ئهمجارهش بارزانى پشتوێنهكهى شل دهكاتهوه
TRANSCRIPT
شلده‌كاته‌وه پشتوێنهكهى بارزانى
قايمكردنى پێ جێ له‌سه‌ره‌تايىهه‌رزوو ئه‌نقه‌ره، له ده‌سه‌ڵاته‌كه‌يانه‌وه،
نوێيه‌كان "ده‌سته‌واژه‌ى به‌سه‌ر" عوسمانه‌گه‌شه‌پێدانى و داد پارتى رێبه‌رانى
. خه‌ونى پارته‌ى ئه‌و بڕا توركيادا ديموكراتىگێڕانه‌وه‌ى و خيالفه‌ت كردنه‌وه‌ى زيندوو
هه‌ناوييدا له عوسمانى ده‌وڵه‌تى شانوشكۆىهه‌ڵگرتووه.
نوێيه‌كان " رێچكه‌ى" عوسمانييه له‌سه‌ربۆ خۆ كه‌وتنه‌وه گه‌وره‌كانيان باپيره
وڵاتانى ئاراسته‌ى به سياسه‌تكردنسوڵتانه رێچكه‌ى هه‌مان و خۆرهه‌ڵاتئه‌كاته‌ى ئه‌و به‌ر گرته عوسمانييه‌كانيان
يه‌كێتى له توركيا وه‌رگيرانى له بوون بێئومێدسياسه‌تمه‌دارێكى رووگه‌ى ئيدى ئه‌وروپا،
له رووگه‌ى داوودئۆغلۆ ئه‌حمه‌د وه‌ك. خۆرهه‌ڵات ئاراسته‌ى به وه‌رگێڕا ئه‌وروپاوه
ئه‌وان كورددا، پرسى له‌گه‌ڵ مامه‌ڵه‌يان له‌سه‌ره‌نجام و ده‌گه‌ڕان به‌دليسييه‌كدا به‌دواى
باپيرانى بۆ مێژوودا له به‌ديليسى رۆڵه‌ى ئه‌ول گێڕا، نوێيه‌كانى ئێستادا، عوسمانييه ه
. بارزانى به سپارديان
وياليه‌تى و مه‌زهه‌بى ده‌سه‌ڵاتى بێگومانپانئێرانيزمدا له كه ئێران، فه‌قيهى
پانئێرانيزم و فه‌قيهـ وياليه‌تى و قاڵبووه‌ته‌وه‌مه‌زهه‌بى جيانه‌كراوه‌ى له‌يه‌ك رووى دوو
نه‌بوونه ده‌سته‌وه‌سان ئێران، له ده‌سه‌ڵاتنو نوێيه‌كان عوسمانييه خه‌ونى هه‌مبه‌ر له
كراوه، به‌يان مێژوودا له ئه‌وه‌ى هه‌روه‌كو سوننه جه‌مسه‌رى هه‌ردوو ديكه جارێكى
گۆڕه‌پانى سه‌فه‌وى و عوسمانى و شيعه. كورد خاكى سه‌ر هێنايه‌وه ملمالنێكانييان
سه‌رده‌مێكى دواى نوێيه‌كان عوسمانييه‌نوێيه‌كه‌يان به‌دليسييه نكۆڵيكردن، له درێژ
و لێكرد پێشوازييان ئه‌نقه‌ره له و دۆزييه‌وه‌سه‌ر خستييانه هه‌ڵوێست به و كرده‌وه به
عوسمانى گه‌راى سوننى سياسه‌تى سكه‌ىده‌نگى كپكردنى بۆ رۆژێك رێگه‌يه‌وه له و
له رۆژێكيش و باكوور كورده‌كانى جياخوازه‌و سوريا كوردانى سه‌رهه‌ڵدانى دژىله شيعيى كه‌وانه‌ى شه‌ڕى بۆ ئێستاش
. ده‌هێنن به‌كارى عێراق
عه‌مامه‌ى ژێر له كه نوێيه‌كانيش سه‌فه‌وييه‌رێبه‌رايه‌تى تارانه‌وه له قوم كه‌واى و ره‌ش
