ΕΡΓΑΣΙΑ :ΕΥΕΡΓΕΤΕΣ ΤΗΣ ΚΟΖΑΝΗΣ

ΣΤΕΛΛΑ ΜΑΥΡΟΠΟΥΛΟΥ

ΝΙΚΟΛΕΤΑ ΜΑΥΡΟΠΟΥΛΟΥ

ΑΝΝΑ ΜΑΜΑΤΣΙΟΥ

ΤΜΗΜΑ : Γ2΄

ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ : ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΧΙΩΤΕΡΗ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΣΑΚΕΛΛΑΡΙΟΣ ΜΕΓΔΑΝΗΣ ΧΑΡΙΣΙΟΣ ΕΥΦΡΟΝΙΟΣ ΡΑΦΑΗΛ ΠΟΠΟΒΙΤΣ ΠΑΥΛΟΣ ΧΑΡΙΣΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΛΑΣΣΑΝΗΣ ΤΡΑΝΤΑΣ ΧΑΡΙΣΙΟΣ ΒΑΛΤΑΔΩΡΟΣ ΛΑΜΠΡΟΣ & ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΚΟΒΕΝΤΑΡΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ & ΚΩΝ/ΝΟΣ ΠΕΡΔΙΚΑΡΗΣ ΜΙΧΑΗΛ

Οι Κοζανίτες ευεργέτες εντάσσονται σε δύο μεγάλες και χαρακτηριστικές ομάδες. Η πρώτη περιλαμβάνει αυτούς που προέρχονται από την Εκκλησία. Πρόκειται κυρίως για Επισκόπους, συνήθως φωτισμένους ανθρώπους, οι οποίοι δώρισαν ένα τμήμα της περιουσίας σε διάφορες εκκλησίες της Επισκοπής τους.Με την ευεργεσία τους μερίμνησαν τόσο για την ίδρυση και λειτουργία σχολείων στην Επισκοπή τους όσο και για τον εμπλουτισμό της Δημοτικής Βιβλιοθήκης της Κοζάνης με τη δωρεά των βιβλιοθηκών τους.

Η δεύτερη ομάδα αποτελείται από τους ιδιώτες, οι οποίοι κυρίως ως μετανάστες στην Ευρώπη και μέσα από σκληρή δουλειά απέκτησαν σημαντικό πλούτο. Αυτοί προσανατολίστηκαν στη χρηματοδότηση εκδόσεων Ελλήνων συγγραφέων (ο μεγαλέμπορος Παναγιώτης Μουράτης), στην οικονομική ενίσχυση της περίφημης Σχολής της Κοζάνης (οι Κοζανίτες μεγαλέμποροι στη Βουδαπέστη Γεώργιος Αγόρας και Χρήστος Πλατώνης) και στον εμπλουτισμό της Βιβλιοθήκης της Κοζάνης με σημαντικά συγγράμματα της εποχής.

«Ο ευεργετισμός συμπλέκεται άμεσα με την απελευθέρωση, την ενδυνάμωση του προεπαναστατικού Ελληνισμού και, στη συνέχεια, τη σύνδεση με τις τύχες του νεοϊδρυθέντος κράτους». Έχουν καταγραφεί 37 ευεργέτες μέχρι το 1960 και άλλοι 20 μέχρι σήμερα. Οι περισσότεροι δωρητές προσανατολίστηκαν σε δωρεές που είχαν να κάνουν με την παιδεία και την εκπαίδευση των συμπατριωτών τους με απώτερο στόχο την απελευθέρωση της περιοχής και της Μακεδονίας από τους Τούρκους κατακτητές.

• Ο Γεώργιος Κ. Σακελλάριος (1765-1838) ήταν Έλληνας ιατροφιλόσοφος και ποιητής από την Κοζάνη. Σπούδασε ιατρική στο ελληνικό περιβάλλον των μακεδονικών παροικιών στη Βουδαπέστη και στη Βιέννη. Η ποίησή του συγκαταλέγεται στο μεσοδιάστημα μεταξύ του προδρομικού Νεοελληνικού ρομαντισμού και του Νεοκλασικισμού

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΣΑΚΕΛΛΑΡΙΟΣ

Η ΖΩΗ ΚΑΙ ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ• Επονομάστηκε ιατροφιλόσοφος γιατί παράλληλα με τα

γράμματα άσκησε και το επάγγελμα του γιατρού. Παρακολούθησε τα πρώτα γράμματα στην Κοζάνη από τον Αμφιλόχιο και τον Καλλίνικο. Μετά το θάνατο της πρώτης του γυναίκας Αναστασίας παντρεύτηκε την κόρη του π. Χ. Μεγδάνη .

Ο Γ. Σακελλάριος συνέβαλλε στα γράμματα με τα εξής έργα:1)Συνοπτικη αρχαιολογία των Ελλήνων 2)Ποιηματα διάφορα3)Νέος Ανάχαρσις Η προτομή του Γ .Σακελλαρίου κοσμεί την κεντρική

πλατεία της Κοζάνης.

