Երկրագնդի ջրային ռեսուրսերը կազմում ենշուրջ 1.4 մլրդ խկմ: Դրանք օգտագործման

համար պիտանի ջրերն են, որոնք կուտակվածեն օվկիանոսներում, լճերում, ջրամբարներում,

հողի մեջ և խորքային շետրերում:

Մակերեսը մլն

քկմ

Ծավալը հազ խկմ Բաժինը %-ով

Համաշխարհային օվկիանոս 361.3 1.338.800 96.5

Ստորգետնյա ջրեր 134.8 23.400 1.7

Հողի խոնավություն 82 16.5 0.001

Սառցադաշտեր, մշտական ձյուն 16.2 24.064 1.74

Ստորգետնյա սառույցներ 21 300 0.022

Լճեր 2.06 176.4 0.013

Ճահիճներ 2.68 11.5 0.0008

Գետեր 148.2 2.1 0.0002

Ջուրը մթնոլորտում 510 12.9 0.001

Ջուրը օրգանիզմներում 1.1 0.0001

Ջրի համաշխարհային պաշարները

Ջրային ռեսուրսների մի մեծ զգալի բաժինը կազմում ենԱնտարկտիդայի, Արկտիկայի և բարձր լեռների

սառցադաշտերը, որտեղ սառցի հզորությունը հասնում է մի քանիմետրից մինչև մի քանի կիլոմետրի: Բևեռային շրջաններում

սառցադաշտերը դանդաղորեն սահում են դեպի օվկիանոս, որտեղառաջացնում են այսբերգներ: Դրանք օվկիանոսային աղի ջրերումլողացող միլիոնավոր լիտր քաղցրահամ ջրի պաշարներ են, որոնց

երկարությունը հասնում է 50կմ-ի:

Սառույցների երկրորդ մեծ շտեմարանը «հավերժական» սառույցի տեսքովգտնվում է Երկրի քարոլորտում, հատկապես Եվրասիայի ու Հյուս

իսայինԱմերիկայի արկտիկական շրջաններում:

Ջրավազաններում կուտակված ջուրը գետի հունով ու օվկիանոսներովհոսելիս, մակընթացությունների, տեղատվությունների, ինչպես նաևալեկոծությունների ժամանակ ձեռք է բերում շատ մեծ հիդրոդինամիկհզորություն: Մարդիկ սովորել են օգտագործել այդ հզորությունը և կառուցելէլեկտրակայաններ` ստանալ էլեկտրաէներգիա: Ավելի շատ օգտագործվումէ գետերի ջրային էներգիան: Աշխարհի գետերի վրա կառուցված ենբազմաթիվ էլեկտրակայաններ, որոնց բաժին է ընկնում էլեկտրաէներգիայիարտադրության 20% -ը: Ջրայինռեսուրսների էներգետիկական նշանակությանը հատկապես մեծանում է այնպատճառով, որ այն չսպառվող ռեսուրս է և միաժամանակէկոլոգիապեսմաքուր է, դրա օգտագործումից բնական միջավայրը չի աղտոտվում: Առաջին քայլերն են արվում մակընթացությունների ուտեղատվությունների, օվկիանոսային հոսանքների ու ալիքների էներգիայիօգտագործման ուղղությամբ, իսկ դրանց պաշարները հազարապատիկանգամ գերազանցում են գետերի ջրաէներգետիկ պաշարներին:

Արտադրության որոշ ճյուղերում ջրային պաշարը կարող էսպառվել: Այդպես է, օրինակ,գյուղատնտեսկան ոռոգման կամ

հանքային ջրերի լցարկման ժամանակ: Մյուս ճյուղերում, հատկապեսարդյունաբերության մեջ, ջրային տրանսպորտում, որոնց համարջուրը աշխատանքի գործիք է,այն քանակապես չի սպառվում :

Այդպես է օրինակ, էլեկտրակայաններում, քիմիական արդյունաբերկան ճյուղերում, նավարկելի

գետերում ու ջրանցքներում: Բայց օգտագործման մեջ եղած ջուրը շատդեպքերում փոխում է իր որակը և կարող է հետագա գործածման համար

դառնալ ոչ պիտանի:

