ჩვენი სოფლის ისტორიის კვალდაკვალ
DESCRIPTION
სოფელ ყვიბისის ისტორიის კვალდაკვალ, პროექტის ფარგლებში მომზადებული პრეზენტაცია.TRANSCRIPT
![Page 1: ჩვენი სოფლის ისტორიის კვალდაკვალ](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022012322/558e772c1a28abdd478b479f/html5/thumbnails/1.jpg)
ყვიბისის საჯარო სკოლა
“ ჩვენი სოფლის ”ისტორიის კვალდაკვალ
:: , , , პროექტის მონაწილეები ლიკა ლაშხი ნინო ხაჩიძე ნიკა ხაჩიძე მარიამ , , გელაშვილი ლაშა ლაშხი თათია, ბლიაძე ვერიკო გოგოლაძე
: პროექტის ხელმძღვანელი ბაკურ გელაშვილი
![Page 2: ჩვენი სოფლის ისტორიის კვალდაკვალ](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022012322/558e772c1a28abdd478b479f/html5/thumbnails/2.jpg)
;მდებარეობა ;სახელწოდება ;წყაროებში ყვიბისის შესახებ ცნობები - ;კულტურულ ისტორიული ძეგლები ;ტოპონიმიკა დღევანდელი სოფლის მდგომარეობა; .ფოტოგალერეა
:თემის აღწერილობა
![Page 3: ჩვენი სოფლის ისტორიის კვალდაკვალ](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022012322/558e772c1a28abdd478b479f/html5/thumbnails/3.jpg)
ყვიბისი
![Page 4: ჩვენი სოფლის ისტორიის კვალდაკვალ](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022012322/558e772c1a28abdd478b479f/html5/thumbnails/4.jpg)
— , ყვიბისი სოფელი ბორჯომის მუნიციპალიტეტში ბორჯომის, ( ) . ხეობაში მდინარე ყვიბისისწყლის მტკვრის მარჯვენა შენაკადი ნაპირებზე თემის ( : , , , ). ცენტრი სოფლები ვარდგინეთი ზანავი კორტანეთი რველი ზღვის დონიდან
900 , 6 . 2002 მეტრი ბორჯომიდან კილომეტრი წლის აღწერის მონაცემებით სოფელში 1771 .ცხოვრობს ადამიანი
— , ყვიბისი სოფელი ბორჯომის მუნიციპალიტეტში ბორჯომის, ( ) . ხეობაში მდინარე ყვიბისისწყლის მტკვრის მარჯვენა შენაკადი ნაპირებზე თემის ( : , , , ). ცენტრი სოფლები ვარდგინეთი ზანავი კორტანეთი რველი ზღვის დონიდან
900 , 6 . 2002 მეტრი ბორჯომიდან კილომეტრი წლის აღწერის მონაცემებით სოფელში 1771 .ცხოვრობს ადამიანი
მდებარეობა
მდებარეობა
![Page 5: ჩვენი სოფლის ისტორიის კვალდაკვალ](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022012322/558e772c1a28abdd478b479f/html5/thumbnails/5.jpg)
- , მესხეთის ისტორიული სოფლების მათ შორის ყვიბისის შესახებ ცნობები XIV-XVI , . ძირითადად საუკუნეებიდან მოგვეპოვება ხოლო რაც შეეხება სოფ ყვიბისის
( - ) , ,, ,, - ყვიბისი ძველ წყაროებში ასეც ეწოდება სახელს მისი ფუძის ყვიბ ყუიბ მიხედვით თუ, - . ვიმსჯელებთ შესაძლოა იგი იბერიულ კავკასიური ფუძე ენიდან მომდინარეობს როგორც . : ,, ,, , ,, ~ ისტორიკოსი ვ გოილაძე აღნიშნავს ძველად ყვიბირი ყვიბარი მომცრო ჭურს
- , - , აღნიშნავდა და ყვიბირ ისი ყვიბ ისი შეიძლება ის ადგილი იყო სადაც ასეთ ჭურებს. , ამზადებდნენ საინტერესოა ისიც რომ სოფლის ძველი სახელის ფუძე დადასტურებას
. ,, , , პოულობს ქისტურშიც ქისტურში ყუი ის ჭურჭელია რომელშიც კარაქს ამზადებდნენ ,, , .”ხოლო ყვიბარ ისაა ვინც ამ ჭურჭლით კარაქს ამზადებს
, როგორც უხუცესთა გადმოცემით ირკვევა ყვიბისში ძველად ვენახები საკმაოდ, , ყოფილა რასაც სოფლის ტერიტორიაზე ნაპოვნი ათეულობით ქვევრიც მოწმობს და
ალბათ უფრო სარწმუნოდ პირველი ვერსია უნდა მივიღოთ სოფლის სახელწოდების , , , წარმოქმნის შესახებ ვიდრე მეორე რადგან გამორიცხული არაა რომ სოფლის
მოსახლეობა ძველად ყვიბარების დამზადებაში იყო დახელოვნებული და სოფელმაც . , აქედან მიიღო ეს სახელი სოფლის სახელწოდების შესახებ სხვა გადმოცემაც არსებობს
. . ( ) ყვიბისელი ა წ გარდაცვლილი ანთიმო ტალახაძის ჩაიწერა ლილი ტალახაძემ, : ,, ნაამბობით რომელიც მას თავისი ბაბუისგან მოუსმენია აღნიშნავს რომ ყვიბისის
