11 πολίτες του

Ηρακλείου 49 ετώνΛΕΒΗΣ ΧΑΪΜ ΙΩΑΝΝΙΝΑ 7121943 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΕΣ-ΕΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ Έφεδρος ανθυπολοχαγός εκτελέστηκε από το Γερμανό

στρατοπεδάρχη Πάουλ Ραντόμσκι ΛΙΜΠΟΒΙΤΣ ΜΩΫΣΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 211943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΛΕΒΗ ΣΥΜΕΩΝ ΜΩΥΣΗΣ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ ΜΑΓΡΙΖΟΣ ΙΑΚΩΒΟΣ ΜΩΥΣΗΣ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ ΜΑΪΣΣΗΣ ΣΙΜΑΝΤΩΒ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΜΑΤΑΘΙΑ ΝΙΝΑ ΣΑΜΟΥΗΛ ΒΟΛΟΣ 1281942 ΛΑΡΙΣΑ 20 ετώνΜΑΤΑΘΙΑΣ ΑΣΣΕΡ ΣΑΜΟΥΗΛ ΒΟΛΟΣ 21121942 ΛΑΡΙΣΑ 26 ετώνΜΕΓΙΡ ΙΩΣΗΦ ΑΘΗΝΑ 821944 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΕΣ-ΕΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ Πέθανε από τις κακουχίες ΜΟΣΧΟΒΙΤΣ ΜΕΝΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 431944 ΣΤΡΟΠΩΝΕΣ ΕΥΒΟΙΑΣ Βασανίστηκε και εκτελέστηκε από τα Τάγματα Ασφαλείας 18 ετώνΜΟΥΣΑΝ ΠΕΣΑΧ ΔΑΒΙΔ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 24111943 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΠΑΥΛΟΥ ΜΕΛΑ (ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ) ΜΟΥΣΤΑΚΗ ΣΙΜΧΑ ΙΩΑΝΝΙΝΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΜΠΑΡΤΖΙΛΑΪ ΙΣΑΑΚ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2631943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Τυπογράφος εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΜΠΕΝΒΕΝΙΣΤΕ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 541943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε προσπαθώντας να διαφύγει από το γκέττο του

Βαρώνου Χιρς ΜΠΕΡΑΧΑ ΑΑΡΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 151944 ΣΚΟΠΕΥΤΗΡΙΟ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ Μέλος του ΚΚΕ εξόριστος από τη Μεταξική Δικτατορία MΠΟΥΡΛΑ ΕΣΤΕΡ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Απρίλιος 1944 ΒΕΡΜΙΟ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΜΠΟΥΡΛΑ ΦΛΩΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Απρίλιος 1944 ΒΕΡΜΙΟ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΜΩΫΣΗ ΦΑΛΚΟΝΑ ΙΩΣΗΦ ΒΟΛΟΣ 1561944 ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΑ ΒΟΛΟΥ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΜΩΫΣΗΣ ΙΩΣΗΦ ΒΟΛΟΣ 1561944 ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΑ ΒΟΛΟΥ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση 70 ετώνΝΕΓΡΙΝ ΗΛΙΑΣ ΓΕΟΥΔΑ ΒΟΛΟΣ 2731944 ΠΤΕΛΕΟΣ ΒΟΛΟΥ 35 ετώνΟΒΑΔΙΑΣ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΙΩΣΗΦ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΟΒΑΔΙΑΣ ΙΣΑΑΚ ΙΩΣΗΦ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΠΕΡΑΧΙΑ ΑΝΡΥ 151944 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΕΣ-ΕΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ ΡΟΥΣΟ ΣΟΛΟΜΩΝ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΣΑΡΦΑΤΗ ΙΑΚΩΒΟΣ ΚΡΗΤΗ Δεκέμβριος 1941 Γιατρός αιχμάλωτος μετά τη Μάχη της Κρήτης πέθανε από

κακουχίες ΣΑΝΤΙΚΑΡΙΟΣ ΙΣΡΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 2841944 ΒΟΛΟΣ Oπωροπώλης 32 ετώνΣΑΣΣΩΝ ΔΑΒΙΔ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΣΕΔΑΚΑΣ ΜΩΫΣΗΣ ΡΑΦΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 1951944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 50 ετώνΣΙΝΤΟ ΚΑΛΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2831942 ΑΙ-ΣΤΡΑΤΗΣ Πέθανε ως εξόριστος 28 ετώνΣΟΝΙΝΟ ΜΠΕΝΗΣ ΛΑΡΙΣΑ 831944 ΑΣΜΑΚΙ (ΑΝΤΙΑΕΡΟΠΟΡΙΚΟ) ΛΑΡΙΣΑΣ 17 ετώνΣΟΝΙΝΟ ΗΛΙΑΣ ΛΑΡΙΣΑ 831944 ΑΣΜΑΚΙ (ΑΝΤΙΑΕΡΟΠΟΡΙΚΟ) ΛΑΡΙΣΑΣ 23 ετώνΣΤΡΟΥΜΣΑ ΜΩΡΙΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Φοιτητής Φιλοσοφικής ΤΟΡΕΖ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΛΑΡΙΣΑ 831944 ΑΣΜΑΚΙ (ΑΝΤΙΑΕΡΟΠΟΡΙΚΟ) ΛΑΡΙΣΑΣ 29 ετώνΤΕΒΕΤ ΣΑΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 841943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΦΑΡΑΤΖΗ ΛΕΟ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΦΕΛΟΥΣ ΜΑΡΚΟΣ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΦΕΡΕΤΖΙ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΦΕΡΕΤΖΙ ΜΩΥΣΗΣ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΦΕΡΕΤΖΙ ΣΑΔΩΝ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΦΙΛΟΣΩΦ ΕΖΡΑΣ ΗΛΙΑΣ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΦΙΛΟΣΩΦ ΡΑΦΑΗΛ ΗΛΙΑΣ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΦΙΛΟΣΩΦ ΙΣΑΑΚ ΑΒΡΑΑΜ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΦΡΑΝΚΟ ΡΕΒΕΚΑ ΚΑΣΤΟΡΙΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΧΑΝΟ ΙΑΚΩΒ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 211943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 20 ετών

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΕυΧΑΡΙΣΤΙΕΣ

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 28

Αγγελούλης Αντώνης (Βρατσάνος) Βροντάει ο Όλυμπος Το Μηχανικό του Ολύμπου Σύγχρονο Βιβλίο Αθήνα 1964

Αμπατζοπούλου Φραγκίσκη Το Ολοκαύτωμα στις Μαρτυρίες των Ελλήνων Εβραίων Παρατηρητής Θεσσαλονίκη 1993

Η λογοτεχνία ως μαρτυρία Έλληνες πεζογράφοι για τη Γενοκτονία των Εβραίων Παρατηρητής Θεσσαλονίκη 1995

Ανταίος Πέτρος Χίλια σκοτωμένα παιδιά της ΕΠΟΝ Εκδόσεις ΕΠΟΝ Αθήνα 1986

Βαρών-Βασάρ Οντέτ Η Ενηλικίωση μιας Γενιάς Νέοι και νέες στην Κατοχή και στην Αντίσταση Εστία Αθήνα 2009

Βενέτσια Σλομο Sonderkommando Μέσα από την κόλαση των θαλάμων αερίων Πατάκης Αθήνα 2007

Γιακοέλ Γιομτώβ Απομνημονεύματα 1941-1943 Ίδρυμα ΕΤΣ - ΑΧΑΪΜ Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης Παρατηρητής Θεσσαλονίκη 1993

Γιαννακόπουλος Γ Χρήστος Και διηγώντας τα μην κλαις Αναμνήσεις ενός ανθυπολοχαγού του ΕΛΑΣ Επικαιρότητα Αθήνα 1994

Γκατένιο ndash Όσμο Νάτα Από την Κέρκυρα στο Μπίρκεναου και την Ιερουσαλήμ Η ιστορία μιας Κερκυραίας Εβραίας Γαβριηλίδης Αθήνα 2005

Γρηγοριάδης Ν Φοίβος Το Αντάρτικο ΕΛΑΣ-ΕΔΕΣ-ΕΚΚΑ 542 Καμαρινόπουλος Αθήνα 1964

Δημητρίου Ν Δημήτριος (Νικηφόρος) Αντάρτης στα βουνά της Ρούμελης Χρονικό 1940-44 3 τόμοι Αθήνα 1965

Δημητρίου Ν Δημήτριος laquoH συμμετοχή των Εβραίων στην Εθνική Αντίστασηraquo Χρονικά τχ 104 (Ιανουάριος-Φεβρουάριος 1989) σ 3-6

Έπεσαν για τη ζωή Ήρωες-μάρτυρες λαϊκών απελευθερωτικών αγώνων Έκδοση της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ 7 Τόμοι Αθήνα 1997-2007

Ιστορία της Αντίστασης 1940-45 6 τόμοι Αυλός Αθήνα 1979

Ιωαννίδης Ιωάννης Οι Εβραίοι εις την Αντίστασιν ΧΕΟ Ιωάννινα 1948

Καραθάνος Δ laquoΗ Μάχη του Καράλακκα και οι διαστρεβλωτές τηςraquo Ριζοσπάστης 12 81978

Κείμενα Εθνικής Αντίστασης 2 τόμοι Σύγχρονη Εποχή Αθήνα 1981

Μαζάουερ Μάρκ Στην Ελλάδα του Χίτλερ Η εμπειρία της Κατοχής Αλεξάνδρεια Αθήνα 1994

Μητσόπουλος Θανάσης Το 30ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ Οδυσσέας Αθήνα 1987

Μπενβενίστε Ρίκα (επιμ) Οι Εβραίοι της Ελλάδας στην Κατοχή Εταιρεία Μελέτης Ελληνικού Εβραϊσμού Εκδόσεις Βάνιας Θεσσαλονίκη 1998

Μπουρλάς Μιχαήλ Μωυσής Έλληνας Εβραίος και αριστερός Νησίδες 2000

Steven Bowman Η Αντίσταση των Εβραίων στην Κατοχική Ελλάδα (μτφ Ισαάκ Μπενμαγιόρ) Έκδοση Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβουλίου Αθήνα 2013

Μπουρλίδης Τάκης ΕΛΑΣ Το 16ο Σύνταγμα Βερμίου Κώδικας Θεσσαλονίκη 2004

Νάχμαν Ευτυχία Γιάννενα Ταξίδι στο Παρελθόν Τάλως Αθήνα 1996

Νατζαρή Μαρσέλ Χρονικό 41 ndash 45 Ίδρυμα ΕΤΣ - ΑΧΑΪΜ Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης Παρατηρητής Θεσσαλονίκη1991

Pierron Bernard Εβραίοι και Χριστιανοί στη νεότερη Ελλάδα Πόλις Αθήνα 2004

Ρέντης Γρηγόρης Το 54 Σύνταγμα του ΕΛΑΣ Αθήνα 1984

Σάντας Λάκης laquoΗ κατάληψη γερμανικού εκοπλισμένου καϊκιού κι ο Μακαμπήςraquo Χρονικά τχ (Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2009) σ 27-28

Το Εβραϊκό Μουσείο Ελλάδος θα ήθελε να ευχαριστήσει θερμά τους παρακάτω φορείς και ιδρύματα για την ευγενική παραχώρηση αρχειακού φωτογραφικού και οπτικοακουστικού υλικού- Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας (ΑΣΚΙ)- Βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων- Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο (ΕΛΙΑ)- Ιστορικό και Διπλωματικό Αρχείο του Υπουργείου Εξωτερικών- Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο Ελλάδας (ΚΙΣΕ)- Πολεμικό Μουσείο- Τμήμα Ιστορίας της ΚΕ του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας (ΚΚΕ)- United States Holocaust Memorial Museum (USHMM)- USC Shoah Foundation- Yad Vashem The Holocaust Martyrsrsquo and Heroesrsquo Remembrance Authority

Επίσης για την ευγενική παραχώρηση αυθεντικών αντικειμένων και οπλισμού της Εθνικής Αντίστασης- Το Πολεμικό Μουσείο- Την οικογένεια Αλβέρτου Μπενρουμπή- Την οικογένεια Δαβίδ Ασέρ- Την οικογένεια Σίμου Βαλενστάιν

Σεβίλια Ερρίκος Αθήνα - Άουσβιτς Εστία Αθήνα 1983

Σιμπή Ιακώβ amp Λάμψα Καρίνα Η Διάσωση Η σιωπή του κόσμου η αντίσταση στα γκέτο και τα στρατόπεδα οι Έλληνες Εβραίοι στα χρόνια της Κατοχής Αθήνα Εκδόσεις Καπόν 2012

Το Χρονικό του Αγώνα Στrsquo Άρματα Στrsquo Άρματα Ιστορία της Εθνικής Αντίστασης Γιαννίκος Αθήνα 1964

Τσιλιγιάννης Κωνσταντίνος Η Εβραϊκή Κοινότητα της Άρτας Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο της Ελλάδος 2004

Φλάισερ Χάγκεν Στέμμα και Σβάστικα Η Ελλάδα της Κατοχής και της Αντίστασης 1941-1944 τομ Β΄ Εκδόσεις Παπαζήση Αθήνα 1995

Flemming Katherine Ιστορία των Ελλήνων Εβραίων Οδυσσέας Αθήνα 2009

Φρεζής Ραφαήλ Η Ισραηλιτική Κοινότητα Βόλου Βόλος 2003

Arad Yitzhak Arad Gutman Yisrael Margaliot Avraham (επιμ) Documents on the Holocaust Yad Vashem Ιερουσαλήμ 1981

Bowman Steven Jewish Resistance in Wartime Greece Vallentine Mitchell Λονδίνο 2006

---------------------- laquoJoseph Matsas and the Greek Resistanceraquo Journal of the Hel-lenic Diaspora 17 (1991) σ 49-68

Camhi ndash Fromer Rebecca The Holocaust Odyssey of Daniel Bennahmias Sonderkommando The University of Alabama Press Tuscaloosa Αλαμπάμα 1993

Cohen Monique Lise Dugour Jean-Louis (επιμ) Les Juifs dans la Reacutesistance Eacuteditions Tireacutesisas 2001

Collin Claude Carmagnole et Liberteacute Les eacutetrangers dans la Reacutesistance en Rhocircne-Alpes Presses Universitaires de Grenoble 2000

Duffy Peter The Bielski Brothers Harper Collins Νέα Υόρκη 2003

Edelman Marek The Ghetto Fights Warsaw 1941-43 Bookmarks Publications Λονδίνο 1990

Feldman Yael Bowman Steven laquoLove and War on Mount Olympusraquo Thetis 4 (1997) σ 253-256

Friedler Eric Siebert Barbara Kilian Andreas (επιμ) Zeugen aus der Todeszone Das juumldische Sonderkommando in Auschwitz Deutscher Taschenbuch Verlag 2005

Jews in Yugoslavia Muzejski proctor Jezuitski trg 4 Ζάγκρεμπ 1989

Krakowski Shmuel The War of the DoomedJewish Armed Resistance in Poland 1942-1944 Holmes and Meler Νέα Υόρκη Λονδίνο 1984

Kurzman Dan The Bravest Battle The 28 Days of the Warsaw Ghetto Uprising DaCapo Press Νέα Υόρκη 1976

Matsas Joseph laquoThe Participation of the Greek Jews in the National Resist-anceraquo Journal of the Hellenic Diaspora 17 (1991) σ 55-68

Matsas Michael The Illusion of Safety The story of the Greek Jews During the Second World War Pella Publishing Company Νέα Υόρκη 1997

Novitch Miriam Resistenza Spirituale Spiritual Resistance 1940-1945 Μιλάνο 1979

Rayski Benoicirct LrsquoAffiche rouge 21 feacutevrier 1944 ndash Ils nrsquoeacutetaient que des enfantsLe Feacutelin Ντιζόν 2004

Resistance during the Holocaust United States Holocaust Memorial Museum Ουάσινγκτων χχ

Resistance Spiritual Resistance Revolt Partisans and the Uprising in the Death Camps Yad Vashem 2004

Η έκθεση δεν θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί χωρίς τις συνεντεύξεις που παραχωρήθηκαν από Έλληνες Εβραίους βετεράνους της Εθνικής Αντίστασης στους οποίους θα ανήκει για πάντα η διπλή μας ευγνωμοσύνη Βιτάλ Αελιών Δανέλος Αλχανάτης Αλβέρτος Βαλενστάιν Σάρα Γεσουά-Φόρτη Μωύς Γιουσουρούμ Λουί Κοέν Σαμουήλ Κοέν Ηλίας Κονές Ιάκωβος Κούμερης Σαλβατώρ Μπακόλας Ιάκωβος Μπαλέστρα Ντόρα Μπουρλά-Χανταλί Δαβίδ Μπρούδο Εσδράς Μωυσής Ιωσήφ Νισσήμ Έλλη Σακκή-Δεκάστρο Ζακίνος Ρούσο Μηνάς Σαμπετάι Αβραάμ Σβώλης Αλλέγρα Φελούς-Σκύφτη Ραφαήλ Φρεζής

Ιδιαίτερες ευχαριστίες ανήκουν στον κο Μίμη Χριστοφιλάκη για την προσφορά σπάνιων εντύπων προκηρύξεων και εφημερίδων από την προσωπική του συλλογή στους κυρίους Μαρσέλ Γιοέλ Ντάνη Εμμανουήλ Τζων Καλέφ-Εζρά Ιάκωβο Σιμπή Μάριο Σούση Σάμμη Τουρόν καθώς και στις κκ Ζουλί Αελιών Ντέλια Αλχανάτη Αλίκη και Νέλλη Αρούχ Ματθίλδη Εσκινατζή ndash Καλεφ-Εζρά Μιμίκα Βαλενστάιν Οντέτ Βαρών-Βασάρ Βρησιήδα Κοέν Παυλίνα Κοέν-Ματαθία Ρούλα και Λουίζα Κονέ Σέλλη Κούνιο-Κοέν Αλλέγρα Μάτσα Ρίκα Μπενβενίστε Ελένη Μπεζέ Νίνα Μπενρουμπή και Ίντα Ναχμία για τη συμβολή τους και για την ευγενική παραχώρηση πολύτιμων οικογενειακών φωτογραφιών εγγράφων και αντικειμένων

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 17

ζΑΚ ΚωΣΤΗΣΗ αντιστασιακή δράση του Ζακ Κωστή αγγίζει τα όρια του μυθι-στορήματος Γεννημένος στην Χαλκίδα το 1912 από τους Μοσών και Χανά Κωστή με σπουδές νομικής είναι ο μόνος Έλληνας Εβραίος που συμμετείχε στην Οργάνωση laquoΑπόλλωνΥβόννηraquo το μεγαλύτε-ρο δίκτυο πληροφοριών και δολιοφθορών στην κατεχόμενη Ελλάδα Δύο γερμανοεβραίοι ο Πέτρος Μόρδος και ο Ούλριχ Βελς έδρασαν επίσης ως πληροφοριοδότες Από τον Ιανουάριο του 1943 το εμπορι-κό γραφείο του Ζακ στην οδό Κολοκοτρώνη 43 ήταν βασικό σημείο συνάντησης της οργάνωσης στο κέντρο της Αθήνας Ως μέλος της ομάδας του Γεράσιμου Παλούμπη και του laquoσαμποτέρ-φάντασμαraquo Γεώργιου Βαρνακιώτη ο Ζακ συμμετείχε σε πολλά σαμποτάζ στο λιμάνι του Πειραιά Ανάμεσα στα κατορθώματα της ομάδας ήταν η ανατίναξη του φορτηγού πλοίου laquoΣάντα Φεraquo ή laquoπλοίο του διαβό-λουraquo στο Κερατσίνι η ανατίναξη του οπλιταγωγού Β103 (21 Ιουνίου 1943) των ρυμουλκών laquoΤιτάνraquo και laquoΗρακλήςraquo και του μεταγωγικού Κ273 Ο Ζακ περνούσε πολλές ώρες στο laquoστρατηγείοraquo της Κολοκοτρώνη ώσπου τον Σεπτέμβριο του 1943 η διεύθυνση προδόθηκε laquoΟι Γερμα-νοί μπλοκάρουν το γραφείο της Κολοκοτρώνη Όλοι έχουν φύγει Ο Ζακ Κωστής παραμένει Δε φοβήται Συλλαμβάνεται Αντιμετωπίζει τους Γερμανούς με αφάνταστη ψυχραιμία Οι Γερμανοί εξαγριώνο-νται Τον δέρνουν και τον οδηγούν συνοδεία στην Γκεστάπο Πει-ραιώς όπου και τον ανακρίνουν εξαντλητικάraquo (Τα Νέα 971946) Ο συνεργάτης του Νίκος Αδάμ εκτελέστηκε ο ίδιος κατόρθωσε να διαφύγει Σύντομα απέκτησε πρόσθετο λόγο να περάσει στην πα-ρανομία Λίγες μέρες μετά κηρύχθηκε ο διωγμός των Εβραίων στην Αθήνα και ο Ζακ αναγκάστηκε να εξαφανίσει τα ίχνη του Κρύβεται στο Λιόπεσι (Παιανία) από τους Βαγγέλη Σιδέρη και Σταύρο Μπατά που συνδέονταν φιλικά με τον γαμπρό του Ηλία Δέντε Δίπλα στο σπίτι ήταν γερμανικό φυλάκιο laquoΚρατώντας τσίλιες ο λεβεντόγερος Βαγγέλης εγώ ξεσφράγιζα το ραδιόφωνο και άκουγα ειδήσεις από Λονδίνο και Κάιροraquo θα γράψει χρόνια αργότερα ο ίδιος Η δράση του ως σαμποτέρ συνδέσμου και πληροφοριοδότη στην laquoΕΟΠΔ Απόλλωνraquo αναγνωρίστηκε το 1949 από το Υπουργείο Στρατιωτικών ως ισοδύναμη με laquoεννιάμηνη υπηρεσία εν τη ζώνη επαφήςraquo και του απονεμήθηκε ο βαθμός του συνταγματάρχη Το 1968 κατέγραψε τις αναμνήσεις του από την Κατοχή σε ένα σπάνιο βιβλίο με τίτλο laquoΠτυ-χέςraquo που κοσμεί σήμερα τη συλλογή του ΕΜΕ

ΙωΣΗΦ ΝΙΣΣΗμΟ Ιωσήφ Νισσήμ είδε το πρώτο φως στην οδό Σαρανταπόρου στην Θεσσαλονίκη στις 22 Φεβρουαρίου 1919 Ήταν το τέταρτο παιδί της οικογένειας του εμπόρου Γαβριήλ Νισσήμ και της Μαρίας Αμπαστά-δο και μεγάλωσε σε ένα γαλλόφωνο σπίτι με καλή παιδεία Υπηρε-τούσε ως δόκιμος στη Σχολή Εφέδρων Αξιωματικών Πεζικού όταν ήχησαν οι σειρήνες της 28ης Οκτωβρίου Αγαπώντας τη στρατιωτική ζωή και μισώντας διπλά τους Γερμανούς ως Εβραίος και Έλληνας στρατιώτης αποφάσισε να συνεχίσει τον πόλεμο έστω και μόνος του Τις μέρες της γερμανικής εισβολής βρέθηκε μαζί με συναδέλφους του σε ένα καΐκι με προορισμό την Κρήτη Μετά την ηρωική άμυνα στο νησί επιβιβάστηκε στο βρετανικό καταδρομικό HMS Warspite και έφτασε στο λιμανι της Αλεξάνδρειας μετά από δυο μέρες που του φάνηκαν αιώνας εξαιτίας των συνεχών βομβαρδισμών από τα Στού-κας Στη Μέση Ανατολή ντύθηκε ξανά το χακί και ξεκίνησε μια μυθιστο-ρηματική ζωή Το καλοκαίρι του 1942 εντάχθηκε εθελοντικά στον laquoΙερό Λόχοraquo του συνταγματάρχη Χριστόδουλου Τσιγάντε Ήταν ο μόνος Εβραίος σε αυτή την μονάδα των 300 Ελλήνων που εκπαι-δεύτηκαν σε στρατόπεδο της Χάιφα ως επίλεκτοι laquoκομμάντοςraquo για καταδρομές πτώσεις με αλεξίπτωτο μάχες εκ του συστάδην ανα-τινάξεις κά Μετά τη Μάχη του Ελ Αλαμέιν (Οκτώβριος 1942) και την απόκρουση του Ρόμμελ ο Λόχος εντάχθηκε στη Φάλαγγα του Γαλλου στρατηγού Λεκλέρκ Ως γαλλομαθής ο Ιωσήφ εκτελούσε χρέη συνδέσμου κατά τις επιχειρήσεις κατά των Γερμανών στην Τυ-νησία Στην κρίσιμη Μάχη του Κσαρ Ριλάν (10-19 Μαρτίου 1943) το τζιπ όπου επέβαινε ανατινάχτηκε από νάρκη Για τον τραυματισμό του και την προσπάθειά του να σώσει έναν τραυματία Σενεγαλέζο στρατιώτη παρασημοφορήθηκε με την ανώτερη διάκριση το Χρυ-σούν Αριστείο Ανδρείας Ήταν η μεγαλύτερη τιμή σε Έλληνα μαχητή

εβραϊκού θρησκεύματος στον Βrsquo Παγκόσμιο Πόλεμο Εκτός από την επιχείρηση στη Σάμο (Οκτώβριος 1943) και την εντυπωσιακή εκκένω-ση 14000 Ιταλών αιχμαλώτων στην Τουρκία ο Ιωσήφ πήρε μέρος σε αναρίθμητες επιχειρήσεις και καταδρομές στην Βόρειο Αφρική από τον Λίβανο μέχρι την Κυρηναϊκή και αποστρατεύτηκε το 1945 με το βαθμό του ανθυπολοχαγού Στην Αθήνα ξαναβρήκε τους γονείς και τα τρία αδέλφια του Ηλία Ερρίκο και Δώρα που είχαν κρυφτεί Μόνο η μεγαλύτερη αδελφή Ρασέλ χάθηκε στο Άουσβιτς μαζί με συνολικά 80 μέλη των οικογενειών Αμπαστάδο Ασσέο και Νισσήμ Το 1947 παντρεύτηκε τη Ζαν Αροέστι μια Θεσσαλονικιά Εβραία που είχε γνωρίσει σε στρατόπεδο προσφύγων στο Χαλέπι της Συρίας κατά τη διάρκεια του Πολέμου Μετανάστευσαν στην Ιταλία όπου και ζουν μέχρι σήμερα

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 18

ΛΕωΝ ΒΑΡωΝΗ ζωή του Λέων Βαρών ξεκίνησε τον Δεκέμβριο του 1920 τις μέρες του Χανουκά στο Γκελί Μπολού (Καλλίπολη) της Ανατολικής Θρά-κης Το εβραϊκό του όνομα ήταν Γεουδά και ήταν γιος του Κερίδο Βαρών και της Όρο Κοέν μιας τυπικής ισπανοεβραϊκής οικογένειας με οθωμανική κουλτούρα Με την ελληνοτουρκική ανταλλαγή πλη-θυσμών εγκαθίστανται στην Καβάλα όπου γεννιούνται τα αδέλφια του Σαμουήλ Σουλτάνα-Σουζάνα και η μικρότερη η Σάρα που χάθηκε 10 χρονών Στην πολλαπλή ταυτότητα του νεαρού προστέ-θηκαν η ελληνικότητα και η συνείδηση του πρόσφυγα Αποφοίτησε από τη Μέση Εμπορική Σχολή Καβάλας και εργάστηκε σε διάφορες δουλειές για να ενισχύσει την φτωχή οικογένεια Η συνέχεια είναι γνωστή από σποραδικές αφηγήσεις Στις 14 Μαΐου 1942 συνελήφθη από τους Βουλγάρους και μεταφέρθηκε σε στρα-τόπεδο εργασίας στην Γκάρα Μπελίτσα κοντά στον σιδηροδρομι-κό σταθμό Δέκα μήνες αργότερα το τρένο στο οποίο επέβαιναν οι εκτοπισμένοι Εβραίοι της Καβάλας ndashκαι η οικογένειά τουndash που εξο-ντώθηκαν στην Τρεμπλίνκα πέρασε από την Γκάρα Μπελίτσα και μπροστά στα μάτια του Λέων Τότε ξεκίνησε η αντίστασή του Το καλοκαίρι δραπέτευσε με τον ξάδελφό του Μπίνιο Μεβοράχ κολύ-μπησαν τον Στρυμώνα και έφτασαν στην άδεια από Εβραίους Κα-βάλα Άγνωστο πώς ο Λέων διέφυγε στην Αθήνα και τη νύχτα του Γιομ Κιπούρ του 1943 βρέθηκε μαζί με άλλους 8 Εβραίους μεταξύ των οποίων και η οικογένεια Ντανιέλ Βαϊνστάιν σε ένα φορτηγό του ΕΑΜ με προορισμό την Πελοπόννησο Εντάχθηκε αμέσως στο 11ο Σύνταγμα Αρκαδίας του ΕΛΑΣ ως σύνδεσμος στην περιοχή Αράχω-βας Κερασίτσας Δολιανών και Κοσμά ενώ οι λογιστικές του γνώ-σεις τον έκαναν πολύτιμο στέλεχος στην Επιμελητεία του Αντάρτη (ΕΤΑ) Στην ταυτότητά του προστίθενταν τώρα και οι αριστερές ιδέες Στην περιοχή του Άστρους γνώρισε την οικογένεια του Ισαάκ Ρούσσο από την Θεσσαλονίκη που κρυβόταν στο χωριό Πλάτανος και συνδέθηκε με την κόρη Σέλλη Μετά τη Συμφωνία της Βάρκιζας επέστρεψε στην Καβάλα όπου άνοιξε εμπορικό κατάστημα όμως το στίγμα του laquoκομμουνιστήraquo τον καταδίωκε Στις 20 Αυγούστου του 1948 συνελήφθη στην Πάτρα ενώ προσπαθούσε να διαφύγει με καΐκι στην Παλαιστίνη μέσω Τερ-γέστης δικάστηκε και φυλακίστηκε για δύο χρόνια μετά τη στρα-

τιωτική του θητεία Τον Αύγουστο του 1952 παντρεύτηκε τη Σέλλη Ρούσσο στην Αθήνα και ίδρυσαν μαζί τη βιοτεχνία εσωρρούχων ΣΕΛ-ΒΑ Απέκτησαν δύο κόρες την Όρο-Οντέτ και τη Λουίζα Ο αιφνίδιος θάνατός του επήλθε στις 26 Σεπτεμβρίου 1991 Τον Δεκέμβριο του 1991 εκδόθηκε η ποιητική του συλλογή Οδός Πτολεμαίων σε επιμέλεια της κόρης του Οντέτ

μΑΝωΛΗΣ ΑΡΟυΧΟ αντάρτης-γιατρός γεννήθηκε στην Θεσσαλονίκη το 1914 το τέταρ-το παιδί μιας παραδοσιακής εβραϊκής οικογένειας Έχασε τον πατέ-ρα του Ιωσήφ όταν ήταν έφηβος Τελείωσε το δημοτικό της Allience Israelite Universelle και το Βrsquo Γυμνάσιο Αρρένων Θεσσαλονίκης Ολο-κλήρωσε τις σπουδές του στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και στρατεύτηκε λίγο πριν την κήρυξη του ελληνοϊταλικού πολέμου Παρέμεινε στην Θεσσαλονίκη όπου συγκροτήθηκε έμπεδο για την οργάνωση υγειονομικής υπηρεσίας του Γrsquo Σώματος Στρατού Τον Απρίλιο του 1941 ακολούθησε τη μεταφορά του νοσοκομείου στο νότο και παρέμεινε για λίγο στην Αθήνα προτού επιστρέψει στη γερμανοκρατούμενη πια ΘεσσαλονίκηΕργάστηκε για λίγο στο Δημοτικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης Ένα περιστατικό με Γερμανούς στρατιώτες τον τάραξε τόσο που εγκα-τέλειψε τη γενέτειρά του Στην Αθήνα διέξοδο στο ζόφο της πείνας και της τρομοκρατίας έδινε το φοιτητικό συσσίτιο του Αγίου Νικο-λάου Πευκακίων και διάφοροι ελληνοεβραϊκοί πυρήνες που συγκρο-τήθηκαν από το ΕΑΜ Αναμίχθηκε στις πρωτοβουλίες φυγάδευσης πολλών οικογενειών και του αρχιραββίνου Μπαρζιλάι και τελικά εγκατέλειψε κι ο ίδιος την πόλη Στα Δερβενοχώρια της Πάρνηθας προσκολλήθηκε στο 34ο Σύνταγμα Αττικοβοιωτίας του ΕΛΑΣ και έγινε ο γιατρός του ΙΙ Τάγματος του Συντάγματος με καπετάνιο τον Κώστα Αντωνόπουλο (laquoΚρόνοraquo) Τον Δεκέμβριο του 1943 το τάγμα εγκατστάθηκε στην Παρνασσίδα Ο Μανώλης απέδειξε αναρίθμητες φορές την αξία και το θάρρος του εξετάζοντας αρρώστους χειρουρ-γώντας τραυματίες και ακολουθώντας όλες τις μάχες ως υπεύθυνος πρώτων βοηθειών Το ΙΙ34 Τάγμα ήταν από τις πιο εμπειροπόλεμες μονάδες του ΕΛΑΣ με συνολικά 80 νεκρούς και διπλάσιους τραυμα-τίες και ο Μανώλης ένας από τους πιο δραστήριους αντάρτες-για-τρούς Ακόμη κι όσοι δεν έμαθαν ποτέ το όνομά του θυμούνταν έναν πολύτιμο laquoΕβραίο συναγωνιστήraquo που έσωζε ζωές Τον Οκτώβριο του 1944 προβιβάστηκε σε γιατρό του 34ου Συντάγματος όπου έμεινε ως τη Συμφωνία της Βάρκιζας (Φεβρουάριος 1945)

Μεταπολεμικά συνέβαλλε σημαντικά στο τιτάνιο έργο αποκατάστα-σης των πληγωμένων κοινοτήτων Στην Αθήνα ίδρυσε με άλλους Εβραί-ους γιατρούς την laquoΕπιτροπή Κοινωνικής Αρωγήςraquo για την φροντίδα των μελών της κοινότητας και οργάνωσε κατασκηνώσεις μεριμνώντας για ζητήματα διατροφής και περίθαλψης παιδιών και νέων Το 1952 πα-ντρεύτηκε την Λίλη Πάρδο από την Θεσσαλονίκη και απέκτησαν δύο κόρες την Αλίκη και τη Νέλλη Πέθανε τον Νοέμβριο του 1997

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 19

μωυΣ ΓΙΟυΣΟυΡΟυμΟ Μωύς Γιουσουρούμ ανήκει σε μια ιστορική ελληνοεβραϊκή οικογέ-νεια Ο παππούς του Μποχώρ ήρθε από τη Σμύρνη στην Αθήνα το 1860 και άνοιξε παλαιοπωλείο στη γωνία Καραϊσκάκη και Ερμού Το όνομα laquoΓιουσουρούμraquo καθιερώθηκε έκτοτε ως συνώνυμο της πε-ριοχής γύρω από το Μοναστηράκι Ο γιος του Νώε ταξίδεψε το 1913 στη Θεσσαλονίκη όπου παντρεύτηκε την αγαπημένη του αθηναία Μαζαλτώβ Χαμπίμπ που τον είχε ακολουθήσει Εκεί γεννήθηκαν ο Ισαάκ και ο Λεών Το 1917 η οικογένεια επέστρεψε στην Αθήνα αγόρασε το σπίτι στο Θησείο και γέννησε τέσσερα ακόμα παιδιά τον Μωύς (1920) τον Ιάκωβο την Τζόγια και την Στερίνα Ο Μωύς τελείωσε το Θ΄ Γυμνάσιο Αρρένων και σπούδασε στην οδο-ντιατρική σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών Στον Ελληνοϊταλικό Πόλεμο υπηρετούσε στον Ερυθρό Σταυρό ως ειδικευμένος ναρκωτής και έλαβε μέρος στη Μάχη της Κρήτης στον τομέα του Ηρακλείου μαζί με τον αδελφό του Ιάκωβο Οργανώθηκε σύντομα στο ΕΑΜ και πρωτοστάτησε στη δημιουργία φοιτητικών εβραϊκών πυρήνων της οργάνωσης στην πρωτεύουσα Με την έξοδο των Αθηναίων στο βου-νό (Σεπτέμβριος 1943) βρέθηκε στα Δερβενοχώρια της Πάρνηθας και πήρε το βάπτισμα του πυρός στις γερμανικές εκκαθαριστικές επιχει-ρήσεις του Οκτωβρίου Εντάχθηκε στον ΕΛΑΣ ως laquoΓιώργος Γαζήςraquo και ακολούθησε το Τάγμα Παρνασσίδας στην Φωκίδα Ο Ιάκωβος εντάχθηκε στο γειτονικό 36ο Σύνταγμα Τον Ιανουάριο του 1944 με εντολή της V Ταξιαρχίας του ΕΛΑΣ πέρασε στην Πελοπόννησο και τοποθετήθηκε στο 6ο Σύνταγμα Κορίνθου Εκεί αρχίζει η σημαντικό-τερη φάση της αντιστασιακής του ζωής Χάρη στην οργανωτικότητά του του ανατέθηκε η ευθύνη όλης της παραλιακής ζώνης ως προω-θημένο αντάρτικο φυλάκιο με έδρα στη Ζαρούχλα και την Ακράτα Συγκρότησε κινητή ομάδα που συνέλεγε πληροφορίες κατέστρεφε τηλεγραφικούς στύλους και σιδηροδρομικές γραμμές και εγκαθι-στούσε τηλεφωνικές συνδέσεις με τα ορεινά χωριά Το καλοκαίρι οργάνωσε μόνιμο Φρουραρχείο στη Λυκοποριά (Φ8) Μετά τις τελευταίες εκκαθαριστικές των Γερμανών τον Αύγουστο συνάντησε το Σύνταγμα στην ελεύθερη πια Κόρινθο Μετά την πα-ράδοση των όπλων του ΕΛΑΣ επέστρεψε στο Θησείο Με την ίδια αίσθηση καθήκοντος που επέδειξε στην Κατοχή πολέμησε με τον

Εθνικό Στρατό στον Εμφύλιο Πόλεμο (1947-1950) και παρασημοφο-ρήθηκε με το Αργυρούν Αριστείο Ανδρείας και τον Πολεμικό Σταυρό Ζει στην Αθήνα

μωυΣΗΣ μΑΤΑΘΙΑΣΟ Μωυσής Ματαθίας γεννήθηκε στις 29 Ιουνίου 1919 στο Βόλο Ήταν γιος του εμπόρου Ματαθία Ματαθία με καταγωγή από τα Ιωάννινα και της Ραχήλ Ματαθία το γένος Ζίδη από την Καρδί-τσα Τελείωσε το Γυμνάσιο Βόλου και το 1937 εισήχθη στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης με σκοπό να ακολουθήσει το επάγγελμα του θείου του Νισσήμ Ματαθία προέδρου της Ισ-ραηλιτικής Κοινότητας Αθηνών Λόγω του θανάτου του θείου του διέκοψε τις σπουδές του και επέστρεψε στο Βόλο Στην Κατοχή ξεκίνησε να προσανατολίζεται προς την Αντίσταση και συγκεκριμένα το ΕΑΜ που από τις αρχές του 1942 είχε εμφανι-στεί δυναμικά στην περιοχή της Θεσσαλίας Η προδιάθεση υπήρχε Ο άνδρας της μεγαλύτερης αδελφής του Εσθήρ Νίκος Σαμουηλίδης από την Καρδίτσα ήταν προπολεμικά οργανωμένος στο ΚΚΕ Ο Μωυσής εντάχθηκε στην πρώτη συλλογικότητα του ιταλοκρατούμε-νου Βόλου Ήταν ο Σύλλογος Αποφοίτων Γυμνασίου και Φοιτητών που οργάνωνε συσσίτια για τους πεινασμένους της πόλης θεατρικά έργα καλλιτεχνικές δραστηριότητες και συναυλίες Από τις αρχές του 1943 όλες οι δραστηριότητες συντονίζονταν από την Ενιαία Πανελλαδική Οργάνωση Νέων (ΕΠΟΝ) Ανήκοντας στην πρωτοπο-ρία της νεολαίας του Βόλου ο Μωυσής Ματαθίας ήταν από αυτούς που έγραφαν τα αντικατοχικά θεατρικά σκετς της ΕΠΟΝ όπως laquoΟ Βόλος τραγουδάειraquo laquoΦοιτητικές ανησυχίεςraquo laquoΌλα άλλαξανraquo κά Μετά τη συνθηκολόγηση της Ιταλίας (Σεπτέμβριος 1943) εγκατέ-λειψε το Βόλο και προσχώρησε στον ΕΛΑΣ που είχε αρχίσει να εξαπλώνεται στην ανατολική Θεσσαλία Η μόρφωση και αφοσίωσή του τον ανέδειξαν σύντομα σε στέλεχος του 54ου Συντάγματος στο Πήλιο Τον Οκτώβριο ανέλαβε υπεύθυνος Επιμελητείας στην νεο-σύστατη ΧVI Tαξιαρχία Ανατολικής Θεσσαλίας Το καλοκαίρι του 1944 βρέθηκε στο επιτελείο της Ομάδας Μεραρχιών Στερεάς (ΟΜΣ) με διοικητή τον υποστράτηγο Κωνσταντίνο Τσαμάκο καπετάνιο τον Βαγγέλη Παπαδάκη (laquoΤάσο Λευτεριάraquo) και έδρα το Καρπενήσι την πρωτεύουσα της laquoΕλεύθερης Ελλάδαςraquo Ήταν από τους ελάχι-

στους Έλληνες Εβραίους που υπηρέτησαν σε τόσο υψηλή θέση στην ιεραρχία του ΕΛΑΣΠαρά τις μεταπολεμικές διώξεις τελείωσε τις σπουδές του το 1949 Εργάστηκε στο ΚΙΣ και στον Οργανισμό Περίθαλψης και Αποκα-τάστασης Ισραηλιτών Ελλάδας (ΟΠΑΙΕ) ως δικηγόρος Το 1964 πα-ντρεύτηκε την Παυλίνα Κοέν από την Θεσσαλονίκη και απέκτησαν δύο παιδιά τον Ανδρέα και τον Αλέξανδρο Πέθανε στην Αθήνα τον Μάιο του 2010

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 20

ΣΑΛΒΑΤωΡ μπΑΚΟΛΑΣΜια ξεχωριστή περίπτωση ανάμεσα στους Εβραίους αντάρτες γεννή-θηκε τον Δεκέμβριο του 1922 στην Πρέβεζα και μεγάλωσε στα Γιάν-νενα από όπου καταγόταν ο πατέρας του Η αντιστασιακή διαδρομή του Σαλβατώρ Μπακόλα προδιαγράφηκε την πρώτη χρονιά της Κα-τοχής Ως ένας από τους υπεύθυνους του ΕΑΜ Νέων στα Γιάννενα καθοδηγούσε περίπου 80 νεαρούς Γιαννιώτες Εβραίους Ανέπτυξε έντονη μαχητικότητα Μαζί με τον Μωσέ Ντόστη σκόρπιζε προκη-ρύξεις στην πλατεία Πάργης έγραφε συνθήματα και απειλούσε ανοι-χτά όσους Εβραίους διατηρούσαν σχέσεις με Ιταλούς ή Γερμανούς στρατιώτες Συνέχισε την αντιστασιακή του δράση στην Αθήνα όταν τον Φε-βρουάριο του 1942 εγγράφηκε στο Τμήμα Χημείας του Πανεπιστημί-ου Η συνθηκολόγηση της Ιταλίας τον βρίσκει ενεργό μέλος του φοι-τητικού ΕΑΜ (Σπουδάζουσα) με το ψευδώνυμο laquoΣωτήρηςraquo Με την έξοδο στο βουνό ο ένοπλος αγώνας για τον ενθουσιώδη Γιαννιώτη ήταν μονόδρομος Παρέμεινε στην Πάρνηθα αρχικά στον Εφεδρικό ΕΛΑΣ Λιάτανης (Άγιος Θωμάς) και στη συνέχεια στο Ι34 Τάγμα Ατ-τικής του θρυλικού καπετάν Θεοχάρη Πολύχρονου που φρουρούσε τις πύλες της laquoΕλεύθερης Ελλάδαςraquo Τον Ιανουάριο του 1944 παρου-σιάστηκε στην εδρα της V Ταξιαρχίας του ΕΛΑΣ στο Λιδωρίκι και τοποθετήθηκε στον Λόχο Διοίκησης με διοικητή τον λοχαγό Γιάν-νη Λαζαρίδη Τον Μάιο ο Λόχος εκπαιδευόταν στην κοιλάδα του Μόρνου εν όψει ενός θερμού καλοκαιριού Ο Σαλβατώρ διακρίθηκε στη Μάχη της Άμφισσας (2 Ιουλίου 1944) και στην επική μάχη στις Καρούτες Φωκίδας (5 Αυγούστου 1944) όταν ένα γερμανικό από-σπασμα μάχης του επίλεκτου 18ου Συντάγματος Ορεινών Κυνηγών περικυκλώθηκε και εξοντώθηκε μέσα στο χωριό 97 Γερμανοί σκο-τώθηκαν και 105 αιχμαλωτίστηκαν Δεν ξεχνούσε ποτέ πως μια ολό-κληρη νύχτα περίμεναν το σύνθημα για την πρωινή επίθεση χωρίς να μιλάνε ή να καπνίζουν για να μη γίνουν αντιληπτοί Ο ίδιος ήταν ένας από τους περίπου 50 αντάρτες που τραυματίστηκαν σε αυτή

τη μεγαλειώδη αναμέτρηση Μια σφαίρα τον βρήκε στη δεξιά κνή-μη καθώς μαχόταν σώμα με σώμα με τους Γερμανούς Νοσηλεύτηκε στο αναρρωτήριο της Ταξιαρχίας στο χωριό Πενταγιοί Όταν τον Οκτώβριο η Ταξιαρχία μετονομάστηκε σε ΙΙ Μεραρχία του ΕΛΑΣ ο laquoΣωτήρηςraquo ήταν ένας από τους 30 αντάρτες της Υποδειγματικής Διμοιρίας ΕΠΟΝ του Λόχου Διοίκησης Ήταν ο μόνος από την οικογένειά του που επέζησε του Ολοκαυτώ-ματος Σύζυγος της Ντόρας Κοέν και πατέρας της Έστερ έφυγε από τη ζωή στις 8 Ιουλίου 2012

ΣΑΡΑ ΓΕΣΟυΑΓεννημένη στην laquoοβριακήraquo της Χαλκίδας το 1927 η Σάρα (ή Σαρίκα) Γεσούα ανήκει στις εμβληματικές φυσιογνωμίες της Αντίστασης Ο πόλεμος τη βρήκε μαθήτρια στη Δημόσια Εμπορική Σχολή Χαλκί-δας Μετά τον πρόωρο θάνατο του πατέρα της (1927) ζούσε με την μητέρα της Ζαφείρα και τη μεγαλύτερη αδελφή της Γιάφφα στην οδό Κώτσου κεντρικού δρόμου της εβραϊκής γειτονιάς Η μητέρα της ήταν αδελφή του συνταγματάρχη Μαρδοχαίου Φριζή γεγονός που έπαιξε καταλυτικό ρόλο στη διαμόρφωση της πατριωτικής της συνείδησης Πριν κλείσει τα 14 η Σάρα περιέθαλπτε τραυματίες στο στρατιωτικό νοσοκομείο της πόλης ως εθελόντρια νοσοκόμα Επόμενο βήμα ήταν η Αντίσταση Η δραστήρια εβραιοπούλα προμη-θεύτηκε για την ίδια και την μητέρα της ψεύτικες ταυτότητες Με την έναρξη της γερμανικής κατοχής (Οκτώβριος 1943) η Σάρα συνεννοή-θηκε με το ΕΑΜ πήρε τη μητέρα της και εγκατέλειψαν την Χαλκίδα για τη Στενή όπου ζούσε η αδελφή της με τον άντρα της Για να προφυλάξει από τις επιδρομές των Γερμανών τους τρομοκρα-τημένους Εβραίους που είχαν καταφύγει στα βουνά η Αντίσταση τους σκόρπισε σε διάφορα χωριά (Πάλιουρας Θεολόγος Στρόπωνες Βασιλικό) και αργότερα οργάνωσε δίκτυο διαφυγής με καΐκια για την Τουρκία από την περίφημη παραλία των Τσακαίων Η νεαρή Σάρα έγινε δασκάλα στο απομονωμένο χωριό Κουρκουλοί δουλεύο-ντας δραστήρια στην ΕΠΟΝ Μετά την φριχτή δολοφονία της ξαδέλ-φης της Μέντης Μόσχοβιτς από τα Τάγματα Ασφαλείας στους Στρό-πωνες (4 Μαρτίου 1944) και τον εμπρησμό του χωριού Κουρκουλοί προσκολλήθηκε στα αντάρτικα τμήματα Αμέσως καθιερώθηκε ως ομιλήτρια που κήρυττε με πάθος τον ένοπλο αγώνα ιδιαίτερα στις νεαρές γυναίκες Σύντομα σχημάτισε ανεξάρτητη γυναικεία ομάδα που πολεμούσε μάζευε πληροφορίες και ξεσήκωνε τον κόσμο στα χωριά Ένας Αμερικανός δημοσιογράφος που βρέθηκε στην κατεχό-μενη Εύβοια της αφιέρωσε ξεχωριστό απόσπασμα στην ανταπόκρι-σή του για τους Έλληνες αντάρτες laquoΕίναι ένα κοντό δεμένο κορίτσι με μαύρα μαλλιά και γαλάζια μάτια Τρέχει σαν άντρας και μπορεί να χτυπήσει ένα καρύδι σε απόσταση 200 γυάρδες Είτε φωνάζει παραγγέλματα είτε δίνει σήμα με τα χέρια της στο Λόχο είτε τρα-γουδάει στα ορεινά μονοπάτια το κάνει με πάθος και περηφάνειαraquo Η Απελευθέρωση τη βρήκε καπετάνισα της Υποδειγματικής Διμοι-

ρίας Γυναικών του 7ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ και ήδη θρυλική

μορφή ανάμεσα στους αντιστασιακούς της Εύβοιας με το όνομα laquoΚα-

πετάνισσα Σαρίκαraquo Σήμερα ζει στο Τελ-Αβίβ

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 21

Οι σελίδες που ακολουθούν πε-ριλαμβάνουν όσα ονόματα Εβραίων αντιστασιακών πεσόντων στις μά-χες και εκτελεσμένων σε αντίποινα μπορέσαμε να συγκεντρώσουμε Η τελική μορφή του καταλόγου των αντιστασιακών βασίστηκε στη λίστα ονομάτων που επεξεργάστηκε η Έφη Εζρατή και δημοσιεύτηκε στο βιβλίο του Steven Bowman Η Αντίσταση των Εβραίων στην Κατοχική Ελλά-δα (Έκδοση ΚΙΣ Αθήνα 2013) Ο κατάλογος ονομάτων των πεσόντων και εκτελεσμένων συμπληρώθηκαν με βάση αδημοσίευτο υλικό από το αρχείο του ΕΜΕ και αποδελτίωση αρχειακού υλικού και δευτερογενούς βιβλιογραφίας Με την πεποίθηση πως αποτελεί ένα μόνο βήμα μιας έρευνας που συνεχίζεται παραδίδου-με τα ονόματα ως συμβολή στην ιστο-ριογραφία και ελάχιστο φόρο τιμής στους αντιστασιακούς Εβραίους που θυσιάστηκαν για την ελευθερία

ΚΑΝΤΙΣ ΓΙΑ ΤΟυΣ πΕΣΟΝΤΕΣΑς μεγαλυνθεί και ας αγιαστεί το μεγάλο όνομα Του στον κόσμο που έπλασε κατά τη θέληση Του Αμέν Ας βασιλεύσει η βασιλεία Του ας πραγματοποιηθεί η λύτρωση και ας συντομευτεί ο ερχομός του μασσίαχ στη διάρκεια της ζωής μας και στις ημέρες μας και στη διάρκεια της ζωής όλου του Ισραήλ γρήγορα και σύντομα και πείτε Αμέν

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 22

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣ Ντάριο (Δαβίδ) Ααρών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΑνρύ Ααρών Καβάλα Αρμάνδος Ααρών Κέρκυρα Σαλώμ Αβδελάς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ααρών Αβδελάς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Βίκτωρ Αβδελάς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σολομών Αβδελάς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ζακ Αβραάμ Καβάλα Βιτάλ Αελιών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ ΘεσσαλίαΟυίλιαμ Ισαάκ Αζάρ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλμπέρτος Αζάρ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ζουλύ (Ιουλία) Αζάρ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Λάζαρος (Ελιέζερ) Αζαρία Βέροια ΕΑΜ ΕΤΑ ΘεσσαλίαΜωρίς Αζί Ρένα Αζούζ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σαλβατώρ Αζούζ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Λεών Αζουλί [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωρίς Ακαρά Ηλίας Αλαλούφ Αθήνα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] ΑττικήΣόλων Αλαλούφ Ρασέλ Άλβο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ Δυτική ΜακεδονίαΠαλόμπα Άλβο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ Δυτική ΜακεδονίαΣαλβατώρ Αλγούσσης Νισήμ Αλκαλάη Διδυμότειχο Σαμουήλ Αλαλούφ Ηλίας Αλαλούφ Σεμτώβ Αλαλούφ Θεσσαλονίκη Σολομών Αλαλούφ Θεσσαλονίκη ΒΣΑ Δυτική ΘεσσαλίαΑλμπέρτος Αλαλούφ Βόλος Ραούλ Αλμοσνίνο Θεσσαλονίκη Ελίας Αλμοσνίνος Δανιήλ (Δανέλος) Αλχανάτης Αθήνα ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Αθήνα ΕύβοιαΖακίνος Αλχανάτη Γεουδά Αμάρ Τρίκαλα ΕΛΑΣ ΕύβοιαΛεών Αμάρ Χαλκίδα ΕΛΑΣ ΕύβοιαΖοζέφ Αμαρίλιο Αλμπέρτο Αμαρίλιο Θεσσαλονίκη ΕΑΜ ΑθήναΙσαάκ Αμίρ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΝτάριο Αμίρ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ζουλύ (Ιουλία) Αμίρ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δαβίδ Αμίρ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑλβέρτος Αμών Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΒίκτωρ Αμών Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Γιακώβ Αράρ Καστοριά [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Γεουντά Αράρ Καστοριά [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αβραάμ Αρδίττης Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΤσιάκο Αρούχ Θεσσαλονίκη Μανώλης Αρούχ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑλμπέρτος Ασσέο Ελί Αττάς ΕΑΜ Αθήνα

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣ Μωύς Αττάς Αθήνα ΕΛΑΣ ΚορινθίαΊνο Αττάς Θεσσαλονίκη Θεσσαλονίκη Αττίας Καβάλα Ισαάκ Αχάρ Μιχάλης Βαλαής Ιωάννινα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλβέρτος Βαλεστάιν Αθήνα ΕΠΟΝ ΑθήναΣίμων (Σίμος) Βαλεστάιν Αθήνα ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΙακώβ Βαρούχ Σάμπυ (Σαμπετάι) Βαρσάνο [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΑβραάμ Βαρών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΛεών-Γεουδά Βαρών Καβάλα ΕΛΑΣ ΠελοπόννησοςΜαξ Βαρών Καβάλα ΕΑΜΕΤΑ ΕλασσόναΕλιάου Βεϊσσή Αλμπέρτο Βελλέλης Πάτρα ΕΛΑΣ ΠελοπόννησοςΕμμανουήλ Βελλέλης Πάτρα ΕΛΑΣ ΠελοπόννησοςΖακ Βεντούρα Θεόφιλος Βιτάλης Βόλος Σαμουήλ Λεών Γαβριηλίδης Αθήνα Αλμπέρτος Γαβριηλίδης Σάρα Γεσουά Χαλκίδα ΕΛΑΣ ΕύβοιαΓιομτώβ Γιακοέλ Τρίκαλα Γιακοέλ Καβάλα Αλμπέρ Γιαχμπές Καβάλα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλμπέρτος Γιαχόν Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Στέλλα Γιαχόν Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ιακώβ Γιουσουρούμ Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜωύς (Μωρίς) Γιουσουρούμ Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά Ελλάδα ΚορινθίαΠέπο Γιωσέφ Νταρών Γκανής Μάρκος Γκανής Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σολομών Γκανής Αγρίνιο [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σόλων Γκανής Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ιωσήφ Γκατένιο Θεσσαλονίκη Δαβίδ Γκατένιο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ Σαλτιέλ Γκατένιο Θεσσαλονίκη Ιακώβ Γκερσόν Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Γκρότας Ιερεμίας Δανιήλ Ιωάννινα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Εδουάρδος Δάφφας Βόλος ΕΛΑΣ ΕύβοιαΙωσήφ Δαβίδ Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜίμης Δαβίδ Σαμουήλ Δαβίδ Σαμουήλ Δέντης Χανιά [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δαβίδ Εζρά Καρδίτσα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Χαΐμ Εζρά Μωρίς Εζρά Αλμπέρτος Εζρατή Δαβίδ Ελιάου Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΜισέλ Ηλίας Αβραάμ Ελιάν Θεσσαλονίκη ΕΑΜ Κεντρική ΜακεδονίαΒίκτωρ Ελιασάφ Ηλίας Ελιασάφ Ηλίας Ελιέζερ Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Λάζαρος Ελιέζερ Άρτα ΕΑΜ Ήπειρος Ισαάκ Ελιέζερ Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ισαάκ Εμμανουήλ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΗλίας Ερρέρα

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΟΙ

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 23

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣ Μωρίς Ερρέρα Θεσσαλονίκη ΘεσσαλονίκηΜωύς ΕσκαλονίΣαμουήλ Εσκινατζής Λάρισα ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΜωρίς Εσφόρμες Θεσσαλονίκη Αβραάμ Ζακ Καβάλα Μηνάς Ζακ Βόλος Ιωσήφ Ζακάρ Βόλος Σάββας Ιακώβου Βόλος ΕΛΑΣ Δυτική ΘεσσαλίαΧαΐμ Ιακώβου Βόλος Αλβέρτος Ιεσουλάς Βόλος Μωυσής Ελιά Ιεσουλάς Βόλος Ιωσήφ Ίζης Τρίκαλα Λεών Ίντης (ή Ίντας) Αθήνα ΕΛΑΣ Γιωσέφ Ίσσης Σάββας Ίσσης Άρτα Λούνα Ισχάκ Μπίτολα Μεντές Ισχάκ Μπίτολα Πέκο Ισχάκ Μπίτολα Αλβέρτος Ιωσήφ Οβαδίας Μωρίς Καζές Κομοτηνή ΒΣΑ Ανατολική ΘεσσαλίαΆρης Καζές ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΣαμουήλ Καζές Άλμπερτ Κάκις ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΚάρμεν Κάκις ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΦρέντερικ Κάκις ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΖακ Κάκις ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΕμίλ Κάκις Δράμα Γεουντά Καλέφ-Εζρά Ιωάννινα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Αβραάμ Καλέφ-Εζρά Ιωάννινα ΕΑΜ Ήπειρος Δαβίδ Καλντεράν Μπίτολα Σαμουήλ Καλντεράν Μπίτολα Ζουλί Καλδερόν Καλδερόν Φλώρινα Καλδερόν Φλώρινα Γκίτα Καλντερών Μπίτολα Λούνα Καλντερόν Κάρλο Καλντερόν Μπίτολα Ματίκα Καμπελή Τρίκαλα Μίμης Καμπελής Τρίκαλα Νισσήμ Καμχής ΕΑΜ ΜεσσηνίαΜωύς Καμχή Θεσσαλονίκη Μωυσής Καμχής Λάρισα Γιαχιέλ Καπέτας Σολομών Καπέτας ΕΑΜ Θεσσαλία Ηλίας Καπέτας Τρίκαλα Ζακ Καπόν Ματίλντα Καπόν Θεσσαλονίκη Δυτική ΜακεδονίαΚάρολος Καράσσο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΕμμανουέλ Καράσσο Θεσσαλονίκη Γιωσέφ Καράσσο Θεσσαλονίκη Ζακ Καράσσο Θεσσαλονίκη Δανιήλ Καράσσο Θεσσαλονίκη Μωύς Καράσσο Θεσσαλονίκη Τζιάκο Καράσσο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜπέττυ Καράσσο Θεσσαλονίκη Αλμπέρτο Καράσσο Θεσσαλονίκη

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΟΙ

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΝταίζυ Καράσσο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΝιγρίταΖακ Καπόν Άλμπερτ Κασόρλα Μπίτολα Ισαάκ Κασούτο Κασούτο Λάρισα Σολομών Κάστρο Βόλος Ζακ Κατάν Νισσήμ Καμχή Σαμουήλ (Μπόμπυ) Κοέν Δαβίδ Κοέν Πρέβεζα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΔαβίδ Σαμπετάι Κοέν Έλι Κοέν Μεναχέμ Κοέν Μενασέ Κοέν Γεσούα Κοέν Γιακώβ Κοέν Λάουρα Κοέν Χαΐμ Κοέν Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΑλβέρτος Κοέν Δράμα Αλβέρτος Κοέν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΙτσχάκ Κοέν Ξάνθη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΙωσήφ Κοέν Λουί Κοέν Ξάνθη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΖοζέφ Κοέν Κρήτη Μωρίς Κοέν Ιωσήφ Αβραάμ Κοέν Ιωάννινα Μιχαήλ Ηλίας Κοέν Ιωάννινα Σαμουήλ Κοέν Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ηλίας Κοέν Θεσσαλονίκη Ρόζα Κοέν Θεσσαλονίκη Σαμ Κοέν Θεσσαλονίκη Στέλλα Κοέν Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Κεντρική ΜακεδονίαΗλίας Γιουδά Κοέν Λάρισα Πίνχας Κοέν Φλώρινα Ιωσήφ Κοέν Φλώρινα Λέων Κοέν Αθήνα Μωυσής Κοέν Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑαρών Κοέν Αθήνα Ζακίνος Κοέν Αθήνα ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Αθήνα ΕύβοιαΜωσέ Κοέν Καβάλα Δαβίδ Μιχαήλ Κοέν Πρέβεζα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΆννα Κοέν Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΜπαρούχ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ντάριο Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Χαΐμ Σαμουήλ Κοέν Βόλος ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΙακώβ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ισαάκ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ιακώβ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Καρολίνα Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Λέων Ιωσήφ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Νισσήμ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Πέπος Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ραχήλ Κοέν Βόλος EΠΟΝ Εθνική Αλληλεγγύη ΕΛΑΣ Σαμουήλ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σίμων Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σλόμο Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ]

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 24

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΖαχαρίας Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ζουλύ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ροζίτα Κοέν Βόλος ΕΠΟΝ Σαμπετάι Κοέν Βόλος ΕΠΟΝ Σαλβατώρ Κοέν Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΒίκτωρ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Νταβίκο Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ηλίας Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωρίς (Μωσέ) Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μασλάχ Κοέν Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΣολομών Κοέν Ιωάννινα Σόλων Κομίδης Κομοτηνή Μισέλ Κονέ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ηλίας Κονές Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΜωυσής Κονές Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Τόρι Κουένκα Θεσσαλονίκη ΘεσσαλονίκηΙάκωβος Κούμερης Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΖακ Κωστής Χαλκίδα Απόλλων- Υβόννη ΑθήναΑλμπέρτος Λαζάρ Λάρισα ΕΛΑΣ Κεντρική ΘεσσαλίαΙσαάκ Λαζάρ Λάρισα ΕΛΑΣ Κεντρική ΘεσσαλίαΝισσήμ Λαζάρ Σαλβατώρ Λαζάρ Λάζαρος Λαζάρ Ιωσήφ Λαχανάς Μωυσής Λεβή Νίνο Λεβή Οβαδίας Λεβή Ρόζα Λεβή Σόλων Αβραάμ Λεβή Ζαχαρίας Λεβή Ζακ (Ιακώβ) Λεβή Θεσσαλονίκη Ερρίκος Λεβή Ιωάννινα ΕΔΕΣ ΙωάννιναΧαΐμ Λεών Λεβή Ιωάννινα Ααρών Λεβή Τρίκαλα Ηλίας Λεβή Τρίκαλα Καίτη Λεβή Τρίκαλα Σολομών Αβραάμ Λεβή Τρίκαλα Μεΐρ Λεβή Τρίκαλα Αβραάμ Λεβή Θεσσαλονίκη Αβραάμ Λεβή Χαλκίδα Ηλίας Λεβή Αθήνα ΕΑΜ ΑθήναΕμμανουήλ Λεβή Αθήνα Μανώλης Λεβή Ματαθίας Λεβή Χαΐμ Λεβής Ιωάννινα ΕΑΜ ΑθήναΣίμων Λεβή Λάρισα Ρούλα (Ραχήλ) Λεβή Δαβίδ Λεβής Βόλος ΕΑΜ ΘεσσαλίαΜωυσής Λεβής Βόλος Νέλλος Λεβής Βόλος Ζάχος Λεβής Βόλος Λέων Λεβής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΙακώβ Μαγρίζος Λάρισα Σιμαντώβ Μαΐσης Ραφαήλ Μάλτης Ιωάννινα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΡαούλ Μάνο Ραχήλ Μάνο Ματθίλδη Μασαράνο [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΙσαάκ Μασσότ Μωυσής Ματαθίας Βόλος ΕΛΑΣ ΘεσσαλίαΖάκο Ματαθίας Βόλος Λέων Ματαλόν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΣαλομών Ματαλόν Ματίλντα Ματαράσσο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ Δυτική ΜακεδονίαΝισσήμ Ματαθίας Κέρκυρα Πάππας Μάτσας Μωύς Μάτσας Χαΐμ Μάτσας Ιωάννινα Ελιασάφ Μάτσας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιεσούα Μάτσας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιωσήφ Μάτσας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΣολομών Μάτσας Ιωάννινα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σλόμο Ματσίλ Ιωάννινα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑβραάμ Μεβοράχ Καβάλα ΕΛΑΣ Σαμουήλ Μεγίρ Ιωάννινα Βιτάλ Μεγίρ Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Λέων Μεΐρ Ηλίας Μιζάν Ιακώβ Μιζάν Λέων Μιζάν Σαμπετάι Μιζάν Σαούλ Μιζάν Βουλγαρία Δαβίδ Μιζάν Δράμα Σάμυ Μιζάν Λάρισα Ισαάκ Μιζάν Αγρίνιο Ζακίνος Μιζάν Βόλος Τζάνι Μιζάν Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιωσήφ Μιζραχής Αθήνα ΕΑΜ ΠελοπόννησοςΑλμπέρτος Μιζραχής Λάρισα

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΜήνας Μιζραχής Βόλος Σαρίνα Μιζραχή Βόλος Ζακ Μιζραχής Βόλος Χαΐμ Μιζραχής Βόλος Αλμπέρτος Μινέρβο Χανιά ΒΣΑ ΚρήτηΤζένη Μινέρβο Χανιά Μισκατέλ Διδυμότειχο Μισκατέλ Διδυμότειχο Χαΐμ Μιζραχής Βόλος Λιλή Μητράνι Θεσσαλονίκη Ροβέρτος Μητράνι Σέρρες ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑβραάμ Μιχαήλ Ιωάννινα Μιωνή Αγρίνιο Μωυσής Μιωνής Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιωνάς Μιωνής Αγρίνιο ΕΑΜ Σαμ Μοδιάνο Θεσσαλονίκη Έλιο Μοδιάνο Σόφη Μολτίαχ Μόλχο Α Μόλχο Θεσσαλονίκη Μωυσής Μόρδος Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική Θεσσαλία Μορδώχ Μέντη Μόσκοβιτς Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΕύβοιαΑλίκη Μουρτζούκου Βόλος Δαβίδ Μπακόλας Σαλβατώρ Μπακόλας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΝισσήμ Μπακόλας Ιωάννινα Σιών Μπακόλας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιάκωβος Μπαλέστρας Κέρκυρα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ραφαήλ Μπαρκή Σολομών Μπαρκή Αθήνα Ιακώβ Μπαρτζιλάι Αθήνα Ιωσήφ Μπαρτζιλάι Αθήνα Νισσήμ Μπατής Ιωάννινα Βίκτωρ Μπατής Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΚουτιέλ Ιακώβ Μπέγας Λάρισα Αλμπέρτος Μπέζα Ζακλίν Μπέζα Άλφρεντ Μπέζα Θεσσαλονίκη Μόνικα Μπέζα Θεσσαλονίκη Ελένη Μπέζα Θεσσαλονίκη Αρμάντο Μπεζές Θεσσαλονίκη ΕΑΜ ΘεσσαλίαΜωσέ (Μωρίς) Μπέλλο Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΣαλβατόρε Μπεν Γιαΐς Πέπο Μπενοζίλιο ΕΑΜ ΑθήναΑλμπέρτο Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη Βενιαμίν Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη Μωσέ Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη Ντικ Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΖακ Μπενβενίστε Δαβίδ Μπενβενίστε Καβάλα Έστερ Μπενβενίστε Λάρισα Νταίζη Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΑθήναΧαΐμ Μπενρουμπή Μωρίς Μπενρουμπή Αλβέρτος Μπενρουμπή Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜεναχέμ Μπενσιών Καβάλα Ιωσήφ Μπενσουσάν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΙακώβ Ισραήλ Μπεράχα Τρίκαλα ΕΛΑΣ Δυτική ΘεσσαλίαΓεουντά Μπεράχα Βιτάλ Μπεράχα Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΜεντές Μπεσαντσή Μωσέ Μπέσο Αθήνα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μπετσαλέλ Μπεχάρ Ζακ Μπεχάρ Μάρκος Μποττόν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Σαλομόν Μπούρη Ντόρα Μπουρλά Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΓιολάντα Μπουρλά Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΛεών Μπουρλάς Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΣολομών (Σάρδος) Μπουρλάς Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΜωυσής Μπουρλάς Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΑβραάμ Μπουρλάς Θεσσαλονίκη Σάρα Μπουρλά Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΤσελεμπή Μπουρλά Σέρρες ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΜωρίς Μπουρλάς Γιακώβ Μποχορόπουλος Ιωάννινα Ροβέρτο Μπρέλλης Δαβίδ Μπρούδο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜιχάλης Μπρούδο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική Μακεδονία Ερνστ Μύλλερ Αθήνα Ισαάκ (Γιτσχάκ) Μωυσής (Μωσέ) Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική Μακεδονία Γιομτώβ Μωσέ Ιωάννινα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΔαβίδ Μωυσής [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ασέρ Μωυσής Τρίκαλα ΕΑΜ ΑθήναΕσδράς Βενιαμίν Μωυσής Λάρισα ΕΛΑΣ ΘεσσαλίαΕσδράς Δαβίδ Μωυσής Λάρισα ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΑλβέρτος (Αβραάμ) Μωυσής Βόλος

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΟΙ

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 25

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΣλόμο Ναούμ Ηλίας Ναούμ Ιωάννινα Μαρσέλ Νατζαρή Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΔαβίδ Ναχμίας Άρτα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Σαμ Ναχμίας Αθήνα Μιχαήλ Νεγρίν Αθήνα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Αλβέρτος Νεγρίν Τρίκαλα Ισαάκ Νεγρίν Τρίκαλα Βενιαμίν Νεγρίν Τρίκαλα ΕΛΑΣ Δυτική ΘεσσαλίαΛουίζα Νεγρίν Λάρισα ΕΠΟΝ ΘεσσαλίαΙωσήφ Νεχαμά Ισαάκ Νεχαμά Αθήνα ΕΛΑΣ Δυτική ΘεσσαλίαΡοέλ Νισαχόν Ζακ Νισσάν Σολομών Νισσήμ Ηλίας Σαμ Νισσήμ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΓιοέλ Νιτσαχόν Τρίκαλα Πωλ Νόαχ Ισίδωρος Νόαχ Ισαάκ Ντάσα Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΒιτάλ Ντάσα Θεσσαλονίκη Ιωσήφ Ντεκάστρο Χανιά ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜαρσέλ Ντεμάγιο Μπίτολα Μωσέ Ντόστης Ιωάννινα ΕΑΜ Νέων ΙωάννιναΝτίνος Οβαδίας Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΙσαάκ Οβαδία Δράμα ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΝτάνυ Οβαδίας Θεσσαλονίκη Σαλβατώρ Οβαδίας Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΙσαάκ Οβαδίας Ιωσήφ Ντάριο Ουζιέλ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΒαρών Πάρδο Καβάλα Μωύς Πάρδο Καβάλα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΣάββας Πάρδο Καβάλα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΆνια Πάτσνικ Βιέννη ΕΠΟΝ Χάρυ Πάτσνικ Βιέννη Μπαρούχ Πεζόντες Αβραάμ Πελές Ιωσήφ Πέπο Αθήνα Π Περαχιά Φλώρα Περαχιά Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική Μακεδονία Περαχιά Αλλέγρα Πέσσαχ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δαβίδ Πέσσαχ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωυσής Πέσσαχ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μεσουλάμ Πέσσαχ Φλώρινα Χαΐμ Πίντο Μωρίς Πίνχας Μωρίς Πιπανό Ερρίκος Πιπανό Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΧαΐμ Πολίτης Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωυσής Πολίτης Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ηλίας Πολίτης Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μπεν Ποράτ Γιακώβ Πούλος Αλμπέρτος Πρίζναλης Σέρρες ΕΑΜ ΘεσσαλίαΝτόρα (Ντορίκα) Ραμπάν Ραπέτης Άλχη Ραφαήλ Αθήνα Δαβίδ Ραφαήλ Ιωάννινα Λέων Ρεβή Αθήνα Σιμαντώβ Ρόζεν Εφραίμ Ρόζενμπεργκ Θεσσαλονίκη Αβραάμ Ρομάνο Θεσσαλονίκη Δαβίδ Ρούσο Αθήνα Ισαάκ Ρούσο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΙσαάκ (Ζακίνος) Ρούσο Σέρρες ΕΛΑΣ ΠελοπόννησοςΙακώβ Ρούσο Τσαντίκος Σαδίκ Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ισραήλ Σαδικάριο Βόλος Ραούλ Σαΐας Έλι Σακκής Ιωσήφ Σακκής Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ισαάκ Σακκής Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Έλλη Σακκής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΗλίας Σακκής Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωυσής Σακκής Βόλος ΕΛΑΣΕΤΑ Ανατολική ΘεσσαλίαΠέπος Σακκής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΙσαάκ Σακκής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΛέων Σακκής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΑλμπερτίκο Σάκο Καστοριά Μορδοχάι Σάλεμ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Κεντρική ΘεσσαλίαΑλμπέρτος Σάλεμ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Κεντρική ΘεσσαλίαΑντζέλ Σαλτιέλ Μανώλης Σαλτιέλ Θεσσαλονίκη Ιωσήφ Σαμαρίας Βόλος Πέπος Σαμαρίας Βόλος Δαβίδ Σαμουήλ Θεσσαλονίκη Εμίλ Σαμπάς Άρτα ΕΔΕΣ ΆρταΜεναχέμ Σαμπετάι

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΜηνάς Σαμπετάι Βόλος ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΡαφαήλ Σαμπετάι Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ααρών Σαμπετάι Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλμπέρ Σαούλ ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΖωή Σαπόρτα Μπουένα Σαρφατή Θεσσαλονίκη Σαλβατώρ Σαρφατής Δαβίδ Σασσών Ισαάκ Σασσών Σαλομών Σασσών Αλβέρτος Σαφάν Αβραάμ (Έμπης) Σβώλης Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ηλίας Σβώλης Ιωάννινα Μιχαήλ Σβώλης Ιωάννινα Μπεχώρ Σβώλης Ιωάννινα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Μωσέ Σεγκόρα Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΣλόμο Σένκα Ζακ Σερόρ Σερόρ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΙτσχάκ Σιακίμ Ισραήλ Σιδαρίκης Αγρίνιο Σαμ Σίδης Αθήνα ΕΑΜ ΑθήναΜπαρούχ Σιμπή Θεσσαλονίκη ΕΑΜ Αθήνα ΠελοπόννησοςΙντό Σίμσι Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜπέζα Σιών Δαβίδ Σουλάμ Σαμουήλ Σούσης Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Μωρίς Στρούμσα Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΘεσσαλονίκηΙωσήφ Ταμπώχ Βέροια Ιωσήφ Νισσήμ Ταραμπουλούς Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική Μακεδονία

Δαβίδ Τιάνο Θεσσαλονίκη Ζαχαρίας Τουρών Βόλος Εδμόνδος Τορόν Λάρισα ΕΠΟΝ ΑθήναΆνζελ Τσιάκο Θεσσαλονίκη Δαβίδ Τσουβά Λάρισα Τζάκος Τσουβά Λάρισα Ηλίας Φελούς Ιακώβ Φελούς Αβραάμ Φελούς Τρίκαλα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλλέγρα Φελούς- Καπέτα Τρίκαλα ΕΑΜ Εθνική Αλληλεγγύη ΘεσσαλίαΜάρκος Φελούς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Χρυσούλα Φελούς Τρίκαλα ΕΠΟΝ ΘεσσαλίαΜωυσής Φερετζή Σαδώκ Φερετζή Αλβέρτος Φερετζή Εσδράς Ηλίας Φιλοσώφ Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ισαάκ Αβραάμ Φιλοσώφ Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ραφαήλ Ηλίας Φιλοσώφ Λάρισα ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΜωρίς Φλωρεντίν Φάνυ (Ματίλντα) Φλωρεντίν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΑβραάμ (Αβραμίκος) Φόρνης Χαλκίδα ΕΛΑΣ ΕύβοιαΑαρών Φόρνης Χαλκίδα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Πέπος (Ιωσήφ) Φόρτης Μωυσής (Μίμης) Φόρτης Μανώλης Φραγγής Χαλκίδα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σίμων Φραγγής Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] ΕύβοιαΑλμπέρτος Φρανσές Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ιάκωβος Φρανσές ΕΛΑΣ Κεντρική ΜακεδονίαΡαούλ Φραντζής Μανώλης Φραντζής Βόλος Κάρμεν Φρεζή Βόλος Αβραάμ Χαΐμ Φρεζής Χαλκίδα ΕΑΜ Δυτική ΜακεδονίαΡαφαήλ Φρεζής Βόλος ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΙακώβ Φριζής Θεσσαλονίκη Βασίλης Χαζάν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΖακ Χαΐμ Μωρίς Χαΐμ Ελιγιά Χακίμ Λάρισα Δαβίδ Χακοέν Ραούλ Χαλβατζής Ιτσχάκ Χανέν ΕΑΜ ΑθήναΧαΐμ Χανώκ Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] ΑθήναΈλι Χασσίδ Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] ΕύβοιαΙωσήφ Χασσίδ Θεσσαλονίκη ΕύβοιαΣαμπετάι Χασσών Αβραάμ Χασσών Σάββας Χασσών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΠέπος Χασσών Μπίτολα Μωύς-Μωυσής Χασσών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΓιοχανάς Χατζής Άρτα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΔαβίδ Χατζής Άρτα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Σόλων Χατζής Βόλος Απόστολος Χατζόπουλος Μηνάς Χατζόπουλος Ιωάννινα Μεναχέμ Χαχάμ Νατάν Χονέν Καστοριά

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΟΙ

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 26

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΠΕΣΟΝΤΕΣ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΠΑΤΡΩΝΥΜΟ ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ ΤΟΠΟΣ ΘΑΝΑΤΟΥ ΙΔΙΟΤΗΤΑ ΜΟΝΑΔΑ

ΑΒΡΑΑΜ ΕΛΙΑΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιούνιος 1944 ΚΑΤΕΡΙΝΗ ΠΙΕΡΙΑΣ 17 ετών Σύνδεσμος Μακεδονικού Γραφείου ΚΚΕ με ΠΕ Κατερίνης

Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς στη θέση ldquoΒαρικόrdquo μαζί με

άλλους 12

ΑΛΑΛΟΥΦ ΗΛΙΑΣ ΑΘΗΝΑ ΑΤΤΙΚΗ

ΑΛΒΟ ΡΑΣΕΛ ΓΕΟΥΔΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιανουάριος 1944 ΠΟΝΤΟΚΩΜΗ ΚΟΖΑΝΗΣ 14 ετών σε βοηθητική υπηρεσία στον ΕΛΑΣ Δολοφονήθηκε από

συνεργάτες των Γερμανών

ΑΛΒΟ ΠΑΛΟΜΠΑ ΓΕΟΥΔΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιανουάριος 1944 ΠΟΝΤΟΚΩΜΗ ΚΟΖΑΝΗΣ 16 ετών σε βοηθητική υπηρεσία στον ΕΛΑΣ Δολοφονήθηκε από

συνεργάτες των Γερμανών

ΑΤΤΑΣ ΜΩΫΣΗΣ ΔΑΒΙΔ ΑΘΗΝΑ 1944 ΚΟΡΙΝΘΙΑ Αντάρτης 6ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΒΑΡΩΝ ΑΒΡΑΑΜ ΚΑΒΑΛΑ 1943 ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΓΚΑΝΗΣ ΜΟΡΔΟΣ ΛΑΡΙΣΑ

ΕΛΙΑΟΥ ΔΑΒΙΔ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Οκτώβριος 1943 ΠΕΡΙΒΟΛΙΑ ΓΡΕΒΕΝΩΝ Αντάρτης 50ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΕΣΚΙΝΑΤΖΗΣ

ΣΑΜΟΥΗΛ ΙΩΣΗΦ ΛΑΡΙΣΑ 611945 ΚΑΖΑ ΒΟΙΩΤΙΑΣ Λοχαγός 54ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ Διοικητής 10ου Λόχου

ΙΑΚΩΒΟΥ ΣΑΒΒΑΣ ΣΙΜΟΣ ΒΟΛΟΣ 1741944 ΡΕΝΤΙΝΑ ΑΓΡΑΦΩΝ Αντάρτης 52ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΚΑΜΧΗΣ ΜΩΡΙΣ ΛΑΡΙΣΑ 541944 ΛΕΠΤΟΚΑΡΥΑ ΠΙΕΡΙΑΣ

ΚΑΜΧΗΣ ΝΙΣΣΗΜ 1943 ΦΙΛΙΑΤΡΑ Αντιστασιακός Εκτελέστηκε από τους Ιταλούς

ΚΑΡΑΣΣΟ ΚΑΡΟΛΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΛΑΡΙΣΑ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ Αιχμαλωτίστηκε τραυματίας και

απαγχονίστηκε

ΚΑΡΑΣΣΟ ΖΑΚ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

ΚΑΡΑΣΣΟ ΜΑΡΚΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 681944 ΜΟΥΧΑΡΕΜ ΧΑΝΙ ΕΔΕΣΣΑΣ Ανθυπολοχαγός 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΚΑΡΑΣΣΟ ΣΑΡΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΚΑΣΤΟΡΙΑ

ΚΟΕΝ ΔΑΒΙΔ ΠΡΕΒΕΖΑ 511944 ΚΑΛΟΣΚΟΠΗ ΦΩΚΙΔΑΣ Αντάρτης Τάγμα ΕΛΑΣ Παρνασσίδας

ΚΟΕΝ ΗΛΙΑΣ ΝΗΣΙΜ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΓΡΕΒΕΝΑ Αντάρτης

ΚΟΕΝ ΙΑΚΩΒΟΣ ΚΡΗΤΗ

ΚΟΕΝ ΙΣΑΑΚ

ΚΟΕΝ ΝΗΣΙΜ ΒΑΛΑΣΗΣ 241944 ΛΑΡΙΣΑ

ΚΟΕΝ ΜΙΧΑΗΛ ΙΩΑΝΝΙΝΑ

ΚΟΕΝ ΣΤΕΛΛΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1641943 ΤΑΧΝΙΣΤΑ ΠΙΕΡΙΑΣ Αντάρτισσα Αρχηγείο ΕΛΑΣ Ολύμπου

ΛΕΒΗΣ ΛΕΩΝ ΒΟΛΟΣ 2261944 ΠΕΡΙΟΧΗ ΛΑΡΙΣΑΣ Αντάρτης 54ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΜΗΤΡΑΝΙ ΡΟΒΕΡΤΟΣ ΣΕΡΡΕΣ 511944 ΚΑΛΟΣΚΟΠΗ ΦΩΚΙΔΑΣ Αντάρτης Τάγμα ΕΛΑΣ Παρνασσίδας

ΜΙΖΑΝ ΔΑΒΙΔ ΔΡΑΜΑ 1944 ΚΙΛΚΙΣ Αντάρτης φοιτητής ιατρικής

ΜΙΖΑΝ ΖΑΚΙΝΟΣ

ΜΠΕΖΑΣ ΚΟΥΤΙΓΙΕΛ ΙΑΚΩΒ ΛΑΡΙΣΑ Αντάρτης Φοιτητής Ιατρικής

ΜΠΕΝΒΕΝΙΣΤΕ ΝΤΑΙΖΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Νοέμβριος 1943 ΑΘΗΝΑ Μέλος της ΕΠΟΝ Πέθανε από κακουχίες και βασανιστήρια στην

Ασφάλεια Φοιτήτρια Χημείας

ΜΠΕΝΣΟΥΣΑΝ ΙΩΣΗΦ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιούλιος 1944 ΠΕΝΤΑΛΟΦΟΣ ΚΟΖΑΝΗΣ Αντάρτης ΙΧ Μεραρχία ΕΛΑΣ

ΜΠΕΡΑΧΑ ΒΙΤΑΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Σεπτέμβριος 1944 ΚΟΖΑΝΗ Αντάρτης Χ Μεραρχία ΕΛΑΣ

ΜΠΕΡΑΧΑ ΙΑΚΩΒ ΤΡΙΚΑΛΑ 7111943 ΜΕΣΟΧΩΡΑ ΤΡΙΚΑΛΩΝ Αντάρτης 4ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΙΣΑΑΚ Απρίλιος 1944 ΒΕΡΜΙΟ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΙΩΣΗΦ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΣAΡΔΟΣ ΜΙΧΑΗΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 20101944 ΣΤΑΥΡΟΣ ΒΕΡΟΙΑΣ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΑΒΡΑΑΜ ΙΩΣΗΦ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1944 ΕΥΒΟΙΑ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΚΑΡΟΛΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΤΣΕΛΕΜΠΙ ΣΕΡΡΕΣ 311944 ΗΠΕΙΡΟΣ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΝΕΓΡΙΝ ΔΑΒΙΔ

ΝΗΣΙΜ ΣΟΛΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

ΝΗΣΙΜ ΗΛΙΑΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιούλιος 1944 ΠΕΝΤΑΛΟΦΟΣ ΚΟΖΑΝΗΣ Αντάρτης ΙΧ Μεραρχία ΕΛΑΣ

ΟΒΑΔΙΑΣ ΝΤΙΝΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Αύγουστος 1944 ΚΙΛΚΙΣ Αντάρτης Χ Μεραρχία ΕΛΑΣ

ΠΑΡΔΟ ΜΩΥΣ ΚΑΒΑΛΑ 1944 ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΠΑΡΔΟ ΣΑΒΒΑΣ ΚΑΒΑΛΑ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΠΕΡΑΧΙΑ ΦΛΩΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΠΙΕΡΙΑ

ΠΕΣΑΧ ΔΑΒΙΔ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2341943 ΘΕΣΣΑΛΙΑ Αντιστασιακός ΕΑΜ Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς

ΠΙΠΑΝΟ ΕΡΡΙΚΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΚΙΛΚΙΣ

ΡΑΦΑΤΑΣ Γ ΘΕΣΣΑΛΙΑ

ΡΟΥΣΟ ΔΑΒΙΔ ΑΘΗΝΑ 511944 ΚΑΛΟΣΚΟΠΗ ΦΩΚΙΔΑΣ Αντάρτης Τάγμα ΕΛΑΣ Παρνασσίδας

ΡΟΥΣΟ ΙΑΚΩΒ ΑΒΡΑΑΜ ΚΑΣΤΟΡΙΑ 511944 ΠΛΑΚΑ ΗΠΕΙΡΟΥ Αντάρτης 50ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΡΟΥΣΟ ΜΙΧΑΗΛ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΣΑΔΙΚΑΡΙΟ ΙΣΡΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 1944 ΕΥΒΟΙΑ

ΣΑΚΚΗΣ ΛΕΩΝ ΙΣΡΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 2961944 ΕΛΕΥΘΕΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Αντάρτης 54ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΣΑΚΚΗΣ ΣΑΜΟΥΗΛ ΒΕΡΜΙΟ