و ئێران تا پاكستانه‌وه له كه شيعه كه‌وانه‌ىو سوريا و ئه‌رده‌ن سنوورى تا ئێرانه‌وه له‌و نيين ده‌سته‌وه‌ستان ده‌بێته‌وه، درێژ لوبنان
عێراق راسته‌قينه‌ى ده‌سه‌ڵاتى كرده‌وه به‌باكووريشه‌وه، له و به‌ڕێوه‌ده‌به‌ن
ته‌راتێنى مه‌يدانى وه‌ك سلێمانييان. هێناوه به‌كار هه‌واڵگرييانه‌يان ده‌سه‌ڵاتى
هه‌رێميان سه‌ره‌كى هێزێكى كرده‌وه، به‌هه‌ژموونيانه‌وه و كاريگه‌رى ژێر خستووه‌ته
مشوورى ده‌وڵه‌ت وه‌ك ئه‌وان ته‌نانه‌ت وو ئۆرگانى كێشه بچووكى تا گه‌وره
ناو له كه ده‌خۆن هێزه‌ش ئه‌و حزبييه‌كانى. راسته‌قينه‌يانه دۆستى تاكه كورددا
ئێران له‌گه‌ڵ يه‌كێتى په‌يوه‌ندى چيرۆكىله تاڵه‌بانى نامانه‌ى ئه‌و بۆ بگه‌ڕێته‌وه ره‌نگه
شاى رووخانى له به‌ر و حه‌فتاكاندا كۆتايى. پاريس له ناردووه خومه‌ينى بۆ ئێران
له‌ناو شيعه‌مه‌زهه‌به‌كان ده‌ركه‌وتنىله هه‌ر ئه‌مڕۆ نه‌ك يه‌كێتييدا، سه‌ركردايه‌تى
بۆ گرنگه سه‌ره‌تايه‌كى رابردوودا،له ئێران به‌رژه‌وه‌ندى جێكردنه‌وه‌ى
. اليه‌نه‌دا ئه‌و ئه‌جێنداى
رابردوو الپه‌ڕه‌ى ئه‌گه‌ر نييه، سه‌ير هيچديسه‌مبه‌رى له ده‌بينين 1993هه‌ڵده‌ينه‌وه،
يه‌كێتى باڵاى سه‌ربازيى مه‌زهه‌بێكى شيعه‌سوننه‌ى هێزێكى شه‌ڕى رابه‌رايه‌تى
كرد – ئێرانى هاوسنوورى جيهادى سه‌له‌فىهه‌موو ئارادايه، له ئه‌وه‌ش خوێندنه‌وه‌ى وشه‌ڕى له كوشتاره‌ى و كوشت ى1993ئه‌ورقێكى ئاراوه، هاته يه‌كێتى و بزوتنه‌وه نێوان
. له ئه‌مه بوو پشته‌وه له مه‌زهه‌بىنووسينگه‌ى شامه‌وه له كه كاتێكدابوو،عه‌ره‌بستان موفتييه‌كانى بۆ هاناى يه‌كێتى
سه‌ركوتى ره‌وايه‌تى فه‌تواى تا ده‌برد،. بده‌ن ئێران هاوپه‌يمانى چه‌كدارى هێزێكى
به‌هۆى عه‌ره‌بستان شێخه‌كانى به‌ڵامبزوتنه‌وه رابه‌رانى له‌گه‌ڵ دۆستايه‌تييان
. هه‌ڵه‌يه‌وه ئه‌و نه‌كه‌وتنه
كه ئاشكرايه، و روون خه‌ڵك بۆ ئێستادا له‌چۆن هه‌رێمدا له سياسه‌ت هێڵه‌كانى
و ده‌جه‌نگێت كێ پێناو له كێ و كێشراوون. ده‌كات كێ به‌رژه‌وه‌ندى شه‌ڕى كێ
وايكردووه، دابه‌شبوونه‌يه، ئه‌و هه‌ركۆمارى ده‌ره‌وه‌ى وه‌زيرى ياريده‌ده‌رى
بڵێت له‌هيان عه‌بدول ئێران ئيسالمىبێته" كوردستان له ناتانياهۆ خه‌ونى ناهێڵين
و زايۆنيستى دى گۆشكراوى كه‌سى هه‌ندێكئه‌وه ئه‌گه‌ر ده‌كه‌ن، جيابوونه‌وه داواى