, სახელწოდება მისი ქვიანი რელიეფიდან წარმოსდგება თავდაპირველად სოფელი ყვიბისის მაცხოვრებლები დასახლებულნი იყვნენ ახლანდელი სოფლის განაპირას . , თითქმის ტყის პირას ცნობილია რომ თავიდანვე ჩვენი სოფლის ტერიტორია ძალიან
,, ~ , ,, ,, - ქვიანი იყო და სოფელსაც ქვების ეძახდნენ შემდეგ ქ თანდათანობით ყ ასოთი .შეცვლილა და სახელი ყვიბისიც აქედან წარმოიშვა
- , მესხეთის ისტორიული სოფლების მათ შორის ყვიბისის შესახებ ცნობები XIV-XVI , . ძირითადად საუკუნეებიდან მოგვეპოვება ხოლო რაც შეეხება სოფ ყვიბისის
( - ) , ,, ,, - ყვიბისი ძველ წყაროებში ასეც ეწოდება სახელს მისი ფუძის ყვიბ ყუიბ მიხედვით თუ, - . ვიმსჯელებთ შესაძლოა იგი იბერიულ კავკასიური ფუძე ენიდან მომდინარეობს როგორც . : ,, ,, , ,, ~ ისტორიკოსი ვ გოილაძე აღნიშნავს ძველად ყვიბირი ყვიბარი მომცრო ჭურს
- , - , აღნიშნავდა და ყვიბირ ისი ყვიბ ისი შეიძლება ის ადგილი იყო სადაც ასეთ ჭურებს. , ამზადებდნენ საინტერესოა ისიც რომ სოფლის ძველი სახელის ფუძე დადასტურებას
. ,, , , პოულობს ქისტურშიც ქისტურში ყუი ის ჭურჭელია რომელშიც კარაქს ამზადებდნენ ,, , .”ხოლო ყვიბარ ისაა ვინც ამ ჭურჭლით კარაქს ამზადებს
, როგორც უხუცესთა გადმოცემით ირკვევა ყვიბისში ძველად ვენახები საკმაოდ, , ყოფილა რასაც სოფლის ტერიტორიაზე ნაპოვნი ათეულობით ქვევრიც მოწმობს და
ალბათ უფრო სარწმუნოდ პირველი ვერსია უნდა მივიღოთ სოფლის სახელწოდების , , , წარმოქმნის შესახებ ვიდრე მეორე რადგან გამორიცხული არაა რომ სოფლის
მოსახლეობა ძველად ყვიბარების დამზადებაში იყო დახელოვნებული და სოფელმაც . , აქედან მიიღო ეს სახელი სოფლის სახელწოდების შესახებ სხვა გადმოცემაც არსებობს
. . ( ) ყვიბისელი ა წ გარდაცვლილი ანთიმო ტალახაძის ჩაიწერა ლილი ტალახაძემ, : ,, ნაამბობით რომელიც მას თავისი ბაბუისგან მოუსმენია აღნიშნავს რომ ყვიბისის
, სახელწოდება მისი ქვიანი რელიეფიდან წარმოსდგება თავდაპირველად სოფელი ყვიბისის მაცხოვრებლები დასახლებულნი იყვნენ ახლანდელი სოფლის განაპირას . , თითქმის ტყის პირას ცნობილია რომ თავიდანვე ჩვენი სოფლის ტერიტორია ძალიან
,, ~ , ,, ,, - ქვიანი იყო და სოფელსაც ქვების ეძახდნენ შემდეგ ქ თანდათანობით ყ ასოთი .შეცვლილა და სახელი ყვიბისიც აქედან წარმოიშვა
სახელწოდებასახელწოდება
![Page 6: ჩვენი სოფლის ისტორიის კვალდაკვალ](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022012322/558e772c1a28abdd478b479f/html5/thumbnails/6.jpg)
, ისტორიულ წყაროებიდან ირკვევა რომ ათეულობით სოფელს ჩვენი . ხეობისას გარკვეული დროის მანძილზე დიასამიძეები ფლობდნენ მათი მამული
. - , აწყურის საეპისკოპოსოში შედიოდა სამცხე საათაბაგოს მღვდელმთავართა სიაში . 1125 , : რომელსაც თ ჟორდანია წლის ქვეშ ათავსებს ნათქვამია მაწყვერელი
- . , , გვირგვინ ბოსონიანი არს მისი სამწყსო ყვიბისი და სადგერი არს სულ აწყვერი , დიასამიძის სახლი ახალციხე და ახალციხის წყლის დაღმართი გურიის
.~ _ . წარდგომამდე ყვიბის აწყურის საეპისკოპოსოში ათავსებს ვახუშტი ბატონიშვილიც- ,-,, , , , აწყურშიც წერს იგი არს ეკლესია დიდ მშენი მშვენივრად ქმნული გუმბათიანი
. , - ყოვლად ღვთისმშობლისა იჯდა მიტროპოლიტი მწყემსი ყვიბისს კორტანეთს, …ზეითსა მტკვრის ჩრდილოეთსა
1266 , - წელს სამცხე საათაბაგო უშუალოდ მონღოლთა სახემწიფოს. დამორჩილდა სამცხის პოლიტიკურ დამოუკიდებლობასთან ერთად დაიწყო სამცხის
. თავადთა ხელშეწყობით ეკლესიის დამოუკიდებლობისათვის ბრძოლაც ამ . ბრძოლაში დიასამიძეთა სახლიც მონაწილეობდა ათაბაგების მარცხის შემდეგ
1443 დიასამიძეებსაც მოუნანიებიათ თავიანთი შეცოდება და წელს ვარამ დიასამიძეს . ერთი გლეხი ყვიბისიდან მცხეთის სვეტიცხოვლისათვის შეუწირია დოკუმენტში