Երկրագնդի հողային ռեսուրսները կազմում են համաշխարհային հողայինֆոնդը՝ մոտ 13 մլրդ 400 մլն հա: Դա հավասար է երկրագնդի ընդհանուրմակերեսի 26%-ին, իսկ ցամաքային մակերեսի՝ 90%-ին (մնացած 10%-ըկազմում են Անտարկտիդան, Գրենլանդիան և բևեռային շրջանների փոքրկղզիները):

Արդյունավետ հողերը կազմում ենհամաշխարհային հողայինռեսուրսների 65%-ը՝ 8.7 մլրդ հա: Մնացած 35%-ը (.4.7 մլրդ հա) մասամբարդյունավետ և անարդյունավետհողերն են, որոնք պիտանի չենմարդուն անհրաժեշտ կենսամթերքներստանալու համար:

Միջազգային կազմակերպությունների տվյալներով ամեն տարի էրոզիայիպատճառով գյուղատնտեսական շրջանառությունից դուրս է գալիս 6-7 մլնհա արգավանդ հող: Դաավելի քան երկու անգամ գերազանցում է ՀՀտարածքը:Այժմ երկրագնդի վրա որոշ գիտնականների տվյալներով մարդածինանապատները զբաղցնում են 9 մլն քկմ: Դաավելին է, քան բնականանապատների մակերեսը:

Ըստ սպառման և վերականգնման հատկանիշների դասակարգումըկատարվում է էկոլոգիական պլանավորման և կանխատեսման նպատակով։Սովորաբար առանձնացնում են

• վերականգնվող (հող, բույս, կենդանի)

• չվերականգնվող (հանքահումքային)

Մարդկության ապահովվածությունը հանքային ռեսուրսներիտարբեր տեսակներով տարբեր է: Ողջ մարդկությունը լավ էապպահովված ածխով, շինանյութերով, քիմիական հումքով:Ընդհանուր առմամբ հանքային ռեսուրսների արդյունահանմանտեմպերը բազմիցս գերազանցում են աշխարհի բնակչության աճիտեմպերին:

Օգտակար հանածոների արդյունահանման ծավալը 1950-2010 թվականներին(մլրդ. տ)

12

60

120

320

1.65 3.5 4.4 6.90

50

100

150

200

250

300

350

1900թ. 1950թ. 1980թ. 2010թ.

Արդյունահանված օգտակար հանածոների ծավալը, մլրդ տ.

Բնակչության թվաքանակը, մլրդ մարդ

Ամբողջ աշխարհում այժմ տարածվում է “այլընտրանքային էներգիա”հասկացողութույնը, որը համարվում է կլիմայական ռեսուրս:

1. Հողմային էներգիա - Հողմաէլեկտրակայանը քամու էներգիանէլեկտրականի վերածող իրար միացած բազմաթիվ հողմատուրբիններիհամալիր է:

2. Արեգակնային էներգիա- Արեգակնային էներգիան էլեկտրականիվերածելու համար գիտնականները ստեղծել են արեգակնայինմարտկոցներ, որոնք բաղկացած են բազմաթիվ լուսաէլեկտրականբջիջներից: Յուրաքանչյուր բջիջ կազմված է աննշան քիմիականխառնուրդներ պարունակող սիլիցիումի շերտերից: Երբ այդպիսի բջիջիվրա ընկնում է արեգականային լույսը, էլեկտրոնները սիլիցիումի միշերտից տեղափոխվում են մյուսը՝ առաջացնելով էլեկտրական հոսանք:

3. Մակընթացային - Մակընթացային էլեկտրակայաններումէլեկտրաէներգիայի է վերածվում մակընթացության էներգիան: Դրանքհատուկ սարքեր են, որոնք կառուցված են ծովափերին և օգտագործում ենմակընթացության ժամանակ դեպի ցամաք շպրտվող ջրի էներգիան:

4. Գեոթերմալ էներգիա - Երկրագնդի որոշ մասերում, հատկապեսսեյսմիկ գոտիներում` երկրի մակերևույթին մոտ կան ստորերկրյա տաքապարներ: Այս ապարների միջով հոսող ջուրը ոչ միայն տաքանում է, այլև կարող է վերածվել գոլորշու: Տաք ջուրը ը գոլորշին հնարավոր էօգտագործել տաքացնելու, ինչպես նաև էլէկտրաէներգիա ստանալուհամար: