Ногдол ашгийн бодлого

Санхүү менежмент-4Д.Нямдэмбэрэл

• Өндөр ногдол ашиг төлөх бага ногдол ашиг төлөх, хувьцаа буцаан худалдан авах зэргийн үр дагаварыг болгоомтой анализ хийх хэрэгтэй• Эдгээрийн хоорондын ялгаа нь бидний бодож байгаагаас

хамаагүй илүү сонирхолтой, үүнд дор хаяж гурван шалтгаан байна.

1. Ногдол ашигт орж байгаа өөрчлөлт нь байгууллагын хөрөнгө оруулагчдад байгууллага хэр их ашигтай ажиллаж байгаа талаар мэдээлэл өгдөг.

2. Ногдол ашиг нь байгууллагын хөрөнгийн өсөлтийн хувиас өндөр хувиар ноогддог.

3. Хөрөнгө оруулагчид хэт их ногдол ашиг төлдөг компаниуд мөнгөн хөрөнгөгүй болох эсвэл хэт их мөнгөн хөрөнгөө буруу төлөвлөсөн төслүүд дээр үрнэ гэж санаа зовдог.

Америкт 1980 онд компаниупын 64% нь ногдол ашиг төлдөг байсан бол энэ тоо 2007 онд 52%

болон бууржээ

• Дээрхээс харвал 1983 оноос өмнө хувьцаа буцаан худалдаж авах хурьцангүй ховор байсан бол харин түүнээс хойш их түгээмэл болсныг харж болно. • 2007 он хувьцаа буцаан худалдан авалтын тоо бүх цаг үеийн

хамгийн өндөрт хүрсэн. Америк дахь 28 том компани 5 тэрбум доллараас илүү хэмжээний хувьцаагаа худалдаж авсан байна.

Ногдол ашгийн оновчтой бодлого

/Optimal dividend policy/• Компаний одоо олгож байгаа ногдол ашиг ба ирээдүйн хувьцааны

үнийг өсгөж максимумд хүргэх хоёр зорилтыг нэгэн зэрэг тэнцвэржүүлэн шийдвэрлэх бодлого юм.• Онолын урсгалуудыг авч үзье.

1. Компаний ногдол ашгийн бодлогоос хувьцааны үнэ хамаарахгүй /Dividend irrelevance theory/

2. Компаний ногдол ашгийн бодлогоос хувьцааны үнэ цаашилбал компаний үнэ цэнэ маш их хамааралтай гэсэн санааг дэвшүүлдэг. “Гарт байгаа шувууны онол” /Bird-in-the-hand theory/

3. Татварыг эрхэмлэх онол /The Tax-Preference Theory/

Ногдол ашгийн бодлогоос хувьцааны үнэ үл хамаарах тухай• Энэ чиглэлд тэргүүлэх онол нь М энд М –ийн онол байдаг бөгөөд

үүнийг Мертон Миллер, Франко Модиляно нар боловсруулсан билээ. /Төгс зах зээлд компанийн үнэ цэнэ нь ногдол ашгийн бодлогоос үл хамаарна/• Компаний ногдол ашгийн бодлого нь түүний үнэлгээ ба капиталын

өртөгт нөлөө үзүүлдэггүй гэдгийг баримталдаг. • Үүнд 3 шалтгаан байдаг:

1. Компаний үнэ цэнэ нь ашиг орлого олох хүчин чадал, хөрөнгө активын эрсдлээр тодорхойлогдоно.

2. Ногдол ашгийн нөлөөлөөс хувьцааны үнэд өөрчлөлт гарсан ч энэ нь ногдол ашиг гэдэг утгаараа бус харин компаний ирээдүйн төлөвийн талаарх удирдлагуудын хүлээллтийн дохио, мэдээллийн эх үүсвэр гэдэг утгаараа хамааралтай.

3. Компани ашиг орлогынхоо ихээхэн хэсгийг дахин хөрөнгө оруулалтад зориулж байх нь хувьцаа эзэмшигчдэд компаний ирээдүйн талаар эерэг хүлээлтийг бий болгох учир тэд одоогийн авч буй ногдол ашгийн хэмжээнд төдийлөн анхаарал хандуулдаггүй гэж тайлбарласан байдаг.

• Хувьцаа эзэмшигчид өнөөдрийн авч буй ногдол ашгаас ирээдүйд бий болох капиталын хожоо буюу хувьцааны үнийн өсөлтөөс хүртэх өгөөжийг илүүд үзэх учир ногдол ашгийг зөвхөн үлдэгдлийн журмаар хуваарилах нь зүйтэй. Өх, ашиг орлогын ихэнх хэсгийг компанийн ирээдүйд өсөлт хөгжилтийн төлөө дахин хөрөнгө оруулалтад зориулж үлдсэн хэсгийг нь хувьцаа эзэмшигчдэд олгох ёстой гэж тайлбарласан байдаг.

Ногдол ашгийн бодлогоос хувьцааны үнэ хамааралтай болох тухай /гарт байгаа

шувууны онол/

Гордон-Линтнер нарын боловсруулсан онол нь: • Ногдол ашгийн бодлого ба компанийн үнэ цэнийн хооронд шууд

хамаарал оршино гэж тодорхойлсон байдаг. Ирээдүйн ямарч нөхцөл болзлоос илүүтэйгээр хувьцаа эзэмшигчдийн хувьд өнөөдрийн ногдол ашгийг илүүд үзнэ гэж тодорхойлсон.• Хөрөнгө оруулагчид ногдол ашгаас илүү хуримтлагдсан ашгаар

нөхцөлдсөн капиталын өсөлтөөс орлого олно гэдэгт эргэлздэг.

• Ногдол ашгийн тодорхойгүй байдал нь хөрөнгө оруулагчдын эрсдлийг нэмэгдүүлж улмаар энэ нь шаардлагатай өгөөжийг өсгөх ба хувьцааны үнийг бууруулна• Учир нь хүлээгдэж байгаа нийт өгөөжийн ks=D1/P0+g томъёонд

D1/P0 нь g-ээс бага рисктэй.

• Ихэнх хөрөнгө оруулагчид ногдол ашгаа тухайн компаний эсвэл ойролцоо компаний хувьцаанд дахин хөрөнгө оруулна. Хөрөнгө оруулагчдад очих мөнгөн гүйлгээний риск, урт хугацааны хувьд ногдол ашиг хувиарлалтын бодлогоос биш харин компаний үндсэн үйл ажиллагаанаас орох мөнгөн гүйлгээний рискийн түвшингээс хамаарна.

• Өнөөгийн практикт хувьцаа эзэмшигчид ба санхүүгийн менежерүүд ногдол ашгийн бодлого нь хувьцааны үнэд нөлөөлнө гэсэн бодлогыг илүүтэй баримталдаг.

Татварыг эрхэмлэх онол /The Tax-Preference Theory/

• Ноогдол ашгийн төлбөр бага байхыг хөрөнгө оруулагч нь татварыг эрхэмлэхтэй холбогдсон 3 үндэслэл байдаг гэж үздэг:

1. Хувьцааны ихэнх хувийг эзэмшдэг, ногдол ашгийн ихэнхийг авдаг баян хөрөнгө оруулагчид компаний үйл ажиллагааг тасалдуулахгүйг эрхэмлэж ашгаа бизнест үлдээдэг.

Ингэснээр ашгийн өсөлт нь хувьцааны үнийг өсгөж ногдол ашгийн өндөр татварын оронд капиталын өсөлтийг бага татвар төлнө

2. Хувьцаа зарагдсан тохиолдолд өсөлтийн татвар төлөхгүй. Ирээдүйд төлөх татварын мөнгөний үнэ цэнэ өнөөгийн төлөх мөнгөний үнэ цэнээс бага.

3. Ямар нэгэн хүн хувьцаа эзэмшиж байхдаа капиталын өсөлтийн татвар төлөөгүй гэвэл, хэрэв энэ хувьцаа эзэмшигч нас барвал хувьцааг авсан хүн эзэмшигчийн нас барсан өдрийн хувьцааны үнийг суурь өртөг гэж тооцон капиталын өсөлтийн татварыг төлөхгүй тойрч гарна.

• Ýäãýýð òàòâàðûí äàâóó òàë íü õºðºí㺠îðóóëàãчèéã àøãèéíõàà èõýíõ õýñãèéã êîìïàíèä ¿ëäýýõ ñîíèðõëûã òºð¿¿ëäýã.

• Хºðºí㺠îðóóëàãчèä íîãäîë àøãààñ èë¿¿ õóðèìòëàãäñàí àøèãò àíõààðëàà õàíäóóëàõ õýðýãòýéã ñàíàë áîëãîæ áàéíà.

• Óчèð íü òàòâàð òºëºëòèéí õóâüä ýíý ñàíàë íü äàâóó òàëòàé. Ýíý îíîëûí äàãóó íîãäîë àøãèéã äîîä ò¿âøèíä áàéëãàñíààð õóâüöààíû ¿íèéã ºñãºæ áîëíî ãýñýí ¿çëèéã áàðèìòàëäàã.

Áîäèò àìüäðàë äýýðõ íîãäîë àøãèéí áîäëîãî¯ëäýãäýëä òóëãóóðëàñàí íîãäîë àøãèéí

áîäëîãî /residual dividend policy/:Бîäèò àøãààñ êîìïàíèé êàïèòàëûí îíîâчòîé òºñâèéã ñàíõ¿¿æ¿¿ëýõýä øààðäàãäàõ õóðèìòëàãäñàí àøãèéí õýìæýýã õàñч ¿ëäñýíèéã íü íîãäîë àøèãò õóâààðèëàõ îíîë.

• Энэ îíîëûí ¿íäýñ íü äàõèí õºðºí㺠îðóóëàëòààñ îëîõ îðëîãûí õýìæýý íü èæèë ðèñêòýé áóñàä õºðºí㺠îðóóëàëòààñ îëæ áîëîõ îðëîãîîñ èë¿¿ áàéâàë êîìïàíè îðëîãîî íîãäîë àøèãò õóâààðèëàõã¿é äàõèí õºðºí㺠îðóóëàëòàä àøèãëàõûã õºðºí㺠îðóóëàãчèä èë¿¿ä ¿çäýã.

• Æèøýý íü: äóíäàæ õóâüöàà ýçýìøèãч 12 õóâüòàé òýíöýõ íîãäîë àøèã àâч áàéãàà ¿åä êîìïàíè õóðèìòëàãäñàí àøãàà 14 õóâèéí ºãººæèéí íîðìòîé äàõèí õºðºí㺠îðóóëàëòàä àøèãëàñàí áîë õóâüöàà ýçýìøèãчèä àøèã õóâààðèëàõã¿é áàéõûã èë¿¿ä ¿çíý.

Ýäãýýð 3 îíîëûã àëü íü çºâ àëü íü áóðóó ãýäýãò õàðèó ºãºõºä õýö¿¿, òîäîðõîé áóñ. Ýíý íü 2

øàëòãààíòàé.1.Сòàòèñòèêèéí øàëãàëò õèéõýä íîãäîë àøãèéí áîäëîãîîñ

áóñàä ¿ç¿¿ëýëò íü òîãòìîë áàéõ ¸ñòîé. ºõ, çàãâàð áîëãîæ àâñàí êîìïàíèóä õîîðîíäîî çºâõºí íîãäîë àøãèéí áîäëîãîîðîî ÿëãàãäàõ ¸ñòîé.

2.Сîíãîæ àâñàí êîìïàíèóäûí õóâüöààò õºðºíãèéí ºðòãèéã ìàø ºíäºð íàðèéâчëàëòàé ¿íýëýõ чàäâàðòàé ìåíåæåð áàéõ ¸ñòîé.

Ýíý õî¸ð íºõöëèéí àëü íü ч áàðèìòëàõ áîëîìæã¿é: çºâõºí íîãäîë àøãèéí áîäëîãîîðîî ÿëãààòàé òèéì á¿ëýã êîìïàíèóäûã îëæ чàäàõã¿é, õóâüöààò õºðºíãèéí ºðòãèéã ÿã íàðèéí òîîöîõ áîëîìæã¿é.Èéì óчðààñ íîãäîë àøãèéí áîäëîãî õóâüöààò õºðºíãèéí ºðòºãò ÿìàð íºëºº ¿ç¿¿ëæ áàéãààã íàðèéí òîäîðõîéëæ чàäàõã¿é.

Thank you!