بۆ ده‌گه‌ڕێته‌وه عێراق كوردستانى رووبداتئێستا پێش ده‌يه‌يه‌ك ".چه‌ند
ئاينزا ل به كه موراد، عادل ێدوانه‌كانىسياسه‌تى له‌گه‌ڵ هاوته‌با كورده، شيعه‌يه‌كى
ده‌ڕژێنه‌وه ئاو جۆگه‌له‌ى وه‌ك ئێرانشيعه‌ى سياسييه‌ى ئه‌جێندا ئه‌و خزمه‌تى
. داڕشتووه ناوچه‌كه‌ى و عێراق بۆ ده‌سه‌ڵات
ئه‌و بوو، گۆڕه‌پانه‌كه‌دا له تاڵه‌بانى هه‌تاوه‌كوئه‌زموونى و شاره‌زايى زياتر و زۆرتر
شه‌ڕى هاوكێشه‌كانى له‌گه‌ڵ درێژخايه‌نىله شيعه و سوننه سياسى و مه‌زهه‌بى
ده‌لوا بۆشى ئه‌وه‌نده‌ى هه‌بوو، ناوچه‌كه‌هاوسه‌نگى پاراستنى به ئێران هێڵى له‌سه‌ر
ده‌كرد، سياسه‌تى خۆرئاوا جيهانى له‌گه‌ڵهاوسه‌نگييه‌ى ئه‌و يه‌كێتى ئه‌و دواى وه‌لێ
بتوانێت ئه‌سته‌ميشه و له‌ده‌ستداوه‌له سكرتێره‌كه‌ى قۆناغه‌ى ئه‌و بۆ بگه‌ڕێته‌وه
. درووستيكردبوو هاوسه‌نگييه‌وه رووى
پڕ كاره‌كته‌رێكى وه‌ك تاڵه‌بانى غيبابىخۆرئاوا و ئێران به‌رداشى نێوان له ئه‌زموون
) اليه‌كى ) له سوننه توركيا و ئێران و اليه‌ك له‌تاكه كردووه‌ته كرده‌وه به بارزانى ديكه‌وه،
هێڵى له سياسه‌ت مه‌يدانى سوارى. ملمالنێكاندا پێشه‌وه‌ى
په‌له به لێدوانه سه‌رنجبده‌ينه ئه‌گه‌رمادده‌ى باره‌ى له بارزانى هه‌ڵبڕوزكاوه‌كانى
به 140 هه‌رێم، جيابوونه‌وه‌ى و راپرسيى وبێ و بڕيار له ناهاوسه‌نگى به هه‌ست روونى
. ده‌كه‌ين گۆڕه‌پانه‌كه له بارزانى كه‌سى
له ساڵێك ته‌نيا كه هه‌رێم سه‌رۆكى بێگومانمافى ماوه، سه‌رۆكايه‌تييه‌كه‌ى ماوه‌ى
به كه ببينێت كوردييه ده‌وڵه‌ته ئه‌و خۆيه‌تىبۆ كارى هه‌ڵه، و راست به ژيان درێژايى
كاتێك بارزانى ئه‌وه‌يه، سه‌ير به‌ڵام كردووه،ده‌وڵه‌ت و هه‌رێم سه‌ربه‌خۆيى باسى
كه خۆى، برازاكه‌ى ته‌نانه‌ت ده‌كات،يان لێدوانێك به حكومه‌ته سه‌رۆكى
بۆ پشتيوانى ره‌سمى نووسراوێكىكه‌مپينێكى.. هيچ خۆى حزبه‌كه‌ى ده‌رنابڕێت
كوردييه‌كانى اليه‌نه ناكات، ساز بۆ سياسىديكه رێگه‌يه‌كى هيچ بێده‌نگى له جگه هه‌رێم
وتاره، ئه‌م نووسينى تا و هه‌ڵنابژێرنبه‌ياننامه‌يه‌ك به ئاينده، وه‌ك حزبێكى. كردووه بارزانى له پشتيوانى
به خۆى، حزبه‌كه‌ى نوێنه‌رانى هه‌ر هاوكات،به‌غدا مه‌ترسى پڕ رێگه‌ى ئه‌ودا به‌رچاوى