ΣΒΩΛΗΣ ΜΠΕΧΩΡ ΙΩΑΝΝΙΝΑ Ιανουάριος 1944 ΙΩΑΝΝΙΝΑ Τροφοδότης ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς στα

Ιωάννινα

ΣΕΡΟΡ ΚΟΕΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΤΑΡΑΜΠΟΥΛΟΥΣ

ΙΩΣΗΦ ΝΗΣΙΜ ΛΑΡΙΣΑ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΤΟΡΟΝ ΕΔΜΟΝΔΟΣ ΛΑΡΙΣΑ 531943 ΑΘΗΝΑ Σπουδαστής Πολυτεχνείου μέλος του ΕΠΟΝ Σκοτώθηκε σε

διαδήλωση της ΕΠΟΝ Αθήνας

ΦΡΑΓΚΗΣ ΣΙΜΩΝ ΙΑΚΩΒ XΑΛΚΙΔΑ Ιούλιος 1944 ΣΤΕΝΗ ΕΥΒΟΙΑΣ Αντάρτης 7ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΦΡΙΖΗΣ ΑΒΡΑΑΜ-

ΜΙΝΩΣ ΧΑΛΚΙΔΑ 2451944 ΒΕΡΜΙΟ

ΧΑΙΜ ΜΩΡΙΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΛΕΠΤΟΚΑΡΥΑ ΠΙΕΡΙΑΣ

ΧΑΤΖΗΣ ΓΙΟΧΑΝΑΣ ΑΡΤΑ 271944 ΑΜΦΙΣΣΑ Ανθπολοχαγός και καπετάνιος διμοιρίας ΙΙ34 Τάγμα ΕΛΑΣ

ΧΑΣΩΝ ΣΑΒΒΑΣ ΚΑΒΑΛΑ ΒΕΡΟΙΑ

ΧΑΣΩΝ ΜΩΥΣΗΣ ΣΑΒΒΑΣ ΚΑΒΑΛΑ ΒΕΡΟΙΑ

EAM = Εθνικό Απελευθερωτικό ΜέτωποΕΛΑΣ = Ελληνικός Λαϊκός Απελευθερωτικός ΣτρατόςΕΠΟΝ = Ενιαία Πανελλαδική Οργάνωση ΝέωνΕΔΕΣ = Εθνικός Δημοκρατικός Ελληνικός Σύνδεσμος

ΕΟΕΑ = Εθνικές Ομάδες Ελλήνων ΑνταρτώνΕΤΑ = Επιμελητεία του ΑντάρτηΒΣΑ = Βρετανική Στρατιωτική ΑποστολήΕΑΣΑΔ = Εθνικός Αγροτικός Σύνδεσμος Αντικομμουνιστικής Δράσης

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 27

ΟΜΗΡΟΙ ΚΑΙ EKTEΛΕΣΜΕΝΟΙ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΓΕΡΜΑΝΟΥΣ

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΠΑΤΡΩΝΥΜΟ ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ ΤΟΠΟΣ ΘΑΝΑΤΟΥ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΑΚΡΙΣ ΛΕΩΝ 1944 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΕΣ-ΕΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ Καθηγητής πέθανε από τα βασανιστήρια των δεσμοφυλάκωνΑΛΒΟ ΙΣΑΑΚ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2431943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Καραγωγέας 30 ετών ΑΛΓΟΥΣΣΗΣ ΣΑΛΒΑΤΩΡ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΑΜΠΡΑΒΑΝΕΛ ΑΑΡΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2241943 ΦΥΛΑΚΕΣ ΕΠΤΑΠΥΡΓΙΟΥ (ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ) Παλαιοπώλης 35 ετώνΑΣΚΕΝΑΖΗ ΕΛΙΑΟΥ ΚΕΡΚΥΡΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών Αμερικανός υπήκοοςΑΣΣΕΟ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 211943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 21 ετώνΑΣΣΕΟ ΖΑΧΑΡΙΑΣ ΡΑΦΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 2641944 ΒΟΛΟΣ 24 ετώνΑΣΣΕΟ ΙΑΚΩΒΟΣ ΒΟΛΟΣ 2841944 ΒΟΛΟΣ Βασανίστηκε μέχρι θανάτου από άντρες του δοσιλογικού ΕΑΣΑΔ

ΑΤΑΣ ΙΝΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 541943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε προσπαθώντας να διαφύγει από το γκέττο του Βαρώνου Χιρς

ΒΕΑΛΗΣ ΜΙΧΑΗΛ ΙΩΑΝΝΙΝΑ Φεβρουάριος 1944 ΙΩΑΝΝΙΝΑ Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς ΓΕΟΥΝΤΑ ΙΣΡΑΕΛ ΚΕΡΚΥΡΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΓΚΑΝΗ ΓΙΟΥΛΙΑ ΚΕΡΚΥΡΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΓΚΑΤΤΕΝΙΟ ΔΑΒΙΔ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Μάιος 1944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Φοιτητής γεωπονικής ΔΑΣΚΑΛΑΚΗΣ ΡΑΦΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 2431944 ΚΙΣΣΟΣ ΒΟΛΟΥ Εκτελέστηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση στο Πήλιο 80 ετώνΕΖΡΑΤΗΣ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 211943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΕΡΡΕΡΑ ΜΩΡΙΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 541943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε προσπαθώντας να διαφύγει από το γκέττο του

Βαρώνου Χιρς ΕΣΦΟΡΜΕΣ ΓΑΒΡΙΗΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1631943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ZAKINOΥ ΕΥΤΥΧΙΑ ΑΡΤΑ 1681943 ΚΟΜΜΕΝΟ ΑΡΤΑΣ Σκοτώθηκαν στο ολοκαύτωμα του χωριού 37 ετώνΖΑΚΙΝΟΥ ΚΑΙΤΗ ΑΡΤΑ 1681943 ΚΟΜΜΕΝΟ ΑΡΤΑΣ Σκοτώθηκαν στο ολοκαύτωμα του χωριού 5 ετώνΖΑΚΙΝΟΣ ΙΕΡΕΜΙΑΣ ΑΡΤΑ 1681943 ΚΟΜΜΕΝΟ ΑΡΤΑΣ Σκοτώθηκαν στο ολοκαύτωμα του χωριού 42 ετώνIΛΟΥΖ ΝΤΙ ΛΑΖΑΡ ΒΕΡΟΙΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΙΣΡΑΗΛ ΑΒΡΑΑΜ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 151944 ΣΚΟΠΕΥΤΗΡΙΟ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ Υποδηματοποιός ΙΣΡΑΕΛ ΡΙΚΕΤΑ ΚΕΡΚΥΡΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΚΑΚΟΥΦ ΙΑΚΩΒΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1631943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ KΑΡΑΣΣΟ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 30121942 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε σε αντίποινα για επίθεση στη γέφυρα της Αξιούπολης

ΚΑΡΑΣΣΟ ΜΩΫΣΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 151944 ΣΚΟΠΕΥΤΗΡΙΟ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ Μέλος του ΚΚΕ εξόριστος από τη Μεταξική Δικτατορία ΚΟΕΝ ΣΑΜΟΥΕΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΚΟΕΝ ΙΑΚΩΒΟΣ ΒΟΛΟΣ 241944 ΛΑΡΙΣΑ ΚΟΕΝ ΙΣΑΑΚ ΣΙΜΣΟΝ ΒΟΛΟΣ 2641944 ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΑ ΒΟΛΟΥ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση 42 ετώνΚΟΕΝ ΡΕΤΖΙΝΑ ΣΙΜΣΟΝ ΒΟΛΟΣ 2641944 ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΑ ΒΟΛΟΥ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση 70 ετώνΚΟΕΝ ΧΑΙΜ ΒΑΛΑΣΗ ΒΟΛΟΣ 241944 ΠΗΛΙΟ Εκτελέστηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση 25 ετώνΚΟΥΕΝΚΑ ΤΟΡΙ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 541943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε προσπαθώντας να διαφύγει από το γκέττο του

Βαρώνου Χιρς ΛΕΒΗΣ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΓΕΟΥΔΑ ΒΟΛΟΣ 361942 ΗΡΑΚΛΕΙΟ ΚΡΗΤΗΣ Εμπορικός αντιπρόσωπος εκτελέστηκε με άλλους 11 πολίτες του

Ηρακλείου 49 ετώνΛΕΒΗΣ ΧΑΪΜ ΙΩΑΝΝΙΝΑ 7121943 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΕΣ-ΕΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ Έφεδρος ανθυπολοχαγός εκτελέστηκε από το Γερμανό

στρατοπεδάρχη Πάουλ Ραντόμσκι ΛΙΜΠΟΒΙΤΣ ΜΩΫΣΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 211943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΛΕΒΗ ΣΥΜΕΩΝ ΜΩΥΣΗΣ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ ΜΑΓΡΙΖΟΣ ΙΑΚΩΒΟΣ ΜΩΥΣΗΣ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ ΜΑΪΣΣΗΣ ΣΙΜΑΝΤΩΒ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΜΑΤΑΘΙΑ ΝΙΝΑ ΣΑΜΟΥΗΛ ΒΟΛΟΣ 1281942 ΛΑΡΙΣΑ 20 ετώνΜΑΤΑΘΙΑΣ ΑΣΣΕΡ ΣΑΜΟΥΗΛ ΒΟΛΟΣ 21121942 ΛΑΡΙΣΑ 26 ετώνΜΕΓΙΡ ΙΩΣΗΦ ΑΘΗΝΑ 821944 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΕΣ-ΕΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ Πέθανε από τις κακουχίες ΜΟΣΧΟΒΙΤΣ ΜΕΝΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 431944 ΣΤΡΟΠΩΝΕΣ ΕΥΒΟΙΑΣ Βασανίστηκε και εκτελέστηκε από τα Τάγματα Ασφαλείας 18 ετώνΜΟΥΣΑΝ ΠΕΣΑΧ ΔΑΒΙΔ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 24111943 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΠΑΥΛΟΥ ΜΕΛΑ (ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ) ΜΟΥΣΤΑΚΗ ΣΙΜΧΑ ΙΩΑΝΝΙΝΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΜΠΑΡΤΖΙΛΑΪ ΙΣΑΑΚ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2631943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Τυπογράφος εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΜΠΕΝΒΕΝΙΣΤΕ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 541943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε προσπαθώντας να διαφύγει από το γκέττο του

Βαρώνου Χιρς ΜΠΕΡΑΧΑ ΑΑΡΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 151944 ΣΚΟΠΕΥΤΗΡΙΟ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ Μέλος του ΚΚΕ εξόριστος από τη Μεταξική Δικτατορία MΠΟΥΡΛΑ ΕΣΤΕΡ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Απρίλιος 1944 ΒΕΡΜΙΟ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΜΠΟΥΡΛΑ ΦΛΩΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Απρίλιος 1944 ΒΕΡΜΙΟ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΜΩΫΣΗ ΦΑΛΚΟΝΑ ΙΩΣΗΦ ΒΟΛΟΣ 1561944 ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΑ ΒΟΛΟΥ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΜΩΫΣΗΣ ΙΩΣΗΦ ΒΟΛΟΣ 1561944 ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΑ ΒΟΛΟΥ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση 70 ετώνΝΕΓΡΙΝ ΗΛΙΑΣ ΓΕΟΥΔΑ ΒΟΛΟΣ 2731944 ΠΤΕΛΕΟΣ ΒΟΛΟΥ 35 ετώνΟΒΑΔΙΑΣ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΙΩΣΗΦ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΟΒΑΔΙΑΣ ΙΣΑΑΚ ΙΩΣΗΦ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΠΕΡΑΧΙΑ ΑΝΡΥ 151944 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΕΣ-ΕΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ ΡΟΥΣΟ ΣΟΛΟΜΩΝ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΣΑΡΦΑΤΗ ΙΑΚΩΒΟΣ ΚΡΗΤΗ Δεκέμβριος 1941 Γιατρός αιχμάλωτος μετά τη Μάχη της Κρήτης πέθανε από

κακουχίες ΣΑΝΤΙΚΑΡΙΟΣ ΙΣΡΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 2841944 ΒΟΛΟΣ Oπωροπώλης 32 ετώνΣΑΣΣΩΝ ΔΑΒΙΔ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΣΕΔΑΚΑΣ ΜΩΫΣΗΣ ΡΑΦΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 1951944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 50 ετώνΣΙΝΤΟ ΚΑΛΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2831942 ΑΙ-ΣΤΡΑΤΗΣ Πέθανε ως εξόριστος 28 ετώνΣΟΝΙΝΟ ΜΠΕΝΗΣ ΛΑΡΙΣΑ 831944 ΑΣΜΑΚΙ (ΑΝΤΙΑΕΡΟΠΟΡΙΚΟ) ΛΑΡΙΣΑΣ 17 ετώνΣΟΝΙΝΟ ΗΛΙΑΣ ΛΑΡΙΣΑ 831944 ΑΣΜΑΚΙ (ΑΝΤΙΑΕΡΟΠΟΡΙΚΟ) ΛΑΡΙΣΑΣ 23 ετώνΣΤΡΟΥΜΣΑ ΜΩΡΙΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Φοιτητής Φιλοσοφικής ΤΟΡΕΖ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΛΑΡΙΣΑ 831944 ΑΣΜΑΚΙ (ΑΝΤΙΑΕΡΟΠΟΡΙΚΟ) ΛΑΡΙΣΑΣ 29 ετώνΤΕΒΕΤ ΣΑΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 841943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΦΑΡΑΤΖΗ ΛΕΟ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΦΕΛΟΥΣ ΜΑΡΚΟΣ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΦΕΡΕΤΖΙ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΦΕΡΕΤΖΙ ΜΩΥΣΗΣ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΦΕΡΕΤΖΙ ΣΑΔΩΝ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΦΙΛΟΣΩΦ ΕΖΡΑΣ ΗΛΙΑΣ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΦΙΛΟΣΩΦ ΡΑΦΑΗΛ ΗΛΙΑΣ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΦΙΛΟΣΩΦ ΙΣΑΑΚ ΑΒΡΑΑΜ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΦΡΑΝΚΟ ΡΕΒΕΚΑ ΚΑΣΤΟΡΙΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΧΑΝΟ ΙΑΚΩΒ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 211943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 20 ετών

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΕυΧΑΡΙΣΤΙΕΣ

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 28

Αγγελούλης Αντώνης (Βρατσάνος) Βροντάει ο Όλυμπος Το Μηχανικό του Ολύμπου Σύγχρονο Βιβλίο Αθήνα 1964

Αμπατζοπούλου Φραγκίσκη Το Ολοκαύτωμα στις Μαρτυρίες των Ελλήνων Εβραίων Παρατηρητής Θεσσαλονίκη 1993

Η λογοτεχνία ως μαρτυρία Έλληνες πεζογράφοι για τη Γενοκτονία των Εβραίων Παρατηρητής Θεσσαλονίκη 1995

Ανταίος Πέτρος Χίλια σκοτωμένα παιδιά της ΕΠΟΝ Εκδόσεις ΕΠΟΝ Αθήνα 1986

Βαρών-Βασάρ Οντέτ Η Ενηλικίωση μιας Γενιάς Νέοι και νέες στην Κατοχή και στην Αντίσταση Εστία Αθήνα 2009

Βενέτσια Σλομο Sonderkommando Μέσα από την κόλαση των θαλάμων αερίων Πατάκης Αθήνα 2007

Γιακοέλ Γιομτώβ Απομνημονεύματα 1941-1943 Ίδρυμα ΕΤΣ - ΑΧΑΪΜ Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης Παρατηρητής Θεσσαλονίκη 1993

Γιαννακόπουλος Γ Χρήστος Και διηγώντας τα μην κλαις Αναμνήσεις ενός ανθυπολοχαγού του ΕΛΑΣ Επικαιρότητα Αθήνα 1994

Γκατένιο ndash Όσμο Νάτα Από την Κέρκυρα στο Μπίρκεναου και την Ιερουσαλήμ Η ιστορία μιας Κερκυραίας Εβραίας Γαβριηλίδης Αθήνα 2005

Γρηγοριάδης Ν Φοίβος Το Αντάρτικο ΕΛΑΣ-ΕΔΕΣ-ΕΚΚΑ 542 Καμαρινόπουλος Αθήνα 1964

Δημητρίου Ν Δημήτριος (Νικηφόρος) Αντάρτης στα βουνά της Ρούμελης Χρονικό 1940-44 3 τόμοι Αθήνα 1965

Δημητρίου Ν Δημήτριος laquoH συμμετοχή των Εβραίων στην Εθνική Αντίστασηraquo Χρονικά τχ 104 (Ιανουάριος-Φεβρουάριος 1989) σ 3-6

Έπεσαν για τη ζωή Ήρωες-μάρτυρες λαϊκών απελευθερωτικών αγώνων Έκδοση της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ 7 Τόμοι Αθήνα 1997-2007

Ιστορία της Αντίστασης 1940-45 6 τόμοι Αυλός Αθήνα 1979

Ιωαννίδης Ιωάννης Οι Εβραίοι εις την Αντίστασιν ΧΕΟ Ιωάννινα 1948

Καραθάνος Δ laquoΗ Μάχη του Καράλακκα και οι διαστρεβλωτές τηςraquo Ριζοσπάστης 12 81978

Κείμενα Εθνικής Αντίστασης 2 τόμοι Σύγχρονη Εποχή Αθήνα 1981

Μαζάουερ Μάρκ Στην Ελλάδα του Χίτλερ Η εμπειρία της Κατοχής Αλεξάνδρεια Αθήνα 1994

Μητσόπουλος Θανάσης Το 30ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ Οδυσσέας Αθήνα 1987

Μπενβενίστε Ρίκα (επιμ) Οι Εβραίοι της Ελλάδας στην Κατοχή Εταιρεία Μελέτης Ελληνικού Εβραϊσμού Εκδόσεις Βάνιας Θεσσαλονίκη 1998

Μπουρλάς Μιχαήλ Μωυσής Έλληνας Εβραίος και αριστερός Νησίδες 2000

Steven Bowman Η Αντίσταση των Εβραίων στην Κατοχική Ελλάδα (μτφ Ισαάκ Μπενμαγιόρ) Έκδοση Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβουλίου Αθήνα 2013

Μπουρλίδης Τάκης ΕΛΑΣ Το 16ο Σύνταγμα Βερμίου Κώδικας Θεσσαλονίκη 2004

Νάχμαν Ευτυχία Γιάννενα Ταξίδι στο Παρελθόν Τάλως Αθήνα 1996

Νατζαρή Μαρσέλ Χρονικό 41 ndash 45 Ίδρυμα ΕΤΣ - ΑΧΑΪΜ Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης Παρατηρητής Θεσσαλονίκη1991

Pierron Bernard Εβραίοι και Χριστιανοί στη νεότερη Ελλάδα Πόλις Αθήνα 2004

Ρέντης Γρηγόρης Το 54 Σύνταγμα του ΕΛΑΣ Αθήνα 1984

Σάντας Λάκης laquoΗ κατάληψη γερμανικού εκοπλισμένου καϊκιού κι ο Μακαμπήςraquo Χρονικά τχ (Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2009) σ 27-28

Το Εβραϊκό Μουσείο Ελλάδος θα ήθελε να ευχαριστήσει θερμά τους παρακάτω φορείς και ιδρύματα για την ευγενική παραχώρηση αρχειακού φωτογραφικού και οπτικοακουστικού υλικού- Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας (ΑΣΚΙ)- Βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων- Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο (ΕΛΙΑ)- Ιστορικό και Διπλωματικό Αρχείο του Υπουργείου Εξωτερικών- Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο Ελλάδας (ΚΙΣΕ)- Πολεμικό Μουσείο- Τμήμα Ιστορίας της ΚΕ του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας (ΚΚΕ)- United States Holocaust Memorial Museum (USHMM)- USC Shoah Foundation- Yad Vashem The Holocaust Martyrsrsquo and Heroesrsquo Remembrance Authority

Επίσης για την ευγενική παραχώρηση αυθεντικών αντικειμένων και οπλισμού της Εθνικής Αντίστασης- Το Πολεμικό Μουσείο- Την οικογένεια Αλβέρτου Μπενρουμπή- Την οικογένεια Δαβίδ Ασέρ- Την οικογένεια Σίμου Βαλενστάιν

Σεβίλια Ερρίκος Αθήνα - Άουσβιτς Εστία Αθήνα 1983

Σιμπή Ιακώβ amp Λάμψα Καρίνα Η Διάσωση Η σιωπή του κόσμου η αντίσταση στα γκέτο και τα στρατόπεδα οι Έλληνες Εβραίοι στα χρόνια της Κατοχής Αθήνα Εκδόσεις Καπόν 2012

Το Χρονικό του Αγώνα Στrsquo Άρματα Στrsquo Άρματα Ιστορία της Εθνικής Αντίστασης Γιαννίκος Αθήνα 1964

Τσιλιγιάννης Κωνσταντίνος Η Εβραϊκή Κοινότητα της Άρτας Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο της Ελλάδος 2004

Φλάισερ Χάγκεν Στέμμα και Σβάστικα Η Ελλάδα της Κατοχής και της Αντίστασης 1941-1944 τομ Β΄ Εκδόσεις Παπαζήση Αθήνα 1995

Flemming Katherine Ιστορία των Ελλήνων Εβραίων Οδυσσέας Αθήνα 2009

Φρεζής Ραφαήλ Η Ισραηλιτική Κοινότητα Βόλου Βόλος 2003

Arad Yitzhak Arad Gutman Yisrael Margaliot Avraham (επιμ) Documents on the Holocaust Yad Vashem Ιερουσαλήμ 1981

Bowman Steven Jewish Resistance in Wartime Greece Vallentine Mitchell Λονδίνο 2006

---------------------- laquoJoseph Matsas and the Greek Resistanceraquo Journal of the Hel-lenic Diaspora 17 (1991) σ 49-68

Camhi ndash Fromer Rebecca The Holocaust Odyssey of Daniel Bennahmias Sonderkommando The University of Alabama Press Tuscaloosa Αλαμπάμα 1993

Cohen Monique Lise Dugour Jean-Louis (επιμ) Les Juifs dans la Reacutesistance Eacuteditions Tireacutesisas 2001

Collin Claude Carmagnole et Liberteacute Les eacutetrangers dans la Reacutesistance en Rhocircne-Alpes Presses Universitaires de Grenoble 2000

Duffy Peter The Bielski Brothers Harper Collins Νέα Υόρκη 2003

Edelman Marek The Ghetto Fights Warsaw 1941-43 Bookmarks Publications Λονδίνο 1990

Feldman Yael Bowman Steven laquoLove and War on Mount Olympusraquo Thetis 4 (1997) σ 253-256

Friedler Eric Siebert Barbara Kilian Andreas (επιμ) Zeugen aus der Todeszone Das juumldische Sonderkommando in Auschwitz Deutscher Taschenbuch Verlag 2005

Jews in Yugoslavia Muzejski proctor Jezuitski trg 4 Ζάγκρεμπ 1989

Krakowski Shmuel The War of the DoomedJewish Armed Resistance in Poland 1942-1944 Holmes and Meler Νέα Υόρκη Λονδίνο 1984

Kurzman Dan The Bravest Battle The 28 Days of the Warsaw Ghetto Uprising DaCapo Press Νέα Υόρκη 1976

Matsas Joseph laquoThe Participation of the Greek Jews in the National Resist-anceraquo Journal of the Hellenic Diaspora 17 (1991) σ 55-68

Matsas Michael The Illusion of Safety The story of the Greek Jews During the Second World War Pella Publishing Company Νέα Υόρκη 1997

Novitch Miriam Resistenza Spirituale Spiritual Resistance 1940-1945 Μιλάνο 1979

Rayski Benoicirct LrsquoAffiche rouge 21 feacutevrier 1944 ndash Ils nrsquoeacutetaient que des enfantsLe Feacutelin Ντιζόν 2004

Resistance during the Holocaust United States Holocaust Memorial Museum Ουάσινγκτων χχ

Resistance Spiritual Resistance Revolt Partisans and the Uprising in the Death Camps Yad Vashem 2004

Η έκθεση δεν θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί χωρίς τις συνεντεύξεις που παραχωρήθηκαν από Έλληνες Εβραίους βετεράνους της Εθνικής Αντίστασης στους οποίους θα ανήκει για πάντα η διπλή μας ευγνωμοσύνη Βιτάλ Αελιών Δανέλος Αλχανάτης Αλβέρτος Βαλενστάιν Σάρα Γεσουά-Φόρτη Μωύς Γιουσουρούμ Λουί Κοέν Σαμουήλ Κοέν Ηλίας Κονές Ιάκωβος Κούμερης Σαλβατώρ Μπακόλας Ιάκωβος Μπαλέστρα Ντόρα Μπουρλά-Χανταλί Δαβίδ Μπρούδο Εσδράς Μωυσής Ιωσήφ Νισσήμ Έλλη Σακκή-Δεκάστρο Ζακίνος Ρούσο Μηνάς Σαμπετάι Αβραάμ Σβώλης Αλλέγρα Φελούς-Σκύφτη Ραφαήλ Φρεζής

Ιδιαίτερες ευχαριστίες ανήκουν στον κο Μίμη Χριστοφιλάκη για την προσφορά σπάνιων εντύπων προκηρύξεων και εφημερίδων από την προσωπική του συλλογή στους κυρίους Μαρσέλ Γιοέλ Ντάνη Εμμανουήλ Τζων Καλέφ-Εζρά Ιάκωβο Σιμπή Μάριο Σούση Σάμμη Τουρόν καθώς και στις κκ Ζουλί Αελιών Ντέλια Αλχανάτη Αλίκη και Νέλλη Αρούχ Ματθίλδη Εσκινατζή ndash Καλεφ-Εζρά Μιμίκα Βαλενστάιν Οντέτ Βαρών-Βασάρ Βρησιήδα Κοέν Παυλίνα Κοέν-Ματαθία Ρούλα και Λουίζα Κονέ Σέλλη Κούνιο-Κοέν Αλλέγρα Μάτσα Ρίκα Μπενβενίστε Ελένη Μπεζέ Νίνα Μπενρουμπή και Ίντα Ναχμία για τη συμβολή τους και για την ευγενική παραχώρηση πολύτιμων οικογενειακών φωτογραφιών εγγράφων και αντικειμένων

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 18

ΛΕωΝ ΒΑΡωΝΗ ζωή του Λέων Βαρών ξεκίνησε τον Δεκέμβριο του 1920 τις μέρες του Χανουκά στο Γκελί Μπολού (Καλλίπολη) της Ανατολικής Θρά-κης Το εβραϊκό του όνομα ήταν Γεουδά και ήταν γιος του Κερίδο Βαρών και της Όρο Κοέν μιας τυπικής ισπανοεβραϊκής οικογένειας με οθωμανική κουλτούρα Με την ελληνοτουρκική ανταλλαγή πλη-θυσμών εγκαθίστανται στην Καβάλα όπου γεννιούνται τα αδέλφια του Σαμουήλ Σουλτάνα-Σουζάνα και η μικρότερη η Σάρα που χάθηκε 10 χρονών Στην πολλαπλή ταυτότητα του νεαρού προστέ-θηκαν η ελληνικότητα και η συνείδηση του πρόσφυγα Αποφοίτησε από τη Μέση Εμπορική Σχολή Καβάλας και εργάστηκε σε διάφορες δουλειές για να ενισχύσει την φτωχή οικογένεια Η συνέχεια είναι γνωστή από σποραδικές αφηγήσεις Στις 14 Μαΐου 1942 συνελήφθη από τους Βουλγάρους και μεταφέρθηκε σε στρα-τόπεδο εργασίας στην Γκάρα Μπελίτσα κοντά στον σιδηροδρομι-κό σταθμό Δέκα μήνες αργότερα το τρένο στο οποίο επέβαιναν οι εκτοπισμένοι Εβραίοι της Καβάλας ndashκαι η οικογένειά τουndash που εξο-ντώθηκαν στην Τρεμπλίνκα πέρασε από την Γκάρα Μπελίτσα και μπροστά στα μάτια του Λέων Τότε ξεκίνησε η αντίστασή του Το καλοκαίρι δραπέτευσε με τον ξάδελφό του Μπίνιο Μεβοράχ κολύ-μπησαν τον Στρυμώνα και έφτασαν στην άδεια από Εβραίους Κα-βάλα Άγνωστο πώς ο Λέων διέφυγε στην Αθήνα και τη νύχτα του Γιομ Κιπούρ του 1943 βρέθηκε μαζί με άλλους 8 Εβραίους μεταξύ των οποίων και η οικογένεια Ντανιέλ Βαϊνστάιν σε ένα φορτηγό του ΕΑΜ με προορισμό την Πελοπόννησο Εντάχθηκε αμέσως στο 11ο Σύνταγμα Αρκαδίας του ΕΛΑΣ ως σύνδεσμος στην περιοχή Αράχω-βας Κερασίτσας Δολιανών και Κοσμά ενώ οι λογιστικές του γνώ-σεις τον έκαναν πολύτιμο στέλεχος στην Επιμελητεία του Αντάρτη (ΕΤΑ) Στην ταυτότητά του προστίθενταν τώρα και οι αριστερές ιδέες Στην περιοχή του Άστρους γνώρισε την οικογένεια του Ισαάκ Ρούσσο από την Θεσσαλονίκη που κρυβόταν στο χωριό Πλάτανος και συνδέθηκε με την κόρη Σέλλη Μετά τη Συμφωνία της Βάρκιζας επέστρεψε στην Καβάλα όπου άνοιξε εμπορικό κατάστημα όμως το στίγμα του laquoκομμουνιστήraquo τον καταδίωκε Στις 20 Αυγούστου του 1948 συνελήφθη στην Πάτρα ενώ προσπαθούσε να διαφύγει με καΐκι στην Παλαιστίνη μέσω Τερ-γέστης δικάστηκε και φυλακίστηκε για δύο χρόνια μετά τη στρα-

τιωτική του θητεία Τον Αύγουστο του 1952 παντρεύτηκε τη Σέλλη Ρούσσο στην Αθήνα και ίδρυσαν μαζί τη βιοτεχνία εσωρρούχων ΣΕΛ-ΒΑ Απέκτησαν δύο κόρες την Όρο-Οντέτ και τη Λουίζα Ο αιφνίδιος θάνατός του επήλθε στις 26 Σεπτεμβρίου 1991 Τον Δεκέμβριο του 1991 εκδόθηκε η ποιητική του συλλογή Οδός Πτολεμαίων σε επιμέλεια της κόρης του Οντέτ

μΑΝωΛΗΣ ΑΡΟυΧΟ αντάρτης-γιατρός γεννήθηκε στην Θεσσαλονίκη το 1914 το τέταρ-το παιδί μιας παραδοσιακής εβραϊκής οικογένειας Έχασε τον πατέ-ρα του Ιωσήφ όταν ήταν έφηβος Τελείωσε το δημοτικό της Allience Israelite Universelle και το Βrsquo Γυμνάσιο Αρρένων Θεσσαλονίκης Ολο-κλήρωσε τις σπουδές του στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και στρατεύτηκε λίγο πριν την κήρυξη του ελληνοϊταλικού πολέμου Παρέμεινε στην Θεσσαλονίκη όπου συγκροτήθηκε έμπεδο για την οργάνωση υγειονομικής υπηρεσίας του Γrsquo Σώματος Στρατού Τον Απρίλιο του 1941 ακολούθησε τη μεταφορά του νοσοκομείου στο νότο και παρέμεινε για λίγο στην Αθήνα προτού επιστρέψει στη γερμανοκρατούμενη πια ΘεσσαλονίκηΕργάστηκε για λίγο στο Δημοτικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης Ένα περιστατικό με Γερμανούς στρατιώτες τον τάραξε τόσο που εγκα-τέλειψε τη γενέτειρά του Στην Αθήνα διέξοδο στο ζόφο της πείνας και της τρομοκρατίας έδινε το φοιτητικό συσσίτιο του Αγίου Νικο-λάου Πευκακίων και διάφοροι ελληνοεβραϊκοί πυρήνες που συγκρο-τήθηκαν από το ΕΑΜ Αναμίχθηκε στις πρωτοβουλίες φυγάδευσης πολλών οικογενειών και του αρχιραββίνου Μπαρζιλάι και τελικά εγκατέλειψε κι ο ίδιος την πόλη Στα Δερβενοχώρια της Πάρνηθας προσκολλήθηκε στο 34ο Σύνταγμα Αττικοβοιωτίας του ΕΛΑΣ και έγινε ο γιατρός του ΙΙ Τάγματος του Συντάγματος με καπετάνιο τον Κώστα Αντωνόπουλο (laquoΚρόνοraquo) Τον Δεκέμβριο του 1943 το τάγμα εγκατστάθηκε στην Παρνασσίδα Ο Μανώλης απέδειξε αναρίθμητες φορές την αξία και το θάρρος του εξετάζοντας αρρώστους χειρουρ-γώντας τραυματίες και ακολουθώντας όλες τις μάχες ως υπεύθυνος πρώτων βοηθειών Το ΙΙ34 Τάγμα ήταν από τις πιο εμπειροπόλεμες μονάδες του ΕΛΑΣ με συνολικά 80 νεκρούς και διπλάσιους τραυμα-τίες και ο Μανώλης ένας από τους πιο δραστήριους αντάρτες-για-τρούς Ακόμη κι όσοι δεν έμαθαν ποτέ το όνομά του θυμούνταν έναν πολύτιμο laquoΕβραίο συναγωνιστήraquo που έσωζε ζωές Τον Οκτώβριο του 1944 προβιβάστηκε σε γιατρό του 34ου Συντάγματος όπου έμεινε ως τη Συμφωνία της Βάρκιζας (Φεβρουάριος 1945)

Μεταπολεμικά συνέβαλλε σημαντικά στο τιτάνιο έργο αποκατάστα-σης των πληγωμένων κοινοτήτων Στην Αθήνα ίδρυσε με άλλους Εβραί-ους γιατρούς την laquoΕπιτροπή Κοινωνικής Αρωγήςraquo για την φροντίδα των μελών της κοινότητας και οργάνωσε κατασκηνώσεις μεριμνώντας για ζητήματα διατροφής και περίθαλψης παιδιών και νέων Το 1952 πα-ντρεύτηκε την Λίλη Πάρδο από την Θεσσαλονίκη και απέκτησαν δύο κόρες την Αλίκη και τη Νέλλη Πέθανε τον Νοέμβριο του 1997

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 19

μωυΣ ΓΙΟυΣΟυΡΟυμΟ Μωύς Γιουσουρούμ ανήκει σε μια ιστορική ελληνοεβραϊκή οικογέ-νεια Ο παππούς του Μποχώρ ήρθε από τη Σμύρνη στην Αθήνα το 1860 και άνοιξε παλαιοπωλείο στη γωνία Καραϊσκάκη και Ερμού Το όνομα laquoΓιουσουρούμraquo καθιερώθηκε έκτοτε ως συνώνυμο της πε-ριοχής γύρω από το Μοναστηράκι Ο γιος του Νώε ταξίδεψε το 1913 στη Θεσσαλονίκη όπου παντρεύτηκε την αγαπημένη του αθηναία Μαζαλτώβ Χαμπίμπ που τον είχε ακολουθήσει Εκεί γεννήθηκαν ο Ισαάκ και ο Λεών Το 1917 η οικογένεια επέστρεψε στην Αθήνα αγόρασε το σπίτι στο Θησείο και γέννησε τέσσερα ακόμα παιδιά τον Μωύς (1920) τον Ιάκωβο την Τζόγια και την Στερίνα Ο Μωύς τελείωσε το Θ΄ Γυμνάσιο Αρρένων και σπούδασε στην οδο-ντιατρική σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών Στον Ελληνοϊταλικό Πόλεμο υπηρετούσε στον Ερυθρό Σταυρό ως ειδικευμένος ναρκωτής και έλαβε μέρος στη Μάχη της Κρήτης στον τομέα του Ηρακλείου μαζί με τον αδελφό του Ιάκωβο Οργανώθηκε σύντομα στο ΕΑΜ και πρωτοστάτησε στη δημιουργία φοιτητικών εβραϊκών πυρήνων της οργάνωσης στην πρωτεύουσα Με την έξοδο των Αθηναίων στο βου-νό (Σεπτέμβριος 1943) βρέθηκε στα Δερβενοχώρια της Πάρνηθας και πήρε το βάπτισμα του πυρός στις γερμανικές εκκαθαριστικές επιχει-ρήσεις του Οκτωβρίου Εντάχθηκε στον ΕΛΑΣ ως laquoΓιώργος Γαζήςraquo και ακολούθησε το Τάγμα Παρνασσίδας στην Φωκίδα Ο Ιάκωβος εντάχθηκε στο γειτονικό 36ο Σύνταγμα Τον Ιανουάριο του 1944 με εντολή της V Ταξιαρχίας του ΕΛΑΣ πέρασε στην Πελοπόννησο και τοποθετήθηκε στο 6ο Σύνταγμα Κορίνθου Εκεί αρχίζει η σημαντικό-τερη φάση της αντιστασιακής του ζωής Χάρη στην οργανωτικότητά του του ανατέθηκε η ευθύνη όλης της παραλιακής ζώνης ως προω-θημένο αντάρτικο φυλάκιο με έδρα στη Ζαρούχλα και την Ακράτα Συγκρότησε κινητή ομάδα που συνέλεγε πληροφορίες κατέστρεφε τηλεγραφικούς στύλους και σιδηροδρομικές γραμμές και εγκαθι-στούσε τηλεφωνικές συνδέσεις με τα ορεινά χωριά Το καλοκαίρι οργάνωσε μόνιμο Φρουραρχείο στη Λυκοποριά (Φ8) Μετά τις τελευταίες εκκαθαριστικές των Γερμανών τον Αύγουστο συνάντησε το Σύνταγμα στην ελεύθερη πια Κόρινθο Μετά την πα-ράδοση των όπλων του ΕΛΑΣ επέστρεψε στο Θησείο Με την ίδια αίσθηση καθήκοντος που επέδειξε στην Κατοχή πολέμησε με τον

Εθνικό Στρατό στον Εμφύλιο Πόλεμο (1947-1950) και παρασημοφο-ρήθηκε με το Αργυρούν Αριστείο Ανδρείας και τον Πολεμικό Σταυρό Ζει στην Αθήνα

μωυΣΗΣ μΑΤΑΘΙΑΣΟ Μωυσής Ματαθίας γεννήθηκε στις 29 Ιουνίου 1919 στο Βόλο Ήταν γιος του εμπόρου Ματαθία Ματαθία με καταγωγή από τα Ιωάννινα και της Ραχήλ Ματαθία το γένος Ζίδη από την Καρδί-τσα Τελείωσε το Γυμνάσιο Βόλου και το 1937 εισήχθη στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης με σκοπό να ακολουθήσει το επάγγελμα του θείου του Νισσήμ Ματαθία προέδρου της Ισ-ραηλιτικής Κοινότητας Αθηνών Λόγω του θανάτου του θείου του διέκοψε τις σπουδές του και επέστρεψε στο Βόλο Στην Κατοχή ξεκίνησε να προσανατολίζεται προς την Αντίσταση και συγκεκριμένα το ΕΑΜ που από τις αρχές του 1942 είχε εμφανι-στεί δυναμικά στην περιοχή της Θεσσαλίας Η προδιάθεση υπήρχε Ο άνδρας της μεγαλύτερης αδελφής του Εσθήρ Νίκος Σαμουηλίδης από την Καρδίτσα ήταν προπολεμικά οργανωμένος στο ΚΚΕ Ο Μωυσής εντάχθηκε στην πρώτη συλλογικότητα του ιταλοκρατούμε-νου Βόλου Ήταν ο Σύλλογος Αποφοίτων Γυμνασίου και Φοιτητών που οργάνωνε συσσίτια για τους πεινασμένους της πόλης θεατρικά έργα καλλιτεχνικές δραστηριότητες και συναυλίες Από τις αρχές του 1943 όλες οι δραστηριότητες συντονίζονταν από την Ενιαία Πανελλαδική Οργάνωση Νέων (ΕΠΟΝ) Ανήκοντας στην πρωτοπο-ρία της νεολαίας του Βόλου ο Μωυσής Ματαθίας ήταν από αυτούς που έγραφαν τα αντικατοχικά θεατρικά σκετς της ΕΠΟΝ όπως laquoΟ Βόλος τραγουδάειraquo laquoΦοιτητικές ανησυχίεςraquo laquoΌλα άλλαξανraquo κά Μετά τη συνθηκολόγηση της Ιταλίας (Σεπτέμβριος 1943) εγκατέ-λειψε το Βόλο και προσχώρησε στον ΕΛΑΣ που είχε αρχίσει να εξαπλώνεται στην ανατολική Θεσσαλία Η μόρφωση και αφοσίωσή του τον ανέδειξαν σύντομα σε στέλεχος του 54ου Συντάγματος στο Πήλιο Τον Οκτώβριο ανέλαβε υπεύθυνος Επιμελητείας στην νεο-σύστατη ΧVI Tαξιαρχία Ανατολικής Θεσσαλίας Το καλοκαίρι του 1944 βρέθηκε στο επιτελείο της Ομάδας Μεραρχιών Στερεάς (ΟΜΣ) με διοικητή τον υποστράτηγο Κωνσταντίνο Τσαμάκο καπετάνιο τον Βαγγέλη Παπαδάκη (laquoΤάσο Λευτεριάraquo) και έδρα το Καρπενήσι την πρωτεύουσα της laquoΕλεύθερης Ελλάδαςraquo Ήταν από τους ελάχι-

στους Έλληνες Εβραίους που υπηρέτησαν σε τόσο υψηλή θέση στην ιεραρχία του ΕΛΑΣΠαρά τις μεταπολεμικές διώξεις τελείωσε τις σπουδές του το 1949 Εργάστηκε στο ΚΙΣ και στον Οργανισμό Περίθαλψης και Αποκα-τάστασης Ισραηλιτών Ελλάδας (ΟΠΑΙΕ) ως δικηγόρος Το 1964 πα-ντρεύτηκε την Παυλίνα Κοέν από την Θεσσαλονίκη και απέκτησαν δύο παιδιά τον Ανδρέα και τον Αλέξανδρο Πέθανε στην Αθήνα τον Μάιο του 2010

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 20

ΣΑΛΒΑΤωΡ μπΑΚΟΛΑΣΜια ξεχωριστή περίπτωση ανάμεσα στους Εβραίους αντάρτες γεννή-θηκε τον Δεκέμβριο του 1922 στην Πρέβεζα και μεγάλωσε στα Γιάν-νενα από όπου καταγόταν ο πατέρας του Η αντιστασιακή διαδρομή του Σαλβατώρ Μπακόλα προδιαγράφηκε την πρώτη χρονιά της Κα-τοχής Ως ένας από τους υπεύθυνους του ΕΑΜ Νέων στα Γιάννενα καθοδηγούσε περίπου 80 νεαρούς Γιαννιώτες Εβραίους Ανέπτυξε έντονη μαχητικότητα Μαζί με τον Μωσέ Ντόστη σκόρπιζε προκη-ρύξεις στην πλατεία Πάργης έγραφε συνθήματα και απειλούσε ανοι-χτά όσους Εβραίους διατηρούσαν σχέσεις με Ιταλούς ή Γερμανούς στρατιώτες Συνέχισε την αντιστασιακή του δράση στην Αθήνα όταν τον Φε-βρουάριο του 1942 εγγράφηκε στο Τμήμα Χημείας του Πανεπιστημί-ου Η συνθηκολόγηση της Ιταλίας τον βρίσκει ενεργό μέλος του φοι-τητικού ΕΑΜ (Σπουδάζουσα) με το ψευδώνυμο laquoΣωτήρηςraquo Με την έξοδο στο βουνό ο ένοπλος αγώνας για τον ενθουσιώδη Γιαννιώτη ήταν μονόδρομος Παρέμεινε στην Πάρνηθα αρχικά στον Εφεδρικό ΕΛΑΣ Λιάτανης (Άγιος Θωμάς) και στη συνέχεια στο Ι34 Τάγμα Ατ-τικής του θρυλικού καπετάν Θεοχάρη Πολύχρονου που φρουρούσε τις πύλες της laquoΕλεύθερης Ελλάδαςraquo Τον Ιανουάριο του 1944 παρου-σιάστηκε στην εδρα της V Ταξιαρχίας του ΕΛΑΣ στο Λιδωρίκι και τοποθετήθηκε στον Λόχο Διοίκησης με διοικητή τον λοχαγό Γιάν-νη Λαζαρίδη Τον Μάιο ο Λόχος εκπαιδευόταν στην κοιλάδα του Μόρνου εν όψει ενός θερμού καλοκαιριού Ο Σαλβατώρ διακρίθηκε στη Μάχη της Άμφισσας (2 Ιουλίου 1944) και στην επική μάχη στις Καρούτες Φωκίδας (5 Αυγούστου 1944) όταν ένα γερμανικό από-σπασμα μάχης του επίλεκτου 18ου Συντάγματος Ορεινών Κυνηγών περικυκλώθηκε και εξοντώθηκε μέσα στο χωριό 97 Γερμανοί σκο-τώθηκαν και 105 αιχμαλωτίστηκαν Δεν ξεχνούσε ποτέ πως μια ολό-κληρη νύχτα περίμεναν το σύνθημα για την πρωινή επίθεση χωρίς να μιλάνε ή να καπνίζουν για να μη γίνουν αντιληπτοί Ο ίδιος ήταν ένας από τους περίπου 50 αντάρτες που τραυματίστηκαν σε αυτή

τη μεγαλειώδη αναμέτρηση Μια σφαίρα τον βρήκε στη δεξιά κνή-μη καθώς μαχόταν σώμα με σώμα με τους Γερμανούς Νοσηλεύτηκε στο αναρρωτήριο της Ταξιαρχίας στο χωριό Πενταγιοί Όταν τον Οκτώβριο η Ταξιαρχία μετονομάστηκε σε ΙΙ Μεραρχία του ΕΛΑΣ ο laquoΣωτήρηςraquo ήταν ένας από τους 30 αντάρτες της Υποδειγματικής Διμοιρίας ΕΠΟΝ του Λόχου Διοίκησης Ήταν ο μόνος από την οικογένειά του που επέζησε του Ολοκαυτώ-ματος Σύζυγος της Ντόρας Κοέν και πατέρας της Έστερ έφυγε από τη ζωή στις 8 Ιουλίου 2012

ΣΑΡΑ ΓΕΣΟυΑΓεννημένη στην laquoοβριακήraquo της Χαλκίδας το 1927 η Σάρα (ή Σαρίκα) Γεσούα ανήκει στις εμβληματικές φυσιογνωμίες της Αντίστασης Ο πόλεμος τη βρήκε μαθήτρια στη Δημόσια Εμπορική Σχολή Χαλκί-δας Μετά τον πρόωρο θάνατο του πατέρα της (1927) ζούσε με την μητέρα της Ζαφείρα και τη μεγαλύτερη αδελφή της Γιάφφα στην οδό Κώτσου κεντρικού δρόμου της εβραϊκής γειτονιάς Η μητέρα της ήταν αδελφή του συνταγματάρχη Μαρδοχαίου Φριζή γεγονός που έπαιξε καταλυτικό ρόλο στη διαμόρφωση της πατριωτικής της συνείδησης Πριν κλείσει τα 14 η Σάρα περιέθαλπτε τραυματίες στο στρατιωτικό νοσοκομείο της πόλης ως εθελόντρια νοσοκόμα Επόμενο βήμα ήταν η Αντίσταση Η δραστήρια εβραιοπούλα προμη-θεύτηκε για την ίδια και την μητέρα της ψεύτικες ταυτότητες Με την έναρξη της γερμανικής κατοχής (Οκτώβριος 1943) η Σάρα συνεννοή-θηκε με το ΕΑΜ πήρε τη μητέρα της και εγκατέλειψαν την Χαλκίδα για τη Στενή όπου ζούσε η αδελφή της με τον άντρα της Για να προφυλάξει από τις επιδρομές των Γερμανών τους τρομοκρα-τημένους Εβραίους που είχαν καταφύγει στα βουνά η Αντίσταση τους σκόρπισε σε διάφορα χωριά (Πάλιουρας Θεολόγος Στρόπωνες Βασιλικό) και αργότερα οργάνωσε δίκτυο διαφυγής με καΐκια για την Τουρκία από την περίφημη παραλία των Τσακαίων Η νεαρή Σάρα έγινε δασκάλα στο απομονωμένο χωριό Κουρκουλοί δουλεύο-ντας δραστήρια στην ΕΠΟΝ Μετά την φριχτή δολοφονία της ξαδέλ-φης της Μέντης Μόσχοβιτς από τα Τάγματα Ασφαλείας στους Στρό-πωνες (4 Μαρτίου 1944) και τον εμπρησμό του χωριού Κουρκουλοί προσκολλήθηκε στα αντάρτικα τμήματα Αμέσως καθιερώθηκε ως ομιλήτρια που κήρυττε με πάθος τον ένοπλο αγώνα ιδιαίτερα στις νεαρές γυναίκες Σύντομα σχημάτισε ανεξάρτητη γυναικεία ομάδα που πολεμούσε μάζευε πληροφορίες και ξεσήκωνε τον κόσμο στα χωριά Ένας Αμερικανός δημοσιογράφος που βρέθηκε στην κατεχό-μενη Εύβοια της αφιέρωσε ξεχωριστό απόσπασμα στην ανταπόκρι-σή του για τους Έλληνες αντάρτες laquoΕίναι ένα κοντό δεμένο κορίτσι με μαύρα μαλλιά και γαλάζια μάτια Τρέχει σαν άντρας και μπορεί να χτυπήσει ένα καρύδι σε απόσταση 200 γυάρδες Είτε φωνάζει παραγγέλματα είτε δίνει σήμα με τα χέρια της στο Λόχο είτε τρα-γουδάει στα ορεινά μονοπάτια το κάνει με πάθος και περηφάνειαraquo Η Απελευθέρωση τη βρήκε καπετάνισα της Υποδειγματικής Διμοι-

ρίας Γυναικών του 7ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ και ήδη θρυλική

μορφή ανάμεσα στους αντιστασιακούς της Εύβοιας με το όνομα laquoΚα-

πετάνισσα Σαρίκαraquo Σήμερα ζει στο Τελ-Αβίβ

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 21

Οι σελίδες που ακολουθούν πε-ριλαμβάνουν όσα ονόματα Εβραίων αντιστασιακών πεσόντων στις μά-χες και εκτελεσμένων σε αντίποινα μπορέσαμε να συγκεντρώσουμε Η τελική μορφή του καταλόγου των αντιστασιακών βασίστηκε στη λίστα ονομάτων που επεξεργάστηκε η Έφη Εζρατή και δημοσιεύτηκε στο βιβλίο του Steven Bowman Η Αντίσταση των Εβραίων στην Κατοχική Ελλά-δα (Έκδοση ΚΙΣ Αθήνα 2013) Ο κατάλογος ονομάτων των πεσόντων και εκτελεσμένων συμπληρώθηκαν με βάση αδημοσίευτο υλικό από το αρχείο του ΕΜΕ και αποδελτίωση αρχειακού υλικού και δευτερογενούς βιβλιογραφίας Με την πεποίθηση πως αποτελεί ένα μόνο βήμα μιας έρευνας που συνεχίζεται παραδίδου-με τα ονόματα ως συμβολή στην ιστο-ριογραφία και ελάχιστο φόρο τιμής στους αντιστασιακούς Εβραίους που θυσιάστηκαν για την ελευθερία

ΚΑΝΤΙΣ ΓΙΑ ΤΟυΣ πΕΣΟΝΤΕΣΑς μεγαλυνθεί και ας αγιαστεί το μεγάλο όνομα Του στον κόσμο που έπλασε κατά τη θέληση Του Αμέν Ας βασιλεύσει η βασιλεία Του ας πραγματοποιηθεί η λύτρωση και ας συντομευτεί ο ερχομός του μασσίαχ στη διάρκεια της ζωής μας και στις ημέρες μας και στη διάρκεια της ζωής όλου του Ισραήλ γρήγορα και σύντομα και πείτε Αμέν

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 22

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣ Ντάριο (Δαβίδ) Ααρών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΑνρύ Ααρών Καβάλα Αρμάνδος Ααρών Κέρκυρα Σαλώμ Αβδελάς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ααρών Αβδελάς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Βίκτωρ Αβδελάς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σολομών Αβδελάς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ζακ Αβραάμ Καβάλα Βιτάλ Αελιών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ ΘεσσαλίαΟυίλιαμ Ισαάκ Αζάρ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλμπέρτος Αζάρ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ζουλύ (Ιουλία) Αζάρ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Λάζαρος (Ελιέζερ) Αζαρία Βέροια ΕΑΜ ΕΤΑ ΘεσσαλίαΜωρίς Αζί Ρένα Αζούζ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σαλβατώρ Αζούζ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Λεών Αζουλί [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωρίς Ακαρά Ηλίας Αλαλούφ Αθήνα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] ΑττικήΣόλων Αλαλούφ Ρασέλ Άλβο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ Δυτική ΜακεδονίαΠαλόμπα Άλβο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ Δυτική ΜακεδονίαΣαλβατώρ Αλγούσσης Νισήμ Αλκαλάη Διδυμότειχο Σαμουήλ Αλαλούφ Ηλίας Αλαλούφ Σεμτώβ Αλαλούφ Θεσσαλονίκη Σολομών Αλαλούφ Θεσσαλονίκη ΒΣΑ Δυτική ΘεσσαλίαΑλμπέρτος Αλαλούφ Βόλος Ραούλ Αλμοσνίνο Θεσσαλονίκη Ελίας Αλμοσνίνος Δανιήλ (Δανέλος) Αλχανάτης Αθήνα ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Αθήνα ΕύβοιαΖακίνος Αλχανάτη Γεουδά Αμάρ Τρίκαλα ΕΛΑΣ ΕύβοιαΛεών Αμάρ Χαλκίδα ΕΛΑΣ ΕύβοιαΖοζέφ Αμαρίλιο Αλμπέρτο Αμαρίλιο Θεσσαλονίκη ΕΑΜ ΑθήναΙσαάκ Αμίρ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΝτάριο Αμίρ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ζουλύ (Ιουλία) Αμίρ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δαβίδ Αμίρ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑλβέρτος Αμών Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΒίκτωρ Αμών Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Γιακώβ Αράρ Καστοριά [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Γεουντά Αράρ Καστοριά [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αβραάμ Αρδίττης Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΤσιάκο Αρούχ Θεσσαλονίκη Μανώλης Αρούχ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑλμπέρτος Ασσέο Ελί Αττάς ΕΑΜ Αθήνα

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣ Μωύς Αττάς Αθήνα ΕΛΑΣ ΚορινθίαΊνο Αττάς Θεσσαλονίκη Θεσσαλονίκη Αττίας Καβάλα Ισαάκ Αχάρ Μιχάλης Βαλαής Ιωάννινα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλβέρτος Βαλεστάιν Αθήνα ΕΠΟΝ ΑθήναΣίμων (Σίμος) Βαλεστάιν Αθήνα ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΙακώβ Βαρούχ Σάμπυ (Σαμπετάι) Βαρσάνο [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΑβραάμ Βαρών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΛεών-Γεουδά Βαρών Καβάλα ΕΛΑΣ ΠελοπόννησοςΜαξ Βαρών Καβάλα ΕΑΜΕΤΑ ΕλασσόναΕλιάου Βεϊσσή Αλμπέρτο Βελλέλης Πάτρα ΕΛΑΣ ΠελοπόννησοςΕμμανουήλ Βελλέλης Πάτρα ΕΛΑΣ ΠελοπόννησοςΖακ Βεντούρα Θεόφιλος Βιτάλης Βόλος Σαμουήλ Λεών Γαβριηλίδης Αθήνα Αλμπέρτος Γαβριηλίδης Σάρα Γεσουά Χαλκίδα ΕΛΑΣ ΕύβοιαΓιομτώβ Γιακοέλ Τρίκαλα Γιακοέλ Καβάλα Αλμπέρ Γιαχμπές Καβάλα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλμπέρτος Γιαχόν Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Στέλλα Γιαχόν Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ιακώβ Γιουσουρούμ Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜωύς (Μωρίς) Γιουσουρούμ Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά Ελλάδα ΚορινθίαΠέπο Γιωσέφ Νταρών Γκανής Μάρκος Γκανής Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σολομών Γκανής Αγρίνιο [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σόλων Γκανής Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ιωσήφ Γκατένιο Θεσσαλονίκη Δαβίδ Γκατένιο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ Σαλτιέλ Γκατένιο Θεσσαλονίκη Ιακώβ Γκερσόν Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Γκρότας Ιερεμίας Δανιήλ Ιωάννινα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Εδουάρδος Δάφφας Βόλος ΕΛΑΣ ΕύβοιαΙωσήφ Δαβίδ Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜίμης Δαβίδ Σαμουήλ Δαβίδ Σαμουήλ Δέντης Χανιά [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δαβίδ Εζρά Καρδίτσα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Χαΐμ Εζρά Μωρίς Εζρά Αλμπέρτος Εζρατή Δαβίδ Ελιάου Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΜισέλ Ηλίας Αβραάμ Ελιάν Θεσσαλονίκη ΕΑΜ Κεντρική ΜακεδονίαΒίκτωρ Ελιασάφ Ηλίας Ελιασάφ Ηλίας Ελιέζερ Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Λάζαρος Ελιέζερ Άρτα ΕΑΜ Ήπειρος Ισαάκ Ελιέζερ Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ισαάκ Εμμανουήλ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΗλίας Ερρέρα

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΟΙ

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 23

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣ Μωρίς Ερρέρα Θεσσαλονίκη ΘεσσαλονίκηΜωύς ΕσκαλονίΣαμουήλ Εσκινατζής Λάρισα ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΜωρίς Εσφόρμες Θεσσαλονίκη Αβραάμ Ζακ Καβάλα Μηνάς Ζακ Βόλος Ιωσήφ Ζακάρ Βόλος Σάββας Ιακώβου Βόλος ΕΛΑΣ Δυτική ΘεσσαλίαΧαΐμ Ιακώβου Βόλος Αλβέρτος Ιεσουλάς Βόλος Μωυσής Ελιά Ιεσουλάς Βόλος Ιωσήφ Ίζης Τρίκαλα Λεών Ίντης (ή Ίντας) Αθήνα ΕΛΑΣ Γιωσέφ Ίσσης Σάββας Ίσσης Άρτα Λούνα Ισχάκ Μπίτολα Μεντές Ισχάκ Μπίτολα Πέκο Ισχάκ Μπίτολα Αλβέρτος Ιωσήφ Οβαδίας Μωρίς Καζές Κομοτηνή ΒΣΑ Ανατολική ΘεσσαλίαΆρης Καζές ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΣαμουήλ Καζές Άλμπερτ Κάκις ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΚάρμεν Κάκις ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΦρέντερικ Κάκις ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΖακ Κάκις ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΕμίλ Κάκις Δράμα Γεουντά Καλέφ-Εζρά Ιωάννινα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Αβραάμ Καλέφ-Εζρά Ιωάννινα ΕΑΜ Ήπειρος Δαβίδ Καλντεράν Μπίτολα Σαμουήλ Καλντεράν Μπίτολα Ζουλί Καλδερόν Καλδερόν Φλώρινα Καλδερόν Φλώρινα Γκίτα Καλντερών Μπίτολα Λούνα Καλντερόν Κάρλο Καλντερόν Μπίτολα Ματίκα Καμπελή Τρίκαλα Μίμης Καμπελής Τρίκαλα Νισσήμ Καμχής ΕΑΜ ΜεσσηνίαΜωύς Καμχή Θεσσαλονίκη Μωυσής Καμχής Λάρισα Γιαχιέλ Καπέτας Σολομών Καπέτας ΕΑΜ Θεσσαλία Ηλίας Καπέτας Τρίκαλα Ζακ Καπόν Ματίλντα Καπόν Θεσσαλονίκη Δυτική ΜακεδονίαΚάρολος Καράσσο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΕμμανουέλ Καράσσο Θεσσαλονίκη Γιωσέφ Καράσσο Θεσσαλονίκη Ζακ Καράσσο Θεσσαλονίκη Δανιήλ Καράσσο Θεσσαλονίκη Μωύς Καράσσο Θεσσαλονίκη Τζιάκο Καράσσο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜπέττυ Καράσσο Θεσσαλονίκη Αλμπέρτο Καράσσο Θεσσαλονίκη

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΟΙ

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΝταίζυ Καράσσο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΝιγρίταΖακ Καπόν Άλμπερτ Κασόρλα Μπίτολα Ισαάκ Κασούτο Κασούτο Λάρισα Σολομών Κάστρο Βόλος Ζακ Κατάν Νισσήμ Καμχή Σαμουήλ (Μπόμπυ) Κοέν Δαβίδ Κοέν Πρέβεζα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΔαβίδ Σαμπετάι Κοέν Έλι Κοέν Μεναχέμ Κοέν Μενασέ Κοέν Γεσούα Κοέν Γιακώβ Κοέν Λάουρα Κοέν Χαΐμ Κοέν Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΑλβέρτος Κοέν Δράμα Αλβέρτος Κοέν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΙτσχάκ Κοέν Ξάνθη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΙωσήφ Κοέν Λουί Κοέν Ξάνθη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΖοζέφ Κοέν Κρήτη Μωρίς Κοέν Ιωσήφ Αβραάμ Κοέν Ιωάννινα Μιχαήλ Ηλίας Κοέν Ιωάννινα Σαμουήλ Κοέν Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ηλίας Κοέν Θεσσαλονίκη Ρόζα Κοέν Θεσσαλονίκη Σαμ Κοέν Θεσσαλονίκη Στέλλα Κοέν Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Κεντρική ΜακεδονίαΗλίας Γιουδά Κοέν Λάρισα Πίνχας Κοέν Φλώρινα Ιωσήφ Κοέν Φλώρινα Λέων Κοέν Αθήνα Μωυσής Κοέν Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑαρών Κοέν Αθήνα Ζακίνος Κοέν Αθήνα ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Αθήνα ΕύβοιαΜωσέ Κοέν Καβάλα Δαβίδ Μιχαήλ Κοέν Πρέβεζα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΆννα Κοέν Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΜπαρούχ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ντάριο Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Χαΐμ Σαμουήλ Κοέν Βόλος ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΙακώβ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ισαάκ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ιακώβ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Καρολίνα Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Λέων Ιωσήφ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Νισσήμ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Πέπος Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ραχήλ Κοέν Βόλος EΠΟΝ Εθνική Αλληλεγγύη ΕΛΑΣ Σαμουήλ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σίμων Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σλόμο Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ]

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 24

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΖαχαρίας Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ζουλύ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ροζίτα Κοέν Βόλος ΕΠΟΝ Σαμπετάι Κοέν Βόλος ΕΠΟΝ Σαλβατώρ Κοέν Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΒίκτωρ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Νταβίκο Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ηλίας Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωρίς (Μωσέ) Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μασλάχ Κοέν Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΣολομών Κοέν Ιωάννινα Σόλων Κομίδης Κομοτηνή Μισέλ Κονέ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ηλίας Κονές Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΜωυσής Κονές Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Τόρι Κουένκα Θεσσαλονίκη ΘεσσαλονίκηΙάκωβος Κούμερης Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΖακ Κωστής Χαλκίδα Απόλλων- Υβόννη ΑθήναΑλμπέρτος Λαζάρ Λάρισα ΕΛΑΣ Κεντρική ΘεσσαλίαΙσαάκ Λαζάρ Λάρισα ΕΛΑΣ Κεντρική ΘεσσαλίαΝισσήμ Λαζάρ Σαλβατώρ Λαζάρ Λάζαρος Λαζάρ Ιωσήφ Λαχανάς Μωυσής Λεβή Νίνο Λεβή Οβαδίας Λεβή Ρόζα Λεβή Σόλων Αβραάμ Λεβή Ζαχαρίας Λεβή Ζακ (Ιακώβ) Λεβή Θεσσαλονίκη Ερρίκος Λεβή Ιωάννινα ΕΔΕΣ ΙωάννιναΧαΐμ Λεών Λεβή Ιωάννινα Ααρών Λεβή Τρίκαλα Ηλίας Λεβή Τρίκαλα Καίτη Λεβή Τρίκαλα Σολομών Αβραάμ Λεβή Τρίκαλα Μεΐρ Λεβή Τρίκαλα Αβραάμ Λεβή Θεσσαλονίκη Αβραάμ Λεβή Χαλκίδα Ηλίας Λεβή Αθήνα ΕΑΜ ΑθήναΕμμανουήλ Λεβή Αθήνα Μανώλης Λεβή Ματαθίας Λεβή Χαΐμ Λεβής Ιωάννινα ΕΑΜ ΑθήναΣίμων Λεβή Λάρισα Ρούλα (Ραχήλ) Λεβή Δαβίδ Λεβής Βόλος ΕΑΜ ΘεσσαλίαΜωυσής Λεβής Βόλος Νέλλος Λεβής Βόλος Ζάχος Λεβής Βόλος Λέων Λεβής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΙακώβ Μαγρίζος Λάρισα Σιμαντώβ Μαΐσης Ραφαήλ Μάλτης Ιωάννινα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΡαούλ Μάνο Ραχήλ Μάνο Ματθίλδη Μασαράνο [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΙσαάκ Μασσότ Μωυσής Ματαθίας Βόλος ΕΛΑΣ ΘεσσαλίαΖάκο Ματαθίας Βόλος Λέων Ματαλόν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΣαλομών Ματαλόν Ματίλντα Ματαράσσο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ Δυτική ΜακεδονίαΝισσήμ Ματαθίας Κέρκυρα Πάππας Μάτσας Μωύς Μάτσας Χαΐμ Μάτσας Ιωάννινα Ελιασάφ Μάτσας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιεσούα Μάτσας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιωσήφ Μάτσας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΣολομών Μάτσας Ιωάννινα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σλόμο Ματσίλ Ιωάννινα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑβραάμ Μεβοράχ Καβάλα ΕΛΑΣ Σαμουήλ Μεγίρ Ιωάννινα Βιτάλ Μεγίρ Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Λέων Μεΐρ Ηλίας Μιζάν Ιακώβ Μιζάν Λέων Μιζάν Σαμπετάι Μιζάν Σαούλ Μιζάν Βουλγαρία Δαβίδ Μιζάν Δράμα Σάμυ Μιζάν Λάρισα Ισαάκ Μιζάν Αγρίνιο Ζακίνος Μιζάν Βόλος Τζάνι Μιζάν Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιωσήφ Μιζραχής Αθήνα ΕΑΜ ΠελοπόννησοςΑλμπέρτος Μιζραχής Λάρισα

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΜήνας Μιζραχής Βόλος Σαρίνα Μιζραχή Βόλος Ζακ Μιζραχής Βόλος Χαΐμ Μιζραχής Βόλος Αλμπέρτος Μινέρβο Χανιά ΒΣΑ ΚρήτηΤζένη Μινέρβο Χανιά Μισκατέλ Διδυμότειχο Μισκατέλ Διδυμότειχο Χαΐμ Μιζραχής Βόλος Λιλή Μητράνι Θεσσαλονίκη Ροβέρτος Μητράνι Σέρρες ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑβραάμ Μιχαήλ Ιωάννινα Μιωνή Αγρίνιο Μωυσής Μιωνής Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιωνάς Μιωνής Αγρίνιο ΕΑΜ Σαμ Μοδιάνο Θεσσαλονίκη Έλιο Μοδιάνο Σόφη Μολτίαχ Μόλχο Α Μόλχο Θεσσαλονίκη Μωυσής Μόρδος Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική Θεσσαλία Μορδώχ Μέντη Μόσκοβιτς Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΕύβοιαΑλίκη Μουρτζούκου Βόλος Δαβίδ Μπακόλας Σαλβατώρ Μπακόλας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΝισσήμ Μπακόλας Ιωάννινα Σιών Μπακόλας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιάκωβος Μπαλέστρας Κέρκυρα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ραφαήλ Μπαρκή Σολομών Μπαρκή Αθήνα Ιακώβ Μπαρτζιλάι Αθήνα Ιωσήφ Μπαρτζιλάι Αθήνα Νισσήμ Μπατής Ιωάννινα Βίκτωρ Μπατής Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΚουτιέλ Ιακώβ Μπέγας Λάρισα Αλμπέρτος Μπέζα Ζακλίν Μπέζα Άλφρεντ Μπέζα Θεσσαλονίκη Μόνικα Μπέζα Θεσσαλονίκη Ελένη Μπέζα Θεσσαλονίκη Αρμάντο Μπεζές Θεσσαλονίκη ΕΑΜ ΘεσσαλίαΜωσέ (Μωρίς) Μπέλλο Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΣαλβατόρε Μπεν Γιαΐς Πέπο Μπενοζίλιο ΕΑΜ ΑθήναΑλμπέρτο Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη Βενιαμίν Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη Μωσέ Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη Ντικ Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΖακ Μπενβενίστε Δαβίδ Μπενβενίστε Καβάλα Έστερ Μπενβενίστε Λάρισα Νταίζη Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΑθήναΧαΐμ Μπενρουμπή Μωρίς Μπενρουμπή Αλβέρτος Μπενρουμπή Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜεναχέμ Μπενσιών Καβάλα Ιωσήφ Μπενσουσάν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΙακώβ Ισραήλ Μπεράχα Τρίκαλα ΕΛΑΣ Δυτική ΘεσσαλίαΓεουντά Μπεράχα Βιτάλ Μπεράχα Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΜεντές Μπεσαντσή Μωσέ Μπέσο Αθήνα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μπετσαλέλ Μπεχάρ Ζακ Μπεχάρ Μάρκος Μποττόν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Σαλομόν Μπούρη Ντόρα Μπουρλά Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΓιολάντα Μπουρλά Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΛεών Μπουρλάς Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΣολομών (Σάρδος) Μπουρλάς Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΜωυσής Μπουρλάς Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΑβραάμ Μπουρλάς Θεσσαλονίκη Σάρα Μπουρλά Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΤσελεμπή Μπουρλά Σέρρες ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΜωρίς Μπουρλάς Γιακώβ Μποχορόπουλος Ιωάννινα Ροβέρτο Μπρέλλης Δαβίδ Μπρούδο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜιχάλης Μπρούδο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική Μακεδονία Ερνστ Μύλλερ Αθήνα Ισαάκ (Γιτσχάκ) Μωυσής (Μωσέ) Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική Μακεδονία Γιομτώβ Μωσέ Ιωάννινα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΔαβίδ Μωυσής [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ασέρ Μωυσής Τρίκαλα ΕΑΜ ΑθήναΕσδράς Βενιαμίν Μωυσής Λάρισα ΕΛΑΣ ΘεσσαλίαΕσδράς Δαβίδ Μωυσής Λάρισα ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΑλβέρτος (Αβραάμ) Μωυσής Βόλος

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΟΙ

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 25

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΣλόμο Ναούμ Ηλίας Ναούμ Ιωάννινα Μαρσέλ Νατζαρή Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΔαβίδ Ναχμίας Άρτα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Σαμ Ναχμίας Αθήνα Μιχαήλ Νεγρίν Αθήνα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Αλβέρτος Νεγρίν Τρίκαλα Ισαάκ Νεγρίν Τρίκαλα Βενιαμίν Νεγρίν Τρίκαλα ΕΛΑΣ Δυτική ΘεσσαλίαΛουίζα Νεγρίν Λάρισα ΕΠΟΝ ΘεσσαλίαΙωσήφ Νεχαμά Ισαάκ Νεχαμά Αθήνα ΕΛΑΣ Δυτική ΘεσσαλίαΡοέλ Νισαχόν Ζακ Νισσάν Σολομών Νισσήμ Ηλίας Σαμ Νισσήμ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΓιοέλ Νιτσαχόν Τρίκαλα Πωλ Νόαχ Ισίδωρος Νόαχ Ισαάκ Ντάσα Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΒιτάλ Ντάσα Θεσσαλονίκη Ιωσήφ Ντεκάστρο Χανιά ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜαρσέλ Ντεμάγιο Μπίτολα Μωσέ Ντόστης Ιωάννινα ΕΑΜ Νέων ΙωάννιναΝτίνος Οβαδίας Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΙσαάκ Οβαδία Δράμα ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΝτάνυ Οβαδίας Θεσσαλονίκη Σαλβατώρ Οβαδίας Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΙσαάκ Οβαδίας Ιωσήφ Ντάριο Ουζιέλ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΒαρών Πάρδο Καβάλα Μωύς Πάρδο Καβάλα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΣάββας Πάρδο Καβάλα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΆνια Πάτσνικ Βιέννη ΕΠΟΝ Χάρυ Πάτσνικ Βιέννη Μπαρούχ Πεζόντες Αβραάμ Πελές Ιωσήφ Πέπο Αθήνα Π Περαχιά Φλώρα Περαχιά Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική Μακεδονία Περαχιά Αλλέγρα Πέσσαχ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δαβίδ Πέσσαχ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωυσής Πέσσαχ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μεσουλάμ Πέσσαχ Φλώρινα Χαΐμ Πίντο Μωρίς Πίνχας Μωρίς Πιπανό Ερρίκος Πιπανό Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΧαΐμ Πολίτης Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωυσής Πολίτης Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ηλίας Πολίτης Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μπεν Ποράτ Γιακώβ Πούλος Αλμπέρτος Πρίζναλης Σέρρες ΕΑΜ ΘεσσαλίαΝτόρα (Ντορίκα) Ραμπάν Ραπέτης Άλχη Ραφαήλ Αθήνα Δαβίδ Ραφαήλ Ιωάννινα Λέων Ρεβή Αθήνα Σιμαντώβ Ρόζεν Εφραίμ Ρόζενμπεργκ Θεσσαλονίκη Αβραάμ Ρομάνο Θεσσαλονίκη Δαβίδ Ρούσο Αθήνα Ισαάκ Ρούσο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΙσαάκ (Ζακίνος) Ρούσο Σέρρες ΕΛΑΣ ΠελοπόννησοςΙακώβ Ρούσο Τσαντίκος Σαδίκ Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ισραήλ Σαδικάριο Βόλος Ραούλ Σαΐας Έλι Σακκής Ιωσήφ Σακκής Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ισαάκ Σακκής Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Έλλη Σακκής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΗλίας Σακκής Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωυσής Σακκής Βόλος ΕΛΑΣΕΤΑ Ανατολική ΘεσσαλίαΠέπος Σακκής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΙσαάκ Σακκής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΛέων Σακκής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΑλμπερτίκο Σάκο Καστοριά Μορδοχάι Σάλεμ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Κεντρική ΘεσσαλίαΑλμπέρτος Σάλεμ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Κεντρική ΘεσσαλίαΑντζέλ Σαλτιέλ Μανώλης Σαλτιέλ Θεσσαλονίκη Ιωσήφ Σαμαρίας Βόλος Πέπος Σαμαρίας Βόλος Δαβίδ Σαμουήλ Θεσσαλονίκη Εμίλ Σαμπάς Άρτα ΕΔΕΣ ΆρταΜεναχέμ Σαμπετάι

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΜηνάς Σαμπετάι Βόλος ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΡαφαήλ Σαμπετάι Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ααρών Σαμπετάι Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλμπέρ Σαούλ ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΖωή Σαπόρτα Μπουένα Σαρφατή Θεσσαλονίκη Σαλβατώρ Σαρφατής Δαβίδ Σασσών Ισαάκ Σασσών Σαλομών Σασσών Αλβέρτος Σαφάν Αβραάμ (Έμπης) Σβώλης Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ηλίας Σβώλης Ιωάννινα Μιχαήλ Σβώλης Ιωάννινα Μπεχώρ Σβώλης Ιωάννινα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Μωσέ Σεγκόρα Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΣλόμο Σένκα Ζακ Σερόρ Σερόρ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΙτσχάκ Σιακίμ Ισραήλ Σιδαρίκης Αγρίνιο Σαμ Σίδης Αθήνα ΕΑΜ ΑθήναΜπαρούχ Σιμπή Θεσσαλονίκη ΕΑΜ Αθήνα ΠελοπόννησοςΙντό Σίμσι Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜπέζα Σιών Δαβίδ Σουλάμ Σαμουήλ Σούσης Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Μωρίς Στρούμσα Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΘεσσαλονίκηΙωσήφ Ταμπώχ Βέροια Ιωσήφ Νισσήμ Ταραμπουλούς Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική Μακεδονία

Δαβίδ Τιάνο Θεσσαλονίκη Ζαχαρίας Τουρών Βόλος Εδμόνδος Τορόν Λάρισα ΕΠΟΝ ΑθήναΆνζελ Τσιάκο Θεσσαλονίκη Δαβίδ Τσουβά Λάρισα Τζάκος Τσουβά Λάρισα Ηλίας Φελούς Ιακώβ Φελούς Αβραάμ Φελούς Τρίκαλα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλλέγρα Φελούς- Καπέτα Τρίκαλα ΕΑΜ Εθνική Αλληλεγγύη ΘεσσαλίαΜάρκος Φελούς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Χρυσούλα Φελούς Τρίκαλα ΕΠΟΝ ΘεσσαλίαΜωυσής Φερετζή Σαδώκ Φερετζή Αλβέρτος Φερετζή Εσδράς Ηλίας Φιλοσώφ Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ισαάκ Αβραάμ Φιλοσώφ Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ραφαήλ Ηλίας Φιλοσώφ Λάρισα ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΜωρίς Φλωρεντίν Φάνυ (Ματίλντα) Φλωρεντίν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΑβραάμ (Αβραμίκος) Φόρνης Χαλκίδα ΕΛΑΣ ΕύβοιαΑαρών Φόρνης Χαλκίδα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Πέπος (Ιωσήφ) Φόρτης Μωυσής (Μίμης) Φόρτης Μανώλης Φραγγής Χαλκίδα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σίμων Φραγγής Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] ΕύβοιαΑλμπέρτος Φρανσές Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ιάκωβος Φρανσές ΕΛΑΣ Κεντρική ΜακεδονίαΡαούλ Φραντζής Μανώλης Φραντζής Βόλος Κάρμεν Φρεζή Βόλος Αβραάμ Χαΐμ Φρεζής Χαλκίδα ΕΑΜ Δυτική ΜακεδονίαΡαφαήλ Φρεζής Βόλος ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΙακώβ Φριζής Θεσσαλονίκη Βασίλης Χαζάν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΖακ Χαΐμ Μωρίς Χαΐμ Ελιγιά Χακίμ Λάρισα Δαβίδ Χακοέν Ραούλ Χαλβατζής Ιτσχάκ Χανέν ΕΑΜ ΑθήναΧαΐμ Χανώκ Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] ΑθήναΈλι Χασσίδ Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] ΕύβοιαΙωσήφ Χασσίδ Θεσσαλονίκη ΕύβοιαΣαμπετάι Χασσών Αβραάμ Χασσών Σάββας Χασσών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΠέπος Χασσών Μπίτολα Μωύς-Μωυσής Χασσών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΓιοχανάς Χατζής Άρτα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΔαβίδ Χατζής Άρτα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Σόλων Χατζής Βόλος Απόστολος Χατζόπουλος Μηνάς Χατζόπουλος Ιωάννινα Μεναχέμ Χαχάμ Νατάν Χονέν Καστοριά

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΟΙ

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 26

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΠΕΣΟΝΤΕΣ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΠΑΤΡΩΝΥΜΟ ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ ΤΟΠΟΣ ΘΑΝΑΤΟΥ ΙΔΙΟΤΗΤΑ ΜΟΝΑΔΑ

ΑΒΡΑΑΜ ΕΛΙΑΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιούνιος 1944 ΚΑΤΕΡΙΝΗ ΠΙΕΡΙΑΣ 17 ετών Σύνδεσμος Μακεδονικού Γραφείου ΚΚΕ με ΠΕ Κατερίνης

Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς στη θέση ldquoΒαρικόrdquo μαζί με

άλλους 12

ΑΛΑΛΟΥΦ ΗΛΙΑΣ ΑΘΗΝΑ ΑΤΤΙΚΗ

ΑΛΒΟ ΡΑΣΕΛ ΓΕΟΥΔΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιανουάριος 1944 ΠΟΝΤΟΚΩΜΗ ΚΟΖΑΝΗΣ 14 ετών σε βοηθητική υπηρεσία στον ΕΛΑΣ Δολοφονήθηκε από

συνεργάτες των Γερμανών

ΑΛΒΟ ΠΑΛΟΜΠΑ ΓΕΟΥΔΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιανουάριος 1944 ΠΟΝΤΟΚΩΜΗ ΚΟΖΑΝΗΣ 16 ετών σε βοηθητική υπηρεσία στον ΕΛΑΣ Δολοφονήθηκε από

συνεργάτες των Γερμανών

ΑΤΤΑΣ ΜΩΫΣΗΣ ΔΑΒΙΔ ΑΘΗΝΑ 1944 ΚΟΡΙΝΘΙΑ Αντάρτης 6ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΒΑΡΩΝ ΑΒΡΑΑΜ ΚΑΒΑΛΑ 1943 ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΓΚΑΝΗΣ ΜΟΡΔΟΣ ΛΑΡΙΣΑ

ΕΛΙΑΟΥ ΔΑΒΙΔ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Οκτώβριος 1943 ΠΕΡΙΒΟΛΙΑ ΓΡΕΒΕΝΩΝ Αντάρτης 50ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΕΣΚΙΝΑΤΖΗΣ

ΣΑΜΟΥΗΛ ΙΩΣΗΦ ΛΑΡΙΣΑ 611945 ΚΑΖΑ ΒΟΙΩΤΙΑΣ Λοχαγός 54ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ Διοικητής 10ου Λόχου

ΙΑΚΩΒΟΥ ΣΑΒΒΑΣ ΣΙΜΟΣ ΒΟΛΟΣ 1741944 ΡΕΝΤΙΝΑ ΑΓΡΑΦΩΝ Αντάρτης 52ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΚΑΜΧΗΣ ΜΩΡΙΣ ΛΑΡΙΣΑ 541944 ΛΕΠΤΟΚΑΡΥΑ ΠΙΕΡΙΑΣ

ΚΑΜΧΗΣ ΝΙΣΣΗΜ 1943 ΦΙΛΙΑΤΡΑ Αντιστασιακός Εκτελέστηκε από τους Ιταλούς

ΚΑΡΑΣΣΟ ΚΑΡΟΛΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΛΑΡΙΣΑ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ Αιχμαλωτίστηκε τραυματίας και

απαγχονίστηκε

ΚΑΡΑΣΣΟ ΖΑΚ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

ΚΑΡΑΣΣΟ ΜΑΡΚΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 681944 ΜΟΥΧΑΡΕΜ ΧΑΝΙ ΕΔΕΣΣΑΣ Ανθυπολοχαγός 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΚΑΡΑΣΣΟ ΣΑΡΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΚΑΣΤΟΡΙΑ

ΚΟΕΝ ΔΑΒΙΔ ΠΡΕΒΕΖΑ 511944 ΚΑΛΟΣΚΟΠΗ ΦΩΚΙΔΑΣ Αντάρτης Τάγμα ΕΛΑΣ Παρνασσίδας

ΚΟΕΝ ΗΛΙΑΣ ΝΗΣΙΜ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΓΡΕΒΕΝΑ Αντάρτης

ΚΟΕΝ ΙΑΚΩΒΟΣ ΚΡΗΤΗ

ΚΟΕΝ ΙΣΑΑΚ

ΚΟΕΝ ΝΗΣΙΜ ΒΑΛΑΣΗΣ 241944 ΛΑΡΙΣΑ

ΚΟΕΝ ΜΙΧΑΗΛ ΙΩΑΝΝΙΝΑ

ΚΟΕΝ ΣΤΕΛΛΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1641943 ΤΑΧΝΙΣΤΑ ΠΙΕΡΙΑΣ Αντάρτισσα Αρχηγείο ΕΛΑΣ Ολύμπου

ΛΕΒΗΣ ΛΕΩΝ ΒΟΛΟΣ 2261944 ΠΕΡΙΟΧΗ ΛΑΡΙΣΑΣ Αντάρτης 54ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΜΗΤΡΑΝΙ ΡΟΒΕΡΤΟΣ ΣΕΡΡΕΣ 511944 ΚΑΛΟΣΚΟΠΗ ΦΩΚΙΔΑΣ Αντάρτης Τάγμα ΕΛΑΣ Παρνασσίδας

ΜΙΖΑΝ ΔΑΒΙΔ ΔΡΑΜΑ 1944 ΚΙΛΚΙΣ Αντάρτης φοιτητής ιατρικής

ΜΙΖΑΝ ΖΑΚΙΝΟΣ

ΜΠΕΖΑΣ ΚΟΥΤΙΓΙΕΛ ΙΑΚΩΒ ΛΑΡΙΣΑ Αντάρτης Φοιτητής Ιατρικής

ΜΠΕΝΒΕΝΙΣΤΕ ΝΤΑΙΖΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Νοέμβριος 1943 ΑΘΗΝΑ Μέλος της ΕΠΟΝ Πέθανε από κακουχίες και βασανιστήρια στην

Ασφάλεια Φοιτήτρια Χημείας

ΜΠΕΝΣΟΥΣΑΝ ΙΩΣΗΦ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιούλιος 1944 ΠΕΝΤΑΛΟΦΟΣ ΚΟΖΑΝΗΣ Αντάρτης ΙΧ Μεραρχία ΕΛΑΣ

ΜΠΕΡΑΧΑ ΒΙΤΑΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Σεπτέμβριος 1944 ΚΟΖΑΝΗ Αντάρτης Χ Μεραρχία ΕΛΑΣ

ΜΠΕΡΑΧΑ ΙΑΚΩΒ ΤΡΙΚΑΛΑ 7111943 ΜΕΣΟΧΩΡΑ ΤΡΙΚΑΛΩΝ Αντάρτης 4ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΙΣΑΑΚ Απρίλιος 1944 ΒΕΡΜΙΟ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΙΩΣΗΦ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΣAΡΔΟΣ ΜΙΧΑΗΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 20101944 ΣΤΑΥΡΟΣ ΒΕΡΟΙΑΣ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΑΒΡΑΑΜ ΙΩΣΗΦ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1944 ΕΥΒΟΙΑ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΚΑΡΟΛΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΤΣΕΛΕΜΠΙ ΣΕΡΡΕΣ 311944 ΗΠΕΙΡΟΣ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΝΕΓΡΙΝ ΔΑΒΙΔ

ΝΗΣΙΜ ΣΟΛΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

ΝΗΣΙΜ ΗΛΙΑΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιούλιος 1944 ΠΕΝΤΑΛΟΦΟΣ ΚΟΖΑΝΗΣ Αντάρτης ΙΧ Μεραρχία ΕΛΑΣ

ΟΒΑΔΙΑΣ ΝΤΙΝΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Αύγουστος 1944 ΚΙΛΚΙΣ Αντάρτης Χ Μεραρχία ΕΛΑΣ

ΠΑΡΔΟ ΜΩΥΣ ΚΑΒΑΛΑ 1944 ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΠΑΡΔΟ ΣΑΒΒΑΣ ΚΑΒΑΛΑ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΠΕΡΑΧΙΑ ΦΛΩΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΠΙΕΡΙΑ

ΠΕΣΑΧ ΔΑΒΙΔ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2341943 ΘΕΣΣΑΛΙΑ Αντιστασιακός ΕΑΜ Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς

ΠΙΠΑΝΟ ΕΡΡΙΚΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΚΙΛΚΙΣ

ΡΑΦΑΤΑΣ Γ ΘΕΣΣΑΛΙΑ

ΡΟΥΣΟ ΔΑΒΙΔ ΑΘΗΝΑ 511944 ΚΑΛΟΣΚΟΠΗ ΦΩΚΙΔΑΣ Αντάρτης Τάγμα ΕΛΑΣ Παρνασσίδας

ΡΟΥΣΟ ΙΑΚΩΒ ΑΒΡΑΑΜ ΚΑΣΤΟΡΙΑ 511944 ΠΛΑΚΑ ΗΠΕΙΡΟΥ Αντάρτης 50ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΡΟΥΣΟ ΜΙΧΑΗΛ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΣΑΔΙΚΑΡΙΟ ΙΣΡΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 1944 ΕΥΒΟΙΑ

ΣΑΚΚΗΣ ΛΕΩΝ ΙΣΡΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 2961944 ΕΛΕΥΘΕΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Αντάρτης 54ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΣΑΚΚΗΣ ΣΑΜΟΥΗΛ ΒΕΡΜΙΟ

ΣΒΩΛΗΣ ΜΠΕΧΩΡ ΙΩΑΝΝΙΝΑ Ιανουάριος 1944 ΙΩΑΝΝΙΝΑ Τροφοδότης ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς στα