: ,, - , ( ) ვკითხულობთ ქრისტე წერს იგი ესე წიგნი გკადრე მცხეთას და ქართლისა , კათალიკოს შიოს ჩუვენ დიასამიძემან ვარამ და ჩემთა შვილთა ავთანდილ და
. , , დიასამ მას ჟამსა ოდეს ეშმაკისა ნებითა ასეთი რამე სასჯულო საქმე წამეკიდა რომე ( ) თქუენ გამიწყერით და პატიჟით ყუიბის ყვიბის ერთი გლეხი მოგახსენეთ მისითა
.მამულითა
, ისტორიულ წყაროებიდან ირკვევა რომ ათეულობით სოფელს ჩვენი . ხეობისას გარკვეული დროის მანძილზე დიასამიძეები ფლობდნენ მათი მამული
. - , აწყურის საეპისკოპოსოში შედიოდა სამცხე საათაბაგოს მღვდელმთავართა სიაში . 1125 , : რომელსაც თ ჟორდანია წლის ქვეშ ათავსებს ნათქვამია მაწყვერელი
- . , , გვირგვინ ბოსონიანი არს მისი სამწყსო ყვიბისი და სადგერი არს სულ აწყვერი , დიასამიძის სახლი ახალციხე და ახალციხის წყლის დაღმართი გურიის
.~ _ . წარდგომამდე ყვიბის აწყურის საეპისკოპოსოში ათავსებს ვახუშტი ბატონიშვილიც- ,-,, , , , აწყურშიც წერს იგი არს ეკლესია დიდ მშენი მშვენივრად ქმნული გუმბათიანი
. , - ყოვლად ღვთისმშობლისა იჯდა მიტროპოლიტი მწყემსი ყვიბისს კორტანეთს, …ზეითსა მტკვრის ჩრდილოეთსა
1266 , - წელს სამცხე საათაბაგო უშუალოდ მონღოლთა სახემწიფოს. დამორჩილდა სამცხის პოლიტიკურ დამოუკიდებლობასთან ერთად დაიწყო სამცხის
. თავადთა ხელშეწყობით ეკლესიის დამოუკიდებლობისათვის ბრძოლაც ამ . ბრძოლაში დიასამიძეთა სახლიც მონაწილეობდა ათაბაგების მარცხის შემდეგ
1443 დიასამიძეებსაც მოუნანიებიათ თავიანთი შეცოდება და წელს ვარამ დიასამიძეს . ერთი გლეხი ყვიბისიდან მცხეთის სვეტიცხოვლისათვის შეუწირია დოკუმენტში
: ,, - , ( ) ვკითხულობთ ქრისტე წერს იგი ესე წიგნი გკადრე მცხეთას და ქართლისა , კათალიკოს შიოს ჩუვენ დიასამიძემან ვარამ და ჩემთა შვილთა ავთანდილ და
. , , დიასამ მას ჟამსა ოდეს ეშმაკისა ნებითა ასეთი რამე სასჯულო საქმე წამეკიდა რომე ( ) თქუენ გამიწყერით და პატიჟით ყუიბის ყვიბის ერთი გლეხი მოგახსენეთ მისითა
.მამულითა
ცნობები ყვიბისის შესახებცნობები ყვიბისის შესახებ
![Page 7: ჩვენი სოფლის ისტორიის კვალდაკვალ](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022012322/558e772c1a28abdd478b479f/html5/thumbnails/7.jpg)
, სხვა წყაროებიდანაც ირკვევა რომ ვარამ დიასამიძეს ერთი გლეხი . ,, , ყვიბისიდან თისელის მონასტრისთვისაც შეუწირია და შემოვწირე მე
, - დიასამიძემან ვარამ აღნიშნულია აღაპში ყუიბისს ზურაბის ძე სააღაპედ საუკუნოდ . ჩემსა მონასტერსა ვერ მოგიშალო ვერას ჟამ შიგან ვერ მე და ვერცა ჩემის გვარის, , კაცმა ვერცა გადიდებისა თუისა და ვერცა დამცრობისათვის და შეგუკვეთე ბეგრად
..~ ოცდაოთხი თავჩაფი ღუინო წმინდა ეს ცნობა განსაკუთრებით იმითაა, - საინტერესო რომ ერთ გლეხს ზურაბის ძეს თისელის მონასტრისათვის ოცდაოთხი
. , თავჩაფი ღვინის გადახდა შეეძლო აღნიშნული იმაზე მეტყველებს რომ იმ დროის ყვიბისში ვენახს საკმაოდ დიდი ფართობი უნდა ჰკავებოდა და ის დიდი ქვევრები
. რომელიც სოფელშია აღმოჩენილი ადგილობრივი დაწურული ღვინით ივსებოდა ყოველივე ეს კიდევ ამყარებს სოფლის სახელწოდების წარმოშობის ზემოთ
.ხსენებულ ვერსიას`1609 წლის ტაშისკრის ბრძოლაში გიორგი სააკაძის მიერ ოსმალთა დამარცხების
, 1612 შემდეგ წლიდან საქართველოს სამეფო საზღვარმა ტაშისკრიდან დვირზე ( 1629 ) გადაინაცვლა ასე დარჩა წლამდე ამ დროიდან ქართლის მეფეები ხელს
. 1595 უწყობდნენ ხეობის სოფლების ხელახლა დასახლებას წელს შედგენილ ,, ~ ( ) დავთარში რაისაგან ცარიელად მოსახლეობისგან დაცარიელებული
.დასახელებული სოფლები მათ შორის ყვიბისიც დასახლებულია , შემდეგ პერიოდში უკვე თამაზ ხანის მიერ საავალიშვილოს დალაშქვრის
