Εξελικτικές Γλωσσικές Διαταραχές

Ο λόγος του παιδιού εξελίσσεται με αργό ρυθμό ή ακολουθεί άτυπη (μη αναμενόμενη) πορεία εξέλιξης, χωρίς να συνυπάρχουν οργανικά προβλήματα. Το παιδί δυσκολεύεται να αναπτύξει λεκτική κατανόηση ή/και έκφραση ανάλογη με την ηλικία του. Συγκεκριμένα όταν μιλά δεν έχει πλούσιο λεξιλόγιο, δεν συντάσσει σωστά, κάνει γραμματικά και μορφολογικά λάθη και σαν ακροατής δεν κατανοεί έννοιες, λεξιλόγιο, συντακτικές, δομές, γραμματικά-μορφολογικά στοιχεία.

Εξελικτικές Φωνολογικές Διαταραχές

Το παιδί χωρίς να υπάρχουν οργανικά προβλήματα εμφανίζει δυσκατάληπτη, μωρουδίστικη, απλοποιημένη, μη καθαρή ομιλία που οφείλονται σε ανωριμότητα ή διαταραχή του φωνολογικού συστήματος π.χ. «ρολόι → λολόι», «θέλω → φέλω», «κρεβάτι→ κεβάτι», «δελφίνι → βεφίνι», «σπίτι→ πίτι», «γυαλιά → γυαγιά» κ.α.

Συχνά η αργή γλωσσική εξέλιξη συνοδεύεται από αργή φωνολογική εξέλιξη. Αντίθετα, η φωνολογική καθυστέρηση δεν είναι βέβαιο ότι θα συνυπάρχει με γλωσσική καθυστέρηση.

Αρθρωτικές Διαταραχές

Το παιδί αδυνατεί ή δυσκολεύεται να παράγει ορισμένα γράμματα- ήχους που πολλές φορές οφείλονται σε ανατομικές ανωμαλίες (πχ. χασμοδοντία, σχιστία υπερώας, χαλινός).

Τραυλισμός

Ο τραυλισμός  είναι μια δυσκολία στη ροή της ομιλίας και χαρακτηρίζεται από διακοπτόμενη ροή ομιλίας κυρίως από μπλοκαρίσματα, επαναλήψεις, επιμηκύνσεις ήχων, συλλαβών ή ολόκληρων λέξεων. Γλωσσικοί, ψυχολογικοί, νευροφυσιολογικοί, κληρονομικοί, και κοινωνικοί παράγοντες καθορίζουν εάν ένα παιδί θα εμφανίσει μία δυσχέρεια στη ροή της ομιλίας. Εάν ένα παιδί εμφανίσει μια δυσχέρεια στη ροή της ομιλίας μεταξύ 2 και 5 ετών μπορεί αυτή να είναι «φυσιολογική» (normal dysfluency) και παροδική. Μπορεί όμως να εγκυμονεί τον κίνδυνο της παγίωσης και της εξέλιξής της σε «κανονικό» τραυλισμό.

Διαταραχές λόγου και ομιλίας ως αποτέλεσμα βαρηκοΐας ή κώφωσης

Η βαρηκοΐα ή κώφωση είναι μια από τις αιτίες σοβαρών διαταραχών στο λόγο και στην ομιλία. Οι εκκριτικές ωτίτιδες που είναι πολύ συχνές κατά την παιδική ηλικία, οδηγούν σε ήπιες και παροδικές μορφές βαρηκοΐας που μπορεί να ευθύνονται για την καθυστέρηση στο λόγο και στην ομιλία.

Διάχυτες Διαταραχές Ανάπτυξης:Αυτισμός-Σύνδρομο Asperger

Το παιδί με αυτισμό δε δείχνει σημεία επικοινωνίας με το περιβάλλον και δεν ανταποκρίνεται στα επικοινωνιακά καλέσματα. Δεν κάνει βλεμματική επαφή, στο παιχνίδι του έχει εμμονές και ασχολείται με αυτό κατά τρόπο ιδιόρρυθμο και μηχανικό. Κάνει στερεοτυπικές, μονότονες και επαναλαμβανόμενες κινήσεις με το σώμα, τα άκρα ή το κεφάλι. Η γλωσσική του ανάπτυξη είναι αργή, ηχολαλεί και η ομιλία του αρκετές φορές είναι άσχετη με τη συζήτηση ή με τις ερωτήσεις που του γίνονται. Σε ορισμένες περιπτώσεις παιδιά με αυτισμό αδυνατούν να αναπτύξουν επικοινωνιακό λόγο.Το παιδί με σύνδρομο Asperger εμφανίζει πολλά από τα παραπάνω χαρακτηριστικά με εξαίρεση το γεγονός ότι δεν παρουσιάζει καθυστέρηση ή αδυναμία στη γλωσσική και γνωστική ανάπτυξη.

Άλλα Σύνδρομα και Νοητική Υστέρηση (σύνδρομο Down, Prader-Willi κ.α.)

Εκδηλώνονται διαταραχές στην επικοινωνία με καθυστέρηση της γλωσσικής και φωνολογικής εξέλιξης.

Διαταραχές λόγου και ομιλίας ως αποτέλεσμα Νευρολογικών Παθήσεων

Οι μυοπάθειες ή η εγκεφαλική παράλυση προκαλούν πολλαπλές διαταραχές στην επικοινωνία.