Ιωάννινα

ΣΕΡΟΡ ΚΟΕΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΤΑΡΑΜΠΟΥΛΟΥΣ

ΙΩΣΗΦ ΝΗΣΙΜ ΛΑΡΙΣΑ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΤΟΡΟΝ ΕΔΜΟΝΔΟΣ ΛΑΡΙΣΑ 531943 ΑΘΗΝΑ Σπουδαστής Πολυτεχνείου μέλος του ΕΠΟΝ Σκοτώθηκε σε

διαδήλωση της ΕΠΟΝ Αθήνας

ΦΡΑΓΚΗΣ ΣΙΜΩΝ ΙΑΚΩΒ XΑΛΚΙΔΑ Ιούλιος 1944 ΣΤΕΝΗ ΕΥΒΟΙΑΣ Αντάρτης 7ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΦΡΙΖΗΣ ΑΒΡΑΑΜ-

ΜΙΝΩΣ ΧΑΛΚΙΔΑ 2451944 ΒΕΡΜΙΟ

ΧΑΙΜ ΜΩΡΙΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΛΕΠΤΟΚΑΡΥΑ ΠΙΕΡΙΑΣ

ΧΑΤΖΗΣ ΓΙΟΧΑΝΑΣ ΑΡΤΑ 271944 ΑΜΦΙΣΣΑ Ανθπολοχαγός και καπετάνιος διμοιρίας ΙΙ34 Τάγμα ΕΛΑΣ

ΧΑΣΩΝ ΣΑΒΒΑΣ ΚΑΒΑΛΑ ΒΕΡΟΙΑ

ΧΑΣΩΝ ΜΩΥΣΗΣ ΣΑΒΒΑΣ ΚΑΒΑΛΑ ΒΕΡΟΙΑ

EAM = Εθνικό Απελευθερωτικό ΜέτωποΕΛΑΣ = Ελληνικός Λαϊκός Απελευθερωτικός ΣτρατόςΕΠΟΝ = Ενιαία Πανελλαδική Οργάνωση ΝέωνΕΔΕΣ = Εθνικός Δημοκρατικός Ελληνικός Σύνδεσμος

ΕΟΕΑ = Εθνικές Ομάδες Ελλήνων ΑνταρτώνΕΤΑ = Επιμελητεία του ΑντάρτηΒΣΑ = Βρετανική Στρατιωτική ΑποστολήΕΑΣΑΔ = Εθνικός Αγροτικός Σύνδεσμος Αντικομμουνιστικής Δράσης

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 27

ΟΜΗΡΟΙ ΚΑΙ EKTEΛΕΣΜΕΝΟΙ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΓΕΡΜΑΝΟΥΣ

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΠΑΤΡΩΝΥΜΟ ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ ΤΟΠΟΣ ΘΑΝΑΤΟΥ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΑΚΡΙΣ ΛΕΩΝ 1944 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΕΣ-ΕΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ Καθηγητής πέθανε από τα βασανιστήρια των δεσμοφυλάκωνΑΛΒΟ ΙΣΑΑΚ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2431943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Καραγωγέας 30 ετών ΑΛΓΟΥΣΣΗΣ ΣΑΛΒΑΤΩΡ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΑΜΠΡΑΒΑΝΕΛ ΑΑΡΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2241943 ΦΥΛΑΚΕΣ ΕΠΤΑΠΥΡΓΙΟΥ (ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ) Παλαιοπώλης 35 ετώνΑΣΚΕΝΑΖΗ ΕΛΙΑΟΥ ΚΕΡΚΥΡΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών Αμερικανός υπήκοοςΑΣΣΕΟ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 211943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 21 ετώνΑΣΣΕΟ ΖΑΧΑΡΙΑΣ ΡΑΦΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 2641944 ΒΟΛΟΣ 24 ετώνΑΣΣΕΟ ΙΑΚΩΒΟΣ ΒΟΛΟΣ 2841944 ΒΟΛΟΣ Βασανίστηκε μέχρι θανάτου από άντρες του δοσιλογικού ΕΑΣΑΔ

ΑΤΑΣ ΙΝΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 541943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε προσπαθώντας να διαφύγει από το γκέττο του Βαρώνου Χιρς

ΒΕΑΛΗΣ ΜΙΧΑΗΛ ΙΩΑΝΝΙΝΑ Φεβρουάριος 1944 ΙΩΑΝΝΙΝΑ Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς ΓΕΟΥΝΤΑ ΙΣΡΑΕΛ ΚΕΡΚΥΡΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΓΚΑΝΗ ΓΙΟΥΛΙΑ ΚΕΡΚΥΡΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΓΚΑΤΤΕΝΙΟ ΔΑΒΙΔ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Μάιος 1944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Φοιτητής γεωπονικής ΔΑΣΚΑΛΑΚΗΣ ΡΑΦΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 2431944 ΚΙΣΣΟΣ ΒΟΛΟΥ Εκτελέστηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση στο Πήλιο 80 ετώνΕΖΡΑΤΗΣ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 211943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΕΡΡΕΡΑ ΜΩΡΙΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 541943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε προσπαθώντας να διαφύγει από το γκέττο του

Βαρώνου Χιρς ΕΣΦΟΡΜΕΣ ΓΑΒΡΙΗΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1631943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ZAKINOΥ ΕΥΤΥΧΙΑ ΑΡΤΑ 1681943 ΚΟΜΜΕΝΟ ΑΡΤΑΣ Σκοτώθηκαν στο ολοκαύτωμα του χωριού 37 ετώνΖΑΚΙΝΟΥ ΚΑΙΤΗ ΑΡΤΑ 1681943 ΚΟΜΜΕΝΟ ΑΡΤΑΣ Σκοτώθηκαν στο ολοκαύτωμα του χωριού 5 ετώνΖΑΚΙΝΟΣ ΙΕΡΕΜΙΑΣ ΑΡΤΑ 1681943 ΚΟΜΜΕΝΟ ΑΡΤΑΣ Σκοτώθηκαν στο ολοκαύτωμα του χωριού 42 ετώνIΛΟΥΖ ΝΤΙ ΛΑΖΑΡ ΒΕΡΟΙΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΙΣΡΑΗΛ ΑΒΡΑΑΜ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 151944 ΣΚΟΠΕΥΤΗΡΙΟ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ Υποδηματοποιός ΙΣΡΑΕΛ ΡΙΚΕΤΑ ΚΕΡΚΥΡΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΚΑΚΟΥΦ ΙΑΚΩΒΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1631943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ KΑΡΑΣΣΟ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 30121942 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε σε αντίποινα για επίθεση στη γέφυρα της Αξιούπολης

ΚΑΡΑΣΣΟ ΜΩΫΣΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 151944 ΣΚΟΠΕΥΤΗΡΙΟ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ Μέλος του ΚΚΕ εξόριστος από τη Μεταξική Δικτατορία ΚΟΕΝ ΣΑΜΟΥΕΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΚΟΕΝ ΙΑΚΩΒΟΣ ΒΟΛΟΣ 241944 ΛΑΡΙΣΑ ΚΟΕΝ ΙΣΑΑΚ ΣΙΜΣΟΝ ΒΟΛΟΣ 2641944 ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΑ ΒΟΛΟΥ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση 42 ετώνΚΟΕΝ ΡΕΤΖΙΝΑ ΣΙΜΣΟΝ ΒΟΛΟΣ 2641944 ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΑ ΒΟΛΟΥ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση 70 ετώνΚΟΕΝ ΧΑΙΜ ΒΑΛΑΣΗ ΒΟΛΟΣ 241944 ΠΗΛΙΟ Εκτελέστηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση 25 ετώνΚΟΥΕΝΚΑ ΤΟΡΙ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 541943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε προσπαθώντας να διαφύγει από το γκέττο του

Βαρώνου Χιρς ΛΕΒΗΣ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΓΕΟΥΔΑ ΒΟΛΟΣ 361942 ΗΡΑΚΛΕΙΟ ΚΡΗΤΗΣ Εμπορικός αντιπρόσωπος εκτελέστηκε με άλλους 11 πολίτες του

Ηρακλείου 49 ετώνΛΕΒΗΣ ΧΑΪΜ ΙΩΑΝΝΙΝΑ 7121943 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΕΣ-ΕΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ Έφεδρος ανθυπολοχαγός εκτελέστηκε από το Γερμανό

στρατοπεδάρχη Πάουλ Ραντόμσκι ΛΙΜΠΟΒΙΤΣ ΜΩΫΣΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 211943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΛΕΒΗ ΣΥΜΕΩΝ ΜΩΥΣΗΣ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ ΜΑΓΡΙΖΟΣ ΙΑΚΩΒΟΣ ΜΩΥΣΗΣ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ ΜΑΪΣΣΗΣ ΣΙΜΑΝΤΩΒ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΜΑΤΑΘΙΑ ΝΙΝΑ ΣΑΜΟΥΗΛ ΒΟΛΟΣ 1281942 ΛΑΡΙΣΑ 20 ετώνΜΑΤΑΘΙΑΣ ΑΣΣΕΡ ΣΑΜΟΥΗΛ ΒΟΛΟΣ 21121942 ΛΑΡΙΣΑ 26 ετώνΜΕΓΙΡ ΙΩΣΗΦ ΑΘΗΝΑ 821944 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΕΣ-ΕΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ Πέθανε από τις κακουχίες ΜΟΣΧΟΒΙΤΣ ΜΕΝΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 431944 ΣΤΡΟΠΩΝΕΣ ΕΥΒΟΙΑΣ Βασανίστηκε και εκτελέστηκε από τα Τάγματα Ασφαλείας 18 ετώνΜΟΥΣΑΝ ΠΕΣΑΧ ΔΑΒΙΔ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 24111943 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΠΑΥΛΟΥ ΜΕΛΑ (ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ) ΜΟΥΣΤΑΚΗ ΣΙΜΧΑ ΙΩΑΝΝΙΝΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΜΠΑΡΤΖΙΛΑΪ ΙΣΑΑΚ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2631943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Τυπογράφος εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΜΠΕΝΒΕΝΙΣΤΕ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 541943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε προσπαθώντας να διαφύγει από το γκέττο του

Βαρώνου Χιρς ΜΠΕΡΑΧΑ ΑΑΡΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 151944 ΣΚΟΠΕΥΤΗΡΙΟ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ Μέλος του ΚΚΕ εξόριστος από τη Μεταξική Δικτατορία MΠΟΥΡΛΑ ΕΣΤΕΡ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Απρίλιος 1944 ΒΕΡΜΙΟ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΜΠΟΥΡΛΑ ΦΛΩΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Απρίλιος 1944 ΒΕΡΜΙΟ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΜΩΫΣΗ ΦΑΛΚΟΝΑ ΙΩΣΗΦ ΒΟΛΟΣ 1561944 ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΑ ΒΟΛΟΥ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΜΩΫΣΗΣ ΙΩΣΗΦ ΒΟΛΟΣ 1561944 ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΑ ΒΟΛΟΥ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση 70 ετώνΝΕΓΡΙΝ ΗΛΙΑΣ ΓΕΟΥΔΑ ΒΟΛΟΣ 2731944 ΠΤΕΛΕΟΣ ΒΟΛΟΥ 35 ετώνΟΒΑΔΙΑΣ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΙΩΣΗΦ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΟΒΑΔΙΑΣ ΙΣΑΑΚ ΙΩΣΗΦ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΠΕΡΑΧΙΑ ΑΝΡΥ 151944 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΕΣ-ΕΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ ΡΟΥΣΟ ΣΟΛΟΜΩΝ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΣΑΡΦΑΤΗ ΙΑΚΩΒΟΣ ΚΡΗΤΗ Δεκέμβριος 1941 Γιατρός αιχμάλωτος μετά τη Μάχη της Κρήτης πέθανε από

κακουχίες ΣΑΝΤΙΚΑΡΙΟΣ ΙΣΡΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 2841944 ΒΟΛΟΣ Oπωροπώλης 32 ετώνΣΑΣΣΩΝ ΔΑΒΙΔ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΣΕΔΑΚΑΣ ΜΩΫΣΗΣ ΡΑΦΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 1951944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 50 ετώνΣΙΝΤΟ ΚΑΛΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2831942 ΑΙ-ΣΤΡΑΤΗΣ Πέθανε ως εξόριστος 28 ετώνΣΟΝΙΝΟ ΜΠΕΝΗΣ ΛΑΡΙΣΑ 831944 ΑΣΜΑΚΙ (ΑΝΤΙΑΕΡΟΠΟΡΙΚΟ) ΛΑΡΙΣΑΣ 17 ετώνΣΟΝΙΝΟ ΗΛΙΑΣ ΛΑΡΙΣΑ 831944 ΑΣΜΑΚΙ (ΑΝΤΙΑΕΡΟΠΟΡΙΚΟ) ΛΑΡΙΣΑΣ 23 ετώνΣΤΡΟΥΜΣΑ ΜΩΡΙΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Φοιτητής Φιλοσοφικής ΤΟΡΕΖ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΛΑΡΙΣΑ 831944 ΑΣΜΑΚΙ (ΑΝΤΙΑΕΡΟΠΟΡΙΚΟ) ΛΑΡΙΣΑΣ 29 ετώνΤΕΒΕΤ ΣΑΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 841943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΦΑΡΑΤΖΗ ΛΕΟ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΦΕΛΟΥΣ ΜΑΡΚΟΣ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΦΕΡΕΤΖΙ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΦΕΡΕΤΖΙ ΜΩΥΣΗΣ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΦΕΡΕΤΖΙ ΣΑΔΩΝ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΦΙΛΟΣΩΦ ΕΖΡΑΣ ΗΛΙΑΣ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΦΙΛΟΣΩΦ ΡΑΦΑΗΛ ΗΛΙΑΣ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΦΙΛΟΣΩΦ ΙΣΑΑΚ ΑΒΡΑΑΜ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΦΡΑΝΚΟ ΡΕΒΕΚΑ ΚΑΣΤΟΡΙΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΧΑΝΟ ΙΑΚΩΒ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 211943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 20 ετών

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΕυΧΑΡΙΣΤΙΕΣ

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 28

Αγγελούλης Αντώνης (Βρατσάνος) Βροντάει ο Όλυμπος Το Μηχανικό του Ολύμπου Σύγχρονο Βιβλίο Αθήνα 1964

Αμπατζοπούλου Φραγκίσκη Το Ολοκαύτωμα στις Μαρτυρίες των Ελλήνων Εβραίων Παρατηρητής Θεσσαλονίκη 1993

Η λογοτεχνία ως μαρτυρία Έλληνες πεζογράφοι για τη Γενοκτονία των Εβραίων Παρατηρητής Θεσσαλονίκη 1995

Ανταίος Πέτρος Χίλια σκοτωμένα παιδιά της ΕΠΟΝ Εκδόσεις ΕΠΟΝ Αθήνα 1986

Βαρών-Βασάρ Οντέτ Η Ενηλικίωση μιας Γενιάς Νέοι και νέες στην Κατοχή και στην Αντίσταση Εστία Αθήνα 2009

Βενέτσια Σλομο Sonderkommando Μέσα από την κόλαση των θαλάμων αερίων Πατάκης Αθήνα 2007

Γιακοέλ Γιομτώβ Απομνημονεύματα 1941-1943 Ίδρυμα ΕΤΣ - ΑΧΑΪΜ Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης Παρατηρητής Θεσσαλονίκη 1993

Γιαννακόπουλος Γ Χρήστος Και διηγώντας τα μην κλαις Αναμνήσεις ενός ανθυπολοχαγού του ΕΛΑΣ Επικαιρότητα Αθήνα 1994

Γκατένιο ndash Όσμο Νάτα Από την Κέρκυρα στο Μπίρκεναου και την Ιερουσαλήμ Η ιστορία μιας Κερκυραίας Εβραίας Γαβριηλίδης Αθήνα 2005

Γρηγοριάδης Ν Φοίβος Το Αντάρτικο ΕΛΑΣ-ΕΔΕΣ-ΕΚΚΑ 542 Καμαρινόπουλος Αθήνα 1964

Δημητρίου Ν Δημήτριος (Νικηφόρος) Αντάρτης στα βουνά της Ρούμελης Χρονικό 1940-44 3 τόμοι Αθήνα 1965

Δημητρίου Ν Δημήτριος laquoH συμμετοχή των Εβραίων στην Εθνική Αντίστασηraquo Χρονικά τχ 104 (Ιανουάριος-Φεβρουάριος 1989) σ 3-6

Έπεσαν για τη ζωή Ήρωες-μάρτυρες λαϊκών απελευθερωτικών αγώνων Έκδοση της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ 7 Τόμοι Αθήνα 1997-2007

Ιστορία της Αντίστασης 1940-45 6 τόμοι Αυλός Αθήνα 1979

Ιωαννίδης Ιωάννης Οι Εβραίοι εις την Αντίστασιν ΧΕΟ Ιωάννινα 1948

Καραθάνος Δ laquoΗ Μάχη του Καράλακκα και οι διαστρεβλωτές τηςraquo Ριζοσπάστης 12 81978

Κείμενα Εθνικής Αντίστασης 2 τόμοι Σύγχρονη Εποχή Αθήνα 1981

Μαζάουερ Μάρκ Στην Ελλάδα του Χίτλερ Η εμπειρία της Κατοχής Αλεξάνδρεια Αθήνα 1994

Μητσόπουλος Θανάσης Το 30ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ Οδυσσέας Αθήνα 1987

Μπενβενίστε Ρίκα (επιμ) Οι Εβραίοι της Ελλάδας στην Κατοχή Εταιρεία Μελέτης Ελληνικού Εβραϊσμού Εκδόσεις Βάνιας Θεσσαλονίκη 1998

Μπουρλάς Μιχαήλ Μωυσής Έλληνας Εβραίος και αριστερός Νησίδες 2000

Steven Bowman Η Αντίσταση των Εβραίων στην Κατοχική Ελλάδα (μτφ Ισαάκ Μπενμαγιόρ) Έκδοση Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβουλίου Αθήνα 2013

Μπουρλίδης Τάκης ΕΛΑΣ Το 16ο Σύνταγμα Βερμίου Κώδικας Θεσσαλονίκη 2004

Νάχμαν Ευτυχία Γιάννενα Ταξίδι στο Παρελθόν Τάλως Αθήνα 1996

Νατζαρή Μαρσέλ Χρονικό 41 ndash 45 Ίδρυμα ΕΤΣ - ΑΧΑΪΜ Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης Παρατηρητής Θεσσαλονίκη1991

Pierron Bernard Εβραίοι και Χριστιανοί στη νεότερη Ελλάδα Πόλις Αθήνα 2004

Ρέντης Γρηγόρης Το 54 Σύνταγμα του ΕΛΑΣ Αθήνα 1984

Σάντας Λάκης laquoΗ κατάληψη γερμανικού εκοπλισμένου καϊκιού κι ο Μακαμπήςraquo Χρονικά τχ (Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2009) σ 27-28

Το Εβραϊκό Μουσείο Ελλάδος θα ήθελε να ευχαριστήσει θερμά τους παρακάτω φορείς και ιδρύματα για την ευγενική παραχώρηση αρχειακού φωτογραφικού και οπτικοακουστικού υλικού- Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας (ΑΣΚΙ)- Βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων- Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο (ΕΛΙΑ)- Ιστορικό και Διπλωματικό Αρχείο του Υπουργείου Εξωτερικών- Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο Ελλάδας (ΚΙΣΕ)- Πολεμικό Μουσείο- Τμήμα Ιστορίας της ΚΕ του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας (ΚΚΕ)- United States Holocaust Memorial Museum (USHMM)- USC Shoah Foundation- Yad Vashem The Holocaust Martyrsrsquo and Heroesrsquo Remembrance Authority

Επίσης για την ευγενική παραχώρηση αυθεντικών αντικειμένων και οπλισμού της Εθνικής Αντίστασης- Το Πολεμικό Μουσείο- Την οικογένεια Αλβέρτου Μπενρουμπή- Την οικογένεια Δαβίδ Ασέρ- Την οικογένεια Σίμου Βαλενστάιν

Σεβίλια Ερρίκος Αθήνα - Άουσβιτς Εστία Αθήνα 1983

Σιμπή Ιακώβ amp Λάμψα Καρίνα Η Διάσωση Η σιωπή του κόσμου η αντίσταση στα γκέτο και τα στρατόπεδα οι Έλληνες Εβραίοι στα χρόνια της Κατοχής Αθήνα Εκδόσεις Καπόν 2012

Το Χρονικό του Αγώνα Στrsquo Άρματα Στrsquo Άρματα Ιστορία της Εθνικής Αντίστασης Γιαννίκος Αθήνα 1964

Τσιλιγιάννης Κωνσταντίνος Η Εβραϊκή Κοινότητα της Άρτας Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο της Ελλάδος 2004

Φλάισερ Χάγκεν Στέμμα και Σβάστικα Η Ελλάδα της Κατοχής και της Αντίστασης 1941-1944 τομ Β΄ Εκδόσεις Παπαζήση Αθήνα 1995

Flemming Katherine Ιστορία των Ελλήνων Εβραίων Οδυσσέας Αθήνα 2009

Φρεζής Ραφαήλ Η Ισραηλιτική Κοινότητα Βόλου Βόλος 2003

Arad Yitzhak Arad Gutman Yisrael Margaliot Avraham (επιμ) Documents on the Holocaust Yad Vashem Ιερουσαλήμ 1981

Bowman Steven Jewish Resistance in Wartime Greece Vallentine Mitchell Λονδίνο 2006

---------------------- laquoJoseph Matsas and the Greek Resistanceraquo Journal of the Hel-lenic Diaspora 17 (1991) σ 49-68

Camhi ndash Fromer Rebecca The Holocaust Odyssey of Daniel Bennahmias Sonderkommando The University of Alabama Press Tuscaloosa Αλαμπάμα 1993

Cohen Monique Lise Dugour Jean-Louis (επιμ) Les Juifs dans la Reacutesistance Eacuteditions Tireacutesisas 2001

Collin Claude Carmagnole et Liberteacute Les eacutetrangers dans la Reacutesistance en Rhocircne-Alpes Presses Universitaires de Grenoble 2000

Duffy Peter The Bielski Brothers Harper Collins Νέα Υόρκη 2003

Edelman Marek The Ghetto Fights Warsaw 1941-43 Bookmarks Publications Λονδίνο 1990

Feldman Yael Bowman Steven laquoLove and War on Mount Olympusraquo Thetis 4 (1997) σ 253-256

Friedler Eric Siebert Barbara Kilian Andreas (επιμ) Zeugen aus der Todeszone Das juumldische Sonderkommando in Auschwitz Deutscher Taschenbuch Verlag 2005

Jews in Yugoslavia Muzejski proctor Jezuitski trg 4 Ζάγκρεμπ 1989

Krakowski Shmuel The War of the DoomedJewish Armed Resistance in Poland 1942-1944 Holmes and Meler Νέα Υόρκη Λονδίνο 1984

Kurzman Dan The Bravest Battle The 28 Days of the Warsaw Ghetto Uprising DaCapo Press Νέα Υόρκη 1976

Matsas Joseph laquoThe Participation of the Greek Jews in the National Resist-anceraquo Journal of the Hellenic Diaspora 17 (1991) σ 55-68

Matsas Michael The Illusion of Safety The story of the Greek Jews During the Second World War Pella Publishing Company Νέα Υόρκη 1997

Novitch Miriam Resistenza Spirituale Spiritual Resistance 1940-1945 Μιλάνο 1979

Rayski Benoicirct LrsquoAffiche rouge 21 feacutevrier 1944 ndash Ils nrsquoeacutetaient que des enfantsLe Feacutelin Ντιζόν 2004

Resistance during the Holocaust United States Holocaust Memorial Museum Ουάσινγκτων χχ

Resistance Spiritual Resistance Revolt Partisans and the Uprising in the Death Camps Yad Vashem 2004

Η έκθεση δεν θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί χωρίς τις συνεντεύξεις που παραχωρήθηκαν από Έλληνες Εβραίους βετεράνους της Εθνικής Αντίστασης στους οποίους θα ανήκει για πάντα η διπλή μας ευγνωμοσύνη Βιτάλ Αελιών Δανέλος Αλχανάτης Αλβέρτος Βαλενστάιν Σάρα Γεσουά-Φόρτη Μωύς Γιουσουρούμ Λουί Κοέν Σαμουήλ Κοέν Ηλίας Κονές Ιάκωβος Κούμερης Σαλβατώρ Μπακόλας Ιάκωβος Μπαλέστρα Ντόρα Μπουρλά-Χανταλί Δαβίδ Μπρούδο Εσδράς Μωυσής Ιωσήφ Νισσήμ Έλλη Σακκή-Δεκάστρο Ζακίνος Ρούσο Μηνάς Σαμπετάι Αβραάμ Σβώλης Αλλέγρα Φελούς-Σκύφτη Ραφαήλ Φρεζής

Ιδιαίτερες ευχαριστίες ανήκουν στον κο Μίμη Χριστοφιλάκη για την προσφορά σπάνιων εντύπων προκηρύξεων και εφημερίδων από την προσωπική του συλλογή στους κυρίους Μαρσέλ Γιοέλ Ντάνη Εμμανουήλ Τζων Καλέφ-Εζρά Ιάκωβο Σιμπή Μάριο Σούση Σάμμη Τουρόν καθώς και στις κκ Ζουλί Αελιών Ντέλια Αλχανάτη Αλίκη και Νέλλη Αρούχ Ματθίλδη Εσκινατζή ndash Καλεφ-Εζρά Μιμίκα Βαλενστάιν Οντέτ Βαρών-Βασάρ Βρησιήδα Κοέν Παυλίνα Κοέν-Ματαθία Ρούλα και Λουίζα Κονέ Σέλλη Κούνιο-Κοέν Αλλέγρα Μάτσα Ρίκα Μπενβενίστε Ελένη Μπεζέ Νίνα Μπενρουμπή και Ίντα Ναχμία για τη συμβολή τους και για την ευγενική παραχώρηση πολύτιμων οικογενειακών φωτογραφιών εγγράφων και αντικειμένων

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 19

μωυΣ ΓΙΟυΣΟυΡΟυμΟ Μωύς Γιουσουρούμ ανήκει σε μια ιστορική ελληνοεβραϊκή οικογέ-νεια Ο παππούς του Μποχώρ ήρθε από τη Σμύρνη στην Αθήνα το 1860 και άνοιξε παλαιοπωλείο στη γωνία Καραϊσκάκη και Ερμού Το όνομα laquoΓιουσουρούμraquo καθιερώθηκε έκτοτε ως συνώνυμο της πε-ριοχής γύρω από το Μοναστηράκι Ο γιος του Νώε ταξίδεψε το 1913 στη Θεσσαλονίκη όπου παντρεύτηκε την αγαπημένη του αθηναία Μαζαλτώβ Χαμπίμπ που τον είχε ακολουθήσει Εκεί γεννήθηκαν ο Ισαάκ και ο Λεών Το 1917 η οικογένεια επέστρεψε στην Αθήνα αγόρασε το σπίτι στο Θησείο και γέννησε τέσσερα ακόμα παιδιά τον Μωύς (1920) τον Ιάκωβο την Τζόγια και την Στερίνα Ο Μωύς τελείωσε το Θ΄ Γυμνάσιο Αρρένων και σπούδασε στην οδο-ντιατρική σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών Στον Ελληνοϊταλικό Πόλεμο υπηρετούσε στον Ερυθρό Σταυρό ως ειδικευμένος ναρκωτής και έλαβε μέρος στη Μάχη της Κρήτης στον τομέα του Ηρακλείου μαζί με τον αδελφό του Ιάκωβο Οργανώθηκε σύντομα στο ΕΑΜ και πρωτοστάτησε στη δημιουργία φοιτητικών εβραϊκών πυρήνων της οργάνωσης στην πρωτεύουσα Με την έξοδο των Αθηναίων στο βου-νό (Σεπτέμβριος 1943) βρέθηκε στα Δερβενοχώρια της Πάρνηθας και πήρε το βάπτισμα του πυρός στις γερμανικές εκκαθαριστικές επιχει-ρήσεις του Οκτωβρίου Εντάχθηκε στον ΕΛΑΣ ως laquoΓιώργος Γαζήςraquo και ακολούθησε το Τάγμα Παρνασσίδας στην Φωκίδα Ο Ιάκωβος εντάχθηκε στο γειτονικό 36ο Σύνταγμα Τον Ιανουάριο του 1944 με εντολή της V Ταξιαρχίας του ΕΛΑΣ πέρασε στην Πελοπόννησο και τοποθετήθηκε στο 6ο Σύνταγμα Κορίνθου Εκεί αρχίζει η σημαντικό-τερη φάση της αντιστασιακής του ζωής Χάρη στην οργανωτικότητά του του ανατέθηκε η ευθύνη όλης της παραλιακής ζώνης ως προω-θημένο αντάρτικο φυλάκιο με έδρα στη Ζαρούχλα και την Ακράτα Συγκρότησε κινητή ομάδα που συνέλεγε πληροφορίες κατέστρεφε τηλεγραφικούς στύλους και σιδηροδρομικές γραμμές και εγκαθι-στούσε τηλεφωνικές συνδέσεις με τα ορεινά χωριά Το καλοκαίρι οργάνωσε μόνιμο Φρουραρχείο στη Λυκοποριά (Φ8) Μετά τις τελευταίες εκκαθαριστικές των Γερμανών τον Αύγουστο συνάντησε το Σύνταγμα στην ελεύθερη πια Κόρινθο Μετά την πα-ράδοση των όπλων του ΕΛΑΣ επέστρεψε στο Θησείο Με την ίδια αίσθηση καθήκοντος που επέδειξε στην Κατοχή πολέμησε με τον

Εθνικό Στρατό στον Εμφύλιο Πόλεμο (1947-1950) και παρασημοφο-ρήθηκε με το Αργυρούν Αριστείο Ανδρείας και τον Πολεμικό Σταυρό Ζει στην Αθήνα

μωυΣΗΣ μΑΤΑΘΙΑΣΟ Μωυσής Ματαθίας γεννήθηκε στις 29 Ιουνίου 1919 στο Βόλο Ήταν γιος του εμπόρου Ματαθία Ματαθία με καταγωγή από τα Ιωάννινα και της Ραχήλ Ματαθία το γένος Ζίδη από την Καρδί-τσα Τελείωσε το Γυμνάσιο Βόλου και το 1937 εισήχθη στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης με σκοπό να ακολουθήσει το επάγγελμα του θείου του Νισσήμ Ματαθία προέδρου της Ισ-ραηλιτικής Κοινότητας Αθηνών Λόγω του θανάτου του θείου του διέκοψε τις σπουδές του και επέστρεψε στο Βόλο Στην Κατοχή ξεκίνησε να προσανατολίζεται προς την Αντίσταση και συγκεκριμένα το ΕΑΜ που από τις αρχές του 1942 είχε εμφανι-στεί δυναμικά στην περιοχή της Θεσσαλίας Η προδιάθεση υπήρχε Ο άνδρας της μεγαλύτερης αδελφής του Εσθήρ Νίκος Σαμουηλίδης από την Καρδίτσα ήταν προπολεμικά οργανωμένος στο ΚΚΕ Ο Μωυσής εντάχθηκε στην πρώτη συλλογικότητα του ιταλοκρατούμε-νου Βόλου Ήταν ο Σύλλογος Αποφοίτων Γυμνασίου και Φοιτητών που οργάνωνε συσσίτια για τους πεινασμένους της πόλης θεατρικά έργα καλλιτεχνικές δραστηριότητες και συναυλίες Από τις αρχές του 1943 όλες οι δραστηριότητες συντονίζονταν από την Ενιαία Πανελλαδική Οργάνωση Νέων (ΕΠΟΝ) Ανήκοντας στην πρωτοπο-ρία της νεολαίας του Βόλου ο Μωυσής Ματαθίας ήταν από αυτούς που έγραφαν τα αντικατοχικά θεατρικά σκετς της ΕΠΟΝ όπως laquoΟ Βόλος τραγουδάειraquo laquoΦοιτητικές ανησυχίεςraquo laquoΌλα άλλαξανraquo κά Μετά τη συνθηκολόγηση της Ιταλίας (Σεπτέμβριος 1943) εγκατέ-λειψε το Βόλο και προσχώρησε στον ΕΛΑΣ που είχε αρχίσει να εξαπλώνεται στην ανατολική Θεσσαλία Η μόρφωση και αφοσίωσή του τον ανέδειξαν σύντομα σε στέλεχος του 54ου Συντάγματος στο Πήλιο Τον Οκτώβριο ανέλαβε υπεύθυνος Επιμελητείας στην νεο-σύστατη ΧVI Tαξιαρχία Ανατολικής Θεσσαλίας Το καλοκαίρι του 1944 βρέθηκε στο επιτελείο της Ομάδας Μεραρχιών Στερεάς (ΟΜΣ) με διοικητή τον υποστράτηγο Κωνσταντίνο Τσαμάκο καπετάνιο τον Βαγγέλη Παπαδάκη (laquoΤάσο Λευτεριάraquo) και έδρα το Καρπενήσι την πρωτεύουσα της laquoΕλεύθερης Ελλάδαςraquo Ήταν από τους ελάχι-

στους Έλληνες Εβραίους που υπηρέτησαν σε τόσο υψηλή θέση στην ιεραρχία του ΕΛΑΣΠαρά τις μεταπολεμικές διώξεις τελείωσε τις σπουδές του το 1949 Εργάστηκε στο ΚΙΣ και στον Οργανισμό Περίθαλψης και Αποκα-τάστασης Ισραηλιτών Ελλάδας (ΟΠΑΙΕ) ως δικηγόρος Το 1964 πα-ντρεύτηκε την Παυλίνα Κοέν από την Θεσσαλονίκη και απέκτησαν δύο παιδιά τον Ανδρέα και τον Αλέξανδρο Πέθανε στην Αθήνα τον Μάιο του 2010

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 20

ΣΑΛΒΑΤωΡ μπΑΚΟΛΑΣΜια ξεχωριστή περίπτωση ανάμεσα στους Εβραίους αντάρτες γεννή-θηκε τον Δεκέμβριο του 1922 στην Πρέβεζα και μεγάλωσε στα Γιάν-νενα από όπου καταγόταν ο πατέρας του Η αντιστασιακή διαδρομή του Σαλβατώρ Μπακόλα προδιαγράφηκε την πρώτη χρονιά της Κα-τοχής Ως ένας από τους υπεύθυνους του ΕΑΜ Νέων στα Γιάννενα καθοδηγούσε περίπου 80 νεαρούς Γιαννιώτες Εβραίους Ανέπτυξε έντονη μαχητικότητα Μαζί με τον Μωσέ Ντόστη σκόρπιζε προκη-ρύξεις στην πλατεία Πάργης έγραφε συνθήματα και απειλούσε ανοι-χτά όσους Εβραίους διατηρούσαν σχέσεις με Ιταλούς ή Γερμανούς στρατιώτες Συνέχισε την αντιστασιακή του δράση στην Αθήνα όταν τον Φε-βρουάριο του 1942 εγγράφηκε στο Τμήμα Χημείας του Πανεπιστημί-ου Η συνθηκολόγηση της Ιταλίας τον βρίσκει ενεργό μέλος του φοι-τητικού ΕΑΜ (Σπουδάζουσα) με το ψευδώνυμο laquoΣωτήρηςraquo Με την έξοδο στο βουνό ο ένοπλος αγώνας για τον ενθουσιώδη Γιαννιώτη ήταν μονόδρομος Παρέμεινε στην Πάρνηθα αρχικά στον Εφεδρικό ΕΛΑΣ Λιάτανης (Άγιος Θωμάς) και στη συνέχεια στο Ι34 Τάγμα Ατ-τικής του θρυλικού καπετάν Θεοχάρη Πολύχρονου που φρουρούσε τις πύλες της laquoΕλεύθερης Ελλάδαςraquo Τον Ιανουάριο του 1944 παρου-σιάστηκε στην εδρα της V Ταξιαρχίας του ΕΛΑΣ στο Λιδωρίκι και τοποθετήθηκε στον Λόχο Διοίκησης με διοικητή τον λοχαγό Γιάν-νη Λαζαρίδη Τον Μάιο ο Λόχος εκπαιδευόταν στην κοιλάδα του Μόρνου εν όψει ενός θερμού καλοκαιριού Ο Σαλβατώρ διακρίθηκε στη Μάχη της Άμφισσας (2 Ιουλίου 1944) και στην επική μάχη στις Καρούτες Φωκίδας (5 Αυγούστου 1944) όταν ένα γερμανικό από-σπασμα μάχης του επίλεκτου 18ου Συντάγματος Ορεινών Κυνηγών περικυκλώθηκε και εξοντώθηκε μέσα στο χωριό 97 Γερμανοί σκο-τώθηκαν και 105 αιχμαλωτίστηκαν Δεν ξεχνούσε ποτέ πως μια ολό-κληρη νύχτα περίμεναν το σύνθημα για την πρωινή επίθεση χωρίς να μιλάνε ή να καπνίζουν για να μη γίνουν αντιληπτοί Ο ίδιος ήταν ένας από τους περίπου 50 αντάρτες που τραυματίστηκαν σε αυτή

τη μεγαλειώδη αναμέτρηση Μια σφαίρα τον βρήκε στη δεξιά κνή-μη καθώς μαχόταν σώμα με σώμα με τους Γερμανούς Νοσηλεύτηκε στο αναρρωτήριο της Ταξιαρχίας στο χωριό Πενταγιοί Όταν τον Οκτώβριο η Ταξιαρχία μετονομάστηκε σε ΙΙ Μεραρχία του ΕΛΑΣ ο laquoΣωτήρηςraquo ήταν ένας από τους 30 αντάρτες της Υποδειγματικής Διμοιρίας ΕΠΟΝ του Λόχου Διοίκησης Ήταν ο μόνος από την οικογένειά του που επέζησε του Ολοκαυτώ-ματος Σύζυγος της Ντόρας Κοέν και πατέρας της Έστερ έφυγε από τη ζωή στις 8 Ιουλίου 2012

ΣΑΡΑ ΓΕΣΟυΑΓεννημένη στην laquoοβριακήraquo της Χαλκίδας το 1927 η Σάρα (ή Σαρίκα) Γεσούα ανήκει στις εμβληματικές φυσιογνωμίες της Αντίστασης Ο πόλεμος τη βρήκε μαθήτρια στη Δημόσια Εμπορική Σχολή Χαλκί-δας Μετά τον πρόωρο θάνατο του πατέρα της (1927) ζούσε με την μητέρα της Ζαφείρα και τη μεγαλύτερη αδελφή της Γιάφφα στην οδό Κώτσου κεντρικού δρόμου της εβραϊκής γειτονιάς Η μητέρα της ήταν αδελφή του συνταγματάρχη Μαρδοχαίου Φριζή γεγονός που έπαιξε καταλυτικό ρόλο στη διαμόρφωση της πατριωτικής της συνείδησης Πριν κλείσει τα 14 η Σάρα περιέθαλπτε τραυματίες στο στρατιωτικό νοσοκομείο της πόλης ως εθελόντρια νοσοκόμα Επόμενο βήμα ήταν η Αντίσταση Η δραστήρια εβραιοπούλα προμη-θεύτηκε για την ίδια και την μητέρα της ψεύτικες ταυτότητες Με την έναρξη της γερμανικής κατοχής (Οκτώβριος 1943) η Σάρα συνεννοή-θηκε με το ΕΑΜ πήρε τη μητέρα της και εγκατέλειψαν την Χαλκίδα για τη Στενή όπου ζούσε η αδελφή της με τον άντρα της Για να προφυλάξει από τις επιδρομές των Γερμανών τους τρομοκρα-τημένους Εβραίους που είχαν καταφύγει στα βουνά η Αντίσταση τους σκόρπισε σε διάφορα χωριά (Πάλιουρας Θεολόγος Στρόπωνες Βασιλικό) και αργότερα οργάνωσε δίκτυο διαφυγής με καΐκια για την Τουρκία από την περίφημη παραλία των Τσακαίων Η νεαρή Σάρα έγινε δασκάλα στο απομονωμένο χωριό Κουρκουλοί δουλεύο-ντας δραστήρια στην ΕΠΟΝ Μετά την φριχτή δολοφονία της ξαδέλ-φης της Μέντης Μόσχοβιτς από τα Τάγματα Ασφαλείας στους Στρό-πωνες (4 Μαρτίου 1944) και τον εμπρησμό του χωριού Κουρκουλοί προσκολλήθηκε στα αντάρτικα τμήματα Αμέσως καθιερώθηκε ως ομιλήτρια που κήρυττε με πάθος τον ένοπλο αγώνα ιδιαίτερα στις νεαρές γυναίκες Σύντομα σχημάτισε ανεξάρτητη γυναικεία ομάδα που πολεμούσε μάζευε πληροφορίες και ξεσήκωνε τον κόσμο στα χωριά Ένας Αμερικανός δημοσιογράφος που βρέθηκε στην κατεχό-μενη Εύβοια της αφιέρωσε ξεχωριστό απόσπασμα στην ανταπόκρι-σή του για τους Έλληνες αντάρτες laquoΕίναι ένα κοντό δεμένο κορίτσι με μαύρα μαλλιά και γαλάζια μάτια Τρέχει σαν άντρας και μπορεί να χτυπήσει ένα καρύδι σε απόσταση 200 γυάρδες Είτε φωνάζει παραγγέλματα είτε δίνει σήμα με τα χέρια της στο Λόχο είτε τρα-γουδάει στα ορεινά μονοπάτια το κάνει με πάθος και περηφάνειαraquo Η Απελευθέρωση τη βρήκε καπετάνισα της Υποδειγματικής Διμοι-

ρίας Γυναικών του 7ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ και ήδη θρυλική

μορφή ανάμεσα στους αντιστασιακούς της Εύβοιας με το όνομα laquoΚα-

πετάνισσα Σαρίκαraquo Σήμερα ζει στο Τελ-Αβίβ

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 21

Οι σελίδες που ακολουθούν πε-ριλαμβάνουν όσα ονόματα Εβραίων αντιστασιακών πεσόντων στις μά-χες και εκτελεσμένων σε αντίποινα μπορέσαμε να συγκεντρώσουμε Η τελική μορφή του καταλόγου των αντιστασιακών βασίστηκε στη λίστα ονομάτων που επεξεργάστηκε η Έφη Εζρατή και δημοσιεύτηκε στο βιβλίο του Steven Bowman Η Αντίσταση των Εβραίων στην Κατοχική Ελλά-δα (Έκδοση ΚΙΣ Αθήνα 2013) Ο κατάλογος ονομάτων των πεσόντων και εκτελεσμένων συμπληρώθηκαν με βάση αδημοσίευτο υλικό από το αρχείο του ΕΜΕ και αποδελτίωση αρχειακού υλικού και δευτερογενούς βιβλιογραφίας Με την πεποίθηση πως αποτελεί ένα μόνο βήμα μιας έρευνας που συνεχίζεται παραδίδου-με τα ονόματα ως συμβολή στην ιστο-ριογραφία και ελάχιστο φόρο τιμής στους αντιστασιακούς Εβραίους που θυσιάστηκαν για την ελευθερία

ΚΑΝΤΙΣ ΓΙΑ ΤΟυΣ πΕΣΟΝΤΕΣΑς μεγαλυνθεί και ας αγιαστεί το μεγάλο όνομα Του στον κόσμο που έπλασε κατά τη θέληση Του Αμέν Ας βασιλεύσει η βασιλεία Του ας πραγματοποιηθεί η λύτρωση και ας συντομευτεί ο ερχομός του μασσίαχ στη διάρκεια της ζωής μας και στις ημέρες μας και στη διάρκεια της ζωής όλου του Ισραήλ γρήγορα και σύντομα και πείτε Αμέν

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 22

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣ Ντάριο (Δαβίδ) Ααρών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΑνρύ Ααρών Καβάλα Αρμάνδος Ααρών Κέρκυρα Σαλώμ Αβδελάς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ααρών Αβδελάς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Βίκτωρ Αβδελάς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σολομών Αβδελάς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ζακ Αβραάμ Καβάλα Βιτάλ Αελιών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ ΘεσσαλίαΟυίλιαμ Ισαάκ Αζάρ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλμπέρτος Αζάρ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ζουλύ (Ιουλία) Αζάρ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Λάζαρος (Ελιέζερ) Αζαρία Βέροια ΕΑΜ ΕΤΑ ΘεσσαλίαΜωρίς Αζί Ρένα Αζούζ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σαλβατώρ Αζούζ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Λεών Αζουλί [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωρίς Ακαρά Ηλίας Αλαλούφ Αθήνα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] ΑττικήΣόλων Αλαλούφ Ρασέλ Άλβο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ Δυτική ΜακεδονίαΠαλόμπα Άλβο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ Δυτική ΜακεδονίαΣαλβατώρ Αλγούσσης Νισήμ Αλκαλάη Διδυμότειχο Σαμουήλ Αλαλούφ Ηλίας Αλαλούφ Σεμτώβ Αλαλούφ Θεσσαλονίκη Σολομών Αλαλούφ Θεσσαλονίκη ΒΣΑ Δυτική ΘεσσαλίαΑλμπέρτος Αλαλούφ Βόλος Ραούλ Αλμοσνίνο Θεσσαλονίκη Ελίας Αλμοσνίνος Δανιήλ (Δανέλος) Αλχανάτης Αθήνα ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Αθήνα ΕύβοιαΖακίνος Αλχανάτη Γεουδά Αμάρ Τρίκαλα ΕΛΑΣ ΕύβοιαΛεών Αμάρ Χαλκίδα ΕΛΑΣ ΕύβοιαΖοζέφ Αμαρίλιο Αλμπέρτο Αμαρίλιο Θεσσαλονίκη ΕΑΜ ΑθήναΙσαάκ Αμίρ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΝτάριο Αμίρ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ζουλύ (Ιουλία) Αμίρ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δαβίδ Αμίρ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑλβέρτος Αμών Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΒίκτωρ Αμών Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Γιακώβ Αράρ Καστοριά [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Γεουντά Αράρ Καστοριά [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αβραάμ Αρδίττης Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΤσιάκο Αρούχ Θεσσαλονίκη Μανώλης Αρούχ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑλμπέρτος Ασσέο Ελί Αττάς ΕΑΜ Αθήνα

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣ Μωύς Αττάς Αθήνα ΕΛΑΣ ΚορινθίαΊνο Αττάς Θεσσαλονίκη Θεσσαλονίκη Αττίας Καβάλα Ισαάκ Αχάρ Μιχάλης Βαλαής Ιωάννινα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλβέρτος Βαλεστάιν Αθήνα ΕΠΟΝ ΑθήναΣίμων (Σίμος) Βαλεστάιν Αθήνα ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΙακώβ Βαρούχ Σάμπυ (Σαμπετάι) Βαρσάνο [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΑβραάμ Βαρών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΛεών-Γεουδά Βαρών Καβάλα ΕΛΑΣ ΠελοπόννησοςΜαξ Βαρών Καβάλα ΕΑΜΕΤΑ ΕλασσόναΕλιάου Βεϊσσή Αλμπέρτο Βελλέλης Πάτρα ΕΛΑΣ ΠελοπόννησοςΕμμανουήλ Βελλέλης Πάτρα ΕΛΑΣ ΠελοπόννησοςΖακ Βεντούρα Θεόφιλος Βιτάλης Βόλος Σαμουήλ Λεών Γαβριηλίδης Αθήνα Αλμπέρτος Γαβριηλίδης Σάρα Γεσουά Χαλκίδα ΕΛΑΣ ΕύβοιαΓιομτώβ Γιακοέλ Τρίκαλα Γιακοέλ Καβάλα Αλμπέρ Γιαχμπές Καβάλα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλμπέρτος Γιαχόν Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Στέλλα Γιαχόν Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ιακώβ Γιουσουρούμ Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜωύς (Μωρίς) Γιουσουρούμ Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά Ελλάδα ΚορινθίαΠέπο Γιωσέφ Νταρών Γκανής Μάρκος Γκανής Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σολομών Γκανής Αγρίνιο [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σόλων Γκανής Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ιωσήφ Γκατένιο Θεσσαλονίκη Δαβίδ Γκατένιο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ Σαλτιέλ Γκατένιο Θεσσαλονίκη Ιακώβ Γκερσόν Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Γκρότας Ιερεμίας Δανιήλ Ιωάννινα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Εδουάρδος Δάφφας Βόλος ΕΛΑΣ ΕύβοιαΙωσήφ Δαβίδ Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜίμης Δαβίδ Σαμουήλ Δαβίδ Σαμουήλ Δέντης Χανιά [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δαβίδ Εζρά Καρδίτσα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Χαΐμ Εζρά Μωρίς Εζρά Αλμπέρτος Εζρατή Δαβίδ Ελιάου Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΜισέλ Ηλίας Αβραάμ Ελιάν Θεσσαλονίκη ΕΑΜ Κεντρική ΜακεδονίαΒίκτωρ Ελιασάφ Ηλίας Ελιασάφ Ηλίας Ελιέζερ Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Λάζαρος Ελιέζερ Άρτα ΕΑΜ Ήπειρος Ισαάκ Ελιέζερ Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ισαάκ Εμμανουήλ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΗλίας Ερρέρα

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΟΙ

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 23

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣ Μωρίς Ερρέρα Θεσσαλονίκη ΘεσσαλονίκηΜωύς ΕσκαλονίΣαμουήλ Εσκινατζής Λάρισα ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΜωρίς Εσφόρμες Θεσσαλονίκη Αβραάμ Ζακ Καβάλα Μηνάς Ζακ Βόλος Ιωσήφ Ζακάρ Βόλος Σάββας Ιακώβου Βόλος ΕΛΑΣ Δυτική ΘεσσαλίαΧαΐμ Ιακώβου Βόλος Αλβέρτος Ιεσουλάς Βόλος Μωυσής Ελιά Ιεσουλάς Βόλος Ιωσήφ Ίζης Τρίκαλα Λεών Ίντης (ή Ίντας) Αθήνα ΕΛΑΣ Γιωσέφ Ίσσης Σάββας Ίσσης Άρτα Λούνα Ισχάκ Μπίτολα Μεντές Ισχάκ Μπίτολα Πέκο Ισχάκ Μπίτολα Αλβέρτος Ιωσήφ Οβαδίας Μωρίς Καζές Κομοτηνή ΒΣΑ Ανατολική ΘεσσαλίαΆρης Καζές ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΣαμουήλ Καζές Άλμπερτ Κάκις ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΚάρμεν Κάκις ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΦρέντερικ Κάκις ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΖακ Κάκις ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΕμίλ Κάκις Δράμα Γεουντά Καλέφ-Εζρά Ιωάννινα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Αβραάμ Καλέφ-Εζρά Ιωάννινα ΕΑΜ Ήπειρος Δαβίδ Καλντεράν Μπίτολα Σαμουήλ Καλντεράν Μπίτολα Ζουλί Καλδερόν Καλδερόν Φλώρινα Καλδερόν Φλώρινα Γκίτα Καλντερών Μπίτολα Λούνα Καλντερόν Κάρλο Καλντερόν Μπίτολα Ματίκα Καμπελή Τρίκαλα Μίμης Καμπελής Τρίκαλα Νισσήμ Καμχής ΕΑΜ ΜεσσηνίαΜωύς Καμχή Θεσσαλονίκη Μωυσής Καμχής Λάρισα Γιαχιέλ Καπέτας Σολομών Καπέτας ΕΑΜ Θεσσαλία Ηλίας Καπέτας Τρίκαλα Ζακ Καπόν Ματίλντα Καπόν Θεσσαλονίκη Δυτική ΜακεδονίαΚάρολος Καράσσο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΕμμανουέλ Καράσσο Θεσσαλονίκη Γιωσέφ Καράσσο Θεσσαλονίκη Ζακ Καράσσο Θεσσαλονίκη Δανιήλ Καράσσο Θεσσαλονίκη Μωύς Καράσσο Θεσσαλονίκη Τζιάκο Καράσσο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜπέττυ Καράσσο Θεσσαλονίκη Αλμπέρτο Καράσσο Θεσσαλονίκη

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΟΙ

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΝταίζυ Καράσσο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΝιγρίταΖακ Καπόν Άλμπερτ Κασόρλα Μπίτολα Ισαάκ Κασούτο Κασούτο Λάρισα Σολομών Κάστρο Βόλος Ζακ Κατάν Νισσήμ Καμχή Σαμουήλ (Μπόμπυ) Κοέν Δαβίδ Κοέν Πρέβεζα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΔαβίδ Σαμπετάι Κοέν Έλι Κοέν Μεναχέμ Κοέν Μενασέ Κοέν Γεσούα Κοέν Γιακώβ Κοέν Λάουρα Κοέν Χαΐμ Κοέν Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΑλβέρτος Κοέν Δράμα Αλβέρτος Κοέν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΙτσχάκ Κοέν Ξάνθη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΙωσήφ Κοέν Λουί Κοέν Ξάνθη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΖοζέφ Κοέν Κρήτη Μωρίς Κοέν Ιωσήφ Αβραάμ Κοέν Ιωάννινα Μιχαήλ Ηλίας Κοέν Ιωάννινα Σαμουήλ Κοέν Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ηλίας Κοέν Θεσσαλονίκη Ρόζα Κοέν Θεσσαλονίκη Σαμ Κοέν Θεσσαλονίκη Στέλλα Κοέν Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Κεντρική ΜακεδονίαΗλίας Γιουδά Κοέν Λάρισα Πίνχας Κοέν Φλώρινα Ιωσήφ Κοέν Φλώρινα Λέων Κοέν Αθήνα Μωυσής Κοέν Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑαρών Κοέν Αθήνα Ζακίνος Κοέν Αθήνα ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Αθήνα ΕύβοιαΜωσέ Κοέν Καβάλα Δαβίδ Μιχαήλ Κοέν Πρέβεζα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΆννα Κοέν Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΜπαρούχ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ντάριο Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Χαΐμ Σαμουήλ Κοέν Βόλος ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΙακώβ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ισαάκ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ιακώβ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Καρολίνα Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Λέων Ιωσήφ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Νισσήμ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Πέπος Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ραχήλ Κοέν Βόλος EΠΟΝ Εθνική Αλληλεγγύη ΕΛΑΣ Σαμουήλ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σίμων Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σλόμο Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ]

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 24

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΖαχαρίας Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ζουλύ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ροζίτα Κοέν Βόλος ΕΠΟΝ Σαμπετάι Κοέν Βόλος ΕΠΟΝ Σαλβατώρ Κοέν Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΒίκτωρ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Νταβίκο Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ηλίας Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωρίς (Μωσέ) Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μασλάχ Κοέν Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΣολομών Κοέν Ιωάννινα Σόλων Κομίδης Κομοτηνή Μισέλ Κονέ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ηλίας Κονές Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΜωυσής Κονές Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Τόρι Κουένκα Θεσσαλονίκη ΘεσσαλονίκηΙάκωβος Κούμερης Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΖακ Κωστής Χαλκίδα Απόλλων- Υβόννη ΑθήναΑλμπέρτος Λαζάρ Λάρισα ΕΛΑΣ Κεντρική ΘεσσαλίαΙσαάκ Λαζάρ Λάρισα ΕΛΑΣ Κεντρική ΘεσσαλίαΝισσήμ Λαζάρ Σαλβατώρ Λαζάρ Λάζαρος Λαζάρ Ιωσήφ Λαχανάς Μωυσής Λεβή Νίνο Λεβή Οβαδίας Λεβή Ρόζα Λεβή Σόλων Αβραάμ Λεβή Ζαχαρίας Λεβή Ζακ (Ιακώβ) Λεβή Θεσσαλονίκη Ερρίκος Λεβή Ιωάννινα ΕΔΕΣ ΙωάννιναΧαΐμ Λεών Λεβή Ιωάννινα Ααρών Λεβή Τρίκαλα Ηλίας Λεβή Τρίκαλα Καίτη Λεβή Τρίκαλα Σολομών Αβραάμ Λεβή Τρίκαλα Μεΐρ Λεβή Τρίκαλα Αβραάμ Λεβή Θεσσαλονίκη Αβραάμ Λεβή Χαλκίδα Ηλίας Λεβή Αθήνα ΕΑΜ ΑθήναΕμμανουήλ Λεβή Αθήνα Μανώλης Λεβή Ματαθίας Λεβή Χαΐμ Λεβής Ιωάννινα ΕΑΜ ΑθήναΣίμων Λεβή Λάρισα Ρούλα (Ραχήλ) Λεβή Δαβίδ Λεβής Βόλος ΕΑΜ ΘεσσαλίαΜωυσής Λεβής Βόλος Νέλλος Λεβής Βόλος Ζάχος Λεβής Βόλος Λέων Λεβής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΙακώβ Μαγρίζος Λάρισα Σιμαντώβ Μαΐσης Ραφαήλ Μάλτης Ιωάννινα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΡαούλ Μάνο Ραχήλ Μάνο Ματθίλδη Μασαράνο [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΙσαάκ Μασσότ Μωυσής Ματαθίας Βόλος ΕΛΑΣ ΘεσσαλίαΖάκο Ματαθίας Βόλος Λέων Ματαλόν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΣαλομών Ματαλόν Ματίλντα Ματαράσσο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ Δυτική ΜακεδονίαΝισσήμ Ματαθίας Κέρκυρα Πάππας Μάτσας Μωύς Μάτσας Χαΐμ Μάτσας Ιωάννινα Ελιασάφ Μάτσας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιεσούα Μάτσας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιωσήφ Μάτσας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΣολομών Μάτσας Ιωάννινα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σλόμο Ματσίλ Ιωάννινα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑβραάμ Μεβοράχ Καβάλα ΕΛΑΣ Σαμουήλ Μεγίρ Ιωάννινα Βιτάλ Μεγίρ Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Λέων Μεΐρ Ηλίας Μιζάν Ιακώβ Μιζάν Λέων Μιζάν Σαμπετάι Μιζάν Σαούλ Μιζάν Βουλγαρία Δαβίδ Μιζάν Δράμα Σάμυ Μιζάν Λάρισα Ισαάκ Μιζάν Αγρίνιο Ζακίνος Μιζάν Βόλος Τζάνι Μιζάν Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιωσήφ Μιζραχής Αθήνα ΕΑΜ ΠελοπόννησοςΑλμπέρτος Μιζραχής Λάρισα

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΜήνας Μιζραχής Βόλος Σαρίνα Μιζραχή Βόλος Ζακ Μιζραχής Βόλος Χαΐμ Μιζραχής Βόλος Αλμπέρτος Μινέρβο Χανιά ΒΣΑ ΚρήτηΤζένη Μινέρβο Χανιά Μισκατέλ Διδυμότειχο Μισκατέλ Διδυμότειχο Χαΐμ Μιζραχής Βόλος Λιλή Μητράνι Θεσσαλονίκη Ροβέρτος Μητράνι Σέρρες ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑβραάμ Μιχαήλ Ιωάννινα Μιωνή Αγρίνιο Μωυσής Μιωνής Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιωνάς Μιωνής Αγρίνιο ΕΑΜ Σαμ Μοδιάνο Θεσσαλονίκη Έλιο Μοδιάνο Σόφη Μολτίαχ Μόλχο Α Μόλχο Θεσσαλονίκη Μωυσής Μόρδος Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική Θεσσαλία Μορδώχ Μέντη Μόσκοβιτς Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΕύβοιαΑλίκη Μουρτζούκου Βόλος Δαβίδ Μπακόλας Σαλβατώρ Μπακόλας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΝισσήμ Μπακόλας Ιωάννινα Σιών Μπακόλας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιάκωβος Μπαλέστρας Κέρκυρα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ραφαήλ Μπαρκή Σολομών Μπαρκή Αθήνα Ιακώβ Μπαρτζιλάι Αθήνα Ιωσήφ Μπαρτζιλάι Αθήνα Νισσήμ Μπατής Ιωάννινα Βίκτωρ Μπατής Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΚουτιέλ Ιακώβ Μπέγας Λάρισα Αλμπέρτος Μπέζα Ζακλίν Μπέζα Άλφρεντ Μπέζα Θεσσαλονίκη Μόνικα Μπέζα Θεσσαλονίκη Ελένη Μπέζα Θεσσαλονίκη Αρμάντο Μπεζές Θεσσαλονίκη ΕΑΜ ΘεσσαλίαΜωσέ (Μωρίς) Μπέλλο Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΣαλβατόρε Μπεν Γιαΐς Πέπο Μπενοζίλιο ΕΑΜ ΑθήναΑλμπέρτο Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη Βενιαμίν Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη Μωσέ Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη Ντικ Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΖακ Μπενβενίστε Δαβίδ Μπενβενίστε Καβάλα Έστερ Μπενβενίστε Λάρισα Νταίζη Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΑθήναΧαΐμ Μπενρουμπή Μωρίς Μπενρουμπή Αλβέρτος Μπενρουμπή Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜεναχέμ Μπενσιών Καβάλα Ιωσήφ Μπενσουσάν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΙακώβ Ισραήλ Μπεράχα Τρίκαλα ΕΛΑΣ Δυτική ΘεσσαλίαΓεουντά Μπεράχα Βιτάλ Μπεράχα Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΜεντές Μπεσαντσή Μωσέ Μπέσο Αθήνα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μπετσαλέλ Μπεχάρ Ζακ Μπεχάρ Μάρκος Μποττόν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Σαλομόν Μπούρη Ντόρα Μπουρλά Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΓιολάντα Μπουρλά Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΛεών Μπουρλάς Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΣολομών (Σάρδος) Μπουρλάς Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΜωυσής Μπουρλάς Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΑβραάμ Μπουρλάς Θεσσαλονίκη Σάρα Μπουρλά Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΤσελεμπή Μπουρλά Σέρρες ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΜωρίς Μπουρλάς Γιακώβ Μποχορόπουλος Ιωάννινα Ροβέρτο Μπρέλλης Δαβίδ Μπρούδο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜιχάλης Μπρούδο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική Μακεδονία Ερνστ Μύλλερ Αθήνα Ισαάκ (Γιτσχάκ) Μωυσής (Μωσέ) Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική Μακεδονία Γιομτώβ Μωσέ Ιωάννινα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΔαβίδ Μωυσής [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ασέρ Μωυσής Τρίκαλα ΕΑΜ ΑθήναΕσδράς Βενιαμίν Μωυσής Λάρισα ΕΛΑΣ ΘεσσαλίαΕσδράς Δαβίδ Μωυσής Λάρισα ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΑλβέρτος (Αβραάμ) Μωυσής Βόλος

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΟΙ

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 25

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΣλόμο Ναούμ Ηλίας Ναούμ Ιωάννινα Μαρσέλ Νατζαρή Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΔαβίδ Ναχμίας Άρτα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Σαμ Ναχμίας Αθήνα Μιχαήλ Νεγρίν Αθήνα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Αλβέρτος Νεγρίν Τρίκαλα Ισαάκ Νεγρίν Τρίκαλα Βενιαμίν Νεγρίν Τρίκαλα ΕΛΑΣ Δυτική ΘεσσαλίαΛουίζα Νεγρίν Λάρισα ΕΠΟΝ ΘεσσαλίαΙωσήφ Νεχαμά Ισαάκ Νεχαμά Αθήνα ΕΛΑΣ Δυτική ΘεσσαλίαΡοέλ Νισαχόν Ζακ Νισσάν Σολομών Νισσήμ Ηλίας Σαμ Νισσήμ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΓιοέλ Νιτσαχόν Τρίκαλα Πωλ Νόαχ Ισίδωρος Νόαχ Ισαάκ Ντάσα Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΒιτάλ Ντάσα Θεσσαλονίκη Ιωσήφ Ντεκάστρο Χανιά ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜαρσέλ Ντεμάγιο Μπίτολα Μωσέ Ντόστης Ιωάννινα ΕΑΜ Νέων ΙωάννιναΝτίνος Οβαδίας Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΙσαάκ Οβαδία Δράμα ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΝτάνυ Οβαδίας Θεσσαλονίκη Σαλβατώρ Οβαδίας Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΙσαάκ Οβαδίας Ιωσήφ Ντάριο Ουζιέλ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΒαρών Πάρδο Καβάλα Μωύς Πάρδο Καβάλα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΣάββας Πάρδο Καβάλα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΆνια Πάτσνικ Βιέννη ΕΠΟΝ Χάρυ Πάτσνικ Βιέννη Μπαρούχ Πεζόντες Αβραάμ Πελές Ιωσήφ Πέπο Αθήνα Π Περαχιά Φλώρα Περαχιά Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική Μακεδονία Περαχιά Αλλέγρα Πέσσαχ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δαβίδ Πέσσαχ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωυσής Πέσσαχ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μεσουλάμ Πέσσαχ Φλώρινα Χαΐμ Πίντο Μωρίς Πίνχας Μωρίς Πιπανό Ερρίκος Πιπανό Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΧαΐμ Πολίτης Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωυσής Πολίτης Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ηλίας Πολίτης Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μπεν Ποράτ Γιακώβ Πούλος Αλμπέρτος Πρίζναλης Σέρρες ΕΑΜ ΘεσσαλίαΝτόρα (Ντορίκα) Ραμπάν Ραπέτης Άλχη Ραφαήλ Αθήνα Δαβίδ Ραφαήλ Ιωάννινα Λέων Ρεβή Αθήνα Σιμαντώβ Ρόζεν Εφραίμ Ρόζενμπεργκ Θεσσαλονίκη Αβραάμ Ρομάνο Θεσσαλονίκη Δαβίδ Ρούσο Αθήνα Ισαάκ Ρούσο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΙσαάκ (Ζακίνος) Ρούσο Σέρρες ΕΛΑΣ ΠελοπόννησοςΙακώβ Ρούσο Τσαντίκος Σαδίκ Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ισραήλ Σαδικάριο Βόλος Ραούλ Σαΐας Έλι Σακκής Ιωσήφ Σακκής Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ισαάκ Σακκής Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Έλλη Σακκής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΗλίας Σακκής Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωυσής Σακκής Βόλος ΕΛΑΣΕΤΑ Ανατολική ΘεσσαλίαΠέπος Σακκής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΙσαάκ Σακκής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΛέων Σακκής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΑλμπερτίκο Σάκο Καστοριά Μορδοχάι Σάλεμ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Κεντρική ΘεσσαλίαΑλμπέρτος Σάλεμ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Κεντρική ΘεσσαλίαΑντζέλ Σαλτιέλ Μανώλης Σαλτιέλ Θεσσαλονίκη Ιωσήφ Σαμαρίας Βόλος Πέπος Σαμαρίας Βόλος Δαβίδ Σαμουήλ Θεσσαλονίκη Εμίλ Σαμπάς Άρτα ΕΔΕΣ ΆρταΜεναχέμ Σαμπετάι

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΜηνάς Σαμπετάι Βόλος ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΡαφαήλ Σαμπετάι Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ααρών Σαμπετάι Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλμπέρ Σαούλ ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΖωή Σαπόρτα Μπουένα Σαρφατή Θεσσαλονίκη Σαλβατώρ Σαρφατής Δαβίδ Σασσών Ισαάκ Σασσών Σαλομών Σασσών Αλβέρτος Σαφάν Αβραάμ (Έμπης) Σβώλης Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ηλίας Σβώλης Ιωάννινα Μιχαήλ Σβώλης Ιωάννινα Μπεχώρ Σβώλης Ιωάννινα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Μωσέ Σεγκόρα Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΣλόμο Σένκα Ζακ Σερόρ Σερόρ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΙτσχάκ Σιακίμ Ισραήλ Σιδαρίκης Αγρίνιο Σαμ Σίδης Αθήνα ΕΑΜ ΑθήναΜπαρούχ Σιμπή Θεσσαλονίκη ΕΑΜ Αθήνα ΠελοπόννησοςΙντό Σίμσι Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜπέζα Σιών Δαβίδ Σουλάμ Σαμουήλ Σούσης Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Μωρίς Στρούμσα Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΘεσσαλονίκηΙωσήφ Ταμπώχ Βέροια Ιωσήφ Νισσήμ Ταραμπουλούς Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική Μακεδονία

Δαβίδ Τιάνο Θεσσαλονίκη Ζαχαρίας Τουρών Βόλος Εδμόνδος Τορόν Λάρισα ΕΠΟΝ ΑθήναΆνζελ Τσιάκο Θεσσαλονίκη Δαβίδ Τσουβά Λάρισα Τζάκος Τσουβά Λάρισα Ηλίας Φελούς Ιακώβ Φελούς Αβραάμ Φελούς Τρίκαλα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλλέγρα Φελούς- Καπέτα Τρίκαλα ΕΑΜ Εθνική Αλληλεγγύη ΘεσσαλίαΜάρκος Φελούς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Χρυσούλα Φελούς Τρίκαλα ΕΠΟΝ ΘεσσαλίαΜωυσής Φερετζή Σαδώκ Φερετζή Αλβέρτος Φερετζή Εσδράς Ηλίας Φιλοσώφ Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ισαάκ Αβραάμ Φιλοσώφ Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ραφαήλ Ηλίας Φιλοσώφ Λάρισα ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΜωρίς Φλωρεντίν Φάνυ (Ματίλντα) Φλωρεντίν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΑβραάμ (Αβραμίκος) Φόρνης Χαλκίδα ΕΛΑΣ ΕύβοιαΑαρών Φόρνης Χαλκίδα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Πέπος (Ιωσήφ) Φόρτης Μωυσής (Μίμης) Φόρτης Μανώλης Φραγγής Χαλκίδα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σίμων Φραγγής Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] ΕύβοιαΑλμπέρτος Φρανσές Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ιάκωβος Φρανσές ΕΛΑΣ Κεντρική ΜακεδονίαΡαούλ Φραντζής Μανώλης Φραντζής Βόλος Κάρμεν Φρεζή Βόλος Αβραάμ Χαΐμ Φρεζής Χαλκίδα ΕΑΜ Δυτική ΜακεδονίαΡαφαήλ Φρεζής Βόλος ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΙακώβ Φριζής Θεσσαλονίκη Βασίλης Χαζάν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΖακ Χαΐμ Μωρίς Χαΐμ Ελιγιά Χακίμ Λάρισα Δαβίδ Χακοέν Ραούλ Χαλβατζής Ιτσχάκ Χανέν ΕΑΜ ΑθήναΧαΐμ Χανώκ Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] ΑθήναΈλι Χασσίδ Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] ΕύβοιαΙωσήφ Χασσίδ Θεσσαλονίκη ΕύβοιαΣαμπετάι Χασσών Αβραάμ Χασσών Σάββας Χασσών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΠέπος Χασσών Μπίτολα Μωύς-Μωυσής Χασσών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΓιοχανάς Χατζής Άρτα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΔαβίδ Χατζής Άρτα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Σόλων Χατζής Βόλος Απόστολος Χατζόπουλος Μηνάς Χατζόπουλος Ιωάννινα Μεναχέμ Χαχάμ Νατάν Χονέν Καστοριά

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΟΙ

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 26

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΠΕΣΟΝΤΕΣ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΠΑΤΡΩΝΥΜΟ ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ ΤΟΠΟΣ ΘΑΝΑΤΟΥ ΙΔΙΟΤΗΤΑ ΜΟΝΑΔΑ

ΑΒΡΑΑΜ ΕΛΙΑΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιούνιος 1944 ΚΑΤΕΡΙΝΗ ΠΙΕΡΙΑΣ 17 ετών Σύνδεσμος Μακεδονικού Γραφείου ΚΚΕ με ΠΕ Κατερίνης

Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς στη θέση ldquoΒαρικόrdquo μαζί με

άλλους 12

ΑΛΑΛΟΥΦ ΗΛΙΑΣ ΑΘΗΝΑ ΑΤΤΙΚΗ

ΑΛΒΟ ΡΑΣΕΛ ΓΕΟΥΔΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιανουάριος 1944 ΠΟΝΤΟΚΩΜΗ ΚΟΖΑΝΗΣ 14 ετών σε βοηθητική υπηρεσία στον ΕΛΑΣ Δολοφονήθηκε από

συνεργάτες των Γερμανών

ΑΛΒΟ ΠΑΛΟΜΠΑ ΓΕΟΥΔΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιανουάριος 1944 ΠΟΝΤΟΚΩΜΗ ΚΟΖΑΝΗΣ 16 ετών σε βοηθητική υπηρεσία στον ΕΛΑΣ Δολοφονήθηκε από

συνεργάτες των Γερμανών

ΑΤΤΑΣ ΜΩΫΣΗΣ ΔΑΒΙΔ ΑΘΗΝΑ 1944 ΚΟΡΙΝΘΙΑ Αντάρτης 6ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΒΑΡΩΝ ΑΒΡΑΑΜ ΚΑΒΑΛΑ 1943 ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΓΚΑΝΗΣ ΜΟΡΔΟΣ ΛΑΡΙΣΑ

ΕΛΙΑΟΥ ΔΑΒΙΔ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Οκτώβριος 1943 ΠΕΡΙΒΟΛΙΑ ΓΡΕΒΕΝΩΝ Αντάρτης 50ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΕΣΚΙΝΑΤΖΗΣ

ΣΑΜΟΥΗΛ ΙΩΣΗΦ ΛΑΡΙΣΑ 611945 ΚΑΖΑ ΒΟΙΩΤΙΑΣ Λοχαγός 54ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ Διοικητής 10ου Λόχου

ΙΑΚΩΒΟΥ ΣΑΒΒΑΣ ΣΙΜΟΣ ΒΟΛΟΣ 1741944 ΡΕΝΤΙΝΑ ΑΓΡΑΦΩΝ Αντάρτης 52ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΚΑΜΧΗΣ ΜΩΡΙΣ ΛΑΡΙΣΑ 541944 ΛΕΠΤΟΚΑΡΥΑ ΠΙΕΡΙΑΣ

ΚΑΜΧΗΣ ΝΙΣΣΗΜ 1943 ΦΙΛΙΑΤΡΑ Αντιστασιακός Εκτελέστηκε από τους Ιταλούς

ΚΑΡΑΣΣΟ ΚΑΡΟΛΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΛΑΡΙΣΑ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ Αιχμαλωτίστηκε τραυματίας και

απαγχονίστηκε

ΚΑΡΑΣΣΟ ΖΑΚ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

ΚΑΡΑΣΣΟ ΜΑΡΚΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 681944 ΜΟΥΧΑΡΕΜ ΧΑΝΙ ΕΔΕΣΣΑΣ Ανθυπολοχαγός 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΚΑΡΑΣΣΟ ΣΑΡΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΚΑΣΤΟΡΙΑ

ΚΟΕΝ ΔΑΒΙΔ ΠΡΕΒΕΖΑ 511944 ΚΑΛΟΣΚΟΠΗ ΦΩΚΙΔΑΣ Αντάρτης Τάγμα ΕΛΑΣ Παρνασσίδας

ΚΟΕΝ ΗΛΙΑΣ ΝΗΣΙΜ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΓΡΕΒΕΝΑ Αντάρτης

ΚΟΕΝ ΙΑΚΩΒΟΣ ΚΡΗΤΗ

ΚΟΕΝ ΙΣΑΑΚ

ΚΟΕΝ ΝΗΣΙΜ ΒΑΛΑΣΗΣ 241944 ΛΑΡΙΣΑ

ΚΟΕΝ ΜΙΧΑΗΛ ΙΩΑΝΝΙΝΑ

ΚΟΕΝ ΣΤΕΛΛΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1641943 ΤΑΧΝΙΣΤΑ ΠΙΕΡΙΑΣ Αντάρτισσα Αρχηγείο ΕΛΑΣ Ολύμπου

ΛΕΒΗΣ ΛΕΩΝ ΒΟΛΟΣ 2261944 ΠΕΡΙΟΧΗ ΛΑΡΙΣΑΣ Αντάρτης 54ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΜΗΤΡΑΝΙ ΡΟΒΕΡΤΟΣ ΣΕΡΡΕΣ 511944 ΚΑΛΟΣΚΟΠΗ ΦΩΚΙΔΑΣ Αντάρτης Τάγμα ΕΛΑΣ Παρνασσίδας

ΜΙΖΑΝ ΔΑΒΙΔ ΔΡΑΜΑ 1944 ΚΙΛΚΙΣ Αντάρτης φοιτητής ιατρικής

ΜΙΖΑΝ ΖΑΚΙΝΟΣ

ΜΠΕΖΑΣ ΚΟΥΤΙΓΙΕΛ ΙΑΚΩΒ ΛΑΡΙΣΑ Αντάρτης Φοιτητής Ιατρικής

ΜΠΕΝΒΕΝΙΣΤΕ ΝΤΑΙΖΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Νοέμβριος 1943 ΑΘΗΝΑ Μέλος της ΕΠΟΝ Πέθανε από κακουχίες και βασανιστήρια στην

Ασφάλεια Φοιτήτρια Χημείας

ΜΠΕΝΣΟΥΣΑΝ ΙΩΣΗΦ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιούλιος 1944 ΠΕΝΤΑΛΟΦΟΣ ΚΟΖΑΝΗΣ Αντάρτης ΙΧ Μεραρχία ΕΛΑΣ

ΜΠΕΡΑΧΑ ΒΙΤΑΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Σεπτέμβριος 1944 ΚΟΖΑΝΗ Αντάρτης Χ Μεραρχία ΕΛΑΣ

ΜΠΕΡΑΧΑ ΙΑΚΩΒ ΤΡΙΚΑΛΑ 7111943 ΜΕΣΟΧΩΡΑ ΤΡΙΚΑΛΩΝ Αντάρτης 4ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΙΣΑΑΚ Απρίλιος 1944 ΒΕΡΜΙΟ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΙΩΣΗΦ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΣAΡΔΟΣ ΜΙΧΑΗΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 20101944 ΣΤΑΥΡΟΣ ΒΕΡΟΙΑΣ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΑΒΡΑΑΜ ΙΩΣΗΦ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1944 ΕΥΒΟΙΑ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΚΑΡΟΛΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΤΣΕΛΕΜΠΙ ΣΕΡΡΕΣ 311944 ΗΠΕΙΡΟΣ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΝΕΓΡΙΝ ΔΑΒΙΔ

ΝΗΣΙΜ ΣΟΛΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

ΝΗΣΙΜ ΗΛΙΑΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιούλιος 1944 ΠΕΝΤΑΛΟΦΟΣ ΚΟΖΑΝΗΣ Αντάρτης ΙΧ Μεραρχία ΕΛΑΣ

ΟΒΑΔΙΑΣ ΝΤΙΝΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Αύγουστος 1944 ΚΙΛΚΙΣ Αντάρτης Χ Μεραρχία ΕΛΑΣ

ΠΑΡΔΟ ΜΩΥΣ ΚΑΒΑΛΑ 1944 ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΠΑΡΔΟ ΣΑΒΒΑΣ ΚΑΒΑΛΑ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΠΕΡΑΧΙΑ ΦΛΩΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΠΙΕΡΙΑ

ΠΕΣΑΧ ΔΑΒΙΔ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2341943 ΘΕΣΣΑΛΙΑ Αντιστασιακός ΕΑΜ Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς

ΠΙΠΑΝΟ ΕΡΡΙΚΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΚΙΛΚΙΣ

ΡΑΦΑΤΑΣ Γ ΘΕΣΣΑΛΙΑ

ΡΟΥΣΟ ΔΑΒΙΔ ΑΘΗΝΑ 511944 ΚΑΛΟΣΚΟΠΗ ΦΩΚΙΔΑΣ Αντάρτης Τάγμα ΕΛΑΣ Παρνασσίδας

ΡΟΥΣΟ ΙΑΚΩΒ ΑΒΡΑΑΜ ΚΑΣΤΟΡΙΑ 511944 ΠΛΑΚΑ ΗΠΕΙΡΟΥ Αντάρτης 50ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΡΟΥΣΟ ΜΙΧΑΗΛ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΣΑΔΙΚΑΡΙΟ ΙΣΡΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 1944 ΕΥΒΟΙΑ

ΣΑΚΚΗΣ ΛΕΩΝ ΙΣΡΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 2961944 ΕΛΕΥΘΕΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Αντάρτης 54ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΣΑΚΚΗΣ ΣΑΜΟΥΗΛ ΒΕΡΜΙΟ

ΣΒΩΛΗΣ ΜΠΕΧΩΡ ΙΩΑΝΝΙΝΑ Ιανουάριος 1944 ΙΩΑΝΝΙΝΑ Τροφοδότης ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς στα

Ιωάννινα

ΣΕΡΟΡ ΚΟΕΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΤΑΡΑΜΠΟΥΛΟΥΣ

ΙΩΣΗΦ ΝΗΣΙΜ ΛΑΡΙΣΑ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΤΟΡΟΝ ΕΔΜΟΝΔΟΣ ΛΑΡΙΣΑ 531943 ΑΘΗΝΑ Σπουδαστής Πολυτεχνείου μέλος του ΕΠΟΝ Σκοτώθηκε σε

διαδήλωση της ΕΠΟΝ Αθήνας

ΦΡΑΓΚΗΣ ΣΙΜΩΝ ΙΑΚΩΒ XΑΛΚΙΔΑ Ιούλιος 1944 ΣΤΕΝΗ ΕΥΒΟΙΑΣ Αντάρτης 7ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΦΡΙΖΗΣ ΑΒΡΑΑΜ-

ΜΙΝΩΣ ΧΑΛΚΙΔΑ 2451944 ΒΕΡΜΙΟ

ΧΑΙΜ ΜΩΡΙΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΛΕΠΤΟΚΑΡΥΑ ΠΙΕΡΙΑΣ

ΧΑΤΖΗΣ ΓΙΟΧΑΝΑΣ ΑΡΤΑ 271944 ΑΜΦΙΣΣΑ Ανθπολοχαγός και καπετάνιος διμοιρίας ΙΙ34 Τάγμα ΕΛΑΣ

ΧΑΣΩΝ ΣΑΒΒΑΣ ΚΑΒΑΛΑ ΒΕΡΟΙΑ

ΧΑΣΩΝ ΜΩΥΣΗΣ ΣΑΒΒΑΣ ΚΑΒΑΛΑ ΒΕΡΟΙΑ

EAM = Εθνικό Απελευθερωτικό ΜέτωποΕΛΑΣ = Ελληνικός Λαϊκός Απελευθερωτικός ΣτρατόςΕΠΟΝ = Ενιαία Πανελλαδική Οργάνωση ΝέωνΕΔΕΣ = Εθνικός Δημοκρατικός Ελληνικός Σύνδεσμος

ΕΟΕΑ = Εθνικές Ομάδες Ελλήνων ΑνταρτώνΕΤΑ = Επιμελητεία του ΑντάρτηΒΣΑ = Βρετανική Στρατιωτική ΑποστολήΕΑΣΑΔ = Εθνικός Αγροτικός Σύνδεσμος Αντικομμουνιστικής Δράσης

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 27

ΟΜΗΡΟΙ ΚΑΙ EKTEΛΕΣΜΕΝΟΙ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΓΕΡΜΑΝΟΥΣ

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΠΑΤΡΩΝΥΜΟ ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ ΤΟΠΟΣ ΘΑΝΑΤΟΥ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΑΚΡΙΣ ΛΕΩΝ 1944 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΕΣ-ΕΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ Καθηγητής πέθανε από τα βασανιστήρια των δεσμοφυλάκωνΑΛΒΟ ΙΣΑΑΚ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2431943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Καραγωγέας 30 ετών ΑΛΓΟΥΣΣΗΣ ΣΑΛΒΑΤΩΡ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΑΜΠΡΑΒΑΝΕΛ ΑΑΡΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2241943 ΦΥΛΑΚΕΣ ΕΠΤΑΠΥΡΓΙΟΥ (ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ) Παλαιοπώλης 35 ετώνΑΣΚΕΝΑΖΗ ΕΛΙΑΟΥ ΚΕΡΚΥΡΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών Αμερικανός υπήκοοςΑΣΣΕΟ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 211943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 21 ετώνΑΣΣΕΟ ΖΑΧΑΡΙΑΣ ΡΑΦΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 2641944 ΒΟΛΟΣ 24 ετώνΑΣΣΕΟ ΙΑΚΩΒΟΣ ΒΟΛΟΣ 2841944 ΒΟΛΟΣ Βασανίστηκε μέχρι θανάτου από άντρες του δοσιλογικού ΕΑΣΑΔ

ΑΤΑΣ ΙΝΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 541943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε προσπαθώντας να διαφύγει από το γκέττο του Βαρώνου Χιρς

ΒΕΑΛΗΣ ΜΙΧΑΗΛ ΙΩΑΝΝΙΝΑ Φεβρουάριος 1944 ΙΩΑΝΝΙΝΑ Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς ΓΕΟΥΝΤΑ ΙΣΡΑΕΛ ΚΕΡΚΥΡΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΓΚΑΝΗ ΓΙΟΥΛΙΑ ΚΕΡΚΥΡΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΓΚΑΤΤΕΝΙΟ ΔΑΒΙΔ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Μάιος 1944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Φοιτητής γεωπονικής ΔΑΣΚΑΛΑΚΗΣ ΡΑΦΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 2431944 ΚΙΣΣΟΣ ΒΟΛΟΥ Εκτελέστηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση στο Πήλιο 80 ετώνΕΖΡΑΤΗΣ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 211943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΕΡΡΕΡΑ ΜΩΡΙΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 541943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε προσπαθώντας να διαφύγει από το γκέττο του

Βαρώνου Χιρς ΕΣΦΟΡΜΕΣ ΓΑΒΡΙΗΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1631943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ZAKINOΥ ΕΥΤΥΧΙΑ ΑΡΤΑ 1681943 ΚΟΜΜΕΝΟ ΑΡΤΑΣ Σκοτώθηκαν στο ολοκαύτωμα του χωριού 37 ετώνΖΑΚΙΝΟΥ ΚΑΙΤΗ ΑΡΤΑ 1681943 ΚΟΜΜΕΝΟ ΑΡΤΑΣ Σκοτώθηκαν στο ολοκαύτωμα του χωριού 5 ετώνΖΑΚΙΝΟΣ ΙΕΡΕΜΙΑΣ ΑΡΤΑ 1681943 ΚΟΜΜΕΝΟ ΑΡΤΑΣ Σκοτώθηκαν στο ολοκαύτωμα του χωριού 42 ετώνIΛΟΥΖ ΝΤΙ ΛΑΖΑΡ ΒΕΡΟΙΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΙΣΡΑΗΛ ΑΒΡΑΑΜ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 151944 ΣΚΟΠΕΥΤΗΡΙΟ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ Υποδηματοποιός ΙΣΡΑΕΛ ΡΙΚΕΤΑ ΚΕΡΚΥΡΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΚΑΚΟΥΦ ΙΑΚΩΒΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1631943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ KΑΡΑΣΣΟ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 30121942 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε σε αντίποινα για επίθεση στη γέφυρα της Αξιούπολης

ΚΑΡΑΣΣΟ ΜΩΫΣΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 151944 ΣΚΟΠΕΥΤΗΡΙΟ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ Μέλος του ΚΚΕ εξόριστος από τη Μεταξική Δικτατορία ΚΟΕΝ ΣΑΜΟΥΕΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΚΟΕΝ ΙΑΚΩΒΟΣ ΒΟΛΟΣ 241944 ΛΑΡΙΣΑ ΚΟΕΝ ΙΣΑΑΚ ΣΙΜΣΟΝ ΒΟΛΟΣ 2641944 ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΑ ΒΟΛΟΥ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση 42 ετώνΚΟΕΝ ΡΕΤΖΙΝΑ ΣΙΜΣΟΝ ΒΟΛΟΣ 2641944 ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΑ ΒΟΛΟΥ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση 70 ετώνΚΟΕΝ ΧΑΙΜ ΒΑΛΑΣΗ ΒΟΛΟΣ 241944 ΠΗΛΙΟ Εκτελέστηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση 25 ετώνΚΟΥΕΝΚΑ ΤΟΡΙ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 541943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε προσπαθώντας να διαφύγει από το γκέττο του

Βαρώνου Χιρς ΛΕΒΗΣ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΓΕΟΥΔΑ ΒΟΛΟΣ 361942 ΗΡΑΚΛΕΙΟ ΚΡΗΤΗΣ Εμπορικός αντιπρόσωπος εκτελέστηκε με άλλους 11 πολίτες του

Ηρακλείου 49 ετώνΛΕΒΗΣ ΧΑΪΜ ΙΩΑΝΝΙΝΑ 7121943 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΕΣ-ΕΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ Έφεδρος ανθυπολοχαγός εκτελέστηκε από το Γερμανό

στρατοπεδάρχη Πάουλ Ραντόμσκι ΛΙΜΠΟΒΙΤΣ ΜΩΫΣΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 211943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΛΕΒΗ ΣΥΜΕΩΝ ΜΩΥΣΗΣ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ ΜΑΓΡΙΖΟΣ ΙΑΚΩΒΟΣ ΜΩΥΣΗΣ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ ΜΑΪΣΣΗΣ ΣΙΜΑΝΤΩΒ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΜΑΤΑΘΙΑ ΝΙΝΑ ΣΑΜΟΥΗΛ ΒΟΛΟΣ 1281942 ΛΑΡΙΣΑ 20 ετώνΜΑΤΑΘΙΑΣ ΑΣΣΕΡ ΣΑΜΟΥΗΛ ΒΟΛΟΣ 21121942 ΛΑΡΙΣΑ 26 ετώνΜΕΓΙΡ ΙΩΣΗΦ ΑΘΗΝΑ 821944 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΕΣ-ΕΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ Πέθανε από τις κακουχίες ΜΟΣΧΟΒΙΤΣ ΜΕΝΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 431944 ΣΤΡΟΠΩΝΕΣ ΕΥΒΟΙΑΣ Βασανίστηκε και εκτελέστηκε από τα Τάγματα Ασφαλείας 18 ετώνΜΟΥΣΑΝ ΠΕΣΑΧ ΔΑΒΙΔ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 24111943 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΠΑΥΛΟΥ ΜΕΛΑ (ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ) ΜΟΥΣΤΑΚΗ ΣΙΜΧΑ ΙΩΑΝΝΙΝΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΜΠΑΡΤΖΙΛΑΪ ΙΣΑΑΚ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2631943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Τυπογράφος εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΜΠΕΝΒΕΝΙΣΤΕ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 541943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε προσπαθώντας να διαφύγει από το γκέττο του

Βαρώνου Χιρς ΜΠΕΡΑΧΑ ΑΑΡΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 151944 ΣΚΟΠΕΥΤΗΡΙΟ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ Μέλος του ΚΚΕ εξόριστος από τη Μεταξική Δικτατορία MΠΟΥΡΛΑ ΕΣΤΕΡ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Απρίλιος 1944 ΒΕΡΜΙΟ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΜΠΟΥΡΛΑ ΦΛΩΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Απρίλιος 1944 ΒΕΡΜΙΟ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΜΩΫΣΗ ΦΑΛΚΟΝΑ ΙΩΣΗΦ ΒΟΛΟΣ 1561944 ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΑ ΒΟΛΟΥ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΜΩΫΣΗΣ ΙΩΣΗΦ ΒΟΛΟΣ 1561944 ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΑ ΒΟΛΟΥ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση 70 ετώνΝΕΓΡΙΝ ΗΛΙΑΣ ΓΕΟΥΔΑ ΒΟΛΟΣ 2731944 ΠΤΕΛΕΟΣ ΒΟΛΟΥ 35 ετώνΟΒΑΔΙΑΣ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΙΩΣΗΦ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΟΒΑΔΙΑΣ ΙΣΑΑΚ ΙΩΣΗΦ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΠΕΡΑΧΙΑ ΑΝΡΥ 151944 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΕΣ-ΕΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ ΡΟΥΣΟ ΣΟΛΟΜΩΝ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΣΑΡΦΑΤΗ ΙΑΚΩΒΟΣ ΚΡΗΤΗ Δεκέμβριος 1941 Γιατρός αιχμάλωτος μετά τη Μάχη της Κρήτης πέθανε από

κακουχίες ΣΑΝΤΙΚΑΡΙΟΣ ΙΣΡΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 2841944 ΒΟΛΟΣ Oπωροπώλης 32 ετώνΣΑΣΣΩΝ ΔΑΒΙΔ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΣΕΔΑΚΑΣ ΜΩΫΣΗΣ ΡΑΦΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 1951944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 50 ετώνΣΙΝΤΟ ΚΑΛΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2831942 ΑΙ-ΣΤΡΑΤΗΣ Πέθανε ως εξόριστος 28 ετώνΣΟΝΙΝΟ ΜΠΕΝΗΣ ΛΑΡΙΣΑ 831944 ΑΣΜΑΚΙ (ΑΝΤΙΑΕΡΟΠΟΡΙΚΟ) ΛΑΡΙΣΑΣ 17 ετώνΣΟΝΙΝΟ ΗΛΙΑΣ ΛΑΡΙΣΑ 831944 ΑΣΜΑΚΙ (ΑΝΤΙΑΕΡΟΠΟΡΙΚΟ) ΛΑΡΙΣΑΣ 23 ετώνΣΤΡΟΥΜΣΑ ΜΩΡΙΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Φοιτητής Φιλοσοφικής ΤΟΡΕΖ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΛΑΡΙΣΑ 831944 ΑΣΜΑΚΙ (ΑΝΤΙΑΕΡΟΠΟΡΙΚΟ) ΛΑΡΙΣΑΣ 29 ετώνΤΕΒΕΤ ΣΑΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 841943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΦΑΡΑΤΖΗ ΛΕΟ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΦΕΛΟΥΣ ΜΑΡΚΟΣ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΦΕΡΕΤΖΙ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΦΕΡΕΤΖΙ ΜΩΥΣΗΣ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΦΕΡΕΤΖΙ ΣΑΔΩΝ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΦΙΛΟΣΩΦ ΕΖΡΑΣ ΗΛΙΑΣ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΦΙΛΟΣΩΦ ΡΑΦΑΗΛ ΗΛΙΑΣ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΦΙΛΟΣΩΦ ΙΣΑΑΚ ΑΒΡΑΑΜ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΦΡΑΝΚΟ ΡΕΒΕΚΑ ΚΑΣΤΟΡΙΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΧΑΝΟ ΙΑΚΩΒ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 211943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 20 ετών

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΕυΧΑΡΙΣΤΙΕΣ

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 28

Αγγελούλης Αντώνης (Βρατσάνος) Βροντάει ο Όλυμπος Το Μηχανικό του Ολύμπου Σύγχρονο Βιβλίο Αθήνα 1964

Αμπατζοπούλου Φραγκίσκη Το Ολοκαύτωμα στις Μαρτυρίες των Ελλήνων Εβραίων Παρατηρητής Θεσσαλονίκη 1993

Η λογοτεχνία ως μαρτυρία Έλληνες πεζογράφοι για τη Γενοκτονία των Εβραίων Παρατηρητής Θεσσαλονίκη 1995

Ανταίος Πέτρος Χίλια σκοτωμένα παιδιά της ΕΠΟΝ Εκδόσεις ΕΠΟΝ Αθήνα 1986

Βαρών-Βασάρ Οντέτ Η Ενηλικίωση μιας Γενιάς Νέοι και νέες στην Κατοχή και στην Αντίσταση Εστία Αθήνα 2009

Βενέτσια Σλομο Sonderkommando Μέσα από την κόλαση των θαλάμων αερίων Πατάκης Αθήνα 2007

Γιακοέλ Γιομτώβ Απομνημονεύματα 1941-1943 Ίδρυμα ΕΤΣ - ΑΧΑΪΜ Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης Παρατηρητής Θεσσαλονίκη 1993

Γιαννακόπουλος Γ Χρήστος Και διηγώντας τα μην κλαις Αναμνήσεις ενός ανθυπολοχαγού του ΕΛΑΣ Επικαιρότητα Αθήνα 1994

Γκατένιο ndash Όσμο Νάτα Από την Κέρκυρα στο Μπίρκεναου και την Ιερουσαλήμ Η ιστορία μιας Κερκυραίας Εβραίας Γαβριηλίδης Αθήνα 2005

Γρηγοριάδης Ν Φοίβος Το Αντάρτικο ΕΛΑΣ-ΕΔΕΣ-ΕΚΚΑ 542 Καμαρινόπουλος Αθήνα 1964

Δημητρίου Ν Δημήτριος (Νικηφόρος) Αντάρτης στα βουνά της Ρούμελης Χρονικό 1940-44 3 τόμοι Αθήνα 1965

Δημητρίου Ν Δημήτριος laquoH συμμετοχή των Εβραίων στην Εθνική Αντίστασηraquo Χρονικά τχ 104 (Ιανουάριος-Φεβρουάριος 1989) σ 3-6

Έπεσαν για τη ζωή Ήρωες-μάρτυρες λαϊκών απελευθερωτικών αγώνων Έκδοση της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ 7 Τόμοι Αθήνα 1997-2007

Ιστορία της Αντίστασης 1940-45 6 τόμοι Αυλός Αθήνα 1979

Ιωαννίδης Ιωάννης Οι Εβραίοι εις την Αντίστασιν ΧΕΟ Ιωάννινα 1948

Καραθάνος Δ laquoΗ Μάχη του Καράλακκα και οι διαστρεβλωτές τηςraquo Ριζοσπάστης 12 81978

Κείμενα Εθνικής Αντίστασης 2 τόμοι Σύγχρονη Εποχή Αθήνα 1981

Μαζάουερ Μάρκ Στην Ελλάδα του Χίτλερ Η εμπειρία της Κατοχής Αλεξάνδρεια Αθήνα 1994

Μητσόπουλος Θανάσης Το 30ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ Οδυσσέας Αθήνα 1987

Μπενβενίστε Ρίκα (επιμ) Οι Εβραίοι της Ελλάδας στην Κατοχή Εταιρεία Μελέτης Ελληνικού Εβραϊσμού Εκδόσεις Βάνιας Θεσσαλονίκη 1998

Μπουρλάς Μιχαήλ Μωυσής Έλληνας Εβραίος και αριστερός Νησίδες 2000

Steven Bowman Η Αντίσταση των Εβραίων στην Κατοχική Ελλάδα (μτφ Ισαάκ Μπενμαγιόρ) Έκδοση Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβουλίου Αθήνα 2013

Μπουρλίδης Τάκης ΕΛΑΣ Το 16ο Σύνταγμα Βερμίου Κώδικας Θεσσαλονίκη 2004

Νάχμαν Ευτυχία Γιάννενα Ταξίδι στο Παρελθόν Τάλως Αθήνα 1996

Νατζαρή Μαρσέλ Χρονικό 41 ndash 45 Ίδρυμα ΕΤΣ - ΑΧΑΪΜ Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης Παρατηρητής Θεσσαλονίκη1991

Pierron Bernard Εβραίοι και Χριστιανοί στη νεότερη Ελλάδα Πόλις Αθήνα 2004

Ρέντης Γρηγόρης Το 54 Σύνταγμα του ΕΛΑΣ Αθήνα 1984

Σάντας Λάκης laquoΗ κατάληψη γερμανικού εκοπλισμένου καϊκιού κι ο Μακαμπήςraquo Χρονικά τχ (Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2009) σ 27-28

Το Εβραϊκό Μουσείο Ελλάδος θα ήθελε να ευχαριστήσει θερμά τους παρακάτω φορείς και ιδρύματα για την ευγενική παραχώρηση αρχειακού φωτογραφικού και οπτικοακουστικού υλικού- Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας (ΑΣΚΙ)- Βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων- Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο (ΕΛΙΑ)- Ιστορικό και Διπλωματικό Αρχείο του Υπουργείου Εξωτερικών- Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο Ελλάδας (ΚΙΣΕ)- Πολεμικό Μουσείο- Τμήμα Ιστορίας της ΚΕ του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας (ΚΚΕ)- United States Holocaust Memorial Museum (USHMM)- USC Shoah Foundation- Yad Vashem The Holocaust Martyrsrsquo and Heroesrsquo Remembrance Authority

Επίσης για την ευγενική παραχώρηση αυθεντικών αντικειμένων και οπλισμού της Εθνικής Αντίστασης- Το Πολεμικό Μουσείο- Την οικογένεια Αλβέρτου Μπενρουμπή- Την οικογένεια Δαβίδ Ασέρ- Την οικογένεια Σίμου Βαλενστάιν

Σεβίλια Ερρίκος Αθήνα - Άουσβιτς Εστία Αθήνα 1983

Σιμπή Ιακώβ amp Λάμψα Καρίνα Η Διάσωση Η σιωπή του κόσμου η αντίσταση στα γκέτο και τα στρατόπεδα οι Έλληνες Εβραίοι στα χρόνια της Κατοχής Αθήνα Εκδόσεις Καπόν 2012

Το Χρονικό του Αγώνα Στrsquo Άρματα Στrsquo Άρματα Ιστορία της Εθνικής Αντίστασης Γιαννίκος Αθήνα 1964

Τσιλιγιάννης Κωνσταντίνος Η Εβραϊκή Κοινότητα της Άρτας Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο της Ελλάδος 2004

Φλάισερ Χάγκεν Στέμμα και Σβάστικα Η Ελλάδα της Κατοχής και της Αντίστασης 1941-1944 τομ Β΄ Εκδόσεις Παπαζήση Αθήνα 1995

Flemming Katherine Ιστορία των Ελλήνων Εβραίων Οδυσσέας Αθήνα 2009

Φρεζής Ραφαήλ Η Ισραηλιτική Κοινότητα Βόλου Βόλος 2003

Arad Yitzhak Arad Gutman Yisrael Margaliot Avraham (επιμ) Documents on the Holocaust Yad Vashem Ιερουσαλήμ 1981

Bowman Steven Jewish Resistance in Wartime Greece Vallentine Mitchell Λονδίνο 2006

---------------------- laquoJoseph Matsas and the Greek Resistanceraquo Journal of the Hel-lenic Diaspora 17 (1991) σ 49-68

Camhi ndash Fromer Rebecca The Holocaust Odyssey of Daniel Bennahmias Sonderkommando The University of Alabama Press Tuscaloosa Αλαμπάμα 1993

Cohen Monique Lise Dugour Jean-Louis (επιμ) Les Juifs dans la Reacutesistance Eacuteditions Tireacutesisas 2001

Collin Claude Carmagnole et Liberteacute Les eacutetrangers dans la Reacutesistance en Rhocircne-Alpes Presses Universitaires de Grenoble 2000

Duffy Peter The Bielski Brothers Harper Collins Νέα Υόρκη 2003

Edelman Marek The Ghetto Fights Warsaw 1941-43 Bookmarks Publications Λονδίνο 1990

Feldman Yael Bowman Steven laquoLove and War on Mount Olympusraquo Thetis 4 (1997) σ 253-256

Friedler Eric Siebert Barbara Kilian Andreas (επιμ) Zeugen aus der Todeszone Das juumldische Sonderkommando in Auschwitz Deutscher Taschenbuch Verlag 2005

Jews in Yugoslavia Muzejski proctor Jezuitski trg 4 Ζάγκρεμπ 1989

Krakowski Shmuel The War of the DoomedJewish Armed Resistance in Poland 1942-1944 Holmes and Meler Νέα Υόρκη Λονδίνο 1984

Kurzman Dan The Bravest Battle The 28 Days of the Warsaw Ghetto Uprising DaCapo Press Νέα Υόρκη 1976

Matsas Joseph laquoThe Participation of the Greek Jews in the National Resist-anceraquo Journal of the Hellenic Diaspora 17 (1991) σ 55-68

Matsas Michael The Illusion of Safety The story of the Greek Jews During the Second World War Pella Publishing Company Νέα Υόρκη 1997

Novitch Miriam Resistenza Spirituale Spiritual Resistance 1940-1945 Μιλάνο 1979

Rayski Benoicirct LrsquoAffiche rouge 21 feacutevrier 1944 ndash Ils nrsquoeacutetaient que des enfantsLe Feacutelin Ντιζόν 2004

Resistance during the Holocaust United States Holocaust Memorial Museum Ουάσινγκτων χχ

Resistance Spiritual Resistance Revolt Partisans and the Uprising in the Death Camps Yad Vashem 2004

Η έκθεση δεν θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί χωρίς τις συνεντεύξεις που παραχωρήθηκαν από Έλληνες Εβραίους βετεράνους της Εθνικής Αντίστασης στους οποίους θα ανήκει για πάντα η διπλή μας ευγνωμοσύνη Βιτάλ Αελιών Δανέλος Αλχανάτης Αλβέρτος Βαλενστάιν Σάρα Γεσουά-Φόρτη Μωύς Γιουσουρούμ Λουί Κοέν Σαμουήλ Κοέν Ηλίας Κονές Ιάκωβος Κούμερης Σαλβατώρ Μπακόλας Ιάκωβος Μπαλέστρα Ντόρα Μπουρλά-Χανταλί Δαβίδ Μπρούδο Εσδράς Μωυσής Ιωσήφ Νισσήμ Έλλη Σακκή-Δεκάστρο Ζακίνος Ρούσο Μηνάς Σαμπετάι Αβραάμ Σβώλης Αλλέγρα Φελούς-Σκύφτη Ραφαήλ Φρεζής

Ιδιαίτερες ευχαριστίες ανήκουν στον κο Μίμη Χριστοφιλάκη για την προσφορά σπάνιων εντύπων προκηρύξεων και εφημερίδων από την προσωπική του συλλογή στους κυρίους Μαρσέλ Γιοέλ Ντάνη Εμμανουήλ Τζων Καλέφ-Εζρά Ιάκωβο Σιμπή Μάριο Σούση Σάμμη Τουρόν καθώς και στις κκ Ζουλί Αελιών Ντέλια Αλχανάτη Αλίκη και Νέλλη Αρούχ Ματθίλδη Εσκινατζή ndash Καλεφ-Εζρά Μιμίκα Βαλενστάιν Οντέτ Βαρών-Βασάρ Βρησιήδα Κοέν Παυλίνα Κοέν-Ματαθία Ρούλα και Λουίζα Κονέ Σέλλη Κούνιο-Κοέν Αλλέγρα Μάτσα Ρίκα Μπενβενίστε Ελένη Μπεζέ Νίνα Μπενρουμπή και Ίντα Ναχμία για τη συμβολή τους και για την ευγενική παραχώρηση πολύτιμων οικογενειακών φωτογραφιών εγγράφων και αντικειμένων

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 20

ΣΑΛΒΑΤωΡ μπΑΚΟΛΑΣΜια ξεχωριστή περίπτωση ανάμεσα στους Εβραίους αντάρτες γεννή-θηκε τον Δεκέμβριο του 1922 στην Πρέβεζα και μεγάλωσε στα Γιάν-νενα από όπου καταγόταν ο πατέρας του Η αντιστασιακή διαδρομή του Σαλβατώρ Μπακόλα προδιαγράφηκε την πρώτη χρονιά της Κα-τοχής Ως ένας από τους υπεύθυνους του ΕΑΜ Νέων στα Γιάννενα καθοδηγούσε περίπου 80 νεαρούς Γιαννιώτες Εβραίους Ανέπτυξε έντονη μαχητικότητα Μαζί με τον Μωσέ Ντόστη σκόρπιζε προκη-ρύξεις στην πλατεία Πάργης έγραφε συνθήματα και απειλούσε ανοι-χτά όσους Εβραίους διατηρούσαν σχέσεις με Ιταλούς ή Γερμανούς στρατιώτες Συνέχισε την αντιστασιακή του δράση στην Αθήνα όταν τον Φε-βρουάριο του 1942 εγγράφηκε στο Τμήμα Χημείας του Πανεπιστημί-ου Η συνθηκολόγηση της Ιταλίας τον βρίσκει ενεργό μέλος του φοι-τητικού ΕΑΜ (Σπουδάζουσα) με το ψευδώνυμο laquoΣωτήρηςraquo Με την έξοδο στο βουνό ο ένοπλος αγώνας για τον ενθουσιώδη Γιαννιώτη ήταν μονόδρομος Παρέμεινε στην Πάρνηθα αρχικά στον Εφεδρικό ΕΛΑΣ Λιάτανης (Άγιος Θωμάς) και στη συνέχεια στο Ι34 Τάγμα Ατ-τικής του θρυλικού καπετάν Θεοχάρη Πολύχρονου που φρουρούσε τις πύλες της laquoΕλεύθερης Ελλάδαςraquo Τον Ιανουάριο του 1944 παρου-σιάστηκε στην εδρα της V Ταξιαρχίας του ΕΛΑΣ στο Λιδωρίκι και τοποθετήθηκε στον Λόχο Διοίκησης με διοικητή τον λοχαγό Γιάν-νη Λαζαρίδη Τον Μάιο ο Λόχος εκπαιδευόταν στην κοιλάδα του Μόρνου εν όψει ενός θερμού καλοκαιριού Ο Σαλβατώρ διακρίθηκε στη Μάχη της Άμφισσας (2 Ιουλίου 1944) και στην επική μάχη στις Καρούτες Φωκίδας (5 Αυγούστου 1944) όταν ένα γερμανικό από-σπασμα μάχης του επίλεκτου 18ου Συντάγματος Ορεινών Κυνηγών περικυκλώθηκε και εξοντώθηκε μέσα στο χωριό 97 Γερμανοί σκο-τώθηκαν και 105 αιχμαλωτίστηκαν Δεν ξεχνούσε ποτέ πως μια ολό-κληρη νύχτα περίμεναν το σύνθημα για την πρωινή επίθεση χωρίς να μιλάνε ή να καπνίζουν για να μη γίνουν αντιληπτοί Ο ίδιος ήταν ένας από τους περίπου 50 αντάρτες που τραυματίστηκαν σε αυτή

τη μεγαλειώδη αναμέτρηση Μια σφαίρα τον βρήκε στη δεξιά κνή-μη καθώς μαχόταν σώμα με σώμα με τους Γερμανούς Νοσηλεύτηκε στο αναρρωτήριο της Ταξιαρχίας στο χωριό Πενταγιοί Όταν τον Οκτώβριο η Ταξιαρχία μετονομάστηκε σε ΙΙ Μεραρχία του ΕΛΑΣ ο laquoΣωτήρηςraquo ήταν ένας από τους 30 αντάρτες της Υποδειγματικής Διμοιρίας ΕΠΟΝ του Λόχου Διοίκησης Ήταν ο μόνος από την οικογένειά του που επέζησε του Ολοκαυτώ-ματος Σύζυγος της Ντόρας Κοέν και πατέρας της Έστερ έφυγε από τη ζωή στις 8 Ιουλίου 2012

ΣΑΡΑ ΓΕΣΟυΑΓεννημένη στην laquoοβριακήraquo της Χαλκίδας το 1927 η Σάρα (ή Σαρίκα) Γεσούα ανήκει στις εμβληματικές φυσιογνωμίες της Αντίστασης Ο πόλεμος τη βρήκε μαθήτρια στη Δημόσια Εμπορική Σχολή Χαλκί-δας Μετά τον πρόωρο θάνατο του πατέρα της (1927) ζούσε με την μητέρα της Ζαφείρα και τη μεγαλύτερη αδελφή της Γιάφφα στην οδό Κώτσου κεντρικού δρόμου της εβραϊκής γειτονιάς Η μητέρα της ήταν αδελφή του συνταγματάρχη Μαρδοχαίου Φριζή γεγονός που έπαιξε καταλυτικό ρόλο στη διαμόρφωση της πατριωτικής της συνείδησης Πριν κλείσει τα 14 η Σάρα περιέθαλπτε τραυματίες στο στρατιωτικό νοσοκομείο της πόλης ως εθελόντρια νοσοκόμα Επόμενο βήμα ήταν η Αντίσταση Η δραστήρια εβραιοπούλα προμη-θεύτηκε για την ίδια και την μητέρα της ψεύτικες ταυτότητες Με την έναρξη της γερμανικής κατοχής (Οκτώβριος 1943) η Σάρα συνεννοή-θηκε με το ΕΑΜ πήρε τη μητέρα της και εγκατέλειψαν την Χαλκίδα για τη Στενή όπου ζούσε η αδελφή της με τον άντρα της Για να προφυλάξει από τις επιδρομές των Γερμανών τους τρομοκρα-τημένους Εβραίους που είχαν καταφύγει στα βουνά η Αντίσταση τους σκόρπισε σε διάφορα χωριά (Πάλιουρας Θεολόγος Στρόπωνες Βασιλικό) και αργότερα οργάνωσε δίκτυο διαφυγής με καΐκια για την Τουρκία από την περίφημη παραλία των Τσακαίων Η νεαρή Σάρα έγινε δασκάλα στο απομονωμένο χωριό Κουρκουλοί δουλεύο-ντας δραστήρια στην ΕΠΟΝ Μετά την φριχτή δολοφονία της ξαδέλ-φης της Μέντης Μόσχοβιτς από τα Τάγματα Ασφαλείας στους Στρό-πωνες (4 Μαρτίου 1944) και τον εμπρησμό του χωριού Κουρκουλοί προσκολλήθηκε στα αντάρτικα τμήματα Αμέσως καθιερώθηκε ως ομιλήτρια που κήρυττε με πάθος τον ένοπλο αγώνα ιδιαίτερα στις νεαρές γυναίκες Σύντομα σχημάτισε ανεξάρτητη γυναικεία ομάδα που πολεμούσε μάζευε πληροφορίες και ξεσήκωνε τον κόσμο στα χωριά Ένας Αμερικανός δημοσιογράφος που βρέθηκε στην κατεχό-μενη Εύβοια της αφιέρωσε ξεχωριστό απόσπασμα στην ανταπόκρι-σή του για τους Έλληνες αντάρτες laquoΕίναι ένα κοντό δεμένο κορίτσι με μαύρα μαλλιά και γαλάζια μάτια Τρέχει σαν άντρας και μπορεί να χτυπήσει ένα καρύδι σε απόσταση 200 γυάρδες Είτε φωνάζει παραγγέλματα είτε δίνει σήμα με τα χέρια της στο Λόχο είτε τρα-γουδάει στα ορεινά μονοπάτια το κάνει με πάθος και περηφάνειαraquo Η Απελευθέρωση τη βρήκε καπετάνισα της Υποδειγματικής Διμοι-

ρίας Γυναικών του 7ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ και ήδη θρυλική

μορφή ανάμεσα στους αντιστασιακούς της Εύβοιας με το όνομα laquoΚα-

πετάνισσα Σαρίκαraquo Σήμερα ζει στο Τελ-Αβίβ

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 21

Οι σελίδες που ακολουθούν πε-ριλαμβάνουν όσα ονόματα Εβραίων αντιστασιακών πεσόντων στις μά-χες και εκτελεσμένων σε αντίποινα μπορέσαμε να συγκεντρώσουμε Η τελική μορφή του καταλόγου των αντιστασιακών βασίστηκε στη λίστα ονομάτων που επεξεργάστηκε η Έφη Εζρατή και δημοσιεύτηκε στο βιβλίο του Steven Bowman Η Αντίσταση των Εβραίων στην Κατοχική Ελλά-δα (Έκδοση ΚΙΣ Αθήνα 2013) Ο κατάλογος ονομάτων των πεσόντων και εκτελεσμένων συμπληρώθηκαν με βάση αδημοσίευτο υλικό από το αρχείο του ΕΜΕ και αποδελτίωση αρχειακού υλικού και δευτερογενούς βιβλιογραφίας Με την πεποίθηση πως αποτελεί ένα μόνο βήμα μιας έρευνας που συνεχίζεται παραδίδου-με τα ονόματα ως συμβολή στην ιστο-ριογραφία και ελάχιστο φόρο τιμής στους αντιστασιακούς Εβραίους που θυσιάστηκαν για την ελευθερία

ΚΑΝΤΙΣ ΓΙΑ ΤΟυΣ πΕΣΟΝΤΕΣΑς μεγαλυνθεί και ας αγιαστεί το μεγάλο όνομα Του στον κόσμο που έπλασε κατά τη θέληση Του Αμέν Ας βασιλεύσει η βασιλεία Του ας πραγματοποιηθεί η λύτρωση και ας συντομευτεί ο ερχομός του μασσίαχ στη διάρκεια της ζωής μας και στις ημέρες μας και στη διάρκεια της ζωής όλου του Ισραήλ γρήγορα και σύντομα και πείτε Αμέν

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 22

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣ Ντάριο (Δαβίδ) Ααρών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΑνρύ Ααρών Καβάλα Αρμάνδος Ααρών Κέρκυρα Σαλώμ Αβδελάς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ααρών Αβδελάς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Βίκτωρ Αβδελάς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σολομών Αβδελάς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ζακ Αβραάμ Καβάλα Βιτάλ Αελιών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ ΘεσσαλίαΟυίλιαμ Ισαάκ Αζάρ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλμπέρτος Αζάρ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ζουλύ (Ιουλία) Αζάρ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Λάζαρος (Ελιέζερ) Αζαρία Βέροια ΕΑΜ ΕΤΑ ΘεσσαλίαΜωρίς Αζί Ρένα Αζούζ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σαλβατώρ Αζούζ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Λεών Αζουλί [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωρίς Ακαρά Ηλίας Αλαλούφ Αθήνα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] ΑττικήΣόλων Αλαλούφ Ρασέλ Άλβο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ Δυτική ΜακεδονίαΠαλόμπα Άλβο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ Δυτική ΜακεδονίαΣαλβατώρ Αλγούσσης Νισήμ Αλκαλάη Διδυμότειχο Σαμουήλ Αλαλούφ Ηλίας Αλαλούφ Σεμτώβ Αλαλούφ Θεσσαλονίκη Σολομών Αλαλούφ Θεσσαλονίκη ΒΣΑ Δυτική ΘεσσαλίαΑλμπέρτος Αλαλούφ Βόλος Ραούλ Αλμοσνίνο Θεσσαλονίκη Ελίας Αλμοσνίνος Δανιήλ (Δανέλος) Αλχανάτης Αθήνα ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Αθήνα ΕύβοιαΖακίνος Αλχανάτη Γεουδά Αμάρ Τρίκαλα ΕΛΑΣ ΕύβοιαΛεών Αμάρ Χαλκίδα ΕΛΑΣ ΕύβοιαΖοζέφ Αμαρίλιο Αλμπέρτο Αμαρίλιο Θεσσαλονίκη ΕΑΜ ΑθήναΙσαάκ Αμίρ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΝτάριο Αμίρ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ζουλύ (Ιουλία) Αμίρ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δαβίδ Αμίρ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑλβέρτος Αμών Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΒίκτωρ Αμών Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Γιακώβ Αράρ Καστοριά [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Γεουντά Αράρ Καστοριά [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αβραάμ Αρδίττης Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΤσιάκο Αρούχ Θεσσαλονίκη Μανώλης Αρούχ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑλμπέρτος Ασσέο Ελί Αττάς ΕΑΜ Αθήνα

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣ Μωύς Αττάς Αθήνα ΕΛΑΣ ΚορινθίαΊνο Αττάς Θεσσαλονίκη Θεσσαλονίκη Αττίας Καβάλα Ισαάκ Αχάρ Μιχάλης Βαλαής Ιωάννινα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλβέρτος Βαλεστάιν Αθήνα ΕΠΟΝ ΑθήναΣίμων (Σίμος) Βαλεστάιν Αθήνα ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΙακώβ Βαρούχ Σάμπυ (Σαμπετάι) Βαρσάνο [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΑβραάμ Βαρών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΛεών-Γεουδά Βαρών Καβάλα ΕΛΑΣ ΠελοπόννησοςΜαξ Βαρών Καβάλα ΕΑΜΕΤΑ ΕλασσόναΕλιάου Βεϊσσή Αλμπέρτο Βελλέλης Πάτρα ΕΛΑΣ ΠελοπόννησοςΕμμανουήλ Βελλέλης Πάτρα ΕΛΑΣ ΠελοπόννησοςΖακ Βεντούρα Θεόφιλος Βιτάλης Βόλος Σαμουήλ Λεών Γαβριηλίδης Αθήνα Αλμπέρτος Γαβριηλίδης Σάρα Γεσουά Χαλκίδα ΕΛΑΣ ΕύβοιαΓιομτώβ Γιακοέλ Τρίκαλα Γιακοέλ Καβάλα Αλμπέρ Γιαχμπές Καβάλα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλμπέρτος Γιαχόν Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Στέλλα Γιαχόν Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ιακώβ Γιουσουρούμ Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜωύς (Μωρίς) Γιουσουρούμ Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά Ελλάδα ΚορινθίαΠέπο Γιωσέφ Νταρών Γκανής Μάρκος Γκανής Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σολομών Γκανής Αγρίνιο [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σόλων Γκανής Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ιωσήφ Γκατένιο Θεσσαλονίκη Δαβίδ Γκατένιο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ Σαλτιέλ Γκατένιο Θεσσαλονίκη Ιακώβ Γκερσόν Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Γκρότας Ιερεμίας Δανιήλ Ιωάννινα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Εδουάρδος Δάφφας Βόλος ΕΛΑΣ ΕύβοιαΙωσήφ Δαβίδ Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜίμης Δαβίδ Σαμουήλ Δαβίδ Σαμουήλ Δέντης Χανιά [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δαβίδ Εζρά Καρδίτσα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Χαΐμ Εζρά Μωρίς Εζρά Αλμπέρτος Εζρατή Δαβίδ Ελιάου Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΜισέλ Ηλίας Αβραάμ Ελιάν Θεσσαλονίκη ΕΑΜ Κεντρική ΜακεδονίαΒίκτωρ Ελιασάφ Ηλίας Ελιασάφ Ηλίας Ελιέζερ Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Λάζαρος Ελιέζερ Άρτα ΕΑΜ Ήπειρος Ισαάκ Ελιέζερ Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ισαάκ Εμμανουήλ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΗλίας Ερρέρα

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΟΙ

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 23

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣ Μωρίς Ερρέρα Θεσσαλονίκη ΘεσσαλονίκηΜωύς ΕσκαλονίΣαμουήλ Εσκινατζής Λάρισα ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΜωρίς Εσφόρμες Θεσσαλονίκη Αβραάμ Ζακ Καβάλα Μηνάς Ζακ Βόλος Ιωσήφ Ζακάρ Βόλος Σάββας Ιακώβου Βόλος ΕΛΑΣ Δυτική ΘεσσαλίαΧαΐμ Ιακώβου Βόλος Αλβέρτος Ιεσουλάς Βόλος Μωυσής Ελιά Ιεσουλάς Βόλος Ιωσήφ Ίζης Τρίκαλα Λεών Ίντης (ή Ίντας) Αθήνα ΕΛΑΣ Γιωσέφ Ίσσης Σάββας Ίσσης Άρτα Λούνα Ισχάκ Μπίτολα Μεντές Ισχάκ Μπίτολα Πέκο Ισχάκ Μπίτολα Αλβέρτος Ιωσήφ Οβαδίας Μωρίς Καζές Κομοτηνή ΒΣΑ Ανατολική ΘεσσαλίαΆρης Καζές ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΣαμουήλ Καζές Άλμπερτ Κάκις ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΚάρμεν Κάκις ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΦρέντερικ Κάκις ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΖακ Κάκις ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΕμίλ Κάκις Δράμα Γεουντά Καλέφ-Εζρά Ιωάννινα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Αβραάμ Καλέφ-Εζρά Ιωάννινα ΕΑΜ Ήπειρος Δαβίδ Καλντεράν Μπίτολα Σαμουήλ Καλντεράν Μπίτολα Ζουλί Καλδερόν Καλδερόν Φλώρινα Καλδερόν Φλώρινα Γκίτα Καλντερών Μπίτολα Λούνα Καλντερόν Κάρλο Καλντερόν Μπίτολα Ματίκα Καμπελή Τρίκαλα Μίμης Καμπελής Τρίκαλα Νισσήμ Καμχής ΕΑΜ ΜεσσηνίαΜωύς Καμχή Θεσσαλονίκη Μωυσής Καμχής Λάρισα Γιαχιέλ Καπέτας Σολομών Καπέτας ΕΑΜ Θεσσαλία Ηλίας Καπέτας Τρίκαλα Ζακ Καπόν Ματίλντα Καπόν Θεσσαλονίκη Δυτική ΜακεδονίαΚάρολος Καράσσο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΕμμανουέλ Καράσσο Θεσσαλονίκη Γιωσέφ Καράσσο Θεσσαλονίκη Ζακ Καράσσο Θεσσαλονίκη Δανιήλ Καράσσο Θεσσαλονίκη Μωύς Καράσσο Θεσσαλονίκη Τζιάκο Καράσσο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜπέττυ Καράσσο Θεσσαλονίκη Αλμπέρτο Καράσσο Θεσσαλονίκη

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΟΙ

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΝταίζυ Καράσσο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΝιγρίταΖακ Καπόν Άλμπερτ Κασόρλα Μπίτολα Ισαάκ Κασούτο Κασούτο Λάρισα Σολομών Κάστρο Βόλος Ζακ Κατάν Νισσήμ Καμχή Σαμουήλ (Μπόμπυ) Κοέν Δαβίδ Κοέν Πρέβεζα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΔαβίδ Σαμπετάι Κοέν Έλι Κοέν Μεναχέμ Κοέν Μενασέ Κοέν Γεσούα Κοέν Γιακώβ Κοέν Λάουρα Κοέν Χαΐμ Κοέν Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΑλβέρτος Κοέν Δράμα Αλβέρτος Κοέν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΙτσχάκ Κοέν Ξάνθη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΙωσήφ Κοέν Λουί Κοέν Ξάνθη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΖοζέφ Κοέν Κρήτη Μωρίς Κοέν Ιωσήφ Αβραάμ Κοέν Ιωάννινα Μιχαήλ Ηλίας Κοέν Ιωάννινα Σαμουήλ Κοέν Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ηλίας Κοέν Θεσσαλονίκη Ρόζα Κοέν Θεσσαλονίκη Σαμ Κοέν Θεσσαλονίκη Στέλλα Κοέν Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Κεντρική ΜακεδονίαΗλίας Γιουδά Κοέν Λάρισα Πίνχας Κοέν Φλώρινα Ιωσήφ Κοέν Φλώρινα Λέων Κοέν Αθήνα Μωυσής Κοέν Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑαρών Κοέν Αθήνα Ζακίνος Κοέν Αθήνα ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Αθήνα ΕύβοιαΜωσέ Κοέν Καβάλα Δαβίδ Μιχαήλ Κοέν Πρέβεζα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΆννα Κοέν Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΜπαρούχ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ντάριο Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Χαΐμ Σαμουήλ Κοέν Βόλος ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΙακώβ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ισαάκ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ιακώβ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Καρολίνα Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Λέων Ιωσήφ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Νισσήμ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Πέπος Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ραχήλ Κοέν Βόλος EΠΟΝ Εθνική Αλληλεγγύη ΕΛΑΣ Σαμουήλ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σίμων Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σλόμο Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ]

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 24

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΖαχαρίας Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ζουλύ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ροζίτα Κοέν Βόλος ΕΠΟΝ Σαμπετάι Κοέν Βόλος ΕΠΟΝ Σαλβατώρ Κοέν Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΒίκτωρ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Νταβίκο Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ηλίας Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωρίς (Μωσέ) Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μασλάχ Κοέν Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΣολομών Κοέν Ιωάννινα Σόλων Κομίδης Κομοτηνή Μισέλ Κονέ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ηλίας Κονές Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΜωυσής Κονές Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Τόρι Κουένκα Θεσσαλονίκη ΘεσσαλονίκηΙάκωβος Κούμερης Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΖακ Κωστής Χαλκίδα Απόλλων- Υβόννη ΑθήναΑλμπέρτος Λαζάρ Λάρισα ΕΛΑΣ Κεντρική ΘεσσαλίαΙσαάκ Λαζάρ Λάρισα ΕΛΑΣ Κεντρική ΘεσσαλίαΝισσήμ Λαζάρ Σαλβατώρ Λαζάρ Λάζαρος Λαζάρ Ιωσήφ Λαχανάς Μωυσής Λεβή Νίνο Λεβή Οβαδίας Λεβή Ρόζα Λεβή Σόλων Αβραάμ Λεβή Ζαχαρίας Λεβή Ζακ (Ιακώβ) Λεβή Θεσσαλονίκη Ερρίκος Λεβή Ιωάννινα ΕΔΕΣ ΙωάννιναΧαΐμ Λεών Λεβή Ιωάννινα Ααρών Λεβή Τρίκαλα Ηλίας Λεβή Τρίκαλα Καίτη Λεβή Τρίκαλα Σολομών Αβραάμ Λεβή Τρίκαλα Μεΐρ Λεβή Τρίκαλα Αβραάμ Λεβή Θεσσαλονίκη Αβραάμ Λεβή Χαλκίδα Ηλίας Λεβή Αθήνα ΕΑΜ ΑθήναΕμμανουήλ Λεβή Αθήνα Μανώλης Λεβή Ματαθίας Λεβή Χαΐμ Λεβής Ιωάννινα ΕΑΜ ΑθήναΣίμων Λεβή Λάρισα Ρούλα (Ραχήλ) Λεβή Δαβίδ Λεβής Βόλος ΕΑΜ ΘεσσαλίαΜωυσής Λεβής Βόλος Νέλλος Λεβής Βόλος Ζάχος Λεβής Βόλος Λέων Λεβής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΙακώβ Μαγρίζος Λάρισα Σιμαντώβ Μαΐσης Ραφαήλ Μάλτης Ιωάννινα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΡαούλ Μάνο Ραχήλ Μάνο Ματθίλδη Μασαράνο [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΙσαάκ Μασσότ Μωυσής Ματαθίας Βόλος ΕΛΑΣ ΘεσσαλίαΖάκο Ματαθίας Βόλος Λέων Ματαλόν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΣαλομών Ματαλόν Ματίλντα Ματαράσσο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ Δυτική ΜακεδονίαΝισσήμ Ματαθίας Κέρκυρα Πάππας Μάτσας Μωύς Μάτσας Χαΐμ Μάτσας Ιωάννινα Ελιασάφ Μάτσας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιεσούα Μάτσας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιωσήφ Μάτσας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΣολομών Μάτσας Ιωάννινα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σλόμο Ματσίλ Ιωάννινα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑβραάμ Μεβοράχ Καβάλα ΕΛΑΣ Σαμουήλ Μεγίρ Ιωάννινα Βιτάλ Μεγίρ Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Λέων Μεΐρ Ηλίας Μιζάν Ιακώβ Μιζάν Λέων Μιζάν Σαμπετάι Μιζάν Σαούλ Μιζάν Βουλγαρία Δαβίδ Μιζάν Δράμα Σάμυ Μιζάν Λάρισα Ισαάκ Μιζάν Αγρίνιο Ζακίνος Μιζάν Βόλος Τζάνι Μιζάν Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιωσήφ Μιζραχής Αθήνα ΕΑΜ ΠελοπόννησοςΑλμπέρτος Μιζραχής Λάρισα

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΜήνας Μιζραχής Βόλος Σαρίνα Μιζραχή Βόλος Ζακ Μιζραχής Βόλος Χαΐμ Μιζραχής Βόλος Αλμπέρτος Μινέρβο Χανιά ΒΣΑ ΚρήτηΤζένη Μινέρβο Χανιά Μισκατέλ Διδυμότειχο Μισκατέλ Διδυμότειχο Χαΐμ Μιζραχής Βόλος Λιλή Μητράνι Θεσσαλονίκη Ροβέρτος Μητράνι Σέρρες ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑβραάμ Μιχαήλ Ιωάννινα Μιωνή Αγρίνιο Μωυσής Μιωνής Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιωνάς Μιωνής Αγρίνιο ΕΑΜ Σαμ Μοδιάνο Θεσσαλονίκη Έλιο Μοδιάνο Σόφη Μολτίαχ Μόλχο Α Μόλχο Θεσσαλονίκη Μωυσής Μόρδος Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική Θεσσαλία Μορδώχ Μέντη Μόσκοβιτς Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΕύβοιαΑλίκη Μουρτζούκου Βόλος Δαβίδ Μπακόλας Σαλβατώρ Μπακόλας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΝισσήμ Μπακόλας Ιωάννινα Σιών Μπακόλας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιάκωβος Μπαλέστρας Κέρκυρα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ραφαήλ Μπαρκή Σολομών Μπαρκή Αθήνα Ιακώβ Μπαρτζιλάι Αθήνα Ιωσήφ Μπαρτζιλάι Αθήνα Νισσήμ Μπατής Ιωάννινα Βίκτωρ Μπατής Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΚουτιέλ Ιακώβ Μπέγας Λάρισα Αλμπέρτος Μπέζα Ζακλίν Μπέζα Άλφρεντ Μπέζα Θεσσαλονίκη Μόνικα Μπέζα Θεσσαλονίκη Ελένη Μπέζα Θεσσαλονίκη Αρμάντο Μπεζές Θεσσαλονίκη ΕΑΜ ΘεσσαλίαΜωσέ (Μωρίς) Μπέλλο Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΣαλβατόρε Μπεν Γιαΐς Πέπο Μπενοζίλιο ΕΑΜ ΑθήναΑλμπέρτο Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη Βενιαμίν Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη Μωσέ Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη Ντικ Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΖακ Μπενβενίστε Δαβίδ Μπενβενίστε Καβάλα Έστερ Μπενβενίστε Λάρισα Νταίζη Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΑθήναΧαΐμ Μπενρουμπή Μωρίς Μπενρουμπή Αλβέρτος Μπενρουμπή Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜεναχέμ Μπενσιών Καβάλα Ιωσήφ Μπενσουσάν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΙακώβ Ισραήλ Μπεράχα Τρίκαλα ΕΛΑΣ Δυτική ΘεσσαλίαΓεουντά Μπεράχα Βιτάλ Μπεράχα Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΜεντές Μπεσαντσή Μωσέ Μπέσο Αθήνα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μπετσαλέλ Μπεχάρ Ζακ Μπεχάρ Μάρκος Μποττόν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Σαλομόν Μπούρη Ντόρα Μπουρλά Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΓιολάντα Μπουρλά Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΛεών Μπουρλάς Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΣολομών (Σάρδος) Μπουρλάς Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΜωυσής Μπουρλάς Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΑβραάμ Μπουρλάς Θεσσαλονίκη Σάρα Μπουρλά Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΤσελεμπή Μπουρλά Σέρρες ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΜωρίς Μπουρλάς Γιακώβ Μποχορόπουλος Ιωάννινα Ροβέρτο Μπρέλλης Δαβίδ Μπρούδο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜιχάλης Μπρούδο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική Μακεδονία Ερνστ Μύλλερ Αθήνα Ισαάκ (Γιτσχάκ) Μωυσής (Μωσέ) Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική Μακεδονία Γιομτώβ Μωσέ Ιωάννινα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΔαβίδ Μωυσής [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ασέρ Μωυσής Τρίκαλα ΕΑΜ ΑθήναΕσδράς Βενιαμίν Μωυσής Λάρισα ΕΛΑΣ ΘεσσαλίαΕσδράς Δαβίδ Μωυσής Λάρισα ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΑλβέρτος (Αβραάμ) Μωυσής Βόλος

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΟΙ

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 25

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΣλόμο Ναούμ Ηλίας Ναούμ Ιωάννινα Μαρσέλ Νατζαρή Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΔαβίδ Ναχμίας Άρτα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Σαμ Ναχμίας Αθήνα Μιχαήλ Νεγρίν Αθήνα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Αλβέρτος Νεγρίν Τρίκαλα Ισαάκ Νεγρίν Τρίκαλα Βενιαμίν Νεγρίν Τρίκαλα ΕΛΑΣ Δυτική ΘεσσαλίαΛουίζα Νεγρίν Λάρισα ΕΠΟΝ ΘεσσαλίαΙωσήφ Νεχαμά Ισαάκ Νεχαμά Αθήνα ΕΛΑΣ Δυτική ΘεσσαλίαΡοέλ Νισαχόν Ζακ Νισσάν Σολομών Νισσήμ Ηλίας Σαμ Νισσήμ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΓιοέλ Νιτσαχόν Τρίκαλα Πωλ Νόαχ Ισίδωρος Νόαχ Ισαάκ Ντάσα Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΒιτάλ Ντάσα Θεσσαλονίκη Ιωσήφ Ντεκάστρο Χανιά ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜαρσέλ Ντεμάγιο Μπίτολα Μωσέ Ντόστης Ιωάννινα ΕΑΜ Νέων ΙωάννιναΝτίνος Οβαδίας Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΙσαάκ Οβαδία Δράμα ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΝτάνυ Οβαδίας Θεσσαλονίκη Σαλβατώρ Οβαδίας Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΙσαάκ Οβαδίας Ιωσήφ Ντάριο Ουζιέλ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΒαρών Πάρδο Καβάλα Μωύς Πάρδο Καβάλα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΣάββας Πάρδο Καβάλα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΆνια Πάτσνικ Βιέννη ΕΠΟΝ Χάρυ Πάτσνικ Βιέννη Μπαρούχ Πεζόντες Αβραάμ Πελές Ιωσήφ Πέπο Αθήνα Π Περαχιά Φλώρα Περαχιά Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική Μακεδονία Περαχιά Αλλέγρα Πέσσαχ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δαβίδ Πέσσαχ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωυσής Πέσσαχ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μεσουλάμ Πέσσαχ Φλώρινα Χαΐμ Πίντο Μωρίς Πίνχας Μωρίς Πιπανό Ερρίκος Πιπανό Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΧαΐμ Πολίτης Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωυσής Πολίτης Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ηλίας Πολίτης Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μπεν Ποράτ Γιακώβ Πούλος Αλμπέρτος Πρίζναλης Σέρρες ΕΑΜ ΘεσσαλίαΝτόρα (Ντορίκα) Ραμπάν Ραπέτης Άλχη Ραφαήλ Αθήνα Δαβίδ Ραφαήλ Ιωάννινα Λέων Ρεβή Αθήνα Σιμαντώβ Ρόζεν Εφραίμ Ρόζενμπεργκ Θεσσαλονίκη Αβραάμ Ρομάνο Θεσσαλονίκη Δαβίδ Ρούσο Αθήνα Ισαάκ Ρούσο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΙσαάκ (Ζακίνος) Ρούσο Σέρρες ΕΛΑΣ ΠελοπόννησοςΙακώβ Ρούσο Τσαντίκος Σαδίκ Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ισραήλ Σαδικάριο Βόλος Ραούλ Σαΐας Έλι Σακκής Ιωσήφ Σακκής Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ισαάκ Σακκής Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Έλλη Σακκής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΗλίας Σακκής Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωυσής Σακκής Βόλος ΕΛΑΣΕΤΑ Ανατολική ΘεσσαλίαΠέπος Σακκής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΙσαάκ Σακκής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΛέων Σακκής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΑλμπερτίκο Σάκο Καστοριά Μορδοχάι Σάλεμ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Κεντρική ΘεσσαλίαΑλμπέρτος Σάλεμ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Κεντρική ΘεσσαλίαΑντζέλ Σαλτιέλ Μανώλης Σαλτιέλ Θεσσαλονίκη Ιωσήφ Σαμαρίας Βόλος Πέπος Σαμαρίας Βόλος Δαβίδ Σαμουήλ Θεσσαλονίκη Εμίλ Σαμπάς Άρτα ΕΔΕΣ ΆρταΜεναχέμ Σαμπετάι

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΜηνάς Σαμπετάι Βόλος ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΡαφαήλ Σαμπετάι Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ααρών Σαμπετάι Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλμπέρ Σαούλ ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΖωή Σαπόρτα Μπουένα Σαρφατή Θεσσαλονίκη Σαλβατώρ Σαρφατής Δαβίδ Σασσών Ισαάκ Σασσών Σαλομών Σασσών Αλβέρτος Σαφάν Αβραάμ (Έμπης) Σβώλης Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ηλίας Σβώλης Ιωάννινα Μιχαήλ Σβώλης Ιωάννινα Μπεχώρ Σβώλης Ιωάννινα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Μωσέ Σεγκόρα Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΣλόμο Σένκα Ζακ Σερόρ Σερόρ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΙτσχάκ Σιακίμ Ισραήλ Σιδαρίκης Αγρίνιο Σαμ Σίδης Αθήνα ΕΑΜ ΑθήναΜπαρούχ Σιμπή Θεσσαλονίκη ΕΑΜ Αθήνα ΠελοπόννησοςΙντό Σίμσι Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜπέζα Σιών Δαβίδ Σουλάμ Σαμουήλ Σούσης Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Μωρίς Στρούμσα Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΘεσσαλονίκηΙωσήφ Ταμπώχ Βέροια Ιωσήφ Νισσήμ Ταραμπουλούς Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική Μακεδονία

Δαβίδ Τιάνο Θεσσαλονίκη Ζαχαρίας Τουρών Βόλος Εδμόνδος Τορόν Λάρισα ΕΠΟΝ ΑθήναΆνζελ Τσιάκο Θεσσαλονίκη Δαβίδ Τσουβά Λάρισα Τζάκος Τσουβά Λάρισα Ηλίας Φελούς Ιακώβ Φελούς Αβραάμ Φελούς Τρίκαλα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλλέγρα Φελούς- Καπέτα Τρίκαλα ΕΑΜ Εθνική Αλληλεγγύη ΘεσσαλίαΜάρκος Φελούς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Χρυσούλα Φελούς Τρίκαλα ΕΠΟΝ ΘεσσαλίαΜωυσής Φερετζή Σαδώκ Φερετζή Αλβέρτος Φερετζή Εσδράς Ηλίας Φιλοσώφ Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ισαάκ Αβραάμ Φιλοσώφ Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ραφαήλ Ηλίας Φιλοσώφ Λάρισα ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΜωρίς Φλωρεντίν Φάνυ (Ματίλντα) Φλωρεντίν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΑβραάμ (Αβραμίκος) Φόρνης Χαλκίδα ΕΛΑΣ ΕύβοιαΑαρών Φόρνης Χαλκίδα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Πέπος (Ιωσήφ) Φόρτης Μωυσής (Μίμης) Φόρτης Μανώλης Φραγγής Χαλκίδα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σίμων Φραγγής Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] ΕύβοιαΑλμπέρτος Φρανσές Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ιάκωβος Φρανσές ΕΛΑΣ Κεντρική ΜακεδονίαΡαούλ Φραντζής Μανώλης Φραντζής Βόλος Κάρμεν Φρεζή Βόλος Αβραάμ Χαΐμ Φρεζής Χαλκίδα ΕΑΜ Δυτική ΜακεδονίαΡαφαήλ Φρεζής Βόλος ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΙακώβ Φριζής Θεσσαλονίκη Βασίλης Χαζάν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΖακ Χαΐμ Μωρίς Χαΐμ Ελιγιά Χακίμ Λάρισα Δαβίδ Χακοέν Ραούλ Χαλβατζής Ιτσχάκ Χανέν ΕΑΜ ΑθήναΧαΐμ Χανώκ Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] ΑθήναΈλι Χασσίδ Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] ΕύβοιαΙωσήφ Χασσίδ Θεσσαλονίκη ΕύβοιαΣαμπετάι Χασσών Αβραάμ Χασσών Σάββας Χασσών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΠέπος Χασσών Μπίτολα Μωύς-Μωυσής Χασσών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΓιοχανάς Χατζής Άρτα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΔαβίδ Χατζής Άρτα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Σόλων Χατζής Βόλος Απόστολος Χατζόπουλος Μηνάς Χατζόπουλος Ιωάννινα Μεναχέμ Χαχάμ Νατάν Χονέν Καστοριά

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΟΙ

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 26

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΠΕΣΟΝΤΕΣ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΠΑΤΡΩΝΥΜΟ ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ ΤΟΠΟΣ ΘΑΝΑΤΟΥ ΙΔΙΟΤΗΤΑ ΜΟΝΑΔΑ

ΑΒΡΑΑΜ ΕΛΙΑΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιούνιος 1944 ΚΑΤΕΡΙΝΗ ΠΙΕΡΙΑΣ 17 ετών Σύνδεσμος Μακεδονικού Γραφείου ΚΚΕ με ΠΕ Κατερίνης

Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς στη θέση ldquoΒαρικόrdquo μαζί με

άλλους 12

ΑΛΑΛΟΥΦ ΗΛΙΑΣ ΑΘΗΝΑ ΑΤΤΙΚΗ

ΑΛΒΟ ΡΑΣΕΛ ΓΕΟΥΔΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιανουάριος 1944 ΠΟΝΤΟΚΩΜΗ ΚΟΖΑΝΗΣ 14 ετών σε βοηθητική υπηρεσία στον ΕΛΑΣ Δολοφονήθηκε από

συνεργάτες των Γερμανών

ΑΛΒΟ ΠΑΛΟΜΠΑ ΓΕΟΥΔΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιανουάριος 1944 ΠΟΝΤΟΚΩΜΗ ΚΟΖΑΝΗΣ 16 ετών σε βοηθητική υπηρεσία στον ΕΛΑΣ Δολοφονήθηκε από

συνεργάτες των Γερμανών

ΑΤΤΑΣ ΜΩΫΣΗΣ ΔΑΒΙΔ ΑΘΗΝΑ 1944 ΚΟΡΙΝΘΙΑ Αντάρτης 6ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΒΑΡΩΝ ΑΒΡΑΑΜ ΚΑΒΑΛΑ 1943 ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΓΚΑΝΗΣ ΜΟΡΔΟΣ ΛΑΡΙΣΑ

ΕΛΙΑΟΥ ΔΑΒΙΔ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Οκτώβριος 1943 ΠΕΡΙΒΟΛΙΑ ΓΡΕΒΕΝΩΝ Αντάρτης 50ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΕΣΚΙΝΑΤΖΗΣ

ΣΑΜΟΥΗΛ ΙΩΣΗΦ ΛΑΡΙΣΑ 611945 ΚΑΖΑ ΒΟΙΩΤΙΑΣ Λοχαγός 54ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ Διοικητής 10ου Λόχου

ΙΑΚΩΒΟΥ ΣΑΒΒΑΣ ΣΙΜΟΣ ΒΟΛΟΣ 1741944 ΡΕΝΤΙΝΑ ΑΓΡΑΦΩΝ Αντάρτης 52ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΚΑΜΧΗΣ ΜΩΡΙΣ ΛΑΡΙΣΑ 541944 ΛΕΠΤΟΚΑΡΥΑ ΠΙΕΡΙΑΣ

ΚΑΜΧΗΣ ΝΙΣΣΗΜ 1943 ΦΙΛΙΑΤΡΑ Αντιστασιακός Εκτελέστηκε από τους Ιταλούς

ΚΑΡΑΣΣΟ ΚΑΡΟΛΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΛΑΡΙΣΑ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ Αιχμαλωτίστηκε τραυματίας και

απαγχονίστηκε

ΚΑΡΑΣΣΟ ΖΑΚ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

ΚΑΡΑΣΣΟ ΜΑΡΚΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 681944 ΜΟΥΧΑΡΕΜ ΧΑΝΙ ΕΔΕΣΣΑΣ Ανθυπολοχαγός 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΚΑΡΑΣΣΟ ΣΑΡΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΚΑΣΤΟΡΙΑ

ΚΟΕΝ ΔΑΒΙΔ ΠΡΕΒΕΖΑ 511944 ΚΑΛΟΣΚΟΠΗ ΦΩΚΙΔΑΣ Αντάρτης Τάγμα ΕΛΑΣ Παρνασσίδας

ΚΟΕΝ ΗΛΙΑΣ ΝΗΣΙΜ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΓΡΕΒΕΝΑ Αντάρτης

ΚΟΕΝ ΙΑΚΩΒΟΣ ΚΡΗΤΗ

ΚΟΕΝ ΙΣΑΑΚ

ΚΟΕΝ ΝΗΣΙΜ ΒΑΛΑΣΗΣ 241944 ΛΑΡΙΣΑ

ΚΟΕΝ ΜΙΧΑΗΛ ΙΩΑΝΝΙΝΑ

ΚΟΕΝ ΣΤΕΛΛΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1641943 ΤΑΧΝΙΣΤΑ ΠΙΕΡΙΑΣ Αντάρτισσα Αρχηγείο ΕΛΑΣ Ολύμπου

ΛΕΒΗΣ ΛΕΩΝ ΒΟΛΟΣ 2261944 ΠΕΡΙΟΧΗ ΛΑΡΙΣΑΣ Αντάρτης 54ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΜΗΤΡΑΝΙ ΡΟΒΕΡΤΟΣ ΣΕΡΡΕΣ 511944 ΚΑΛΟΣΚΟΠΗ ΦΩΚΙΔΑΣ Αντάρτης Τάγμα ΕΛΑΣ Παρνασσίδας

ΜΙΖΑΝ ΔΑΒΙΔ ΔΡΑΜΑ 1944 ΚΙΛΚΙΣ Αντάρτης φοιτητής ιατρικής

ΜΙΖΑΝ ΖΑΚΙΝΟΣ

ΜΠΕΖΑΣ ΚΟΥΤΙΓΙΕΛ ΙΑΚΩΒ ΛΑΡΙΣΑ Αντάρτης Φοιτητής Ιατρικής

ΜΠΕΝΒΕΝΙΣΤΕ ΝΤΑΙΖΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Νοέμβριος 1943 ΑΘΗΝΑ Μέλος της ΕΠΟΝ Πέθανε από κακουχίες και βασανιστήρια στην

Ασφάλεια Φοιτήτρια Χημείας

ΜΠΕΝΣΟΥΣΑΝ ΙΩΣΗΦ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιούλιος 1944 ΠΕΝΤΑΛΟΦΟΣ ΚΟΖΑΝΗΣ Αντάρτης ΙΧ Μεραρχία ΕΛΑΣ

ΜΠΕΡΑΧΑ ΒΙΤΑΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Σεπτέμβριος 1944 ΚΟΖΑΝΗ Αντάρτης Χ Μεραρχία ΕΛΑΣ

ΜΠΕΡΑΧΑ ΙΑΚΩΒ ΤΡΙΚΑΛΑ 7111943 ΜΕΣΟΧΩΡΑ ΤΡΙΚΑΛΩΝ Αντάρτης 4ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΙΣΑΑΚ Απρίλιος 1944 ΒΕΡΜΙΟ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΙΩΣΗΦ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΣAΡΔΟΣ ΜΙΧΑΗΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 20101944 ΣΤΑΥΡΟΣ ΒΕΡΟΙΑΣ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΑΒΡΑΑΜ ΙΩΣΗΦ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1944 ΕΥΒΟΙΑ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΚΑΡΟΛΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΤΣΕΛΕΜΠΙ ΣΕΡΡΕΣ 311944 ΗΠΕΙΡΟΣ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΝΕΓΡΙΝ ΔΑΒΙΔ

ΝΗΣΙΜ ΣΟΛΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

ΝΗΣΙΜ ΗΛΙΑΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιούλιος 1944 ΠΕΝΤΑΛΟΦΟΣ ΚΟΖΑΝΗΣ Αντάρτης ΙΧ Μεραρχία ΕΛΑΣ

ΟΒΑΔΙΑΣ ΝΤΙΝΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Αύγουστος 1944 ΚΙΛΚΙΣ Αντάρτης Χ Μεραρχία ΕΛΑΣ

ΠΑΡΔΟ ΜΩΥΣ ΚΑΒΑΛΑ 1944 ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΠΑΡΔΟ ΣΑΒΒΑΣ ΚΑΒΑΛΑ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΠΕΡΑΧΙΑ ΦΛΩΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΠΙΕΡΙΑ

ΠΕΣΑΧ ΔΑΒΙΔ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2341943 ΘΕΣΣΑΛΙΑ Αντιστασιακός ΕΑΜ Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς

ΠΙΠΑΝΟ ΕΡΡΙΚΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΚΙΛΚΙΣ

ΡΑΦΑΤΑΣ Γ ΘΕΣΣΑΛΙΑ

ΡΟΥΣΟ ΔΑΒΙΔ ΑΘΗΝΑ 511944 ΚΑΛΟΣΚΟΠΗ ΦΩΚΙΔΑΣ Αντάρτης Τάγμα ΕΛΑΣ Παρνασσίδας

ΡΟΥΣΟ ΙΑΚΩΒ ΑΒΡΑΑΜ ΚΑΣΤΟΡΙΑ 511944 ΠΛΑΚΑ ΗΠΕΙΡΟΥ Αντάρτης 50ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΡΟΥΣΟ ΜΙΧΑΗΛ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΣΑΔΙΚΑΡΙΟ ΙΣΡΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 1944 ΕΥΒΟΙΑ

ΣΑΚΚΗΣ ΛΕΩΝ ΙΣΡΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 2961944 ΕΛΕΥΘΕΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Αντάρτης 54ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΣΑΚΚΗΣ ΣΑΜΟΥΗΛ ΒΕΡΜΙΟ

ΣΒΩΛΗΣ ΜΠΕΧΩΡ ΙΩΑΝΝΙΝΑ Ιανουάριος 1944 ΙΩΑΝΝΙΝΑ Τροφοδότης ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς στα

Ιωάννινα

ΣΕΡΟΡ ΚΟΕΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΤΑΡΑΜΠΟΥΛΟΥΣ

ΙΩΣΗΦ ΝΗΣΙΜ ΛΑΡΙΣΑ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΤΟΡΟΝ ΕΔΜΟΝΔΟΣ ΛΑΡΙΣΑ 531943 ΑΘΗΝΑ Σπουδαστής Πολυτεχνείου μέλος του ΕΠΟΝ Σκοτώθηκε σε

διαδήλωση της ΕΠΟΝ Αθήνας

ΦΡΑΓΚΗΣ ΣΙΜΩΝ ΙΑΚΩΒ XΑΛΚΙΔΑ Ιούλιος 1944 ΣΤΕΝΗ ΕΥΒΟΙΑΣ Αντάρτης 7ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΦΡΙΖΗΣ ΑΒΡΑΑΜ-

ΜΙΝΩΣ ΧΑΛΚΙΔΑ 2451944 ΒΕΡΜΙΟ

ΧΑΙΜ ΜΩΡΙΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΛΕΠΤΟΚΑΡΥΑ ΠΙΕΡΙΑΣ

ΧΑΤΖΗΣ ΓΙΟΧΑΝΑΣ ΑΡΤΑ 271944 ΑΜΦΙΣΣΑ Ανθπολοχαγός και καπετάνιος διμοιρίας ΙΙ34 Τάγμα ΕΛΑΣ

ΧΑΣΩΝ ΣΑΒΒΑΣ ΚΑΒΑΛΑ ΒΕΡΟΙΑ

ΧΑΣΩΝ ΜΩΥΣΗΣ ΣΑΒΒΑΣ ΚΑΒΑΛΑ ΒΕΡΟΙΑ

EAM = Εθνικό Απελευθερωτικό ΜέτωποΕΛΑΣ = Ελληνικός Λαϊκός Απελευθερωτικός ΣτρατόςΕΠΟΝ = Ενιαία Πανελλαδική Οργάνωση ΝέωνΕΔΕΣ = Εθνικός Δημοκρατικός Ελληνικός Σύνδεσμος

ΕΟΕΑ = Εθνικές Ομάδες Ελλήνων ΑνταρτώνΕΤΑ = Επιμελητεία του ΑντάρτηΒΣΑ = Βρετανική Στρατιωτική ΑποστολήΕΑΣΑΔ = Εθνικός Αγροτικός Σύνδεσμος Αντικομμουνιστικής Δράσης

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 27

ΟΜΗΡΟΙ ΚΑΙ EKTEΛΕΣΜΕΝΟΙ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΓΕΡΜΑΝΟΥΣ

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΠΑΤΡΩΝΥΜΟ ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ ΤΟΠΟΣ ΘΑΝΑΤΟΥ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΑΚΡΙΣ ΛΕΩΝ 1944 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΕΣ-ΕΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ Καθηγητής πέθανε από τα βασανιστήρια των δεσμοφυλάκωνΑΛΒΟ ΙΣΑΑΚ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2431943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Καραγωγέας 30 ετών ΑΛΓΟΥΣΣΗΣ ΣΑΛΒΑΤΩΡ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΑΜΠΡΑΒΑΝΕΛ ΑΑΡΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2241943 ΦΥΛΑΚΕΣ ΕΠΤΑΠΥΡΓΙΟΥ (ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ) Παλαιοπώλης 35 ετώνΑΣΚΕΝΑΖΗ ΕΛΙΑΟΥ ΚΕΡΚΥΡΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών Αμερικανός υπήκοοςΑΣΣΕΟ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 211943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 21 ετώνΑΣΣΕΟ ΖΑΧΑΡΙΑΣ ΡΑΦΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 2641944 ΒΟΛΟΣ 24 ετώνΑΣΣΕΟ ΙΑΚΩΒΟΣ ΒΟΛΟΣ 2841944 ΒΟΛΟΣ Βασανίστηκε μέχρι θανάτου από άντρες του δοσιλογικού ΕΑΣΑΔ

ΑΤΑΣ ΙΝΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 541943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε προσπαθώντας να διαφύγει από το γκέττο του Βαρώνου Χιρς

ΒΕΑΛΗΣ ΜΙΧΑΗΛ ΙΩΑΝΝΙΝΑ Φεβρουάριος 1944 ΙΩΑΝΝΙΝΑ Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς ΓΕΟΥΝΤΑ ΙΣΡΑΕΛ ΚΕΡΚΥΡΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΓΚΑΝΗ ΓΙΟΥΛΙΑ ΚΕΡΚΥΡΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΓΚΑΤΤΕΝΙΟ ΔΑΒΙΔ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Μάιος 1944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Φοιτητής γεωπονικής ΔΑΣΚΑΛΑΚΗΣ ΡΑΦΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 2431944 ΚΙΣΣΟΣ ΒΟΛΟΥ Εκτελέστηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση στο Πήλιο 80 ετώνΕΖΡΑΤΗΣ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 211943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΕΡΡΕΡΑ ΜΩΡΙΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 541943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε προσπαθώντας να διαφύγει από το γκέττο του

Βαρώνου Χιρς ΕΣΦΟΡΜΕΣ ΓΑΒΡΙΗΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1631943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ZAKINOΥ ΕΥΤΥΧΙΑ ΑΡΤΑ 1681943 ΚΟΜΜΕΝΟ ΑΡΤΑΣ Σκοτώθηκαν στο ολοκαύτωμα του χωριού 37 ετώνΖΑΚΙΝΟΥ ΚΑΙΤΗ ΑΡΤΑ 1681943 ΚΟΜΜΕΝΟ ΑΡΤΑΣ Σκοτώθηκαν στο ολοκαύτωμα του χωριού 5 ετώνΖΑΚΙΝΟΣ ΙΕΡΕΜΙΑΣ ΑΡΤΑ 1681943 ΚΟΜΜΕΝΟ ΑΡΤΑΣ Σκοτώθηκαν στο ολοκαύτωμα του χωριού 42 ετώνIΛΟΥΖ ΝΤΙ ΛΑΖΑΡ ΒΕΡΟΙΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΙΣΡΑΗΛ ΑΒΡΑΑΜ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 151944 ΣΚΟΠΕΥΤΗΡΙΟ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ Υποδηματοποιός ΙΣΡΑΕΛ ΡΙΚΕΤΑ ΚΕΡΚΥΡΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΚΑΚΟΥΦ ΙΑΚΩΒΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1631943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ KΑΡΑΣΣΟ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 30121942 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε σε αντίποινα για επίθεση στη γέφυρα της Αξιούπολης

ΚΑΡΑΣΣΟ ΜΩΫΣΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 151944 ΣΚΟΠΕΥΤΗΡΙΟ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ Μέλος του ΚΚΕ εξόριστος από τη Μεταξική Δικτατορία ΚΟΕΝ ΣΑΜΟΥΕΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΚΟΕΝ ΙΑΚΩΒΟΣ ΒΟΛΟΣ 241944 ΛΑΡΙΣΑ ΚΟΕΝ ΙΣΑΑΚ ΣΙΜΣΟΝ ΒΟΛΟΣ 2641944 ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΑ ΒΟΛΟΥ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση 42 ετώνΚΟΕΝ ΡΕΤΖΙΝΑ ΣΙΜΣΟΝ ΒΟΛΟΣ 2641944 ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΑ ΒΟΛΟΥ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση 70 ετώνΚΟΕΝ ΧΑΙΜ ΒΑΛΑΣΗ ΒΟΛΟΣ 241944 ΠΗΛΙΟ Εκτελέστηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση 25 ετώνΚΟΥΕΝΚΑ ΤΟΡΙ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 541943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε προσπαθώντας να διαφύγει από το γκέττο του

Βαρώνου Χιρς ΛΕΒΗΣ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΓΕΟΥΔΑ ΒΟΛΟΣ 361942 ΗΡΑΚΛΕΙΟ ΚΡΗΤΗΣ Εμπορικός αντιπρόσωπος εκτελέστηκε με άλλους 11 πολίτες του

Ηρακλείου 49 ετώνΛΕΒΗΣ ΧΑΪΜ ΙΩΑΝΝΙΝΑ 7121943 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΕΣ-ΕΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ Έφεδρος ανθυπολοχαγός εκτελέστηκε από το Γερμανό

στρατοπεδάρχη Πάουλ Ραντόμσκι ΛΙΜΠΟΒΙΤΣ ΜΩΫΣΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 211943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΛΕΒΗ ΣΥΜΕΩΝ ΜΩΥΣΗΣ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ ΜΑΓΡΙΖΟΣ ΙΑΚΩΒΟΣ ΜΩΥΣΗΣ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ ΜΑΪΣΣΗΣ ΣΙΜΑΝΤΩΒ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΜΑΤΑΘΙΑ ΝΙΝΑ ΣΑΜΟΥΗΛ ΒΟΛΟΣ 1281942 ΛΑΡΙΣΑ 20 ετώνΜΑΤΑΘΙΑΣ ΑΣΣΕΡ ΣΑΜΟΥΗΛ ΒΟΛΟΣ 21121942 ΛΑΡΙΣΑ 26 ετώνΜΕΓΙΡ ΙΩΣΗΦ ΑΘΗΝΑ 821944 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΕΣ-ΕΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ Πέθανε από τις κακουχίες ΜΟΣΧΟΒΙΤΣ ΜΕΝΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 431944 ΣΤΡΟΠΩΝΕΣ ΕΥΒΟΙΑΣ Βασανίστηκε και εκτελέστηκε από τα Τάγματα Ασφαλείας 18 ετώνΜΟΥΣΑΝ ΠΕΣΑΧ ΔΑΒΙΔ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 24111943 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΠΑΥΛΟΥ ΜΕΛΑ (ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ) ΜΟΥΣΤΑΚΗ ΣΙΜΧΑ ΙΩΑΝΝΙΝΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΜΠΑΡΤΖΙΛΑΪ ΙΣΑΑΚ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2631943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Τυπογράφος εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΜΠΕΝΒΕΝΙΣΤΕ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 541943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε προσπαθώντας να διαφύγει από το γκέττο του

Βαρώνου Χιρς ΜΠΕΡΑΧΑ ΑΑΡΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 151944 ΣΚΟΠΕΥΤΗΡΙΟ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ Μέλος του ΚΚΕ εξόριστος από τη Μεταξική Δικτατορία MΠΟΥΡΛΑ ΕΣΤΕΡ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Απρίλιος 1944 ΒΕΡΜΙΟ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΜΠΟΥΡΛΑ ΦΛΩΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Απρίλιος 1944 ΒΕΡΜΙΟ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΜΩΫΣΗ ΦΑΛΚΟΝΑ ΙΩΣΗΦ ΒΟΛΟΣ 1561944 ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΑ ΒΟΛΟΥ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΜΩΫΣΗΣ ΙΩΣΗΦ ΒΟΛΟΣ 1561944 ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΑ ΒΟΛΟΥ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση 70 ετώνΝΕΓΡΙΝ ΗΛΙΑΣ ΓΕΟΥΔΑ ΒΟΛΟΣ 2731944 ΠΤΕΛΕΟΣ ΒΟΛΟΥ 35 ετώνΟΒΑΔΙΑΣ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΙΩΣΗΦ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΟΒΑΔΙΑΣ ΙΣΑΑΚ ΙΩΣΗΦ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΠΕΡΑΧΙΑ ΑΝΡΥ 151944 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΕΣ-ΕΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ ΡΟΥΣΟ ΣΟΛΟΜΩΝ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΣΑΡΦΑΤΗ ΙΑΚΩΒΟΣ ΚΡΗΤΗ Δεκέμβριος 1941 Γιατρός αιχμάλωτος μετά τη Μάχη της Κρήτης πέθανε από

κακουχίες ΣΑΝΤΙΚΑΡΙΟΣ ΙΣΡΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 2841944 ΒΟΛΟΣ Oπωροπώλης 32 ετώνΣΑΣΣΩΝ ΔΑΒΙΔ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΣΕΔΑΚΑΣ ΜΩΫΣΗΣ ΡΑΦΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 1951944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 50 ετώνΣΙΝΤΟ ΚΑΛΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2831942 ΑΙ-ΣΤΡΑΤΗΣ Πέθανε ως εξόριστος 28 ετώνΣΟΝΙΝΟ ΜΠΕΝΗΣ ΛΑΡΙΣΑ 831944 ΑΣΜΑΚΙ (ΑΝΤΙΑΕΡΟΠΟΡΙΚΟ) ΛΑΡΙΣΑΣ 17 ετώνΣΟΝΙΝΟ ΗΛΙΑΣ ΛΑΡΙΣΑ 831944 ΑΣΜΑΚΙ (ΑΝΤΙΑΕΡΟΠΟΡΙΚΟ) ΛΑΡΙΣΑΣ 23 ετώνΣΤΡΟΥΜΣΑ ΜΩΡΙΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Φοιτητής Φιλοσοφικής ΤΟΡΕΖ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΛΑΡΙΣΑ 831944 ΑΣΜΑΚΙ (ΑΝΤΙΑΕΡΟΠΟΡΙΚΟ) ΛΑΡΙΣΑΣ 29 ετώνΤΕΒΕΤ ΣΑΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 841943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΦΑΡΑΤΖΗ ΛΕΟ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΦΕΛΟΥΣ ΜΑΡΚΟΣ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΦΕΡΕΤΖΙ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΦΕΡΕΤΖΙ ΜΩΥΣΗΣ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΦΕΡΕΤΖΙ ΣΑΔΩΝ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΦΙΛΟΣΩΦ ΕΖΡΑΣ ΗΛΙΑΣ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΦΙΛΟΣΩΦ ΡΑΦΑΗΛ ΗΛΙΑΣ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΦΙΛΟΣΩΦ ΙΣΑΑΚ ΑΒΡΑΑΜ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΦΡΑΝΚΟ ΡΕΒΕΚΑ ΚΑΣΤΟΡΙΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΧΑΝΟ ΙΑΚΩΒ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 211943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 20 ετών

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΕυΧΑΡΙΣΤΙΕΣ

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 28

Αγγελούλης Αντώνης (Βρατσάνος) Βροντάει ο Όλυμπος Το Μηχανικό του Ολύμπου Σύγχρονο Βιβλίο Αθήνα 1964

Αμπατζοπούλου Φραγκίσκη Το Ολοκαύτωμα στις Μαρτυρίες των Ελλήνων Εβραίων Παρατηρητής Θεσσαλονίκη 1993

Η λογοτεχνία ως μαρτυρία Έλληνες πεζογράφοι για τη Γενοκτονία των Εβραίων Παρατηρητής Θεσσαλονίκη 1995

Ανταίος Πέτρος Χίλια σκοτωμένα παιδιά της ΕΠΟΝ Εκδόσεις ΕΠΟΝ Αθήνα 1986

Βαρών-Βασάρ Οντέτ Η Ενηλικίωση μιας Γενιάς Νέοι και νέες στην Κατοχή και στην Αντίσταση Εστία Αθήνα 2009

Βενέτσια Σλομο Sonderkommando Μέσα από την κόλαση των θαλάμων αερίων Πατάκης Αθήνα 2007

Γιακοέλ Γιομτώβ Απομνημονεύματα 1941-1943 Ίδρυμα ΕΤΣ - ΑΧΑΪΜ Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης Παρατηρητής Θεσσαλονίκη 1993

Γιαννακόπουλος Γ Χρήστος Και διηγώντας τα μην κλαις Αναμνήσεις ενός ανθυπολοχαγού του ΕΛΑΣ Επικαιρότητα Αθήνα 1994

Γκατένιο ndash Όσμο Νάτα Από την Κέρκυρα στο Μπίρκεναου και την Ιερουσαλήμ Η ιστορία μιας Κερκυραίας Εβραίας Γαβριηλίδης Αθήνα 2005

Γρηγοριάδης Ν Φοίβος Το Αντάρτικο ΕΛΑΣ-ΕΔΕΣ-ΕΚΚΑ 542 Καμαρινόπουλος Αθήνα 1964

Δημητρίου Ν Δημήτριος (Νικηφόρος) Αντάρτης στα βουνά της Ρούμελης Χρονικό 1940-44 3 τόμοι Αθήνα 1965

Δημητρίου Ν Δημήτριος laquoH συμμετοχή των Εβραίων στην Εθνική Αντίστασηraquo Χρονικά τχ 104 (Ιανουάριος-Φεβρουάριος 1989) σ 3-6

Έπεσαν για τη ζωή Ήρωες-μάρτυρες λαϊκών απελευθερωτικών αγώνων Έκδοση της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ 7 Τόμοι Αθήνα 1997-2007

Ιστορία της Αντίστασης 1940-45 6 τόμοι Αυλός Αθήνα 1979

Ιωαννίδης Ιωάννης Οι Εβραίοι εις την Αντίστασιν ΧΕΟ Ιωάννινα 1948

Καραθάνος Δ laquoΗ Μάχη του Καράλακκα και οι διαστρεβλωτές τηςraquo Ριζοσπάστης 12 81978

Κείμενα Εθνικής Αντίστασης 2 τόμοι Σύγχρονη Εποχή Αθήνα 1981

Μαζάουερ Μάρκ Στην Ελλάδα του Χίτλερ Η εμπειρία της Κατοχής Αλεξάνδρεια Αθήνα 1994

Μητσόπουλος Θανάσης Το 30ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ Οδυσσέας Αθήνα 1987

Μπενβενίστε Ρίκα (επιμ) Οι Εβραίοι της Ελλάδας στην Κατοχή Εταιρεία Μελέτης Ελληνικού Εβραϊσμού Εκδόσεις Βάνιας Θεσσαλονίκη 1998

Μπουρλάς Μιχαήλ Μωυσής Έλληνας Εβραίος και αριστερός Νησίδες 2000

Steven Bowman Η Αντίσταση των Εβραίων στην Κατοχική Ελλάδα (μτφ Ισαάκ Μπενμαγιόρ) Έκδοση Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβουλίου Αθήνα 2013

Μπουρλίδης Τάκης ΕΛΑΣ Το 16ο Σύνταγμα Βερμίου Κώδικας Θεσσαλονίκη 2004

Νάχμαν Ευτυχία Γιάννενα Ταξίδι στο Παρελθόν Τάλως Αθήνα 1996

Νατζαρή Μαρσέλ Χρονικό 41 ndash 45 Ίδρυμα ΕΤΣ - ΑΧΑΪΜ Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης Παρατηρητής Θεσσαλονίκη1991

Pierron Bernard Εβραίοι και Χριστιανοί στη νεότερη Ελλάδα Πόλις Αθήνα 2004

Ρέντης Γρηγόρης Το 54 Σύνταγμα του ΕΛΑΣ Αθήνα 1984

Σάντας Λάκης laquoΗ κατάληψη γερμανικού εκοπλισμένου καϊκιού κι ο Μακαμπήςraquo Χρονικά τχ (Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2009) σ 27-28

Το Εβραϊκό Μουσείο Ελλάδος θα ήθελε να ευχαριστήσει θερμά τους παρακάτω φορείς και ιδρύματα για την ευγενική παραχώρηση αρχειακού φωτογραφικού και οπτικοακουστικού υλικού- Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας (ΑΣΚΙ)- Βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων- Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο (ΕΛΙΑ)- Ιστορικό και Διπλωματικό Αρχείο του Υπουργείου Εξωτερικών- Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο Ελλάδας (ΚΙΣΕ)- Πολεμικό Μουσείο- Τμήμα Ιστορίας της ΚΕ του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας (ΚΚΕ)- United States Holocaust Memorial Museum (USHMM)- USC Shoah Foundation- Yad Vashem The Holocaust Martyrsrsquo and Heroesrsquo Remembrance Authority

Επίσης για την ευγενική παραχώρηση αυθεντικών αντικειμένων και οπλισμού της Εθνικής Αντίστασης- Το Πολεμικό Μουσείο- Την οικογένεια Αλβέρτου Μπενρουμπή- Την οικογένεια Δαβίδ Ασέρ- Την οικογένεια Σίμου Βαλενστάιν

Σεβίλια Ερρίκος Αθήνα - Άουσβιτς Εστία Αθήνα 1983

Σιμπή Ιακώβ amp Λάμψα Καρίνα Η Διάσωση Η σιωπή του κόσμου η αντίσταση στα γκέτο και τα στρατόπεδα οι Έλληνες Εβραίοι στα χρόνια της Κατοχής Αθήνα Εκδόσεις Καπόν 2012

Το Χρονικό του Αγώνα Στrsquo Άρματα Στrsquo Άρματα Ιστορία της Εθνικής Αντίστασης Γιαννίκος Αθήνα 1964

Τσιλιγιάννης Κωνσταντίνος Η Εβραϊκή Κοινότητα της Άρτας Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο της Ελλάδος 2004

Φλάισερ Χάγκεν Στέμμα και Σβάστικα Η Ελλάδα της Κατοχής και της Αντίστασης 1941-1944 τομ Β΄ Εκδόσεις Παπαζήση Αθήνα 1995

Flemming Katherine Ιστορία των Ελλήνων Εβραίων Οδυσσέας Αθήνα 2009

Φρεζής Ραφαήλ Η Ισραηλιτική Κοινότητα Βόλου Βόλος 2003

Arad Yitzhak Arad Gutman Yisrael Margaliot Avraham (επιμ) Documents on the Holocaust Yad Vashem Ιερουσαλήμ 1981

Bowman Steven Jewish Resistance in Wartime Greece Vallentine Mitchell Λονδίνο 2006

---------------------- laquoJoseph Matsas and the Greek Resistanceraquo Journal of the Hel-lenic Diaspora 17 (1991) σ 49-68

Camhi ndash Fromer Rebecca The Holocaust Odyssey of Daniel Bennahmias Sonderkommando The University of Alabama Press Tuscaloosa Αλαμπάμα 1993

Cohen Monique Lise Dugour Jean-Louis (επιμ) Les Juifs dans la Reacutesistance Eacuteditions Tireacutesisas 2001

Collin Claude Carmagnole et Liberteacute Les eacutetrangers dans la Reacutesistance en Rhocircne-Alpes Presses Universitaires de Grenoble 2000

Duffy Peter The Bielski Brothers Harper Collins Νέα Υόρκη 2003

Edelman Marek The Ghetto Fights Warsaw 1941-43 Bookmarks Publications Λονδίνο 1990

Feldman Yael Bowman Steven laquoLove and War on Mount Olympusraquo Thetis 4 (1997) σ 253-256

Friedler Eric Siebert Barbara Kilian Andreas (επιμ) Zeugen aus der Todeszone Das juumldische Sonderkommando in Auschwitz Deutscher Taschenbuch Verlag 2005

Jews in Yugoslavia Muzejski proctor Jezuitski trg 4 Ζάγκρεμπ 1989

Krakowski Shmuel The War of the DoomedJewish Armed Resistance in Poland 1942-1944 Holmes and Meler Νέα Υόρκη Λονδίνο 1984

Kurzman Dan The Bravest Battle The 28 Days of the Warsaw Ghetto Uprising DaCapo Press Νέα Υόρκη 1976

Matsas Joseph laquoThe Participation of the Greek Jews in the National Resist-anceraquo Journal of the Hellenic Diaspora 17 (1991) σ 55-68

Matsas Michael The Illusion of Safety The story of the Greek Jews During the Second World War Pella Publishing Company Νέα Υόρκη 1997

Novitch Miriam Resistenza Spirituale Spiritual Resistance 1940-1945 Μιλάνο 1979

Rayski Benoicirct LrsquoAffiche rouge 21 feacutevrier 1944 ndash Ils nrsquoeacutetaient que des enfantsLe Feacutelin Ντιζόν 2004

Resistance during the Holocaust United States Holocaust Memorial Museum Ουάσινγκτων χχ

Resistance Spiritual Resistance Revolt Partisans and the Uprising in the Death Camps Yad Vashem 2004

Η έκθεση δεν θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί χωρίς τις συνεντεύξεις που παραχωρήθηκαν από Έλληνες Εβραίους βετεράνους της Εθνικής Αντίστασης στους οποίους θα ανήκει για πάντα η διπλή μας ευγνωμοσύνη Βιτάλ Αελιών Δανέλος Αλχανάτης Αλβέρτος Βαλενστάιν Σάρα Γεσουά-Φόρτη Μωύς Γιουσουρούμ Λουί Κοέν Σαμουήλ Κοέν Ηλίας Κονές Ιάκωβος Κούμερης Σαλβατώρ Μπακόλας Ιάκωβος Μπαλέστρα Ντόρα Μπουρλά-Χανταλί Δαβίδ Μπρούδο Εσδράς Μωυσής Ιωσήφ Νισσήμ Έλλη Σακκή-Δεκάστρο Ζακίνος Ρούσο Μηνάς Σαμπετάι Αβραάμ Σβώλης Αλλέγρα Φελούς-Σκύφτη Ραφαήλ Φρεζής