ΧΑΡΙΣΙΟΣ ΜΕΓΔΑΝΗΣ• Γεννήθηκε το 1768 και καταγόταν από

οικογένεια αρματολών από το Ριάχοβο (Πολύρραχο) Σερβίων. Η οικογένειά του, της οποίας μέλος ήταν και ο κλέφτης Πάνος Μεϊντάνης που είχε απώτερη καταγωγή από το Πισοδέρι Φλώρινας. Εργάστηκε ως οικοδιδάσκαλος στην Πέστη της Ουγγαρίας και όταν επέστρεψε στην Κοζάνη έγινε ιερέας ενώ σπούδασε και ιατρική. Ήταν πεθερός του επίσης γιατρού και λόγιου Γεωργίου Σακελλαρίου. Μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία από τον πρόκριτο Κοζάνης Δ.Τακιατζή.

ΤΟ ΕΡΓΟ ΠΟΥ ΑΦΗΣΕ ΠΙΣΩ ΤΟΥ…

Έγραψε πολλά συγγράμματα που εκδόθηκαν στην Βιέννη κι άλλα έμειναν ανέκδοτα. Εκδόθηκαν τα εξής:

«Ελληνικό Πάνθεον». « Οδηγία χριστιανική ορθόδοξος»«Χαρακτήρες ήτοι Λύχνος του Διογένους»«Καλλιόπη Παλιννοστούσα ή περί ποιητικής

μεθόδου» «Αγγελία»«Απογραφική έκθεσις του μεσημβρινού μέρους

της Μακεδονίας».

ΕΥΦΡΟΝΙΟΣ ΡΑΦΑΗΛ ΠΟΠΟΒΙΤΣ

Σπούδασε στην Ουγγαρία Ρητορική, Φιλοσοφία, Φυσική, Πολιτικές και Οικονομικές Επιστήμες. Τελειοποίησε τις σπουδές του στη Βιέννη. Δίδαξε στο ελληνικό σχολείο της Πέστης, της Βιέννης και του Ζέμουν. Ανέπτυξε δημοσιογραφική δραστηριότητα στη Βιέννη. Εξέδωσε την εφημερίδα «Ειδήσεις δια τα Ανατολικά Μέρη» (2 Ιουλ. 1811 - 27 Δεκεμ. 1811). Κληροδότησε στην Κοζάνη τη βιβλιοθήκη του.

ΠΑΥΛΟΣ ΧΑΡΙΣΗΣ• Ο Παύλος Χαρίσης γεννήθηκε στη Βουδαπέστη

το 1829. Ήταν ιδιαίτερα εύπορος Κοζανίτης του εξωτερικού. Υπήρξε ένας από τους μεγαλύτερους δωρητές και ευεργέτες της Κοζάνης. Ο Παύλος Χαρίσης άφησε στην Κοζάνη με τη διαθήκη του τα 2/3 της κτηματικής του περιουσίας στη Βουδαπέστη με την υποχρέωση να ιδρυθεί η Χαρίσειος Γεωργική Σχολή στη Λευκόβρυση, ενώ το ¼ το διέθεσε στην Ελληνική κοινότητα της Βουδαπέστης και το υπόλοιπο στην ελληνική κυβέρνηση.

Λασσάνης Γεώργιος

• Ο Γεώργιος Λασσάνης (1793-1870) ήταν λόγιος και πολιτικός από την Κοζάνη. Ο Γ. Λασσάνης ανέπτυξε δραστηριότητα ως συγγραφέας, δραματουργός, δάσκαλος ενώ παράλληλα συμμετείχε στην επανάσταση του 1821. Ήταν συνεργάτης του Αλέξανδρου Υψηλάντη και βοήθησε στην προετοιμασία της ελληνικής επανάστασης στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες. Μετά την ίδρυση του ελληνικού κράτους κατέλαβε υψηλά αξιώματα.

Το αρχοντικό του Λασσάνη• Στην Κοζάνη διασώζεται το

πατρικό του σπίτι σε κεντρική πλατεία της πόλης η οποία φέρει το όνομά του (Πλατεία Λασσάνη). Το αρχοντικό του έχει χαρακτηρισθεί ως διατηρητέο οίκημα και μνημείο. Διέθετε 2 ορόφους, κελάρι (στο οποίο βρισκόταν το λουτρό και το πλυσταριό) και μια αποθήκη. Από τις 11 Οκτωβρίου 2008 στεγάζει την Δημοτική Χαρτοθήκη Κοζάνης.

Το αρχοντικό Λασσάνη στην ομώνυμη πλατεία

της Κοζάνης

ΤΡΑΝΤΑΣ ΧΑΡΙΣΙΟΣΟ Χαρίσιος Τράντας, που θεωρείται ο πρώτος άρχοντας της πόλης, έκτισε μεγαλοπρεπή οικήματα και στόλισε την πόλη με πλατάνια και κρήνες. Το 1664 θεμελίωσε το ναό του Αγίου Νικολάου, που αποτελεί και τον πολιούχο της πόλης . ο Χαρίσης Τράντας, αφού έμεινε χρόνια στη Ρωσία και κληρονόμησε μεγάλη περιουσία από ένα θείο του, πήρε από την Πόλη φιρμάνι του σουλτάνου με προνόμια για τη Κοζάνη, που εξασφάλιζε την απαλλαγή των Κοζανιτών από ορισμένους φόρους, απαγόρευε στους μουσουλμάνους να «κονακιάζουν» στην πόλη, όταν περνούσε από μέσα στρατός έπρεπε να ξεπεταλώνουν τα άλογα και είχαν ελευθερία στην άσκηση.