, აოხრებისა და ასობით ტყვეების წაყვანის მიუხედავად სიცოცხლის მაჯისცემა არ. . შეწყვეტილა თუმცა მშვიდობიანი ცხოვრება თანდათან შეუძლებელი ხდებოდა
. 1757 , ირანისა და ოსმალეთის მძლავრობას ახლა ლეკთა თარეში დაერთო წელს ,_,, , წერს პაპუნა ორბელიანი მოვიდა ათასი ლეკი ქვეითი ავალიშვილების მამულში
, .ხეობაში აიღეს ყვიბისის ციხე მერე მიადგნენ ჭობისხევის ციხესახლს
![Page 8: ჩვენი სოფლის ისტორიის კვალდაკვალ](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022012322/558e772c1a28abdd478b479f/html5/thumbnails/8.jpg)
სოფლის მრავალსაუკუნოვან , XIII წარსულზე მეტყველებს სოფელში ნაპოვნი
80- საუკუნის იანი წლებით დათარიღებული- ქართულ ჰულაგუიდური ვერცხლის მონეტები
( ), 40 , დირჰემი დაახლოებით ცალი რომელიც . ჩემს თანასოფლელს კ ბლიაძეს დაახლოებით ოცი წლის წინ ნაკვეთის დამუშავებისას
. უპოვია მონეტები სპილენძის ზარში ყოფილა, შენახული მაგრამ სამწუხაროდ უმრავლესობა
, ამ მონეტებისა განადგურდა სათანადო . - მოუვლელობის გამო მხოლოდ სამად სამი
ცალი მონეტა ჩამივარდა ხელთ და აქედან ერთი ბორჯომის მხარეთმცოდნეობის მუზეუმს
, . გადავეცი ერთი კი ს ჯანაშიას სახელობის , ( საქართველოს სახემწიფო მუზეუმს ინახება
38-2005/1 ). ნომრით როგორც სახემწიფო მუზეუმის
- მეცნიერ თანამშრომელმა ირა ჯალაღანიამ, განმიმარტა მონეტაზე იკითხება არაბულ
წარწერით მონღოლი ყაენის არღუნის, სახელი ხოლო მეორე მხარეს ქრისტიანული
, , სიმბოლო ჯვარი წარწერით დაახლოებით : ,, , შემდეგი შინარსიის მამა ღმერთი ძე .~ ღმერთი და სული წმიდა მონეტების ამ
რაოდენობის ერთ ტერიტორიაზე პოვნა იმის მანიშნებელია რომ იმ დროინდელი სოფლის
ცხოვრება სათანადო დონეზე იყო და დიდ- აღებ მიცემობას ეწეოდა იმდროინდელი
.მოსახლეობა აღნიშნული მონეტები მოიპოვა და მუზეუმს გადასცა ბაკურ გელაშვილმა
![Page 9: ჩვენი სოფლის ისტორიის კვალდაკვალ](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022012322/558e772c1a28abdd478b479f/html5/thumbnails/9.jpg)
-ბორჯომის რაიონის მატერიალურ კულტურის ძეგლებს შორის მნიშვნელოვანი
ადგილი უკავია ბერისაყდრების კომპლექსის . უძველს ნაგებობათა ნაშთებს ბერისაყდარი
4 ყვიბისის აღმოსავლეთით კილომეტრზე მდებარეობს ნასოფლარ ბერისაყდრების
. X-XI მიდამოებში იგი აგებულია საუკუნეებში და მის მშენებლობას გრიგოლ ხანძთელის
მოწაფეების თევდორესა და ქრისტეფორეს . სამცხეში მოღვაწეობას უკავშირებენ სხვა- , ეკლესია მონასტრებთან ართად რომლებიც
იმჟამად აშენდა გრიგოლ ხანძთელის და მისი , , მოწაფეების ძალისხმევით უდაოა
ბერისაყდრებსაც თავისი განსაკუთერბული ადგილი ეკევა ჩვენი მხარის სულიერი
. აღორძინების საქმეში ამას თვით სიტყვის .ტოპონიმიც მოწმობს
. ამ კომპლექსში აგებული ყოფილა წმ , გიორგის სახელობის უგუმბათო ეკლესია
. რომელსაც ჟამთასვლამ თავისი კვალი დაამჩნია დღეს იგი ნანგრევების სახითაა ჩვენამდე
. მოღწეული შემორჩენილია მთავარი ნავის , ჩრდილოეთის კედლის ფრაგმენტი კამარის
, ნაწილი და აბსიდი რომელიც ნახევრად. -ავარიულია ტერიტორიის ჩრდილო
დასავლეთითა და სამხრეთ ნაწილში კარგად ( ), იკვეთება ქვის ღობე ყორე რომელსაც- ჩრდილო აღმოსავლეთის მხრიდან ჩაუდის
, .საურმე გზა რომელიც დაზიანებულია
ბერისაყდრები
![Page 10: ჩვენი სოფლის ისტორიის კვალდაკვალ](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022012322/558e772c1a28abdd478b479f/html5/thumbnails/10.jpg)
![Page 11: ჩვენი სოფლის ისტორიის კვალდაკვალ](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022012322/558e772c1a28abdd478b479f/html5/thumbnails/11.jpg)
- ბერისაყდრის მონასტერი ერთ ერთი უდიდესი სალოცავი უნდა ყოფილიყო, ,, -~ ხეობისა ყველაზე დიდი სალოცავი აქ არის ბერისაყდრის მონასტერი აღნისნავს
. . დ ბერძენიშვილი ამ სალოცავის უდიდეს წარსულსა და მნიშვნელობაზე ხეობისათვის მეტყველებს თვით ტაძრის ტერიტორიაზე მიმობნეული ნაგებობათა
. , მრავალი ნაშთი იქვეა ბერების საცხოვრებელი სენაკები რომლებიც მშრალი . ქვითაა ნაშენი ამ სავანეში მყოფი ბერები სარჩოს ნაწილს ალბათ სოფლის
, , გლეხობისაგან ღებულობდნენ თუმცა ჩვენთვის უცნობია რამდენი ბერი .ემსახურებოდა ამ საყდარს
, პერანგ ჩამოქცეული საყდარი წარსული დიდების ნიშანსვეტად , შემორჩენილი ამ არემარეს ალბათ ბევრისთვის კიდევ დიდხანს შეუმჩნეველი
, , იქნებოდა რომ არა მამა გაბრიელის ძალისხმევა კიდევ დიდხანს იქნებოდა …მლოცველთა მომლოდინე
კელიებში გამარტოვებული მამების ლოცვა საუკუნეებს გადმოსწვდა და ბერისაყდრის ნანგრევებში .კვლავ ისმის მგალობელთა გალობა
. : ,, ბერისაყდრებზე საუბრისას მახსენდება რ ჩხეიძის სიტყვები და როგორც , , , არ უნდა გიპყრობდეს სევდა რომ ის არ არის რაც გვეოცნებება როგორი
, მოუთმენლობითა და ჟინითაც უნდა მოველოდეთ იმ ჟამს როცა იქ ჭეშმარიტი , , სულიერება დაივანებს მისი ხილვა მაინც გვიბრუნებს ხოლმე იმ რწმენას ერთი : ,, , ისტორიული დრამის გმირი ასე რომ გამოთქვამს ტაძარი გვქონდეს მლოცველები
.გამოჩნდებიან , . , ღვთის მადლით სოფ ყვიბისში ბერისაყდრის მონასტრის გარდა
, ,, , ,, ,,აღსანიშნავია მთავარ ანგელოზის წმინდა გიორგის და კვარაცხოვლის .სახელობის ეკლესიები
- ბერისაყდრის მონასტერი ერთ ერთი უდიდესი სალოცავი უნდა ყოფილიყო, ,, -~ ხეობისა ყველაზე დიდი სალოცავი აქ არის ბერისაყდრის მონასტერი აღნისნავს
. . დ ბერძენიშვილი ამ სალოცავის უდიდეს წარსულსა და მნიშვნელობაზე ხეობისათვის მეტყველებს თვით ტაძრის ტერიტორიაზე მიმობნეული ნაგებობათა
. , მრავალი ნაშთი იქვეა ბერების საცხოვრებელი სენაკები რომლებიც მშრალი . ქვითაა ნაშენი ამ სავანეში მყოფი ბერები სარჩოს ნაწილს ალბათ სოფლის
, , გლეხობისაგან ღებულობდნენ თუმცა ჩვენთვის უცნობია რამდენი ბერი .ემსახურებოდა ამ საყდარს
, პერანგ ჩამოქცეული საყდარი წარსული დიდების ნიშანსვეტად , შემორჩენილი ამ არემარეს ალბათ ბევრისთვის კიდევ დიდხანს შეუმჩნეველი
, , იქნებოდა რომ არა მამა გაბრიელის ძალისხმევა კიდევ დიდხანს იქნებოდა …მლოცველთა მომლოდინე
კელიებში გამარტოვებული მამების ლოცვა საუკუნეებს გადმოსწვდა და ბერისაყდრის ნანგრევებში .კვლავ ისმის მგალობელთა გალობა
. : ,, ბერისაყდრებზე საუბრისას მახსენდება რ ჩხეიძის სიტყვები და როგორც , , , არ უნდა გიპყრობდეს სევდა რომ ის არ არის რაც გვეოცნებება როგორი
, მოუთმენლობითა და ჟინითაც უნდა მოველოდეთ იმ ჟამს როცა იქ ჭეშმარიტი , , სულიერება დაივანებს მისი ხილვა მაინც გვიბრუნებს ხოლმე იმ რწმენას ერთი : ,, , ისტორიული დრამის გმირი ასე რომ გამოთქვამს ტაძარი გვქონდეს მლოცველები
.გამოჩნდებიან , . , ღვთის მადლით სოფ ყვიბისში ბერისაყდრის მონასტრის გარდა
, ,, , ,, ,,აღსანიშნავია მთავარ ანგელოზის წმინდა გიორგის და კვარაცხოვლის .სახელობის ეკლესიები
![Page 12: ჩვენი სოფლის ისტორიის კვალდაკვალ](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022012322/558e772c1a28abdd478b479f/html5/thumbnails/12.jpg)
მთავარანგელოზი ,, ~ ეკლესია მთავარ ანგელოზი მიეკუთვნება განვითარებული
. . , , შუასაუკუნეების პერიოდს დგას სოფ ყვიბისის განაპირას შემაღლებულ ადგილას , XII მისი მშენებლობის ზუსტი თარიღი არ მოგვეპოვება მაგრამ ისტორიკოსთა აზრით
. ,, ~ საუკუნეში უნდა იყოს აშენებული მთავარ ანგელოზის სახელობის ბაზილიკური, 1125 , 1235 ეკლესია რადგან წელს საქართველოში ჯერ ჯალალედინის ხოლო წელს
მონღოლთა ასწლიანმა ბატონობამ საქართველოს სხვა მხარეებთან ერთად თორის, , , , მხარეც როგორც ჩანს ეკონომიურად ისე დაასუსტა რომ ცალკეულ სოფლებში
. XVI დიდი ტაძარი აღარ აუგიათ საუკუნის ბოლოდან კი ამ მხარის ზოგიერთი . , , სოფელი მთლიანად მოისპო ამიტომ ცხადია ისეთი მშენებლობის
,, ~ , როგორიც მთავარ ანგელოზის სახელობის ბაზილიკური ეკლესიაა ეკონომიურად , დასუსტებული სოფელი ვერ შეძლებდა გარდა იმისა რომ უზარმაზარი ლოდებისაგან გათლილი ქვისაგან აშენებულ ეკლესიას მრავალრიცხოვანი მუშა
. , ხელი დასჭირდებოდა ეკლესიას სამხრეთით აბსიდი მინაშენი აქვს ნაგებია დიდი, , . ზომის უხეშად დამუშავებული ღია ფერის ადგილობრივი ჯიშის ქვის კვადრებით
, მთავარ დარბაზში აღმოსავლეთით ნახევარწრიული აბსიდია ცენტრში სფერული . , , კონქითაა გადახურული კედელში გაჭრილია ორი სარკმელი მათ ქვემოთ კი კარი . რომელიც გადის სამხრეთ ნავში ამ კარების კონტურები მორღვეული და გვიან
. , ამოშენებულია ამიტომ დასავლეთის კედლის ცენტრში განიერი კარია რომელსაც 240 . .არქიტავრად გამოყენებული აქვს სმ სიგრძის სწორკუთხა ქვა
,, ~ მთავარ ანგელოზის სახელობის ეკლესიმ წლების წინ სახურავის შეკეთება, 2005 განიცადა ხოლო წელს კი ეკლესია მოიხატა დავით გელაშვილის და
. - ადგილობრივი მთავრობის დახმარებით დღეს აქ წირვა ლოცვა დგება და ჟამი.შეიწირვის
![Page 13: ჩვენი სოფლის ისტორიის კვალდაკვალ](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022012322/558e772c1a28abdd478b479f/html5/thumbnails/13.jpg)
![Page 14: ჩვენი სოფლის ისტორიის კვალდაკვალ](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022012322/558e772c1a28abdd478b479f/html5/thumbnails/14.jpg)
კვირაცხოვლის სახელობის ეკლესია
,, კვირაცხოვლის სახელობის ეკლესია სოფლის , ცენტრში მდებარეობს რომლის მშენებლობა
1997 2004 23 წელსა დაიწყო და წლის ნოემბერს. დასრულდა ეკლესიის გარეთა ფასადი
, მოპირკეთებულია კარგად დამუშავებული , ფერადი ფილებით შიგნითა ინტერიერი
. ( ).მოხატულია მხატვარი ემზარ გოგოლაძე
![Page 15: ჩვენი სოფლის ისტორიის კვალდაკვალ](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022012322/558e772c1a28abdd478b479f/html5/thumbnails/15.jpg)
![Page 16: ჩვენი სოფლის ისტორიის კვალდაკვალ](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022012322/558e772c1a28abdd478b479f/html5/thumbnails/16.jpg)
,, წმინდა გიორგის სახელობის ეკლესია’’ აღმართულია ყვიბისის . , , სასაფლაოს ტერიტორიაზე იგი ცალნავიანია დარბაზული ტიპის ნაგებობაა . . აშენებულია ფლეთილი ქვით კირის დუღაბზე საკურთხევლის ცენტრში - , დადგმულია ერთი მასიური ქვის ტრაპეზი ხოლო სამხრეთის და ჩრდილოეთის
კედლებში ამოღებულია ზომით ერთი მეორისაგან განსხვავებული ვიწრო. სარკმელი შესასვლელები დასავლეთისა და ჩრდილოეთის კედლებშია
. , დატანებული სამხრეთის კართან თავად ქაიხოსრო ავალიშვილის საფლავია : ,,.. რაზეც შემდეგი შინარსიის წარწერა იკითხება მომხდარმან სიკვდილმან
, მარცხათ მომცა ხე და მან ჩემსა მამულში საკოჭავში მსწრაფლ მიმაქცია მიწად - - მემკვიდრე ბორჯომის ხეობისა თ ვდი ქაიხოსრო ავალის ძე ავალოვ და , განმაშორა საყვარელსა მეუღლესა ნინს სამსა ძესა და სამსა ასულსა
, , საყვარელო მეუღლე ჩემო ნუ სწუხ ჩემთ არამედ იზრუვნე სულსათვის ჩემისა , მიმაბარე მიწას ჩემს განახელებულს ყვიბისის ეკლესიაში სთხოვე ყოველთა , 1851 .~ შენდობას მიბრძანებდნენ გარდავიცვალე მაისის ერთსა წელს როგორც
. ამ წარწერიდან ირკვევა ქაიხოსრო ავალიშვილს განუახლებია წმ გიორგის , . სახელობის ეკლესია ძველსავე ადგილზე წარწერაში არ ჩანს თუ რომელ
, წელს დაიწყო ან რა სახის სამუშაოები ჩაუტარდა ეკლესიას მაგრამ ერთი 1851 ფაქტია რომ წლამდე დაიწყებოდა ეკლესიის განახლება ვინაიდან