Ιδιαίτερες ευχαριστίες ανήκουν στον κο Μίμη Χριστοφιλάκη για την προσφορά σπάνιων εντύπων προκηρύξεων και εφημερίδων από την προσωπική του συλλογή στους κυρίους Μαρσέλ Γιοέλ Ντάνη Εμμανουήλ Τζων Καλέφ-Εζρά Ιάκωβο Σιμπή Μάριο Σούση Σάμμη Τουρόν καθώς και στις κκ Ζουλί Αελιών Ντέλια Αλχανάτη Αλίκη και Νέλλη Αρούχ Ματθίλδη Εσκινατζή ndash Καλεφ-Εζρά Μιμίκα Βαλενστάιν Οντέτ Βαρών-Βασάρ Βρησιήδα Κοέν Παυλίνα Κοέν-Ματαθία Ρούλα και Λουίζα Κονέ Σέλλη Κούνιο-Κοέν Αλλέγρα Μάτσα Ρίκα Μπενβενίστε Ελένη Μπεζέ Νίνα Μπενρουμπή και Ίντα Ναχμία για τη συμβολή τους και για την ευγενική παραχώρηση πολύτιμων οικογενειακών φωτογραφιών εγγράφων και αντικειμένων

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 21

Οι σελίδες που ακολουθούν πε-ριλαμβάνουν όσα ονόματα Εβραίων αντιστασιακών πεσόντων στις μά-χες και εκτελεσμένων σε αντίποινα μπορέσαμε να συγκεντρώσουμε Η τελική μορφή του καταλόγου των αντιστασιακών βασίστηκε στη λίστα ονομάτων που επεξεργάστηκε η Έφη Εζρατή και δημοσιεύτηκε στο βιβλίο του Steven Bowman Η Αντίσταση των Εβραίων στην Κατοχική Ελλά-δα (Έκδοση ΚΙΣ Αθήνα 2013) Ο κατάλογος ονομάτων των πεσόντων και εκτελεσμένων συμπληρώθηκαν με βάση αδημοσίευτο υλικό από το αρχείο του ΕΜΕ και αποδελτίωση αρχειακού υλικού και δευτερογενούς βιβλιογραφίας Με την πεποίθηση πως αποτελεί ένα μόνο βήμα μιας έρευνας που συνεχίζεται παραδίδου-με τα ονόματα ως συμβολή στην ιστο-ριογραφία και ελάχιστο φόρο τιμής στους αντιστασιακούς Εβραίους που θυσιάστηκαν για την ελευθερία

ΚΑΝΤΙΣ ΓΙΑ ΤΟυΣ πΕΣΟΝΤΕΣΑς μεγαλυνθεί και ας αγιαστεί το μεγάλο όνομα Του στον κόσμο που έπλασε κατά τη θέληση Του Αμέν Ας βασιλεύσει η βασιλεία Του ας πραγματοποιηθεί η λύτρωση και ας συντομευτεί ο ερχομός του μασσίαχ στη διάρκεια της ζωής μας και στις ημέρες μας και στη διάρκεια της ζωής όλου του Ισραήλ γρήγορα και σύντομα και πείτε Αμέν

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 22

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣ Ντάριο (Δαβίδ) Ααρών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΑνρύ Ααρών Καβάλα Αρμάνδος Ααρών Κέρκυρα Σαλώμ Αβδελάς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ααρών Αβδελάς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Βίκτωρ Αβδελάς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σολομών Αβδελάς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ζακ Αβραάμ Καβάλα Βιτάλ Αελιών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ ΘεσσαλίαΟυίλιαμ Ισαάκ Αζάρ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλμπέρτος Αζάρ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ζουλύ (Ιουλία) Αζάρ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Λάζαρος (Ελιέζερ) Αζαρία Βέροια ΕΑΜ ΕΤΑ ΘεσσαλίαΜωρίς Αζί Ρένα Αζούζ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σαλβατώρ Αζούζ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Λεών Αζουλί [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωρίς Ακαρά Ηλίας Αλαλούφ Αθήνα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] ΑττικήΣόλων Αλαλούφ Ρασέλ Άλβο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ Δυτική ΜακεδονίαΠαλόμπα Άλβο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ Δυτική ΜακεδονίαΣαλβατώρ Αλγούσσης Νισήμ Αλκαλάη Διδυμότειχο Σαμουήλ Αλαλούφ Ηλίας Αλαλούφ Σεμτώβ Αλαλούφ Θεσσαλονίκη Σολομών Αλαλούφ Θεσσαλονίκη ΒΣΑ Δυτική ΘεσσαλίαΑλμπέρτος Αλαλούφ Βόλος Ραούλ Αλμοσνίνο Θεσσαλονίκη Ελίας Αλμοσνίνος Δανιήλ (Δανέλος) Αλχανάτης Αθήνα ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Αθήνα ΕύβοιαΖακίνος Αλχανάτη Γεουδά Αμάρ Τρίκαλα ΕΛΑΣ ΕύβοιαΛεών Αμάρ Χαλκίδα ΕΛΑΣ ΕύβοιαΖοζέφ Αμαρίλιο Αλμπέρτο Αμαρίλιο Θεσσαλονίκη ΕΑΜ ΑθήναΙσαάκ Αμίρ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΝτάριο Αμίρ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ζουλύ (Ιουλία) Αμίρ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δαβίδ Αμίρ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑλβέρτος Αμών Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΒίκτωρ Αμών Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Γιακώβ Αράρ Καστοριά [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Γεουντά Αράρ Καστοριά [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αβραάμ Αρδίττης Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΤσιάκο Αρούχ Θεσσαλονίκη Μανώλης Αρούχ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑλμπέρτος Ασσέο Ελί Αττάς ΕΑΜ Αθήνα

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣ Μωύς Αττάς Αθήνα ΕΛΑΣ ΚορινθίαΊνο Αττάς Θεσσαλονίκη Θεσσαλονίκη Αττίας Καβάλα Ισαάκ Αχάρ Μιχάλης Βαλαής Ιωάννινα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλβέρτος Βαλεστάιν Αθήνα ΕΠΟΝ ΑθήναΣίμων (Σίμος) Βαλεστάιν Αθήνα ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΙακώβ Βαρούχ Σάμπυ (Σαμπετάι) Βαρσάνο [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΑβραάμ Βαρών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΛεών-Γεουδά Βαρών Καβάλα ΕΛΑΣ ΠελοπόννησοςΜαξ Βαρών Καβάλα ΕΑΜΕΤΑ ΕλασσόναΕλιάου Βεϊσσή Αλμπέρτο Βελλέλης Πάτρα ΕΛΑΣ ΠελοπόννησοςΕμμανουήλ Βελλέλης Πάτρα ΕΛΑΣ ΠελοπόννησοςΖακ Βεντούρα Θεόφιλος Βιτάλης Βόλος Σαμουήλ Λεών Γαβριηλίδης Αθήνα Αλμπέρτος Γαβριηλίδης Σάρα Γεσουά Χαλκίδα ΕΛΑΣ ΕύβοιαΓιομτώβ Γιακοέλ Τρίκαλα Γιακοέλ Καβάλα Αλμπέρ Γιαχμπές Καβάλα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλμπέρτος Γιαχόν Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Στέλλα Γιαχόν Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ιακώβ Γιουσουρούμ Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜωύς (Μωρίς) Γιουσουρούμ Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά Ελλάδα ΚορινθίαΠέπο Γιωσέφ Νταρών Γκανής Μάρκος Γκανής Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σολομών Γκανής Αγρίνιο [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σόλων Γκανής Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ιωσήφ Γκατένιο Θεσσαλονίκη Δαβίδ Γκατένιο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ Σαλτιέλ Γκατένιο Θεσσαλονίκη Ιακώβ Γκερσόν Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Γκρότας Ιερεμίας Δανιήλ Ιωάννινα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Εδουάρδος Δάφφας Βόλος ΕΛΑΣ ΕύβοιαΙωσήφ Δαβίδ Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜίμης Δαβίδ Σαμουήλ Δαβίδ Σαμουήλ Δέντης Χανιά [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δαβίδ Εζρά Καρδίτσα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Χαΐμ Εζρά Μωρίς Εζρά Αλμπέρτος Εζρατή Δαβίδ Ελιάου Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΜισέλ Ηλίας Αβραάμ Ελιάν Θεσσαλονίκη ΕΑΜ Κεντρική ΜακεδονίαΒίκτωρ Ελιασάφ Ηλίας Ελιασάφ Ηλίας Ελιέζερ Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Λάζαρος Ελιέζερ Άρτα ΕΑΜ Ήπειρος Ισαάκ Ελιέζερ Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ισαάκ Εμμανουήλ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΗλίας Ερρέρα

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΟΙ

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 23

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣ Μωρίς Ερρέρα Θεσσαλονίκη ΘεσσαλονίκηΜωύς ΕσκαλονίΣαμουήλ Εσκινατζής Λάρισα ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΜωρίς Εσφόρμες Θεσσαλονίκη Αβραάμ Ζακ Καβάλα Μηνάς Ζακ Βόλος Ιωσήφ Ζακάρ Βόλος Σάββας Ιακώβου Βόλος ΕΛΑΣ Δυτική ΘεσσαλίαΧαΐμ Ιακώβου Βόλος Αλβέρτος Ιεσουλάς Βόλος Μωυσής Ελιά Ιεσουλάς Βόλος Ιωσήφ Ίζης Τρίκαλα Λεών Ίντης (ή Ίντας) Αθήνα ΕΛΑΣ Γιωσέφ Ίσσης Σάββας Ίσσης Άρτα Λούνα Ισχάκ Μπίτολα Μεντές Ισχάκ Μπίτολα Πέκο Ισχάκ Μπίτολα Αλβέρτος Ιωσήφ Οβαδίας Μωρίς Καζές Κομοτηνή ΒΣΑ Ανατολική ΘεσσαλίαΆρης Καζές ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΣαμουήλ Καζές Άλμπερτ Κάκις ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΚάρμεν Κάκις ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΦρέντερικ Κάκις ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΖακ Κάκις ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΕμίλ Κάκις Δράμα Γεουντά Καλέφ-Εζρά Ιωάννινα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Αβραάμ Καλέφ-Εζρά Ιωάννινα ΕΑΜ Ήπειρος Δαβίδ Καλντεράν Μπίτολα Σαμουήλ Καλντεράν Μπίτολα Ζουλί Καλδερόν Καλδερόν Φλώρινα Καλδερόν Φλώρινα Γκίτα Καλντερών Μπίτολα Λούνα Καλντερόν Κάρλο Καλντερόν Μπίτολα Ματίκα Καμπελή Τρίκαλα Μίμης Καμπελής Τρίκαλα Νισσήμ Καμχής ΕΑΜ ΜεσσηνίαΜωύς Καμχή Θεσσαλονίκη Μωυσής Καμχής Λάρισα Γιαχιέλ Καπέτας Σολομών Καπέτας ΕΑΜ Θεσσαλία Ηλίας Καπέτας Τρίκαλα Ζακ Καπόν Ματίλντα Καπόν Θεσσαλονίκη Δυτική ΜακεδονίαΚάρολος Καράσσο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΕμμανουέλ Καράσσο Θεσσαλονίκη Γιωσέφ Καράσσο Θεσσαλονίκη Ζακ Καράσσο Θεσσαλονίκη Δανιήλ Καράσσο Θεσσαλονίκη Μωύς Καράσσο Θεσσαλονίκη Τζιάκο Καράσσο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜπέττυ Καράσσο Θεσσαλονίκη Αλμπέρτο Καράσσο Θεσσαλονίκη

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΟΙ

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΝταίζυ Καράσσο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΝιγρίταΖακ Καπόν Άλμπερτ Κασόρλα Μπίτολα Ισαάκ Κασούτο Κασούτο Λάρισα Σολομών Κάστρο Βόλος Ζακ Κατάν Νισσήμ Καμχή Σαμουήλ (Μπόμπυ) Κοέν Δαβίδ Κοέν Πρέβεζα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΔαβίδ Σαμπετάι Κοέν Έλι Κοέν Μεναχέμ Κοέν Μενασέ Κοέν Γεσούα Κοέν Γιακώβ Κοέν Λάουρα Κοέν Χαΐμ Κοέν Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΑλβέρτος Κοέν Δράμα Αλβέρτος Κοέν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΙτσχάκ Κοέν Ξάνθη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΙωσήφ Κοέν Λουί Κοέν Ξάνθη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΖοζέφ Κοέν Κρήτη Μωρίς Κοέν Ιωσήφ Αβραάμ Κοέν Ιωάννινα Μιχαήλ Ηλίας Κοέν Ιωάννινα Σαμουήλ Κοέν Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ηλίας Κοέν Θεσσαλονίκη Ρόζα Κοέν Θεσσαλονίκη Σαμ Κοέν Θεσσαλονίκη Στέλλα Κοέν Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Κεντρική ΜακεδονίαΗλίας Γιουδά Κοέν Λάρισα Πίνχας Κοέν Φλώρινα Ιωσήφ Κοέν Φλώρινα Λέων Κοέν Αθήνα Μωυσής Κοέν Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑαρών Κοέν Αθήνα Ζακίνος Κοέν Αθήνα ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Αθήνα ΕύβοιαΜωσέ Κοέν Καβάλα Δαβίδ Μιχαήλ Κοέν Πρέβεζα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΆννα Κοέν Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΜπαρούχ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ντάριο Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Χαΐμ Σαμουήλ Κοέν Βόλος ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΙακώβ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ισαάκ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ιακώβ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Καρολίνα Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Λέων Ιωσήφ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Νισσήμ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Πέπος Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ραχήλ Κοέν Βόλος EΠΟΝ Εθνική Αλληλεγγύη ΕΛΑΣ Σαμουήλ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σίμων Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σλόμο Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ]

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 24

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΖαχαρίας Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ζουλύ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ροζίτα Κοέν Βόλος ΕΠΟΝ Σαμπετάι Κοέν Βόλος ΕΠΟΝ Σαλβατώρ Κοέν Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΒίκτωρ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Νταβίκο Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ηλίας Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωρίς (Μωσέ) Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μασλάχ Κοέν Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΣολομών Κοέν Ιωάννινα Σόλων Κομίδης Κομοτηνή Μισέλ Κονέ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ηλίας Κονές Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΜωυσής Κονές Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Τόρι Κουένκα Θεσσαλονίκη ΘεσσαλονίκηΙάκωβος Κούμερης Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΖακ Κωστής Χαλκίδα Απόλλων- Υβόννη ΑθήναΑλμπέρτος Λαζάρ Λάρισα ΕΛΑΣ Κεντρική ΘεσσαλίαΙσαάκ Λαζάρ Λάρισα ΕΛΑΣ Κεντρική ΘεσσαλίαΝισσήμ Λαζάρ Σαλβατώρ Λαζάρ Λάζαρος Λαζάρ Ιωσήφ Λαχανάς Μωυσής Λεβή Νίνο Λεβή Οβαδίας Λεβή Ρόζα Λεβή Σόλων Αβραάμ Λεβή Ζαχαρίας Λεβή Ζακ (Ιακώβ) Λεβή Θεσσαλονίκη Ερρίκος Λεβή Ιωάννινα ΕΔΕΣ ΙωάννιναΧαΐμ Λεών Λεβή Ιωάννινα Ααρών Λεβή Τρίκαλα Ηλίας Λεβή Τρίκαλα Καίτη Λεβή Τρίκαλα Σολομών Αβραάμ Λεβή Τρίκαλα Μεΐρ Λεβή Τρίκαλα Αβραάμ Λεβή Θεσσαλονίκη Αβραάμ Λεβή Χαλκίδα Ηλίας Λεβή Αθήνα ΕΑΜ ΑθήναΕμμανουήλ Λεβή Αθήνα Μανώλης Λεβή Ματαθίας Λεβή Χαΐμ Λεβής Ιωάννινα ΕΑΜ ΑθήναΣίμων Λεβή Λάρισα Ρούλα (Ραχήλ) Λεβή Δαβίδ Λεβής Βόλος ΕΑΜ ΘεσσαλίαΜωυσής Λεβής Βόλος Νέλλος Λεβής Βόλος Ζάχος Λεβής Βόλος Λέων Λεβής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΙακώβ Μαγρίζος Λάρισα Σιμαντώβ Μαΐσης Ραφαήλ Μάλτης Ιωάννινα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΡαούλ Μάνο Ραχήλ Μάνο Ματθίλδη Μασαράνο [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΙσαάκ Μασσότ Μωυσής Ματαθίας Βόλος ΕΛΑΣ ΘεσσαλίαΖάκο Ματαθίας Βόλος Λέων Ματαλόν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΣαλομών Ματαλόν Ματίλντα Ματαράσσο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ Δυτική ΜακεδονίαΝισσήμ Ματαθίας Κέρκυρα Πάππας Μάτσας Μωύς Μάτσας Χαΐμ Μάτσας Ιωάννινα Ελιασάφ Μάτσας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιεσούα Μάτσας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιωσήφ Μάτσας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΣολομών Μάτσας Ιωάννινα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σλόμο Ματσίλ Ιωάννινα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑβραάμ Μεβοράχ Καβάλα ΕΛΑΣ Σαμουήλ Μεγίρ Ιωάννινα Βιτάλ Μεγίρ Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Λέων Μεΐρ Ηλίας Μιζάν Ιακώβ Μιζάν Λέων Μιζάν Σαμπετάι Μιζάν Σαούλ Μιζάν Βουλγαρία Δαβίδ Μιζάν Δράμα Σάμυ Μιζάν Λάρισα Ισαάκ Μιζάν Αγρίνιο Ζακίνος Μιζάν Βόλος Τζάνι Μιζάν Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιωσήφ Μιζραχής Αθήνα ΕΑΜ ΠελοπόννησοςΑλμπέρτος Μιζραχής Λάρισα

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΜήνας Μιζραχής Βόλος Σαρίνα Μιζραχή Βόλος Ζακ Μιζραχής Βόλος Χαΐμ Μιζραχής Βόλος Αλμπέρτος Μινέρβο Χανιά ΒΣΑ ΚρήτηΤζένη Μινέρβο Χανιά Μισκατέλ Διδυμότειχο Μισκατέλ Διδυμότειχο Χαΐμ Μιζραχής Βόλος Λιλή Μητράνι Θεσσαλονίκη Ροβέρτος Μητράνι Σέρρες ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑβραάμ Μιχαήλ Ιωάννινα Μιωνή Αγρίνιο Μωυσής Μιωνής Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιωνάς Μιωνής Αγρίνιο ΕΑΜ Σαμ Μοδιάνο Θεσσαλονίκη Έλιο Μοδιάνο Σόφη Μολτίαχ Μόλχο Α Μόλχο Θεσσαλονίκη Μωυσής Μόρδος Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική Θεσσαλία Μορδώχ Μέντη Μόσκοβιτς Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΕύβοιαΑλίκη Μουρτζούκου Βόλος Δαβίδ Μπακόλας Σαλβατώρ Μπακόλας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΝισσήμ Μπακόλας Ιωάννινα Σιών Μπακόλας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιάκωβος Μπαλέστρας Κέρκυρα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ραφαήλ Μπαρκή Σολομών Μπαρκή Αθήνα Ιακώβ Μπαρτζιλάι Αθήνα Ιωσήφ Μπαρτζιλάι Αθήνα Νισσήμ Μπατής Ιωάννινα Βίκτωρ Μπατής Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΚουτιέλ Ιακώβ Μπέγας Λάρισα Αλμπέρτος Μπέζα Ζακλίν Μπέζα Άλφρεντ Μπέζα Θεσσαλονίκη Μόνικα Μπέζα Θεσσαλονίκη Ελένη Μπέζα Θεσσαλονίκη Αρμάντο Μπεζές Θεσσαλονίκη ΕΑΜ ΘεσσαλίαΜωσέ (Μωρίς) Μπέλλο Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΣαλβατόρε Μπεν Γιαΐς Πέπο Μπενοζίλιο ΕΑΜ ΑθήναΑλμπέρτο Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη Βενιαμίν Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη Μωσέ Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη Ντικ Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΖακ Μπενβενίστε Δαβίδ Μπενβενίστε Καβάλα Έστερ Μπενβενίστε Λάρισα Νταίζη Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΑθήναΧαΐμ Μπενρουμπή Μωρίς Μπενρουμπή Αλβέρτος Μπενρουμπή Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜεναχέμ Μπενσιών Καβάλα Ιωσήφ Μπενσουσάν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΙακώβ Ισραήλ Μπεράχα Τρίκαλα ΕΛΑΣ Δυτική ΘεσσαλίαΓεουντά Μπεράχα Βιτάλ Μπεράχα Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΜεντές Μπεσαντσή Μωσέ Μπέσο Αθήνα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μπετσαλέλ Μπεχάρ Ζακ Μπεχάρ Μάρκος Μποττόν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Σαλομόν Μπούρη Ντόρα Μπουρλά Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΓιολάντα Μπουρλά Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΛεών Μπουρλάς Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΣολομών (Σάρδος) Μπουρλάς Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΜωυσής Μπουρλάς Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΑβραάμ Μπουρλάς Θεσσαλονίκη Σάρα Μπουρλά Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΤσελεμπή Μπουρλά Σέρρες ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΜωρίς Μπουρλάς Γιακώβ Μποχορόπουλος Ιωάννινα Ροβέρτο Μπρέλλης Δαβίδ Μπρούδο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜιχάλης Μπρούδο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική Μακεδονία Ερνστ Μύλλερ Αθήνα Ισαάκ (Γιτσχάκ) Μωυσής (Μωσέ) Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική Μακεδονία Γιομτώβ Μωσέ Ιωάννινα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΔαβίδ Μωυσής [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ασέρ Μωυσής Τρίκαλα ΕΑΜ ΑθήναΕσδράς Βενιαμίν Μωυσής Λάρισα ΕΛΑΣ ΘεσσαλίαΕσδράς Δαβίδ Μωυσής Λάρισα ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΑλβέρτος (Αβραάμ) Μωυσής Βόλος

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΟΙ

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 25

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΣλόμο Ναούμ Ηλίας Ναούμ Ιωάννινα Μαρσέλ Νατζαρή Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΔαβίδ Ναχμίας Άρτα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Σαμ Ναχμίας Αθήνα Μιχαήλ Νεγρίν Αθήνα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Αλβέρτος Νεγρίν Τρίκαλα Ισαάκ Νεγρίν Τρίκαλα Βενιαμίν Νεγρίν Τρίκαλα ΕΛΑΣ Δυτική ΘεσσαλίαΛουίζα Νεγρίν Λάρισα ΕΠΟΝ ΘεσσαλίαΙωσήφ Νεχαμά Ισαάκ Νεχαμά Αθήνα ΕΛΑΣ Δυτική ΘεσσαλίαΡοέλ Νισαχόν Ζακ Νισσάν Σολομών Νισσήμ Ηλίας Σαμ Νισσήμ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΓιοέλ Νιτσαχόν Τρίκαλα Πωλ Νόαχ Ισίδωρος Νόαχ Ισαάκ Ντάσα Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΒιτάλ Ντάσα Θεσσαλονίκη Ιωσήφ Ντεκάστρο Χανιά ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜαρσέλ Ντεμάγιο Μπίτολα Μωσέ Ντόστης Ιωάννινα ΕΑΜ Νέων ΙωάννιναΝτίνος Οβαδίας Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΙσαάκ Οβαδία Δράμα ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΝτάνυ Οβαδίας Θεσσαλονίκη Σαλβατώρ Οβαδίας Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΙσαάκ Οβαδίας Ιωσήφ Ντάριο Ουζιέλ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΒαρών Πάρδο Καβάλα Μωύς Πάρδο Καβάλα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΣάββας Πάρδο Καβάλα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΆνια Πάτσνικ Βιέννη ΕΠΟΝ Χάρυ Πάτσνικ Βιέννη Μπαρούχ Πεζόντες Αβραάμ Πελές Ιωσήφ Πέπο Αθήνα Π Περαχιά Φλώρα Περαχιά Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική Μακεδονία Περαχιά Αλλέγρα Πέσσαχ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δαβίδ Πέσσαχ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωυσής Πέσσαχ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μεσουλάμ Πέσσαχ Φλώρινα Χαΐμ Πίντο Μωρίς Πίνχας Μωρίς Πιπανό Ερρίκος Πιπανό Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΧαΐμ Πολίτης Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωυσής Πολίτης Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ηλίας Πολίτης Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μπεν Ποράτ Γιακώβ Πούλος Αλμπέρτος Πρίζναλης Σέρρες ΕΑΜ ΘεσσαλίαΝτόρα (Ντορίκα) Ραμπάν Ραπέτης Άλχη Ραφαήλ Αθήνα Δαβίδ Ραφαήλ Ιωάννινα Λέων Ρεβή Αθήνα Σιμαντώβ Ρόζεν Εφραίμ Ρόζενμπεργκ Θεσσαλονίκη Αβραάμ Ρομάνο Θεσσαλονίκη Δαβίδ Ρούσο Αθήνα Ισαάκ Ρούσο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΙσαάκ (Ζακίνος) Ρούσο Σέρρες ΕΛΑΣ ΠελοπόννησοςΙακώβ Ρούσο Τσαντίκος Σαδίκ Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ισραήλ Σαδικάριο Βόλος Ραούλ Σαΐας Έλι Σακκής Ιωσήφ Σακκής Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ισαάκ Σακκής Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Έλλη Σακκής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΗλίας Σακκής Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωυσής Σακκής Βόλος ΕΛΑΣΕΤΑ Ανατολική ΘεσσαλίαΠέπος Σακκής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΙσαάκ Σακκής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΛέων Σακκής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΑλμπερτίκο Σάκο Καστοριά Μορδοχάι Σάλεμ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Κεντρική ΘεσσαλίαΑλμπέρτος Σάλεμ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Κεντρική ΘεσσαλίαΑντζέλ Σαλτιέλ Μανώλης Σαλτιέλ Θεσσαλονίκη Ιωσήφ Σαμαρίας Βόλος Πέπος Σαμαρίας Βόλος Δαβίδ Σαμουήλ Θεσσαλονίκη Εμίλ Σαμπάς Άρτα ΕΔΕΣ ΆρταΜεναχέμ Σαμπετάι

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΜηνάς Σαμπετάι Βόλος ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΡαφαήλ Σαμπετάι Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ααρών Σαμπετάι Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλμπέρ Σαούλ ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΖωή Σαπόρτα Μπουένα Σαρφατή Θεσσαλονίκη Σαλβατώρ Σαρφατής Δαβίδ Σασσών Ισαάκ Σασσών Σαλομών Σασσών Αλβέρτος Σαφάν Αβραάμ (Έμπης) Σβώλης Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ηλίας Σβώλης Ιωάννινα Μιχαήλ Σβώλης Ιωάννινα Μπεχώρ Σβώλης Ιωάννινα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Μωσέ Σεγκόρα Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΣλόμο Σένκα Ζακ Σερόρ Σερόρ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΙτσχάκ Σιακίμ Ισραήλ Σιδαρίκης Αγρίνιο Σαμ Σίδης Αθήνα ΕΑΜ ΑθήναΜπαρούχ Σιμπή Θεσσαλονίκη ΕΑΜ Αθήνα ΠελοπόννησοςΙντό Σίμσι Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜπέζα Σιών Δαβίδ Σουλάμ Σαμουήλ Σούσης Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Μωρίς Στρούμσα Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΘεσσαλονίκηΙωσήφ Ταμπώχ Βέροια Ιωσήφ Νισσήμ Ταραμπουλούς Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική Μακεδονία

Δαβίδ Τιάνο Θεσσαλονίκη Ζαχαρίας Τουρών Βόλος Εδμόνδος Τορόν Λάρισα ΕΠΟΝ ΑθήναΆνζελ Τσιάκο Θεσσαλονίκη Δαβίδ Τσουβά Λάρισα Τζάκος Τσουβά Λάρισα Ηλίας Φελούς Ιακώβ Φελούς Αβραάμ Φελούς Τρίκαλα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλλέγρα Φελούς- Καπέτα Τρίκαλα ΕΑΜ Εθνική Αλληλεγγύη ΘεσσαλίαΜάρκος Φελούς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Χρυσούλα Φελούς Τρίκαλα ΕΠΟΝ ΘεσσαλίαΜωυσής Φερετζή Σαδώκ Φερετζή Αλβέρτος Φερετζή Εσδράς Ηλίας Φιλοσώφ Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ισαάκ Αβραάμ Φιλοσώφ Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ραφαήλ Ηλίας Φιλοσώφ Λάρισα ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΜωρίς Φλωρεντίν Φάνυ (Ματίλντα) Φλωρεντίν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΑβραάμ (Αβραμίκος) Φόρνης Χαλκίδα ΕΛΑΣ ΕύβοιαΑαρών Φόρνης Χαλκίδα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Πέπος (Ιωσήφ) Φόρτης Μωυσής (Μίμης) Φόρτης Μανώλης Φραγγής Χαλκίδα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σίμων Φραγγής Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] ΕύβοιαΑλμπέρτος Φρανσές Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ιάκωβος Φρανσές ΕΛΑΣ Κεντρική ΜακεδονίαΡαούλ Φραντζής Μανώλης Φραντζής Βόλος Κάρμεν Φρεζή Βόλος Αβραάμ Χαΐμ Φρεζής Χαλκίδα ΕΑΜ Δυτική ΜακεδονίαΡαφαήλ Φρεζής Βόλος ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΙακώβ Φριζής Θεσσαλονίκη Βασίλης Χαζάν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΖακ Χαΐμ Μωρίς Χαΐμ Ελιγιά Χακίμ Λάρισα Δαβίδ Χακοέν Ραούλ Χαλβατζής Ιτσχάκ Χανέν ΕΑΜ ΑθήναΧαΐμ Χανώκ Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] ΑθήναΈλι Χασσίδ Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] ΕύβοιαΙωσήφ Χασσίδ Θεσσαλονίκη ΕύβοιαΣαμπετάι Χασσών Αβραάμ Χασσών Σάββας Χασσών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΠέπος Χασσών Μπίτολα Μωύς-Μωυσής Χασσών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΓιοχανάς Χατζής Άρτα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΔαβίδ Χατζής Άρτα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Σόλων Χατζής Βόλος Απόστολος Χατζόπουλος Μηνάς Χατζόπουλος Ιωάννινα Μεναχέμ Χαχάμ Νατάν Χονέν Καστοριά

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΟΙ

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 26

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΠΕΣΟΝΤΕΣ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΠΑΤΡΩΝΥΜΟ ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ ΤΟΠΟΣ ΘΑΝΑΤΟΥ ΙΔΙΟΤΗΤΑ ΜΟΝΑΔΑ

ΑΒΡΑΑΜ ΕΛΙΑΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιούνιος 1944 ΚΑΤΕΡΙΝΗ ΠΙΕΡΙΑΣ 17 ετών Σύνδεσμος Μακεδονικού Γραφείου ΚΚΕ με ΠΕ Κατερίνης

Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς στη θέση ldquoΒαρικόrdquo μαζί με

άλλους 12

ΑΛΑΛΟΥΦ ΗΛΙΑΣ ΑΘΗΝΑ ΑΤΤΙΚΗ

ΑΛΒΟ ΡΑΣΕΛ ΓΕΟΥΔΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιανουάριος 1944 ΠΟΝΤΟΚΩΜΗ ΚΟΖΑΝΗΣ 14 ετών σε βοηθητική υπηρεσία στον ΕΛΑΣ Δολοφονήθηκε από

συνεργάτες των Γερμανών

ΑΛΒΟ ΠΑΛΟΜΠΑ ΓΕΟΥΔΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιανουάριος 1944 ΠΟΝΤΟΚΩΜΗ ΚΟΖΑΝΗΣ 16 ετών σε βοηθητική υπηρεσία στον ΕΛΑΣ Δολοφονήθηκε από

συνεργάτες των Γερμανών

ΑΤΤΑΣ ΜΩΫΣΗΣ ΔΑΒΙΔ ΑΘΗΝΑ 1944 ΚΟΡΙΝΘΙΑ Αντάρτης 6ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΒΑΡΩΝ ΑΒΡΑΑΜ ΚΑΒΑΛΑ 1943 ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΓΚΑΝΗΣ ΜΟΡΔΟΣ ΛΑΡΙΣΑ

ΕΛΙΑΟΥ ΔΑΒΙΔ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Οκτώβριος 1943 ΠΕΡΙΒΟΛΙΑ ΓΡΕΒΕΝΩΝ Αντάρτης 50ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΕΣΚΙΝΑΤΖΗΣ

ΣΑΜΟΥΗΛ ΙΩΣΗΦ ΛΑΡΙΣΑ 611945 ΚΑΖΑ ΒΟΙΩΤΙΑΣ Λοχαγός 54ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ Διοικητής 10ου Λόχου

ΙΑΚΩΒΟΥ ΣΑΒΒΑΣ ΣΙΜΟΣ ΒΟΛΟΣ 1741944 ΡΕΝΤΙΝΑ ΑΓΡΑΦΩΝ Αντάρτης 52ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΚΑΜΧΗΣ ΜΩΡΙΣ ΛΑΡΙΣΑ 541944 ΛΕΠΤΟΚΑΡΥΑ ΠΙΕΡΙΑΣ

ΚΑΜΧΗΣ ΝΙΣΣΗΜ 1943 ΦΙΛΙΑΤΡΑ Αντιστασιακός Εκτελέστηκε από τους Ιταλούς

ΚΑΡΑΣΣΟ ΚΑΡΟΛΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΛΑΡΙΣΑ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ Αιχμαλωτίστηκε τραυματίας και

απαγχονίστηκε

ΚΑΡΑΣΣΟ ΖΑΚ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

ΚΑΡΑΣΣΟ ΜΑΡΚΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 681944 ΜΟΥΧΑΡΕΜ ΧΑΝΙ ΕΔΕΣΣΑΣ Ανθυπολοχαγός 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΚΑΡΑΣΣΟ ΣΑΡΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΚΑΣΤΟΡΙΑ

ΚΟΕΝ ΔΑΒΙΔ ΠΡΕΒΕΖΑ 511944 ΚΑΛΟΣΚΟΠΗ ΦΩΚΙΔΑΣ Αντάρτης Τάγμα ΕΛΑΣ Παρνασσίδας

ΚΟΕΝ ΗΛΙΑΣ ΝΗΣΙΜ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΓΡΕΒΕΝΑ Αντάρτης

ΚΟΕΝ ΙΑΚΩΒΟΣ ΚΡΗΤΗ

ΚΟΕΝ ΙΣΑΑΚ

ΚΟΕΝ ΝΗΣΙΜ ΒΑΛΑΣΗΣ 241944 ΛΑΡΙΣΑ

ΚΟΕΝ ΜΙΧΑΗΛ ΙΩΑΝΝΙΝΑ

ΚΟΕΝ ΣΤΕΛΛΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1641943 ΤΑΧΝΙΣΤΑ ΠΙΕΡΙΑΣ Αντάρτισσα Αρχηγείο ΕΛΑΣ Ολύμπου

ΛΕΒΗΣ ΛΕΩΝ ΒΟΛΟΣ 2261944 ΠΕΡΙΟΧΗ ΛΑΡΙΣΑΣ Αντάρτης 54ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΜΗΤΡΑΝΙ ΡΟΒΕΡΤΟΣ ΣΕΡΡΕΣ 511944 ΚΑΛΟΣΚΟΠΗ ΦΩΚΙΔΑΣ Αντάρτης Τάγμα ΕΛΑΣ Παρνασσίδας

ΜΙΖΑΝ ΔΑΒΙΔ ΔΡΑΜΑ 1944 ΚΙΛΚΙΣ Αντάρτης φοιτητής ιατρικής

ΜΙΖΑΝ ΖΑΚΙΝΟΣ

ΜΠΕΖΑΣ ΚΟΥΤΙΓΙΕΛ ΙΑΚΩΒ ΛΑΡΙΣΑ Αντάρτης Φοιτητής Ιατρικής

ΜΠΕΝΒΕΝΙΣΤΕ ΝΤΑΙΖΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Νοέμβριος 1943 ΑΘΗΝΑ Μέλος της ΕΠΟΝ Πέθανε από κακουχίες και βασανιστήρια στην

Ασφάλεια Φοιτήτρια Χημείας

ΜΠΕΝΣΟΥΣΑΝ ΙΩΣΗΦ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιούλιος 1944 ΠΕΝΤΑΛΟΦΟΣ ΚΟΖΑΝΗΣ Αντάρτης ΙΧ Μεραρχία ΕΛΑΣ

ΜΠΕΡΑΧΑ ΒΙΤΑΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Σεπτέμβριος 1944 ΚΟΖΑΝΗ Αντάρτης Χ Μεραρχία ΕΛΑΣ

ΜΠΕΡΑΧΑ ΙΑΚΩΒ ΤΡΙΚΑΛΑ 7111943 ΜΕΣΟΧΩΡΑ ΤΡΙΚΑΛΩΝ Αντάρτης 4ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΙΣΑΑΚ Απρίλιος 1944 ΒΕΡΜΙΟ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΙΩΣΗΦ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΣAΡΔΟΣ ΜΙΧΑΗΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 20101944 ΣΤΑΥΡΟΣ ΒΕΡΟΙΑΣ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΑΒΡΑΑΜ ΙΩΣΗΦ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1944 ΕΥΒΟΙΑ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΚΑΡΟΛΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΤΣΕΛΕΜΠΙ ΣΕΡΡΕΣ 311944 ΗΠΕΙΡΟΣ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΝΕΓΡΙΝ ΔΑΒΙΔ

ΝΗΣΙΜ ΣΟΛΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

ΝΗΣΙΜ ΗΛΙΑΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιούλιος 1944 ΠΕΝΤΑΛΟΦΟΣ ΚΟΖΑΝΗΣ Αντάρτης ΙΧ Μεραρχία ΕΛΑΣ

ΟΒΑΔΙΑΣ ΝΤΙΝΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Αύγουστος 1944 ΚΙΛΚΙΣ Αντάρτης Χ Μεραρχία ΕΛΑΣ

ΠΑΡΔΟ ΜΩΥΣ ΚΑΒΑΛΑ 1944 ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΠΑΡΔΟ ΣΑΒΒΑΣ ΚΑΒΑΛΑ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΠΕΡΑΧΙΑ ΦΛΩΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΠΙΕΡΙΑ

ΠΕΣΑΧ ΔΑΒΙΔ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2341943 ΘΕΣΣΑΛΙΑ Αντιστασιακός ΕΑΜ Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς

ΠΙΠΑΝΟ ΕΡΡΙΚΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΚΙΛΚΙΣ

ΡΑΦΑΤΑΣ Γ ΘΕΣΣΑΛΙΑ

ΡΟΥΣΟ ΔΑΒΙΔ ΑΘΗΝΑ 511944 ΚΑΛΟΣΚΟΠΗ ΦΩΚΙΔΑΣ Αντάρτης Τάγμα ΕΛΑΣ Παρνασσίδας

ΡΟΥΣΟ ΙΑΚΩΒ ΑΒΡΑΑΜ ΚΑΣΤΟΡΙΑ 511944 ΠΛΑΚΑ ΗΠΕΙΡΟΥ Αντάρτης 50ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΡΟΥΣΟ ΜΙΧΑΗΛ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΣΑΔΙΚΑΡΙΟ ΙΣΡΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 1944 ΕΥΒΟΙΑ

ΣΑΚΚΗΣ ΛΕΩΝ ΙΣΡΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 2961944 ΕΛΕΥΘΕΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Αντάρτης 54ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΣΑΚΚΗΣ ΣΑΜΟΥΗΛ ΒΕΡΜΙΟ

ΣΒΩΛΗΣ ΜΠΕΧΩΡ ΙΩΑΝΝΙΝΑ Ιανουάριος 1944 ΙΩΑΝΝΙΝΑ Τροφοδότης ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς στα

Ιωάννινα

ΣΕΡΟΡ ΚΟΕΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΤΑΡΑΜΠΟΥΛΟΥΣ

ΙΩΣΗΦ ΝΗΣΙΜ ΛΑΡΙΣΑ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΤΟΡΟΝ ΕΔΜΟΝΔΟΣ ΛΑΡΙΣΑ 531943 ΑΘΗΝΑ Σπουδαστής Πολυτεχνείου μέλος του ΕΠΟΝ Σκοτώθηκε σε

διαδήλωση της ΕΠΟΝ Αθήνας

ΦΡΑΓΚΗΣ ΣΙΜΩΝ ΙΑΚΩΒ XΑΛΚΙΔΑ Ιούλιος 1944 ΣΤΕΝΗ ΕΥΒΟΙΑΣ Αντάρτης 7ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΦΡΙΖΗΣ ΑΒΡΑΑΜ-

ΜΙΝΩΣ ΧΑΛΚΙΔΑ 2451944 ΒΕΡΜΙΟ

ΧΑΙΜ ΜΩΡΙΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΛΕΠΤΟΚΑΡΥΑ ΠΙΕΡΙΑΣ

ΧΑΤΖΗΣ ΓΙΟΧΑΝΑΣ ΑΡΤΑ 271944 ΑΜΦΙΣΣΑ Ανθπολοχαγός και καπετάνιος διμοιρίας ΙΙ34 Τάγμα ΕΛΑΣ

ΧΑΣΩΝ ΣΑΒΒΑΣ ΚΑΒΑΛΑ ΒΕΡΟΙΑ

ΧΑΣΩΝ ΜΩΥΣΗΣ ΣΑΒΒΑΣ ΚΑΒΑΛΑ ΒΕΡΟΙΑ

EAM = Εθνικό Απελευθερωτικό ΜέτωποΕΛΑΣ = Ελληνικός Λαϊκός Απελευθερωτικός ΣτρατόςΕΠΟΝ = Ενιαία Πανελλαδική Οργάνωση ΝέωνΕΔΕΣ = Εθνικός Δημοκρατικός Ελληνικός Σύνδεσμος

ΕΟΕΑ = Εθνικές Ομάδες Ελλήνων ΑνταρτώνΕΤΑ = Επιμελητεία του ΑντάρτηΒΣΑ = Βρετανική Στρατιωτική ΑποστολήΕΑΣΑΔ = Εθνικός Αγροτικός Σύνδεσμος Αντικομμουνιστικής Δράσης

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 27

ΟΜΗΡΟΙ ΚΑΙ EKTEΛΕΣΜΕΝΟΙ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΓΕΡΜΑΝΟΥΣ

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΠΑΤΡΩΝΥΜΟ ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ ΤΟΠΟΣ ΘΑΝΑΤΟΥ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΑΚΡΙΣ ΛΕΩΝ 1944 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΕΣ-ΕΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ Καθηγητής πέθανε από τα βασανιστήρια των δεσμοφυλάκωνΑΛΒΟ ΙΣΑΑΚ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2431943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Καραγωγέας 30 ετών ΑΛΓΟΥΣΣΗΣ ΣΑΛΒΑΤΩΡ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΑΜΠΡΑΒΑΝΕΛ ΑΑΡΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2241943 ΦΥΛΑΚΕΣ ΕΠΤΑΠΥΡΓΙΟΥ (ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ) Παλαιοπώλης 35 ετώνΑΣΚΕΝΑΖΗ ΕΛΙΑΟΥ ΚΕΡΚΥΡΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών Αμερικανός υπήκοοςΑΣΣΕΟ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 211943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 21 ετώνΑΣΣΕΟ ΖΑΧΑΡΙΑΣ ΡΑΦΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 2641944 ΒΟΛΟΣ 24 ετώνΑΣΣΕΟ ΙΑΚΩΒΟΣ ΒΟΛΟΣ 2841944 ΒΟΛΟΣ Βασανίστηκε μέχρι θανάτου από άντρες του δοσιλογικού ΕΑΣΑΔ

ΑΤΑΣ ΙΝΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 541943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε προσπαθώντας να διαφύγει από το γκέττο του Βαρώνου Χιρς

ΒΕΑΛΗΣ ΜΙΧΑΗΛ ΙΩΑΝΝΙΝΑ Φεβρουάριος 1944 ΙΩΑΝΝΙΝΑ Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς ΓΕΟΥΝΤΑ ΙΣΡΑΕΛ ΚΕΡΚΥΡΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΓΚΑΝΗ ΓΙΟΥΛΙΑ ΚΕΡΚΥΡΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΓΚΑΤΤΕΝΙΟ ΔΑΒΙΔ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Μάιος 1944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Φοιτητής γεωπονικής ΔΑΣΚΑΛΑΚΗΣ ΡΑΦΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 2431944 ΚΙΣΣΟΣ ΒΟΛΟΥ Εκτελέστηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση στο Πήλιο 80 ετώνΕΖΡΑΤΗΣ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 211943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΕΡΡΕΡΑ ΜΩΡΙΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 541943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε προσπαθώντας να διαφύγει από το γκέττο του

Βαρώνου Χιρς ΕΣΦΟΡΜΕΣ ΓΑΒΡΙΗΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1631943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ZAKINOΥ ΕΥΤΥΧΙΑ ΑΡΤΑ 1681943 ΚΟΜΜΕΝΟ ΑΡΤΑΣ Σκοτώθηκαν στο ολοκαύτωμα του χωριού 37 ετώνΖΑΚΙΝΟΥ ΚΑΙΤΗ ΑΡΤΑ 1681943 ΚΟΜΜΕΝΟ ΑΡΤΑΣ Σκοτώθηκαν στο ολοκαύτωμα του χωριού 5 ετώνΖΑΚΙΝΟΣ ΙΕΡΕΜΙΑΣ ΑΡΤΑ 1681943 ΚΟΜΜΕΝΟ ΑΡΤΑΣ Σκοτώθηκαν στο ολοκαύτωμα του χωριού 42 ετώνIΛΟΥΖ ΝΤΙ ΛΑΖΑΡ ΒΕΡΟΙΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΙΣΡΑΗΛ ΑΒΡΑΑΜ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 151944 ΣΚΟΠΕΥΤΗΡΙΟ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ Υποδηματοποιός ΙΣΡΑΕΛ ΡΙΚΕΤΑ ΚΕΡΚΥΡΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΚΑΚΟΥΦ ΙΑΚΩΒΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1631943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ KΑΡΑΣΣΟ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 30121942 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε σε αντίποινα για επίθεση στη γέφυρα της Αξιούπολης

ΚΑΡΑΣΣΟ ΜΩΫΣΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 151944 ΣΚΟΠΕΥΤΗΡΙΟ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ Μέλος του ΚΚΕ εξόριστος από τη Μεταξική Δικτατορία ΚΟΕΝ ΣΑΜΟΥΕΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΚΟΕΝ ΙΑΚΩΒΟΣ ΒΟΛΟΣ 241944 ΛΑΡΙΣΑ ΚΟΕΝ ΙΣΑΑΚ ΣΙΜΣΟΝ ΒΟΛΟΣ 2641944 ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΑ ΒΟΛΟΥ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση 42 ετώνΚΟΕΝ ΡΕΤΖΙΝΑ ΣΙΜΣΟΝ ΒΟΛΟΣ 2641944 ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΑ ΒΟΛΟΥ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση 70 ετώνΚΟΕΝ ΧΑΙΜ ΒΑΛΑΣΗ ΒΟΛΟΣ 241944 ΠΗΛΙΟ Εκτελέστηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση 25 ετώνΚΟΥΕΝΚΑ ΤΟΡΙ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 541943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε προσπαθώντας να διαφύγει από το γκέττο του

Βαρώνου Χιρς ΛΕΒΗΣ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΓΕΟΥΔΑ ΒΟΛΟΣ 361942 ΗΡΑΚΛΕΙΟ ΚΡΗΤΗΣ Εμπορικός αντιπρόσωπος εκτελέστηκε με άλλους 11 πολίτες του

Ηρακλείου 49 ετώνΛΕΒΗΣ ΧΑΪΜ ΙΩΑΝΝΙΝΑ 7121943 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΕΣ-ΕΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ Έφεδρος ανθυπολοχαγός εκτελέστηκε από το Γερμανό

στρατοπεδάρχη Πάουλ Ραντόμσκι ΛΙΜΠΟΒΙΤΣ ΜΩΫΣΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 211943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΛΕΒΗ ΣΥΜΕΩΝ ΜΩΥΣΗΣ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ ΜΑΓΡΙΖΟΣ ΙΑΚΩΒΟΣ ΜΩΥΣΗΣ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ ΜΑΪΣΣΗΣ ΣΙΜΑΝΤΩΒ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΜΑΤΑΘΙΑ ΝΙΝΑ ΣΑΜΟΥΗΛ ΒΟΛΟΣ 1281942 ΛΑΡΙΣΑ 20 ετώνΜΑΤΑΘΙΑΣ ΑΣΣΕΡ ΣΑΜΟΥΗΛ ΒΟΛΟΣ 21121942 ΛΑΡΙΣΑ 26 ετώνΜΕΓΙΡ ΙΩΣΗΦ ΑΘΗΝΑ 821944 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΕΣ-ΕΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ Πέθανε από τις κακουχίες ΜΟΣΧΟΒΙΤΣ ΜΕΝΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 431944 ΣΤΡΟΠΩΝΕΣ ΕΥΒΟΙΑΣ Βασανίστηκε και εκτελέστηκε από τα Τάγματα Ασφαλείας 18 ετώνΜΟΥΣΑΝ ΠΕΣΑΧ ΔΑΒΙΔ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 24111943 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΠΑΥΛΟΥ ΜΕΛΑ (ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ) ΜΟΥΣΤΑΚΗ ΣΙΜΧΑ ΙΩΑΝΝΙΝΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΜΠΑΡΤΖΙΛΑΪ ΙΣΑΑΚ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2631943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Τυπογράφος εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΜΠΕΝΒΕΝΙΣΤΕ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 541943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε προσπαθώντας να διαφύγει από το γκέττο του

Βαρώνου Χιρς ΜΠΕΡΑΧΑ ΑΑΡΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 151944 ΣΚΟΠΕΥΤΗΡΙΟ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ Μέλος του ΚΚΕ εξόριστος από τη Μεταξική Δικτατορία MΠΟΥΡΛΑ ΕΣΤΕΡ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Απρίλιος 1944 ΒΕΡΜΙΟ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΜΠΟΥΡΛΑ ΦΛΩΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Απρίλιος 1944 ΒΕΡΜΙΟ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΜΩΫΣΗ ΦΑΛΚΟΝΑ ΙΩΣΗΦ ΒΟΛΟΣ 1561944 ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΑ ΒΟΛΟΥ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΜΩΫΣΗΣ ΙΩΣΗΦ ΒΟΛΟΣ 1561944 ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΑ ΒΟΛΟΥ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση 70 ετώνΝΕΓΡΙΝ ΗΛΙΑΣ ΓΕΟΥΔΑ ΒΟΛΟΣ 2731944 ΠΤΕΛΕΟΣ ΒΟΛΟΥ 35 ετώνΟΒΑΔΙΑΣ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΙΩΣΗΦ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΟΒΑΔΙΑΣ ΙΣΑΑΚ ΙΩΣΗΦ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΠΕΡΑΧΙΑ ΑΝΡΥ 151944 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΕΣ-ΕΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ ΡΟΥΣΟ ΣΟΛΟΜΩΝ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΣΑΡΦΑΤΗ ΙΑΚΩΒΟΣ ΚΡΗΤΗ Δεκέμβριος 1941 Γιατρός αιχμάλωτος μετά τη Μάχη της Κρήτης πέθανε από

κακουχίες ΣΑΝΤΙΚΑΡΙΟΣ ΙΣΡΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 2841944 ΒΟΛΟΣ Oπωροπώλης 32 ετώνΣΑΣΣΩΝ ΔΑΒΙΔ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΣΕΔΑΚΑΣ ΜΩΫΣΗΣ ΡΑΦΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 1951944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 50 ετώνΣΙΝΤΟ ΚΑΛΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2831942 ΑΙ-ΣΤΡΑΤΗΣ Πέθανε ως εξόριστος 28 ετώνΣΟΝΙΝΟ ΜΠΕΝΗΣ ΛΑΡΙΣΑ 831944 ΑΣΜΑΚΙ (ΑΝΤΙΑΕΡΟΠΟΡΙΚΟ) ΛΑΡΙΣΑΣ 17 ετώνΣΟΝΙΝΟ ΗΛΙΑΣ ΛΑΡΙΣΑ 831944 ΑΣΜΑΚΙ (ΑΝΤΙΑΕΡΟΠΟΡΙΚΟ) ΛΑΡΙΣΑΣ 23 ετώνΣΤΡΟΥΜΣΑ ΜΩΡΙΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Φοιτητής Φιλοσοφικής ΤΟΡΕΖ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΛΑΡΙΣΑ 831944 ΑΣΜΑΚΙ (ΑΝΤΙΑΕΡΟΠΟΡΙΚΟ) ΛΑΡΙΣΑΣ 29 ετώνΤΕΒΕΤ ΣΑΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 841943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΦΑΡΑΤΖΗ ΛΕΟ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΦΕΛΟΥΣ ΜΑΡΚΟΣ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΦΕΡΕΤΖΙ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΦΕΡΕΤΖΙ ΜΩΥΣΗΣ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΦΕΡΕΤΖΙ ΣΑΔΩΝ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΦΙΛΟΣΩΦ ΕΖΡΑΣ ΗΛΙΑΣ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΦΙΛΟΣΩΦ ΡΑΦΑΗΛ ΗΛΙΑΣ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΦΙΛΟΣΩΦ ΙΣΑΑΚ ΑΒΡΑΑΜ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΦΡΑΝΚΟ ΡΕΒΕΚΑ ΚΑΣΤΟΡΙΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΧΑΝΟ ΙΑΚΩΒ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 211943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 20 ετών

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΕυΧΑΡΙΣΤΙΕΣ

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 28

Αγγελούλης Αντώνης (Βρατσάνος) Βροντάει ο Όλυμπος Το Μηχανικό του Ολύμπου Σύγχρονο Βιβλίο Αθήνα 1964

Αμπατζοπούλου Φραγκίσκη Το Ολοκαύτωμα στις Μαρτυρίες των Ελλήνων Εβραίων Παρατηρητής Θεσσαλονίκη 1993

Η λογοτεχνία ως μαρτυρία Έλληνες πεζογράφοι για τη Γενοκτονία των Εβραίων Παρατηρητής Θεσσαλονίκη 1995

Ανταίος Πέτρος Χίλια σκοτωμένα παιδιά της ΕΠΟΝ Εκδόσεις ΕΠΟΝ Αθήνα 1986

Βαρών-Βασάρ Οντέτ Η Ενηλικίωση μιας Γενιάς Νέοι και νέες στην Κατοχή και στην Αντίσταση Εστία Αθήνα 2009

Βενέτσια Σλομο Sonderkommando Μέσα από την κόλαση των θαλάμων αερίων Πατάκης Αθήνα 2007

Γιακοέλ Γιομτώβ Απομνημονεύματα 1941-1943 Ίδρυμα ΕΤΣ - ΑΧΑΪΜ Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης Παρατηρητής Θεσσαλονίκη 1993

Γιαννακόπουλος Γ Χρήστος Και διηγώντας τα μην κλαις Αναμνήσεις ενός ανθυπολοχαγού του ΕΛΑΣ Επικαιρότητα Αθήνα 1994

Γκατένιο ndash Όσμο Νάτα Από την Κέρκυρα στο Μπίρκεναου και την Ιερουσαλήμ Η ιστορία μιας Κερκυραίας Εβραίας Γαβριηλίδης Αθήνα 2005

Γρηγοριάδης Ν Φοίβος Το Αντάρτικο ΕΛΑΣ-ΕΔΕΣ-ΕΚΚΑ 542 Καμαρινόπουλος Αθήνα 1964

Δημητρίου Ν Δημήτριος (Νικηφόρος) Αντάρτης στα βουνά της Ρούμελης Χρονικό 1940-44 3 τόμοι Αθήνα 1965

Δημητρίου Ν Δημήτριος laquoH συμμετοχή των Εβραίων στην Εθνική Αντίστασηraquo Χρονικά τχ 104 (Ιανουάριος-Φεβρουάριος 1989) σ 3-6

Έπεσαν για τη ζωή Ήρωες-μάρτυρες λαϊκών απελευθερωτικών αγώνων Έκδοση της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ 7 Τόμοι Αθήνα 1997-2007

Ιστορία της Αντίστασης 1940-45 6 τόμοι Αυλός Αθήνα 1979

Ιωαννίδης Ιωάννης Οι Εβραίοι εις την Αντίστασιν ΧΕΟ Ιωάννινα 1948

Καραθάνος Δ laquoΗ Μάχη του Καράλακκα και οι διαστρεβλωτές τηςraquo Ριζοσπάστης 12 81978

Κείμενα Εθνικής Αντίστασης 2 τόμοι Σύγχρονη Εποχή Αθήνα 1981

Μαζάουερ Μάρκ Στην Ελλάδα του Χίτλερ Η εμπειρία της Κατοχής Αλεξάνδρεια Αθήνα 1994

Μητσόπουλος Θανάσης Το 30ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ Οδυσσέας Αθήνα 1987

Μπενβενίστε Ρίκα (επιμ) Οι Εβραίοι της Ελλάδας στην Κατοχή Εταιρεία Μελέτης Ελληνικού Εβραϊσμού Εκδόσεις Βάνιας Θεσσαλονίκη 1998

Μπουρλάς Μιχαήλ Μωυσής Έλληνας Εβραίος και αριστερός Νησίδες 2000

Steven Bowman Η Αντίσταση των Εβραίων στην Κατοχική Ελλάδα (μτφ Ισαάκ Μπενμαγιόρ) Έκδοση Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβουλίου Αθήνα 2013

Μπουρλίδης Τάκης ΕΛΑΣ Το 16ο Σύνταγμα Βερμίου Κώδικας Θεσσαλονίκη 2004

Νάχμαν Ευτυχία Γιάννενα Ταξίδι στο Παρελθόν Τάλως Αθήνα 1996

Νατζαρή Μαρσέλ Χρονικό 41 ndash 45 Ίδρυμα ΕΤΣ - ΑΧΑΪΜ Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης Παρατηρητής Θεσσαλονίκη1991

Pierron Bernard Εβραίοι και Χριστιανοί στη νεότερη Ελλάδα Πόλις Αθήνα 2004

Ρέντης Γρηγόρης Το 54 Σύνταγμα του ΕΛΑΣ Αθήνα 1984

Σάντας Λάκης laquoΗ κατάληψη γερμανικού εκοπλισμένου καϊκιού κι ο Μακαμπήςraquo Χρονικά τχ (Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2009) σ 27-28

Το Εβραϊκό Μουσείο Ελλάδος θα ήθελε να ευχαριστήσει θερμά τους παρακάτω φορείς και ιδρύματα για την ευγενική παραχώρηση αρχειακού φωτογραφικού και οπτικοακουστικού υλικού- Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας (ΑΣΚΙ)- Βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων- Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο (ΕΛΙΑ)- Ιστορικό και Διπλωματικό Αρχείο του Υπουργείου Εξωτερικών- Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο Ελλάδας (ΚΙΣΕ)- Πολεμικό Μουσείο- Τμήμα Ιστορίας της ΚΕ του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας (ΚΚΕ)- United States Holocaust Memorial Museum (USHMM)- USC Shoah Foundation- Yad Vashem The Holocaust Martyrsrsquo and Heroesrsquo Remembrance Authority

Επίσης για την ευγενική παραχώρηση αυθεντικών αντικειμένων και οπλισμού της Εθνικής Αντίστασης- Το Πολεμικό Μουσείο- Την οικογένεια Αλβέρτου Μπενρουμπή- Την οικογένεια Δαβίδ Ασέρ- Την οικογένεια Σίμου Βαλενστάιν

Σεβίλια Ερρίκος Αθήνα - Άουσβιτς Εστία Αθήνα 1983

Σιμπή Ιακώβ amp Λάμψα Καρίνα Η Διάσωση Η σιωπή του κόσμου η αντίσταση στα γκέτο και τα στρατόπεδα οι Έλληνες Εβραίοι στα χρόνια της Κατοχής Αθήνα Εκδόσεις Καπόν 2012

Το Χρονικό του Αγώνα Στrsquo Άρματα Στrsquo Άρματα Ιστορία της Εθνικής Αντίστασης Γιαννίκος Αθήνα 1964

Τσιλιγιάννης Κωνσταντίνος Η Εβραϊκή Κοινότητα της Άρτας Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο της Ελλάδος 2004

Φλάισερ Χάγκεν Στέμμα και Σβάστικα Η Ελλάδα της Κατοχής και της Αντίστασης 1941-1944 τομ Β΄ Εκδόσεις Παπαζήση Αθήνα 1995

Flemming Katherine Ιστορία των Ελλήνων Εβραίων Οδυσσέας Αθήνα 2009

Φρεζής Ραφαήλ Η Ισραηλιτική Κοινότητα Βόλου Βόλος 2003

Arad Yitzhak Arad Gutman Yisrael Margaliot Avraham (επιμ) Documents on the Holocaust Yad Vashem Ιερουσαλήμ 1981

Bowman Steven Jewish Resistance in Wartime Greece Vallentine Mitchell Λονδίνο 2006

---------------------- laquoJoseph Matsas and the Greek Resistanceraquo Journal of the Hel-lenic Diaspora 17 (1991) σ 49-68

Camhi ndash Fromer Rebecca The Holocaust Odyssey of Daniel Bennahmias Sonderkommando The University of Alabama Press Tuscaloosa Αλαμπάμα 1993

Cohen Monique Lise Dugour Jean-Louis (επιμ) Les Juifs dans la Reacutesistance Eacuteditions Tireacutesisas 2001

Collin Claude Carmagnole et Liberteacute Les eacutetrangers dans la Reacutesistance en Rhocircne-Alpes Presses Universitaires de Grenoble 2000

Duffy Peter The Bielski Brothers Harper Collins Νέα Υόρκη 2003

Edelman Marek The Ghetto Fights Warsaw 1941-43 Bookmarks Publications Λονδίνο 1990

Feldman Yael Bowman Steven laquoLove and War on Mount Olympusraquo Thetis 4 (1997) σ 253-256

Friedler Eric Siebert Barbara Kilian Andreas (επιμ) Zeugen aus der Todeszone Das juumldische Sonderkommando in Auschwitz Deutscher Taschenbuch Verlag 2005

Jews in Yugoslavia Muzejski proctor Jezuitski trg 4 Ζάγκρεμπ 1989

Krakowski Shmuel The War of the DoomedJewish Armed Resistance in Poland 1942-1944 Holmes and Meler Νέα Υόρκη Λονδίνο 1984

Kurzman Dan The Bravest Battle The 28 Days of the Warsaw Ghetto Uprising DaCapo Press Νέα Υόρκη 1976

Matsas Joseph laquoThe Participation of the Greek Jews in the National Resist-anceraquo Journal of the Hellenic Diaspora 17 (1991) σ 55-68

Matsas Michael The Illusion of Safety The story of the Greek Jews During the Second World War Pella Publishing Company Νέα Υόρκη 1997

Novitch Miriam Resistenza Spirituale Spiritual Resistance 1940-1945 Μιλάνο 1979

Rayski Benoicirct LrsquoAffiche rouge 21 feacutevrier 1944 ndash Ils nrsquoeacutetaient que des enfantsLe Feacutelin Ντιζόν 2004

Resistance during the Holocaust United States Holocaust Memorial Museum Ουάσινγκτων χχ

Resistance Spiritual Resistance Revolt Partisans and the Uprising in the Death Camps Yad Vashem 2004

Η έκθεση δεν θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί χωρίς τις συνεντεύξεις που παραχωρήθηκαν από Έλληνες Εβραίους βετεράνους της Εθνικής Αντίστασης στους οποίους θα ανήκει για πάντα η διπλή μας ευγνωμοσύνη Βιτάλ Αελιών Δανέλος Αλχανάτης Αλβέρτος Βαλενστάιν Σάρα Γεσουά-Φόρτη Μωύς Γιουσουρούμ Λουί Κοέν Σαμουήλ Κοέν Ηλίας Κονές Ιάκωβος Κούμερης Σαλβατώρ Μπακόλας Ιάκωβος Μπαλέστρα Ντόρα Μπουρλά-Χανταλί Δαβίδ Μπρούδο Εσδράς Μωυσής Ιωσήφ Νισσήμ Έλλη Σακκή-Δεκάστρο Ζακίνος Ρούσο Μηνάς Σαμπετάι Αβραάμ Σβώλης Αλλέγρα Φελούς-Σκύφτη Ραφαήλ Φρεζής

Ιδιαίτερες ευχαριστίες ανήκουν στον κο Μίμη Χριστοφιλάκη για την προσφορά σπάνιων εντύπων προκηρύξεων και εφημερίδων από την προσωπική του συλλογή στους κυρίους Μαρσέλ Γιοέλ Ντάνη Εμμανουήλ Τζων Καλέφ-Εζρά Ιάκωβο Σιμπή Μάριο Σούση Σάμμη Τουρόν καθώς και στις κκ Ζουλί Αελιών Ντέλια Αλχανάτη Αλίκη και Νέλλη Αρούχ Ματθίλδη Εσκινατζή ndash Καλεφ-Εζρά Μιμίκα Βαλενστάιν Οντέτ Βαρών-Βασάρ Βρησιήδα Κοέν Παυλίνα Κοέν-Ματαθία Ρούλα και Λουίζα Κονέ Σέλλη Κούνιο-Κοέν Αλλέγρα Μάτσα Ρίκα Μπενβενίστε Ελένη Μπεζέ Νίνα Μπενρουμπή και Ίντα Ναχμία για τη συμβολή τους και για την ευγενική παραχώρηση πολύτιμων οικογενειακών φωτογραφιών εγγράφων και αντικειμένων

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 22

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣ Ντάριο (Δαβίδ) Ααρών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΑνρύ Ααρών Καβάλα Αρμάνδος Ααρών Κέρκυρα Σαλώμ Αβδελάς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ααρών Αβδελάς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Βίκτωρ Αβδελάς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σολομών Αβδελάς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ζακ Αβραάμ Καβάλα Βιτάλ Αελιών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ ΘεσσαλίαΟυίλιαμ Ισαάκ Αζάρ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλμπέρτος Αζάρ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ζουλύ (Ιουλία) Αζάρ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Λάζαρος (Ελιέζερ) Αζαρία Βέροια ΕΑΜ ΕΤΑ ΘεσσαλίαΜωρίς Αζί Ρένα Αζούζ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σαλβατώρ Αζούζ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Λεών Αζουλί [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωρίς Ακαρά Ηλίας Αλαλούφ Αθήνα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] ΑττικήΣόλων Αλαλούφ Ρασέλ Άλβο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ Δυτική ΜακεδονίαΠαλόμπα Άλβο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ Δυτική ΜακεδονίαΣαλβατώρ Αλγούσσης Νισήμ Αλκαλάη Διδυμότειχο Σαμουήλ Αλαλούφ Ηλίας Αλαλούφ Σεμτώβ Αλαλούφ Θεσσαλονίκη Σολομών Αλαλούφ Θεσσαλονίκη ΒΣΑ Δυτική ΘεσσαλίαΑλμπέρτος Αλαλούφ Βόλος Ραούλ Αλμοσνίνο Θεσσαλονίκη Ελίας Αλμοσνίνος Δανιήλ (Δανέλος) Αλχανάτης Αθήνα ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Αθήνα ΕύβοιαΖακίνος Αλχανάτη Γεουδά Αμάρ Τρίκαλα ΕΛΑΣ ΕύβοιαΛεών Αμάρ Χαλκίδα ΕΛΑΣ ΕύβοιαΖοζέφ Αμαρίλιο Αλμπέρτο Αμαρίλιο Θεσσαλονίκη ΕΑΜ ΑθήναΙσαάκ Αμίρ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΝτάριο Αμίρ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ζουλύ (Ιουλία) Αμίρ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δαβίδ Αμίρ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑλβέρτος Αμών Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΒίκτωρ Αμών Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Γιακώβ Αράρ Καστοριά [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Γεουντά Αράρ Καστοριά [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αβραάμ Αρδίττης Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΤσιάκο Αρούχ Θεσσαλονίκη Μανώλης Αρούχ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑλμπέρτος Ασσέο Ελί Αττάς ΕΑΜ Αθήνα

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣ Μωύς Αττάς Αθήνα ΕΛΑΣ ΚορινθίαΊνο Αττάς Θεσσαλονίκη Θεσσαλονίκη Αττίας Καβάλα Ισαάκ Αχάρ Μιχάλης Βαλαής Ιωάννινα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλβέρτος Βαλεστάιν Αθήνα ΕΠΟΝ ΑθήναΣίμων (Σίμος) Βαλεστάιν Αθήνα ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΙακώβ Βαρούχ Σάμπυ (Σαμπετάι) Βαρσάνο [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΑβραάμ Βαρών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΛεών-Γεουδά Βαρών Καβάλα ΕΛΑΣ ΠελοπόννησοςΜαξ Βαρών Καβάλα ΕΑΜΕΤΑ ΕλασσόναΕλιάου Βεϊσσή Αλμπέρτο Βελλέλης Πάτρα ΕΛΑΣ ΠελοπόννησοςΕμμανουήλ Βελλέλης Πάτρα ΕΛΑΣ ΠελοπόννησοςΖακ Βεντούρα Θεόφιλος Βιτάλης Βόλος Σαμουήλ Λεών Γαβριηλίδης Αθήνα Αλμπέρτος Γαβριηλίδης Σάρα Γεσουά Χαλκίδα ΕΛΑΣ ΕύβοιαΓιομτώβ Γιακοέλ Τρίκαλα Γιακοέλ Καβάλα Αλμπέρ Γιαχμπές Καβάλα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλμπέρτος Γιαχόν Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Στέλλα Γιαχόν Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ιακώβ Γιουσουρούμ Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜωύς (Μωρίς) Γιουσουρούμ Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά Ελλάδα ΚορινθίαΠέπο Γιωσέφ Νταρών Γκανής Μάρκος Γκανής Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σολομών Γκανής Αγρίνιο [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σόλων Γκανής Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ιωσήφ Γκατένιο Θεσσαλονίκη Δαβίδ Γκατένιο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ Σαλτιέλ Γκατένιο Θεσσαλονίκη Ιακώβ Γκερσόν Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Γκρότας Ιερεμίας Δανιήλ Ιωάννινα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Εδουάρδος Δάφφας Βόλος ΕΛΑΣ ΕύβοιαΙωσήφ Δαβίδ Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜίμης Δαβίδ Σαμουήλ Δαβίδ Σαμουήλ Δέντης Χανιά [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δαβίδ Εζρά Καρδίτσα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Χαΐμ Εζρά Μωρίς Εζρά Αλμπέρτος Εζρατή Δαβίδ Ελιάου Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΜισέλ Ηλίας Αβραάμ Ελιάν Θεσσαλονίκη ΕΑΜ Κεντρική ΜακεδονίαΒίκτωρ Ελιασάφ Ηλίας Ελιασάφ Ηλίας Ελιέζερ Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Λάζαρος Ελιέζερ Άρτα ΕΑΜ Ήπειρος Ισαάκ Ελιέζερ Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ισαάκ Εμμανουήλ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΗλίας Ερρέρα

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΟΙ

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 23

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣ Μωρίς Ερρέρα Θεσσαλονίκη ΘεσσαλονίκηΜωύς ΕσκαλονίΣαμουήλ Εσκινατζής Λάρισα ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΜωρίς Εσφόρμες Θεσσαλονίκη Αβραάμ Ζακ Καβάλα Μηνάς Ζακ Βόλος Ιωσήφ Ζακάρ Βόλος Σάββας Ιακώβου Βόλος ΕΛΑΣ Δυτική ΘεσσαλίαΧαΐμ Ιακώβου Βόλος Αλβέρτος Ιεσουλάς Βόλος Μωυσής Ελιά Ιεσουλάς Βόλος Ιωσήφ Ίζης Τρίκαλα Λεών Ίντης (ή Ίντας) Αθήνα ΕΛΑΣ Γιωσέφ Ίσσης Σάββας Ίσσης Άρτα Λούνα Ισχάκ Μπίτολα Μεντές Ισχάκ Μπίτολα Πέκο Ισχάκ Μπίτολα Αλβέρτος Ιωσήφ Οβαδίας Μωρίς Καζές Κομοτηνή ΒΣΑ Ανατολική ΘεσσαλίαΆρης Καζές ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΣαμουήλ Καζές Άλμπερτ Κάκις ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΚάρμεν Κάκις ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΦρέντερικ Κάκις ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΖακ Κάκις ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΕμίλ Κάκις Δράμα Γεουντά Καλέφ-Εζρά Ιωάννινα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Αβραάμ Καλέφ-Εζρά Ιωάννινα ΕΑΜ Ήπειρος Δαβίδ Καλντεράν Μπίτολα Σαμουήλ Καλντεράν Μπίτολα Ζουλί Καλδερόν Καλδερόν Φλώρινα Καλδερόν Φλώρινα Γκίτα Καλντερών Μπίτολα Λούνα Καλντερόν Κάρλο Καλντερόν Μπίτολα Ματίκα Καμπελή Τρίκαλα Μίμης Καμπελής Τρίκαλα Νισσήμ Καμχής ΕΑΜ ΜεσσηνίαΜωύς Καμχή Θεσσαλονίκη Μωυσής Καμχής Λάρισα Γιαχιέλ Καπέτας Σολομών Καπέτας ΕΑΜ Θεσσαλία Ηλίας Καπέτας Τρίκαλα Ζακ Καπόν Ματίλντα Καπόν Θεσσαλονίκη Δυτική ΜακεδονίαΚάρολος Καράσσο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΕμμανουέλ Καράσσο Θεσσαλονίκη Γιωσέφ Καράσσο Θεσσαλονίκη Ζακ Καράσσο Θεσσαλονίκη Δανιήλ Καράσσο Θεσσαλονίκη Μωύς Καράσσο Θεσσαλονίκη Τζιάκο Καράσσο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜπέττυ Καράσσο Θεσσαλονίκη Αλμπέρτο Καράσσο Θεσσαλονίκη

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΟΙ

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΝταίζυ Καράσσο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΝιγρίταΖακ Καπόν Άλμπερτ Κασόρλα Μπίτολα Ισαάκ Κασούτο Κασούτο Λάρισα Σολομών Κάστρο Βόλος Ζακ Κατάν Νισσήμ Καμχή Σαμουήλ (Μπόμπυ) Κοέν Δαβίδ Κοέν Πρέβεζα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΔαβίδ Σαμπετάι Κοέν Έλι Κοέν Μεναχέμ Κοέν Μενασέ Κοέν Γεσούα Κοέν Γιακώβ Κοέν Λάουρα Κοέν Χαΐμ Κοέν Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΑλβέρτος Κοέν Δράμα Αλβέρτος Κοέν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΙτσχάκ Κοέν Ξάνθη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΙωσήφ Κοέν Λουί Κοέν Ξάνθη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΖοζέφ Κοέν Κρήτη Μωρίς Κοέν Ιωσήφ Αβραάμ Κοέν Ιωάννινα Μιχαήλ Ηλίας Κοέν Ιωάννινα Σαμουήλ Κοέν Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ηλίας Κοέν Θεσσαλονίκη Ρόζα Κοέν Θεσσαλονίκη Σαμ Κοέν Θεσσαλονίκη Στέλλα Κοέν Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Κεντρική ΜακεδονίαΗλίας Γιουδά Κοέν Λάρισα Πίνχας Κοέν Φλώρινα Ιωσήφ Κοέν Φλώρινα Λέων Κοέν Αθήνα Μωυσής Κοέν Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑαρών Κοέν Αθήνα Ζακίνος Κοέν Αθήνα ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Αθήνα ΕύβοιαΜωσέ Κοέν Καβάλα Δαβίδ Μιχαήλ Κοέν Πρέβεζα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΆννα Κοέν Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΜπαρούχ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ντάριο Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Χαΐμ Σαμουήλ Κοέν Βόλος ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΙακώβ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ισαάκ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ιακώβ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Καρολίνα Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Λέων Ιωσήφ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Νισσήμ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Πέπος Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ραχήλ Κοέν Βόλος EΠΟΝ Εθνική Αλληλεγγύη ΕΛΑΣ Σαμουήλ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σίμων Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σλόμο Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ]

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 24

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΖαχαρίας Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ζουλύ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ροζίτα Κοέν Βόλος ΕΠΟΝ Σαμπετάι Κοέν Βόλος ΕΠΟΝ Σαλβατώρ Κοέν Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΒίκτωρ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Νταβίκο Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ηλίας Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωρίς (Μωσέ) Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μασλάχ Κοέν Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΣολομών Κοέν Ιωάννινα Σόλων Κομίδης Κομοτηνή Μισέλ Κονέ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ηλίας Κονές Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΜωυσής Κονές Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Τόρι Κουένκα Θεσσαλονίκη ΘεσσαλονίκηΙάκωβος Κούμερης Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΖακ Κωστής Χαλκίδα Απόλλων- Υβόννη ΑθήναΑλμπέρτος Λαζάρ Λάρισα ΕΛΑΣ Κεντρική ΘεσσαλίαΙσαάκ Λαζάρ Λάρισα ΕΛΑΣ Κεντρική ΘεσσαλίαΝισσήμ Λαζάρ Σαλβατώρ Λαζάρ Λάζαρος Λαζάρ Ιωσήφ Λαχανάς Μωυσής Λεβή Νίνο Λεβή Οβαδίας Λεβή Ρόζα Λεβή Σόλων Αβραάμ Λεβή Ζαχαρίας Λεβή Ζακ (Ιακώβ) Λεβή Θεσσαλονίκη Ερρίκος Λεβή Ιωάννινα ΕΔΕΣ ΙωάννιναΧαΐμ Λεών Λεβή Ιωάννινα Ααρών Λεβή Τρίκαλα Ηλίας Λεβή Τρίκαλα Καίτη Λεβή Τρίκαλα Σολομών Αβραάμ Λεβή Τρίκαλα Μεΐρ Λεβή Τρίκαλα Αβραάμ Λεβή Θεσσαλονίκη Αβραάμ Λεβή Χαλκίδα Ηλίας Λεβή Αθήνα ΕΑΜ ΑθήναΕμμανουήλ Λεβή Αθήνα Μανώλης Λεβή Ματαθίας Λεβή Χαΐμ Λεβής Ιωάννινα ΕΑΜ ΑθήναΣίμων Λεβή Λάρισα Ρούλα (Ραχήλ) Λεβή Δαβίδ Λεβής Βόλος ΕΑΜ ΘεσσαλίαΜωυσής Λεβής Βόλος Νέλλος Λεβής Βόλος Ζάχος Λεβής Βόλος Λέων Λεβής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΙακώβ Μαγρίζος Λάρισα Σιμαντώβ Μαΐσης Ραφαήλ Μάλτης Ιωάννινα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΡαούλ Μάνο Ραχήλ Μάνο Ματθίλδη Μασαράνο [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΙσαάκ Μασσότ Μωυσής Ματαθίας Βόλος ΕΛΑΣ ΘεσσαλίαΖάκο Ματαθίας Βόλος Λέων Ματαλόν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΣαλομών Ματαλόν Ματίλντα Ματαράσσο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ Δυτική ΜακεδονίαΝισσήμ Ματαθίας Κέρκυρα Πάππας Μάτσας Μωύς Μάτσας Χαΐμ Μάτσας Ιωάννινα Ελιασάφ Μάτσας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιεσούα Μάτσας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιωσήφ Μάτσας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΣολομών Μάτσας Ιωάννινα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σλόμο Ματσίλ Ιωάννινα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑβραάμ Μεβοράχ Καβάλα ΕΛΑΣ Σαμουήλ Μεγίρ Ιωάννινα Βιτάλ Μεγίρ Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Λέων Μεΐρ Ηλίας Μιζάν Ιακώβ Μιζάν Λέων Μιζάν Σαμπετάι Μιζάν Σαούλ Μιζάν Βουλγαρία Δαβίδ Μιζάν Δράμα Σάμυ Μιζάν Λάρισα Ισαάκ Μιζάν Αγρίνιο Ζακίνος Μιζάν Βόλος Τζάνι Μιζάν Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιωσήφ Μιζραχής Αθήνα ΕΑΜ ΠελοπόννησοςΑλμπέρτος Μιζραχής Λάρισα

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΜήνας Μιζραχής Βόλος Σαρίνα Μιζραχή Βόλος Ζακ Μιζραχής Βόλος Χαΐμ Μιζραχής Βόλος Αλμπέρτος Μινέρβο Χανιά ΒΣΑ ΚρήτηΤζένη Μινέρβο Χανιά Μισκατέλ Διδυμότειχο Μισκατέλ Διδυμότειχο Χαΐμ Μιζραχής Βόλος Λιλή Μητράνι Θεσσαλονίκη Ροβέρτος Μητράνι Σέρρες ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑβραάμ Μιχαήλ Ιωάννινα Μιωνή Αγρίνιο Μωυσής Μιωνής Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιωνάς Μιωνής Αγρίνιο ΕΑΜ Σαμ Μοδιάνο Θεσσαλονίκη Έλιο Μοδιάνο Σόφη Μολτίαχ Μόλχο Α Μόλχο Θεσσαλονίκη Μωυσής Μόρδος Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική Θεσσαλία Μορδώχ Μέντη Μόσκοβιτς Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΕύβοιαΑλίκη Μουρτζούκου Βόλος Δαβίδ Μπακόλας Σαλβατώρ Μπακόλας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΝισσήμ Μπακόλας Ιωάννινα Σιών Μπακόλας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιάκωβος Μπαλέστρας Κέρκυρα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ραφαήλ Μπαρκή Σολομών Μπαρκή Αθήνα Ιακώβ Μπαρτζιλάι Αθήνα Ιωσήφ Μπαρτζιλάι Αθήνα Νισσήμ Μπατής Ιωάννινα Βίκτωρ Μπατής Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΚουτιέλ Ιακώβ Μπέγας Λάρισα Αλμπέρτος Μπέζα Ζακλίν Μπέζα Άλφρεντ Μπέζα Θεσσαλονίκη Μόνικα Μπέζα Θεσσαλονίκη Ελένη Μπέζα Θεσσαλονίκη Αρμάντο Μπεζές Θεσσαλονίκη ΕΑΜ ΘεσσαλίαΜωσέ (Μωρίς) Μπέλλο Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΣαλβατόρε Μπεν Γιαΐς Πέπο Μπενοζίλιο ΕΑΜ ΑθήναΑλμπέρτο Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη Βενιαμίν Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη Μωσέ Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη Ντικ Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΖακ Μπενβενίστε Δαβίδ Μπενβενίστε Καβάλα Έστερ Μπενβενίστε Λάρισα Νταίζη Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΑθήναΧαΐμ Μπενρουμπή Μωρίς Μπενρουμπή Αλβέρτος Μπενρουμπή Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜεναχέμ Μπενσιών Καβάλα Ιωσήφ Μπενσουσάν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΙακώβ Ισραήλ Μπεράχα Τρίκαλα ΕΛΑΣ Δυτική ΘεσσαλίαΓεουντά Μπεράχα Βιτάλ Μπεράχα Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΜεντές Μπεσαντσή Μωσέ Μπέσο Αθήνα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μπετσαλέλ Μπεχάρ Ζακ Μπεχάρ Μάρκος Μποττόν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Σαλομόν Μπούρη Ντόρα Μπουρλά Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΓιολάντα Μπουρλά Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΛεών Μπουρλάς Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΣολομών (Σάρδος) Μπουρλάς Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΜωυσής Μπουρλάς Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΑβραάμ Μπουρλάς Θεσσαλονίκη Σάρα Μπουρλά Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΤσελεμπή Μπουρλά Σέρρες ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΜωρίς Μπουρλάς Γιακώβ Μποχορόπουλος Ιωάννινα Ροβέρτο Μπρέλλης Δαβίδ Μπρούδο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜιχάλης Μπρούδο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική Μακεδονία Ερνστ Μύλλερ Αθήνα Ισαάκ (Γιτσχάκ) Μωυσής (Μωσέ) Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική Μακεδονία Γιομτώβ Μωσέ Ιωάννινα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΔαβίδ Μωυσής [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ασέρ Μωυσής Τρίκαλα ΕΑΜ ΑθήναΕσδράς Βενιαμίν Μωυσής Λάρισα ΕΛΑΣ ΘεσσαλίαΕσδράς Δαβίδ Μωυσής Λάρισα ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΑλβέρτος (Αβραάμ) Μωυσής Βόλος

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΟΙ

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 25

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΣλόμο Ναούμ Ηλίας Ναούμ Ιωάννινα Μαρσέλ Νατζαρή Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΔαβίδ Ναχμίας Άρτα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Σαμ Ναχμίας Αθήνα Μιχαήλ Νεγρίν Αθήνα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Αλβέρτος Νεγρίν Τρίκαλα Ισαάκ Νεγρίν Τρίκαλα Βενιαμίν Νεγρίν Τρίκαλα ΕΛΑΣ Δυτική ΘεσσαλίαΛουίζα Νεγρίν Λάρισα ΕΠΟΝ ΘεσσαλίαΙωσήφ Νεχαμά Ισαάκ Νεχαμά Αθήνα ΕΛΑΣ Δυτική ΘεσσαλίαΡοέλ Νισαχόν Ζακ Νισσάν Σολομών Νισσήμ Ηλίας Σαμ Νισσήμ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΓιοέλ Νιτσαχόν Τρίκαλα Πωλ Νόαχ Ισίδωρος Νόαχ Ισαάκ Ντάσα Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΒιτάλ Ντάσα Θεσσαλονίκη Ιωσήφ Ντεκάστρο Χανιά ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜαρσέλ Ντεμάγιο Μπίτολα Μωσέ Ντόστης Ιωάννινα ΕΑΜ Νέων ΙωάννιναΝτίνος Οβαδίας Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΙσαάκ Οβαδία Δράμα ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΝτάνυ Οβαδίας Θεσσαλονίκη Σαλβατώρ Οβαδίας Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΙσαάκ Οβαδίας Ιωσήφ Ντάριο Ουζιέλ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΒαρών Πάρδο Καβάλα Μωύς Πάρδο Καβάλα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΣάββας Πάρδο Καβάλα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΆνια Πάτσνικ Βιέννη ΕΠΟΝ Χάρυ Πάτσνικ Βιέννη Μπαρούχ Πεζόντες Αβραάμ Πελές Ιωσήφ Πέπο Αθήνα Π Περαχιά Φλώρα Περαχιά Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική Μακεδονία Περαχιά Αλλέγρα Πέσσαχ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δαβίδ Πέσσαχ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωυσής Πέσσαχ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μεσουλάμ Πέσσαχ Φλώρινα Χαΐμ Πίντο Μωρίς Πίνχας Μωρίς Πιπανό Ερρίκος Πιπανό Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΧαΐμ Πολίτης Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωυσής Πολίτης Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ηλίας Πολίτης Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μπεν Ποράτ Γιακώβ Πούλος Αλμπέρτος Πρίζναλης Σέρρες ΕΑΜ ΘεσσαλίαΝτόρα (Ντορίκα) Ραμπάν Ραπέτης Άλχη Ραφαήλ Αθήνα Δαβίδ Ραφαήλ Ιωάννινα Λέων Ρεβή Αθήνα Σιμαντώβ Ρόζεν Εφραίμ Ρόζενμπεργκ Θεσσαλονίκη Αβραάμ Ρομάνο Θεσσαλονίκη Δαβίδ Ρούσο Αθήνα Ισαάκ Ρούσο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΙσαάκ (Ζακίνος) Ρούσο Σέρρες ΕΛΑΣ ΠελοπόννησοςΙακώβ Ρούσο Τσαντίκος Σαδίκ Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ισραήλ Σαδικάριο Βόλος Ραούλ Σαΐας Έλι Σακκής Ιωσήφ Σακκής Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ισαάκ Σακκής Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Έλλη Σακκής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΗλίας Σακκής Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωυσής Σακκής Βόλος ΕΛΑΣΕΤΑ Ανατολική ΘεσσαλίαΠέπος Σακκής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΙσαάκ Σακκής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΛέων Σακκής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΑλμπερτίκο Σάκο Καστοριά Μορδοχάι Σάλεμ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Κεντρική ΘεσσαλίαΑλμπέρτος Σάλεμ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Κεντρική ΘεσσαλίαΑντζέλ Σαλτιέλ Μανώλης Σαλτιέλ Θεσσαλονίκη Ιωσήφ Σαμαρίας Βόλος Πέπος Σαμαρίας Βόλος Δαβίδ Σαμουήλ Θεσσαλονίκη Εμίλ Σαμπάς Άρτα ΕΔΕΣ ΆρταΜεναχέμ Σαμπετάι