Οι αρθρωτικές δυσκολίες που έχουν νευρολογικά αίτια είναι: η Δυσαρθρία η οποία οφείλεται σε νευρολογική ή μυϊκή βλάβη και προκαλεί υποτονία, υπερτονία ή έλλειψη αίσθησης στους μύες τους στόματος και σαν αποτέλεσμα δυσκολεύει την άρθρωση

η Δυσπραξία είναι δυσκολία στον προγραμματισμό και εκτέλεση αρθρωτικών κινήσεων απουσία μυϊκής βλάβης. Το παιδί με δυσπραξικά χαρακτηριστικά στην ομιλία μιλά με πολλαπλές αποδόσεις της ίδιας λέξης και ενώ μπορεί να πει αυθόρμητα μία λέξη δυσκολεύεται να την πει με εντολή ή με μίμηση.

Πώς μπορώ να βοηθήσω την εξέλιξη του λόγου και της ομιλίας του παιδιού μου;

2-3 Ετών

Μιλήστε απλά και καθαρά στο παιδί σας για να σας μιμηθεί. Χρησιμοποιείστε νοήματα και χειρονομίες για να

σηματοδοτήσετε νέο και καθημερινό λεξιλόγιο. Επαναλάβετε σωστά αυτό που σας λέει, μην διορθώνετε, δείξτε

ότι καταλαβαίνετε τις φράσεις του και αναπτύξτε τις π.χ. παιδί: - μαμά άλλο

μαμά: - κι άλλη! Θέλεις κι άλλη καραμέλα! Κάνετε ερωτήσεις που του ζητούν να επιλέξει π.χ. «Θέλεις μήλο ή

πορτοκάλι; » Αυξήστε το λεξιλόγιό του π.χ. μέρη του σώματος και τι κάνω με αυτά. Διαβάστε του παιδικά βιβλία. Βοηθείστε το παιδί σας να ακούσει και να ακολουθήσει απλές

οδηγίες π.χ. «άνοιξε το κουτί και πάρε τη μπάλα»

3-4 Ετών

Διαβάστε του μεγαλύτερες ιστορίες. Βοηθείστε το παιδί σας να λέει ιστορίες. Χρησιμοποιείστε βιβλία

και εικόνες. Δείξτε ενδιαφέρον όταν μιλάει το παιδί σας. Επιδιώξτε

βλεμματική επαφή, μην το διακόπτετε και δώστε τον απαραίτητο χρόνο να ολοκληρώσει τη σκέψη του.

Μιλήστε για αντικείμενα ή εικόνες αντικειμένων. Ονομάστε τα και αναφέρετε πως τα χρησιμοποιείται π.χ. κουτάλι, με το κουτάλι τρώω σούπα. Βάλτε τα σε κατηγορίες, όπως π.χ. φαγητά, ρούχα, φρούτα, παιχνίδια κ.α.

4-5 Ετών

Συνεχίστε να του διαβάζετε μεγάλες ιστορίες. Δείξτε ευχαρίστηση και ενδιαφέρον όταν έρχεται να σας μιλήσει

για κάτι. Επιβραβεύστε τις προσπάθειές του. Εμπλουτίστε το λεξιλόγιό του π.χ. όταν πηγαίνετε στο σούπερ-μάρκετ

μιλήστε του για το τι θα αγοράσετε και πως θα το χρησιμοποιήσετε στο σπίτι και εξηγήστε του λέξεις που δεν καταλαβαίνει.

Βάλτε τα αντικείμενα σε κατηγορίες π.χ. «το παπούτσι δεν ταιριάζει με το μήλο, δεν είναι φρούτο»

Συζητείστε μαζί του για πράγματα που το ενδιαφέρουν. Ενθαρρύνετε το παιδί σας να αφηγείται και να δημιουργεί

ιστορίες. Βοηθείστε το παιδί σας να ακολουθήσει σύνθετες οδηγίες π.χ.

«πήγαινε στο δωμάτιό σου και βάλε τη μπλούζα και το παντελόνι σου πάνω στη καρέκλα»

5-6 Ετών

Ενθαρρύνετε και επιβραβεύστε το παιδί σας όταν σας μιλά για γεγονότα, πρόσωπα, συναισθήματα κ.α.

Διαθέστε αρκετή ώρα κάθε μέρα για να συζητάτε μαζί του και ακούστε με προσοχή αυτά που σας λέει.

Μιλήστε στο παιδί σας όπως θα μιλούσατε με κάποιον ενήλικα. Μην απλοποιείτε το λόγο σας.

Σχολιάστε αυτό που κάνετε μαζί του ή αυτό που νομίζετε ότι αισθάνεται το παιδί σας.

Δίνετέ του την ευκαιρία να μάθει τραγούδια, σκοπούς ή στίχους. Συνεχίστε να του διαβάζετε μεγάλες ιστορίες, εξηγείστε του

καινούργιες λέξεις και έννοιες. Επιτρέψτε του, θέτοντας συγκεκριμένα όρια, να παρακολουθεί

παιδικές εκπομπές και παιδικά DVD και ζητήστε του να σας διηγηθεί την υπόθεση.

ΠΗΓΕΣ & ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Πανελλήνιος Σύλλογος Λογοπεδικών - URL: www. logopedists.gr Δοκιμασία Φωνητικής και Φωνολογικής Εξέλιξης (1995), Ομάδα

Έρευνας Πανελλήνιος Σύλλογος Λογοπεδικών American Speech-Language-Hearing Association - URL:

www.asha.org Μ.D.Sheridan (1982) From Birth to Five Years : Childrens’

Developmental Progress. NFER-Nelson:UK

Αργυρώ ΕλευθεριάδουΛογοπεδικός – ΨυχολόγοςΕπιστημονικός Συνεργάτης Νοσ. Παίδων «Αγία Σοφία»