.აღნიშნულ წელს გარდაიცვალა ქაიხოსრო ავალიშვილი
,, წმინდა გიორგის სახელობის ეკლესია”
![Page 17: ჩვენი სოფლის ისტორიის კვალდაკვალ](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022012322/558e772c1a28abdd478b479f/html5/thumbnails/17.jpg)
, . , 1757 როგორც ამ ცნობიდან ჩანს სოფ ყვიბისს საკუთარი ციხეც ქონია და , წელს ლეკთა შემოსევის დროს სოფლის მოსახლეობას მისთვის შეუფარებია თავი
, მაგრამ ციხე იმდენად გაუმაგრებელი მისი დამცველები კი ისეთი მცირერივხოვანი, , ყოფილან რომ ათასი ლეკისათვის რა თქმაუნდა წინაღმდეგობა ვერ გაუწევიათ
, , ციხის აღების შემდეგ ცხადია ცოცხლად გადარჩენილ ციხეში მყოფთ ლეკები . ტყვედ წაიყვანდნენ დღეს სოფელში ზუსტად არავინ იცის თუ სად შეიძლებოდა
. ყოფილიყო ყვიბისის ციხე განლაგებული მაგრამ მიუხედავად ამისა არსებობს , . აზრი რომ თითქოს ციხე სოფლის განაპირას ახლანდელი წმ ელიას სალოცავის
ტერიტორიაზე მდებარეობ . და ისტორიკოს ბაკურ გელაშვილის , აზრით ალბათ არც მთლად საფუძველსაა მოკლებული აზრი ციხის სავარაუდო ადგილმდებარეობის, , შესახებ ვინაიდან აღნიშნულ ადგილზე უამრავი ნანგრევებია სადაც აშკარად
, იკითხება ძველი მშენებლობის კვალი მეორე ციხის განლაგების სავარაუდო , , -ადგილი შემაღლებულია და იქიდან კარგად ჩანს ქალაქი ბორჯომი რველი
, - ზანავის მიდამოები რაც ალბათ ამ ტერიტორიაზე განლაგებულ ციხე სიმაგრეებს . მტრის შემოსევის დროს აკონტაქტებდა მესამე რაც ყოველთვის
, დამახასიათებელი იყო ციხეების მდებარეობის ადგილისათვის ყვიბისის ციხის , სავარაუდო განლაგების ადგილს ჩამოდის მდინარე რასაც ყოველთვის
. სასიცოცხლო მნიშვნელობა ქონდა მეციხოვნეთათვის ხოლო ამ ადგილს თუ . , საიდან შემორჩა წმ ელია სალოცავის სახელი დღემდე უცნობია ჩვენთვის არც
ისაა გამორიცხული რომ სათავადოებისათვის დამახასიათებელი ნიშანი ,, ~ . , სალოცავი თავადებს ციხის ტერიტორიაზეც ქონოდათ ალბათ ყოველივე ამ
.შეხედულებას არქეოლოგიური კველევაძიება თუ მოჰფენს ნათელს
ყვიბისის ციხე
![Page 18: ჩვენი სოფლის ისტორიის კვალდაკვალ](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022012322/558e772c1a28abdd478b479f/html5/thumbnails/18.jpg)
• - . ბერისაყდრები ძველად ბერისაყდრები უცნობი ეროვნების მეომრებს დაურბევიათ
. - ბერებს ჯერ წვერებს აგლეჯდნენ შემდეგ კი ხოცავდნენ ერთ ერთი ბერი გადაურჩა მტრის, . რისხვას მაგრამ რამდენიმე დღეში ხის ქვეშ გარდაიცვალა ბერი ხალხმა იპოვა და იქვე
.ხის ქვეშ დამარხა და ესე დაერქვა ბერისაყდრები• წითელუბანი - ბერისაყდრების მახლობლად იყო სოფელი, რომელსაც შემდგომში წითელუბანი უწოდეს და მისი ნასახლარები დღემდეა შემრჩენილი. მოხუცების გადმოცემით ეს ფიცხი ადგილი ყოფილა და ტყე სულ წითლად მოსჩანდა.• რუსის ღელე - ბერისაყდრების აღმოსავლეთით არის ღელე. ერთ-ერთი ომის დროს ეს ღელე ადიდებულა და რუსის ჯარისკაცი შეუწირია და ეწოდა რუსის ღელე.• კულტურები - ყვიბისელმა ხალხმა მთის ფერდობზე გააშენა ნაძვის და ფიჭვის ტყე რომელსაც ყვიბისის კულტურები უწოდეს.• შავი ქოხები - ეს იყო ადგილი სადაც მზე არასდროს იყურებოდა და მუდამ ბურუსით იყო მოცული. აქ ხალხმა პატარა სახლები ქოხები დადგეს და დასახლდნენ.• თეთრი ღელე - ქვითკირიან მაღალ ფერდობზე სადაც ღელე მიედინებოდა და წყალი მუდამ თეთრი იყო.• გორათები - იყო ადგილი სადაც ათი გორა იდგა. დაბლიდან თუ აუყვებოდით გორები უფროდაუფრო მაღლდებოდა და ამიტომ მას გორათები უწოდეს.• პავლეს ვაკე - მოსახლებისაგან მოშორებით შემაღლებულ ადგილზე იყო ვაკე სადაც ცხოვრობდა კაცი სახელად პავლე და ამიტომ დაერქვა მისი სახელი ამ ვაკეს.