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΜηνάς Σαμπετάι Βόλος ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΡαφαήλ Σαμπετάι Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ααρών Σαμπετάι Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλμπέρ Σαούλ ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΖωή Σαπόρτα Μπουένα Σαρφατή Θεσσαλονίκη Σαλβατώρ Σαρφατής Δαβίδ Σασσών Ισαάκ Σασσών Σαλομών Σασσών Αλβέρτος Σαφάν Αβραάμ (Έμπης) Σβώλης Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ηλίας Σβώλης Ιωάννινα Μιχαήλ Σβώλης Ιωάννινα Μπεχώρ Σβώλης Ιωάννινα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Μωσέ Σεγκόρα Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΣλόμο Σένκα Ζακ Σερόρ Σερόρ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΙτσχάκ Σιακίμ Ισραήλ Σιδαρίκης Αγρίνιο Σαμ Σίδης Αθήνα ΕΑΜ ΑθήναΜπαρούχ Σιμπή Θεσσαλονίκη ΕΑΜ Αθήνα ΠελοπόννησοςΙντό Σίμσι Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜπέζα Σιών Δαβίδ Σουλάμ Σαμουήλ Σούσης Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Μωρίς Στρούμσα Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΘεσσαλονίκηΙωσήφ Ταμπώχ Βέροια Ιωσήφ Νισσήμ Ταραμπουλούς Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική Μακεδονία

Δαβίδ Τιάνο Θεσσαλονίκη Ζαχαρίας Τουρών Βόλος Εδμόνδος Τορόν Λάρισα ΕΠΟΝ ΑθήναΆνζελ Τσιάκο Θεσσαλονίκη Δαβίδ Τσουβά Λάρισα Τζάκος Τσουβά Λάρισα Ηλίας Φελούς Ιακώβ Φελούς Αβραάμ Φελούς Τρίκαλα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλλέγρα Φελούς- Καπέτα Τρίκαλα ΕΑΜ Εθνική Αλληλεγγύη ΘεσσαλίαΜάρκος Φελούς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Χρυσούλα Φελούς Τρίκαλα ΕΠΟΝ ΘεσσαλίαΜωυσής Φερετζή Σαδώκ Φερετζή Αλβέρτος Φερετζή Εσδράς Ηλίας Φιλοσώφ Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ισαάκ Αβραάμ Φιλοσώφ Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ραφαήλ Ηλίας Φιλοσώφ Λάρισα ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΜωρίς Φλωρεντίν Φάνυ (Ματίλντα) Φλωρεντίν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΑβραάμ (Αβραμίκος) Φόρνης Χαλκίδα ΕΛΑΣ ΕύβοιαΑαρών Φόρνης Χαλκίδα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Πέπος (Ιωσήφ) Φόρτης Μωυσής (Μίμης) Φόρτης Μανώλης Φραγγής Χαλκίδα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σίμων Φραγγής Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] ΕύβοιαΑλμπέρτος Φρανσές Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ιάκωβος Φρανσές ΕΛΑΣ Κεντρική ΜακεδονίαΡαούλ Φραντζής Μανώλης Φραντζής Βόλος Κάρμεν Φρεζή Βόλος Αβραάμ Χαΐμ Φρεζής Χαλκίδα ΕΑΜ Δυτική ΜακεδονίαΡαφαήλ Φρεζής Βόλος ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΙακώβ Φριζής Θεσσαλονίκη Βασίλης Χαζάν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΖακ Χαΐμ Μωρίς Χαΐμ Ελιγιά Χακίμ Λάρισα Δαβίδ Χακοέν Ραούλ Χαλβατζής Ιτσχάκ Χανέν ΕΑΜ ΑθήναΧαΐμ Χανώκ Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] ΑθήναΈλι Χασσίδ Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] ΕύβοιαΙωσήφ Χασσίδ Θεσσαλονίκη ΕύβοιαΣαμπετάι Χασσών Αβραάμ Χασσών Σάββας Χασσών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΠέπος Χασσών Μπίτολα Μωύς-Μωυσής Χασσών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΓιοχανάς Χατζής Άρτα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΔαβίδ Χατζής Άρτα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Σόλων Χατζής Βόλος Απόστολος Χατζόπουλος Μηνάς Χατζόπουλος Ιωάννινα Μεναχέμ Χαχάμ Νατάν Χονέν Καστοριά

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΟΙ

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 26

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΠΕΣΟΝΤΕΣ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΠΑΤΡΩΝΥΜΟ ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ ΤΟΠΟΣ ΘΑΝΑΤΟΥ ΙΔΙΟΤΗΤΑ ΜΟΝΑΔΑ

ΑΒΡΑΑΜ ΕΛΙΑΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιούνιος 1944 ΚΑΤΕΡΙΝΗ ΠΙΕΡΙΑΣ 17 ετών Σύνδεσμος Μακεδονικού Γραφείου ΚΚΕ με ΠΕ Κατερίνης

Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς στη θέση ldquoΒαρικόrdquo μαζί με

άλλους 12

ΑΛΑΛΟΥΦ ΗΛΙΑΣ ΑΘΗΝΑ ΑΤΤΙΚΗ

ΑΛΒΟ ΡΑΣΕΛ ΓΕΟΥΔΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιανουάριος 1944 ΠΟΝΤΟΚΩΜΗ ΚΟΖΑΝΗΣ 14 ετών σε βοηθητική υπηρεσία στον ΕΛΑΣ Δολοφονήθηκε από

συνεργάτες των Γερμανών

ΑΛΒΟ ΠΑΛΟΜΠΑ ΓΕΟΥΔΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιανουάριος 1944 ΠΟΝΤΟΚΩΜΗ ΚΟΖΑΝΗΣ 16 ετών σε βοηθητική υπηρεσία στον ΕΛΑΣ Δολοφονήθηκε από

συνεργάτες των Γερμανών

ΑΤΤΑΣ ΜΩΫΣΗΣ ΔΑΒΙΔ ΑΘΗΝΑ 1944 ΚΟΡΙΝΘΙΑ Αντάρτης 6ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΒΑΡΩΝ ΑΒΡΑΑΜ ΚΑΒΑΛΑ 1943 ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΓΚΑΝΗΣ ΜΟΡΔΟΣ ΛΑΡΙΣΑ

ΕΛΙΑΟΥ ΔΑΒΙΔ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Οκτώβριος 1943 ΠΕΡΙΒΟΛΙΑ ΓΡΕΒΕΝΩΝ Αντάρτης 50ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΕΣΚΙΝΑΤΖΗΣ

ΣΑΜΟΥΗΛ ΙΩΣΗΦ ΛΑΡΙΣΑ 611945 ΚΑΖΑ ΒΟΙΩΤΙΑΣ Λοχαγός 54ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ Διοικητής 10ου Λόχου

ΙΑΚΩΒΟΥ ΣΑΒΒΑΣ ΣΙΜΟΣ ΒΟΛΟΣ 1741944 ΡΕΝΤΙΝΑ ΑΓΡΑΦΩΝ Αντάρτης 52ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΚΑΜΧΗΣ ΜΩΡΙΣ ΛΑΡΙΣΑ 541944 ΛΕΠΤΟΚΑΡΥΑ ΠΙΕΡΙΑΣ

ΚΑΜΧΗΣ ΝΙΣΣΗΜ 1943 ΦΙΛΙΑΤΡΑ Αντιστασιακός Εκτελέστηκε από τους Ιταλούς

ΚΑΡΑΣΣΟ ΚΑΡΟΛΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΛΑΡΙΣΑ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ Αιχμαλωτίστηκε τραυματίας και

απαγχονίστηκε

ΚΑΡΑΣΣΟ ΖΑΚ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

ΚΑΡΑΣΣΟ ΜΑΡΚΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 681944 ΜΟΥΧΑΡΕΜ ΧΑΝΙ ΕΔΕΣΣΑΣ Ανθυπολοχαγός 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΚΑΡΑΣΣΟ ΣΑΡΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΚΑΣΤΟΡΙΑ

ΚΟΕΝ ΔΑΒΙΔ ΠΡΕΒΕΖΑ 511944 ΚΑΛΟΣΚΟΠΗ ΦΩΚΙΔΑΣ Αντάρτης Τάγμα ΕΛΑΣ Παρνασσίδας

ΚΟΕΝ ΗΛΙΑΣ ΝΗΣΙΜ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΓΡΕΒΕΝΑ Αντάρτης

ΚΟΕΝ ΙΑΚΩΒΟΣ ΚΡΗΤΗ

ΚΟΕΝ ΙΣΑΑΚ

ΚΟΕΝ ΝΗΣΙΜ ΒΑΛΑΣΗΣ 241944 ΛΑΡΙΣΑ

ΚΟΕΝ ΜΙΧΑΗΛ ΙΩΑΝΝΙΝΑ

ΚΟΕΝ ΣΤΕΛΛΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1641943 ΤΑΧΝΙΣΤΑ ΠΙΕΡΙΑΣ Αντάρτισσα Αρχηγείο ΕΛΑΣ Ολύμπου

ΛΕΒΗΣ ΛΕΩΝ ΒΟΛΟΣ 2261944 ΠΕΡΙΟΧΗ ΛΑΡΙΣΑΣ Αντάρτης 54ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΜΗΤΡΑΝΙ ΡΟΒΕΡΤΟΣ ΣΕΡΡΕΣ 511944 ΚΑΛΟΣΚΟΠΗ ΦΩΚΙΔΑΣ Αντάρτης Τάγμα ΕΛΑΣ Παρνασσίδας

ΜΙΖΑΝ ΔΑΒΙΔ ΔΡΑΜΑ 1944 ΚΙΛΚΙΣ Αντάρτης φοιτητής ιατρικής

ΜΙΖΑΝ ΖΑΚΙΝΟΣ

ΜΠΕΖΑΣ ΚΟΥΤΙΓΙΕΛ ΙΑΚΩΒ ΛΑΡΙΣΑ Αντάρτης Φοιτητής Ιατρικής

ΜΠΕΝΒΕΝΙΣΤΕ ΝΤΑΙΖΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Νοέμβριος 1943 ΑΘΗΝΑ Μέλος της ΕΠΟΝ Πέθανε από κακουχίες και βασανιστήρια στην

Ασφάλεια Φοιτήτρια Χημείας

ΜΠΕΝΣΟΥΣΑΝ ΙΩΣΗΦ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιούλιος 1944 ΠΕΝΤΑΛΟΦΟΣ ΚΟΖΑΝΗΣ Αντάρτης ΙΧ Μεραρχία ΕΛΑΣ

ΜΠΕΡΑΧΑ ΒΙΤΑΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Σεπτέμβριος 1944 ΚΟΖΑΝΗ Αντάρτης Χ Μεραρχία ΕΛΑΣ

ΜΠΕΡΑΧΑ ΙΑΚΩΒ ΤΡΙΚΑΛΑ 7111943 ΜΕΣΟΧΩΡΑ ΤΡΙΚΑΛΩΝ Αντάρτης 4ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΙΣΑΑΚ Απρίλιος 1944 ΒΕΡΜΙΟ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΙΩΣΗΦ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΣAΡΔΟΣ ΜΙΧΑΗΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 20101944 ΣΤΑΥΡΟΣ ΒΕΡΟΙΑΣ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΑΒΡΑΑΜ ΙΩΣΗΦ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1944 ΕΥΒΟΙΑ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΚΑΡΟΛΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΤΣΕΛΕΜΠΙ ΣΕΡΡΕΣ 311944 ΗΠΕΙΡΟΣ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΝΕΓΡΙΝ ΔΑΒΙΔ

ΝΗΣΙΜ ΣΟΛΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

ΝΗΣΙΜ ΗΛΙΑΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιούλιος 1944 ΠΕΝΤΑΛΟΦΟΣ ΚΟΖΑΝΗΣ Αντάρτης ΙΧ Μεραρχία ΕΛΑΣ

ΟΒΑΔΙΑΣ ΝΤΙΝΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Αύγουστος 1944 ΚΙΛΚΙΣ Αντάρτης Χ Μεραρχία ΕΛΑΣ

ΠΑΡΔΟ ΜΩΥΣ ΚΑΒΑΛΑ 1944 ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΠΑΡΔΟ ΣΑΒΒΑΣ ΚΑΒΑΛΑ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΠΕΡΑΧΙΑ ΦΛΩΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΠΙΕΡΙΑ

ΠΕΣΑΧ ΔΑΒΙΔ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2341943 ΘΕΣΣΑΛΙΑ Αντιστασιακός ΕΑΜ Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς

ΠΙΠΑΝΟ ΕΡΡΙΚΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΚΙΛΚΙΣ

ΡΑΦΑΤΑΣ Γ ΘΕΣΣΑΛΙΑ

ΡΟΥΣΟ ΔΑΒΙΔ ΑΘΗΝΑ 511944 ΚΑΛΟΣΚΟΠΗ ΦΩΚΙΔΑΣ Αντάρτης Τάγμα ΕΛΑΣ Παρνασσίδας

ΡΟΥΣΟ ΙΑΚΩΒ ΑΒΡΑΑΜ ΚΑΣΤΟΡΙΑ 511944 ΠΛΑΚΑ ΗΠΕΙΡΟΥ Αντάρτης 50ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΡΟΥΣΟ ΜΙΧΑΗΛ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΣΑΔΙΚΑΡΙΟ ΙΣΡΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 1944 ΕΥΒΟΙΑ

ΣΑΚΚΗΣ ΛΕΩΝ ΙΣΡΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 2961944 ΕΛΕΥΘΕΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Αντάρτης 54ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΣΑΚΚΗΣ ΣΑΜΟΥΗΛ ΒΕΡΜΙΟ

ΣΒΩΛΗΣ ΜΠΕΧΩΡ ΙΩΑΝΝΙΝΑ Ιανουάριος 1944 ΙΩΑΝΝΙΝΑ Τροφοδότης ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς στα

Ιωάννινα

ΣΕΡΟΡ ΚΟΕΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΤΑΡΑΜΠΟΥΛΟΥΣ

ΙΩΣΗΦ ΝΗΣΙΜ ΛΑΡΙΣΑ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΤΟΡΟΝ ΕΔΜΟΝΔΟΣ ΛΑΡΙΣΑ 531943 ΑΘΗΝΑ Σπουδαστής Πολυτεχνείου μέλος του ΕΠΟΝ Σκοτώθηκε σε

διαδήλωση της ΕΠΟΝ Αθήνας

ΦΡΑΓΚΗΣ ΣΙΜΩΝ ΙΑΚΩΒ XΑΛΚΙΔΑ Ιούλιος 1944 ΣΤΕΝΗ ΕΥΒΟΙΑΣ Αντάρτης 7ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΦΡΙΖΗΣ ΑΒΡΑΑΜ-

ΜΙΝΩΣ ΧΑΛΚΙΔΑ 2451944 ΒΕΡΜΙΟ

ΧΑΙΜ ΜΩΡΙΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΛΕΠΤΟΚΑΡΥΑ ΠΙΕΡΙΑΣ

ΧΑΤΖΗΣ ΓΙΟΧΑΝΑΣ ΑΡΤΑ 271944 ΑΜΦΙΣΣΑ Ανθπολοχαγός και καπετάνιος διμοιρίας ΙΙ34 Τάγμα ΕΛΑΣ

ΧΑΣΩΝ ΣΑΒΒΑΣ ΚΑΒΑΛΑ ΒΕΡΟΙΑ

ΧΑΣΩΝ ΜΩΥΣΗΣ ΣΑΒΒΑΣ ΚΑΒΑΛΑ ΒΕΡΟΙΑ

EAM = Εθνικό Απελευθερωτικό ΜέτωποΕΛΑΣ = Ελληνικός Λαϊκός Απελευθερωτικός ΣτρατόςΕΠΟΝ = Ενιαία Πανελλαδική Οργάνωση ΝέωνΕΔΕΣ = Εθνικός Δημοκρατικός Ελληνικός Σύνδεσμος

ΕΟΕΑ = Εθνικές Ομάδες Ελλήνων ΑνταρτώνΕΤΑ = Επιμελητεία του ΑντάρτηΒΣΑ = Βρετανική Στρατιωτική ΑποστολήΕΑΣΑΔ = Εθνικός Αγροτικός Σύνδεσμος Αντικομμουνιστικής Δράσης

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 27

ΟΜΗΡΟΙ ΚΑΙ EKTEΛΕΣΜΕΝΟΙ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΓΕΡΜΑΝΟΥΣ

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΠΑΤΡΩΝΥΜΟ ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ ΤΟΠΟΣ ΘΑΝΑΤΟΥ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΑΚΡΙΣ ΛΕΩΝ 1944 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΕΣ-ΕΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ Καθηγητής πέθανε από τα βασανιστήρια των δεσμοφυλάκωνΑΛΒΟ ΙΣΑΑΚ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2431943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Καραγωγέας 30 ετών ΑΛΓΟΥΣΣΗΣ ΣΑΛΒΑΤΩΡ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΑΜΠΡΑΒΑΝΕΛ ΑΑΡΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2241943 ΦΥΛΑΚΕΣ ΕΠΤΑΠΥΡΓΙΟΥ (ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ) Παλαιοπώλης 35 ετώνΑΣΚΕΝΑΖΗ ΕΛΙΑΟΥ ΚΕΡΚΥΡΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών Αμερικανός υπήκοοςΑΣΣΕΟ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 211943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 21 ετώνΑΣΣΕΟ ΖΑΧΑΡΙΑΣ ΡΑΦΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 2641944 ΒΟΛΟΣ 24 ετώνΑΣΣΕΟ ΙΑΚΩΒΟΣ ΒΟΛΟΣ 2841944 ΒΟΛΟΣ Βασανίστηκε μέχρι θανάτου από άντρες του δοσιλογικού ΕΑΣΑΔ

ΑΤΑΣ ΙΝΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 541943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε προσπαθώντας να διαφύγει από το γκέττο του Βαρώνου Χιρς

ΒΕΑΛΗΣ ΜΙΧΑΗΛ ΙΩΑΝΝΙΝΑ Φεβρουάριος 1944 ΙΩΑΝΝΙΝΑ Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς ΓΕΟΥΝΤΑ ΙΣΡΑΕΛ ΚΕΡΚΥΡΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΓΚΑΝΗ ΓΙΟΥΛΙΑ ΚΕΡΚΥΡΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΓΚΑΤΤΕΝΙΟ ΔΑΒΙΔ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Μάιος 1944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Φοιτητής γεωπονικής ΔΑΣΚΑΛΑΚΗΣ ΡΑΦΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 2431944 ΚΙΣΣΟΣ ΒΟΛΟΥ Εκτελέστηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση στο Πήλιο 80 ετώνΕΖΡΑΤΗΣ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 211943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΕΡΡΕΡΑ ΜΩΡΙΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 541943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε προσπαθώντας να διαφύγει από το γκέττο του

Βαρώνου Χιρς ΕΣΦΟΡΜΕΣ ΓΑΒΡΙΗΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1631943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ZAKINOΥ ΕΥΤΥΧΙΑ ΑΡΤΑ 1681943 ΚΟΜΜΕΝΟ ΑΡΤΑΣ Σκοτώθηκαν στο ολοκαύτωμα του χωριού 37 ετώνΖΑΚΙΝΟΥ ΚΑΙΤΗ ΑΡΤΑ 1681943 ΚΟΜΜΕΝΟ ΑΡΤΑΣ Σκοτώθηκαν στο ολοκαύτωμα του χωριού 5 ετώνΖΑΚΙΝΟΣ ΙΕΡΕΜΙΑΣ ΑΡΤΑ 1681943 ΚΟΜΜΕΝΟ ΑΡΤΑΣ Σκοτώθηκαν στο ολοκαύτωμα του χωριού 42 ετώνIΛΟΥΖ ΝΤΙ ΛΑΖΑΡ ΒΕΡΟΙΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΙΣΡΑΗΛ ΑΒΡΑΑΜ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 151944 ΣΚΟΠΕΥΤΗΡΙΟ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ Υποδηματοποιός ΙΣΡΑΕΛ ΡΙΚΕΤΑ ΚΕΡΚΥΡΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΚΑΚΟΥΦ ΙΑΚΩΒΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1631943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ KΑΡΑΣΣΟ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 30121942 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε σε αντίποινα για επίθεση στη γέφυρα της Αξιούπολης

ΚΑΡΑΣΣΟ ΜΩΫΣΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 151944 ΣΚΟΠΕΥΤΗΡΙΟ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ Μέλος του ΚΚΕ εξόριστος από τη Μεταξική Δικτατορία ΚΟΕΝ ΣΑΜΟΥΕΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΚΟΕΝ ΙΑΚΩΒΟΣ ΒΟΛΟΣ 241944 ΛΑΡΙΣΑ ΚΟΕΝ ΙΣΑΑΚ ΣΙΜΣΟΝ ΒΟΛΟΣ 2641944 ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΑ ΒΟΛΟΥ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση 42 ετώνΚΟΕΝ ΡΕΤΖΙΝΑ ΣΙΜΣΟΝ ΒΟΛΟΣ 2641944 ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΑ ΒΟΛΟΥ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση 70 ετώνΚΟΕΝ ΧΑΙΜ ΒΑΛΑΣΗ ΒΟΛΟΣ 241944 ΠΗΛΙΟ Εκτελέστηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση 25 ετώνΚΟΥΕΝΚΑ ΤΟΡΙ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 541943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε προσπαθώντας να διαφύγει από το γκέττο του

Βαρώνου Χιρς ΛΕΒΗΣ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΓΕΟΥΔΑ ΒΟΛΟΣ 361942 ΗΡΑΚΛΕΙΟ ΚΡΗΤΗΣ Εμπορικός αντιπρόσωπος εκτελέστηκε με άλλους 11 πολίτες του

Ηρακλείου 49 ετώνΛΕΒΗΣ ΧΑΪΜ ΙΩΑΝΝΙΝΑ 7121943 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΕΣ-ΕΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ Έφεδρος ανθυπολοχαγός εκτελέστηκε από το Γερμανό

στρατοπεδάρχη Πάουλ Ραντόμσκι ΛΙΜΠΟΒΙΤΣ ΜΩΫΣΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 211943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΛΕΒΗ ΣΥΜΕΩΝ ΜΩΥΣΗΣ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ ΜΑΓΡΙΖΟΣ ΙΑΚΩΒΟΣ ΜΩΥΣΗΣ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ ΜΑΪΣΣΗΣ ΣΙΜΑΝΤΩΒ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΜΑΤΑΘΙΑ ΝΙΝΑ ΣΑΜΟΥΗΛ ΒΟΛΟΣ 1281942 ΛΑΡΙΣΑ 20 ετώνΜΑΤΑΘΙΑΣ ΑΣΣΕΡ ΣΑΜΟΥΗΛ ΒΟΛΟΣ 21121942 ΛΑΡΙΣΑ 26 ετώνΜΕΓΙΡ ΙΩΣΗΦ ΑΘΗΝΑ 821944 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΕΣ-ΕΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ Πέθανε από τις κακουχίες ΜΟΣΧΟΒΙΤΣ ΜΕΝΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 431944 ΣΤΡΟΠΩΝΕΣ ΕΥΒΟΙΑΣ Βασανίστηκε και εκτελέστηκε από τα Τάγματα Ασφαλείας 18 ετώνΜΟΥΣΑΝ ΠΕΣΑΧ ΔΑΒΙΔ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 24111943 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΠΑΥΛΟΥ ΜΕΛΑ (ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ) ΜΟΥΣΤΑΚΗ ΣΙΜΧΑ ΙΩΑΝΝΙΝΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΜΠΑΡΤΖΙΛΑΪ ΙΣΑΑΚ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2631943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Τυπογράφος εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΜΠΕΝΒΕΝΙΣΤΕ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 541943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε προσπαθώντας να διαφύγει από το γκέττο του

Βαρώνου Χιρς ΜΠΕΡΑΧΑ ΑΑΡΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 151944 ΣΚΟΠΕΥΤΗΡΙΟ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ Μέλος του ΚΚΕ εξόριστος από τη Μεταξική Δικτατορία MΠΟΥΡΛΑ ΕΣΤΕΡ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Απρίλιος 1944 ΒΕΡΜΙΟ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΜΠΟΥΡΛΑ ΦΛΩΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Απρίλιος 1944 ΒΕΡΜΙΟ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΜΩΫΣΗ ΦΑΛΚΟΝΑ ΙΩΣΗΦ ΒΟΛΟΣ 1561944 ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΑ ΒΟΛΟΥ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΜΩΫΣΗΣ ΙΩΣΗΦ ΒΟΛΟΣ 1561944 ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΑ ΒΟΛΟΥ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση 70 ετώνΝΕΓΡΙΝ ΗΛΙΑΣ ΓΕΟΥΔΑ ΒΟΛΟΣ 2731944 ΠΤΕΛΕΟΣ ΒΟΛΟΥ 35 ετώνΟΒΑΔΙΑΣ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΙΩΣΗΦ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΟΒΑΔΙΑΣ ΙΣΑΑΚ ΙΩΣΗΦ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΠΕΡΑΧΙΑ ΑΝΡΥ 151944 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΕΣ-ΕΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ ΡΟΥΣΟ ΣΟΛΟΜΩΝ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΣΑΡΦΑΤΗ ΙΑΚΩΒΟΣ ΚΡΗΤΗ Δεκέμβριος 1941 Γιατρός αιχμάλωτος μετά τη Μάχη της Κρήτης πέθανε από

κακουχίες ΣΑΝΤΙΚΑΡΙΟΣ ΙΣΡΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 2841944 ΒΟΛΟΣ Oπωροπώλης 32 ετώνΣΑΣΣΩΝ ΔΑΒΙΔ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΣΕΔΑΚΑΣ ΜΩΫΣΗΣ ΡΑΦΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 1951944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 50 ετώνΣΙΝΤΟ ΚΑΛΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2831942 ΑΙ-ΣΤΡΑΤΗΣ Πέθανε ως εξόριστος 28 ετώνΣΟΝΙΝΟ ΜΠΕΝΗΣ ΛΑΡΙΣΑ 831944 ΑΣΜΑΚΙ (ΑΝΤΙΑΕΡΟΠΟΡΙΚΟ) ΛΑΡΙΣΑΣ 17 ετώνΣΟΝΙΝΟ ΗΛΙΑΣ ΛΑΡΙΣΑ 831944 ΑΣΜΑΚΙ (ΑΝΤΙΑΕΡΟΠΟΡΙΚΟ) ΛΑΡΙΣΑΣ 23 ετώνΣΤΡΟΥΜΣΑ ΜΩΡΙΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Φοιτητής Φιλοσοφικής ΤΟΡΕΖ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΛΑΡΙΣΑ 831944 ΑΣΜΑΚΙ (ΑΝΤΙΑΕΡΟΠΟΡΙΚΟ) ΛΑΡΙΣΑΣ 29 ετώνΤΕΒΕΤ ΣΑΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 841943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΦΑΡΑΤΖΗ ΛΕΟ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΦΕΛΟΥΣ ΜΑΡΚΟΣ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΦΕΡΕΤΖΙ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΦΕΡΕΤΖΙ ΜΩΥΣΗΣ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΦΕΡΕΤΖΙ ΣΑΔΩΝ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΦΙΛΟΣΩΦ ΕΖΡΑΣ ΗΛΙΑΣ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΦΙΛΟΣΩΦ ΡΑΦΑΗΛ ΗΛΙΑΣ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΦΙΛΟΣΩΦ ΙΣΑΑΚ ΑΒΡΑΑΜ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΦΡΑΝΚΟ ΡΕΒΕΚΑ ΚΑΣΤΟΡΙΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΧΑΝΟ ΙΑΚΩΒ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 211943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 20 ετών

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΕυΧΑΡΙΣΤΙΕΣ

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 28

Αγγελούλης Αντώνης (Βρατσάνος) Βροντάει ο Όλυμπος Το Μηχανικό του Ολύμπου Σύγχρονο Βιβλίο Αθήνα 1964

Αμπατζοπούλου Φραγκίσκη Το Ολοκαύτωμα στις Μαρτυρίες των Ελλήνων Εβραίων Παρατηρητής Θεσσαλονίκη 1993

Η λογοτεχνία ως μαρτυρία Έλληνες πεζογράφοι για τη Γενοκτονία των Εβραίων Παρατηρητής Θεσσαλονίκη 1995

Ανταίος Πέτρος Χίλια σκοτωμένα παιδιά της ΕΠΟΝ Εκδόσεις ΕΠΟΝ Αθήνα 1986

Βαρών-Βασάρ Οντέτ Η Ενηλικίωση μιας Γενιάς Νέοι και νέες στην Κατοχή και στην Αντίσταση Εστία Αθήνα 2009

Βενέτσια Σλομο Sonderkommando Μέσα από την κόλαση των θαλάμων αερίων Πατάκης Αθήνα 2007

Γιακοέλ Γιομτώβ Απομνημονεύματα 1941-1943 Ίδρυμα ΕΤΣ - ΑΧΑΪΜ Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης Παρατηρητής Θεσσαλονίκη 1993

Γιαννακόπουλος Γ Χρήστος Και διηγώντας τα μην κλαις Αναμνήσεις ενός ανθυπολοχαγού του ΕΛΑΣ Επικαιρότητα Αθήνα 1994

Γκατένιο ndash Όσμο Νάτα Από την Κέρκυρα στο Μπίρκεναου και την Ιερουσαλήμ Η ιστορία μιας Κερκυραίας Εβραίας Γαβριηλίδης Αθήνα 2005

Γρηγοριάδης Ν Φοίβος Το Αντάρτικο ΕΛΑΣ-ΕΔΕΣ-ΕΚΚΑ 542 Καμαρινόπουλος Αθήνα 1964

Δημητρίου Ν Δημήτριος (Νικηφόρος) Αντάρτης στα βουνά της Ρούμελης Χρονικό 1940-44 3 τόμοι Αθήνα 1965

Δημητρίου Ν Δημήτριος laquoH συμμετοχή των Εβραίων στην Εθνική Αντίστασηraquo Χρονικά τχ 104 (Ιανουάριος-Φεβρουάριος 1989) σ 3-6

Έπεσαν για τη ζωή Ήρωες-μάρτυρες λαϊκών απελευθερωτικών αγώνων Έκδοση της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ 7 Τόμοι Αθήνα 1997-2007

Ιστορία της Αντίστασης 1940-45 6 τόμοι Αυλός Αθήνα 1979

Ιωαννίδης Ιωάννης Οι Εβραίοι εις την Αντίστασιν ΧΕΟ Ιωάννινα 1948

Καραθάνος Δ laquoΗ Μάχη του Καράλακκα και οι διαστρεβλωτές τηςraquo Ριζοσπάστης 12 81978

Κείμενα Εθνικής Αντίστασης 2 τόμοι Σύγχρονη Εποχή Αθήνα 1981

Μαζάουερ Μάρκ Στην Ελλάδα του Χίτλερ Η εμπειρία της Κατοχής Αλεξάνδρεια Αθήνα 1994

Μητσόπουλος Θανάσης Το 30ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ Οδυσσέας Αθήνα 1987

Μπενβενίστε Ρίκα (επιμ) Οι Εβραίοι της Ελλάδας στην Κατοχή Εταιρεία Μελέτης Ελληνικού Εβραϊσμού Εκδόσεις Βάνιας Θεσσαλονίκη 1998

Μπουρλάς Μιχαήλ Μωυσής Έλληνας Εβραίος και αριστερός Νησίδες 2000

Steven Bowman Η Αντίσταση των Εβραίων στην Κατοχική Ελλάδα (μτφ Ισαάκ Μπενμαγιόρ) Έκδοση Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβουλίου Αθήνα 2013

Μπουρλίδης Τάκης ΕΛΑΣ Το 16ο Σύνταγμα Βερμίου Κώδικας Θεσσαλονίκη 2004

Νάχμαν Ευτυχία Γιάννενα Ταξίδι στο Παρελθόν Τάλως Αθήνα 1996

Νατζαρή Μαρσέλ Χρονικό 41 ndash 45 Ίδρυμα ΕΤΣ - ΑΧΑΪΜ Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης Παρατηρητής Θεσσαλονίκη1991

Pierron Bernard Εβραίοι και Χριστιανοί στη νεότερη Ελλάδα Πόλις Αθήνα 2004

Ρέντης Γρηγόρης Το 54 Σύνταγμα του ΕΛΑΣ Αθήνα 1984

Σάντας Λάκης laquoΗ κατάληψη γερμανικού εκοπλισμένου καϊκιού κι ο Μακαμπήςraquo Χρονικά τχ (Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2009) σ 27-28

Το Εβραϊκό Μουσείο Ελλάδος θα ήθελε να ευχαριστήσει θερμά τους παρακάτω φορείς και ιδρύματα για την ευγενική παραχώρηση αρχειακού φωτογραφικού και οπτικοακουστικού υλικού- Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας (ΑΣΚΙ)- Βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων- Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο (ΕΛΙΑ)- Ιστορικό και Διπλωματικό Αρχείο του Υπουργείου Εξωτερικών- Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο Ελλάδας (ΚΙΣΕ)- Πολεμικό Μουσείο- Τμήμα Ιστορίας της ΚΕ του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας (ΚΚΕ)- United States Holocaust Memorial Museum (USHMM)- USC Shoah Foundation- Yad Vashem The Holocaust Martyrsrsquo and Heroesrsquo Remembrance Authority

Επίσης για την ευγενική παραχώρηση αυθεντικών αντικειμένων και οπλισμού της Εθνικής Αντίστασης- Το Πολεμικό Μουσείο- Την οικογένεια Αλβέρτου Μπενρουμπή- Την οικογένεια Δαβίδ Ασέρ- Την οικογένεια Σίμου Βαλενστάιν

Σεβίλια Ερρίκος Αθήνα - Άουσβιτς Εστία Αθήνα 1983

Σιμπή Ιακώβ amp Λάμψα Καρίνα Η Διάσωση Η σιωπή του κόσμου η αντίσταση στα γκέτο και τα στρατόπεδα οι Έλληνες Εβραίοι στα χρόνια της Κατοχής Αθήνα Εκδόσεις Καπόν 2012

Το Χρονικό του Αγώνα Στrsquo Άρματα Στrsquo Άρματα Ιστορία της Εθνικής Αντίστασης Γιαννίκος Αθήνα 1964

Τσιλιγιάννης Κωνσταντίνος Η Εβραϊκή Κοινότητα της Άρτας Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο της Ελλάδος 2004

Φλάισερ Χάγκεν Στέμμα και Σβάστικα Η Ελλάδα της Κατοχής και της Αντίστασης 1941-1944 τομ Β΄ Εκδόσεις Παπαζήση Αθήνα 1995

Flemming Katherine Ιστορία των Ελλήνων Εβραίων Οδυσσέας Αθήνα 2009

Φρεζής Ραφαήλ Η Ισραηλιτική Κοινότητα Βόλου Βόλος 2003

Arad Yitzhak Arad Gutman Yisrael Margaliot Avraham (επιμ) Documents on the Holocaust Yad Vashem Ιερουσαλήμ 1981

Bowman Steven Jewish Resistance in Wartime Greece Vallentine Mitchell Λονδίνο 2006

---------------------- laquoJoseph Matsas and the Greek Resistanceraquo Journal of the Hel-lenic Diaspora 17 (1991) σ 49-68

Camhi ndash Fromer Rebecca The Holocaust Odyssey of Daniel Bennahmias Sonderkommando The University of Alabama Press Tuscaloosa Αλαμπάμα 1993

Cohen Monique Lise Dugour Jean-Louis (επιμ) Les Juifs dans la Reacutesistance Eacuteditions Tireacutesisas 2001

Collin Claude Carmagnole et Liberteacute Les eacutetrangers dans la Reacutesistance en Rhocircne-Alpes Presses Universitaires de Grenoble 2000

Duffy Peter The Bielski Brothers Harper Collins Νέα Υόρκη 2003

Edelman Marek The Ghetto Fights Warsaw 1941-43 Bookmarks Publications Λονδίνο 1990

Feldman Yael Bowman Steven laquoLove and War on Mount Olympusraquo Thetis 4 (1997) σ 253-256

Friedler Eric Siebert Barbara Kilian Andreas (επιμ) Zeugen aus der Todeszone Das juumldische Sonderkommando in Auschwitz Deutscher Taschenbuch Verlag 2005

Jews in Yugoslavia Muzejski proctor Jezuitski trg 4 Ζάγκρεμπ 1989

Krakowski Shmuel The War of the DoomedJewish Armed Resistance in Poland 1942-1944 Holmes and Meler Νέα Υόρκη Λονδίνο 1984

Kurzman Dan The Bravest Battle The 28 Days of the Warsaw Ghetto Uprising DaCapo Press Νέα Υόρκη 1976

Matsas Joseph laquoThe Participation of the Greek Jews in the National Resist-anceraquo Journal of the Hellenic Diaspora 17 (1991) σ 55-68

Matsas Michael The Illusion of Safety The story of the Greek Jews During the Second World War Pella Publishing Company Νέα Υόρκη 1997

Novitch Miriam Resistenza Spirituale Spiritual Resistance 1940-1945 Μιλάνο 1979

Rayski Benoicirct LrsquoAffiche rouge 21 feacutevrier 1944 ndash Ils nrsquoeacutetaient que des enfantsLe Feacutelin Ντιζόν 2004

Resistance during the Holocaust United States Holocaust Memorial Museum Ουάσινγκτων χχ

Resistance Spiritual Resistance Revolt Partisans and the Uprising in the Death Camps Yad Vashem 2004

Η έκθεση δεν θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί χωρίς τις συνεντεύξεις που παραχωρήθηκαν από Έλληνες Εβραίους βετεράνους της Εθνικής Αντίστασης στους οποίους θα ανήκει για πάντα η διπλή μας ευγνωμοσύνη Βιτάλ Αελιών Δανέλος Αλχανάτης Αλβέρτος Βαλενστάιν Σάρα Γεσουά-Φόρτη Μωύς Γιουσουρούμ Λουί Κοέν Σαμουήλ Κοέν Ηλίας Κονές Ιάκωβος Κούμερης Σαλβατώρ Μπακόλας Ιάκωβος Μπαλέστρα Ντόρα Μπουρλά-Χανταλί Δαβίδ Μπρούδο Εσδράς Μωυσής Ιωσήφ Νισσήμ Έλλη Σακκή-Δεκάστρο Ζακίνος Ρούσο Μηνάς Σαμπετάι Αβραάμ Σβώλης Αλλέγρα Φελούς-Σκύφτη Ραφαήλ Φρεζής

Ιδιαίτερες ευχαριστίες ανήκουν στον κο Μίμη Χριστοφιλάκη για την προσφορά σπάνιων εντύπων προκηρύξεων και εφημερίδων από την προσωπική του συλλογή στους κυρίους Μαρσέλ Γιοέλ Ντάνη Εμμανουήλ Τζων Καλέφ-Εζρά Ιάκωβο Σιμπή Μάριο Σούση Σάμμη Τουρόν καθώς και στις κκ Ζουλί Αελιών Ντέλια Αλχανάτη Αλίκη και Νέλλη Αρούχ Ματθίλδη Εσκινατζή ndash Καλεφ-Εζρά Μιμίκα Βαλενστάιν Οντέτ Βαρών-Βασάρ Βρησιήδα Κοέν Παυλίνα Κοέν-Ματαθία Ρούλα και Λουίζα Κονέ Σέλλη Κούνιο-Κοέν Αλλέγρα Μάτσα Ρίκα Μπενβενίστε Ελένη Μπεζέ Νίνα Μπενρουμπή και Ίντα Ναχμία για τη συμβολή τους και για την ευγενική παραχώρηση πολύτιμων οικογενειακών φωτογραφιών εγγράφων και αντικειμένων

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 23

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣ Μωρίς Ερρέρα Θεσσαλονίκη ΘεσσαλονίκηΜωύς ΕσκαλονίΣαμουήλ Εσκινατζής Λάρισα ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΜωρίς Εσφόρμες Θεσσαλονίκη Αβραάμ Ζακ Καβάλα Μηνάς Ζακ Βόλος Ιωσήφ Ζακάρ Βόλος Σάββας Ιακώβου Βόλος ΕΛΑΣ Δυτική ΘεσσαλίαΧαΐμ Ιακώβου Βόλος Αλβέρτος Ιεσουλάς Βόλος Μωυσής Ελιά Ιεσουλάς Βόλος Ιωσήφ Ίζης Τρίκαλα Λεών Ίντης (ή Ίντας) Αθήνα ΕΛΑΣ Γιωσέφ Ίσσης Σάββας Ίσσης Άρτα Λούνα Ισχάκ Μπίτολα Μεντές Ισχάκ Μπίτολα Πέκο Ισχάκ Μπίτολα Αλβέρτος Ιωσήφ Οβαδίας Μωρίς Καζές Κομοτηνή ΒΣΑ Ανατολική ΘεσσαλίαΆρης Καζές ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΣαμουήλ Καζές Άλμπερτ Κάκις ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΚάρμεν Κάκις ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΦρέντερικ Κάκις ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΖακ Κάκις ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΕμίλ Κάκις Δράμα Γεουντά Καλέφ-Εζρά Ιωάννινα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Αβραάμ Καλέφ-Εζρά Ιωάννινα ΕΑΜ Ήπειρος Δαβίδ Καλντεράν Μπίτολα Σαμουήλ Καλντεράν Μπίτολα Ζουλί Καλδερόν Καλδερόν Φλώρινα Καλδερόν Φλώρινα Γκίτα Καλντερών Μπίτολα Λούνα Καλντερόν Κάρλο Καλντερόν Μπίτολα Ματίκα Καμπελή Τρίκαλα Μίμης Καμπελής Τρίκαλα Νισσήμ Καμχής ΕΑΜ ΜεσσηνίαΜωύς Καμχή Θεσσαλονίκη Μωυσής Καμχής Λάρισα Γιαχιέλ Καπέτας Σολομών Καπέτας ΕΑΜ Θεσσαλία Ηλίας Καπέτας Τρίκαλα Ζακ Καπόν Ματίλντα Καπόν Θεσσαλονίκη Δυτική ΜακεδονίαΚάρολος Καράσσο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΕμμανουέλ Καράσσο Θεσσαλονίκη Γιωσέφ Καράσσο Θεσσαλονίκη Ζακ Καράσσο Θεσσαλονίκη Δανιήλ Καράσσο Θεσσαλονίκη Μωύς Καράσσο Θεσσαλονίκη Τζιάκο Καράσσο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜπέττυ Καράσσο Θεσσαλονίκη Αλμπέρτο Καράσσο Θεσσαλονίκη

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΟΙ

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΝταίζυ Καράσσο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΝιγρίταΖακ Καπόν Άλμπερτ Κασόρλα Μπίτολα Ισαάκ Κασούτο Κασούτο Λάρισα Σολομών Κάστρο Βόλος Ζακ Κατάν Νισσήμ Καμχή Σαμουήλ (Μπόμπυ) Κοέν Δαβίδ Κοέν Πρέβεζα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΔαβίδ Σαμπετάι Κοέν Έλι Κοέν Μεναχέμ Κοέν Μενασέ Κοέν Γεσούα Κοέν Γιακώβ Κοέν Λάουρα Κοέν Χαΐμ Κοέν Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΑλβέρτος Κοέν Δράμα Αλβέρτος Κοέν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΙτσχάκ Κοέν Ξάνθη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΙωσήφ Κοέν Λουί Κοέν Ξάνθη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΖοζέφ Κοέν Κρήτη Μωρίς Κοέν Ιωσήφ Αβραάμ Κοέν Ιωάννινα Μιχαήλ Ηλίας Κοέν Ιωάννινα Σαμουήλ Κοέν Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ηλίας Κοέν Θεσσαλονίκη Ρόζα Κοέν Θεσσαλονίκη Σαμ Κοέν Θεσσαλονίκη Στέλλα Κοέν Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Κεντρική ΜακεδονίαΗλίας Γιουδά Κοέν Λάρισα Πίνχας Κοέν Φλώρινα Ιωσήφ Κοέν Φλώρινα Λέων Κοέν Αθήνα Μωυσής Κοέν Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑαρών Κοέν Αθήνα Ζακίνος Κοέν Αθήνα ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Αθήνα ΕύβοιαΜωσέ Κοέν Καβάλα Δαβίδ Μιχαήλ Κοέν Πρέβεζα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΆννα Κοέν Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΜπαρούχ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ντάριο Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Χαΐμ Σαμουήλ Κοέν Βόλος ΕΠΟΝ ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΙακώβ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ισαάκ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ιακώβ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Καρολίνα Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Λέων Ιωσήφ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Νισσήμ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Πέπος Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ραχήλ Κοέν Βόλος EΠΟΝ Εθνική Αλληλεγγύη ΕΛΑΣ Σαμουήλ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σίμων Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σλόμο Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ]

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 24

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΖαχαρίας Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ζουλύ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ροζίτα Κοέν Βόλος ΕΠΟΝ Σαμπετάι Κοέν Βόλος ΕΠΟΝ Σαλβατώρ Κοέν Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΒίκτωρ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Νταβίκο Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ηλίας Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωρίς (Μωσέ) Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μασλάχ Κοέν Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΣολομών Κοέν Ιωάννινα Σόλων Κομίδης Κομοτηνή Μισέλ Κονέ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ηλίας Κονές Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΜωυσής Κονές Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Τόρι Κουένκα Θεσσαλονίκη ΘεσσαλονίκηΙάκωβος Κούμερης Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΖακ Κωστής Χαλκίδα Απόλλων- Υβόννη ΑθήναΑλμπέρτος Λαζάρ Λάρισα ΕΛΑΣ Κεντρική ΘεσσαλίαΙσαάκ Λαζάρ Λάρισα ΕΛΑΣ Κεντρική ΘεσσαλίαΝισσήμ Λαζάρ Σαλβατώρ Λαζάρ Λάζαρος Λαζάρ Ιωσήφ Λαχανάς Μωυσής Λεβή Νίνο Λεβή Οβαδίας Λεβή Ρόζα Λεβή Σόλων Αβραάμ Λεβή Ζαχαρίας Λεβή Ζακ (Ιακώβ) Λεβή Θεσσαλονίκη Ερρίκος Λεβή Ιωάννινα ΕΔΕΣ ΙωάννιναΧαΐμ Λεών Λεβή Ιωάννινα Ααρών Λεβή Τρίκαλα Ηλίας Λεβή Τρίκαλα Καίτη Λεβή Τρίκαλα Σολομών Αβραάμ Λεβή Τρίκαλα Μεΐρ Λεβή Τρίκαλα Αβραάμ Λεβή Θεσσαλονίκη Αβραάμ Λεβή Χαλκίδα Ηλίας Λεβή Αθήνα ΕΑΜ ΑθήναΕμμανουήλ Λεβή Αθήνα Μανώλης Λεβή Ματαθίας Λεβή Χαΐμ Λεβής Ιωάννινα ΕΑΜ ΑθήναΣίμων Λεβή Λάρισα Ρούλα (Ραχήλ) Λεβή Δαβίδ Λεβής Βόλος ΕΑΜ ΘεσσαλίαΜωυσής Λεβής Βόλος Νέλλος Λεβής Βόλος Ζάχος Λεβής Βόλος Λέων Λεβής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΙακώβ Μαγρίζος Λάρισα Σιμαντώβ Μαΐσης Ραφαήλ Μάλτης Ιωάννινα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΡαούλ Μάνο Ραχήλ Μάνο Ματθίλδη Μασαράνο [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΙσαάκ Μασσότ Μωυσής Ματαθίας Βόλος ΕΛΑΣ ΘεσσαλίαΖάκο Ματαθίας Βόλος Λέων Ματαλόν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΣαλομών Ματαλόν Ματίλντα Ματαράσσο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ Δυτική ΜακεδονίαΝισσήμ Ματαθίας Κέρκυρα Πάππας Μάτσας Μωύς Μάτσας Χαΐμ Μάτσας Ιωάννινα Ελιασάφ Μάτσας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιεσούα Μάτσας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιωσήφ Μάτσας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΣολομών Μάτσας Ιωάννινα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σλόμο Ματσίλ Ιωάννινα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑβραάμ Μεβοράχ Καβάλα ΕΛΑΣ Σαμουήλ Μεγίρ Ιωάννινα Βιτάλ Μεγίρ Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Λέων Μεΐρ Ηλίας Μιζάν Ιακώβ Μιζάν Λέων Μιζάν Σαμπετάι Μιζάν Σαούλ Μιζάν Βουλγαρία Δαβίδ Μιζάν Δράμα Σάμυ Μιζάν Λάρισα Ισαάκ Μιζάν Αγρίνιο Ζακίνος Μιζάν Βόλος Τζάνι Μιζάν Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιωσήφ Μιζραχής Αθήνα ΕΑΜ ΠελοπόννησοςΑλμπέρτος Μιζραχής Λάρισα

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΜήνας Μιζραχής Βόλος Σαρίνα Μιζραχή Βόλος Ζακ Μιζραχής Βόλος Χαΐμ Μιζραχής Βόλος Αλμπέρτος Μινέρβο Χανιά ΒΣΑ ΚρήτηΤζένη Μινέρβο Χανιά Μισκατέλ Διδυμότειχο Μισκατέλ Διδυμότειχο Χαΐμ Μιζραχής Βόλος Λιλή Μητράνι Θεσσαλονίκη Ροβέρτος Μητράνι Σέρρες ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑβραάμ Μιχαήλ Ιωάννινα Μιωνή Αγρίνιο Μωυσής Μιωνής Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιωνάς Μιωνής Αγρίνιο ΕΑΜ Σαμ Μοδιάνο Θεσσαλονίκη Έλιο Μοδιάνο Σόφη Μολτίαχ Μόλχο Α Μόλχο Θεσσαλονίκη Μωυσής Μόρδος Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική Θεσσαλία Μορδώχ Μέντη Μόσκοβιτς Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΕύβοιαΑλίκη Μουρτζούκου Βόλος Δαβίδ Μπακόλας Σαλβατώρ Μπακόλας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΝισσήμ Μπακόλας Ιωάννινα Σιών Μπακόλας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιάκωβος Μπαλέστρας Κέρκυρα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ραφαήλ Μπαρκή Σολομών Μπαρκή Αθήνα Ιακώβ Μπαρτζιλάι Αθήνα Ιωσήφ Μπαρτζιλάι Αθήνα Νισσήμ Μπατής Ιωάννινα Βίκτωρ Μπατής Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΚουτιέλ Ιακώβ Μπέγας Λάρισα Αλμπέρτος Μπέζα Ζακλίν Μπέζα Άλφρεντ Μπέζα Θεσσαλονίκη Μόνικα Μπέζα Θεσσαλονίκη Ελένη Μπέζα Θεσσαλονίκη Αρμάντο Μπεζές Θεσσαλονίκη ΕΑΜ ΘεσσαλίαΜωσέ (Μωρίς) Μπέλλο Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΣαλβατόρε Μπεν Γιαΐς Πέπο Μπενοζίλιο ΕΑΜ ΑθήναΑλμπέρτο Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη Βενιαμίν Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη Μωσέ Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη Ντικ Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΖακ Μπενβενίστε Δαβίδ Μπενβενίστε Καβάλα Έστερ Μπενβενίστε Λάρισα Νταίζη Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΑθήναΧαΐμ Μπενρουμπή Μωρίς Μπενρουμπή Αλβέρτος Μπενρουμπή Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜεναχέμ Μπενσιών Καβάλα Ιωσήφ Μπενσουσάν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΙακώβ Ισραήλ Μπεράχα Τρίκαλα ΕΛΑΣ Δυτική ΘεσσαλίαΓεουντά Μπεράχα Βιτάλ Μπεράχα Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΜεντές Μπεσαντσή Μωσέ Μπέσο Αθήνα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μπετσαλέλ Μπεχάρ Ζακ Μπεχάρ Μάρκος Μποττόν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Σαλομόν Μπούρη Ντόρα Μπουρλά Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΓιολάντα Μπουρλά Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΛεών Μπουρλάς Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΣολομών (Σάρδος) Μπουρλάς Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΜωυσής Μπουρλάς Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΑβραάμ Μπουρλάς Θεσσαλονίκη Σάρα Μπουρλά Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΤσελεμπή Μπουρλά Σέρρες ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΜωρίς Μπουρλάς Γιακώβ Μποχορόπουλος Ιωάννινα Ροβέρτο Μπρέλλης Δαβίδ Μπρούδο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜιχάλης Μπρούδο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική Μακεδονία Ερνστ Μύλλερ Αθήνα Ισαάκ (Γιτσχάκ) Μωυσής (Μωσέ) Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική Μακεδονία Γιομτώβ Μωσέ Ιωάννινα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΔαβίδ Μωυσής [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ασέρ Μωυσής Τρίκαλα ΕΑΜ ΑθήναΕσδράς Βενιαμίν Μωυσής Λάρισα ΕΛΑΣ ΘεσσαλίαΕσδράς Δαβίδ Μωυσής Λάρισα ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΑλβέρτος (Αβραάμ) Μωυσής Βόλος

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΟΙ

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 25

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΣλόμο Ναούμ Ηλίας Ναούμ Ιωάννινα Μαρσέλ Νατζαρή Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΔαβίδ Ναχμίας Άρτα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Σαμ Ναχμίας Αθήνα Μιχαήλ Νεγρίν Αθήνα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Αλβέρτος Νεγρίν Τρίκαλα Ισαάκ Νεγρίν Τρίκαλα Βενιαμίν Νεγρίν Τρίκαλα ΕΛΑΣ Δυτική ΘεσσαλίαΛουίζα Νεγρίν Λάρισα ΕΠΟΝ ΘεσσαλίαΙωσήφ Νεχαμά Ισαάκ Νεχαμά Αθήνα ΕΛΑΣ Δυτική ΘεσσαλίαΡοέλ Νισαχόν Ζακ Νισσάν Σολομών Νισσήμ Ηλίας Σαμ Νισσήμ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΓιοέλ Νιτσαχόν Τρίκαλα Πωλ Νόαχ Ισίδωρος Νόαχ Ισαάκ Ντάσα Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΒιτάλ Ντάσα Θεσσαλονίκη Ιωσήφ Ντεκάστρο Χανιά ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜαρσέλ Ντεμάγιο Μπίτολα Μωσέ Ντόστης Ιωάννινα ΕΑΜ Νέων ΙωάννιναΝτίνος Οβαδίας Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΙσαάκ Οβαδία Δράμα ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΝτάνυ Οβαδίας Θεσσαλονίκη Σαλβατώρ Οβαδίας Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΙσαάκ Οβαδίας Ιωσήφ Ντάριο Ουζιέλ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΒαρών Πάρδο Καβάλα Μωύς Πάρδο Καβάλα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΣάββας Πάρδο Καβάλα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΆνια Πάτσνικ Βιέννη ΕΠΟΝ Χάρυ Πάτσνικ Βιέννη Μπαρούχ Πεζόντες Αβραάμ Πελές Ιωσήφ Πέπο Αθήνα Π Περαχιά Φλώρα Περαχιά Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική Μακεδονία Περαχιά Αλλέγρα Πέσσαχ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δαβίδ Πέσσαχ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωυσής Πέσσαχ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μεσουλάμ Πέσσαχ Φλώρινα Χαΐμ Πίντο Μωρίς Πίνχας Μωρίς Πιπανό Ερρίκος Πιπανό Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΧαΐμ Πολίτης Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωυσής Πολίτης Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ηλίας Πολίτης Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μπεν Ποράτ Γιακώβ Πούλος Αλμπέρτος Πρίζναλης Σέρρες ΕΑΜ ΘεσσαλίαΝτόρα (Ντορίκα) Ραμπάν Ραπέτης Άλχη Ραφαήλ Αθήνα Δαβίδ Ραφαήλ Ιωάννινα Λέων Ρεβή Αθήνα Σιμαντώβ Ρόζεν Εφραίμ Ρόζενμπεργκ Θεσσαλονίκη Αβραάμ Ρομάνο Θεσσαλονίκη Δαβίδ Ρούσο Αθήνα Ισαάκ Ρούσο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΙσαάκ (Ζακίνος) Ρούσο Σέρρες ΕΛΑΣ ΠελοπόννησοςΙακώβ Ρούσο Τσαντίκος Σαδίκ Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ισραήλ Σαδικάριο Βόλος Ραούλ Σαΐας Έλι Σακκής Ιωσήφ Σακκής Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ισαάκ Σακκής Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Έλλη Σακκής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΗλίας Σακκής Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωυσής Σακκής Βόλος ΕΛΑΣΕΤΑ Ανατολική ΘεσσαλίαΠέπος Σακκής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΙσαάκ Σακκής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΛέων Σακκής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΑλμπερτίκο Σάκο Καστοριά Μορδοχάι Σάλεμ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Κεντρική ΘεσσαλίαΑλμπέρτος Σάλεμ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Κεντρική ΘεσσαλίαΑντζέλ Σαλτιέλ Μανώλης Σαλτιέλ Θεσσαλονίκη Ιωσήφ Σαμαρίας Βόλος Πέπος Σαμαρίας Βόλος Δαβίδ Σαμουήλ Θεσσαλονίκη Εμίλ Σαμπάς Άρτα ΕΔΕΣ ΆρταΜεναχέμ Σαμπετάι

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΜηνάς Σαμπετάι Βόλος ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΡαφαήλ Σαμπετάι Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ααρών Σαμπετάι Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλμπέρ Σαούλ ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΖωή Σαπόρτα Μπουένα Σαρφατή Θεσσαλονίκη Σαλβατώρ Σαρφατής Δαβίδ Σασσών Ισαάκ Σασσών Σαλομών Σασσών Αλβέρτος Σαφάν Αβραάμ (Έμπης) Σβώλης Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ηλίας Σβώλης Ιωάννινα Μιχαήλ Σβώλης Ιωάννινα Μπεχώρ Σβώλης Ιωάννινα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Μωσέ Σεγκόρα Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΣλόμο Σένκα Ζακ Σερόρ Σερόρ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΙτσχάκ Σιακίμ Ισραήλ Σιδαρίκης Αγρίνιο Σαμ Σίδης Αθήνα ΕΑΜ ΑθήναΜπαρούχ Σιμπή Θεσσαλονίκη ΕΑΜ Αθήνα ΠελοπόννησοςΙντό Σίμσι Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜπέζα Σιών Δαβίδ Σουλάμ Σαμουήλ Σούσης Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Μωρίς Στρούμσα Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΘεσσαλονίκηΙωσήφ Ταμπώχ Βέροια Ιωσήφ Νισσήμ Ταραμπουλούς Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική Μακεδονία

Δαβίδ Τιάνο Θεσσαλονίκη Ζαχαρίας Τουρών Βόλος Εδμόνδος Τορόν Λάρισα ΕΠΟΝ ΑθήναΆνζελ Τσιάκο Θεσσαλονίκη Δαβίδ Τσουβά Λάρισα Τζάκος Τσουβά Λάρισα Ηλίας Φελούς Ιακώβ Φελούς Αβραάμ Φελούς Τρίκαλα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλλέγρα Φελούς- Καπέτα Τρίκαλα ΕΑΜ Εθνική Αλληλεγγύη ΘεσσαλίαΜάρκος Φελούς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Χρυσούλα Φελούς Τρίκαλα ΕΠΟΝ ΘεσσαλίαΜωυσής Φερετζή Σαδώκ Φερετζή Αλβέρτος Φερετζή Εσδράς Ηλίας Φιλοσώφ Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ισαάκ Αβραάμ Φιλοσώφ Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ραφαήλ Ηλίας Φιλοσώφ Λάρισα ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΜωρίς Φλωρεντίν Φάνυ (Ματίλντα) Φλωρεντίν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΑβραάμ (Αβραμίκος) Φόρνης Χαλκίδα ΕΛΑΣ ΕύβοιαΑαρών Φόρνης Χαλκίδα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Πέπος (Ιωσήφ) Φόρτης Μωυσής (Μίμης) Φόρτης Μανώλης Φραγγής Χαλκίδα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σίμων Φραγγής Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] ΕύβοιαΑλμπέρτος Φρανσές Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ιάκωβος Φρανσές ΕΛΑΣ Κεντρική ΜακεδονίαΡαούλ Φραντζής Μανώλης Φραντζής Βόλος Κάρμεν Φρεζή Βόλος Αβραάμ Χαΐμ Φρεζής Χαλκίδα ΕΑΜ Δυτική ΜακεδονίαΡαφαήλ Φρεζής Βόλος ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΙακώβ Φριζής Θεσσαλονίκη Βασίλης Χαζάν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΖακ Χαΐμ Μωρίς Χαΐμ Ελιγιά Χακίμ Λάρισα Δαβίδ Χακοέν Ραούλ Χαλβατζής Ιτσχάκ Χανέν ΕΑΜ ΑθήναΧαΐμ Χανώκ Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] ΑθήναΈλι Χασσίδ Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] ΕύβοιαΙωσήφ Χασσίδ Θεσσαλονίκη ΕύβοιαΣαμπετάι Χασσών Αβραάμ Χασσών Σάββας Χασσών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΠέπος Χασσών Μπίτολα Μωύς-Μωυσής Χασσών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΓιοχανάς Χατζής Άρτα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΔαβίδ Χατζής Άρτα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Σόλων Χατζής Βόλος Απόστολος Χατζόπουλος Μηνάς Χατζόπουλος Ιωάννινα Μεναχέμ Χαχάμ Νατάν Χονέν Καστοριά

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΟΙ

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 26

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΠΕΣΟΝΤΕΣ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΠΑΤΡΩΝΥΜΟ ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ ΤΟΠΟΣ ΘΑΝΑΤΟΥ ΙΔΙΟΤΗΤΑ ΜΟΝΑΔΑ

ΑΒΡΑΑΜ ΕΛΙΑΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιούνιος 1944 ΚΑΤΕΡΙΝΗ ΠΙΕΡΙΑΣ 17 ετών Σύνδεσμος Μακεδονικού Γραφείου ΚΚΕ με ΠΕ Κατερίνης

Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς στη θέση ldquoΒαρικόrdquo μαζί με

άλλους 12

ΑΛΑΛΟΥΦ ΗΛΙΑΣ ΑΘΗΝΑ ΑΤΤΙΚΗ

ΑΛΒΟ ΡΑΣΕΛ ΓΕΟΥΔΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιανουάριος 1944 ΠΟΝΤΟΚΩΜΗ ΚΟΖΑΝΗΣ 14 ετών σε βοηθητική υπηρεσία στον ΕΛΑΣ Δολοφονήθηκε από

συνεργάτες των Γερμανών

ΑΛΒΟ ΠΑΛΟΜΠΑ ΓΕΟΥΔΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιανουάριος 1944 ΠΟΝΤΟΚΩΜΗ ΚΟΖΑΝΗΣ 16 ετών σε βοηθητική υπηρεσία στον ΕΛΑΣ Δολοφονήθηκε από

συνεργάτες των Γερμανών

ΑΤΤΑΣ ΜΩΫΣΗΣ ΔΑΒΙΔ ΑΘΗΝΑ 1944 ΚΟΡΙΝΘΙΑ Αντάρτης 6ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΒΑΡΩΝ ΑΒΡΑΑΜ ΚΑΒΑΛΑ 1943 ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΓΚΑΝΗΣ ΜΟΡΔΟΣ ΛΑΡΙΣΑ

ΕΛΙΑΟΥ ΔΑΒΙΔ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Οκτώβριος 1943 ΠΕΡΙΒΟΛΙΑ ΓΡΕΒΕΝΩΝ Αντάρτης 50ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΕΣΚΙΝΑΤΖΗΣ

ΣΑΜΟΥΗΛ ΙΩΣΗΦ ΛΑΡΙΣΑ 611945 ΚΑΖΑ ΒΟΙΩΤΙΑΣ Λοχαγός 54ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ Διοικητής 10ου Λόχου

ΙΑΚΩΒΟΥ ΣΑΒΒΑΣ ΣΙΜΟΣ ΒΟΛΟΣ 1741944 ΡΕΝΤΙΝΑ ΑΓΡΑΦΩΝ Αντάρτης 52ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΚΑΜΧΗΣ ΜΩΡΙΣ ΛΑΡΙΣΑ 541944 ΛΕΠΤΟΚΑΡΥΑ ΠΙΕΡΙΑΣ

ΚΑΜΧΗΣ ΝΙΣΣΗΜ 1943 ΦΙΛΙΑΤΡΑ Αντιστασιακός Εκτελέστηκε από τους Ιταλούς

ΚΑΡΑΣΣΟ ΚΑΡΟΛΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΛΑΡΙΣΑ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ Αιχμαλωτίστηκε τραυματίας και

απαγχονίστηκε

ΚΑΡΑΣΣΟ ΖΑΚ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

ΚΑΡΑΣΣΟ ΜΑΡΚΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 681944 ΜΟΥΧΑΡΕΜ ΧΑΝΙ ΕΔΕΣΣΑΣ Ανθυπολοχαγός 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΚΑΡΑΣΣΟ ΣΑΡΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΚΑΣΤΟΡΙΑ

ΚΟΕΝ ΔΑΒΙΔ ΠΡΕΒΕΖΑ 511944 ΚΑΛΟΣΚΟΠΗ ΦΩΚΙΔΑΣ Αντάρτης Τάγμα ΕΛΑΣ Παρνασσίδας

ΚΟΕΝ ΗΛΙΑΣ ΝΗΣΙΜ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΓΡΕΒΕΝΑ Αντάρτης

ΚΟΕΝ ΙΑΚΩΒΟΣ ΚΡΗΤΗ

ΚΟΕΝ ΙΣΑΑΚ

ΚΟΕΝ ΝΗΣΙΜ ΒΑΛΑΣΗΣ 241944 ΛΑΡΙΣΑ

ΚΟΕΝ ΜΙΧΑΗΛ ΙΩΑΝΝΙΝΑ

ΚΟΕΝ ΣΤΕΛΛΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1641943 ΤΑΧΝΙΣΤΑ ΠΙΕΡΙΑΣ Αντάρτισσα Αρχηγείο ΕΛΑΣ Ολύμπου

ΛΕΒΗΣ ΛΕΩΝ ΒΟΛΟΣ 2261944 ΠΕΡΙΟΧΗ ΛΑΡΙΣΑΣ Αντάρτης 54ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΜΗΤΡΑΝΙ ΡΟΒΕΡΤΟΣ ΣΕΡΡΕΣ 511944 ΚΑΛΟΣΚΟΠΗ ΦΩΚΙΔΑΣ Αντάρτης Τάγμα ΕΛΑΣ Παρνασσίδας

ΜΙΖΑΝ ΔΑΒΙΔ ΔΡΑΜΑ 1944 ΚΙΛΚΙΣ Αντάρτης φοιτητής ιατρικής

ΜΙΖΑΝ ΖΑΚΙΝΟΣ

ΜΠΕΖΑΣ ΚΟΥΤΙΓΙΕΛ ΙΑΚΩΒ ΛΑΡΙΣΑ Αντάρτης Φοιτητής Ιατρικής

ΜΠΕΝΒΕΝΙΣΤΕ ΝΤΑΙΖΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Νοέμβριος 1943 ΑΘΗΝΑ Μέλος της ΕΠΟΝ Πέθανε από κακουχίες και βασανιστήρια στην

Ασφάλεια Φοιτήτρια Χημείας

ΜΠΕΝΣΟΥΣΑΝ ΙΩΣΗΦ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιούλιος 1944 ΠΕΝΤΑΛΟΦΟΣ ΚΟΖΑΝΗΣ Αντάρτης ΙΧ Μεραρχία ΕΛΑΣ

ΜΠΕΡΑΧΑ ΒΙΤΑΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Σεπτέμβριος 1944 ΚΟΖΑΝΗ Αντάρτης Χ Μεραρχία ΕΛΑΣ

ΜΠΕΡΑΧΑ ΙΑΚΩΒ ΤΡΙΚΑΛΑ 7111943 ΜΕΣΟΧΩΡΑ ΤΡΙΚΑΛΩΝ Αντάρτης 4ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΙΣΑΑΚ Απρίλιος 1944 ΒΕΡΜΙΟ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΙΩΣΗΦ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΣAΡΔΟΣ ΜΙΧΑΗΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 20101944 ΣΤΑΥΡΟΣ ΒΕΡΟΙΑΣ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΑΒΡΑΑΜ ΙΩΣΗΦ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1944 ΕΥΒΟΙΑ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΚΑΡΟΛΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΤΣΕΛΕΜΠΙ ΣΕΡΡΕΣ 311944 ΗΠΕΙΡΟΣ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΝΕΓΡΙΝ ΔΑΒΙΔ

ΝΗΣΙΜ ΣΟΛΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

ΝΗΣΙΜ ΗΛΙΑΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιούλιος 1944 ΠΕΝΤΑΛΟΦΟΣ ΚΟΖΑΝΗΣ Αντάρτης ΙΧ Μεραρχία ΕΛΑΣ

ΟΒΑΔΙΑΣ ΝΤΙΝΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Αύγουστος 1944 ΚΙΛΚΙΣ Αντάρτης Χ Μεραρχία ΕΛΑΣ

ΠΑΡΔΟ ΜΩΥΣ ΚΑΒΑΛΑ 1944 ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΠΑΡΔΟ ΣΑΒΒΑΣ ΚΑΒΑΛΑ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΠΕΡΑΧΙΑ ΦΛΩΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΠΙΕΡΙΑ

ΠΕΣΑΧ ΔΑΒΙΔ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2341943 ΘΕΣΣΑΛΙΑ Αντιστασιακός ΕΑΜ Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς

ΠΙΠΑΝΟ ΕΡΡΙΚΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΚΙΛΚΙΣ

ΡΑΦΑΤΑΣ Γ ΘΕΣΣΑΛΙΑ

ΡΟΥΣΟ ΔΑΒΙΔ ΑΘΗΝΑ 511944 ΚΑΛΟΣΚΟΠΗ ΦΩΚΙΔΑΣ Αντάρτης Τάγμα ΕΛΑΣ Παρνασσίδας

ΡΟΥΣΟ ΙΑΚΩΒ ΑΒΡΑΑΜ ΚΑΣΤΟΡΙΑ 511944 ΠΛΑΚΑ ΗΠΕΙΡΟΥ Αντάρτης 50ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΡΟΥΣΟ ΜΙΧΑΗΛ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΣΑΔΙΚΑΡΙΟ ΙΣΡΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 1944 ΕΥΒΟΙΑ

ΣΑΚΚΗΣ ΛΕΩΝ ΙΣΡΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 2961944 ΕΛΕΥΘΕΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Αντάρτης 54ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΣΑΚΚΗΣ ΣΑΜΟΥΗΛ ΒΕΡΜΙΟ

ΣΒΩΛΗΣ ΜΠΕΧΩΡ ΙΩΑΝΝΙΝΑ Ιανουάριος 1944 ΙΩΑΝΝΙΝΑ Τροφοδότης ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς στα

Ιωάννινα

ΣΕΡΟΡ ΚΟΕΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΤΑΡΑΜΠΟΥΛΟΥΣ

ΙΩΣΗΦ ΝΗΣΙΜ ΛΑΡΙΣΑ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΤΟΡΟΝ ΕΔΜΟΝΔΟΣ ΛΑΡΙΣΑ 531943 ΑΘΗΝΑ Σπουδαστής Πολυτεχνείου μέλος του ΕΠΟΝ Σκοτώθηκε σε

διαδήλωση της ΕΠΟΝ Αθήνας

ΦΡΑΓΚΗΣ ΣΙΜΩΝ ΙΑΚΩΒ XΑΛΚΙΔΑ Ιούλιος 1944 ΣΤΕΝΗ ΕΥΒΟΙΑΣ Αντάρτης 7ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΦΡΙΖΗΣ ΑΒΡΑΑΜ-

ΜΙΝΩΣ ΧΑΛΚΙΔΑ 2451944 ΒΕΡΜΙΟ

ΧΑΙΜ ΜΩΡΙΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΛΕΠΤΟΚΑΡΥΑ ΠΙΕΡΙΑΣ

ΧΑΤΖΗΣ ΓΙΟΧΑΝΑΣ ΑΡΤΑ 271944 ΑΜΦΙΣΣΑ Ανθπολοχαγός και καπετάνιος διμοιρίας ΙΙ34 Τάγμα ΕΛΑΣ

ΧΑΣΩΝ ΣΑΒΒΑΣ ΚΑΒΑΛΑ ΒΕΡΟΙΑ

ΧΑΣΩΝ ΜΩΥΣΗΣ ΣΑΒΒΑΣ ΚΑΒΑΛΑ ΒΕΡΟΙΑ

EAM = Εθνικό Απελευθερωτικό ΜέτωποΕΛΑΣ = Ελληνικός Λαϊκός Απελευθερωτικός ΣτρατόςΕΠΟΝ = Ενιαία Πανελλαδική Οργάνωση ΝέωνΕΔΕΣ = Εθνικός Δημοκρατικός Ελληνικός Σύνδεσμος

ΕΟΕΑ = Εθνικές Ομάδες Ελλήνων ΑνταρτώνΕΤΑ = Επιμελητεία του ΑντάρτηΒΣΑ = Βρετανική Στρατιωτική ΑποστολήΕΑΣΑΔ = Εθνικός Αγροτικός Σύνδεσμος Αντικομμουνιστικής Δράσης

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 27

ΟΜΗΡΟΙ ΚΑΙ EKTEΛΕΣΜΕΝΟΙ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΓΕΡΜΑΝΟΥΣ

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΠΑΤΡΩΝΥΜΟ ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ ΤΟΠΟΣ ΘΑΝΑΤΟΥ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΑΚΡΙΣ ΛΕΩΝ 1944 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΕΣ-ΕΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ Καθηγητής πέθανε από τα βασανιστήρια των δεσμοφυλάκωνΑΛΒΟ ΙΣΑΑΚ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2431943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Καραγωγέας 30 ετών ΑΛΓΟΥΣΣΗΣ ΣΑΛΒΑΤΩΡ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΑΜΠΡΑΒΑΝΕΛ ΑΑΡΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2241943 ΦΥΛΑΚΕΣ ΕΠΤΑΠΥΡΓΙΟΥ (ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ) Παλαιοπώλης 35 ετώνΑΣΚΕΝΑΖΗ ΕΛΙΑΟΥ ΚΕΡΚΥΡΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών Αμερικανός υπήκοοςΑΣΣΕΟ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 211943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 21 ετώνΑΣΣΕΟ ΖΑΧΑΡΙΑΣ ΡΑΦΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 2641944 ΒΟΛΟΣ 24 ετώνΑΣΣΕΟ ΙΑΚΩΒΟΣ ΒΟΛΟΣ 2841944 ΒΟΛΟΣ Βασανίστηκε μέχρι θανάτου από άντρες του δοσιλογικού ΕΑΣΑΔ

ΑΤΑΣ ΙΝΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 541943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε προσπαθώντας να διαφύγει από το γκέττο του Βαρώνου Χιρς

ΒΕΑΛΗΣ ΜΙΧΑΗΛ ΙΩΑΝΝΙΝΑ Φεβρουάριος 1944 ΙΩΑΝΝΙΝΑ Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς ΓΕΟΥΝΤΑ ΙΣΡΑΕΛ ΚΕΡΚΥΡΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΓΚΑΝΗ ΓΙΟΥΛΙΑ ΚΕΡΚΥΡΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΓΚΑΤΤΕΝΙΟ ΔΑΒΙΔ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Μάιος 1944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Φοιτητής γεωπονικής ΔΑΣΚΑΛΑΚΗΣ ΡΑΦΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 2431944 ΚΙΣΣΟΣ ΒΟΛΟΥ Εκτελέστηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση στο Πήλιο 80 ετώνΕΖΡΑΤΗΣ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 211943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΕΡΡΕΡΑ ΜΩΡΙΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 541943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε προσπαθώντας να διαφύγει από το γκέττο του

Βαρώνου Χιρς ΕΣΦΟΡΜΕΣ ΓΑΒΡΙΗΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1631943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ZAKINOΥ ΕΥΤΥΧΙΑ ΑΡΤΑ 1681943 ΚΟΜΜΕΝΟ ΑΡΤΑΣ Σκοτώθηκαν στο ολοκαύτωμα του χωριού 37 ετώνΖΑΚΙΝΟΥ ΚΑΙΤΗ ΑΡΤΑ 1681943 ΚΟΜΜΕΝΟ ΑΡΤΑΣ Σκοτώθηκαν στο ολοκαύτωμα του χωριού 5 ετώνΖΑΚΙΝΟΣ ΙΕΡΕΜΙΑΣ ΑΡΤΑ 1681943 ΚΟΜΜΕΝΟ ΑΡΤΑΣ Σκοτώθηκαν στο ολοκαύτωμα του χωριού 42 ετώνIΛΟΥΖ ΝΤΙ ΛΑΖΑΡ ΒΕΡΟΙΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΙΣΡΑΗΛ ΑΒΡΑΑΜ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 151944 ΣΚΟΠΕΥΤΗΡΙΟ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ Υποδηματοποιός ΙΣΡΑΕΛ ΡΙΚΕΤΑ ΚΕΡΚΥΡΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΚΑΚΟΥΦ ΙΑΚΩΒΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1631943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ KΑΡΑΣΣΟ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 30121942 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε σε αντίποινα για επίθεση στη γέφυρα της Αξιούπολης

ΚΑΡΑΣΣΟ ΜΩΫΣΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 151944 ΣΚΟΠΕΥΤΗΡΙΟ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ Μέλος του ΚΚΕ εξόριστος από τη Μεταξική Δικτατορία ΚΟΕΝ ΣΑΜΟΥΕΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΚΟΕΝ ΙΑΚΩΒΟΣ ΒΟΛΟΣ 241944 ΛΑΡΙΣΑ ΚΟΕΝ ΙΣΑΑΚ ΣΙΜΣΟΝ ΒΟΛΟΣ 2641944 ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΑ ΒΟΛΟΥ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση 42 ετώνΚΟΕΝ ΡΕΤΖΙΝΑ ΣΙΜΣΟΝ ΒΟΛΟΣ 2641944 ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΑ ΒΟΛΟΥ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση 70 ετώνΚΟΕΝ ΧΑΙΜ ΒΑΛΑΣΗ ΒΟΛΟΣ 241944 ΠΗΛΙΟ Εκτελέστηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση 25 ετώνΚΟΥΕΝΚΑ ΤΟΡΙ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 541943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε προσπαθώντας να διαφύγει από το γκέττο του

Βαρώνου Χιρς ΛΕΒΗΣ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΓΕΟΥΔΑ ΒΟΛΟΣ 361942 ΗΡΑΚΛΕΙΟ ΚΡΗΤΗΣ Εμπορικός αντιπρόσωπος εκτελέστηκε με άλλους 11 πολίτες του

Ηρακλείου 49 ετώνΛΕΒΗΣ ΧΑΪΜ ΙΩΑΝΝΙΝΑ 7121943 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΕΣ-ΕΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ Έφεδρος ανθυπολοχαγός εκτελέστηκε από το Γερμανό

στρατοπεδάρχη Πάουλ Ραντόμσκι ΛΙΜΠΟΒΙΤΣ ΜΩΫΣΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 211943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΛΕΒΗ ΣΥΜΕΩΝ ΜΩΥΣΗΣ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ ΜΑΓΡΙΖΟΣ ΙΑΚΩΒΟΣ ΜΩΥΣΗΣ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ ΜΑΪΣΣΗΣ ΣΙΜΑΝΤΩΒ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΜΑΤΑΘΙΑ ΝΙΝΑ ΣΑΜΟΥΗΛ ΒΟΛΟΣ 1281942 ΛΑΡΙΣΑ 20 ετώνΜΑΤΑΘΙΑΣ ΑΣΣΕΡ ΣΑΜΟΥΗΛ ΒΟΛΟΣ 21121942 ΛΑΡΙΣΑ 26 ετώνΜΕΓΙΡ ΙΩΣΗΦ ΑΘΗΝΑ 821944 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΕΣ-ΕΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ Πέθανε από τις κακουχίες ΜΟΣΧΟΒΙΤΣ ΜΕΝΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 431944 ΣΤΡΟΠΩΝΕΣ ΕΥΒΟΙΑΣ Βασανίστηκε και εκτελέστηκε από τα Τάγματα Ασφαλείας 18 ετώνΜΟΥΣΑΝ ΠΕΣΑΧ ΔΑΒΙΔ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 24111943 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΠΑΥΛΟΥ ΜΕΛΑ (ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ) ΜΟΥΣΤΑΚΗ ΣΙΜΧΑ ΙΩΑΝΝΙΝΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΜΠΑΡΤΖΙΛΑΪ ΙΣΑΑΚ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2631943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Τυπογράφος εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΜΠΕΝΒΕΝΙΣΤΕ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 541943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε προσπαθώντας να διαφύγει από το γκέττο του

Βαρώνου Χιρς ΜΠΕΡΑΧΑ ΑΑΡΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 151944 ΣΚΟΠΕΥΤΗΡΙΟ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ Μέλος του ΚΚΕ εξόριστος από τη Μεταξική Δικτατορία MΠΟΥΡΛΑ ΕΣΤΕΡ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Απρίλιος 1944 ΒΕΡΜΙΟ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΜΠΟΥΡΛΑ ΦΛΩΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Απρίλιος 1944 ΒΕΡΜΙΟ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΜΩΫΣΗ ΦΑΛΚΟΝΑ ΙΩΣΗΦ ΒΟΛΟΣ 1561944 ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΑ ΒΟΛΟΥ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΜΩΫΣΗΣ ΙΩΣΗΦ ΒΟΛΟΣ 1561944 ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΑ ΒΟΛΟΥ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση 70 ετώνΝΕΓΡΙΝ ΗΛΙΑΣ ΓΕΟΥΔΑ ΒΟΛΟΣ 2731944 ΠΤΕΛΕΟΣ ΒΟΛΟΥ 35 ετώνΟΒΑΔΙΑΣ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΙΩΣΗΦ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΟΒΑΔΙΑΣ ΙΣΑΑΚ ΙΩΣΗΦ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΠΕΡΑΧΙΑ ΑΝΡΥ 151944 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΕΣ-ΕΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ ΡΟΥΣΟ ΣΟΛΟΜΩΝ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΣΑΡΦΑΤΗ ΙΑΚΩΒΟΣ ΚΡΗΤΗ Δεκέμβριος 1941 Γιατρός αιχμάλωτος μετά τη Μάχη της Κρήτης πέθανε από

κακουχίες ΣΑΝΤΙΚΑΡΙΟΣ ΙΣΡΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 2841944 ΒΟΛΟΣ Oπωροπώλης 32 ετώνΣΑΣΣΩΝ ΔΑΒΙΔ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΣΕΔΑΚΑΣ ΜΩΫΣΗΣ ΡΑΦΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 1951944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 50 ετώνΣΙΝΤΟ ΚΑΛΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2831942 ΑΙ-ΣΤΡΑΤΗΣ Πέθανε ως εξόριστος 28 ετώνΣΟΝΙΝΟ ΜΠΕΝΗΣ ΛΑΡΙΣΑ 831944 ΑΣΜΑΚΙ (ΑΝΤΙΑΕΡΟΠΟΡΙΚΟ) ΛΑΡΙΣΑΣ 17 ετώνΣΟΝΙΝΟ ΗΛΙΑΣ ΛΑΡΙΣΑ 831944 ΑΣΜΑΚΙ (ΑΝΤΙΑΕΡΟΠΟΡΙΚΟ) ΛΑΡΙΣΑΣ 23 ετώνΣΤΡΟΥΜΣΑ ΜΩΡΙΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Φοιτητής Φιλοσοφικής ΤΟΡΕΖ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΛΑΡΙΣΑ 831944 ΑΣΜΑΚΙ (ΑΝΤΙΑΕΡΟΠΟΡΙΚΟ) ΛΑΡΙΣΑΣ 29 ετώνΤΕΒΕΤ ΣΑΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 841943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΦΑΡΑΤΖΗ ΛΕΟ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΦΕΛΟΥΣ ΜΑΡΚΟΣ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΦΕΡΕΤΖΙ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΦΕΡΕΤΖΙ ΜΩΥΣΗΣ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΦΕΡΕΤΖΙ ΣΑΔΩΝ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΦΙΛΟΣΩΦ ΕΖΡΑΣ ΗΛΙΑΣ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΦΙΛΟΣΩΦ ΡΑΦΑΗΛ ΗΛΙΑΣ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΦΙΛΟΣΩΦ ΙΣΑΑΚ ΑΒΡΑΑΜ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΦΡΑΝΚΟ ΡΕΒΕΚΑ ΚΑΣΤΟΡΙΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΧΑΝΟ ΙΑΚΩΒ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 211943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 20 ετών

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΕυΧΑΡΙΣΤΙΕΣ

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 28

Αγγελούλης Αντώνης (Βρατσάνος) Βροντάει ο Όλυμπος Το Μηχανικό του Ολύμπου Σύγχρονο Βιβλίο Αθήνα 1964

Αμπατζοπούλου Φραγκίσκη Το Ολοκαύτωμα στις Μαρτυρίες των Ελλήνων Εβραίων Παρατηρητής Θεσσαλονίκη 1993

Η λογοτεχνία ως μαρτυρία Έλληνες πεζογράφοι για τη Γενοκτονία των Εβραίων Παρατηρητής Θεσσαλονίκη 1995

Ανταίος Πέτρος Χίλια σκοτωμένα παιδιά της ΕΠΟΝ Εκδόσεις ΕΠΟΝ Αθήνα 1986

Βαρών-Βασάρ Οντέτ Η Ενηλικίωση μιας Γενιάς Νέοι και νέες στην Κατοχή και στην Αντίσταση Εστία Αθήνα 2009

Βενέτσια Σλομο Sonderkommando Μέσα από την κόλαση των θαλάμων αερίων Πατάκης Αθήνα 2007

Γιακοέλ Γιομτώβ Απομνημονεύματα 1941-1943 Ίδρυμα ΕΤΣ - ΑΧΑΪΜ Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης Παρατηρητής Θεσσαλονίκη 1993

Γιαννακόπουλος Γ Χρήστος Και διηγώντας τα μην κλαις Αναμνήσεις ενός ανθυπολοχαγού του ΕΛΑΣ Επικαιρότητα Αθήνα 1994

Γκατένιο ndash Όσμο Νάτα Από την Κέρκυρα στο Μπίρκεναου και την Ιερουσαλήμ Η ιστορία μιας Κερκυραίας Εβραίας Γαβριηλίδης Αθήνα 2005

Γρηγοριάδης Ν Φοίβος Το Αντάρτικο ΕΛΑΣ-ΕΔΕΣ-ΕΚΚΑ 542 Καμαρινόπουλος Αθήνα 1964

Δημητρίου Ν Δημήτριος (Νικηφόρος) Αντάρτης στα βουνά της Ρούμελης Χρονικό 1940-44 3 τόμοι Αθήνα 1965

Δημητρίου Ν Δημήτριος laquoH συμμετοχή των Εβραίων στην Εθνική Αντίστασηraquo Χρονικά τχ 104 (Ιανουάριος-Φεβρουάριος 1989) σ 3-6

Έπεσαν για τη ζωή Ήρωες-μάρτυρες λαϊκών απελευθερωτικών αγώνων Έκδοση της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ 7 Τόμοι Αθήνα 1997-2007

Ιστορία της Αντίστασης 1940-45 6 τόμοι Αυλός Αθήνα 1979

Ιωαννίδης Ιωάννης Οι Εβραίοι εις την Αντίστασιν ΧΕΟ Ιωάννινα 1948

Καραθάνος Δ laquoΗ Μάχη του Καράλακκα και οι διαστρεβλωτές τηςraquo Ριζοσπάστης 12 81978

Κείμενα Εθνικής Αντίστασης 2 τόμοι Σύγχρονη Εποχή Αθήνα 1981

Μαζάουερ Μάρκ Στην Ελλάδα του Χίτλερ Η εμπειρία της Κατοχής Αλεξάνδρεια Αθήνα 1994

Μητσόπουλος Θανάσης Το 30ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ Οδυσσέας Αθήνα 1987

Μπενβενίστε Ρίκα (επιμ) Οι Εβραίοι της Ελλάδας στην Κατοχή Εταιρεία Μελέτης Ελληνικού Εβραϊσμού Εκδόσεις Βάνιας Θεσσαλονίκη 1998