Λάμπρος και Βασίλειος Βαλταδώρος

Τα αδέλφια Λάμπρος και Βασίλειος Βαλταδώρος εργάσθηκαν σκληρά και πλούτησαν στη Ρουμανία. Άφησαν 500 χρυσά εικοσόφραγκα ο πρώτος και 200 χρυσές λίρες και 26000 χρυσά εικοσόφραγκα ο δεύτερος. Με τα χρήματα αυτά ανοικοδομήθηκε το κτήριο του Γυμνασίου Αρρένων (σημερινό Βαλταδώρειο - 1ο Γυμνάσιο Κοζάνης) που εγκαινιάσθηκε το 1901.

Δημήτριος και Κωνσταντίνος Κοβεδάρος

Οι αδερφοί Δημήτριος και Κωνσταντίνος Κοβεντάρος προσέφεραν χρηματικά ποσά για τη δημιουργία ωδείου (Κοβεντάρειο κτίριο) και κατασκεύασαν τη νέα πτέρυγα του Δημαρχείου της πόλης, με στόχο να στεγαστεί η Δημοτική Βιβλιοθήκη. Έστειλαν από την Αμερική τα όργανα της μουσικής μπάντας και χρήματα για την ανασύσταση της Ιστορικής Πανδώρας. Ίδρυσαν πισίνα στο Γυμναστήριο Κοζάνης και με δαπάνες τους αγοράσθηκε το οικόπεδο και χτίσθηκε το Κοβεδάρειο όπου σήμερα πραγματοποιούνται πολλές πολιτιστικές εκδηλώσεις αλλά και οι συνεδριάσεις του Δημοτικού Συμβουλείου Κοζάνης.

Μιχαήλ ΠερδικάρηςΜιχαήλ Περδικάρης  Ο Μιχαήλ Περδικάρης ( , 1766 Κοζάνη

-  , 1828) π Μοναστήρι ήταν γιατρός και λόγιος α ό   ( π την Κοζάνη είχε καταγωγή α ό  ). την Κεφαλλονιά Έμεινε γνωστός για την έντονη

π κριτική ου άσκησε με το λογοτεχνικό του έργο π . 1828   στην κοινωνία της ε οχής του Το ο Ιωάννης

π   π Κα οδίστριας τον ροσκάλεσε να μεταβεί  π  π π στο Ναύ λιο ροκειμένου να χρησιμο οιηθεί σε

κατάλληλη θέση στο νεοσύστατο ελληνικό κράτος π κάτι ου τελικά δεν έγινε λόγω του αιφνίδιου

. θανάτου του Περδικάρη

Είναι κυρίως γνωστός για το λογοτεχνικό του έργο. Όσο ζούσε δημοσίευσε τα εξής έργα:

• Ερμήλος Δημοκριθηράκλειτος. Στο έργο αυτό επιτίθεται με ιδιαίτερα καυστικό τρόπο στην κοινωνία της εποχής του και ιδιαίτερα σε εκείνες τις τάξεις (έμποροι, ιατροί και κληρικοί) που τη διαμόρφωναν, επαινώντας συγχρόνως τις λιγοστές εξαιρέσεις. Επίσης διατυπώνει την αντίθεσή του στους εκπροσώπους του Διαφωτισμού και στις νέες ιδέες που διαδίδονταν στον ελληνικό χώρο.

• Προδιοίκησις εις τον Ερμήλον ή Δημοκριθηράκλειτον...περιέχουσα την Απολογίαν του Ποιητού, την Αλληγορίαν του Ποιήματος και την Είδησιν δια την άτακτον έκδοσιν του Ερμήλου, 1817 το οποίο περιέχει τ ις θέσεις του για τα προβλήματα της εποχής του.

• Διομηδειάς ή Ύμνος Διομήδους που περιγράφει τις περιπλανήσεις του ομηρικού ήρωα από την άλωση της Τροίας μέχρι την επιστροφή στο Άργος.

• Ρήγας ή κατά των ψευδοφιλλελήνων στο οποίο επιτίθεται με σφοδρότητα στον Ρήγα Φεραίο.

Έγραψε επίσης διάφορα στιχουργήματα εγκωμιαστικού ή

σατιρικού χαρακτήρα, πολλές πραγματείες για ιατρικά θέματα, το έργο Οδός Μαθηματικής (1805), που σώζεται σε χειρόγραφο στη Βιβλιοθήκη της Κοζάνης, και το ηθικοθρησκευτικού περιεχομένου σύγγραμμα Νοητός Διάκοσμος.

Πηγές

• www.kozanimedia.gr

• www.sourdos.gr

• Βικιπαίδεια-Google