• - . ბერისაყდრები ძველად ბერისაყდრები უცნობი ეროვნების მეომრებს დაურბევიათ
. - ბერებს ჯერ წვერებს აგლეჯდნენ შემდეგ კი ხოცავდნენ ერთ ერთი ბერი გადაურჩა მტრის, . რისხვას მაგრამ რამდენიმე დღეში ხის ქვეშ გარდაიცვალა ბერი ხალხმა იპოვა და იქვე
.ხის ქვეშ დამარხა და ესე დაერქვა ბერისაყდრები• წითელუბანი - ბერისაყდრების მახლობლად იყო სოფელი, რომელსაც შემდგომში წითელუბანი უწოდეს და მისი ნასახლარები დღემდეა შემრჩენილი. მოხუცების გადმოცემით ეს ფიცხი ადგილი ყოფილა და ტყე სულ წითლად მოსჩანდა.• რუსის ღელე - ბერისაყდრების აღმოსავლეთით არის ღელე. ერთ-ერთი ომის დროს ეს ღელე ადიდებულა და რუსის ჯარისკაცი შეუწირია და ეწოდა რუსის ღელე.• კულტურები - ყვიბისელმა ხალხმა მთის ფერდობზე გააშენა ნაძვის და ფიჭვის ტყე რომელსაც ყვიბისის კულტურები უწოდეს.• შავი ქოხები - ეს იყო ადგილი სადაც მზე არასდროს იყურებოდა და მუდამ ბურუსით იყო მოცული. აქ ხალხმა პატარა სახლები ქოხები დადგეს და დასახლდნენ.• თეთრი ღელე - ქვითკირიან მაღალ ფერდობზე სადაც ღელე მიედინებოდა და წყალი მუდამ თეთრი იყო.• გორათები - იყო ადგილი სადაც ათი გორა იდგა. დაბლიდან თუ აუყვებოდით გორები უფროდაუფრო მაღლდებოდა და ამიტომ მას გორათები უწოდეს.• პავლეს ვაკე - მოსახლებისაგან მოშორებით შემაღლებულ ადგილზე იყო ვაკე სადაც ცხოვრობდა კაცი სახელად პავლე და ამიტომ დაერქვა მისი სახელი ამ ვაკეს.
ტოპონიმიკატოპონიმიკა
![Page 19: ჩვენი სოფლის ისტორიის კვალდაკვალ](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022012322/558e772c1a28abdd478b479f/html5/thumbnails/19.jpg)
ს , , ოფელი კეთილმოწყობილია დაგებულია ასფალტი გზები განათებულია. , ლამპიონებით სოფელში მოქმედებს სამი ეკლესია რომელთა წინამძღოლია
. , , დეკანოზი მამა გაბრიელი სოფელს აქვს სკოლა ბაღი ამბულატორია და.საკრებულო
ს , , ოფელი კეთილმოწყობილია დაგებულია ასფალტი გზები განათებულია. , ლამპიონებით სოფელში მოქმედებს სამი ეკლესია რომელთა წინამძღოლია
. , , დეკანოზი მამა გაბრიელი სოფელს აქვს სკოლა ბაღი ამბულატორია და.საკრებულო
დღევანდელი სოფლის მდგომარეობა დღევანდელი სოფლის მდგომარეობა
![Page 20: ჩვენი სოფლის ისტორიის კვალდაკვალ](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022012322/558e772c1a28abdd478b479f/html5/thumbnails/20.jpg)
ბერისაყდრებში ბერების საცხოვრებელი
![Page 21: ჩვენი სოფლის ისტორიის კვალდაკვალ](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022012322/558e772c1a28abdd478b479f/html5/thumbnails/21.jpg)
![Page 22: ჩვენი სოფლის ისტორიის კვალდაკვალ](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022012322/558e772c1a28abdd478b479f/html5/thumbnails/22.jpg)
2011 ბერისაყდრებში წელს აგებული ათანასე ათონელის სახელობის ტაძარი
![Page 23: ჩვენი სოფლის ისტორიის კვალდაკვალ](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022012322/558e772c1a28abdd478b479f/html5/thumbnails/23.jpg)
ათანასე ათონელის სახელობის ტაძარის მოხატულობა
![Page 24: ჩვენი სოფლის ისტორიის კვალდაკვალ](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022012322/558e772c1a28abdd478b479f/html5/thumbnails/24.jpg)
![Page 25: ჩვენი სოფლის ისტორიის კვალდაკვალ](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022012322/558e772c1a28abdd478b479f/html5/thumbnails/25.jpg)
![Page 26: ჩვენი სოფლის ისტორიის კვალდაკვალ](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022012322/558e772c1a28abdd478b479f/html5/thumbnails/26.jpg)
გამოყენებული ლიტერატურა
• 1. , ,, ’’, . 2013 .ბაკურ გელაშვილი ბორჯომის ხეობა თბ წ• . ’’. ვ აბულაძე ბორჯომის ხეობის წარსული და აწმყო
. 1983 .თბ წ• , ’’გიორგი ხუჯაძე ბორჯომის ხეობა• ,, ’’პაპუნა ორბელიანი ამბავნი ქართლისანი• , ბაკურ გელაშვილი ცოტა რამ ყვიბისის
’’, . -2. ისტორიიდან გაზ რეპორტი• www. wikipedia.org.
![Page 27: ჩვენი სოფლის ისტორიის კვალდაკვალ](https://reader030.vdocuments.site/reader030/viewer/2022012322/558e772c1a28abdd478b479f/html5/thumbnails/27.jpg)