Μπουρλάς Μιχαήλ Μωυσής Έλληνας Εβραίος και αριστερός Νησίδες 2000

Steven Bowman Η Αντίσταση των Εβραίων στην Κατοχική Ελλάδα (μτφ Ισαάκ Μπενμαγιόρ) Έκδοση Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβουλίου Αθήνα 2013

Μπουρλίδης Τάκης ΕΛΑΣ Το 16ο Σύνταγμα Βερμίου Κώδικας Θεσσαλονίκη 2004

Νάχμαν Ευτυχία Γιάννενα Ταξίδι στο Παρελθόν Τάλως Αθήνα 1996

Νατζαρή Μαρσέλ Χρονικό 41 ndash 45 Ίδρυμα ΕΤΣ - ΑΧΑΪΜ Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης Παρατηρητής Θεσσαλονίκη1991

Pierron Bernard Εβραίοι και Χριστιανοί στη νεότερη Ελλάδα Πόλις Αθήνα 2004

Ρέντης Γρηγόρης Το 54 Σύνταγμα του ΕΛΑΣ Αθήνα 1984

Σάντας Λάκης laquoΗ κατάληψη γερμανικού εκοπλισμένου καϊκιού κι ο Μακαμπήςraquo Χρονικά τχ (Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2009) σ 27-28

Το Εβραϊκό Μουσείο Ελλάδος θα ήθελε να ευχαριστήσει θερμά τους παρακάτω φορείς και ιδρύματα για την ευγενική παραχώρηση αρχειακού φωτογραφικού και οπτικοακουστικού υλικού- Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας (ΑΣΚΙ)- Βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων- Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο (ΕΛΙΑ)- Ιστορικό και Διπλωματικό Αρχείο του Υπουργείου Εξωτερικών- Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο Ελλάδας (ΚΙΣΕ)- Πολεμικό Μουσείο- Τμήμα Ιστορίας της ΚΕ του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας (ΚΚΕ)- United States Holocaust Memorial Museum (USHMM)- USC Shoah Foundation- Yad Vashem The Holocaust Martyrsrsquo and Heroesrsquo Remembrance Authority

Επίσης για την ευγενική παραχώρηση αυθεντικών αντικειμένων και οπλισμού της Εθνικής Αντίστασης- Το Πολεμικό Μουσείο- Την οικογένεια Αλβέρτου Μπενρουμπή- Την οικογένεια Δαβίδ Ασέρ- Την οικογένεια Σίμου Βαλενστάιν

Σεβίλια Ερρίκος Αθήνα - Άουσβιτς Εστία Αθήνα 1983

Σιμπή Ιακώβ amp Λάμψα Καρίνα Η Διάσωση Η σιωπή του κόσμου η αντίσταση στα γκέτο και τα στρατόπεδα οι Έλληνες Εβραίοι στα χρόνια της Κατοχής Αθήνα Εκδόσεις Καπόν 2012

Το Χρονικό του Αγώνα Στrsquo Άρματα Στrsquo Άρματα Ιστορία της Εθνικής Αντίστασης Γιαννίκος Αθήνα 1964

Τσιλιγιάννης Κωνσταντίνος Η Εβραϊκή Κοινότητα της Άρτας Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο της Ελλάδος 2004

Φλάισερ Χάγκεν Στέμμα και Σβάστικα Η Ελλάδα της Κατοχής και της Αντίστασης 1941-1944 τομ Β΄ Εκδόσεις Παπαζήση Αθήνα 1995

Flemming Katherine Ιστορία των Ελλήνων Εβραίων Οδυσσέας Αθήνα 2009

Φρεζής Ραφαήλ Η Ισραηλιτική Κοινότητα Βόλου Βόλος 2003

Arad Yitzhak Arad Gutman Yisrael Margaliot Avraham (επιμ) Documents on the Holocaust Yad Vashem Ιερουσαλήμ 1981

Bowman Steven Jewish Resistance in Wartime Greece Vallentine Mitchell Λονδίνο 2006

---------------------- laquoJoseph Matsas and the Greek Resistanceraquo Journal of the Hel-lenic Diaspora 17 (1991) σ 49-68

Camhi ndash Fromer Rebecca The Holocaust Odyssey of Daniel Bennahmias Sonderkommando The University of Alabama Press Tuscaloosa Αλαμπάμα 1993

Cohen Monique Lise Dugour Jean-Louis (επιμ) Les Juifs dans la Reacutesistance Eacuteditions Tireacutesisas 2001

Collin Claude Carmagnole et Liberteacute Les eacutetrangers dans la Reacutesistance en Rhocircne-Alpes Presses Universitaires de Grenoble 2000

Duffy Peter The Bielski Brothers Harper Collins Νέα Υόρκη 2003

Edelman Marek The Ghetto Fights Warsaw 1941-43 Bookmarks Publications Λονδίνο 1990

Feldman Yael Bowman Steven laquoLove and War on Mount Olympusraquo Thetis 4 (1997) σ 253-256

Friedler Eric Siebert Barbara Kilian Andreas (επιμ) Zeugen aus der Todeszone Das juumldische Sonderkommando in Auschwitz Deutscher Taschenbuch Verlag 2005

Jews in Yugoslavia Muzejski proctor Jezuitski trg 4 Ζάγκρεμπ 1989

Krakowski Shmuel The War of the DoomedJewish Armed Resistance in Poland 1942-1944 Holmes and Meler Νέα Υόρκη Λονδίνο 1984

Kurzman Dan The Bravest Battle The 28 Days of the Warsaw Ghetto Uprising DaCapo Press Νέα Υόρκη 1976

Matsas Joseph laquoThe Participation of the Greek Jews in the National Resist-anceraquo Journal of the Hellenic Diaspora 17 (1991) σ 55-68

Matsas Michael The Illusion of Safety The story of the Greek Jews During the Second World War Pella Publishing Company Νέα Υόρκη 1997

Novitch Miriam Resistenza Spirituale Spiritual Resistance 1940-1945 Μιλάνο 1979

Rayski Benoicirct LrsquoAffiche rouge 21 feacutevrier 1944 ndash Ils nrsquoeacutetaient que des enfantsLe Feacutelin Ντιζόν 2004

Resistance during the Holocaust United States Holocaust Memorial Museum Ουάσινγκτων χχ

Resistance Spiritual Resistance Revolt Partisans and the Uprising in the Death Camps Yad Vashem 2004

Η έκθεση δεν θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί χωρίς τις συνεντεύξεις που παραχωρήθηκαν από Έλληνες Εβραίους βετεράνους της Εθνικής Αντίστασης στους οποίους θα ανήκει για πάντα η διπλή μας ευγνωμοσύνη Βιτάλ Αελιών Δανέλος Αλχανάτης Αλβέρτος Βαλενστάιν Σάρα Γεσουά-Φόρτη Μωύς Γιουσουρούμ Λουί Κοέν Σαμουήλ Κοέν Ηλίας Κονές Ιάκωβος Κούμερης Σαλβατώρ Μπακόλας Ιάκωβος Μπαλέστρα Ντόρα Μπουρλά-Χανταλί Δαβίδ Μπρούδο Εσδράς Μωυσής Ιωσήφ Νισσήμ Έλλη Σακκή-Δεκάστρο Ζακίνος Ρούσο Μηνάς Σαμπετάι Αβραάμ Σβώλης Αλλέγρα Φελούς-Σκύφτη Ραφαήλ Φρεζής

Ιδιαίτερες ευχαριστίες ανήκουν στον κο Μίμη Χριστοφιλάκη για την προσφορά σπάνιων εντύπων προκηρύξεων και εφημερίδων από την προσωπική του συλλογή στους κυρίους Μαρσέλ Γιοέλ Ντάνη Εμμανουήλ Τζων Καλέφ-Εζρά Ιάκωβο Σιμπή Μάριο Σούση Σάμμη Τουρόν καθώς και στις κκ Ζουλί Αελιών Ντέλια Αλχανάτη Αλίκη και Νέλλη Αρούχ Ματθίλδη Εσκινατζή ndash Καλεφ-Εζρά Μιμίκα Βαλενστάιν Οντέτ Βαρών-Βασάρ Βρησιήδα Κοέν Παυλίνα Κοέν-Ματαθία Ρούλα και Λουίζα Κονέ Σέλλη Κούνιο-Κοέν Αλλέγρα Μάτσα Ρίκα Μπενβενίστε Ελένη Μπεζέ Νίνα Μπενρουμπή και Ίντα Ναχμία για τη συμβολή τους και για την ευγενική παραχώρηση πολύτιμων οικογενειακών φωτογραφιών εγγράφων και αντικειμένων

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 24

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΖαχαρίας Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ζουλύ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ροζίτα Κοέν Βόλος ΕΠΟΝ Σαμπετάι Κοέν Βόλος ΕΠΟΝ Σαλβατώρ Κοέν Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΒίκτωρ Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Νταβίκο Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ηλίας Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωρίς (Μωσέ) Κοέν Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μασλάχ Κοέν Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΣολομών Κοέν Ιωάννινα Σόλων Κομίδης Κομοτηνή Μισέλ Κονέ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ηλίας Κονές Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΜωυσής Κονές Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Τόρι Κουένκα Θεσσαλονίκη ΘεσσαλονίκηΙάκωβος Κούμερης Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΖακ Κωστής Χαλκίδα Απόλλων- Υβόννη ΑθήναΑλμπέρτος Λαζάρ Λάρισα ΕΛΑΣ Κεντρική ΘεσσαλίαΙσαάκ Λαζάρ Λάρισα ΕΛΑΣ Κεντρική ΘεσσαλίαΝισσήμ Λαζάρ Σαλβατώρ Λαζάρ Λάζαρος Λαζάρ Ιωσήφ Λαχανάς Μωυσής Λεβή Νίνο Λεβή Οβαδίας Λεβή Ρόζα Λεβή Σόλων Αβραάμ Λεβή Ζαχαρίας Λεβή Ζακ (Ιακώβ) Λεβή Θεσσαλονίκη Ερρίκος Λεβή Ιωάννινα ΕΔΕΣ ΙωάννιναΧαΐμ Λεών Λεβή Ιωάννινα Ααρών Λεβή Τρίκαλα Ηλίας Λεβή Τρίκαλα Καίτη Λεβή Τρίκαλα Σολομών Αβραάμ Λεβή Τρίκαλα Μεΐρ Λεβή Τρίκαλα Αβραάμ Λεβή Θεσσαλονίκη Αβραάμ Λεβή Χαλκίδα Ηλίας Λεβή Αθήνα ΕΑΜ ΑθήναΕμμανουήλ Λεβή Αθήνα Μανώλης Λεβή Ματαθίας Λεβή Χαΐμ Λεβής Ιωάννινα ΕΑΜ ΑθήναΣίμων Λεβή Λάρισα Ρούλα (Ραχήλ) Λεβή Δαβίδ Λεβής Βόλος ΕΑΜ ΘεσσαλίαΜωυσής Λεβής Βόλος Νέλλος Λεβής Βόλος Ζάχος Λεβής Βόλος Λέων Λεβής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΙακώβ Μαγρίζος Λάρισα Σιμαντώβ Μαΐσης Ραφαήλ Μάλτης Ιωάννινα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΡαούλ Μάνο Ραχήλ Μάνο Ματθίλδη Μασαράνο [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΙσαάκ Μασσότ Μωυσής Ματαθίας Βόλος ΕΛΑΣ ΘεσσαλίαΖάκο Ματαθίας Βόλος Λέων Ματαλόν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΣαλομών Ματαλόν Ματίλντα Ματαράσσο Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ Δυτική ΜακεδονίαΝισσήμ Ματαθίας Κέρκυρα Πάππας Μάτσας Μωύς Μάτσας Χαΐμ Μάτσας Ιωάννινα Ελιασάφ Μάτσας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιεσούα Μάτσας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιωσήφ Μάτσας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΣολομών Μάτσας Ιωάννινα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σλόμο Ματσίλ Ιωάννινα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑβραάμ Μεβοράχ Καβάλα ΕΛΑΣ Σαμουήλ Μεγίρ Ιωάννινα Βιτάλ Μεγίρ Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Λέων Μεΐρ Ηλίας Μιζάν Ιακώβ Μιζάν Λέων Μιζάν Σαμπετάι Μιζάν Σαούλ Μιζάν Βουλγαρία Δαβίδ Μιζάν Δράμα Σάμυ Μιζάν Λάρισα Ισαάκ Μιζάν Αγρίνιο Ζακίνος Μιζάν Βόλος Τζάνι Μιζάν Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιωσήφ Μιζραχής Αθήνα ΕΑΜ ΠελοπόννησοςΑλμπέρτος Μιζραχής Λάρισα

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΜήνας Μιζραχής Βόλος Σαρίνα Μιζραχή Βόλος Ζακ Μιζραχής Βόλος Χαΐμ Μιζραχής Βόλος Αλμπέρτος Μινέρβο Χανιά ΒΣΑ ΚρήτηΤζένη Μινέρβο Χανιά Μισκατέλ Διδυμότειχο Μισκατέλ Διδυμότειχο Χαΐμ Μιζραχής Βόλος Λιλή Μητράνι Θεσσαλονίκη Ροβέρτος Μητράνι Σέρρες ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΑβραάμ Μιχαήλ Ιωάννινα Μιωνή Αγρίνιο Μωυσής Μιωνής Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιωνάς Μιωνής Αγρίνιο ΕΑΜ Σαμ Μοδιάνο Θεσσαλονίκη Έλιο Μοδιάνο Σόφη Μολτίαχ Μόλχο Α Μόλχο Θεσσαλονίκη Μωυσής Μόρδος Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική Θεσσαλία Μορδώχ Μέντη Μόσκοβιτς Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΕύβοιαΑλίκη Μουρτζούκου Βόλος Δαβίδ Μπακόλας Σαλβατώρ Μπακόλας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΝισσήμ Μπακόλας Ιωάννινα Σιών Μπακόλας Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ιάκωβος Μπαλέστρας Κέρκυρα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ραφαήλ Μπαρκή Σολομών Μπαρκή Αθήνα Ιακώβ Μπαρτζιλάι Αθήνα Ιωσήφ Μπαρτζιλάι Αθήνα Νισσήμ Μπατής Ιωάννινα Βίκτωρ Μπατής Αθήνα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΚουτιέλ Ιακώβ Μπέγας Λάρισα Αλμπέρτος Μπέζα Ζακλίν Μπέζα Άλφρεντ Μπέζα Θεσσαλονίκη Μόνικα Μπέζα Θεσσαλονίκη Ελένη Μπέζα Θεσσαλονίκη Αρμάντο Μπεζές Θεσσαλονίκη ΕΑΜ ΘεσσαλίαΜωσέ (Μωρίς) Μπέλλο Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΣαλβατόρε Μπεν Γιαΐς Πέπο Μπενοζίλιο ΕΑΜ ΑθήναΑλμπέρτο Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη Βενιαμίν Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη Μωσέ Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη Ντικ Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΖακ Μπενβενίστε Δαβίδ Μπενβενίστε Καβάλα Έστερ Μπενβενίστε Λάρισα Νταίζη Μπενβενίστε Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΑθήναΧαΐμ Μπενρουμπή Μωρίς Μπενρουμπή Αλβέρτος Μπενρουμπή Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜεναχέμ Μπενσιών Καβάλα Ιωσήφ Μπενσουσάν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΙακώβ Ισραήλ Μπεράχα Τρίκαλα ΕΛΑΣ Δυτική ΘεσσαλίαΓεουντά Μπεράχα Βιτάλ Μπεράχα Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΜεντές Μπεσαντσή Μωσέ Μπέσο Αθήνα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μπετσαλέλ Μπεχάρ Ζακ Μπεχάρ Μάρκος Μποττόν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Σαλομόν Μπούρη Ντόρα Μπουρλά Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΓιολάντα Μπουρλά Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΛεών Μπουρλάς Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΣολομών (Σάρδος) Μπουρλάς Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΜωυσής Μπουρλάς Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΑβραάμ Μπουρλάς Θεσσαλονίκη Σάρα Μπουρλά Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΤσελεμπή Μπουρλά Σέρρες ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΜωρίς Μπουρλάς Γιακώβ Μποχορόπουλος Ιωάννινα Ροβέρτο Μπρέλλης Δαβίδ Μπρούδο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜιχάλης Μπρούδο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική Μακεδονία Ερνστ Μύλλερ Αθήνα Ισαάκ (Γιτσχάκ) Μωυσής (Μωσέ) Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική Μακεδονία Γιομτώβ Μωσέ Ιωάννινα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΔαβίδ Μωυσής [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ασέρ Μωυσής Τρίκαλα ΕΑΜ ΑθήναΕσδράς Βενιαμίν Μωυσής Λάρισα ΕΛΑΣ ΘεσσαλίαΕσδράς Δαβίδ Μωυσής Λάρισα ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΑλβέρτος (Αβραάμ) Μωυσής Βόλος

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΟΙ

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 25

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΣλόμο Ναούμ Ηλίας Ναούμ Ιωάννινα Μαρσέλ Νατζαρή Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΔαβίδ Ναχμίας Άρτα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Σαμ Ναχμίας Αθήνα Μιχαήλ Νεγρίν Αθήνα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Αλβέρτος Νεγρίν Τρίκαλα Ισαάκ Νεγρίν Τρίκαλα Βενιαμίν Νεγρίν Τρίκαλα ΕΛΑΣ Δυτική ΘεσσαλίαΛουίζα Νεγρίν Λάρισα ΕΠΟΝ ΘεσσαλίαΙωσήφ Νεχαμά Ισαάκ Νεχαμά Αθήνα ΕΛΑΣ Δυτική ΘεσσαλίαΡοέλ Νισαχόν Ζακ Νισσάν Σολομών Νισσήμ Ηλίας Σαμ Νισσήμ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΓιοέλ Νιτσαχόν Τρίκαλα Πωλ Νόαχ Ισίδωρος Νόαχ Ισαάκ Ντάσα Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΒιτάλ Ντάσα Θεσσαλονίκη Ιωσήφ Ντεκάστρο Χανιά ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜαρσέλ Ντεμάγιο Μπίτολα Μωσέ Ντόστης Ιωάννινα ΕΑΜ Νέων ΙωάννιναΝτίνος Οβαδίας Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΙσαάκ Οβαδία Δράμα ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΝτάνυ Οβαδίας Θεσσαλονίκη Σαλβατώρ Οβαδίας Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΙσαάκ Οβαδίας Ιωσήφ Ντάριο Ουζιέλ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΒαρών Πάρδο Καβάλα Μωύς Πάρδο Καβάλα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΣάββας Πάρδο Καβάλα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΆνια Πάτσνικ Βιέννη ΕΠΟΝ Χάρυ Πάτσνικ Βιέννη Μπαρούχ Πεζόντες Αβραάμ Πελές Ιωσήφ Πέπο Αθήνα Π Περαχιά Φλώρα Περαχιά Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική Μακεδονία Περαχιά Αλλέγρα Πέσσαχ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δαβίδ Πέσσαχ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωυσής Πέσσαχ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μεσουλάμ Πέσσαχ Φλώρινα Χαΐμ Πίντο Μωρίς Πίνχας Μωρίς Πιπανό Ερρίκος Πιπανό Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΧαΐμ Πολίτης Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωυσής Πολίτης Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ηλίας Πολίτης Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μπεν Ποράτ Γιακώβ Πούλος Αλμπέρτος Πρίζναλης Σέρρες ΕΑΜ ΘεσσαλίαΝτόρα (Ντορίκα) Ραμπάν Ραπέτης Άλχη Ραφαήλ Αθήνα Δαβίδ Ραφαήλ Ιωάννινα Λέων Ρεβή Αθήνα Σιμαντώβ Ρόζεν Εφραίμ Ρόζενμπεργκ Θεσσαλονίκη Αβραάμ Ρομάνο Θεσσαλονίκη Δαβίδ Ρούσο Αθήνα Ισαάκ Ρούσο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΙσαάκ (Ζακίνος) Ρούσο Σέρρες ΕΛΑΣ ΠελοπόννησοςΙακώβ Ρούσο Τσαντίκος Σαδίκ Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ισραήλ Σαδικάριο Βόλος Ραούλ Σαΐας Έλι Σακκής Ιωσήφ Σακκής Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ισαάκ Σακκής Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Έλλη Σακκής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΗλίας Σακκής Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωυσής Σακκής Βόλος ΕΛΑΣΕΤΑ Ανατολική ΘεσσαλίαΠέπος Σακκής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΙσαάκ Σακκής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΛέων Σακκής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΑλμπερτίκο Σάκο Καστοριά Μορδοχάι Σάλεμ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Κεντρική ΘεσσαλίαΑλμπέρτος Σάλεμ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Κεντρική ΘεσσαλίαΑντζέλ Σαλτιέλ Μανώλης Σαλτιέλ Θεσσαλονίκη Ιωσήφ Σαμαρίας Βόλος Πέπος Σαμαρίας Βόλος Δαβίδ Σαμουήλ Θεσσαλονίκη Εμίλ Σαμπάς Άρτα ΕΔΕΣ ΆρταΜεναχέμ Σαμπετάι

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΜηνάς Σαμπετάι Βόλος ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΡαφαήλ Σαμπετάι Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ααρών Σαμπετάι Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλμπέρ Σαούλ ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΖωή Σαπόρτα Μπουένα Σαρφατή Θεσσαλονίκη Σαλβατώρ Σαρφατής Δαβίδ Σασσών Ισαάκ Σασσών Σαλομών Σασσών Αλβέρτος Σαφάν Αβραάμ (Έμπης) Σβώλης Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ηλίας Σβώλης Ιωάννινα Μιχαήλ Σβώλης Ιωάννινα Μπεχώρ Σβώλης Ιωάννινα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Μωσέ Σεγκόρα Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΣλόμο Σένκα Ζακ Σερόρ Σερόρ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΙτσχάκ Σιακίμ Ισραήλ Σιδαρίκης Αγρίνιο Σαμ Σίδης Αθήνα ΕΑΜ ΑθήναΜπαρούχ Σιμπή Θεσσαλονίκη ΕΑΜ Αθήνα ΠελοπόννησοςΙντό Σίμσι Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜπέζα Σιών Δαβίδ Σουλάμ Σαμουήλ Σούσης Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Μωρίς Στρούμσα Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΘεσσαλονίκηΙωσήφ Ταμπώχ Βέροια Ιωσήφ Νισσήμ Ταραμπουλούς Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική Μακεδονία

Δαβίδ Τιάνο Θεσσαλονίκη Ζαχαρίας Τουρών Βόλος Εδμόνδος Τορόν Λάρισα ΕΠΟΝ ΑθήναΆνζελ Τσιάκο Θεσσαλονίκη Δαβίδ Τσουβά Λάρισα Τζάκος Τσουβά Λάρισα Ηλίας Φελούς Ιακώβ Φελούς Αβραάμ Φελούς Τρίκαλα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλλέγρα Φελούς- Καπέτα Τρίκαλα ΕΑΜ Εθνική Αλληλεγγύη ΘεσσαλίαΜάρκος Φελούς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Χρυσούλα Φελούς Τρίκαλα ΕΠΟΝ ΘεσσαλίαΜωυσής Φερετζή Σαδώκ Φερετζή Αλβέρτος Φερετζή Εσδράς Ηλίας Φιλοσώφ Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ισαάκ Αβραάμ Φιλοσώφ Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ραφαήλ Ηλίας Φιλοσώφ Λάρισα ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΜωρίς Φλωρεντίν Φάνυ (Ματίλντα) Φλωρεντίν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΑβραάμ (Αβραμίκος) Φόρνης Χαλκίδα ΕΛΑΣ ΕύβοιαΑαρών Φόρνης Χαλκίδα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Πέπος (Ιωσήφ) Φόρτης Μωυσής (Μίμης) Φόρτης Μανώλης Φραγγής Χαλκίδα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σίμων Φραγγής Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] ΕύβοιαΑλμπέρτος Φρανσές Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ιάκωβος Φρανσές ΕΛΑΣ Κεντρική ΜακεδονίαΡαούλ Φραντζής Μανώλης Φραντζής Βόλος Κάρμεν Φρεζή Βόλος Αβραάμ Χαΐμ Φρεζής Χαλκίδα ΕΑΜ Δυτική ΜακεδονίαΡαφαήλ Φρεζής Βόλος ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΙακώβ Φριζής Θεσσαλονίκη Βασίλης Χαζάν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΖακ Χαΐμ Μωρίς Χαΐμ Ελιγιά Χακίμ Λάρισα Δαβίδ Χακοέν Ραούλ Χαλβατζής Ιτσχάκ Χανέν ΕΑΜ ΑθήναΧαΐμ Χανώκ Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] ΑθήναΈλι Χασσίδ Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] ΕύβοιαΙωσήφ Χασσίδ Θεσσαλονίκη ΕύβοιαΣαμπετάι Χασσών Αβραάμ Χασσών Σάββας Χασσών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΠέπος Χασσών Μπίτολα Μωύς-Μωυσής Χασσών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΓιοχανάς Χατζής Άρτα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΔαβίδ Χατζής Άρτα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Σόλων Χατζής Βόλος Απόστολος Χατζόπουλος Μηνάς Χατζόπουλος Ιωάννινα Μεναχέμ Χαχάμ Νατάν Χονέν Καστοριά

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΟΙ

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 26

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΠΕΣΟΝΤΕΣ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΠΑΤΡΩΝΥΜΟ ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ ΤΟΠΟΣ ΘΑΝΑΤΟΥ ΙΔΙΟΤΗΤΑ ΜΟΝΑΔΑ

ΑΒΡΑΑΜ ΕΛΙΑΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιούνιος 1944 ΚΑΤΕΡΙΝΗ ΠΙΕΡΙΑΣ 17 ετών Σύνδεσμος Μακεδονικού Γραφείου ΚΚΕ με ΠΕ Κατερίνης

Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς στη θέση ldquoΒαρικόrdquo μαζί με

άλλους 12

ΑΛΑΛΟΥΦ ΗΛΙΑΣ ΑΘΗΝΑ ΑΤΤΙΚΗ

ΑΛΒΟ ΡΑΣΕΛ ΓΕΟΥΔΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιανουάριος 1944 ΠΟΝΤΟΚΩΜΗ ΚΟΖΑΝΗΣ 14 ετών σε βοηθητική υπηρεσία στον ΕΛΑΣ Δολοφονήθηκε από

συνεργάτες των Γερμανών

ΑΛΒΟ ΠΑΛΟΜΠΑ ΓΕΟΥΔΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιανουάριος 1944 ΠΟΝΤΟΚΩΜΗ ΚΟΖΑΝΗΣ 16 ετών σε βοηθητική υπηρεσία στον ΕΛΑΣ Δολοφονήθηκε από

συνεργάτες των Γερμανών

ΑΤΤΑΣ ΜΩΫΣΗΣ ΔΑΒΙΔ ΑΘΗΝΑ 1944 ΚΟΡΙΝΘΙΑ Αντάρτης 6ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΒΑΡΩΝ ΑΒΡΑΑΜ ΚΑΒΑΛΑ 1943 ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΓΚΑΝΗΣ ΜΟΡΔΟΣ ΛΑΡΙΣΑ

ΕΛΙΑΟΥ ΔΑΒΙΔ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Οκτώβριος 1943 ΠΕΡΙΒΟΛΙΑ ΓΡΕΒΕΝΩΝ Αντάρτης 50ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΕΣΚΙΝΑΤΖΗΣ

ΣΑΜΟΥΗΛ ΙΩΣΗΦ ΛΑΡΙΣΑ 611945 ΚΑΖΑ ΒΟΙΩΤΙΑΣ Λοχαγός 54ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ Διοικητής 10ου Λόχου

ΙΑΚΩΒΟΥ ΣΑΒΒΑΣ ΣΙΜΟΣ ΒΟΛΟΣ 1741944 ΡΕΝΤΙΝΑ ΑΓΡΑΦΩΝ Αντάρτης 52ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΚΑΜΧΗΣ ΜΩΡΙΣ ΛΑΡΙΣΑ 541944 ΛΕΠΤΟΚΑΡΥΑ ΠΙΕΡΙΑΣ

ΚΑΜΧΗΣ ΝΙΣΣΗΜ 1943 ΦΙΛΙΑΤΡΑ Αντιστασιακός Εκτελέστηκε από τους Ιταλούς

ΚΑΡΑΣΣΟ ΚΑΡΟΛΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΛΑΡΙΣΑ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ Αιχμαλωτίστηκε τραυματίας και

απαγχονίστηκε

ΚΑΡΑΣΣΟ ΖΑΚ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

ΚΑΡΑΣΣΟ ΜΑΡΚΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 681944 ΜΟΥΧΑΡΕΜ ΧΑΝΙ ΕΔΕΣΣΑΣ Ανθυπολοχαγός 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΚΑΡΑΣΣΟ ΣΑΡΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΚΑΣΤΟΡΙΑ

ΚΟΕΝ ΔΑΒΙΔ ΠΡΕΒΕΖΑ 511944 ΚΑΛΟΣΚΟΠΗ ΦΩΚΙΔΑΣ Αντάρτης Τάγμα ΕΛΑΣ Παρνασσίδας

ΚΟΕΝ ΗΛΙΑΣ ΝΗΣΙΜ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΓΡΕΒΕΝΑ Αντάρτης

ΚΟΕΝ ΙΑΚΩΒΟΣ ΚΡΗΤΗ

ΚΟΕΝ ΙΣΑΑΚ

ΚΟΕΝ ΝΗΣΙΜ ΒΑΛΑΣΗΣ 241944 ΛΑΡΙΣΑ

ΚΟΕΝ ΜΙΧΑΗΛ ΙΩΑΝΝΙΝΑ

ΚΟΕΝ ΣΤΕΛΛΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1641943 ΤΑΧΝΙΣΤΑ ΠΙΕΡΙΑΣ Αντάρτισσα Αρχηγείο ΕΛΑΣ Ολύμπου

ΛΕΒΗΣ ΛΕΩΝ ΒΟΛΟΣ 2261944 ΠΕΡΙΟΧΗ ΛΑΡΙΣΑΣ Αντάρτης 54ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΜΗΤΡΑΝΙ ΡΟΒΕΡΤΟΣ ΣΕΡΡΕΣ 511944 ΚΑΛΟΣΚΟΠΗ ΦΩΚΙΔΑΣ Αντάρτης Τάγμα ΕΛΑΣ Παρνασσίδας

ΜΙΖΑΝ ΔΑΒΙΔ ΔΡΑΜΑ 1944 ΚΙΛΚΙΣ Αντάρτης φοιτητής ιατρικής

ΜΙΖΑΝ ΖΑΚΙΝΟΣ

ΜΠΕΖΑΣ ΚΟΥΤΙΓΙΕΛ ΙΑΚΩΒ ΛΑΡΙΣΑ Αντάρτης Φοιτητής Ιατρικής

ΜΠΕΝΒΕΝΙΣΤΕ ΝΤΑΙΖΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Νοέμβριος 1943 ΑΘΗΝΑ Μέλος της ΕΠΟΝ Πέθανε από κακουχίες και βασανιστήρια στην

Ασφάλεια Φοιτήτρια Χημείας

ΜΠΕΝΣΟΥΣΑΝ ΙΩΣΗΦ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιούλιος 1944 ΠΕΝΤΑΛΟΦΟΣ ΚΟΖΑΝΗΣ Αντάρτης ΙΧ Μεραρχία ΕΛΑΣ

ΜΠΕΡΑΧΑ ΒΙΤΑΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Σεπτέμβριος 1944 ΚΟΖΑΝΗ Αντάρτης Χ Μεραρχία ΕΛΑΣ

ΜΠΕΡΑΧΑ ΙΑΚΩΒ ΤΡΙΚΑΛΑ 7111943 ΜΕΣΟΧΩΡΑ ΤΡΙΚΑΛΩΝ Αντάρτης 4ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΙΣΑΑΚ Απρίλιος 1944 ΒΕΡΜΙΟ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΙΩΣΗΦ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΣAΡΔΟΣ ΜΙΧΑΗΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 20101944 ΣΤΑΥΡΟΣ ΒΕΡΟΙΑΣ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΑΒΡΑΑΜ ΙΩΣΗΦ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1944 ΕΥΒΟΙΑ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΚΑΡΟΛΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΤΣΕΛΕΜΠΙ ΣΕΡΡΕΣ 311944 ΗΠΕΙΡΟΣ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΝΕΓΡΙΝ ΔΑΒΙΔ

ΝΗΣΙΜ ΣΟΛΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

ΝΗΣΙΜ ΗΛΙΑΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιούλιος 1944 ΠΕΝΤΑΛΟΦΟΣ ΚΟΖΑΝΗΣ Αντάρτης ΙΧ Μεραρχία ΕΛΑΣ

ΟΒΑΔΙΑΣ ΝΤΙΝΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Αύγουστος 1944 ΚΙΛΚΙΣ Αντάρτης Χ Μεραρχία ΕΛΑΣ

ΠΑΡΔΟ ΜΩΥΣ ΚΑΒΑΛΑ 1944 ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΠΑΡΔΟ ΣΑΒΒΑΣ ΚΑΒΑΛΑ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΠΕΡΑΧΙΑ ΦΛΩΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΠΙΕΡΙΑ

ΠΕΣΑΧ ΔΑΒΙΔ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2341943 ΘΕΣΣΑΛΙΑ Αντιστασιακός ΕΑΜ Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς

ΠΙΠΑΝΟ ΕΡΡΙΚΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΚΙΛΚΙΣ

ΡΑΦΑΤΑΣ Γ ΘΕΣΣΑΛΙΑ

ΡΟΥΣΟ ΔΑΒΙΔ ΑΘΗΝΑ 511944 ΚΑΛΟΣΚΟΠΗ ΦΩΚΙΔΑΣ Αντάρτης Τάγμα ΕΛΑΣ Παρνασσίδας

ΡΟΥΣΟ ΙΑΚΩΒ ΑΒΡΑΑΜ ΚΑΣΤΟΡΙΑ 511944 ΠΛΑΚΑ ΗΠΕΙΡΟΥ Αντάρτης 50ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΡΟΥΣΟ ΜΙΧΑΗΛ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΣΑΔΙΚΑΡΙΟ ΙΣΡΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 1944 ΕΥΒΟΙΑ

ΣΑΚΚΗΣ ΛΕΩΝ ΙΣΡΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 2961944 ΕΛΕΥΘΕΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Αντάρτης 54ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΣΑΚΚΗΣ ΣΑΜΟΥΗΛ ΒΕΡΜΙΟ

ΣΒΩΛΗΣ ΜΠΕΧΩΡ ΙΩΑΝΝΙΝΑ Ιανουάριος 1944 ΙΩΑΝΝΙΝΑ Τροφοδότης ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς στα

Ιωάννινα

ΣΕΡΟΡ ΚΟΕΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΤΑΡΑΜΠΟΥΛΟΥΣ

ΙΩΣΗΦ ΝΗΣΙΜ ΛΑΡΙΣΑ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΤΟΡΟΝ ΕΔΜΟΝΔΟΣ ΛΑΡΙΣΑ 531943 ΑΘΗΝΑ Σπουδαστής Πολυτεχνείου μέλος του ΕΠΟΝ Σκοτώθηκε σε

διαδήλωση της ΕΠΟΝ Αθήνας

ΦΡΑΓΚΗΣ ΣΙΜΩΝ ΙΑΚΩΒ XΑΛΚΙΔΑ Ιούλιος 1944 ΣΤΕΝΗ ΕΥΒΟΙΑΣ Αντάρτης 7ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΦΡΙΖΗΣ ΑΒΡΑΑΜ-

ΜΙΝΩΣ ΧΑΛΚΙΔΑ 2451944 ΒΕΡΜΙΟ

ΧΑΙΜ ΜΩΡΙΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΛΕΠΤΟΚΑΡΥΑ ΠΙΕΡΙΑΣ

ΧΑΤΖΗΣ ΓΙΟΧΑΝΑΣ ΑΡΤΑ 271944 ΑΜΦΙΣΣΑ Ανθπολοχαγός και καπετάνιος διμοιρίας ΙΙ34 Τάγμα ΕΛΑΣ

ΧΑΣΩΝ ΣΑΒΒΑΣ ΚΑΒΑΛΑ ΒΕΡΟΙΑ

ΧΑΣΩΝ ΜΩΥΣΗΣ ΣΑΒΒΑΣ ΚΑΒΑΛΑ ΒΕΡΟΙΑ

EAM = Εθνικό Απελευθερωτικό ΜέτωποΕΛΑΣ = Ελληνικός Λαϊκός Απελευθερωτικός ΣτρατόςΕΠΟΝ = Ενιαία Πανελλαδική Οργάνωση ΝέωνΕΔΕΣ = Εθνικός Δημοκρατικός Ελληνικός Σύνδεσμος

ΕΟΕΑ = Εθνικές Ομάδες Ελλήνων ΑνταρτώνΕΤΑ = Επιμελητεία του ΑντάρτηΒΣΑ = Βρετανική Στρατιωτική ΑποστολήΕΑΣΑΔ = Εθνικός Αγροτικός Σύνδεσμος Αντικομμουνιστικής Δράσης

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 27

ΟΜΗΡΟΙ ΚΑΙ EKTEΛΕΣΜΕΝΟΙ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΓΕΡΜΑΝΟΥΣ

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΠΑΤΡΩΝΥΜΟ ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ ΤΟΠΟΣ ΘΑΝΑΤΟΥ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΑΚΡΙΣ ΛΕΩΝ 1944 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΕΣ-ΕΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ Καθηγητής πέθανε από τα βασανιστήρια των δεσμοφυλάκωνΑΛΒΟ ΙΣΑΑΚ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2431943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Καραγωγέας 30 ετών ΑΛΓΟΥΣΣΗΣ ΣΑΛΒΑΤΩΡ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΑΜΠΡΑΒΑΝΕΛ ΑΑΡΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2241943 ΦΥΛΑΚΕΣ ΕΠΤΑΠΥΡΓΙΟΥ (ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ) Παλαιοπώλης 35 ετώνΑΣΚΕΝΑΖΗ ΕΛΙΑΟΥ ΚΕΡΚΥΡΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών Αμερικανός υπήκοοςΑΣΣΕΟ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 211943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 21 ετώνΑΣΣΕΟ ΖΑΧΑΡΙΑΣ ΡΑΦΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 2641944 ΒΟΛΟΣ 24 ετώνΑΣΣΕΟ ΙΑΚΩΒΟΣ ΒΟΛΟΣ 2841944 ΒΟΛΟΣ Βασανίστηκε μέχρι θανάτου από άντρες του δοσιλογικού ΕΑΣΑΔ

ΑΤΑΣ ΙΝΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 541943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε προσπαθώντας να διαφύγει από το γκέττο του Βαρώνου Χιρς

ΒΕΑΛΗΣ ΜΙΧΑΗΛ ΙΩΑΝΝΙΝΑ Φεβρουάριος 1944 ΙΩΑΝΝΙΝΑ Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς ΓΕΟΥΝΤΑ ΙΣΡΑΕΛ ΚΕΡΚΥΡΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΓΚΑΝΗ ΓΙΟΥΛΙΑ ΚΕΡΚΥΡΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΓΚΑΤΤΕΝΙΟ ΔΑΒΙΔ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Μάιος 1944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Φοιτητής γεωπονικής ΔΑΣΚΑΛΑΚΗΣ ΡΑΦΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 2431944 ΚΙΣΣΟΣ ΒΟΛΟΥ Εκτελέστηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση στο Πήλιο 80 ετώνΕΖΡΑΤΗΣ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 211943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΕΡΡΕΡΑ ΜΩΡΙΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 541943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε προσπαθώντας να διαφύγει από το γκέττο του

Βαρώνου Χιρς ΕΣΦΟΡΜΕΣ ΓΑΒΡΙΗΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1631943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ZAKINOΥ ΕΥΤΥΧΙΑ ΑΡΤΑ 1681943 ΚΟΜΜΕΝΟ ΑΡΤΑΣ Σκοτώθηκαν στο ολοκαύτωμα του χωριού 37 ετώνΖΑΚΙΝΟΥ ΚΑΙΤΗ ΑΡΤΑ 1681943 ΚΟΜΜΕΝΟ ΑΡΤΑΣ Σκοτώθηκαν στο ολοκαύτωμα του χωριού 5 ετώνΖΑΚΙΝΟΣ ΙΕΡΕΜΙΑΣ ΑΡΤΑ 1681943 ΚΟΜΜΕΝΟ ΑΡΤΑΣ Σκοτώθηκαν στο ολοκαύτωμα του χωριού 42 ετώνIΛΟΥΖ ΝΤΙ ΛΑΖΑΡ ΒΕΡΟΙΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΙΣΡΑΗΛ ΑΒΡΑΑΜ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 151944 ΣΚΟΠΕΥΤΗΡΙΟ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ Υποδηματοποιός ΙΣΡΑΕΛ ΡΙΚΕΤΑ ΚΕΡΚΥΡΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΚΑΚΟΥΦ ΙΑΚΩΒΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1631943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ KΑΡΑΣΣΟ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 30121942 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε σε αντίποινα για επίθεση στη γέφυρα της Αξιούπολης

ΚΑΡΑΣΣΟ ΜΩΫΣΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 151944 ΣΚΟΠΕΥΤΗΡΙΟ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ Μέλος του ΚΚΕ εξόριστος από τη Μεταξική Δικτατορία ΚΟΕΝ ΣΑΜΟΥΕΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΚΟΕΝ ΙΑΚΩΒΟΣ ΒΟΛΟΣ 241944 ΛΑΡΙΣΑ ΚΟΕΝ ΙΣΑΑΚ ΣΙΜΣΟΝ ΒΟΛΟΣ 2641944 ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΑ ΒΟΛΟΥ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση 42 ετώνΚΟΕΝ ΡΕΤΖΙΝΑ ΣΙΜΣΟΝ ΒΟΛΟΣ 2641944 ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΑ ΒΟΛΟΥ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση 70 ετώνΚΟΕΝ ΧΑΙΜ ΒΑΛΑΣΗ ΒΟΛΟΣ 241944 ΠΗΛΙΟ Εκτελέστηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση 25 ετώνΚΟΥΕΝΚΑ ΤΟΡΙ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 541943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε προσπαθώντας να διαφύγει από το γκέττο του

Βαρώνου Χιρς ΛΕΒΗΣ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΓΕΟΥΔΑ ΒΟΛΟΣ 361942 ΗΡΑΚΛΕΙΟ ΚΡΗΤΗΣ Εμπορικός αντιπρόσωπος εκτελέστηκε με άλλους 11 πολίτες του

Ηρακλείου 49 ετώνΛΕΒΗΣ ΧΑΪΜ ΙΩΑΝΝΙΝΑ 7121943 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΕΣ-ΕΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ Έφεδρος ανθυπολοχαγός εκτελέστηκε από το Γερμανό

στρατοπεδάρχη Πάουλ Ραντόμσκι ΛΙΜΠΟΒΙΤΣ ΜΩΫΣΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 211943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΛΕΒΗ ΣΥΜΕΩΝ ΜΩΥΣΗΣ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ ΜΑΓΡΙΖΟΣ ΙΑΚΩΒΟΣ ΜΩΥΣΗΣ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ ΜΑΪΣΣΗΣ ΣΙΜΑΝΤΩΒ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΜΑΤΑΘΙΑ ΝΙΝΑ ΣΑΜΟΥΗΛ ΒΟΛΟΣ 1281942 ΛΑΡΙΣΑ 20 ετώνΜΑΤΑΘΙΑΣ ΑΣΣΕΡ ΣΑΜΟΥΗΛ ΒΟΛΟΣ 21121942 ΛΑΡΙΣΑ 26 ετώνΜΕΓΙΡ ΙΩΣΗΦ ΑΘΗΝΑ 821944 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΕΣ-ΕΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ Πέθανε από τις κακουχίες ΜΟΣΧΟΒΙΤΣ ΜΕΝΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 431944 ΣΤΡΟΠΩΝΕΣ ΕΥΒΟΙΑΣ Βασανίστηκε και εκτελέστηκε από τα Τάγματα Ασφαλείας 18 ετώνΜΟΥΣΑΝ ΠΕΣΑΧ ΔΑΒΙΔ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 24111943 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΠΑΥΛΟΥ ΜΕΛΑ (ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ) ΜΟΥΣΤΑΚΗ ΣΙΜΧΑ ΙΩΑΝΝΙΝΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΜΠΑΡΤΖΙΛΑΪ ΙΣΑΑΚ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2631943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Τυπογράφος εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΜΠΕΝΒΕΝΙΣΤΕ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 541943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε προσπαθώντας να διαφύγει από το γκέττο του

Βαρώνου Χιρς ΜΠΕΡΑΧΑ ΑΑΡΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 151944 ΣΚΟΠΕΥΤΗΡΙΟ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ Μέλος του ΚΚΕ εξόριστος από τη Μεταξική Δικτατορία MΠΟΥΡΛΑ ΕΣΤΕΡ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Απρίλιος 1944 ΒΕΡΜΙΟ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΜΠΟΥΡΛΑ ΦΛΩΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Απρίλιος 1944 ΒΕΡΜΙΟ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΜΩΫΣΗ ΦΑΛΚΟΝΑ ΙΩΣΗΦ ΒΟΛΟΣ 1561944 ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΑ ΒΟΛΟΥ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΜΩΫΣΗΣ ΙΩΣΗΦ ΒΟΛΟΣ 1561944 ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΑ ΒΟΛΟΥ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση 70 ετώνΝΕΓΡΙΝ ΗΛΙΑΣ ΓΕΟΥΔΑ ΒΟΛΟΣ 2731944 ΠΤΕΛΕΟΣ ΒΟΛΟΥ 35 ετώνΟΒΑΔΙΑΣ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΙΩΣΗΦ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΟΒΑΔΙΑΣ ΙΣΑΑΚ ΙΩΣΗΦ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΠΕΡΑΧΙΑ ΑΝΡΥ 151944 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΕΣ-ΕΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ ΡΟΥΣΟ ΣΟΛΟΜΩΝ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΣΑΡΦΑΤΗ ΙΑΚΩΒΟΣ ΚΡΗΤΗ Δεκέμβριος 1941 Γιατρός αιχμάλωτος μετά τη Μάχη της Κρήτης πέθανε από

κακουχίες ΣΑΝΤΙΚΑΡΙΟΣ ΙΣΡΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 2841944 ΒΟΛΟΣ Oπωροπώλης 32 ετώνΣΑΣΣΩΝ ΔΑΒΙΔ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΣΕΔΑΚΑΣ ΜΩΫΣΗΣ ΡΑΦΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 1951944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 50 ετώνΣΙΝΤΟ ΚΑΛΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2831942 ΑΙ-ΣΤΡΑΤΗΣ Πέθανε ως εξόριστος 28 ετώνΣΟΝΙΝΟ ΜΠΕΝΗΣ ΛΑΡΙΣΑ 831944 ΑΣΜΑΚΙ (ΑΝΤΙΑΕΡΟΠΟΡΙΚΟ) ΛΑΡΙΣΑΣ 17 ετώνΣΟΝΙΝΟ ΗΛΙΑΣ ΛΑΡΙΣΑ 831944 ΑΣΜΑΚΙ (ΑΝΤΙΑΕΡΟΠΟΡΙΚΟ) ΛΑΡΙΣΑΣ 23 ετώνΣΤΡΟΥΜΣΑ ΜΩΡΙΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Φοιτητής Φιλοσοφικής ΤΟΡΕΖ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΛΑΡΙΣΑ 831944 ΑΣΜΑΚΙ (ΑΝΤΙΑΕΡΟΠΟΡΙΚΟ) ΛΑΡΙΣΑΣ 29 ετώνΤΕΒΕΤ ΣΑΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 841943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΦΑΡΑΤΖΗ ΛΕΟ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΦΕΛΟΥΣ ΜΑΡΚΟΣ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΦΕΡΕΤΖΙ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΦΕΡΕΤΖΙ ΜΩΥΣΗΣ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΦΕΡΕΤΖΙ ΣΑΔΩΝ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΦΙΛΟΣΩΦ ΕΖΡΑΣ ΗΛΙΑΣ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΦΙΛΟΣΩΦ ΡΑΦΑΗΛ ΗΛΙΑΣ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΦΙΛΟΣΩΦ ΙΣΑΑΚ ΑΒΡΑΑΜ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΦΡΑΝΚΟ ΡΕΒΕΚΑ ΚΑΣΤΟΡΙΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΧΑΝΟ ΙΑΚΩΒ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 211943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 20 ετών

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΕυΧΑΡΙΣΤΙΕΣ

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 28

Αγγελούλης Αντώνης (Βρατσάνος) Βροντάει ο Όλυμπος Το Μηχανικό του Ολύμπου Σύγχρονο Βιβλίο Αθήνα 1964

Αμπατζοπούλου Φραγκίσκη Το Ολοκαύτωμα στις Μαρτυρίες των Ελλήνων Εβραίων Παρατηρητής Θεσσαλονίκη 1993

Η λογοτεχνία ως μαρτυρία Έλληνες πεζογράφοι για τη Γενοκτονία των Εβραίων Παρατηρητής Θεσσαλονίκη 1995

Ανταίος Πέτρος Χίλια σκοτωμένα παιδιά της ΕΠΟΝ Εκδόσεις ΕΠΟΝ Αθήνα 1986

Βαρών-Βασάρ Οντέτ Η Ενηλικίωση μιας Γενιάς Νέοι και νέες στην Κατοχή και στην Αντίσταση Εστία Αθήνα 2009

Βενέτσια Σλομο Sonderkommando Μέσα από την κόλαση των θαλάμων αερίων Πατάκης Αθήνα 2007

Γιακοέλ Γιομτώβ Απομνημονεύματα 1941-1943 Ίδρυμα ΕΤΣ - ΑΧΑΪΜ Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης Παρατηρητής Θεσσαλονίκη 1993

Γιαννακόπουλος Γ Χρήστος Και διηγώντας τα μην κλαις Αναμνήσεις ενός ανθυπολοχαγού του ΕΛΑΣ Επικαιρότητα Αθήνα 1994

Γκατένιο ndash Όσμο Νάτα Από την Κέρκυρα στο Μπίρκεναου και την Ιερουσαλήμ Η ιστορία μιας Κερκυραίας Εβραίας Γαβριηλίδης Αθήνα 2005

Γρηγοριάδης Ν Φοίβος Το Αντάρτικο ΕΛΑΣ-ΕΔΕΣ-ΕΚΚΑ 542 Καμαρινόπουλος Αθήνα 1964

Δημητρίου Ν Δημήτριος (Νικηφόρος) Αντάρτης στα βουνά της Ρούμελης Χρονικό 1940-44 3 τόμοι Αθήνα 1965

Δημητρίου Ν Δημήτριος laquoH συμμετοχή των Εβραίων στην Εθνική Αντίστασηraquo Χρονικά τχ 104 (Ιανουάριος-Φεβρουάριος 1989) σ 3-6

Έπεσαν για τη ζωή Ήρωες-μάρτυρες λαϊκών απελευθερωτικών αγώνων Έκδοση της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ 7 Τόμοι Αθήνα 1997-2007

Ιστορία της Αντίστασης 1940-45 6 τόμοι Αυλός Αθήνα 1979

Ιωαννίδης Ιωάννης Οι Εβραίοι εις την Αντίστασιν ΧΕΟ Ιωάννινα 1948

Καραθάνος Δ laquoΗ Μάχη του Καράλακκα και οι διαστρεβλωτές τηςraquo Ριζοσπάστης 12 81978

Κείμενα Εθνικής Αντίστασης 2 τόμοι Σύγχρονη Εποχή Αθήνα 1981

Μαζάουερ Μάρκ Στην Ελλάδα του Χίτλερ Η εμπειρία της Κατοχής Αλεξάνδρεια Αθήνα 1994

Μητσόπουλος Θανάσης Το 30ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ Οδυσσέας Αθήνα 1987

Μπενβενίστε Ρίκα (επιμ) Οι Εβραίοι της Ελλάδας στην Κατοχή Εταιρεία Μελέτης Ελληνικού Εβραϊσμού Εκδόσεις Βάνιας Θεσσαλονίκη 1998

Μπουρλάς Μιχαήλ Μωυσής Έλληνας Εβραίος και αριστερός Νησίδες 2000

Steven Bowman Η Αντίσταση των Εβραίων στην Κατοχική Ελλάδα (μτφ Ισαάκ Μπενμαγιόρ) Έκδοση Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβουλίου Αθήνα 2013

Μπουρλίδης Τάκης ΕΛΑΣ Το 16ο Σύνταγμα Βερμίου Κώδικας Θεσσαλονίκη 2004

Νάχμαν Ευτυχία Γιάννενα Ταξίδι στο Παρελθόν Τάλως Αθήνα 1996

Νατζαρή Μαρσέλ Χρονικό 41 ndash 45 Ίδρυμα ΕΤΣ - ΑΧΑΪΜ Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης Παρατηρητής Θεσσαλονίκη1991

Pierron Bernard Εβραίοι και Χριστιανοί στη νεότερη Ελλάδα Πόλις Αθήνα 2004

Ρέντης Γρηγόρης Το 54 Σύνταγμα του ΕΛΑΣ Αθήνα 1984

Σάντας Λάκης laquoΗ κατάληψη γερμανικού εκοπλισμένου καϊκιού κι ο Μακαμπήςraquo Χρονικά τχ (Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2009) σ 27-28

Το Εβραϊκό Μουσείο Ελλάδος θα ήθελε να ευχαριστήσει θερμά τους παρακάτω φορείς και ιδρύματα για την ευγενική παραχώρηση αρχειακού φωτογραφικού και οπτικοακουστικού υλικού- Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας (ΑΣΚΙ)- Βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων- Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο (ΕΛΙΑ)- Ιστορικό και Διπλωματικό Αρχείο του Υπουργείου Εξωτερικών- Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο Ελλάδας (ΚΙΣΕ)- Πολεμικό Μουσείο- Τμήμα Ιστορίας της ΚΕ του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας (ΚΚΕ)- United States Holocaust Memorial Museum (USHMM)- USC Shoah Foundation- Yad Vashem The Holocaust Martyrsrsquo and Heroesrsquo Remembrance Authority

Επίσης για την ευγενική παραχώρηση αυθεντικών αντικειμένων και οπλισμού της Εθνικής Αντίστασης- Το Πολεμικό Μουσείο- Την οικογένεια Αλβέρτου Μπενρουμπή- Την οικογένεια Δαβίδ Ασέρ- Την οικογένεια Σίμου Βαλενστάιν

Σεβίλια Ερρίκος Αθήνα - Άουσβιτς Εστία Αθήνα 1983

Σιμπή Ιακώβ amp Λάμψα Καρίνα Η Διάσωση Η σιωπή του κόσμου η αντίσταση στα γκέτο και τα στρατόπεδα οι Έλληνες Εβραίοι στα χρόνια της Κατοχής Αθήνα Εκδόσεις Καπόν 2012

Το Χρονικό του Αγώνα Στrsquo Άρματα Στrsquo Άρματα Ιστορία της Εθνικής Αντίστασης Γιαννίκος Αθήνα 1964

Τσιλιγιάννης Κωνσταντίνος Η Εβραϊκή Κοινότητα της Άρτας Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο της Ελλάδος 2004

Φλάισερ Χάγκεν Στέμμα και Σβάστικα Η Ελλάδα της Κατοχής και της Αντίστασης 1941-1944 τομ Β΄ Εκδόσεις Παπαζήση Αθήνα 1995

Flemming Katherine Ιστορία των Ελλήνων Εβραίων Οδυσσέας Αθήνα 2009

Φρεζής Ραφαήλ Η Ισραηλιτική Κοινότητα Βόλου Βόλος 2003

Arad Yitzhak Arad Gutman Yisrael Margaliot Avraham (επιμ) Documents on the Holocaust Yad Vashem Ιερουσαλήμ 1981

Bowman Steven Jewish Resistance in Wartime Greece Vallentine Mitchell Λονδίνο 2006

---------------------- laquoJoseph Matsas and the Greek Resistanceraquo Journal of the Hel-lenic Diaspora 17 (1991) σ 49-68

Camhi ndash Fromer Rebecca The Holocaust Odyssey of Daniel Bennahmias Sonderkommando The University of Alabama Press Tuscaloosa Αλαμπάμα 1993

Cohen Monique Lise Dugour Jean-Louis (επιμ) Les Juifs dans la Reacutesistance Eacuteditions Tireacutesisas 2001

Collin Claude Carmagnole et Liberteacute Les eacutetrangers dans la Reacutesistance en Rhocircne-Alpes Presses Universitaires de Grenoble 2000

Duffy Peter The Bielski Brothers Harper Collins Νέα Υόρκη 2003

Edelman Marek The Ghetto Fights Warsaw 1941-43 Bookmarks Publications Λονδίνο 1990

Feldman Yael Bowman Steven laquoLove and War on Mount Olympusraquo Thetis 4 (1997) σ 253-256

Friedler Eric Siebert Barbara Kilian Andreas (επιμ) Zeugen aus der Todeszone Das juumldische Sonderkommando in Auschwitz Deutscher Taschenbuch Verlag 2005

Jews in Yugoslavia Muzejski proctor Jezuitski trg 4 Ζάγκρεμπ 1989

Krakowski Shmuel The War of the DoomedJewish Armed Resistance in Poland 1942-1944 Holmes and Meler Νέα Υόρκη Λονδίνο 1984

Kurzman Dan The Bravest Battle The 28 Days of the Warsaw Ghetto Uprising DaCapo Press Νέα Υόρκη 1976

Matsas Joseph laquoThe Participation of the Greek Jews in the National Resist-anceraquo Journal of the Hellenic Diaspora 17 (1991) σ 55-68

Matsas Michael The Illusion of Safety The story of the Greek Jews During the Second World War Pella Publishing Company Νέα Υόρκη 1997

Novitch Miriam Resistenza Spirituale Spiritual Resistance 1940-1945 Μιλάνο 1979

Rayski Benoicirct LrsquoAffiche rouge 21 feacutevrier 1944 ndash Ils nrsquoeacutetaient que des enfantsLe Feacutelin Ντιζόν 2004

Resistance during the Holocaust United States Holocaust Memorial Museum Ουάσινγκτων χχ

Resistance Spiritual Resistance Revolt Partisans and the Uprising in the Death Camps Yad Vashem 2004

Η έκθεση δεν θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί χωρίς τις συνεντεύξεις που παραχωρήθηκαν από Έλληνες Εβραίους βετεράνους της Εθνικής Αντίστασης στους οποίους θα ανήκει για πάντα η διπλή μας ευγνωμοσύνη Βιτάλ Αελιών Δανέλος Αλχανάτης Αλβέρτος Βαλενστάιν Σάρα Γεσουά-Φόρτη Μωύς Γιουσουρούμ Λουί Κοέν Σαμουήλ Κοέν Ηλίας Κονές Ιάκωβος Κούμερης Σαλβατώρ Μπακόλας Ιάκωβος Μπαλέστρα Ντόρα Μπουρλά-Χανταλί Δαβίδ Μπρούδο Εσδράς Μωυσής Ιωσήφ Νισσήμ Έλλη Σακκή-Δεκάστρο Ζακίνος Ρούσο Μηνάς Σαμπετάι Αβραάμ Σβώλης Αλλέγρα Φελούς-Σκύφτη Ραφαήλ Φρεζής

Ιδιαίτερες ευχαριστίες ανήκουν στον κο Μίμη Χριστοφιλάκη για την προσφορά σπάνιων εντύπων προκηρύξεων και εφημερίδων από την προσωπική του συλλογή στους κυρίους Μαρσέλ Γιοέλ Ντάνη Εμμανουήλ Τζων Καλέφ-Εζρά Ιάκωβο Σιμπή Μάριο Σούση Σάμμη Τουρόν καθώς και στις κκ Ζουλί Αελιών Ντέλια Αλχανάτη Αλίκη και Νέλλη Αρούχ Ματθίλδη Εσκινατζή ndash Καλεφ-Εζρά Μιμίκα Βαλενστάιν Οντέτ Βαρών-Βασάρ Βρησιήδα Κοέν Παυλίνα Κοέν-Ματαθία Ρούλα και Λουίζα Κονέ Σέλλη Κούνιο-Κοέν Αλλέγρα Μάτσα Ρίκα Μπενβενίστε Ελένη Μπεζέ Νίνα Μπενρουμπή και Ίντα Ναχμία για τη συμβολή τους και για την ευγενική παραχώρηση πολύτιμων οικογενειακών φωτογραφιών εγγράφων και αντικειμένων

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 25

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΣλόμο Ναούμ Ηλίας Ναούμ Ιωάννινα Μαρσέλ Νατζαρή Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΔαβίδ Ναχμίας Άρτα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Σαμ Ναχμίας Αθήνα Μιχαήλ Νεγρίν Αθήνα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Αλβέρτος Νεγρίν Τρίκαλα Ισαάκ Νεγρίν Τρίκαλα Βενιαμίν Νεγρίν Τρίκαλα ΕΛΑΣ Δυτική ΘεσσαλίαΛουίζα Νεγρίν Λάρισα ΕΠΟΝ ΘεσσαλίαΙωσήφ Νεχαμά Ισαάκ Νεχαμά Αθήνα ΕΛΑΣ Δυτική ΘεσσαλίαΡοέλ Νισαχόν Ζακ Νισσάν Σολομών Νισσήμ Ηλίας Σαμ Νισσήμ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΓιοέλ Νιτσαχόν Τρίκαλα Πωλ Νόαχ Ισίδωρος Νόαχ Ισαάκ Ντάσα Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΒιτάλ Ντάσα Θεσσαλονίκη Ιωσήφ Ντεκάστρο Χανιά ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜαρσέλ Ντεμάγιο Μπίτολα Μωσέ Ντόστης Ιωάννινα ΕΑΜ Νέων ΙωάννιναΝτίνος Οβαδίας Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΙσαάκ Οβαδία Δράμα ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΝτάνυ Οβαδίας Θεσσαλονίκη Σαλβατώρ Οβαδίας Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΙσαάκ Οβαδίας Ιωσήφ Ντάριο Ουζιέλ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΒαρών Πάρδο Καβάλα Μωύς Πάρδο Καβάλα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΣάββας Πάρδο Καβάλα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΆνια Πάτσνικ Βιέννη ΕΠΟΝ Χάρυ Πάτσνικ Βιέννη Μπαρούχ Πεζόντες Αβραάμ Πελές Ιωσήφ Πέπο Αθήνα Π Περαχιά Φλώρα Περαχιά Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική Μακεδονία Περαχιά Αλλέγρα Πέσσαχ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δαβίδ Πέσσαχ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωυσής Πέσσαχ Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μεσουλάμ Πέσσαχ Φλώρινα Χαΐμ Πίντο Μωρίς Πίνχας Μωρίς Πιπανό Ερρίκος Πιπανό Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική ΜακεδονίαΧαΐμ Πολίτης Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωυσής Πολίτης Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ηλίας Πολίτης Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μπεν Ποράτ Γιακώβ Πούλος Αλμπέρτος Πρίζναλης Σέρρες ΕΑΜ ΘεσσαλίαΝτόρα (Ντορίκα) Ραμπάν Ραπέτης Άλχη Ραφαήλ Αθήνα Δαβίδ Ραφαήλ Ιωάννινα Λέων Ρεβή Αθήνα Σιμαντώβ Ρόζεν Εφραίμ Ρόζενμπεργκ Θεσσαλονίκη Αβραάμ Ρομάνο Θεσσαλονίκη Δαβίδ Ρούσο Αθήνα Ισαάκ Ρούσο Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΙσαάκ (Ζακίνος) Ρούσο Σέρρες ΕΛΑΣ ΠελοπόννησοςΙακώβ Ρούσο Τσαντίκος Σαδίκ Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ισραήλ Σαδικάριο Βόλος Ραούλ Σαΐας Έλι Σακκής Ιωσήφ Σακκής Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ισαάκ Σακκής Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Έλλη Σακκής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΗλίας Σακκής Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Μωυσής Σακκής Βόλος ΕΛΑΣΕΤΑ Ανατολική ΘεσσαλίαΠέπος Σακκής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΙσαάκ Σακκής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΛέων Σακκής Βόλος ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΑλμπερτίκο Σάκο Καστοριά Μορδοχάι Σάλεμ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Κεντρική ΘεσσαλίαΑλμπέρτος Σάλεμ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Κεντρική ΘεσσαλίαΑντζέλ Σαλτιέλ Μανώλης Σαλτιέλ Θεσσαλονίκη Ιωσήφ Σαμαρίας Βόλος Πέπος Σαμαρίας Βόλος Δαβίδ Σαμουήλ Θεσσαλονίκη Εμίλ Σαμπάς Άρτα ΕΔΕΣ ΆρταΜεναχέμ Σαμπετάι

ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΤΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΔΡΑΣΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣΜηνάς Σαμπετάι Βόλος ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΡαφαήλ Σαμπετάι Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ααρών Σαμπετάι Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλμπέρ Σαούλ ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΖωή Σαπόρτα Μπουένα Σαρφατή Θεσσαλονίκη Σαλβατώρ Σαρφατής Δαβίδ Σασσών Ισαάκ Σασσών Σαλομών Σασσών Αλβέρτος Σαφάν Αβραάμ (Έμπης) Σβώλης Ιωάννινα ΕΛΑΣ Ήπειρος Ηλίας Σβώλης Ιωάννινα Μιχαήλ Σβώλης Ιωάννινα Μπεχώρ Σβώλης Ιωάννινα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Μωσέ Σεγκόρα Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΣλόμο Σένκα Ζακ Σερόρ Σερόρ Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΙτσχάκ Σιακίμ Ισραήλ Σιδαρίκης Αγρίνιο Σαμ Σίδης Αθήνα ΕΑΜ ΑθήναΜπαρούχ Σιμπή Θεσσαλονίκη ΕΑΜ Αθήνα ΠελοπόννησοςΙντό Σίμσι Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΜπέζα Σιών Δαβίδ Σουλάμ Σαμουήλ Σούσης Άρτα ΕΛΑΣ Ήπειρος Μωρίς Στρούμσα Θεσσαλονίκη ΕΠΟΝ ΘεσσαλονίκηΙωσήφ Ταμπώχ Βέροια Ιωσήφ Νισσήμ Ταραμπουλούς Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Δυτική Μακεδονία

Δαβίδ Τιάνο Θεσσαλονίκη Ζαχαρίας Τουρών Βόλος Εδμόνδος Τορόν Λάρισα ΕΠΟΝ ΑθήναΆνζελ Τσιάκο Θεσσαλονίκη Δαβίδ Τσουβά Λάρισα Τζάκος Τσουβά Λάρισα Ηλίας Φελούς Ιακώβ Φελούς Αβραάμ Φελούς Τρίκαλα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Αλλέγρα Φελούς- Καπέτα Τρίκαλα ΕΑΜ Εθνική Αλληλεγγύη ΘεσσαλίαΜάρκος Φελούς Βόλος [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Χρυσούλα Φελούς Τρίκαλα ΕΠΟΝ ΘεσσαλίαΜωυσής Φερετζή Σαδώκ Φερετζή Αλβέρτος Φερετζή Εσδράς Ηλίας Φιλοσώφ Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ισαάκ Αβραάμ Φιλοσώφ Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ραφαήλ Ηλίας Φιλοσώφ Λάρισα ΕΛΑΣ Ανατολική ΘεσσαλίαΜωρίς Φλωρεντίν Φάνυ (Ματίλντα) Φλωρεντίν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΑβραάμ (Αβραμίκος) Φόρνης Χαλκίδα ΕΛΑΣ ΕύβοιαΑαρών Φόρνης Χαλκίδα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Πέπος (Ιωσήφ) Φόρτης Μωυσής (Μίμης) Φόρτης Μανώλης Φραγγής Χαλκίδα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Σίμων Φραγγής Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] ΕύβοιαΑλμπέρτος Φρανσές Λάρισα [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] Ιάκωβος Φρανσές ΕΛΑΣ Κεντρική ΜακεδονίαΡαούλ Φραντζής Μανώλης Φραντζής Βόλος Κάρμεν Φρεζή Βόλος Αβραάμ Χαΐμ Φρεζής Χαλκίδα ΕΑΜ Δυτική ΜακεδονίαΡαφαήλ Φρεζής Βόλος ΕΠΟΝ Ανατολική ΘεσσαλίαΙακώβ Φριζής Θεσσαλονίκη Βασίλης Χαζάν Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΖακ Χαΐμ Μωρίς Χαΐμ Ελιγιά Χακίμ Λάρισα Δαβίδ Χακοέν Ραούλ Χαλβατζής Ιτσχάκ Χανέν ΕΑΜ ΑθήναΧαΐμ Χανώκ Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] ΑθήναΈλι Χασσίδ Θεσσαλονίκη [ΕΑΜ-ΕΛΑΣ] ΕύβοιαΙωσήφ Χασσίδ Θεσσαλονίκη ΕύβοιαΣαμπετάι Χασσών Αβραάμ Χασσών Σάββας Χασσών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΠέπος Χασσών Μπίτολα Μωύς-Μωυσής Χασσών Θεσσαλονίκη ΕΛΑΣ Δυτική ΜακεδονίαΓιοχανάς Χατζής Άρτα ΕΛΑΣ Στερεά ΕλλάδαΔαβίδ Χατζής Άρτα ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Ήπειρος Σόλων Χατζής Βόλος Απόστολος Χατζόπουλος Μηνάς Χατζόπουλος Ιωάννινα Μεναχέμ Χαχάμ Νατάν Χονέν Καστοριά

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΙΑΚΟΙ

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 26

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΠΕΣΟΝΤΕΣ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΠΑΤΡΩΝΥΜΟ ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ ΤΟΠΟΣ ΘΑΝΑΤΟΥ ΙΔΙΟΤΗΤΑ ΜΟΝΑΔΑ

ΑΒΡΑΑΜ ΕΛΙΑΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιούνιος 1944 ΚΑΤΕΡΙΝΗ ΠΙΕΡΙΑΣ 17 ετών Σύνδεσμος Μακεδονικού Γραφείου ΚΚΕ με ΠΕ Κατερίνης

Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς στη θέση ldquoΒαρικόrdquo μαζί με

άλλους 12

ΑΛΑΛΟΥΦ ΗΛΙΑΣ ΑΘΗΝΑ ΑΤΤΙΚΗ

ΑΛΒΟ ΡΑΣΕΛ ΓΕΟΥΔΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιανουάριος 1944 ΠΟΝΤΟΚΩΜΗ ΚΟΖΑΝΗΣ 14 ετών σε βοηθητική υπηρεσία στον ΕΛΑΣ Δολοφονήθηκε από

συνεργάτες των Γερμανών

ΑΛΒΟ ΠΑΛΟΜΠΑ ΓΕΟΥΔΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιανουάριος 1944 ΠΟΝΤΟΚΩΜΗ ΚΟΖΑΝΗΣ 16 ετών σε βοηθητική υπηρεσία στον ΕΛΑΣ Δολοφονήθηκε από

συνεργάτες των Γερμανών

ΑΤΤΑΣ ΜΩΫΣΗΣ ΔΑΒΙΔ ΑΘΗΝΑ 1944 ΚΟΡΙΝΘΙΑ Αντάρτης 6ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΒΑΡΩΝ ΑΒΡΑΑΜ ΚΑΒΑΛΑ 1943 ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΓΚΑΝΗΣ ΜΟΡΔΟΣ ΛΑΡΙΣΑ

ΕΛΙΑΟΥ ΔΑΒΙΔ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Οκτώβριος 1943 ΠΕΡΙΒΟΛΙΑ ΓΡΕΒΕΝΩΝ Αντάρτης 50ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΕΣΚΙΝΑΤΖΗΣ

ΣΑΜΟΥΗΛ ΙΩΣΗΦ ΛΑΡΙΣΑ 611945 ΚΑΖΑ ΒΟΙΩΤΙΑΣ Λοχαγός 54ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ Διοικητής 10ου Λόχου

ΙΑΚΩΒΟΥ ΣΑΒΒΑΣ ΣΙΜΟΣ ΒΟΛΟΣ 1741944 ΡΕΝΤΙΝΑ ΑΓΡΑΦΩΝ Αντάρτης 52ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΚΑΜΧΗΣ ΜΩΡΙΣ ΛΑΡΙΣΑ 541944 ΛΕΠΤΟΚΑΡΥΑ ΠΙΕΡΙΑΣ

ΚΑΜΧΗΣ ΝΙΣΣΗΜ 1943 ΦΙΛΙΑΤΡΑ Αντιστασιακός Εκτελέστηκε από τους Ιταλούς

ΚΑΡΑΣΣΟ ΚΑΡΟΛΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΛΑΡΙΣΑ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ Αιχμαλωτίστηκε τραυματίας και

απαγχονίστηκε

ΚΑΡΑΣΣΟ ΖΑΚ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

ΚΑΡΑΣΣΟ ΜΑΡΚΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 681944 ΜΟΥΧΑΡΕΜ ΧΑΝΙ ΕΔΕΣΣΑΣ Ανθυπολοχαγός 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΚΑΡΑΣΣΟ ΣΑΡΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΚΑΣΤΟΡΙΑ

ΚΟΕΝ ΔΑΒΙΔ ΠΡΕΒΕΖΑ 511944 ΚΑΛΟΣΚΟΠΗ ΦΩΚΙΔΑΣ Αντάρτης Τάγμα ΕΛΑΣ Παρνασσίδας

ΚΟΕΝ ΗΛΙΑΣ ΝΗΣΙΜ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΓΡΕΒΕΝΑ Αντάρτης

ΚΟΕΝ ΙΑΚΩΒΟΣ ΚΡΗΤΗ

ΚΟΕΝ ΙΣΑΑΚ

ΚΟΕΝ ΝΗΣΙΜ ΒΑΛΑΣΗΣ 241944 ΛΑΡΙΣΑ

ΚΟΕΝ ΜΙΧΑΗΛ ΙΩΑΝΝΙΝΑ

ΚΟΕΝ ΣΤΕΛΛΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1641943 ΤΑΧΝΙΣΤΑ ΠΙΕΡΙΑΣ Αντάρτισσα Αρχηγείο ΕΛΑΣ Ολύμπου

ΛΕΒΗΣ ΛΕΩΝ ΒΟΛΟΣ 2261944 ΠΕΡΙΟΧΗ ΛΑΡΙΣΑΣ Αντάρτης 54ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΜΗΤΡΑΝΙ ΡΟΒΕΡΤΟΣ ΣΕΡΡΕΣ 511944 ΚΑΛΟΣΚΟΠΗ ΦΩΚΙΔΑΣ Αντάρτης Τάγμα ΕΛΑΣ Παρνασσίδας

ΜΙΖΑΝ ΔΑΒΙΔ ΔΡΑΜΑ 1944 ΚΙΛΚΙΣ Αντάρτης φοιτητής ιατρικής

ΜΙΖΑΝ ΖΑΚΙΝΟΣ

ΜΠΕΖΑΣ ΚΟΥΤΙΓΙΕΛ ΙΑΚΩΒ ΛΑΡΙΣΑ Αντάρτης Φοιτητής Ιατρικής

ΜΠΕΝΒΕΝΙΣΤΕ ΝΤΑΙΖΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Νοέμβριος 1943 ΑΘΗΝΑ Μέλος της ΕΠΟΝ Πέθανε από κακουχίες και βασανιστήρια στην

Ασφάλεια Φοιτήτρια Χημείας

ΜΠΕΝΣΟΥΣΑΝ ΙΩΣΗΦ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιούλιος 1944 ΠΕΝΤΑΛΟΦΟΣ ΚΟΖΑΝΗΣ Αντάρτης ΙΧ Μεραρχία ΕΛΑΣ

ΜΠΕΡΑΧΑ ΒΙΤΑΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Σεπτέμβριος 1944 ΚΟΖΑΝΗ Αντάρτης Χ Μεραρχία ΕΛΑΣ

ΜΠΕΡΑΧΑ ΙΑΚΩΒ ΤΡΙΚΑΛΑ 7111943 ΜΕΣΟΧΩΡΑ ΤΡΙΚΑΛΩΝ Αντάρτης 4ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΙΣΑΑΚ Απρίλιος 1944 ΒΕΡΜΙΟ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΙΩΣΗΦ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΣAΡΔΟΣ ΜΙΧΑΗΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 20101944 ΣΤΑΥΡΟΣ ΒΕΡΟΙΑΣ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΑΒΡΑΑΜ ΙΩΣΗΦ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1944 ΕΥΒΟΙΑ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΚΑΡΟΛΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΤΣΕΛΕΜΠΙ ΣΕΡΡΕΣ 311944 ΗΠΕΙΡΟΣ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΝΕΓΡΙΝ ΔΑΒΙΔ

ΝΗΣΙΜ ΣΟΛΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

ΝΗΣΙΜ ΗΛΙΑΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιούλιος 1944 ΠΕΝΤΑΛΟΦΟΣ ΚΟΖΑΝΗΣ Αντάρτης ΙΧ Μεραρχία ΕΛΑΣ

ΟΒΑΔΙΑΣ ΝΤΙΝΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Αύγουστος 1944 ΚΙΛΚΙΣ Αντάρτης Χ Μεραρχία ΕΛΑΣ

ΠΑΡΔΟ ΜΩΥΣ ΚΑΒΑΛΑ 1944 ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΠΑΡΔΟ ΣΑΒΒΑΣ ΚΑΒΑΛΑ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΠΕΡΑΧΙΑ ΦΛΩΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΠΙΕΡΙΑ

ΠΕΣΑΧ ΔΑΒΙΔ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2341943 ΘΕΣΣΑΛΙΑ Αντιστασιακός ΕΑΜ Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς

ΠΙΠΑΝΟ ΕΡΡΙΚΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΚΙΛΚΙΣ

ΡΑΦΑΤΑΣ Γ ΘΕΣΣΑΛΙΑ

ΡΟΥΣΟ ΔΑΒΙΔ ΑΘΗΝΑ 511944 ΚΑΛΟΣΚΟΠΗ ΦΩΚΙΔΑΣ Αντάρτης Τάγμα ΕΛΑΣ Παρνασσίδας

ΡΟΥΣΟ ΙΑΚΩΒ ΑΒΡΑΑΜ ΚΑΣΤΟΡΙΑ 511944 ΠΛΑΚΑ ΗΠΕΙΡΟΥ Αντάρτης 50ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΡΟΥΣΟ ΜΙΧΑΗΛ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΣΑΔΙΚΑΡΙΟ ΙΣΡΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 1944 ΕΥΒΟΙΑ

ΣΑΚΚΗΣ ΛΕΩΝ ΙΣΡΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 2961944 ΕΛΕΥΘΕΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Αντάρτης 54ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΣΑΚΚΗΣ ΣΑΜΟΥΗΛ ΒΕΡΜΙΟ

ΣΒΩΛΗΣ ΜΠΕΧΩΡ ΙΩΑΝΝΙΝΑ Ιανουάριος 1944 ΙΩΑΝΝΙΝΑ Τροφοδότης ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς στα

Ιωάννινα

ΣΕΡΟΡ ΚΟΕΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΤΑΡΑΜΠΟΥΛΟΥΣ

ΙΩΣΗΦ ΝΗΣΙΜ ΛΑΡΙΣΑ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΤΟΡΟΝ ΕΔΜΟΝΔΟΣ ΛΑΡΙΣΑ 531943 ΑΘΗΝΑ Σπουδαστής Πολυτεχνείου μέλος του ΕΠΟΝ Σκοτώθηκε σε

διαδήλωση της ΕΠΟΝ Αθήνας

ΦΡΑΓΚΗΣ ΣΙΜΩΝ ΙΑΚΩΒ XΑΛΚΙΔΑ Ιούλιος 1944 ΣΤΕΝΗ ΕΥΒΟΙΑΣ Αντάρτης 7ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΦΡΙΖΗΣ ΑΒΡΑΑΜ-

ΜΙΝΩΣ ΧΑΛΚΙΔΑ 2451944 ΒΕΡΜΙΟ

ΧΑΙΜ ΜΩΡΙΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΛΕΠΤΟΚΑΡΥΑ ΠΙΕΡΙΑΣ

ΧΑΤΖΗΣ ΓΙΟΧΑΝΑΣ ΑΡΤΑ 271944 ΑΜΦΙΣΣΑ Ανθπολοχαγός και καπετάνιος διμοιρίας ΙΙ34 Τάγμα ΕΛΑΣ

ΧΑΣΩΝ ΣΑΒΒΑΣ ΚΑΒΑΛΑ ΒΕΡΟΙΑ

ΧΑΣΩΝ ΜΩΥΣΗΣ ΣΑΒΒΑΣ ΚΑΒΑΛΑ ΒΕΡΟΙΑ

EAM = Εθνικό Απελευθερωτικό ΜέτωποΕΛΑΣ = Ελληνικός Λαϊκός Απελευθερωτικός ΣτρατόςΕΠΟΝ = Ενιαία Πανελλαδική Οργάνωση ΝέωνΕΔΕΣ = Εθνικός Δημοκρατικός Ελληνικός Σύνδεσμος

ΕΟΕΑ = Εθνικές Ομάδες Ελλήνων ΑνταρτώνΕΤΑ = Επιμελητεία του ΑντάρτηΒΣΑ = Βρετανική Στρατιωτική ΑποστολήΕΑΣΑΔ = Εθνικός Αγροτικός Σύνδεσμος Αντικομμουνιστικής Δράσης

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 27

ΟΜΗΡΟΙ ΚΑΙ EKTEΛΕΣΜΕΝΟΙ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΓΕΡΜΑΝΟΥΣ

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΠΑΤΡΩΝΥΜΟ ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ ΤΟΠΟΣ ΘΑΝΑΤΟΥ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΑΚΡΙΣ ΛΕΩΝ 1944 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΕΣ-ΕΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ Καθηγητής πέθανε από τα βασανιστήρια των δεσμοφυλάκωνΑΛΒΟ ΙΣΑΑΚ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2431943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Καραγωγέας 30 ετών ΑΛΓΟΥΣΣΗΣ ΣΑΛΒΑΤΩΡ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΑΜΠΡΑΒΑΝΕΛ ΑΑΡΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2241943 ΦΥΛΑΚΕΣ ΕΠΤΑΠΥΡΓΙΟΥ (ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ) Παλαιοπώλης 35 ετώνΑΣΚΕΝΑΖΗ ΕΛΙΑΟΥ ΚΕΡΚΥΡΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών Αμερικανός υπήκοοςΑΣΣΕΟ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 211943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 21 ετώνΑΣΣΕΟ ΖΑΧΑΡΙΑΣ ΡΑΦΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 2641944 ΒΟΛΟΣ 24 ετώνΑΣΣΕΟ ΙΑΚΩΒΟΣ ΒΟΛΟΣ 2841944 ΒΟΛΟΣ Βασανίστηκε μέχρι θανάτου από άντρες του δοσιλογικού ΕΑΣΑΔ

ΑΤΑΣ ΙΝΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 541943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε προσπαθώντας να διαφύγει από το γκέττο του Βαρώνου Χιρς

ΒΕΑΛΗΣ ΜΙΧΑΗΛ ΙΩΑΝΝΙΝΑ Φεβρουάριος 1944 ΙΩΑΝΝΙΝΑ Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς ΓΕΟΥΝΤΑ ΙΣΡΑΕΛ ΚΕΡΚΥΡΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΓΚΑΝΗ ΓΙΟΥΛΙΑ ΚΕΡΚΥΡΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΓΚΑΤΤΕΝΙΟ ΔΑΒΙΔ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Μάιος 1944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Φοιτητής γεωπονικής ΔΑΣΚΑΛΑΚΗΣ ΡΑΦΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 2431944 ΚΙΣΣΟΣ ΒΟΛΟΥ Εκτελέστηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση στο Πήλιο 80 ετώνΕΖΡΑΤΗΣ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 211943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΕΡΡΕΡΑ ΜΩΡΙΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 541943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε προσπαθώντας να διαφύγει από το γκέττο του

Βαρώνου Χιρς ΕΣΦΟΡΜΕΣ ΓΑΒΡΙΗΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1631943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ZAKINOΥ ΕΥΤΥΧΙΑ ΑΡΤΑ 1681943 ΚΟΜΜΕΝΟ ΑΡΤΑΣ Σκοτώθηκαν στο ολοκαύτωμα του χωριού 37 ετώνΖΑΚΙΝΟΥ ΚΑΙΤΗ ΑΡΤΑ 1681943 ΚΟΜΜΕΝΟ ΑΡΤΑΣ Σκοτώθηκαν στο ολοκαύτωμα του χωριού 5 ετώνΖΑΚΙΝΟΣ ΙΕΡΕΜΙΑΣ ΑΡΤΑ 1681943 ΚΟΜΜΕΝΟ ΑΡΤΑΣ Σκοτώθηκαν στο ολοκαύτωμα του χωριού 42 ετώνIΛΟΥΖ ΝΤΙ ΛΑΖΑΡ ΒΕΡΟΙΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΙΣΡΑΗΛ ΑΒΡΑΑΜ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 151944 ΣΚΟΠΕΥΤΗΡΙΟ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ Υποδηματοποιός ΙΣΡΑΕΛ ΡΙΚΕΤΑ ΚΕΡΚΥΡΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΚΑΚΟΥΦ ΙΑΚΩΒΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1631943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ KΑΡΑΣΣΟ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 30121942 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε σε αντίποινα για επίθεση στη γέφυρα της Αξιούπολης

ΚΑΡΑΣΣΟ ΜΩΫΣΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 151944 ΣΚΟΠΕΥΤΗΡΙΟ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ Μέλος του ΚΚΕ εξόριστος από τη Μεταξική Δικτατορία ΚΟΕΝ ΣΑΜΟΥΕΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΚΟΕΝ ΙΑΚΩΒΟΣ ΒΟΛΟΣ 241944 ΛΑΡΙΣΑ ΚΟΕΝ ΙΣΑΑΚ ΣΙΜΣΟΝ ΒΟΛΟΣ 2641944 ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΑ ΒΟΛΟΥ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση 42 ετώνΚΟΕΝ ΡΕΤΖΙΝΑ ΣΙΜΣΟΝ ΒΟΛΟΣ 2641944 ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΑ ΒΟΛΟΥ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση 70 ετώνΚΟΕΝ ΧΑΙΜ ΒΑΛΑΣΗ ΒΟΛΟΣ 241944 ΠΗΛΙΟ Εκτελέστηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση 25 ετώνΚΟΥΕΝΚΑ ΤΟΡΙ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 541943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε προσπαθώντας να διαφύγει από το γκέττο του

Βαρώνου Χιρς ΛΕΒΗΣ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΓΕΟΥΔΑ ΒΟΛΟΣ 361942 ΗΡΑΚΛΕΙΟ ΚΡΗΤΗΣ Εμπορικός αντιπρόσωπος εκτελέστηκε με άλλους 11 πολίτες του

Ηρακλείου 49 ετώνΛΕΒΗΣ ΧΑΪΜ ΙΩΑΝΝΙΝΑ 7121943 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΕΣ-ΕΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ Έφεδρος ανθυπολοχαγός εκτελέστηκε από το Γερμανό

στρατοπεδάρχη Πάουλ Ραντόμσκι ΛΙΜΠΟΒΙΤΣ ΜΩΫΣΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 211943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΛΕΒΗ ΣΥΜΕΩΝ ΜΩΥΣΗΣ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ ΜΑΓΡΙΖΟΣ ΙΑΚΩΒΟΣ ΜΩΥΣΗΣ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ ΜΑΪΣΣΗΣ ΣΙΜΑΝΤΩΒ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΜΑΤΑΘΙΑ ΝΙΝΑ ΣΑΜΟΥΗΛ ΒΟΛΟΣ 1281942 ΛΑΡΙΣΑ 20 ετώνΜΑΤΑΘΙΑΣ ΑΣΣΕΡ ΣΑΜΟΥΗΛ ΒΟΛΟΣ 21121942 ΛΑΡΙΣΑ 26 ετώνΜΕΓΙΡ ΙΩΣΗΦ ΑΘΗΝΑ 821944 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΕΣ-ΕΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ Πέθανε από τις κακουχίες ΜΟΣΧΟΒΙΤΣ ΜΕΝΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 431944 ΣΤΡΟΠΩΝΕΣ ΕΥΒΟΙΑΣ Βασανίστηκε και εκτελέστηκε από τα Τάγματα Ασφαλείας 18 ετώνΜΟΥΣΑΝ ΠΕΣΑΧ ΔΑΒΙΔ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 24111943 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΠΑΥΛΟΥ ΜΕΛΑ (ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ) ΜΟΥΣΤΑΚΗ ΣΙΜΧΑ ΙΩΑΝΝΙΝΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΜΠΑΡΤΖΙΛΑΪ ΙΣΑΑΚ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2631943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Τυπογράφος εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΜΠΕΝΒΕΝΙΣΤΕ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 541943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε προσπαθώντας να διαφύγει από το γκέττο του

Βαρώνου Χιρς ΜΠΕΡΑΧΑ ΑΑΡΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 151944 ΣΚΟΠΕΥΤΗΡΙΟ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ Μέλος του ΚΚΕ εξόριστος από τη Μεταξική Δικτατορία MΠΟΥΡΛΑ ΕΣΤΕΡ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Απρίλιος 1944 ΒΕΡΜΙΟ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΜΠΟΥΡΛΑ ΦΛΩΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Απρίλιος 1944 ΒΕΡΜΙΟ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΜΩΫΣΗ ΦΑΛΚΟΝΑ ΙΩΣΗΦ ΒΟΛΟΣ 1561944 ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΑ ΒΟΛΟΥ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΜΩΫΣΗΣ ΙΩΣΗΦ ΒΟΛΟΣ 1561944 ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΑ ΒΟΛΟΥ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση 70 ετώνΝΕΓΡΙΝ ΗΛΙΑΣ ΓΕΟΥΔΑ ΒΟΛΟΣ 2731944 ΠΤΕΛΕΟΣ ΒΟΛΟΥ 35 ετώνΟΒΑΔΙΑΣ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΙΩΣΗΦ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΟΒΑΔΙΑΣ ΙΣΑΑΚ ΙΩΣΗΦ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΠΕΡΑΧΙΑ ΑΝΡΥ 151944 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΕΣ-ΕΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ ΡΟΥΣΟ ΣΟΛΟΜΩΝ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΣΑΡΦΑΤΗ ΙΑΚΩΒΟΣ ΚΡΗΤΗ Δεκέμβριος 1941 Γιατρός αιχμάλωτος μετά τη Μάχη της Κρήτης πέθανε από

κακουχίες ΣΑΝΤΙΚΑΡΙΟΣ ΙΣΡΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 2841944 ΒΟΛΟΣ Oπωροπώλης 32 ετώνΣΑΣΣΩΝ ΔΑΒΙΔ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΣΕΔΑΚΑΣ ΜΩΫΣΗΣ ΡΑΦΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 1951944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 50 ετώνΣΙΝΤΟ ΚΑΛΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2831942 ΑΙ-ΣΤΡΑΤΗΣ Πέθανε ως εξόριστος 28 ετώνΣΟΝΙΝΟ ΜΠΕΝΗΣ ΛΑΡΙΣΑ 831944 ΑΣΜΑΚΙ (ΑΝΤΙΑΕΡΟΠΟΡΙΚΟ) ΛΑΡΙΣΑΣ 17 ετώνΣΟΝΙΝΟ ΗΛΙΑΣ ΛΑΡΙΣΑ 831944 ΑΣΜΑΚΙ (ΑΝΤΙΑΕΡΟΠΟΡΙΚΟ) ΛΑΡΙΣΑΣ 23 ετώνΣΤΡΟΥΜΣΑ ΜΩΡΙΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Φοιτητής Φιλοσοφικής ΤΟΡΕΖ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΛΑΡΙΣΑ 831944 ΑΣΜΑΚΙ (ΑΝΤΙΑΕΡΟΠΟΡΙΚΟ) ΛΑΡΙΣΑΣ 29 ετώνΤΕΒΕΤ ΣΑΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 841943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΦΑΡΑΤΖΗ ΛΕΟ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΦΕΛΟΥΣ ΜΑΡΚΟΣ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΦΕΡΕΤΖΙ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΦΕΡΕΤΖΙ ΜΩΥΣΗΣ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΦΕΡΕΤΖΙ ΣΑΔΩΝ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΦΙΛΟΣΩΦ ΕΖΡΑΣ ΗΛΙΑΣ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΦΙΛΟΣΩΦ ΡΑΦΑΗΛ ΗΛΙΑΣ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΦΙΛΟΣΩΦ ΙΣΑΑΚ ΑΒΡΑΑΜ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΦΡΑΝΚΟ ΡΕΒΕΚΑ ΚΑΣΤΟΡΙΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΧΑΝΟ ΙΑΚΩΒ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 211943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 20 ετών

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΕυΧΑΡΙΣΤΙΕΣ

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 28

Αγγελούλης Αντώνης (Βρατσάνος) Βροντάει ο Όλυμπος Το Μηχανικό του Ολύμπου Σύγχρονο Βιβλίο Αθήνα 1964

Αμπατζοπούλου Φραγκίσκη Το Ολοκαύτωμα στις Μαρτυρίες των Ελλήνων Εβραίων Παρατηρητής Θεσσαλονίκη 1993

Η λογοτεχνία ως μαρτυρία Έλληνες πεζογράφοι για τη Γενοκτονία των Εβραίων Παρατηρητής Θεσσαλονίκη 1995

Ανταίος Πέτρος Χίλια σκοτωμένα παιδιά της ΕΠΟΝ Εκδόσεις ΕΠΟΝ Αθήνα 1986

Βαρών-Βασάρ Οντέτ Η Ενηλικίωση μιας Γενιάς Νέοι και νέες στην Κατοχή και στην Αντίσταση Εστία Αθήνα 2009

Βενέτσια Σλομο Sonderkommando Μέσα από την κόλαση των θαλάμων αερίων Πατάκης Αθήνα 2007

Γιακοέλ Γιομτώβ Απομνημονεύματα 1941-1943 Ίδρυμα ΕΤΣ - ΑΧΑΪΜ Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης Παρατηρητής Θεσσαλονίκη 1993

Γιαννακόπουλος Γ Χρήστος Και διηγώντας τα μην κλαις Αναμνήσεις ενός ανθυπολοχαγού του ΕΛΑΣ Επικαιρότητα Αθήνα 1994

Γκατένιο ndash Όσμο Νάτα Από την Κέρκυρα στο Μπίρκεναου και την Ιερουσαλήμ Η ιστορία μιας Κερκυραίας Εβραίας Γαβριηλίδης Αθήνα 2005

Γρηγοριάδης Ν Φοίβος Το Αντάρτικο ΕΛΑΣ-ΕΔΕΣ-ΕΚΚΑ 542 Καμαρινόπουλος Αθήνα 1964

Δημητρίου Ν Δημήτριος (Νικηφόρος) Αντάρτης στα βουνά της Ρούμελης Χρονικό 1940-44 3 τόμοι Αθήνα 1965

Δημητρίου Ν Δημήτριος laquoH συμμετοχή των Εβραίων στην Εθνική Αντίστασηraquo Χρονικά τχ 104 (Ιανουάριος-Φεβρουάριος 1989) σ 3-6

Έπεσαν για τη ζωή Ήρωες-μάρτυρες λαϊκών απελευθερωτικών αγώνων Έκδοση της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ 7 Τόμοι Αθήνα 1997-2007

Ιστορία της Αντίστασης 1940-45 6 τόμοι Αυλός Αθήνα 1979

Ιωαννίδης Ιωάννης Οι Εβραίοι εις την Αντίστασιν ΧΕΟ Ιωάννινα 1948

Καραθάνος Δ laquoΗ Μάχη του Καράλακκα και οι διαστρεβλωτές τηςraquo Ριζοσπάστης 12 81978

Κείμενα Εθνικής Αντίστασης 2 τόμοι Σύγχρονη Εποχή Αθήνα 1981

Μαζάουερ Μάρκ Στην Ελλάδα του Χίτλερ Η εμπειρία της Κατοχής Αλεξάνδρεια Αθήνα 1994

Μητσόπουλος Θανάσης Το 30ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ Οδυσσέας Αθήνα 1987

Μπενβενίστε Ρίκα (επιμ) Οι Εβραίοι της Ελλάδας στην Κατοχή Εταιρεία Μελέτης Ελληνικού Εβραϊσμού Εκδόσεις Βάνιας Θεσσαλονίκη 1998

Μπουρλάς Μιχαήλ Μωυσής Έλληνας Εβραίος και αριστερός Νησίδες 2000

Steven Bowman Η Αντίσταση των Εβραίων στην Κατοχική Ελλάδα (μτφ Ισαάκ Μπενμαγιόρ) Έκδοση Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβουλίου Αθήνα 2013

Μπουρλίδης Τάκης ΕΛΑΣ Το 16ο Σύνταγμα Βερμίου Κώδικας Θεσσαλονίκη 2004

Νάχμαν Ευτυχία Γιάννενα Ταξίδι στο Παρελθόν Τάλως Αθήνα 1996

Νατζαρή Μαρσέλ Χρονικό 41 ndash 45 Ίδρυμα ΕΤΣ - ΑΧΑΪΜ Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης Παρατηρητής Θεσσαλονίκη1991

Pierron Bernard Εβραίοι και Χριστιανοί στη νεότερη Ελλάδα Πόλις Αθήνα 2004

Ρέντης Γρηγόρης Το 54 Σύνταγμα του ΕΛΑΣ Αθήνα 1984

Σάντας Λάκης laquoΗ κατάληψη γερμανικού εκοπλισμένου καϊκιού κι ο Μακαμπήςraquo Χρονικά τχ (Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2009) σ 27-28

Το Εβραϊκό Μουσείο Ελλάδος θα ήθελε να ευχαριστήσει θερμά τους παρακάτω φορείς και ιδρύματα για την ευγενική παραχώρηση αρχειακού φωτογραφικού και οπτικοακουστικού υλικού- Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας (ΑΣΚΙ)- Βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων- Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο (ΕΛΙΑ)- Ιστορικό και Διπλωματικό Αρχείο του Υπουργείου Εξωτερικών- Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο Ελλάδας (ΚΙΣΕ)- Πολεμικό Μουσείο- Τμήμα Ιστορίας της ΚΕ του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας (ΚΚΕ)- United States Holocaust Memorial Museum (USHMM)- USC Shoah Foundation- Yad Vashem The Holocaust Martyrsrsquo and Heroesrsquo Remembrance Authority

Επίσης για την ευγενική παραχώρηση αυθεντικών αντικειμένων και οπλισμού της Εθνικής Αντίστασης- Το Πολεμικό Μουσείο- Την οικογένεια Αλβέρτου Μπενρουμπή- Την οικογένεια Δαβίδ Ασέρ- Την οικογένεια Σίμου Βαλενστάιν

Σεβίλια Ερρίκος Αθήνα - Άουσβιτς Εστία Αθήνα 1983

Σιμπή Ιακώβ amp Λάμψα Καρίνα Η Διάσωση Η σιωπή του κόσμου η αντίσταση στα γκέτο και τα στρατόπεδα οι Έλληνες Εβραίοι στα χρόνια της Κατοχής Αθήνα Εκδόσεις Καπόν 2012

Το Χρονικό του Αγώνα Στrsquo Άρματα Στrsquo Άρματα Ιστορία της Εθνικής Αντίστασης Γιαννίκος Αθήνα 1964

Τσιλιγιάννης Κωνσταντίνος Η Εβραϊκή Κοινότητα της Άρτας Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο της Ελλάδος 2004

Φλάισερ Χάγκεν Στέμμα και Σβάστικα Η Ελλάδα της Κατοχής και της Αντίστασης 1941-1944 τομ Β΄ Εκδόσεις Παπαζήση Αθήνα 1995

Flemming Katherine Ιστορία των Ελλήνων Εβραίων Οδυσσέας Αθήνα 2009

Φρεζής Ραφαήλ Η Ισραηλιτική Κοινότητα Βόλου Βόλος 2003

Arad Yitzhak Arad Gutman Yisrael Margaliot Avraham (επιμ) Documents on the Holocaust Yad Vashem Ιερουσαλήμ 1981

Bowman Steven Jewish Resistance in Wartime Greece Vallentine Mitchell Λονδίνο 2006

---------------------- laquoJoseph Matsas and the Greek Resistanceraquo Journal of the Hel-lenic Diaspora 17 (1991) σ 49-68

Camhi ndash Fromer Rebecca The Holocaust Odyssey of Daniel Bennahmias Sonderkommando The University of Alabama Press Tuscaloosa Αλαμπάμα 1993

Cohen Monique Lise Dugour Jean-Louis (επιμ) Les Juifs dans la Reacutesistance Eacuteditions Tireacutesisas 2001

Collin Claude Carmagnole et Liberteacute Les eacutetrangers dans la Reacutesistance en Rhocircne-Alpes Presses Universitaires de Grenoble 2000

Duffy Peter The Bielski Brothers Harper Collins Νέα Υόρκη 2003

Edelman Marek The Ghetto Fights Warsaw 1941-43 Bookmarks Publications Λονδίνο 1990

Feldman Yael Bowman Steven laquoLove and War on Mount Olympusraquo Thetis 4 (1997) σ 253-256

Friedler Eric Siebert Barbara Kilian Andreas (επιμ) Zeugen aus der Todeszone Das juumldische Sonderkommando in Auschwitz Deutscher Taschenbuch Verlag 2005

Jews in Yugoslavia Muzejski proctor Jezuitski trg 4 Ζάγκρεμπ 1989

Krakowski Shmuel The War of the DoomedJewish Armed Resistance in Poland 1942-1944 Holmes and Meler Νέα Υόρκη Λονδίνο 1984

Kurzman Dan The Bravest Battle The 28 Days of the Warsaw Ghetto Uprising DaCapo Press Νέα Υόρκη 1976

Matsas Joseph laquoThe Participation of the Greek Jews in the National Resist-anceraquo Journal of the Hellenic Diaspora 17 (1991) σ 55-68

Matsas Michael The Illusion of Safety The story of the Greek Jews During the Second World War Pella Publishing Company Νέα Υόρκη 1997

Novitch Miriam Resistenza Spirituale Spiritual Resistance 1940-1945 Μιλάνο 1979

Rayski Benoicirct LrsquoAffiche rouge 21 feacutevrier 1944 ndash Ils nrsquoeacutetaient que des enfantsLe Feacutelin Ντιζόν 2004

Resistance during the Holocaust United States Holocaust Memorial Museum Ουάσινγκτων χχ

Resistance Spiritual Resistance Revolt Partisans and the Uprising in the Death Camps Yad Vashem 2004

Η έκθεση δεν θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί χωρίς τις συνεντεύξεις που παραχωρήθηκαν από Έλληνες Εβραίους βετεράνους της Εθνικής Αντίστασης στους οποίους θα ανήκει για πάντα η διπλή μας ευγνωμοσύνη Βιτάλ Αελιών Δανέλος Αλχανάτης Αλβέρτος Βαλενστάιν Σάρα Γεσουά-Φόρτη Μωύς Γιουσουρούμ Λουί Κοέν Σαμουήλ Κοέν Ηλίας Κονές Ιάκωβος Κούμερης Σαλβατώρ Μπακόλας Ιάκωβος Μπαλέστρα Ντόρα Μπουρλά-Χανταλί Δαβίδ Μπρούδο Εσδράς Μωυσής Ιωσήφ Νισσήμ Έλλη Σακκή-Δεκάστρο Ζακίνος Ρούσο Μηνάς Σαμπετάι Αβραάμ Σβώλης Αλλέγρα Φελούς-Σκύφτη Ραφαήλ Φρεζής

Ιδιαίτερες ευχαριστίες ανήκουν στον κο Μίμη Χριστοφιλάκη για την προσφορά σπάνιων εντύπων προκηρύξεων και εφημερίδων από την προσωπική του συλλογή στους κυρίους Μαρσέλ Γιοέλ Ντάνη Εμμανουήλ Τζων Καλέφ-Εζρά Ιάκωβο Σιμπή Μάριο Σούση Σάμμη Τουρόν καθώς και στις κκ Ζουλί Αελιών Ντέλια Αλχανάτη Αλίκη και Νέλλη Αρούχ Ματθίλδη Εσκινατζή ndash Καλεφ-Εζρά Μιμίκα Βαλενστάιν Οντέτ Βαρών-Βασάρ Βρησιήδα Κοέν Παυλίνα Κοέν-Ματαθία Ρούλα και Λουίζα Κονέ Σέλλη Κούνιο-Κοέν Αλλέγρα Μάτσα Ρίκα Μπενβενίστε Ελένη Μπεζέ Νίνα Μπενρουμπή και Ίντα Ναχμία για τη συμβολή τους και για την ευγενική παραχώρηση πολύτιμων οικογενειακών φωτογραφιών εγγράφων και αντικειμένων

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 26

ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΠΕΣΟΝΤΕΣ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΠΑΤΡΩΝΥΜΟ ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ ΤΟΠΟΣ ΘΑΝΑΤΟΥ ΙΔΙΟΤΗΤΑ ΜΟΝΑΔΑ

ΑΒΡΑΑΜ ΕΛΙΑΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιούνιος 1944 ΚΑΤΕΡΙΝΗ ΠΙΕΡΙΑΣ 17 ετών Σύνδεσμος Μακεδονικού Γραφείου ΚΚΕ με ΠΕ Κατερίνης

Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς στη θέση ldquoΒαρικόrdquo μαζί με

άλλους 12

ΑΛΑΛΟΥΦ ΗΛΙΑΣ ΑΘΗΝΑ ΑΤΤΙΚΗ

ΑΛΒΟ ΡΑΣΕΛ ΓΕΟΥΔΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιανουάριος 1944 ΠΟΝΤΟΚΩΜΗ ΚΟΖΑΝΗΣ 14 ετών σε βοηθητική υπηρεσία στον ΕΛΑΣ Δολοφονήθηκε από

συνεργάτες των Γερμανών

ΑΛΒΟ ΠΑΛΟΜΠΑ ΓΕΟΥΔΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιανουάριος 1944 ΠΟΝΤΟΚΩΜΗ ΚΟΖΑΝΗΣ 16 ετών σε βοηθητική υπηρεσία στον ΕΛΑΣ Δολοφονήθηκε από

συνεργάτες των Γερμανών

ΑΤΤΑΣ ΜΩΫΣΗΣ ΔΑΒΙΔ ΑΘΗΝΑ 1944 ΚΟΡΙΝΘΙΑ Αντάρτης 6ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΒΑΡΩΝ ΑΒΡΑΑΜ ΚΑΒΑΛΑ 1943 ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΓΚΑΝΗΣ ΜΟΡΔΟΣ ΛΑΡΙΣΑ

ΕΛΙΑΟΥ ΔΑΒΙΔ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Οκτώβριος 1943 ΠΕΡΙΒΟΛΙΑ ΓΡΕΒΕΝΩΝ Αντάρτης 50ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΕΣΚΙΝΑΤΖΗΣ

ΣΑΜΟΥΗΛ ΙΩΣΗΦ ΛΑΡΙΣΑ 611945 ΚΑΖΑ ΒΟΙΩΤΙΑΣ Λοχαγός 54ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ Διοικητής 10ου Λόχου

ΙΑΚΩΒΟΥ ΣΑΒΒΑΣ ΣΙΜΟΣ ΒΟΛΟΣ 1741944 ΡΕΝΤΙΝΑ ΑΓΡΑΦΩΝ Αντάρτης 52ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΚΑΜΧΗΣ ΜΩΡΙΣ ΛΑΡΙΣΑ 541944 ΛΕΠΤΟΚΑΡΥΑ ΠΙΕΡΙΑΣ

ΚΑΜΧΗΣ ΝΙΣΣΗΜ 1943 ΦΙΛΙΑΤΡΑ Αντιστασιακός Εκτελέστηκε από τους Ιταλούς

ΚΑΡΑΣΣΟ ΚΑΡΟΛΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΛΑΡΙΣΑ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ Αιχμαλωτίστηκε τραυματίας και

απαγχονίστηκε

ΚΑΡΑΣΣΟ ΖΑΚ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

ΚΑΡΑΣΣΟ ΜΑΡΚΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 681944 ΜΟΥΧΑΡΕΜ ΧΑΝΙ ΕΔΕΣΣΑΣ Ανθυπολοχαγός 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΚΑΡΑΣΣΟ ΣΑΡΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΚΑΣΤΟΡΙΑ

ΚΟΕΝ ΔΑΒΙΔ ΠΡΕΒΕΖΑ 511944 ΚΑΛΟΣΚΟΠΗ ΦΩΚΙΔΑΣ Αντάρτης Τάγμα ΕΛΑΣ Παρνασσίδας

ΚΟΕΝ ΗΛΙΑΣ ΝΗΣΙΜ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΓΡΕΒΕΝΑ Αντάρτης

ΚΟΕΝ ΙΑΚΩΒΟΣ ΚΡΗΤΗ

ΚΟΕΝ ΙΣΑΑΚ

ΚΟΕΝ ΝΗΣΙΜ ΒΑΛΑΣΗΣ 241944 ΛΑΡΙΣΑ

ΚΟΕΝ ΜΙΧΑΗΛ ΙΩΑΝΝΙΝΑ

ΚΟΕΝ ΣΤΕΛΛΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1641943 ΤΑΧΝΙΣΤΑ ΠΙΕΡΙΑΣ Αντάρτισσα Αρχηγείο ΕΛΑΣ Ολύμπου

ΛΕΒΗΣ ΛΕΩΝ ΒΟΛΟΣ 2261944 ΠΕΡΙΟΧΗ ΛΑΡΙΣΑΣ Αντάρτης 54ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΜΗΤΡΑΝΙ ΡΟΒΕΡΤΟΣ ΣΕΡΡΕΣ 511944 ΚΑΛΟΣΚΟΠΗ ΦΩΚΙΔΑΣ Αντάρτης Τάγμα ΕΛΑΣ Παρνασσίδας

ΜΙΖΑΝ ΔΑΒΙΔ ΔΡΑΜΑ 1944 ΚΙΛΚΙΣ Αντάρτης φοιτητής ιατρικής

ΜΙΖΑΝ ΖΑΚΙΝΟΣ

ΜΠΕΖΑΣ ΚΟΥΤΙΓΙΕΛ ΙΑΚΩΒ ΛΑΡΙΣΑ Αντάρτης Φοιτητής Ιατρικής

ΜΠΕΝΒΕΝΙΣΤΕ ΝΤΑΙΖΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Νοέμβριος 1943 ΑΘΗΝΑ Μέλος της ΕΠΟΝ Πέθανε από κακουχίες και βασανιστήρια στην

Ασφάλεια Φοιτήτρια Χημείας

ΜΠΕΝΣΟΥΣΑΝ ΙΩΣΗΦ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιούλιος 1944 ΠΕΝΤΑΛΟΦΟΣ ΚΟΖΑΝΗΣ Αντάρτης ΙΧ Μεραρχία ΕΛΑΣ

ΜΠΕΡΑΧΑ ΒΙΤΑΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Σεπτέμβριος 1944 ΚΟΖΑΝΗ Αντάρτης Χ Μεραρχία ΕΛΑΣ

ΜΠΕΡΑΧΑ ΙΑΚΩΒ ΤΡΙΚΑΛΑ 7111943 ΜΕΣΟΧΩΡΑ ΤΡΙΚΑΛΩΝ Αντάρτης 4ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΙΣΑΑΚ Απρίλιος 1944 ΒΕΡΜΙΟ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΙΩΣΗΦ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΣAΡΔΟΣ ΜΙΧΑΗΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 20101944 ΣΤΑΥΡΟΣ ΒΕΡΟΙΑΣ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΑΒΡΑΑΜ ΙΩΣΗΦ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1944 ΕΥΒΟΙΑ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΚΑΡΟΛΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

ΜΠΟΥΡΛΑΣ ΤΣΕΛΕΜΠΙ ΣΕΡΡΕΣ 311944 ΗΠΕΙΡΟΣ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΝΕΓΡΙΝ ΔΑΒΙΔ

ΝΗΣΙΜ ΣΟΛΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

ΝΗΣΙΜ ΗΛΙΑΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιούλιος 1944 ΠΕΝΤΑΛΟΦΟΣ ΚΟΖΑΝΗΣ Αντάρτης ΙΧ Μεραρχία ΕΛΑΣ

ΟΒΑΔΙΑΣ ΝΤΙΝΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Αύγουστος 1944 ΚΙΛΚΙΣ Αντάρτης Χ Μεραρχία ΕΛΑΣ

ΠΑΡΔΟ ΜΩΥΣ ΚΑΒΑΛΑ 1944 ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΠΑΡΔΟ ΣΑΒΒΑΣ ΚΑΒΑΛΑ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ Αντάρτης 16ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΠΕΡΑΧΙΑ ΦΛΩΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΠΙΕΡΙΑ

ΠΕΣΑΧ ΔΑΒΙΔ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2341943 ΘΕΣΣΑΛΙΑ Αντιστασιακός ΕΑΜ Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς

ΠΙΠΑΝΟ ΕΡΡΙΚΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΚΙΛΚΙΣ

ΡΑΦΑΤΑΣ Γ ΘΕΣΣΑΛΙΑ

ΡΟΥΣΟ ΔΑΒΙΔ ΑΘΗΝΑ 511944 ΚΑΛΟΣΚΟΠΗ ΦΩΚΙΔΑΣ Αντάρτης Τάγμα ΕΛΑΣ Παρνασσίδας

ΡΟΥΣΟ ΙΑΚΩΒ ΑΒΡΑΑΜ ΚΑΣΤΟΡΙΑ 511944 ΠΛΑΚΑ ΗΠΕΙΡΟΥ Αντάρτης 50ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΡΟΥΣΟ ΜΙΧΑΗΛ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΣΑΔΙΚΑΡΙΟ ΙΣΡΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 1944 ΕΥΒΟΙΑ

ΣΑΚΚΗΣ ΛΕΩΝ ΙΣΡΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 2961944 ΕΛΕΥΘΕΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Αντάρτης 54ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΣΑΚΚΗΣ ΣΑΜΟΥΗΛ ΒΕΡΜΙΟ

ΣΒΩΛΗΣ ΜΠΕΧΩΡ ΙΩΑΝΝΙΝΑ Ιανουάριος 1944 ΙΩΑΝΝΙΝΑ Τροφοδότης ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς στα

Ιωάννινα

ΣΕΡΟΡ ΚΟΕΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΤΑΡΑΜΠΟΥΛΟΥΣ

ΙΩΣΗΦ ΝΗΣΙΜ ΛΑΡΙΣΑ ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΤΟΡΟΝ ΕΔΜΟΝΔΟΣ ΛΑΡΙΣΑ 531943 ΑΘΗΝΑ Σπουδαστής Πολυτεχνείου μέλος του ΕΠΟΝ Σκοτώθηκε σε

διαδήλωση της ΕΠΟΝ Αθήνας

ΦΡΑΓΚΗΣ ΣΙΜΩΝ ΙΑΚΩΒ XΑΛΚΙΔΑ Ιούλιος 1944 ΣΤΕΝΗ ΕΥΒΟΙΑΣ Αντάρτης 7ο Σύνταγμα ΕΛΑΣ

ΦΡΙΖΗΣ ΑΒΡΑΑΜ-

ΜΙΝΩΣ ΧΑΛΚΙΔΑ 2451944 ΒΕΡΜΙΟ

ΧΑΙΜ ΜΩΡΙΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΛΕΠΤΟΚΑΡΥΑ ΠΙΕΡΙΑΣ

ΧΑΤΖΗΣ ΓΙΟΧΑΝΑΣ ΑΡΤΑ 271944 ΑΜΦΙΣΣΑ Ανθπολοχαγός και καπετάνιος διμοιρίας ΙΙ34 Τάγμα ΕΛΑΣ

ΧΑΣΩΝ ΣΑΒΒΑΣ ΚΑΒΑΛΑ ΒΕΡΟΙΑ

ΧΑΣΩΝ ΜΩΥΣΗΣ ΣΑΒΒΑΣ ΚΑΒΑΛΑ ΒΕΡΟΙΑ

EAM = Εθνικό Απελευθερωτικό ΜέτωποΕΛΑΣ = Ελληνικός Λαϊκός Απελευθερωτικός ΣτρατόςΕΠΟΝ = Ενιαία Πανελλαδική Οργάνωση ΝέωνΕΔΕΣ = Εθνικός Δημοκρατικός Ελληνικός Σύνδεσμος

ΕΟΕΑ = Εθνικές Ομάδες Ελλήνων ΑνταρτώνΕΤΑ = Επιμελητεία του ΑντάρτηΒΣΑ = Βρετανική Στρατιωτική ΑποστολήΕΑΣΑΔ = Εθνικός Αγροτικός Σύνδεσμος Αντικομμουνιστικής Δράσης

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 27

ΟΜΗΡΟΙ ΚΑΙ EKTEΛΕΣΜΕΝΟΙ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΓΕΡΜΑΝΟΥΣ

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΠΑΤΡΩΝΥΜΟ ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ ΤΟΠΟΣ ΘΑΝΑΤΟΥ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΑΚΡΙΣ ΛΕΩΝ 1944 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΕΣ-ΕΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ Καθηγητής πέθανε από τα βασανιστήρια των δεσμοφυλάκωνΑΛΒΟ ΙΣΑΑΚ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2431943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Καραγωγέας 30 ετών ΑΛΓΟΥΣΣΗΣ ΣΑΛΒΑΤΩΡ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΑΜΠΡΑΒΑΝΕΛ ΑΑΡΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2241943 ΦΥΛΑΚΕΣ ΕΠΤΑΠΥΡΓΙΟΥ (ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ) Παλαιοπώλης 35 ετώνΑΣΚΕΝΑΖΗ ΕΛΙΑΟΥ ΚΕΡΚΥΡΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών Αμερικανός υπήκοοςΑΣΣΕΟ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 211943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 21 ετώνΑΣΣΕΟ ΖΑΧΑΡΙΑΣ ΡΑΦΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 2641944 ΒΟΛΟΣ 24 ετώνΑΣΣΕΟ ΙΑΚΩΒΟΣ ΒΟΛΟΣ 2841944 ΒΟΛΟΣ Βασανίστηκε μέχρι θανάτου από άντρες του δοσιλογικού ΕΑΣΑΔ

ΑΤΑΣ ΙΝΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 541943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε προσπαθώντας να διαφύγει από το γκέττο του Βαρώνου Χιρς

ΒΕΑΛΗΣ ΜΙΧΑΗΛ ΙΩΑΝΝΙΝΑ Φεβρουάριος 1944 ΙΩΑΝΝΙΝΑ Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς ΓΕΟΥΝΤΑ ΙΣΡΑΕΛ ΚΕΡΚΥΡΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΓΚΑΝΗ ΓΙΟΥΛΙΑ ΚΕΡΚΥΡΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΓΚΑΤΤΕΝΙΟ ΔΑΒΙΔ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Μάιος 1944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Φοιτητής γεωπονικής ΔΑΣΚΑΛΑΚΗΣ ΡΑΦΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 2431944 ΚΙΣΣΟΣ ΒΟΛΟΥ Εκτελέστηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση στο Πήλιο 80 ετώνΕΖΡΑΤΗΣ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 211943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΕΡΡΕΡΑ ΜΩΡΙΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 541943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε προσπαθώντας να διαφύγει από το γκέττο του

Βαρώνου Χιρς ΕΣΦΟΡΜΕΣ ΓΑΒΡΙΗΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1631943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ZAKINOΥ ΕΥΤΥΧΙΑ ΑΡΤΑ 1681943 ΚΟΜΜΕΝΟ ΑΡΤΑΣ Σκοτώθηκαν στο ολοκαύτωμα του χωριού 37 ετώνΖΑΚΙΝΟΥ ΚΑΙΤΗ ΑΡΤΑ 1681943 ΚΟΜΜΕΝΟ ΑΡΤΑΣ Σκοτώθηκαν στο ολοκαύτωμα του χωριού 5 ετώνΖΑΚΙΝΟΣ ΙΕΡΕΜΙΑΣ ΑΡΤΑ 1681943 ΚΟΜΜΕΝΟ ΑΡΤΑΣ Σκοτώθηκαν στο ολοκαύτωμα του χωριού 42 ετώνIΛΟΥΖ ΝΤΙ ΛΑΖΑΡ ΒΕΡΟΙΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΙΣΡΑΗΛ ΑΒΡΑΑΜ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 151944 ΣΚΟΠΕΥΤΗΡΙΟ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ Υποδηματοποιός ΙΣΡΑΕΛ ΡΙΚΕΤΑ ΚΕΡΚΥΡΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΚΑΚΟΥΦ ΙΑΚΩΒΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1631943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ KΑΡΑΣΣΟ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 30121942 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε σε αντίποινα για επίθεση στη γέφυρα της Αξιούπολης

ΚΑΡΑΣΣΟ ΜΩΫΣΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 151944 ΣΚΟΠΕΥΤΗΡΙΟ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ Μέλος του ΚΚΕ εξόριστος από τη Μεταξική Δικτατορία ΚΟΕΝ ΣΑΜΟΥΕΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΚΟΕΝ ΙΑΚΩΒΟΣ ΒΟΛΟΣ 241944 ΛΑΡΙΣΑ ΚΟΕΝ ΙΣΑΑΚ ΣΙΜΣΟΝ ΒΟΛΟΣ 2641944 ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΑ ΒΟΛΟΥ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση 42 ετώνΚΟΕΝ ΡΕΤΖΙΝΑ ΣΙΜΣΟΝ ΒΟΛΟΣ 2641944 ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΑ ΒΟΛΟΥ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση 70 ετώνΚΟΕΝ ΧΑΙΜ ΒΑΛΑΣΗ ΒΟΛΟΣ 241944 ΠΗΛΙΟ Εκτελέστηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση 25 ετώνΚΟΥΕΝΚΑ ΤΟΡΙ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 541943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε προσπαθώντας να διαφύγει από το γκέττο του

Βαρώνου Χιρς ΛΕΒΗΣ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΓΕΟΥΔΑ ΒΟΛΟΣ 361942 ΗΡΑΚΛΕΙΟ ΚΡΗΤΗΣ Εμπορικός αντιπρόσωπος εκτελέστηκε με άλλους 11 πολίτες του

Ηρακλείου 49 ετώνΛΕΒΗΣ ΧΑΪΜ ΙΩΑΝΝΙΝΑ 7121943 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΕΣ-ΕΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ Έφεδρος ανθυπολοχαγός εκτελέστηκε από το Γερμανό

στρατοπεδάρχη Πάουλ Ραντόμσκι ΛΙΜΠΟΒΙΤΣ ΜΩΫΣΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 211943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΛΕΒΗ ΣΥΜΕΩΝ ΜΩΥΣΗΣ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ ΜΑΓΡΙΖΟΣ ΙΑΚΩΒΟΣ ΜΩΥΣΗΣ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ ΜΑΪΣΣΗΣ ΣΙΜΑΝΤΩΒ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΜΑΤΑΘΙΑ ΝΙΝΑ ΣΑΜΟΥΗΛ ΒΟΛΟΣ 1281942 ΛΑΡΙΣΑ 20 ετώνΜΑΤΑΘΙΑΣ ΑΣΣΕΡ ΣΑΜΟΥΗΛ ΒΟΛΟΣ 21121942 ΛΑΡΙΣΑ 26 ετώνΜΕΓΙΡ ΙΩΣΗΦ ΑΘΗΝΑ 821944 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΕΣ-ΕΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ Πέθανε από τις κακουχίες ΜΟΣΧΟΒΙΤΣ ΜΕΝΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 431944 ΣΤΡΟΠΩΝΕΣ ΕΥΒΟΙΑΣ Βασανίστηκε και εκτελέστηκε από τα Τάγματα Ασφαλείας 18 ετώνΜΟΥΣΑΝ ΠΕΣΑΧ ΔΑΒΙΔ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 24111943 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΠΑΥΛΟΥ ΜΕΛΑ (ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ) ΜΟΥΣΤΑΚΗ ΣΙΜΧΑ ΙΩΑΝΝΙΝΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΜΠΑΡΤΖΙΛΑΪ ΙΣΑΑΚ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2631943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Τυπογράφος εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΜΠΕΝΒΕΝΙΣΤΕ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 541943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε προσπαθώντας να διαφύγει από το γκέττο του

Βαρώνου Χιρς ΜΠΕΡΑΧΑ ΑΑΡΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 151944 ΣΚΟΠΕΥΤΗΡΙΟ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ Μέλος του ΚΚΕ εξόριστος από τη Μεταξική Δικτατορία MΠΟΥΡΛΑ ΕΣΤΕΡ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Απρίλιος 1944 ΒΕΡΜΙΟ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΜΠΟΥΡΛΑ ΦΛΩΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Απρίλιος 1944 ΒΕΡΜΙΟ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΜΩΫΣΗ ΦΑΛΚΟΝΑ ΙΩΣΗΦ ΒΟΛΟΣ 1561944 ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΑ ΒΟΛΟΥ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΜΩΫΣΗΣ ΙΩΣΗΦ ΒΟΛΟΣ 1561944 ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΑ ΒΟΛΟΥ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση 70 ετώνΝΕΓΡΙΝ ΗΛΙΑΣ ΓΕΟΥΔΑ ΒΟΛΟΣ 2731944 ΠΤΕΛΕΟΣ ΒΟΛΟΥ 35 ετώνΟΒΑΔΙΑΣ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΙΩΣΗΦ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΟΒΑΔΙΑΣ ΙΣΑΑΚ ΙΩΣΗΦ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΠΕΡΑΧΙΑ ΑΝΡΥ 151944 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΕΣ-ΕΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ ΡΟΥΣΟ ΣΟΛΟΜΩΝ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΣΑΡΦΑΤΗ ΙΑΚΩΒΟΣ ΚΡΗΤΗ Δεκέμβριος 1941 Γιατρός αιχμάλωτος μετά τη Μάχη της Κρήτης πέθανε από

κακουχίες ΣΑΝΤΙΚΑΡΙΟΣ ΙΣΡΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 2841944 ΒΟΛΟΣ Oπωροπώλης 32 ετώνΣΑΣΣΩΝ ΔΑΒΙΔ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΣΕΔΑΚΑΣ ΜΩΫΣΗΣ ΡΑΦΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 1951944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 50 ετώνΣΙΝΤΟ ΚΑΛΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2831942 ΑΙ-ΣΤΡΑΤΗΣ Πέθανε ως εξόριστος 28 ετώνΣΟΝΙΝΟ ΜΠΕΝΗΣ ΛΑΡΙΣΑ 831944 ΑΣΜΑΚΙ (ΑΝΤΙΑΕΡΟΠΟΡΙΚΟ) ΛΑΡΙΣΑΣ 17 ετώνΣΟΝΙΝΟ ΗΛΙΑΣ ΛΑΡΙΣΑ 831944 ΑΣΜΑΚΙ (ΑΝΤΙΑΕΡΟΠΟΡΙΚΟ) ΛΑΡΙΣΑΣ 23 ετώνΣΤΡΟΥΜΣΑ ΜΩΡΙΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Φοιτητής Φιλοσοφικής ΤΟΡΕΖ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΛΑΡΙΣΑ 831944 ΑΣΜΑΚΙ (ΑΝΤΙΑΕΡΟΠΟΡΙΚΟ) ΛΑΡΙΣΑΣ 29 ετώνΤΕΒΕΤ ΣΑΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 841943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΦΑΡΑΤΖΗ ΛΕΟ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΦΕΛΟΥΣ ΜΑΡΚΟΣ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΦΕΡΕΤΖΙ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΦΕΡΕΤΖΙ ΜΩΥΣΗΣ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΦΕΡΕΤΖΙ ΣΑΔΩΝ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΦΙΛΟΣΩΦ ΕΖΡΑΣ ΗΛΙΑΣ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΦΙΛΟΣΩΦ ΡΑΦΑΗΛ ΗΛΙΑΣ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΦΙΛΟΣΩΦ ΙΣΑΑΚ ΑΒΡΑΑΜ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΦΡΑΝΚΟ ΡΕΒΕΚΑ ΚΑΣΤΟΡΙΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΧΑΝΟ ΙΑΚΩΒ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 211943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 20 ετών

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΕυΧΑΡΙΣΤΙΕΣ

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 28

Αγγελούλης Αντώνης (Βρατσάνος) Βροντάει ο Όλυμπος Το Μηχανικό του Ολύμπου Σύγχρονο Βιβλίο Αθήνα 1964

Αμπατζοπούλου Φραγκίσκη Το Ολοκαύτωμα στις Μαρτυρίες των Ελλήνων Εβραίων Παρατηρητής Θεσσαλονίκη 1993

Η λογοτεχνία ως μαρτυρία Έλληνες πεζογράφοι για τη Γενοκτονία των Εβραίων Παρατηρητής Θεσσαλονίκη 1995

Ανταίος Πέτρος Χίλια σκοτωμένα παιδιά της ΕΠΟΝ Εκδόσεις ΕΠΟΝ Αθήνα 1986

Βαρών-Βασάρ Οντέτ Η Ενηλικίωση μιας Γενιάς Νέοι και νέες στην Κατοχή και στην Αντίσταση Εστία Αθήνα 2009

Βενέτσια Σλομο Sonderkommando Μέσα από την κόλαση των θαλάμων αερίων Πατάκης Αθήνα 2007

Γιακοέλ Γιομτώβ Απομνημονεύματα 1941-1943 Ίδρυμα ΕΤΣ - ΑΧΑΪΜ Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης Παρατηρητής Θεσσαλονίκη 1993

Γιαννακόπουλος Γ Χρήστος Και διηγώντας τα μην κλαις Αναμνήσεις ενός ανθυπολοχαγού του ΕΛΑΣ Επικαιρότητα Αθήνα 1994

Γκατένιο ndash Όσμο Νάτα Από την Κέρκυρα στο Μπίρκεναου και την Ιερουσαλήμ Η ιστορία μιας Κερκυραίας Εβραίας Γαβριηλίδης Αθήνα 2005

Γρηγοριάδης Ν Φοίβος Το Αντάρτικο ΕΛΑΣ-ΕΔΕΣ-ΕΚΚΑ 542 Καμαρινόπουλος Αθήνα 1964

Δημητρίου Ν Δημήτριος (Νικηφόρος) Αντάρτης στα βουνά της Ρούμελης Χρονικό 1940-44 3 τόμοι Αθήνα 1965

Δημητρίου Ν Δημήτριος laquoH συμμετοχή των Εβραίων στην Εθνική Αντίστασηraquo Χρονικά τχ 104 (Ιανουάριος-Φεβρουάριος 1989) σ 3-6

Έπεσαν για τη ζωή Ήρωες-μάρτυρες λαϊκών απελευθερωτικών αγώνων Έκδοση της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ 7 Τόμοι Αθήνα 1997-2007

Ιστορία της Αντίστασης 1940-45 6 τόμοι Αυλός Αθήνα 1979

Ιωαννίδης Ιωάννης Οι Εβραίοι εις την Αντίστασιν ΧΕΟ Ιωάννινα 1948

Καραθάνος Δ laquoΗ Μάχη του Καράλακκα και οι διαστρεβλωτές τηςraquo Ριζοσπάστης 12 81978

Κείμενα Εθνικής Αντίστασης 2 τόμοι Σύγχρονη Εποχή Αθήνα 1981

Μαζάουερ Μάρκ Στην Ελλάδα του Χίτλερ Η εμπειρία της Κατοχής Αλεξάνδρεια Αθήνα 1994

Μητσόπουλος Θανάσης Το 30ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ Οδυσσέας Αθήνα 1987

Μπενβενίστε Ρίκα (επιμ) Οι Εβραίοι της Ελλάδας στην Κατοχή Εταιρεία Μελέτης Ελληνικού Εβραϊσμού Εκδόσεις Βάνιας Θεσσαλονίκη 1998

Μπουρλάς Μιχαήλ Μωυσής Έλληνας Εβραίος και αριστερός Νησίδες 2000

Steven Bowman Η Αντίσταση των Εβραίων στην Κατοχική Ελλάδα (μτφ Ισαάκ Μπενμαγιόρ) Έκδοση Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβουλίου Αθήνα 2013

Μπουρλίδης Τάκης ΕΛΑΣ Το 16ο Σύνταγμα Βερμίου Κώδικας Θεσσαλονίκη 2004

Νάχμαν Ευτυχία Γιάννενα Ταξίδι στο Παρελθόν Τάλως Αθήνα 1996

Νατζαρή Μαρσέλ Χρονικό 41 ndash 45 Ίδρυμα ΕΤΣ - ΑΧΑΪΜ Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης Παρατηρητής Θεσσαλονίκη1991

Pierron Bernard Εβραίοι και Χριστιανοί στη νεότερη Ελλάδα Πόλις Αθήνα 2004

Ρέντης Γρηγόρης Το 54 Σύνταγμα του ΕΛΑΣ Αθήνα 1984

Σάντας Λάκης laquoΗ κατάληψη γερμανικού εκοπλισμένου καϊκιού κι ο Μακαμπήςraquo Χρονικά τχ (Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2009) σ 27-28

Το Εβραϊκό Μουσείο Ελλάδος θα ήθελε να ευχαριστήσει θερμά τους παρακάτω φορείς και ιδρύματα για την ευγενική παραχώρηση αρχειακού φωτογραφικού και οπτικοακουστικού υλικού- Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας (ΑΣΚΙ)- Βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων- Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο (ΕΛΙΑ)- Ιστορικό και Διπλωματικό Αρχείο του Υπουργείου Εξωτερικών- Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο Ελλάδας (ΚΙΣΕ)- Πολεμικό Μουσείο- Τμήμα Ιστορίας της ΚΕ του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας (ΚΚΕ)- United States Holocaust Memorial Museum (USHMM)- USC Shoah Foundation- Yad Vashem The Holocaust Martyrsrsquo and Heroesrsquo Remembrance Authority

Επίσης για την ευγενική παραχώρηση αυθεντικών αντικειμένων και οπλισμού της Εθνικής Αντίστασης- Το Πολεμικό Μουσείο- Την οικογένεια Αλβέρτου Μπενρουμπή- Την οικογένεια Δαβίδ Ασέρ- Την οικογένεια Σίμου Βαλενστάιν

Σεβίλια Ερρίκος Αθήνα - Άουσβιτς Εστία Αθήνα 1983

Σιμπή Ιακώβ amp Λάμψα Καρίνα Η Διάσωση Η σιωπή του κόσμου η αντίσταση στα γκέτο και τα στρατόπεδα οι Έλληνες Εβραίοι στα χρόνια της Κατοχής Αθήνα Εκδόσεις Καπόν 2012

Το Χρονικό του Αγώνα Στrsquo Άρματα Στrsquo Άρματα Ιστορία της Εθνικής Αντίστασης Γιαννίκος Αθήνα 1964

Τσιλιγιάννης Κωνσταντίνος Η Εβραϊκή Κοινότητα της Άρτας Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο της Ελλάδος 2004

Φλάισερ Χάγκεν Στέμμα και Σβάστικα Η Ελλάδα της Κατοχής και της Αντίστασης 1941-1944 τομ Β΄ Εκδόσεις Παπαζήση Αθήνα 1995

Flemming Katherine Ιστορία των Ελλήνων Εβραίων Οδυσσέας Αθήνα 2009

Φρεζής Ραφαήλ Η Ισραηλιτική Κοινότητα Βόλου Βόλος 2003

Arad Yitzhak Arad Gutman Yisrael Margaliot Avraham (επιμ) Documents on the Holocaust Yad Vashem Ιερουσαλήμ 1981

Bowman Steven Jewish Resistance in Wartime Greece Vallentine Mitchell Λονδίνο 2006

---------------------- laquoJoseph Matsas and the Greek Resistanceraquo Journal of the Hel-lenic Diaspora 17 (1991) σ 49-68

Camhi ndash Fromer Rebecca The Holocaust Odyssey of Daniel Bennahmias Sonderkommando The University of Alabama Press Tuscaloosa Αλαμπάμα 1993

Cohen Monique Lise Dugour Jean-Louis (επιμ) Les Juifs dans la Reacutesistance Eacuteditions Tireacutesisas 2001

Collin Claude Carmagnole et Liberteacute Les eacutetrangers dans la Reacutesistance en Rhocircne-Alpes Presses Universitaires de Grenoble 2000

Duffy Peter The Bielski Brothers Harper Collins Νέα Υόρκη 2003

Edelman Marek The Ghetto Fights Warsaw 1941-43 Bookmarks Publications Λονδίνο 1990

Feldman Yael Bowman Steven laquoLove and War on Mount Olympusraquo Thetis 4 (1997) σ 253-256

Friedler Eric Siebert Barbara Kilian Andreas (επιμ) Zeugen aus der Todeszone Das juumldische Sonderkommando in Auschwitz Deutscher Taschenbuch Verlag 2005

Jews in Yugoslavia Muzejski proctor Jezuitski trg 4 Ζάγκρεμπ 1989

Krakowski Shmuel The War of the DoomedJewish Armed Resistance in Poland 1942-1944 Holmes and Meler Νέα Υόρκη Λονδίνο 1984

Kurzman Dan The Bravest Battle The 28 Days of the Warsaw Ghetto Uprising DaCapo Press Νέα Υόρκη 1976

Matsas Joseph laquoThe Participation of the Greek Jews in the National Resist-anceraquo Journal of the Hellenic Diaspora 17 (1991) σ 55-68

Matsas Michael The Illusion of Safety The story of the Greek Jews During the Second World War Pella Publishing Company Νέα Υόρκη 1997

Novitch Miriam Resistenza Spirituale Spiritual Resistance 1940-1945 Μιλάνο 1979

Rayski Benoicirct LrsquoAffiche rouge 21 feacutevrier 1944 ndash Ils nrsquoeacutetaient que des enfantsLe Feacutelin Ντιζόν 2004

Resistance during the Holocaust United States Holocaust Memorial Museum Ουάσινγκτων χχ

Resistance Spiritual Resistance Revolt Partisans and the Uprising in the Death Camps Yad Vashem 2004

Η έκθεση δεν θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί χωρίς τις συνεντεύξεις που παραχωρήθηκαν από Έλληνες Εβραίους βετεράνους της Εθνικής Αντίστασης στους οποίους θα ανήκει για πάντα η διπλή μας ευγνωμοσύνη Βιτάλ Αελιών Δανέλος Αλχανάτης Αλβέρτος Βαλενστάιν Σάρα Γεσουά-Φόρτη Μωύς Γιουσουρούμ Λουί Κοέν Σαμουήλ Κοέν Ηλίας Κονές Ιάκωβος Κούμερης Σαλβατώρ Μπακόλας Ιάκωβος Μπαλέστρα Ντόρα Μπουρλά-Χανταλί Δαβίδ Μπρούδο Εσδράς Μωυσής Ιωσήφ Νισσήμ Έλλη Σακκή-Δεκάστρο Ζακίνος Ρούσο Μηνάς Σαμπετάι Αβραάμ Σβώλης Αλλέγρα Φελούς-Σκύφτη Ραφαήλ Φρεζής

Ιδιαίτερες ευχαριστίες ανήκουν στον κο Μίμη Χριστοφιλάκη για την προσφορά σπάνιων εντύπων προκηρύξεων και εφημερίδων από την προσωπική του συλλογή στους κυρίους Μαρσέλ Γιοέλ Ντάνη Εμμανουήλ Τζων Καλέφ-Εζρά Ιάκωβο Σιμπή Μάριο Σούση Σάμμη Τουρόν καθώς και στις κκ Ζουλί Αελιών Ντέλια Αλχανάτη Αλίκη και Νέλλη Αρούχ Ματθίλδη Εσκινατζή ndash Καλεφ-Εζρά Μιμίκα Βαλενστάιν Οντέτ Βαρών-Βασάρ Βρησιήδα Κοέν Παυλίνα Κοέν-Ματαθία Ρούλα και Λουίζα Κονέ Σέλλη Κούνιο-Κοέν Αλλέγρα Μάτσα Ρίκα Μπενβενίστε Ελένη Μπεζέ Νίνα Μπενρουμπή και Ίντα Ναχμία για τη συμβολή τους και για την ευγενική παραχώρηση πολύτιμων οικογενειακών φωτογραφιών εγγράφων και αντικειμένων

μ Ι Α Ε Κ Θ Ε Σ Η Τ Ο υ Ε Β Ρ Α ϊ Κ Ο υ μ Ο υ Σ Ε Ι Ο υ Ε Λ Λ Α δ Ο Σ ΣΕΛ 27

ΟΜΗΡΟΙ ΚΑΙ EKTEΛΕΣΜΕΝΟΙ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΓΕΡΜΑΝΟΥΣ

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΠΑΤΡΩΝΥΜΟ ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ ΤΟΠΟΣ ΘΑΝΑΤΟΥ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΑΚΡΙΣ ΛΕΩΝ 1944 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΕΣ-ΕΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ Καθηγητής πέθανε από τα βασανιστήρια των δεσμοφυλάκωνΑΛΒΟ ΙΣΑΑΚ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2431943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Καραγωγέας 30 ετών ΑΛΓΟΥΣΣΗΣ ΣΑΛΒΑΤΩΡ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΑΜΠΡΑΒΑΝΕΛ ΑΑΡΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2241943 ΦΥΛΑΚΕΣ ΕΠΤΑΠΥΡΓΙΟΥ (ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ) Παλαιοπώλης 35 ετώνΑΣΚΕΝΑΖΗ ΕΛΙΑΟΥ ΚΕΡΚΥΡΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών Αμερικανός υπήκοοςΑΣΣΕΟ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 211943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 21 ετώνΑΣΣΕΟ ΖΑΧΑΡΙΑΣ ΡΑΦΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 2641944 ΒΟΛΟΣ 24 ετώνΑΣΣΕΟ ΙΑΚΩΒΟΣ ΒΟΛΟΣ 2841944 ΒΟΛΟΣ Βασανίστηκε μέχρι θανάτου από άντρες του δοσιλογικού ΕΑΣΑΔ

ΑΤΑΣ ΙΝΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 541943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε προσπαθώντας να διαφύγει από το γκέττο του Βαρώνου Χιρς

ΒΕΑΛΗΣ ΜΙΧΑΗΛ ΙΩΑΝΝΙΝΑ Φεβρουάριος 1944 ΙΩΑΝΝΙΝΑ Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς ΓΕΟΥΝΤΑ ΙΣΡΑΕΛ ΚΕΡΚΥΡΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΓΚΑΝΗ ΓΙΟΥΛΙΑ ΚΕΡΚΥΡΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΓΚΑΤΤΕΝΙΟ ΔΑΒΙΔ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Μάιος 1944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Φοιτητής γεωπονικής ΔΑΣΚΑΛΑΚΗΣ ΡΑΦΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 2431944 ΚΙΣΣΟΣ ΒΟΛΟΥ Εκτελέστηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση στο Πήλιο 80 ετώνΕΖΡΑΤΗΣ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 211943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΕΡΡΕΡΑ ΜΩΡΙΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 541943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε προσπαθώντας να διαφύγει από το γκέττο του

Βαρώνου Χιρς ΕΣΦΟΡΜΕΣ ΓΑΒΡΙΗΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1631943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ZAKINOΥ ΕΥΤΥΧΙΑ ΑΡΤΑ 1681943 ΚΟΜΜΕΝΟ ΑΡΤΑΣ Σκοτώθηκαν στο ολοκαύτωμα του χωριού 37 ετώνΖΑΚΙΝΟΥ ΚΑΙΤΗ ΑΡΤΑ 1681943 ΚΟΜΜΕΝΟ ΑΡΤΑΣ Σκοτώθηκαν στο ολοκαύτωμα του χωριού 5 ετώνΖΑΚΙΝΟΣ ΙΕΡΕΜΙΑΣ ΑΡΤΑ 1681943 ΚΟΜΜΕΝΟ ΑΡΤΑΣ Σκοτώθηκαν στο ολοκαύτωμα του χωριού 42 ετώνIΛΟΥΖ ΝΤΙ ΛΑΖΑΡ ΒΕΡΟΙΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΙΣΡΑΗΛ ΑΒΡΑΑΜ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 151944 ΣΚΟΠΕΥΤΗΡΙΟ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ Υποδηματοποιός ΙΣΡΑΕΛ ΡΙΚΕΤΑ ΚΕΡΚΥΡΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΚΑΚΟΥΦ ΙΑΚΩΒΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1631943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ KΑΡΑΣΣΟ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 30121942 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε σε αντίποινα για επίθεση στη γέφυρα της Αξιούπολης

ΚΑΡΑΣΣΟ ΜΩΫΣΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 151944 ΣΚΟΠΕΥΤΗΡΙΟ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ Μέλος του ΚΚΕ εξόριστος από τη Μεταξική Δικτατορία ΚΟΕΝ ΣΑΜΟΥΕΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΚΟΕΝ ΙΑΚΩΒΟΣ ΒΟΛΟΣ 241944 ΛΑΡΙΣΑ ΚΟΕΝ ΙΣΑΑΚ ΣΙΜΣΟΝ ΒΟΛΟΣ 2641944 ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΑ ΒΟΛΟΥ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση 42 ετώνΚΟΕΝ ΡΕΤΖΙΝΑ ΣΙΜΣΟΝ ΒΟΛΟΣ 2641944 ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΑ ΒΟΛΟΥ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση 70 ετώνΚΟΕΝ ΧΑΙΜ ΒΑΛΑΣΗ ΒΟΛΟΣ 241944 ΠΗΛΙΟ Εκτελέστηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση 25 ετώνΚΟΥΕΝΚΑ ΤΟΡΙ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 541943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε προσπαθώντας να διαφύγει από το γκέττο του

Βαρώνου Χιρς ΛΕΒΗΣ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΓΕΟΥΔΑ ΒΟΛΟΣ 361942 ΗΡΑΚΛΕΙΟ ΚΡΗΤΗΣ Εμπορικός αντιπρόσωπος εκτελέστηκε με άλλους 11 πολίτες του

Ηρακλείου 49 ετώνΛΕΒΗΣ ΧΑΪΜ ΙΩΑΝΝΙΝΑ 7121943 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΕΣ-ΕΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ Έφεδρος ανθυπολοχαγός εκτελέστηκε από το Γερμανό

στρατοπεδάρχη Πάουλ Ραντόμσκι ΛΙΜΠΟΒΙΤΣ ΜΩΫΣΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 211943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΛΕΒΗ ΣΥΜΕΩΝ ΜΩΥΣΗΣ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ ΜΑΓΡΙΖΟΣ ΙΑΚΩΒΟΣ ΜΩΥΣΗΣ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ ΜΑΪΣΣΗΣ ΣΙΜΑΝΤΩΒ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΜΑΤΑΘΙΑ ΝΙΝΑ ΣΑΜΟΥΗΛ ΒΟΛΟΣ 1281942 ΛΑΡΙΣΑ 20 ετώνΜΑΤΑΘΙΑΣ ΑΣΣΕΡ ΣΑΜΟΥΗΛ ΒΟΛΟΣ 21121942 ΛΑΡΙΣΑ 26 ετώνΜΕΓΙΡ ΙΩΣΗΦ ΑΘΗΝΑ 821944 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΕΣ-ΕΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ Πέθανε από τις κακουχίες ΜΟΣΧΟΒΙΤΣ ΜΕΝΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 431944 ΣΤΡΟΠΩΝΕΣ ΕΥΒΟΙΑΣ Βασανίστηκε και εκτελέστηκε από τα Τάγματα Ασφαλείας 18 ετώνΜΟΥΣΑΝ ΠΕΣΑΧ ΔΑΒΙΔ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 24111943 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΠΑΥΛΟΥ ΜΕΛΑ (ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ) ΜΟΥΣΤΑΚΗ ΣΙΜΧΑ ΙΩΑΝΝΙΝΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΜΠΑΡΤΖΙΛΑΪ ΙΣΑΑΚ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2631943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Τυπογράφος εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΜΠΕΝΒΕΝΙΣΤΕ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 541943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε προσπαθώντας να διαφύγει από το γκέττο του

Βαρώνου Χιρς ΜΠΕΡΑΧΑ ΑΑΡΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 151944 ΣΚΟΠΕΥΤΗΡΙΟ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ Μέλος του ΚΚΕ εξόριστος από τη Μεταξική Δικτατορία MΠΟΥΡΛΑ ΕΣΤΕΡ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Απρίλιος 1944 ΒΕΡΜΙΟ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΜΠΟΥΡΛΑ ΦΛΩΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Απρίλιος 1944 ΒΕΡΜΙΟ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΜΩΫΣΗ ΦΑΛΚΟΝΑ ΙΩΣΗΦ ΒΟΛΟΣ 1561944 ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΑ ΒΟΛΟΥ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΜΩΫΣΗΣ ΙΩΣΗΦ ΒΟΛΟΣ 1561944 ΚΑΤΩ ΛΕΧΩΝΙΑ ΒΟΛΟΥ Σκοτώθηκε σε εκκαθαριστική επιχείρηση 70 ετώνΝΕΓΡΙΝ ΗΛΙΑΣ ΓΕΟΥΔΑ ΒΟΛΟΣ 2731944 ΠΤΕΛΕΟΣ ΒΟΛΟΥ 35 ετώνΟΒΑΔΙΑΣ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΙΩΣΗΦ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΟΒΑΔΙΑΣ ΙΣΑΑΚ ΙΩΣΗΦ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΠΕΡΑΧΙΑ ΑΝΡΥ 151944 ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΕΣ-ΕΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ ΡΟΥΣΟ ΣΟΛΟΜΩΝ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΣΑΡΦΑΤΗ ΙΑΚΩΒΟΣ ΚΡΗΤΗ Δεκέμβριος 1941 Γιατρός αιχμάλωτος μετά τη Μάχη της Κρήτης πέθανε από

κακουχίες ΣΑΝΤΙΚΑΡΙΟΣ ΙΣΡΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 2841944 ΒΟΛΟΣ Oπωροπώλης 32 ετώνΣΑΣΣΩΝ ΔΑΒΙΔ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΣΕΔΑΚΑΣ ΜΩΫΣΗΣ ΡΑΦΑΗΛ ΒΟΛΟΣ 1951944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 50 ετώνΣΙΝΤΟ ΚΑΛΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2831942 ΑΙ-ΣΤΡΑΤΗΣ Πέθανε ως εξόριστος 28 ετώνΣΟΝΙΝΟ ΜΠΕΝΗΣ ΛΑΡΙΣΑ 831944 ΑΣΜΑΚΙ (ΑΝΤΙΑΕΡΟΠΟΡΙΚΟ) ΛΑΡΙΣΑΣ 17 ετώνΣΟΝΙΝΟ ΗΛΙΑΣ ΛΑΡΙΣΑ 831944 ΑΣΜΑΚΙ (ΑΝΤΙΑΕΡΟΠΟΡΙΚΟ) ΛΑΡΙΣΑΣ 23 ετώνΣΤΡΟΥΜΣΑ ΜΩΡΙΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Φοιτητής Φιλοσοφικής ΤΟΡΕΖ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΛΑΡΙΣΑ 831944 ΑΣΜΑΚΙ (ΑΝΤΙΑΕΡΟΠΟΡΙΚΟ) ΛΑΡΙΣΑΣ 29 ετώνΤΕΒΕΤ ΣΑΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 841943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΦΑΡΑΤΖΗ ΛΕΟ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΦΕΛΟΥΣ ΜΑΡΚΟΣ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΦΕΡΕΤΖΙ ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΦΕΡΕΤΖΙ ΜΩΥΣΗΣ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΦΕΡΕΤΖΙ ΣΑΔΩΝ ΛΑΡΙΣΑ 2691943 ΣΥΚΟΥΡΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ Σε εκκαθαριστική επιχείρηση ΦΙΛΟΣΩΦ ΕΖΡΑΣ ΗΛΙΑΣ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΦΙΛΟΣΩΦ ΡΑΦΑΗΛ ΗΛΙΑΣ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΦΙΛΟΣΩΦ ΙΣΑΑΚ ΑΒΡΑΑΜ ΛΑΡΙΣΑ 651944 ΚΑΡΑΛΑΚΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ Σε μάχη με Γερμανούς ΦΡΑΝΚΟ ΡΕΒΕΚΑ ΚΑΣΤΟΡΙΑ 891944 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Εκτελέστηκε από συνεργάτες των Γερμανών ΧΑΝΟ ΙΑΚΩΒ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 211943 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 20 ετών

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΕυΧΑΡΙΣΤΙΕΣ

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 28

Αγγελούλης Αντώνης (Βρατσάνος) Βροντάει ο Όλυμπος Το Μηχανικό του Ολύμπου Σύγχρονο Βιβλίο Αθήνα 1964

Αμπατζοπούλου Φραγκίσκη Το Ολοκαύτωμα στις Μαρτυρίες των Ελλήνων Εβραίων Παρατηρητής Θεσσαλονίκη 1993

Η λογοτεχνία ως μαρτυρία Έλληνες πεζογράφοι για τη Γενοκτονία των Εβραίων Παρατηρητής Θεσσαλονίκη 1995

Ανταίος Πέτρος Χίλια σκοτωμένα παιδιά της ΕΠΟΝ Εκδόσεις ΕΠΟΝ Αθήνα 1986

Βαρών-Βασάρ Οντέτ Η Ενηλικίωση μιας Γενιάς Νέοι και νέες στην Κατοχή και στην Αντίσταση Εστία Αθήνα 2009

Βενέτσια Σλομο Sonderkommando Μέσα από την κόλαση των θαλάμων αερίων Πατάκης Αθήνα 2007

Γιακοέλ Γιομτώβ Απομνημονεύματα 1941-1943 Ίδρυμα ΕΤΣ - ΑΧΑΪΜ Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης Παρατηρητής Θεσσαλονίκη 1993

Γιαννακόπουλος Γ Χρήστος Και διηγώντας τα μην κλαις Αναμνήσεις ενός ανθυπολοχαγού του ΕΛΑΣ Επικαιρότητα Αθήνα 1994

Γκατένιο ndash Όσμο Νάτα Από την Κέρκυρα στο Μπίρκεναου και την Ιερουσαλήμ Η ιστορία μιας Κερκυραίας Εβραίας Γαβριηλίδης Αθήνα 2005

Γρηγοριάδης Ν Φοίβος Το Αντάρτικο ΕΛΑΣ-ΕΔΕΣ-ΕΚΚΑ 542 Καμαρινόπουλος Αθήνα 1964

Δημητρίου Ν Δημήτριος (Νικηφόρος) Αντάρτης στα βουνά της Ρούμελης Χρονικό 1940-44 3 τόμοι Αθήνα 1965

Δημητρίου Ν Δημήτριος laquoH συμμετοχή των Εβραίων στην Εθνική Αντίστασηraquo Χρονικά τχ 104 (Ιανουάριος-Φεβρουάριος 1989) σ 3-6

Έπεσαν για τη ζωή Ήρωες-μάρτυρες λαϊκών απελευθερωτικών αγώνων Έκδοση της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ 7 Τόμοι Αθήνα 1997-2007

Ιστορία της Αντίστασης 1940-45 6 τόμοι Αυλός Αθήνα 1979

Ιωαννίδης Ιωάννης Οι Εβραίοι εις την Αντίστασιν ΧΕΟ Ιωάννινα 1948

Καραθάνος Δ laquoΗ Μάχη του Καράλακκα και οι διαστρεβλωτές τηςraquo Ριζοσπάστης 12 81978

Κείμενα Εθνικής Αντίστασης 2 τόμοι Σύγχρονη Εποχή Αθήνα 1981

Μαζάουερ Μάρκ Στην Ελλάδα του Χίτλερ Η εμπειρία της Κατοχής Αλεξάνδρεια Αθήνα 1994

Μητσόπουλος Θανάσης Το 30ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ Οδυσσέας Αθήνα 1987

Μπενβενίστε Ρίκα (επιμ) Οι Εβραίοι της Ελλάδας στην Κατοχή Εταιρεία Μελέτης Ελληνικού Εβραϊσμού Εκδόσεις Βάνιας Θεσσαλονίκη 1998

Μπουρλάς Μιχαήλ Μωυσής Έλληνας Εβραίος και αριστερός Νησίδες 2000

Steven Bowman Η Αντίσταση των Εβραίων στην Κατοχική Ελλάδα (μτφ Ισαάκ Μπενμαγιόρ) Έκδοση Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβουλίου Αθήνα 2013

Μπουρλίδης Τάκης ΕΛΑΣ Το 16ο Σύνταγμα Βερμίου Κώδικας Θεσσαλονίκη 2004

Νάχμαν Ευτυχία Γιάννενα Ταξίδι στο Παρελθόν Τάλως Αθήνα 1996

Νατζαρή Μαρσέλ Χρονικό 41 ndash 45 Ίδρυμα ΕΤΣ - ΑΧΑΪΜ Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης Παρατηρητής Θεσσαλονίκη1991

Pierron Bernard Εβραίοι και Χριστιανοί στη νεότερη Ελλάδα Πόλις Αθήνα 2004

Ρέντης Γρηγόρης Το 54 Σύνταγμα του ΕΛΑΣ Αθήνα 1984

Σάντας Λάκης laquoΗ κατάληψη γερμανικού εκοπλισμένου καϊκιού κι ο Μακαμπήςraquo Χρονικά τχ (Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2009) σ 27-28

Το Εβραϊκό Μουσείο Ελλάδος θα ήθελε να ευχαριστήσει θερμά τους παρακάτω φορείς και ιδρύματα για την ευγενική παραχώρηση αρχειακού φωτογραφικού και οπτικοακουστικού υλικού- Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας (ΑΣΚΙ)- Βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων- Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο (ΕΛΙΑ)- Ιστορικό και Διπλωματικό Αρχείο του Υπουργείου Εξωτερικών- Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο Ελλάδας (ΚΙΣΕ)- Πολεμικό Μουσείο- Τμήμα Ιστορίας της ΚΕ του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας (ΚΚΕ)- United States Holocaust Memorial Museum (USHMM)- USC Shoah Foundation- Yad Vashem The Holocaust Martyrsrsquo and Heroesrsquo Remembrance Authority

Επίσης για την ευγενική παραχώρηση αυθεντικών αντικειμένων και οπλισμού της Εθνικής Αντίστασης- Το Πολεμικό Μουσείο- Την οικογένεια Αλβέρτου Μπενρουμπή- Την οικογένεια Δαβίδ Ασέρ- Την οικογένεια Σίμου Βαλενστάιν

Σεβίλια Ερρίκος Αθήνα - Άουσβιτς Εστία Αθήνα 1983

Σιμπή Ιακώβ amp Λάμψα Καρίνα Η Διάσωση Η σιωπή του κόσμου η αντίσταση στα γκέτο και τα στρατόπεδα οι Έλληνες Εβραίοι στα χρόνια της Κατοχής Αθήνα Εκδόσεις Καπόν 2012

Το Χρονικό του Αγώνα Στrsquo Άρματα Στrsquo Άρματα Ιστορία της Εθνικής Αντίστασης Γιαννίκος Αθήνα 1964

Τσιλιγιάννης Κωνσταντίνος Η Εβραϊκή Κοινότητα της Άρτας Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο της Ελλάδος 2004

Φλάισερ Χάγκεν Στέμμα και Σβάστικα Η Ελλάδα της Κατοχής και της Αντίστασης 1941-1944 τομ Β΄ Εκδόσεις Παπαζήση Αθήνα 1995

Flemming Katherine Ιστορία των Ελλήνων Εβραίων Οδυσσέας Αθήνα 2009

Φρεζής Ραφαήλ Η Ισραηλιτική Κοινότητα Βόλου Βόλος 2003

Arad Yitzhak Arad Gutman Yisrael Margaliot Avraham (επιμ) Documents on the Holocaust Yad Vashem Ιερουσαλήμ 1981

Bowman Steven Jewish Resistance in Wartime Greece Vallentine Mitchell Λονδίνο 2006

---------------------- laquoJoseph Matsas and the Greek Resistanceraquo Journal of the Hel-lenic Diaspora 17 (1991) σ 49-68

Camhi ndash Fromer Rebecca The Holocaust Odyssey of Daniel Bennahmias Sonderkommando The University of Alabama Press Tuscaloosa Αλαμπάμα 1993

Cohen Monique Lise Dugour Jean-Louis (επιμ) Les Juifs dans la Reacutesistance Eacuteditions Tireacutesisas 2001

Collin Claude Carmagnole et Liberteacute Les eacutetrangers dans la Reacutesistance en Rhocircne-Alpes Presses Universitaires de Grenoble 2000

Duffy Peter The Bielski Brothers Harper Collins Νέα Υόρκη 2003

Edelman Marek The Ghetto Fights Warsaw 1941-43 Bookmarks Publications Λονδίνο 1990

Feldman Yael Bowman Steven laquoLove and War on Mount Olympusraquo Thetis 4 (1997) σ 253-256

Friedler Eric Siebert Barbara Kilian Andreas (επιμ) Zeugen aus der Todeszone Das juumldische Sonderkommando in Auschwitz Deutscher Taschenbuch Verlag 2005

Jews in Yugoslavia Muzejski proctor Jezuitski trg 4 Ζάγκρεμπ 1989

Krakowski Shmuel The War of the DoomedJewish Armed Resistance in Poland 1942-1944 Holmes and Meler Νέα Υόρκη Λονδίνο 1984

Kurzman Dan The Bravest Battle The 28 Days of the Warsaw Ghetto Uprising DaCapo Press Νέα Υόρκη 1976

Matsas Joseph laquoThe Participation of the Greek Jews in the National Resist-anceraquo Journal of the Hellenic Diaspora 17 (1991) σ 55-68

Matsas Michael The Illusion of Safety The story of the Greek Jews During the Second World War Pella Publishing Company Νέα Υόρκη 1997

Novitch Miriam Resistenza Spirituale Spiritual Resistance 1940-1945 Μιλάνο 1979

Rayski Benoicirct LrsquoAffiche rouge 21 feacutevrier 1944 ndash Ils nrsquoeacutetaient que des enfantsLe Feacutelin Ντιζόν 2004

Resistance during the Holocaust United States Holocaust Memorial Museum Ουάσινγκτων χχ

Resistance Spiritual Resistance Revolt Partisans and the Uprising in the Death Camps Yad Vashem 2004

Η έκθεση δεν θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί χωρίς τις συνεντεύξεις που παραχωρήθηκαν από Έλληνες Εβραίους βετεράνους της Εθνικής Αντίστασης στους οποίους θα ανήκει για πάντα η διπλή μας ευγνωμοσύνη Βιτάλ Αελιών Δανέλος Αλχανάτης Αλβέρτος Βαλενστάιν Σάρα Γεσουά-Φόρτη Μωύς Γιουσουρούμ Λουί Κοέν Σαμουήλ Κοέν Ηλίας Κονές Ιάκωβος Κούμερης Σαλβατώρ Μπακόλας Ιάκωβος Μπαλέστρα Ντόρα Μπουρλά-Χανταλί Δαβίδ Μπρούδο Εσδράς Μωυσής Ιωσήφ Νισσήμ Έλλη Σακκή-Δεκάστρο Ζακίνος Ρούσο Μηνάς Σαμπετάι Αβραάμ Σβώλης Αλλέγρα Φελούς-Σκύφτη Ραφαήλ Φρεζής

Ιδιαίτερες ευχαριστίες ανήκουν στον κο Μίμη Χριστοφιλάκη για την προσφορά σπάνιων εντύπων προκηρύξεων και εφημερίδων από την προσωπική του συλλογή στους κυρίους Μαρσέλ Γιοέλ Ντάνη Εμμανουήλ Τζων Καλέφ-Εζρά Ιάκωβο Σιμπή Μάριο Σούση Σάμμη Τουρόν καθώς και στις κκ Ζουλί Αελιών Ντέλια Αλχανάτη Αλίκη και Νέλλη Αρούχ Ματθίλδη Εσκινατζή ndash Καλεφ-Εζρά Μιμίκα Βαλενστάιν Οντέτ Βαρών-Βασάρ Βρησιήδα Κοέν Παυλίνα Κοέν-Ματαθία Ρούλα και Λουίζα Κονέ Σέλλη Κούνιο-Κοέν Αλλέγρα Μάτσα Ρίκα Μπενβενίστε Ελένη Μπεζέ Νίνα Μπενρουμπή και Ίντα Ναχμία για τη συμβολή τους και για την ευγενική παραχώρηση πολύτιμων οικογενειακών φωτογραφιών εγγράφων και αντικειμένων

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΕυΧΑΡΙΣΤΙΕΣ

ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΕΛ 28

Αγγελούλης Αντώνης (Βρατσάνος) Βροντάει ο Όλυμπος Το Μηχανικό του Ολύμπου Σύγχρονο Βιβλίο Αθήνα 1964

Αμπατζοπούλου Φραγκίσκη Το Ολοκαύτωμα στις Μαρτυρίες των Ελλήνων Εβραίων Παρατηρητής Θεσσαλονίκη 1993

Η λογοτεχνία ως μαρτυρία Έλληνες πεζογράφοι για τη Γενοκτονία των Εβραίων Παρατηρητής Θεσσαλονίκη 1995

Ανταίος Πέτρος Χίλια σκοτωμένα παιδιά της ΕΠΟΝ Εκδόσεις ΕΠΟΝ Αθήνα 1986

Βαρών-Βασάρ Οντέτ Η Ενηλικίωση μιας Γενιάς Νέοι και νέες στην Κατοχή και στην Αντίσταση Εστία Αθήνα 2009

Βενέτσια Σλομο Sonderkommando Μέσα από την κόλαση των θαλάμων αερίων Πατάκης Αθήνα 2007

Γιακοέλ Γιομτώβ Απομνημονεύματα 1941-1943 Ίδρυμα ΕΤΣ - ΑΧΑΪΜ Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης Παρατηρητής Θεσσαλονίκη 1993

Γιαννακόπουλος Γ Χρήστος Και διηγώντας τα μην κλαις Αναμνήσεις ενός ανθυπολοχαγού του ΕΛΑΣ Επικαιρότητα Αθήνα 1994

Γκατένιο ndash Όσμο Νάτα Από την Κέρκυρα στο Μπίρκεναου και την Ιερουσαλήμ Η ιστορία μιας Κερκυραίας Εβραίας Γαβριηλίδης Αθήνα 2005

Γρηγοριάδης Ν Φοίβος Το Αντάρτικο ΕΛΑΣ-ΕΔΕΣ-ΕΚΚΑ 542 Καμαρινόπουλος Αθήνα 1964

Δημητρίου Ν Δημήτριος (Νικηφόρος) Αντάρτης στα βουνά της Ρούμελης Χρονικό 1940-44 3 τόμοι Αθήνα 1965

Δημητρίου Ν Δημήτριος laquoH συμμετοχή των Εβραίων στην Εθνική Αντίστασηraquo Χρονικά τχ 104 (Ιανουάριος-Φεβρουάριος 1989) σ 3-6

Έπεσαν για τη ζωή Ήρωες-μάρτυρες λαϊκών απελευθερωτικών αγώνων Έκδοση της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ 7 Τόμοι Αθήνα 1997-2007

Ιστορία της Αντίστασης 1940-45 6 τόμοι Αυλός Αθήνα 1979

Ιωαννίδης Ιωάννης Οι Εβραίοι εις την Αντίστασιν ΧΕΟ Ιωάννινα 1948

Καραθάνος Δ laquoΗ Μάχη του Καράλακκα και οι διαστρεβλωτές τηςraquo Ριζοσπάστης 12 81978

Κείμενα Εθνικής Αντίστασης 2 τόμοι Σύγχρονη Εποχή Αθήνα 1981

Μαζάουερ Μάρκ Στην Ελλάδα του Χίτλερ Η εμπειρία της Κατοχής Αλεξάνδρεια Αθήνα 1994

Μητσόπουλος Θανάσης Το 30ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ Οδυσσέας Αθήνα 1987

Μπενβενίστε Ρίκα (επιμ) Οι Εβραίοι της Ελλάδας στην Κατοχή Εταιρεία Μελέτης Ελληνικού Εβραϊσμού Εκδόσεις Βάνιας Θεσσαλονίκη 1998

Μπουρλάς Μιχαήλ Μωυσής Έλληνας Εβραίος και αριστερός Νησίδες 2000

Steven Bowman Η Αντίσταση των Εβραίων στην Κατοχική Ελλάδα (μτφ Ισαάκ Μπενμαγιόρ) Έκδοση Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβουλίου Αθήνα 2013

Μπουρλίδης Τάκης ΕΛΑΣ Το 16ο Σύνταγμα Βερμίου Κώδικας Θεσσαλονίκη 2004

Νάχμαν Ευτυχία Γιάννενα Ταξίδι στο Παρελθόν Τάλως Αθήνα 1996

Νατζαρή Μαρσέλ Χρονικό 41 ndash 45 Ίδρυμα ΕΤΣ - ΑΧΑΪΜ Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης Παρατηρητής Θεσσαλονίκη1991

Pierron Bernard Εβραίοι και Χριστιανοί στη νεότερη Ελλάδα Πόλις Αθήνα 2004

Ρέντης Γρηγόρης Το 54 Σύνταγμα του ΕΛΑΣ Αθήνα 1984

Σάντας Λάκης laquoΗ κατάληψη γερμανικού εκοπλισμένου καϊκιού κι ο Μακαμπήςraquo Χρονικά τχ (Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2009) σ 27-28

Το Εβραϊκό Μουσείο Ελλάδος θα ήθελε να ευχαριστήσει θερμά τους παρακάτω φορείς και ιδρύματα για την ευγενική παραχώρηση αρχειακού φωτογραφικού και οπτικοακουστικού υλικού- Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας (ΑΣΚΙ)- Βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων- Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο (ΕΛΙΑ)- Ιστορικό και Διπλωματικό Αρχείο του Υπουργείου Εξωτερικών- Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο Ελλάδας (ΚΙΣΕ)- Πολεμικό Μουσείο- Τμήμα Ιστορίας της ΚΕ του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας (ΚΚΕ)- United States Holocaust Memorial Museum (USHMM)- USC Shoah Foundation- Yad Vashem The Holocaust Martyrsrsquo and Heroesrsquo Remembrance Authority

Επίσης για την ευγενική παραχώρηση αυθεντικών αντικειμένων και οπλισμού της Εθνικής Αντίστασης- Το Πολεμικό Μουσείο- Την οικογένεια Αλβέρτου Μπενρουμπή- Την οικογένεια Δαβίδ Ασέρ- Την οικογένεια Σίμου Βαλενστάιν

Σεβίλια Ερρίκος Αθήνα - Άουσβιτς Εστία Αθήνα 1983

Σιμπή Ιακώβ amp Λάμψα Καρίνα Η Διάσωση Η σιωπή του κόσμου η αντίσταση στα γκέτο και τα στρατόπεδα οι Έλληνες Εβραίοι στα χρόνια της Κατοχής Αθήνα Εκδόσεις Καπόν 2012

Το Χρονικό του Αγώνα Στrsquo Άρματα Στrsquo Άρματα Ιστορία της Εθνικής Αντίστασης Γιαννίκος Αθήνα 1964

Τσιλιγιάννης Κωνσταντίνος Η Εβραϊκή Κοινότητα της Άρτας Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο της Ελλάδος 2004

Φλάισερ Χάγκεν Στέμμα και Σβάστικα Η Ελλάδα της Κατοχής και της Αντίστασης 1941-1944 τομ Β΄ Εκδόσεις Παπαζήση Αθήνα 1995

Flemming Katherine Ιστορία των Ελλήνων Εβραίων Οδυσσέας Αθήνα 2009

Φρεζής Ραφαήλ Η Ισραηλιτική Κοινότητα Βόλου Βόλος 2003

Arad Yitzhak Arad Gutman Yisrael Margaliot Avraham (επιμ) Documents on the Holocaust Yad Vashem Ιερουσαλήμ 1981

Bowman Steven Jewish Resistance in Wartime Greece Vallentine Mitchell Λονδίνο 2006

---------------------- laquoJoseph Matsas and the Greek Resistanceraquo Journal of the Hel-lenic Diaspora 17 (1991) σ 49-68

Camhi ndash Fromer Rebecca The Holocaust Odyssey of Daniel Bennahmias Sonderkommando The University of Alabama Press Tuscaloosa Αλαμπάμα 1993

Cohen Monique Lise Dugour Jean-Louis (επιμ) Les Juifs dans la Reacutesistance Eacuteditions Tireacutesisas 2001

Collin Claude Carmagnole et Liberteacute Les eacutetrangers dans la Reacutesistance en Rhocircne-Alpes Presses Universitaires de Grenoble 2000

Duffy Peter The Bielski Brothers Harper Collins Νέα Υόρκη 2003

Edelman Marek The Ghetto Fights Warsaw 1941-43 Bookmarks Publications Λονδίνο 1990

Feldman Yael Bowman Steven laquoLove and War on Mount Olympusraquo Thetis 4 (1997) σ 253-256

Friedler Eric Siebert Barbara Kilian Andreas (επιμ) Zeugen aus der Todeszone Das juumldische Sonderkommando in Auschwitz Deutscher Taschenbuch Verlag 2005

Jews in Yugoslavia Muzejski proctor Jezuitski trg 4 Ζάγκρεμπ 1989

Krakowski Shmuel The War of the DoomedJewish Armed Resistance in Poland 1942-1944 Holmes and Meler Νέα Υόρκη Λονδίνο 1984

Kurzman Dan The Bravest Battle The 28 Days of the Warsaw Ghetto Uprising DaCapo Press Νέα Υόρκη 1976

Matsas Joseph laquoThe Participation of the Greek Jews in the National Resist-anceraquo Journal of the Hellenic Diaspora 17 (1991) σ 55-68

Matsas Michael The Illusion of Safety The story of the Greek Jews During the Second World War Pella Publishing Company Νέα Υόρκη 1997

Novitch Miriam Resistenza Spirituale Spiritual Resistance 1940-1945 Μιλάνο 1979

Rayski Benoicirct LrsquoAffiche rouge 21 feacutevrier 1944 ndash Ils nrsquoeacutetaient que des enfantsLe Feacutelin Ντιζόν 2004

Resistance during the Holocaust United States Holocaust Memorial Museum Ουάσινγκτων χχ

Resistance Spiritual Resistance Revolt Partisans and the Uprising in the Death Camps Yad Vashem 2004

Η έκθεση δεν θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί χωρίς τις συνεντεύξεις που παραχωρήθηκαν από Έλληνες Εβραίους βετεράνους της Εθνικής Αντίστασης στους οποίους θα ανήκει για πάντα η διπλή μας ευγνωμοσύνη Βιτάλ Αελιών Δανέλος Αλχανάτης Αλβέρτος Βαλενστάιν Σάρα Γεσουά-Φόρτη Μωύς Γιουσουρούμ Λουί Κοέν Σαμουήλ Κοέν Ηλίας Κονές Ιάκωβος Κούμερης Σαλβατώρ Μπακόλας Ιάκωβος Μπαλέστρα Ντόρα Μπουρλά-Χανταλί Δαβίδ Μπρούδο Εσδράς Μωυσής Ιωσήφ Νισσήμ Έλλη Σακκή-Δεκάστρο Ζακίνος Ρούσο Μηνάς Σαμπετάι Αβραάμ Σβώλης Αλλέγρα Φελούς-Σκύφτη Ραφαήλ Φρεζής

Ιδιαίτερες ευχαριστίες ανήκουν στον κο Μίμη Χριστοφιλάκη για την προσφορά σπάνιων εντύπων προκηρύξεων και εφημερίδων από την προσωπική του συλλογή στους κυρίους Μαρσέλ Γιοέλ Ντάνη Εμμανουήλ Τζων Καλέφ-Εζρά Ιάκωβο Σιμπή Μάριο Σούση Σάμμη Τουρόν καθώς και στις κκ Ζουλί Αελιών Ντέλια Αλχανάτη Αλίκη και Νέλλη Αρούχ Ματθίλδη Εσκινατζή ndash Καλεφ-Εζρά Μιμίκα Βαλενστάιν Οντέτ Βαρών-Βασάρ Βρησιήδα Κοέν Παυλίνα Κοέν-Ματαθία Ρούλα και Λουίζα Κονέ Σέλλη Κούνιο-Κοέν Αλλέγρα Μάτσα Ρίκα Μπενβενίστε Ελένη Μπεζέ Νίνα Μπενρουμπή και Ίντα Ναχμία για τη συμβολή τους και για την ευγενική παραχώρηση πολύτιμων οικογενειακών φωτογραφιών εγγράφων και αντικειμένων