بۆ سوێند له‌وێ ده‌چن و به‌ر ده‌گرنه‌و عێراق باڵاى به‌رژه‌وه‌ندى پاراستنى
. ده‌خۆن عێراق ئاوى و خاك سه‌المه‌تى
ژێر كه‌وتووه‌ته كاتدا يه‌ك له كه بارزانى،له ئێرانه‌وه و ئه‌مريكا ئه‌ندازه‌ى بێ فشارى
پشتيوانييه‌كى به هه‌ستى ناوخۆشدا، ئاستى. نه‌كردووه داواكانى بۆ هه‌مه‌اليه‌نه
جۆن ته‌له‌فۆنييه‌كه‌ى په‌يوه‌ندييه كاريگه‌رىله به‌ر ئه‌مريكا ده‌ره‌وه‌ى وه‌زيرى كێرى
پێشكه‌شكردنى له كاتژمێرێك چه‌ند
روونى به په‌رله‌مان، له بارزانى وتاره‌كه‌ىنه‌نووسراوه‌كانى و نووسراو هێڵه به
. بوو ديار بارزانييه‌وه وتاره‌كه‌ى
له خه‌ڵك رۆژانه‌ييه‌كانى كێشه قوتكردنه‌وه‌ىبۆ يه‌كێتى زۆرى هاوسۆزى و يه‌كێتى ميدياى
دوا له ئه‌ندازه‌يه‌ى ئه‌و گه‌يشتووه‌ته مالكىحزبه‌دا، ئه‌و سياسى مه‌كته‌بى به‌ياننامه‌ى
مالكى سێيه‌مى وياليه‌تى به دژ ڤيتۆيه‌ك هيچدانه‌نراوه.
ئه‌منيى ده‌زگاى رێگه‌ى له يه‌كێتى هه‌روه‌هاله پڕوزێ په‌له و هه‌ڵه‌شه‌يى به زۆر خۆيه‌وه،
خزانده خۆى ئێراندا ئه‌جێنداى خزمه‌تىئاماده‌كارى بێ هێنده و داعشه‌وه شه‌ڕى
له زياتر شه‌ڕه‌كه‌وه هه‌موو 10چووه‌ته رۆژه‌شه‌ڕى خه‌ريكى جه‌له‌وال له هێزه‌كانى
ئه‌و گه‌ڕه‌كێكى نه‌يانتوانييوه هێشتا داعشنداعشه‌وه‌يه ده‌ستى به كه شارۆچكه‌يه
. ده‌ست بگرنه
كاريگه‌رى ره‌نگه ئه‌مانه‌ش هه‌مووشلكردنه‌وه‌ى له‌سه‌ر گه‌وره‌يان
. يه‌ك له چونكه دانابێت بارزانى پشتوێنه‌كه‌ىوه‌ك وڵاتێكى ناوخۆيى، به‌ره‌يه‌كى كاتدا
به هه‌ڕه‌شه‌كانى بارزانى ناكرێت كه ئێرانو ئه‌مريكا وه‌ك زلهێزێكى وه‌رنه‌گرێت، جدى
بارزانى خواسته‌كه‌ى دژى بريتانياوه‌ستاونه‌ته‌وه.
پرسى دواخستنى كێشه‌يه‌دا، و گێره له‌مو واقيع ئه‌مرى به بووه كورد، ده‌وڵه‌تبوونى
هه‌ڵه‌كانى له وه‌رگرتن سوود به ئه‌مڕۆوه له‌بۆ دابنرێت به‌رنامه ده‌كرێت قۆناغه، ئه‌م
ببێته ديكه‌دا ده‌رفه‌تێكى له ئه‌وه‌ىوه‌ستانه‌وه‌ى دژ و سياسى به‌رنامه‌يه‌كى
و لێبكرێت چاوى نه‌ته‌وه‌يى خيانه‌تێكى وه‌كگێڕانه‌وه‌ى بۆ ئارادايه له مه‌ترسييه‌ى ئه‌و
و ئێستا له به‌ر ده‌يه‌يه‌ك چه‌ند بۆ كوردستانپاوانگه‌ى دوو بۆ هه‌رێم دابه‌شكردنى
. بڕه‌وێنه‌وه سه‌فه‌وى و عوسمانى